Professional Documents
Culture Documents
Maukkha - Educational Magazines - No.5
Maukkha - Educational Magazines - No.5
Paul Gauguin (1848-1903) late Impressionism Te Burao (The Hibiscus Tree) 1892 Oil on canvas
tzGihfpum;
CONTENTS
rm wd um
uAsm
umwGef;
11
14
uav;u@
110
pum;yGihf (uAsm)
armifjzL;
ajr;tzdk; pum;ajymcef;
aeEG,f
jidrf0yfydjym;aom pmoifcef;
bavmh*g
vSsLdU0SufcsufeJY vlom;
q&marm&
urmhausmif;q&mMuD; OD;oeYf
udk&J
azhpfbGwfESihf wGpfwm
oQif,E&m;
tifwmeufuGef,uf
oQif,E&m;
a&S;a[mif; - acwfopf *&d ,Ofaus;rI -q&mr*Fvmatmifrif;
22
23
25
26
28
30
31
32
aqmif;yg;
bkef;awmfMuD;awG oifay;vdkufwJh vlrIb0
ynma&;ESihf 'Drdkua&pD vGef;ysH
yHkrSefuav;? yHkrSef q&m
60
t&Sif Z0e
aZmfrif;
odef;Edkif
38
41
43
23
[mo
eH&Hpm? cHkpm? ypfpm? oauFw? tusKd;jyKpmrsm;ESihf ynmom;ygrIrsm;
qefwmuavmhpf
63
ykdYpfarmf'ef ordkif;oDtkd&D topfrsm;
65
EdkifiHwum ynma&;owif;
66
128
100
pmtkyfESihf tawG;
tdufpfZdkif; pma&;q&mrsm;&JU tdrftvGrf;
odef;Ekdif 78
rjyD;qHk;ao;wJh jrefrmjynf vlrsKd;a&; jyem &JEG,frdk; 81
EkdifiHwum ynma&;
y#dyuMum;u ynma&;
oQiftEka&m"d
prwfusus yk&Gufqdwfuav;rsm;
&Jjrifhausmf
tmz*ef tysuftpD;Mum;rS ausmif;tkyfq&m jrihfjrifh
ynma&; uHqdk;rdk;arSmif us&jcif; taMumif; jrwfyef;&Sif
ynma&;jzihf tmz&duudk ajymif;vJjcif;
0ihfxef;
ausmif;q&mtvkyf wnfjrJa&;twGuf pdefac:aerIrsm;
96
84
88
91
94
96
98
32
65
twdkifyifcH t,f'Dwm
aeEG,f
t,f'Dwm
odef;Edkif
vufaxmuft,f'Dwm a':vdIif? &Jjrifhausmf
&Hk;tzGJY
0if;0if;rif;? EG,feD
armupmvHk;'DZdkif;
kazu
rsufESmzHk;'DZdkif;
oD[armifarmif
twGif;'DZdkif;
ol&defrif;? msr
twGif;yef;csD
xG#af tmif? apmclqJ?
0PaZmf? arykn? ausmfodef;
jzefYcsda&;wm0efcH
EG,feD? 'Dt,f? mkim
qufoG,f&ef
yHk&dyfvTm
ykvJeuf ol&Jaumif;
&Jjrifhausmf
0DuDvdcfpf wnfaxmifol&JU b0 yHk&dyfvTm cs,f&Drdk;oJ
uGef,ufzGJU &mpkESpfrS 0DuDvdcfpf&JU yg0g t*jref
tifwmAsL; (armut,f'DwmtzGJU)
udkausmfol&JU pum;vufaqmif
udk&JvGifajymwJh acwf? EkdifiHa&;? vli,feJY tEkynm
editors@maukkha.org
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org
100
104
108
110
112
ynma&; enf;ynmopf
E-learning taMumif;odaumif;p&m SS
117
usef;rma&;
aomufa&oefYAl; - aq;wcGufvm;? tqdyfa&vm;
ausmfjidrf;at; 120
tufaq;
aysmufqHk;cJhjyD;onfhaemuf
rsKd;qufrsm;udk wdk;wdkufMunfhjcif;
ynma&;ESihf tcspfppf? tcspfrSef
awmifukef;ay:u tdrfuav;
134
jr
aeae
yg&*l
ESif;cg;rdk;
122
125
128
130
0wKwdk
jyefqHkcsdef
wef&mwefaMu;
jr
132
armifausmif;om; 134
tcef;quf 0wK&Snf
137 urmESpfck
122
4
Z,Ekdif
125
137
a&v,frD;jy
tarSmifMum;rSm
prf;w0g;0g;
oGm;ae&&if
b,fc&D;wGifygYrvJ/
yifv,fjyif[m
t&G,f0ifp
tysKdr&JU
em;vnf&cufwJh rsufESmvdk
ck idkr,f, ck&,fr,f
rSef;qzdkY rvG,fygbl;/
nqdkwmu
arSmifMuD;usyvm;qdk
bmqdk bmrS
rjrif&wm
b,f[m urf;yg;
b,fem; ausmufaqmif
aomifu [dka&SU
tauGU 'DrSm
&Smr&Edkif/
[dk.... ta0;qDu
rD;eD &Tef;jyuf
wvufvufeJY
vufnKd; nTefw,f
a&v,f 'rD;jy'
aus;Zl;wifp&m/
rD;jyudk MunfhjyD;
c&D;xGufcGm
b,fae&mqdk
b,fvdk tE&m,f
b,ftqG,f b,ftauGU
b,fa&GU b,frQ
rSef;qvdkY &ygjyD/
'gayr,fh
teDa&mif wvufvufeJY
rD;jyrsm; .... ysufwJhcg
tE&m,f[m
ri,fawmhaybl;/
oJaomifay: rqdkuf
ausmufaqmifeJY rwdkuf
tarSmifxJu
rD;jyeJY wdkufwmaMumifh
oabFmarSmufcJh&wmrsKd;awG/ /
azmfa0;
(rdk;a0? 1972? arv)
EIdif;&tvkH;uav;wvkH;
vay:ajccscJholwa,mufu
]'g[m vlom;wa,muftwGuf
ao;i,fwJh ajcvSrf;wckjzpfayr,fh
vlom;tm;vkH; twGufawmh
BuD;us,fwJh ajcvSrf;BuD;wckyg}
'g uAsmqefw,f/
v uae urmudk jyefjrif&olwa,mufuawmh
]tjzLeJY tjyma&mifawG awmufyaeNyD;
ysufpD;oGm;rvm;vdkY xif&wJh
tvkH;uav; wvkH;ygyJ}
'gvnf; uAsmqefwmyJ/
v ay:vnf; ajcrcszl;cJh
v uaevnf; urmudkjyefrMunfhzl;cJh
urmuae vudkMunfhNyD;
v uae urmudkjyefjrif&wmuawmh --(urmhordkif;qdkwm
urmhppfyJGBuD;awG&JU ordkif;ygyJqdkwJh tvkdt&)
urmu ppfjzpfaew,f
vu uAsma&;aew,f/
'guawmh urmqefw,f/
urmu ppf
v u uAsm
uAsmu - -ppfyGJBuD;rsm;rS&Sifjyefxajrmufapw,f
r,Ofaus;rIBuD;rsm;eJYpD;csif;xdk;apw,f
vlom;wa,muftwGufao;i,fayr,fh
vlom;tm;vkH;twGuf BuD;us,fapw,f
awmufyNyD; ysufpD;oGm;rvm;vdkY xif&apw,f
tenf;qkH; uAsmu
udk,fh v udk udk,fykdifqkdiforI jyKapygw,f/
'g[mvnf; v qefwmygyJ/
aeEG,f
(vIdif;opfr*Zif;rS awmif;,lxm;NyD; azmfjy cGifhr&cJh)
tcef;qufZmwfem
uwfudkbdef;ukdrodbl;
csDa*GAm;&m;udkrodbl;
,ef;aygqwfudkrodbl;/
olwdkYodwm
a&oefYAl;av;awG
atmufudk usvmzdkY
0ufjcHomom ajrpdkufwJav;rSm
t0wfrJhuav;i,frsm;
olwdkY&JU vli,fb0okcawG? arQmfvifhcsufawG b,frSmvJ
ig;rQm;wH udkifxm;wJh ta&mif;tqif;rJh a,musfm;rsm;
qDa0; qHyifajcmufa,mif;a,mif;eJY rdef;rrsm;
avmu"H&dkufcsufaMumifh wif;rmudkufcJvmwJh
olwdkY&JU pdwftanmif;awGudk
b,fvdkajzrSmvJ - - -/
tdkAmwif;&JU ta0;
yJGawmf&JU ta0;rSm
tcsdefr&vdkY
oHa,mZOfukd yGwfoDuyfoDvkyfNyD;
tvGrf;taqG;udk rzJGYEJGYtm;bl;/
rsuf&nfawG b,fu&wmvnf;
idkaevkdufMuwm
]a&oefYAl;av;awGcsay;yg} oDcsif;ukd
b,fola&;zJGYcJhwmvJ
tJ'g olwdkY&ifxJu
udk,fykdifoHpOf - - -/
olwdkYraeYu xrif;udk raeYu[if;eJY
raeYu pdwfnpfnL;rIeJY pm;aecsdef
tom;eDpyf *kwfydk;ESpfxyfeJY vlBuD;[m
vrf;avQmuform;a*smfeDykvif; topfukdzGifhNyD;
pifay:rSm oDcsif;ta[mif;qdkaewJh
aumifrav; topfwpfa,mufukd
yef;ukH;o&zlawG qkcsvdkufw,f
qdk;wpfcg - - - NyD;
aumif;wpfvSnhf jyefrvmawmhbJ
olwdkY uHMurm
wu,fhtjzpftysufrSm
'DaeY b0awG[m
taysmfzwf 0wKawGxJuvdk
aps;uGuf0if cyfnHhnHh [mo &kyf&SifawGvdk
ajyvnfvdkYrvG,fbl;
tJ'gudk
{&m0wDuodw,f - -- /
rmefoD
(vGefcJhaomESpfrsm; oli,fcsif;rsm;ESifh c&D;pOfrS ppfukdif;
- tr&yl& - rEav; c&D;pOf odkY rSwfrSwf&&)
oif&dk;r&SdwJh ausmif;
acgif;avmif;oH rnHayr,fh
a'gif'ifoH rSefrSefeJYpzGifh
'Dausmif;awmfBuD;[m
wHcg;udk vSpf&HkomvSpfw,f/
'Dausmif;awmfBuD;rSm
uHhaumfvnf;ryGifh
pdefyef;vnf;ra0
t"dywdvrf;qdkwma0;
acgufwHkYacgufjyef vrf;uav;awmh&Sdw,f/
]pmrsufESmawG rSdayr,fh
ESvHk;om;eJY awG;Munfh&if
jyXmef;pmtkyfudk jrifvdrfhr,f} whJ
pDeD,mwpfa,muf&JUpum;
yxrqHk; rSwfom;xm;vdkufw,f/
acgufkd;usKd;aewhJ
pm&Gufa[mif;wpfck&JU toH
]emcHrIudk oif,lvdkufOD;} aygYwhJ
[ifhtif; . . . pdwf&JU vGwfvyfjcif;udkyJ
igavhvmBuD;jyif;r,f
oifkd;a[mif;awG tukefab;z,f/
aebkef;vwf
vGwfvyfaom edAmef
pdwfu raMumufbJESifh
acgif;udkrwfpGm xm;Ekdifaomt&yfvnf;aumif;?
ynmonf vGwfvyf&mvnf;aumif;?
urmudk
usOf;ajrmif;aomvlrsKd;pk eH&Hrsm;jzifh
awmufpdwf ykdif;jcm;rI r&dS&mvnf;aumif;?
pum;onf eufIdif;aom
opmwGif;rSvmaom t&yfvnf;aumif;?
raerem;aom tm;xkwfrIonf
edAmefokdY vufvSrf;aom t&yfvnf;aumif;?
qifjcifrIacsmif;a&oefYonf
tusifhaqG; oJuEm&wGif
c&D;vrf;p raysmuf&mvnf;aumif;?
pddwfukdtpOfysHU ysL;aom
awG;qjyKvkyfrIwdkYodkY
t&Sif a&SUaqmif&mvnf;aumif;?
xkdvGwfvyfaom edAmef
wynfhawmf\ wkdif;jynfonf
Ekd;Mum;Ekdifygap?
t&Sifbk&m;/
/
armifjzL;
(*DwOvD trSwf 35)
w*dk;pmya'om
'kwd,tBudrf 1998 azazmf0g&D
10
umwGef;
11
12
EdkifiHwum umwGef;rsm;
13
jynfwGif;E
Sihf e,fpyf
ynma&;o
wif;
jrefrmausmif;q&mrsm;vpm tdrfeD;csif; EdkifiHrsm;ESihf 10 quGmjcm;
rlvwef;jy q&mwpfOD;\ yHkrSefvpmjzihf pm;
p&dwfudk 10 &ufrQyif rzlvHkonfhtwGuf naeydkif;
rsm;wGif qkdufum; eif;ae&aMumif; q&mOD;aX;aZmfu
armuodkY ajymjycJhonf/
]naeydkif;awGrSm usaemf 3? 4 em&Davmuf
tiSg;qdkufum; eif;ygw,f/ uav; 2 OD;eJY rdom;pk
p&dwftwGuf rvkyfvdkY r&ygbl;/ usaemfh ausmif;q&m
vpmaiG usyf 3 aomif;ausmfu tdrfiSm; ae&wmeJY
wifukefygw,f/ pae? we*FaEGaeYawGqdk&if vuform;
vkdufygw,f/}
usL&SifzGihf&ef tqifrajyonfh tcsKdUaom
e,fjrdKUrsm;&Sd q&mq&mrrsm;rSmvnf; ausmif;rwufrD
14
ausmufp&pfcJwawmif; xrif;wvkwf
]'Dvdkrvkyf&if xrif;rpm;&bl;/ ausmufp&pfcJ
wpfawmif; xrf;ydkYNyD;rS xrif;wpfvkwfavmuf pm;&
wmyg/ um;wpfpD;qdk orD;wdkYtzGJY wa,muf 3 awmif;
avmuf xrf;&ygw,f/ rdk;csKyfvdkY um;awG rvmawmh
wJhtxd aeYwdkif; xdkifapmihfMuygw,f/} '*Hkqdyfurf;NrdKU
e,f? urf;ezl;rSm ausmufp&pfawmif;xrf; toufarG;
0rf;ausmif; jyKae&wJh jrefrm vlrr,f
uav;i,fwpfOD;jzpfwJh touf 10ESpf
t&G,f rESif;ESif;&JU ajymMum;csufawG
jzpfygw,f/ olreJYtwl vlrr,fav; wpf
tkyfpk[m ausmufum;awG tvmudk wpf
aeYvHk; apmifhNyD; vkyfMu&w,f/
ausmif;wufa&mufzdkYtwGuf
pdwful;awmif r,OfEkdifMuwJh b0awG
vnf; jzpfygw,f/
EkdifiHa&;jyemawGMum;xJrSm
uav;vkyftm; jyem ykdrdkqdk;&Gm;vdkY
15
oHywfay;xm;aom puf&kyfrsm;aMumihf
'Drdkua&pD ynma&; tvSrf;a0;aeqJ
]tqihfqihfwkdif;rSm 'Drdkua&pDjzpfxGef;zdkY t
wGuf tajctae vHk;0 ray;ao;ygbl;/ vTwfawmf
zGihfyGJrSmwifyJ 'Drkdua&pDvrf;p aysmufqHk;aewm xif&Sm;
vSygw,f/ 'Drdkua&pD ynma&;pepfjzpfzkdY twGuf
arQmfvifhvdkY r&ao;bl;/} rEav;wkdif;rS txufwef;jy
ausmif;q&m OD;rsKd;odPf;u armuodkY ajymjycJhonf/
]vTwfawmfudk,fpm;vS,frsm; taejzifh vTwf
awmftpnf;ta0;rsm;wGif oljzL&if igrnf;rSmyJqdkonfh
pdwfrsKd;rxm;&ef? pum;Edkifvkajymjcif; rjyK&efvdkaMumif;
ESifh vTwfawmftpnf;ta0;rsm;onf pum;&nfvkyJGrsKd;
rjzpfap&ef vdktyfaMumif;} OD;cifatmifjrifhudk udk;um;
t*FgaeYxkwf aMu;rHkowif;pmwGif azmfjyonf/
awmifBuD; q&mtwwfynmaumvdyf enf;
jywpfOD;jzpfol eef;rdkcrf;u q&mtwwfynma&;oif
wef;rsm;wGif uav;rsm;udk ajymqdkwwfatmif? rdrd
tjrifwdkYudk &Jwif; yGifhvif;pGm? ,HkMunfcsufjzifh ajym
wwfatmif avhusihf oifMum;ay;jcif;wdkYrSm ta&;
BuD;aom oif&dk;rsm;jzpfaomfvnf; vTwfawmftwGif
wHkPdSbma0 NidrfoufpGm aexkdifMuyHkwdkYrSm &Dp&maumif;
aom oHywfay;xm;onfh puf&kyfrsm;ESihf wlaeaMumif;udk
armuodkY ajymjycJhonf/
jrefrmhynma&; okawoDwpfOD;jzpfonfh q&m
arm&u armuodkY ajymjy&mwGif ]tacstwif aqG;
aEG;ajymqdkjcif;udk pmoifcef;rsm;twGif; avhusihfay;
&rnfjzpfaMumif;/ onfrSm 'Drdkua&pDpepfzGHYNzdK;ap&ef
twGuf ysKd;axmifrI tajccHyifjzpfaMumif;? tem*wf
umvrsm;wGif vlYtzGJYtpnf;twGif; aqG;aEG;ajymqdkjcif;?
rwlaom tjrifrsm;udk wifjywwfjcif;ESihf tjyeftvSef
em;axmifwwfjcif;wdkYtwGuf txl;ta&;BuD;aMumif;?
odkY&mwGif vTwfawmfwGif tcGihftvrf;rsm;udk ydwfyif
xm;&Sdjcif;rSm pHjyKp&mr&Sdao;aom vlYtzGJYtpnf;twGif;
uav;rsm; ynmoifMum;ae&jcif;jzpfaMumif;? pum;&nf
vk ajymqdkjcif; debate rSm ynmoifMum;a&; enf;
vrf;wpfckjzpfonfhtwGuf pmoifcef;rsm;wGif vrf;zGihf
ay;&rnfjzpfaMumif; qdkygonf/
(2 azazmf0g&D 2011)
16
awmif;&rf;pm;aomufae&aom
jrefrmausmif;q&mtdkrsm;\ vlrI'kursm;
q,fpk ESpfaygif;rsm;pGm ynma&;wm0efrsm;udk
us&m a'orsm;wGif wm0efxrf;aqmifcJhMutNyD; tNidrf;
pm; ,lxm;Muol jrefrmausmif;q&mtdkrsm;rSm vlrI'ku
t00udk cg;pnf; cH&vsuf &SdaMumif; owif;&&Sdonf/
rEav;wuodkvf ordkif;XmerSm ESpf 30 ausmf
uxduwm0ef,lcJhtNyD; tNidrf;pm;,lxm;ol q&mBuD;
wpfOD;rS armuodkY &ifzGifhajymjycJhonf/ ]tbwdkY &wJh
yifpif vpmu vHk;0udk ravmufriyg/ vrf;p&dwfeJY
vzuf&nfzdk;rQom &Sdw,f/ yifpifwpfckwnf;eJY trSD
jyKxm;&awmh b,fvdkrS pm;vdkYaomufvdkY r0bl;/}
&Srf;jynfe,f awmifBuD; txuausmif;wGif
ausmif;tkyfvkyfcJhol touf 71 ESpft&G,f&Sd q&mBuD;
OD;pdkif;rif;vGifrS rdom;pkuvnf; raxmufyHhEdkifo
jzihf wynfha[mif;rsm;tdrfokYd wpftdrfwufqif; vdkufvH
awmif;pm;&if; usef&Sdaeonfh b0\ aemufqHk;ESpfrsm;udk
jzwfoef;ae&aMumif; ajymjycJhonf/
&efukefwdkfif;twGif; txufwef;ausmif;tkyf
wm0efrsm; xrf;aqmifcJhNyD; NrdKUe,fwpfckwGif ynma&;rSL;
vkyfcJhzl;ol q&mBuD; OD;at;odef;rS ausmif;q&m pvkyfcgp
umvrsm;ESihf rwlawmhbJ q&mwefzdk; vHk;0 usqif;
ae&ojzihf vkyfcJhorQ t&mrxif[k cHpm;&aMumif;?
