You are on page 1of 156

ynmjzihf vGwfajrmufrI

Paul Gauguin (1848-1903) late Impressionism Te Burao (The Hibiscus Tree) 1892 Oil on canvas

tzGihfpum;

csdwfqufaqmif&Gufwwfjcif; ydkrdkvdktyfaeonfh tcsdefumvudk a&muf&SdaejyD


jzpfonf/
owif;tcsuftvufrsm;ESihf todA[kokwwdkYudk rQa0zdkY&eftwGuf wpfOD;csif;
pD? wpfzGJYjcif;pD yg0if &ygvdrhfrnf/ csdwfquf aqmif&GufEkdifrSomvQif us,fjyefY Ekdifrnfjzpf
onf/ rdrdwpfOD;wnf;? wpfzGJYwnf; vkyfaqmifEkdifpGrf; tuefYtowfabmifudk csJUxGifjcif;
jzihf tod? twwf? tawG; ydkrdkjynfhpHkygrnf/ ydkrdkvnf; vlom; qefvmMurnf/
vlrIrD'D,macwfwGif ausmif;olausmif;om;rsm; tcsif;csif;? tpktzGJYi,f
tcsif;csif; qufpyfEkdifjcif;pGrf;&nfudk r&Sdrjzpf ysKd;axmifay;Mu&ygOD;rnf/ topfopf
aom rsufarSmufacwfay: A[kokwrsm;udk &&SdEkdif&eftwGuf vlrIuGef,ufxJwGif yg0if
qifETJEkdifap&ef vrf;zGihfay;oihfygonf/ woufwm ynma&;c&D;twGuf taumif;qHk;
jyifqifay;jcif;yifjzpf\/ twGuf wuodkvf? aumvdyfESihf rlv,fxuf ausmif;
pmoifcef;rsm;rSm oD;oefY urmi,frsm; rjzpfoifhawmhyg/
t&m&mqufpyfaeonfh obm0wjzpfpOft& *,ufrsm;ESihf vdIfif;rsm;\
&dkufcsufrsm;u qufpyfaerIwdkYudk ausmif;olausmif;om;rsm; odjrifEkdifap&ef oifcef;pm
rsm;ESihf qufpyfay;&ygrnf/
ydkrdkus,fjyefYvSonfh jyifyavmuESihf jzpfpOfwkdYudk pmoifcef;rsm;twGif; quf
pyfjyD; usKd;aMumif; &IjrifcGifhwdkYudk avhusihfay;Ekdifao;onf/ owif;tcsuftvufrsm;\
wefzdk;rsm;? jzpf&yfrsm;tay: rwlaom &IaxmifhrS Munhfjrifwwfjcif;ESihf taustvnf
aqG;aEG; ndEIdif;wwfjcif; tavhtxwdkYudk pmoifcef;twGif; 'Dbdwfrsm;jzihf ysKd;axmif
Ekdifygonf/ odkYrSom &Sifoef Ekd;Mum;aeaom pmoifcef;rsm;jzpfvmygrnf/ aemiftcg0,f
&SifoefEkdf;Mum;aeaom vlYtzGJYtpnf;udk wnfaqmufwwfap&ef jyifqifjcif;vnf;
rnfygonf/
0wfrIeful;jcif;? jyKpkysKd;axmifrI&Sdjcif;? tcsif;csif; trSDo[JjyKaejcif;ESihf quf
pyf aeaom ywf0ef;usifwdkYaMumihfom yef;yifi,frsm; &Sifoef zGHYjzdK;cGihf &&Sdaejcif;jzpfonf/
a&mifpHkyef;cif;i,frsm;pGmwkdY yg&Sdrnfh yef;O,smOfMuD;ozG,f wifhw,fap&ef udkif;csif;ul;jyD;
&J&ihfjcif; tvSw&m;rsm;udk ul;puf ay;MuygOD;pdkY/
armuynma&;r*Zif;
azaz:0g&Dv 2011

trSwf (5) February 2011

CONTENTS
rm wd um
uAsm

azmfa0;? cifatmifat;? aeEG,f? rmefoD? aebkef;vwf? armifjzL;?


