BTN YNLERYLE SUSURLUK

Uluslararas Susurluk Konferans'na Sunulan Bildiriler

Bu kitabn yayn haklar Analiz Basm Yayn Tasarm Uygulama Ltd. ti.nindir. Birinci Basm: Haziran 1998 Teknik Hazrlk: Analiz Basm Yayn Bask: Sistem Ofset ISBN: 975-343-230-5

KAYNAK YAYINLARI: 251

ANALZ BASIM YAYIN TASARIM UYGULAMA LTD. T. istiklal Caddesi 184/4 80070 Beyolustanbul Tel: (0212) 252 21 56-252 21 99 Faks: 249 28 92

NDEKLER
SUNU 9 Uluslararas Susurluk Konferans A Konumas Dou Perinek 13 Yeni Dnya Dzeni ve Mafya Gladyo Devletleri Alpaslan Ikl 19 Dnya Ekonomisinde Mafyalama Prof. Dr. zzettin nder 21 Siyasetin Mafyalamas ve Hanedanlar Uur Dndar 28 Yeni Kriminal Burjuvazi: Rus Mafyas rnei Jrgen Roth 36 Trkiye Ekonomisinde Uyuturucu ve Kara Parann Yeri Do. Dr. Veysi Sevi 41 Ergenekon'u ABD Gzetiminde Trke ve Sunalp Kurdu Erol Mtercimler 48 Trk Gladyosu: Kontrgerilla Ferit lsever 57 ABD Yardm Programlar ve zel Sava Erol Bilbilik 66 Papa Suikast ve Gizli Servisler Jean-Marie Stoerkel 78 P-2 talyan Gladyosu ve lkcler Paolo Di Giannontonio : 87 lkclerin Avrupa Eylemleri ve Gerekler Tuncay zkan : 90 Komnizmle Mcadele Derneklerinden MHP'ye Hasan Fehmi Gne : 94 CIA, Dnya Antikomnistler Birlii (Wacl) ve MHP Jrgen Roth : 100

Hizbullah ve Gladyo Mehmet G : 102 Gladyo'nun Son Aya: Provokatif Sol Arslan Kl : 109 1 Mays 1977 Provokasyonu ve Amerikanc Darbe in stikrarszlatrma Harekt Hasan Yaln : 113 Siyasal Suikastlar: Abdi peki'den Uur Mumcu'ya Tuncay zkan : 124 Hukuk Devleti, Gladyo ve Susurluk Yarglamalar Emcet Olcaytu : 133 rangate ve Trkiye Prof. Dr. etin Yetkin : 141 Yeralt Ekonomisi ve eteler Enis Berberolu : 156 Trk Siyasetindeki Uyuturucu Glgesi Nezih Tavla : 161 Nkleer Madde Kaakl ve Trkiye Metin Dalman : 170 Kontrol Edilemeyen Bir G Devletin ine Girmi Fikri Salar : 173 Kk Amerika Srecinin Sonu: CIA Grevlisi Babakan Adnan Akfirat : 179 Eref Bitlis Suikast, CIA Pemergeleri ve NGO'lar Hikmet iek : 190 Azerbaycan Darbe Giriimi ve Trkiye Hasan Uysal : 200 Sincian-Uygur Provokasyonu ve iller Adnan Akfirat : 211 eriat Terrde ABD Balants zcan Bze : 228

Ek

Fikri Salar : 241 Sezen z : 244

SUNU
Aydnlk dergisinin dzenledii konferans, iller'in ileri Bakan Meral Akener'in engellemelerine ramen, 14-15 Haziran'da i Partisi stanbul il merkezinde yapld. Konferansa, Trkiye'den ve yurtdndan, her biri konusunda uzman 28 akademisyen, aratrmac ve gazeteci katld. Uluslararas Susurluk Konferans, Susurluk etesi'nin katlmyla yapld! Evet katlmyla! ete, konferanstan bir gn nce srece dahil oldu. Bu ii kendine yakr biimde yapt. Konferans, 14 Haziran Cumartesi gn balayacakt. Tebligat Cuma gn geldi. "Toplantya izin verilmedii" yazlyd. Ne gereke, ne yasal bir dayanak. Dayanak olamazd zaten. Yasalar, toplantlar iin izin alnmasn ngrmyordu. Valilik, olmayan yetkiyi kullanyordu. Toplantlarda sadece bildirim yaplmas yeterliydi. Ancak sorumluluk stanbul Valilii'ne ait deildi. Emir yukardan, iileri Bakanl'ndan gelmiti. iller Ailesi'nin ileri Bakan Meral Akener'den. Akener, tebligat kartmakla yetinmemi, konferansn yaplaca salonun sahibi durumundaki Petrol- Sendikas'na da salonu hibir ekilde amamas ynnde bask yapmt. zel rgt, Susurluk'un konferansna bile tahamml edemiyordu. Tebligat Cuma gn saat 18.00'de yaptrmasnn nedeni de, Aydnlk'a itiraz olana brakmamakt. rgt, mesai iin, resmi dairelerin kapal olduu saatleri tercih ediyordu. Sulularn tela iindeydiler. Ancak tutmad. iler zel rgt'nn marifeti konferans adeta gzelletirdi. Daha etkili hale getirdi. Konuklar, dinleyiciler ve Trkiye, iller zel rgt'nn sululuunu bir kere daha grd. rgt, toplantnn i Partisi'nde yaplmasn engelleme yetkisine sahip deildi.

14 Haziran Cumartesi sabah Petrol-'in stanbul/Altunizade'deki binas nnde toplanld. Tebli sunacak retim yesi, uzman, yazar ve gazetecilerle konuklar oradaydlar, i Partisi Genel Bakan ve Aydnlk Dergisi Bayazar Dou Perinek, burada bir basn aklamas yapt. Perinek, "Susurluk etesi kendisini bir kez daha ele vermitir, bir kez daha sust yakalanmtr. Bu hkmet sular rtmek iin kurulmutu ve bugn de bu aba iindedir" dedi. Daha sonra konferansn yaplaca P stanbul il Merkezi'ne gidildi. Konferans Dou Perinek'in al konumasyla balad. lk oturumu Prof. Alpaslan Ikl ynetti, ilk konumac ise, Kanal D Haber Genel Ynetmeni Gazeteci Uur Dndar'd. ki gn sren Uluslararas Susurluk Konferans 300 dolaynda konuk tarafndan byk bir dikkatle izlendi. Baar, tebli sunacak uzmanlarn katlm oranndan balyordu. arl 30 teblici ve oturum yneticisinden 28'i konferansa katlmt. Bu tr toplantlar iin bu bir rekordu. CHP el Milletvekili Fikri Salar, yalnzca bu toplantya katlp dnmek zere Mersin'den geldi. Gazeteci Hasan Uysal, freni patlayan otomobiliyle kaza tehlikeleri geirdikten sonra toplantya yetiebildi. Uysal, tebliinin giriinde, macerasn kendine zg ho bir slupla anlatt. Konferansn byk deeri, elbet teblilerin ieriindeydi. Susurluk, iki hafta nce Parlamento'da tartlmt. Bo sralar nnde muhalefet szclerinin anlatmaya altklar gerekler yitip gitmiti. Meclis'in kafas Susurluk'la, iller zel rgtyle, Trkiye'nin kaderiyle ilgili deildi. Daha dorusu, ortaya karmak, gereini yapmak iin deil; rtmek, kapatmak, sulular kurtarmak iin ilgileniyordu bu ile. Gerekler, sular, sadece pazarlk iin deer tayordu. zel rgt nemli sinir merkezlerini hl elinde tutuyordu, Parlamento teslim olmutu. Uluslararas Susurluk Konferans ise aratrd. Yeni gerekler ortaya koydu, ipular sergiledi. Tarihi deerlendirdi. Sonular kard.

10

zetle u grld: Trkiye'nin gerek entelektel birikimini ne Parlamento temsil ediyor, ne niversite, ne de medya. Oralara bakanlar, kanlmaz olarak karamsarla kaplyor. Ama Susurluk Konferans'n izleyen herkes, Trkiye'nin aydn ve aratrmac birikimine hayran kald. Bu birikimin medyadaki, niversitedeki ve Parlamento'daki paralarnn bir baka odakta buluturulmas zorunluydu. Bu konuda, katlan herkes gr birlii iindeydi. Konferans boyunca tebli sunan aydnlar arasnda hem gr alverii yapld, hem de tartmalar yaand. Yerli ve yabanc katlmclar, 14 Haziran Cumartesi akam Kumkap'nn kendine has atmosferi iinde verilen yemekte de birlikteydiler. Ge saatlere kadar sren sohbetlerin konusu gene Susurluk eksenindeki gereklerdi. Askeri darbeler, rejimin iinde bulunduu kmazlar, hepsi ele alnd. Yeni dostluklar gelitirildi. Kaynak Yaynlar

11-12

ULUSLARARASI SUSURLUK KONFERANSI AI KONUMASI

Dou Perinek
Aydnlk Dergisi Bayazar, i Partisi Genel Bakan

"Kk Amerika" Sreci Cumhuriyet Kamyonuna arpt

Trkiye, 50 yldr "Kk Amerika" srecini yayor. te "Kk Amerika" olduk. Trkiye, bugn bir mafya-gladyo-tarikat diktatrl altndadr. Babakan, Nakibendi mridi. Mafya prensesi ve CIA grevlisi ynetici var. Ekonomi, eroin bamls. Trkiye, emperyalist-kapitalist sisteme bir de uyuturucu zerinden balanm. lke, IMF ve Dnya Bankas reeteleriyle ynetiliyor. 50 yldr yaadmz, bir kardevrimdir; Cumhuriyet'i ykma giriimidir. Ne var ki, Kk Amerika sreci, Susurluk'ta Cumhuriyet Devrimi kamyonuna arpmtr.

13

Mersedes'in iinden Trkiye'nin bamszlk ve gvenlik sorunu haline gelen iller zel rgt kmtr. Bu zel rgt, ayn zamanda siyasal sistemin fotorafn sunmaktadr. nfaz efi olduu uluslararas ve ulusal dzeyde resm belgelerle saptanan Abdullah atl, yanna DYP milletvekilini ve polis efini alarak tarihe son kez poz vermitir. Abdullah atl'nn reisi Muhsin Yazcolu ise, Meclis'te hkmet kombinezonlarnda boy gstermektedir. Btn dnya biliyor; eroin ve nkleer madde kaakl, ancak devletin yksek iktidar organlarnn korumas altnda yaplabilir. Mafya-iktidar balants, olayn doas gereidir. ABD emperyalizminin hkimiyeti altnda eroine baml hale getirilen bir ekonomide, mafyann iktidar kanlmazdr. ktidar ise gene kanlmaz olarak mafyalar. Bugn Trkiye'nin iktidar yapsna baktmzda gryoruz; byk sanayiciler, byk iadamlar iktidar aygtnn kenarlarna itilmektedir. ktidarn kilit mevkileri, uyuturucu, silah ve nkleer madde kaaklarnn, kara para bankerlerinin ellerine gemitir. Bizzat Babakan ve yardmcs, koalisyonlarn yeraltnda da kurmu bulunuyorlar, ortaklaa kara paray aklama ii yapyorlar.

NATO'nun Ac Meyvesi
Bu srete 1950'ler, balang noktas. ABD nfuzunun arlamas ve eriatln glenmesi el ele oldu. amzn tun yasasdr bu. Susurluk'ta ortaya kan kurum ve ilikilerin temelini NATO att. Bilindii gibi Gladyo modeli, btn NATO lkelerinde uyguland. Toplum, bu rgtn varlndan yaygn olarak ilk kez 12 Mart 1971 rejimi srasnda haberdar oldu. Kontrgerilla, 1980'e doru CIA ile ibirlii halinde yeralt eylemlerini younlatrd. Sirkeci ve Yeilky sabotajlarndan Marmara yolcu gemisinin batrlmasna kadar bir dizi byk tertip, 12 Eyll 1980 darbesinin ortamn hazrlad. Kontrgerilla, 1980 sonrasnda, faaliyetini olaanst boyutlara ulatrd. Bugnk ad, zel Kuvvetler Komutanl'dr. Devlet, ABD ve NATO reetelerine gre yeralt rgtleri kurmutur. Bu rgtler, cinayet, uyuturucu kaakl, hara, gasp, tehdit dahil her tr terr eylemine girimitir.

14

Devletin yeralt kurulular, daha 1960'l yllarda, Komnizmle Mcadele Dernekleri'nden balayarak eitli yan rgtleri kullandlar. MHP ve lk Ocaklar, denebilir ki, NATO modeline uygun olarak, devletin yeralt terrnn yan kurulular ilevini yerine getirdiler. Trk ntikam Tugay (TT), Esir Trkler Kurtulu Ordusu (ETKO), slam Hareket, slam Yumruk, Hizbullah (lim grubu), slam Byk Dou Aknclar Cephesi (BDA/C) gibi rgtler, yine ayn grevi stlendiler. CIA'nn uyuturucu ana yakalanm baz "sol" maskeli rgtler de, ABD balantl terrn taeronluunu yaptlar.

CIA'nn ocuklar
Susurluk olayndan sonra btn arpclyla ortaya kan nemli gerek, "CIA'nn ocuklar"dr. Bilindii gibi, 12 Eyll askeri darbesinden sonra CIA efleri, "Bizim ocuklar baard" dediler. MT'in CIA balantl Hiram Abas-Eymr-Eken klii ise, bu ocuklar 12 Eyll ncesi ve sonrasnda kullandklarn itiraf ettiler. Nerede? CIA'nn Trkiye'yi istikrarszlatrma operasyonunda. Muhsin Yazcolu'lar, Abdullah atl'lar, Mehmet Ali Aca'lar ve dierleri bu operasyonda kullanldlar. CIA-MTlk Ocaklar balants apak ortaya kmtr. Operasyon, 1 Mays 1977 katliamyla balad. Abdi peki'lerimizi, Doan z'lerimizi, Ttengil'lerimizi ve dier aydnlarmz bu operasyona kurban verdik. Kahramanmara, orum, Erzincan, Sivas krmlar, bu operasyonun birer parasyd. CIA, marifetli ocuklarn daha sonra uluslararas arenaya kard. Papa suikast, eroin ileri vb.

zel rgt'n Babas zal

Arkasndan CIA'nn "MT'in sivilletirilmesi" adn verdii giriim geldi. Zamann babakan Turgut zal ile MT'teki adamlar Hiram Abas ve Mehmet Eymr barolde. Bir "zel Bro" kuruyorlar. iller zel rgt byle douyor.

15

zel Bro'nun tarihi, ekonominin mafyalamas tarihiyle rtyor. zal'n "liberalleme" ad altnda uygulad program, serbest piyasa ve rekabeti deil; eroine bamll getirdi. Uyuturucu, silah, nkleer madde ve altn kaakln yasallatrd. Kara paray aklayacak mekanizma ve kurumlar yaratt: Hayali ihracatlar, kumarhaneler, yeralt bankacl vb. Mafyalamann babas zal, devlet kurum ve grevlilerini bu ilere sokarak, Eroin Devrimi'ni gerekletirdi. Irak'a ambargonun yaratt yllk 10 milyar dolar ak, eroin geliriyle kapatld. zal hanedan da nasiplendi elbette bu "devrim"den.

Ankara'da iller'in Himayesinde CIA stasyonu

te iller, 1993 ylnda babakan olurken, byle bir mirasa konuyor. iller Babakan olur olmaz, Babakanlk Bamaviri Kamil Yceoral' "D Trkler Koordinatrl"ne getirerek, Dileri Bakanl'n devred brakyor. CIA ile kaynpederi zerinden ve dorudan balantlar olan Kamil Yceoral, Ankara'daki bamavirlii bir CIA istasyonuna eviriyor. iller'in genelgesiyle btn devlet kurumlan Kamil Yceoral'a istihbarat aktaryor. Babakanlk rtl denei, Bamavir Yceoral tarafndan CIA ile ortak Kafkaslar ve Orta Asya operasyonlarnda kullanlyor. CIA'nn denetimindeki Binba Kaif Kozinolu ve Abdullah atl ekibi, bu merkezden ynlendiriliyor. Eref Bitlis, Uur Mumcu, Sabanc suikastlarn aydnlatacak gereklerdir bunlar.

"Kriz Blgelerinde" ABD Taeronluu Dayatmas

iller zel rgt, medya tarafndan bir mafya etesi gibi gsterildi. Uluslararas alana kadar uzanan rol rtbas edildi.

16

ABD, Trkiye'ye, "kriz blgelerine mdahale gc" roln kabul ettirmek iin, birtakm tertip ve kkrtmalara bavurmak zorunda kalm ve bu tertiplerde iller zel rgt'n kullanmtr. Azerbaycan'da darbe giriimi, eenistan'a silah ve adam yollamak, ran ile sava kkrtmalar, Kuzey Irak'taki tertipler, in Halk Cumhuriyeti'nin Sincian-Uygur blgesine sabotaj timlerinin yollanmas, hep bu rgtn CIA gdmndeki marifetleridir. Ama, Trkiye'yi Rusya, Azerbaycan, ran, Irak, Suriye, Arap dnyas ve in Halk Cumhuriyeti ile derinleen atmalarn iine itmektir. Bu dmanlklarn iine srklenen Trkiye ile ABD arasnda kader ba kurulacak ve Trkiye, ABD taeronluunu stlenmek zorunda kalacaktr. Uluslararas tertiplere hizmetin kukusuz bir fiyat vardr. Bu fiyat, zel rgt'e ve zellikle iller ailesine uyuturucu ve nkleer madde ihaleleri verilerek denmektedir. Eroin ve nkleer madde kaakln zelletirenler, bu faaliyeti terr rgtyle yrtmek zorundadrlar.

ABD'nin "Ilml slam" Modeli

Btn olgular gsteriyor: Tpk bu yzyln banda olduu gibi, dnya sistemiyle cephe cepheye gelmi bulunuyoruz. Sistemin merkezindekiler, kozmopolittir; baka deyile vatansz. Ancak sistemin merkezindeki bu kltr, geni halk kitlelerine yabancdr. Halk hangi kltrle sisteme balanacaktr? Onu da ABD reeteleri belirlemitir: "Ilml slam". Bilindii gibi, CIA Bakan Yardmclna kadar ykselmi olan Graham Fuller, "Kemalist Devrim'in modas geti, Trkiye'ye Ilml slam kimlii lazm" diye buyurmutu! Daha ilginci, bu kimlik dayatmas, yalnz Trkiye'ye deil, Orta Asya Trk cumhuriyetlerine kadar uzanyor. Fethullah Glen gibi baz tarikat liderleri, bu ABD faaliyetinin misyonerliini stlenmi bulunuyor. Orta Asya cumhuriyetleri, ABD parasyla kurulan dinci okullarla donatlyor.

17

Hem Trkiye'de hem de Trk cumhuriyetlerinde tarikatlar canlandrlmakta, halk ideolojik dzlemde, bu tarikatlar ayla denetim altna alnmaktadr. Dksndan kokain kan bir eroin kaaksnn cenazesini arkasndan tekbir getirerek yryen kalabalklar, byle retilmitir. Sistemin merkezindeki kokain ile sistemin kenarndaki kltr byle birletirilmitir.

Devrim Paklar
Trkiye'nin sorunlar, en bata devletin mafyalamas ve insann manevi ykma uramas sorunu, gelmi kkl deiikliklere, byk bir devrimci dnme dayanmtr. Trkiye'nin emperyalizme bamlln sorgulamadan demokrasi ve bar ynnde hibir ciddi adm atlamaz. Meselenin z buradadr. iller zel rgt, bu nedenle bir "ete" deildir; dnya kapitalist sisteminin bir aletidir. Trkiye'nin bamszlk ve gvenlik sorunudur. Bugnk neoliberal sistem iinde, eroine bamlla bir zm yok. Bu sistemin hangi iktidar, ylda 8-10 milyar dolardan vazgeecektir? 2020 ylnda, bu sistem baknz neler vaat ediyor: 10 milyon ocuk sokakta yatacak; milyonlar eroine baml hale gelecek; milyonlarca kadn vcudunu satacak; tarmn kertildii koullarda, 40-50 milyon nfus, aln kylarnda yaayacak. Byle bir lkeyi, emperyalizm ve iktidar sahipleri, ancak Trk-Krt, Snni-Alevi boazlamalar kkrtarak ynetebilirler. Ne acdr ki, Cumhuriyet Devrimi Trkiyesini yitirmi bulunuyoruz. ABD'ye baml mafyagladyo-tarikat diktatrlnn bizi gtrd yerde, u elimizdeki Trkiye bile bulunmayacaktr. 2020 ylnn 120 milyon nfuslu Trkiye'si, bu sistem devam ederse, artk Trkiye deildir. rtica ve mafya arasndaki ortaklk apak karmzdadr. Onlarn arkasndaki gc, ABD emperyalizmini, bizler gryoruz. Zamanla herkes grecektir. Devrimci Cumhuriyet, bir tek eroinden kurtulmak iin bile, Trkiye'ye gereklidir, zorunludur. Trkiye, bu ihtiyala yeni bir srece girmitir. 1920'leri hatrlatan devrimci bir atlmn eiindeyiz.

18

YEN DNYA DZEN VE MAFYA-GLADYO DEVLETLER

Prof. Dr. Alpaslan Ikl Oturum Bakam

Deerli dostlar, bu oturumun konusu "Yeni Dnya Dzeni, Mafya, Gladyo" olarak belirlenmi bulunuyor. Mafya ve Gladyo ile Yeni Dnya Dzeni arasnda bir iliki kuran bu bala katldm ncelikle belirtmek isterim. Bildiiniz gibi Yeni Dnya Dzeni, kreselleme olarak tanmlanan srele btnleniyor, tanmlanyor. Dorusu kreselleme, ustaca bulunmu bir sylem oluturuyor. Herkes etkisi altnda olduu bak asnn, dnya grnn dorultusunda, bu kreselleme szcnde, kendisine scak gelebilecek armlar bulabilir. Uluslarn, insanlarn arasndaki duvarlarn kalkmas, dnya milletlerinin, insanlarn sorunlarnn bir btn olarak ele alnmas dorultusunda bir arm, ok deiik ideolojilerin, dnya grlerinin etkisi altndaki insanlara ayn zamanda scak gelebilir. Ama gerek bu deildir. Sorulmas gereken ok nemli bir soru var: Kreselleiyoruz ama gerekten kreselleiyor muyuz? Sermayenin k hzyla dolat bu dnyada, emein nnde Berlin Duvar'ndan daha byk duvarlar rlmesi gereini elbetteki yadsyamayz.

19

Bu arpk kresellemenin ne anlama geldii konusunda sorulmas gereken bir soru var: Kimin iktidar altnda kreselleiyoruz? Kresellemenin rtkanlar, dnyada artk emperyalizm a sona erdi, karlkl bamllk sreci balad, ulusal devletin tarihin karanlna gmlmesi zaman geldi, Kemalizme dair birok deer dinazor ilan edilmelidir ynnde bir propaganday ustaca yrtyorlar. Kresselleiyoruz diyenlerin, artk ezen-ezilen, smren-smrlen ann geride kaldn iddia edenlerin tavr, ksaca ifade etmek gerekirse bana, ncil'de olduunu hatrladm bir sz anmsatyor: "eytann en byk kurnazl, kendisinin olmadna bizi inandrmasdr." Bugn emperyalizm yoktur, emperyalizm a kapanmtr diyenlerin sylemi de bu. Kreselleiyoruz ama hangi kurallara gre kreselleiyoruz? Kreselleme ideologlar bunu anlatmak iin uygun bir kavram daha icat etmi bulunuyorlar. Dereglasyon, yani kuralszlatrma, yani devletin yol gstericilii, dzenleyicilii bitiyor. Onun iin ulusal devlet a sona eriyor. Hal byle olunca, gerekte bir kural var, bu sermayenin kr ncelii kuralnn kaytsz artsz olmas. Kr nceliinin tek, mutlak bir ncelik kazanmas, bir arlk kazanmas, dnyadaki ilikilerde sosyal adaleti unutmak aamasna bizi oktan getirdii gibi, tm ahlaki deerlerin de unutulmas dorultusunda insanl koar admla ilerlemek zorunda brakyor. Bu sretir ki, mafya olgusunu, hibir ahlaki deer tanmayan bir iktidarlama olgusunu, Yeni Dnya Dzeni'yle birlikte gndeme getirmitir.

20

DNYA EKONOMSNDE MAFYALAMA

Prof. Dr. zzettin nder
stanbul niversitesi ktisat Fakltesi retim yesi

Kapitalist Sistem Dinamii ve Yeralt Ekonomisi

Susurluk olay, aa ktktan beri gerek medyada gerek dier alanlarda ok tartld, ok konuuldu. Tm bu tartma ve konumalara bakarak, Susurluk olaynn zerinde yeteri kadar durulduu ya da bu olayn gerek tahlilinin yapld sonucuna ulaanlayz. Zira Susurluk olayn, olayn taraflar ya da bundan kar zedelenenler veya ilgi ekip pazar payn ykseltmeye alan medya mensuplar da, ok eitli alardan tartmaya aabilirler. Bu tr tartmalar olay amak yerine, tam tersine, dikkatleri olaya ve olayla dorudan ilgili kiilere toplayarak, ana konuyu, bilerek veya bilmeyerek, perdeleyebilirler. Marx'n gzel bir sz vardr. Bir yerde Marx der ki, "Burjuva iktisat ve dnrleri belirli olay incelediklerini

zannederek, o olayda younlatklarnda ana noktay gzden karrlar. Bu karmaadan yararlanan sistem, kendi yolunda, bir engelle karlamadan ilerler."

21

te bana yle geliyor ki, Trkiye'nin gndemine dm olan Susurluk olay da biraz byle bir hava iinde ele alnm bulunmaktadr. Bunun sonucunda sistemi sulu bulup sorumlu tutmak yerine, belirli kiilere su yklarak, sistem aklanabilmektedir. rnein, polis efinin ya da bir milletvekilinin veya baka bir st dzey yneticinin sulanmas ve cezalandrlmas ile tm sorunun zlm olaca dncesi yaygnlaabilmektedir. Bu nedenle, salt olaylar zerinde durmak yerine, bu olayn oluum nedenleri ve ortamn aratrmak daha anlaml ve aklayc olur. Susurluk olay gibi sistemin oluum ve ileyii ile birebir iliki iinde olduundan phe bulunmayan olaylar, sosyal-genetik balamda ve byle bir bak as ile ele alnabilir. Ancak byle bir yntemle yaklaldnda olayn tm iliki ve ayrntlar grlebilir. Sosyal genetik asndan olaya yaklam yapabilmek iin, sistemin bileenleri zerindeki sistemsel drtlerin ileyi ve sonularn incelemek gerekmektedir. Trkiye, kapitalist bir dnya iinde, kalknmaya alan kapitalist bir lkedir. Periferik konumda olan Trkiye'ye, merkez tarafndan bir rol ve grev biilmi bulunmaktadr. Trkiye ise, byle belirlenmi olan alan amadan, sistemsel drt ve kodlarla alan ajanlar marifeti ile hem ekonomik yaamn srdrmeye hem de kalknmasn gerekletirmeye almaktadr. Aralarnda i atma olmakla beraber, merkez tarafndan Trkiye'ye biilmi olan rol, youn teknolojiye girmeden, sanayilemeyi srdrmek, byk ve gl bir pazar ve baz alanlardaki retimler iin de retim merkezi oluturmaktr. Hem Trkiye'nin kalknmas ve glenmesinin baltalanmas hem de silah sanayiinin finansman asndan Trkiye'nin devaml olarak siyasal huzursuzluk ve hatta scak atma ortam iinde tutulmas da kanlmaz gibi grlmektedir. te yandan, Trkiye'ye baktmzda muazzam blgesel farkllklar yannda ok byk boyutta isizlik ve gelir dalm bozukluunun hkm srdn grmekteyiz. Kalc bir bar salayamayan Trkiye, devaml politik srtme, baz durumlarda da scak atma iine girmektedir. Bu arada ok byk boyutta d borcu olan Trkiye, yabanc sermaye ve ondan da nce speklatif para giriine muhta durumdadr.

22

Trkiye'nin iinde yzd havuz ise, Yeni Dnya Dzeni ad verilen, finans kapital aamasndaki gelimeler dnyasdr. Byle bir dnyada merkez, know-how ve youn teknoloji kullanan retim yannda, speklatif finansal operasyonlarla kendine kaynak aktarmaya almaktadr. Merkezdeki g, evresinde halkalanm olan topluluklar, kaynak aktarma potansiyeline gre yrngeye oturtmaktadr. yle gzkyor ki, alk snrnda ve onun da altnda yaayan lkeler d halkada yer almaktadr. Merkeze kaynak aktarm potansiyeli bulunmayan bu lkeler ve insanlar, ancak ara sra ve biraz da gstermelik olarak merkezin ilgisini ekebilmektedir. Buna karn, aralarnda Trkiye'nin de bulunduu merkeze yakn lkeler, kaynak aktarma ilevi asndan canl grlmektedir. Bu gibi ekonomiler, borlandrma, ticaret, scak atma vb. gibi yollarla merkeze kaynak aktarabilir olarak alglanmaktadr. te kapitalist ileyi dinamii, byle bir iliki balamnda, evre lke politika ve uygulamalarn hem ilgili lke hem de merkez glerine balamaktadr. evre lkeleri merkeze kaynak aktarabilmek iin yeralt ve yerst varlklarn hzla tketmekte, yeralt ekonomik faaliyetlere girmekte ve tm bu abalarn srdrlmesinde resmi glerle ibirlii yaplmaktadr. Sz konusu ibirlii, bir yandan maliyet tasarrufu amacna ynelik olarak, yeralt faaliyetini yrtenler tarafndan istenmekte, dier taraftan da ar ekonomik koullarn hafifletilmesi amacyla bizzat resmi gler tarafndan itirazsz ve hatta sempatiyle karlanmaktadr. Resmi makamlarn yeralt faaliyetine anlayl yaklam, sadece borlu periferik lkelerde deil, fakat merkezdeki ileri glerde de gzlemlenen bir durumdadr. rnein, son olaylarn irdelenmesinde ortaya kt ki, yeralt dnyasnn baz isimleri yurtdnda serbeste dolap, oralarda aylarca kalabilmiler. Bu durumu, msamaha ve gz yumma dnda hibir bahane ile aklamak olas deildir. Sz konusu msamahada hem merkez hem de periferik konumdaki lkenin yaran bulunmaktadr. Zira, arborlu konumdaki bir lkenin iinde bulunduu zor koullar, bumerang gibi, merkezdeki gl ekonomileri de vurmaktadr. deme temerrdne den bu lkeler, uluslararas fnansal akmlar kestii zaman dnya finans evresi ok zarar greceinden, bu sistemi alr vaziyette tutabilmek amacyla gelimi merkezler, kendi lkelerindeki baz yolsuzluk ya da usulszlklere gz yumabilir.

23

Bunun da tesinde, merkez lke ya da lkeler, evrede bir siyasal operasyon yapmak istediinde, bu operasyonun mali kaynaklarn gizli tutmak kanlmaz olur. ite byle durumlarda silah ve uyuturucu ticaret faaliyeti yan yana gelebilir. rnein, bir evre lkesinde scak atma ortam yaratlacak ise, gerekli askeri malzeme hibir zaman evrak zerinde gsterilemez. Bu durumda balatlan ve geniletilen yeralt ekonomik faaliyeti ile ilgili elemanlarn, hatta bunlarn gvenlik iinde ilgili faaliyetleri yrtebilmelerini salamak amacyla, merkez lkelerde dolamalarna gz yumulur. Byle durumlarda, merkez lkeler kendi halkn dahi feda edebilir. rnein, bir merkez lkenin bir evre lkeden ykl alaca var ise ya da yine bir merkez lke bir evre lkede, kendi amacna uygun olarak, scak atma ortam yaratmak istiyor ise, yeralt ekonomik faaliyetleri destekler, bunlarn elebalann gzetir ve yeralt ekonomisinin rnlerinin bizzat kendi lke halklarna pazarlanmasna gz yumabilir. Zira bylece merkez lkelerdeki finans vb. ekonomik ajanlar tatmin edilmi veya merkez siyaseti evreye dayatlm olmaktadr. Grlyor ki, yeralt ekonomisi de, bir tr ekonomik faaliyet olarak, uluslararas bir boyuta sahiptir. Burada da tm uluslarn yetkilileri ve ajanlar iin iinde olarak, birer aktr gibi rollerini oynamaktalar. Uluslararas platformda aka savunulamayacak politikalarn finansman yeralt ekonomisi ile yrtmekte ve doal olarak bundan sorumlu olan gl merkez ekonomileri de, baz kanunsuzluklara gz yummakta, hatta bunlar desteklemektedir. Dnya Bankas, 1974 ylndan beri her yl bor verdii gelimekte olan lkelerden, bor verdiinden daha fazlasn geri alyor. evresel konumdaki lkeler asndan baktmzda ise, bu durum sz konusu lkelerin fakirlie itildiini ifade etmektedir. Trkiye'de enflasyon, yatrmszlk ve yksek enflasyon, aslnda hep kaynak aktarma sreci sonunda oluan fakirlemenin ekonomik gstergeleridir. Bu bozukluklarn ayn anda isizlik ve gelir dengesizlii anlamna geldii de aktr. te byle bir durumda yeralt ekonomisi oluumunun tm maddi koullar olumu demektir. Trkiye ksmen retici, ksmen iletici yere sahip olabilir. Byle bir ekonomik iliki ortaya ktnda bu ii yapanlar, maliyet tasarrufu salamak amac ile kanlmaz olarak resmi makamlarla iliki kurma yoluna giderler.

24

Ekonomik adan zor durumda bulunan lke yneticileri de bu duruma msamahakr bakarken, baz yetkililer de sulu konumuna debilir. Yeralt ekonomisi, risk ok yksek olduundan dolay, yksek kr haddi ile alr. Bu koul, retim maliyetinin bastrlmasn ve sat fiyatnn yksek tutulmasn gerektirir. evresel ekonomilerdeki isizlik ve fakirlik, retim maliyetleri asndan byk bir avantaj oluturur. Buna karlk, rnn zengin blgelerde sata sunulmas da sat haslatn ykselten bir edir. Sat haslat asndan ileri lkeler nemli pazardr. Bu pazar, alternatifi oluuncaya kadar bizzat kendi hkmetinin siyasal amalar ya da finans ve sanayi kurulularnn kr amac iin hi tereddt edilmeden kullanlr. Ancak, evresel ekonomilerde de gelirin ykselmesi ve daha da nemli olarak, gelir dalmnn bozulmas, tketim pazarlarna bu lkelerin de katlmasn gndeme getirmitir. Gnmzde Trkiye'de zellikle byk kentlerde ve zengin evrelerde grlen uyuturucu bamll byle bir gelimenin ak bir kantdr. Bu krl alan ynetenler, geleneksel ad ile "mafya" olarak anlmaktadr. Kukusuz mafya szc talya'da ortaya km olan rgtler iin kullanlan bir ifadedir. Szlk tanmna gre mafya, "gizli haydut etesi" ya da "kendi karlar iin her areye bavuran gizli grup"tur. Bu eteler 1820-1848 tarihleri arasnda, byk toprak sahiplerinin giriimiyle kuruldu. Bunlar eski asker, polis ve yerel idarelerde yuvalanm olan haydutlardan olumakta idi. Bu eteler, Sicilya'daki topraklarn ynetimini ele geirmeye ve kyller zerinde egemenlik kurarak hkimiyetlerini perinlemeye baladlar. Sz konusu eteler yerleik dzene saygl olup, dzeni, olas bir kyl hareketine kar koruma gayreti iindeydi. Bylece oluan krsal mafya, zamanla yerini kentsel mafyaya brakt. Grld gibi, talya'da 19. yzyln ortalarnda grlen ete hareketinin oluum, ileyi ve felsefesi gnmz etelerine olduka benzemektedir. talya rneinde de grld gibi, mafya, sistemden yararland iin sistemi muhafaza yanlsdr, fakat mevcut sermaye ile atmaya girdiinde, toplumun huzurunu karmaktadr. TSAD'n son demokrasi raporu, iindekileri sakl tutarak, kurumun ama ve felsefesi asndan yerleik ve mafya sermayesi arasndaki atmann bir tr yansmas olarak yorumlanabilir.

25

Kurumun amac asndan hedeflenen politika ak ve bellidir. Emekiler ya da geni halk ynlar iin istenmemektedir demokrasi. Buradaki tek ama, yeralt sermayesini rekabet alan dnda tutmaktr. Yeralt ticaretinin ska ilem grd hatlar, rgtler tarafndan satn alnyor ve o hatlarda yaplan her trl ticaret, belirli bir bedel karlnda serbeste yrtlyor. Bu hatlarda gmen iiler, karayolu tamaclnda alan ofrler ve turistler faaliyet gstermektedir. Yeralt dnyasndan kazanlan paralar belirli merkezlerde yzde 15 dolaynda komisyon karlnda aklanmaktadr. Bunun yannda, kara paralar zelletirme faaliyetine, siyasal parti propagandalar ve bankerlik kurulularna gitmektedir. te genel hatlaryla ortaya koyulmaya allan bu doku, gnmzde, tam kapitalist lemi ve doal olarak iddetli bir biimde Trkiye'yi kaplam bulunmaktadr. Olaan ekonomik faaliyetlerde kr hadleri sknca, bu alanda faaliyet gsteren ajanlar da, yava yava yeralt alanna girebilir. Aksi durumda sermayeyi korumak olas olamayabilir. Bu sre, sermayenin olaan retimden uzaklap yeralt alanna kaymas anlamn ifade etmektedir. Arkadaki derin anlam da, sermayenin, sosyal retimden uzaklap daha hzl birikim yapabilecei yeralt ekonomisi alanna kaymasdr. 1959'dan beri Trkiye, nceleri belli belirsiz ve ok yava bir biimde, sonralar giderek younlaan bir biimde, merkez drtl karar sreleri iine itilmitir. Trk siyaset tarihinde, 1950'de verilmi olan karar byledir. Osmanl mparatorluu'ndan sonra, grece daha ufak bir devlet olarak istiklalini ilan etmi olan Trkiye, yorgun kt savalarn zerinden henz 2030 yl getikten, bu arada Osmanl'dan devrolan borlar dedikten, fakat henz tam olarak sanayilemeden acaba hangi akla hizmetle liberal iktisat politikalara itilmitir! Bu uygulamann sonucu, politikann isabet derecesini aka ortaya koymakladr. Trkiye, 1950 liberal politikalar sonucunda, 8 yl iinde nl 1958 Austos kararlarn aklad. Bu kararlar ekonominin iflas ettiini gsteriyordu. Nasl oldu da ekonomi bu duruma geldi? Nedeni ak; 1950 kararlar Trk siyasetine zg bir karar olmayp Bat'nn dayatmasyd.

26

nk Bat, o dnemde pazar aryordu ve Trkiye, iflasyla sonulanan politikalar ile Bat'ya bu hizmeti sundu. Aradaki tm politikalarda benzer bamllk izleri grlr. Ancak bunlarn en belirgini, 1980 kararlardr. 1980 kararlar ile Trkiye, gl Bat'nn finansal yrngesine oturtulmutur. Bunun sonucunda da, yksek enflasyon yksek faiz haddi, youn d bor, lkeyi d leme kapatmaktadr. Grlyor ki, bir lke ekonomisini incelerken, hem o lkenin koullarn hem de o lkenin iinde bulunduu dnya koullarn bir btnlk iinde ele alp incelemek gereklidir. Aksi durumda bir olaya taklp kalrsak, ne olay zebiliriz ne de gerekli nlemleri ngrebiliriz. rnein gnmzde, ok youn bir biimde "demokrasi" sylemi dile getiriliyor. Demokrasi bir styap kuramdr. Niin demokrat olamadmz ise irdelenmiyor. Bunun nedeni ekonomiktir. Trkiye'nin demokrat olamamasnn bir dizi tarihsel ve sosyal nedenleri yannda, baat nedeni kaynak ktldr. u halde, demokrasi sorunu anlaml bir biimde tartlacak ise, kesinlikle ekonomik yap ve ileyile, yani sistem sorunu ile bir arada ele alnmaldr. Aksi durumda, anlaml ve zme ulac tartma yerine beyinleri bulandrc fikir karmaas yaanr.

27

SYASETN MAFYALAMASI VE HANEDANLAR

Uur Dndar
Kanal D Genel Yayn Ynetmeni

zal'dan Beri Para ve G, Karanlk Odaklarn Eline Geti

Sayn konuklar, deerli konumaclar hepinizi saygyla selamlyorum. Efendim, ben u anda bir televizyon kanalnn haber genel yayn ynetmeni ve hazrladm bir programn sorumlusu olarak, topluma aratrmac gazetecilik rneklerini sergileyen bir iletiimciyim. Ama belimde silahm, yanmda tane koruma, ki birisinde otomatik tfek, dierlerinde ifter ifter tabancalar var, ayrca zrhl bir arala ve iimizde bir yn korku ve kuku ile buraya ulaabildik. Byle bir gazeteci modeli, ancak Marcos'lann Filipinler'inde ya da Gney Amerika'daki muz cumhuriyetlerinin diktatrlklerinde gzlenir. Gerek demokrasinin yaand ada hukuk devletlerinde gazeteci, hibir zaman imdi bizim iinde bulunduumuz korkulan, kukular ve "Acaba lm tuzaklar bizi nerede bekliyor?" sorularn zihninde tamaz, enerjisini bunlar dnmeye harcamaz.

28

Biraz nce Sayn Dou Perinek'in de belirttikleri gibi, toplumumuza bir yn tuzaklar kurup bunlarn karlnda karlar salayan siyasetin odaklarndaki baz insanlar, "Acaba ettiim kayglar yaatyorlar.

bizim marifetlerimizi, bizim yaptmz vurgunlar bu gazeteciler rendiler mi? Acaba bizim sakladmz baz gereklere ulatlar m?" korkusunu srekli yaadklar iin, bize szn
Susurluk kazasndan ksa bir sre nceydi. Bizim Arena istihbaratna bir telefon geldi. zel Harekt'tan iki kiinin beni yok etmek zere grevlendirildiklerini ifade etti muhbir, hatta adn da verdi. Adn saklyoruz. Bir sre sonra Aydnlk gazetesi ve Sayn Dou Perinek, Susurluk etesinin kazadan nce aklanmas, kamuoyuna duyurulmas anlamnda bir basn toplants yaptlar. Orada, malum kazadan sonra ortaya kan etenin ana hatlar aa yukar sergileniyordu. Bir sre sonra kaza gerekleti ve ete apak ortaya kt. Bu eteyi iyi yorumlayabilmek ve deerlendirebilmek ve etenin niin kurulduunu grebilmek iin biraz daha gerilere, zal dnemine gitmemiz gerekir. zal dneminde, yanlmyorsam 1986 ylnda, svire'nin Zrih kentinde Grand Dolder Oteli'nde bir toplant yapld. Bu toplantya, Trkiye'nin dnda yaayan fakat Trkiye ile balants srekli olarak bulunan baz Trk vatandalar ve Ortadou kkenli olup svire'de faaliyette bulunan baz dviz tacirleri katldlar. Grand Dolder Otel toplantsnda zal, kurmaylar ve kara para ticaretini ynlendiren bu kiiler, uyuturucu ticareti yoluyla orada biriken ya da dnyann baka lkelerinde biriken narko-dolarlarn nasl indirileceini .grp karar aldlar. Dikkat ederseniz ondan sonra Trkiye'de mthi bir ihracat patlamas gerekleti. Bu ihracatn byk ounluunun hayali olduunu ortaya kardk ve Trkiye Byk Millet Meclisi'nde kurulan komisyon da belgeleriyle bunu dorulad. O yllarda Trkiye, mthi bir ihracat hamlesi yapm ve bunun karlnda ihracat dvizleri yamaya balam gibi gzkyordu. Oysa gelen dolarlarn byk ounluu kara parayd. Bu kara para, zal'n liberalleme ad altnda ald kararlardan nce Trkiye'den giden eroinlerin parasyd. Trafik ise svire'den Trkiye'ye, Bulgaristan zerinden otobslerin zula tabii edilen yerlerinde Kapalar'ya gelen altnlar eklinde gerekleiyordu.

29

Yani uyuturucu gidiyor, onun karlnda 12 Eyll ncesinde byk lde silah ve altn, daha sonra da yine byk lde altn olarak Trkiye'ye dnyordu. Bu trafii ortaya kardktan sonra, Merkez Bankas altn ithalatna balad ve altn kaakl yolu nemli lde kapanm oldu. Ancak daha sonra uyuturucu trafii ylesine byk boyutlarda yaanmaya balad ki, Trkiye ihracatnn belli bir orann, Trkiye'den giden uyuturucunun karl olan dvizler oluturdu.

Hotan-Topal likisi
Konumann burasnda somut rnek vermek iin... Susurluk kazasndan sonra kamuoyuna fotorafn yansttmz Sami Hotan adl kiiden bahsetmek istiyorum. Sami Hotan, 1974 ylnda Almanya'da uyuturucu madde kaakl yaparken yakalanm, yaklak drt yl hapse hkm giydikten ve cezasn bir mddet Alman hapishanelerinde ektikten sonra Trkiye'ye gnderilmi ve Trkiye'de de ksa bir sre cezaevinde kalm bir uyuturucu sabkals... Sami Hotan, daha devletten milyarlarca lira vergi iadesi alan bir ihracat grnmndedir. Geenlerde Medsan adl firmasyla yapt ihracatn karl olarak Trkiye'ye, zellikle karayollarn tutan hudut kaplarndan, deklare yoluyla 7 milyon dolar soktuunu belgeleriyle ortaya kardk. Oysa bu, kt zerinde gzken, ama gerekte olmayan bir parayd. Bunun niin yapldn anlamak iin Sami Hotan'n kim olduuna, ilikilerine dikkatle bakmamz gerekiyor. Evet, kimdir bu Sami Hotan? Sami Hotan, Susurluk kazas olduktan hemen sonra oraya gidip Abdullah atl ve sevgilisi Gonca Us'un cesetlerini alarak morga gtren ve kimseye gstermeden atl'nn cenaze trenini organize eden kiidir. Onunla birlikte Haluk Krc'nn da orada olduu syleniyor; ancak biz bunu henz belgelemi deiliz. Sami Hotan ayn zamanda, kumarhaneler kral olarak bilinen ve Susurluk kazasndan nce ldrlen mer Ltf Topal'n da ortadr. Peki, mer Ltf Topal kimdir? mer Ltf Topal, tpk Sami Hotan gibi, uyuturucu madde kaaklndan hkm giymi, rveti ve kokaini Trkiye'de en rahat veren kiidir.

30

Topal, lmnden bir sre nce, uyuturucu madde kaakl asndan nemli bir platform olma zelliini tayan HAVA'n zelletirilmesinde bu kurumu almak zereydi. Ancak, hakknda kan Amerika kaynakl 'Bu adam uyuturucu madde kaakl yapmaktadr ve HAVA'a talip olmutur" eklindeki yaynla bu imkndan mahrum kalmtr. Ancak biz ok iyi biliyoruz ve yaknda belgeleriyle ortaya kacaktr ki, bu ihaleden nce Topal' arayan ok st dzey bir siyasetinin ei, kendisinin Topal'a yardmc olacan ifade etmitir. Nasl yardmc olacakt? Kukusuz daha nce sylediim gibi Topal'n rveti kolayca datma zelliinden yararlanarak yardmc olacakt... te bu nedenle mer Ltf Topal-Sami Hotan ilikisi fevkalade nemlidir. Sami Hotan, bir sre nce uyuturucu parasn Trkiye'ye getirirken yakalanan kurye Dilek rnek olayyla da balantldr. Sami Hotan'n devletten milyarlarca liralk vergi iadesi aldn belirleyen ekibimiz, onun ihracatn aratrd. Makedonya'ya kadar giden ARENA muhabirleri, ihracat yaplm gibi gsterilen firmalar bu lkede bulamadlar. simler ve adresler hayaliydi. Gelen paralara baktk... Onlar da Makedonya yerine Polonya ve dier Dou Avrupa lkelerinden gelmi gibi gsterilmiti. Para tayclar -ki bunlarn ou ofrd-byle bir mebla getirmediklerini sylyorlard. O halde 7 milyon dolar, ihracattan deil, uyuturucudan gelmiti ve bu rakam, resmi belgelerde gzkmedii iin, bir ihracat tezgh dzenlenmiti. Biz bu kiilerin birbiriyle ok yakn ilikide olduunu, Susurluk kazasndan hemen sonra, Abdullah atl'nn Mehmet zbay adyla birlikte irket kurduu Baysa firmasnn sahibi olan Ahmet Baydar isimli ahsla yaptmz rportajdan sonra belgelemeye baladk. Ben tesadfen Ahmet Baydar'la konutuktan sonra, ki o zellikle Abdullah atl'y Abdullah atl olarak deil, Mehmet zbay olarak tandn sylyordu. te bu Ahmet Baydar'dan kendisinde bulunan telefon numaralarn istedim. Bana bir cep telefonu numaras verdi. O cep telefonundan kimlerin arandn aratrmaya baladk. Ve.adm adm ilerleyerek hem zel Harekt'ta Bakanvekillii yapan brahim ahin'e, halen tutuklu bulunan zel Harekt polislerine, Ali Fevzi Bir adl kiiye, Sami Hotan adna ve onlarn evresindeki ilikiler yumana ulatk.

31

Bylece, Susurluk kazasndan sonra, eteyle ilgili soruturma yapan Devlet Gvenlik Mahkemesi savclarnn da ifade ettikleri gibi, ete ilikisi medyada ilk kez bylesine somut bir ekilde belgelenmi oldu. Nitekim Susurluk soruturmasn yrten savclar, "Eer siz bu telefon numaralarndan yola karak bu ilikiler an sergilememi olsaydnz bizim iimiz biraz daha zorlard!" eklinde aklama yaptlar.

Uyuturucu, Dviz ya da Silah Olarak Geri Geliyor

imdi ARENA ve Kanal D Haber Merkezi aratrmalardan ortaya kardm tablo u: olarak, Susurluk etesiyle ilgili

Trkiye eroin yolu zerinde ok nemli bir kpr. Bu trafikte ok nemli bir fonksiyonu var Trkiye'nin. Uyuturucu gidiyor ve dviz ya da silah olarak tekrar geri geliyor. u anda uyuturucu parasyla silah kim salyor? Tabii ki byk lde PKK salyor. Peki, zel Harekt'n grevi neydi? Kurulu amac neydi? zel Harekt timleri, zellikle PKK'ya kar mcadelede grev alan devletin gvenlik gleriydi. Tahmin ediyoruz ki, bunlar balangta uyuturucu yolunu, dolaysyla PKK'nn finans olanaklarn kesmek amacyla baz faili mehul cinayetlere kadar uzanan operasyonlar yaptlar. Bunlarn balangtaki grnm, devlet adna yaplan operasyonlard. Tabii ki hukuk devletinde hibir zaman ne adna yaplrsa yaplsn, kendini yasann yerine koyarak faili mehul cinayetler gerekletiren glerin yannda olmak ve bu eylemleri onaylamak asla ve asla mmkn deildir. Ama bunlar bir sre sonra uyuturucu ticareti yoluyla byk paralarn salandn ve uyuturucunun byk bir gce dntn grdler. Yukardaki siyasetilerin kendilerine atklar kaplardan girerek, verilen siyasi destei kullanarak, uyuturucu ticaretini kendileri yapmaya baladlar. te Susurluk etesinin oluma nedeni, sergilediim bu tablodur. Yani uyuturucu trafiinin zerine oturabilmek, uyuturucu parasyla gce ulamak ve bu gle her eyi hatta siyaseti yapabilmek.

32

zal'dan beri Trkiye'de para ve dolaysyla g, karanlk insanlarn; karanlk odaklarn eline geti. Dnn bir kere, Turan evik isimli bir kii, bir zamanlar Trkiye'nin en fazla nakit para ile oynayan isimlerinden biriydi. Turan evik o gne kadar ad san duyulmam, iadam zellii tamayan ve hatta bir ufak galeride kk apta otomobil ticareti yapan portreydi. Ancak Turan evik, daha sonra Trkiye'de hayali ihracat dvizlerini en fazla indiren ve en fazla datan kii olarak kamuoyunun nnde sergilendi. Medyada, bakanlarla ve nemli brokratlarla boy boy fotoraflar yer ald. Dolaysyla para kimin eline geiyorsa, g de onun eline geiyor ve o g, daha sonra eitli konumlarda karmza kyor. Bugn ben inanyorum ki, bu Susurluk etesi haberlerinden tandmz polislerin konumalar halinde, bizim belgeleyemediimiz bir yn gerek daha ortaya kacak ve Trkiye sarslacak. Bunun yakn olduuna inanyorum; nk u anda Saryer Cumhuriyet Savcs'nn mer Ltf Topal cinayetini zme konusunda ok nemli admlar attn ve bu cinayetin nasl ilendiine dair kantlara, tanklara ulatn zannediyorum. Zaten pei peine gerekleen tutuklamalar da bunu gsteriyor.

Program Yaptm Her Televizyon Kanalna Bask

Efendim, konumamn balangcnda da ifade ettim. Biz belgeleyebildiimiz gerekleri sergiliyoruz ve iddialarla, speklasyonlarla gazetecilik yapmyoruz. Bugne kadar iller ailesi ile ilgili olarak ok yayn yaptk. iller ailesinin Kilyos'taki kooperatif serveninden, stanbul Bankas'nn batna; Antalya'daki hazine arazisinin zerine kondurduklar o nl pansiyonun yksnden, Amerika'daki muhteem mal varlklarna varncaya kadar, iller ailesi ile ilgili olarak belgeli birok haber yaptk. Ancak ben zannediyorum ki onlar, henz bize ulamam, ancak ulat takdirde fevkalade byk yank yapacak ve kendilerinin siyasetten silinmelerine neden olabilecek baz gerekleri elde elliimizi dnyorlar ve bu nedenle stmze amanszca geliyorlar. Ben yllardr televizyonculuumun yan sra, Hrriyet gazetesinde de yazyorum. Hrriyet gazetesindeki yazlarmn engellenmesine alld.

33

Show TV'de alrken, TV sahibine ve ynetimine ok ar basklar yapld, hatta oradaki iimizin sona erdirilmesine alld, o da baarlamad. nk bizim televizyon programlarmz ok seyirci ekiyor ve bulunduumuz kurulua da byk yararlar salyor. Basklar bitmedi. Daha sonra yine Kanal D'deki grevimiz srasnda da ayn giriimler srdrld. Ancak bu da baarl olmad. Sayn Aydn Doan, bunlar geri evirdi. Sonuta, konumamn banda ifade ettiim gibi, hayatmza dnk eylemlerin dnlmesine varncaya kadar bir yn planla kar karya geldik.

zal' Aratt...
Hanedan szc, siyasete Cumhuriyet dneminde zal'la bulat. Ve zal dnemi, bir hanedanlama sreci olarak algland. Ancak onun devam olan iller devri, hanedanlamakta zal dnemini kat kat geride brakt. Dorusu iller'lerin yaptklarn grdke zal'la ilgili olarak eletirilerimizde acaba bazen insafsz m davrandk diye dnyorum. Benim zetle syleyeceim, Trkiye, uyuturucu trafiini kesmez, uyuturucu yoluyla gelen kara paralarn bir serseri mayn gibi toplumda, ekonomide ve siyaset odaklarnda dolamasna engel olmaz ise, lkemizin bana srekli bela aacaktr. Trkiye bir an nce silkinip ok radikal nlemlerle uyuturucu trafiini kesmek ve sona erdirmek zorundadr. Dnebiliyor musunuz, bir Alman mahkemesinin ald kararlarda, Trkiye Cumhuriyeti Babakan'nn ad uyuturucu madde kaaklaryla birlikte anlyor. Kanada'nn Toronto kentinde yakalanan bir uyuturucu madde kaaksnn cebinden kan telefon numaralarndan birisi, iller dneminin Babakanlk zel Kalem'ine ait oluyor. Sorgulanan uyuturucu madde kaaks, bu telefondan Michel isimli bir kiiyle konutuunu ve bann derde girmesi halinde kendisine Micheli aramas talimatnn verildiini syleyebiliyor.

34

Bunlar, gerekten zerinde nemle durulmas gereken dndrc rnekler. Uyuturucu trafiinin nne gemek, Trkiye iin en nemli meseledir. Ayrca, uyuturucu kara parasnn siyasete getirdii g ve siyasetteki mafyalama, Trkiye'de demokrasiyi, hukuk devletini tehlikeye drecek oluumlara meydan verme eilimindedir. Bunlar duyurmak da bizim grevimizdir.

Prof. IIKLI: Sayn meslektamz nder'i dinlerken aklma bir benzetme geldi. Boa greileri, biliyorsunuz, boann karsnda pelerin kullanrlar, krmz pelerin; zavall boa pelerine saldrr ve matador dimdik ayakta kalmay bu sayede baarr. Mesajn herhalde syle alglarsam yanl alglam olmuyorum: Bu pelerin ilevi gren zal'lara, iller'lere fazla taklmayalm. Yani layk olduklar nemden daha fazlasn onlara atfetmeyelim. Sorunun asl kaynann genetik -tbbi bir tabir kulland arkadamz- yapda olduunu unutmayalm, yani bir sistem sorunuyla kar karya olduumuzu unutmayalm dedi. Teekkr ederiz. Yalnz bir yanlsamaya biz de dmeyelim. Bir ayrnt tabii konuma ierisinde. TSAD raporu diye bir rapor kmad aslnda. nk TSAD sahip kmad o rapora. Yani demokrat grnmek gsteriini bile yapamadlar. Bir demokrasi raporunda ittifak kuramadlar. TSAD raporu diye bir demokrasi raporu yok nk desteini bulamad o rapor. imdi sz sras Sayn Jrgen Roth'ta. Buyursunlar. Rus mafyas rneini bizlere anlatacak.

35

YEN KRMNAL BURJUVAZ: RUS MAFYASI RNE

Jrgen Roth
Gazeteci- Yazar/Almanya
Hanmefendiler, beyefendiler, hepinize hogeldiniz diyorum. Mafya terimi talya'da ortaya km ve onunla snrl kalmtr. Dolaysyla benim burada szn ettiim, rgtl sutur. Ve zerinde durmak istediim de, bugn Dou Avrupa'dan gelmekte olan yeni bir rgtl su dnemine girmekte olduumuz olgusudur. Burada sadece Avrupa'daki su evreleriyle ilgili nomenklatura dediimiz isimleri ierecek ekilde meseleyi ele almak ok zor. nk bu, siyasi snf dlayan bir tutum oluyor. Nitekim Rusya'da da bu ii ortaya karmann zorluu ikisi arasnda adeta grnmez bir izgi olmasndan kaynaklanyor. Yani rgtl su ile iktidar arasnda adeta grnmez bir snr var ve hangisi ne zaman hangi ii yapyor, bunu anlamak ok zor. Bu Rusya'da da byle, Sovyetler Birlii ykldktan sonra ortaya kan dier cumhuriyetlerde de, zbekistan gibi yerlerde de byle. Aslnda Rusya'da tank olduumuz olgu, siyasi snf ile sulular arasnda, su ileyenler arasnda bir ittifak kurulmas ve bu ittifakn her ikisine de yarayacak ekilde bir dzeni oluturmasdr.

36

te yandan yle bir ayrma da gitmek zorundayz. Rusya'da bugn rgtl su olarak karmza kan olguyu dnya apnda dier benzeri olgularla karlatrdmz zaman, mesela talya'daki mafya gibi, Kolombiya'daki eroin ticareti gibi, Amerika'da grdmz mafya faaliyetleri gibi ve hatta Trkiye'de grlen faaliyetleri, belli lde Rusya'da ortaya kan olgudan nasl ayrt edeceiz. rgtl su tarihine baktmzda, hibir zaman bu tr rgtl su kurulularnn bir siyasi parti ya da iktidar tarafndan desteklendiini grmezsiniz. Bunlar, Rusya'da olduu gibi KGB tarz, son derece grift gizli rgtlenmeler vastasyla desteklenen kurululardr. Ve bunlarn nfuz alan, dnyann eski, en byk sper devletlerinden biri olan iktidann kademelerinde kendini gsterebilmektedir. Ve unu bir belge olarak biliyoruz ki, bugn Rusya'daki bankalarn yzde 80'i rgtl su kurulularnn sermayesiyle olumaktadr. Ve bu, ou bankann sahibinin de, bu rgtl su kurulular olduu anlamna geliyor. Bu nedenle, kara paray aklamak iin ok grift ve karmak yollara bavurmak da gerekmiyor. Ve bugn, Rusya'daki bankaclk sisteminin kendisi, en byk para aklayc mekanizmalardan biridir. imdi zerinde durmak istediim; bugn mevcut su kurulularyla daha eski dzende nomenklaturaya bal olarak belli grupuklar halinde ileyen ve kendileri de su gruplar oluturan kurulular karlatrmak olacak. Size gsterdiim resimde, Bakan Clinton'un yannda Luanski adnda bir ahsiyet grnyor. Bu Luanski Norde(?) irketinin kurucusudur. Ye Nordek irketi bugnk Rusya Federasyonu'nun yurtdnda faaliyet gsteren en nemli ticaret kuruluudur. Bizim bilebildiimiz kadaryla Rusya Federasyonu'nun en byk kuruluudur bu. Avrupa'da pek ok lkeyle ve Trkiye'yle de balantlar vardr. Burada Senato'da yaplan bir oturumdan bir alnt var elimde: Bir senatr, FBI'n yneticisine, Vi-yana'da merkezi bulunan Nordek irketinin ne gibi su ilikileri iinde olduunu soruyor. Gelen cevap yle: "Byle bir akoturumda faaliyetleri hakknda size dorudan doruya bilgi veremem. Ancak bu, belgelenmi bir Rus su rgtdr. Belgelenen faaliyetleri; Rusya'nn dna taan, Rusya'nn dnda srdrlen su faaliyetleridir. u anda da Viyana'y merkez semitir."

37

Ve nihayet unu sylyor konuan kii: " Bugn Rus mafyas dnya iin en byk tehlikedir." te bugn karmzda yeni tr bir rgtlenmi sula kar karyayz. Ve bu, dorudan doruya devletin kendi iinde rgtlenen bir su kuruluudur. Bunlar milyarlarca dolarlk yatrm yapmaktadrlar. Nitekim Avrupa'daki polis yetkilileri de, bu para nereden geliyor sorusunu sormaktadr. Esasnda para esrar ticaretinden gelmiyor. Bu para eski Komnist Partisi'nden ve KGB'den geliyor. Ve bu, kendileri tarafndan Bat Avrupa'da yatrm olarak kullanlm paralardan kaynaklanyor. Bugn grdmz olgu, eski nomenklatura dediimiz siyasi snfn ierisindeki bir grubun Bat Avrupa'da kurmu olduu irketler vardr. Nitekim bu irketler de bugn bizim normal anlamda bildiimiz su kurulularyla bir ibirlii halindedirler. Burada bir FBI plan.gryorsunuz. Bu emada grlen isimler de, eski Sovyetler Birlii'nde yksek kademede ynetici olanlarn isimleri, burada yetkili olarak gemektedir. Burada grdnz, Rusa olarak yazl kelime, en yksek kademeli ynetici demek. Buradaki yaplanmaya baktmz zaman bunun klasik tipte bir talyan mafyas grnmnde olduunu gryoruz. Bugnk Rusya Federasyonu'nda 500-600'n zerinde bu tarzda yksek kademeli ynetim ad altnda mafya rgtlenmesine tank oluyoruz. Ama iin ilgin taraf u ki, bu insanlarn ou Bat Avrupa'da yayor. Bunlardan 15'inin Almanya'da, 20'sinin Avusturya'da, 10 ile 12'sinin de svire'de yaadn biliyoruz. Neden burada oturuyorlar? nk bu tr lkeler, yasal ve yasal olmayan faaliyetler arasnda kesin bir snr ekerek, kara parann aklanmas iin en olumlu ortam salamaktadrlar. Nitekim bu milyarlarca dolarlk yatrm Avrupa'da yaptnz zaman, polis iin normal iini yapan bir iadam ile su rgtnn, bir kuruluun paras olan bir insan ayrt etmek son derece zor bir itir. Ve Avrupa ekonomisine nfuz etmek asndan da son derece baarl bir yntemdir bu. Ancak bunlar Avrupa ekonomisini etkilemeye kalkmakla yetinmiyorlar, ayn zamanda Avrupa siyasetini de etkilemeye alyorlar. Belika'da Anvers kentinden bir polis belgesi var elimde. lgin bir konu. Burada gsterdiim haritada Anvers ehrinin en iyi mahallerini gryoruz. Ve buradaki caddelerin tamam, rgtl su kurulularnn yneticilerine aittir. Bu bir polis belgesidir.