&ifemae&aMumif;? ynma&;pepfBuD; ysufpD;aeonfudk
MunhfNyD; pdwfqif;&J&aMumif; cHpm;ajymjycJhonf/ }'DaeYacwf ynma&;pepfudk b,fvdkrS em;rvnfEkdifbl;/
q&m[m q&meJYudk rwlawmhbl;/ reufausmif;roGm;cif
17
21
uav;u@
uav;uAsm
pum;yGifh
jyuf&,fajymwrf; upm;&atmif tar?
uRefawmf pum;yGifhjzpfoGm;w,fqdkpdkY?
pum;yif&JU tudkif;jrifhay:rSmav
avxJrSm wvIyfvIyf &,fvdkY armvdkY
y&pfzl;awGtMum;rSm uckefae&if
uRefawmfhudk rSwfrdygYrvm; rdcif
vluav; b,frSmvJvdkY tarac:awmh
Mudwf&,fjyD; uRefawmf wdwfwdwfaerSmaygY?
yGihfcsyfrsm;udk vSyfvdkY tomt,m
tartvkyfvkyfwm acsmif;Munhfrnfom?
a&csKd;jyD; qHyifzm;,m;eJYtar
pum;yif&dyfatmufu jzwfvdkYraoG?
bk&m;&Sdcdk;wJh ajruGufudkoGm;&m
pum;yef;teHY tar&vdrfhrMum?
odkYaomf vluav;udk,frS &eHYqdkwm
tar awG;xifrdrnfr[kwfyg?
aeYvnfpm pm;jyD;aemuf jywif;aygufrSm
tar &mr,Pxdkifzwfaomtcg
vluav;&JU pum;yift&dyf[m
tarqHyifeJY &ifcGifodkYus&m?
tarzwfoGm;wJh pum;vHk;rsm;ay:om
uRefawmfht&dyfuav;udk xkd;csrSm?
odkYaomf vluav;&JU t&dyfqdkwm
tar awG;xifrnfyif r[kwfyg/
naeapmif;aomtcg rD;wdkifudkudkifum
EGm;wif;ukyfodkY taroGm;wJhtcg?
ajrMuD;ay:odkY jzwfceJaMuGvdkYom
tarhvluav; wzefjyefjzpfrSm/
yef;vkyfwrf; tupm;&yfjyD;aomf
tarhudk yHktajymckdif;r,f uRefawmf?
vlav; b,foGm;aevJvdkY tarar;awmh
rajymbl;tarvdkY jyefajymrSmaygY/
armifjzL;
22
(qef;paomfwm)
w*dk;pmya'om
'kwd,tBudrf 1998 azazmf0g&D
uav;tawG;
ajr;tzdk;
pum;ajymcef;
&dSao;w,f orD;&JU /
[kwf [kwf? orD;u aysmhaysmhav;eJY xifxif
av; jzpfcsifwm? ta&mifawG a&mcsifwm? cJwH rmrmBuD;
eJY? xif;xif;BuD;csnfhyJ [kwfzl;av/ &dSwma&;Munfhwm
aygY? t0wfay:rSm a&;&wmvnf; BudKufw,f/
tJ'Dawmh orD;u tusawG jcifaxmifawG
cef;pD;awG acgif;tkH;pGyfawGrSm avQmufa&;a&mr[kwf
vm;/ acgif;acgufcH&a&m r[kwfvm;/
[D [d? [kwfw,f tzdk;&JU/ ta&mifav; awGudk
a&qGwf ay;vdkufawmh jyefYoGm;w,f tzdk;MuD;&JU/
23
24
jidrf0yfydjym;aewJh
pmoifcef;
]jAef;... jAef;} pm;yGJay: BudrfvHk;usoHaMumihf
oli,fwef; (c) kwfcsnf; NidrfqdwfoGm;\/ ig;ESpft&G,f
uav;i,fwdkUonf rsufvHk;uav;rsm; 0dkif;um
q&mrudk MunhfaeMu\/ ]qlvScsnfvm;? yg;pyfawG
ydwf? pmtkyfawG zGihf? 'g tdrfr[kwfbl;/ ausmif; ...
ausmif;} rsufESmwif; avoHrmaom q&mronf
BudrfvHk;udk pm;yGJay:odkU toHjrnfatmif ypfwifvkduf
onf/ ]uJ tm;vHk; ]P} wpfrsufESm a&;Mu&r,f/ tck
tcsdeftwGif; NyD;atmif a&;&rSmaemf/ aemufxyf wpf
rsufESmudk tdrfpm vkyfcJhMu&r,f/ Mum;Muvm;? udkif; ...
a&;Muawmh} wpfwef;vHk; wdwfqdwfvsuf&Sdonf/
pmtkyfawG a&SUrSmxm;um cHkawGay:rSm uav;
i,frsm; NidrfNidrfav;awG xdkifaeMuonf/ vufuav;
awGuvGJ olwdkU rvIyf&Sm;EdkifMu/ rvIyf&Sm;0HhMu/ 'kwd,
cHkwef; tpGef;rS arrDpdk;onf olESihf ab;csif;,SOfvsuf
wpfzufcHkpGef;rS pnfolatmif ]P} ta&;rSm;aeaMumif;?
awGUvdkuf&\/ olu pnfolatmifudk wdk;wdk;av;
ac:vdkufonf/]pnfolatmif? pnfolatmif eifa&;wm
rSm;aew,f/ uBuD; jzpfaew,f} pnfolatmifu wpf
csufvSnhfMunhf\/ olUrsufESmrSm pdwfIyfaxG;aeyHk
&onf/]a[m'DrSm PBuD;u 'Dvdka&;&wm} arrDpdk;u
olUpmtkyf axmifjyvdkufonf/
]arrDpdk;} q&mr\ toHu rdk;csKef;ovdk jrnf
[nf;oGm;\/ arrDpdk;\ vufxJu pmtkyf vGwfus
oGm;avonf/ ]bmjzpfvdkU pum;ajym&wmvJ? tckcsuf
csif;? cHkay:rSm 'l;axmufprf;? 'l;axmufNyD; a&;? aemuf
wpfcg vIyf0Hh vIyfMunhfprf;? BudrfvHk;pm rdoGm;r,f}
Wikileaks oifcef;pm
usihf0wfeDwdESihf EkdifiHom;ynma&; - 9-10 wef;
rsufarSmufa&;&m avhvma&;?
tpdk;&ESifh tzGJYtpnf; avhvma&;
q&marm&
P
a
r
t
1
26
P ed'gef;
a
0DuDvdcf'f Wikileaks qdkonfrSm tb,fenf;/ rnfonfh &nf&G,fcsufjzihf
r axmifaomif;aygif; rsm;pGmaom tar&duef tpdk;&\ tD&wfESihf tmz*efepwef
t ppfa&;vSsKdU0Sufcsuf pm&Gufpmwrf;rsm;udk wurmvHk;odkY azmfxkwf? aygufMum;apcJhyg
oenf;/
2
jrefrmEkdifiHESifh ywfoufaom 0DuDvdcfpf pm&Gufpmwrf; rnfrQ&Sdaeoenf;/
rnfonfh t&mrsm; yg0ifygenf;/
usihf0wfeDwdt& 0DuDvdcfpfonf w&m;rQw rSefuefygovm;/
oifcef;pmwGif ausmif;om;rsm;taejzihf txufyg acgif;pOfwkdYudk
avhvmMu&rnfjzpfonf/ oufqdkif&m taMumif;t&mtvdkuf rSwfpkrsm;udkvnf;
zwf&I avhvmMu&rnf/ 0duDvdcfpfowif;rsm;? owif;pm aumufEIwfcsufrsm;?
oHk;oyfcsufrsm;udkvnf; avhvmMu&rnf/
q&mq&mrrsm;taejzihf rSwfpkrsm;udk rdwLul;,ljyD;vQif jzefYa0ay;yg/
ausmif;oifcef;pm tpDtpOf
vdktyfaom oifaxmufulrsm;/
0DuDvdcfpfrSm
0DuDvdcfpfrSm jyemudk
owif;vGwfvyfcGihf csefyD,Hqdkonfudk rD;arT;&SmazGol? zGol? qGol? vHkjcHKa&;udk
axmufcHygovm;/
xdckdufapol[k ,lqygovm;/
27
29
uav;rsm;twGuf enf;ynm
oQif,E&m;
ESifh
1999 -2000 0ef;usifu uGefysLwm tifwm
eufrSm chatroom vdkYac:wJh vlrjrifyJ tcsif;csif;
qufoG,f ajymMum;rIawG vkyfcJh&muae udk,fcif&m
rif&m site awGzGifhNyD; us,fus,fjyefYjyefY qufoG,fvdkY
&wJh vlrIa&; uGef,ufawG wpwp ay:aygufvm
ygw,f/
2002 ckESpfavmufrSm friend star pwif
ay:aygufvmNyD;? aemufESpfrSmawmh 'gudkxyfNyD; tqifh
jrifhxm;wJh myspace uGef,ufay:vmovdk? 2004
ckESpfrSmawmh tckxd vltrsm;wGifwGif us,fus,f oHk;
aeMuwJh Facebook ay:aygufvmwmyg/ Twitter udk
awmh 2006 ckESpfrSm poHk;vmMuw,fvdkY puFmylEdkifiH
uGefysLwmpepf NCS &Jh tMuD;wef;tMuHay; OD;Oum
MuLazuajymygw,f/
vlrIa&;uGef,ufrSm "gwfyHkawG pmawG zvS,f
Mu&HkwifruyJ games upm;wmawGyg awGYvm&NyD;
owif;
tcsuftvufawGudkyg
jrefjrefqefqef ysHU ESHY ap
30
cJhygw,f/
'DvlrIa&;uGef,ufawGxJrSm facebook [m
toHk; trsm;qHk;jzpfNyD; oleJYtwl wGJoHk;wwf wmu awmh
twitter vdkYac:wJh facebook tayghpm;av;yg/ twitter
[m facebook vdk 0bfqdkuf pmrsufESmxJ 0ifp&m
rvdkyJ vG,fvG,fulul oHk;vdkY&ayr,fh Facebook vdk
udk,fodapcsifwJholom rodapyJ vlwdkif; 0ifMunfhvdkY
&ygw,f/
emr,fausmf yk*dKvfawG&Jh vkyfudkifaqmif
&GufrIudk tcsdefeJYtrQ trsm;odatmif owif;jzefYwJh
ae&mrSm twitter u vlxkxJudk wdkfuf&dkuf a&mufoGm;
apygw,f/
Twitter udk email eJY ay;ydkYvkdY &ovdk
vufudkifzHk;awGu SMS 0efaqmifrIuwqifh ay;ydkYvdkY
&ygw,f/ Facebook udk uGefysLwmeJY vufudkifzHk;awG
rSm oHk;r,fqdk&if facebook application vdkYac:wJh
pm&if;0ifxm;&ygw,f/ Twitter rSm pmvHk;a& 140
yJ a&;vdkY &ayr,fh facebook rSmawmh
udk,fwifcsifwJh taMumif;t&mudk pmeJYjzpfap
"gwfyHkjzpfap wifvdkY &ygw,f/
avmavmq,f jrefrmEdkfifiHrSm
vli,f trsm;pk[m "gwfyHkzvS,fwmeJY
owif;zvS,fwmawG twGuf Facebook udk oHk;aeMuwm awGY&ygw,f/
tifwmeuf uGef,uf
urmhvlOD;a&oef;aygif; 7 axmif avmuf&SdwJh
xJu vmr,fh ESpfqef;rSm tenf;qHk; oef;aygif; 2
axmifavmuf[m uGefysLwm? tifwmeufudk oHk;pGJ
Mur,fvdkY cefYrSef;Muygw,f/ 'DtxJu zGHUjzdK;qJ EdkfifiH
awGrSm tck 21%avmufom oHk;pGJae&mu topfpNyD;
oHk;pGJr,fholawG wdk;vmrSmrdkY World Wide Web vdkY
ac:wJh tzGJYMuD;u urmhEdkfifiHawGtwGuf uGefysLwm
oHk;pGJrI ydkrdk vQifjrefNyD; vG,fulapzdkY MuHqaeygw,f/
uGefysLwm 0bffpmrsufESm awGudk vltawmf
rsm;rsm;oGm;a&mufNyD; zGifh0ifEdkfifMuayr,fhtrsm;uawmh
pmrwwfMuwmaMumifh toHk; rjyKEdkfifMubl;vdkY World
Wide Web tzGJYu ajymygw,f/
Tim Berners- Lee [m 1989 ckESpf
uwnf;u World Wide Web vdkYac:wJh urmvHk;
qdkfif&m uGef,ufudk xlaxmifMuzdkY tMuHjyKcJhol
jzpfygw,f/ 'g[m tck tifwmeufvdkY trsm;odMuwJh
uGef,uf&JU yxrqHk; yHkpHudk tar&duef EdkfifiHom;awG
wDxGifcJhNyD; wJhaemuf ESpfaygif; 20 avmuftMumrSm
tMuHjyKcJhwm jzpfygw,f/
tifwmeufqdkwmu uGef,ufawGudk quf
oG,fxm;wJh uGef,ufMuD;yg/ oef;eJYcsDwJh uGefysLwm
31
r*Fvmyg uav;wdkYa&/
pOf;pm;Munfhprf;yg/ wu,fvdkYrsm; zdk;zdk;zGm;zGm;eJY azazar
arwdkYvdkyJ uav;wdkYvnf; t0wftpm;awG qifwl
0wfMu&r,f/ 'grSr[kwf&if vlt&dk;awGeJY upm;Mur,f/ oH
vGifqDeJY a&pdrfcsKd;r,f/ 'grSr[kwf&if vl wpfaomif;eJY twl
upm;Mur,f/ 'gawG[m a&S;a[mif; *&djynfMuD;rSm uav;
wdkY MuHK&r,hf t&mawGyg/
Oa&myawmifzufydkif;u wkdif;jynfjzpfwJh *&djynf[m
awmifwef;awGxlxyfjyD; ajcmufaoGYvSw,f/ uRef;i,f
awGeJY qdyfurf;awGvnf; trsm;MuD; &Sdygw,f/ tMuD;qHk;jrdKU
uawmh atoifjrdKUyg/
uJ tck... ukefvGefcJhavjyD;aom tESpf 2500 udk
aemufaMumif;jyefc&D; vSnfhMunhfMuygOD;pdkY&,f/
q&mr*Fvmatmifrif;
33
34
a&S;*&dawG[m AdokumtausmfawGyg/
tc&dkydkvpfawmifukef;ay:u ygoDEGef Parthenon ewf bk&m;ausmif;aqmif[m teSpf
2000 ausmfcJhygjyD/ atoif jrdKUudk tay:pD;u
ae &IjrifvdkYvnf;&w,f/ tmoDem ewforD;
udk *kPfjyKylaZmfwJh bk&m; ausmif;aqmifyg/
35
tdkvHypf yGJawmf
tdkvHypfjrdKU jyEkdifiHav;rSm ewfrif;MuD; Zeus
Zk&yfudk *kPfjyKwJh taeeJY tm;upm;jydKifyGJawG
usif;ycJhMuw,f/ yGJawmfumvawGrSm ppfyGJ
awGudk &yfqkdif; xm;Muw,f/ bDpD 776 ckESpfu
pwifcJhwJh tdkvHypfyGJrSm pankration eyrf;yGJ[m
xl;jcm;vSw,f/ rsufvHk;udk xkdk;azmufwmu
vGJ&if tm;vHk; vkyfEkdifw,f/ yxrqk wpfckwnf;
&SdjyD; tMuD;tus,f *kPfjyKMuwm/ csyf0wf wef
qmawG 0wfqif&wJh tajy;jydKifyGJ[mvnf;
xl;jcm;w,f/ trsKd;orD;awGuawmh ewfrif;MuD;
&JU rdzk&m; [m&m ewforD;udk ylaZmfwJh taeeJY
oD;oefY upm;Muygao;w,f/
&dkrefawGu *&dtifyg,mudk wdkufckduf odrf;ydkuf
jyD;wJhaemufrSmawmh tdkvHypfyGJawGtm;vHk; qdwf
okOf; aysmufuG,fcJh&awmhw,f/
tESpf 1500 ausmfMumjyD;wJhaemuf 1896 rSm
acwfay: EkdifiHwum tdkvHypf jydKifyGJawGudk
atoifjrdKUrSm jyefvnfvdkY pwifupm;cJhMuygw,f/
2004 ckESpfrSmvnf; *&drSmwpfMudrfupm;cJhw,f/
4 ESpfwMudrfusif;ywJh tdkvHypfyGJawmfudk 2012
ckESpfus&if vef'efjrdKU rSm upm;Muygvdrfhr,f/
37
aqmif;yg;
bkef;awmfMuD;awG
oifay;vdkufwJh vlrI b0
t&Sif Z0e ("rmp&d,)
jrefrmawG&JU aeYpOfb0awGxJ bkef;awmfBuD;
ausmif;u ay;vdkufwJh todtjrifawG? tawG;t
MuHawG[m vlrIpepfwpfckvHk;udk vTrf;NcHKxm;ygw,f/
wcsKdUacwfeJY ravQmfnDwmawG tH0ifcGifus rjzpfawmh
wmawG &Sdayr,fh? ,aeYxdwefzdk;&SdNyD; b0aexdkifrIudk
tqifhtwef;jrifhatmif jyKvkyfay;wJh oifMum;rIawG
vnf; &SdaeqJyJ jzpfygw,f/
,aeYacwftjrifeJYMunfh&if &,fp&maumif;
wm jzpfaewmawG&Sdygw,f/ 'gayrJh ,aeYvli,fawG&JU
tzdk;tzGm;awG[m olwdkY&JU aeYpOfaexdkifrIawGudk bkef;
awmfBuD;ausmif;u &cJhwJh todtjrif? tawG;t
MuHKawGeJY b0udk pa&G;udkuf wnfaqmufMuygw,f/
aps;0,fwm? acgif;avQmfwm? acgif;&dwfwm? a&csdK;wm
(vlrrmrsm; usef;rmcgpudk qdkvdkonf) pwmawGrSm
bkef;awmfBuD;ausmif;u ay;vdkufwJh pmom;vuFm
av;u olwdkY&JU tvkyfvrf;nTef jzpfaew,f/
aps;0,fzdkY ta&;wBuD; udpjzpfae&if ]atmif
ausmfpHaESmif; r0,faumif;} qdkwJh vuFmav;udk
EIwfzsm;u tvdkvdk oGefcsNyD;om; jzpfaew,f/ 'grS
r[kwfvnf; ]vGrf;yHkom 0,fygav}qdkwJh vuFm
av;&GwfNyD; 0,fvdkufMuwmyJ/ we*FaEG? wevFm? t*Fg?
pae 'DaeYawGu aps;r0,faumif;wJhaeY/ Ak'[l;? Mum
oyaw;? aomMum 'DaeYawGu aps;0,f aumif;wJh
aeYawG/ 'Dvdk owfrSwfcsufu tzdk;wdkY tzGm;wdkYxHrSm
tom;usaecJhwmyg/
'DvdkyJ ]uRefrom; pum;rrSef? tkef;jcpfqHxm;
rSefpum;}qdkNyD; owif; pum;wpfck&JU rSefrrSefqHk;jzwfwJh
aywHuvnf; bkef;BuD;ausmif;u ay;vdkufwmygyJ/ ]
38
]]
bkef;awmfBuD;ausmif;u
oifay; wJh pmawGrSm vlvlcsif;
arwmxm;wwfatmif udk,fhwm0ef
udk,fausatmif udk,fusifhw&m;awG
aumif;rGefatmif tajccH wnfaqmufay; vdkuf
wmawGudk awGU&rSm jzpfw,f/
}}
owif;rSm;wpfckudk txdwfwvefYjzpfatmif aysmfp&m
taeeJY paemuf vdkufpOfwkef;u tazu ol ausmif;u
oifcJhwJh vuFm&GwfNyD; OD;Zif;owif;rSefrrSef qHk;jzwf
vdkufwm jrif&oltzdkY awmfawmf &,fcsifp&maumif;
w,f/ 'gayrJh oluawmh vkyf&kd;vkyfpOf wpfckudk vkyfvdkuf
&ovdkrdkY bmrS xl;jcm;[ef r&Sdbl;/
'DvdkacwfeJY Munfhvdkuf&if &,fp&maumif;
ovdk xif&wmawG&Sdayr,fh tifrwefrS cspfzdkYaumif;wJh
tavhtusifhawGvnf; &Sdw,f/ 'Dtavhtusifh awGudk
vnf; bkef;awmfBuD; ausmif;uay;vdkufwJh vuFmawG?
uAsmawGeJY b0udk wpfxyfwnf; usatmif vkyfvdkufMu
vdkY cspfp&maumif;oGm;wm trSefygyJ/
]wpfa,mufpum; wpfa,mufem;rSm rcg;&
atmif owdaqmif armifwdkYqdkav ysm;oumodkY csdK
vSap}
]rawGYcdkuf&ef? rusL;vGefESifh? rsufrmefa'go?
rmefrmeudk? csKyfMuav}/ 'DvdkqHk;rpum;awGu &efyGJ
awGudk Nidrf;apcJhw,f/ cspfcifrIawGudk wdk;yGm; apcJhw,f/
]rdOD;zOD;? q&mOD;udk? cl;tvQif? rpm; ESihf} qdk
wJh qHk;rpum;awGu rdbq&morm;awGudk tav;
xm;&ef tNrJ owday;aew,f/ od*Fgavm0g' qHk;rpm?