armifarmifjidrf;at;/

umwGef;

11

atmifarmf? ausmfol&def? wDaumif? atmfyDus,f

jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif;

14

uav;u@

110

pum;yGihf (uAsm)
armifjzL;
ajr;tzdk; pum;ajymcef;
aeEG,f
jidrf0yfydjym;aom pmoifcef;
bavmh*g
vSsLdU0SufcsufeJY vlom;
q&marm&
urmhausmif;q&mMuD; OD;oeYf
udk&J
azhpfbGwfESihf wGpfwm
oQif,E&m;
tifwmeufuGef,uf
oQif,E&m;
a&S;a[mif; - acwfopf *&d ,Ofaus;rI -q&mr*Fvmatmifrif;

22
23
25
26
28
30
31
32

aqmif;yg;
bkef;awmfMuD;awG oifay;vdkufwJh vlrIb0
ynma&;ESihf 'Drdkua&pD vGef;ysH
yHkrSefuav;? yHkrSef q&m

60

t&Sif Z0e
aZmfrif;
odef;Edkif

38
41
43

23

armu txl;u@ (armut,f'DwmtzGJY)


awmfvSefa&; ul;pufrI tzGihf owif;rsm;
tm&yf awmfvSefa&;twGuf rD;&dIU rIESihf azhpfbGwf
opmazmufcH&wJh awmfvSefa&;
vlrIrD'D,m uGef,ufESifh EkdifiHa&; yg0g
tifwmeufvGwfvyfcGihf a&&SnfydwfyifvdkY r&Ekdif
orkdif;0if awmfvSefa&; ul;pufrIrsm;ESihf vlxk atmifyGJ

[mo
eH&Hpm? cHkpm? ypfpm? oauFw? tusKd;jyKpmrsm;ESihf ynmom;ygrIrsm;
qefwmuavmhpf
63
ykdYpfarmf'ef ordkif;oDtkd&D topfrsm;
65

EdkifiHwum ynma&;owif;

66

128
100

pmtkyfESihf tawG;
tdufpfZdkif; pma&;q&mrsm;&JU tdrftvGrf;
odef;Ekdif 78
rjyD;qHk;ao;wJh jrefrmjynf vlrsKd;a&; jyem &JEG,frdk; 81

EkdifiHwum ynma&;
y#dyuMum;u ynma&;
oQiftEka&m"d
prwfusus yk&Gufqdwfuav;rsm;
&Jjrifhausmf
tmz*ef tysuftpD;Mum;rS ausmif;tkyfq&m jrihfjrifh
ynma&; uHqdk;rdk;arSmif us&jcif; taMumif; jrwfyef;&Sif
ynma&;jzihf tmz&duudk ajymif;vJjcif;
0ihfxef;
ausmif;q&mtvkyf wnfjrJa&;twGuf pdefac:aerIrsm;

96

84
88
91
94
96
98

32

65

twdkifyifcH t,f'Dwm
aeEG,f
t,f'Dwm
odef;Edkif
vufaxmuft,f'Dwm a':vdIif? &Jjrifhausmf
&Hk;tzGJY
0if;0if;rif;? EG,feD
armupmvHk;'DZdkif;
kazu
rsufESmzHk;'DZdkif;
oD[armifarmif
twGif;'DZdkif;
ol&defrif;? msr
twGif;yef;csD
xG#af tmif? apmclqJ?
0PaZmf? arykn? ausmfodef;
jzefYcsda&;wm0efcH
EG,feD? 'Dt,f? mkim
qufoG,f&ef

yHk&dyfvTm
ykvJeuf ol&Jaumif;
&Jjrifhausmf
0DuDvdcfpf wnfaxmifol&JU b0 yHk&dyfvTm cs,f&Drdk;oJ
uGef,ufzGJU &mpkESpfrS 0DuDvdcfpf&JU yg0g t*jref