38

Ama hibir ey olmad. Niye hibir ey olmad? nk burada, Amerikan HU kuruluuyla Rusya'da kendilerine yksek kademeli ynetici denilen kurulular arasnda gizli br anlama var. Neden yle bir anlama olduu da bana anlalr geliyor. nk Amerikallarn, bu tr rgtlenmi su kurulularyla ilgili bilgi edinmeye ihtiyac var. Dolaysyla onlardan bir tanesini kullanarak ve savunarak bunu salyorlar. Bu ekilde ilerini de yapabiliyorlar. Ama bir sre sonra kontrol ellerinden kmaya balyor. Nitekim Belika'da grdmz olay da bu. imdi de Trkiye'ye nfuz etmi olan bir kurulutan sz edelim. Rus rgtl su urulularnn iinde en byklerinden bir tanesi. Szmona Sovyetkaya (?) ismini tayor. Bu, hem Rusya iinde hem de Rusya'nn dnda en byk rgtl su kurulularndan bir tanesi. lgin bir olguyu temsil ediyor. Rus ileri Bakanl'nn belgelerini okuduunuz zaman Rusya'da 5 ile 6 bin arasnda su ileyen eteden sz ediliyor. Yani verilen rakam 6 500 olduu halde, aslnda lkenin tamamn kendi aralarnda blm olan drt belli bal grup sz konusudur burada. Bern Federal Polis Brosu'nun bir raporu var elimde. Bu grubun Avrupa'da bulunan btn irketlerinin listesini sralamlar. Aklnzda kalmas iin sylyorum, baz isimler zikredeceim: vankof adnda biri var. Bu, iki yl nce ABD'de tutuklanm bir ahstr. Rahimov adnda bir bakas da zbekistanldr ve zbekistan'da yksek kademeli yneticilerden biridir. Ve Enver Altayl adnda bir iadamyla i yapmaktadr. Enver Altayl kimdir? Ben kendisini 70'li yllarn sonu ve 80'li yllarn bandan, Almanya'dan tanyorum. MHP'yi Avrupa'da ina eden kiilerin bandayd. O srada Frans Joseph Straus ile ok yakn ilikideydi. Ayn srada baka bir balants daha var Altayl'nn, ki bundan utandn sanmyorum. CIA ile balants var. Bunu izleyen yllarda Enver Altayl'y, bir iadam kimliiyle gryoruz. Eski SB'nin yeni kurulan devletleriyle sk sk i yaptn gryoruz. Birlikte i yapt insanlar, u anda kara para aklamakla sulanyorlar. Bunu syleyen de ben deilim, isvire polisi. Franszca olarak okuyorum: (Bir kara para aklama ebekesinin iinde olduu anlalmtr ve bu ebekenin de birtakm branlar vardr.) Bu kuruluun banda bulunan Sergei Mihailof da, u anda Cenevre'de tutuklu bulunmaktadr.

39

svire'de tutuklanmadan nce, iki yl boyunca srekli olarak Antalya'ya geldi. Kendisinin buraya geldiini hem Alman, hem Avusturya hem de svire polisi belgeledi. nk hem Mihailof u hem de bu Sovyetkaya (?) denilen kuruluun ne yaptn yakndan izliyorlard. Tabii ki tatile de kyorlard. Ancak bu, sadece ve sadece yatrm yapmak iindi. Antalya blgesindeki gazinolara yatrm yapyorlard ve otel satn alyorlard. Alman ve Avusturya polisi, Trk polisine, "Ne oluyor" diye soruyordu. Dne kadar hatta bugn bile bir cevap alabilmi deiller. Tabii bu parann nereden geldiini, hangi gzerghtan geerek buraya geldiini bulmak ok zor, bunu anlyorum. Ancak bugn, Bat Avrupa lkelerinin pek ounda kara para aklanmasna kar bir mevzuat oluturulmutur. Eer 20 bin Alman markndan fazla paranz varsa bankaya yatrn siz de grrsnz, byle bir para" yatrld zaman bankann bunu polise haber verme zorunluluu vardr. Ve nitekim bu paray yatran kiilerin de kimliklerini belgelemeleri gerekir. yle sanyorum ki Trkiye'de byle bir mevzuata gerek var. nk su rgtlerinin can-damar esasnda bu paralarn kaynadr. Eer bu kaynak kesilirse can-damarlar da kesilmi olur. Ancak Dou Avrupa su rgtleri gibi bir rgtle kar karya kalndnda, ki bunlar gelirlerinin yzde 50'sini brokratik anlamda deiik devlet kademelerine rvet olarak veriyorlar. Dolaysyla ayn parayla Almanya'da, Avusturya'da ve Trkiye'de neler yaptklarn tahmin edebilirsiniz.

40

TRKYE EKONOMSNDE UYUTURUCU VE KARA PARANIN YER

Do. Dr. Veysi Sevi

Marmara niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi retim yesi

Uyuturucunun Getirdii Para, Sanayi Kesiminin zerine Yrmeye Balamtr

Btn olumsuzluklara ramen, bylesine bir konuyu gndemde scak tutmak iin bu toplanty dzenleyen i Partisi'ne teekkr ederim. Deerli konuklar, ben sadece olay sktrarak aktarmaya alacam. Sktrmam, son bir yl olacak. imdi gndemde son derece canl bir olay var. Trkiye'de bavul ticaretinden elde edilen parann miktarn iktisatlarmz tartyor. Kimine gre 20 milyar dolar oldu, kimine gre 10 milyar dolar, kimine gre de 4 milyar dolar. Bavul ticaretinden gelen bu dvizin bylesine tartlr olmas nereden kaynaklanyor? Merkez Bankas, hkmetin direktifiyle, konuyu aklamak zorunluluu duydu. Merkez Bankas, uzun sredir Trkiye'de bir dviz dengesizliinin yaandnn farknda. Bu dengesizlik udur: Trkiye'nin ihracat bellidir. Trkiye'ye giren ve kan dviz miktar bellidir. te yandan bir dviz fazlas var lkemizde. Bunun kayna nereden gelmektedir?

41

Bu olay uluslararas arenadaki rakamlara skt iin, Merkez Bankas, ok safiyane bir ekilde, herkesi uyutabileceim zannederek yle izah etti: "Trkiye'de bavul ticareti vardr. Buradan giren dvizler kaytlarda pek gzkmez." Bu, ocuun bile kanmayaca, bilimsel olarak irdelendiinde aka ortaya kacak bir olaydr. Trkiye'de, rnein bir ay iinde Trkiye'ye giren, kmas muhtemel dvizden fazla dviz bulunmaktadr. Bu bir yerden gelmektedir. Buna baktmzda, Trkiye iinde grlmeyen muhtemel dvizin, bu olaya neden olmayacan anlayabiliyoruz. Bir rnek olayla devreye gireyim; bir ay iinde, diyelim ki Trkiye'ye giren dviz farkll, hesapd 1-1,5 milyar dolar olsun. Bu 1,5 milyar dolarn nereden geldiini bankalar araclyla tespit etmek mmkndr. Bir de bakyoruz ki, rnein 1997 ubat aynda, bir kii tarafndan bankamza yaklak 700 milyon dolarlk bir hesap alm. Bu, Trkiye'de ufak tasarruflarn hesab deildir. Bu, bavul ticaretinin tasarrufu da deildir. Bu hesab aan, isimsiz, ya 28 olan bir kiidir. Sonra da bu para ekilmitir. Nereden ekilmitir, nereye gitmitir; parann akibeti belli deildir. imdi bunu daha teknik olarak deerlendirebilirim. Bu olay, 1993 ylndan itibaren her geen gn artmaktadr. 1994 krizi dendii vakit, Trkiye'den yurtdna 10 milyar dolar ktn, bir uluslararas kurulu ifade etmitir. Trkiye'den 10 milyar dolar kaytd kmtr. Bunu da hemen bir eye balamlardr. Trk halknn tasarruflar, altn tasarruflar, uluslararas alanda satlarak nakte evrilmitir. Trkiye, 1994'teki krizi bununla atlatmtr biiminde bir aklama yaplmtr.

Merkez Bankas'nn "Bavul Ticareti" Dedii, Uyuturucu Parasdr

imdi deerli konuklar, Trkiye'ye bir yerlerden dviz girii vardr ve devlet, bu dvizin kaynan aklarken, masumane bir ekilde bavul ticareti demitir. Bu, bavul ticareti deildir. Bu, uyuturucu ticaretinin Trkiye'ye getirdii ve belli kesimleri besledii bir paradr. Bu parann boyutlarn, bir Dnya Bankas iktisat danman, yapm olduu hesaplamada, ok geni bir aralk iinde deerlendirmektedir. Demek ki, 500 milyar dolar ile bir trilyon dolar arasnda olduu biliniyor. Hangi lkelere ne kadar girdii konusunda ise kesin bilgiye sahip deiliz diye, aratrmasn balyor.

42

Yaplan hesaplamalara gre, bu parann nemli bir miktar Trkiye zerinden dolamaktadr. Bunun yaklak 50 milyar dolar olduunu bugn iin hesaplamak mmkndr. Netice itibariyle en fazla 10 milyar dolarlk bir azalmay ifade etmektedir. nk bu parann bu miktarn oluturan ksm: tamaclk, muhafaza, gelitirme ve ileme ksmdr. Yani iilik ksmdr. Bu iilik ksmnn Trkiye zerinde kald, artk kesinlemitir. Bu miktar banka hesaplarnda grebiliyor muyuz? Bu konuda resmi belgelere bavuruyoruz. Bu bir aratrmadr. Bugn bankalardaki dviz giri ve klarna baktmzda, bankalarda byk dviz miktarlarnn bir gn girdiini, ertesi gn ktn gryoruz. Yani tasarruf olarak duran mevduat, giren kann yaklak yzde 14'dr. Tabii, Merkez Bankas'na intikal ettii zaman bu fazlalk kmakta. Yoksa bu fazlalk, esasnda bu da deildir. Bavul ticareti olarak ifade edilen para, bu deildir. Bu, bir ksmdr. Acaba bu paralar ne oluyor? Bakyoruz Trkiye, hayali ihracat kadar hayali ithalatn da tutkusundadr. Basit bir rakam veriyorum; 1996 ylnn ilk aynda yaplan ithalatn bir blmnn, nerede kullanld, ne iin getirildii belli deildir. nk, uzaya monte edilen baz aralarn kimi paralarnn ithal edildiini gryoruz. Bu lkenin, uzaya monte edilen hangi uzay arac vardr ve nereye monte edilmitir? ncelendiinde, ithalat kaytlarnn gereki olmad rahatlkla anlalr. Trkiye'de dviz klarnn banka vadelerine dayandn ve bu havalelerin birtakm lkelerde younlatn gryoruz. Alman gazeteci arkadam burada ok gzel bir ey syledi. Trkiye'de, Almanya'ya giden parann kayna sorulmuyor ki! Veya svire'ye giden paralar... Niin gidiyor, nasl gidiyor sorulmuyor. imdi bakyoruz, basnda deerli bir meslektamz unu yazyor: Amerika'nn ve Gney Amerika'nn baz yerlerinde Trk iadamlarna villalar satlmakta. Bir hayli satlyor ve bir hayli de reklam var. Bu paralan kimler gnderiyor? Bakyoruz, bu paralarn sahipleri olarak grnen kiilerin, Trkiye'de hibir ticari faaliyetin nde gelen isimleri olmadn tespit ediyoruz. Bu paralar, muhtemelen, bu trafiin ierisinde grev alanlarn deildir.

43

Trkiye'de yasal boluktan yararlanma vardr. O da udur: Trkiye'de bugn lks gayrimenkullerin sahibi, ounlukla bilinmeyen ve duyulmayan kiilerdir. Trkiye'de bu lks gayrimenkuller, Amsterdam'da olduu gibi kapatlmaya allmaktadr. Bugn sadece stanbul'da bulunan lks otellerin bazlarnn sahiplerinin, kriminal olaylarn iinde bilfiil bulunduunu, hatta kulp bakanlarnn bu ilerde ortak olduunu biliyoruz. Bugn Trkiye'de spor ve gayrimenkul alm, futbolcu transferi, bir anlamda bunlarn egemenlii ve kontrol altna gemitir ve Trkiye'yi toprak olarak ele geirmeye balamtr. Trkiye, bunun ileri bir aamasna gelmek zeredir. Trkiye sanayiinin bir kesimini alacaktr. nk bugn Trkiye'de, yine bakyoruz, bir yllk ihracat miktar 8 milyon dolar olan bir irket, 170 milyon dolarlk bir bankay satn almtr. Ve bunu senede deyecektir. Bu olaylar bize unu gsteriyor: Trkiye'de son yllarda, hesaplanmas kolay, kimlere ait olduu bilinebilir bir para akm balamtr. Bu para akmnn, bildiimiz anlamda bir ticari faaliyetten kaynaklanmadn, bunun daha ok illegal, zellikle uyuturucu, zehir, silah kaaklndan kaynaklanan bir para akm olduunu ve bunlarn da, Trkiye'den ynetip, Trkiye'den stoklamak veya transit geiini salamak suretiyle elde edildii, artk kesin olarak ortaya kmtr.

Yasa, Tefecilii Kara Paray Aklama Suu Saymamtr

Bu konunun gn na kmasn zorlatran baz olaylar vardr. Ve yine bu konunun, Trkiye'de kara paray nleme yasasyla nlenmesini imknsz klacak olaylar vardr. Yani deerli konuklar, Trkiye'de kara parann nlenmesiyle ilgili yasada, bu konular nemli ekilde gndeme getirilmi ama maddeletirilmemitir. Trkiye'de kara para yasas, rnein tefecilik olayn, kara paray aklama suu saymamtr.

44

Halbuki Trkiye'nin yapsndan kaynaklanan en nemli sorunlardan bir tanesi, tefecilik olaynn ok yaygn olmasdr. Trkiye'de tefecilik kara para yasasnn dndadr. Trkiye'de gayrimenkul satlarnn nakit olarak yaplmasn nleyen hkmler, bu yasann iine konmamtr. Trkiye'de birok gayrimenkul, ounluu nakit deme esasna gre tapuda tescil edilmektedir. Daha akas, sadece stanbul'da, tapuda yaplan beyanlarn incelenmesinde, 1996 ylnn son aynda, btn demelerin nakit olarak kayda geirildii grlmtr. Yani bugn Trkiye'de btn gayrimenkuller nakit olarak satn alnmaktadr. Oysa bunun banka taraf, senet taraf var; fakat bu, kaytlarda grlmemektedir. Bu, kara paray aklama yasas ierisine kasten konulmayan, bilerek hkm altna alnmayan bir olaydr. Bugn Trkiye'de, bir kiinin harcad parann boyutlarnn aklanmas iin yasa maddesi olmasna ramen, Maliye Bakanl, resen yapmas gerekirken, bir yldr bu dzenlemeyi yapmad iin, bu yasa maddesi almamaktadr. Ve bu yasa maddesi, kasten altrlmad. 28 Mart 1997 tarihinde plan bte komisyonuna sunulan ve Plan ve Bte Komisyonu'nun onayndan da geen bir tasaryla, Trkiye'de repo gelirlerinin beyan edilmesi ve bu konuda kimlere ait olduunun bilinmesi konusundaki hkm, bir senedir ertelenmektedir. unu syleyeyim, Trkiye'de repo gelirlerinin boyutu l katrilyon 800 trilyon liradr.

Uyuturucu Parasnn Sahipleri Devleti Ele Geirmitir

Deerli konuklar, Trkiye'de uyuturucunun getirdii para, sadece ve sadece gayrimenkul ticareti deil, biraz nce vurgulamaya altm gibi, sanayi kesiminin zerine yrmeye balamtr. Bugn zor durumda bulunan irketlerin veya yeni kurulan irketlerin sahiplerinin, zor durumda bulunan irketlere ortak olmak isteyen kimselerin, Trkiye'de ismi cismi duyulmayan, ya ortalamas yaklak 42 civarnda dolaan kiiler olduu, yllk gelir vergisi veya beyanlarna bakld zaman bunlarn grlmedii, vergi dairelerinde izine rastlanmad tespit edilmektedir.

45

Yine bu kiilerin incelenmesinden anlald kadaryla, rakamsal olarak sylyoruz, bugn Trkiye'de gndeme gelen ve parasal yk olarak ortaya kan isimlerin yzde 24', kamuda grevli olan kiilerle ya akrabadr ya da ciddi ailevi ilikiler iindedir. Bu sermaye evresine girmeye alanlarn bir blm, artk kamu kesimiyle i ie olmutur. Yani bir baka anlatmla, bu para sahipleri, devleti ele geirmilerdir. Devleti ele geirmilerdir, imdi artk hedefleri tektir: Trkiye'de ticari ve sanayi kesimini ele geirip btnlemektir. Deerli konuklar, hal byle olunca, Trkiye'de bu iin nne geilmesi ya da bu iin boyutlarnn yzde yz hesap edilmesi mmkn deildir. nk, iin banda anlattm gibi, ortaya ktnda, kamuoyunu yanltmak iin rakamlar zerinde oynanmakta, safiyane ii bir yere getirip oturtmaya allmaktadr. Bu i bavul ticaretidir, Trkiye ekonomisine katkda bulunmaktadr, mmkn olduunca bu ie gz yumalm, bavul ticaretini kayt iine almayalm diyerek, esasnda, hedefin gerisindeki byk ekonomik gc serbest brakmak ve bundan bir sre daha, belki siyasal iktidarn dncesi, hem kendileri hem de yurtdnda bu ii tevik edenleri korumak veya ortakl srdrmektir. Deerli konuklar, iin bir baka boyutuna biraz daha girmek istiyorum. O da u; Trkiye'de bu olay, kendi bana, durduu yerde gelien bir olay deildir. Bu uyuturucu veya zehir kaaklnn talebini yaratan bir kesim vardr, bir de arzn yaratan kesim vardr. Talebini yaratan kesim arasnda, kapitalist dnyann nde gelen kurum ve kurulularn gzler nne sergilemek isterim. Her ne kadar uyuturucuya kar tedbir alnyorsa veya bu tr zehir kaaklarna kar yasal tedbirler alnyorsa da, bunun alternatifleri kartlmakta ve adeta kiiler, bir tercih hakkn kullanmak durumunda kalmaktadr. Dolaysyla bu tercih hakkn kullanrken, kapitalist dnyada, yeni yeni gelimeler ortaya kmaktadr. Uyuturucuyla mcadelede ila retilerek yeni pazarlar yaratlyor. Ama bunun mptelas, uyuturucu mu iyidir yoksa ilac m iyidir diye tercih hakkn kullanrken, pazar kendiliinden gibi bymektedir. Amerika'nn gbeinde, aka uyuturucu satna msaade eden bir sistem varsa, byle bir sistemde, Trkiye, niin tereddt etsin?

46

Dolaysyla, bu iin bir krklenen taraf, bir de grnrde perdelenen taraf vardr. Ama krklenen tarafnda, perdelen tarafa gre ok daha byk para vardr. Japonya dahi bunun etkisindedir. Japonya'ya kadar uzanan bu kol, bir gtr, kuvvettir. Artk dnya kapitalistleri de korkmaya, rkmeye balamtr. O yzden yedi tane savc Zrih'te toplanp, bu para dnyay sarsacak diye dnmektedir. Yoksa bu para, kendiliinden Trkiye'de olumamaktadr. Tabii ki yle bir olay daha syleyeceiz; Rusya'daki deiimden sonra, bu tr organizasyonlarn Trkiye'ye doru szmas mmkndr. Ama unu ifade edeyim, bugn Trkiye'deki serbestlik Rusya'da yok. Trkiye, daha msait ki, Rus mafyas kalkp stanbul'a gelmitir. Dolaysyla olay deerlendirdiimizde, birincisi, Trkiye'nin serbestisi; ikincisi, ynetimdekilerle olan iliki; ncs de, dnya lkelerine kar kendini sorumsuz hissetmesi, bu olay daha da geniletmi ve boyutlarn bytmtr. En son, 1996'nn Nisan ay itibariyle yaptmz rakamsal incelemenin sonucu udur: Trkiye'deki mevduatn dviz girdisi giderek artmaktadr. Bir bankamzn mevduatnn yzde 85'i, yedi kiiye aittir. Yine Trkiye'de 1997'nin ilk aynda giren dviz mevduatnn yzde 45'inin kayna aklanamamaktadr.

47

ERGENEKON'U ABD GZETMNDE TRKE VE SUNALP KURDU

Erol Mtercimler
Emekli Deniz Binba, Aratrmac-Yazar

Kamuoyu, Trkiye'deki gizli rgtlerin faaliyetine bakt zaman; hem CIA-Pentagon kl, hem MT iinde, hem askeri istihbaratn iinde birtakm balantlardan sz ederdi. Biz de bunu byle bilirdik. 1982 ylndan itibaren askeri darbeler ve ihtilaller zerine almaya baladm. Bu almam yaklak 12 yl srd. Tamamland; bakalm kitap olarak ne zaman yaymlayacaz. Bu almay yaparken, ilk kez bu Ergenekon olayyla karlatm. Benim bu adla karlamam, 26 Nisan 1988'de Ankara'da oldu. Sayn Bilbilik, tekilat yapsna ynelik teorik bir ereve izecek size. Ben teorik bir ereve izmeyeceim Daha ok tarihe bir katk olmas amacyla, 26 Nisan 1988 tarihinde emekli Tmgeneral Memduh nltrk ile yaptm konumay, zerinde hi deiiklik yapmadan aktaracam. Trkiye'de ilk kez bu toplantda aklyorum ve kitabm yaymlanrsa orada da okunacak.

48

lk bu konumay yaptmzda, Memduh nltrk, Ergenekon adndan sz ettii zaman, beni balayn, nltrk'n yall nedeniyle stnde durmadm. Dedim ki, "Yaland. Kenara da itilmi bir adamd". Karlama pozisyonumuz yleydi. zerinde ok fazla durmadm. Ancak konumay, kendisinin de izniyle, karsnda not ettim. ki gn srd konumamz. Aradan 4-5 yl geti; askeri darbeler zerindeki almalarm derinleti. Sonra bir oramiralle konuyu konuurken, kendisine Ergenekon adndan sz ettim. "Amiralim, ben byle byle bir isim rendim. Ama ok fazla ciddiye almyorum" deyince, bana, "Ciddiye almamakla salaklk yaparsn" dedi. "Niye" diye sordum. "in z orda da ondan" karln verdi. Bu konutuum kii, emekli Oramiral Kemal Kayacan'd. Ondan sonraki srete baka emekli general ve amirallere sorduum zaman herkes bu rgt teyit etti. Ancak teyit edilmeyen nokta u (Ben de onu bilmiyorum, bulma ansm da olmad): Ergenekon, kontrgerilla diye yanl biimde tanmlanan rgtn tamamna verilen bir ad m? Yoksa, yalnzca 12 Mart srecini tezghlayp o sreteki btn irkin, kirli ileri yapan birimin ad m? Bu konuda ok net deilim. Ancak, baz emekli generallerin, amirallerin sylediine gre, batan beri, Amerikallar tarafndan Kbrs'ta kurdurulduundan beri, rgte Ergenekon deniyor. Ancak bunun belgeyle ortaya konmu bir yan yok. Ergenekon denilen bu rgt Kbrs'ta ilk olarak Alparslan Trke ve Turgut Sunalp kuruyor. Sunalp o tarihte albay. Ve Amerikallarn sevgili ocuu. Bunun kurulu amac, btn o konumalardan kardm analizi aktaryorum, Kbrs zerinde ok uzun sre altm, ordan kardm analiz u: Amerikallarn, Ergenekon'u Kbrs'ta kurdurmalarnn tek amac, hedefi ve dncesi, SSCB'ye kar yaplacak olan mcadelede ieride bir yerel kurulu, rgt kurdurmak. Temel dnce bu. Bu dnce daha sonra somut admlara dndrlp lokalize ediliyor. Kbrs'ta baarl olduu grldkten sonra, Trkiye'ye tatlyor. Trkiye'ye tanmasnda iki nemli isim var: Alparslan Trke ve Turgut Sunalp.

49

Ergenekon'da Kimler ye?

Btn bu almalarm sonucunda ortaya yle bir fotoraf kt: Herkes Ergenekon'un iinde deil. rnein, her genelkurmay bakan Ergenekon'un iinde yer almyor. Burada, bu topraklarda bir eylem gelitirilecekse eer, o zaman buna uygun kiiler bunun iine alnyor. Faik Trn 1. Ordu'da skynetim komutan; o dnemde bu olay yar. Kendisine en yakn kii Memduh nltrk'le konumam size aktaracam. Orada bu, plak bir ekilde anlatlyor. Koullar gerektiriyorsa o gnn genelkurmay bakan da dahil ediliyor. Konsept yle gelimi. Herkesi bunun iine dahil etmiyorlar. Ama dahil ettikleri de, daha sonra iflah olmuyor. Bunun iinde valiler var, iadamlar var, gazeteciler var, u anda ke yazarln igal eden kiiler var. Sz verdiim iin isimlerini kullanmyorum. stelik bunlar, televizyonlarda karmza ok temiz adamlar olarak kyorlar. Birtakm gazete patronlar var. Daha da nemlisi, ok ok nemli iki iadam var. ok byk sermayeli iki iadam var ve uzun yllar Ergenekon'u bu anlamda destekleyen kiiler. Genel erevesi bu. nltrk'le yaptm bu konumay, ki tarihi bir konuma, okuyacam.

[SUPH KARAMAN (Emekli Albay-27 Mays Milli Birlik Komitesi yesi): smi geen kiiler hakknda bir iki ey sylemek istiyorum. Ben eski bir askerim. imdi i Partisi'nin saflarnda bulunmakla gurur duyuyorum. Verilen isimleri ok yakndan tanyorum. Birer kelimeyle syleyeyim, ondan sonra dinleyin. Memduh nltrk, geri zekl bir generaldi. Kayacan, akll bir insan ama kaderi vurulmakt. "Ciddiye almazsanz, salaklk edersiniz" diyen insan vuruldu. Sunay' da hepiniz bilirsiniz. ivitba hikyelerine girmeyeyim. Sunalp'i tanyorsunuz. Megaloman bir adam. Kbrs'a gitmesinden nce tanyorum. 4-5 kii Kbrs iin alyorduk, ordan biliyorum. Alparslan Trkes'i tanyorsunuz.]

nltrk 12 Mart' Anlatyor

Bundan sonraki blm Sayn Erol Bilbilik'i ok yakndan ilgilendiriyor. nltrk'le konumamn burada aktaracam blm u:

"lkenin iinde bulunduu anarik ortamdan kurtulabilmesi, huzur ve sknetin salanabilmesi amacyla hkmete verilmek zere bir muhtra hazrlanmasna karar verildi.

50

O tarihte Harekt Dairesi bakanydm. Bu muhtrann hazrlanmas bana verildi. Ben de sekiz maddelik bir muhtra hazrladm ve kuvvet komutanlarna takdim ettim. Onlar incelemi ve muhtray uzun bulmular. Hazrladm taslak, ok yumuakt ve uyan amacyla kaleme alnmt. zellikle snr kaplarndaki birtakm dzenlemeleri kapsyordu. Hava Kuvvetleri Komutan Muhsin Batur, hazrladm tasla deitirerek maddeye indirmi ve sertletirmi. Daha sonra yeni hazrlanan muhtra eitli yerlere gnderildi. Ben de Senato Bakan Tekin Arburnu'ya gtrdm, iinde ne var?' dedi, zarf gstererek. Ben de, 'Bilgim yok' dedim. Bunun zerine zarf almad, suratma att. Geri dndmde Genelkurmay Bakam ve kuvvet komutanlarnn toplant halinde olduklar odaya arldm. Bakana durum rapor ediliyordu. 'Senato Bakan imzalayp zarf almad' dedim. Genelkurmay Bakan, 'imdi ne olacak' diye telala odadakilere sordu. Soruyu bana da yneltti. ok zor durumda kalmtm. Odada kuvvet komutanlar dururken nasl cevap verebilirdim. Bunun zerine Muhsin Batur araya girdi, 'Birliklere alarm verelim, uaklar kaldrp her yeri bombalataym' dedi. teki komutanlar da bunu onayladlar. Batur, 'Senden rica ediyorum, kurmay bakanna syle, alarm versin' dedi. teki komutanlar da ayn eyi yapmam istediler ama bombalama fikrinden son anda vazgetiler. Bak imdi, hepsi kuvvet komutan. Kurmay bakanlarna emir vermiyorlar da, benden iletmemi istiyorlar. Kurmay bakan, 'Sen kimsin' derse ne cevap veririm? 'Hangi tr alarm' diye sorarsa ne derim? O tarihlerde byle hmbl deildim. Cesaret vard. Buna iddetle kar ktm. Alarmn yanl anlamlara nasl yol aacan syledim. Alarma geen birliklerin bir daha geri evrilemeyeceini anlattm. Hepsi orgeneraldi ve beni koyabilirlerdi. Ama yapmadlar. Tam tersine, nerime uyarak alarmdan vazgetiler. 12 Mart gn muhtra verildi. Sol rgtler hzla harekete geti, lke hzla anariye srklendi."

Celil Grkan Sol Cuntann Ba

"Ben daha Genelkurmay'dan stanbul'a gelmemitim. Ksa srede grdm ki, bu muhtray hazrlayanlar bir ihtilal hazrl iindeler ve vatana ihanet iin sz birlii etmiler. Bu ok nemli. Genelkurmay Bakann da devre d brakmlar. 12 Mart'n tek sorumlusu Muhsin Batur'dur.

51

tekiler onun zoruyla bu iin iine itilmilerdir. Kemal Kayacan' yakndan tanrm. Aabey ruhlu birisidir. Batur'un zorlamasyla muhtrann yannda yer almtr. Daha sonra da sol cuntann iinde bulunmutur. Bunlarn amac, Marksist bir idare kurmakt. Doan Avcolu, lhami Soysal, lhan Seluk gibi sivillerle ibirlii yaparak Trkiye'ye komnizmi getireceklerdi. Aslna bakacak olursak, siviller onlar kullanmlardr. Bunlar, bir devrim anayasas bile hazrlamlard ve Sovyet Rusya'dan kopya edilmiti. Ynetim deiiklii gerekletirildikten sonra alt kadroda bulunan subaylar, bu orgeneralleri tasfiye edeceklerdi. Celil Grkan, ok takdir ettiim, deerli bir generaldi. Orgeneralleri devre d brakacak kii, kendisiydi. Olaylar baladktan sonra gelimeler istedikleri gibi olmad. Olmaynca da, orgeneraller gen subaylar harcadlar. Grkan, gelecein Genelkurmay bakanyd. Yazk oldu."

Aydnlar Bir Gecede ldrlecekti

Bundan sonraki blm daha uzunca. Ben unu sordum: "Bu kadar bilgi o gn masalara geldi mi?" nltrk'n cevab yle oldu: "O gnden ok nce masaya geldi. nk Amerikallar

hepsini bizim masamza braktlar. Nerede ne konuulduunu, ne edildiini, biz tek tek biliyorduk." Ve hatta unu syledi nltrk Paa: "Yalnzca CIA deil, zaman zaman KGB de bize zarf gnderdi." yle devam etti: "Bana, Trn Paa'ya, zellikle tavsiye zerine, anariyi durdurma grevi verildi. Ben de onun kararghnda alyorum. Asker kii, ald emri yerine getirir. Hele bu ordu komutanysa, verilen grev mutlaka baarlmak zorundadr. Yoksa ceketini brakp gitmelidir. Biz bu artlar altnda greve baladk. MT'in daha nce tespit ettii hedefler dorultusunda ve Amerikallarn da verdikleri bilgiler dorultusunda tm sivilleri ve askerleri tek tek topladk. Aslnda toplamasaydk bile herhangi bir ey yapacak gleri yoktu. nk toplanamayacak aamaya gelinseydi, ayn gece hepsi ldrlecekti."

52

Ziverbey Kk'n sordum. Bunu da yle cevaplad: "Ziverbey Kk'nde ikence yapld tamamen yalandr. kence yaplmad. Ancak herkesin elleri kelepelendi. Bu yasada bile vardr. Kimilerini de ellerinden ve ayaklarndan zincirle irtibatlandrmtk, ama bunlar ok tehlikeli olanlard. Bunun dnda ikence edildii yalandr. rnein, Grkan bir hafta sonra serbest brakld." Uur Mumcu'yla ilgili anlatt blmler var, onlar anlatmyorum. Faik Trn'le ilgili anlatt blmde son derece enteresan bir saptamas var. Faik Trn iin syledii udur:

"Son derece korkaktr. rkektir. Tek bana hareket etme gc yoktur. Eer arkasnda Turgut Sunalp olmasayd, o hibir ey yapamazd. Amerikallar bu nedenle en uygun kullanabilecekleri adam setiler."
Benim merak ettiim bir soru vard. Bu ii dzenleyen kuvvet komutanlar, 12 Mart'tan sonra da i banda kaldlar. Madem siz bu kadar glydnz, niye onlar saf d etmediniz? Neden tutuklamadnz? nltrk'e bunlar sordum. Yant u:

"Onlar saf d edecek, tutuklayacak gcnz var myd diye sormalsn nce. Belki tutuklayabilirdik ama dnyaya kar bu olmazd. Eer onlar tutuklasaydk, dnya ne derdi sonra? Baktk ki, bu iin sonu gelmiyor. Tutuklamalar yavalattk. Biz de sinir buhranlar geirmeye balamtk. Hatta birka kez istifa etmek bile istedik. Bir kere de Trn istifa etmek istedi. Ancak olay engellendi."
12 Mart, 27 Mays'n bir devam mdr, yoksa orada tamamlanmayan ilerin, alnamayan intikamlarn karl mdr? diye bir soru ynelttim. nltrk'n yant aynen uydu: "Evet. Kesinlikle byle. zellikle Numan Esin bu iin iinde. Talat Turhan, Numan Esin, Doktor Mahir, bir de jeolog var" diyerek o bilinen olay anlatyor. Nerde ne sakland belirtiyor.

Mahir ayan'larn Kamasna zin Yerildi

imdi bu konumann devamn anlatmyorum. Uzun nk. Benim iin bu konumada en ilgin blm, Mahir ayan'larn hapishaneden kama blmyd. nltrk aynen unlar anlatt:

53

"Biz Mahir ayan'larn hapishaneden kaacann enformasyonunu aldk. Bu enformasyonu aldktan sonra Faik Trn, ben, sonra Turgut Sunalp geldi. Toplant yapp yeniden bir durum deerlendirmesi yaptk. Sonra Faik Trn Ankara'yla konutu. Bir gn sonra drt tane Amerikal subay geldi. Bu toplantda ben vardm, Amerikal subaylar vard; durum deerlendirmesi yapld. Hapishaneden kama hazrl yapld istihbarat kendilerine aktarld. Onlar unu sylediler: Brakn kasnlar. Ve bunlarn hapishaneden kaabilmeleri iin de ne gerekirse yapn. rnein, hi arama yaptrmayn. Kazlan topraklarn saklanmasna gz yumun gibi bize 26 maddelik bir neri dizisi verdiler. Ondan sonraki srete u planland: Bunlar hapishaneden kaacak. Kalar dakika dakika izlenecek. Ondan sonra hibirisi hayatta braklmayacak. Ben Amerikal subaylarla iki toplantya katldm. nc toplant yapldnda beni odaya almadlar ve bundan sonra benim bu grupla herhangi bir ilikim olmad. Arada ne oldu bilmiyorum. Faik Trn'le de ilikim koptu."
Bu ne kadar doru, ne kadar yanl bilmiyorum. Ben size yaptm bu konumay aktardm. kinci nemli bir anlats var, o da u. Beni 12 Mart ok fazla ilgilendirdii iin bir yanyla, unu sordum: Mademki, bu tr bir planlama vard, Muhsin Batur cuntann ban ekiyorsa, sonradan onunla nasl bir araya gelindi?

Muhsin Batur-Faik Trn ekimesi

nltrk'n yant:

"Bakn, 12 Mart'ta plan, program, Amerikallarla yapld, edildi. Batan itibaren Amerikallar bu iin iinde var. 9 Mart grubu subaylarnn tasfiye edilmesi ok daha nceden kararlatnlmsa da, ancak bir gerek var; o da u: 12 Mart'n en temel nemi, Faik Trn-Muhsin Batur ekimesidir. Hangisinin devlet bakan olaca kavgasdr. Hatta bu iki orgeneralin arasnda yle bir konuma geiyor: Devlet bakanl konusunda anlaamyorlar, yle bir karara varyorlar. Muhsin Batur'a bal birlikler de, Faik Trn'e bal birlikler de Bolu'ya gelecek. Burda savaacaklar. Hangi taraf kazanrsa devlete o sahip kacak."

54

te, Emekli Tmgeneral Memduh nltrk'n 1988'de bana aktardklar zetle byle. Ondan sonraki srete Ergenekon adn ska duymaya devam ettim..

Kayacan ve Ersz Susturuldu

imdi de, eski Deniz Kuvvetleri Komutan Oramiral Kemal Kayacan'la yaptm grmeleri aktarp konumama son vermek istiyorum. Kayacan Paa'nn evinde ok bulundum. Onun manevi ocuu saylrm. ok nedenle pek ok srrn biliyorum. ki ey ok nemli ve bunun da bilinmesi gerektiini dnyorum. Birincisi, niin ldrldnn bilinmesini istiyorum. kincisi de, Ergenekon hakkndaki dncesinin bilinmesini istiyorum. Ben Kayacan'a unu sordum: Siz oramiraldiniz, stelik de ta yzbalnzdan itibaren

birliin en gl subaylarndan biriydiniz. Yani sonuta, iyi bir Laz ve iyi bir icrac subay. Deniz subaylarnn yapc olmas ok nemli. nk, sonuta bilei kuvvetli oluyor. Bunlara ramen, neden zellikle deniz subaylarnn tasfiyesini engelleyemediniz? Bana syledii'tek
bir ey oldu, o da u:

"Sen, bizim gl olduumuzu mu dnyorsun? Bizim dmzda yle bir rgt vard ki, bizim rtbemizin 'Or' olmas hibir anlam ifade etmiyordu."
Ergenekon diye bir rgt duyup duymadn sordum. Kendimin duyduunu, fakat fazla ciddiye almadm ekledim. Kayacan, "O rgt ciddiye alacaksn. nk her eyi tezghlayan rgtn ad odur" dedi. Ancak konumalardan Kemal Kayacan amiralden edindiim izlenim, Ergenekon'un temel rgtlenme emasn o da iyi bilmiyordu. nk iinde yer almam.

55

Kemal Kayacan'n ldrlme nedeni bana gre u: Kemal Kayacan amiral, Ergenekon konusundaki bilgilerini yava yava kamuoyuna karmaya balyor. Yalnzca o deil, onunla birlikte o dnemde ldrlen st dzey subaylara, orgenerallere bakn. Hepsi de bu rgtn iinde yer almam ama Trkiye'nin kritik dnemlerinde grev yapm ve bu rgt ok iyi bilen, Adnan Ersz gibi, artk konuabilecek duruma gelmi olanlard. Neden konuacak duruma gelmi olanlard diyorum? undan. Orgeneral rtbesine gelip o aaa bittikten, kenize ekilip aradan yllar getikten sonra, bir eyler anlatmanz iin insanlarn kapnz almasn bekliyorsunuz. Ben yaadm iin ok iyi biliyorum, ite o tr kap almalar ve bilgi aktarmalar balamt. O aamada tek tek ldrldler. ldrlrken de, taeron firmalar kullanld. unu da altn izerek sylyorum: Ergenekon dediimiz bu rgt, taeron olarak lk Ocaklar'n da, Dev-Sol'u da kullanmtr.

56

TRK GLADYOSU: KONTRGERLLA

Ferit lsever

Gazeteci-Yazar, Aydnlk

Deerli arkadalar, kontrgerillay sadece kitaplardan okuyarak tanmak mmkn deildir. Aratrma ve incelemeyle bu rgtn ancak yzde 20'si tannabilir. Bu gerek, yllardr halka dayatlan kontrgerilla savann doasndan kaynaklanmaktadr. Kontrgerilla, ancak, hayatn her alanna yapt mdahaleler gslendii lde tannabilir ve ona kar mcadele taktikleri gelitirilebilir.

"Nefes Allarn Bile Dinliyoruz"

1960'larn ortasnda ileri Bakan Faruk Skan, "Solcularn nefes allarn bile dinliyoruz" demiti. ahsen benim, 25-30 yllk devrimci mcadele hayatmda karlatm en anlaml szlerden biri budur. Bir ift kulak ve gzn takibi ve denetimi altnda mcadele ettiinizi yaamn her annda hissedersiniz. Aslnda, bu mdahale salt siyasal alanla ilgili deildir.

57

Kontrgerillayla mcadele, grevlerde, her toplumsal mcadelede, zgrln kullanmak isteyen herkes iin kanlmaz bir zorunluluk olmaktadr. Bunun da tesine geelim. Kontrgerilla, Faruk Skan'n dedii gibi, halkn nclerinin zel hayatna bile giren bir sava tarzn nmze koymutur. Ben ahsen, bunlarla urarken, kendi ailemden ok daha fazla tanmak zorunda kaldm bu rgt ve bu insanlar. Her yerde o kadar yz yzesiniz. Bunu yapmaya mecbursunuz. Altnz, normal bir siyasi mcadele deildir onunla mcadeleniz. Benim bu rgtle tanmam 1972 ylnda Ziberbey Kk'nde oldu. Az nce Erol Mtercimler, Tmgeneral Memduh nltrk'le grmesini aktard. nltrk, Ziverbey Kk'ndeki ikencelere "yalandr" diyor. Ben kontrgerillayla Ziverbey'deki ikencelerde tantm. Gzm rten siyah bantn arasndan bir ara bu generalle yz yze geldik. "Buras Genelkurmay'a dorudan bal Kontrgerilla ssdr" szleriyle balayan ve "burada Anayasa, baba yasa yoktur" tehditleriyle sren bir tanmayd bu. Daha sonra, askerlerin "scak temas"na benzer biimde, neredeyse bir mr boyu bunlarla kar karya gelmiizdir. Evet, nefes almz bile dinlediler. Ama biz de 20 yldr gcmz yettii kadar, onlarn nefes aln bile dinliyoruz. nce bir kavram karklna deinmek istiyorum. Kontrgerilla terimi ok yanl kullanlyor. Askeri adan tanmlandnda bir sava biimidir, kontrgerilla. Trkiye'de bir rgt ad gibi sunuldu. Yetkililer de demagoji yaparak, srekli, "Hayr, byle bir rgt yoktur, kurulmamtr" dediler. Gerekte, kontrgerilla, hkim snflarn en gerici kesimlerinin halka kar bir sava biimidir. Doaldr ki, bu sava yrten bir kontrgerilla rgtlenmesi de var. Kontrgerilla, kontrgerillac iin bir sava ve yaam biimidir. Bu nasl doruysa, onunla mcadele de, bizim iin bir yaam biimidir. Olmazsa olmaz. Kenarndan geilecek bir olgu deildir bu. Kontrgerillaya kar mcadelede elde ettiimiz btn baarlarn temelinde bu anlay bulunur. Bugn birey olarak zgr olmak iin de bu arttr. Ayrca, fikirlerimizi savunmak, siyaset yapmak ve halkn zgrlemesi asndan da hepimize byle bir mcadele dayatlmtr. Bu yzden 25 yldr gzmz ve dikkatimiz bu rgtn zerinde.

58

 Kez Dzenlerini Bozduk

Bu, o kadar dorudur ki, Hiram Abas, 1990 ylnda birinci MT raporunu 2000'e Doru dergisinde yaymladmzda, bizim iin, "kinci kez dzenimizi bozuyorlar" demiti. imdi u hatrlatmay yapmak istiyorum: Abas'n szn ettii "dzeni bozma" olgusunun birincisi, 1978 ylnda Aydnlk'n yapt kontrgerilla yayndr. zel Harp Dairesi'nden, MT'e kadar nerede adamlar varsa alt st olmulardr. O zaman kendileri de u gerei belirtmilerdi: O byk altst olu gereklemeseydi, dzenlerini bozmasaydk, belki de 12 Eyll bir yl nce yaplacakt. kincisi, Turgut zal'n, MT'te "sivilleme" adn verdii, MT', CIA'nn kontrolnde bir rgt haline getirme plann bozmamzdr. 2000'e Doru dergisinde birinci MT raporunun tehir edilmesiyle bu plan bozulmu ve CIA'c glere esasl bir darbe vurulmutur. Hiram Abas'n, bugn hayatta olmad iin gremedii nc darbeyi ise iller zel rgt'nn perianlnda yaatyoruz. Burdan varacam nokta u: CIA'ya bal bu gler varln, etkinliini koruduu srece, Trkiye'nin zgrlk ve bamszlk sorunu srecek. Kkleri kaznana kadar, drdnc, belki de beinci kez darbeler indirmek arttr. Geenlerde katldm bir televizyon programnda, 12 Mart'ta bize ikence yapan ekibin bandaki MT'i Necdet Kktakner ile bir tartma yaptk. Tartma deil, adeta bir sava. MT'i, "lnceye kadar sizinle savaacam" diyor. Benim de ona cevabm, "Biz

imdi de Susurluk'la size esasl bir darbe indirdik. Kknz kazyana kadar sizinle savaacaz" oldu. Bu, byle bir olay. Kontrgerillayla ilikinizde baka bir yol kalmyor.

Hiram Abas'n dedii, "dzeni bozma" olgusu nasl gerekleti? Bunun forml ne? Bunun srr, halka dayanmaktr. kincisi, bir nc inisiyatifi gstermektir. Kontrgerillann en korktuu ey budur: nisiyatifine dokunmayacaksnz, onu elmelemeyeceksiniz. Ona kar bir inisiyatif gstermeyeceksiniz. ncs, doru eylem izgisidir. Hayatmz bunlarn provokasyonlarn alt ederek gemitir. Zayf nnz grdnde, bir boluunuzu yakaladnda hemen istedii noktalara srkler ve kitlelerden koparr. Her trl baskya da ak hale getirir. Ak vermemek, kkrtmalara alet olmamak mcadelenin birinci artdr.

59

Kontrgerillann Douu
Kontrgerilla teorisinin temel noktas udur:

1- nsan beynine ulamak. Yalanla, iftirayla insan beynini bulandrmak ve aldatmak. 2- nisiyatif gstermek. Planlamada, operasyonda hep nc ve giriimci rol oynama eilimindedir. 3- Para, silah ve mevkiden kaynaklanan g kullanmak.
Kontrgerillayla mcadele; gl bir boksrle, iyi teknie sahip, deneyimli, ama daha zayf bir boksr arasndaki savatr. Bizim 30 yldr yaptmz mcadele budur. Kontrgerilla, kinci Dnya Sava'ndan sonra dnyaya geldi. Faist cephe dalm, ABD, Hitler'in izmelerini giymi, dnyann efendisi olmak iin yola kmt. "Demokrasi" palavralaryla ve ibirlikileriyle, Avrupa'da bir cephe yaratmaya alyordu. Ezilen dnya zerinde bask kurmak hedefiyle saldrlar balatt. ABD'nin ncelikli hedefi, Avrupa'da Sovyetler Birlii'nin de desteiyle gelien sosyalist devrimleri durdurmakt. Daha sonra kurtulu savalaryla, halk hareketlerini bastrmaya soyundular. Avrupa'da proleter devrimlerini nasl bastracaklarn dnrken, Gladyo rgtlenmesini kefettiler. Dnyann eitli yerlerinde kurtulu savalar ve halk hareketleri patladktan sonra Gladyo, bugnk teorisine ve rgtlenmesine ulamtr. Gladyo, 1950'lerden sonra sistemli ve istikrarl bir rgtlenmeye ve sava tarzna sahip oldu. Diyorlard ki, "imdi eskisi gibi cephe cepheye savalar yok. Nkleer savalar dneminde, souk sava dnemindeyiz. Kurtulu savalarn ve halk hareketlerini bildiimiz sava yntemleriyle nleyemeyiz. Aslnda bu halk hareketleri, Sovyetler Birlii'nin 'Demokrasi' cephesine dolayl saldrdr". Teorik gerekeleri buydu. Bu gelimeyi gayri nizami sava tekniiyle durdurabileceklerini dndler.

60

ABD emperyalizmi ve ibirlikilerinin hegemonyasn temsil eden parlamenter sistemle, halkla aralarna kaln bir snr ektiler. 1950'lerde NATO'nun kurulmasndan sonra, kontrgerilla giriimleri Brksel'deki NATO kararghnda bir koordinasyon merkezine kavutu. Dnyann eitli blgelerindeki Gladyo rgtlenmeleri dorudan bu koordinasyon merkezine baldr. Gladyo, talimatlar, ynlendirmeleri buradan alr. Trkiye'deki kontrgerilla da buraya baldr. Trkiye'de kontrgerillay kurma gerekeleri, "Sovyetler Birlii'ne kar savunma grevini yerine getirmek"ti. Sovyetler Birlii byk bir g, Trkiye nasl savunulacak? "Toroslar' snr yapalm" dediler. "Toroslar'dan itibaren bir savunma stratejisi izleyelim". Ve yle bir strateji gelitirdiler: Trkiye, Toroslar'a kadar igal edilecek. Orada bir savunma hatt kurulacak. gal edilmi blgelerde gerilla sava yaplacak. Dier blgelerde de kontrgerilla sava... Gerilla ve kontrgerilla harbini birlikte teoriletirdiler.

Merkez ve Yeminliler rgt

Arkadalar, bu szler tamamen palavrayd. "Sovyetler Birlii saldracak, ona kar nlem alyoruz" gerekeleri gerei yanstmyordu. Daha sonra u teoriyi gelitirdiler: "Trkiye" dediler, "Birok lke gibi Sovyetler Birlii'nden kaynaklanan dolayl saldr tehdidi altndadr. Bu dolayl saldr, halk hareketidir, sol harekettir. Bunu bastrmak iin kontrgerilla sava arttr." 1952'de zel Harp Dairesi'nin (HD) ve Seferberlik Tetkik Kurullar'nn kurulu gerekeleri budur. Bu rgtler Nazi ibirlikilerinin katlmyla kuruldular. HD, 50 yla yakn sredir kontrgerillann beynidir. Kontrgerilla operasyonlarnn planlama, koordinasyon ve eitimi burada yaplr. Bir yanl var. Sanlyor ki, surda bir bomba atld, HD yapt. Byle bir ey olmas art deil. Byk istikrarszlatrma operasyonlarnn planland ve organize edildii merkezdir HD. Kontrgerillaclar kendilerine "vatansever" derler. Bu bir ifredir aslnda. Abdullah atl da vatansever olarak tantlyor. Bu rgte lnceye kadar savamak iin, yemin ederek girmilerdir.

61

lk ciddi eylemleri, 1955'te Selanik'te, Atatrk'n evinin bombalanmas provokasyonudur. Ertesi gn stanbul'da yaanan 6-7 Eyll olaylar da, daha sonra "muhteem" diye aklanan bir HD provokasyonudur. Kontrgerillaclar tanmak iin, 30-40 yllk servenlerine bakmak lazm. rnein, Necdet Kktakner... Bu adam 1972'de TKP davasnda sorgucu ve ikencecilerin banda. Ziverbey'de ve stanbul Emniyet Mdrl'nde grevli. 1973'te MT'ten ayrlyor. 1977'de emekli oluyor. 1977'de, arkasnda HD'nin bulunduu l Mays provokasyonunda barollerde, l Mays'tan bir hafta nce MT'ten ald ykl paray eteye datmakla da grevli. 1989'da Tuzla cinayetinin failleri olan polislerin avukat. 1990'larda, uyuturucu kaaklnda Hseyin Baybain'in su orta. Anlatlanlara gre, MT'teki hizmetlerinden dolay, uyuturucu kaaklna sokularak "dllendirilmi". 1997'de ise, Metin Gktepe'yi ldren polislerin avukat. Roller byle... MT'e girmi km, bunun bir kymeti yok. nk bulunduu rgt, HD timi, yani kontrgerilla, her eyin nnde geliyor. Her dnemde, nerde olursa olsun, buraya yeminle bal. Kontrgerillann askeri yn, toplam faaliyetinin yzde 10-15'idir. Faaliyetinin esas, insan beynine ulamaktr. Askeri taktikler, cinayetler, sabotajlar vb. dahi gelir, insan beynine ulamay hedefler. Yani, itaat edecek, teslim alnm bir kitle yaratmak. Esas hedef budur.

12 Eyll, Sivilleme ve zel rgt

Galula, bu rgtn teorisyeni. Terrizmde kullanlacak silahlar ikiye ayrr: Seilmi terrizm, uursuz terrizm! Galula, uursuz terrizme fazla nem vermez. Yani, halkta ylgnlk ve teslimiyet yaratacak, belirsiz hedeflere ynelmi iddet olay ok nemli deildir. Terrizmin arlk noktas seilmi terrizmdir. Her iki terrizmin de hedefi, kan dklmesini ve dehet ortamn trmandrarak, halkta, bir kurtarc (ordu) gelsin ve kurtarsn talebini yaratmaktr. Trkiye'de, kontrgerilla eylemlerini icra eden esas g, zel Harp Dairesi'ne bal olan yeralt rgtdr. Bu rgt, asker ve sivillerden oluur.

62

Bu yeralt rgt niversitede vardr; basnda, parlamentoda, sendikada, her yerde mensuplar vardr. Salt askeri bir rgtlenme deil. Bunun yan sra, legal planda, kontrgerillann denetledii birtakm sivil rgtlenmeler de vardr. Bu rgtlenmeler sada da, solda da bulunur. rnein, BBP ve lkc rgtler bata olmak zere byk bir rgtlenme. 12 Eyll 1980 Bayrak Harekt, zel Harp Dairesi'nde planlanmtr. Mimar Haydar Saltk'tr. Darbe, 1982'ye kadar byk lde zel Harp Dairesi'nin kontrolndeydi. Daha sonra zel Harp Dairesi'nin etkinliinde bir gerileme yaand. Bu arada greli ulusalc gler hamle yaparak, bir denge durumu oluturmulardr. 1984'ten sonra Turgut zal'n babakan olmasyla, onun "Sivilleme" adn verdii ABD senaryosu yeniden g kazanmaya balad. Poliste, MT'te bu senaryo etkili olmaya balad. MT'te sivillemede son hamleye geilecei aamada, 2. MT raporuyla ve Hiram Abas, Mehmet Eymr'lerin tasfiyesiyle bu plan da suya dmtr. O dnemden sonra zel Harp Dairesi'nin etkisinde bir kesinti yaand. Gladyo, en son iller zel rgt'yle yeniden etkinlik kazand, palazland. iller-Gre ikilisinin, bu noktada tarihi sorumluluu vardr. ABD'nin dorudan kontrolndeki ve CIA'nn emrindeki zel Harp rgt, artk iller zel rgt olmutur. Bu rgt, politikaya, ekonomiye vb. dorudan mdahale ederek, uyuturucu, silah ve kara para trafiinin iplerini eline geirerek mafyalam ve bugnk mafya-gladyo-tarikat diktatrlnn srkleyicisi olmutur.

Aptal ve Yabanc
Kontrgerillayla ilgili son szlerim udur: Birincisi, bu rgt aptal bir rgttr. Bunlarn Avrupa'da olsun, Trkiye'de olsun, 50 yldr karlatmz btn eylemlerinde bir tek ablon vardr. Ayrca, kardklar -be tane kitaplar vardr. Her yerde bunlar okutur, ezberletirler. Bunun dnda bir marifetleri, yaratclklar yoktur. Dolaysyla, bunlarla mcadelede sabrl, dirayetli, iradeli olunursa, baar kesindir. Bunlar iinse, baarszlk ve yenilgi kanlmazdr.

63

Tek avantajlar para ve mevki sahibi olmalardr. Glerini uygun yerde kullandklar zaman baar elde ediyorlar. Uygun frsat brakmadnz takdirde, siz uygun yer ve zamanda kendi gcnz kabul ettirebilirsiniz ve onun tertiplerini boa karabilirsiniz. kincisi, Trkiye'ye yabanc bir rgttr. HD, Ecevit'in, babakanl srasnda aklad gibi, parasn bile ABD'den almtr. Bugn hl almaya devam etmektedir. Bugn iller zel rgt yabanc istihbarat rgtleriyle ili dldr. Tamamen yabanc bir gtr. O bakmdan bu rgt yasaddr. Faist karakterli bir rgtlenmedir. Halka kar gizli rgtlenmitir. Her adan gayri merudur. Kontrgerilla, halka kar cinayetlerle, kanla bugne kadar varln srdrm bir su rgtdr. Trkiye'nin bununla yaamas mmkn deildir. iller zel rgt, artk bir bamszlk ve demokrasi sorunu olmann tesinde, Trkiye iin bir yaam ve gvenlik sorunu haline gelmitir. nmzdeki bamsz, demokratik, laik Trkiye iin, bunlarn yakasna yapmaya devam edeceiz.

Hasan Fehmi Gne: Sayn lsever'in konumasna Sayn Mtercimler bir iki katk yapmak istiyor. Sz Sayn Mtercimler'e veriyorum. Erol Mtercimler: Trkiye'de zel Harp Dairesi ya da kontrgerilla denilen, altn izdiim tanmda yanllk yapyoruz. O nedenle, hedefe gidite hep hata yaplyor. Sayn lsever de ayn hatay srdrd. Tanm yanl. Baknz, zel Harp Dairesi, Silahl Kuvvetler ierisinde yasayla kurulmu, btesi belli, ne yapaca belli olan bir kurumdur. Bu kurumda grev alan kiiler, bu yasann dnda hareket edemezler. Ancak bizim szn ettiimiz Ergenekon gibi, adna ne derseniz deyin, o adla anlan rgtler bu kollardan birisidir. Eylemleri yapan rgtler, ite bu kollardr. Bu nedenle merkezle merkez dn birbirine kartrmayalm. Merkezle merkez dn kartrrsak, merkezin altndaki asl mcadele edilmesi gereken kollar yaamlarn srdrr. nk herkes merkezle urayor. Merkez yasal bir kurumdur. Yasal olduu srece hibir ey yapma ansnz yok. Btesi belli, yasas belli, ne yapaca belli, kadrolar belli. Ama kadronun iinde yer alan baz kiiler teki rgtlere girip kyorlar. Onun iin Trkiye'de kontrgerilla, gladyo, ne ad verirsek verelim, merkez d uygulamalar aratrmalyz.

64

Bu rgtlerin ilk eylemi 1951 TKP tutuklamas deildir. ok yanl. lk eylem, Selanik'te Atatrk'n evine atlan bombadr. Neden ilk eylem? nk bu kurum ve kurulular, nce yurtdnda bir eylemde snanrlar. TKP tutuklamas ise ierdedir ve henz daha bu gc kendinde bulup toplu bir tutuklamaya giriecek konsept gelitirilmemitir. Bunu ne zaman gerekletirdiler? 12 Mart'ta. Selanik'te bomba atld. Toplumun nasl reaksiyon gsterdiini grdler. Ardndan 6-7 Eyll olay tezghland. lk eylemler bunlardr. Sayn lsever'in altn izdii, fakat netletirmedii bir ey var. 1990'larda ekil deiikliine gittiler. Ergenekon rgt datld. Haydar Saltklarn tasfiyesinden sonra bu rgt gcn yitirdi, bu da bir gerek. Ancak ok nemli yeni bir yaplanma ortaya kt: Gazi olaylar. Gazi olaylarnda u denendi: Ordunun yerine polis ordusunu koyabilir miyiz? Ancak grld ki, Trk polis tekilat, henz bu anlamda rgtl eylemleri yrtecek ve srdrecek gce sahip deil. O nedenle Gazi tr olaylara devam edilmedi. Hasan Fehmi Gne: Ben de mdahale etmek istiyorum. zel Harp Dairesi, kontrgerilla ya da Ergenekon ok tartmamz gereken yaplardr. Nerelerde ayryorlar, zlyorlar, ne kadar i ieler? Daha yakn bakmamz gerektiren konulardr. Sanrm Bilbilik, yardm programlaryla zel Harp arasndaki ilikileri anlatacak. Belki sizin anlattnza da gelecektir. Btesi var m, yok mu ?

65

ABD YARDIM PROGRAMLARI VE ZEL SAVA

Erol Bilbilik

Emekli Deniz Binba

Amerikan Yardm Programlar ile lgili Ana Anlamalar

Amerika Birleik Devletleri ile Trkiye arasnda imzalanm be anlama vardr. Bu anlamalara kaynaklk eden bir temel belge mevcuttur. Bunlar:

1. 23 ubat 1945 tarihli, ABD'nin dn Verme ve Kiralama Yasas uyarnca Trkiye'ye yaplacak yardm ile ilgili anlama. 2. 22 Mays 1947 tarihli, Yunanistan ve Trkiye'ye salanacak yardm hakknda ABD Kamu Kanunu (75-80 Kongre). 3. 5 Haziran 1947 tarihli, Marshall Plan'na temel olan belge ABD Dileri Bakan George Marshall'n 5 Haziran 1947 gn Harward niversitesi'nde yapt konuma. 4. 4 Temmuz 1948 tarihli, Trkiye ile ABD arasnda imzalanan "ktisadi birlii Anlamas" Trkiye'nin Marshall Plan'na dahil edilmesini konu alan Ekim 1949 tarihli, "Karlkl Savunma Yardm" Kanunu. 5. 12 Temmuz 1947 tarihli, Trkiye ile ABD hkmetleri arasnda (Truman doktrini erevesinde) imzalanan, "Trkiye'ye yaplacak yardm hakknda anlama.

66

5 Haziran 1947 tarihli Marshal Plan'na temel olan belge dnda be ana anlama ABD ile yaplmtr. Anlamalarn tamamnda "yardmlarn", Trkiye'nin yararndan ok daha fazla ABD'nin gvenlii urunda yaplm yardmlar olarak dnld aka belirtilmektedir. 23 ubat 1945 tarihli ABD'nin dn Verme ve Kiralama Yasas gereince "Trkiye'ye Yaplacak Yardm" ile ilgili anlama (1945 Trkiye- ABD Askersel Yardm Anlamas): Sava sonras iin ngrlen bu anlama 25.5.1945 tarihinde yrrle girmi, H. Dnya

Savandan sonra yrrlkten kalkmtr. 1947 Truman Doktrini anlamas ile yardmlar yeniden balam ve 1952 ylnda NATO'ya girilmesiyle artarak devam etmitir.