&Sifr[m&|om&qHk;rpm? usnf;uef&SifBuD; arwmpm?
zdk;olawmfOD;Ek qHk;rpmawG[m aeYpOfoiftH usufrSwfcJh&
ayr,fh ausmif;udkausmcdkif;vdkY &yf&GmxJu vlrIb0
awGxJ ajccswJhtcg ausmif;rSm xm;cJhvdkY&wmawG
r[kwfygbl;/ ausmif;u pmawG[m b0xJrSm wom;
wnf;&Sdaeatmif wnfaqmufMuw,f/
q&mBuD;OD;*dktifum&JU taMumif; pmwpfyk'f
xJrSm &Gmwpf&Gmu Z&yfwpfckrSm ypnf;xkyf arhusefcJhwJh
vlwpfa,muf[m aemuf&ufjcm;NyD;rS tJ'D Z&yfudk
vmjyef&SmwJhtcg olY&JU ypnf;ravsmhbJ jyef&wJh
taMumif;udk a&;xm;wm zwfzl;w,f/ a&S;u jrefrm
awG[m bkef;awmfBuD;ausmif;u ay;vdkufwJh todeJY
b0udk wnfaqmufwm tifrwefrS Nidrfcsrf;wJh vlaerI
b0udk wnfaqmufw,fqdkwm 'DvdkpmawGrSm ckdifcdkif
rmrmoufao wnf&Sdaew,f/
opfwefwGuf? pyg;wGuf? {uwGufpwJh
*Pef;ocsFm wGufenf;awG[m vlaerI b0xJrSm r&Sd
rjzpfvdktyfwJh ynmawGqdkwm xif&Sm;w,f/ OD;Zif;wdkY
i,fi,fu aqmif;OD;ayguf pyg; &dwfodrf;NyD;p umv
awGrSm bkef;awmfBuD;ausmif;awGu &yf&Gm vlxkudk
tultnD ay;&w,f/ &dwfodrf;NyD;wJh v,f&JU twdkif;
txGmawGudk &GmxJrSm&SdwJh olawGuvnf; wGufw,f/
ydkusdef;aoatmif olwdkYv,f&JU twdkif; txGmawGudk
bkef;awmfBuD;ausmif;udk ydkYay;w,f/ bkef;awmfBuD;u
&Gmom;awGvmay;wJh v,f twkdif;txGmawGudk oifykef;
ay:rSm a&;ay;NyD; ausmif;om;awGudk wGufcdkif;w,f/
tm;vHk;pkaygif;wGufvdkY&vmwJh tajzudk v,f&Sifaum?
aumuf&dwform;yg ausauseyfeyfBuD; vufcHMuw,f/
'DvdkaeYpOf vlrIb0xJu tvkyfwdkif;rSm bkef;
awmfBuD;ausmif;u todtjrifawGeJY &SdaeMuawmh
vlwdkif;tay: &yf&Gmbkef;BuD;awG[m MoZmanmif;w,f/
&GmvlBuD;qHk;jzwfvdkY rNyD;jywfEkdifwJh trIrsdK;udkawmif
bkef;awmfBuD;&JU pum;wpfcGef;eJY NyD;jywfoGm;apw,f/
tajccHbkef;awmfBuD; ausmif;pmawGuom
'Dvdkb0aeenf;awGudk csrSwfay;wm r[kwfbl;/ t
qifhjrifhpmawGjzpfwJh o'g? oN*dK[fpwJh pmawGudk oif
Mum;cJhzl;olrsm;&JU pum;[mvnf; &yf&GmxJrSm t&m
a&muf ta&;ygw,f/
][Jh olwdkYu pmwwfaywwfawG? olwdkY
pum;em;axmif} vdkYvlBuD;olrawGu usefwJh &yfol
&Gmom;awGudk qHk;ravh&Sdw,f/ wu,fvnf; oN*dK[fvdk
pmxJrSm tukodkvfub,fvdk? ukodkvfu b,fyHkqdkNyD;
pdwfawGudk o&kyfcGJjyxm;w,f/ tukodkvfqdkwmu
raumif;usdK;udk ay;w,f/ ukodkvfqdkwmu aumif;usdK;
udk ay;w,fqdkwJh todu vlwdkif;rSm&Sdaeawmh o'g?
39
40
ynma&;ESihf
'Drkdua&pD
fGe;ysH
yHkrSef uav;?
yHkrSef q&m
odef;Edkif
tNidrfraebJ tjrJwrf; wufMuGvIyf&Sm;aqmh
upm;aewJh uav;udk ]taqmhoefol}? ]arsmuf&HI;
atmifaqmhol}? ]*PSmrNidrfol} &,fvdkY vlBuD;awGu
tvG,fwul uifyGef;wyf ac:a0:avh &SdMuayr,fh
i,f&G,fwJh uav;trsm;pk twGufawmh 'g[m yHkrSef
tajctaeyJ jzpfw,fvdkY avhvmolawGu qdkygw,f/
]yHkrSefjzpfjcif;} ESihf ]yHkrSefr[kwfjcif;} qdkdwJh pum;&yfawG&JU
uGm[csufudk ynma&; pdwfynm&SifawGuvnf; rMum
cP qdkovdk t"dyg,fzGihfqdk&mrSm avsmhwdavsmh&J
EdkifvSygw,f/ tjcm;olwyg;&JU udk,f&nfudk,faoG;udk
tjrifusOf;usOf; eJY qHk;jzwfwwfavh &SdMuwmyg/
uav; trsm;pkuawmh wufMuGNyD; tNidrf rae
vdkMuygbl;/ 'gayrJh cefYrSef;&cufNyD; ajymif;vJaewJh tjyK
trlawGudk jyKrlwwfMujyefygw,f/ vufrcHEdkif p&m&,f
vdkYvnf; tjrJwrf; r&Ijrifoihfygbl;/
woD;yk*v oabmaqmifwJh oabm obm0
&SdwJhtwGuf pmoifcef;twGif; tjyKtrlawGudk wdwd
usus owfowfrSwfrSwf rsKd;wlpkpnf; wifjyzdkY qdkwm
tawmfrvG,fwJh t&myg/ toihfawmfqHk; avhvmEdkif
wmuawmh qufpyfaewJh rsOf;ajzmifh yHkpHeJYom tjyKtrl
yHkoPmefawGudk wifjy aqG;aEG;Edkifwmyg/
yHkrSefuav;ESihf yHkrSefr[kwfaom uav;qdkwm
pmoifcef;twGif; pmoifMum;jcif;ESihf oif
,ljcif;jzpfpOfrSm yHkrSeftjyKtrlqdkwmudk 'Dvdk t"dyg,f
zGihfqdkMuygw,f/ ]atmifjrifwJh oifMum;jcif;} ESihf
]oif,ljcif;} jzpfajrmufEkdifapzkdY ]wkHYjyef vkyfaqmif
jcif;rsm;} eJY owfrSwf Ekdifygvdrfhr,f/
'Dt"dyg,f zGifhqdkcsuft&qdk&if yHkrSefjzpffjcif;
qdkwm ausmif;om;rsm; omrubJ q&mESihfvnf; ouf
qdkifaew,f/ (xda&mufwJh avhvmoif,lrI tjrifhrm;
qHk;&&SdapzdkY) pmoifcef;twGif;rSm ]yHkrSef} uav;awG
&Sdaejcif;[m ta&;BuD;ovdk oifcef;pm tpDtpOfawG
a&;qGJNyD; tjyKoabmaqmifwJh pmoifcef; ywf0ef;
usifudk zefwD;ay; EdkifpGrf;&SdwJh ]yHkrSef}q&mrsm;[mvnf;
tJ'DvdkygbJ/ ausmif;olausmif;om;awG&JU t
jyKtrl pHvGJaejcif;[m &nfrSef;csufawG rjynfh0jcif;rS
wqihf rausreyfjzpfwJh cHpm;csufawGu jrpfzsm;cHvm
wmyg/ tkyfpkwGif;rS usOfz,f cHxm;&jcif;? ausmif;rSm
atmifjrifrI r&&Sdjcif;eJY &Sifoefjcif;&JU t"dyg,faysmufqHk;
ae&jcif;awG[m ausmif;ol ausmif;om;awGudk tdrfrSm?
ausmif;rSm? pmoifcef;twGif;rSm pHvGJaewJh tjyKtrl
awGudk jyKrlvkyfaqmifzdkY wGef;tm;ay;aewJh tcsufawG
jzpfw,f/ 'gaMumihf ausmif;olausmif;om;awG[m
tEkwfvuPmaqmifwJh tjrifoabmxm;awG (vlY
tzGJYpnf;eJY uif;uGmvm&jcif;) eJY oD;jcm; vkyfaqmifwwf
jcif; (zsufqD;vdkpdwfeJY tMurf;zufvdkpdwf) tjyKtrl
awGudk jyKrlvmMuwmyg/
aemufqufwGJ tcsufwpfcsuf
tjyKtrlqdkif&m wnfNidrfrIr&Sdjcif;? ajymif;
vJvG,fjcif;[m ausmif;olausmif;om;awGrSm jzpfavh
jzpfx&Sdw,f qdkwmudk ajymjycsifygw,f/ pHvGJaew,f
&,fvdkY qdk&r,fh tjyKtrltm;vHk;[mvnf; vufrcHoifh
bl;&,fvdkYawmh ajymvdkY r&jyefygbl;/
pHvGJaewJh tjyKtrlawGu bmawGvJ/ b,f
vdk tajctaeqdk&if txl; owdxm;oihfovJ/ ausmif;
ol ausmif;om; tcsif;csif; (ausmif;ol? ausmif;om;&G,fwl ausmif;ol ausmif;om;rsm;) rwlnDwJh tjyKtrl
awG (Oyrm - eH&HawGay:rSm t&kyfawG? pmawG? aq;awG
a&;jcpfjcif;? tjcm;ausmif;ol ausmif;om; awGudk
xdk;Budwfjcif;? oifcef;pmudk tav;rxm;? tm&Hkrpdkuf
jcif;) pwJh tcsufawG yg0ifygw,f/ q&m-- ausmif;ol?
ausmif;om; qufqHa&;rSmawmh (ausmif;ol? ausmif;
om;awG&JU tm&HkpdkufrI&&Sdatmif i,foHygatmif atmf
jcif;? uav;&JU *kPfodumudk usqif; apavmufatmif
jyif;xefwJh? cg;oD;wJh tjypfay; ta&;,ljcif;? tjcm;aom
ausmif;ol ausmif;om;rsm;&JU tjrifrSm; txifrSm;ap
avmufwJh q&m-wynfh qufqHa&;) pwJh tcsuft
vufawG yg0ifygw,f/ pm oifcef;eJY ausmif;awGrSm 'Dvdk
tjyKtrlawG xyfwvJvJ jzpfaer,fqdk&if atmifjrifwJh
pmoifMum;jcif;eJY pmoif,ljcif;twGuf tcuftcJ
&SdaeygNyD/
q&mq&mr[m ausmif;olausmif;om;awG&JU
tm&Hkpl;pdkufrI&&SdatmifvdkY i,foHygatmif [pfatmf
&wJhtcgrSm uav;awG&JU av;pm;rIeJY ,HkMunfrIudk qHk;&HI;
44
txl;u@
vlrI uGef,ufESifh
vlxk awmfvSefa&;
45
a
w
ul;pufrI t mfvSefa&;
zGifhowif;
rsm
47
48
pHy,fawmfvSefa&; vIyf&Sm;rI
w&kwf tpdk;& ESdrfESif;
ta&SUtv,fydkif;wcGifrSm jzpfay:aewJh vlxk
qEjyyGJ awGvdk wkwfEdkifiHrSmvnf; 'Drdkua&pDa&;twGuf
pHy,f awmfvSefa&; vkyfMu&atmifqdkNyD; tifwmeuf
uae EId;aqmfwmawGudk tpdk;&u cyfjrefjrefyJ ESdrfeif;
vdkufygw,f/
tmPmydkifawGu wuf~uG vIyf&Sm;olawGudk
zrf;qD;? vrf;awGay:rSmvnf; &JawG ydkjzefYcsxm;ovdk
ab*sif;? &Sef[dkif;eJY wjcm;NrKdUBuD; 11 NrKdUrSm qEjyyGJawG
vkyfMuzdkY tifwmeufuae EId;aqmfwmawGudk ydwfxm;
vdkufwmyg/
'D qEjyyGJawG jzpfay:atmif aemufuG,fuae
b,folawGu EId;aqmfaeMuvJqdkwm b,folrS odyHk
r&ayrJh tifwmeufrSm EId;aqmfwJhpm trsm;pkuawmh
tpdk;&eJY oabmxm; uGJvGJNyD; jynfyrSm tajccs aexdkif
MuolawG&JU 0ufbfqdkufawGu vmwJhyHk &Sdygw,f/
wkwftpdk;&uvnf; wleD;&Sm;uae pHy,f
awmfvSefa&;tjzpf tpjyKNyD; tJ'Duae tD*spf? NyD;awmh
ta&SUtv,fydkif; wcGifudk ysHUESHYoGm;wJh EdkifiHa&; y#dyu
awGeJY ywfoufwJh owif;azmfjywmawGudk tpdk;&u
xdef;csKyfxm;ygw,f/ tifwmeufrSmvnf; tJ'DtaMumif;
&SmzwfvdkY r&atmif ydwfxm;ygw,f/ 21 azaz:0g&D 2011
49
tm&yfawmfvSefa&;twGuf
,lvD,m wifrdk&Sefudk
ausmif;om; pum;
opmazgufcH&wJh
awmfvSefa&;
}}
wmudk rsufpdpHkrSdwf raeoifYMuygbl;/ tck ,mEkudkApfu
,lu&def; 'Drdkua&pDtay: vnfrsKdnpfaewmudk tdrfeD;
csif; EdkifiHawGomwif yg;pyfydwfaewm r[kwfbJ? vGwf
vyfwJY EdkifiHMuD;awGuyg rodvdkuf rodzmom aepdrfhMu
w,f/ 'Drdku&ufwpf awmfvSefa&;twGif; opm azmufrI
&efuae umuG,fzdkY enf;vrf;wpfckuawmY ppfrSefwJh
t&yfzuf vlYtzGJYtpnf; wnfaqmufxm;zdkYygyJ/ tJ'D
tawGYtMuHKudk usrwdkY ,lu&def;EdkifiHom;awG uGefjrLepf
pepfatmufrSm cg;cg;oD;oD; &&SdcJYwmyg/ tcka&m t&ifu
a&m uGefjrLepfpepf[m yk*vdu ydkifqdkifcGifY tcsKdUeJY yl;wGJ
vkyfvdkY &aumif;&ayrJY? t&yfzuf vlYtzGJYtpnf;eJY
b,fawmhrS tap;uyfrI r&Sdygbl;/ b,ftmPm&Sif pepf
54
Edkif iH a &; yg 0g
1990 jynfhvGefESpf tapmydkif; tifwmeuf
pwif toHk;jyKuwnf;u urmhuGef,ufxJ yg0ifvmwJh
vlOD;a&udk oef;csDNyD; ajymMu&onf/ ,ck 2011 a&muf
awmh oef;axmifcsDNyD; ajymvm&onf/ ESpf ESpfq,f
twGif; rdk;ay:wufvmol OD;a&rSm rDvD,HrS bDvD,HodkY
yg&m'dkif;a&GU oGm;onf/
xdkumvtwGif; tD;ar;? ,lusKU? wGpfwm? azhpf
bGwf pwJh vlrIuGef,ufrsm;rSm urmYvlxk civil society
vIyf&Sm;rItwGuf aomhcsuf jzpfvmcJhonf/ omrefEdkifiH
om;rsm;? EdkifiHa&;? vlrIa&;vIyf&Sm;olrsm;? NGO rsm;?
owif; rD'D,mrsm;? ynma&;orm;rsm;? aqmhzf0Jvkyfief;
rsm;ESifh tpdk;&rsm;twGuf tGefvdkif;u toufjzpfae
onf/
2011 Zefe0g&D 17 &uf aeYwGif zdvpfydkiforw
*sKd;Zuftufpfx&m'gudk &Hk;wifppfonf/ zdvpfydkif
uGef*&ufrS olYopmcHrsm;u trIuae uGif;vHk;uRwf
vGwfzdkY rJay;vdkufonf/ ESpfem&Dawmif rMumyg/ usifY0wf
ysufwJY orwudk jzKwfcszdkY a'goxGufaewJY vltkyfMuD;u
jrdKUawmf&ifjyifeJY reDvmjrdKU vrf;qHkvrf;cGawGrSm pk&Hk;vm
57
tifwmeuf
vGwfvyfcGifh
a&&Snf ydwfyifvdkY r&Ekdif
jrefrmEkdifiH tygt0if tifwmeuf
okH;pGJcGifhtay: uefYowf ydwfyifwJh tpdk;&awG[m
tmPm&SifEkdifiHawG BuKH&avh&SdwJh tusyftwnf;rsKd;
wcsdefrSm trsm;aemufrSm oD;jcm; aemufususefcJhwJh
tjzpfrsKd;awG &ifqkdif&vdrfhr,fqkdNyD; tar&duef EkdifiHjcm;
a&;0efBuD; [Dvm&D uvifwef (Hillary Clinton) u
owday;vdkufygw,f/ tifwmeuf vGwfvyfcGifh[m
tar&duefjynfaxmifpk&JU EkdifiHjcm;a&; rl0g'rSm xdyfwef;
u OD;pm;ay; udpjzpfNyD; tifwmeuf ydwfyifuefYowfrI
awGudk ausmfvTm;zdkY BudK;pm;olawGudk tultnD t
axmuftyhHawG ydkNyD; ay;oGm;r,fvdkY qkdygw,f/
NyD;cJhwJh &ufydkif;twGif; jzpfyGm;cJhwJh wleD;&Sm;eJY
tD*spfEkdifiHawGu vGwfajrmufa&; wdkufyGJawGeJYtwl
tifwmeuf vGwfvyfcGifhawGeJY vlrIqufqHa&;
uGef&ufawG&JU tcef;u@udk EkdifiHjcm;a&;0efBuD; [Dvm&D
uvifwefu tav;ay; ajymqkdoGm;ygw,f/ 0g&Sifwef
NrdKUawmf a*smhcsf0g&Sifwef (George Washington)
wuodkvfrSm tifwmeuf vGwfvyfcGifhtaMumif; raeYu
a[majymcJhwm jzpfygw,f/
NyD;cJhwJhESpfu tar&duef EkdifiHjcm;a&; 0efBuD;
Xme&JU oHwrefa&; vQKdU0SufrSwfwrf;awG 0DuDvdcfpf
(Wikileaks) tifwmeuf pmrsufESmrSm aygufMum;cJhwm
aMumifhvnf; tar&duef jynfaxmifpk&JU tifwmeuf
58
59
ordkif;0if
awmfvSefa&;
ul;pufrIrsm;ESihf
vlxkatmifyGJ
jyD;cJhonfh &ufowywfrsm;wGif awmfvSef
vIyf&Sm;rIrsm;rSm Adkif;&ufpfydk;uJhodkYyif us,fus,fjyefYjyefY
vsifvsifjrefjref ul;pufoGm;cJhjyDjzpfonf/
wleD&Sm;rSonf tD*spfqDodkY/
teD;tem; wkdif;jynfrsm;jzpfonfh a*smf'efESihf
,DrifwdkYwGifvnf; qEjyrIrsm;? qlylrIrsm; jzpfyGm;vmawmh
onf/ xyfrHjyefYyGm;Ekdifonfh aemufwpfEkdifiHrSm qD;&D;,m;
[l toHrsm;vnf; ay:xGufaeqJ/
qEjyrI ysHUESHYEIef;xm;rSm aMumufcref;vdvd/
qufwdkufjzpfpOfrsm;rSm vGefcJhaom ESpf 200 twGif;
jzpfyGm;cJhonfh rauseyfrI umvrsm;ESihf vIyf&Sm;rIrsm;\
yJhwif &dkufcwfoHrsm;yifwnf;/
1989 ckESpfwGif bmvifwHwkdif;MuD; jydKvJ
ysufpD;onfh &dkufcwfrItygt0if 1848 ckESpfwGif
Oa&myw0Srf;vHk; &kef;uefawmfvSefjcif; jzpfpOfrsm;wGif
rwnfjidrfrIrsm;onf ydkydk rwnfjidrfrIrsm;udk quf
wdkuf jzpfyGm;apcJhygonf/ xyfrH jzpfyGm;&avjyD/
vlxkqufoG,fa&; enf;ynmrsm;aMumihf wpfae&mrS
wpfae&modkY ul;pufysHUESHYrI tvsiftjref jzpfxGef;vdkY
vmaeonf/
]awmfvSefvIyf&Sm;rIawG[m ul;pufwwfyg&JU }
&dkvmjrdKU? rpfaqmf&DodyHESihf enf;ynm wuodkvfrS ppf
ordkif;ynm&Sif *Gefrufref;eyfpfu rSwfcsufjyKonf/
]ordkif;uae oifcef;pm ,lMuzdkY&m qdk&if tJ'g b,fvdk
yHkrsKd;eJY jzpfvmr,f qdkwmudkawmh pOf;pm;cefYrSef;vdkY r&Ekdif
wmyg/ aMumufp&maygYaem/ wm pvTwfvdkufjyDqdkwmeJY
tiftm;awG[m b,fae&mawGtxd ysHUESHY oGm;Ekdifw,f
60
62
jyeftdyf&ef} wJh/
]'guawmh usaemfwdkY wuodkvfausmif;om;
b0 1980 jynfhvGefESpfrsm;qDu emrnfausmfMum; vlod
rsm;aom tkdif'D,m aumif;onfhf ckHpm uAsmwpfyk'f jzpfyg
onf/
] ausmif;aeaysmf pm;awmfac:&rnf} wJh/
'guawmh ] ausmif;aeaysmf pmawmf&rnf}
[lonfh ausmif;\ ynma&; aqmifyk'fukd jyuf&,fjyKum
ckHpmtjzpf armfuGef; xdk;xm;ykH&ygonf/ ckHpmu0d- ynm&dS
wdkY\ vufu jrif;awmfrlcJhonfrsm;um; ajym rukef
Ekdifacs/
pmrsm;rSm tjrnf;rQom jzpfygonf/ qJ
qdk Budrf;armif;xm;aom ckHpm? npfnrf;aom ckHpmrsm;
vnf; trsm;tjym;&dSygonf/ odkYaomf pmzwfol twGuf
roifhawmfojzifh razmfjyawmhyg/ uJ - - tck tvSnfh
uswmu ] tdrfompm} tvSnfhyg/
oifonf ausmif;wpfausmif;\ tdrfom?
wuodkvf? aumvdyf odyHausmif; wpfckck\ tdrfomxJ
0ifoGm;ygu tESD tdrfompmudk awGU &rSm {uefrvJGyg/
]a&SUwnfhwnfh qufoGm;yg/ b,fbufudk csKd;vdkufyg/
nmbufrSm oiftvdk &dSaom pGefYxkwfrIudk vkyf EkdifygNyD/
a[h--a[h
aetkH;?