tifwmAsL; (armut,f'DwmtzGJU)
udkausmfol&JU pum;vufaqmif
udk&JvGifajymwJh acwf? EkdifiHa&;? vli,feJY tEkynm

editors@maukkha.org
maukkha@gmail.com
www.maukkha.org

100
104
108

110
112

ynma&; enf;ynmopf
E-learning taMumif;odaumif;p&m SS

117

usef;rma&;
aomufa&oefYAl; - aq;wcGufvm;? tqdyfa&vm;
ausmfjidrf;at; 120

tufaq;
aysmufqHk;cJhjyD;onfhaemuf
rsKd;qufrsm;udk wdk;wdkufMunfhjcif;
ynma&;ESihf tcspfppf? tcspfrSef
awmifukef;ay:u tdrfuav;

134

jr
aeae
yg&*l
ESif;cg;rdk;

122
125
128
130

0wKwdk
jyefqHkcsdef
wef&mwefaMu;

jr
132
armifausmif;om; 134

tcef;quf 0wK&Snf
137 urmESpfck

122
4

Z,Ekdif

125

137

a&v,frD;jy
tarSmifMum;rSm
prf;w0g;0g;
oGm;ae&&if
b,fc&D;wGifygYrvJ/
yifv,fjyif[m
t&G,f0ifp
tysKdr&JU
em;vnf&cufwJh rsufESmvdk
ck idkr,f, ck&,fr,f
rSef;qzdkY rvG,fygbl;/
nqdkwmu
arSmifMuD;usyvm;qdk
bmqdk bmrS
rjrif&wm
b,f[m urf;yg;
b,fem; ausmufaqmif
aomifu [dka&SU
tauGU 'DrSm
&Smr&Edkif/
[dk.... ta0;qDu
rD;eD &Tef;jyuf
wvufvufeJY
vufnKd; nTefw,f

a&v,f 'rD;jy'
aus;Zl;wifp&m/
rD;jyudk MunfhjyD;
c&D;xGufcGm
b,fae&mqdk
b,fvdk tE&m,f
b,ftqG,f b,ftauGU
b,fa&GU b,frQ
rSef;qvdkY &ygjyD/
'gayr,fh
teDa&mif wvufvufeJY
rD;jyrsm; .... ysufwJhcg
tE&m,f[m
ri,fawmhaybl;/
oJaomifay: rqdkuf
ausmufaqmifeJY rwdkuf
tarSmifxJu
rD;jyeJY wdkufwmaMumifh
oabFmarSmufcJh&wmrsKd;awG/ /
azmfa0;
(rdk;a0? 1972? arv)

igwdkY b,fawmhrS rIH;bl; oli,fcsif;


igwdkY IH;cJhMuw,f
igwdkY b,fawmhrS rIH;bl;
igwdkY EkdifcJhMuw,f
igwdkYrSm tIH;wef;vef;eJY
oli,fcsif;
renf;ygbl; ESpfaygif; ig;q,f ausmfausmfqdkwm
oli,fcsif;
renf;ygbl; awmfvSefa&; 2 ck 3 ckudk jzwfausmfzl;cJhwm
oli,fcsif;
renf;ygbl; zJGYEJGY&cufwJh b0rsKd;awG csKyfoDcJh&wm
oli,fcsif;
renf;ygbl; tEkynmqdkdwmeJY odk;o&DaexdkifwwfcJhwm
oli,fcsif;
renf;ygbl; qkwfp&m&dS&if atmifjrifpGm qkwfcGmwwfcJh wm
oli,fcsif;
renf;ygbl; oHo&mudp uavm tif;av;rSm wdkYxdcGifh &cJhwm
oli,fcsif;
renf;ygbl; ta&;[Jh taMumif;[Jhqdk &Jabmf&Jbuf wcsKdU&dScJhwm
oli,fcsif;
renf;ygbl;
tenf;qkH; wu,fholi,fcsif; 1 a,mufwdwd&dScJhwm
'DZifbm 24 rifharG;aeY
ig trSwfwrJh zkH;qufrdwm
'D rpkdYrydkY uAsmav; a&;jzpfzdkY rQ -- 'gYtjyif
'DntzdkY aemufqkH;cGufukd rif; oyfoyf,yf,yf ajrmuf NyD;
ususee armhaomufvdkufzdkYrQ--'DrSm oli,fcsif;
b,fvkdrqkd igwdkY EkdifcJhMuw,f
igwdkYrSm tIH;awG wef;vef;eJY - - -/ /
cifatmifat;
24? 'DZifbm? 2010 (aeEG,fokdY)