22 Mays 1947 tarihli, "Yunanistan ve Trkiye'ye yardm salamak iin kabul edilen ABD Kamu Kanunu (75-80 Kongresi).

Marshall Plan'na Temel Olan Belge (5 Haziran 1947)

ABD Dileri Bakan George Marshall, 5 Haziran 1947 tarihinde Harward niversitesi'nde bir konuma yapm ve tarihe "Marshall Plan" olarak geecek olan Avrupa'nn ekonomik kalknmas iin yardmn gerekliliini savunan bir plan gndeme getirmitir. Bu belge, "Marshall Plan"na temel oluturduu gibi, "Truman doktrini"ne de kaynaklk etmitir. 12 Temmuz 1947 tarihli, "Trkiye'ye Yaplacak Yardm Hakknda Anlama" (Truman doktrini erevesinde): Bu yardmlar konusundaki "En temel anlamadr". 4 Temmuz 1948 tarihli, "Trkiye-ABD ktisadi birlii Anlamas."

"Trkiye ile Amerika Arasnda Trkiye'nin Marshall Plan'na Dahil Edilmesi Konusunda Anlama."
ABD, yardm ettii lkelerle, "Truman doktrini"ne gre verilen yardmn uygulanmasna ynelik ekonomik ibirlii anlamalar imzalamtr.

67

te bu anlama onlardan biridir. Ekim 1949 tarihli Karlkl Savunma Yardm Kanunu: "Truman doktrini" olarak anlan bu kanunun gerekesinde yabanc hkmetlere yaplacak yardmlarn, onlarn siyasi ve ekonomik gvenliklerini salamakla beraber, aslnda "ABD'nin gvenlii urunda yaplm yardmlar" olarak dnld vurgulanmtr.

Amerikan Yardm Programlar

Amerikan yardm programlar ile ilgili temel anlamalar: 1. 12 Temmuz 1947 tarihli "Trkiye'ye ABD Tarafndan Yaplacak Yardm Hakkndaki Anlama." 2. AID (International Development Agency) Uluslar aras Kalknma Ajans ile ilgili anlamadr. Yardm Anlamas ile ilgili olarak: Amerikan Yardm Kurulu grev ve almalar ile ABD organizasyonundaki yerleri aklanacaktr. FMAP- Foreign Military Assistance Program FMGP- Foreign Military Grand Program MAAG -Military Assistance Advisory Group JUSMMAT -Joint United States Military Mission for Aid Turkey. FMAP'ye bal olarak alan IMET-International Military Education And Training (Uluslararas Askeri Eitim ve Talim) program hakknda bilgi verilecektir. AID konusuna ise bu aklamalardan sonra gelinecektir.

Amerikan Yardm Programlarnn Ynetimi

1950 ylna kadar ABD Savunma Bakanl organizasyonunda askeri yardm programyla ilgili bir birim mevcut deildi. 1953 ylnda Bakan Yardmcsna bal bir yardmc, Karlkl Savunma Yardm Program-Mutual Defence Assistance Program ile sorumlu tutuldu.

68

1972 ylnda ise, "Politikadan Sorumlu Bakan Yardmcsna" bal Uluslararas Gvenlik Politikalardan Sorumlu Yardmc, askeri yardmlarn idaresinden ve yabanc hkmetlerle bu politikalarn uygulanmas konusundaki mzakereleri yrtmekten sorumlu tutuldu.

Askeri Yardm Programlar Nelerdir?

Savunma Bakan Yardmcs'nn yardmcsna bal olarak "Military Assistance Advisory Groups"a (Askeri Yardm Danman Grubu) bal olarak iki program oluturuldu. Bunlar: 1. Foreign Military Assistance Program (FMAP). Dier adyla Foreign Military Grand Aid Program (FMAP)-Yabanc Askeri Hide Programdr. 2. Foreign Military Sales Program (FMSP) -Yabanc Askeri Satlar Program. Bu program iki yolla uygulanmaktadr. Credit sales (kredili satlar), Cash sales (pein demeli satlar).

Amerikan Askeri Yadm Programlar ve zel Sava

ABD Savunma Bakanlnda Askeri Yardm Programlarndan Sorumlu Bakan Yardmcs ayn zamanda zel operasyonlardan da (zel sava dahil) sorumludur.

69

Ulusal Savunma niversiteleri (National Defence Universites-NDU) ve ABD Genelkurmay Bakanl organizasyonundaki yeri:

ABD Genelkurmay Bakanl. Ulusal Savunma niversitesi (NDU) Silahl Kuvvetler Kurmay Koleji (The Armed Forces Staff College) Ulusal Sava Koleji (National War College) Silahl Kuvvetler Endstriyel ilikiler Koleji (Industral College of the Armed Forces)
70

 NATO Avrupa Komutanlnda NATO Defence College Resmi ABD organizasyonunda yer almamakla beraber biz; dnyoruz. Ayrca:

US Navy Post Graduate School of Monterey, Intelligence School of Washington D.C'nin birer National Defence niversitesi olduunu

The Georgetown Center For Strategic And International Studies, Harward Center For Strategic And International Studies'in de Pentagon'a zel almalar
yaptn dnyoruz. Ulusal Savunma niversiteleri'nde IMET program erevesinde her yl 100 Trk subay eitilmektedir. 12 Temmuz 1947 tarihli yardm anlamas ile: Ankara'da 1948 ylnda Amerikan Yardm Kurulu faaliyete geti. Bu kurula bal olarak tmen komutanlklarna kadar her byk karargha bir askeri ekip (Field Team) verildi. Askeri Yardm Kurulu: nceleri JAMMAT (Joint Military Mission For Aid To Turkey), daha sonra JUSMMAT (Joint Military Mission For Aid To Turkey) ad ile rgtlendi. Amerikan silah ve malzemesinin kullanlmasn retmek iin Genelkurmay'n eitli okullarnda Amerikallar gzetiminde kurslar ald ve birok subay ve astsubay bu maksatla ABD ve Bat Almanya'ya kurslara gnderildi. Ksa zamanda, ordunun kurulular ABD kurulularna benzetildi, personel ve malzeme kadrolar aynen alnd. Kurulu ve kadrolar deiince eitim, taktik ve ikmal kurallar da deitirildi. Bu abalarn, ABD'nin kendi ideolojisini benimsemi subaylarn yetitirilmesine ynelik olduu ok daha sonralar anlald. Harp Akademileri, askeri okullar, yn, program, strateji ve konsept deitirdi. Amerikan Yardm Kurulu Bakan'na yardmn yrtlmesi, kontrol, basn ve radyo ile amacna uygun olarak halka duyurulmas konusunda grev ve yetki verildi. Yardmlarn kredi, sat ve hibe eklinde yaplmasna baland. Anlama'nn en nemli 4. maddesi ile verilen yardmn "ama" dnda kullanlmas yasakland.

71

Nitekim, 1964 ylnda dnemin babakan smet nn'ye gnderilen ve Amerikan silahlarnn Kbrs'ta kullanlamayacan hatrlatan nl "Johnson mektubu"nun dayana bu oldu. Yardm kurullar yardmla ilgili kararlarn ABD Dileri Bakanl'nn onayndan geiriyor. 1985 ylnda dnyada 71 adet Amerikan Yardm Kurulu mevcuttu.

IMET Program
International Military Education And Training Program-MET: MAP'nca yrtlen bu program
hakkndaki bilgileri, ABD Genelkurmay Bakan Oramiral William Crowe'un, savunma btesinde yapt konumalardan (Nisan 1989) aktaryoruz.

Oramiral Crowe, IMET denilen bu yardmlarn dorudan siyasi amalar gttn sylemitir. Crowe, IMET programn, "yatrm" olarak niteleyerek, "bize gre dost ve mttefik lkelere yaptmz yatrmlar iinde en etkili ve ok fazla karlk aldmz bu programdr" demitir. Pentagon tarafndan ABD kongresine sunulan raporun, "IMET" burslarnn anlatld blmnde, bu programn "ABD asndan dk maliyetli, ancak etkili bir d politika arac olduu" belirtilerek bu programn amacnn yabanc hkmet ve ordularla gerekli dostluklar, iletiim kanallar tesis etmektir deniliyor. Pentagon raporuna gre IMET, dier lkelerin askeri ve sivil liderlerine gelecekte yaklaabilmek bakmndan da nemli imknlar salamaktadr. ABD'de eitim grmeleri iin seilen rencilerin ou, zaten st kademe askeri lider olma zelliine sahip subaylardr. Bu programda, ABD'de eitim gren askeri liderler, gemite olduu gibi gelecekte de lkelerinde nemli grevler stleneceklerdir. Bugn dnyada bakan, bykeli, kuvvet komutan ve askeri okul komutan pozisyonlarnda MET eitimi grm 7500 kii vardr. IMET uzun vadeli bir yatrm olarak ok deerli bir "Gvenlik Yardm" aracdr ve ABD'ye saysz yararlar salamaktadr. ABD'nin Pentagon szcs, bugne kadar IMET programyla eitim gren Trk subaylarn saysnn 4.461 olduunu aklamtr. 1988 ylnda 180 Trk subay, MET burslar ile eitim grmtr.

72

AID (Uluslararas Kalknma Ajans) ve zel Sava

AID rgt, 1961 yl iinde Dileri Bakanl'nda ayaklanmalara kar mcadelede, "askeri kurumlarn da gerekli olduu" dncesi ile kuruldu. AID, ekonomik bir kurul olarak adlandrlmasna karn, ezilen uluslara kar yrtlen zel savan en nemli aralarndan biri olarak ilev grd ve halen de grmektedir. nc Dnya lkeleri'ndeki "polis" ve "zel kuvvetlerin" eitilmesi iin yaplan yardm ve kurslarn byk ounluu AID kanalyla gerekleti. Askeri ve siyasi yaamn etkili kiilerinin elde edilmesi, eitilmesi ve sendikalar ve genlik rgtlerine ynelik faaliyetler AID kanalyla yrtld. AID, ayn zamanda "psikolojik sava"n en nemli kurumu oldu. AID'in kurulmasndan sonra, Amerikan Yardm Programlan arlkl olarak bu rgt kanalyla yrtld. AID'in ynlendirmesiyle, Trkiye Sanai Kalknma Bankas kuruldu. Emniyet Genel Mdrl yeniden rgtlendi. AID, Trkiye Odalar Birlii ile projeler yrtt. AID, dnyann her tarafndaki polis eflerini kurs ve eitimden geirdii gibi, sivillere de Amerikanc grlerin benimsetilmesi iin eitimler ve projeler gerekletiriyor. 1961-1963 yllarnda AID, Trkiye'de ok nemli projeler yrtmtr. Bu yllarda AID Kamu Ynetimi danmanl yapan ve devlet Personel Dairesi'nde almalar yrten Dr. Richard Podol'a gre, Amerikan deerlerini benimsemi Trk ynetici yetitirme ii baarya ulamtr. Podol, "on yldan fazla bir zaman srecinde Trkiye'de faaliyette bulunan Amerikan Yardm Program imdi meyvelerini vermeye balamtr. nemli mevkilerde Amerikan eitimi grm bir Trk'n bulunmad bir bakanlk ya da bir iktisadi kamu kurulusu hemen hemen kalmamtr" demitir.

73

zel Harp
(Dolayl saldr ve esnek mukabele stratejisine gre): Genelkurmay Birleik Askeri Terimler Szl'ne gre zel harp; Gayrinizami harp, Ayaklanmalara kar koyma harekt (istikrar harekt) Psikolojik harp olmak zere "askeri" ve "askeri olmayan" faaliyetlerin btndr. Gayrinizami harp barta, eitilmi, rgtlenmi ve donatlm silahl gerilla gruplar tarafndan yrtlr. Ama, halk yldrmak, devlet otoritesini sarsp zayflatmak, ulusun devlete gvenini sarsp onu baka kuvvetlere balamaktr. Silahl kuvvetleri sava grevlerinden gvenlik grevlerine ekip ok ynl biimde ypratmak, devlet ve milleti erozyona maruz brakarak ykma gtrmektir. (Devlet'in Kavram ve Kapsam, s.85.)

zel Sava
(Dk younluklu sava konseptine gre): Bugnn zel sava teorisi olan "dk younluklu sava" erevesindeki operasyon trleri, temel askeri metinlerde alt ana balkta sralanmaktadr. Yabanc i savunma: ABD'nin ynetime el koymas (Foreign Internal Defence), Kardevrimci ayaklanma (Proinsurgency), Kontr-terrizm operasyonlar, Uyuturucu operasyonlar, Bar koruyucu operasyonlar, Bar zaman snrl operasyonlar. "zel sava", 1980 yllarnda "dk younluklu sava" adn ald.

Dolayl Saldr Konseptine Gre zel Harp

(Tanksz Topsuz Harekt, Fatih Gllapolu. Ayrca, Emekli Orgeneral Yirmibeolu) zel Harp Dairesi'nin grevleri balk altnda toplanr. Gerilla Harekt Yeralt Harekt Psikolojik Harekt

74

Eer zel Harp Dairesi olmasayd, 1974'deki Kbrs Bar Harekt o kadar baarl olabilir miydi? Harekt balamadan nce HD devredeydi. Kbrs'a bankac, gazeteci, memur grnts altnda HD elemanlar gnderildi ve bunlar adadaki sivil direnii rgtlediler, halk bilinlendirdiler. Silahlan 10 tonluk kk teknelerle Kbrs'a soktular. 6-7 Eyll 1955 olaylar da bir HD iiydi ve nemli bir rgtlenmeydi.

ran-gate Skandal Sorgulamasnda Yarbay Oliver North (1987)

rtl operasyonlar byk lde hileye ve yanltc pro-pogandaya dayanr. Bunlarn z ise yalandr. ABD Hava Kuvvetleri Genel Sekreteri J. Mihell Kelly, "En kritik zel sava grevinin, Amerikan halkn, komnistlerin bizi kapmak iin kapda beklediine inandrmak olduunu dnyorum" demitir (1987). NED-National Endowment For Democrasy-ABD Ulusal Demokrasi Vakf.

zel Sava Kurulu-Seferberlik Tetkik Kurulu

Trkiye, Mart 1952 tarihinde NATO'ya ye oldu. 27 Eyll 1952 tarihinde "Gladyo rgt" Seferberlik Tetkik Kurulu oluturuldu; Kurulun her trl gideri Amerika tarafndan karland. Kurul personelinin eitimi ABD'li uzmanlar tarafndan gerekletirildi. Bir ksm subay ABD'de eitimden geirildi. Daha sonra zel Harp Dairesi olarak anlan bu kurulu, 1991 tarihinde tmen dzeyine karld ve "zel Kuvvetler Komutanl" adn ald.

zel Sava ve Bakanlklarn Grevleri

imdi de zel sava ve Seferberlik Tetkik Kurulu'na ksaca deindikten sonra, Amerikan Yardm Programlan ve AID'le zel sava balantsna geeceiz ve takiben zel savata ABD bakanlklarnn durumuna gz atacaz.

75

zel Savata Amerika'da Bakanlklarn Durumu

United States Overseas International Defence Policy (OIDP)-ABD Denizar Gvenlik Politikas'n resmi politika haline getiren "Ulusal Gvenlik Konseyi"nin eylem notasnda ABD devlet organlarnn grevleri aadaki gibi belirlenmitir:

Dileri Bakanl
Komnistlerin dolayl saldrs altndaki lkelere diplomatik, siyasi, ekonomik, psikolojik yardmla grevli.

Uluslararas Kalknma Ajans (AD)-lntenatonal Development Agency

Ksa vadede: nc Dnya lkeleri'nin gvenlik ve polis glerinin zel sava yrtme yetenei kazanmasnn salanmas. Uzun vadede: Ayaklanmalara temel olan ekonomik ve toplumsal sorunlarn kaldrlmas iin planlar hazrlanmas, projeler uygulanmas.

Savunma Bakanl
Dorudan bakanlk ve ABD'nin Askeri Danmanlk ve Yardm Grubu aracl ile nc Dnya lkeleri'nin askeri ve paramiliter glerinin ayaklanmalar bastrma konusunda eitimi, tehizatn salanmas ve bu glere sivil hayat ynetmenin retilmesi.

ABD Enformasyon Ajans (USIA)

Hedef lkede psikolojik operasyonlarn apn bytmek ve kitle iletiim tekniklerini gelitirmek

Merkezi stihbarat rgt (CIA)

Btn rtl eylemleri kontrol ve organize etmek. ODP (ABD Denizar Gvenlik Politikas), her bir ayaklanmay bastrma plan iin "zel grubun" onayn istiyor. Ayrca, ABD'nin o lkedeki elilik grevlilerinin yerel hkmetle birlikte hazrlad i gvenlik plann zorunlu gryor.

76

Amerikan Yardm Programlar ve zel Sava Balants

ABD Genelkurmay Bakanl 1962 ylnda zel sava doktrinini hazrlad. Bu doktrine gre, Genelkurmay Bakan'na bal olarak "zel Sava Birimi" kuruldu. Bu birimin bakan, Beyaz Saray'n oluturduu zel grupta Savunma Bakanl'nn temsilcisi olarak yer ald. Bu birimin oluturulmasndan sonra, Askeri Yardm Program yeniden dzenlendi. Daha nce bu lkelerin "d gvenlik" ihtiyacna arlk veren askeri yardm kurulularna nc dnya lkelerinin "i gvenliini" de dzenleme grevi verildi. Bu anlaya gre, Pentagon szcleri askeri yardmlarn amacn yle aklamaya baladlar:

"Askeri yardmlarmzn asl amac, az gelimi lke askerlerini, ABD ideolojisine gre yetitirmek ve onlardan gelecekte gerektiinde o lke ynetiminde yararlanmaktr. Latin Amerika'ya yaptmz yardmlarda temel ama, gerekli olduu yerlerde, polis ve gvenlik kuvvetleriyle birlikte gereksinilen i gvenlii salayacak askeri ve paramiliter glerin yetitirilmesine yardmc olmaktr."
Reagan'n ikinci bakanl dneminde yeni bir dzenlemeye gidildi. nce zel Sava Komutanl kuruldu. Savunma Bakanl'nda zel savatan sorumlu Bakan Yardmcl, Beyaz Saray'da ABD Bakan'na zel sava konusunda danmanlk yapacak bir mstearlk kuruldu. Ulusal Gvenlik Konseyi'nde de zel Sava kurulu oluturuldu. Daha sonralar zel sava birliklerinden sorumlu Bakan yardmcl yapm olan Noel Kohl, "ABD'nin nc Dnya lkeleri'nde grev yapan askeri yardm kurulularnn yzde 35'inin kontrgerilla eitimi veren zel sava personeli olduunu" aklad. 1972 ylnda dnyada 71 Amerikan Yardm Kurulu mevcutken, Reagan dneminde, "Askeri Yardm Kurullar"nn says be kat artt. Burada alan askeri personelin says; 1980'de 1161 iken, 1984'te 5 800 oldu. Trkiye'de de asker ve polis zel sava glerinin eitim ve ynlendirilmesi ABD zel sava timlerince yaplyor.

77

PAPA SUKASTI VE GZL SERVSLER

Jean-Marie Stoerkel
Gazeteci- Yazar/ Fransa

II. Jean-PauI'e Suikast ve Gizli Servislerin Rol

Mehmet Ali Aca, 13 Mays 1981'de, Roma'nn Saint-Pierre Meydan'nda, Papa II. JeanPaul'e iki el ate etti. Ama dini lider, kurun yaras almt. Suikast mahallinde bulunanlardan Lowelle Newton adndaki Amerikal hac, silah elinde kamakta olan ikinci tetikinin fotorafn ekmiti. Bu kiinin Oral elik olduundan kesinlikle eminim. Newton ve onun yanndakiler de, fotoraftaki kiinin elik olduunu tehis ettiler. Ayrca, elik ve Aca'nn, saldrdan iki gn nce, Banca Commerciale taliana'nn Roma'daki Largo Suzanna ubesinde 1000'er svire Frang bozdurduklar da, Yarg Martella'nn hazrlad dosyada yer almaktadr.

78

elik, kinci Tetiki Olduunu Bana Dorulad

14 Nisan gn, elik bana telefon etti ve ikinci tetikinin kendisi olduunu dorulad. Ve suikastn ortaklar hakknda tm bildiklerini anlatmak iin daha nce istemi olduu 500 milyon dolar, 50 milyon dolara indirdiini syledi. 80'li ve 90'l yllarda, Fransa'nn Mulhouse kentinde yaymlanan gnlk Alsace gazetesinin muhabiri olarak, bozkurtlarn ve zellikle Abdullah atl ile Oral elik'in davalaryla ilgilendim. Sylemleri hep aynyd: "Bizler ne terristiz, ne de uyuturucu kaaksyz. bozkurtlar diye bir rgt yoktur, bu bir Trk efsanesidir. Bizler demokratik yollardan komnizme kar mcadele ediyoruz. Ancak birok gizli servis bizi kullanmak istedi, biz de bunu her zaman reddettik." Papa suikastyla hibir ilgileri olmadn, Batl gizli servislerin, Fransz, svire ve Alman polisinin, talyan adli makamlarnn, bu saldryla ilgili olarak Bulgarlar ve KGB'yi sulamalar iin onlar zorladn hep tekrarladlar. Bu arada unu da belirtelim ki, elik gibi atl da, Bulgarlarn bu olayla bir ilgisi olmadn her zaman belirtti.

elenk'in, Bat Mafyasnn Dikkat ekici Bir Paras Olduunda Israrlym

16 yl nce, II. Jean-Paul'n ldrlmesine kimin karar verdiini bugne kadar hi kimse syleyemedi. Bunu, Saint-Pierre Meydan'nda ate edenlerin, yani Aca ve elik'in bile bilip bilmediinden emin deilim. Onlar da, yalnzca, 30 Mart 1981'de, Zrih'teki Shareton Oteli'nde bu ii kendilerine veren ve darbeyi indirmelerini syleyen kiiyi tanyorlard; Londra'dan uakla gelen Trk mafya yesi Bekir elenk ile Frankfurt'tan uakla gelen Avrupa'daki bozkurtlann lideri Musa Serdar elebi'yi. Bu durum, uaklarn yolcu listeleriyle de dorulanmtr. Aca, elenk'in kendilerine milyon mark verdiini sylemitir. elenk'in bu ite sadece bir arac olduu kesindir.

79

Gizli servislerin kirli ileri her zaman blmlere ayrlmtr. Onu kim grevlendiriyordu? Bu hibir zaman bilinemeyecek: elenk ld ve srlarn mezara gtrd. Ancak, ncelikle mafya, Bat dnyasnn silah ve uyuturucu kaaks elenk, yerini, gizli servislerle ibirlii yapmasna borluydu. svire saatlerinin kaaklndan bir servet yapmt; talyan-Amerikan mafyasyla alyordu; ABD zel servisleri tarafndan korunan ve Milano'da oturan, marko-dolar szcnn mucidi Suriyeli Henry Arsanla alyordu. elenk ve Trkiye'deki orta Abuzer Uurlu'nun, Bulgar devlet irketi olan ve arkasnda Bulgar gizli servisleri ile KGB'nin bulunduu Kintex ile altklar da bir gerektir. Ama elinize haritay alp bir bakn: Trkiye'den Avrupa'ya karayolundan gitmek iin Bulgaristan'dan gemekten baka are yoktur. Bulgaristan, silah ve uyuturucu kaaklndan transit gei payn almaktadr. Bulgaristan'n, Papa cinayeti ile suland zaman kendini yeterince savunamamasnn nedeni de, bu gereklii inkr edememesidir. Ben, elenk'in, Bat mafyasnn dikkat ekici bir paras olduunda srarlym. svire'de, Almanya'da, ngiltere'de, ABD'de brolar vard. Binlerce kilo eroin ile modern askeri aragere (Leopard tanklar, fzeler, toplar, firkateynler, sava helikopterleri) deiimine dayanan dev boyutlarda bir takas ii yapyordu. 80'li yllarn banda, Trente'deki talyan yarg Carlo Palermo tarafndan soruturulan bu i, ok anlamldr. Bu iin iinde, elenk ve Arsan dnda talyan gizli servislerinin ve P2 locasnn yeleri de bulunmaktadr. Vatikan Bankasyla balantl olan Banco Ambrosiano da bunlar tarafndan ynetilmektedir. Ambrosiano, mafya ve Vatikan'n samal ineidir. Vatikan'n Dinsel Eserler Enstits Bakan Monsenyr Marcinkus, Eyll 1981'de, Ambrosiano nezdinde l milyar dolardan fazla borcu olduunu yazl olarak kabul etti. 20 milyon dolarn zerinde ok byk miktarda bir para, Vatikan'n talebi zerine, Ambrosiano tarafndan Polonya'daki Lech Walesa'nn Solidarno sendikasna gnderildi. P2'nin patronu Licio Gelli, Falkland Adalar sava srasnda yz milyonlarca dolarlk Fransz excocet fzelerini Arjantin'e gndermek iin ayn yolu kulland.

80

Papa Suikastn bozkurtlarn lediine Dair Yeterli Kant Var II. Jean-Paul suikastndan sonra Vatikan'da neyin deitii konusunda tek tespitim var: Katolik Kilisesi'nin en karc ve en tutucu kesiminin temsilcisi olan Opus Dei'nin karlar uruna Cizvitler, ilericiler bertaraf edildiler. Opus Dei'nin, Vatikan'a bylesine gl bir biimde girmesini salayan Truva A, Vatikan'n sahip olduu Ambrosiano hisse senetlerinden yzde 16'sn satn almasyd. Gelli'nin, Fracesco Pazienza'y Ambrosiano'ya Bakanlk Danman olarak yerletirmesi de, bir raslant deildir. Pazienza, hem uluslararas bir kara parac, hem P2 sorumlusu, hem de Avrupa ve ABD gizli servislerinin ajandr. Gelli tarafndan talyan gizli servisi iinde kurulan ve gizli bir yap olan Sper Sismi'nin, mafyann ve CIA'nn bir parasdr. Bu yap, terrizmin eylemleri ve geli gidilerini, gerilim stratejisini kontrol ediyordu. Sain-Pierre Alan suikastna, gizli glerin bu mozayii iinde karar verildiine inanmak iin geerli nedenlerim var. Ayrca, Franz Joseph Strauss'un, Mays 1980'de, Albay Trke'e yazd mektubu da anmsyorum:

"Sevgili dostum, siz ve ben, bar ve silahszlanma eklindeki Sovyet propogandasna kar mcadele etmeliyiz... Partilerimiz tm olanaklaryla Moskova'nn bu hedeflerine muhalefet edeceklerdir. Papa II. Jean-Paul'n, SSCB'nin demagojik bar ve silahszlanma propagandasn desteklemesi znt vericidir. Papa da, Sovyetler Birlii gibi Bakan Carter'n Amerikan savunmas kayglarn dnya bar iin tehlikeli saymaktadr. Federal Almanya Cumhuriyeti'nin Washington'daki politik dostlar, bu tutuma kar derin endie duymaktadrlar. Papa'nn Orta Amerika'da, sizin lkenizde ve son olarak Afrika'da yapt aklamalar, hi de dnyay komnizme kar ynlendirecek nitelikte bulunmamaktadr."
Bu trden sylemler ve Kasm 1979'da Trk an sa basnnda yer alan benzeri yazlar, suikast gerekletirenlerin neden bozkurtlar olduunu aklayabilmektedir. te yandan, Aca'nn, Trkiye'de Abdi peki cinayetinden tutuklanm olduunu ve Kartal Maltepe'den kann, elik, mafya ve MT tarafndan organize edildiini de unutmamak gerekir. stelik bu ka, Mekke'de yzlerce hatta binlerce Mslmann entegristler tarafndan ldrlmesiyle, Papa'nn Trkiye'yi ziyareti olaylar arasnda meydana gelmitir.

81

20 Nisan 1981'de, Fransz gizli servisinin iki st dzey sorumlusu, hazrlanmakta olan bir suikast konusunda Papa'y uyarmak zere Roma'ya geldiler. Bunlardan biri General Fouillan, teki, daha sonra len Dr. Beccuau idi. Aralarnda Mekke operasyonunun yneticisi Yzba Paul Barryl'in de bulunduu yakn dostlar, Papa'nn doal bir lmle lmeyecei kansndaydlar. Papa'ya kar bir komplo konusunda Fransz gizli servisini, Pazienza'nn uyard sanlyordu. Ama Yarg Martella, Fransz casuslarnn bu bilgiyi nereden aldklarn renmek istedii Fransz DGSE rgtnn efi Marenches, yant vermeyi reddetti. Bizzat Cumhurbakan Franois Mit-terand'n, devlet srr gerekesi gsterdiini ileri srmt.

Amerikan Basn Harekete Geti

13 Mays 1981 suikastn izleyen gnlerde, bata Amerikan basn olmak zere, basna yaplan rgtl szdrmalarla, komplo gr safd braklmak istendi. New York Times yle yazyordu: "eitli ve hkmetlere yakn kaynaklardan alnan haberlere gre polis, Bay Aca'nn tek bana hareket ettiine ikna olmu bulunmaktadr". Aca'nn, Bulgar balants masal konusunda adalete yardm iin kullanlmas, daha sonra, hapisteyken oldu. Maniplasyonu yapanlar, tutuklu mafya yelerini ve Camorra yesi bir papaz kullanan talyan gizli servisleriydi. Zaten srf Aca iin talya'da bir pimanlk yasas hazrlanmt. Ona, "bizimle ibirlii yaparsan, on yl iinde zgrlne kavuursun" sz verildi. Roma davasnn 1985-86'daki sreci, Aca'nn szm ona su orta olan Bulgar hakkndaki tm bilgilerin, polis arivlerinden karldn ve bu bilgilerdeki yanllarn, Aca'nn aklamalarnda da ortaya ktn gsterdi. Ayn bilgiler, dnya basnna, bata Claire Sterling ve CIA'nn Trkiye eski istasyon efi ve Trke'in dostu Paul Henze tarafndan bytlerek verildi.

82

Sigara ve Silah, Eroin Olarak Dnd

1982'de Alsace gazetesinde, Avrupa ile Trkiye arasnda kaak sigara ve silah trafii ile bunlarn kamyonlarda kilolarca eroin olarak geri dnd hakknda bir aratrmam yaymladm. Alsace blgesinden bir ofr, bana, 1980 yl yaznda Sofya'da, Mehmet Ali Aca, Bekir elenk, Abuzer Uurlu ve mer Mersan'a rastladn anlatmt. Suikasttan ksa bir sre sonra, Aca, sahte pasaportu ve Roma'daki silah kendisine, Sofya'da Mersan'n verdiini sylemiti polise. Aratrmam gazetemde yaymladmda, Aca'nn bu aklamasndan haberim yoktu. Ama Claire Sterling, Katillerin Zaman kitabnda, benim aratrmama deinerek, Sofya'daki Mersan-Aca ilikisini ortaya karmakla eksik halkay tamamladm yazmt. Bunun zerine Mersan ile Mnih'te uzun bir sylei yaptm. Bana, Aca'nn, Sofya'daki Vitoa Oteli'nde kendisini grmeye geldiini, Uurlu tarafndan gnderilmi olduunu ve Avrupa'ya gemesi iin 2000 mark verdiini anlatt. Aca, Saint-Pierre Meydan'ndaki ikinci tetikinin Oral elik olduunu, 1982'de, Yarg Martella'ya itiraf etti. Bulgar balants fikrini destekleme arzusuyla, elik'in, suikasttan sonra ayn akam, talya'daki Bulgar eliliine ait bir kamyonla Roma'dan katn ve kamyonun onu Bulgaristan'a gtrdn dorulad. 1984'te Fransa ve svire'de elik ve atl'nn izlerini buldum. Onlar, Mulhouse'da bozkurtlarn ortasnda grdm. elebi'den sonra bozkurtlarn Avrupa federasyonunun bana gemi olan Ali Batman'n, Nisan 1985'te, Mulhouse'da dzenledii mitinge de katldlar. Basel uyuturucuyla mcadele blmnn efi Jorg Schild, bozkurtlar svire'de, drt kilo eroin kaakl yaparken tutukladn anlatt. Sz konusu kiiler; Mehmet ener, Fuat Kocal, eref Benli ve Nevzat Bilecen'di. Schild, emir verenler olarak atl ve elik aleyhinde uluslararas tutuklama karan kartt. Bu arada onlarn nce Poitiers'te, sonra Paris'te oturduklarn buldum.

83

Pasaportlar atl'nn Memleketinden

Alsace gazetesinde 15 Aralk 1984'te, elik'in papa suikastndaki ikinci tetiki olduunu
yazdmda, hibir medya organ benden alnt yapmad. Tam bir Bulgar balants histerisine kaplmlard. Ama tm gizli servisler ve Trk yetkilileri bunu biliyorlard: elik, bir zaman sonra talyan makamlarna bir Trk savcsnn, Paris'te kendisini grmeye geldiini ve parmak izinin alndn syleyecekti. Evet, gizli servisler bunun byle olduunu birok sebepten biliyorlard. Suikasttan on iki gn sonra, SSM'nin efi Santovito, Roma Savclna Aca ve su ortaklaryla ilgili ok ayrntl bir rapor gnderdi. Bu raporda, Aca'nn Almanya'da, Ankara'nn ykc eylemler nedeniyle arad bozkurtlarla iliki iinde olduu, beyaz zerine siyahla yazlmt. Aralarnda elik ve atl'nn da bulunduu on bozkurtun ad, raporda yer alyordu. Bu isimler tesadfen bir arada deildi. Bu bozkurtlardan on birine, atl'nn memleketi olan Nevehir'den, 11 Austos 1980 tarihinde, yar sahte Trk pasaportu verilmiti. Bu on bir pasaportun kaytl olduu Nevehir polis kaytlar, l ubat 1983'te, yani Aca'nn, Bulgarlar sahte bir biimde sulad tarihte yanmt. atl'nn kendisi de, Roma'da verdii tank ifadesinde, Aca'nn 1980 yaznda Bulgaristan'da kalmasnn tek nedeninin, Faruk zgn adna dzenlenmi sahte pasaportu beklemek olduunu sylemiti. General Santovito ayn raporda, Aca'nn, yine 1980 yaznda Almanya'da, onu ok geveze ve gvenilmez bulan ayn hareketten Trklerin bombal bir suikastna hedef olduunu da yazmt. talyan gizli servisinin efi, Aca'nn, 19 Nisan gecesi Genova'da, adn da verdii bir otelde, gen bir kadnla kaldn da belirtmiti. Rapor o denli kesindi ki, Aca'nn suikasttan nce takibe alndna inanlabilirdi. Daha sonra ne oluyor? elik, henz Aca tarafndan ihbar edilmeden, 1981 sonu 1982 banda, Zrih'te tutuklanyor. O da, 1994'te Yarg Priore'ye, svire ve talyan gizli servislerinin, ondan, Bulgarlar suikastla sulamasn istediklerini syleyecektir.

84

elik, svirelilerin ona, sahte pasaport ve 50 bin svire frang verdiklerini ve Fransa snrndan geirdiklerini belirtmitir. elik, Philippe Laval adnda bir Fransz polisinin 1984'te, Poitiers'te, kendisini grmeye geldiini ve 15 gn iinde de PKK militan Bedri Ate adna dzenlenmi, Fransa'da politik mlteci kart verdiini de aklamtr. elik, Kasm 1986'da, Fransz-Belika snrnda uyuturucu kaaklndan tutuklandnda, zerinde bu yar sahte kimliin bulunduu kukusuzdur. Fransa'da Bedri Ate adyla tutuklu kalm ve ubat 1993'te, birdenbire Oral elik olduunu kabul etmitir. Baka bir olgu da Roma durumas srasnda ortaya km ve daha sonra atl ve elik tarafndan dorulanmtr. Alman polisi, 1984 babnda Bochum'da, kaaklktan tutuklad bzkurt Yaln zbey'i, atl ve elik ile Paris'te kontak kurmak ve elik'i, Bulgar sorumluluu tezine raz etmek amacyla kulland. Yarg Martella da, zbey'le anlamak iin 28 ubat-19 Mart 1984 arasnda Bochum'a gitti. elik'e, ibirlii yapmas karlnda, 500 bin dolar, sahte kimlik ve koruma teklif edildi.

Yant Bekleyen Sorular

Bugn u sorulara hl yant aryorum. 1. svire, suikasttan birka ay sonra neden elik'i serbest brakt ve para verdi? svire, 22 ubat 1982'de Zrih'te tutuklad Abdullah atl'y neden 48 saat iinde serbest brakt? Bahelievler katliam ve Trkiye'deki baka sular nedeniyle Interpol tarafndan aranan bu kiiye, niin kendi adyla tantma belgesi verdi? atl, 24 Ekim 1984'te, 400 gram eroinle Paris'te tutuklandnda, stnden bu tantma belgesi kt. 1986'da, Paris'teki yarglanmas srasnda, avukat neden solun nde gelen bir kiisi olan Charles Libman'd? 2. Fransa'daki sol politik rejim, neden faist terrist elik'e yar sahte kimlikler verdi? Franois Mitterand, Fransz gizli servisine, neden talyan adliyesini yantlamama talimat verdi? 3. Francesco Pazienza'ya gre, atl, Eyll 1982'de Amerikan gmrklerinin bilgisi dahilinde, yannda talyan terrist Stefano delle Chiae olduu halde, Gney Amerika'ya gitmek zere Miami'den ABD'ye giri yaptnda, neden CIA tarafndan korundu?

85

4. Vatikan'n kardinallerini suikastn iinde olmakla sulayan elik, neden 22 Eyll 1994'te, birdenbire Yarg Priore'ye Emanuela Orlandi ile ilgili yeni eyler anlatt? Bir Vatikan mbairinin kz olan Emanuela Orlandi, 22 Haziran 1983'te, Roma'da karlmt. Karmadan bir ay sonra, bir Trke Cephesi, olay stlenmi ve Aca ve elebi ile deiim nermiti. elik, Emanuela Orlandi'nin, Roma'da bir manastrda saklandm ve o zamandan beri, suikasta karm birisiyle Kolombiya'da yaadm syledi. Bir ay nce ise, Yarg mposinato kendisiyle yaplan bir rportajda, svire'deki bozkurtlara gre, Emanuela Orlandi'nin Paris'e gtrldn ve bir slam topluluunun iinde olduunu aklad. 5. Aca, bir komplo olmadn neden imdi doruluyor? Geen Nisan aynda RA l'den Paolo di Giannantonio ve Paris Match'dan Jacques Marie Bourget ile birlikte kendisiyle grtmzde de bize, Almanya'ya hibir zaman gitmediini syledi. 6. Nihayet, CIA'nn btn bu ilerin iinde ne rol var? 5 yl nce, CIA'nn Sovyet blm eski efi Goodman, mdr William Casey ile yardmcs Gates'in, II. Jean-Paul suikastnda Bulgar ve Sovyet parma olduuna herkesi inandrmak iin emir verdiini, aka sylemiti.

86

P-2 TALYAN GLADYOSU VE LKCLER

Paolo Di Giannontonio
Gazeteci/ talya

Gladyo erefi Bize Ait!

yi akamlar. lk nce bu toplanty dzenleyen Sayn Perinek'e teekkr etmek istiyorum. Bu arada unu da bildireyim; ok anslsnz, ben nk be alt dakikadan fazla vaktinizi almayacam. Ben imdi size talya'daki gladyo hakknda bilgi vermek istiyorum. Benim lkemde gladyo, biliyorsunuz bu tr rgtlerin ilki. Bu eref de bize ait oluyor dolaysyla. Eski Cumhurbakanmz Andriotti, gladyoyu basna ilk kez, Franesko Cosini, yani daha nceki cumhurbakan hakknda kt bir ey sylemek iin, onu biraz sulamak iin verdi diye dnyoruz.

Komnist Parti'ye Kar Kuruldu

Gladio hakknda ilk haberler ortaya kt zaman, Franszlarn ve ngilizlerin tepkisinin ne olacan herhalde tahmin edebilirsiniz. Hatta belki Trkler bile, bundan ok etkilenmi olabilirler.

87

Bu bilgiler, Avrupa'nn ikiye blnm olduunu gsteriyordu. Bir blmnde Sovyetler hkim, br blmnde Amerikallar hkimdi. Geriye ok kk bir blge kalyor, ite bu blge iinde de biz, mmkn olduunca rahat hareket etmeye alyoruz. Askeri gler, toplum hayatna herhangi bir anda mdahale etmek istedikleri zaman -ki sanyorum siz de bu konuya fazla yabanc saylmazsnz-, kardklar baz sesler vardr. Uyarc sesler karrlar. Bizim lkemizde ordu, burada olduu gibi gl deil. Ama italya'da, bildiiniz gibi Sovyet Komnist Partisi'nden sonra, Avrupa'nn ikinci en gl komnist partisi var. Zaten NATO, gladyo rgtn talya'da Komnist Parti'ye kar kurmutu.

yeleri Normal nsanlar

Gladyo'nun yeleri kimlerdi diye soracak olursanz, ilk nce askerlerdi diyebilirim. Ama bunun yan sra toplum iinden de insanlar vard. Sokakta karlatnz ve hibir zaman tahmin edemeyeceiniz insanlar da, Gladyo rgtnn iindeydi. Gladyo rgtnn yeleri uyuturucu kaaklar, silah kaaklar deildi, Mafya babalar deildi, normal insanlard. Sardunya Adas'nda zel kamplarda eitilirlerdi. Hatta gazetecilerden biri Sardunya Adas'nda yapt bir aratrma srasnda, Sardunya ve Venedik'te silahlarn gizlendii ve gml olduu yerleri de saptamt. Olay son derece ilgi ekici. Yasad bir ereve iinde oluturulmu yar resmi bir kuruluta, normal insanlarn rol aldn kefetmek bizi ok artt. Normal bir demokraside, Gladyo gibi bir rgtn yasal olmasna zaten imkn yoktur.

Kimse Gladyodan Mahkm Olmad

Gladyo olaynn soruturulduunu biliyoruz. Ama u ana kadar hi kimse bu olay nedeniyle sulanm ya da mahkemeye verilmi deil. u anda talya'da, hkmette eski Komnist Parti liderinin bakanlnda bir koalisyon var.

88

talya'da Komnist Parti vard ve glyd diyorum ama Komnist Parti de o ekilde ynetiliyordu ki, her ey Bat'nn istedii ekilde hazrlanmt. u andaki koalisyonun durumundan da bunu aka grebiliyoruz. Bildiiniz gibi mafyay da, biz talyanlar kefettik. Mafya gibi baka gizli kurulularmz da var. Hatta P2 ad verilen gizli bir Mason rgt de, talyanlar tarafndan kefedildi. Biz bu ynden olduka yetenekliyiz. Elimizdeki bilgilere gre, mafya ile gladyo arasnda ya da P2 ile mafya arasnda bir balant yok. Ama bu, birlikte yemek yemedikleri anlamna gelmez. Eminim yemilerdir. lkemizde bir devrim yapmak istedik, baarl olamadk. Solu iktidara getirmek istedik, bunda da baarl olamadk. Sol, ancak Sovyetler Birlii'nin kmesinden sonra g kazanabildi. Trk gladyosuyla talyan gladyosu arasndaki tek ba, Abdullah atl'yla Stefano della Chiaie'nin birka yl nce Amerika'ya yapm olduklar seyahat. Ben gazeteci olarak Chiaie ile tantm. Kendisi an sac diye tanmlayabileceim bir kiilie sahip. Birok olaydan dolay sulanmasna ramen kendisi u anda zgr. Ben onunla bir gazeteci olarak yaptm grme srasnda, btn bu olaylar hakknda kendisine sorular sordum. "Abdullah atl'y tanyor musun?" diye sordum. Bana ok basit bir yant verdi: Hayr! Aslnda, bu aamada bize yeni bilgiler verecek tek kii, Jean Marie Patienta. Ben onunla ilikiye gemeye altm. Kendisi hl hapiste. Mektup yazdm, grmek istediimi syledim. Benimle ya da baka gazetecilerle grmek istemediini syledi ve btn taleplerimi geri evirdi. ok uzun bir zaman hapiste kalmas gerekiyor. Ama gazetecilere bir ey sylemeyerek daha ksa srede, belki 10 yl iinde hapisten kmay umuyor. Tabii kendi geleceini tehlikeye atacak bir eyi sylemesini de bekleyemeyiz. Eer talyan gladyosu hakknda bir ey renmek istiyorsanz, bize bavurmaynz. Size ne yazk ki yardmc olamayacaz. Biz sizden yardm bekliyoruz hatta.

89

LKCLERN AVRUPA EYLEMLER VE GEREKLER

Tuncay zkan

Gazeteci-Yazar, Kanal D Haber Mdr

Konumama balarken byk bir zlemle yokluunu hissettiim, aziz hatras nnde saygyla eildiim Uur Mumcu'yu anmak istiyorum. nk, bugn yaadmz "devlet, ete, mafya" ilikileri konusunda bize braktklar, onun ne kadar byk bir aratrmac olduunun kantdr. Avrupa'daki lkc faaliyetler konusunda da onun nmze koyduu byk ipular var. lkclerin Avrupa'daki eylemleri konusunda bugn yaratlan "kahramanlk destanlarnn" altnda aslnda gizli servislerin rd bir byk a vardr. Bu a besleyen ey, terr ve cinayet amacyla kullanlmlktr. Evet lkclerin pek ok eylemi vardr Avrupa'da. Ama bunlarn tamamnn arkasnda MT veya oka da Batl gizli servisler bulunmaktadr. Peki, ama lkcler neden dmlerdir bu aa? Bana sorarsanz Anadolu'nun eitli yerlerinden kimlik bunalmlar ve pek ok nedenle byk kentlerde, zellikle de Ankara ve stanbul'da toplanan yoksul genler, terr reten ve bunu komnizm kartl maskesiyle rten faist glerin eline dmlerdir.

90

Bu insanlar, 12 Eyll ncesinde Trkiye'de terrn trmandrlmas amacyla birer cinayet makinesi gibi kullanlmlardr. 12 Eyll'n hemen ncesinde veya sonrasnda yurtdna kan bu kiiler darda da ancak bildikleri tek i olan adam ldrmede kullanlmaya devam etmilerdir. Onlar besleyecek ey, yine terr olmutur. Bununla birlikte Avrupa'da terr kadar tehlikeli olan bir de uyuturucu tacirlii ii yapmlardr. Yani, bunlarn kurun atarken veya yerken takndklar "byk adam" tavrlar, gizli servislerin maas olarak btn pis ilerde kullanlmlklarndan gelmektedir. imdi, MT Ermenilere kar operasyon yapacak maa aryor. Bakmlar ki, kendi ilerinde bu ileri yapacak adam yok. Byle bir eitim mekanizmas yok. Trkiye'de cinayetten sank olmu aranmakta olan Abdullah atl ve lkc arkadalarn bulmular. O zaman bu ilere yol veren ankaya Kk. Bunlar 15-16 ite kullanlmlar. Heykellere, brolara, arabalara bomba yerletirmiler. Bunlarn bir ksm patlam, bir ksm patlamam. Oral elik de var bu ilerin iinde. Hani peki suikastnn sanklarndan. Trkiye'de bir tank kp, ben Oral elik'i peki'nin arabasnn banda Mehmet Ali Aca ate ederken, onu da komut verirken grdm diyor. Adam tehditle daha sonra ifadesini deitiriyor. Kimse tnmyor. nk, ta o zamanlar Abdullah atl ve arkadalaryla yaplan anlamalar var. Bu anlamalara gre, bir kere yaplan her eylem iin bu "kahramanlar" tkr tkr para almlar. Sonra da Trkiye'de "yakalama, duyma, grme" diye zetlenebilecek bir muameleye tabi tutulmular. O zaman Alparslan Trke dahil, tutuklu bulunan pek ok arkada iin de salverilme koullan olmu. Bugnk ete oluumlarnn arkasnda bu katillerin devlet iindeki patronlar ve onlara yol veren anlamalar yatmaktadr. Ama hl bu patronlar ortaya karlamamtr. Bu eteyi koruyup kollayp besleyenler kimlerdir? MT'isi, emniyetisi, subay kimlerdir? Ama bunlann arasnda o gnk eylemlerinden pimanlk duyup, Trkiye'ye dndkten sonra da hi sesini soluunu karmadan marangoz olarak alp ekmek parasn kazananlar da var. Ama byk ksm bu korunmuluk sayesinde gelip ek-senet tahsildar olmulardr.

91

Avrupa'daki eylemler srasnda lkcler en byk desteklerini yine Almanya ve dier lkelerde kurulu bulunan lkc sendika ve derneklerden almlardr. Yani, yurtdna kan hemen btn lkcler bu rgtlerin kanatlan altna girmi ve korunmulardr. Ben iddia ediyorum, yarn ortaya kacaktr bu kiiler. Avrupa'da geinebilmek iin yzlerce de soygun yapmlardr. Yani, yurtdnda da Trkiyedeki gibi yaamlardr. Yurtdndaki lkc operasyonlarda sivrilen ad olan Abdullah atl'nn yan sra pek ok ad var. Sonralar Alparslan Trke ile kavga eden Ali Batman gibi. Bunlar kendi aralarndaki liderlik mcadelesi srasnda birbirlerini ldrmeye kadar varan ekimeler de yayorlar. Bunun da arkasnda lkc organizasyonlarn topladklar paralarn ve oluturduklar gcn rant var. Papa olayna kadar, Almanya'da byk kabul grm ve nleri almtr lkclerin. Alman Gizli Servisi'nin korumasnda olmulardr. O sayededir ki, Abdullah atl ile Mehmet ener Almanya'da yakalandktan halde Trkiye'ye iadeleri yaplmamtr ve serbest braklmlardr. Her ikisi de cinayet sandrlar ve aranmaktadrlar krmz bltenle. Ama Almanlar onlar korur. nk, bu radikal sac terrist genler NATO korumas altndadrlar da ayn zamanda. Bunlar grmek iin de, kullanldklar glere bakmakta byk yarar vardr. Ne demitik, bu lkcleri kullananlar hep gizli servislerdir. ster MT olsun, ister dierleri. Bunlar yurtdna karken Abuzer Uurlu gibi kaaklardan yardm grmlerdir. Yurtdna klar o kadar planl deildir. Planl olsayd, yurtdnda ok tarafl ajan olarak almaz, para iin soygunlar yapmazlard. MT, bu ekipleri ASALA'ya kar kullanmtr. Ama unutulmamas gereken bir gerek vardr. Hibir zaman, bir terr faaliyetinin, bir baka terr faaliyetiyle bitirildii grlmemitir. Terr, terrle bitmez. ASALA'y bitiren de lkclerin terr faaliyetleri olmamtr.

92

Bugn btn Avrupa gizli servislerinin polislerin elinde o dnemde kullanlan lkclerin itiraflar bulunmaktadr. Bu itiraflarda her ey vardr. Trkiye'nin ASALA operasyonunu nasl gerekletirdii, nerelere bombalarn konulduu Batl gizli servislerde bulunmaktadr. Bunlar Oral elik, Abdullah atl ve Mehmet Ali Aca bata olmak zere ieriye kim girdiyse anlatmtr. Bugn o dnemdeki kullanlmlardan yola karak bunlar kahraman gibi gren veya gstermeye alanlar, Trkiye iinde etelerden medet umanlardr. Bu eski terristleri Trkiye'nin karanlk sokaklarnda yeniden cinayet amacyla kullanmak isteyenlerdir. Adaletini yitiren Trkiye, bunlar yarglayamamakta, sorgulayamamaktadr. Karmza bu terristlerin Avrupa eylemleri karlmakta, devlet srr denilmekte ve bu kiilere yapay korumalar getirilmektedir. Bu kiilerin yaktklar ate, crmleri kadardr. Onlar kanl eylemleri korumaya yetmez. Bugn onlardan medet umanlar bilmelidirler ki, kurtulular yoktur. Biz demokrasimize sahip ktka, hesap sorduka, aratrdka onlarn kurtuluu yoktur. Alman Gizli Servisi, Fransz Gizli Servisi ve MT ile yasad iler yapacaksnz; eroinden soyguna, cinayetten adam karmaya, kaakla kadar her ie bulaacaksnz, sonra da kahraman olacaksnz. Bu olmaz. Eer byle olursa, Uur Mumcu'nun dedii gibi dzenin ad, "Katiller demokrasisi, hrszlar dzeni" olur. Bunu engellemenin yolu, bunlar kimlerin kullandnn iyi bilinmesi, yaptklarnn hesaplarnn sorulmasndan geer. Bunu salamalyz. Hesap sorulmaldr. Bunu demokrasi iin yapmak lazmdr. zetleyecek olursam, lkclerin Avrupa'daki eylemleri Batl gizli servisler ile MT arasnda gidip gelen bir seyir gsterir. Trkiye'deki cinayetlerin zerini de ancak gizli servislerin karanlk ilerinin maas olarak rtebilmilerdir. Fransa, svire, ngiltere, Almanya, Hollanda, Belika gizli servisleri bu faaliyetlerden haberdardr. Bu lkelerin dosyalarnda bu kiilerin karanlkta kalan yzleri yer almaktadr. Trkiye Avrupa'da veya Anadolu'da bu adamlarn iledii cinayetlerin zerine gitmez, devlet de bunlara yol ve yn verenlerin yarglanmasn salayamazsa, etelerin nn alamaz. Sayglar sunarm.

93

KOMNZMLE MCADELE DERNEKLERNDEN MHP'YE

Hasan Fehmi Gne

Eski ileri Bakan, CHP Parti Meclisi yesi

Toplumun Zaman Am Yoktur!

Sayn Bakan, Sayn Katlmclar, Bu baarl ve yararl programn akn biraz zorlayarak, konumam bu blmde yapmak zorunda kaldm iin zr dilerim. Ancak unu syleyebilirim; benim konumamn ierii, bu blmn genel erevesine aykr ve yabanc kalmayacaktr. Susurluk'taki trafik kazas, devlet dzeni iindeki rtl yapnn rtsn, perdesini yrtt. Kazaen yrtt... Bu yrtktan, rtl yapnn bir blm dar dkld; bir blm de bir an iin grld. Da dklenlere yakndan bakldnda bunun; "ete", "mafya" gibi benzetmelerle tanmlanmaya allan "su rgtleri" olduu grld.

94

Anlan rgtlerin ete, mafya gibi tanmlamalar aan; onlardan daha vahim, daha olumsuzluk ykl, daha rktc, kayg verici yaplar olduu; daha deiik nitelikler tad, daha farkl amalar iin oluturulduu saptand. Bu zellikleri nedeniyle ben bu rgtleri "siyasal amal su rgtleri" olarak tanmlamay tercih ediyorum.

Su rgtleri Resmi Kararla Kurulmutur

Benden nceki konumaclarn teblilerinde ayrntl olarak akladklar gibi, mafya yaplanmalarnda siyasal ama arl daha belirsizdir. ete szcnn szlk karl da, Susurluk'ta aydnla den yapnn boyutlarn karlayamamaktadr. Susurluk yrtndan yola den yapnn ayrtrc zelliklerini ne kardmzda, bu farkllk da somutlamaktadr. Susurluk'ta aa kan yapnn ayrc zelliklerinden birincisi, "kurucu" gten kaynaklanmaktadr. Anlan su rgtn "kamu erkini kullanan g odaklan" oluturmutur. Bir baka deyile "resmi karar" ile oluturulmutur. arpc zelliklerin ikincisi, rgt militanlarnn gemii ve mene-i ile ilgilidir. Szn ettiimiz su rgtleri, "mnhasran" ve zellikle 1980 ncesinin sa iddet eylemlerinin sorumlusu, san, katili ya da kanun kaa olan lkc eylemcilerden oluturulmutur. Sadece bu nitelikteki militanlar seilerek grevlendirilmilerdir. Bu tr kiiler, verilecek devler asndan yeterli, yetenekli, deneyimli, eitimli ve elverililii kantlanm elemanlar olarak kabul edilmitir. Bu yntemle oluturulan su rgtlerinin resmi aralarla donatlmas; eylem alanlarnn ve hedef kiilerin resmi ynlendirme ile belirlenmesi; ve kanun kaa eylemcilerinin nfus hviyet czdan, pasaport, grev belgesi, silah tama yetkisi ile "resmen" glendirilmesi de, dier zellikleri olarak ne kmaktadr.

95

Buraya kadar sunmaya altklarmdan kan sonu udur: Devlet erkini kullanan kimi g odaklar, 1980 ncesi dnemin sa terr eylemlerinin sanklar, sulular, cezaevi kaaklar konumundaki rk, kafatas, lkc militanlarn toplayarak, "siyasal amal su rgtleri" oluturmular, onlar donatmlar, onlar resmiletirmiler, silah, belge, kimlik, ara ve para vermiler, yurt iinde ve dnda hedef ve kii gstererek grev vermiler ve eylem yaptrmlardr. Bu tr bir oluuma "hukuk devleti"nde rastlanamaz. Bu, ancak ve sadece "faist devlet zleminin" rn ve uygulamas olabilir. Byk devlet, gl devlet, saygn devlet "hukuk devleti"dir. Hukuka saygl devlettir. Hukuk devletinin, demokratik devletin hukuk iinde zemeyecei sorunu olamaz. Hukuk dnda zm aramaz. Hukuk d zmlere tenezzl etmez. Susurluk olaynn karmza kard ilk sorun, hukuk devleti sorunudur. kincisi ise rtl yap iindeki faist rgtlenmenin toplumu tehdit eden dzeyde boyutlanmasndan kaynaklanan, "ak toplum" sorunudur. Bilmeliyiz ki, bu sorun, Susurluk'ta aa dklen yapdan ibaret deildir. Susurluk, faist srecin bir anlk fotorafdr. atl ve balantl olduklar da, bu yapnn sadece birer piyonudur. Konuya Susurluk'ta grlenleri aarak yaklaamazsak rtl yapy doru okuyamaz, doru olarak ve tam alglayamayz. rtl yapnn oluum srecinin tm aamalarn irdeleyerek sorgulamal ve "yapsal btnlk'" gzden karmayarak gelmi gemi iliki ve eylemleriyle tartmalyz.

Komnizmle Kamplarna

Mcadele

Dernekleri'nden
biri

Komando
olarak, "Komnizmle Mcadele

Sz konusu srecin nemli aamalarndan Dernekleri"nin zerinde durmalyz.

Bu yapnn daha sonra bir siyasi partinin, yani MHP'nin genlik kolu'na dntrldn, bir sre sonra da lkc rgtlenmenin kaynana oturtulduunu gryoruz. Ayn dnemde alan ve ksa srede oaltlan ve younlatrlan "komando kamplar", bu srecin eylem aamasna gemesinin en somut etkinlii olmutur.

96

Komando kamplarnn oluumunda "zel Harp Dairesi"nin ilgisi, bilgisi ve etkisi kamuoyuna henz yeteri aklkla sunulmam gereklerden biri olarak vurgulanmal ve ilgi alanmz iinde tutulmaldr. Komando kamplarnda rk, kafatas faist ideolojinin yan sra; yakn dv, silah kullanma, bomba imal etme, boma, ldrme, provokasyon dzenleme, toplant basma ve datma gibi eylem tekniklerinin de eitimi yaplyordu. Komando kamplarnn ciddi boyutlardaki parasal desteinin "hayrsever vatandalarn balar ile karland" yalan, o siyasi partinin lideri tarafndan sk sk tekrarlanyordu. 1980 ncesi dnemdeki Bahelievler katliam, Balgat kahve taramas, Tepecik otobs kurunlanmas, Piyangotepe kahve baskn, renci topluluklarnn bombalanmas, renci kraathanelerinin kundaklanmas, Sivas, K. Mara, Divrii, orum toplum atmalar tertipleri, solcu yazar, sendikac, savc ve bilim adamlarnn ldrlmesi olaylar gibi, pek ok lkc terr eyleminin yakalanabilen sanklarnn komando kamplarnda eitim grm olmalar, bu srecin bilinli bir ynlendirme ile ynetildiinin ve oluturulan yapnn btnlnn somut kantdr. Susurluk'ta aa kan su rgt yelerinin de, ayn yapsal izginin ve komando kamplarnn rn kiilerinden olumu olmas, katiyen bir rastlant deil, faist lkc srecin yapsal btnlnn ve rtl dnya ile ilikisinin tartlmaz gstergesidir. Bu sre ve sonular, 1980 ncesinden beri ileri sregeldiim bir iddiam da dorulamaktadr. ddia udur; "MHP bir siyasi parti rgt olmaktan ok, faist nitelikli bir su rgt"dr. MHP'nin 1980 sonrasnda benzer iddianame ile yarglanm ve mahkm edilmi olmas, yneticilerinin 11 yl hapis cezasna varan cezalarla cezalandrlm ve hkm giymi olmalar da, ayn iddiann bir dier dorulanmasdr. dama mahkm olan lkc militan Pehlivanolu'nun, cezas infaz edilmeden yazp savcya verdii uzun ve ayrntl itirafname niteliindeki mektubunda, bu eylemci, yetitirilme srecini ve su rgtlenmesini aklayarak ve kendisinin nasl sua yneltildiini anlatarak, bu iddiay destekleyip dorulamt. Bu dorultudaki bir kant da, MHP'nin mal varl ile ilgili olarak toplanmtr. 1980 ncesinde MHP, zellikle tanmaz mallarn Alparslan Trke adna tapulamtr.

97

Bunun anlam, iledii sularn ortaya kmas halinde mallarnn msadere edilmesine kar nlem almaktr. Yani su rgt olduunun yarg deyimi ile "tevilli ikrar"dr. Dolayl itirafdr.

MHP Beraat Etmedi, Mahkm Oldu

Burada bir yanl dzeltmek istiyorum. MHP davas mahkmiyetle bitmitir. Bazlarnn bilerek syledikleri "beraat ettiler" yalan, her frsatta yzlerine vurulmaldr. Kar klmaldr. Dava mahkmiyetle sonulanm, ancak "zaman am" nedeniyle infaz edilememitir. Zaman am rezaletinin de zerinde durulmaldr. Dosya, Yargtay ile mahkeme arasndaki 3,5 km'lik yolda gidip gelirken 10 yllk zaman almtr!.. Bu durum da, MHP'nin ve eylemcilerinin c dnemde korunduunun, resmen korunduunun aa kmas, sergilenmesidir. MHP'nin ve lkc eylemcilerin siyasal iktidarlarca desteklendiini ve korunduunu kantlayan baka olaylar da yaand. Birka rnek sunmak istiyorum:

1-) 12 Eyll darbesini o gnk babakan dahil hibir parti bakan nceden haber alamamtr. Sadece Trke'e, resmi grevli yandalar, 11 Eyll gn akam saatlerinde haber vererek, evinden kap saklanmasn salamlardr; 2-) Abdi peki'nin katili Mehmet Ali Aca ile ilgili polis aratrmas, henz tamamlanamamt, yeni sreye ihtiya vard. Bu sre, verilmedi. Aca polisten alnd. Sonra? Sonra, o noksanlarn tamamlanmad bir yana, Aca, Maltepe Askeri Garnizonu iindeki cezaevinden asker kiilerin yardm ile karld. O Garnizon'a ziyareti olarak gitseniz, kendi banza yolu dorultup, kapy bulup dar kamazsnz. 3-) MHP davasna Ankara Skynetim Mahkemesi'nde bakld. Dava ile ilgili olarak eylemcilerin kulland silahlar toplanmt. Silahlarn bir ksm eylemcilerin gsterdii gml olduu yerlerden karlarak elde edildi ve skynetim mahkemesinin adli emanetine konuldu. Bu silahlardan 27 tanesi, Mamak askeri emanetinden alnd.