aetkH;/ tay:udk armh
MunhfvkdufygtkH;/} (xdkd
tdrfompmukd zwf rdoludk
tqkH;pmom;rSm
okdYwG,fygvdrfhrnf/)
]igajymwJhtwkdif; vkduf
vkyfol[m iaygBuD;} wJh/
ae&mwG i f
tjcm;aom
npfwD;
npfnrf; pum;vkH;rsm;
ESifh tdrfompmrsm;vnf;
&dSao;aomfvnf; roifh
awmfojzifh razmfjy awmh
yg/ qufvuf wifjy&
rnfu-- ]ypfpm} jzpf
ygonf/ usaemfwdkY i,f
i,fwkef;u rlvwef;
ausmif;om;b0rSonf
wuokdvf aumvdyf odyH
ausmif;om;BuD;rsm;
jzpfvmMuonftxd
puLacgufjrm;jzifh ypf&aom ]ypfpm} tokH;jyK cJhMu&
ygonf/ ydk;yef;enf; ig;&m? &dSwfenf; wpfaxmif?
avQmufjyefoHay; - ajcat;0rf;a&mif ig;axmif ac: enf;
wpfaomif;wnf;[laomi,fpOftcg cspfAsL[mrsm;xJu
]ypfpm} onf wpfcef;u@ yg0ifaeygonf/ puLjrm;
ypfpm wpfckrSmawmh--]rif; rcspfvQif ukd,faocsif
onf? &ifckefygoavm cspfolacsm--}wJh/
tjcm;taMumif;t&m ]ypfpm} rsm;xJwGif
aumifav;u aumif;rav;\ tdrfvdyfpmudk trdt&
&,lum pmwkdufrS wqifh pmxnfhaomenf; (ypfpm)
wpfck jzpfygonf/ okdY&mwGif rawmf&aom a,muxD;?
a,mur tygt0if aumifrav;\ tdrfwGif&dSaom
todkif;t0dkif;aygif;pkH\ [efYwm;? ydwfyif? wm;jrpf?
uefYowfrIrsm;aMumifh aumifav;ay;aom arwm
pmonf aumifrav;xHokdY a&muf&dS&ef raocsmvS
ygacs/
xdkYtjyif aeYpOfxGuf owif;pm wpfapmif
apmifESifh oufqdkif&m tmPmykdif tzJGU tpnf; tqifhqifh
(NrdKUe,f? c&kdif? wkdif;? A[kd) xHokdY rdrd\ trnfrSef? ae&yf
63
jrefrm&mZ0ifusrf;
*efrsm;? ausmufpm? aypm?
yk&ydkuf rSwfwrf;awGrSm rGef
vlrsKd; jzpfaMumif; tckdiftrm
azmfjyxm;wJh ]i&refuef;}
qdkwJh yk*Hacwfu ay:xGef;cJh
wJh OjrdKUpm;eJY ywfoufvdkY
ordkif;oDtkd&Dopf wpf&yfudk
tdEd, r[mar'if orkdif;
ynm&Sifrsm;u ydkYpfarmf'ef
enf; eJY wifjyvdkufygw,f/
olwkdYu ]i-&r uef;} qdkwJh
yk*Kdvf[m Mr Rahman
Khan qdkwJh aqmf'Dtma&As
EkdifiHu vma&mufwJh r[m
ar'if tm&yfvlrsKd; wpfOD;
jzpfw,fvkdY 'Dae&mrSm a&;
vdkufwmudk awGU &ygw,f/
olwdkYu (i=Mr, &ref;=
Rahman, uef;= Khan)
qdkjyD;awmh toHxGuf eD;pyfrI
t& t"dyg,f zGifhqkdwm jzpfyg
owJh/
tJ'D oDtkd&Dopf ay:xGufcJhjyD; aemufydkif;rSm
awmh ab*sif; wuodkvfu orkdif; ygarmuawGu
]usefppfom;} [m useftrsKd;tEG,fu qif;oufwJh
w&kwfvlrsKd;jzpfaMumif; w&m;olMuD; aygifcsdef&JU udk,f
&Hawmf usefausmif;udk udk;um;jyD; wifjyvdkufaMumif;
od&yg w,f/
xdkenf;wl ]uH&mZmMuD;? uH&mZmi,f} [m
]uif&mZmMuD;? uif&mZmi,f} qdkwJh ajrmufudk&D;,m;awG
jzpfygw,fvdkY jyHK;,rf; wuodkvfu orkdif; ynm&SifawGu
azmfxkwfvkdufaMumif; od&ygw,f/ olwdkYu ]uiftD
qGef; eJY uif*sKHtD; } wkdYudk om"u xkwfjyygowJh/ olwdkY
oDtkd&Dt& jrefrmtp ajrmufudk&D;,m;u jzpfygowJh/
&efukefwuodkvf orkdif;ynm&SifawGuvnf;
&D;,Jenf;jy ]armif&ifndK} [m bmoufao om"urS
jyp&m rvdkwJh jrefrmvlrsKd; jzpfwJhtaMumif;? tdk bm;rm;&JU
ZeD;[m ]rdacs-tkdbm;rm;} qdkwJh &ckdiftrsKd;orD; wpfOD;
jzpfaMumif;? qdkAD,uf orwa[mif; *kdAmacsmh[m ]udk
Aacsm} qdkwJh tnmom;jzpfaMumif;?
*DwOvD trnf& urmausmf uAsmukd a&;pyf
cJhwJh emrnfausmf uAsmq&mMuD;[m ]&Gmbk&ifw&m ewf
wefckd;} qdkwJh jrefrmqkdif; ynm&SifwpfOD; jzpfwJhtaMumif;?
tD&wf tmPm&Sif ]q'ef[lpdef} [m q'ef qifrif;&JU
trsKd; tEG,fjzpfaMumif; azmfxkwf wifjyvkdufMuw,fvdkY
od&ygw,f/
(tifwmeufpmrsufESmrsm;rS...)
65
EkdifiHwum
ynma7;
owif;rsm
;
orwopfudk jzKwfcsEkdifcJh jyD; ausmif;awG jyefzGifhMujyD
&ufowywf tawmfMumMum qEjyMucJhNyD;wJh
aemuf wleD;&Sm;EdkifiHw0Srf; ausmif;om;? ausmif;olrsm;
ESihf q&mq&mrrsm;[m pmoifcef;rsm;qD jyefvnf 0if
a&muf aeMuygNyD/ orw beftvDudk jzKwfcsEkdifcJhMuay rJh
wleD;&Sm;jynfopfudk b,fvdk yHkazmfMurvJ qdkwmudk
aqG;aEG; aeMuqJyg/
orwa[mif; beftvD rEIwfxGufcifrSm ol&JU
ynma&;0efBuD;u pmar;yGJ umvtwGif;rSm ausmif;tm;
vHk;udk ydwfzdkY nGefMum;cJhygw,f/
tck 0efBuD;topf cefYtyfNyD;wJhaemuf ausmif;
awGudk jyefzGihfMuwm jzpfygw,f/ tem*wf umvawG
ra&&mao;ayr,fvkdY ausmif;om;awG[m pmar;yGJcef;
udk 0ifa&mufcGihf &&SdMuygNyD/
ynma&;udk tifrwef wefzdk;xm;wJh wleD;&Sm;rSm
qEjyyGJawGrSm yg0ifcJhwJh ausmif;om;awG tm;vHk;[m
pmar;yGJ ajzzdkY jyifaeMuygw,f/
wleD;&Sm;qEjyorm;rsm;
66
67
68
69
71
w&kwfausmif;om; [rfbm*gpm;?
tar&duef ausmif;om; aygufpDpm;
2009 -2010 ynmoifESpf pm&if;t&
tar&duef wuodkvfaygif;pHkwGif w&kwfjynfrrS ausmif;
om; 127 ,000 OD; avhvm oif,laeMuonf/ tar&duef
wuodkvfrsm;&Sd EdkifiH&yfjcm; ausmif;om; ta&t
wGufwGif w&kwfausmif;om;u 18.5 &mckdifEIef;jzifh trsm;
qHk;jzpfaeonf/
orw [lusifawmif&JU 0g&Sifwef av;&uf
c&D;pOfwGifvnf; tar&duef wuodkvfawGrSm ynm
oifaewJh
w&kwfausmif;om;rsm;eJY
awGUqHkcJhNyD;
w&kwfjynf tem*wfudk qufvuf o,faqmifoGm;r,fh
olrsm;jzpfaMumif; ajymqdkcJhonf/
2009 ckESpf orwtdkbm;rm;&JU ayusif; c&D;
pOfwGif tar&duef ausmif;om; 100,000 udk w&kwf
wuodkvfrsm;wGif av;ESpfynmoif apvTwfrnf[k ajym
cJhonf/ 2010 ckESpf pm&if;t& w&kwf wuodkvfawGrSm
avhvmaewJh tar&duef ausmif;om; ta&twGufrSm
140,000 OD; txd &Sdaeonf/
tar&duefvli,fawG w&kwfaygufpD pm;vm
NyD;? w&kwfvli,frsm;u [efbm*g pm;aeMuwJh twGuf
EdkifiHBuD; ESpfEdkifiHtMum; a&&SnfwGif wif;rmrI
tvGeftuRHr&SdEdkif[k orw tdktm;rm;u &,farm
ajymqdkcJhonf/
(27 January 2011)
Source:The Economist
wufp&mrsm; jzpfonf/
odkYaomf xkd&nfrSef;csufawG taumift
xnf ay:ray:qdkwmudk vuf&Sd xkdif;eJY uarm'D;,m;
ESpfzuf a&S;a[mif; bk&m;e,fajrvkrIu oufaocHae
onf/ xdkESpfEdkifiHom r[kwf/ tzGJY0if EdkifiHwdkif;u
vG,fvG,f uwdawGay; vufrSwf xdk;cJhMuNyD;?
vkyfcsif&mvkyfEdkifaom ta&SUawmiftm&S uvyfBuD;
jzpfonf[k ynm&Sif Pavin Chachavalpongpon
oHk;oyfygonf/
(13 February 2011)
75
wDADGMunfhcsdefrsm;jcif;onf
uav;rsm;twGuf pdwfa&m*g&&dSEkdif
76
oli,fcsif; taygif;toif;r&dSaom
uav;rsm; pdwfusa&m8g&Ekdif
77
pmtkyfESihf tawG;
tdufpfZdkif;
pma&;q&mrsm;&JU tdrftvGrf;
odef;Edkif
q,fausmfoufvli,fav;
[*sif; Ha Jin [m w&kwfjynf ,Ofaus;rI awmfvSef
a&; umvawGrSm ynmrwwfwJh ppfom;i,fav;
wpfOD;tjzpf jynfolY vGwfajrmufa&; wyfrawmfrSm
ppfrIxrf;cJhygw,f/
aemiftESpf 30 ausmfMumwJh tcgrSmawmh
tar&duefjynfaxmifpkrSm tajccsaexkdifol wpfOD;
jzpfaeygNyD/ Nation Book Award trsKd;om;pmtkyf
qkudk olY&JU 0wK&SnfjzpfwJh ]apmihfqkdif;aeol "Waiting"
pmtkyfeJY &&SdcJhw,f/ w&kwfwyfrawmfxJu jzpf&yfrSef
ppfeJY tcspftaMumif;udk a&;zGJYxm;wJh 0wK&Snfyg/
rsufarSmufacwf urmhpmay avmurSm
xl;jcm;vSjyD; av;pm;jrwfEdk;zG,f&m pma&;q&mwpfOD;
taeeJY [*sif;udk xkdufxkdufwefwef todtrSwfjyK
cHcJh&wJh pmtkyfvnf; jzpfygw,f/ pma&;ol[m abmhp
wGefwuodkvfrSm pmayygarmu wm0efudk xrf;aqmif
aeqJvnf; jzpfw,f/
pma&;q&m [*sif;&JU b0c&D;&SnfxJrSm MuHKqHk
cJh&wJh pmay? bmomaA'? a&TUajymif;aexdkifol jzpfpOf
awG[m olY&JU urmausmf "The Writer as Migrant"
78
]]
}}
79
rjyD;qHk;ao;aom
jrefrmjynf
frmjynf
mjynf vl
vrsKd
lrsKd;;a&;
d a&; jyem
bmaw;vifhwem
(&JEG,frdk; bmomjyefqdkonf/)
'gayrJh
tckus aemf
nTef;wJh
The Shan
of Burma
pm tkyfuawmh
&Srf;jynfeJY &Srf;
vlrsKd;awGt
aMumif; tcsuftvuf jynfhjynfhpHkpHk us,fus,fjyefYjyefY
a&om; wifjyxm;wJh pmtkyfvdkY qdkcsifygw,f/ &Srf;
jynfeJY urmh w&m;r0if rl;,pfaq;0g; txGufqHk;
a&TBwd*H e,fajrrSm bdef;jyemeJY ykefuef x~uGrIawG
tjyeftvSef qufEG,faewJhtaMumif; tao;pdwf
a&;xm;wmyg/
'Dpmtkyfudk 1987 ckESpfrSm Singapores Institute of Southeast Asia Studies u yxrqHk;
yHkESdyfjzefYcsdcJhygw,f/ tawmfwdkufqdkifw,f qdk&rvm;yJ/
pma&;ol p0fZefY [m 1981 ckESpf rwfvrSm csif;rdkifuae
e,fpyftxd usaemfhudk um;armif;ydkYay;cJhol jzpfae
yga&mvm;/
2004 ZlvdkifrSm p0fZefY[m touf 65 ESpfeJY
uG,fvGefoGm;cJhygw,f/ tck olY&JU udk,fawGU rSwfwrf;
pmtkyfudk wnf;jzwfNyD; topf yHkESdyfjzefYcsdygw,f/
pma&;ol qHk;yg;NyD; ajcmufESpfMumrS xyfrH yHkESdyfawmh
pmom;rsm;udk rjyifEdkifawmhbl;aygY/ taMumif;uawmh
82
}}
p0fZeft
Y azp0fa&Tou
kd [
f m&Sr;f jynfanmifa&T
apmfbGm;BuD; jzpfw,f/ 1948 ckESpf vGwfvyfa&;&awmh
p0fa&Todkufu jrefrmEdkifiH&JU yxrqHk; orw
jzpfvmygw,f/ aemufvlrsKd;pk vTwfawmfeJY atmuf
vTwfawmf&JU ajyma&;qdkcGifh &Sdoltjzpf ESpfBudrf cefYtyf
cH&ygw,f/ 1962 ckESpf rwfv 2 &uf AdkvfcsKyfae0if;
ppftmPmodrf;wJhnrSm olwdkY rdom;pkaetdrf 0ifa&muf
pD;eif; cH&ygw,f/ ppfom;awG&JU aoewf'Pf&meJY p0fZef
&JU tudk touf 16 ESpft&G,f pdkif;rD toufqHk;cJhygw,f/
p0fZefwdkYtaz orwa[mif;udk zrf;qD; ac:aqmif
oGm;NyD; rMumcif ppfaxmufvSrf;a&;awG vufxJrSmyJ
uG,fvGefcJhygw,f/
p0fZef[m 1959 ckESpfrSm &efukefwuodkvfu
bGJY&NyD;? 1963 ckESpf &Srf;awmfvSefa&; vIyf&Sm;rIeJY
rqufoG,fao;rDtxd &efukefwuodkvfrSm t*Fvdyf
pmenf;jy vkyfcJhygw,f/ tJ'DESpfrSm p0fa&TodkufZeD; rkqdk;r
p0feef;[def;crf;u xdkif;EdkifiHudk vGwfajrmufvmNyD;
&Srf;jynfwyfrawmf ppfaumifpD&JU OuX jzpfvmygw,f/
1971 ckESpf &Srf;jynf awmifukef;awmif
wef;rsm;ay:rSm p0fZefu SSA &JU EdkifiHa&; tiftm;jzpfwJh
&Srf;jynfwdk;wufa&;ygwD (SSSPP) rSm t"du
ta&;ygol jzpfvmygw,f/ 1976 ckESpf &Srf;jynf
wyfrawmf (SSA) eJY ArmjynfuGefjrLepfygwDtMum;
oabmxm;uGJvGJrIawG ay:xGufvmNyD;? taxGaxG
twGif;a&;r;wm0efuae tem;,lNyD; xdkif;EdkifiHrSm
&JEG,frdk;
&nfnTef;pmtkyf/ The Shan of Burma: Memoirs
of a Shan Exile by Chai Tzang Yawnghwe;
Institute of Southeast Asian Studies Publishing,
Singapore
(2010),
ISBN10:9971988623. PriceUS$35.93,276pages.
(Bertil Lintner is a former correspondent with
the Far Eastern Economic Review and the
author of several books on Myanmar. He is
FXUUHQWO\ D ZULWHU ZLWK $VLD 3DFLF 0HGLD
Services.)
83
EdkifiHwum ynma&;
'kwd,axmifpkESpf zGHYNzdK;a&; &nfrSef;csufrsm;
teufrS wpfcsufjzpfonfh ]ou&mZf2015 ckESpfwGif
uav;wkdif; twGuf roifrae& rlvwef; ynma&;} udk
pm&Gufay:wGif us,fus,fjyefYjyefY uwdu0wf jyKxm;cJhMu
aomfjim;vnf; 72 oef;aom uav;i,frsm;rSm ausmif;
tjyifzufwGif &SdqJyif/ ydk pdk;&drfzG,f&mtcsufrSm 39
oef; (54 &mcdkifEIef;) aom uav;i,frsm;rSm vufeuf
udkif y#dyursm; jzpfyGm;aeonfh EkdifiHrsm; FRQLFWDIfected fragile state (CAFs) wGif &SdaeMuygonf/
tajccHtcGihfta&;rsm;r&Sdjcif;aMumihfbufpHkzdpD;rI'Pfudk
cg;pnf; cHaeMu&onf/ xdkYtjyif EdkifiHwum tvSL&Sifrsm;
taejzihf vnf; tultnDay;&ef pdwfqE r&Sdjcif;? a'ocH
tmPmydkifrsm;rSvnf; ausmif;ynma&;udk tav;rxm;
jcif;wdkYudk &ifqdkif aeMu&jyefonf/
tusKd;quftaejzihf y#dyu EdkifiHrsm;wGif
uav; oHk;a,mufvQif wpfa,mufrSm ausmif;rae Mu&
yg/ 0ifaiGedrfhyg;onfh EkdifiHrsm;rSmrl uav; 11 a,mufwGif
wpfa,mufom ausmif;rae&aMumif;udk ,lau tajc
pdkuf Save the Children (STC) tzGJYBuD;u pm&if;jyKpk
xm;&Sdonf/
]vufawGYusus cufcJvSw,fqdkwm xif&Sm;
aew,f/ ausmif;om;rsm;ESihf 0efxrf;awGtwGuf vkyf
y#dyuMum;u ynma&;
84
5HI(GXFDWLRQLQFRQLFWE\$VDG+DVKLPA
Aljazeera
87
trSwfrJhMunfh&ifawmh ]a*gif,Dav;} t
aMumif;u atmifjrifaewJh w&kwf vli,fwpfa,muf
Zmwfvrf;vdkY qdkp&myg/
a*gifudk a0;vHvGef;wJh usefpkjynfe,f v,fo
rm;rdom;pkrSm arG;cJhygw,f/ tck touf 26 ESpf&SdNyD;?
ayusif;NrdKU BuD;rSm uGefysKwm y&dk*&rfrmtjzpf touf
arG;aeygw,f/ w&kwfjynf tqifhtwef;eJY Munhf&if
awmh wpfywf a':vm 70 ausmf &wmrdkY tawmfoifhwifh
wJh tvkyfvdkY ajym&rSmyg/
wu,fawmh olYrSm tvkyf&SdwmuvGJvdkY bmrS
[kwfvSwmr[kwf/ aemuftvkyfaumif;wpfck&zdkY v
aygif;rsm;pGm tcsdef,l&Sm&ygOD;r,f/ vwfwavm oleJY
olYaumifrav;wdkY awmrus NrdKUrus wefa*svif; tpGef
zsm;u npfywfpkwfjywfaewJh usL;ausmf &yfuGufrSm
wpfv a':vm 90 cefY ay;&wJh *dka'gifqefqef arSmif
arSmifrnf;rnf; tcef;usOf;av;xJ twlaeMuygw,f/
]ausmif;wkef;uawmh pum;yHkxJu twdkif;
aygY? todynmu b0udk opf&Gufopfwpf&Gufvdk ajymif;
ay;Edkifr,fvdkY usaemf ,HkMunfcJhwmAs/ ck tvkyfpvkyf
awmh oHo, tawmf&SdaeygNyD} vdkY a*gifu &ifzGifhyg
w,f/ a*gifeYJ olYvdkb0wl vli,f wpfoef;cefY[m
w&kwf&JU rMuHKpzl;wJh 'kuokc zGHYNzdK;rIudk udk,fpm; jyKxm;
88
tuJqwfvGef;wJh
prwfusus yk&Gufqdwf uav;rsm;
&Jjrihfausmf
89
vl 2 rsKd;
tvkyfvkyfolESifh olwpfyg; vkyfxm;onfudk yPm0if,lol
[l vl (2) rsKd; &Sdwwf\/ yxr tpktzGJU yg0ifatmif
BudK;pm;ygav/ (taMumif;aomfum;) ,if;ae&m
,SOfNydKifrIrSm om enf;yg;aewwf\/
tif'D,m*ED
90
tmz*ef tysuftpD;Mum;rS
ausmif;tkyfq&m
cdk[DpwefeDu tmz*efepwef umbl;vfjrdKU
ausmif;om; 8000 ausmf&SdwJY tpdk;&txufwef; ausmif;
wpfausmif;rS ausmif;tkyfBuD;yg/
NyD;cJhwJh 10 ESpftwGif; umbl;vf&JU tqif; &JqHk;
eJY emrnftysufqHk; ausmif;BuD;udk jyKjyif ajymif;vJzdkY
twGuf wpfaeY 14 em&DEIef;eJY wpfywf ajcmuf&uf tvkyf
vkyfcJYolyg/
taqmufttHkeJY yHhydk;ypnf;yg;&Sm;ayr,fh?