EIdif;&tvkH;uav;wvkH;
vay:ajccscJholwa,mufu
]'g[m vlom;wa,muftwGuf
ao;i,fwJh ajcvSrf;wckjzpfayr,fh
vlom;tm;vkH; twGufawmh
BuD;us,fwJh ajcvSrf;BuD;wckyg}
'g uAsmqefw,f/
v uae urmudk jyefjrif&olwa,mufuawmh
]tjzLeJY tjyma&mifawG awmufyaeNyD;
ysufpD;oGm;rvm;vdkY xif&wJh
tvkH;uav; wvkH;ygyJ}
'gvnf; uAsmqefwmyJ/
v ay:vnf; ajcrcszl;cJh
v uaevnf; urmudkjyefrMunfhzl;cJh
urmuae vudkMunfhNyD;
v uae urmudkjyefjrif&wmuawmh --(urmhordkif;qdkwm
urmhppfyJGBuD;awG&JU ordkif;ygyJqdkwJh tvkdt&)
urmu ppfjzpfaew,f
vu uAsma&;aew,f/
'guawmh urmqefw,f/
urmu ppf
v u uAsm
uAsmu - -ppfyGJBuD;rsm;rS&Sifjyefxajrmufapw,f
r,Ofaus;rIBuD;rsm;eJYpD;csif;xdk;apw,f
vlom;wa,muftwGufao;i,fayr,fh
vlom;tm;vkH;twGuf BuD;us,fapw,f
awmufyNyD; ysufpD;oGm;rvm;vdkY xif&apw,f
tenf;qkH; uAsmu
udk,fh v udk udk,fykdifqkdiforI jyKapygw,f/
'g[mvnf; v qefwmygyJ/
aeEG,f
(vIdif;opfr*Zif;rS awmif;,lxm;NyD; azmfjy cGifhr&cJh)

tcef;qufZmwfem
uwfudkbdef;ukdrodbl;
csDa*GAm;&m;udkrodbl;
,ef;aygqwfudkrodbl;/
olwdkYodwm
a&oefYAl;av;awG
atmufudk usvmzdkY
0ufjcHomom ajrpdkufwJav;rSm
t0wfrJhuav;i,frsm;
olwdkY&JU vli,fb0okcawG? arQmfvifhcsufawG b,frSmvJ
ig;rQm;wH udkifxm;wJh ta&mif;tqif;rJh a,musfm;rsm;
qDa0; qHyifajcmufa,mif;a,mif;eJY rdef;rrsm;
avmu"H&dkufcsufaMumifh wif;rmudkufcJvmwJh
olwdkY&JU pdwftanmif;awGudk
b,fvdkajzrSmvJ - - -/
tdkAmwif;&JU ta0;
yJGawmf&JU ta0;rSm
tcsdefr&vdkY
oHa,mZOfukd yGwfoDuyfoDvkyfNyD;
tvGrf;taqG;udk rzJGYEJGYtm;bl;/
rsuf&nfawG b,fu&wmvnf;
idkaevkdufMuwm
]a&oefYAl;av;awGcsay;yg} oDcsif;ukd
b,fola&;zJGYcJhwmvJ
tJ'g olwdkY&ifxJu
udk,fykdifoHpOf - - -/
olwdkYraeYu xrif;udk raeYu[if;eJY
raeYu pdwfnpfnL;rIeJY pm;aecsdef
tom;eDpyf *kwfydk;ESpfxyfeJY vlBuD;[m
vrf;avQmuform;a*smfeDykvif; topfukdzGifhNyD;
pifay:rSm oDcsif;ta[mif;qdkaewJh
aumifrav; topfwpfa,mufukd
yef;ukH;o&zlawG qkcsvdkufw,f
qdk;wpfcg - - - NyD;
aumif;wpfvSnhf jyefrvmawmhbJ
olwdkY uHMurm
wu,fhtjzpftysufrSm
'DaeY b0awG[m