98

Orada ok silah vard. alnan 27 silahn ise henz balistik muayenesi yaplmamt. Hangi sularda kullanld saptanmamt. te onlar seilerek alnd. Mamak garnizonundan deil silah almak, bir postal ban izinsiz dar karmak mmkn deildir. Orada grevli ve yetkili birilerinin katks ve yardm olmadan bu hrszl ve delilleri yok etme eyleminin baarlmas dnlemez. O 27 silah hl bulunamamtr. 4-) Trke, tutukluluunun bir blmn Askeri Glhane Has-tahanesi'nde geirmitir. O dnemde Trke'in askeri ara ve helikopter ile yurtdna karlmasn planlayan giriim ve rgt aa kmtr.
Bu rnekler oaltlabilir. Ancak bu konumann erevesini amak ve konunun "z"nden uzaklamak istemiyorum. Btn bunlar Susurluk olay ile toplumun gndemine giren su rgtlerini, sre ve yap btnl iinde gerek yerine oturtmak, gerek kimliini belirlemek, gemiteki oluumlarla ilikisini sergilemek iin sundum. Bitirirken, sorunun "hukuk devleti" sorunu olduunu, "ak toplum" sorunu olduunu, "demokrasi" sorunu olduunu vurgulamak ve yinelemek istiyorum. rtl yapnn gemiini, oluumunu, eylemlerini, ilikilerini irdelemek, sorgulamak ve yarglamak zorundayz. Ynetim dzeniniz iinde toplum iin bilinmeyen, karanlk hibir dnem, eylem ve yap kalmamal, rtl yapnn rts mutlaka kaldrlmaldr. TBMM Susurluk komisyonu, bunu baaramad, grevini tamamlayamad. Tamamlanmam bir raporla olaydan el ekti. Ancak umudumuzu yitirmemeliyiz. Toplumun bu konudaki duyarll ve kararll srmektedir. Bu konudaki toplumsal duyarll beslemeli, ykseltmeli ve rgtlemeliyiz. Davalar zaman amna urar ya da uratlabilir; ancak toplumsal talep ve duyarlln zaman am yoktur. Bu konferansn bu ynde ok deerli katklar yapacana inanyorum. Bu inanla konferans dzenleyen ve engellemelere ramen gerekletirenleri, emek verenleri kutluyorum.

99

CIA, DNYA ANTKOMNSTLER BRL (WACL) VE MHP

Jrgen Roth
Gazeteci- Yazar/ Almanya
Baylar, bayanlar. Dnya Antikomnistler Birlii, CIA, Avrupa'da ve Trkiye'de ar sa rgtler arasndaki ilikiye deineceim. Dnya Antikomnistler Birlii, in'de Tayvan'da kurulmutur. Ve Amerikan gizli servisi CIA tarafndan finanse edilmitir. Dnya Antikomnistler Birlii, 1950'li yllardan, 1965'lere, hatta 70'lere kadar uyuturucu ticareti yaparak, gizli operasyonlar yrtyordu. 1970'li yllarda, Avrupa'daki sac ve ar sac rgtlerle temas kurdu. Almanya'da Hristiyan Sosyalistler Birlii, Fransa'da an sa kurulular, Opus Dei ile balantlar ve Viyole denilen evrelerle ilikiler. Bu Viyole, bir rgtn ad deil, provokatif kimlii olan insanlarn bir araya geldii toplantlara verilen isim. Bu toplantlarda politikaclar, askerler, sa grl kiiler bir araya geliyordu. Avrupa'da, komnist olduuna inandklar rgtlere ve hareketlere kar harekete geebilecek trde bir oluum yaratmlard.

100

Belika'da rnein Vlaamse Militanten Orde (VMO) diye bir rgt vard; Belika'daki ar saclar, militan saclar bu rgtn yesidir, boz-kurtlar (Avrupa Trk lkc Federasyonu), 1980 ylnda Belika'da Anvers ehrinde, kongrelerini yaptlar. Bu toplantda, bu an sa militan rgt VMO'nun bir temsilcisi konuma yapt. Ve bu noktadan itibaren, Dnya Antikomnistler Birlii ile bozkurtlar (lkcler) arasnda iliki kurulmaya balad. Dnya Antikomnistler Birlii iindeki mali iliki hakknda bir ey bilmiyorum. Ancak bir kant var. Dnya Antikomnistler Birlii yneticisi emekli General Siglavas, zel fnans kanallaryla, 1983-84 yllarnda, Latin Amerika'daki tm antikomnist hareketleri maddi adan destekliyordu. Finanse ediyordu, bunu biliyorum. Dnya Antikomnistler Birlii'nin sadece Latin Amerika'da deil, Avrupa'da da ayn ekilde destek olduunu biliyoruz. Maddi yardmn yan sra, lojistik destek de veriliyordu. Birliin basndaki ve istihbarat ebekelerindeki uzantlar, tek bir organ gibi hareket ediyordu. rnein, herhangi bir lkede, ingiltere'de, Fransa'da, Almanya'da, Amerika'da bir politikac souk sava yanls konuma yaparsa, Dnya Antikomnistler Birlii hemen onunla temasa geiyordu. Bu gerek. Biz bunu nceden saptadk. Bu kurulua destek veren insanlar; glerini, ilikilerini, an sa rgtleri desteklemek iin kullanyorlar. Dnya Antikomnistler Birlii, sadece CIA tarafndan destekleniyordu demiyorum. Avrupa'daki btn gizli servisler de bu kuruluu desteklemitir. Almanya'da, Hristiyan Sosyalistler Birlii'ne ye olan politikaclar da, bu Dnya Antikomnistler Birlii'yle yakn iliki iindeydiler, ibirlii yapyorlard. Almanya'da bu ar sa fanatik grl politikaclar, Dnya Antikomnistler Birlii ile ibirlii yapyorsa, Alparslan Trke'in bozkurtlar niin yapmasn!.

101

HZBULLAH VE GLADYO

Mehmet G
Gazeteci, ATV
Gladio'nun, kontrgerillann bir gizli rgt olarak varl tartlmyor artk. imdi kontrgerillann hangi baka rgtlerle iliki kurduu, hangi baka rgtleri kurup ynlendirdii, ad bilinen baz rgtlerle ilikisi olup olmad aratrlyor. Mesela Hizbullah gibi. Ben Hizbullah' anlatrken kontrgerilla ilikisini adlandrmayacam. Hizbullah rgtn, militanlarn, eylemlerini anlatacam. Olaylar, olgular zerinde duracam. Btn bunlar; hem sreci, hem sreteki Hizbullah', hem de muhtemel ilikiler an ve bunlarn anlamn ortaya koyacak. Bizim Hizbullah, asl ran Hizbullah'ndan olduka farkl bir izgide balyor siyasi mcadelesine. Arada, fikri ba dnda hibir organik ba yok. En azndan balangta... (Bizim Hizbullah militanlarnn rgtn ilk kurulduu yllara ilikin anlatmlar bunu doruluyor.)

102

Bizim Hizbullah'n kurulu tarihi 1981. rgt, Kasmpaa'da bir evde, 70'li yllarn aknc genleri tarafndan kuruluyor. Aknc genlerin kkenleri de, 60'l yllara, Milli Trk Talebe Birlii tabanna kadar uzanyor. 60'l yllar, gelien byyen sola kar, devlet iinde savunma mekanizmalarnn oluturulmaya, gelitirilmeye balad yllar. Fikrin sahibi ABD-NATO araclyla tm ye lkelere kurdurulmaya allyor. Sovyetlere, komnizme ve onlarn NATO lkelerindeki uzants olan (ABD mantna gre) sol glere kar savunma mekanizmalar oluturulmaya balanyor. Yani her NATO lkesi gibi Trkiye'de de, sol partiler ve gruplar, devletin i dman olarak alglanyordu. Parti ve gruplara, sre iinde, Trkiye Cumhuriyeti'nin kuruluunda yer alan CHP ya da CHP'liler de eklendi... nk o da merkezin solunda duruyordu. 60'l yllar ve sonrasnda, bu dman tanmlamas iine giren kesime kar her trden durdurma, engelleme faaliyeti yrtld. Bu dnemdeki provokatif giriimlerden bazlarnda yer alan ok sayda ismi, daha sonra "Aknclar" derneklerinin kuruluunda gryoruz. (Pendik Mitingi... T igali... Kanl Pazar... ve baka rnekler.) Aknclarn 70'li yllardaki serveni de, en az 60'l yllardaki kkleri kadar ilgin. 12 Eyll sonras skynetim mahkemelerince, dernekle ilgili alan davann dosyasndan bu notlar... Aknclarn Yalova, Kayseri, Nevehir, Afyon, Malatya blgesinde kurduklar kamplar anlatlyor bu dosyada. Silahl askeri eitim yaplan kamplar bunlar. Kamplardan biri de Nevehir'de. Mehur kahramanmz Abdullah atl'nn memleketi ve Mehmet Ali Aca dahil tm kaak lkc genlerimizin sahte pasaport, kimlik, silah, alet edevat ihtiyacnn karland Nevehir'de. Aknclar, Nevehir, Kayseri ve Afyon'da kamp amilar. Kamp yneticileri, ayn zamanda Aknclar derneklerinin de yneticileri. Kamplarn amacn dosyada, "salkl yaamak" olarak zetliyorlar. Ancak dava dosyasndaki zabt ve tutanaklara gre, dv sanatlar eitimi, silahl eitim yaplyor bu kamplarda. Yani komando eitimi.

103

Dosyada, bu kamplarla ilgili savcnn ilgin bir yorumu da var. Savc, Nevehir'deki kampn kurulu ve faaliyetlerine en azndan gz yumulduunu anlatyor. Bu kamplarda sk sk silah at yaplrken, silah seslerinin evre halk gibi polis ve jandarma kuvvetleri tarafndan da duyulduu, ama bir ey yaplmad da yazl. Savcnn bu yorumu dosya ieriine dayanyor. Soruturmaya yani. Dosyada kamplarla ilgili ikyetlerin, ihbarlarn dikkate alnmad, ancak zorunlu hallerde arama yapld, ama hibir aramada da silah ele geirilemedii yazl. Bir de sanklardan birinin polis ifadesinde, kamp ziyaret eden iki sivil grevliden sz ediliyor. Bunlarn kim olduklarn ne polis, ne savc, ne de hakim sormu soruturmu. ylece kalm bu bilgi. 12 Eyll ncesinde, bu kamplarda, ikyet zerine yaplan birok aramada ok sayda silah ele geirilmi. Tabancalar, tfekler, mermiler. MHP kaynakl ldrme olaylarnda kullanlm bir tabanca da bu silahlar arasnda. Bu ilikinin izi srlmemi dava dosyasnda. Peki, alan davada kamp yneticileri ne olmu? 6 ay ile 2 yl arasnda tutuklu kalmlar. Aldklar ceza da, bu sreler kadar olunca braklmlar. Sonra, bu kkenden gelen Aknclar, Hizbullah rgtlenmesini balatmlar. Yl 1981. Kasmpaa'da bir evde rgtn ekirdei oluturulmu. Kurucular ilgin isimlerden oluuyor. MHP kkenli ilgin bir isim var, iki de sabkal. Sabkallardan biri uyuturucu sat ve kullanclndan sabkal, biri de hrszlktan. Yani sabkalandklar sularn tr nedeniyle srekli takip altnda olmas muhtemel iki isim. Takip altnda olmas ok muhtemel; nk bu tr sulardan sabkas olanlar, uzmanlk brolarndan takibe alnr ve her benzer olayda ifade bilgilerine bavurulur. Uygulama byle. Bu MHP kkenli, sabkal Aknclar, rgt kurduklarnda, ilk i olarak eylem yaplmas gerektiini savunuyorlar. Yani, rgtn uyuturucu ve hrszlktan sabkal iki yesi, her toplantda, rgtn bymesi iin eylem ihtiyacndan bahsediyor. Sonunda rgt ynetimi, eylemlere balanlmas karar alyor. Silah ihtiyac douyor. Silahlarn temini iini stlenen ise sabkallardan biri. Uyuturucu sabkals.

104

Bu rgt yneticisi, silahlar buluyor ve eylemler balyor. Bakkal, market, tekel bayii soygunlar yapyor rgt yeleri. 1984 ylna kadar yakalanmadan da sryor, bu kk apl soygunlar. 1984 ylnda Mecidiyeky'de ilk byk soygunda rgtn drt yesi yakalanyor. Yakalananlardan ikisi, bizim sabkal rgt kurucular. Biri de Rdvan arc. Soygun srasnda silahlar ateleniyor, yaralananlar oluyor. Dava aldnda bir kii hari -ki o da Rdvan arc'yd- tm dier yakalananlar, iki ile drt yl arasnda hapis cezasna arptrlyorlar. Silahl soygun, gasp, silahla ate ederek adam ldrmeye teebbs, adam yaralama filerine ramen iki ile drt yl. Bir kii ceza alyor, o da Rdvan arc. rgt, o eylem ve sonrasnda dalyor. rgtn tamam deifre edilmi nk. sim isim aranyorlar. Osman Torun, Abdullah Bilici, rfan arc vb... Dalarak kayorlar. Sonra bir ksm Almanya'ya, bir ksm Gneydou'ya gidiyor Hizbullahlarn. Gen arc ise 1991 ylna kadar cezaevinde yatyor. Ya o iki sabkal rgt yneticisi? Onlar ikier yl hapis yattktan sonra ortadan kayboldular. Bir daha onlar gren olmad. Sadece biri, zaman zaman slami kesim iinde grnyor. Ancak, btn eski balantlarndan arnm olarak. Kuyumcu soygunundaki yakalanma da ilginti; nk soygun esnasnda iki polis ekibiyle karlat Hizbullahlar. Kimbilir belki de tesadft, yakalandlar. rgtn kurucular arasndaki rfan arc da, ortadan kaybolan dier rgt kurucusu gibi hep arand. Hem de 1993 ylna kadar. Gazeteci yazar Uur Mumcu'nun ldrlmesinin ardndan, slami Hareket adl bir rgt kt kamuoyunun karsna. Silahlar, bombalarla yakalandlar. rgtn beyin takm ise kod adlan verilerek aranyordu. Gerek isimler bir trl tespit edilemiyordu. rgtn beyni de yneticileri de biliniyor ama isimleri tespit edilemiyordu. Mesut Kayacan kimdi, Mustafa Aksoy kim? Yoksa ayn kiiler miydi? Nezih Beyret hangisiydi. Muzaffer mi, Arif mi, Kemal miydi? ki yl boyunca anlalamad.

105

Sonra yine teker teker yakalandlar, rfan arc'nn da, dierlerinin de nce isimleri renildi, sonra da yakalandlar. Ancak 1984'ten 1993'e kadar yaklak 10 yl boyunca srekli aranan, polis ve mahkeme dosyalarnda boy ve kilolarna varncaya kadar tarif edilen bu kiilerin, bu yeni dosyada nasl tespit edilemediini kimse sormad. Hem de bunlardan birinin; rfan arc'nn kardei Rdvan'n, 1991'e kadar cezaevinde olmasna karn adnn bile tespit edilememesi, kimseyi artmad. Sorular oalmak iin ayrntlara devam edelim. 10 yl boyunca aranmasna ramen isminin tespit edilemedii aklanan rfan arc ve kardei Rdvan arc'nn yeni dava dosyasndaki izini srelim. Rdvan arc, dosyadaki ifadesinde anlatyor: "Ben cezaevinden ktktan sonra aabeyim rfan beni ard ve rgt evine yerletirdi. Bask

ve matbaa tekniklerini anlatan birka kitap verdi ve bunlar okumam istedi. Sonra da, bu kitaplardan rendiim teknikleri kullanarak; sahte kimlikler, sahte evraklar ve mhrler hazrlamaya baladm. Aabeyim rfan, bo retmen kimlikleri, MT ve polis kimlikleri getiriyordu, ben de onlar doldurup mhr basyordum." Rdvan, polis ifadesinde aynen byle

sylyor. imdi bir dnelim. Bo MT ve polis kimliini, yani, o belirli zamanlarda sahtesi yaplmasn diye ekli ve emali deitirilerek yeniden baslan zel kimlikleri, aranan bir sabkal terr rgt yesi bulabilmi. Vahim bir durum. Ama daha da vahimi, bu ayrntnn hem polis, hem savc, hem hakim tarafndan es geilmesi. Yani ne Rdvan'a soruyorlar "Aabeyin bunlar nasl buluyordu" diye; ne de rfan'a "Sen nasl buldun" diye. Diyelim ki; Rdvan bilmez, rfan da sylemez. Ama polis, savc, hakim de merak edip sormaz m? Merak bir yana, grevleri bunu ortaya karmak deil mi? Anlalan deilmi. Geelim. Ya peki o slami Hareket rgt'nn ortaya kmasna yol aan operasyonun komik balangc. Operasyon iin yazlan gerekedeki komik yalanlar... Polis tutanaklarndaki inanlmaz elikiler... Yok yok, tarih tahrifatlarndan sz etmiyorum. Bunlar da nemli ama dosyada bunlardan ok daha vahim elikiler var. Bir ev operasyonunda yok edilen ve ifadelere gre var, tutanaa gre yok olan rgt lideri... Ya ikinci slami Hareket rgt... Daha dorusu polis aklamasna gre, slami Hareket Sreci rgt... Jak Kamhi suikast sanklarnn rgt yani...

106

nsan boyu zerinde ate ettikten sonra adam ldrmek iin ate ettiklerini syleyen tuhaf suikastlar. Suikast giriiminde kullanlan silahlar iin, "seri numaras kaznm okuyamyoruz" yalannn arkasna saklanan polis mdrleri... Lav silahn, "patlayabilir diye yok ettik" deyip tm kantlar yok edenler... Ve asl bu silahlarn geldii yer... Getiren rgt yesi ve ilikileri... Aslnda anlatacak ey ok, ama burada kesmek zorundaym. Daha uzun bir konuma imkn doarsa anlatacak ok ey var kukusuz. Daha olaylar da, deliller de, tanklar da anlatlmad aslnda. Ankara'da ran istihbaratlaryla da iliki kuran Hizbullah'y anlatma frsat bulamadm. Ama ran stihbarat Servisi ile ilgili ayrntlar nemli. Ksaca, Amerika'da halen devam eden bir davaya da deinerek, szlerimi noktalamak istiyorum. Dava, bir bilgisayar sisteminin alnmas, satlmasyla ilgili. Davac, eski istihbarat. Bilgisayar program ve sistemleri pazarlyor. Daval ise CIA ve Adalet Bakanl bata olmak zere baz kurum ve kiiler. Dava dosyasna gre, Promise adl sistemi gelitiren eski istihbarat, bunu, devletine satmaya alrken, eski iyeri CIA olaya el koyar. Bu sistemi gelitirir ve dnyann birok lkesine satar. Ancak bu yasad ii yaparken CIA'nn amac parasal anlamda krl bir i yapmak deil. Krl, ama siyasal anlamda krl bir i bu. CIA, bu sistemin bir arka kapsnn bulunduunu, bu sistemin kurulduu herhangi bir yerde iine yklenen bilgilerin, bu arka kap araclyla alnabileceini fark etmitir nk. Bu sistemin satld lkeler arasnda; Arjantin, Peru, talya, Meksika, Avustralya, Uruguay ve ran var. Bir iddiaya gre Trkiye de. Sat yapanlar da, hep CIA kontrolndeki iadamlar, irketler... imdi ite bu sistemin ran'a sat ok ilgin. Tabii ki Trkiye'ye de, eer doruysa. Blge lkelerindeki Hizbullah militanlarn, ranl istihbarat elemanlarnn kontrol ettiini biliyoruz. Bizim Trkiye'dekileri de.

107

te bu yazlm sistemi ile ran-ABD balantsn, Hizbullah militanlarnn dava dosyalarnda gzden kaan ifadelerine de bavurarak, net olmasa da ipular dzeyinde ortaya koymak mmkn. Hatta buradan yola karak Trkiye'deki baz suikastlarla ilgili yorum yapmak da. Bunlar anlatmak iin zaman yok artk. Sadece unu bilmelisiniz ki, bunlar resmi kaytlarda, dosyalarda var. ncelenmeyi, yazlmay bekliyor. Yani zetle, Hizbullah'n garip ilikileri sadece Trkiye iine ynelik deil. in iinde bakalar da var kukusuz. ran da, ABD de, zaman zaman srail ve bakalar da. Son sz olarak diyebilirim ki, yeraltnda yaayanlarn birbirleriyle karlamamas mmkn deil. Bu, ister terr rgtleri, ister mafya, isterse devletlerin istihbarat rgtleri olsun, birbirleriyle karlarlar. Bu zorunlu karlamalar, zaman zaman zorunlu bilgi alverilerine de dnr. Buraya kadar olabilecekler, iin ve ortamn doasna uygun bulunabilir. Ama ilikilerin denetlenemez boyutlara tanmas, akla gelmeyecek sonular dourur. Ve bu sonular, baka bir lke iin ok nemli ve belki de o lkenin geleceini etkileyecek seri suikastlar anlamna gelir. Ne nleyebilir ne de zebilirsiniz.

108

GLADYO'NUN SOL AYAI: PROVOKATF SOL

Arslan Kl

Yn Yaynlar Yneticisi

Hatrlayalm, 12 Eyll dneminde, devletin vermi olduu resmi rakamlara gre 650 bin kiinin zerindeki insan gzaltndan geirildi. Yaayan arkadalarn ou bilir, ayrca yazld izildi de. Bu 650 bin kiinin yzde 90'nn zerindeki kesimine, ayrca polislik, ajanlk ve polisle alma teklif edildi. Bunun yzde birinin ya da binde birinin kabul bile, ok byk rakamlar oluturmaktadr. Trkiye'nin sol potansiyeli, sol rgt potansiyeli bakmndan dnldnde, kmsenmeyecek rakamlardr. Fakat demin belirttiim gibi, bu yntem ksa mrldr, btn sol rgtlerin tarihinde ok kullanlm bir yntemdir, abuk aa kar. En nlleri Dostoyevski'nin Ecinniler romannda olan Rus nihilistlerin iindeki en byk baarlar, polis szmasdr. Fakat bugn kontrgerillann sol rgtlere szma, sol rgtleri denetleme, onlarn denetimlerini ele geirme bakmndan bavurduu esas yntem, rgtn, silah ve gelir kaynaklarn denetim altna alma yntemidir.

109

Baka bir zel biimiyle, uyuturucu ve mafya ilikileri yntemiyle rgt denetim altna almaktr. Esas yol bugn budur. Bir nc yntem var; kontrgerillann bizzat kendisinin uyduruk sol rgtler kurmasdr. Fakat en baarsz, en ksa zamanda aa kan ve en az sken yol budur. Peki gerek klasik, eski tarihi polis yntemi ile olsun, gerek bugn patronajn, teorisyenliini, teknolojisini, taktiklerini CIA'nn gelitirdii modern yntemlerle, Gladio yntemleriyle olsun, sol rgtlere szmann zemini nedir? Sol rgtlerde denetimi ele geirmenin zemini nedir? Byle bir elverili zemin olmadan kesinlikle en inceltilmi, dnyann en gelimi lkesinin, en gelimi yntemleri de olsa sol rgtlerin denetimini, eer byle bir zemin olmazsa ele geirme olana yoktur. Bu zemin, kitleden kopuk, macerac dediimiz, bireysel terrizm yntemini esas alan siyasi izgidir. Sol rgtlerin denetimini ele geirmenin mmbit topran, elverili zeminini bu siyasi izgi oluturmaktadr. Yoksa kitlelere dayanan, her artta hakl zeminde kalmaya, emekilerden, halktan, yurtsever glerden, toplumun namuslu kesimlerinden kopmamaya zen gsteren bir siyasi izgi iine polis szsa da, szabilir, kontrgerilla elemann soksa da sokabilir, ama denetimini ele geiremez. kincisi, bu yntemler uzun sre dorudan etkili, byk sonular douracak apta olmaz. Bu genel ereveden sonra, dikkatleri u noktaya ekmek istiyorum. Susurluk'ta Gladio'nun sa, oven, milliyeti aya aa kt. Kukusuz, bu ayak, bu kuvvet biliniyordu teden beri. Trkiye'nin namuslu, yurtsever, devrimci insanlar tarafndan biliniyordu; bilinmeyen eyler deildi. Fakat, Susurluk kazas sonras yaplan aklamalarla, ifadelerle aa kan belgelerle, bu btn plaklyla ortaya kt. Ortaya kmayan ey, bizzat Gladio'nun bavurduu ve bizim de bavurduunu bildiimiz ve demin de anlattm sol aya. Bu, henz bir lkc ayak kadar ortaya km deil. Kukusuz bu konuda da birok ey biliniyor bugn. zellikle deneyimli, tecrbeli insanlar, deneyimli devrimciler, Gladio'nun sol ierisindeki uzantlarn saptamada o kadar da baarsz deiller. Bunu eylemlerinden, izgilerinden saptamak mmkn.

110

Birka noktaya daha deineceim; birincisi, sola kontrgerillann, polisin szmas bakmndan 1980 ncesi dnemle bugnk dnem arasnda kesin bir fark konur. Bunun kesinlikle bilinmesi gerekiyor. 1980 ncesinde polisin de szd, provokatif eylemler, genellikle Trkiye devletinin kontrolnde, Trkiye devletinin szd, Trkiye polisinin kontrolnde olan szmalar ve provokasyonlardr. Ama bugn sol rgtlere, kontrol ve denetimi alannda Gladio'nun yapt i, uluslararas aptadr. Trkiye devletinin, Trk polisinin kontroln de aan bir szma ve ele geirme vardr. Bunun bilinmesi ok nemlidir. Sz konusu olan, emperyalizmin, CIA'nn, btn dnyadaki sol rgtleri, Kzl Tugaylar rneinde ok ak olduu gibi, bugn Kzl Tugaylarla ilgili bilgi ortaya dkld ve CIA'nn, denetimi nasl kurduu, nasl salad, belli bir tarihten sonra nasl CIA'nn basit bir ara rgt haline geldii, bizzat kontrol eden CIA yetkililerinin aklamalaryla ortaya kt. Bugn sol rgtlere szma, sol rgtler kanalyla provokasyonlar tezghlama, hl her sol rgtn kendi devletinin pay olsa da, esas olarak uluslararas apta CIA gibi byk istihbarat kurulularnn denetimindedir. Ve sol rgtler, zellikle Trkiye gibi ezilen lkelerde Amerikan emperyalizminin o lkeyi istikrarszlatrma ve o lkenin bulunduu blge ile ilgili planlarna ilikin provokasyonlar, tertipler kurma ve o lkenin i karklarn artrmada kullanlr duruma gelmitir. 1980 ncesinde, ilikiler, szmalar bu dzeyde deildi. 12 Eyll'de bunlarn ou aa kt, ortaya kondu, incelendi. inde yaadk, biliyoruz; durum bu apta deildi. Bu konuda syleyeceim ikinci ey; 1980 ncesinde daha ok Trk polisinin sol rgtler iine szmas esas eilimken, hkim eilimken, bugn uluslararas istihbarat rgtlerinin denetimi ele geirmesi ve onlar kanalyla provokasyonlarn, tehditlerin kurulmas, sol rgtlerin bu hale getirilmesi esastr. Burada uyuturucu-mafya ilikileri kilit konumdadr. Sol rgtlerin denetimini ele geirmede de uyuturucu, mafya ilikileri kilit konumdadr. Bunlar aa karmada, tespit etmede sosyalistlerin, Trkiyeli sosyalistlerin, -i Partisi iin kesinlikle en yksek dzeyde olmak zere- olduka uzun bir deneyimleri vardr. Trkiye, byk apta provokasyonlar yaamtr; sol adna yaplan provokasyonlar da yaam bir lkedir.

111

Bugn bunlar tespit etmek, o kadar da zor deildir. Trkiye, en yaknmzda Gazi olaylarn yaad; bir taraftan kontrgerillann dorudan tertipledii, ondan sonra bu provokatif rgtlerin devreye sokulduu ve hem olay balatlmas hem o rgtlerin devreye sokulmasyla olduka yksek dzeyde bir provokasyon olayn yaad, 1 Mays 1996'y yaad ki, kontrgerilla kitaplarnda yazlan, halk soldan soutmann, soldan nefret ettirmenin sahneye konduu ok nemli bir olaydr. Daha uzak bir gemite 1977 1 Mays'na giden zeminin hazrlanmasnda bu rgtler, istemeyerek, o zaman szlarak ya da ynlendirilerek deil, grev aldlar ve kk byk bir sr provokatif deney yaad. Sol rgtler ii atmalar, bu atmalarda oldu. Biz olduka deneyimliyiz. Bunlar aa karacak dzeydeyiz. Dnya apnda da nemli deneyler elde etmitir. Kzl Tugay rneinde olduu gibi patlamalar olmaktadr ve bu uyankl srdrmek ve bunun nlemlerini almak dnda da bir aremiz, yntemimiz yoktur.

112

1 MAYIS 1977 PROVOKASYONU VE AMERKANCI DARBE N STKRARSIZLATIRMA HAREKTI

Hasan Yaln

Aydnlk Dergisi Genel Yayn Ynetmeni

1 Mays 1977 provokasyonu hakkndaki bu teblii sunarken, benim bir dezavantajm var; ama, bir baar olanana da sahibim. Dezavantaj udur: Burada konunun en azndan birka uzman var. ok iyi incelemi Prof. etin Yetkin karmda oturuyor. Gazeteci olarak, derinlemesine biliyor 1 Mays 1977 provokasyonunu; ayn zamanda yarglama srasnda savclarn hazrlad iddianameyi sundu mahkemeye, 1 Mays'ta, Taksim'de bulunmu Emniyet yetkilileri hakknda soruturma istedii iin de grevden alnd. Ayn zamanda dn dinledik kendisini, burada, Erol Bilbilik var. Konunun hem teorisine hkimdir, hem de pratii ile ilgili nemli bilgilere sahiptir. Dn akam beraber olma frsat da buldum Bilbilik'le, konuyu onunla etrafl grtmde meziyetini daha iyi fark ettim. Baar olana dediim ise udur: Deerli bir jri nnde yaplm olan bu sunuun kabul grmesi halinde benim baarm kantlanm olacaktr.

113

Devrimciler in Dersler
1 Mays 1977 provokasyonunu iki ereve iinde ele alabiliriz. Birincisi, bal bana olay deerlendireceimiz erevedir. kinci olarak, olay tarihi balam ierisinde deerlendirebiliriz. ki ele al da deerlidir. Bal bana ele alnd zaman -ki biz zaten bunu i Partisi iinde, eitimlerde yapyoruz-, sol asndan son derece nemli derslerle doludur. Provokasyon nedir; nasl yaplr; psikolojik sava nedir konularn ele alrken, 1 Mays 1977 adeta model bir olaydr. Provokasyona ilikin dersleri devrimci hareket, sadece 1 Mays 1977'den deil, btn olaylardan karmak zorundadr. Bizim psikolojik sava ve provokasyonla ilgimiz de devrimci amalara baldr zaten. Psikolojik savan gayesi, kitlelerin beynini ele geirmektir; bizim devrimci amacmz ise kitleleri devrime kazanmaktr. O zaman biz tam tamna rakip, iki kart amac temsil eden kuvvetleriz. Dolaysyla biz devrimci hareket olarak hem provokasyonu, hem de psikolojik sava iyi bilmek zorundayz.

Provokasyonun Ortam, Hazrl ve Aletleri

1 Mays 1977, bu anlamda u unsurlardan oluur: Provokasyonun bir ortam olmas gerekir, btn psikolojik sava bunun zerinde durur, 1 Mays 1977 provokasyonunun ortam, o zamanki psikolojik savan ifadesiyle sylersek, "Lenin'ci-Mao'cu atmas"yd. Lenin'ci dedikleri, o zaman Sovyetler Birlii'nden bir devrim bekleyen ve daha ok DSK ynetimini elinde tutan evredir. Mao'cu denen ise, gene o zaman "l Blok" diye adlandrlan dergilerden oluan gruptur. Bu atma temeli olmasayd provokasyon olamazd. Bu, ok nemli bir derstir. Birleik, ne yaptn bilen bir harekete kar provokasyon yaplamaz. Buna izin vermez. Blnm paralanm ve ierisinde atmalar bulunan bir kitle hareketi, provokasyon iin en elverili zemini oluturur. Bu zemin 1 Mays 1977'de vard ve kullanld. Bu, birinci meseledir.

114

kinci mesele, provokasyon bir hazrlk gerektiriyordu. Bu hazrlk, zamann medyas tarafndan gerekletirildi. Sac medyann en nemli yayn organlar, Son Havadis ve Tercman'd,
Gnlerce Mao'cu-Lenin'ci atmas olacana ilikin yaynlar yaptlar. Ke yazlarnda ilediler. Olayn nasl gelieceini bile biliyorlard, akladlar.

nc olarak, devrimci hareketin iine yerletirilmi provokatrlerin rol nemlidir.

Ateleyici olarak grev yapar bunlar, l Mays 1977'de, bu rol, Tarlaba giriinden yaplan iki el ate eklinde gerekletirildi. Bizim bu konuda bulgularmz var, iin ayrntlarna girdiimiz zaman, kimin ate ettiine kadar baz bilgilere sahibiz. Ama ele aldmz konu bakmndan bu, u anda ok nemli deil. nemli olan nokta u: Bir iareti, bir balatc, devrimci gruplarn ierisine yerletirilmiti. Tabii o yerletirilme olay asndan, devrimci gruplarn bu ie uygun olup olmamalar da nemlidir. O zaman l Blok buna tam uygundu.

"Geliyorum" Demiti
Biz o zaman illegal Trkiye htilalci i Kyl Partisi'ydik ve Halkn Sesi dergisini karyorduk. vnmek gibi olmasn, geliecek olaylar ve ortam ok nceden deerlendirdik, yazdk; alet olmas sz konusu olan akmlar ve gruplar uyardk. Biz buraya ayr gruplar olarak Mao'cu-Lenin'ci grnts vererek deil de, kitle rgtlerimizin ierisinde bireyler olarak gidelim; bu iyidir, dorudur dedik. Trkiye htilalci i Kyl Partisi, o zaman stanbul'da bulunan btn yelerini grevlendirdi; hem uyarda bulunduk, hem de miting alanna gittik. Dediimiz ekilde gitmitik, kitlenin ierisinde. Dier gruplar, "Hayr efendim, biz bamsz olarak flamamz aarak gideriz, kim bize mani olabilir?" dediler; gittiler ve ilerinden yaplan iki el atele o byk provokasyon gerekletirildi. Akladmz bu koul olmasayd herhangi bir psikolojik sava merkezinin provokasyon yapmas en azndan ok zor olurdu.

115

Provokasyonun Hedefiydik ve Tedbir Aldk

1977 1 Mays', Trkiye'yi 12 Eyll 1980'e gtrr, ama ayn zamanda Susurluk'a getirir. Yani tarihin belirli dnemleri arasnda kpr kurar. Bu bakmdan da ok byk bir olaydr. Olay yerletirerek deerlendirebileceimiz ikinci ereve ite bu yakn tarihtir. Olayn daha sonraki deiik ele alnlarnn ortaya koyduu kantlar var. Tabii bizim de elde ettiimiz ok deerli kantlar var. ncelikle saptayalm, l Mays 1977 provokasyonunun btn rol sahipleri, bugn de ayn ilerde rol sahibidirler. Kimlerdir bunlar? En bata CIA'clar. CIA'nn Ankara stasyon efi Paul Henze, stanbul stasyon efi Duane Claridge, gene bu provokasyonda nemli rol stlendiini burada rendiim CIA Masa efi John K. Aho; sonra Abdullah atl'lar. Yani bireysel dzlemde ele alndnda bile, gze batan kiiler itibariyle, l Mays 1977, halen iinde yaamakta olduumuz srecin ok nemli bir parasdr. O zaman, provokasyonu nceden deerlendirdiimiz veya olacan grdmz, zaten provokasyonun, nemli hedeflerinden biri olduumuz iin, olaydan nce baz tedbirler almtk. Gerekten de 1 Mays'n biraz ncesine baktmzda, Milliyet ve Tercman gazetelerinde dorudan doruya bizi hedef alan, Mao'cu merkez diye Dou Perinek'i hedefe koyan; Antalya'da Toros dalarna ktlar, silahl mcadeleye hazrlanyorlar diyen bir yayn yapldn gryoruz. Dou Perinek, o zaman saklanyordu, her gn gryorduk; Cennet mahallesinde bir evde kalyordu. Daa kmak masal tamamen uydurmayd, bunu gazetelere yazdrtyorlard. Provokasyonun geldiini, bir hazrlk yapldn tespit etmitik. Dolaysyla l Mays'ta olup bitecekler konusunda uyanktk. Taksim Meydan'nn hemen hemen btn yksek binalarna fotoraflar yerletirmitik. Baka hibir gazetenin ekemedii fotoraflar ektik. Yaymladk.

116

MT Telsizinde Santiago-Dalyan
Sayn etin Yetkin'le toplant arasnda, Sular daresi zerinden ate edilip edilmediini tarttk. Genel olarak oradan da ate edildii sylenegelmitir. Sular daresi'nin stnde de bir fotorafmz vard; ok iyi bir fotoraf makinemiz orda kayboldu. Fotorafmz Metin Gktrk't. Israrla ordan ate edilmediini syledi. etin Yetkin'in, askerlere dayanarak ate edildiine ilikin verdii baz bilgiler var. Aratrmaya deer bir konu olarak kaydediyorum. Alann evresindeki yksek binalara yerletirmitik fotoraflarmz; ayn zamanda bir telsiz dinleme merkezi kurmutuk. Polis telsizlerinin dinlenmesinden elde edilen bilgiler gazetelerde kt. Benim dediim telsiz dinlemesi sadece Aydnlk patentlidir. Biz o dinleme kaytlarn tekrar tekrar yaymladk, zaman zaman gene yaymlyoruz. ok nemli ipular vardr orada. MT telsizi olduu anlalyor, belli gruplarn iine ajanlarn yerletii saptanabiliyor. "Efendim" diyor rnein, "sloganmz, kurtulua kadar sava". Merkeze rapor veriyor. ok nemli, o zamanki Kurtulu grubunun iine yerletii anlalyor. "Bakan burdan kamaz yol ok kalabalk" diyor gene. MiT'in o zamanki stanbul blge bakan Turan Deniz; onun evi Yldz taraflarnda bir yerde. Merkezin ad ok ilgin, "Santiago-Dalyan". Santiago-Dalyan'n zel bir nemi var. Santiago, biliyorsunuz ili'nin bakentidir ve Ailende meselesi var. Ecevit meselesi var kafalarnda. Ecevit, Allende'ye benzetiliyor ve Allende'nin yklna benzer bir senaryo hazrland anlalyor. Allende-Ecevit benzerlii provokasyon merkezinin aklna Santiago'yu getiriyor ve kodlamay o ekilde yapyor. Onlarn yerine kendinizi koyarsanz bu ifrenin anlamn daha iyi anlayabilirsiniz. Dalyan ise, gerekletirilmek istenen olayn tabiat konusunda bir iaret ieriyor. Biliyorsunuz, o 1 Mays provokasyonunda lenlerin ou, balklarn dalyana sktrlmas gibi, Intercontinental Oteli'nin Kazanc bandaki kesine sktrlmlard; orada skma sonucu boularak can verdiler. zetle bu telsiz konumalar, ok nemli bir kant olarak deer kazanr bizim amzdan.

117

Bir Ayda Bitirilen Soruturma

Ama sadece bunlar deil, yarglamann kendisi de nemli bir delildir. Soruturma sadece bir ay srmtr. Seime gidilmekte olduu iin Zeyyat Baykara bamsz Adalet Bakan. "Hemen yapacam, bitireceim; ben bunu bitirmi olarak grevi devredeceim" gibi bir yaklam var, nedense? Bir ay ierisinde 90-100 insan hakknda dava alyor. ddianame diyor ki, "bunlar garibanlardr, oradan buradan toplanmlardr; asl sulular ise kamlardr", ite yaplan, bu ekilde bir soruturmadan ibarettir; sonunda da, kimse hakknda bir ceza ortaya kmamtr. Ele geen kantlar, tank ifadeleri deerlendirilmemitir. Bir merkez, ok gl bir merkez, soruturmay engellemitir. imdi Susurluk'ta oynanan oyunlarla bu bakmdan da benzerlikler kurulabilir. Oysa ok somut bulgular var. ntercontinental Oteli'nin iileri; oda oda, oraya MT'ilerin ve belirsiz kiilerin yerletiini anlatmlardr. Otel'de Emniyet'ten emeldi bir koruma mdr var. Ad, Mehmet Akzambak. Savc, Akzambak'a, olay srasnda neredeydin diye soruyor. "Arka pencereden boaz seyrediyordum" cevabn veriyor. "Bu tarafta daha byk bir olay var, bunu niye seyretmiyorsun?" diyor Savc; "Romantik bir anma rastlad" gibisinden bir cevap veriyor Koruma Mdr Akzambak.

Ecevit'in Aklayamad Bilgiler

Kantlarn hepsini byle bir tebliin snrlar iinde genilemesine ele alamyoruz. Ama zamann siyaset adamlarnn syledikleri de ok nemli. ktidara yryen muhalefet lideri Sayn Blent Ecevit, o zaman ili'de suikasta maruz kald ve Taksim'de de suikasta maruz kalaca, zamann babakan Sayn Sleyman Demire! tarafndan kendisine bildirildi. O zaman Sayn Fahri Korutrk cumhurbakan idi. Ecevit, olaylar zerine 6 Mays 1977 gn, Fahri Korutrk'e kt. Grme sonrasnda gazeteciler kendisine sordular, "Efendim ne grtnz?" Ecevit, aynen yle dedi: "Kukularm, babakanlk srasnda edinmi olduum baz bilgilere de geni

lde dayanyordu. Bunlar, o bilgilerin nitelii bakmndan, btn aklyla syleme hakkn kendimde gremiyordum. Ancak, Sayn Cumhurbakan'mza bunlar btn aklyla arz edebilirdim."
Ele aldmz konuya, yani 1 Mays 1977 ve civarndaki provokasyonlara ve bunlarn faillerine ilikin olarak Ecevit, baz bilgilere sahipti. Ama bunlar halka aklayamyordu. Buna gc yetmiyordu.

118

Sayn Ecevit'i biz o zaman da eletirmitik, imdi de gnceldir bu eletiri. Demitik ki, bilgiyi yanl yere veriyorsunuz; sizin vereceiniz bilgilerle Cumhurbakanl'nn bilgisi artacak deil; orada ok daha fazla bilgi olduu muhakkak. Kimin bilgisi yoktu; halkn. Ve bu sorunu zecek olan da halkt. Ecevit'ten bilgiyi halka vermesini istemitik. Sorumluluk, zamann CHP'sine ve Sayn Ecevit'e aittir. Bunun altn izmemiz lazm. 7 Mays 1977 gn, zmir'de yaplan mitingde ise Ecevit, unlar sylemiti: "Devlet iinde olmakla birlikte... devletin denetim alan dnda kalan baz rgtlerin bu olaylarda balca etken olduu ve hkmetin iki kanadnn da, bu rgtlerden yararlanmak istedii kansndaym." O srada iktidarda Birinci MC vard. Ayn konumasnda Ecevit, iktidara gelirse "Kontrgerila'dan hesap soraca" szn vermiti. Ne yazk ki bu vaatlerde gerekletirilmedi. Ecevit babakan olduktan sonra ise ok nemli bir rapor konacakt masasna. Rapor, devletin btn istihbarat rgtleri; yani MT, Genelkurmay stihbarat, Emniyet Genel Mdrl stihbarat ile stanbul Cumhuriyet Basavcl ve ileri Bakanl mfettileri tarafndan ortaklaa hazrlanmt ve olaylar karann, "bir DSK yneticisi veya bir baka fraksiyon eleman" olamayaca sonucuna varlmt. Yani olayn Mao'cu-Lenin'ci atmas olmad devlet tarafndan tespit ve kabul ediliyordu.

Demire!'in Tarihi Mektubu

Babakan Sleyman Demirel'in Ecevit'e yazd 2 Haziran 1977 tarihli uyar mektubu ise, btn gerekleri tek bana aydnlatacak niteliktedir. Her eyi sylyor. O tarihi mektubu burada okumamz gerekir. yle:

119

"CHP Genel Bakan Blent Ecevit'in 3 Haziran 1977 gn stanbul Taksim meydanndaki CHP mitingi srasnda, Sheraton otelinin st katlarndaki odalardan birinden uzun namlulu ve drbnl bir silahla ate edilecei, bu teebbsn 29 Mays 1977 gn zmir ili Havaalan'nda cereyan eden olayla birlikte, 1 Mays 1977'de Taksim meydannda vukua gelen olaydan cesaret alan, i bar byk lde sarsabilecek kanl tertiplere karar veren ve ayrca 5 Haziran 1977 tarihinde yaplacak olan seimlerden bir fayda ummayan, seimlerin yaplmasn arzulamayan veya seimlere glge drmek isteyen illegal komnist-terrist rgtlerin yan sra memleketimizi i meselelerle uratrmak isteyen yabanc kurulularn ve uluslararas tedhi teekkllerinin muhtemel suikast ve sabotaj eylemleriyle zellikle vazifelendirilmi kimseler tarafndan yaplmak istendii alnan haberler meyanndadr. Keyfiyetten bilgi edinilmesini ve konunun zerinde nemle durularak gerekli tedbirlerin alnmasn ve gereinin ifasn rica ederim."
Belgeyi ok deiik alardan inceleyebiliriz. Sadece bu belgenin kendisi bir kitap konusudur. undan dolay, babakansnz ve bir otel buras netice olarak, her odasna gvenlik grevlisi bile koyabilirsiniz. Ama koyamyorsunuz, stne gidemiyorsunuz. Diyor ki, bu yaplacak, ben nleyemiyorum kardeim. Yakalayamyorum, sana bildiriyorum, sen kaabilirsen ka. Suikastn hedefi olan insana mektup yazmak, provokasyonu yapacak olanlarn Trkiye Devleti'nden gl olduunu kabul etmek demektir. Babakan Sleyman Demirel, olabileceklerin sorumluluundan kurtulmann yolunu, anlalyordu ki, byle bulmutu. Ecevit, mitingini ertelemedi, Taksim'de byk bir toplant yapt. Demirel'in mektubundaki "komnist-terrist rgt" ifadesi beyliktir, her metne konulan, sos cinsi bir ey. Orada d provokasyon ve istikrarszlatrma merkezlerine dikkat ekilmesi nemlidir. Amerika Niin stikrarszlatryor? Trkiye'yi o zaman istikrarszlatrmak isteyen, neden is-tikrarszlatrmak istiyor? 12 Mart'tan hesap sorulmas gndemde; Sol, ykseliyor; Ecevit, haha ekimi konusunda Amerika'y kzdrm, Kbrs meselesinde uyum gstermemi emperyalist sisteme, bir de o zaman "Toprak ileyenin su kullanann" gibi sloganlar kullanyor. Dolaysyla emperyalistlerin kafalarnda Ecevit'in geliinin kendi hkimiyetleri konusunda sorunlar yaratabilecei dncesi var.

120

Btn bunlar dikkate alndnda, Trkiye'yi parlamenter sistem ierisinde ynetemeyeceini, nfuzu altnda tutamayacan dnyor Amerika ve provokasyonlarn dmesine basyor. 1977 l Mays' zetle budur. Kitle hareketini bastrmak, Sol'un ykseliini durdurmak, 12 Mart'tan hesap sorulmasn nlemek amacyla yaplm bir provokasyon. Ondan sonra ne oluyor? Ne olacan mehur kontrgerillac, emekli Orgeneral Memduh nltrk, 3 Mays 1977 tarihli Son Havadis gazetesinde yazd. "Bu olaylar burada bitmeyecek arkada, devam edecek" dedi. Nitekim devam etti. Haziran 1977 seimleri ncesinde provokasyonlarn aniden younlat grld ve bir askeri darbe giriimi yaand. Nisan 1977 sonlarnda; Niksar'da, iran'da, Erzincan'da, Ecevit'in seim toplantlarna saldrlar yapld, l Mays byk provokasyonundan sonra ise 29 Mays'ta, stanbul Sirkeci Gar ve Yeilky Havaalan bombal tertiplerin alan oldu; 7 l 40 yaral. zmir ili'de Ecevit'e kar giriilen suikastn tarihi de, 29 Mays. Seimlerin hemen ncesinde 2 Haziran gn Kara Kuvvetleri Komutan Orgeneral Namk Kemal Ersun emekli edildi. Kendisiyle birlikte 200 kadar subayn da, Ordu'yla ilikisinin kesildii renildi. Bunlarn ou, Orgeneral Ersun gibi kontrgerillac subaylard. Orgeneral Namk Kemal Ersun'un ani emekliliinin sebebi artk biliniyor. Bunlar, Amerikanc bir askeri darbenin son aamasnda yakay ele vermilerdi, l Mays dahil o dnemin btn tertiplerinin mihrakydlar. Demirel'in banda bulunduu Milliyeti Cephe hkmeti de, balangta, Ersun'larn tertiplerinden Sol'a kar yararlanmaya alt. Ancak i darbe noktasna gelince, kendilerini de tehdit altnda grp emeklilik ilemine bavurmak zorunda kaldlar.

121

12 Eyll'e Gtren kinci Raunt

Orgeneral Namk Kemal Ersun'un tertip ve sabotajlar birinci raunttu. Ama bir de ikinci raunt mutlaka olacakt. nk Amerika dmeye basm, darbe srecini balatmt. Orgeneral Kenan Evren, 12 Eyll darbesine, 1979'da karar verdiklerini anlarnda yazd. Gerek karar o deildir. 12 Eyll'clere CIA, "Our Boys", yani "bizim olanlar" dedi. Our Boys'un herhangi bir karar vermesi sz konusu olamazd, karar ok nceden CIA merkezlerinde verildi. Kontrgerillac Memduh nltrk tahmine deil, bilgiye dayanarak yazmt. Trkiye'yi 12 Eyll'e getiren srete rol alanlarn kimlikleri artk biliniyor. kinci rauntta, Abullah atl'lar vardr. . 5 Haziran 1977 seimlerinden sonra Ecevit, ancak milletvekili transferiyle hkmet kurabildi. Kontrgerillann zerine gitmek konusunda meydanlarda verdii szleri tutmad. Tam tersine, kontrgerilla onun iktidar altnda palazland, provokasyonlar iin uygun zemin buldu. Alparslan Trke, baarsz olacan grerek Ersun'u zamannda terk etmiti. Ecevit iktidar zamannda yeni bir hamle iin kollar svad.

12 Eyll ncesinde ve Sonrasnda Kullanlanlar

Olanlar biliyoruz. Sivas ve orum'da Alevi-Snni atmalar; Kahramanmara'ta 111 yurttan katledildii byk tertip; Ankara'da yedi TP'linin boazlanmas; Balgat ve Piyangotepe katliamlar; Bedri Karafakiolu, Bedrettin Cmert, Doan z, Cevat Yurdakul, mit Doanay,' mit Kaftancolu, Kemal Trkler ve tekilerin katledilmeleri; Abdi peki cinayeti... Abdullah atl, btn bu provokasyon, katilam ve suikastlarn sembol ismi olarak belirdi. Reisi ise imdi Byk Birlik Partisi'nin Genel Bakan olan Muhsin Yazcolu idi. Trke ve Partisi, 12 Eyll'de, 600'den fazla cinayetten yargland. Trkiye bu ikinci rauntta CIA tarafndan teslim alnacakt. Yani 12 Eyll 1980 darbesi.

122

26 Aralk 1996 gn, MT'in Kontrterr Dairesi Bakan Mehmet Eymr, Meclis Susurluk Komisyonu nnde unlar syledi: "MT olarak 1980 sonrasnda Abdullah atl'y kulandk". Ertesi gn, yani 27 Aralk 1996 gn, gene Susurluk Komisyonu nnde; Mehmet Eymr'n MT'teki eski yardmcs, Mehmet Aar'n Emniyet Genel Mdrl'ndeki danman ve mehur zel Tim'lerin kurucusu Korkut Eken konutu. Dedi ki, "Hayr, sadece 1980'den sonra deil, biz MT olarak 1980'den nce de Abdullah atl'y kullandk". atl'larn, hangi olaylarda kullanld da artk sr deildi. Ama atl'lar kullanan MT deil, CIA'yd. Mehmet Ali Aca dahil, bu gerek de, artk birok tana sahiptir. Kald ki, atl'lar kullanan Hiram Abas-Mehmet Eymr ekibi, CIA'nn MT'e yerletirdii ekirdein bandaki grevliler olarak, 1978'de kamuoyu nne getirilmilerdi. "stikrarszlatrma harekt", Kontrgerilla ve CIA'nn kitabnda darbeye srklenecek lkede yaplacak provokasyonlarn toplamna verilen isim. 1 Mays 1977 provokasyonu, Trkiye'yi 12 Eyll 1980 askeri darbesinden geirip Susurluk'a getiren srete, nemli bir yere sahiptir. CIA balantsn ve rol alan provokatrleri biliyoruz. Artk bu yakn tarih aydnlanm bulunuyor. 1 Mays 1977 provokasyonu hakknda zetle de olsa baz bilgiler sunabildiimi umuyorum. Teekkr ederim.

123

SYASAL SUKASTLAR: ABD PEKDEN UUR MUMCU'YA

Tuncay zkan
Kanal D Haber Mdr

Siyasal cinayetleri ayr bir kategori yapmak gerekiyor. Bir sr olay var, ama Abdi peki'den balayarak ele aldmzda, karmza kan tablo, Trkiye'de yapann yanna kr kalyor. Ama ne yazk ki bu tablo, terrizm tarafndan deerlendirilmektedir. Adalet bu kiilerin yakasna yapmamaktadr. Adaletten kastm, benim arzuladm adalet deil. Delillerin deerlendirilmi olmas ve ahitlerin dinlenerek bir sonuca varlm olmasdr. Halen bir sonuca varlamamaktadr.

peki'nin Failleri Ortada

O gn, Abdi peki'nin evine dnen o kavakta, yamurun iseledii stanbul'un akam saatlerinde, orada bulunan kii vardr. Birisi arabann iindedir. kisi arabann dndadr. Bunlardan bir tanesi M. Ali Aca'dr, bir tanesi Oral elik'tir. M. Ali Aca yaklap ate etmitir. Oral elik, Abdi peki'nin ldne kanaat getirinceye kadar "tamam tamam, artk dur" diye barmtr.

124

Sonra elindeki silahn beline sokarak, yolun aasna doru komu gitmitir. Aca da, Yavuz aylan'la birlikte geldii gibi oradan uzaklamtr. Sonras yaanan eyler; Trkiye'nin o gnk karmak atmosferi ierisinde daha da karmak hale getirilmitir. Herkes bir senaryoyla yaklamaktadr. Oysa olay ok basittir. Failler ortadadr. Silah kimin getirdii bilinmektedir. Nereye att bilinmektedir. Bu olayn ierisinde bulunan insanlarn ilikileri, balantlar bilinmektedir. Ama sonu yoktur, sonusuzdur. Siyasal cinayetlerin birbiri ardna tekrarlanmasna ite bu sonusuzluk yol amaktadr.

smet nn'nn nl Konumas

Burada nemli olan ey, bir siyasi cinayetle ilgili olarak failini bulup sonuca ulamaktr. Trk insan, Cumhuriyet'ten nce de siyasal cinayetlerle kar karya gelmitir. Kimi zaman, Trk topraklarn kullanmak isteyen pek ok gizli servis, pek ok yabanc lke kmtr. Bir rnek; kinci Dnya Sava yllarnda Trkiye'yi savaa sokmak iin yaplan suikasttr. Mehur Von Papen suikastnn ilginlii surdadr. Papen, Alman bykelisidir. Ruslar, ngilizler, Amerikallar bizi savaa sokmak istemektedirler. Ama o gnk smet Paa'nn ynetimi, savaa girmemekte kararldr. Bu suikast, Rus Bykelilii'nden grevlendirilen kiiler tarafndan yaplr. Bombalar verilir, her ey halledilir. Suikast gerekletirecek kiiye, Bykeli Atatrk Bulvan'nda yrrken, "Git arkadan ate et ldr. Etrafn sarlr ok skrsan bu bombay ek at, onlar bertaraf olur" demiler. ahs bakmtr ki, Papen ile ei bulvar zerinde, korumasz, o kadar rahat yrmektedir, "ben niye silahla ldreyim, bombayla ldreyim de bir gzel parampara olsun" diye dnmtr. Pimi ektiinde bomba kendisini ldrmtr. O gnk gvenlik grevlileri, bombay atan ahsn benlerine kadar paralarn toplamlar, kimliini saptamlar, sonra ilikilerini bulmular. n Ar'dan snr gemek zereyken yakalamlar, dierleri de, stanbul'da konsoloslua saklanmlardr.

125

Konsolosluun etrafn Trk gvenlik gleri ablukaya alrlar, bir hafta sresince beklerler; bir hafta sonunda bu ablukaya dayanamayan Ruslar, sulular teslim etmek zorunda kalrlar. O gn smet nn'nn ok nemli bir konumas vardr: "Ben her eye izin veririm. Ama bir baka

lkeninin topraklarmza terrist tamasna asla izin vermem, Trkiye topraklarna terr trmanamaz" demitir. O dnemin btn sktrmalarna ramen bu kiiler yarglanmlar.
Kimisi ceza alm, kimisi de snr d edilmi. nemli olan ey, sonuca gitmektir. Nerede olursanz olun, sonusuz brakrsanz, yapanlar dllendirmi olursunuz.

Dursun, ok ve Aksoy'u ldrenler de Belli

Uur Mumcu nasl ldrld. Uur Mumcu'nun suikastnn arkasndan onu katledenlere bir kar yaklatmz zaman, elimizi geri ektik ve olay sonusuz braktk, onu baarm olmak bizim demokrasimiz iin nemli bir adm olacakt. Abdi peki'yi ldrenler ortada. Mehmet ener kimdir, silah nereden almtr, nereye getirmitir. Mehmet ener, MHP balantlar saptanm bir insandr. Bu kiiler serseri mayn gibi ortalkta dolaan insanlardr. Bu kiilere, siz kahraman olacaksnz dediinizde, bu kiiler her trl pislie girerler. Bu kiiler ellerini kollarn sallayarak dolayor ve maalesef bizim vicdanmz kanyor, Trkiye'nin adalet vicdan kanyor. Trkiye gitgide daha karanla gmlyor. 12 Eyll sonras cinayetlerine bakn. te Turan Dursun. Kitaplarn okuyorum, Aydnlktaki yazlarn okuyorum, tylerim diken diken oluyor. Diyor ki; "Beni ldrecekler." Niye ldrecekler? "nk ran radyosu bizim adlarmz verdi. Fetva olarak yaynlad" diyor. Kimler ldrlecek? Bahriye ok ldrlecek, Turan Dursun ldrlecek, Muammer Aksoy ldrlecek. alma yaparken bir rapor geti elime, tylerim diken diken oldu. Yaklak yz yirmi kiilik bir liste var. Listenin altna srekli isim eklemek mmkn. Listenin bana Trk gizli servisi yle bir balk atm: ran ve ran'n destekledii terr rgtlerinin Trkiye'de iledii siyasi cinayetler. Yz yirmi adam! ran gibi bir lke, topraklarnzda siyasi cinayetler iliyor. Siz de bunu bir gzel listeleyip etelesini tutuyorsunuz.

126

Peki kardeim bu adam kim. Nasl olur, siz topraklarnzda ran'n at oynatmasna, terrn yeermesine nasl bu kadar izin verirsiniz. Yok yant. Listeyi okuduum zaman ok zldm, halen ok byk ac ierisindeyim. Hasan Kesami, Ahmet Agihigi diye iki ranl diplomattan bahsediyorlar, Muammer Aksoy'un katil zanls olarak. Muammer Hoca'y ldren, iki ranl diplomat. Ve lkemizin gizli servisi sylyor. Ne diyor? ran gizli servisine ait iki tane diplomat; Hasan Kesami, Ahmet Agihigi. Eylemi bunlar gerekletirmilerdir diyor. imdi siz, Trkiye Cumhuriyeti vatanda olduunuza zlmez misiniz? Devletinize soru iareti ile bakmaz msnz? Eer o gizli servis, Turgut zal'n Uur Mumcu suikastnda syledii gibi; sizinle bir lkeyi kar karya getirmek iin byle bir rapor dzenliyorsa, gizli servisi yok edin. O gizli servisten hesap sorun. Sen kimin gizli servisisin, kime alyorsun deyin. Eer ona gveniyorsanz, Sleyman Demirel'in o zaman dedii gibi, "Gizli servisin verdii bilgi dorudur" diyorsanz, o zaman o bilginin gereini yerine getirin. Onu akta brakmayn. Akta brakrsanz katiller cirit atar. imdi 12 Eyll sonrasna geldiimizde; Turan Dursun, Bahriye ok, Muammer Aksoy cinayetleri, ok nemli cinayettir. Bu cinayetin arkasnda kimlerin olduu belli. nceden adlar aklanm insan. ldrlecekler. Kim tarafndan ldrlecekler? ran tarafndan ldrlecekler.

ran ah Darbeyi Biliyor

imdi bu bir taknt haline geldi. Ben ran'n Trkiye'deki etkinliklerini aratrmaya baladm. ok ilgin, hsan Sabri alayangil'in anlarnda var. Diyor ki; "Yetmi ncesiydi. Ben dileri bakanym, ran ah bana zel bir davet gnderdi. Gel bir gn beraber len yemei yiyelim. Dedim ki bu bizim ran'la ilikilerimizde ve ah'la ilikileri ^izde olacak bir ey deil. Mutlaka nemli bir ey syleyecek diye abadm uaa gittim. Beni alma odasnda arka tarafta bir yere oturttu".

127

ah demi ki; "Sayn Dileri Bakan, lkenizde size kar bir darbe hazrlanyor. Bu

darbeden haberdar olun. Bu darbe sol bir darbe. imdi ben bat snrna asker kaydrmak istemiyorum. Siz bu ilere engel olun, bir hallediverin". Trkiye'ye darbeyi haber verenlerin banda ran ah geliyor. Diyor ki; "Anlam veremedim, inanamadm geldim. Sonunda darbe baka bir ekle dntrlmt".
ran ah'nn bundan haberi var. Sonrasna geliyoruz. ok ilgin gelimeler; 80 sonrasnda, telefon konumalarmz dinlemek iin, haberlememizi renmek iin, ran gizli servisinin adamlar, burada bir gizli rgt kurdurmular. te slami Hareket dedikleri Hizbullah bu. Bu rgt kendisine adam tutmu, demi ki biz MT'iz. Seni kim ele geirirse sylemeyeceksin. u u telefonlar dinleyeceksin, u u zarflar aacaksn, bize getireceksin. Bu PTT memuru, buna inanm ve bizim telefon konumalarmz, kimi istedilerse nnde btn telefon konumalarn aktarmlar. Yani haberleme sistemimize girmiler. Biraz nce arkadam syledi. te adam anlatyor. MT iinde sekreter dzeyinde adamlar vard diyor. Gizli servisimize girmiler. Trkiye'deki ordumuzun iindeler. Trk Ordusu'nun iindeki oluumlar en az bizim kadar yakndan takip ediyorlar. 80 sonras onlardan gelen gmenlerle birlikte silahl unsurlarn da sokmular. Niin sokmular? Devrim ihra etmek iin sokmular. Ne devrimi? Mollalar devrimi. Peki Trkiye ne yapm? Hibir ey yapamam. stanbul'da ka tane ranl yaadn, bunlarn hangisinin kendisine eylem hazrl iinde olduunu bilmiyor. Bildiklerine de bir ey yapamyor zaten.

ran'n Her Yerde Adam Var

Tekrar ediyorum, ran bugn istesin, yarn Trkiye'yi kan glne evirir. Ve Trk gizli servisi dahil, emniyet gleri de bunun karsnda aresiz kalr. nk denetleyemedikleri dzeyde emniyet kadrolar ele geirilmitir, gizli servise szmtr, ordunun iinde adamlar vardr, her yerde adamlar vardr. Nasl var? TBMM Faili Mehul Cinayetleri Aratrma Komisyonu diye bir komisyon kuruldu. Komisyon Batman'a gitti. Batman'da vali vekili ve emniyet mdryle konuulurken, oradan bir ses ykseliyor.