umbl;vfjrdKU vHkjcHKa&; tawmftoifh &SdvmwmaMumifh
cdk[DpwefeD&JU tvkyfawG atmifjrifrI &cJhygw,f/ q&mBuD;
[m ausmif;om;awGudk acgif;aqmifaumif;awG jzpfvm
apvdkwJhpdwf? olYa'o ywf0ef;usifudk wdk;wufBuD;yGm;
vdkwJYpdwfeJY tvkyf vkyfcJYwmyg/
tmz*efepwefvdk ukef;aumufp&m bmrSudk
r&SdwJh xlaxmifp tajctaersKd; atmufrSm? udk,fha'o
twGuf udk,fEdkif&mwm0ef ydkif;xrf;aqmifaewJh ausmif;
tkyfBuD;&JU BudK;yrf;csufu wjcm;olawGtzdkY pdwftm;
wufp&m vkyfief;jrifuGif;rsKd;ygyJ/
tmz*efepwef[m toGif ul;ajymif;a&;
umv (transition) udk jzpfoef;aewmvdkY tar&duef
tpdk;&eJY tmz*ef umZdkif;tpdk;&u ,lqxm;Muygw,f/
2011 ZlvdkifvrSm tar&duefwyfawG pjyD; &kyfodrf;rSmrdkY?
92
usaemfwdkY vkyfaewm&JU
&nf&G,fcsufu
ausmif;om;awG[m ausmif;ae&m&JU
tpdwftydkif; wpfckvdk
olwdkYudk,fwdkif
cHpm;oGm;apzdkYyg /
93
ynma&;
uHqdk;rdk;arSmif
us&jcif;taMumif;
jrwfyef;&Sif
usrwdkYwkdif;jynf&JU b,fjyemudkrqdk ajym
vdkufprf;yg/ EkdifiHa&;? pD;yGm;a&; 'grSr[kwf&if vlrIa&;/
b,folrqdk tJ'DjyemawG&JU tajz[m ynma&;
jzpfw,fqdkwmudk tckdiftrmudk ,kHMunfNyD; tajzay;
Muygvdrfhr,f/
usruvnf; tJ'DvdkyJ ,HkMunfvdkufcsifwm/
'gayrJh wu,fjzpfysufaewmuawmh tJ'D
avmufxd rvG,fulvSygbl;/ txl;ojzihf tckvdk
usrwdkY&JU ynma&;pepf[m IyfIyfaxG;axG; trdIufyHkBuD;
wpfckvdk jzpfaecsdefrSmyg/
rSefygw,f/ xdkif;EkdifiHrSm *kPf,lp&m atmif
jrifrIawG trsm;BuD;udk &Sdaewmyg/ OyrmtaeeJY ajym&&if
tm&SwkdufrSm vli,fpmwwfajrmufEIef; tjrifhqHk;EkdifiH
wpfEkdifiHjzpfw,f/ 98 &mckdifEIef;yg/ wpfEkdifiHvHk; roif
rae& 9 wef;txd ynma&; pepf[mvnf; atmifjrif
vkygNyD/ xkdif;jzpfap? tjcm;uav;jzpfap 12 wef;txd
tcrJh ynma&;udk cHpm;cGihf jyKzdkY zGJYpnf;yHku tcGihfta&;
ay;xm;ygw,f/ qif;&JEGrf;ygwJh uav;awG tqifhjrihf
ynmudk wufvSrf;EdkifzdkYtwGuf ausmif;om;acs;aiG tpD
tpOfvnf; &Sdaew,f/
trsKd;om;0ifaiG&JU 30 &mcdkifEIef; eD;yg;udk ynm
a&; 0efBuD;XmetwGuf owfrSwfxm;wJhtwGuf xdkif;
EdkifiH &JU ynma&;[m trSefwu,fudk vlxkw&yfvHk;udk
udk,fpm;jyKxm;ygNyD/ t&nftwGufuawmh rSefygw,f/
94
95
ynma&;jzihf tmz&duudk
ajymif;vJjcif;
yufx&pf atmftl&m rSm 1985 ckESpfu EkdifiHjcm;
ynmoiftwGuf *gemEdkifiHuae xGufvmwkef;u aemuf
13 ESpfMum&if olYarG;&yfajru vkyfp&m tcGifhtvrf;
trsm;BuD;eJY apmifhBudKaer,fvdkY rxifrdcJh/
q,fpkESpf wpfckausmftwGif; *gemEdkifiH Nidrf;
csrf; wnfNidrfvmrIaMumifh taemufEdkifiH ynmwwf
atmftl&mu tar&durS vpmaumif;wJh uGefysLwmynm
&Sif tvkyfpGefYypfNyD; tmz&duudk ynma&;jzifh wdk;wuf
ajymif;vJapzdkY &nf&G,fcsufeJY Zmwdudk jyefvmcJhonf/
rpwm atmftl&mrSm rwwfwwwf a,mifum;ynmeJY
vlYtzGJYpnf;tay: [efjy*dkufxkwf q&mBuD; avoHypf
vkyfpm;zdkY jyefvmwJh tpm;xJur[kwf/ olwwfEdkifwJh
ynma&;uae tmz&du vli,fxkudk qGJwifzdkY qE
jyif;jyif;eJY jyefvmcJhwJhol/
2002 ckESpfwGif rpwmatmftl&mu *gem
EdkifiHNrdKUawmf tmcg&m&JU qifajczkef; wpfae&mrSm liberal
arts bmom&yfrsm; oifMum;r,fh yk*vdu Ashesi University College wpfck xlaxmifonf/ odyfBuD;BuD;
r[kwfayrJh pmoifcef; 30 awmh&Sdonf/ odkYaomf xdk
pmoifcef;awGuae tmz&du wpfwdkufvHk;udk ajymif;vJ
ypfzdkY tdrfrufawG rufaprnf/
96
pdefac:aerIrsm;
EdkifiHwumynma&; tzGJYtpnf;BuD; EI \ tmz&du a'ovHk;qdkif&m
nDvmcHrS wpfwdkufvHk;wGif tBuD;tus,f pdefac:vsuf&Sdonfh ynma&; jyem
t00udk aqG;aEG;vsuf&Sdonf/
jzpfpOfavhvmrI taejzihf ZrfbD;,m;EkdifiH\ ynma&; ajymif;vJrI
qdkif&m tajctaeudk avhvmaeMuonf/ t"dujyemrSm t&nftcsif;
jynfhrDaom ausmif;q&m q&mrrsm; tvkyfwnfjrJa&; udpjzpfaeonf/ ocsFm
q&mrwpfOD;jzpfol um&dkvif; csDqef*grSm ynma&;bGJYudk ,lxm;NyD; jzpfaomf
jim;vnf; ydkrdkvpm aumif;aom tjcm;tvkyfwpfckudk &SmazGvsuf&Sd\/
'DyvdkrmbGJUvufrSwf&&Sdxm;ol ausmif;q&m wpfOD;\ yQrf;rQ wpfv
vpmrSm a':vm 400 (jrefrmaiG 4 odef;ausmfcefY) &Sdonf/ aemufxyfNyD; tdrfvc
ESihf taxGaxGcHpm;cGifhrSm a':vm 100 (jrefrmaiG wodef;) cefY&&Sdao;onf/ odkY
aomf aiGaMu;azgif;yGrIESihf ukefaps;EIef; BuD;jrifhrIwdkYaMumihf rdom;pki,f wpfpk
twGuf vGefpGm enf;yg;aom vpmaiGyif jzpfaeonf/
tajctaeqdk;rSm um&dkvif;taejzihf ZrfbD;,m;EkdifiH\ 'kwd,
tBuDqHk;NrdKUawmf e'dkvmwGif ausmif;q&mrtvkyfudk 7 ESpfMum vkyfudkifcJh
NyD;aemuf wdkif;jynfrS xGufcGgvmonfh t"dutaMumif;&if;yif/
]usr&wJh ausmif;q&mr vpmaiG b,fvdkrSudk ravmufiygbl;/
'gaMumihf abmhp0g;em EkdifiHrSm tvkyfxGuf&SmcJhygw,f/ oHk;ESpfavmuf
vkyfNyD;awmh aiGav; bmav;pkaqmif;rdwmeJY tck tdrfjyefvmcJhwmyg/}
abmhp0g;em;EdkifiHwGif olrtaejzihf wvvQif a':vm 1500 (jrefr98
awG;awmyg? oif,lyg
pOf;pm;awG;awmrI r&SdbJ ynmoif,laejcif;onf tcsdefudk
tv[ jzKef;wD;aejcif;yif jzpfonf/ oif,lrIr&SdbJ
pOf;pm;awG;ac:jcif;rlum;
MuD;pGmaom ab;'kuudk jzpfapEkdifonf/
uGefjzL;&Syf
99
;
f
i
m
u
a
J
&
l
fo
smf
u
J
e
ykv
u
a
f
h
i
r
&Jj
yHk&dyfvTm
touf 36 ESpf&Sd t,ef;[mpDtvDu
EdkifiHa&;rSma&m vlrIa&;rSmyg urfydef;awG vkyfvmonf/
touftE&m,f Ncdrf;ajcmufcH&wmawGvnf; &Sdvm
onf/ 2004 Edk0ifbmwGif olr rdwfaqG &kyf&Sif 'g&dkufwm
oDtdkAef*dk; towfcHcJh&onf/ trfpwm'rfNrdKU aeYvnf
aMumifawmifrSm acgif;jzwfoGm;jcif;yif/ aool&JU Adkuf
ay:rSm t,ef;[mpDtvDukd &nfnGef;wJh pmwpf
apmif "g;eJYxdk;pdkufxm;&pfcJhonf/ ]aocsifao;w,f
qdk&if rSefw,fxifwm qufvkyfMunfhaygY} [k/
olrbmrsm;vkyfcJhrdvdkYvJ [mpDtvD awG;ae
rdonf/ oDtdkAef*dk;eJYtwl rlpviftrsKd;orD;awG t
ESdyfpufcH&wJh taMumif; &kyf&Sifwpfum; ynmay;&dkuf
cJhMuonf/ 'geJY &mZ0wfrIawG jzpf&a&mvm;/
t,ef;[mpDtvD 75 &ufavmuf vlxk
jrifuGif;u csufcsif;aysmufoGm;onf/ tar&duwGif
wdwfwqdwf oGm;a&Smifaejcif; jzpfonf/ odkYaomf olr
toHwdwfNyD; MumMumraeEdkif/ 'wfcsfygvDrefudk jyef
aygufcsvmonf/ ykvJeufa&mif ydefydefoG,foG,feJY
om;om;em;em; 0wfpm;xm;wJh trsKd;orD;udk &Jwpftkyf
u tumtuG,f ay;xm;onf/ olr cEmudk,fu
yg;vsm;vsm;Edkifovdk toHuvnf; wdk;nif;,Ofaus;
onf/ 'gayrJh pum;vHk;awGu cGeftm;tjynfh? tm;
rmeftjynfh/
[mpDtvDu rlpviftrsKd;orD;i,fawG olwdkYtdrfrSm tESdyfpufcHae&wmudk urmodatmif jyEdkif
ajymEdkifr,fqdk&if olwdkYb0 vGwfajrmufrIawG p&rSm
yJqdkwm jyif;jyif;xefxef ,HkMunfaeonf/ 'gu
tpvrfbmomudk tajymif;tvJESifh wdk;wufapzdkY jzpf
onf/
oHk;ESpfqufwdkuf ygvDrefwGif rlqvift
rsKd;orD;rsm;b0 wdk;wufzdkY Oya'rlMurf;wpfck olr
wifoGif;onf/ Oa&mytESH ta&;BuD;qHk; EdkifiHa&;
tm*sif'gwpfckjzpfatmif pnf;&Hk; vIHYaqmfonf/ [mpD
tvD&JU &J0HpGefYpm;wJh urfydef;awGaMumifh wdkif;rfr* Zif;wGif
ESpfBudrf rsufESmzHk; azmfjycH&NyD;? &D;'g;'dkif*sufpf&JU 2006 ckESpf
xl;jcm;xif&Sm; yk*dKvftjzpf ta&G;cH&onf/
t,ef;[mpDtvDudk qdkrm;vD,m;EdkifiH rdk*g
'pfI;NrdKUwGif 1969 ckESpfrSm arG;cJhonf/ i,fi,f uwnf;u
rlpvifbmoma&;rSm trsKd;orD;awG&JU tcef;u@ enf;
aew,fqw
kd m oload ecJw
h ,f[k qdo
k nf/ig;ESpo
f rD;wGif
tzGm;jzpfol&JU twif;wdkufwGef;rIaMumifh vdift*Fgpyf
jzwfawmufypf&wJh 'kua0'emBuD;udk MuHKawGYcHpm;
cJh&onf/tzGm;uawmholYorD; [mpDtvD&JUtarwkef;u
rjzwfypfvdkY uav;wpfa,mufxJ&cJYwm[k taMumif;
jyonf/ wu,fu olrtarrSm uav;oHk;a,muf&cJhNyD;
ESpfa,muf qHk;oGm;cJhjcif; jzpfonf/
[mpDtvDrSm arG;uwnf;u olYtazudk r
jrifzl;cJh/ olYtazu tmPm&Sif rufpf0g'D rdk[mr'f
pDt'fbma&;udk qefYusifaeol/ [mpDtvD ckESpfESpf
orD;txd olYtazu axmifxJrSm/ aemuf 1976 ckESpfrSm
qdkrmvD,muae xGufajy;oGm;onf/ olwdkY rdom;
pkvnf; olYtazajy;&m aqmf'Dtma&AD,? tDoD,dkyD,m;?
uifnmEdkifiHwdkYudk avQmufvdkuf&onf/
[mpDtvDu uifnmEdkifiH Edkif&dkbDNrdKU rdef;
uav; tv,fwef;ausmif;wGif ausmif;wufNyD; t*F
vdyfpm oif,lcJhonf/ touf 16ESpfrSm &SDtdkuf
q&mwpfOD;&JU MoZmvTrf;cH&rIaMumifh rlqvif tajccH
0g'Dbuf ,dkifcJhao;onf[k qdkonf/
odkYaomf 'gu ,m,DpGJvefrIrQ/ 1992 ckESpf
usawmh uae'grSmaewJh [mpDtvDwdkY&JU aqGrsKd;om;
csif;wpfa,muf Edkif&dkbDudk aygufcsvmonf/ tJ'Dolu
touf 22 ESpf jynfhaeNyDjzpfwJh [mpDtvDeJY vufxyfzdkY
olrtazudk wGef;ajymaeawmhonf/ [mpDtvDu
vufrxyfcsifbl;[k jiif;onf/ odkYaomf olrwGif a&G;
cs,fp&mvrf; r&Sd/ topfcsyfcRwf cifyGef;eJYtwl uae'godkY
vdkufygoGm;cJh&onf/
uae'gudkoGm;awmh *smrPDrSm&SdwJh aqGrsKd;
awGqD vSnfh0ifMuonf/ tJ'DrSmuwnf;u [mpDt
vDwpfa,muf twif;cdkif;vdkY ,lcJh&wJh a,mufsm;
qDuae xGufajy;zdkY qHk;jzwfaeNyD/ e,fovefrSm EdkifiH
a&;cdkvHIcGifhawG awmif;vdkY&w,f r[kwfvm;/ tJ'DrSmyJ
tjrJoGm;aeawmhr,faygY/
t,ef;[mpDtvDu oltajccsr,fh EdkifiH
opfrSm atmifjrifatmifvkyfr,fvdkY pdwfydkif;jzwfxm;
NyD;om;/ 'wfcsf bmompum;udk oif,lonf/ puf&HkrSm
oefY&Sif;a&;tvkyf vkyf&onf/ pmtdwfawG aumfuyf&wJh
tvkyf vkyfcJhonf/ ]'gayrJh vGwfvyfrIaMumifh usr
t&rf;aysmf&Tifaew,f/ udk,fh[mudk,f rSefuefwJh vrf;
101
]]
}}
aMumif; avQmufaew,fqdkwm rdom;pkudk oufao
jyaew,f} [k olru ajymonf/
aemufwpfESpfavmuf vlrIvkyfief;rSm 0if
ul&if; a&SUbmvkyfoifhw,fqdkwm jrifoGm;onf/ Leiden wuodkvfrSm EdkifiHa&;odyHrmpwmbGJY wufcGifh&zdkY
avQmufvdkufonf/ wzufuvnf; 'wfcsf vl0ifrIYBuD;
Muyfa&;rSm pum;jyef0ifvkyf&if;? aq;&HkawG? ausmif; awG?
'kuonfpcef;awG? trsKd;orD;taqmifawG? w&m;&Hk;awG
trsm;BuD; a&mufcJhonf/
'Dtvkyfu [mpDtvD&JU em;rsufpdawG
yGifapcJhonf/ ]wuodkvfy&0PfrSm? &xm;ay:rSm? vrf;
ray:rSm tukefvHk;u vljzLawGcsnf;yJ/ vlrnf;qdkvdkY
usrwpfa,mufxJ/ 'gayrJh qifajczHk;u trsKd;orD;
taqmifawG0ifvdkufawmh tm;vHk;u vlrnf; awGcsnf;
jzpfaea&m/ 'De,fomvefudk a&TUajymif;vmwJh rdkuf*&rfh
vlOD;a&&JU 80 &mcdkifEIef;u tusOf;axmifawG? trsKd;
orD;a*[mawG? pdwfa&m*guk aq;&HkawGxJrSm/ trsm;
pku tvkyfvufrJhawG jzpfaew,f} [k olr jrifawGY
cJh&wmudk ajymonf/
wcsKdU tjzpfawGqdk odyfaMumufzdkY aumif;onf/
q,fausmfouf rdef;uav;wpfa,mufqdk olYtpfudk 0rf;
uGJ&JU t"rjyKusifh cH&onf/ olYtpfrudkvnf; t"rjyK
102
tdrfwGif;tMurf;zufcH&rIrS trsKd;orD;awG
vGwfajrmufzdkYtwGuf tvG,fwul uGm&Sif;cGifhOya'
twnfjzpfa&; ygvDrefxJ olr wifjyEdkifcJhonf/
trsKd;orD;a*[meJY taqmifta&twGuf rsm;jym;
vmatmif vkyfEdkifcJhonf/ trsKd;orD;rsm;udk rESdyfpuf
Edkifatmif taqmifrsm;eJY ausmif;rsm;wGif axmufvSrf;
a&; AGD'D,dkuifr&mrsm; wyfqifxm;onf/
tD;,lEdkifiHrsm;wGif trsKd;orD;rsm; vdift*Fg
jzwfawmufrI vHk;0wm;jrpfydwfyifzdkY Oya' jyXmef;a&;
vIHYaqmfcJhonf/ 'wfcsfa'gufwmrsm;u tJvdkjzpf&yfrsKd;
vlemrSmawGY&SdcJYvQif csufcsif;oufqdkif&m taMumif;
Mum;zdkY olru EdI;aqmfxm;onf/ 2005 ckESpfwGif rlpvif
trsKd;orD;awGb0 jrifhrm;zdkY pHkprf;a&; pepfwpfck
xm;oifhaMumif; 'wfcsfygvDrefwGif wifoGif;onf/
Oya'twnfjzpfNyD;aemuf rlvpvif trsKd;orD; i,fwdkif;
aq;rppfrae& jzpfvmonf/ aq;rppf&if vlrIaxmuf
yHhaMu; jzwfypfrnf[k Oya'u tMuyfudkifxm;onf/
t,ef;tmpDtvDu olY&nf&G,fcsufawG rlp
vifEdkifiHtm;vHk;wGif atmifjrifzdkY rvG,fEdkifaMumif;
vufcHonf/ odkYaomf tm;vHk; owdjyKrda&; (awareness)
u olr&JU atmifjrifrIyJ[k qdkonf/ trsm;twGufvGwf
ajrmufrI vkyfaeaomfvnf; aeYpOf Ncdrf;ajcmufpmrsm;
a&mufaeonf/ tdyf,mem;txd tapmifhrsm;ESifh ae&
onf/ olrudk owfzdkYBudK;pm;wJh tpDtrHrsm; zrf;rdcJh
Muonf/
[mpDtvDrSm 'kuonfwpfa,mufb0rS e,f
omvefEdkifiH vlxk&JU tcGifhta&;rsm;udk OD;aqmifay;ol
jzpfvmcJhonf/ odkYaomf olrudk,folr ol&Jaumif;vdkY
rjrif/ ]txD;usefaeY&ufawG usrwdkYrSm &Sdygw,f/
pdefac:rIawGuvnf; a&SUrSmtrsm;BuD; &Sdaeygw,f/
tm;ay;ulnDol rdwfaqGawGvnf; trsm;BuD; &Sdygw,f/
usr[m ol&Jaumif; r[kwfbl;/ vlwdkif;vkyfEdkifwJh
tajymif;vJudk vkyfaewJholyg/ 'g[m 'wfcsfawG&JU
jyemwif r[kwfygbl;/ *vdkb,f jyemBuD;yg} [k
olr&JU ar;&dk;&Snf&Snfay:wGif tjyHK;vTrf;&if; ajymcJhonf/
&Jausmfjrihf
&nfnTef;-Readers Digest, May 2006
103
0DDuDvdcfpf wnf
wnaxmif
faxmif
xmifol&JU
b0yHk&dyfvTm
NyD;cJhwJh &ufydkif;twGif; qlemrDNyD;vQif tBuD;
qHk;[kqdk&rnfh ivsifBuD; wpfck jzpfcJhonf/ xdkivsifu
ajray:wGifr[kwf? rdk;ay:wGif jzpfcJhonfrdkY tm;vHk;twGuf
xl;qef;aeonf/
txl;ojzifh ivsifA[dkcsufu tar&duef
EdkifiHa&;eJY oHwreftodkif;t0dkif;udk tBuD;tus,f txd
emapcJhjcif;jzpfonf/ tar&duef EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;?