taysmfzwf 0wKawGxJuvdk
aps;uGuf0if cyfnHhnHh [mo &kyf&SifawGvdk
ajyvnfvdkYrvG,fbl;
tJ'gudk
{&m0wDuodw,f - -- /
rmefoD
(vGefcJhaomESpfrsm; oli,fcsif;rsm;ESifh c&D;pOfrS ppfukdif;
- tr&yl& - rEav; c&D;pOf odkY rSwfrSwf&&)

oif&dk;r&SdwJh ausmif;
acgif;avmif;oH rnHayr,fh
a'gif'ifoH rSefrSefeJYpzGifh
'Dausmif;awmfBuD;[m
wHcg;udk vSpf&HkomvSpfw,f/
'Dausmif;awmfBuD;rSm
uHhaumfvnf;ryGifh
pdefyef;vnf;ra0
t"dywdvrf;qdkwma0;
acgufwHkYacgufjyef vrf;uav;awmh&Sdw,f/
]pmrsufESmawG rSdayr,fh
ESvHk;om;eJY awG;Munfh&if
jyXmef;pmtkyfudk jrifvdrfhr,f} whJ
pDeD,mwpfa,muf&JUpum;
yxrqHk; rSwfom;xm;vdkufw,f/
acgufkd;usKd;aewhJ
pm&Gufa[mif;wpfck&JU toH
]emcHrIudk oif,lvdkufOD;} aygYwhJ
[ifhtif; . . . pdwf&JU vGwfvyfjcif;udkyJ
igavhvmBuD;jyif;r,f
oifkd;a[mif;awG tukefab;z,f/
aebkef;vwf

vGwfvyfaom edAmef
pdwfu raMumufbJESifh
acgif;udkrwfpGm xm;Ekdifaomt&yfvnf;aumif;?
ynmonf vGwfvyf&mvnf;aumif;?
urmudk
usOf;ajrmif;aomvlrsKd;pk eH&Hrsm;jzifh
awmufpdwf ykdif;jcm;rI r&dS&mvnf;aumif;?
pum;onf eufIdif;aom
opmwGif;rSvmaom t&yfvnf;aumif;?
raerem;aom tm;xkwfrIonf
edAmefokdY vufvSrf;aom t&yfvnf;aumif;?
qifjcifrIacsmif;a&oefYonf
tusifhaqG; oJuEm&wGif
c&D;vrf;p raysmuf&mvnf;aumif;?
pddwfukdtpOfysHU ysL;aom
awG;qjyKvkyfrIwdkYodkY
t&Sif a&SUaqmif&mvnf;aumif;?
xkdvGwfvyfaom edAmef
wynfhawmf\ wkdif;jynfonf
Ekd;Mum;Ekdifygap?
t&Sifbk&m;/
/
armifjzL;
(*DwOvD trSwf 35)
w*dk;pmya'om
'kwd,tBudrf 1998 azazmf0g&D

10

umwGef;

11

12

EdkifiHwum umwGef;rsm;