128

Diyor ki; Batman, Gerc'n Sekili, iekli bir ky daha var. Orada Jandarma kamp var. Biz bu kamplara gittik, bu kamplarda Hizbullahlara eitim verildiini saptadk. kamp Jandarma kontrolnde. nde de Hizbullahlar eitiliyor. Niin eitiliyor? PKK'ya kar kullanlmak iin eitiliyor. Dedik ki diyor, bunlar daha sonra bamza i aar. Sonra bizi dinlediler vazgetiler diyor. Bunu syleyen yetkiliyi srm srm srndryorlar. Yurtdnda ok nemli ve baarl hizmetleri olan bir yetkilidir. Komisyonun bir sr su duyurusu var, hibirisi yerine getirilemiyor. Deniyor ki, mollalarn eittii imamlar, Gneydou'da eriat propogandas yapyor. Bir tanesine dokunulmuyor. Trkiye, ran'n tehdidi altndadr. Uur Mumcu suikastnda herkesin yrei yank, bizim yaknmzda olan bir insan, aabeyimiz, bizim yreimiz daha yank. O dnemin Ankara Emniyet Mdr, imdi Edirne Valisi olan ahs, suikasttan birka hafta sonra hacca gitmek zere hareket edecekler, Meclis'ten smet Sezgin falan. Biz de artk takip timi gibi srekli adamn peinde izliyoruz. Nereye baskn yaparlar biz gidiyoruz. Onlardan nce otel kaytlarn buluyoruz falan, dedim ki; yazmamak iin, yreimi rahatlatmak iin soruyorum: Elimizde bir bilgi var m? Dedi ki telefonu dinliyoruz, bir tanesinin ifresini zmeyi baardk. ran Bykeliliimde adamlar, gerekli bilgileri verdik. Kapsnda adamlarm var. Bu ii yapanlar ha aldk ha alacaz. O gnden bugn, ha aldlar ha alacaklar. Mneccim olmaya gerek yok. Bombay kim getirmi, C-4 kim kullanyor. 1983'ten bu yana Hizbullah ve slami rgtler Trkiye'ye bu bombay sokmular. Bir de kim de var Trk Silahl Kuvvetleri'nde var. Trk Silahl Kuvvetleri, tahrip kalb, benzeri ekillerde eitim bombas olarak bunu kullanyor. nk bunu retmek zorundasnz. Bu bombann menei ne? Kriminal incelemesi var. nc sayfasnda diyor ki, bu bomba ekoslovak yapm. Beinci sayfasna bakyorsunuz, Amerikan yapm kyor. Olaya net bakmak lazm. Bu bomba Amerikan yapmysa baka, ekoslovak yapmysa baka bir ey ifade eder. Amerikan yapmysa Trk Ordusu'na bakacaksnz, ordan alnma var m, bir szma var m, olayla irtibatl olanlar kimler. ekoslovak yapmysa, Ortadou'daki terr rgtlerine kadar gideceksiniz.

129

Bu bombay getirenler belli; Hizbullah'tr, slami Hareket rgt'dr. 35 kg snr geerken yakalanmtr. lk 1983 vakasdr. Sonra da slami Hareket rgt operasyonlarnda yaklak 40 kg kadar evlerinde kmtr. Mehmet Ali eker diye, bunlarn teknik ameliyat sorumlusu diye tarif ettikleri adam, ran'da, Suriye'de slami dzenden yana olan rgtlerin eittii bir adam var, bu adam, bu bombalarla ilgili ok detayl aklamalarda bulunuyor. Bu adam ayn zamanda etin Eme suikastnn gzcs, istihbaratn yapan adam. etin Eme'in evinin nnde, olay gnnden bir gn nceki sabah grlyor. Peki Trkiye'de bu adamlarn bu kadar yaylmasna nasl seyirci kalnyor? Uur Mumcu'nun kitaplarnda ad geen Teleman'n bahsettii bir adam var. Suriyeli Celal var; Dvizci Celal, mehur Celal, Celal. Kimse dokunamyor. Teleman yazyor, diyor ki, buna kimse dokunamaz. Bu Suriyeli Celal'in Sirkeci'de yeri var. Trkiye'nin en zengin adamlarndan bir tanesi. etin Eme ldrldkten sonra, Fatma Doankayal diye birisi, etin Eme'e telefon ediyor, ulaamyor. Daha sonra telefon kaytlarndan bu kadna ulalyor. Polis mdrlerinden birisi diyor ki, Celal bu ileri yapmaz, o iyi adamdr. Bir buuk yl boyunca kimse yaklamyor. Kadn diyor ki; ya bu adam bunu ldrn dedi. Bunu duydum. Kimse yaklamyor. Bir buuk yl sonra gelen adamlar, basnn basksyla bu ie eiliyorlar. Kadn alyorlar. Kadn diyor ki; Ben Zehebi'nin evinde temizlikilik yapyorum. Kocam ofrln yapar. Bir telefon konumas srasnda duydum; Mehmet diye birisine dedi ki, ortadan kaldr o adam, kfrler. Ben de onun iin etin Eme'i aradm, diyor. Zehedi kim? MT'in raporlaryla, Suriye gizli servisi adna alt saptanm; altn, uyuturucu, kara para trafiinin gbeindeki adam. .Altn transferinden aln, Turan evik'in Yunanistan'da kurtulmasna kadar, bu ilere grtlana kadar batm bir adam. stanbul'un en zenginlerinden. Polis bastnda, 300 kiloyu akn altn kyor adamn kasasndan. Biz bunu haber yaptmzda, Adalet mfettileri sorguya ald. Bana sorduklar ilk ey; sen bu belgeleri nerden buldun kardeim, dediler. Dedim ki, benim kapmn nne brakyorlar bunlar. Baka soru yok. ktk, Zehedi de kt. stanbul sokaklarnda ba baa kaldk. Sonra Zehedi'yi, Faili Mehul Komisyonu'na ifade vermeye ardlar, gelmeden nce tane rvet teklifinde bulundu Sadk Avundukluolu'na, satn almak iin.

130

nce para teklifinde bulundu, dedi ki; Krkkale Spor'a 6 milyar para yardmnda bulunaym. Sonra, istediin kadar para yardmnda bulunaym. Adam reddetti. Reddetmeseydi komisyon dinleyemeyecekti onu. Ama ortada sonu yok. Suikasta uramadan nce Bahriye Hanm'a polis gitmi, demi ki; bombal zarf gelebilir size, nereden gelebilir. nk tehdit telefonlar geliyor. Efendim tehdit telefonlarndan bir tanesi Genelkurmay'a ait. Niye aram, kim aram Bahriye Hanm'? Kimdir bu adamlar, nerelere szmlar? Bu devletin iindeki reklenmilik nereden kaynaklanyor. Kim hesabn soracak, nasl soracak. Haberlememizde var, gizli servisimizde var, askerimizde var, salk servisimizde de vardr. Her yerde varlar, kim bu adamlar. Ne istiyorlar bizden, bizim topraklarmza baka bir dnceyi getirmek iin yerleiyorlar.

Devletin Byk Hatalar Var

Bugn ilticann ykseliinde sermayenin yapsna baktnzda, her ey aka ortaya kyor. Suudi Arabistan girili sermaye girili politikaclara bakn, onlarn destekledii glendirdii adamlara bakn. Bizim devletimizin byk hatalar var. Bizim devletimizi ynetenler, ne zaman sktlarsa en radikal zme bavururlar. Bunun zm ne getirir diye dnmezler. Solcular tehlike olarak grrler, lkcleri alevlendirirler. Gneydou'da PKK'y tehlike olarak grp slami rgtleri alevlendirirler. Yani birbirine krdrarak bir basan beklerler, sonu ortadadr. slami Hareket rgt Batman'da rgtlendikten sonra, ikinci rasyla birlikte ehirlere ulamay hedeflemi, gelmiler ehirlere. Kim bu adamlar; macera arayanlar, Allah inancyla, kktendincilikle gzleri kr olmu yoksul Gneydoulu ocuklar, ilerindeki birka lider gayet refah iinde yayor. Bu ocuklarn evlerinde bir sr porno kaset kt. Bu ocuklar, giderler maaza soyarlar tirt giyerler. Bunlar gerektiinde yoldan hara toplarlar. Trkiye'nin en byk otomobil alma ebekesi bunlara aittir. aldklar otomobilleri gtrp Batman Emniyet Mdrne satarlar. Adam da bir gzel alr onu gider.

131

Sonra ikinci el, nc el yasalarndan, boluklardan yararlanrlar. alyorsunuz, bir bakasna satyorsunuz, kt niyetli; eer o bakasna satarsa iyi niyetli. nc el aldysanz otomobili, mr boyu kullanma hakkn elde edersiniz. Kimse size sormaz. Ya kardeim bunlar nerden geliyor, sen emniyet mdrsn. Be otomobili bu kadar ucuz nasl alyorsun, alrken sormuyor musun?

Senaryolar Brakp Geree Bakalm

Btn tablonun ierisinde netlememiz gereken sadece bir ey var. Senaryolardan arnmak. Gereklere bakacaz. Trkiye'de yaplmayan ey budur. etin Eme'in eine, bu ii yapanlarn fotoraflar gsterilmemitir. Byle soruturma olur mu? Uur Mumcu olayndan sonra olayla ilgili 180 kiinin ifadesine bavuruldu. Bir tanesi adna dava ald. Niye? Diyor ki, bombay koyanlar grdm. Adamn suratndaki yara izine kadar tarif ediyor. Ben, oturuyordum, karmn taksi ofryle ilikisi olduuna dair bir iddia vard, taksi ofrn gzlyordum. Adam geldi, arabann altna girdi kt kalkt gittiler. Adamlar bunlar diyor. Kim onlar; slami Hareketin Ankara sorumlusuyla, rgtn stanbul'daki nde gelen adamlar. Eer biz bu lkeyi bu pisliklerden arndrmak iin kavga vermezsek, lkemizin kurumlarnn iine szmlklaryla bu adamlar, ne yazk ki bizi teslim alacaklar. Bunlarla mcadele etmeliyiz. Bunlarn takipisi olmalyz. Bunlarn stne gitmeliyiz. Ben sadece olgulardan yola karak, somut delillerden yola karak, lkemizde ne kadar geni bir taban bulduklarn anlatmaya altm. Bunun zmn hep beraber biliyoruz. Bunun zm demokrasidir, bunun zm demokratik sisteme hep beraber katlmmzdr. Bunun iin oyunuzu gcnz ok iyi deerlendirmeniz gerekir. Ancak o zaman suikastlar durur.

132

HUKUK DEVLET, GLADYO VE SUSURLUK YARGILAMALARI

Avukat, stanbul Barosu Susurluk alma Grubu yesi

Emcet Olcaytu

Konuya balamadan nce bir tespit yapmakta yarar var. Hukuk devleti ve gladyo kavramlarnn temsil ettii kurumlar, normalde bir arada bulunamaz. Bunlar bir araya getiren, emperyalizmdir. Kapitalizmin hkim olduu lkelerde insanlar, maddi manevi varlklar ykma uratlmak suretiyle bu iki kurumu bir arada, ayn zamanda ve zeminde kabul etmeye zorlanmlardr. Bu srecin aklanmas, siyasal zmleme yapmay da gerektiriyor. Ancak benim burada ele alacam konu, iin bu tarafn bir yana brakmam gerektiriyor. Uluslararas platformda gladyo olarak deifre edilen, lkemizdeki adyla kontrgerilla ve son dnemde has adyla olarak kamuoyuna yansyan zel sava rgtlenmesinin, hukuk dzenimiz ve yurttalar tarafndan nasl ve ne dzeyde alglanabildiini ksaca gstermek zere seildi bu konu. Ama ayn zamanda bu konuyla ilgilenenlerin de, henz zerinde pek fazla durmad baz hukuki problemleri incelemeye bir balang olarak tarafmdan deerlendirilecek.

133

Resmi bir belgeden baz alntlar yaparak konuya balamak istiyorum. Okuyacam belge, Cumhurbakan Demirci'm Babakan Erbakan'a gnderdii 13 Kasm 1996 gnl mektuptan alnan bir alnty da ieriyor. Cumhurbakan'nn mektubundan yaplan alnt yle:

"Emniyet Genel Mdrl bnyesinde zel Harekat Dairesi vardr. Bu dairenin baz elemanlar uyuturucu, kumarhane, adam ldrme gibi ilere karmaktadr. ...mer Ltf Topal ldrenlerin itiraflar fevkalade enteresandr. ...Airet reisi devleti kullanmaktadr. ...Devlette grevli baz kiilerin zel Harekat Daire Bakan brahim ahin'den talimat aldktan ve bunun ileri Bakan dahil baz yksek mevkilerin bilgisi dahilinde olduu sylenmektedir."
Belgeyi okumaya devam ediyorum:

"Trkiye'de katliam san olarak, yurt dnda ise uyuturucu kaakl ve cezaevi firarisi olarak tnterpol tarafndan krmz blten ile aranan bir silahl eylemci ile bu kiiyi yakalamak veya t bulunduu yeri derhal gvenlik birimlerine bildirmekle grevli ve ykml st dzey bir emniyet mensubunun ve bir milletvekilinin ayn ortamlarda birlikte olmalar ve Abdullah atl'nn gerek kimlii bilinerek bu birlikteliin uzun sreli yakn ilikiler ierisinde srdrlm olmas bu kiilerin her nn de zerinde ruhsatl tabancalar bulunmasna ramen, ayrca suikast ve gizlice cinayet ilemekte kullanlabilecek vahim nitelikte silahlar ve mermileri, sahte plakalar ve birok sahte belgeleri yanlarnda bulundurduklar nazara alndnda... ad geen kiilerin; yanlarnda bulundurduklar kiilerle birlikte yasalara aykn silahl bir eylem hazrlnda bulunduklar anlalmaktadr. ...Abdullah atl, silah tama izin belgeleri ve hususi yeil pasaportlar dzenlenerek eitli imtiyazlarla donatlmtr. ...mer Ltf Topal'n cinayet zanllar stanbul Emniyet Mdrl'nde . gzaltnda bulunduktan srada daha ilk saatlerden itibaren Sedat Edip Bucak stanbul Emniyet Mdrl'ne defalarca telefon aarak bu kiileri gzaltndan kurtarmaya ve aratrmann geniletilmesini engellemeye ynelik giriimlerde bulunmutur.

134

Aratrmann birinci gn henz tamamlandnda ise, zel Harekat Daire Bakam brahim ahin'in bizzat stanbul'a gelmesiyle bu kiiler apar topar stanbul Emniyet Mdrl'nden Ankara Emniyet Mdrl'ne gtrlm ve orada ksaca ifadeleri alnp yzeysel bir inceleme yaplp yasal olmayan bir uygulamayla serbest braklmlardr."
Belgede; "bu uygulamann duygusal bir destekten, yani polisler arasnda baka olaylarda grlebilecek bir dayanmadan deil, rgtsel bir badan kaynakland" belirtilmektedir. Ayn belgede, "devlet iinde yasa d rgtlenmenin sadece devlet grevlilerini kapsamad,

bu rgtn yasal engel tanmad, bu rgte dahil bir parlamenterin yanna cinayet zanls polislerin koruma grevlisi olarak usulsz ilemlerle tayin ettirilebildii, Tark mit'in kaybolmas olaynda bu rgtn aa kma ihtimali belirince, zel Harekat Daire Bakannn yasal soruturmaya mdahale ederek aratrmann srdrlmesini nledii, rgt yeleri arasnda mutad arkadalk ilikileriyle izah edilemeyen parasal ilikiler bulunduu, keza, zel Harekat Daire Bakannn koruma grevlisi olan Ayhan Aka'nn yurt dnda uyuturucudan elde edilen paray Trkiye'ye getirdii srada yakalanan Dilek rnek ile birlikte ayn davann san bulunduuna" iaret edilmektedir. Belgede bu tespitler yapldktan sonra; Korkut Eken'in beyanna atfta bulunularak u deerlendirmeye yer
verilmektedir:

"Bu teekklde yer alan ahslarn kiilikleri, grev alanlar ve lkedeki etkinlikleri nazara alndnda, (Korkut Eken'in beyanlarnda belirttii zere) teekkln eylemlerinin yetkili ve grevli merciler tarafndan artk kontrol edilemez boyutlara ulat grlmtr. Susurluk kazasyla bu teekkln bir ksm mensuplar meydana kmtr."
Belgeden yapacam alnt byle! Bu belgeyi ve belgedeki tespitleri yapan makam baz izleyicilerin hatrlayacan sanyorum. Bu alntlar stanbul DGM Basavclnn iddianamesinden yapld. imdi belgeyi yorumlayalm.

135

Teekkl Kontrolnden Karan Yetkili Merci Kim?

Bu iddianame, 5 Mart 1997 tarihlidir. 2-3 ay nce basna ulamtr. Ve 2 Haziran 1997 gnk durumada okunmutur. Ne var ki, bu teekkl artk kontrolnden karan yetkili ve grevli mercilerin hangi merciler ve yetkililer olduu sorusu, bugne kadar hibir yerde sorulmamtr. Oysa savcln bu iddias davann "pf noktas"dr. Bilindii gibi bu iddiay ileri sren savc, kamu adna iddiada bulunan kiidir. Bu adan bakldnda, bu iddiay ileri srmekle toplum adna yetkili ve grevli merciler dedii kiileri ve makamlar sulam olmaktadr. te yandan savc, ceza yarglamasnda iddia, karar ve savunma ls ierisinde gerei tespitle grevlendirilen ve bu nedenle kendisine eitli yetkiler verilen kiidir. Her iki durumda da savc, bu yetkili ve grevli mercilerin yarglama aamasnda ortaya karlmasna almakla ykmldr. Ancak, unu da tespit etmek gerekir ki, savc, bu iddiada bulunmakla eline iki ucu keskin bir kl almtr. Bu teekkl artk kontrol alanndan kard sylenen mercilerden bahsetmek, sanklar zerinde bir tehdit oluturuyor. Ancak, ayn zamanda bu iddia, sanklara, vaktiyle birlikte hareket ettikleri grevli ve yetkili mercilere ynelik antaj imkn da vermektedir. Bu soruyu kamuoyuna mal etmek nemli bir grev olarak nmzde duruyor. Bu greve bylece iaret ettikten sonra, btn yurttalar ilgilendiren Susurluk yarglamalarnda mevcut problemleri irdelemeye gemek istiyorum.

Susurluk Hakknda 16 Dava

u anda Susurluk davalar olarak adlandrdmz soruturmalar, benim tespitlerime gre 16 tanedir. Bugne kadar derli toplu bir listenin kamuoyuna yansmadn dikkate alarak, burada, kayda gemesi bakmndan ayrntl olarak sralamakta yarar vardr. Liste yle:

136

1) Meclis'e gnderilen Sedat Bucak ve Mehmet Aar'la ilgili stanbul DGM Savcl'nn 1997/221-1 Hz. sayl, 2) Sami Hotan, Ali Fevzi Bir ve Haluk Krc haklarnda yrtlen 1997/478 Hz. sayl, 3) Yaplan aklamalara gre, "yasa d blc terr rgtleri ile hukuki yollardan mcadele olana bulamayan grevlilerin terr rgtlerine destek verdiklerini dndkleri kiilere kar hukuk d yollardan mcadele etmek zere oluturduklar rgt "le ilgili Diyarbakr DGM'de, 4) Ankara DGM'de ve, 5) zmir DGM'de yrtlmekte olduu sylenen ayr dosya. 1996/2303 Hz. sayl, 6) Tugeneral Veli Kk hakknda Genelkurmay Bakanl'na gnderildii belirtilen 1996/2303 Hz. sayl, 7) Yaar z iin Emniyet Genel Mdrl'nde teknik danmanlk hizmetini yrttnden bahisle dzenlenen evrakta sahtecilik nedeniyle Mehmet Aar hakknda. 1997/9-1 sayl kararla Ankara C. Basavcl'na gnderilen, 8) Yaar z'n zerinde yakalanan silahlar, sahte belgeler ve pasaportlarla ilgili emniyet grevlileri hakknda 1997/10-2 sayl kararla Bakrky C. Savcl'na gnderilen, 9) A. atl'ya sahte kimlik veren grevliler hakknda 1997/23 Hz. sayl, 10) A. atl'ya sahte kimlikle ehliyet veren grevliler hakknda 1997/25 Hz. sayl, 11) A. atl'ya, umumi ve hususi yeil pasaport verenler hakknda 1997/24 Hz. sayl, 12) A. atl'ya silah ruhsat verilmesinde suistimali grlenler hakknda, Memurin Muhakemat Kanunu uyarnca stanbul l dare Kurulu'na gnderilen, 13) . L. Topal'n ldrlmesi nedeniyle Saryer C. Savcl'nn 1996/3514 Hz. sayl, 14) Tark mit hadisesi ile ilgili Silivri C. Savcl'nn 1995/627 Hz. sayl, 15) Behet Cantrk ve arkadalarnn ldrlmesi ile ilgili Sapanca C. Savcl'nca srdrlen, 16) ranl uyuturucu ve nkleer madde kaaklar Lasem Ecmaili ve Askar. Simitko'nun ldrlmesine ilikin Silivri C. Savcl'nca srdrlen, soruturmalar.
137

Bir de Almam Dosyalar Var!

Bunlar, alm olduu resmen aklanan soruturmalar. Hepimiz biliyoruz ki, bugne kadar basna yansyan ve bazlar kesin delillere kavuan baka iddialar var. Azerbaycan'da darbe

giriimi, Eref Bitlis suikast, Cem Ersever'in ldrlmesi, uyuturucu ve silah ticareti, in Halk Cumhuriyeti snrlan ierisinde giriilen sabotaj eylemi ve tabii geen yln rakamlaryla tespit edilen 500 milyarlk rtl denek yolsuzluu. Bunlara bakalar da eklenebilir. Manukyan'n ofr Mehmet Urhan'n ldrlmesi, nkleer madde kaakl, Behet Cantrk'n avukatlar Yusuf Ekinci ve Medet Serhat'n ldrlmesi, zel rgt elemanlarndan Tevfk Aansoy'un ldrlmesi vb.
Bunlar da henz soruturma aamasna getirilememi iddialar.

Davalar Hakknda Kamuoyu Bilgisiz

Btn bu soruturmalarla ilgili bugn ne yapld konusunda kamuoyunun ciddi bir bilgisi yoktur. Durumu yle tespit edelim. 15 Haziran 1997 itibariyle Susurluk'un zerinden yedi aydan fazla bir sre gemitir. Geen bu sre ierisinde sahte pasaport, sahte kimlik, sahte belgelerle dzenlenen silah ruhsatlanyla ilgili soruturmalarn davaya dnmesinde makul sreler almtr. Bu rgtn odak noktalarnda bulunan Sami Hotan ve Haluk Krc'yla ilgili gyabi tevkif mzekkereleri yedi aydr sonulandrlamamtr. Bu ahslar yakalanamamtr. Yine resmi aklamaya gre "terr rgtlerine destek verdiini dndkleri kiilere kar yasad yollardan kanun kaaklar ile birlikte mcadele eden" grevlilerle ilgili Ankara, zmir ve Diyarbakr DGM"lerinde yrtlen soruturmann ierii hakknda kamuoyuna hibir bilgi ulamamtr. Sadece soruturma ald bilinmektedir.

138

Oysa bu soruturmalara neden olan sulardan zarar grenler bulunduu muhakkaktr. Bu soruturmalarn sonucunda alacak davalarda "davac"(mdahil) sfat alacak kiiler vardr. Soruturmalar (anlald kadar ile), sutan zarar gren kiilerin katks aranmakszn yrtlmektedir. Eylemlerden zarar gren kiilerin davalardan haberi olup olmad da bilinmemektedir. Faili mehul cinayetlerin sorumluluu kamuoyunca bu zel sava rgtlerine balanm olmakla birlikte, bu cinayetlerden zarar grenler, rgtsz ve dank olduu iin yrtlmekte olan soruturmalara yasal mdahale olanaklarn muhtemelen yeterince kullanamamaktadrlar.

stanbul DGM'de 2 Haziran'da durumalarna balanan davann iddianamesi de, davaya

mdahale imknlarn ortadan kaldracak biimde hazrlanmtr. ddianamede, sanklarn kart bir sr cinayetten bahsedildikten sonra, bu cinayetlerin baka soruturma dosyalarna aktarld grlyor. Bu davalar birletirilecek olsa bile, mdahil sfat alanlar, bu sfat kazandklar andan itibaren yarglamaya mdahale edebildikleri iin mdahillerin bir ksm haklan kstlanm olacaktr. nk mdahiller, CMUK'un 369. maddesine gre,

davaya katlmalarndan nceki ilemlere ilikin sz ve itiraz hakkna sahip olamamaktadrlar.

Yine Yargtay kararlaryla da desteklenen bir uygulama var ki, bu uygulamaya gre; mdahillere,

sadece zarar grdkleri eyleme ilikin olarak davada sz hakk verilmektedir. Bu nedenle, bugn 313. maddeden (yani silahl teekkl oluturmak suundan) yarglanan kiilerle ilgili alan davada, mdahiller "zel Sava rgt"ne ilikin iddiada bulunsalar bile, bu iddialarn aratrlmas hatta tartlmas bile nlenebilecektir. Bu da problemlerimizden birisidir. Mevcut dava ve soruturmalar,
313. madde ile snrlandrlarak yrtlebilecek ve zel sava rgtlenmesi yarg kapsam dnda kalabilecektir.

139

Mevcut problemler, ayrntlara inildike artyor. Ancak, ana hatlaryla belirttiim problemlerin zm iin, Susurluk yarglamalarnn bugne kadar nmze kan en byk frsat olduunu elbette biliyoruz. Ancak, bugne kadar yarg srecinde bu srece mdahale edebilmek asndan, seferber edilebilecek btn glerin seferber edildiini sylemek mmkn deildir. Konumam, Genelkurmay'n son gnlerde sivil edebiyatmza kazandrd bir deyimle bitirmek istiyorum: Durumdan vazife kartmamz gerekiyor.

140

RANGATE VE TRKYE

Prof. Dr. etin Yetkin

Akdeniz niversitesi retim yesi

Trkiye'yi bir skandallar lkesi durumuna getiren olaylarn ve kiilerin nclerinin resmi belgelerde anlmaya balamas 1978-1979 yllarna rastlar. Bu srada, daha nce Adalet Partisi iktidarnda solcular izlemekle n yapm ve bu nedenle de "zehir hafiye" diye anlm olan ileri Bakan Dr. Faruk Skan, 12 Eyll'den nce Ecevit Hkmeti'nde Babakan Yardmcs ve yolsuzluklar soruturmakla grevli Devlet Bakan idi. Belki de, bu "zehir hafiye" unvann gerekten hak etmek iin, solcular izlemeyi bir yana brakarak nemli baz konulara el att. rnein, MT Mstearlna yazd 3 Ocak 1979 tarihli yazda yle diyordu:

"Amerikan ITT (International Telephone and Telegraph) irketinin... Trkiye mmessilinin Amerikan uyruklu JOHN KARE AHO olduu belirtilmektedir. Ancak, Bakanlma yaplan baz ihbarlarda yukarda ad geen ahs ve onunla ilgili olarak RUZ NAZAR isimli bir dier ahsn, yabanclara ait ok uluslu irketlerin yurdumuzda gayrresmi temsilciliklerini yaptklar, rvet dattklar, nfuz satn aldklar, gaynmeru yollardan kazan saladklar, kaaklk yaptklar ve Devletimiz aleyhine sbversif (ykc) faaliyetlerde bulunduklar bildirilmitir..."

141

Bu belge, Faruk Skan'n Yarnlarn haneti adl, 1985'te yaymlanan kitabnn 199-131 sayfalarnda yer alyor. Skan'n, ayrca, Ulatrma Bakan Gne ncl'e yazd 9 Kasm 1978 tarihli yazda da u noktalara yer vermi olduunu gryoruz:

"...John K.Aho hakknda bakanlma yaplan bir ihbar zerine (bu kiinin CIA ajan olduu eklinde) konu MiT mstearlna aktarlarak soruturma bu ynde de gelitirilmitir... ITT'nin Trkiye brosunda grlen John Kriyak ve Sedat Tahir hakknda da MT soruturmas almtr." (Age, s.139.)
Skan, daha sonra 15 Haziran 1979'da, Babakan Ecevit'e gnderdii "Zata Mahsus ok Gizli" kaytl yazda, ayn nedenlerle, yurtd temsilciliklerimizin telekomnikasyon sistemlerinin kurulmas ile ilgili Kbrs uyruklu bir kii hakknda da MT tarafndan soruturma almasn isteyecektir (Age, s. 140). Bu soruturmalarn alp almadn, almsa sonularnn ne olduunu bilmemiz olanaksz. Buna karlk, Skan'n bu yazlarndan kalkarak baz gereklerin izini srmek mmkn. Ama nce bir noktaya hemen bu aamada dikkat ekmek gerek. O da, Kbrs'n, "Kbrs uyruklu kii" olarak yine gndeme gelmi olmas. nk, grdk ki, Kbrs'n karanlk baz ilikilerde ve zellikle de lkclerin adnn kart birtakm gelimelerde nemli bir yeri var. Szgelimi, Ruzi Nazar'n "mesai" arkada Dr. Kannapin'in, MHP tarafndan Kbrs'ta nasl arlandn anmsamalsnz. Skan'n szn ettii Ruzi Nazar olduka tannan bir kii. Uur Mumcu, eitli yazlarnda ve kitaplarnda, rnein Papa, Mafya, Aca'da. sayfa 140-153'te, bu kiinin kim olduunu, lkclerle ilikilerini, neler yapp ettiini belgeleriyle aklam bulunuyor.

142

Ruzi Nazar, aslen bir Rus. Fakat kinci Dnya Sava srasnda bir Sovyet subay iken Nazi Almanya'snn saflarna gemi. Savan bitiminde de CIA'ya. Bir dnem, Ankara'da CIA grevlisi olarak bulunduu da biliniyor. CIA grevlileri John K. Aho ile Ruzi Nazar'n Trkiye'deki "i arkadalar"nn, bir Trk gazetecisi olduunu da yine Dr. Faruk Skan'n Babakan Ecevit'e, "ok Gizli" kayd ile yazm olduu 25 Mays 1979 tarihli bir baka yazdan reniyoruz. "Bakanlma yaplan baz ihbarlarda, Iran ah'nn lkesinden ayrlmasndan sonra yeni hkmetin kurulmas zerine, ran Bykeliliinin iranl renciler tarafndan igal edilmesi srasnda, rencilerin ran istihbarat rgt SAVAK'n odalarnda bulduklar belgelerde, Bakanlmca hakknda soruturma srdrlen ITT ve bir ksm irketlerle ilgili tahkikatlarda sk sk ismi geen baz basn mensuplar ile dier baz ahslara SAVAK tarafndan gizli birtakm hizmetler karl nemli miktarlarda paralar dendiinin grld, bu belgelerin igalci rencilere mdahale eden polislerle birlikte elilie giren bir MT grevlisince alnd bildirilmektedir..." (Yarnlarn haneti, s.205-206.) Burada u soru sorulmaldr: ah'a istihbarat hizmeti sunan bir Trk gazetecisi, ah rejimi devrildikten sonra bu kez mollalar iin de ayn hizmeti grmeyi srdrebilir mi? Hi kukunuz olmasn, yant "Evet" olacaktr. Ama, para deil mi? Dahas, bu gazeteci, eer bir yandan CIA ile de ilikili ve CIA onun ran ile balantsn srdrmesini istiyorduysa, bu hizmetini srdrmesinde bir saknca bulunmas yle dursun, yarar da vard. "Irangate"in Iran kkenli kahramanlarndan Siva, Haimi ve Monuer Gorbanifar'n da nce CIA ve ah'a, sonra da yine CIA ve bu kez mollalara alm olmalar bu durumun ak bir kant.

"galci rencilerle birlikte elilie giren bir M/T grevlisince alnd" bildirilen belgelerde

adlar geen Trk gazeteciler kimlerdi? Bunlarn iinde bizi dorudan ilgilendiren biri iin iranl gazeteci Amir Tahiri'nin Nest of Soies (Casuslar Yuvas) adl kitabnn "Iran-gate" olayna deinen (Londra, 1988) 62. sayfasnda nemli bir ipucu bulunuyor. Tahiri'nin yazdna gre:

143

"Kak, ranl dostlarna dant ve anlaldna gre de ona tedbirli olmak kouluyla ie koyulmas sylendi. Birka ay iinde ran'a silah salanmasnda Trkiye nemli bir yol durumuna gelmiti. rticai eylemleri ile tannan sa kanat bir Trk basn patronu ve Muammer Kaddaf'ye yaknl bulunan bir Trk mteahhidi ile birlikte. Bu yeni operasyonda otlak oldular. ABD bundan haberdar olmalyd ama Trkiye zerinden silah akna engel olmak iin hibir harekette bulunmad."
Demek ki, ran ile ilikili bulunan gazetecimiz yle sradan biri deildi. Bir kere, sac bir gazetenin nde gelen kiilerindendi. kincisi Libya ile balantl bir mteahhitle ilikili olmalyd ve birlikte i yaptklarna gre onu iyi tanmalyd. ncs, ITT ile de "i" yapyor olmas gerekiyordu. Bu nedenle de, szgelimi, o tarihte stanbul'da ITT'ye ait olan baz yerlerde, birileri onu, John K. Aho ile birlikte grm olmalyd. Dahas, sava ara ve gerelerine kar da bir ilgisi bulunmalyd. Doal olarak ara sra ran'a gidip geliyordu. Libya'da i tutmu olan Trk mteahhidine gelince, onun da kimliini saptamak g olmasa gerek. nk, bu lkede mteahhitlik yapanlar belli. Bunlar iinden SAVAK'a alan gazetecimizin yakn evresinden olann da bulduk mu, bu ikiliyi ortaya karm oluruz. Amir Tahiri'nin szn ettii Adnan Kak, 1980'lerde dnyann en nde gelen silah tacirlerinden. Kak, ABD Kongresi Soruturma Komitesi'nin belirlemelerine gre, iin bandan beri ran'a silah sat olaynn iinde bulunuyordu ve hatta bu ii rgtleyenlerden biriydi. Kak'nn bizi dorudan ilgilendiren ynyse, onun zellikle 12 Eyll dneminde Trkiye'ye duyduu ilgi. Gerekten de, bu dnemde lkemize sk sk gelip gider olmutu. Uur Mumcu, 28 ubat 1989'daCumhuriyet'teki kesinde diyordu ki:

"...Kak, daha sonra 12 Eyll dneminde sk sk Trkiye'ye gelip gitti. Genelkurmay Bakanl kapsnda Orgeneral Necdet ztorun tarafndan iki yanandan plerek karland Neydi bu samimiyetin iyz? ran'daki olaylar myd?.."

144

II
CIA'nn ve "rangate" olaynn nde gelen kiilerinin, bizde ar sa kesimle nasl organik bir ba iinde bulunduunu kantlayacak bir olay da yaand lkemizde. Tarih, 21 Ocak 1985, gnlerden Pazartesi. Yer, stanbul'da OTM salonu. Uluslararas bir sempozyum balyor. Konusu, "Trkiye'de Terristlerin Rehabilitasyonu". Gazetecilerin kendisinden bilgi almak istedikleri Basn ve Halkla likiler Mdr Seluk Emre, toplantnn "son derece" gizli olduunu, kendisinin de bu konuda bir bilgisi olmadn sylyor. Toplantya katlanlar arasnda New York niversitesi Biyolojik Psikiyatri Blm retim yesi Prof. Dr. Turhan til de bulunuyor. Nokta dergisi 3 Mart 1985 gnl saysnda til'in, CIA iin baz aratrmalar yaptn, bu aratrmalarn konusunun insan beyni zerinde etkili ilalarn gelitirilmesi olduunu, bu gibi aratrmalarn insan zerinde yaplmas Amerika'da yasak olduu iin Trkiye'de Trk denekleri kullandn yazacak, 10, 17 ve 24 Mart gnl saylarnda konuyu daha ayrntl bir biimde ele alacaktr. Sempozyuma katlanlar arasnda bir baka ilgin kii de, Paul Henze, CIA'nn Trkiye eski istasyon efi. Neil Livingstone da konuklar arasnda. Livingstone, ABD Kongresi'nde Trkiye iin lobicilik yapan "Gray and Company"nin bakan yardmcs. Bu nedenle de Trk devlet grevlileri ile yakn iliki iinde. Ne ki, ayn zamanda ran'a Yarbay Oliver North tarafndan salanan silahlarn parasyla Nikaragua'daki Kontro Gerillalarna silah gnderme operasyonunda kilit adlardan. Yine Trkiye ile yakn ilikiler iinde olan Robert Owen ile birlikte bu operasyonu yrtm. Robert Owen, ABD Kongresi'nce "rangate" olay iin kurulan Soruturma Komitesi'nde verdii ifadesinde, bu ite Oliver North, Neil Livingstone ve kendisinin birlikte olduklarn aklam bulunuyor. stanbul'daki bu gizli toplantnn bir baka konuu da, Michael Ledeen. Bu kii, ABD Ulusal Gvenlik Konseyi danman. Amerikal rehinelerin serbest braklmas iin ran'a silah satlmas iinin nclerinden Oliver North ile birlikte bu operasyonu yrtenlerden. Toplantya sahte bir pasaport kullanarak katld sonradan reniliyor.

145

Toplantya katlan teki yabanclarn ve Trklerin tm sac gre sahip ve Trkler arasnda eylemci lkclerle yaknlklar olanlar da var. Bu gizli toplantnn gizleyemedii gereklerin banda yer alam ise, CIA, Irangate ve Oliver North ile dorudan balantl olan kiilerin Trk yetkililer ile stanbul'da gizli bir toplantda bir araya gelmi olmalar. Bu toplant srasnda verilen aralarda, birlikte yenen yemeklerde birer ikier, ba baa grmeler yapld da tartmasz bir gerek.

III
ran'a salanan silahlarn bir blmnn sonradan srail uaklar ile tandn biliyoruz. Ancak, bu operasyon, srail'in devreye girmesinden nce balamt. Silahlar yalnz Trkiye zerinden ve havayolu ile ran'a gtrlebilirdi. ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu Ortak Soruturma Komitesi'nin raporunda belirtildiine gre, bu durumdan Trkiye bilgilendirilmiti. Daha sonralar, ran slam Cumhuriyeti'nin ilk devlet bakan Beni Sadr, rnein Milliyetin 6 Mart 1989 tarihli haberinde de belirtildii zere, bu silahlarn bir blmnn ran'a Trkiye zerinden gnderildiini ve Trk yetkililerinin de bunu bildiklerini aklayacaktr. CIA'nn bu gibi operasyonlarda uygulad bilinen yntem, kendisine bal bir havayolu irketini kullanmak ya da salt bu i iin bir irket kurdurmakt. Nikaragua'ya gnderilen silahlar iin bu yntem kullanlmt. imdi, bir an iin dnelim. Trkiye, ran'a silah gnderilmesine engel olamayacana gre, en azndan hangi silahlardan ne kadar gittiini bilmesi, ulusal karlarmzn gerei deil miydi? Bu iin, CIA'nn kurduu ya da kurduraca bir havayolu irketi ile gerekletirilecei bu rgt zerine yazlan kitaplara bile gemi olduuna gre, byle bir irketi el altndan Trkiye kurdurtsa olmaz myd? Kukusuz bunlar tmyle bir varsaym. Bu varsaymn temelinde de, lkemizi ynetenlerin ulusal karlarmz gzettii dncesi bulunuyor. Varsaymmz srdrelim:

146

Gerekten de, Trkiye'nin kurduraca bu irket, tayaca silahlarn ne trden ve ne miktarda olduunu bilebilecek ve bylece ulusal gvenliimiz bakmndan nemli bir istihbarat salanm olacakt. Ne var ki, irketin kurucularndan ve yneticilerinden hi olmazsa kilit durumundakiler, Oliver North ve ekibinin uygun grecei kimseler olmalyd. Eer lkemizin gvenliinden sorumlu olanlar byle bir karar alp da uygulamlarsa, doru bir i yapmlardr. Ancak, nceden bilemeyecekleri ey, Oliver Nort'un ne tr bir insan olduu idi. North'un ileyecei sular ve Amerikan Soruturma Komitesi'nin sonradan bunlar ortaya karacan kim bilebilirdi ki? Komiteye gre bu silah sat nedeniyle North'un, Kongre'nin bilgi edinmesini ve almasn engellemek, Ulusal Gvenlik Konseyi belgelerini saklamak ve yok etmek, yasad kar salamak sularn ilediini herkes sonradan renecekti. Ardndan, North'un uyuturucu kaaklna bulat ne srlecek ve hatta bu konuda baz resmi raporlar da dzenlenecekti. Bu noktada insann aklna ister istemez bir soru taklyor: Irak ile aralarndaki sava ve petrol dsatmnn glemesi nedeniyle maddi sknt iine den ran'n, lkesine her trl denetim dnda ve gizlice silah getiren uaklarn geriye bo dnmesine gnl raz olmayarak, bunlarla Batl lkelere bir miktar uyuturucu ihra etmesi acaba olmayacak bir ey miydi? Bunun iin, doal olarak, bu operasyonda yer alan kimi Amerikallarla ibirlii yaplmas da gnah deil miydi? Eer bu sorulara "Evet" yant verilirse, o zaman isin iinde olan Trklerden bazlarnn da bu ie bulatklarn kabul etmek gerekecek. Eer, byle bir uyuturucu kaakl yaplm elde edilen paralarn transferi iin belirli bir bankann kullanlp kullanlmadna, bu parann paylam yznden birilerinin bana bir eyler gelip gelmediine de bakmak yerinde olacak. Oliver North'un byle bir ie kartn dndrecek baka nedenler de var. Bir kere, iin balangcnda "fnansr" olarak Muhammed ekerci'nin bulunduunu Amerikan Kongresinin Soruumun Komitesi'nin raporundan, Amil Tahiri'nin ad geen kitabndan ve hem de svire basnndan reniyoruz. ekerci'nin ne ile urat ise besbelli.

147

IV
Kemal Horzum, sradan bir iadamyd. Ancak, devletin sivil-asker, st dzey brokratlar ile irketler kurdu, bunlardan kimilerine de yannda i verdi. Oysa gerekte, bu kiilerin ounun sekreterini aarak onlardan bir dilekte bulunmas bile olanakszd. Bu, yalnz Horzum iin deil, hemen hepimiz iin yle. Kemal Horzum, irket zerine irket kurarken, paraya para demezken, birden, o nl "Horzum Olay" patlak verdi. nce, o da svire'ye kat, sonra Trkiye'ye geldi ya da getirildi, tutukland. Bu arada ilgin olaylar da yaand. Prof. Dr. Uur Alacakaptan ile Prof. Dr. Muammer Aksoy gerek iki dosttular ama, Alacakaptan, Horzum'un; Aksoy da, onun milyarlarca lira parasn kendi hesaplarna geirdii ne srlen Emlak Bankas'nn avukatln stlendi. Horzum'un svire'den getirilmesi srasnda bu konudaki ilemleri yrten, Adalet Bakan Mehmet Topa't. Bu bakann, Horzum yurtdnda iken onunla gidip grt ortaya kt. Topa, daha sonra Ankara'da, brosunda ldrld. Horzum'un yarglanmas srasnda yarglar davaya bakmaktan kandklarn, bilirkiiler bilirkiilik yapamayacaklarn akladlar. "Horzum Olayna, bankann o sra genel mdr olan Blent emiler'in ve 12 Eyll'n Maliye Bakan Kaya Erdem'in ad kart. in gerei aranrsa, daha kimlerin ad karmad ki!.. Kemal Horzum, ayr ayr birka sutan yargland. Bunlarn ayrntsna burada girecek deilim. Konumuzu dorudan ilgilendireni, Emlak Bankas ile ilgili olan. Sorulmas gereken soru udur: Bu kadar para kimler arasnda nasl paylald? Herkes payna raz oldu mu? Dardan pay isteyenler kt m? Hem sonra, bu tutar, bankann hesaplarna gemi olan; baka yollardan da ayn balant iinde svire'ye baka para transferleri yaplp yaplmad bilinmiyor. Horzum olaynn parasal yn zerinde durmayacam. O gnlerin gazetelerinde bu konuda ayrntl bilgi bulunuyor. Kald ki, bence Horzum olaynn parasal boyutundan ok daha nemli olan yn, onun - evresinde kmelenen ya da onunla ilgili olarak adlarndan sz edilen kiiler. imdi, bir an iin, 12 Eyllclerin siyasal partilerin kurulmasna izin verdii 1983 ylna dnelim.

148

Askeri ynetim, Milliyeti Hareket Partisi bata olmak zere sa kesimin oylarn toplayaca dncesiyle ve ak destek vererek Milliyeti Demokrasi Partisi'ni kurdurmu ve bana da E. Orgeneral Turgut Sunalp'i geirmiti. te, bu parti kurulurken Kemal Horzum-Ahmet Turgut ikilisi, partiye paradan baka genel merkez olarak kullanlan ve mavi ev diye bilinen evi verdiler. Turgut Sunalp'e ofryle birlikte bir Mercedes otomobil saladlar. Ve Horzum, yurtdnda kaak olarak bulunduu bir srada, Milliyetle 11 Kasm 1987'de kan bir haber yleydi:

"Turgut Sunalp, kaak iadam Kemal Horzum'un partinin kurulu almalar srasnda yardmlar dokunduunu, bu nedenle kendisini sevdiini syledi."
Bu noktada bir eyin altn nemle izmek gerekiyor. O sralar kapal olan MHP'lilerin ve lkclerin nemli bir blm MDP'de toplanmt. Sonraki birtakm olaylar tam anlamyla yerli yerine oturtabilmek iin, bu olguyu aklmzdan karmamalyz. kinci bir nokta ise, E. Orgeneral Turgut Sunalp'in, Kemal Horzum'un yksek rtbeli asker kiilerle gelitirecei ilikilerin ilk halkalarndan biri olmas. Kemal Horzum'un adnn evresinde dnp gelien olaylar iinde en nemlisi, 9 Kasm 1984'te kurulan ve "B.C. Havayollar" adn tayan havayolu irketi. Ticaret sicilindeki kaydna gre irketi kuranlar u kiiler: Kemal Horzum, Uur Reyhan, Mustafa Arda, Orhan Serdem ve Sabri Bolk. irketin 2 Mart 1985'te yaplan olaanst genel kurul toplantsnda Fikret Baba da ortak olarak alnm. Daha sonra Ylmaz Temel ve erafettin Uur da katlm ortaklar arasna. irketin amac, ticaret sicilindeki kaydna gre, yurtii ve yurtd her trl havayolu tamacl. irketin bu amac gerekletirebilmesi iin, uak satn alabilmesi, pilotlu ya da pilotsuz uak kiralayabilmesi ngrlm. irketin kurucu ortaklarn biraz daha yakndan tanyalm:

Uur Reyhan: irketin genel mdrl grevini de stlenmi olan Reyhan, Tercman

gazetesinde murahhas ye ve bu gazetenin yazarlarndan. Sava ara gereleri iiyle uraan Zirok irketinin ortaklarndan.

149

lgin olan, Milliyet iin olay aratrrken kendisine sorduumuzda, Reyhan'n, bu irketi 1985'te Horzum'un avukatndan satn aldn, ncesini bilmediini, B.C. Havayollar irketi ile bir ilgisi olmadn sylemesi. Aramzdaki bu konumann bant zmn 7 Ekim 1988 tarihli Milliyette bulabilirsiniz. Acaba Uur Reyhan, 1985 tarihine dein olan dnem iin kurucularndan olduu ve genel mdrln yapt irketle ilgisini neden inkr etti? Yantlanmas g bir soru. Mustafa Arda: E. Korgeneral, MT eski mstear yardmcs. Orhan Serdem: E. general. Olu Cavlan Serdem. Kbrs'ta nce Rauf Denkta, sonra da Asil Nadir ile birlikte alt. Sabr Bolk: 1983'e dein Emlak Kredi Bankas Ticari Krediler Mdr Yardmcs. Fikret Baba: 1978'de Emlak Kredi Bankas Genel Mdr Yardmcs, 1983'te ayn bankann ynetim kurulu yesi. u duruma gre Uur Reyhan'n genel mdr olduu irket, biri MT eski mstear yardmcs olan iki general ve bir devlet kuruluu olan Trkiye Emlak Kredi Bankas'nn st dzeyde iki yetkilisi tarafndan kuruluyor. Krt Ahmet'le birlikte lokantada hesap yznden kavga karan, "baba'lardan Haydar Ko'la didien Kemal Horzum'un, sivil-asker brokrasinin st dzeyindeki kiilerle birlikte bir havayolu irketi kurabilmesi, onun iin kukusuz gerek bir baar. te yandan, irketin 25 Ekim 1985 tarihindeki genel kurul toplantsnda, ad, Anadolu Kargo Havayollar (AA) A..' ye evrilmi. -Bu arada iki generalin daha irkete ortak olduunu gryoruz: erafettin Uur ve Ylmaz Temel. Ne var ki, 30 Haziran 1986'da, irketin asker kanad, yani Mustafa Arda, Orhan Serdem, Ylmaz Temel ve erafettin Uur toptan ortaklktan ayrlmlar. Acaba neden? 15 Haziran 1987 tarihinde yaplan olaan genel kurul toplantsna gre irketin ortaklar yle: Uur Reyhan, Ali Reyhan, Mehmet Reyhan, Fatma mran Tanl, Alpaslan Baak, Yaman Baykut ve Hakk zkazan. Ali Reyhan ve Mehmet Reyhan, Uur Reyhan'n oullan. Orhan Yzbaolu ise 12 Eyll dneminin Maliye Bakanl Mstear.

150

Hakk zkazan: Maliye Bakanl eski mstear yardmcs. Yaman Baykut: Dileri Bakanl eski grevlilerinden.
Bu havayolu irketinde danman olan alm bulunan bir general daha var. E. Hava Tmgeneral Vedat Akal. Bu generalin bir zellii de, 29 Aralk 1981 ile 12 Kasm 1984 arasnda Trkiye Emlak Kredi Bankas'nn ynetim kurulu yesi olmas.

V
Bu havayolu irketinin kendisine ait bir ua olmad biliniyor. Buna karlk, Uur Reyhan, irketin genel mdr olarak bankaya ayr yaz yazyor, ran'a ve Irak'a yaplan transit ticaretten elde edecekleri kr, Horzum'un bankaya olan borcuna karlk gsteriyor. Bu durum, Ankara 3. Ar Ceza Mahkemesi'nin 1985/215 esas sayl dosyasna bilirkiiler Nevzat Toroslu, Ahmet Kumrulu ve Ahmet Duran Peker tarafndan verilen 15 Temmuz 1987 tarihli bilirkii raporunun 32. sayfasnda aka belirtilmi: irketin kendi mlkiyetinde uak bulunmadna gre, ite bu noktada, irket szlemesinin, "pilottu veya pilotsuz uak kiralayabilmesi" maddesi byk nem tayor. yle y, irketin kendi ua yoksa ve pilotlu ya da pilotsuz olarak uak da kiralanmamsa bu transit ticareti nasl yapacakt? Transit ticaret, Trkiye dnda bir yerden alnan bir maln Trkiye zerinden yine Trkiye dnda baka bir yere gtrlmesi demek olduuna gre, zellikle, "ran'a yaplacak bu ticaretin teki aya neresiydi?" sorusuna verilecek yant da, son derece nemli. Hem sonra bu konuda bankaya byle arka arkaya yaz yazldna gre, bu ticaretin balantlarnn da yaplm olmas gerekiyordu.

151

VI
Kartal Demira'n 18 Haziran 1988'de, Ankara'da yaplan ANAP kongresinde, Babakan Turgut zal'a ate ederek ldrme giriiminde bulunmasndan sonra, Ankara DGM Savcl'nca dzenlenen Hz. 1988/91, E.1988/63, d.na. 1988/52 sayl ve 30 Eyll 1988 tarihli iddianamede, Kemal Horzum'un yannda alt ve onun adam olduu ne srlen Osman Atay'n, Kartal Demira'a bu eylem iin yardmc olduu ve hatta kkrtt sav ortaya atlmt. te yandan, bu suikast giriiminden sonra Kemal Horzum, Adalet Bakanl'nn giriimi ve Emlak Kredi Bankas Genel Mdr Blent emiler'in kiisel abalar ile svire'den Trkiye'ye getirildi. Kartal Demira, TBMM yesini ldrmeye tam teebbs suundan yargland, mahkm oldu, cezasn da ekerek cezaevinden kt. ok daha sonra ise, Trkiye'ye gelen Osman Atay susuz bulundu. Turgut zal, bu olayn stne gitmedi. Yaknlar, zal'n, Demira'n arkasndaki gler nedeniyle olayn kapanmasn, geri plannn ortaya karlmamasn istediini kamuoyuna artk aka bildiriyorlar. Bu, olayn bir yn. Ama olayn bu ynne de bir para olsun k tutabilecek bir baka konu, Kemal Horzum adnn iddianamede neden bu olaya kartrlm olduu. Burada, ncelikle unu aklamak isterim: Benim kiisel kanma gre, o sra toplanm olan kantlara dayanlarak Kemal Horzum'un da bu suikast iinin iinde olduunu sylemek olanaksz. Fakat, neden byle bir sav ortaya atlmt. Bu sorunun da yant verilmelidir. Bu yant verilmedike. T.C. Devletinin bir Babakanna kar yaplm olan bu suikast giriiminin iyz, nce bu nedenle karanlkta kalacaktr. Kemal Horzum'un adnn neden bu suikast giriimi olayna kartrldn avukat etin zek, bana yle aklad:

"...Bu iddia, Kemal Horzum aleyhinde finansal etkilerle ve siyasal nedenlerle parlatlmak istenen havann rndr. Emlak Kredi Bankas, sahip olduu maddi imknlarla Kemal Horzum hakkndaki davay etkilemek istemektedir, bu iddialarn temel nedeni budur. Kald ki, DGM savcs da byle bir iddiada bulunamayacan bir gazeteye verdii demete sylemitir. Durum bu iken Kartal Demira'n iddianamesinde Kemal Horzum hakkndaki dava ile ilgili intiba yaratc beyanlarda bulunulmas, Emlak Bankas'nn ve arkasndaki siyasal iktidarn, bu olay siyasal amalan iin kullanmak istemesinin bir delilidir. Baz kredi ilikileri de byle bir hava yaratlmasn etkilemektedir."

152

Ne var ki, Osman Altay ile Kemal Horzum'un adn ortaya atan, zal, emiler ya da o evreden biri deil, sonradan mahkemede yalanlayacak olmakla birlikte, dorudan doruya Kartal Demira idi.

VII
Kartal Demira, soruturmann ilk aamasnda Osman. Atay' ve Kemal Horzum'u bylece iin iine kartrm. Bu konudaki kiisel dncemi belirttim. Ancak, ister imdi belirteceim nedenle Demira bu yola sapm olsun, ister bir rastlant olsun, isterse Horzum'un avukatlarnn belirttii nedenle olsun, olaya ad karanlar arasnda bir ba olduunu grmemek de olanaksz. Bu balar yle sralayabiliriz:

1 - Horzum'un da, Demira'n da ayn siyasal ideolojiyi benimsedikleri tartmasz bir gerek. 2- Horzum, Dinarl; Demira, Dazkrl. Afyon'un bu iki ilesi birbirine ok yakn. Horzum, 1949 doumlu; Demira, 1956. Baka bir deyile aralarnda yalnzca yedi ya fark var. stelik, her iki ilede de grtmz kimselerin byk ounluu, birbirlerini u ya da bu lde tanyorlard. Bu nedenle de, Horzum ve Demira'n gerek doup bydkleri yerlerin birbirine yaknl ve gerekse ayn kuaktan olmalar nedeniyle birbirlerini "ahsen" tandklar belli. 3- Demira ile Osman Atay ayn kyden. 4- Eski MHP le Bakan, sonradan MDP'den Dinar Belediye Bakan Yener Emeksiz, Horzum'un evresinden. Anmsanaca zere Horzum, MDP'nin kuruluunda katklar olan biri. 5- Dazkr Belediye Bakan ise, o tarihlerde bir baka Osman Atay.
nemli bir nokta da u: Bizim blgede yaptmz aratrma, bir olguyu daha ortaya koymutu. O da, 12 Eyll'den nce Uak, Afyon ve evresinde ar sac ve zel bir terrist rgtlenmenin olutuu idi.

153

Bugn artk kesin olarak biliyoruz ki, Turgut zal, Kartal D e mira'dan ekindii iin deil, onun arkasnda bulunan yznden bu suikast giriiminin zerine gidememitir. Bugn geriye dnp de, bu adan olaya baktmz zaman, Demira'n durup d u rurken Kemal Horzum'un adn ortaya atmasnn, aslnda bu ile Horzum'un olmayan ilikisini deil, kendisini bu eyleme ynelten Horzum'un arkasndaki glere st kapal deinerek, kendisine bir gvenlik kalkan oluturmak istemi olduu ne srlemez mi? Kald ki, etin zek'in, yukarda andm, "Baz kredi ilikileri de byle bir hava yaratlmasn etkilemektedir" sz de dndrc deil mi? Gerekten de, Turgut zal'a kar yaplan bir suikast giriimi ile "baz kredi ilikileri"nin ne gibi bir ilgisi olabilir? Hem sonra, neden Trkiye Emlak Kredi Bankas da bu olaya kartrlyor? Olay soruturanlar, gerekte bu sorulara yant aramalydlar. Kartal Demira'a alan dava yanlt. En azndan, iddianamede eyleminin hukuksal nitelendirilmesi ile, sonunda uygulanarak cezalandrlmas istenen madde ilgisizdi. stelik, Demira, bir kez yarglanp hkm giydikten sonra, olayn tm boyutlar ilerde ortaya karlacak olsa bile, bir kez daha yarglanabilmesi olana da ortadan kalkm oluyor. Sann TCK'nn 450/2, 4 ve 62. madde ve fkralar ile cezalandrlmas istenmi ve yarglama sonunda mahkeme de, bu maddelere gre ceza vermitir. Bu madde ve fkralar yledir: "ldrmek

fiili: Trkiye Byk Millet Meclisi yelerinden biri aleyhine... ilenmi olursa/Taammden icra olunursa ... fail, idam cezasna mahkum edilir."

62. madde ise eylemin tam teebbs durumunda kalmasnda, idam cezas yerine 20 yldan az olmamak zere ar hapis cezas verilmesini ngryor. Oysa, iddianamedeki nitelendirmeye ve tanmlamaya gre, Demira'n eylemi, TCK'nn 146. maddesi kapsamna girmektedir. En azndan, lkemizdeki uygulama, bir savc bir dava aarken, her zaman en ar cezay gerektiren maddeden amas yolundadr. Kald ki, iddianamede, Demira'n eyleminde yalnz olmad aka belirtilmiti. Geri, 146. maddede ngrlen ceza, idam cezas. Ne var ki, bu maddede ngrlen suun "teebbs" aamas, "tam fiil" gibi cezalandrlmaktadr. Baka bir deyile, 146. maddede ngrlen suun teebbs aamasnda kalarak idam cezasnn 20 yl ar hapse evrilmesi olanakszdr. Mahkeme, ancak 59. madde ile idam cezasn "mebbet" ar hapis cezasna evirebilir. u duruma gre, eer Demira hakkndaki dava 450. maddeden deil de, 146. maddeden alm ve mahkeme de buna gre ceza vermi olsayd, 20 yl ar hapis yerine en az yaam boyu ar hapis cezasna arptrlm olacakt.

154

lkemizde, banka soydu diye ya da sradan bir vatanda ideolojik amala ldrd veya yaralad diye bu eylemlerin sanklar, 146. maddeden yarglanrlarken, iddianameye gre, ideolojik amala, lkenin i ve d gvenliinin z olan, hr demokratik dzen ve nitelikleri Anayasada belirtilen Cumhuriyet aleyhine su ileyen ve "eylemi basit olarak grmek hibir zaman kabul edilemez" denen Kartal Demira'n bu eylemi, bu denli "basit" grlerek belirtilen biimde hakknda dava alm olmas, eletirilmesi gereken hukuksal bir yanlg olarak tarihimizde yer alacaktr. Kesin olan olgu, Turgut zal'n olayn bir an nce kapanmas ve baz gereklerin ortaya ko-nulmamasn istemi olmasdr.

155

YERALTI EKONOMS VE ETELER

Enis Berberolu

Hrriyet Gazetesi Ekonomi Servisi Mdr

Devlet sterse eteleri Parasz Brakabilir

Bana bu seminerde uygun grlen konu bal, "Yeralt Ekonomisi ve eteler" oldu. Dolaysyla analizimi Susurluk etesiyle snrl tutmadm. Dviz girdilerinin Trk ekonomisi asndan kritik nem tamaya balad 1980'li yllara kadar tamay zorunlu grdm. Bylece eteleri douran ve besleyen ekonomik dzeni sergilemek istedim.

I. eteler Nasl, Neden Dodu?

1980 yl 24 Ocak tarihini tayan ekonomik paketteki nlemlerin ncelikli hedefi d dengeyi salamakt. Yani ithalat finanse edecek, lkeye benzin, fuel-oil alacak kadar dviz bulmakt.

156

Bu amala kamunun dviz girdileri stndeki kontrol bilinli olarak azaltld. hracat tevik edilerek dviz giri yollar eitlendi. demeler dengesi (devalasyon) askeri darbe kliesinin yaratt korkuyla kimse kamunun ekonomideki paynn azaltlmasna ses karmad, zelletirme icraat baarlmasa bile fikren tartlmaz tabu halini ald. Trk ekonomisini ancak iadamlarnn akll politikalar ve yatrmlarnn kurtaraca efsanesi vergi toplamay gnah sayd.. Dviz veya TL'nin nasl kazanld sorulmaynca, kazan vergilenmeyince ortaya kan kontrolsz ortamda ekonomide kaytd sektr dodu. Kaytd sektr ksa zamanda kara parayla beslenen etelerin redii bataklk halini ald. Bu etelere dur diyecek, asayii salayacak, adalet datacak devlet aygt bilinli olarak zayflatld. Bu gelimeye en somut kant ek-senet mafyasdr. Kaytd ekonomi sektrnde belgesiz ve vergisiz alveri yapan kiiler alacak-verecek sorusunu zmede kanlmaz olarak mafyaya bavurdular. nk resmi yollan kullansalar karanlk servetleri gn na kacakt. Susurluk etesinin rant iin mer Ltf Topal' bile ldrtt kumarhaneleri dnn. 1995 yl itibariyle hibiri kr beyan etmedi. Ama Susurluk srecinde ortaya kt ki, o yl byk haralar dedi. Bu kumarhanenin hi para kazanamad beyannda bulunduu devlete kalkp haratan nasl ikyet etsin ki. Olsa olsa ete kurup haraca kar savar. Veya baka bir rnek; arazi mafyas olarak anlan eteler, devletin, hazine arazilerini igalden koruyamamas nedeniyle kuruldu. Byd, Cumhurbakan katnda bile tartlan lksan dosyasna geecek kadar semirdi. imdi ilk sorunun yantn zetleyelim: eteler, devletin, elinde kalan ama giderek klen rant koruyamamas, piyasalarda otoritesini yitirmesi, gelir kaynaklarnn eitlenerek zel ellere gemesi aamasnda kayt dzeni kurulamamasn frsat bildiler.