ppfa&;? vHkjcHKa&;? oHwrefa&; vQKd0Sufcsuf av;yHkwpfyHk
ausmf azmufcsvdkufwJh 0DuDvdcfpf (WikiLeaks)
tGefvdkif; ivsifBuD;yif/
0DuDvdcfpf 0bfqdk'fu 1966 rS 2010 ckESpf
twGif; urmtESH&Sd oH&Hk;rsm;rS tar&duef tpdk;&xH
vQKdU0Sufay;ydkYwJh aub,fzdkif 251288 udk azmufcs
vdkufonf/ EdkifiHtoD;oD;&Sd tar&duefoH&Hk; oHwref
rsm;rSm pydkifrsm; jzpfaewm &kyfvHk; bGm;bGm;BuD;ay: oGm;
onf/ &k&Sm;? ygupwef? tD&ef? w&kwf? ajrmufudk&D;,m;?
tmz*efepwef? tD&wf? ZifbmabGpwJh EkdifiHrsm;ESifh
104
108
av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf
armuynma&; r*Zif;ESihf
0bfqkd'fonf
jrefrmEkdifiH ynma&; vGwfvyfcGihf?
ynma&; w&m;rQwrIESihf
ynma&;t&nftaoG;
wdk;wuf aumif;rGefapa&;wkdYtwGuf
BudK;yrf;tm;xkwfrIwpf&yf
jzpfygonf/
armuynma&;r*Zif;odkY
ynma&;ESihfywfoufaom
owif;? umwGef;? uAsm?
aqmif;yg;? 0wKwkd? tufaq;
pmrlrsm; ay;ydkYyg&ef
av;pm;pGm zdwfac:tyfygonf/
aus;Zl;wifpGmjzihf
t,f'DwmtzJGU
editors@maukkha.org
maukkha@gmail.com
vGrf;qGwfjcif;
ebl;EG,fwuf? oifaygif;jrufESihf
ql;cufcsKHawG? umqD;avonfh
ajrvdrfaumufajy;? vrf;uav;/
vrf;uav;xdyf? acsmif;ndK&dyf
tdyfonfha,musfm;? Edk;xoGm;odkY
tm;rmefxnfpGm? wnfjidrfpGmvQif
&Gmom;rsm;pG? udk,fxlxonfh
rlvwef;ausmif;? tkdEGrf;a[mif;vQif
rajymif;rvJ &SdaeqJ
trdk;tum aygufvdkYjyJ/
wpfcsdefwkef;u? vrf;rSvQif
&Gmhuav;awG? wayayESihf
om;a&uGif;ypf? avmufpmypfESihf
npfwD;npfywf? &efjzpfowfESihf
yg;pyfrSqJ? vufuqGJESihf
wGJvJESyfacs;? carmufaqG;ESihf
ta&;tzwf? twGufwwfzdkY
r&yfrem;? ausmif;wufoGm;\
&Snfvsm;cJhjyD umvonf
ESpfaygif;rsm;pGm MumcJhjyD
ausmif;av;rS oif,lMuonfh
ynmhtarG? vef;qef;a0
pdkjynf*kPf0ifh? tajcjrifhvsuf
&GmESihf ausmif;? vrf;aMumif;udk
apmif;rMunfh? rSwfrodaom
wynfhrsm;pGm? jrdKU MuD;rSm
pOf;pm;Munfhaomf vGrf;p&m/
vrf;udkeif;? ausmif;0if;okdY
rysif;r&d? PftodESihf
wynfhtaygif;? wwfapaMumif;wGuf
acgif;aygif;udkifpGJ? wkdufyHkrnf;ESihf
&ifxJoHk;em? aeYpOfvm
q&mpm;rQ? rusef&atmif
ydkYcsjrJom? tdkq&mvnf;
ocFg&aemuf? waumufaumuf
r&SdawmhjyD? b,fqDa&muf
ausmif;uav;? rsuf&nfwaygufayguf/
armifarmifjidrf;at;
jrm;ewfarmifr*Zif;
1998? Zlvdkifv/
(teDay:u Mu,fjzLyGihf uAsmrsm;rS....)
109
tifwmAsL;
udkausmfol&JU
pum;vufaqmif
tem*wftwGuf? wdkif;jynftwGuf uRefawmfwdkY jrefrm
vlrsKd;awGtwGuf taumif;qHk;jzpfatmif t"du uRef
awmfwdkYu rsKd;qufopfawGudk tm;ay;&r,f/ vli,f
awGqdk udk,f0goemygwJhtavQmuf yef;csDqdk yef;csD?
ynma&;qdkvnf; ynma&;aygY/ tEkynmqdk tEky
nmaygY/ tm;ay;rIawGvkyfr,f/
,aeY jynfy wdkif;jynfawGrSm ynmoifMum; aeMuwJh jrefrm
vli,fawGudk wdkif;jynftem*wf a&SUa&;twGuf OD;ausmfol taeeJY
bmrsm; rSmMum;csif ygovJ/
jyifyu vli,fawGuvnf; olwdkYoGm;csifvdkY
oGm;Muwm r[kwfbl;/ udk,fhEdkifiHu aecGmNyD;awmh jyif
yrSm b,folrS aecsifwm r[kwfbl;/ udk,fhwdkif;jynfu
tm;vHk; bufpHkaumif;wJh tcsdefus&if 'DrSmyJ aeMur,fh
uav;awGyg/ tck EdkifiHjcm; a&mufaewJh ynma&;
xl;cRefwJh uav;awG? odyHynm xl;cRefwJh uav;awG?
aq;ynm xl;cRefwJh uav;awG trsm;BuD;yJ/ 'g[m uRef
awmfhtwGuf uRefawmfwdkY EdkifiHtwGuf epfemqHk;IH;rIawG
jzpfwmaygh/ 'gayr,fh olwdkY wwfuRrf;vmwJh ynmeJY
uRefawmfwdkY wdkif;jynfudk wcsdefcsdefawmh vmNyD; tvkyf
tauR;jyKw,fyJ ajymajym/ udk,f0goemygwJh tvkyfudk
vmNyD;vkyfwmyJjzpfjzpfudk,fhtrdEdkifiHudk jyefvmMur,fvdkY
uRefawmfu ,HkMunfxm;w,f/ 'gayrJh tcsdefqdkwm awmh
'g apmifh&OD;rSmaygY/
jrefrmEdkifiHynma&;eJYywfoufNyD; bmrsm; jznfhpGuf ajymMum;csif
ygao;vJ/
ynma&;eJYywfoufvdkY tm;vHk; ynma&; qdk
awmh bufpHkaygY/ ynma&;yJjzpfjzpf? tEkynmyJjzpfjzpf/
aq;ynmyJjzpfjzpf tm;vHk;&JU um&dkufwmawG? vl
wpfa,muf&JU um&dkufwm uRefawmfh aqmifyk'fvdkaygY/
rsKd;
quf
opf
awG
udk
tm;
ay;
&
r,f
udk&JvGif ajymwJh
acwf? tEkynm? vli,feJY EkdifiHa&;
atmifjrif/
/ udk&JvGif jzwfoef;vmcJh&wJh *DwavmurSm b,fvdk BudK;pm;
cJh&w,fqdkwmudk ,aeY acwfvli,fawG odzdkY ajymjyay;ygcifAsm
udk&JvGif/
/ *DwavmurSmawmh 0goemaygY.... pwmawmh0goem
eJY pwmygyJ/ [dkwkef;uawmh ausmif;awG bmawGvnf; r&Sdbl;/ todkif;
t0dkif;? rdb? armifESr todkif;t0dkif;? rdom;pk todkif;t0dkif;u 'Dvdk *Dw
0goemygwJh olawG&Sdw,f/ aemufc&pf,mef todkif;t0dkif;u oDcsif;awG
qdkMuw,fav/ tJ'Dvdk aw;oDcsif;eJYuawmh ,Ofyg; vmcJhwmaygY/ arG;u
wnf;u... *pfwmwD;wJhtcgus *pfwmay:ptcsdefrSm udk,fha&SUrSm jywJholu
wa,muf ESpfa,mufyJ&Sdwm? tJ'g olwdkU udk tm;usNyD; *pfwmtpkwfav;
wpfvHk; tdrfu0,fay;wmeJY tJ'gav; wD;NyD;awmh toHuvnf; rSefwm
vnf;&Sd? rrSefwmvnf; &SdwmaygY/ q&muvnf; r&Sdawmh tudku
oDcsif;av; wyk'foifay;w,f/ tbdk;BuD;tdk cg;ukef;ukef; 'Dvdk wD;&w,f..
BudK;udk tJvdk? BudK; 'Dvdknd&w,f.. BudK;ndwmeJY tJ'D wD;wmav;eJY
'DvdkacgufNyD;awmh tzdk;BuD;tdk cg;ukef;ukef; atmfqdkwmaygY/
tJvdkeJY oDcsif;wyk'fwyk'fudk tMumBuD; wD;aewmyJaygY/ tJ'Dvdk
*pfwm rwD;cifrSm tjcm; instruments av;awG vG,fwmav;... bm*sm
av;&vnf; bm*smav; olrsm;rIwfwm MunfhNyD;awmh b,fvdkrIwf&
vnf; ar;MunfhNyD; bm*smav;rIwfw,f ykavGav;awG rIwfMunfhw,f/
*pfwmuawmh aemufqHk;ydwfaygY 0goemvnf;ygawmh 'Dvdk vufawG
aygufjyJypfatmif wD;ypfwmyJaygY/ emvdkYvnf; emygapuGm tm;&yg;&
wD;cJhawmh jzpfvmwmaygYav/ tajccHuawmh pepfwus roifcJh&bl;/
atmifjrif/ / udk&JvGifwdkY *DwtEkynmausmif;awG r&SdbJ udk,ftm; udk,fhudk;
BudK;pm;cJhMuNyD;? *Dworm;tjzpf atmifjrifrI &cJhyHkav;udk vli,fawGudk ajymjy
apcsifygw,f/
udk&JvGif/ / [kwfuJh tJ'gwmawmh [kwfygw,f/ udk,fhudk,fudkyJ
tm;udk;&wmaygY/ [dkwkef;uawmh tdrfu ajymw,f Check top aygY
udk,fh[mudk,fyJ oif,l&wmaygY vHk;0 q&mr&Sdbl;awmh r[kwfbl;/ 'Dvdk yJ
112
.[dv
k w
dk D;..'Dvw
kd D;eJY? &kyf&iS u
f sawmh
y&ufpavum; Blue Hawaii
qdkwmvmw,f/ tJvdkyJ a&mhtif&dk;
a&mhtif&dk;bk&ifaygY olwdkYqDrSm
vnf; t&G,fwlawG q,fausmfouf
awG t&rf; oabmusw,f/ y&ufp
avum;qdk Munfhw,f olu tqdk
awmf... olqdkwJh oDcsif;awGu tJ'D
a&'D,dkuvnf; zGifhaeMuqdkawmh
Mum;&wmaygY/ jrefrmhtoHrSmwif
atmifjrif/
/ ,aeU vli,fawG
twGuf pepfwus *Dwausmif;awG&SdzdkY vdk?
rvdk ajymjyay;yg/
udk&JvGif/
/ pepfwus qdk
wm 'Doifwef;uawmh vdkwmygyJ/
*pfwmrS r[kwfbl;? wjcm;[mawG
rSmvnf; vdktyfwmygyJ/ 'guawmh
tEk y nmuawmh ol u ud k , f
vnf;yJ wu,f0ifpm;wJh oljzpfrS
aygYaemf oif&HkeJYvnf; wwfwm
r[kwfbl;/ ausmif;ynmvdk r[kwf
bl; ol udk,fwdkifu... tEkynm Z
uav;? ADZ uav;ygvmrSyJ/ [dk
jzpfxGef;Edkifwm? aemufNyD;awmh 'Day:
rSmu b0 tmrcHcsuf b,fvdk
aqmufwnfr,f qdkwJh tawG;tac:
awGuvnf; &Sdw,f? [dk oif... wwf
xm;wm aumif;w,f.. EdkifiHwum
toHk;jyKaewJh EkwfpfawG tac:
ta0:awGeYJ ywfoufvdkY oifxm;
rubl; ADtdkatwdkY? bDbDpDwdkY awmh ydkNyD;pepfwus odwmaygh? &SdzdkY
wjcm;vdkif;awGrSmvnf; Mum;&w,f? rvdkYbl;awmh r[kwfbl;. r&Sdvnf;
vdkufem;axmif.. em;axmifNyD;.. tJvdk BudK;pm;Mu&rSmyJ/
BudK;pm;cJhwmyJ/
y&ufpavum;
Munfhw,f? y&ufpavum; 2 um;? atmifjriff/
/ *Dw[m wdkif;jynf
3 um;Munfhw,f/ NyD;awmh wjynf zGHNzdK;wdk;wufzdkY twGuf b,fvdk
uvpf&pfcsyfum;? uvpf&pfcsyfqdk ta&;yg t&ma&mufEdkifw,f qdkwm
wm t*Fvefu olusawmh wdkYacwf udk&JvGif &JU tjrifav; odyg&ap/
eJYnDwm *pfwm 3 vufeJY '&rfeJYyJ/ udk&JvGif/
/ oluawmh
Electric *pfwmay: NyDabhpf*pfwm enf;ynm&yfwck taeeJY y&dwfowf
awGbmawGeJY wD;wm &kyf&Sif qef udk qGJaqmifEkdifwmaygYav? qGJ
qefav; &dkufxm;awmh MunfhvdkY aqmifrI&Sdw,f/
aemufNyD;awmh
t&rf;aumif;w,f? tJvdkeJY twkcdk; b,fvdk ajymrvnf;? tJ'gu EdkifiH&JU
udk,fhudk,fudk ,HkMunfw,f/
tE&m,fu ra&m ufEkdifbl;/
udk,fhudk &efvdkaewJh olu udk,fhudk
wnfhwnfh rMunfh&Jbl;/
}}
jzpfaewmav olvGwfajrmufwm
udk 0rf;ajrmufrSm... bmvdkYvnf;qdk
awmh.. ,lwl;u a&SUydkif;rSmvnf;
a':atmifqef;pkMunf vGwfajrmuf
zdkY oDcsif;qdkxm; ay;wmyJ/ olwdkY
vnf; 0rf;omw,f olwdkY'Dvdk *Dw
orm;awGa&m? urmhxdyfwef; yk*dKvf
awG udk,fwdkif a':atmifqef;pkMunf
twGuf wkefYjyef aeMuwmudk t&rf;
vnf; 0rf;omw,f/
wdkYvnf; wwfEdkif&if...
ajymcGifh&&if ajymcsifw,f? oDcsif;
qdkcGihf&&if a':pktwGuf? a':atmif
qef;pkMunftwGuf
a&;xm;wJh
oDcsif;awG&Sdw,f/ qdkcsifw,f 'DrSm
u qdkcGifh r&bl;/ ,lwl;yJ urmu
odatmif ajymay;aewmyg/
cifrifMuw,f/ udk,fwdkifvnf;yJ
Nidrf;csrf;wm vdkcsifw,f? aemifvGwf
ajrmufwm vdkcsifw,f vGwfvGwf
vyfvyf oDdcsif;qdkwmawG.. bmawG..
vdkcsifw,f/ oDcsif; qdkwJholu
r[kwfw&kwfawG qdkaevdkYvnf;
b,folrS tm;ay;rSm r[kwfbl;/
ol[mol b,favmufBuD; toH
aumif;aeaumif;ae a&;wmudk
vnf; BudKufrSm r[kwfbl;/ apmapm
ut"dyg ,v
f nf;&Sw
d ,f..a':pq
k w
kd m
awmh wurmvHk;&JU acgif;aqmifvdk
atmifjrif /
/ud k & J v G i f t aeeJ Y
vli,fawGudk ajymjycsifwmav;awG ajym
ay;apvdkygw,f/
udk&JvGif/
/vl i ,f a wG u
115
f...
ejzppf O
a
f
u
Qm
r;f av
.
.
.
f
,
v
i
c
M
k
H
;
u
f
ma& ...
o
nfw
y
j
w
d
a
f
;
f
r
p
i
d
d
k
&
E
r;f w..... to
f;c
yD ye
eufjzef&ufrsm;... tqifrajy
j
h
J
r
f
c
u
;
s
c
h
f
0
f i
mudk... ckxd vufrav
.. a
;cJhjyD...
Qmv
.
f
&
f
0
r
a
a
,
G
.
,
QmEh ikd fbl;u
f&G
. ...
.
vnf; b,fqDb,frSm.... &n
m
&
d
k
c
r
d
;
f
a
p
;
f
w
;
myh g ..
r
d
m
p
f
G
.
.
e
.
h
J
.
w
u
b
r
;
f
e
jr
,q
f rD SmvJ roda
G... jr
.... pc
v
.
k
d
f
.
.
y
u
i
r
f
y
f
w
d
n
f
a
K
d
t
n
d
y
K
d
&
rH Sm
gwp&f
c
f
p
... w
&rf;jyma&.. a0;cJhjyD..... ...... .......
c
;
f
e
y
.
Jjh yD...
a0;c
a&;om;ol - ss
Electronic
.. the use of new multimedia technologies and the internet to improve the quality of learning by facilitating access to resources and services as well as remote
exchanges and collaboration (COM,2001: 2)
-oifMum;oleJYoif,lolMum; rsufeSmcsif;
qdkif awGYqHkrIrdsK;vnf; &Sdedkifovdk
-oifMum;a&;ydkif;rSmtaxmuftuljzpfap
r,fh tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mrsm; (electronic tools) udk tokH;jyKNyD;
[m ynma&;ydkif;rSm tb,faMumifh
wGifus,fvmygovJ ...........
urmBuD;rSm acwfopfenf;ynmawG xGef;um;
vmwmeJYtrQ tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mawG
vnf; ydkrdkxGef;um;vmygw,f/ tJ'Dud&d,mawGudktoHk;
jyKNyD;vkyfedkifwJh t&mawGvnf; rsm;jym;vmygw,f/
tvm;wlyJ kilobits per second vdkEIef;rdsK;eJY pwifcJhwJh
tifwmeuf[mvnf; ckqdk&if t&rf; ydkjrefqefwJh megabits per second EIef;rsKd;udk a&mufaeygNyD/ tJvkdwdk;
wufvmwJhenf;ynmawGudk oHk;NyD; wDxGifxm;wJh tD
vufx&Gef;epf ud&d,mawGudk oHk;NyD; pmvHk; (text)
awGomru? toH (audio)? &kyf (video)? "gwfyHk (image) pwmawGeJY jrefqefwJh tifwmeufudkoHk;NyD; quf
oG,fedkifMu? tifazmfar;&Sif;udk jzefYa0 zvS,fedkifMuyg
w,f/ tJ'Dtcg technology eJY internet qdkwm[m
vlawG&JU b0awGxJrSm r&Sdrjzpf qdkovdk jzpfvmygw,f/
e-learning
...(E-language wiki)
e-learning qdkwm pmoifMum;enf; pepf
wckvdkY txifrSm;wwfMuygw,f/ wu,fuawmh elearning qdkwm enf;ynm (technology) eJYyJ
oufqdkifygw,f/ ynma&;okawoDawGu pmoifenf;
pepf (pedagogy) qdkwm[m enf;ynmydkif; (technology) xuf tjrJOD;pm;ay;oifhw,fvdkY qdk prSwfjyKMuyg
w,f/ tJ'DtcsufeJYywfoufNyD; Oyrmwckay;&&if ...
wcsKdUausmif;awGrSm e-learning udk toHk; jyK
MuwJhtcg enf;ynmydkif;udk OD;pm;ay;xm;wJh electronic
tools awGudkoHk;zdkY q&mq&mrrsm;u olwdkY&JU oifcef;pm
awGudk vdkufa&mnDaxGjzpfatmif jyKjyif&ygw,f/ tJ'D
tcg pmoifenf;pepf[m enf;ynmydkif; (technology)
udkvdkufNyD; jyKjyif ajymif;vJay;&wmrsKd; jzpfoGm;ygw,f/
tJvdkenf;ynmydkif;udkyJ OD;pm;ay;wJh tcg ausmif;om;
awG wwfuRrf;atmif oifavh&SdwJh pmoifenf;pepfawG
udk toHk;jyKcGifh r&awmhyJ? &SdaewJh electronic tools
119
tar&duefjynfaxmifpk
qefz&efppudk?