13

jynfwGif;E
Sihf e,fpyf
ynma&;o
wif;
jrefrmausmif;q&mrsm;vpm tdrfeD;csif; EdkifiHrsm;ESihf 10 quGmjcm;
rlvwef;jy q&mwpfOD;\ yHkrSefvpmjzihf pm;
p&dwfudk 10 &ufrQyif rzlvHkonfhtwGuf naeydkif;
rsm;wGif qkdufum; eif;ae&aMumif; q&mOD;aX;aZmfu
armuodkY ajymjycJhonf/
]naeydkif;awGrSm usaemf 3? 4 em&Davmuf
tiSg;qdkufum; eif;ygw,f/ uav; 2 OD;eJY rdom;pk
p&dwftwGuf rvkyfvdkY r&ygbl;/ usaemfh ausmif;q&m
vpmaiG usyf 3 aomif;ausmfu tdrfiSm; ae&wmeJY
wifukefygw,f/ pae? we*FaEGaeYawGqdk&if vuform;
vkdufygw,f/}
usL&SifzGihf&ef tqifrajyonfh tcsKdUaom
e,fjrdKUrsm;&Sd q&mq&mrrsm;rSmvnf; ausmif;rwufrD

14

ESihf ausmif;qif;csdefrsm;wGif vrf;ab;aps;onftjzpf


vkyfudkifae&aMumif;od&onf/
jrefrmausmif;q&mrsm;\ vpmrSm tdrfeD;csif;
xkdif;EkdifiHESihf tdEd,EkdifiHrS ausmif;q&mq&mrrsm;\
vpmESihf 10 qrQ uGmjcm;aMumif;? odkYaomf vlaerI
p&dwfrSmrltwlwlcefYyifjzpfaMumif;avhvmawGY&Sd&onf/
xkdYtwGuf jrefrmausmif;q&mrsm;onf tjyiftvkyf 2 ck?
3 ckcefYudk vkyfrSom &Sifoef&yfwnfEkdifMuaMumif; ajymjy
Muonf/ tajctaerSm pmoifMum;a&; t&nf
taoG;udk rsm;pGm xdckdufvsuf&Sdygonf/
jrefrmausmif;q&mtrsm;pkMuD;rSm pdwf"gwfydkif;
vGefpGm usqif;ae&aMumif;ESihf trsKd;om; ausmif;q&m
OD;a&rSm 5 &mckdifEIef;atmufodkYyif a&muf&SdEkdifaMumif;
ynma&;okawoDrsm;u qdkonf/ 0ifaiGvpm edrfhyg;
vGef;jcif;? pmoifMum;&onfh wm0efMuD;av;jcif;ESihf
rnfolrQ txifrMuD;Ekdifonfh tvkyfjzpfae&jcif;wdkY
aMumifh trsKd;om;ausmif;q&mrsm; &Sm;yg;jcif;udk &ifqkdif
&jcif; jzpfonf/
]vzuf&nfqdkifrSm usaemfausmif;q&mygvdkY
vlod&Sif Mum; rajymjy&Jbl;Asm/ odyf&Sufp&maumif;vSwJh
tvkyfwpfckvdkY txifcH&Ekdfifw,f/ rif;rSm tjcm;'Dxuf
vkyfwwfwm r&Sdbl;vm;qdkwJh rsufESmay;eJY tMunhfcH
&zl;w,f/} ausmif;q&mtvkyf pGefYvmol udkrif;vdIifu
ajymjycJhonf/
xkdif;ausmif;q&mopf\vpmrSm jrefrmusyfaiG
2 odef; 5 aomif;ESihf 0g&ifh ausmif;q&mwpfOD;vpmrSm
usyf 9 odef;txd&Sdonf/
(9 azazmf0g&D 2011)