157

II. Kaytdndan Kara Paraya Muhasebe Yntemi ve Hayali hracat

Kaytd ekonomi konusunda ok deerli akademisyenlerin farkl almalar var. Tebliimi fazla rakama bomamak iin eski DE Bakan Profesr Orhan Gvenen'in tahminini aktarmakla yetineceim. Gvenen'in OECD ile paylat ngrye gre, Trk ekonomisinde kaytlar, sadece yzde 30-40'lk blm kapsyor. Ekonomik faaliyetin yzde 60' kaytd dnyor. Yani kabaca 200-300 milyar liralk bir sektrden sz ediyoruz. Peki bu sektrn kendi hiyerarisi yok mu? Tabii ki var. nk paylam byle bir hiyerariyi zorunlu klyor. En stte kaytd ekonomiyi koruyan ve kollayan ziyaretiler. Etrafnda vurguncu szde iadamlar, hrsz brokratlar, kirli gvenlikiler... Yani devlet aygt. Peki vurgunda adil paylam nasl olacak, hangi rakamlar esas alnacak? Herkes kimin ne kadar aldn nasl bilecek? Genellikle rtl kalan bu hesaplar, 1980'li yllarn ikinci yarsnda hayali ihracat ad verilen soygun dzeninde tamamen ortaya kt. Kaytd ekonominin glgesine snan kara para tacirleri aslnda hayali ihracat muhasebe sistemi olarak kullandlar. Siyaseti, tevik yasalarn kard, namuslu memurlarn ellerini-kollarn balayan tebli ve ynetmelikler icat etti. Satlk brokratlar, usulszlklerin stn rterek hi mal gndermeden ihracat yapm gzkenlere veya iirilmi fiyat beyan edenlere duraksamadan tevik dedi. Ve bu ilern, devletin resmi verileriyle, hayali ihracat muhasebe sistemi sayesinde gzetim altnda srd. Aslnda bu iin baka bir boyutu daha vard. Muhtemelen ihra edilen uyuturucu, gelen silah ve altnd. Bu karanlk ticarete bir de vatandan vergisiyle tevik deniyordu. Ve devlet, kimin hangi etenin, hangi karanlk ilerden ka para kazandn adm adm izledi. Bylece ikinci hkme geldik ve Susurluk etesine yaklatk:

158

Takvimler 1980'lerin ikinci yarsn gsterirken, devlet eteleri, zel eteleri, istedii an, istedii lde tevik ve vergilendirme, tasfiye etme imknn yaratacak mekanizmalar kurdu.

III. Bavul Ticareti Efsanesi Nasl Kullanld?

1990'lar, Trkiye asndan ekonomik ihtilal saylacak konvertibilite saysz yararnn yan sra uygulama eksiklii nedeniyle baz sakncalar da yaratt. Mesela yurda giren dvizin kaynann sorulmas yolundaki tm giriimler bilinli olarak engellendi. Aniden ykselmeye balayan dviz rezervlerinin ardnda karanlk ticaret izleri aranacana Laleli efsanesi yaratld. Laleli denilen kaytd ihracat merkezi iin eitli rakamlar retildi. Laleli piyasas kimine gre 5 milyar, kimine gre 10, hatta 15 milyar dolar dviz girdisi salayan bir merkez olarak sergilendi. Yani ekonomide menei belirsiz girdilerin tamam bavul ticareti ile aklanr hale geldi. Ama Susurluk kazasyla gndeme gelen devasa uyuturucu trafii, bu efsaneye glge drd. Kolay deil, Trkiye stnden geen uyuturucu cirosu, yllk 30-55 milyar dolar dzeyinde tahmin ediliyor. Oysa ne Laleli paras, ne de uyuturucu geliri resmi rakamlara yansmyor, kaytdnda kalmay seiyordu. ki parann yani temiz ama vergisiz Laleli parasyla, kirli mafya, ete parasnn birbirine bulat anlalnca, Merkez Bankas, demeler dengesi bilanosunu yeni bir anlayla dzenlemeye balad. IMF'nin de izniyle yenilenen demeler Dengesinde anket usulyle hesaplanan Bavul Ticareti kalemi, dier cari gelirlerden ayr gsterildi. Bylece cari ak rakam da, 1,5 milyar dolara indirildi. Bavul hari ayn ak 10 milyar 292 milyon dolar olarak hesapland. Rakamlarn salk derecesini tartmasak bile vaziyet vahim. 8 milyar dolar kaytd ekonomi resmen Merkez Bankas bilanosuna girdi bile. Ve koca iktisatlar, bu kaytdn yok etmek yerine bykln tartmay yeliyor.

159

Peki demeler Dengesi piyasas bu kaytd itirafla dzeldi mi? Ne gezer! nk ayn bilanonun net, hatta noksan kalemi sanki ldrd. Bu kaleme gre, Trk ekonomisinden 1996 ylnda tam 1,8 milyar dolar dviz hi iz brakmadan kam gzkyor. Demek ki yle bir ekonomik yl dnn ki, sadece kaytd yollarla 8 milyar dolardan fazla ihracat salansn, ama en iddetli kriz yllarnda bile rastlanmayan lde dviz kana sahne olsun. Bu mant kim anlayacak, anlatacak. Srada nc hkmmz var: Kara para etelerinin faaliyetlerini gizlemek amacyla resmi rakamlarda maniplasyon aamasna gelinmitir. Ki bu, uluslararas itibar asndan en tehlikeli sretir. Deerli misafirler, Sonu olarak iddiamz ortadadr. Devlet hi de yle sanld gibi kaytd ekonomiyi lemez, ortadan kaldramaz halde deildir. Aksine kaytd ekonomi ve yardmc mekanizmalar, devlet-zel ete ibirlii iin hayati neme sahiptir. ok yakndan izlenir. Kaytd ekonomi kayda alnmadan kara parann kayna, sna yok edilemez, eteler parasz kalmaz.

160

TRK SYASETNDEK UYUTURUCU GLGES

Nezih Tavla

Strateji Dergisi Genel Yayn Ynetmeni

Konunun boyutlarnn kafanzda oturmas iin gemite yaanan, ok eski tarihler deil, birka olay ard ardna sralamak istiyorum: 1969 ylnda MHP Senatr Kudret Baykan, Fransa'da uyuturucuyla yakalanyor, bu olayla ilgili olarak Sami Biniciolu adl bir AP milletvekili de tutuklanyor. 1976 ylnda Erbakan ve Asiltrk'n bulunduu Diyarbakr-Ankara uanda bir ihbar sonucu arama yaplyor, iinden eroin kyor. 1978 ylnda Almanya'nn Duisburg kentinde Halit Kahraman, -MSP milletvekilidir kendisiuyuturucuyla yakalanyor ve bunu Erbakan'dan aldn aklyor. 1979 ylnda stanbul Emniyet Mdrl'nde grevli Zahit Avcbaolu, 40 kilo eroinle yakalanyor ve zerinden dnemin bakanlarndan Enver Akova'nn kart kyor. 1992 ylnda DYP Lice l Bakan uyuturucu ile yakalanyor.

161

1993'te HEP Fethiye le Bakan eroinle yakalanyor.

Bu rnekleri oaltmak mmkn. Yani uyuturucunun Trk Krd, sacs solcusu yok. Uyuturucuda etnik, siyasi ayrm sz konusu olmad gibi, uluslararas balantlar gerektiriyor. ster siyasi, ister asker, ister diplomat; uyuturucu, her kesimden, her tr gruptan insan kullanyor. nk uyuturucu; inanlmaz kolay, inanlmaz byk bir para salama arac. Uyuturucu mesafe kat ederken, snrlar kaplan geerken, anahtarlar ya da izinler gerekiyor. Bunlar da siyasiler araclyla salanyor. Org. Gre'in Seim Finansr Uyuturucu San Berber -Yaar Trkiye'de siyaset uyuturucunun iinde, uyuturucu da siyasetin. Bir dnemin Babakan Turgut zal, svire'de olu Ahmet zal ile birlikte uyuturucu kaaklndan hakknda gyabi tutuklama karar bulunan Berber Yaar (Yaar Aktrk) ile bir araya gelip saatlerce gryor. Bir lkenin Babakan uyuturucu kaaklna bulam byle bir insanla ne grr, ne konuur? Grmeye araclk eden Lbnan asll silah ve altn kaaks, kara para aklayc

Muhammed ekerci.

Bu ekerci, emekli Marksistlerden Nasrullah Ayan'a, Nascor diye bir irket kurduran kii. ekerci'nin orta uyuturucu davas sanklarndan Berber Yaar, eski Genelkurmay Bakanlarndan Doan Gre'm Kilis'teki seim harcamalarn finanse edebiliyor. Bu alanda ilikiler sa sol tanmyor. Hatta bazen uyuturucu iinin ailecek gerekletirildii bile oluyor. Bu ailelerden ilgin olan, pek benzerine rastlanmayann dikkatinize sunmak istiyorum. ileri Bakanl tarafndan hazrlanan bir raporda, yelerin tmnn "Erez" soyad tayan 14 kiilik bir uyuturucu ebekesinden sz ediliyor.

162

Alt sayfalk raporda, "Erez Organizasyonu" olarak tanmlanan ebekenin, Van ili Bakale ilesinde faaliyet gsteren ve Erez soyad tayan; Hasan, Hseyin, Abdlkadir, Abdlmecit, Bekir Stk, Datan, Rdvan, lhan, Tufan, Kemal, Frat, Suphi, Abdullah ve
Sabri Erez'den olutuu kaydediliyor. erisinde tablo ve ilikileri aklayan emalara da yer verilen raporda, "Erez Organizasyonu"nda grev alan yelerin, uyuturucu ticaretiyle olan ilgileri de, nfus ve sabka kaytlar, tarih, olay, dosya numaralaryla anlatlyor.

Bu Erez'ler hakknda ne yaplmtr, ne yaplmamtr bunlar ayr bir aratrma konusudur ama gerek olan tek ey, var olduklardr.

tiraflaryla svire'yi Altst Eden Cantrk, Trkiye'de Serbest!

Yine bunun gibi aydnlanmaya muhta bir konu, br isim de, bu lemin nllerinden Behet Cantrk konusudur. zninizle bu konuya gemek istiyorum. Behet Cantrk'n kim olduunu herkes bilmektedir. Cantrk'n, sol grl olarak bilinen avukat Uur Alacakaptan ile tanmasnda eski bakanlarmzdan Hikmet etin araclk edebiliyor. Cantrk'n gzaltna alnd srada gvenlik birimlerine yapt itiraflar sonucunda verdii isim ve koordinatlarla, dnyann en byk uyuturucu operasyonlarndan biri olan "Pizza Connection" gerekletiriliyor. svire'de, Adalet Bakan'na kadar uzanan uyuturucu skandali ortaya kyor; yzlerce insan tutuklanyor, milyonlarca dolara el konuluyor. Ama gelin grn ki, Behet Cantrk, bu ifadeleri "bask altnda" verdiini syledii iin serbest braklyor ve Trkiye'de hi kimse hakknda da soruturma almyor. Konu kapatlyor yani. Ama gelin grn ki, Behet Cantrk'n ifadesi nasl bir hayal mahsul, anlattklar zorda kald iin uydurduunu syledii isimlerse, hesap numaralarysa, yabanclar bu koordinatlarla koskoca uyuturucu ebekelerini yerle bir ediyorlar ama bizim lkede hibir ey olmuyor, daha dorusu olamyor.

163

Araya birtakm eller, birtakm koruyucular giriyor. Bunlar, devletin en st kademelerine kadar kabiliyor. Bu ilikiler yle hale ulayor ki; Aratrmac gazeteciliin piri aabeyimiz Uur Mumcu'nun bir saptamas var; bugne, iller'lere getiriyorum;

Silah Kaakl ve Terr kitabnn 177. sayfas. Zekeriya Krat adl bir AP'li milletvekilinin,
uyuturucu madde kaaklndan yakalandktan sonra verdii ifade, sve gmrk kaytlarna dayanarak anlatlyor. fadelerde AP Genel Bakan Demirci'm yannda Hayr adnda birinin ad geiyor. Demirel'in yannda, onun zel korumaln yapan bu Hayri'nin eroin kaaklndan mahkm olan kardeinin telefonlarnn ktna dikkat ekiliyor. Bugnlere geliyoruz.

Uyuturucu Kaaksnn rtibat Telefonu Babakanlk zel Kalemine Ait

Dokuz ay nce birtakm belgelere ulatk.
Bu belgeler nterpol, Emniyet Genel Mdrl, Babakanlk] arasnda "hummal bir faaliyeti" ieriyordu. Kanada'da yakalanan bir uyuturucu kaaksnn zerinde Babakanln telefonunun kmas olayna ilikin yazmalard bunlar. Olay yle geliiyor: Kanada polisinin yakalad bir uyuturucu kaaksnn zerinden kan Trkiye'deki irtibat telefonunun, kimin adna kaytl olduunu sormasnn ardndan yaplan aratrmada, sz konusu telefonun Babakanlk zel Kalem Mdrlne ait olduu anlalyor. Ancak bu durum, bilgiyi soran Kanada makamlarna dirilmiyor, saklanmaya allyor. En acs, bu olayla ilgili olarak herhangi bir soruturma da almyor.

164

Belgelere gre olay yle geliiyor: 1. Kanada Polisi, 31 Ekim 1995 tarih UlPI-7074 no'lu belgeyi Emniyet Genel Mdrl Kaaklk stihbarat Daire Bakanl'na faks kanalyla ulatryor. "Royal Canadian Mounted Polie"t bal olarak Viyana'da grev yapan Narkotik Atae DA. Doombos'un imzasn tayan ve "A" snf gizlilie sahip belgede u bilgiler yer alyor:

"10 ubat 1970 doumlu David Dingwall isimli ahsn Toronto blgesinde 5-6 posta kutusu iinde esrar sevkyatn idare ettiinden phe ediliyor. Her iki kutuya haftalk 300 gr. esrar konuluyor. Bu da yaklak olarak ayda 6-7 kg esrar yapar. Bu operasyonun birka ay srd dnlyor. Toronto'daki aratrmalar sonucunda uyuturucu kaaklndan Ben Samuel Davidson tutukland. Paket zerinde iade adresi olarak Dingwall'n ikamet ettii sanlan 'Barbara de Haan, Kle-inbeerpad 18, Eindhoven, Netherlands' yazlyd. Davidson ifadesinde, DingvvaH'un talimatnda, paray Amsterdam/ Hollanda'daki ABMAMRO'daki 414936957 numaral hesaba havale etmesini sylediini belirtti. Dingwall ile irtibat kurulabilecek 31-20, 673 34493 ve 693 72 80 (Hollanda) ve Trkiye'ye ait 90 312 417 04 76 numaral telefonlar tespit edildi. Davidson bu numaralardan Michael isimli birisiyle konutuunu da syledi. Barbara da HAAN, David Dingwall ve Bert Samuel Davidson isimli ahslarn kaytlarnzda tannp tannmadklarnn ve Ankara'ya ait yukarda bahsedilen telefonun abonesinin kim olduunun ve kaytlarnzda tannp tannmadnn bildirilmesini rica ederim." 1. Bu belgenin Ankara'ya ulamasndan 21 gn sonra Emniyet Genel Mdr Vekili Cemil Serhadl, Bakan adna imzalad bir dilekeyle konuyu Babakanlk Mstearl'na iletiyor. Serhadl, 21 Kasm 1995 tarih ve 2114/18714/12572/267389 no.lu yazsnda u bilgilere yer
veriyor:

165

"Kanada Makamlarndan alnan bir bilgide; 10.02.1970 doumlu David DINGWALL isimli bir ahsn Toronto blgesinde posta yoluyla esrar sevkyatn idare ettii, bir ay ierisinde yaklak 6-7 kg esrar sevkyat yapabildii, Kanada'da yrtlen tahkikatlar sonucunda Ben Samuel Davidson isimli ahsn bu lkede tutukland, paketler zerinde iade adresi olarak Hollanda'ya ait bir adres olduu, DAVIDSON'm ifadesinde David DINGWALL'n kendisine paray Ansterdam'da 414936957 numaral hesaba havale etmesini 'sylediini, DINGWALL ile irtibat kurmas iin kendisine Hollanda'ya 67334493 nolu telefonlar ile lkemize ait 312-4170476 numaral telefonlarn verildiini ve DAVDSON lkemize ait bu numaradan MICHAEL isimli bir ahsla bir ka kez grtn belirtmitir. Belirtilen telefon ile ilgili olarak yaptrlan tetkikte; szkonusu numarann Babakanlk zel Kalem Mdrl'nn faks numaras olduu anlalmtr. Bilgi edinilmesini ve konu ile ilgili grlerinizin bildirilmesini arzederim"
3. Bu yazmadan gn sonra Babakanlk zel Kalem Mdr Akn stanbullu, 24 Kasm 1995 tarih ve 01-43-02798 numara ile Babakanlk Mstear Yardmcl'na, Nedim ztrk'n dikkatine sunulmak zere u yazy gnderiyor:

"lgi yazda belirtilen telefaks numaras Mdrlmzde mevcut bulunan 3 telefaks cihazndan birisine attr. Bu husustan hareketle, Mdrlmzde yaplan incelemede szkonusu yazda belirtildii ekilde bir muhabere yaplmad anlalmtr. Ancak, konunun hassasiyeti dikkate alnarak herhangi bir tereddte mahal braklmamasn teminen, ileri Bakanl (Emniyet Genel MdrlU)'ndan, yapld ileri srlen grmelerin tarihleri konusunda edinilecek bilgilerden hareketle; Babakanlk tarafndan denmekte olan faturalarla ilgili olarak belirtilen tarihleri iine alacak ekilde detayl dkm istenmesinin ve bunlar zerinden aynca kontrol yaplmasnn gerekli olduu dnlmektedir. Bilgileri ve gerei arzolunur"

166

4. Aradan 20 gn getikten sonra 14 Aralk 1996 tarihinde Emniyet Genel Mdrl Kaaklk stihbarat Daire Bakan TuncayYlmaz, durumdan kendilerini haberdar eden Kanadal Narkotik grevliye 75677 no'lu bir faks mesaj gnderiyor. Ylmaz, mesajnda u notu iletiyor:

"lgi yaznzda uyuturucu madde kaakl konusunda grmeler yapld belirtilen telefonun, hangi tarihlerde arand, grmelerin dinlemeye alnp alnmad ve ne gibi grmeler yapld hususunda sizin teshillerinizin bulunup bulunmadnn ve telefon numarasnn yeniden tetkik edilerek bildirilmesini rica ederim. birliiniz iin teekkr ederim" 5. Ylmaz'n bu mesajna 15 gn sonra 2 Ocak 1996 tarihinde UIPI-6301 nolu faks notuyla
cevap veren Kanadal Narkotik grevli Doornbos, mesajnda u bilgilere yer veriyor:

"90 312 417 04 76 numaral telefonla, tutuklu Samuel Davidson hi kontak kurmamtr; Hollanda numaralar hari, Trkiye'ye ait numara, Dingvvall ile irtibat kurulmas gerektiinde kullanlmak zere verilmiti. Bu yzden, numara Aratrma nitemizce hi bir zaman teknik takip konusu edilmemitir ve irtibat tarihi ve zaman hususunda her hangi bir spesifik bilgimiz yoktur. nceki yazmzda belirtilen hususlara ilikin cevabnz bekliyorum. Sayglar."
6. Bu mesajdan 10 gn sonra 72 Ocak 1996 tarihinde Emniyet Genel Mdrl Kaaklk stihbarat Daire Bakan Tuncay Ylmaz, Kanadal Narkotik grevli Doornbos'a 4 no'lu u faks mesajn gnderiyor;

"David Dingwall hakkndaki yaznzla ilgili olarak; Bert Samuel Davidson, Barbara de Haan, David Ding\vall isimli ahslarn kaytlarmzda tannmadklar tespit edilmi olup, ilgide kaytl yaznzda da belirtildii zere, Trkiye'de kurulu bulunan telefondan Dingvvall'la bir irtibat kurulmamtr. lkemizle ilgili her trl detayl bilginin gnderilmesini rica ederim. Ibirliiniz iin teekkr ederim."

167

7.

6331 no'lu faks notunda u grleri dile getiriyor:

Kanadal Narkotik grevli Doornbos, ayn gn yani 12 Ocak 1996 gn gnderdii UIPI-

"12.01.1996 tarihli faks yaznz iin tefekkrler. Trkiye ile ilgili elimizde mevcut tm bilgileri size gndermi bulunuyoruz. Tek eksik olan bilgi, 90 (312) 417 04 76 numaral telefonun abonesi hakkndaki bilgilerdir. Sz konusu telefonun abonesinin biyografik bilgileri ile kaytlarnzda tannp tannmadn bildirmenizi rica ederim. "
Kanada polisinin bu srar sonucu Emniyet Genel Mdr Vekili Cemil Serhadl, 16 ubat 1996 tarih ve 48-080 no'lu dileke ile tekrar Babakanla bavurdu: 8.

"lgide kaytl yazlarn konusunu tekil eden telefon numaras ile ilgili olarak, ilgi (a)'da kaytl yaz ile uyuturucu madde kaaklnda kullanldna dair bilgi alnd bildirilmi, ilgi (b)'kaytl yaz ile de sz konusu telefon ile belirtilen ekilde muhabere yaplmadnn tespit edildii, ancak konunun hassasiyetine binaen, herhangi bir tereddte mahal brakmamak iin konunun takip edilecei bildirilmiti. Sz konusu telefon hakknda elde edilen gelimeler' ile konu hakkndaki grlerinizin VED olarak bildirilmesini arzederim."

168

Telefon Kaytlar Siliniyor...

Babakanln bu yazya yant verip vermediini bilmiyoruz ama bildiimiz bir tek ey var, o da, bu olayla ilgili olarak, bylesine karanlk bir konuyu aydnla kavuturacak telefon dkm ayrntlarnn yukardan gelen "gizli" bir emirle silindii. "Kim, niye sildirdi?" Bu da aratrlmas gereken bir konudur. Biz bu belgeleri ele geirdiimizde bizim haber blteni Gndem'de haber yaptk, ama Gndem, sadece abonelere gnderildii ve snrl sayda okuru olduu iin, konu Aydnlk araclyla kamuoyuna duyuruldu. Kendilerine teekkr ediyorum. Konunun bundan sonraki boyutlarn renmek iin Kaynak Yaynlar'ndan kan iller zel rgtn okumanz gerekiyor. Orada "Gnmzde kim kimdir, ne ile urar?"n yantlar vardr.

169

NKLEER MADDE KAAKILII VE TRKYE

Metin Dalman

Focus Dergisi Trkiye Temsilcisi

Trkiye yle bir lke ki, dnyaya yeni yeni metotlar, yeni yeni tehlikeli maddeler retmeye balad. Nkleer madde kaakln Trkiye'de pek bilmiyoruz. Nkleer madde karlrsa ne oluyor. Atom bombas yaplyor. Nkleer bombay yapmak iin dnyada baz merakl mteriler var. Bunlarn banda ran geliyor. Irak, Pakistan, Hindistan ve Libya. nk Sovyetler zamanndan bu yana, nkleer silahlarn sfra indirilmesi konusunda Rusya'yla Amerika arasnda bir anlamaya varld. Sfra indirilmedi ama prensip olarak byle bir anlama var. Atom bombasna sahip olmak, bu lkelerin hepsinin hayali. Bu olursa ne olacak? ran btn Avrupa'y vurabilecek, Amerika ile pazarlk gcne sahip olabilecek. Terrist lke olarak damgalanan lke, birdenbire pazarlklar yaplmaya mecbur kalnan lke haline gelecek. Trkiye, bu bakmdan ok nemli bir kpr. Trkiye'nin bu pazarda verebilecei ok ey var.

170

Cezas Yok!
Nkleer madde kaakl Trkiye'de maalesef su olmuyor. Sigara kaakl neyse, kahve kaakl neyse, nkleer madde kaakl da o. Hibir cezas yok. ok kk bir para cezasyla kurtulmak mmkn. Ayrca, uyuturucudan ok krl. Uyuturucu getirdiinizde baz morfini eroin yapmak zorundasnz, onu Avrupa'ya sokmak zorundasnz, paketlere blp satmak zorundasnz. Bir sr i. Nkleer maddenin bulunduu yer belli, mterisi belli. Paras hazr. Gramlarla kartabildii iin de saklanmas, tanmas kolay.

Talibi ok
Trkiye'de nkleer madde pazarna girmek isteyenler var. Bunlardan biri Trk mafyas. nk uyuturucu konusunda artk imknlar azald. Kr marjlar azald. Trk mafyasnn yllardan beri olumu bir altyaps var. Belirli noktalarda adamlar var. Rusya'dan btn Avrupa'ya kadar gelimi alar var. Nkleer madde pazarna girmek isteyen nemli bir g de PKK. nk bunun en byk mterisi ran. PKK'nn da ran'a ihtiyac var. Hem lojistik destek anlamnda ihtiyac var, hem de para anlamnda. ran'a nkleer madde salayan bir rgt olmak, PKK'ya tahmin edeceimizden ok daha byk imknlar salayacaktr. Bu nedenle PKK, elimizdeki bilgilere gre, nkleer madde pazarnda olduka nemli rol oynamakta. Bu maddeyi Trk makamlar bilmiyor. Uranyum nedir, nasl analiz edilir, nasl saklanmas gerekir, fiyat nasl tespit edilir? Bunlar bilen bir makama rastlamadm. Trkiye'de "uranyum235" yakaland. ok tehlikeli bir madde bu; Vatan Caddesi'ndeki Emniyet Amirlii'nin deposunda yllardr duruyor. zel sandklar iinde saklanmas lazm. Naylon torbann iinde saklanyor. Nkleer madde konusunda, Aydnlk dergisinde, zer iller ailesinin bu konuya da bulatna ilikin baz yazlar okuduk. Ben bunun belgelerine maalesef ulaamadm.

171

Elimizdeki belgelere gre, Trk polisinin yapt operasyonlarda, dnyada ilk defa, ilk ve tek resmi alc olarak ran devletinin ad geiyor. Dnyada bunun ikinci bir rnei yok. Trkiye'nin yapt aratrmalar, farkna varlmadan o kadar byk noktalara gidiyor ki, ran devletinin alc rolnde olduunu Trk emniyeti ve Trk DGM'si belgelemi durumda.

Trkiye Anahtar lke Oluyor

Alman D stihbarat rgt (BNP), 96 ylnda, CIA'yla birlikte ok byk bir operasyon yapt. Bu operasyon, yedi lke iindedir. Almanya, svire ve Trkiye iin bir operasyon. Buna gre dnyada nkleer madde kaaklnn en nemli ismi bir Trk: Metin Selvi. Metin Selvi'nin TKP'li olduu, gemi yllarda KGB adna ajanlk yapt ve Trkiye'de nemli bir bakann akrabas olduu syleniyor. Alman gizli servis BNP raporlar byle yazyor. Bu raporlar elimizde. Bu son derece nemli; dnyadaki nkleer madde kaakln yneten insan olarak BNP ve C1A tarafndan damgalanm bir Trk hakknda, Alman hkmeti Trk polisine bir yaz yazyor. Trk polisinden gelen yaz sadece iki satr: "smine kaytlarmzda rastlanamamtr." Bu son derece zc bir konu; Trkiye, planl en byk nkleer madde kaakl konusunda anahtar lke oluyor ve Trk hkmeti bunu bilmiyor! Farkna varmazlarsa (!), Trkiye terrizme destek olan lkeler arasnda yer alabilir; buna da amamak lazm. Trkiye artk Rusya'dan gelen, ran, Irak ve Rusya'ya satlan nkleer maddelerin bulutuu, deerlendirildii ve sakland ve pazarlnn yapld lke oldu. Bu, belgelerle aklanm durumda. Trkiye'de 10 tane olay var Trk polisinin kaytlarna gemi. Nkleer madde kaakln bizim hkmetlerimiz bilmiyor ama babakanmzn bu lkelerle ilikilerine baktmzda da fazla armamak lazm!

172

KONTROL EDLEMEYEN BR G DEVLETN NE GRM

Fikri Salar

Oturum Bakan CHP el Milletvekili, TBMM Susurluk Aratrma Komisyonu yesi

Trkiye'nin bamszlyla ilgili, Trkiye'nin geleceiyle ilgili bir fotorafn aydnlanmas dorultusunda bir almaya katkda bulunduunuz iin ok teekkr ediyorum. Trkiye Cumhuiyeti'nin ayakta kalm olmas, az sayda aydnn direnmesiyle oluyor. nemli olan galiba bu saynn artrlmas. Bunun iin de Susurluk fotorafn iyi grmemiz gerekiyor. Bizim konumuz, iller zel rgt ()'nn faaliyetleri. , 3 Kasm'dan nce Trkiye'nin gndemine geldi. i Partisi'nin ok deerli genel bakan Sayn Perinek vastasyla geldi, ama kimsenin dikkatini ekmedi. ile ilgili ne yaplp yaplmadm kimse ok fazla bilmiyor ve ilgilenmiyordu belki. Ama 3 Kasm'da bir Mercedes bir kamyona arpt, sanki Trkiye kamyona arpm gibi bir netice ortaya kt. Trkiye, 3 Kasm'dan sonra ok nemli bilgilerle, olaylarla kar karya kald. 3 Kasm'dan bugne kadar pei peine gelen bilgiler, 3 Kasm ncesine daha baka gzle bakmaya neden oldu.

173

Birok arkadamz, bizler iin, "o durumda siz yetkiliydiniz, bunlarn farknda deil miydiniz" diyebilir. Aslnda deildik; nk yan yana duran iki binann birinde darbe karar verilirken, dierinde babakann bundan haberi olmuyor. Trkiye'de bilgiler maalesef atanmlarn cebinde. Seilmilerin bu bilgilerden haberi yok. Dolaysyla Trkiye'de demokrasi tam olarak olmad, demokratik kurumlar, kurallar tam olarak almad iin birok eyi sonradan reniyorsunuz. Bence nemli olan, rendikten sonra ne yaptnzdr. Siyasetisinin, aydnn, yazarn izerin, konuyu rendikten sonra ne yaptdr. O snav acaba geirdik mi? Parlamento, 3 Kasm'dan sonra, oybirliiyle bir komisyon kurulmas dorultusunda ilk snavn verdi ve baarl oldu. Ama aradan geen srete, zellikle iktidar partileri, bu konunun ierisinde kendilerinin de olabilecei, dzenin partileri olduu ve bu dzenden kan aldklar bilinciyle, pei sra gidildiinde, kendilerinin de yok olacan anlayarak ie parlamentodaki gibi bakmadlar ve mmkn olduunca devletin arivlerini kapamaya, bilgilendirmemeye ve sonra aka, "fasa fisodur, glu gludur" diyerek, brokrasiye de gerekli tembihleri dolayl olarak yapmaya altlar. Birok aratrma sonucunda geldiimiz noktada, en fazla yzde 30'luk bir mesafe kat ettiinizi grebiliyorsunuz. Aldnz bilgilerin, belgelerin yeterli olmadn grebiliyorsunuz. rnein, mehur kazada len kiilerin, Kuadas'nda kalm olduklar otelin faturasn deyen bir kii var. ileri Bakanl Tefti Kurulu'nun Babakanlk Tefti Kurulu'na vermi olduu bilgide bu kiinin ismi var, ama bu kiiyle ilgili hibir aratrma yaplmam. Otel faturalarn deyen kiinin, sadece ismi biliniyor, kimse kimliini ve cismini bilmiyor. Buna benzer bilgilerin, sonuca gitme konusunda engelleyerek verildiini grebiliyoruz. Mesela silahlarn daha nce kullanlmasyla ilgili raporun iinde bir paragraf unutulmu! Sonra baka bir dncenin devam ettiini gryorsunuz. Benzeri eksik bilgilerin alenen yapldn ya da bilerek yolun kartrlmas dorultusunda faaliyet gsterildiini sylemek istiyorum. Kontrol edilemeyen bir g devletin iine girmi ve nce devletin li menfaatleri adna diye ortaya koyduklar almalar, oka ve sadece kendi karlar dorultusunda salamaya almlar.

174

Bizden nceki oturumun ok deerli iki konumacsn dinledim. zellikle uyuturucuyla ilgili blmde benim de birka ekleyeceim ey var. Trkiye'de zellikle uyuturucudan kaynaklanan kara parann ok fazla olduunu grebiliyoruz. Bunu da emniyet yetkililerinin vermi olduu bilgilere dayanarak sylyorum. Tutanaklarda geen bilgiler: 15 ton eroin yakalanm. Yakalanann, yzde 15'le 20'si olduunu sylyorlar. Daha fazla da olabilir diyorlar ama ortalama byle hesaplarz diyorlar. Birok eyi de biliyor yetkililer. Byle yzde 20 diye hesap ederseniz, 75 ton eroin demektir. Yine Kaaklk Daire Bakan'nn vermi olduu bilgiye gre, bir kilo eroinin Almanya'da perakende sat fiyatnn bir milyon mark olduu syleniyor. 75 milyar mark yapar. Bu da ortalama 55 milyar dolardr. Bizim btemizde; ihracatn 20 milyar dolar, i borcun 30 milyar dolar, btenin 55-60 milyar dolar olduunu dnrseniz, bteye yakn bir kara parann sadece uyuturucudan elde edilen bir kara parann olduu ortaya kar. Hakkri Yksekova'dan afyonun giriinin 15 bin mark olduu, stanbul'da eroin olarak kesiminin de 450 ila 500 bin mark olduu syleniyor. Bu rakamlar kamuoyunda tekrar ettikten sonra, bu ii yapan yerlerden telefonlar almaya baladm; "Bu rakamlar bu kadar fazla deil, 450 bin dolar deil, biz 35 bin dolara veriyoruz!" diyorlard. Arada ok byk fark var. Birisi diyor ki, bu kadar byk rakamlar sylerseniz, bu iin ok cazibesi olacaktr. Oral elik'e, ne dnyorsun bu uyuturucu meselesinde diye sorduumuzda, "gurur duyuyorum" dedi. Neden dedik. Dedi ki, "Avrupay zehirliyoruz. Yetkim olsa uyuturucu ticaretine msaade ederim"! Ben dedim ki, msaade etme, yap. "Olabilir" dedi. Byle bir ortam, bu kadar rahat bir ortam yaratlm. Komisyonlarda verilen ifadeleri tutanaklarda greceksiniz. Drt dnem parlamenterlik yapyorum, 14 yldr parlamenterim ama drt ayda 14 ylda grdklerimden ok daha fazlasn grdm ve Trkiye'nin gereiyle kar karya kaldm. Hem komisyon raporunun iyice incelenmesi, hem de Susurluk'la ilgili kitaplarn, aratrmalarn iyice incelenmesi gerekiyor. Ben 14 yldr uyumuyordum, ok da gzm ak alyordum. Ama gz ak alanlarn bile ardklar birok faaliyeti, olaylar hep birlikte grdk. Dolaysyla uyuyor mu uyumuyor mu kavgasndan ziyade, bundan sonra, gzmz hi kapatmamak zere amamz gerektiini ortaya koymalyz. Bunun, bir daha doruya ulama yar olmas gerektiine inanyorum. Birbirimizi krmadan, tkezletmeden olmas gerektiine inanyorum.

175

iller ne yapt? Kanada'da yakalanan bir uyuturucu kaaksnn zerinden kan Babakanlk telefon numarasndan bahsetti bir arkadam. Daha sonra bize bir rapor geldi. Bu rapor, Babakanlk Tefti Kurulu'nda, bu konuyla ilgili hibir alma yaplamadn sylyor. Ama komisyondaki basklarmzn neticesinde yle bir rapor daha geldi: "Yaplan aratrma dorultusunda bu telefonla, bu konuda hibir grme yaplmamtr." Hangi konuda olduunu bilmiyoruz. imdi Turizm Bakanl mstear olan, o zaman mstear yardmcl yapan Nedim ztrk'n vermi olduu ifadede ise grdmz kadaryla, bu almann bir bask altnda yapld ortaya kyor ve bunu da aka sylyor. Ben birok yerde sordum; neden bu uyuturucu kaaksnn zerinde Babakanln telefon numaras kt da, faks da olsa Bayndrlk Bakanl'nn kmad? Bunun, cevabn vermeleri gerekir. 5 Mart'ta Tansu ve zer illeri komisyona davet ettik. Komisyonun byk ounluu gelmeleri ynnde karar verdi. Ama hkmetin devrilmesi sz konusu olunca, zellikle Sayn iller'in, Refah Partili bakana ve grup bakan vekillerine, bu, hkmetin sonudur tehdidini savurmasndan sonra, 11 Mart'ta, RP milletvekillerinin, ounluunu DYP'nin oluturduu komisyona gelmemeleri dorultusunda bir karar verildi. Dolaysyla bu sorulan sorma frsatn ele geiremedik. Ama bu sorularn daha da artaca ynnde almalar geliti. Bildiiniz gibi Kuadas, turizm konusunda lkemizin nemli bir yeri. Son zamanlarda Emniyetin verdii raporlarda da ak; yeni bir uyuturucu, adam karma ve yasad faaliyetlerin liman olarak gzkyor. Ve Kuadallar bundan son derece rahatsz. Bir turizm kenti olarak kalmak istiyorlar. Susurluklular gibi de anlmak istemiyorlar. Ama maalesef Pelister iftlii olayndan sonra, byle bir nn oraya yamandn da grebiliyoruz. Pelister iftlii olayn hepimiz biliyoruz. iller srarla, buras benim deil, dedi. Ama daha sonra, iller ve zer iller, bu iftlii kendi zerlerine geirdiler; 16 Mays 1995'te, Kuadas eski Belediye Bakan Ltf Suyolcu ldrldkten sonra. Suyolcu, eski sosyal demokrat, 95'e kadar DYP'den belediye bakan. Onun belediye bakanl dneminde Kuadas'nda, imar almlaryla ilgili byk skntlar yaanyor.

176

Bu skntlardan bir tanesinin, iddiaya gre, Pelister iftliiyle ilgili olduu syleniyor. Sonra bakyorsunuz birok olay, Kuadas marinasnda cereyan ediyor. Ve Kuadas'na emniyet mdr dayanmyor. Srekli deitiriliyor. Niinlerini, nedenlerini aratrmak gerekir. Bu aratrmalar devam ettirmemiz gerekir. Anlalyor ki; son etenin takm kaptan, iller ailesidir. Belge derseniz, buradaki tm konumalar bunun belgesidir. Ama ben hukuku deilim. Yarn, bizi yarglar, cezalandrr. nk zer iller, benim param ok, diyor. Bugn Trkiye'de ve dnyann hibir tarafnda parann satn almayaca hibir ey yok. Dolaysyla ne karar verirler bilemiyorum. Ama son takm kaptan iller'lerin, takm kaptan olduklar aklanrsa, somut delilleri ortaya karlrsa, inanyorum ki dier takmlarn kaptanlar d a karlacaktr. nk bu yasad oluumun, siyasetilerin korumas olmadan, devletin iinde kontrol edilemeyecek bir g olarak durmalar mmkn deildir. Kara parann aklanma yollar daha nceki toplantlarda tartld. Hayali ihracat, kumarhaneler, dviz brolar, bankalar ve en son a l l n borsas; altnla olduu ak. Baktmz zaman bunlarn byk bir ounluu son dnemde oluyor. Deerli arkadalarm, imdi Susurluk kapatlmaya allyor. Susurluk konusunda sizler konuuyorsunuz. Aydnlarmz konuuyor. ok az siyaseti konuuyor. Ve geri kalan kimseler bununla ilgili bir ey yapmyor. Bir avu kalsak da devam etmemiz gerekiyor. En azndan Susurluk kazas sonras bu bilgilere sahip olmazken, bir hkmetin iileri bakan istifa etmitir. Bu bile bal bana bir olaydr. imdi o iileri bakan, dokunulmazlnn kalkmas dorultusunda gelen fezlekenin, TBMM'ye, Genel Kurul'a gelmesini engellemeye alyor. Bunlar sylendii zaman da vatan, millet, Sakarya'dan bahsediyor. Tarihi konumalardan bahsediliyor ama kp da, yeil pasaportu ya da polis hviyetini ya da silahlan nasl verdiiyle ilgili hibir ey sylemiyor. imdi de, bu hkmetin deimesi dorultusunda faaliyetlerde bulunuyor. Siyasi rant peinde n plana kmaya alyor. Bunlarn hepsi, bu fotorafn zerinin kapatlmas iin yaplyor.

177

Eer kapatlrsa, bundan nce kapatlanlar gibi giderek ylacak, bir zaman sonra zme hi gidemeyeceiz. Bata da sylediim gibi, bu, Trkiye'nin bamszlyla, insan haklaryla ilgili, Trkiye Cumhuriyeti devletinin ada olmasyla ilgili bir konu. Hkmetin deiip deimemesi ya da ii haklarnn alnp alnmamas, hepsi, bu fotorafn net olarak grlmesine bal. Evet, ben burada szlerimi tamamladktan sonra, mikrofonu deerli Adnan Akfrat'a teslim ediyorum.

178

KK AMERKA SRECNN SONU: CIA GREVLS BABAKAN

Adnan Akfrat

Gazeteci/ Aydnlk
Konferans'ta iki gndr dne dne nmze gelen u sonu var: Kk Amerika projesi iflas etti. Ekonomiyi irdelerken de ayn sonuca varyoruz, siyasal tablo da ayn sonucu gsteriyor. Gzel olan taraf, bunun artk yurttalarn bilincine kyor olmas. Susurluk, bu bilin sramasnda nemli bir ivme yaratt.

"I Love You Amerika" Tangolarndan Bugne

Ben yaamadm ama buradaki izleyicilerin bir blm canl tanklar. 1940'l yllarn sonu, 50'li yllarn banda ABD'den kt sz etmek bile "komnistliin" iareti saylyor, takibat nedeni oluyordu. Amerikallar, "Bar Gnllleri" projesiyle Trkiye'nin her yanna yaylm, askeri birliklerde bile eitim verir duruma gelmiti.

179

Sayn Bilbilik anlatt "yardm" srecini. Babam, askerdeyken US Steel damgal kaklarla orba itiini sylerdi. Radyolarmzda, "l love you Amerika" tangolar alnyordu. Ancak bugn, Amerikallar da yaptrdklar aratrmalarda saptyorlar, halkta ABD'ye kar mthi bir diren geliiyor. Yurtseverlik bilinci, gemite kar cephede bulunanlara bile saf deitirtiyor. Bugn, rnein ANAP'n kurucusu stanbul eski Belediye Bakan, eski DYP Milletvekili Bedrettin Dalan, ABD'nin 1947'de, Trkiye'nin eitim sistemini bozduunu ve aptallar! yetitirmeyi hedef alan bir projede baar kazandn sylyor.

Amerikan Diplomal Babakanlar

Kk Amerika srecinin en nemli hedefi ve tramplen tahtas kukusuz parlamentoydu. "Millet iradesi", "demokrasinin gerei" yutturmacalar iin TBMM'nin denetim altna alnmas gerekiyordu. Nitekim bu srete parlamento kapal av alan oldu. Sandklar ne Washington'da kuruluyordu. Sonu yle: Son 40 yln babakanlarnn neredeyse tamam] ABD'de eitim grmlerden seildi. Sleyman Demirci, Blent Ecevit, Turgut zal, Tansu iller Amerikan niversitelerinden diploma sahibiler.

Bilderberg'le Yapya Entegrasyon

Bu dnemin iki babakan ise ABD'de eitim grmedi, ama Dnyann Efendileri olarak adlandrlan Bilderberg kulb yoluyla yapya dahil edildiler. Trkiye'deki ilk Bilderberg toplants Adnan Menderes babakan iken yapld. 1959'da da Menderes, toplantya bizzat katld. kinci rnekse Mesut Ylmaz. Ylmaz, 1991'de, Babakan olmadan nce, Washington'daki Bilderberg toplantsna gitti. Necmettin Erbakan da, sa kolu Abdullah Gl' bu toplantya yollayarak srecin dnda olmadn gsterdi.

180

zal ve iller'in Fark

Babakan Yardmcs Tansu iller, "ikinci vatanm" szn ska kullanyor. Basnda ABD'yi kastettii yazlyor, kanmca ikinci vatan Trkiye'dir. kinci vatan edebiyatnn sahibi, "Prezidan Bu'un telefon arkada" Turgut zal'dr. imdi Star televizyonunun haber ynetmeni Ufuk Gldemir, onu vmek iin hazrlad "Texas-Malatya" kitabnda, zal'n, 1952'de ABD'den dnerken, "vatanmdan ayrlyor gibi hznleniyorum" dediini yazyor. 12 Eyll ve zal dnemi, ABD ile ilikilerde bir dnm noktas oldu. birlikilik dneminden dorudan komutla ynetim devrine geildi. Burada kukusuz bir abartma var. Trkiye'nin otomatik pilota balandn ve dmeye Washington'n hkmettiini sylemiyoruz. nceki dneme kyasla bir nitel deiiklik yaandn vurguluyoruz. 12 Eyll'le balayan srecin doruk noktas, CIA grevlisi ve ABD vatanda bir kiinin babakan olmasdr. Bu, Kk Amerika projesinin vard noktadr. Bu durum, bu srecin iflas ettiini de gstermektedir. ABD, ancak oyuncak bir babakanla Trkiye'ye hkmedebilecek durumdadr. Bylesi bir tercih, arac kullanan iin de tehlikelidir. Aa ktnda bir bedel demek zorunda kalnacaktr. Trkiye gibi, yzyln ilk ulusal kurtulu mcadelesini vermi bir lkede, bu bedel kukusuz ar olacaktr.

1967'de Ayayla Gitti (Walk n)

Tansu iller, 1963 ylnda Amerikan Kz Koleji'ni, yani Robert College'in lise ksmn bitirdi. Ailesi yoksuldu. Lisede burslu okudu. ABD ile kara dayanan ilikisi, Robert College'in yksek blmnde balad. Bu dnemde Tansu iller'in okul taksitlerini bir sanayici aile karlyordu. 1967'de Robert College'in ktisat Blm'nden mezun oldu. ABD'de bursla eitim iin Amerikan devletine bavurdu. 1967 ylnda, ABD Bykelilii'ne giderek, "ABD karlar iin grev almaya hazr" olduunu belirtti. Bu sayede ABD'den burs elde etti. CIA'nn szlnde bu tr gnll grev almaya "walk in" (ayayla gelen) deniyor.

181

ABD'ye Bykeliliin zel Vizesiyle Girdi

Gnll grev alma isteinden sonra, Tansu iller hakknda ayr j aratrma yapld. Bu aratrma, CIA Trkiye stasyonu'nun yan sra Uyuturucuyla Mcadele rgt (DEA), ABD Dileri Bakanl] stihbarat (BRI-Bureau of Research and Intelligence) gibi rgtlerce] yrtld. Uygun bulununca Ankara'daki Amerikan Bykelisi'ninj zel vizesiyle ABD'ye girdi. zel vize, yalnzca Bykeli tarafndanj ancak istisnai durumlarda ve zel kiilere veriliyor.

Green Card'n 10 Austos 1970'te Ald; Numaras: A 149 33 25 N 95

Tansu iller, ABD'nin salad olanakla, bir devlet niversitesi! olan New Hampshire niversitesi'nde iktisat yksek lisansna 1967 ylnda balad. 1969'da mastrn tamamlad. Ayn yl, Connecticud niversitesi'nde doktoraya balad. 1970 yaznda iktisat doktoru oldu. Doktora derecesiyle birlikte, ABD'de ikamet ve alma izni salayan Green Card'a da kavutu. ABD Adalet Bakanl kaytlarnda, iller'in 10 Austos 1970 tarihinde Connecticut Eyaleti'nin Hatfora kentinde Srekli kamet zni (Permanent Residence) ald bilgisi yer alyor. Srekli ikamet izninin belgesi de Green Card. Tansu iller'in Green Card Numaras A 149 33 25 N 95. ABD'de alma izni bulunanlara verilen Sosyal Gvenlik Numaras ise 043-50-0720.

CIA'nn Peary Kamp'nda Psikolojik Sava Eitimi

Tansu iller, doktorasn bitirdikten sonra dnyaca nl Yale niversitesi'ne devam ettiini sylyor. Sk sk rastland gibi, bu da j gerei yanstmyor. Yale niversitesi kaytlarnda iller'in adna rastlanmyor. CIA kampnda eitim aldn perdelemek iin bu yalanlar uyduruldu. iller, 1970-71 arasnda CIA'nn Virgina'daki Camp Peary \ adndaki kampnda zel eitimden geti. iller bu kampta yedi ay kald.

182

Camp Peary, askeri s grnm altnda, CIA'nn Eitim Dairesi tarafndan ynetilen gizli eitim ss. Washington'dan birka saat uzaklkta. Kod ad: The Farm, yani "iftlik". Resmi ifreli adysa "Isolation". CIA, Camp Peary'nin gizliliinin korunmasnda ok hassas. Yabanc lkelerde grev alacak seilmi CIA kadrolar, bu kampta, ayn zamanda Psikolojik Sava eitimi gryor; yani yalanclk eitimi. Dnyann her tarafndan gelen ve kimlikleri gizli tutulan, "asset" diye adlandrlan ajanlarn da eitim kamp buras. ABD vatanda olan ve "officer" diye adlandrlan normal CIA grevlileriyle "assef'ler karlatrlmyor. iller, CIA terminolojisine gre "asset". Asset, CIA'da yabanc lkelerden elde edilen ve tekrar yabanc topraklarda grev yapacak olan ajanlara verilen bir ad.

1971'de ABD Grevlendirildi

Dileri

Bakanl'nda

"arl

Personel"

Olarak

Tansu iller, Camp Peary'de eitimini tamamladktan sonra, ABD Dileri Bakanl'nn Yakndou ve Kuzey Afrika Masas'nda "arl personel" olarak grevlendirildi. Tansu iller'in o tarihteki resmi sfat yle: "Kuzey Afrika ve Yakndou Dairesi Savunma Sanayisinden Sorumlu Sekretarya Grevlisi". Davet zerine grev yapyor. "Gvenilir eleman" olarak nitelendiriliyor ve ihtiya zerine grevlendiriliyor. cretini CIA'nn gizli bir fonundan alyor.

ABD Dileri Bakanl Adna Sovyetler Birlii'ne Gitti

iller, ABD Dileri Bakanl'nda "arl personel" olarak istihdam edildikten sonra, profesyonel bir ekiple, Sovyetler Birlii'ne de gitti. iller'in "stajyer" olarak yer ald ekip burada bir sre grev yapt. iller'in Trk cumhuriyetlerine gitmesi istendi. Ancak, Washington tm ekibi geri arnca bu grev yarda kald.

183

Kaddafi'yle Eskiye Dayanan Dostluun Srr

Tansu iller, ABD Dileri Bakanl'nn Yakndou ve Kuzey Afrika Masas'nda Savunma Sanayi Projelerinin Ekonomik Boyutu'yla ilgileniyordu. 1973 knda, evresindeki Trklere, "kayak yapmaya" gittiini syleyerek ABD'den ayrld. Kayaa deil, ABD Dileri Bakanl adna Libya'ya gitti. Alt kiilik bir heyete bakanlk ediyordu. CIA'nn bu lkedeki gizli bir operasyonu iin grevlendirilmiti. Ziyaretin rts, Libya'nn modern tarma gemesi iin sulama projesinin pazarlanmasyd. Bu ziyaret srasnda, Trablusgarp'a ve Sirte Krfezi'nin dousunda yer alan Bingazi'ye urand. Bu, iller'in Libya'ya ilk gezisiydi. CIA adna birka kez, ABD Dileri grevlisi kimliiyle Kuzey Afrika lkelerine gitti. Bilindii gibi, Libya Devlet Bakan Muammer Kaddaf, iller'le ilikilerinin eskiye dayandn belirtmiti. iller, 1992 ylnda Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakan iken Kaddaf ile ldeki adrnda ba baa grt. Grme, iller'in igal ettii bakanln sorumluluk alannn dna tayordu. Trkiye Dileri Bakanl stihbarat, iller'in, ABD Dileri Bakanl adna Libya'ya yapt ziyaretleri biliyor ve dosyalam. Kaytlarda Bingazi'de yaplan motor gezileri bile yer alyor.

23 Nisan 1973'te ABD Vatandalna Bavurdu

Tansu iller, CIA'nn gizli eitim ss Camp Peary'de eitim grdkten sonra, Amerikan devleti nezdinde deer kazand. ktisat retimi alannda ABD'nin nde gelen niversitelerinden Franklin Marshall College'de retim yesi yapld. 1971-1973 arasnda, bu okulda 1800 dolar karlnda alt. ki yl retim yeliinden sonra, 23 Nisan 1973'te ABD vatandal iin bavurdu. Bavuru evraknda u numaralar yer alyor: No: D. O. 74-23-44

184

Code: ORT. S 1/017-284 F.M.E. iller'in vatandalk bavurusu, 3 Mays 1973'te ileme kondu. Bavuru formunda referans olarak bildirdii devlet kurumlan arasnda unlar da vard: CIA Yabanclar stihbarat Birimi, FBI ve ABD Dileri Bakanl stihbarat Dairesi-BRI US.

1974'te Trkiye'ye Talimatla Geldi

Tansu iller, CIA adna Kuzey Afrika lkelerinde grev yaptktan sonra, 1974'te talimatla Trkiye'ye yolland. Yedi yl aradan sonra yeniden stanbul'a yerleti. Boazii niversitesi'nde ynetici grevlerde bulunduu srada, "konuk" olarak ABD'den, halen Trk Amerikan Konseyi Bakan olan emekli amiral Fred Haynes ve Prof. Howard Reed gibi isimleri getirdi. Her ikisi de CIA'nn st dzey grevlileri. Emekli Amiral Haynes, 1956-59 yllar arasnda Ankara'da ABD askeri ataesi olarak bulunmu. ABD'nin silah tekelleri ve Yahudi sermayesinin mutemet isimlerinden. Prof. Howard Reed ise CIA'nn Ortadou uzman. Prof. Reed, 1991 ylndan beri iller'e devlet ynetiminde akl hocal yapyor.

1974'te Yllk creti 100 Bin Dolar; 1990'da 200 Bin Dolar
iller'den istenen, Trkiye hkmetinde ve Trk Silahl Kuvvetleri'nde ABD kart politikalar ve faaliyeti, dzenli olarak Ankara'daki CIA stasyon efi'ne rapor etmesiydi. iller'e bu hizmeti karlnda, yllk 100 bin dolarlk bir cret baland. Bu para zel bir hesaba yatrlyordu. Miktar, iller'in siyasal konumu arttka ykselecekti. Nitekim iller ile ok yakn alma ortamlarnda bulunmu bir nl politikac, iller'in 1990'da yllk cretinin 200 bin dolar olduunu syledi. Politikacmza bu bilgiyi veren Tansu iller'in kendisi. iller, ABD'de edindii malvarlnn bir ksmnn bedelini, Amerikan devlet hizmetleri karlnda ald parayla dedi.

185

1 Temmuz 1979'da CIA Bakan'nn zel Yazsyla ABD Vatanda Oldu

iller, CIA grevlisi olduu iin 1 Temmuz 1979'da ABD vatandalna alnd. iller'in vatandala kabul evraknn numaras:

Ph 195 000 318.

iller, bir Amerikan mahkemesinde, ABD karlarn koruyacana, bunun iin savaacana yemin ettikten sonra ABD vatanda oldu. ABD vatandalna gemek iin Amerikan yasalarnda nemli engeller bulunuyor. iller, bu engelleri CIA Bakan'nn zel yazsyla at. lgili yasann (f) maddesi uyarnca, ABD vatandalna kabul edildi. Bu madde, bir yabancnn vatandala kabul edilmesinde CIA Bakan'na, Adalet Bakanl'na dorudan talepte bulunma yetkisi veriyor. ABD ynetimi, ancak byle bir durumda, bir mlteciye vatandala gemeyi neriyor. CIA'nn kirli faaliyetlerini tehir etmesiyle nl Covert Action dergisi, Sonbahar 1991 tarihli saysnda Amerikan devletinin vatandalk teklifini, ajanlatrd kiilere gtrdn belirtiyor. iller bu ilikiyi, "Bize ABD vatandal teklif ettiler ama kabul etmedik" diyerek aa vurmutu, l Temmuz 1993'te, i Partisi Genel Bakan Dou Perinek, bir basn toplantsyla iller'in ABD vatanda olduuna ilikin bilgi ve kantlar akladnda, iller adna konuan dnemin Hkmet Szcs Yldrm Aktuna, "Sayn Babakan'n ABD vatandal sreci, otomatik olarak balatlmtr. Sre, kendi iradeleriyle balatlm gibi gsteriliyor" demiti. Vatandalk nerisi ve kabul, ancak CIA'nn "asset"leri iin sz konusu oluyor.1

iller'in CIA'ya Rapor Verdii, Gazete Haberlerinde

Tansu iller, CIA'nn belirledii dorultuda, etkili bir siyasal konum elde etmek iin ok aba harcad. nce Turgut zal'a yaklat. zal yllarnda TSAD iin aratrmalarda bulundu, stanbul Bykehir Belediye Bakan'na danmanlk yapt.

(1) Daha ayrntl bilgi iin bkz., Adnan Akfrat, iller'in ABD Vatandal, Kaynak Yaynlar, stanbul, 1995.

186

Tansu iller, bu dnemde edindii stratejik istihbarat, ABD'den grev arkada, Dileri Bakanl Yakndou ve Kuzey Afrika Masas yetkilisi Elizabeth Shelton'a iletiyordu. Milliyet gazetesinin Washington muhabiri Turan Yavuz, 19 Haziran 1993 tarihli haberinde bu ilikiyi tanklara dayanarak yle yazd:

"1983 ylndan itibaren Ankara'daki ABD Bykelilii'nden Washington'daki ABD Dileri Bakanl'na Trk ekonomisi ile ilgili gnderilen kriptolarn iindeki bilgilerin byk bir blmnden Tansu iller sorumluydu."
Turan Yavuz, iller'in, 1986 ylnda ABD Dileri Bakanl'na davet edildiini ve kendisinden Trkiye hakknda bir deerlendirme istendiini belirtiyor. iller'i aran kurum, Amerikan Dileri'nin istihbaratla ilgili dairesiydi (Bureau of Research and Intelligence). iller bu davete icabet etti. ABD vatandalna bavuru yaptnda referans listesinde CIA'nn yan sra Dileri Bakanl'nn bu dairesi de vard. ABD'nin eski Ankara Bykelisi Morton Abramowitz de, bir dnem bu bronun banda bulunmutu. Trkiye'den elini hibir zaman ekmeyen, Clinton'un ikinci kabinesinde CIA bakam adaylarndan olan Ab-ramovvitz'in Tansu iller'le zel ilikilerinin bulunduu da saptanyor. Turan Yavuz ayn haberde, Tansu iller'in Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakan iken de ABD devlet yetkilileriyle "zel" ilikiler kurmasna dikkat ekiyor.

iller'in Grev Arkada Shelton imdi Adana Konsolosu

Halen ABD'nin Adana Konsolosu olan Elizabeth Shelton, iller'in hayatnda ok nemli bir isim. likileri 1971'de ABD Dileri Bakanl'nda arl personel statsnde grev yapt yllara dayanyor. Shelton da CIA grevlisi. 1987-1990 arasnda Trkiye'de grev yapan Shelton, bu tarihte iller'in yal komusuydu. Tanyanlar, ikisi arasndaki ilikiyi "itikleri su ayr gitmez" diye tarif ediyorlar. Shelton, o zaman ABD Bykelilii'nde Ekonomi Maviriydi.

187

Turan Yavuz, sz konusu haberinde "Shelton'un, zal ekonomisi konusunda yazd tm olumsuz raporlarn kayna Tansu iller'di" bilgisine de yer veriyor. Shelton, Trkiye'deki birinci grev dnemi srasnda, yakn arkada iller'in aktif siyasal yaama gemesine destek oldu. Shelton'un ABD Dileri Bakanl'nda Trkiye sorumlusu olduu dnemde iller doruklara trmand. 1993 ylnda ABD Dileri Bakan Warren Christopher'in de katld kulis faaliyetiyle DYP Genel Bakan ve Babakan oldu. Zamann Babakan Vekili Erdal nn, 29 Haziran 1993'te Robert Kolej Mezunlar'nn lokali Bizim Tepe'deki konumasnda bir soru zerine, Warren Christopher'in iller'in DYP Genel Bakan ve Babakan olmas iin faaliyet gsterdiini dorulad.

Shelton, Bitlis Suikastnn Bir Nolu Tertipisi2

iller'in babakan olmasnn hemen ertesinde, 1994'te, Shelton, ABD'nin Adana Konsolosluu'na atand. Adana Konsolosluu, ABD'nin Krt masas olarak ilev gryor. Shelton, Washington'da Dileri Bakanl'nda Trkiye Masas'n ynetirken de sk sk lkemize geliyordu. Jandarma Genel Komutan Orgeneral Eref Bitlis'e suikast ynlendiren ABD heyetine o bakanlk etti. ncirlik ss'nde 10 ubat 1993'te yaplan toplantda Orgeneral Bitlis'in ortadan kaldrlmasna karar verildi. iller'in yakn arkada Shelton'un, bu cinayette barolde olmas, grevi gereiydi. nk ABD'nin, Krt devletii kurmak iin Kuzey Irak'ta yrtt, "Savaan Bayrak 90" adndaki operasyonun so-rumlulanndand. ABD'nin, bu plan erevesinde, Kuzey Irak'ta 7 500 CIA pemergesini eitip istihdam ettii, 1996 Eyll'nde ortaya kt. Saddam Hseyin ile KDP lideri Mesut Barzani'nin ortak eylemi sonucu, CIA pemergeleri apar topar karld. CIA pemergelerinin tanmas ilemine Shelton nezaret etti. Bunlar eiten ABD zel Sava timleri, Shelton'un gayreti ve iller'in devreye girmesiyle sessiz sedasz Irak'tan karld. ABD'nin rambo komutanlar, iller sayesinde Trkiye zerinden ABD'ye gidebildiler.

2 Eref Bitlis suikastnda Shelton ve ABD'nin rol konusunda bkz., Adnan Akfrat, Eref Bitlis Suikast-Belgelerle, Kaynak Yaynlan, stanbul, 1997.

188

Corafya ve Tarihin Gc
i Partisi Genel Bakan Dou Perinek, iller'in ABD vatandalna bavuru belgelerini aklad l Temmuz 1993 tarihli basn toplantsnda bugn gerek olan u ngrde bulunmutu:

"Arkasnda tarih boyunca bir kuvvet odann yer ald corafyasyla, bamsz devlet geleneiyle, 60 milyonluk olduka iyi yetimi insan gcyle, olduka geni i pazar ve en nemlisi, halkn snavlardan gemi bamszlk tutkusuyla, Trkiye, srtnda oyuncak babakanlar tamayacak birikime sahiptir."
Bu deerlendirme, iller'in zirvede olduu, gazetelerin birinci sayfalarn batan baa kaplad dnemde yaplyordu. ok etin mcadelelerle geen drt yln sonunda Trkiye, corafya ve tarihten ald gle "oyuncak babakan" frlatt. Onunla birlikte, ABD'nin 50 yldr TC devleti iinde ina ettii gizli devlet de atrdayp, yklyor.