avmhpftdef*svdpf? zD;epfpf? csDum*dk? pdefYvl;0pfpfESifh
tjcm;NrdKUBuD; rsm;onf rsm;rMumrDuyif a&oefYAl;rsm;
aomufoHk; jcif;udk wm;jrpfonfh vIyf&Sm;rIrsm;wGif
yg0ifvmMuNyD; NrdKUaevlxk\ 0ifaiGa':vmrsm;pGmudk
a&oefYAl;rsm; 0,faomufjcif;jzifh oHk;jzKef;jcif;tm;
Oya' t& w&m;r0ifatmif vkyfaqmifvmMuygonf/
a&oefYAl;onf ydkufvdkif;a&xuf tvGefw&m t&nf
taoG; jrifhrm;zG,f&Sdonf[laom em;vnfxm;rIonf
jynfolwdkY\ tjrifwGif BuD;rm;aom tajymif;tvJ
wpfck jzpfay:apcJhygonf/
]wpfaeY wpfaeY yvyfpwpf Al;cGH oef; 60
xkwfvkyfw,f? o,f,lydkYaqmifw,f? aemuf trIduf
usif;awGuwqifh ajrBuD;xJ jrKyfypfvdkufMua&m/
tar&duef jynfaxmif pkrSm 'Dvdkvkyfaejcif;[m uGef
awmfwdkY urmj*dK[fudk zsufvdkzsufqD; vkyfaewmom
jzpfNyD; aumif;usKd; wpfuGufrS r&Sdygbl;} [k tar&duef
obm0&if;jrpf umuG,fa&; aumifpDrS tJ&pf tdkvfqif
u ajymcJhonf/
pm;oHk;olwdkYonf a&oefYAl;udk 0,faomuf&m
wGif ydkufvdkif;rS vmaoma&xuf ydkrdk tE&m,f uif;
120
tajz&cufaom ar;cGef;rsm;rSm
a&oefYAl;u ydkufvdkif;a&xuf wu,fa&m ydk
aumif;vdkYvm;/
yvyfpwpfAl;awGqDu "mwk tqdyftawmuf
awG a&xJwGif jyefYESHYaeygovm;/
aps;EIef;eJY a&oefYAl;aMumifh u&duxrsm;wJh 'kuu
tcsdef eJY aiGawG jzKef;ypfwm oufoufyJvm;/
tar&du&JU ywf0ef;usifpGefYypf yvyfpwpf npf
nrf;rI t"duw&m;cH[m a&oefYAl; qdkwm
odMu&JUvm;/
avhvmcsuftrsm;pk t& a&oefYAl;a& &JU t&nf
taoG;[m ydkufvdkif;a&eJYpm&if twlwl 'grSr[kwf
avsmhawmif avsmhaew,f qdkwm vltrsm;
odMu&JUvm;/
tdrfoHk; a&ppfawGu ydkrdkaumif;rGefwJh a&G;cs,frI
jzpfygovm;? b,fa&ppfu taumif;qHk;ygvJ/
ygonf/
]a&oefYAl; jzpfjzpf? ydkufvdkif;a& jzpfjzpf
"mwkj'yfaygif;rsm; uif;&Sif;&efrSm rjzpfEdkifacs/ tdrfoHk;
a&ppfpepfuom a&aumif;a&oefY &&Sd&ef wpfckwnf;
aom aocsmayguf tajzyif jzpfygonf/} a&taMumif;
odaumif;p&m tjzmjzm All about Water pmtkyf
a&;om;olESifh a& owd WaterWarning.com tif
wmeuf pmrsufESm t,f'Dwm csm;vfpf? pMxef; u
a&;om;cJhbl;ygonf/
]a&oefYAl; aomufoHk;jcif; tavhtx
twGuf ,kwd&Sdonfh ajz&Sif;csuf &Smr&/ aps; uBuD;ao;?
aomuf&awmh enf;enf;av;? usKyfwkdY N*dK[furmudk
vnf; cGifhrvTwfcsifp&m aumif;atmif npfywfaya&
apao;w,f/} [k a'gufwm *sLvD,H 0Spfwum u
rSwfcsufay;xm;\/
ywf0ef;usifnpfnrf;jcif;udk dk;dk;av;ESifh ajz&Sif;ay;
Edkifrnfh enf;vrf;wpfck
tufaq;
122
124
rsKd;
quf
udk
rsm;
wdk;w
f;
jci
h
f
n
dkufMu
tMunfndKqHk;*kPfawmfudk a&;xm;
wmvdkYajymw,f/ oludk;uG,fvdkuf
yHku &Sif;w,f/ bmusrf;udk;usrf;
um;rSrygbl;/ rtyfr&majym&&if bk
&m; y&dedAmefrjyKcifav; rSmoGm;wJh ]
rarhravQmh? rayghrq} qdkwm
udkawmif usaemfwdkY tvGwfay;wm
r[kwfbl;/ usaemfwdkY pum;eJY ]y
nmygw,f} aygY/ q&mBuD; a'gufwm
oef;xGef;uawmh wdkwdkyJajymw,f/
]r-t &atmif ordkif;oifwm} wJh/
usaemfwdkYu &Sif;&Sif;ajym&if BudKuf
w,f/ awmifpOfa& r&awG? a0hum0dkufumawGudk em;axmifzdkY ysif;
w,f/ (tcsdef r&wmawmh r[kwf
bl;As)/ ordkif; oifxm;ay;r,fhvnf;
]t} MuwmygyJ/ ] or*udk or*eJY
wdkuf&r,f} wJh/ pmzwfemwJh ol
i,fcsif;wa,muf
&Twfaemuf
aemufajymawmh &,fMuw,f/ [dwf
wvHk; [efwvHk;eJYajym&if &,fp
&mvdkYxifwmvnf; usaemfwdkYrsKd;
qufyJ/
usaemfh tara&SUrSm oGm;
ajymvdkYr&wmudk waeYu usaemfwdkY
oli,fcsif;awG qHkwkef;ajymMuw,f/
ZmwfBuD;q,fbGJYxJu
okar"m
vnf;ygw,f/ aemuf - bk&m;avmif;
arsmufrif;wdkY? q'efqifrif;wdkY/
[kwf[kwf-r[kwf[kwf
awmf
awmfemwJh ZmwfawGyJwJh/ w
a,mufuajymawmh &,fMuw,f/
Oyrm- rrSDwJhBudK; (EG,f) ae&mrSm
rdrdudk,feJY 0ifqufay;aewJh bk&m;
avmif;arsmufrif; udk,fay:udk a'0
'wfavmif;vsmu tm;eJY ckef
cswmrsKd;/ q'efqifrif;u olYt
pG,fudk aoG;oHw&J&J udk,fwdkif
temcH jzwfay;vdkufwmrsKd;/ okar"m
&aohu wef;cdk;eJY zefqif;vdkY &ayr,fh
rzefqif;bJ &THUAGufvrf;rSm bk&m;
avQmufzdkY cEmudk,fudk 0rf;vsm;
125
wdkYtokwfrSm usaemfwdkYausmif;u
trsm;BuD;xGufw,f/
t"du ajymcsifwmu
vlawG trltusifh ajymif;oGm;ovdk
rsKd;qufcsif; tjrifawG rwlawmh
wmudkyg/ rsufrSefxlxl? qHyifbkwf
odkuf? pmtkyfxlxlawG zwfjy? &dk
usKd;jy? bk&m;w&m; udkif;Idif;jyaerS?
vdrmw,f? pmBudK;pm;w,fvdkY xif
wJhtjrifawG acwfrrDawmhygbl;/
wuodkvf a&mufawmhvnf; tvm;
wl tjzpftysufawG trsm;BuD;
awGY&w,f/ a&S;a[mif; "mwf&SifxJ
u tvGrf;&kyfeJY bk&m;u,fyg? odMum;
r-yg qdkwmrsKd;udk usaemfwdkYrsKd;
qufu r,HkMunf Muawmhygbl;/
usrf;a[mif;xJu qdkwdkif;vnf; us
aemfwdkY r,HkMunfMuawmhygbl;/ ajym
&&if 'gvnf; Ak'0g' (0dbZ0g') vdkY
rSwfom;zl;ygw,f/
PfrDo
avmufyJ pOf;pm; vufcHMuwJhrsKd;
qufvdkY ajymcsifwmyg/
jzwfoef;vmwJh toH
awGudk em;axmifMunfh&if odom
ygw,f/ oDcsif;BuD;? acwfay:oDcsif;?
aygYyf? a&mhcf? &uf(yf)? yefY(cf)?
aemufqHk; [pfa[mhyf/ tqifhqifh
ajymif;vJrIrSm tjrefbufudk a&GUvm
wmvdkY owfrSwf&if &Edkifygw,f/
'DvdkajymvdkY ta[mif;awGudk rcH
pm;bl;vdkY ajymaewm r[kwfygbl;/
pE,m;cspfaqGyJ jzpfjzpf? rEav;
odef;aZmfjzpfjzpf? xl;tdrfoifjzpfjzpf
usaemfwdkY rsKd;qufu cHpm;vdkuf
wmygyJ/ atmif&if&JU a&'D,dk jyef
qdkaw;qdkvnf; usaemfwdkYu &ufpf
Yes yJ/ twdtusawmh [kwfcsifrS
[kwfr,f/ vlBuD;awGxJrSm (wcsKdU
wavuvGJvdkY) [pfa[mhyfqdk&if
rsufarSmifusKHUwmu cyfrsm;rsm;/ t
orm;qdkwm udk,fusKd;rzufbJ t
rsm;tusKd; (wdkif;jynftusKd;) twGuf
aqmif&GufolvdkYvnf; q&mu t
"dyg,f zGifhjyw,f/
wuodkvfwkef;u pm
tifrwef zwfwJh oli,fcsif; w
a,muf&Sdw,f/ usaemfwdkYacwf y
nma&;pepf nHhzsif;wm? q&mawG
nHhzsif;wmudk ajymMu&if;eJY olu
pOf;pm;p&m pum;wcGef;ajymw,f/
]wu,fvdkY ausmif;NyD;vdkY 'Dausmif;
rSm uxdu jzpfvmcJh&if rif;bmawG
udk oifrvJwJh}/ olajymcsifwm &Sif;yg
w,f/ usaemfwdkY wwfoavmuf
rSwfoavmufav;udkyJ usaemfwdkY
avmuf rwwfayr,fh arQmfvifh
csufBuD;wJh uav;awGudk usaemfwdkY
oifjzpfzdkY rsm;ygw,f/ 'gqdk&if u
av;awGacwfus&if? usaemfwdkYvdk
cHpm;csufrsKd; jyefay:vmOD;rSmyJ/ quf
awG;Munfhawmh tifrwef aMumuf
p&maumif;wJh uGif;qufwckudk jrif
vmw,f/
- - ta[mif;
- - ta[mif;
- - ta[mif;
acgif;xJ pOf;pm;rdorQ bm
ta[mif;? nmta[mif; tpHkygyJ/
rqHk;&HI;ao;wJhol
MuD;jrwfwJh yk*dKvfqdkwm
ol&JU uav;b0 ESvHk;om;
rqHk;&HI;ao;wJhol jzpfw,f/
Mencius, Book IV
127
Munf h & if
rSef;q Munhf vdkY
&oavmuf eD;
yg;jzpfw,f/ b,f
vd k
[kwf
vm;? acG;udk oH
a,m
ZOfwG,faewmr[kwf
vm;/ vrf;oGm;&if vrf;rSm b,folrS
owd rjyKrdwJh opfyifudk owdjyKrd
wJhvl &Sd&JUvm;/ b,folrS tJ'D opfyif
udk a&;MuD;cGif;us,f vkyfraebJ jzwf
oGm;? jzwfvm vkyfMuwmomrsm;
w,f/ tJ'Dopfyif[m O,smOfxJrSm
t&dyf wMunhfMunhf MunhfaewJh
opfyifeJU wl&JUvm;/ tMuD;tus,f
jcm;em;aew,f/ aeylwJhtcg t&dyf
oGm;cdkae&wJh opfyifeJYvnf; rwl
bl;/ rdrd a&avmif;wJh? ajrMoZm auG;
wJh? tudkif;ESihf t&Gufrsm;udk Munhf
vdkYvSatmif uwfaMu;eJY ukdufay;
wJh? nyfay;wJh? rdrdjcHxJu opfyifeJY
vrf;ab;rSm aygufaewJh opfyif ,SOf
vdkY b,fjzpfrvJ/ qGrf;qefeJY MuGuf
acs; uGma0;ovdk uGma0;w,f/
ta&;w,l tav;rljcif;
[m cspfjcif;&JU tpjzpfw,f/ ta&;
w,l tav;rlavav pdwfyg0ifpm;
rI &Sdvmavavjzpfw,f/ cspfcifjcif;?
iJhnmjcif;?pmemjcif;?axmufxm;jcif;
]]
}}
omrp&d, &SdwJhae&m
rSm &ufpufMurf;MuKwfrIwdkY trsuf
a'gowdkY aygufzGm;vmw,f/ trsuf
a'gor&SdrS? omrp&d, r&SdrS
arQmfrSef;csuf MuD;MuD;us,fus,f r&SdrS
tcspfyef; yGihfvef;vmEdkifw,f? wnf
&SdvmEkdifw,f/ tcspfr&SdwJh b0[m
MuyfwD;ajrjzpfw,f/ vGifwD;acgif
jzpfw,f/ 'gayrJh tcspf&SdvmwJh tcg
usawmh pdrf;vef;pdkajywJh tvSyef;
rsm;yGihfaewJhajr jzpfvmw,f/ tJ'D
tajctaersm;udk vkvifi,faoG;
tcsdefrSmom avhvmvdkY &w,f/
touf tawmfuav; &vmwJh
tcgusawmh tcsdefaESmif;oGm;jyD/ vlY
abmif tzGJYtpnf;? om;r,m;?
tvkyf wm0efrsm;\ tusOf;om;
jzpfoGm;jyD/ vlawG apmihfqkdif;aewm?
rjzpfapvdkwJhtwGuf rdrdtwef;udk
tcsdefrSefrSef wufEdkif&JUvm;/ rdrdukd
apmihfMunhfaewJh vlawGeJY twl ae&
wJhtcsdefrSm atmfus,f [pfus,f
ajymaewmudk &yfypfvdkY &yghrvm;/
tcspfppf tcspfrSef qdwf
okOf;oGm;wJh tjyKtrlawG[m? tay:
,H ty,dursm;omjzpfjyD; t"dyg,f
bmrS&SdrSm r[kwfbl;/ tcspfppf tcspf
awmifukef;ay:u tdrfuav;
1/
tkwfavSum;av;u cyfrwfrwf ESpfqpfcsKd;rdkY
twefjrifhonf/ armfvefy&pfavSum;[k aemfa0vdk
a&;xm;onfudk usaemfu [mouav; pGufjyD;
armfvefy&pfapmif;wef;vdkY jrefrmrI jyKvdkufonf/
tay:rSm &GmOD;apwD r&SdayrJh &ifjyifawmfuav; wpfck
awmh &Sdonf/ vlYtcGihfta&; &ifjyifi,fav;jzpfonf/
tvHwkdifxdyfrSm ukvor* tvHuvGifh0Jaeonf/
tvHwkdifajc&if;rSm 'l;qpfwkyf xkdifaeonfh rdef;rwpf
a,muf/ rsufESmu Munfvif at;csrf;pGm bD;pywf
uav;ESihfrdkY rsufESmyHkyef; ryDjyifaomfvnf; a':aqmif
qef;pkMunf[k usaemfh &ifu odaeonf/ tkd vGwfvyf
rI\ rdcif/ jidrf;csrf;a&; tar/ usaemfwdkY 'Dn 'Dae&m
av;rSm pka0;Mur,f/ urmay:u vlom;tm;vHk;&JU &ydkif
cGifhawGtwGuf arG;&myg vlom; tcGihfta&;awGtwGuf
twd'ku tarSmifxkxJu jidrf;csrf;a&; rD;tdrftwGuf
usaemfwdkY tm&HkjyKMur,f/ 'DaeY atmufwdkbm 24
&ufaeY? urmh ukvor*aeY/
2/
&ifjyifESihf wqufwnf; vrf;Mum;av;xJ
csKd;0ifvdkufvQifyif &if;ESD;jyD;om; rsufESmawGu qD;MudK
aeonf/ wajrwnf;uvmjyD; wjrdKUwnf; aeMu olawG?
'kuwl? b0wlawG/ wjcm;tcsdefawGrSmqdk tckvdk
tm;vHk; qHkjzpfzdkY cufonf/ 'Dnawmh 'DrSm qHkjzpfMujyD;
pum;awG ajymMurnf/ bmawG twlwl vkyfMurvJ
aqG;aEG;Murnf/ onfhtwGufyif onfae&mrSm
tcef;av;wcef; usaemfwdkYtwGuf &dSvmjcif;jzpfonf/
a':atmifqef;pkMunf&Hk;cef;[k olwkdYu emrnfay;xm;
onf/ usaemfwdkYu jrefrmqefatmif? cefYxnfatmif
a':atmifqef;pkMunfcef;r[k ac:vdkufonf/ olwdkY
qdkwmu jrefrmh'Drdkua&pDudk pdkufvdkufrwfwyf tm;ay;
axmufcHvmMuonf/ aemfa0EkdfifiH? bm*rfjrdKUrS &zfwdk
vlYtcGihfta&;tzGJYudk qdkvdkjcif; jzpfonf/ oabFmaq;
EkdifEkdifokwfxm;onfh teDa&mif tkwfMuGyfrdk; tjzLa&mif
130
0wKwdk
f
e
d
s
c
k
H
q
f
jye
jr
132
u [dkpmom;xJuvdkavqdkNyD; rdk;&Gm&if
rdk;a&csdK;r,fudk qdkjyygw,f/ usr oabmrwl
jzpf oGm;ygw,f/ 'gayrJh ol &kwfw&uf
bmvkyfr,fqdkwm csufcsif; ajzedkifwmudk
awmh oabmusoGm;ygw,f/ usrwdkYrSm olYvdk
csufcsif; tajzray;Edkifygbl;/ udk,fhudk,fudk
jyefar;cGef; ar;ae&vdkYyg/ nDrav;qDu pum;
oHudk em;pGifh&if; tdrfrSm tazjyefa&mufaeNyD
vdkY ajymawmh nDrav; rsufESmu 0rf;om
tm;&eJY [kwfvm;vdkY ajymygw,f/armifav;
u tazu b,foGm;aevdkYvJvdkY ar;ygw,f/
usr olYt&G,fuvdk axmifqdkwJh ol em;rvnf
edkifwJh pum;vHk;udk ajymzkdY EIwfav;aeygw,f/
tazhudk udk,fwdkif ar;MunfhzdkY ajym&if;
b,fol t&ifa&mufa&mufvdkY pvdkufyg
w,f/ rajy;&bl;vdkYvJ ajymNyD; cyf oGufoGuf
avQmufjyvdkufygw,f/ olYar;cGef;awGudk
usr tm&Hk ajymif;vdkufwmyg/ nDrav;u
vmBudKwm tJ'DwGufvm;vdkY xyfar;ae jyefyg
ao;w,f/ [kwfw,fvdkYajymNyD; olwdkYvuf
udk wGJvdkufygw,f/ pdwfxJrSmvnf; auseyf
oGm;ygw,f/
tdrfrSm taru xrif;0dkif; jyifaeNyD/
nDtpfr ESpfa,muf vG,ftdwfudk ae&mwus
xm;NyD; usru tarhudkulzdkY tarhem;oGm;NyD;
nDrav;u usreJY tarhudk vSrf;Munfh&if;
tazar;aewmawGudk pdwf0ifwpm; ajzae
ygw,f/ olwdkY ESpfa,mufeJY taztvkyf
Iyfaeygw,f/ tazu ar;vdkuf olwdkYuajz
vdkuf olwdkYu ar;vdkuf tazu ajzvdkufeJY
ygyJ/
tJ'DaeYu usrwdkY rdom;pk xrif;yGJ
jyefqHkwJhaeYyg/ rdom;pk0ifawG pdwfxJ tif
rwef auseyfaecJhygw,f/ b0rSm rarhedkifwJh
aeYwaeYyg/ ynmoif ,lcsdefrSm jynfpHkwJh
rdom;pk b0udk jyef&vdkufvdkYyg/
jr
17-12-2010
133
wef&mwefaMu;
;
m
o
;
f
i
mifausm
ar
]]
zGwfMum;../
udk,fhbmom awmif
udk,fhudk,fudk
wefzdk;rxm;wm
olrsm;u
(tvkyf&SifawGu) wefzdk;
xm;awmh rwJhvm; / ...