wuodkvf0ifwef; bmomwGJ a&G;cs,frIESihf tem*wf uarmufurjzpfrI


qHk;jzwfcsufrsm; csrSwfEkdifpGrf; Eke,faeao;
onfh 13 ESpf t&G,f jrefrmausmif;om;rsm;udk ynma&;c&D;
vrf;oG,fvrf;ajymif; a&G;cs,fckdif;jcif;aMumihf wuodkvf
0ifwef;ESihf tqihfjrifh ynm&yfrsm; avhvm&mwGif rsm;pGm
uarmufur jzpfaeaMumif;owif; &&Sdygonf/
&,lxm;onfh bmomwGJESihf udkufnDrIr&Sdaom
ar*smrsm;udk a&G;cs,fxm;onfhausmif;om;rsm;? txuf
wef; tqihfwGif rdrd 0goemt& avhvmvdkaom bmom
wGJrsm; a&G;cs,fcGihf r&&SdcJhonfh ausmif;om;rsm;ESihf ausmif;
om;rsm;udk tMuHPfay;Ekdifonfh q&mq&mrrsm; rxm;
&Sdjcif;wdkYaMumihf txufwef; ausmif;om;rsm;ESihf wu
odkvfausmif;om; trsm;pkMuD; pdwf"gwfusqif; aeMu
aMumif; pHkprf;od&Sd&onf/
]usaemfu 0dZmwGJu abm*aA'bmomudk
pdwf0ifpm;ygw,f/ tJ'geJY ,ljzpfcJhw,f/ 'gayrJh wuodkvf
vnf; avQmufa&m Eco ukd 0ifcGifhr&bJ odyHvkdif;udk ,l&
w,fAsm/ t&rf;udk pdwf"gwfusqif;aewm/ ausmif;quf
wufcsif pdwfawmif ukefcrf;oGm;w,f/} ,lvdkonfh

ar*smr&Sdonfh ausmif;om;wpfOD;\ &ifzGifhoHudkvnf;


Mum;odae&ygonf/
oufarG;oifwef;rsm; 0ifa&mufcGifh twGuf
vnf; rsm;pGm uefYowfxm;&SdqJjzpfjyD; vkyfief;cGifESihf
tquftpyf r&SdonfhtwGuf bGJY'D*&Drsm;tay: pdwfyg
0ifpm;rI avsmhenf;vdkY vmonf[kvnf; wwd,ESpf
pdkufysKd;a&; wuodkvf ausmif;olwpfOD;u armuudk
ajymjycJhonf/
]institute awmh 0ifcJhwmygyJ/ 'gayrJh ausmif;jyD;
&ifvnf; vkyfief;cGifae&m r&Sdbl;qdkwm odxm;jyD;om;yg/
tdrfu wufqdkvdkYom orD;eJY oli,fcsif; trsm;pku wuf
aeMu&wmav/}
&rSwfESihf wkdif;wmjyD; wuodkvf 0ifa&mufcGihf
wpfckwnf;om r[kwfbJ 0goemESihf ADZt& a&G;cs,frI
rsm;twGuf ulnDyHhydk;ay;rIrsm; rsm;pGm vdktyfae
aMumif;vnf; owif;&&Sdonf/
(8 azazmf0g&D 2011)

ausmufp&pfcJwawmif; xrif;wvkwf
]'Dvdkrvkyf&if xrif;rpm;&bl;/ ausmufp&pfcJ
wpfawmif; xrf;ydkYNyD;rS xrif;wpfvkwfavmuf pm;&
wmyg/ um;wpfpD;qdk orD;wdkYtzGJY wa,muf 3 awmif;
avmuf xrf;&ygw,f/ rdk;csKyfvdkY um;awG rvmawmh
wJhtxd aeYwdkif; xdkifapmihfMuygw,f/} '*Hkqdyfurf;NrdKU
e,f? urf;ezl;rSm ausmufp&pfawmif;xrf; toufarG;
0rf;ausmif; jyKae&wJh jrefrm vlrr,f
uav;i,fwpfOD;jzpfwJh touf 10ESpf
t&G,f rESif;ESif;&JU ajymMum;csufawG
jzpfygw,f/ olreJYtwl vlrr,fav; wpf
tkyfpk[m ausmufum;awG tvmudk wpf
aeYvHk; apmifhNyD; vkyfMu&w,f/
ausmif;wufa&mufzdkYtwGuf
pdwful;awmif r,OfEkdifMuwJh b0awG
vnf; jzpfygw,f/
EkdifiHa&;jyemawGMum;xJrSm
uav;vkyftm; jyem ykdrdkqdk;&Gm;vdkY

vmaeaMumif; vlYtcGifhta&; tzGJYtpnf;rsm;u axmuf


jyaeMuygw,f/ vlBuD;rsm;? rdbrsm;eJYtwl ausmufp&pfcJ
xrf;&if; toufarG;0rf;ausmif; jyKaeMu&wJh uav;
i,fawG&JU b0awGudk pmemEkdifMuzdkY twGufyg/
(11 azazmf0g&D 2011)