189

EREF BTLS SUKASTI, CIA PEMERGELER VE NGO'LAR

Hikmet iek

Aydnlk Dergisi Ankara Temsilcisi

Deerli arkadalar, Bu konferansn uluslararas nitelii, yalnzca bu toplantlara katlan deerli yabanc gazeteci dostlardan tr deil. Susurluk etesinin, iller zel rgt'nn iledii sularn uluslararas apta oluundan, bu rgtn bal olduu gcn uluslararas niteliinden geliyor. Bu sulara rnek olarak; Azerbaycan'da darbe giriimi, eenistan'a silah ve asker gnderilmesi, Kuzey Irak'taki faaliyetler, in'in Sincian-Uygur blgesindeki tertip ve kkrtmalar, Kbrs'taki faaliyetler saylabilir. Ben konumamda bu tertiplerden ikisine, Eref Bitlis suikast ve Kuzey Irak'taki CIA pemergelerine deineceim. Biraz nce Sayn Suphi Karaman, Tmgeneral Stk Ulay'n ldn syledi. 2000'e Doru dergisinde bir kapak yapmtk, "Holding Paalar" diye. Holdinglerde, banka ynetim kurullarnda grev alan ve ou 12 Mart, 12 Eyllc generalleri tehir etmitik.

190

Bunlarn karsna da bir baka general rnei olarak Stk Ulay' koymutuk. 27 Mays'n bu yurtsever generalinin, elinde filesi, pazarda alveri yaparken bir fotorafn basmtk. Stk Ulay, Eref Bitlis'in ncldr. Eski Jandarma Genel Komutan Orgeneral Eref Bitlis, Stk Ulay'larn takipisidir. Gazeteci-yazar Uur Mumcu arabasna yerletirilen bir bomba ile, Orgeneral Eref Bitlis uana yaplan bir sabotaj sonucu ldrld. Uur Mumcu ve Eref Bitlis suikastlarnn aydnlatlmas, Trkiye'nin gelecei asndan canalc nemdedir. Uur Mumcu, 24 Ocak 1993 gn katledildi. Eref Bitlis'in ua 17 ubat 1993 gn drld. Arada 24 gn ve iki suikast arasnda balant vardr. Mumcu ve Bitlis suikastlar, Ortadou'daki politik atmalar iine oturtulmadan aydnlatlamaz. Amerika, Trkiye'yi, kendisi adna kriz blgelerine mdahale gc haline getirmek istiyor. Balkanlar'dan Kafkaslar'a ve Kuzey Irak'a uzanan bir kaos corafyasnn iine itiyor. Trkiye himayesinde Krdistan hayali de, bu stratejinin paras. Pentagon, 1987 ylndan beri kendi Krt senaryosunu Trkiye'ye dayatyor. Trkiye'de yaanan btn atmalar bu eksende cereyan ediyor. Saflama bu eksende oluuyor. Uur Mumcu ve Eref Bitlis suikastlarn deerlendirirken gz nnde tutmamz gereken siyasal ereve budur. Bitlis ve Mumcu'nun ideolojik ve siyasi kimlikleri, bu ereve iinde byk anlam kazanyor. Niin hedef alnm olduklar grlebiliyor. kisi de Kemalist. Dolaysyla bamszlkydlar. Cumhuriyet Devrimi'nin ve kazanmlarnn kararl savunucularydlar. Amerika'nn Krt siyaseti iin de, "lml slam" senaryolar iin de, byk bir engel oluturuyorlard. ABD'nin Trkiye himayesinde Krdistan planna kar biri kalemle, biri silahla direniyordu. Amerikan stratejilerinin oluturulduu noktadan bakldnda, ortadan kaldrlmalar adeta zorunluydu.

191

ABD, Cumhuriyet Devrimi'yle hesaplamakszn Ortadou'ya istedii biimi veremeyecekti. Hesaplamaya girdi. Mumcu ve Orgeneral Bitlis o hesaplamann ilk hedefleri oldular. Orgeneral Eref Bitlis, Trk Silahl Kuvvetleri iinde, Pentagon'un Krt senaryosuna direnen glerin nde gelen temsilcisiydi. Orgeneral Bitlis'in olu Sayn Tark Bitlis, Uur Mumcu ile Eref Bitlis'in ayn gler tarafndan ldrldn belirtiyor. Orgeneral Eref Bitlis'in sabotajla katledildii, stanbul Teknik niversitesi Uak ve Uzay Bilimleri Fakltesi retim yelerinden oluan heyetin hazrlad Bilirkii Raporu'yla aydnla kavutu. Rapor u anda Ankara 10. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde alan dosyada bulunmaktadr. Eski Genelkurmay Bakan Orgeneral Doan Gre tarafndan yaplan aklamalar bir bir rten rapor, i Partisi ve Aydnlk'n yldr, olayn kaza deil suikast olduunu belirten kantlarn aynen tekrarlamakta ve u sonuca varmaktadr:

1- Uak, motorlardaki buzlanma sonucu dmemitir. 2- Pilotlar kusurlu deildir. 3- Motorda ve uakta yapm hatas yoktur. 4- Sabotaj ihtimali ciddidir, bu ynde kantlar bulunmasna karn aratrlmamtr.

Orgeneral Eref Bitlis'in ua dtnde dnemin Genelkurmay Bakan Doan Gre, aceleyle "Sabotaj deil kaza" aklamasn yapmt. Olay daha aratrlmadan, hemen ertesi gn, uan "ani buzlanma" sonucu dt aklamas yaplm, pilotlar sorumlu tutulmutu. Bu dorultuda raporlar hazrlatlm, Kara Kvetleri Askeri Savcl ciddi bir soruturma yapmadan "takipsizlik karan" vermiti. Takipsizlik kararna ve "ani buzlanma ve pilotaj hatas sonucu dt" aklamalarna dayanak olan raporlar hazrlayanlar, bilirkii zelliklerine sahip olmayan emir komuta altndaki subaylard. Bu sahte raporlarn hazrlanmasndan Doan Gre sorumludur. Bilindii gibi o dnemde iller ve Doan Gre, ABD yanresmi yayn organlarna yansyacak llerde sk iliki iindeydiler. Gre, iller iin, "Tak diye emrediyor, ak diye yapyorum" diyordu.

192

Sabotajclar iller zel rgt'nde

Eref Bitlis'i sabotaj dzenleyerek kimler katletti? Bu soru ok nemlidir ve bugn Susurluk olayyla artk st rtlemez hale gelen iller zel rgt ile balantldr.

Aydnlk dergisinin grme yapt, halen nemli bir grevde bulunan bir general de, Bitlis'in

uann kaza deil, sabotaj sonucu dtn aklamt. Dahas ayn general, sabotaj dzenleyenlerin adresini de yle veriyordu:

"Bitlis suikastnda rol alan subaylar zel Harp Dairesi'nden. Eref Paa'nn lmnde rol oynayan zel Harpi subaylar imdi iller'le beraber. lm ABD'nin ii. O zamanki Genelkurmay yapt, imdi susuyor." (Aydnlk, say 479,25 Austos 1996.)

CIA, iller zel rgt'n Kirli lerde Kullanyor

Orgeneral Bitlis, eki G'n Trkiye aleyhindeki ve yasad faaliyetlerini somut olarak saptamt. Bu konuda birden fazla rapor hazrlayp Genelkurmay Bakanl'na verdi. Bu nedenle JUSMMAT Komutan ABD'li Tmgeneral, Mart 1992'de, Orgeneral Bitlis'i, eki G hakknda bilgi toplad iin Genelkurmay Bakanl'na ikyet etti. Bu ikyet metni, Genelkurmay kaytlarnda bulunuyor. Amerikal subaylar ile Orgeneral Bitlis arasndaki atma iddetlendi. Eref Bitlis, Jandarma Genel Komutanl'nda grev yapan zel Harp uzman ABD'li subaylar komutanlktan att. Bununla kalmad, Kuzey Irak ve Gneydou'da faaliyet yrten yardm kurulularndaki CIA'c ve zel Harpileri de engelledi. stihbarat kurulular denetiminde faaliyet yrten NGO'larn faaliyeti, Bitlis dneminde denetim altna alnd. Orgenaral Bitlis, CIA'clarn, Kuzey Irak'a Silopi'den giri klarn yasaklad. Gda yardm grntsyle Kuzey Irak'a sokulan silahlar yakalatan da Orgeneral Bitlis oldu. eki G'n verdii bu silahlar, daha sonra Gneydou'da PKK'llarda yakaland.

193

Bitlis, Krfez Sava'nda Irak'a kinci Cephe Almasn Engelledi

Orgeneral Bitlis, 1991 yl banda ABD'nin, Trkiye'yi Irak'a kar kara harektna srme yolundaki basklarna kar koyanlarn bandayd. Bitlis, ABD'nin 90-1002 numaral gizli plann saptayp Genelkurmay'a raporla bildirdi. Bu gizli plan, daha Carter zamannda ABD'nin Ortadou'ya asker karmay hedeflediini saptyordu. Orgeneral Bitlis'in, o tarihte Kara Kuvvetleri Komutan olan Doan Gre ile atmas o zaman balad. 1992 Temmuz'unda CIA Kuzey Irak'ta "Sava Bayra 90" ad verilen bir tatbikat yapt. Bu tatbikat, dorudan Trkiye'yi hedef alyordu. Orgeneral Bitlis, CIA'nn bu gizli plann da aa kard.

Bitlis Suikastna Karar ABD Verdi

Orgeneral Bitlis engelinin kaldrlmasna dorudan ABD'li bir grup komutan karar verdi. Genelkurmay stihbarat'nca saptanan drt kiilik heyette, eki G'n Kuzey Irak'taki ABD'li komutan Albay Naab ve Albay Wilson bulunuyor.

Karanlk Bir Diplomat: Elizabeth Shelton

iller'in babakan olmasnn hemen ertesinde, 1994'te, Elizabeth Shelton, ABD'nin Adana Konsolosluu'na atand. Shelton, iller'in hayatnda ok nemli bir isim. likileri, iller'in 1971'de ABD Dileri Bakanl'nda arl personel statsnde grev yapt yllara dayanyor. Shelton da CIA grevlisi. Adana Konsolosluu, ABD'nin Krt masas olarak ilev gryor. Shelton, Washington'da Dileri Bakanl'nda Trkiye Masas'n ynetirken de sk sk lkemize geliyordu. Jandarma Genel Komutan Orgeneral Eref Bitlis'e suikast ynlendiren gcn temilcisi Shelton'dur.

194

Eref Bitlis suikastnn zerine yrmek, yalnz bir komutana kar ilenen bir suu ortaya karmann ok tesinde, Trkiye iin bir gvenlik ve bamszlk sorunudur.

CIA Pemergeleri ve NGO'lar

Konumamn bu blmnde; ksaca CIA pemergelerinden, adna ister CIA'nn Krt ordusu deyin isterse Krt rambolar, CIA'nn denetimindeki Krt pemergelerden- sz edeceim. Geen yln Mart aynda, bata Badat olmak zere Irak'n byk kentleri pei peine yaplan bombalama eylemleriyle sarsld. Yzlerce Irak yurtta cann yitirdi. Uluslararas iletiim tekelleri, bombalama eylemlerini, "Saddam rejimine kar kan muhalefetin eylemleri" olarak gsterdiler. Badat'a ynelik operasyonlarn merkezi olan Kuzey Irak, Krt rgtlerinden baka birok muhalif rgtn de bulunduu bir blge. Bunlarn arasnda bakanln Dr. Ahmet elebi'nin yapt Irak Ulusal Konseyi de (Iraqi National Congress-INC) bulunuyor. INC, CIA tarafndan kurulan bir rgt. 1996 ylnn Eyll aynda yaplan Irak ile Krdistan Demokratik Partisi'nin ortak askeri harekt srasnda, 93 CIA ajan kuruna dizildi. Blgede ABD adna alan ve aileleriyle birlikte Guam Adas'na tananlarn byk bir blmnn INC'de altklar ortaya kt. INC'nin Erbil karargh, ayn zamanda CIA'nn brosuydu. 1995 ylnda ABD ynetimi, Badat'a kar gizli operasyonlar iin CIA'ya 15 milyon dolar resmi denek ayrd. Operasyonlarn finansmannn nemli bir blm de, blgedeki uyuturucu ve uluslararas kaaklk faaliyetlerinden saland. Guam'a gidenler, ajan ya da sradan istihbarat eleman deil, zel sava eitimi alm mahalli gerilla ya da bir baka deyile kontra'lard. Bunlar ABD'nin blgedeki zel kuvvetleri tarafndan yetitirildiler. Suikast ve sabotajda uzmanlatlar. Bunlar eitilmi, CIA literatrnde "seilmi kii "lerdi.

195

Bata Badat ve Musul olmak zere Saddam Hseyin denetimindeki kentlerde, ekonomik ve askeri hedefleri seen kontralarn eylemleri sonucunda yzlerce Irak yurtta ld ve yaraland. Krt, Trkmen ve Araplar arasndan seilen kontralarn en belirgin eylem yntemi, bomba ykl aralarn byk merkezlerde havaya uurulmas. Eylemler, yalnzca Saddam'n denetimindeki blgede olmad. Kuzey Irak'ta da kanl eylemler tezghland. Provokasyonlar, Irak rejiminin zerine atld. Eylemler iin gereken silah ve tehizat, ABD tarafndan "izilen" blgelerden salanyordu. Irak Krdistan, eitim alan ve malzeme ynann yapld "kurtarlm blge" olarak kullanlyordu. Son birka yl iinde yalnzca Badat'ta 100'e yakn insan, bu bombalar nedeniyle ld. Dier kentlerdeki kayplar saptanamad.

Ankara-Irak-KDP Hatt
ABD'nin nemli think-tank kurulularndan Washington Enstits'nde yaplan ve Erbil operasyonu ve sonrasndaki gelimelerin ele alnd toplantda, "Son gelimelerin Ankara, Saddam ve Barzani ortaklyla gerekletirildii" deerlendirmesi yapld. Ksaca Winnep diye bilinen Enstit'nn Irak uzman, Hayfa niversitesi Modern Ortadou Tarihi Blm retim yesi Prof. Amatzie Baram tarafndan yaplan deerlendirmede, "Trkiye'yi kaybettik" denildi. "Trkiye'nin kaybedildii" yorumu yalnzca Enstit'nn deil, ABD'de yaygn kabul gren bir gr. srailli Profesr Amatzie Baram, Avrasya Dosyas dergisinin lkbahar 96 tarihli Kuzey Irak saysndaki yazsnda, eki G'n fiilen Amerikanc bir Krt devleti kurduunu itiraf ediyor ve "Amerikan gdml eki G operasyonunun oluturduu zerk Krt blgesi fiilen bir Krt devleti haline gelmitir" diyordu. Saddam-Barzani harektndan sonra, "Amerikanc Krdistan" hayalleri, bizzat Irak ve Krtler tarafndan berhava edildi.

196

CIA Ajanlar Kaacak Delik Aryor

Irak'n kuzeyi Saddam ve Barzani operasyonuyla Amerika'nn nfuz alan olmaktan kurtarld, yzlerce CIA ajan dalarda skp kald. Los Angeles Times gazetesi, ABD'nin 1975 ylnda Vietnam'dan kanda yapt gibi, CIA'nn, ibirlikilerini kurtarmaya hazrlandn yazd. Dalara snan kaak ajanlar arasnda bomba uzman eski subaylar, "insani yardm" ad altnda blgede cirit atan NGO temsilcileri de bulunuyordu. Be yl nce Kuzey Irak' "kurtaran" ABD, imdi ajanlarn kurtarabilmenin derdine dt. ABD Bakan Clinton, aresiz bir biimde, "ABD hesabna alan herkesin Kuzey Irak'tan kmasna yardm edeceiz" dedi.

New York Times gazetesi, Clinton'un, geen yl Saddam'n devrilmesi iin CIA'ya emir verdiini

yazd. Saddam muhalifi gruplar silahlandrp rgtleyen CIA, bu operasyona toplam 20 milyon dolar harcad. Kuzey Irak'tan Badat yaknlarna kadar szan ajanlar, bakentin kuzeyindeki dalarn arasnda bir vadide stlendiler. KDP'nin Erbil harekt, CIA'nn planlarn altst etti. Operasyon iptal edildi. Ajanlara, "Hemen lke dna kn" emri gnderildi.

Gizli birliki Ordu

Kuzey Irak'ta yaanan gelimeler, yalnzca CIA'nn ajanlarn deil, Trkmenler, Krtler ve Irakl ynetim kartlarndan oluan, 7 500 kiilik ABD'nin "Pemerge ordusu"nu da aa kard. Amerika, Irak kuvvetlerinin Barzani'ye bal glerle birlikte Kuzey Irak' kurtarmas zerine, CIA'nn merkezi olarak alan, eki G'n Zaho'daki Askeri Komuta Merkezi'ni (Military Command Center) kapatt, kendi askeri personelini hzla Trkiye'ye ekti. Krtlerden ve Trkmenlerden "devirdii" ibirlikilerini ise geride brakt. Efendi, uan terk etti. "Katliam" yaygaralar da bunlardan koptu. 7 bin 500 CIA pemergesi, ABD'nin "Savaan Bayrak-90" adn verdii operasyonda kullanlacakt. Bunlar, Kuzey Irak'ta geni bir alanda istihbarat ve eylem a kuran ABD tarafndan denetlenen mahalli gerilla kuvvetleriydi.

197

CIA'nn, Saddam Hseyin ynetimini devirmek iin dzenledii komploda grev alan kontralar, Selahaddin'den ran-Irak-Trkiye genine katlar. Bir ksm, nce ran'a geti, daha sonra emdinli suyundan geerek Trkiye'ye girdiler. CIA pemergelerinin banda ABD'li bir subay bulunuyordu. CIA'nn kontralar arasnda bir grup Trkmen de vard. Pemergeleri kurtarma operasyonunu, ABD'nin Ankara Bykelisi Marc Grosmann ile Adana Konsolosu Elizabeth Shelton ynettiler. birliki ordu Trkiye'ye getirildi ve Silopi'ye yerletirildi. ABD, aralarnda Irak Ulusal Konseyi (INC) yelerinin ve NGO'larda istihdam edilen Krtlerin ve Trkmenlerin bulunduu bu gc, ortam dzeldiinde yeniden geri getirmek zere Amerika'ya tad. Dileri Bakan iller, bu ibirlikileri "sivil toplum rgt yeleri" olarak tanmlad. Trkiye'den transit geilerine izin verdi. Trk devletinin Amerika'ya mesafeli kesimleri ise bu kiilerin Trkiye'de 90 gn sreyle ikamet etmelerine kar ktlar ve nakil ilemlerinin hemen yaplmasn istediler.

Aydnlk'n 23 Mart 1997 tarihli 509. saysnda, ngiltere Dileri Bakanl'mn glgesinde alan

bir kurulu olan "Krt nsan Haklan Projesi" (Kurdish Human Rights Procect) adl NGO tantlmt. NGO'nun bakanln Lordlar Kamaras'ndan Lord Avebury yapyor. Yneticilerinden biri de Kerim Yldz. NGO'nun merkezi, yalanda ABD'ye tanyor. Bu karar, Krt pemergelerin ABD'ye gtrlmesinden sonra alnd. Kerim Yldz da, pemergelerin "eitimi" iin ABD'ye gtrlyor. CIA pemergeleri, imdi Amerika'da geri getirilecekleri gn bekliyorlar. Bu eitilmi ordu, yalnzca Kuzey Irak iin deil, Trkiye, ran ve btn Arap lkeleri iin de bir tehlike tekil ediyor.

198

Trkiye, NGO'Iar Aydnlk'tan rendi

Trkiye basn, NGO'larn CIA'ya araclk yaptn, 1996 Erbil harektndan sonra kefetti. Oysa 2000'e Doru dergisi bundan be yl nce NGO'larn gerek yzn tehir etti. 2000'e Doru'nun 27 Aralk 1992 tarihli kapak haberi, "ABD, Krdistan temsilciliini at" idi. Krfez Sava'ndan bir yl sonra yaplan haberde, Kuzey Irak'a yerleen NGO'larn, Amerikan hkmeti ve CIA ile olan balantlar aa karld. O dnemde saylar Trk Dileri Bakanl tarafndan bile bilinmeyen bu rgtlerin ecereleri ve sabka dosyalar akland.

Aydnlk gazetesi de, Kuzey Irak'ta bulunan 101 rgtn, kararghlarn, temsilcilerini ve faaliyetlerini aa kard. Aydnlk, 17 Aralk 1993'te balayan ve be gn sren, "eki G himayesinde istihbarat rgtleri" balkl yaz dizisinde, blgedeki "yardm kurulular"nn CIA ile
balantlarn, bu kurulularn bir istihbarat rgt gibi altklarn yazd. Dileri Bakanl'nn eki G'e ilikin raporunu aklad. "Hkmet d" denilen rgtlerin dnyann en saldrgan hkmetinin emrinde olduunu Trkiye, Aydnlk'tan rendi.

199

AZERBAYCAN DARBE GRM VE TRKYE

Hasan Uysal

Azerbaycan Darbesini CIA Yaptrd

Nereden bilirdim o gn bana anlatlan darbe hazrlklarnn gerek olduunu. Bir zamanlar Ebulfeyz Elibey'in bakanln yapt Halk Cephesi'nin yneticilerinden birisi ile Ankara'da, Bilkent Otel'in lokantasnda konuuyoruz. Aslnda masa kalabalk. lerinden sadece arkadam olan ve yine Elibey'in de arkadalarndan smail smailov'u tanyorum. , sk sk Ankara'ya gelen, eski retim yesi, yeni tccarlar. ki kii de Azerbaycan Kltr Dernei'nden. Sz konusu kii ise, sanrm hl retim yesi. kili masada laf laf ayor. "Ebulfeyz'in siyasi yaam bitti" diyorum. "Bir daha muhtar bile seilemez bence Azerbaycan'da..." Sz konusu kii atlyor hemen, stelik terslenerek:

"Siz yle zannetmeye devam edin. Yaknda grrsnz ne olacan. Elibey yln sonu olmadan dnecek Cumhurreisliine. 1500 pezevenk bunun iin bekliyor Bak'de. Trk Hkmeti de destekliyor."

200

Hibir ey anlamadm itiraf etmeliyim. Anlam gibi bam salladm sadece. imden bu 1500 pezevengin ne olduunu dnyorum. Acaba pezevenkler, kadnlar satp kazanacaklar parayla Elibey'e destek mi olacaklar? Ama bu, pek de vnlecek bir destek deil. Byle bir ey olsa bile, bunu niye anlatsn bu adam? Yoksa 1500 pezevenk dedii, Elibey'e muhalif olanlar m?" Durumun ayrdnda olan smailov, glerek kulama eildi:

"Pezevenk, bizde iri kym, babayiit adam demektir."

Bylece 1500 pezevengin, Halk Cephesi iinde rgtl Elibey taraftar olduunu anlyorum. Ve o gn pek zerinde durmadm bu konumadan iki ay sonra, Ebulfeyz Elibey'i ynetime getirmek zere, Haydar Aliyev'e kar darbe gerekletirilecek ve bu ie bulaan Trk pezevenkleri de bir bir ortaya dklecekti.

"Susurluk Konferanslar" iin zerime den Azerbaycan Darbesi olayn anlatrken, konunun iyi
anlalmas iin bir miktar geriye gidilmesinde byk yarar var. nk olay epey karmak. rnein darbeyi, Haydar Aliyev'in, giderek "Rusya ve ran'a yaklamas" nedeniyle ABD'nin yaptn sylersek, darbeyi Aliyev'e haber vererek, ABD'nin bu giriiminin baarszlkla sonulanmasna neden olan Sleyman Demirel'i nereye koyacaz? Hele, darbe baaryla sonulandrldnda ynetime getirilecek olan Ebulfeyz Elibey'in, ABD'ye souk baktn biliyorsanz... Sovyet gdml Azeri ynetimler sayesinde gnlk yaamn bir paras haline gelen rvet ve yolsuzluklardan usanan, giderek artan yokluk ve yoksullua isyan eden Azerbaycan halk, Ebulfeyz Elibey'in bakan olduu Halk Cephesi iinde ksa srede rgtlenmi durumdayd. Halk Cephesi'nin kurulu amac, Ermenistan tarafndan tehdit edilen ve ksmen igal altndaki Karaba'n korunmasyd. Ksa bir sre sonra cephe, bata, Moskova kuklas durumundaki Ayaz Muttalibov'u ykmay ve Azerbaycan' SSCB'den ayrarak bamszlk ilan etmeyi hedefler hale geldi. Katlanlarla, gn getike byyen ve genileyen Halk Cephesi, inanlmaz bir kozmopolit yapya dnmt.

201

lerinde, kendilerine, bu isim kirlendii iin komnist demeyen komnistler, sosyalistler, sosyal demokratlar, Trkler, az sayda da olsa slamclar, liberaller gibi birbirinden farkl eilimler barnyordu. Bu karmak yapy bir araya getiren, hi kukusuz, "bamsz Azerbaycan" idealiyle Ayaz Muttalibov'a ynelik muhalefet idi. Ancak bu birlii ayakta tutan, halk arasnda efsane bir isim haline gelen Ebulfeyz Elibey ile onun yardmcs, sosyal demokrat eilimli sa Gamberov (sonradan sa Kamber veya Kamberolu olarak anlmaya baland) idi. Yakndan tandm, konuk olduum bir isimden ksaca sz etmek istiyorum. Elibey, yaamnn tmne yaknn toplumsal sorunlara hasretmi, bu nedenle yllarca hapis yatp ikence grm, tarih retmeni bir kii. El Yazmalar Enstits'nde mtevaz bir retim yesi olan Elibey ile Azerbaycan'n Kiril alfabesinden yeniden Latin alfabesine dn iin oluturulan komisyonda bakanlk yapt dnemde tantk. zerimde brakt izlenim; kararl, demokrat bir yurtsever olduuydu. Bir dnem Komnist Parti yeliinde bulunmu ve sonradan tepki gstererek istifa etmi. Konuma srasnda, "Komnizm idealleri gzeldir ve dorudur.

SSCB'de bu idealler ancak 12-13 yl yaad. Ondan sonras esaret, bask ve yoksulluk getirdi. Sovyetlerde komnizm deil, Rus ovenizmi vardr" dediini, aradan geen alt yla karn dn

gibi anmsyorum. O gnlerde iki ideali vard: Blnm Azerbaycan' birletirmek, bylece ran'da kalan Azerbaycan ile btnlemek. kincisi ise bamszlk, yani Sovyetler'den ayrlmak. Trkiye'de sanldnn tersine o bir ovenist deil, yani bir Pantrkist deil. Dahas, Pantrkizm iin, "Aptallk, ham hayal" diyor. sa Gamberov ise, bence Ebulfeyz'den ok daha aklc ve kararl bir ynetici. Halk Cephesi'ni ekip eviren kii, kukusuz Gamberov. Elibey'in romantik ve hayalci yapsndan epey uzak. Ancak Elibey'in poplaritesine eriemedii iin, ikinci adam rolnde. Bir ilgin nokta daha. Gamberov ile Halk Cephesi'nde syleirken, onlarca vatandan, sorunlar iin Halk Cephesi'ne bavurarak, yardm istediklerine tank olmutum. Sorunlar arasnda, kaybolan ineklerin bulunmasn isteyen bir kyl yurtta bile vard. Vurgulamak istediim, Halk Cephesi'nin, neredeyse bir hkmet ilevine kavumu olmas, halk iin bir umar haline dnmesiydi.

202

Nitekim sonuta, Ermeni saldrlarnn artmas ve nemli toprak kayplarnn gereklemesi zerine ykselen Halk Cephesi muhalefetine kar koyamayan Cumhurbakan Ayaz Muttalibov, Moskova'ya kaacak, yaplan seimler sonucu Ebulfeyz Elibey Cumhurbakanl'na, sa Gamberov da Meclis Bakanlna seilecekti. Ermenistan Cephesi'ndeki ordunun bakanlna, ilerde sk sk karlaacamz Suret Hseyinov getirilecekti. Hseyinov olay, Elibey'in cumhurbakan olarak yapt onlarca hatann ilki ve en nemlilerinden biriydi. Suret, ipleri tmyle Moskova'da olan, herhangi bir zellii bulunmayan ve pek de parlak saylamayacak zekya sahip bir memur idi. (Kk bir dokuma

fabrikasnn mdr ve makine mhendisi olan Suret, Azerbaycan radyosunda yaplan bir syleimin ardndan, akrabas olan bir gazeteci araclyla Trkiye'den bir gazeteci olarak benimle grmek istemiti. O zaman aylk 450 ruble kazanmasna karn, beni ok lks bir lokantada arlam ve 1200 rublelik hesab, 200 ruble de bahi vererek, gzn krpmadan demiti.) Kendisiyle yaptmz konumada, Muttalibov'u hararetle savunuyor, Halk Cephesi'ni vatan hainlerinin merkezi olarak gryordu. (Bu konumada, ok az- siyaset konuabildiimizi sylemeliyim. nk sa-sol, Dnya siyaseti konusunda son derece bo olan konumamzdan, Suret'in servet, lks, iktidar ve kadn dkn olduu izlenimi edinmitim.)
Ayn Suret, Halk Cephesi'nin glendiini ve gelecei grnce, Halk Cephesi'ne, 185 yllk maa tutar karl gelen 1 milyon ruble ba yapmt. Elibey, cumhurbakan seildiinde, bu paray nasl bulduunu soracana, onu ok nemli bir greve getirdi. Ebulfeyz'in cumhurbakanl dnemi son derece trajikomiktir. Onun dneminde, Ermenistan'a daha ok toprak kaybedilmi, cephelerde st ste hezimetler yaanmtr. nk Suret'e bal birlikler, Elibey'i ypratmak iin, savamam ya da cepheden kamlardr. Halk Cephesi'ndeki dengeler gzetilerek i bana getirilen insanlar, gemi dnemde olduundan daha youn rvet ve yolsuzluk olaylarna bulamlardr. Son derece drst olduunu bildiim Elibey, neredeyse Cumhurbakanl'nda yatp kalkacak kadar ok alrken, olumsuzluklar nlemek iin kendini paralarken, kendi atad ynetim sayesinde ksa srede ypranma srecine girmi, bu efsane isim halk desteini yitirmitir.

203

Konuyla ne kadar ilgili bilmiyorum ama burada anlatmak istiyorum. Cumhurbakan iken, gece ge saatlerde eve dnyorsa, makam arabasn durdurup, durakta bekleyen insanlara, "Nereye gidiyorsunuz? Ayn tarafaysa atlayn arabaya" diyebilecek nitelikte, mtevaz bir insan olduunu vurgulamak isterim. Tabii ayn zamanda "ii bilmedii"ni de... Elibey'in o dnemdeki psikolojisi aynen yleydi: Azerbaycan artk bamsz bir devlettir. Hi kimse iilerimize karamaz; biz istediimizi yapar, son derece bamsz politikamz uygularz. Dnya politikasndan, gereklerden bu kadar habersiz bir amatr siyaseti olan Elibey, zerinde oturduu ve yllk 60-70 milyar dolarlk petrol geliri olabilecek bir lkeyi, bana buyruk brakmayacaklarn bilmiyordu ne yazk ki. Nitekim, ran Azerbaycan' ile birleme idealini uluorta dile getirmesi, Trkiye ile ar yaknlamas, Rusya'ya kafa tutmas ve oluturulan BDT'ye girii reddetmesi sonucu, birka kez suikast giriimine maruz kalm, sonunda 1993 Mays'nda, Rusya'nn piyonu Suret Hseyinov'un darbe giriimi ile aresiz kalmtr. Elibey bu aresizlik iinde, gemite Baku KGB efi iken kendisini tutuklatp ikence yaptrtan Nahvan Cumhurbakan Haydar Aliyev'den destek isteyip, Aliyev'i, yolda sa Gamberov'un yerine meclis bakan setirtti. Suret'in isyannn amac, Moskova'ya kaan Ayaz Muttalibov'un yeniden i bana getirtilmesiydi. Sonuta Elibey, denize den ylana sarlr rnei, SSCB dneminde politbro yeliine ykselerek, SBKP iinde en yksek mevkiye erien Azeri olarak bilinen Aliyev'e sarlmak zorunda kald. Burada bir nemli noktaya iaret etmek istiyorum. Elibey'in Aliyev'le ibirlii yapmasn srarla isteyen ve bu fikri ilk defa dile getiren, Trk Dileri Bakanl ve bizzat dnemin Dileri Bakan Hikmet etin ile dnemin Babakan' Sleyman Demirel'dir. Tam bir kurt politikac olan Aliyev, dengenin kendisinden yana deitiini grmt ve bu frsat karmak istemiyordu. Nitekim, Elibey iin gerekli destei gstermedi, giderek ykselen Suret'in ayaklanmas sonucunda Nahvan'a kamak zorunda kalan Elibey'in boaltt Cumhurbakanlna oturdu. Elibey, aslnda kamak niyetinde deildi. Amac, kan dklmesini nlemekti. Ardnda, en azndan 500 bin Halk Cephesi militan varken, 800 asker, 10 top karsnda kamas dnlemezdi.

204

Nitekim, Bak'den Nahvan'a giderken de, "geici olarak gidiyorum, yine geleceim" demiti. Aliyev ise, isyan bastrmak iin, isyanc Suret ile anlaarak, onu babakan yapt. Meclis Bakan olarak da, meclisten ald yetkiyle Elibey'in tm grevlerini stlenerek cumhurbakanln ilan etti. SSCB dneminde babakan olan Hasan Hasanov da Dileri Bakanl'na atand. Greve gelir gelmez gemi anlamalar, protokolleri, ihale ve szlemeleri fesheden Aliyev, tm ipleri eline ald. Bata ran, Ermenistan ve Rusya olmak zere, sz konusu lkelerle yakn ilikiye girerken, bozulan dengeleri kendi lehine ayarlamay baard. Ekim 1993'te yaplan, szde seimler sonucunda, kendisini resmen Cumhurbakan setirdi. Eskisi kadar yakn ve scak olmasa da, Trkiye ile ilikileri scak tutmay becerdi. Trkiye'de yakn iliki ve kiisel dostluk kurduu iki kii, doaldr ki, onun yldznn yeniden parlamasn salayan, dnemin babakan Sleyman Demirel ile yine dnemin dileri bakan Hikmet etin idi. Elibey'i destekleyen dnemin cumhurbakan Turgut zal ile ilikisi ise hep mesafeli kald. Kurulan ilikilerde ABD yoktu. Bunda, doaldr ki, Rusya ve ran'n srarl ve kararl tutumlar rol oynamt. Bu arada, Cumhurbakanl seimlerinin hemen ardndan gerekleen iki ayr suikastla, Aliyev'in ok yakn evresinde yer alan, Meclis Bakan Yardmcs Afiyeddin Celalov ile Askeri stihbarat Bakan emsettin Rahimov ldrlecek, gvenlik gleri, ileri Bakan Yardmcs Ruen Cevadov komutasndaki zel OMON birliinden kiiyi gzaltna alacakt. Bu olay zerine Cevadov'a bal 30 OMON komandosu, gece Basavclk binasn basp Basavc Ali merov ile 40 kiiyi rehin alacakt. Bu olayn, zellikle anlatlmas gerekiyor. nk Aliyev, ABD ile yaknlama salamadan koltuunda rahat duramayacan anlam ve doruca ABD'ye gitmiti. Bu durum, Aliyev'in, petrol paylam konusunda Rusya'dan bamszlama, ABD'yi de iin iine ekme giriimiydi aslnda. ABD gezisi son derece baarsz geiyordu, ama bu durumdan honut kalmayan Rusya, devreye girerek, yukarda anlattm darbe giriimini planlamt. ABD'ye yapt geziden apar topar dnen Aliyev, kendisine bal glerle, kararl biimde isyann zerine gidecek ve Moskova darbesini pskrtecekti.

205

Bu olayn ardndan, Babakanla getirdii Suret'i, kendisine ynelik komplo ve ayaklanma dzenledii gerekesiyle tutuklatp hapse attracak olan Aliyev'in, gelecek gnlerde de rahat edemeyecei apak grlyordu. Petrol gelirleri yznden lkeye gz koyanlarn her trl dzen ve oyunlarn engellemesi, her seferinde bunlar bozmas, doaldr ki, olanakszd. Tarih, 7 Aralk 1993. Gemite ABD'yi, "en az Rusya kadar" tehlikeli grdn ve ABD'nin, "halklarn katili" olduunu syleyen Elibey'in temsilcisi Ali Kerimov, ABD'ye gidecekti. Burada da bir parantez amak zorundaym. nk Elibey Nahvan'a katnda, Aliyev'in Rusya'ya yaklaacan tahmin eden ABD'nin, kendisini desteklediini bilmek durumundayz. Daha sonra Trk Dileri tarafndan da ABD'ye yaklamas nerilen Elibey'in tavr deitirmesine, bu gelimelerin yol atn dnyorum. Ksacas, Elibey'in yeniden i bana gelmesi iin tek umar ABD kalmt. te bu durumda elisi Ali Kerimov, ABD'ye gnderilmiti. Kerimov, doruca Washington'a gidecek ve orada Ulusal Gvenlik Konseyi'nde, ABD'nin, Eski SSCB Topraklarndaki lkelerden Sorumlu Bykelisi Strobe Talbott'un yardmcs James Collins ile drt saat sren gizli bir grme yapacakt. Gizli grme srasnda Collins, Ali Kerimov'a ak ak, "ABD ynetiminin, Aliyev'in iktidar daha uzun sre elinde tutmasn

mmkn grmediini, Elibey'in lkede ulusal birlii yeniden salamas iin yeniden grev stlenmesi gerektiini ve bu konuda Trkiye'ye de nemli roller dtn" syleyecekti.

Nitekim, CIA uzmanlarnn, Aliyev'in, en ge 90 gn iinde iktidardan ayrlmak zorunda kalacan iddia eden raporlar, basn organlarna da yansd. CIA analizine gre, Aliyev'in ne Karaba ne de Azerbaycan'daki sorunlara zm bulma umudu kalmt. Ayn analize gre, Aliyev'in grevden ekilmesiyle (dikkatinizi ekerim, darbe ile deil istifa sonucu gidecek deniliyor) bir erken seim yaplaca ve Elibey'in, olas bir koalisyonun gl orta olarak ve Aliyev'i de yanna alarak, ulusal btnl salayacak hkmeti kuraca belirtiliyordu. te Ali Kerimov, ABD Savunma Bakanl Azerbaycan Masas Sorumlusu Sharman Garnett ile grtkten sonra, Pentagon desteini ve ald sinyalleri iletmek zere doruca Ankara'ya dnecek, Elibey'i destekleyen dnemin devlet bakan Komando Ayvaz ile Babakan iller'e, ardndan da Elibey'e durumu aktaracakt.

206

Suret'in ayaklanmas CIA raporundan 10 ay sonra gerekleti. Acaba iaret edilen ynetim deiiklii bu muydu? Tabii ki deil... Birincisi, CIA'nn tahmin ettii sre ayd ve istifa yoluyla ynetim deiecei belirtiliyordu. CIA'nn bu ngrs gereklememiti. kincisi, yukarda da sylediim gibi, bu ayaklanma Rusya kaynaklyd. Byk olaslkla, ABD'nin, kendi denetimindeki birini getirmek iin Trkiye ile ibirlii iinde altn renen Ruslar, gvenlerini yitirdii iin vazgetikleri Aliyev'in yerine, has adamlar Muttalibov'u getirtmek iin Suret'i hareketlendirmilerdi. (Burada bir saptama yapmak zorundaym. Aliyev,

cumhurbakan seildikten bir sre sonra, Rus askerlerini, Rusya Bar Gc ad altnda Azerbaycan-Ermenistan snrnda grev yapmak zere lkeye sokmak iin, Rusya ile anlama yapmt. Bu gelimeler zerine Babakan Tansu iller, 1993 Eyll'nde Rusya'ya gidecek, byle bir duruma nza gstermeyeceklerini belirterek', "eer Rus askeri gelirse Trk askeri de gelir. Azerbaycan'n kar Trkiye'ye yaknlamaktan geer" diyecekti. Moskova'da Aliyev ile de gren iller, srarn srdrecekti. Aliyev ise bu durumu, "Rusya'ya yaknlamamz, Trkiye'den uzaklamamz anlamna gelmez" biiminde demogojik bir aklamayla geitirmeye alacakt. iller, ABD; Aliyev ise Rus basks altnda kalmt. (Burada ilgin bir saptama yapmak gerekiyor. iller'in, ABD gdmnde olduunun en nemli belirtisidir imdi sizlere anmsatmak istediim. iller'in bu kadar yakndan ilgilendiini grdmz Azerbaycan'n devlet bakan Aliyev'e, Elibey ile kartrarak Alibey diye hitap ettiini anmsadnz m? Devlet bakannn adn bile kartran ve byk olaslkla, deil bu lkenin tarihini ve siyasetini, haritadaki yerini bile babakan olduktan sonra renen iller, nasl olur da bu lkenin iilerine burnunu sokar? Tabii ki ald talimatlar zerine...)
Her neyse, sonuta Aliyev'in, Rus askerlerini Azerbaycan'a sokma istei gereklemedi. Rusya'nn dlamas zerine, ABD'ye yanamak iin manevralar yapan Aliyev'in ipi ekilmeliydi artk. ABD'nin adam olmay da baaramaynca, Aliyev'in sal sollu darbeler yemesi kanlmaz hale gelmiti.

207

te yandan, CIA'nn balantl olduu, Elibey'i yeniden greve getirtecek asl ayaklanma iin, 1995 Mart'na kadar beklemek gerekecekti. Bu darbeye girmeden nce bir baka noktaya dikkatinizi ekmek istiyorum. Azerbaycan-Trkiye ilikisinin bugnk yllk ticari cirosu, en az birka milyar dolarn stndedir. Bunlarn iinde byk inaat ihaleleri, dalm ve dsatmlar, iletmeye alan byk otel ya da fabrikalar bulunmaktadr. Bunlarn byk blmne tek bana Aliyev karar vermektedir ve doaldr ki, Trkiye'de ihalelerin verildii kiiler, Aliyev'in siyasi olarak Trkiye'de yaknlk duyduu kiilerin fsldad isimler olmaktadr. Baka bir deyile, akas iller ve evresi, bu byk furyadan, ihalelerden pay alamamaktadr. Trkiye'de siyasetin para gcyle yapldn biliyorsak, bunun ne anlama geldiini anlayabiliriz. Dolaysyla, Aliyev'e kar darbe dzenleyip yerine Elibey'in getirilmesi fikri iinde, bu olay nemli yer tutmaktadr. Demirel'in de, Aliyev'i uyarp darbeyi haber vermesinin ve bu olaydan sonra Demirel ile iller arasnda iplerin kopmasnn nedeni budur! Tabii ki ana neden bu deil, ama nemli bir neden. Nedenlerin banda Rusya'ya yaknlk gelmekte. Nitekim durumun vahametini kavrayan Aliyev, darbeden ay nce eitli giriimlerde bulunarak ABD ile yaknlama operasyonu balatmsa da, bunda istedii baary elde edememitir. nk darbenin ardnda baka iki sorun yatmaktadr. Bunlardan birisi, ylda 60-70 milyar dolar gelir getirecek Hazar petrollerinin paylamdr. Dier neden de nemlidir. nk blgede yeni bir yaplanma peindeki ABD, Ermenistan-srail-Trkiye genini planlamakta, bu geni Azerbaycan ile drtgene tamamlamay arzulamaktadr. Aliyev ise buna yanamamaktadr. Rusya gibi, ABD tarafndan da, Aliyev'in ipi artk ekilmelidir! Darbeye karanlarn isimlerinin ise nemli olduunu dnmyorum. Her zaman olduu gibi, tetiki, kiralk katil olarak kullanlan lmpen, lkc ayak takm hazrdr. Bunlarn ad Hanefi Demirkol, Haluk Krc, Abdullah atl, Kenan Grel vb. olabilir. Trkiye'de bu tr ilere bulamaya hazr ok sayda gariban, serseri, macerac, maa olmaya hazr insan olmas, tabii ki hazin bir sonutur. Onun iin maalardan sz etmek gerekmiyor. Ancak ABD kan iin gerekletirilen darbeye; bir grup MT'inin, TKA isimli devlet kuruluunun, ayrca Mehmet Aar ve Ayvaz Gkdemir isimli szde siyasetilerin, Korkut Eken, brahim ahin gibi polis eflerinin, dahas dnemin babakan Tansu iller'in karmas bir yana, bu ii planlamalar vahimdir.

208

in daha da vahimi ve kar, darbeye karan ve yakalanan Hanefi Demirkol'un, bizzat Demirel'in devreye girmesiyle Azerbaycan tarafndan serbest braklmas ve bu adamn, MT'e ait bir uakla Bak'den Ankara'ya getirilmesi ve hakknda brakn ilem yapmay, korunup kullanmasdr. Yakalanan dier isim Kenan Grel ise hl Bak'de hapis yatmaktadr. Bu kii, Avusturya vatanda gzkmektedir. Yakalandnda, zerinde uydu telefon bulunmutur. Bir baka vahamet ise Azerbaycan'n, bu ie karan Trk vatandalarnn bir blmnn adn saptam olmasdr. Ve bizzat Aliyev'in, halen Trkiye'de bulunan yedi ismi resmen bildirmi olmasna karn, Trkiye, bu konuda hibir ey yapmamtr ve bu isimler, ellerini kollarn sallayarak dolamaktadrlar. Her neyse, bu vahim ii yapanlarn tm, Susurluk etesi olarak adlandrlabilir. "Tosun imdi de Almanya'da hizmetinizde"de olduu gibi, Susurluk etesi bu kez de, hem kendileri hem de ABD taeronu olarak Azerbaycan'da hizmete komulardr. Olay bundan ibarettir. Danimarka dn havaalannda yaylm atee tutularak ldrlmesi planlanan Aliyev'e, kendine yakn MT elemanlarndan ald haberi, kendisini Danimarka'da bulup ileten Demirel sayesinde, bu suikast nlenmitir. nk Aliyev planlanandan nce Bak'ye dnp oyunu bozmu, darbecileri sert nlemlerle bertaraf etmitir. Bu bastrma srasnda taraflar toplam 400 l vermitir. ldrlenlerin banda, ayn zamanda darbenin ban eken, ileri Bakan Yardmcs ve OMON olarak adlandrlan zel polis birliklerinin bakan Ruen Cevadov vardr. Darbeye birka gn kala, Demirci'den ald istihbarat ile nlemler alan Aliyev'e bal gler, Cevadov'u, stelik OMON karargh iinde, odasnda otururken yakalayp ldrmlerdir. Cevadov'a da, tpk retim yesi klkl, lkc MT eleman Hanefi Demirkol gibi, darbeden sonra cumhurbakan yardmcl sz verilmitir. Oysa Cevadov, bir yl nce ayaklanan Suret Hseyinov'a kar kp Aliyev'in yannda yer almt.

209

Ama iki yl nce, Suret ile ibirliine gidip Aliyev'in iki yakn adamn ldrtmt. Daha da ayrnt verebilirim, ama sanrm olay aktardk. Ancak son bir ey sylemek istiyorum. Azerbaycan'da bu darbe bitmitir, ama yenisi gelecektir. Darbe tabii ki ABD kaynakl olacaktr ve tabii ki Trkiye'den, baka iller'ler, baka Komando Ayvaz'lar, baka Demirkol'lar bulunacaktr... Evet maalesef byle olacaktr, ta ki bu ilere karanlardan hesap soruluncaya kadar...

210

SNCAN-UYGUR PROVOKASYONU VE LLER

Adnan Akfrat

Gazeteci/ Aydnlk

CIA Gdmnde in'in Sincian zerk Blgesi'nde Tertipler

iller zel rgt'nn Trkiye'nin gvenlii ve bamszlna darbe vuran eylemlerinden biri de, in Halk Cumhuriyeti'nin Sincian zerk Blgesi'nde, CIA'nn gdmndeki ayrlk gleri desteklemek iin sabotaj ve tertipler dzenlemesidir. Tansu iller'in CIA ile bann bir dier nemli belgesi de, in'deki provokasyonlara resmi grevlilerin katlmasdr. Dnemin Dileri Bakan iller, bu tertibin bandadr. DYP Kayseri Milletvekili iller'in, D Trkler konusundaki akl hocas Ayvaz Gkdemir ve Bakanlk'taki resmi danman kr Karaca, terkibin bandaki isimlerdir. Trkiye'nin Mezar- erifteki Konsolosluk yetkilileri, .iller sayesinde provokasyonlara katlabilmitir.

211

Aydnlk dergisi, Genelkurmay yetkililerinden ald bilgilerle bu tertibi, daha iller zel rgt gzler nne serilmeden ok nce aa kard. 27 Ekim 1996 tarihli Aydnlk,

Cumhurbakan, hkmet ve Genelkurmay Bakanl'na seslenerek, "Durdurun Bu Tertibi" kapayla kt. Aydnlk, u gelimeyi duyuruyordu: "JTEM'in Dou Trkistan Birimi'nin, CIA'nn gdmnde, in Halk Cumhuriyeti'nde i kargaa kartmak iin operasyon balatt renildi. Bu amala, JTEM'den drt subayn geen hafta Afganistan'a gittii bildirildi. JTEM'in ilgili birimi, Sincian Uygur zerk Blgesi'nde ayrlk gruplara askeri eitim vermek, sabotajlar yapmak zere, Trkiye'den tim gnderiyor. Operasyonu, JTEM'in Ankara'daki Karargh'ndan bir yarbay ynetiyor. JTEM'in Dou Trkistan Birimi, yllardr aktif bir faaliyet yrtmyordu. Taliban'n Kabil'i almasnn ardndan, CIA'nn istei zerine bu giriim balad. ABD'nin bu operasyona byk para desteinde bulunduu renildi.

Devletin Politikas in ile Dostluk

"in ile Trkiye'nin arasn aacak bu tertip bir devlet politikas m? ok ak ki hayr. in ile Trkiye'nin ilikilerinin son dnemde hzla iyiletii biliniyor. Trkiye Cumhuriyeti Devleti, Amerikanclarn 'Dou Trkistan'n bamszl' diye adlandrd in'i taciz etme projesine itinal bir ekilde mesafeli duruyor. Trk Silahl Kuvvetleri de, in ile savunma sanayi alannda ibirliini balatt. Silahl Kuvvetler Dergisi'nde, in'i Trkiye'nin stratejik mttefiki olarak belirleyen bir analiz yaymland. Hong Kong'un anavatanla birlemesi admyla uluslararas planda byk bir hamle yapan in'i snrlamak iin, Uygur sorununun ABD tarafndan kurcaland biliniyor.

iller'in Banda Olduu CIA Karargh

"Trkiye Cumhuriyeti Devleti'nin in'de ayrlkl kkrtmak gibi bir politikas olmad biliniyor. Tersine devletin politikas, 'ok ynl d politika' uyarnca in'le iyi ilikileri daha da gelitirmek.

212

"Genelkurmay Bakan Orgeneral smail Hakk Karaday'nn resmi arl olarak in'e gittii ve savunma sanayi ibirliiyle fze alm protokolleri imzalad bir dnemde, TSK'ya bal bir birimin bylesi tertiplere giriebilmesi, bu gcn, Trkiye kart bir karargha bal olarak almasyla aklanabilir. Orgeneral Karaday'nn in gezisinden, ABD'nin ok rahatsz olduu, Amerikan szclerince ifade edildi. Trkiye'nin politikalarna taban tabana zt bylesi bir tertibe hibir rtbeli, hkmet iinden destek almadan, kendini riske atarak katlmaz. "Ne yazk ki bu tertibi dzenleyen karargh, Washington ya da Tel Aviv'de deil Ankara'dadr. Ad anlan merkezlerle koordineli olarak CIA grevlisi bir Babakan Yardmcs ve Dileri Bakan'nn, Tansu iller'in himayesinde alyordu. Nitekim in provokasyonunun elebalar da saptanmtr. iller'in D Trklerden Sorumlu Devlet Bakan Ayvaz Gkdemir, iller'in D Politika Danman kr Karaca ve provokasyonun icracs zel Harpi Binba Kaif Kozinolu. Tertip iin kullanlan para, iller'in danman Karaca kanalyla aktarlmtr.

iller ve Yazcolu'nun Ba Provokatr: Binba Kozinolu

"in'de tertip ve sabotajlar dzenleyecek timin zel Harpi Binba Kaif Kozinolu'na bal olduu Aydnlk tarafndan aa karld. Uzun sre zbek asll Afgan generali Abdlrait Dostum'un kararghnda "askeri atae" kimliiyle bulunan Binba Kozinolu, zel Kuvvetler Komutanl'na bal. Mehmet Eymr'n zer iller ile kurduu yakn iliki sonucu MT'e dnmesinin ardndan bir dnem MT Kontr-Terr Dairesi'nde onunla birlikte alan Binba Kozinolu, imdi Kafkaslar'daki zel Harp Karargh'nda bulunuyor. Banaz milliyeti ve Trk-slam sentezcisi olarak tannan Binba Kozinolu, son dnem provokasyonlarda Muhsin Yazcolu'nun BBP'sine bal militanlar kullanyor. Uyuturucu ticaretinde de aktif rol alan Binba Kozinolu, hem iller'in hem de Yazcolu'nun ba provokatr ilevi gryor."

213

Aydnlk'n Tarihi Haberi

Aydnlk'n, gelien olaylarla aynen dorulanan 27 Ekim 1996 tarihli haberi yle: "JTEM'in Dou Trkistan Birimi'nin, CIA'nn gdmnde, in Halk Cumhuriyeti'nde i kargaa kartmak iin operasyon balatt renildi. Bu amala, JTEM'den drt subayn geen hafta Afganistan'a gittii bildirildi. "JTEM'in ilgili birimi, Sincian Uygur zerk Blgesi'nde ayrlk gruplara askeri eitim vermek, sabotajlar yapmak zere, Trkiye'den tim gnderiyor. "Operasyonu, JTEM'in Ankara'daki Karargh'ndan bir yarbay ynetiyor. JTEM'in Dou Trkistan Birimi, yllardr aktif bir faaliyet yrtmyordu. Taliban'n Kabil'i almasnn ardndan, CIA'nn istei zerine bu giriim balad. ABD'nin bu operasyona byk para desteinde bulunduu renildi. "Tertibin, tam da Genelkurmay Bakan Orgeneral smail Hakk Karaday'nn in ziyareti srasnda dzenlenmesi dikkat ekti. ABD'nin, Trkiye'nin in'den silah alma projesinden byk rahatszlk duyduu belirtiliyor. Tertip, Org. Karaday'nn in'le iyi ilikiler gelitirme abasna kar, devlet kurumlar iine mevzilenmi yasad glerin, bir sabotaj olarak da yorumland.

Piyonlar Nizam- Alem lkcleri

"Aydnlk'n gvenilir kaynaklardan ald bilgiye gre, sabotaj timi, Byk Birlik Partisi'nin
genlik rgt Nizam- Alem Ocaklar militanlar arasndan seildi. Birinci postada yollanacak tim, 15 kiiden oluuyor. Ekibin, BBP yneticilerince tayin edilerek JTEM'e bildirildii renildi. Hepsi, daha nce eenistan'da silahl faaliyette bulunmu, atmalarda yer almlar. Plana gre, stanbul'da 20 gnlk bir siyasal eitimden sonra Afganistan'a gidecekler. Askeri eitimi, Kuzey Afganistan'da grecekler. Bu eitimi, blgede bulunan Pentagon'un zel Sava uzmanlaryla, Trkiye'den giden JTEM subaylar verecek.

214

slam Partisi Kanalyla Uygur Blgesine Geecekler

"Uygur zerk Blgesinde, CIA ile ibirlii iinde yasad iki parti var; 'Dou Trkistan slam Partisi' ve 'Dou Trkistan Halk Partisi'. Bu partilerin, in'in, Krgzistan ve Kazakistan snrnda, yeraltnda faaliyet yrten 1200 silahl adamlar olduu ileri srlyor. ABD, her iki partiye ve silahl ekiplere byk apta yardm yapyor. "Trkiye'den gnderilecek sabotaj timinin, Dou Trkistan slam Partisi'nin silahl adamlaryla birlikte hareket edecei bildirildi. slam Partisi, 'Bamsz slam Cumhuriyeti' kurmay hedefliyor. Sincian'dan 'dinsizlerin atlmas' iin 'cihat' ilan etmi. "Trkiye'den giden ekibin, Lop Nor ile Bara glleri blgesinde, nkleer tesislere sabotaj ve saldr dzenleyecei renildi. "Mart 1996 tarihli National Geographic dergisi, Sincian'da ayrlk faaliyetin Taklamakan l'nn kuzeyindeki blgelerde gelitiini yazyor. 1990 Nisan'nda Taklamakan'in kuzeyindeki Kagar kentine yakn Barn kasabasnda karklk kmt. in yetkilileri, bu olaylarda kullanlan silahlarn, Pakistan zerinden, Afgan mcahitleri kanalyla salandn saptad. Ayn dnemde Pakistan Gizli Ser-visi'nin iki grevlisi, Sincian'da ayaklanma kkrtt iin tutukland. "7 Mart 1992 tarihli Indian Times gazetesi, Sincian'daki Pantrkist ve Panislamist abalan destekleyen d gleri u srayla yazd: Trkler, Afgan mcahitleri, Pakistan'daki slami Cemaat gruplar.'

CIA Dmeye Bast

"JTEM Dou Trkistan Birimi, yeniden aktif hale getirildii srada, Dou Trkistan Vakf da, stanbul'da sempozyum dzenledi. Yine ayn gnlerde, Azerbaycan eski Cumhurbakan Eblfez Elibey'in, 'ran ve in paralanacak' aklamas geldi.

215

"2. Uluslararas Dou Trkistan Kltr ve Tarih Sempozyumu, 21-23 Ekim tarihleri arasnda AKM'de yapld. Sempozyumun Trk ve yabanc katlmclar; Turanc, eriat bileiminden olutu. Toplantnn gnlk gndemini, in Halk Cumhuriyeti'ne kar ykc fikirlerin sergilenmesi ve bu ynde giriilecek rgtlenmeler igal etti. Konunun esas, Sincian Uygur zerk Blgesi'ni in'den ayrp bamsz bir lke haline getirmenin yolunu bulmakt. Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Bakan Turan Yazgan'n ifadesi, tm konumalarn zetiydi: "Bugn Trk milletinin Kzl Elma's Dou Trkistan'dr. Kzl Elma Trk milletinin ksa vadeli hedefi demektir.

Fuller: Trkiye stese de stemese de in'e Karacak

"Trkiye'yi, in'de ayrlk faaliyetlere katma abas, ABD'nin uzun sredir devam eden temel politikas. ABD ynetimi, son dnemde, in'e kar dmanca faaliyetleri younlatrd. Amerikan Dileri Bakanl'nn yayn organlarndan Foreign Affairs dergisinde yaymlanan nl 'Uygarlklar atmas m?' balkl yazsnda, ABD'nin politikalarn aklayan Samuel Huntington, Bat'nn ba dman olarak in'i ve slam lkelerini belirledi. Huntington bu grn daha sonra da pekitirerek tekrarlad. Cumhuriyet gazetesinin 18 Kasm 1994 tarihli saysnda, Newsweek dergisinden aktard grleri yle: Tarih bize lkelerin hzla sanayileince daha iddial bir izgi izlemeye baladn gsteriyor. Zaman zaman yaylmac ve smrgeci olabiliyorlar. in'in kendini ne srmek isteyeceine inanyorum. in, 2 bin yl sreyle Dou Asya'nn egemen gcyd. Han halkndan olmayan insanlarn yaad blgelerde sorunlar yaanabilir.' "13 Eyll 1995 tarihli Siyah Beyaz gazetesinin haberi, JTEM Dou Trkistan Birimi'nin kimin hizmetinde olduunu aklyor: 'in'in, SSCB'den farkl olarak paralanmamas Bat'y tedirgin ediyor. Bat'da, 'dev'in nn kesmek iin Trk ve Slav halklarndan bir barikat kurulmas gr, strateji merkezlerinin turfanda rn olarak piyasaya srld bile.'

216

"Bu gr ilknce dile getiren de elbet Graham Fuller. nl CIA liderinin bu konuda yazd rapor, Harp Akademileri Komutanl tarafndan Trkiye'nin Yeni Jeopolitii' balyla yaymlanan kitabn iinde yer alyor. Aksiyon dergisi, Harp Akademileri'nin yaymlad kitaptaki raporlar, bu hafta, 'CIA'nn Trkiye Raporu' balyla kapak yapt. Fuller, in'in paralanaca kehanetinde bulunurken, Trkiye'nin istese de istemese de in'e karmak zorunda olduunu belirtiyor.

Orgeneral Karaday'nn in Gezisine Sabotaj

"17-19 Ekim gnleri arasnda in'e resmi bir ziyaret yapan Genelkurmay Bakan Orgeneral smail Hakk Karaday, Pekin'de in Cumhurbakan Jiang Zemin ve in Savunma Bakan Chi Haotian ile grt. Taraflar, in-Trkiye ilikilerini gelitirme isteini dile getirdiler. Sincian Uygur zerk Blgesi'ne kar tertiplerin u gnlerde hzlandrlmas, Org. Karaday'nn in gezisine kar sabotaj olarak yorumland. "ABD, in-Trkiye arasnda askeri ibirlii anlamasndan ve Trk Silahl Kuvvetleri'nin in'le yaknlamasndan rahatsz. Washington, Trkiye'nin in'den silah alma projesinden byk endie duyuyor. Trkiye'de Genelkurmay'a yakn kaynaklar, Karaday'nn in ziyaretinde silah alm iin ngrmeler yaptn dile getirirken, in basnnda bu konuda herhangi bir bilgi veya yorum yer almad. "in Cumhurbakan Jiang, grmede, in'in, bar iinde yaamann be ilkesi temelinde, Trkiye ile uzun vadeli ve istikrarl dostluk ve ibirlii ilikilerini gelitirmek iin aba harcamaya hazr olduunu belirtti. Jiang Zemin, iki lke arasndaki dostluk ve ibirlii ilikilerinin olumlu ynde gelitiine iaret ederek, bunun, blge ve dnya bar iin yararl olduunu syledi. Orgeneral Karaday da, grmede, in'in uluslararas ilikilerde oynad rol ve modernleme ve in'in inasnda kazand basanlar takdirle karladn kaydetti.