}}
Amount tay:uae rvGefbl;vm;
136
enf;rsm;aewmawmh avQmhuGm}
]rrsm;ygbl; tefu,f?
ukrPDtay: tusdK;jyKedkifpGrf; qdk
wmeJY tjyefvSef wefzdk;xm;rI? pum;
vHk;t& &dkif;&dkif;ajym&&if wef&m
wefaMu;qdkwmeJY wGuf&if uGef
awmf awmif;xm;wm enf;awmif
aeygao;w,f/ uGefawmf wGufjyyg
r,f/ Site Engineer wpfa,muf&JU
wm0efawGxJu wjcm; taMumif;
t&mawGrajymeJYOD;? vkyfief;oHk;
ypnf; avvGifhrI r&Sdatmif xdrf;
odrf;wJhtydkif;eJYwif tqaygif; rsm;
pGm wefaeygjyD/ waeYudk bdvyfajr
wpftdyf ravvGifhatmif xdrf;odrf;
wmeJYwif ckaygufaps;eJYqdk wpfv
ajcmufaomif;zdk;avmuf umrdyg
w,f/ jzwfawmufwJh ae&mrSmyJ
jzpfjzpf? xif;twGuf tvkyform;
awG qGJwmudkyJjzpfjzpf? waeYudk oHk;
ESpfopf ay&Spfq,favmuf rav
vGifhatmif xdrf;odrf;edkif&if (wpfv
ESpfwef) av;odef;zdk;avmuf umrd
ygw,f/ 'gawmif awmopfyJ &Sdyg
ao;w,f/ ysOf;uwdk;wdkY? uGef;wdkYqdk
'Dhxuf trsm;MuD; wefaMu;&Sdwmyg/
'gu jrifomvG,fwJh ypnf;awGwif
yg/ wjcm;tkwf? oHacsmif;? tdrf&dkuf
oH? tdrfokwfaq; pwJhvkyfief;oHk;
ypnf;wdkif;udkvJ ravvGifhatmif
xdef;odrf;edkifygw,ff/
tJ'Dawmh
ukrPDtay: uGefawmfvkyfay;Edkif
wm trsm;MuD; &SdaewJhtwGuf wef
&mwefaMu; wGuf&if uGefawmf
awmif;xm;wJh vpm av;aomif;
qdkwm tefu,fay;edkifwJh vpmqdk
wm uGefawmf ,HkMunfygw,f}
][kwfygjyD? rif;u awmf
awmfawmh jrifwwfyHk&ygw,f/ rif;
ajymwJhtwdkif; vkyfedkifrvm;qdkwm
MunfhMuwmaygh/ 'Dvdkawmhvkyf?
wjcm;tif*sifeD,mawGeJYvJ vpmnd
vdkY&atmif oHk;aomif;cGJ ,lvdkuf/
tJ'g oHk;vyJ? tJ'DoHk;vtwGif;rSm
rif;u ajymwJhtwdkif; vkyfedkif&if
vpmudk ig;aomif; owfrSwfay;
r,f/ rvkyfedkifbJ tajymyJ&Sd&if xGuf
yJ/ igvnf; wjcm;vlawGudk bm
aMumifhrif;udk 'Dvpmay;&vnf; t
aMumif;jy edkifwmaygh? oabmwl&if
reufjzef tvkyfp 0ifvdkY&jyD }
][kwfuJh? tJ'Dvdkqdk uGef
awmf oabmwlygw,f? vpm&zdkY
tvkyf vkyfwmvdkY oabmrxm;bJ
udk,fhrdom;pk pD;yGm;a&;vdk oabm
xm;jyD; MudK;pm; vkyfudkifyghr,f }
]tdkau? ighukrPDu MudK
qdkygw,f}
2000 ckESpfu aZmfaZmf
xuf MuHKcJh tvkyf&cJhwJh tifwmAsL;
wpfckeJY vpm awmif;qdkrI tajc
taeyg/ aMu;wef;xdk;wmrsdK; r[kwf
bJ udk,fhvkyfedkifpGrf; tay:u wef&m
wefaMu; awmif;qdkwmrsdK; tvkyf
wdkif; rSm jzpfoifhygw,f/ udk,fwdkifu
oufqdkif&m tvkyftay: wu,f
uGrf;usif wwfajrmufzdkYyJ vdkyg
w,f/ udk,fwwfxm;wJh ynm&yf
tay: armufMuGm;wm r[kwfbJ
wefzdk;xm;&if wef&mwefaMu; qdk
wm rvTJraoG jzpfvmrSmyg/
ynm&Sifwdkif; ynm rme&Sd
jyD; wef&mwefaMu; &edkifMuygap../
armifausmif;om;
tcef;quf 0wK&Snf
urm ESp
'kwd,
ydkif;
Z,Edkif
137
tcef; (3)
abmvHk;upm;orm;
urm (1)
zuf&uf'D\ ausmif;pmpDpmuHk;
{jyDv 2 &ufaeY
uRefawmhf&JU tdyfruf
uRefawmhf&JU emrnfu
awmh z&uf'D jzpfygw,f/ uRefawmf
[m azaz? ararwdkYeJY twl &Gmav;
wpf&GmrSm aexkdifygw,f/ uRefawmfh
azazu &Gmaps;rSm tvkyfvkyfjyD;
araru awmh tusjyifygw,f/
uRefawmf ausmif;jyD;wJh
tcgrSm azazeJYtwl tvkyfvkyfrSmyg/
pae? we*FaEGaeYawGrSmqdk azazhudk
ulnDay;aeygjyD/ tvkyfu Murf;vGef;
vSygw,f/ ypnf;awGudk ulo,fay;
zdkY oefpGrf;wJh vli,fwpfOD;udk azaz
vdktyfygw,f/
uRefawmf Av &Sdolyg/ rSef
ygw,f/ uRefawmfu pma&;wm odyf
rawmfygbl;/ 'gayr,fh uRefawmhf
twef;xJrSm&SdwJh tjcm;uav;awG
xuf AvydkMuD;ygw,f/ uRefawmfu
pmzwfwmvnf; aES;ygao;w,f/ 'g
ayrJh &GmxJu tjcm; uav;awG
xufydjk y;D awmhjrefjrefajy;Edik w
f o
Jh yl g/
&GmxJu ajcmufaoGYaewJh ajrrmay:
rSm abmvHk;uefwJh tcgrSmawmh
uRefawmf[m urmay:rSm taysmf&Tif
qHk; olygyJ/
uRefawmf abmvHk;udk
138
ESpfoufygw,f/ ya&mfzuf&Sife,f
abmvHk; upm;orm;wpfOD; jzpfvm
zdkYu uRefawmf&JU tdyfrufyg/ waeY
us&if Oa&mywdkufrSm upm;csif
ygw,f/ tJ'Dvdk uRefawmf pOf;pm;
vdkufwJh tcgawGrSmawmh uRefawmf
[m tawmfhudk pdwfvIyf&Sm; vmyg
w,f/ uRefawmfh&JU ESvHk;ckefEIef;vnf;
jrefvmawmhw,f/ aps;xJrSm tvkyf
vkyf&r,fvdkY pOf;pm;wJh tcgrSmawmh
tJ'DvdkrsKd; rcHpm;&ygbl;/ 'gayr,fh
uRefawmf xifygw,f/ 'g[m vuf
awGY b0tajc taeeJY arQmfvifhcsuf
tdyfrufawGtMum; jcm;em;csuf jzpf
w,fvdkY/ r[kwfbl;vm;/
uRefawmf csrf;omcsifvdkY?
emrnfMuD;csifvdkY
r[kwf&ygbl;/
taumif;qHk; abmvHk; upm;orm;
awGeJY twlwl upm;csifwmygyJ/ 'gay
r,fhvnf; wu,fvdkY uRefawmfhrSm
om aiGaMu; tajrmuftrsm; &Sdw,f
qdk&if arar? azazwdkYudk jyKpkapmihf
a&SmufEdkifwmayghaemf/ olwdkY vdkcsif
cJhorQt&mawG tm;vHk;udk uRef awmf
0,fay;Ekdifr,f/ olwdkY tvkyfvnf;
xyfvkyfp&m rvdkawmhbl;/ jrdKUxJrSm
uRefawmfh tr0rf;uGJ vlpD tem;rSm
olwdkYtwGuf tdrfwpfvHk; 0,fay;csif
w,f/ olr&JU tazu tJ'Du
&Hk;wpf&Hk;rSm tvkyfvkyfygw,f/ olrSm
tdfrfMuD; wpfvHk;&SdjyD; a&mifpHkumv
wDADG? uGefysLwmeJY w,fvDzkef;wdkY
vnf; &SdMuygw,f/ aemufjyD;awmh
olYrSm um;wpfpD;awmif &Sdao;w,f/
arar? azazwdkYrSmu tJ'gawG wpf
ckrS r&Sdygbl;/
uRefawmf ausmif;u abm
vHk;toif;rSm upm;ygw,f/ uRef
awmfwdkY toif;udk usm;opfawG vdkY
}}
139
Zlvdkif 15 &uf
cifrif&wJh nDrav;vlpD
tudkY&JU arG;aeYyGJrSm wu,fhudk aysmfcJhwm/
nDrav; vmwm aus;Zl;yg/ uRefawmf abmvHk;upm;
r,fh tdyfrufudk vlawGtrsm;MuD;yJ 'Davmuftxd pdwf
0ifpm; Muvdrfhr,fvdkY rxifcJhrdbl;/ &GmrSm&SdwJh vlwkdif;u
tudkY oifwef;p&dwftwGuf azaz? ararwdkYudk aiGay;
MuyHkyJ/ 'DaiGawG[m tudkY b0rSm &ufa&mvSwJh vuf
aqmifudk &&Sdwmyg/ tudk aoaocsmcsm vlwkdif;udk
aus;Zl; pum;ajymcJhwm/ 'gayr,fh nDrav;&JU tazudk
t&m&m pDpOfay;wJhtwGuf aus;Zl;wifvkdufwmAsm/
vlwdkif;udk tudkf jyefay;rSmyg/ tudk uwday; ygw,f/
tudk odw,f/ odudk odaewmyg/ wpfaeY aomtcgrSm
tudk[m atmifjrifwJh abmvHk; upm;orm;wpfOD;
jzpfvm&r,f/
z&uf'D
Mo*kwfv 25 &uf
cifrif&wJh vlpD
wu,fyJaemf/ tudkY&JU tMuD;rm;qHk;
pGefYpm;rIc&D;uawmh aemuftywfqdk pjyD/ tudk rapmihf
Ekdifavmufatmifyg/ tif;../ wu,fawmhvnf; tudk
av enf;enf; aMumufaerdw,f/ t&ifwkef;u tudkf
ta0;qHk; oGm;zl; wmqdkvdkY
nDrwdkYjrdKU txdyJ/ 'gaMumihf
tjcm;EkdifiH wpfckudk av
,mOfeJY oGm;&r,f qdkawmh
aMumufvefYp&m vdk vdk/
raeYnu arar
ajymjyygw,f/ topfwpfck
ckudk vkyfwJh tcgawGrSm
pdk;&drfrI jzpfwm[m yHkrSef
obm0ygyJwJh/ jyD;awmh
arar[m tudkY&JU qHyif
awGudk i,fi,fwkef;u vdk
rsKd; zGzGav; oyfay;aecJh yg
w,f/ olr tudkYudk
zufxm;awmh
ararh
}}
141
urm (2)
|z&uf'DxHrS ol\ rdbrsm;xHodkY ay;aom ydkYpu'f
pufwifbm 3 &uf
142
143
144
]] ..
}}
145
]]
.. olY&JUawmif;yefrIu
uRefawmfhudk tawmfav;
pdwfqif;&J apygw,f/
'gayrJh olY&JU
tjyHK; twk
uawmh uRefawmfh&JU
tonf;ESvHk;udk
zrf;qkyfvdkufwmyg/
}}
146
odkY
rpwm ab;Pf?
z&uf'DESihf ywfoufjyD; oif\ tul
tnDrsm;twGuf aus;Zl; wifygonf/ aemuf
vmrnfh v tenf;i,fwGifvnf; olonf oif\
tultnDrsm;udk vdktyfrnf jzpfygonf/ odkYjzpf
yg olYtwGuf oiftem;wGif &Sdaejcif;rSm uH
aumif; vSygonf/
tpdk;&Xmersm;ESihf tjcm;aom tul
tnDay;onfh tzGJYtpnf;rsm;odkY vlMuD;rif;
qufoG,faeonf[k uRefawmf em;vnfxm;
ygonf/ zuf&uf'DtwGuf vlrsm;rS tMuH
Pf? ynma&;ESihf aexkdifa&;wdkYtwGuf ulnD
ay;pOfwGif uRefawmfwdkYrSvnf; ol\ usef;rma&;
jyemtwGuf qufvuf ulnDay;ygrnf/ vl
i,fav;rSm ol\wkdif;jynfrS xGufcGgvmu wnf;
u cg;oD;qdk;&Gm;pGm awGU MuHKcHpm; cJh&ygonf/
jyD;cJhonfhtywfu aemufqHk; wdkufcdkuf cH&rI
tygt0if aoG;ysufp&maumif;vSonfh tawGU
tMuHKrsm;aMumihf olvGefpGm xdckdufvsuf &Sdonf/
z&uf'DrSm vGefpGm yifyef;EGrf;e,fvsuf
&SdjyD; emusifrI a0'emudkvnf; jyif;jyif;xefxef
cHpm; ae&ygonf/ okdY&mwGif udk,fcEm emusifrI
rSm 0rf;enf;aMuuGJzG,f&m pdwf'Pf&mrsm;xuf
ydkrdk uko&ef vG,fulygonf/
cifrifvsuf
a'gufwm vlpD pyefqm
148
z&uf'D\ 'dkif,m&D
azazmf0g&D 7 &uf
uRefawmfbmawGjzpfcJhonfudk rrSwfrdyg/ wpfckrS trSef
wu,fjzpfyHkr&/ uRefawmfh OD;acgif;xJwGif 0rf;enf;
zG,f&mESihf aMumufrufzG,f&m tawG;rsm;om &Sdaeonf/
tm;vHk;udk zGihfajym&efvnf; rjzpfEkdifyg/ vlrsm;udk uRef
awmf rajymjyEkdifyg/
a'gufwm pyefqmrS pmtkyfav;xJwGif
a&;rSwfxm;&efom ajymjycJhonf/ uRefawmf ydkrdk
oufomvmap&eftwGuf tultnD jzpfapvdrfhrnf
[kvnf; olru ajymcJhygonf/ pma&;jcif;jzihf uRefawmf
rnfodkY ydk oufomvmEkdifrnfvJ/ vufu usKd;aeonfh
twGuf pma&;&mwGif emusifvSygonf/
azazmf0g&D 8 &uf
vaygif;rsm;pGmrSm uRefawmfonf aMumuf&GUH
xdwfvefYpGmESihf wpfa,mufwnf; &Sdae&ygonf/ uRef
awmfum; ajymif;vJoGm;cJhygjyD/ vGefcJhaom wpfESpfcefYu
vli,fav;wpfOD; r[kwfawmhyg/ z&uf'Dvli,f
ta[mif;av;rSm aysmufuG,f oGm;avjyD/ ol
b,fqDudk a&mufoGm;onfawmh uRefawmfrodyg/
uRefawmf rnfolrnf0g jzpfonfudkvnf; uRefawmf
rodyg/ uRefawmfonf vlaumif;av;wpfOD; jzpfcJhzl;
onf/ odkYaomf vlqdk;wpfOD; jzpfvmjyD;vQif tvGef
qdk;vSaom t&mrsm;udk jyKvkyfcJhygonf/ vrf;ray:wGif
awmif;&rf; pm;aomufcJhonf/ uRefawmfonf wpfcg
wpf&H wGif tpm;tpmrsm;udk ckd;,l wwfygao;onf/ xdkY
aemufwGif t*FvefodkY w&m;r0if 0ifa&mufvmcJhonf/
,cktcgwGif &Jrsm;u uRefawmhftm; axmifoGif;
tusOf;cs xm;rnfudk pdk;&drfylyefvsuf &Sdygonf/
azazmf0g&D 11 &uf
rpwm ab;Pfonf raeYnu uRefawmfh
OD;av;ESihf pum;ajymqdkcJhonf/ uRefawmf vHkjcHKpGm
&Sdaeonf[k ol Mum;od&aomtcgwGif idkaMuG;cJhonf[k
rpwmab;PfrS ajymjyygonf/ nDr vlpDrS olYudk zGihf
ajymjyjyD;jzpf uRefawmf 'kua&mufawmhrnfudk odxm;
ygonf/ ,aeYnwGif azaz? ararwdkYudk ol\ tdrfodkY
ac:xm;ygonf/ uRefawmfESihf w,fvDzkef;jzihf pum;
ajymqdkEdkfif&ef twGuf jzpfygonf/
uRefawmf arar? azazwdkYESifh aemufxyf
pum;ajymcsifygonf/ wu,fhudk ajymcsif vSygonf/
okdYaomf uRefawmf ajym&ef tiftm;r&Sdyg/ olwdkY aiGudk
jzKef;wD;ypfjyD; vdrfnmajymqdk cJhonftwGuf tjypf&Sd
onf[k uRefawmf cHpm;&ygonf/ olwdkY z&uf'Dta[mif;
vl&dk;om;uav;udkom odxm;cJhonf/ olwdkYu xdk
uav;udkom pum;ajymcsifygvdrfhrnf/ uRefawmhfudk
awmh r[kwfEkdifyg/
149
||z&uf'DxHrS ay;pmrsm;
azazmf0g&D 12 &uf
cspfaom ararESihf azaz
raeYu w,fvDzkef;xJwGif azaz? ararwdkY\
toHudk Mum;&vdkYf om;t&rf;udk aysmf&TifcJhygw,f/ 'gay rJh
ridkyJ raeEdkifcJhyg/ ararwdkYudk om; t&rf;vGrf;aecJhwmyg/
om;trsm;MuD;udk awmif;yefygw,f/ aiGawG qHk;&IH;
oGm;&vdkY awmif;yefygw,f/ om;vdrfnm ajymcJhwJh
twGufvnf; awmif;yefygw,f/ om;eJY ywfoufvdkY
pdk;&drf aMumihfMu aecJhMu&vdkYvnf; awmif;yefygw,f/
wjznf;jznf;eJY om; ydkoufomvmjyDvdkY
q&m0efawGu ajymygw,f/ vHk;0 jyefaumif; oGm;zdkYu
aemufxyf vaygif;rsm; MumrnfvdkYvnf; ajymjyw,f/
uRefawmf olwdkYudk ,HkMunfygw,f/ tckavmavmq,f
awmh om;[m tzdk;tdkMuD; wpfOD;vdk cHpm;ae&w,f/
vli,fav; wpfOD; r[kwfawmhygbl;/ om;&JU udk,fawG
emw,f/ tm;vnf; enf;aew,f/ tjrJwrf;vnf;
acgif;udkufygw,f/ 'gayrJh ararwdkYeJY pum;ajymjyD;awmh
vaygif;rsm;pGmtwGif;rSm t&rf; aysmfjyD; pdwfvnf;
jidrf;csrf;aeygw,f/
om;twGuf pdwfrylMuygeJYaemf/ rpwm
ab;Pf[m vlaumif;yg/ rpwmu&def;vdk r[kwfygbl;/
olYudk ararwdkY ,HkMunfpdwfcsvdkY &ygw,f/ olu om;udk
trSefwu,f *&kpdkuf wmy g/
cspfwJhom;
z&uf'D
{jyDv 17 &uf
azazmf0g&D 16 &uf
cspfwJhnDrav; vlpD
wu,fvdkYrsm;om rpwm ab;Pf&JU vdyfpm
u'fudk tudkY tdyfuyfxJrSm q&m0efawGu &SmrawGU
cJhbl;qdk&if tudk bmawGjzpfvmrvJqdkwmudk rajymjy
wwfbl;/ olu ulnDay;vdkwJY qE&Sdwmudk tudkYrSm
0rf;omvdkY rqHk;bl;/ aq;&Hkudk vmvnfygw,f/
jyD;awmhvnf; csufjcif;yJ zkef;awG avQmufqufay;w,f/
*sme,fvpfawG[m axmufvSrf;a&;awGeJYvnf; wlw,f
vdkY oluajymjyw,f/ 'gaMumihfrdkYvdkY ol nDrav;&JU azazh
vdyfpmudk &Smay;Ekdifwmyg/ nDrav; vdrfnmjyD; ajymzdkY
150
cspfwJharareJY azaz
om;wdkY&JU tdrfu tMuD;MuD;yJ/ a,musfm;av;
10 OD;eJY vlMuD; 3 OD; 'DrSm aeMuygw,f/ vlMuD;awGu
t&rf;udk oem; MuifemwwfMujyD; om;wdkYu ajymjycsif&if
om;wdkY&JU jyemudk ajymjyvdkY&w,f/ om;eJY touf
twlwlavmuf&SdwJh vli,fav;wpfOD;eJY wpfcef;xJ ae
ygw,f/ om;bmawGvkyfaew,fvdkY ararxifvJ[if/
cefYrSef;Munhfprf;ygOD;/ xrif;[if; csufjyKwfwmudk oif
aewmarar&/ aemufjyD;awmhvnf; om;u tcef;udk
oefYoefY&Sif;&Sif; xm;&ao;w,fav/
rpwmab;Pfu tvkyf rrsm;wJhtcgrSm
ZGefv 1 &ufaeY
cspfwJh arareJY azaz
om;ukd,fydkif abmvHk;toif;udk zGJYvdkfufjyDAsKdU/
arar rpdk;&drfeJYaemf/ om; q&m0efeJY t&ifOD;qHk; ppfaq;
MunhfjyD;rS vkyfwmyg/ avhusihfcef;vkyfwm om;twGuf
aumif;w,fvdkY olu ajymygw,f/ om;u toif;
acgif;aqmifyg/ tdrfeJY t*Fvdyfpmtwef;u oli,fcsif;
awGeJY twlwl upm;ygw,f/ om;wdkY avhusihfcef;udk
&yf&GmvlrIXme0if;xJrSm upm;Muw,f/ jydKifyGJawG 0ifzdkY
awmh om;wkdY rjzpfao;ygbl;/ 'gayr,fh om;wdkY t&rf;udk
aysmfMu&w,f/ om;wdkY toif;twGuf emrnfwpfck
ay;&OD;r,f/
cspfwJh om; z&uf'D
ZGefv 15 &uf
cspfwJh nDrav; vlpD
nDrav;r&SdbJeJYawmh 'Dvdk aysmfp&maumif;wJh
arG;aeYyGJudk usif;yEkdifr,fvdkY b,fwkef;urS xifrxm;
cJhbl;/ odyfudk rarQmfvihfcJhygbl;/ 'gayr,fh arG;aeYyGJ[m
tifrwef aysmfp&m aumif;vdkufwm/ vmMuwJh vlawGeJY
odyfrodwmawmifrS vufaqmifawGvnf; trsm;MuD;
&w,f/
t&ifESpfu tudkYarG;aeYtwGuf aiGawG&
cJhw,faemf/ rSwfrdao;vm;/ tJ'g[m taumif;qHk;
vufaqmifvdkY xifcJhwm/ 'gayr,fh tudk rSm;oGm;
w,f/ 'DESpfrSm tifrwef xl;jcm;wJh vuf
aqmif 2 ck
&cJhygw,f/
tjrJwrf;
151
152
www.maukkha.org