217

"Genelkurmay Bakan smail Hakk Karaday, in Savunma Bakan Chi Haotian ile de grt. in Savunma Bakan, grmede Org. Karaday'ya in'in i durumu hakknda bilgi verdi. Chi Haotian, lkesinin, in ve Trk ordular arasndaki iliki ve ibirliinin gelitirilmesine byk nem verdiini syleyerek, kapsaml ve karlkl yarara dayal ibirliini yeni bir dzeye karmak iin aba harcayacaklarm belirtti. in Savunma Bakan, in'in askeri politikasnn savunma niteliinde olduuna iaret ederek, in'in u andaki merkezi grevinin ekonomisini gelitirmek olduunu syledi. Chi Haotian, Bat'daki baz glerin yaymaya altklar 'szm ona in Tehdidi Teorisi'nin karanlk amalar gtt ve aslsz olduu grn dile getirdi. Org. Karaday da, Trkiye'nin, in'le olan ilikilerini ve ibirliini gelitirmeye nem verdiini hatrlatarak, iki lke ve iki ordu arasndaki kapsaml ibirliinin her alanda gelitirilmesi iin aba harcayacaklarn vurgulad. "Grmelerde, dnyadaki son gelimeler de deerlendirildi. in Savunma Bakan Chi Haotian, daha sonra Org. Karaday onuruna bir yemek verdi. Yasak ehri gezen Org. Karaday ve ei, in Seddi'ne de gittiler. "anghay Garnizon Komutan Tmgeneral Wang Wenhui, zel uakla anghay'a gelen Org. Karaday onuruna akam yemei verdi. anghay Deniz ss'nn ziyaretinden sonra, ian'da heykellerden oluan nl Yeralt Ordusu'nu gezen Org. Karaday, akam yemeinde Shaanxi Eyaleti Askeri Blge Komutan Tmgeneral Du Donghai'n konuu oldu."

Aydnlk'n Yayn Etkili Oldu; Genelkurmay, Uygur Blgesine Tertibi Durdurdu

Aydnlk'n yayn etkili oldu. hafta sonraki Aydnlk dergisi u haberi veriyordu: "Genelkurmay Bakan Orgeneral smail Hakk Karaday, JTEM'in Dou Trkistan Birimi'nin, in'in Uygur zerk Blgesine ynelik tertibini durdurdu. Orgeneral Karaday, Aydnlk'ta. kan haber zerine Genelkurmay'da kendisine konu hakknda brifing verilmesini istedi. Genelkurmay Bakan, bu faaliyetin derhal durdurulmasn emretti. Faaliyet durduruldu, JTEM Dou Trkistan Birimi masa dzeyine indirildi.

218

"Aydnlk'n haberi, 28 Ekim Pazartesi gn, Genelkurmay Bakanl grevlilerince

bilgisayarda yeniden dizilip Orgeneral Karaday'ya verildi. Genelkurmay Bakan, in'e resmi ziyaret yapt bir dnemde giriilen bu tertibe byk tepki gsterdi. Genelkurmay stihbarat Bakan, Genelkurmay Harekt Bakan ve askeri ataelerin koordinasyonundan sorumlu generalin kendisine derhal bir brifing vermesini istedi. Karaday, brifinge Aydnlk 'in haberinin byk blmn izmi olarak geldi. 'Nasl byle bir ey yapabilirsiniz. Basna yansyor, benim haberim olmuyor' dedi. Karaday, 'Efendim sol basn yazd' yantna, 'Sa basn-sol basn brakn. Bu yazlanlarn hepsi senaryo olamaz. Kimse masa bandan byle senaryo retemez. Siz benim altm m oyuyorsunuz? Derhal bu faaliyeti durdurun' dedi. "Karaday'nn kesin talimat zerine proje askya alnd. Genelkurmay Bakan'nn 'kapatn' emrine karn, JTEM'in Dou Trkistan Birimi 'masa' dzeyine indirildi.

Genelkurmay Bakan'na Ramen CIA Tertibine Trkiye'yi Kattlar

"Genelkurmay Bakan'nn kesin emrine karn, devlet iindeki gler CIA gdmnde in'de kkrtmalar srdrd. BD'nin, Trkiye'yi kullanarak in'i paralama operasyonu darbe yemiti, ancak CIA tertibi yrd. CIA, in Halk Cumhuriyeti'ne kar yrtt dk younluklu savata ana cephe olarak Sincian Uygur zerk Blgesi'nin belirlemiti. Nitekim 5 ubat Kadir gecesi, CIA kkrtmasyla, Yining kentinde kk apl bir silahl ayaklanma balatld. CIA'nn gdmndeki provokatrler, 'Cennetin anahtarlarn datyoruz. Mbarek gnde gazaya katlan cennete gider' diye kkrtmay balattlar. sa Yusuf Alptekin'in ryalara girdii, te dnyada prangayla yaad hikyeleri anlatld. Bunun zerine CIA'nn eitip silahlandrd ayrlklar, kamu ve gvenlik grevlilerine saldrya geti.

219

"Bat'nn propaganda aralar Reuters ve AFP ajanslarna dayanarak verilen haberlerde, Sincian'da 30 Uygur'un idam edilmesi zerine 'ayaklanma balad' ileri srld. Ayn ajanslar kanalyla, blgede yzlerce kiinin kuruna dizildii yalan, tm dnyaya yayld. "in'in Trkiye'deki bykelisi Wu Keming, "Kkrtmann arkasnda yabanc devletler var" deerlendirmesini yapt. Aydnlk'n son gelimeleri deerlendiren, Keming, olaylarn Bat basn tarafndan abartldna dikkat ekerek, olayn bir kkrtma olduunu vurguluyor. Keming'in deerlendirmesi yle: 'in ok byk bir lkedir. Zaman zaman baz yerlerde olaylar kyor. Bu defa da Yining kasabasnda olaylar kt. Bildiim kadaryla orada baz insanlar, bakalarn ldresiye dvdler. Sonra maazalara, binalara saldrdlar ve yama yaptlar. in bir hukuk devletidir ve bunu kim yaparsa yapsn hi izin veremez. nk bu sutur ve su ileyenler mutlaka cezalandrlr. Din, rk, milliyet ayrm yaplmadan. Yani baka yrelerde, baka blgelerimizde benzer bir olay karsa yine cezalandrlyor. Ne zaman in'e kar kkrtma kampanyalar olduysa, muhakkak arkasnda yabanc kuvvetlerin mdahelesi vardr. Bazlar bu olaylar bir bahane olarak kullanyor. in'e kar kampanyay geniletmeye alyorlar. Son yllarda in ile Trkiye arasnda ilikiler ok iyi durumda. Bazlar bundan ok korkuyor. in-Trkiye ilikilerinin gelimesine engel olmaya alyor. Bence in-Trkiye ilikilerinin gelimesi hem in iin, hem de Trkiye iin ok yararldr. Blge barna da, dnya barna da yararldr. in-Trkiye ilikilerinin gelimesini sabote etmek bu adan ok yanl bir ey.'

Dileri ve Genelkurmay Kar

Genelkurmay ve Dileri brokrasisi, CIA tertibine kar kt. Dileri'nden st dzey bir yetkili, Trkiye'nin in'le iyi ilikiler gelitirmek istediini ve Sincian blgesindeki ayrlklara destek vermediklerini Aydnlk'a aklad.

220

"Genelkurmay stihbarat'na gre, Sincian'daki ayaklanma bir CIA provokasyonu. Genelkurmay, bu tr tertiplere kar kyor ve in'i, ABD'ye kar bir mttefik olarak gryor. Genelkurmay Bakanl, Pekin'de grevli bir askeri atae yardmcsn olaylarn hemen ardndan Trkiye'ye ard.

iller Balants
"Tertibin iinde iller zel rgt'nn de parma saptand. BBP'lilerin nemli rol oynad tertipte, iller'in danman kr Karaca ile Trkiye'nin, Afganistan'n Mezar- erif kentindeki Konsolosluk grevlilerinin de rol aldklar belirtiliyor. "Cumhurbakan Sleyman Demirci, 20-22 Ekim'de, Trke Konuan Devletler Zirvesi'ne katlmak zere zbekistan'n bakenti Takent'e gittiinde, yannda, iller'in babakanl dneminde D Trklerden Sorumlu Devlet Bakan Ayvaz .Gkdemir ve iller'in danman kr Karaca da vard. Demirci, 25 Ekim'de Moskova'da dzenlenen Karadeniz Ekonomik birlii (KE) toplantsna katlmak iin Takent'ten ayrld. Ancak, Karaca ve Gkdemir, zbekistan'dan Afganistan'a geerek zbek General Rait Dostum ile grtler. Gkdemir dndkten sonra, Dileri Konutu'nda Tansu iller'e brifing verdi. "Trkiye, Afganistanl general Rait Dostum'la, zal dneminden beri ilikide. likiyi ilk kuran kii, iller'in, d Trkler konusundaki en gvendii isim Ayvaz Gkdemir.

Afganistan'n Tek Geim Kayna: Uyuturucu

"in'deki CIA kkrtmasyla Afganistan'daki gelimeler arasnda sk bir iliki var. General Dostum'un kararghnda bulunan bir Trkiyeli, Afanistan'daki gelimeleri yle deerlendiriyordu: 'Afganistan'n tek geim kayna uyuturucu ticareti. retim ve eitim tamamen durmu vaziyette. Afganistan'n bakenti Kabil'i ele geiren Taleban deil, dorudan Pakistan askeri birlikleri.

221

Kabil'in alnmas srasnda Ahmet ah Mesut kuvvetleri, yzden fazla Pakistanl askeri ldrd, 15 Pakistanl askeri esir ald. Bunlar basnda yer almad. Afganistan'da sava, generallerin satn alnmas biiminde oluyor. Bir general satn alnnca onun hkim olduu ehri ele geirmi oluyorsun. Ahmet ah Mesut'u ran, in ve Tacikistan destekliyor. Taleban' ABD ve Pakistan. Dostum Paa'y ise Trkiye, Rusya, zbekistan ve Trkmenistan destekliyor. ABD'nin plan, Rusya ve Trkiye'yi dlayarak Orta Asya petroln Afganistan ve Pakistan yoluyla Hint Okyanusu'na indirmek. Afganistan'da Dostum'un hkim olduu Mezar- erifte 50-60 ABD'li uzman var. Bundan sonra ok kan dklecek.'

Karaca'nn Uursuz Rol

"Gkdemir ve Karaca'yla ayn gnlerde Afganistan'da bulunan bir kaynak, 15 kadar BBP'linin de, Mezar- erifte olduunu syledi. Ayn kaynak, Karaca'nn BBP'ye yaknlna dikkat ekti ve Sincian'daki provokasyonla ilgisinin olduunu belirtti. "Babakanlktan bir st dzey brokrat da, Karaca'nn konuyla balantsn doruluyor: 'Karaca, zellikle Ortadou ve Orta Asya'daki d Trklerle yalandan ilgilidir. Bu ileri ok iyi biliyor.' "kr Karaca, iller'in danman irketi Analitik'in arkasndaki kiilerden. Diyanet kkenli. Meslei avukatlk olan Karaca, nceleri Diyanet Vakf'nda 'Orta Asya ileriyle' ilgili almalara katld. Bu vakf araclyla, Trkiye'nin Kuzey Irak'taki Trkmenlere para yardm yapmasnda rol oldu. Para yardm, Diyanet'in 'Kuzey Irak'ta kurban kesmek iin para ba toplamas1 diye formle edildi. Karaca, bu srada sk sk Kuzey Irak'a gidip geldi. Karaca, 'Kuzey Irak' ok iyi biliyor' telkiniyle iller'in Dileri Bakanlndaki 'resmi danmanlarndan biri yapld. "Karaca, kendisini entelektel bir aratrmac olarak tantyor. slamc evreden Vadi Yaynclk'tan km bir roman var.

222

Her Tan Altnda BBP'liler

"BBP'nin stanbul'daki basn danman Ayhan Ate, CIA'nn JTEM araclyla dzenledii tertipte yer alan ekibin hazrlanmasna arac oldu. Trkiye'nin Mezar- erifte bulunan konsolosluu BBP'lilerin denetiminde. Konsolos Mehmet Sansar ve dari Atae-Nevzat Uzun da, BBP'li. Her ikisi de, Afganistan'a 'gnll olarak' gitmiler. "Dou Trkistan Dernekleri'nin, Ankara'da 14 ubat 1997'de dzenledii protestoda boy gsteren BBP'liler de, ilgin kiilikler. "BBP Genel Bakan Yardmcs ve Adana Milletvekili Orhan Kavuncu, gsterinin ba aktrlerindendi. Kavuncu, 21-23 Ekim'de, stanbul'da dzenlenen 2. Uluslararas Dou Trkistan Sem-pozyumu'nun da konumaclarndand. Kavuncu, sempozyumda, in'le ilikilerin bozulmamasn isteyen baz konumaclara iddetle kar kmt. Trkiye'yi eletirerek yle demiti: 'Dileri Bakanl Eminn'ndeki sa Yusuf Alptekin parknn adn in maslahatgzarnn istei zerine hemen, inlileri biraz bile oyalamadan deitirtti. Bugnk hkmeti Trk dnyasyla ilikileri gevek tutmasndan dolay knyorum.' "Orhan Kavuncu, Hizbullah'a yaknlyla bilinen Burhan Ka-vuncu'nun aabeyi. Burhan Kavuncu, Gneydou'da devlet adna birok faili mehul cinayeti gerekletiren Hizbullah'n lim grubunun devletle ilikilerinde kilit rol ald. 12 Eyll'den sonra MHP ve yan kurulular davasnda yargland. En ok ceza alanlardan biri. Uzun sre Mamak Cezaevi'nde yatt. Burada, Muhsin Yazcolu ile birlikte slam kefetti. Cezaevinden ktktan sonra, Hizbullah rgtne yaknlyla bilinen Yeryz dergisini karanlar arasnda yer ald. Nizam- Alemciler tiraf Etti "Nizam- Alemciler, 8-14 Kasm 1996 tarihli eriat Cuma dergisinde iledikleri sulan itiraf ettiler.

"Dergide eyhmuz Kzlkaya imzasyla yaymlanan haberde, Nizam- Alemcilerin Sincian'a gittikleri kabul edildi. CIA denetimi ve JTEM balants Nizam- Alem Ocaklar yetkilileri tarafndan reddedilmeye allrken, Rait Dostum ve Pakistan'daki islamc rgtlerle balantl olduklar kabul ediliyor.

223

CIA'nn denetimindeki Dou Trkistan slam Partisi de savunularak yle deniyor:

'Dou Trkistan'da Kzl in'in faist basklar altnda yllardr ezilen mslmanlara yardm etmek elbette her mslmann zerine farzdr. Biz de bu farzdan dolay onlara nasl yardm edebileceimizi kararlatrp bu konuda almalara baladk. Biz Dou Trkistan'daki mslmanlara yardm etmeye alrken, elbette ki blgedeki dier mslman cemaatlerle ibirlii ierisine gireceiz. Pakistan veya Afganistan'da mslman cemaatlerin yardmna elbette ihtiyacmz var. Onlar da bu konuda yardmlarn esirgemediler.'

Dou Trkistan Kurulular CIA Denetiminde

"Trkiye'de, in'in paralanmas iin faaliyet gsteren bir dizi kurulu bulunuyor. Dou Trkistan Vakf, Dou Trkistan Gmenler Dernei ve son olaylarda ne kan Dou Trkistan Aratrma Merkezi bunlardan bazlar. Aslnda bu kurulular, CIA'nn sa Yusuf Alptekin'e kurdurduu illegal 'Bamszlk Cephesi'nin paravanlar. Ayrca, olaylar srasnda Kazakistan'daki merkezlerinden aklama yapan Dou Trkistan Birleik Ulusal Devrim Cephesi'nin de, Trkiye'de faaliyeti olduu belirtiliyor. Dileri Bakanl bnyesinde CIA ss gibi ilev gren Trk ibirlii ve Kalknma Ajans (TlKA)'mn kard Avrasya Etdleri dergisinin 4. saysnda yer alan K. Warikoo imzal, 'Sincan'da Etnik-Dinsel Uyan' balkl yazda, Trkiye'de 'Dou Trkistan' konusunu kurcalamak isteyen gruplar hakknda da ilgin bilgiler var: Trkiye'de, Sincan'n in'den ayrlma hedefine ulamas iin alan en az 7 kurulu faaliyet gstermektedir. Bunlarn arasnda Dou Trkistan Ulusal Devrimci Cephesi, Dou Trkistan Hayr Cemiyeti, Dou Trkistan slam Partisi en gze arpanlardr. Srgndeki yal Uygur politikacs sa Yusuf Alptekin'in nderliindeki 'Dou Trkistan Bamszlk Cephesi' merkezinin bir yayn olan 'Dou Trkistan'n Sesi', dzenli olarak stanbul'da baslmaktadr.'

224

"Oysa Dou Trkistan'n Sesi dergisinin kapanda, Dou Trkistan Vakf'nn yayn olduu yazl. W. Warikoo'un belirttiine gre, dergi, ne tr bir rgt olduu kamuoyunca bilinmeyen Dou Trkistan Bamszlk Cephesi'nin yayn organ. O zaman, son sempozyum da dahil Trkiye'de birok etkinlik dzenleyen Dou Trkistan Vakf da, bu gizli rgtn paravan olarak kullanlyor.

CIA'nn Ilml slam Projesi ve Sincian

"CIA stihbarat Konseyi Bakan Yardmcl grevine kadar km kdemli ajan Graham Fuller ve CIA'nn Trkiye uzmanlarndan lan O. Lesserin, Aralk 1996'da, Sabah Kitaplar arasndan kan Kuatlanlar, slam ve Bat'nn Jeopolitii adl kitapta, Sincian Uygur zerk blgesindeki tertiplerin merkezi ele veriliyor. Kitabn 'Jeopolitik Boyut' balkl blmnde, in'e ilikin CIA analizleri bir bir aklanyor:

"in'in Hristiyan olmasna ramen, bu lkenin Orta Asya ile snrlar da slam'la karlamada potansiyel bir scak noktay temsil eder. in'in batsnda, tarihsel in Trkistan'nda, yaklak sekiz milyonluk bir nfus oluturan Mslman bir topluluk yaamaktadr: Uygur Trkleri. Bunlar, eski Sovyetler Birlii ile in arasndaki snrn br tarafnda bulunan zbeklerle kltrel olarak yakndan ilikilidir. Yllarca 'etnik temizlie' maruz kalm, Uygur etnik birliini bozup bu halk asimile etmek iin blgeye zorla Han inlilerinin yerletirilmesinden kaynaklanan demografik basklarn skntsn ekmilerdir. Uygurlar, in'den bamszlk deilse, daha fazla zerklik istemektedir. Pekin'deki komnist in rejimi gszletike, in Trkistan'nda, komu Tibet'teki benzer taleplere paralel ayrlk eilimler glenmektedir. Uygurlar bir bamszlk mcadelesine girecek olursa ciddi atmalar kmas son derece muhtemeldir.

225

in Trkistan'nda temel mesele slam deil, Budist Tibetlerle Moollarnkine paralel bir ulusal kurtulu hareketidir. Zaten bir faktr durumunda olan slam da, Uygurlar Han inlilerinden ayran bir baka kltrel zellik olarak kanlmaz biimde gcn arttrarak, Uygur ulusal kimliini pekitirecektir. 'Uygurlar, in'deki en byk mslman grubunu bile oluturamaz aslnda. Anadilleri ince olan 10 milyonu akn Hui mslman vardr. Huiler asndan ayr bir devlet kurmak gereki bir hedef deilse de, muhtemelen bir aznlk milliyeti olarak haklar konusunda daha srarc olacaklardr. in'de milliyet meseleleri daha ak ve aktif bir gelime gsterdike, Huiler de gitgide kendi kimliklerini inceleyen, tm dnyadaki dier mslman topluluklarla ilikilerini sklatrmaya alan bir grup haline gelecektir. Pekin'deki komnist rejimin kmesi durumunda, Hui halknn yeni bir siyasi ortamdaki konumuna ilikin sorunlar da ortaya kacaktr. Daryla temasa girme anslar oaldka, daha gl bir slami dayanma olumas ihtimali de artar. O halde slam, bu blgede ayrlk bir karaktere brnmtr ve bata zengin petrol rezervleri ieren blgeler olmak zere, toprakla ilgili mcadelelerde nemli bir faktr olacaktr.'

226

CIA Taeronluu Uyuturucu Faaliyetinin Gerei

"Sincian Uygur zerk Blgesi'nde, Trkiye'nin, sabotaj ve tertiplerde bulunmasnn ulusal karlarla aklanabilecek hibir gerekesi yok. D politikasnda, in'de i kargaa karmak gibi bir yaklam da yok. Cumhurbakanl, Dileri Bakanl ve Genelkurmay'n ibirliinde saptanan d politika, ABD'nin dayatmalarna kar Asya lkeleriyle daha yakn ibirliini ngryor. Trkiye ynetiminin ABD'ye mesafeli kesimleri, 1980'lerin bandan beri in'le ilikilerin, zellikle iyi ekonomik ilikiler temelinde ve karlkl sayg erevesinde yrtlmesine aba harcyorlar. Nitekim Kenan Evren'in ve Cumhurbakan Sleyman Demirel'in in gezisi de bu politikann rn. Son olarak, Genelkurmay Bakan Orgeneral smail Hakk Karaday'nn in ziyareti, devletin asker kesiminin de, bu lkeyle iliki kurma eiliminde olduunu gsteriyor. "Genelkurmay Bakan in'de resmi grmeler yaparken, JTEM grevlisi bir yarbayn bu tr bir tertibi yrtmesinin bir tek aklamas var: ABD'nin dayatmas. Buna zemin hazrlayan ise uyuturucu trafiinde CIA ile yakn ibirlii. Trkiye'nin kimi istihbarat birimleri, 'milli amalar' gerekletirmek iin uyuturucu trafiinde yer almay meru gryor. Bosna Hersek, Azerbaycan, eenistan, ran Azerbaycan ve Kuzey Irak'ta yrtlen gizli operasyon giderlerinin uyuturucu ile karland resmi kaynaklarca dile getiriliyor. Dnyadaki uyuturucu trafiinin CIA tarafndan kontrol edildii biliniyor. CIA'nn onay olmadan milyarlarca dolarlk bir faaliyetin srdrlmesi mmkn deil. CIA'nn bu gelire gz yummasnn da bir bedeli bulunuyor. iller zel rgt'nn, gz kara bu tertiplere girimesinin nemli bir nedeni de, ylda 25 milyar dolar boyutuna ulaan uyuturucu gelirini elde tutma abas."

227

ERATI TERRDE ABD BALANTISI*

zcan Bze

1990'larn balarndan itibaren slamc terr konusu uluslararas alanda giderek daha ok gndeme geldi. Biz bu yazda slamc rgtlenmenin ykseliine, bu alanda Trkiye ile baz benzerlikler gsteren Msr rneinden bakacaz. slamc terrde kullanlan "Afganiler" konusuna da bu balamda yer vereceiz. Yazda ayrca, eriat gericiliin ABD ile ilikisini arpc bir ekilde rnekledii iin Sudan rejiminin faaliyetlerine de yer vereceiz. Buradaki ama, lkemizdeki gelimeleri aydnlatabilecei dncesiyle baz noktalara dikkat ekmektir. Yaz, Msr ile lkemiz arasnda iaret edilmeye allan benzerlikler konusunda, her kyaslamann zorunlu olarak baz ynleri ne karrken, bazlarn darda brakt hatrda tutularak okunmal.

* Yurtdnda olduu iin Uluslararas Susurluk Konferans'na katlamayan zcan Bze, grlerini yazl olarak gndermitir.

228

1995 ylnda Msr Devlet Bakan Hsn Mbarek'e ynelik suikast giriimi, "slamc Terr" konusunu gndemin n sralarna itmiti. Fakat ne verilen ne de yaplan yorumlarda, "slamc Terrn" uluslararas balantlarna, zellikle ABD ilikisine deinmekten zenle kanld. Oysa baz olgularn ard ardna yazlmas bile bu ilikinin, konunun en nemli boyutu olduunu ortaya koyuyor. Suikastn gereklemesinden hemen sonra, Mbarek, birka dakika nce ayrld Adis Abeba Havaalan'na geri dnerek lkesine hareket etti. Oysa bu tr saldrlardan yara almadan kurtulan nemli kiiler moral ve siyasal bir k olarak, biraz da kendisine ynelik tehditlere meydan okuma havasyla, sresi ksaltlsa ve kapsam daraltlsa bile, programlarna devam ederler. Meydana gelen saldrlarn kendilerini yldramayacan, yollarndan dndremeyeceini vb. sylerler. Fakat, takip eden ksa sre iinde younlatrlan gvenlik nlemleri karsnda atlatlan suikast giriiminin bir kere daha tekrarlanmas riski genellikle zayf olmasna ramen, Mbarek bu yola gitmedi. stelik katlmak zere geldii Afrika Birlii rgt zirvesi byk nem tayordu. Mbarek, suikast giriiminin ardndan Kahire'ye dndkten sonra, Cumhurbakan Sleyman Demirel kendisine, byle durumlarda det olduu zere bir gemi olsun mesaj gndermiti. Ancak bununla yetinmeyerek kendisini telefonla da bizzat arad ve uzun saylabilecek bir sre grt. Suikast haberi duyulur duyulmaz srail tarafndan yaplan aklamalarda giriimin ardnda ran ynetimi olduu iddia edildi. srail sulayc baklarn ran'a yneltilmesinden zel bir yarar umuyordu. Ayn sulamalar Amerikan basnnda da yinelendi.

Uluslararas Gericiliin Merkezi, slamc Terrn de Merkezi

Bu tr olaylarda sorulmas gereken deimez soru uydu: Kimin iine yaryor? Suikast baarl olmasa da, en azndan krl kan kimdi?

229

Bu soruya cevap vermek iin Mbarek ynetiminin birka yldr yneldii politika deiikliklerine bakmak gerek. Bu, lkemizde de meydana gelebilecek slamc terr olaylarnn, hangi merkezden kaynaklandn ve nedenini aydnlatmaya da k tutucu olacak. Enver Sedat'n ldrlmesinden sonra ibana gelen Hsn Mbarek, halefi tarafndan izlenen politikalarda birdenbire deiiklik yapma yoluna gitmedi. Fakat sre iinde adm adm Sedat'n kleci Batc, zellikle Amerikanc politikalarndan uzaklama yolunu seti. Sedat'n srail ile yaknlama politikasnn yerini bir "souk bar" izgisi ald. Ayn zamanda Sedat dneminde Arap alemiyle bozulan ilikileri onarma dnemi balad ve btn Arap lkeleriyle diplomatik ilikiler yeniden kuruldu. Filistin davasna ak destek olma tavr seildi. ntifada hareketi desteklendi. srail ile bar fikri terk edilmediyse bile Filistin sorununa zm konusunda Camp David anlamasna sadakatten vazgeildi. srail-Msr ilikilerinin durumu, ABD Dileri Bakanl'na yakn Foreign Affairs dergisince "eki" olarak niteleniyor. Derginin Mays-Haziran 1995 saysnda yaymlanan Msr-srail ilikileri konusundaki bir yazda, ilikilerin ktletii belirtiliyor. Burada akla hemen ayn yaynlarn, "Trk generalleri hizadan kt" eklindeki tespitleri geliyor. Baz kongre yeleri o zaman, Nkleer Silah Yaylmasn nleme Anlamas ve srail ile ilikiler konusunda hizaya gelmedii takdirde Msr'a yaplan ylda iki milyar dolarlk yardmn kesilmesi konusunda bask yaptlar. Yine baz kongre yelerinin Trkiye'ye bask yaplmas konusunda aktif almalar iinde olduklar biliniyor. Firkateynler konusu Gney Afrika'ya koydurulan silah ambargosu da ABD'nin Msr ile Trkiye'ye ynelik politikalarnda dikkat eken paralelliklerden bazlar.

230

Washington'a Mesafeli Politikalara ABD'nin Cevab

Hsn Mbarek'in, ABD'den mali yardm almakla birlikte, "mesafeli politika" izleme tavr, zellikle son yllarda Washington tarafndan Yeni Dnya Dzeni'nin blgesel bir uygulamas olarak yerletirilmek istenen Yeni Ortadou Dzeni'ne kar knca belirginleti. ABD, srail, Msr ve Trkiye'nin ke talarn oluturaca byle bir dzeni yerletirip AGT benzeri Ortadou Gvenlik ve birlii Tekilat ve bunun askeri kolu olarak bir tr blgesel NATO saylabilecek ve "Ortadou Antlamas rgt: METO" eklinde adlandrlabilecek yaplanmalara gitmek istiyor. Bu yndeki gelimelerin blge iin ne byk tehlikeler tadnn farknda olan Mbarek, ABD'nin tasarlarna kar kmakla kalmayp, rnein Sleyman Demire! gibi ayn konumdaki devlet adam ve politikaclarla ittifaklar gelitiriyor. ABD'nin nkleer silah sahibi lkelerin zellikle ezilen Gney lkelerine kar nkleer tekelini ve antajn korumak iin kulland Nkleer Silahlarn Yaylmasn nleme Antlamas'mn yenilenmesi konusunda Mbarek'in taknd tavr da, Washington'u son derece rahatsz etmiti. Uluslararas ilikilere dmdz bakanlar ve devlet yaplanmalarn i elimelerden uzak, yekpare bir btn olarak grenler iin, Mbarek gibi geleneksel sa iinde tanmlanan politikaclarn ABD'ye mesafeli davranmalar, Washington'un bu trden politikaclardan honut olmamas kolay anlalacak olgulardan deil. Bu nedenle ak seik antiemperyalist olarak tannmayan politikac ve devlet adamlarna kar suikast, darbe gibi giriimleri anlamakta glk ekiyorlar. Oysa ABD iine geldiinde, komnist olduunu syleyenleri banna basabildii gibi, Demirel gibi geleneksel sa politikaclar iki kere darbeyle grevden uzaklatrabiliyor. Bu nedenle ABD'nin Mbarek ynetimine kar slamc terristleri desteklemesi hi de artc deil. Mbarek, ABD'nin slamclara verdii bu destee duyduu tepkiyi sadece kapal kaplar ardnda deil, aka da dile getirdi. Mbarek, kendisine ynelik suikast giriiminden bir sre nce, The New York gazetesine verdii bir mlakatta, kzgnln saklamaya bile gerek grmeden, gazeteciye, "Sizin hkmetiniz Mslman Kardeler rgt'nden terristler ile temas halinde. Bu ok gizli bir ekilde, bizi nceden haberdar etmeden yaplyor. Humeyni iktidar ele geirmeden nce ilikiniz yoktu diye, ran'da yaptnz hatalar dzeltebileceinizi mi sanyorsunuz?" eklinde konutu. Mbarek'in, ABD'ye ynelttii ikyetler gerekten de hi yersiz deil. ABD, bata Cezayir'deki FIS hareketi olmak zere btn slamc terr rgtleriyle temas halinde bulunuyor. stelik bunu dorudan doruya ilgili lkelerdeki bykelilikleri araclyla yapyor.

231

Afganiler
ABD, Arap ve dier Mslman lkelerdeki slamc terr rgtleriyle sadece iliki kurmakla kalmyor. Bunlarn nemli bir ksmn bizzat eitiyor. Bu ite, Afganistan'daki faaliyetleri ok nemli bir rol oynuyor. Afganistan'da Rusya'ya kar savunmu Araplar, buradaki yabanc igali sona erdirdikten sonra yeniden rgtlenerek kendi lkelerine gnderildi. Bu sayede slamc terr rgtlerinin vurucu gc nemli lde artrld. Fakat yaplanlar bununla da kalmad. Daha sonra bizzat eitim kamplar dzenlenerek militan yetitirildi. Bunlara silah eitimi verildi. Silahlarn ou Amerikan mal. lerinde Stinger fzeleri bile var. Stinger fzesi gibi nemli bir silahn ABD'nin bilgisi haricinde el deitirebileceine konuyla ilgili hi kimse ihtimal vermiyor. ABD kontrgerillasnn Yarbay Oliver North zamanndaki faaliyetlerinden bir ksm bir skandallar dizisi halinde basna yansmt. Skandaldan sonra bu faaliyetlerin snrlandn dnmek saflk olur. Tam tersine, Irak'a kar yrtlen Krfez Sava ile birlikte ok nemli bir art gsterdi. ABD kontrgerillasnn ynetiminde Afganistan'da eitilen slamc terristler, Arap dnyas iin nemli bir huzursuzluk kayna haline geldi. Bunlara "Arap Afganiler" ad veriliyor. Bu "Arap Afganiler" konusu, ABD Dileri Bakanl'nn yaymlad terr raporunda da geiyor. CIA'nn Ortadou masas eski sorumlusu nl Graham E. Fuller'in, lan O. Lesser ile birlikte yazd ve CIA'nn bir yan kuruluu olan Rand tarafndan yaymlanan A Sense of Siege (Bir Kuatlmlk Duygusu) adl kitapta da, bu "Arap Afganiler" konusuna deiniliyor. CIA ideologu Fuller "slam ve Batnn Jeopolitii" altbaln tayan kitabnn 73. sayfasnda Arap Afganlardan "'Afgani' olarak bilinen, yani Afganistan'daki Sovyet igaline kar verilen gerilla savana katlan kdemli savalarn Cezayir ve Msr vakalarnda hissedilen nemi..." diyerek sz ediyor.

232

Afganistan'n iinde bulunduu durum, ABD'nin bu lkede at oynatmasna elverili bir zemin yaratyor. ABD, Afganistan'daki etkisini iyice salamlatrmak amacyla, Suudi Arabistan'n da yardmyla, lkedeki gler dengesini yeniden kurmaya alt. Middle East International dergisinin 9 Haziran 1995 tarihli saysnda yaymlanan slamabad mahreli bir yazda, ABD'nin bu konudaki diplomatik ve askeri faaliyetlerini 1995 yaz aylarnda younlatrmas beklendii belirtilmiti. Bu aba, 1996 ylnda Taliban'n Kabil'de iktidar ele geirmesiyle sonulanmt. Afganistan, Orta Asya petrollerinin Hindistan ve Hint Okyanusu'na aktlmas iin son derece nemli bir noktada bulunuyor. Burada etki sahibi olan, petrol ve doal gaz borularnn denetimini de elinde bulunduracak. ABD Dileri Bakan Yardmcs Strrobe Talbott, birka hafta nce Washington'da yapt bir konumada, Orta Asya ve Kafkaslar'da "byk oyun"un yeniden baladn syledi. "The Great Game" (byk oyun) ad, geen yzylda Britanya mparatorluu ile arlk Rusya's arasndaki Orta Asya ve Kafkaslar'a hkim olma mcadelesine veriliyordu.

Sudan'da Afganiler'e CIA Eitimi

Msr Devlet Bakan Hsn Mbarek'e kar giriilen baarsz suikastla bir kez daha gndeme gelen slamc terr ile ABD balantsna ilikjn yeni yeni kantlar ortaya kyor. Bizzat Msr hkmet yetkilileri, ellerinde, lkede faaliyet gsteren terr rgtlerinin ABD merkezi istihbarat tekilat CIA tarafndan eitilip ynlendirildiini gsteren kantlar olduunu sylyor. Mbarek'e ynelik suikast giriimiyle aa kan Sudan balantsnda, ABD'nin glgesi iyice netleiyor. Mbarek'e ynelik suikast giriimini Sudan ve CIA ile balantl Cemaat- slam rgt stlendi. 27 Haziran gecesi Msr devlet televizyonu tarafndan yaynlanan haber programnda, Sudan'n en nemli slamc siyasi rgtnn yneticilerinden birinin Mbarek suikastndan 10 gn nce Etiyopya'nn bakenti Adis Abeba'ya gelerek hazrlklar denetledii bildirildi.

233

Ad programda dorudan belirtilmeyen bu rgt, Milli slami Cephe; lideri slamc rejimin manevi ve ideolojik lideri Hasan El Tu-rabi. Ayrca suikast giriimi srasnda gvenlik kuvvetleri tarafndan ldrlen saldrganlardan birinin Sudanl olduu kesinleti. Ad geen kiinin Milli Cephe ile yakn ilikisi olduu bildiriliyor. Hsn Mbarek de yapt bir aklamada, kendisine ulaan bilgilere gre bir grup Sudanlnn, Adis Abeba Havaalan yolu zerinde bir villa kiraladn ve suikastlarn bu villada barndrldn syledi. Mbarek, bu kiilerin Turabi ve rgt ile ilikisi olduklarn bildirdi. Hsn Mbarek'e kar dzenlenen suikast aradan bir hafta getikten sonra Cemaat- tslami rgt stlenmiti. rgt tarafndan yaplan bu aklamada, Batl medyalarda sanki Msr'n, Sudan balantsna iaret eden iddialar aslsz km gibi yanstld. Oysa Mbarek ve dier yetkililer, bandan beri Sudan'n Msrl slamc terristleri desteklediini ve olayn CIA balantl olduunu belirtiyor. Yani, Cemaat- slami tarafndan yaplan aklama, dolayl olarak Mbarek ve dier yetkilileri doruluyor. Msrl yetkililer tarafndan medyaya verilen demelerde, sadece Mbarek'e ynelik suikast giriiminden deil, lkeyi 1991 ylndan beri sarsan slamc iddetin tamamndan, "uluslararas bir komplonun" sorumlu olduu ve bu komplada, Sudan balantsnn nemli bir rol oynad belirtiliyor. Kahire'de yaymlanan El Ahbar gazetesi, Zekeriya Muhammed Beir adl bir terristin, slamc terr ile CIA arasndaki ilikiye aklk getiren szlerine yer verdi. Beir, gazeteye yapt aklamada, Afganistan'daki Sovyet igali srasnda Amerikallar tarafndan eitildiklerini ve igal sona erdikten sonra, Pakistan'n Peaver kenti yaknlarnda bir ste varlklarn srdrdklerini anlatt. slamc terrist, daha sonra Pakistan hkmeti tarafndan bu sten kmaya zorlandklarn ve Sudan'a gittiklerini bildirdi. Burada kendilerine ayrlan bir iftlikte askeri eitimlerini srdren terristler, Msr'da eitli eylemler gerekletirmiler. Beir'in verdii bilgiler, sadece bir grup terriste ilikin. "Arap Afganiler" adyla bilinen bu trden yzlerce grubun var olduu biliniyor. Afganistan'da savaan birok Trk grubunun da bulunduu biliniyor.

234

Bunlardan nemli bir blm sonra Bosna ve eenistan'da da savat. Bylece daha fazla sava tecrbesi elde etti. Arap Afganilerden bir blmnn tedhi eylemleri iin zel eitim aldklar biliniyor. Ayn eitimin Trk Afganilere de verildiini tahmin etmek zor deil.

Afganiler'in Eitimi Devam Ediyor

CIA'nn Afganistan'daki varl daha Sovyet igalinden nce balamt. 1979 ylnn balarnda CIA, be kabile liderini bir araya getirdii gizli bir toplant rgtlemi ve bunlara silah ve cephane vermeye balamt. Pakistan'a gnderilen CIA ajanlar, buralarda eitim sleri kurarak sava yetitirmeye balamt. 1980 ylnda sadece eitimler iin 100 milyon dolar harcand. Ertesi yl 218 milyon dolar kullanld. Bu rakam devam eden yllarda giderek artt. Alan eitim kamplarnda eitli Mslman lkelerden insanlar da yetitirildi. Bunlar arasnda Arap lkelerinden gelenlere zel bir nem verildi. Bugn Afganiler adyla bilinenler, Afganistan'daki Sovyet igali sona erdikten sonra da eitilmeye devam edilen bu kiilerden oluuyor. Sudan'n bakenti Hartum'un Msrl terr rgtlerinin ye ve yneticileri iin gvenli bir barnak olduu herkesin malumu. New York'ta 1993 ylnda meydana gelen Dnya Ticaret Merkezi'nin bombalanmas dolaysyla sulanan, daha sonra CIA ile ilikili olduu ve CIA'dan "cihat brolar" kurmas iin para ald aa kan "Kr mam" eyh mer Abdl Rahman da, 1990-1993 arasnda Sudan'da kalmt. Turabi'nin giriimiyle 1995 ylnn Nisan aynda Hartum'da dzenlenen Uluslararas slam Kongresi'ne Msr slamc rgtlerinden Cihad'n lideri Aymen Zevahiri, mlteci olduu svire'den kalkp gelmiti. Bu rgt, aralarnda bakan Rfat El-mahbub'un da bulunduu bir dizi yneticinin ldrlmesinden sorumlu tutuluyor. rgtn 1992 ylndan beri iledii cinayetlerde binden fazla kii ld, on binlerce insan yaraland. Yine Msr resmi yetkilileri, ellerinde, lkedeki en byk slamc terrist rgt olan Cemaat- slami'nin Afganistan'daki Sovyet igal kuvvetlerine kar srdrlen sava srasnda CIA tarafndan eitildiini gsteren kantlar olduunu bildiriyor. Msrl yetkililerin bu aklamalarna, 28 Haziran 1995 tarihli International Herald Tribne gazetesi de yer verdi.

235

Suudi Arabistan'daki muhalefet, burada zaman zaman Amerikan hedeflerine kar da eylemler yapyor. Bu eylemcilerin de byk bir blm Afganilerden oluuyor. Bunlarn lideri, ABD tarafndan "Btn dnyada aranan byk terrist" ollarak niteleniyor. Fakat asl ilgin olan, ad geen kiinin ABD'nin elinin uzanamayaca bir yerde olmamas. Bu kii Afganistan'da ABD tarafndan desteklenen Taliban'n misafiri olarak bulunuyor. Eylemleri buradan ynlendiriyor. Nerede bulunduu o kadar ak ki, geenlerde, CIA ile yakn ilikileri kimse iin sr olmayan CNN televizyonunun sir ekibi, nl muhabirleriyle kald yere gitti. Burada yaplan ekimler, televizyonda birka hafta nce gsterildi. Televizyonda gsterilen blmler iin yaplan seimler ise her trden ilikiyi saklayacak ekilde ve sadece ABD'nin ezilen dnyaya kar ideolojik mcadele ve psikolojik savata bir malzeme olarak kullanabilecei sert retoriklerdi.

CIA Denetimindeki evreler ve Neoliberal Solcular

Msr'da aralarnda baz gazetecilerin de bulunduu baz evreler, hkmetin CIA'y sulamas ve uluslararas komplodan sz etmesinin, kendi beceriksizliinden doan sorunlardan ileri gelen memnuniyetsizlii baka yne ekmek amacna ynelik olduunu, bu yzden "komplo teorilerini" icat ettiklerini iddia ediyor. Bunlar daha ok CIA ile ilikili olduunu syleyen baz evrelerden oluuyor. Trkiye'deki Gazi olaylar srasnda da yine benzer evrelerce ayn iddialar onaya atlm ve beceriksizliin komplo teorileriyle rtlmeye alld, ne srlmt. Bu trden iddialar d provokasyona kar halkn duyarlln ve uyankln kreltmeye alma abasnn bir paras olarak ortaya kyor. Yine lkemizde de olduu gibi, bu evreler arasnda "sol" liberaller de bulunuyor. rnein, "sol" bir derginin -genel yayn ynetmeni ve ayn zamanda lkemizdeki DP ve SP izgisindeki Msr lerici Birlik Partisi'nin nde gelen isimlerinden olan Hseyin Adil Razk, lkemizdeki neoliberal "sol" evrelerin 27 Mays' ktleyip DP dnemini savunmalar, DP yneticilerinin yarglanp cezalandrlmasn eletirmeleri gibi, ldrlen devlet bakan Enver Sedat ynetimini savunarak, "onun lmnn lkeye demokrasi getirmediini" sylyor.

236

Devlet adamlarna ynelik suikastlara duyulan hakl tepkilerden Bat tr "demokrasi" ideallerini savunmak iin yararlanmaya alan bu giriim de, lkemizdeki 1960 mdahalesi ile daha sonra gelen darbeleri zdeletirme abalarn aryor. Msr'da ayn evreler, lkemizdeki Mustafa Kemal aleyhtar faaliyetlere benzer ekilde, Cemal Abdl Nasr ve ynetimini hedef tahtasna koyuyor. Msr ile lkemiz arasndaki bu ilgin benzerlikler, ezilen Gney'in bu iki nemli lkesinde emperyalist Yeni Dnya Dzeni'nin benzer hedeflere sahip olmasndan ve benzer saldr yntemlerine bavurmasndan ileri geliyor.

Sudan Rejimi Antiemperyalist mi?

Basnda sk sk ABD'nin Sudan'daki slami rejimden de ikyeti olduu yolunda yazlar kyor. Gelgelelim bu iddia pek de geree uygun deil. ABD'nin Sudan'daki rejimle ilgisi var. slamc rejimin ideologu Hasan Abdullah El-Turabi'ye, ran devriminin lideri Aye-tullah Ruhullah Humeyni'ye baktklar gzle bakmyorlar.

Foreign Affairs dergisinin Kasm-Aralk 1994 tarihli saysnda yaymlanan Judith Miller imzal

bir yazda, Turabi'nin zelikleri inceleniyor ve Lbnanl ii lider Muhammed Fadlallah ile karlatrlyor. Yazda, Turabi, Fadlallah'n aksine, yumuak, Bat'da eitim grm bir lider olarak tantlyor. Londra ve Paris'te hukuk okumu olan Turabi, ngilizce ve Franszcay deyimlerinin inceliklerine kadar biliyormu. Ayrca komnizme ihtidasl bir dmanlk besliyormu. Yazda Sudan ile ran arasndaki ilikilerin son zamanlarda soumasndan da memnuniyetle sz ediliyor. Makalenin yazaryla bizzat gren Turabi'ye gre Hazret-i Muhammed Medine vesikas ile Yahudilerle anayasal bir anlama yapt iin srail ile anlamakta ilkesel olarak bir saknca grmyormu. FK lideri Yaser Arafat'a da srail ile ilikilerini gelitirmesini tavsiye etmi.

237

Ayn derginin Mays-Haziran 1995 tarihli saysnda da, "slam Kazan" ("Islamic Cauldron") balkl bir dosya blm yer alyor. Bu dosyada ran, Cezayir, Sudan ve Msr-srail ilikileri inceleniyor. Bu yazlardan Sudan'a ilikin olannda Turabi vlyor. Yakkl bir adam olduu bile syleniyor. ABD, Sudan'daki slamc rejimden rahatsz olmadan ilikilerini rahat rahat srdrebilir. Zaten ABD, Ortadou'ya en uygun model olarak slamcl ngryor. slamcln dozu ise lkeden lkeye deiebilir. Tarihinde bir medhi ayaklanmas bulunan Sudan'a koyu slamclk ngrlrken, nemli bir laik birikime sahip Trkiye iin "Ilml slam" yaktrlyor. Bat'daki kitle iletiim tekellerinde ran ile paralellikler kurarak Bat'ya, ABD'ye ve emperyalizme kar olarak lanse edilen Sudan rejimi, aslnda daha ok Suudi Arabistan tr bir zellik arzediyor. Ne rejimin resmen ba olan General mer Hasan El-Beir, ne de ruhani nder Hasan El Turabi, antiemperyalist bir izgi izlemiyor. Tersine, slami sylemlerle kitleleri Amerikanc bir politikaya ynlendirme abas iinde olduklar grlyor. Blge lkeleri zerinde oluturduu bask, Msr'n yan sra Eritre, Etiyopya ve Uganda gibi lkeleri emperyalizm karsnda zayflatmaya yaryor. ddia edildii gibi rejimin bir kitle destei de bulunmuyor. 1989 ylnda gerekletirilen askeri darbeden ksa bir sre nce yaplan seimlerde, Milli slami Cephe, oylarn sadece yzde 17'sini alabilmiti. Devrilen ynetimin partisi yzde 38, muhalif Demokratik Birlik Partisi ise yzde 29 oy almt. Milli slami Cephe'nin kadrolarn ounlukla eitimini Bat'da alm Marksizm dnekleri oluturuyor. Marksizmde srarl olanlar ise acmasz bir bask ile karlayorlar. nderlerinin byk blm hapsedilen, bazlar da ldrlen komnistler iin Turabi, Batl gazetelere, "Sudan iin artk bir nem arz etmiyorlar" eklinde konutu.

238

ABD'nin Silahlar: IMF, NGO'lar, "nsan Haklar", Gerici Ayaklanmalar

Sudan rejiminin ruhani lideri Turabi, tpk Fethullah Hoca'nn "ABD'ye kar olmamak gerekir" szlerini hatrlatr ekilde, "Uluslararas Para Fonu IMF ile ilikilere kar olmamak gerektiini" sylyor. Batl fnans evrelerince de "slam alimi olabilir, ama ekonomiden iyi anlyor" eklinde vlyor. lke ekonomik ykm iindeyken, GSMH'nin iki katndan fazla olan d borlarn denmesini savunuyor. ngiliz The Economist dergisine gre, IMF'den alnan borlar, bu yl geri denmeye baland. 1992 ylnda Msr snrnn hemen gneyindeki Haleyb blgesinde petrol knca, karma haklan hemen Kanada nternational Petroleum Corporation'a verildi. Bunun ardndan da, Msr ile Sudan arasnda snr atmalar balad. te yandan NGO adyla bilinen Batl szde "hkmetler d kurulular", Turabi'nin izniyle Sudan'da f aliyet gstermeye balad. Africa Watch tr bu kurulular, Sudan zerinde bask mekanizmalar oluturmak iin kant toplamak amacyla bu lkede insan haklarn izliyor. ABD, Sudan' hizaya getirmek iin lkenin gneyindeki ayaklanmay da etkili bir bask mekanizmas olarak kullanyor. Bir yandan Sudan rejimine kar yumuak tavrlar iine girilirken, te yandan Gney Sudan'daki Hristiyan ayrlklar silahlandrlyor. Ksaca SPLA olarak tannan Sudan Halk Kurtulu Ordusu, srail kanalyla ABD tarafndan silahlandrlyor. Eski ABD bakanlarndan Jimmy Carter, ynetim ile ayrlk hareket arasnda arabulucu rolyle blgeye sk sk geliyor. Ayrlk liderler John Garang ve William Nyuan ile Carter arasnda yakn ilikiler var. Son yllarda kendisi de emperyalist medyalarn hedef tahtasna konulan Kenya Devlet Bakan Daniel Arap Moi'nin arabuluculuk giriimleri, ABD tarafndan srekli olarak baltalanyor. Moi, Sudan rejimi ile aras ak olmakla birlikte, bu gerginlik ocann blge lkeleri zerinde bir tehdit oluturduunu ve Bat karsnda zayflattn syleyerek bir zm bulunmas iin alyor. Bat basnnda Sudan ile ran arasnda paralellikler kurulmaya allrken, bu iki lkenin yakn mttefikler olduu ileri srlyor. Ancak bu, gerei yanstmyor. Sudan'daki slamc askeri darbeden bir sre sonra geekten de ran ile ilikilerde bir younlama grlmt. Fakat Sudan rejiminin Bat'ya yanamay setiinin giderek belirginlemesi zerine, ran ile olan ilikiler nemli lde sd.

239

ABD emperyalizmine kar bir izgi izleyecei umuduyla nce Sudan'daki yeni rejime olumlu yaklaan Irak da, ilikileri souttu. Bat, ran ve Irak ile Sudan arasndaki ilikilerin bu lkenin Bat'ya yanamas nedeniyle soumasndan son derece memnun grnyor. Bu memnuniyet The Economist tarafndan yle dile getirildi: "Hartum yeni bir Tahran deil, nk mister Turabi yeni bir Humeyni deil."

240

EK

Fikri Salar
Bitlis Paa suikast olarak tarihimize yazlan bu olayda, Doan Gre'in, Genelkurmay Bakan olarak ok hzl bir aklama yapp, bunun bir kaza olduunu belirtmesi... Ayn Doan Gre, iller iin, "tak emreder ak yaparm" diyen bir kii. Ve arkasndan hop Meclis'e gelmi bir kii. Refahyol hkmetinin oluumunda katkda bulunan, hatta etek giymeyi bile gze alan bir kii. Doan Gre'i amak gerekiyor. Zannediyorum, oraya da iyi dikkat etmemiz gerekiyor. Doan Gre'in nemli bir rol var. Mehmet Aar'n Emniyet Genel Mdr yaplmas, devrin Genelkurmay Bakan Doan Gre tarafndan da onaylanyor. Mehmet Aar, Emniyet Genel Mdr olduktan sonra Nuri Gnde; eski MT Yabanc Daire eflerinden, stanbul blge sorumlusu, Babakanlk stihbarat badanman yaplyor. Kendisine MT mstear yaplma sz verilerek. Nuri Gnde, komisyondaki ifadesinde, "Bir yl kadar

sabrettim, gerekli olan bilgileri, raporlar hazrladm. Ama badanman olduum Tansu iller'e ulaamadm. Btn bu raporlar, eine verdim" diyor.

241

Dolaysyla zer iller de, devletin gizli raporlarna sahip oluyor. Bir baka hukuki konu, hibir sfat olmayan bir kiinin, hibir yetkisi bulunmayan bir kiinin, devlet srlarn ele geirmesi. Bunu maazallah Aydnlk dergisi yapm olsayd ya da sade yurttalar olarak bizler yapsaydk, yarg konusu olurdu, yarglanrdk. Ama imdi sz konusu deil. Yaknda herhalde yarglanacaktr, o da sz konusudur. Nuri Gnde'in, MT mstear yaplma niyeti anlalnca, mevcut MT tekilat, Nuri Gnde ve Mehmet Aar'a panzehir olarak grdkleri, Mehmet Eymr', hibir gizli serviste olmayacak bir ekilde, servisten ayrlan bir kiiyi tekrar servise alyorlar; yahut gizli rgtten ayrlan bir kiiyi tekrar rgte dndryorlar. Mehmet Eymr MT'e gelince, Mehmet Aar da, onun almal olduu Korkut Eken'i kendisine badanman olarak alyor. Bylelikle rgtlenme oluuyor. Kar rgtlenmeler de oluuyor. Bunlarn ba, bunlara msaade eden devrin Genelkurmay Bakan Doan Gre. Nitekim daha sonra, Sayn iek'in aklam olduu bilirkii raporunda da grlyor ki; Bitlis Paa'nn lm tesadfi bir kaza deil, bir suikast. Nitekim Cem Ersever'in, uak dtkten sonra PTT memuru kimliiyle olay yerine girmesi ve oradaki koruma grevlilerinin bundan phelenerek darya atlmas da, bir baka dikkat ekici noktadr. Bunlar st ste koyduumuzda, bu olayn gerekten lkemiz adna basit bir olay olmadn gryoruz. Bu anlamda, uluslararas bir rgt olduunu, uluslararas balantlar olduunu da mutlaka ortaya karmalyz. Ben ok basit olarak unu sylemek istiyorum; Almanya, Trk yurttalarna girite en fazla zorluk karan ve Trk yurttalaryla ilgili en dikkatli vize uygulamas yapan bir lke. Abdullah atl iki ylda 122 kere yurtdna km. Bu arada Almanya'ya da defalarca girip km. Alman gmr polisi, krmz pasaportlu kiileri dahi dakikalarca inceler. Ama ne gariptir ki, nterpol'ce aranan atl, gmrkten ve polisten ok rahatlkla kmakta. Alman yetkilileri, "biz, Mehmet zbay kimliini bilmiyorduk, Abdullah atl kimliini biliyorduk" diyor. Ama, Mehmet zbay kimliinin de nterpol'e bildirildii ak. Aslnda, Alman devletinin iindeki eteleri de aratrmak lazm. Eer iller, burdaki rgtn baysa; Kohl de, ordaki rgtn ba diye dnmek lazm.

242

nk uyuturucunun tketildii en byk yerlerden biri Almanya. Devlet de biliyor bunu. Eroinin imalatnda kullanlan asit, dnyada iki yerde retiliyor; Japonya'da ve Almanya'da. Japonya'nn pazar belli, hu raya gelmiyor. Ama Almanya'da retilen asit, burada afyonla birleerek eroin oluyor. Devlet yetkilileri, Almanya'ya retilen asitin, dolayl veya dolaysz, Trkiye'de kimlere satldn, bize bildirin dedi. Bu asitin denetimini yapalm talebine Alman devleti, liberal ekonomi, ticaret zgrl var, biz buna msaade edemeyiz, etmeyiz diyor. Biraz evvel, CIA'nn bu ii kontrol ettiini syledim. nk, ondan byk bir rgtlenmenin bu ii kontrol etmesi mmkn deil. Mehmet Aar'n da, bizim polisimizi Amerikan polisine benzettiini, klndan, kyafetinden, fizik teknik olarak benzettiini bilmenizi isterim. Mehmet Aar'n, son zamanlarda aldmz bilgilere gre, Amerika ile ok youn ilikileri var. Sadece Tansu iller'in Amerikan danmanlar yok. Mehmet Aar'n da, Emniyet Genel Mdrl dneminde, Amerikan danmanlar, polisleri bulunduunu tespit edebiliyoruz. Deerli arkadalarm, oturumumuz sona erdi. Ben, bata Aydnlk dergisinin tm alanlarna teekkr etmek istiyorum. Ama asl teekkr, i Partisi'nin Sayn Genel Bakan Dou Perinek'e ediyorum. Dou Perinek bir yol at. Susurluk olay, i Partililerin de byk katksyla bu noktalara kadar geldi. Aydnmz, bilim adammz, uluslararas anlamdaki gazeteciler, bu konunun zerine ok eildiler. nanyorum ki, bu fotoraf ok net olarak ortaya kacak. CHP'nin de burada ok nemli bir grevi var. Bu grevi yklenen ve yrten, toplumun bugn bulunduu noktadan ok daha farkl bir noktada bulunmasn talep eden insanlarn, siyasi rgtlerin bir araya gelmesinin de, bugnk koullar iinde gerei olduuna inanyorum. Demokrasiye, Cumhuriyet'e, bamszla sahip kanlar bir arada olmaldrlar. Bunun adna ittifak m dersiniz, cephe mi dersiniz, ete mi dersiniz; bu eteyi biz oluturalm. Bizim emeimizi, duygularmz, dncelerimizi soyan etelerin deil, onlara kar olan insanlarn bir araya gelerek ittifak oluturmas, bir gbirlii oluturmas gerekiyor. Bylelikle, halkn asl iktidar ynetime gelir diye dnyorum. Bu frsat bana verdiiniz iin hepinize, i Partisi stanbul l Bakan'na, il ynetimine teekkr ediyorum. Hepinize sayglar sunuyorum.

243

Sezen z

"Herkes Bildiini Anlatsn"

ok gzel bir hizmet yapldna inanyorum. Bugn burada isimlerin sylenmesi iyi bir balang oldu. Trkiye'nin gelecei asndan doruyu tam koymann, adlar belirlemenin zamandr. yi bir balang yaptklar iin Aydnlk dergisi mensuplarna ok ok teekkr ediyorum. Bu arada sizler ok yorgunsunuz. Fakat bir iki ksa noktay da sylemek istiyorum. Mademki, bunlar geleceimize belge olarak geecek zelliklerdir; o halde bu olaylarda bilgi ve belge sahibi olan kiilerin bunlar aktarmalar toplumsal sorumluluklardr. te, 78 ylnda hepinizin bildii gibi, eimi MHP'nin lkc kadrolar katlettiler. Bunu niin yaptlar? O gnk acemiliime ramen ben olay kavram idim. Yllar sonra da bakyorum ki, deerlendirmemde yanlmamm. Olaylar ylesine geliti ki, o gn hissettiim gerekler, bugn kamuoyunda tartmasz kabul edilir oldu. Sebebi de Doan'n, Trkiye'de birtakm glerce masum insanlarn katledilmesi ile balatlan olaylarn zerine gitmesi. te bu insanlarn ldrlmesine, genlerin katledilmesine artk dur demek gerekiyordu. Peki bu cinayetlerin kayna nedir? Doan'n ldrlme sebebi, bir savc olarak bu olaylarn zerine gitmek istemesidir. Bunu fark eden gler tarafndan yok edilmesi karar verilmitir. 244

Bu olay ncesinde, Levent zyrek adndaki gencin ldrld olayda, 200 kiilik lkc bir grup, nce solcu genlere saldrm, sonra da Site Yurdu'na snmtr. Doan, Site Yurdu'nu aratma karar alarak katili orada bulmu ve olay belgelemitir. Doan, devlet gcnn giremedii, lkclerin barna Site Yurdu'na oman sokmu olur. Olaylarn ve cinayetlerin arkasnda hangi planlarn ve glerin bulunduuna dair bir de rapor hazrlamtr. O dnemin babakan Ecevit'e bu rapor aktarlmtr. Onu kaybettikten sonra ekmecesindeki evraklar bana getirdiler. inde byle bir rapor vard. Yani, demokrasiye kast eden gler nereden kaynaklanyor? Bunlarn maalar kimlerdir? te bunlar sylenmekteydi o raporda. Ben, Ecevit'e bunu aktarmakta yarar var diye dndm. nk, biz, karmzdaki insanlar temiz olarak grdmzden, Sayn Ecevit de byle bir tehlikeye kar maruz kalabilir korkusu ile, o acnn iinde o raporu Ecevit'e gtrdm. Gayet sakin bir gazeteciydi. Soukkanllkla not ald. "Akabinde ne yapt?" gibi bir soru gelebiliyor akla. Bunu renince ne yapt? Bir ey yapamadn hatrlyorum. Bizim soruturma uzun srd, yedi yl srd. Yeterince kantmz vard; fakat buna ramen dava, her seferinde Askeri Yargtay'da bir kulp taklarak bozulmaktayd. Davann uzun uzun detayna girmeyeceim. Bu arada, 1979 ylnda Adana'da Emniyet Mdr Cevat Yurdakul ldrld. Sayn Yurdakul'un ei de, beni teselli etse etse Sezen z teselli edebilir demi. Zaten ben de onu kucaklamak istemitim. Gittik, tantk. Onun bana aktardna gre; insanlar ldrlyor, ei bu olaylarn soruturmalarn yapyor, bir yandan ok ac ekmekte, bir Ecevit gelse de bildiklerimi aklarsam diye kvranmakta. Ecevit, Adana'ya geldiinde kendisinden randevu alp gryor. Akabinde ei lker Hanm'a syledii u: "Artk beni ldrseler de gam yemem. Btn bildiklerimi anlattm." imdi yllardr, neydi anlatlan? Ei de hl merakta. 245

Bu konular mademki aklanmaya baland, herkes bildiini anlatsn derken, ben bunu vurgulamak istiyorum. Ben burada Sayn etin Yetkin Bey'i dinledim. Ben de bir anm anlatmak istiyorum. Olaymzdan sonra katil bulunmuyor, bakentin ortasnda bir trl bulunmuyor. Derken, Aydnlk gazetesi bir manet att. Doan z'n katilleri, Erzincan Belediyesi'nce himaye altndadr. simler var, akna dndm. CHP iktidarda, hibir gelime yok. Ben tabii ki kavrayamadm. Mehmet Can, Adalet Bakan. Randevu aldm, kendisiyle grmeye gittim. Orada ben grrken, ieride de sanyorum, gazeteci bir bayan arkada Fsun, o da tank olmutur. Bakn dedim, hibir yol alnamyor. Aydnlk gazetesi de byle bir bilgi veriyor. Ne diyorsunuz? dedim. Vallahi Sezenciim, bu, MT'in iinde baz kanatlarn almalardr, dedi. Eer katilin nerede olduunu renirseniz, ben onu derhal yakalattrrm, dedi. Sayn Bakanm dedim, ben ldrlen bir savcnn eiyim. Ben devletten daha m glym? Byle bir olayd. Ben, az nce siz anlatnca bu anm hatrladm. Bunu aktarmak ihtiyacn duydum. Belki byle kk eyler anlatla anlatla, yol almaya alacaz. nmzde ok uzun ve zor yllar var. Yeni batan mcadeleyi srdreceiz. Zaten neresinden tutacaz diye bakyoruz. zmsz, umutsuz olursak zaten yaayamayz. Bu bir balang, gelecee atlan bir admdr. Drst insanlar el ele vermelidir. O gzel insanlarla, gelecekteki gzel Trkiye yaratlmaldr. Bu bizim omuzumuzdaki sorumluluktur. Nice gzel insanlar kanlarn aktmlar. O sorumluluu biz de ileriye tayalm istiyorum. 246