15

oHywfay;xm;aom puf&kyfrsm;aMumihf
'Drdkua&pD ynma&; tvSrf;a0;aeqJ
]tqihfqihfwkdif;rSm 'Drdkua&pDjzpfxGef;zdkY t
wGuf tajctae vHk;0 ray;ao;ygbl;/ vTwfawmf
zGihfyGJrSmwifyJ 'Drkdua&pDvrf;p aysmufqHk;aewm xif&Sm;
vSygw,f/ 'Drdkua&pD ynma&;pepfjzpfzkdY twGuf
arQmfvifhvdkY r&ao;bl;/} rEav;wkdif;rS txufwef;jy
ausmif;q&m OD;rsKd;odPf;u armuodkY ajymjycJhonf/
]vTwfawmfudk,fpm;vS,frsm; taejzifh vTwf
awmftpnf;ta0;rsm;wGif oljzL&if igrnf;rSmyJqdkonfh
pdwfrsKd;rxm;&ef? pum;Edkifvkajymjcif; rjyK&efvdkaMumif;
ESifh vTwfawmftpnf;ta0;rsm;onf pum;&nfvkyJGrsKd;
rjzpfap&ef vdktyfaMumif;} OD;cifatmifjrifhudk udk;um;
t*FgaeYxkwf aMu;rHkowif;pmwGif azmfjyonf/
awmifBuD; q&mtwwfynmaumvdyf enf;
jywpfOD;jzpfol eef;rdkcrf;u q&mtwwfynma&;oif
wef;rsm;wGif uav;rsm;udk ajymqdkwwfatmif? rdrd
tjrifwdkYudk &Jwif; yGifhvif;pGm? ,HkMunfcsufjzifh ajym
wwfatmif avhusihf oifMum;ay;jcif;wdkYrSm ta&;
BuD;aom oif&dk;rsm;jzpfaomfvnf; vTwfawmftwGif
wHkPdSbma0 NidrfoufpGm aexkdifMuyHkwdkYrSm &Dp&maumif;
aom oHywfay;xm;onfh puf&kyfrsm;ESihf wlaeaMumif;udk
armuodkY ajymjycJhonf/
jrefrmhynma&; okawoDwpfOD;jzpfonfh q&m
arm&u armuodkY ajymjy&mwGif ]tacstwif aqG;
aEG;ajymqdkjcif;udk pmoifcef;rsm;twGif; avhusihfay;
&rnfjzpfaMumif;/ onfrSm 'Drdkua&pDpepfzGHYNzdK;ap&ef
twGuf ysKd;axmifrI tajccHyifjzpfaMumif;? tem*wf
umvrsm;wGif vlYtzGJYtpnf;twGif; aqG;aEG;ajymqdkjcif;?
rwlaom tjrifrsm;udk wifjywwfjcif;ESihf tjyeftvSef
em;axmifwwfjcif;wdkYtwGuf txl;ta&;BuD;aMumif;?
odkY&mwGif vTwfawmfwGif tcGihftvrf;rsm;udk ydwfyif
xm;&Sdjcif;rSm pHjyKp&mr&Sdao;aom vlYtzGJYtpnf;twGif;
uav;rsm; ynmoifMum;ae&jcif;jzpfaMumif;? pum;&nf
vk ajymqdkjcif; debate rSm ynmoifMum;a&; enf;
vrf;wpfckjzpfonfhtwGuf pmoifcef;rsm;wGif vrf;zGihf
ay;&rnfjzpfaMumif; qdkygonf/
(2 azazmf0g&D 2011)
16

awmif;&rf;pm;aomufae&aom
jrefrmausmif;q&mtdkrsm;\ vlrI'kursm;
q,fpk ESpfaygif;rsm;pGm ynma&;wm0efrsm;udk
us&m a'orsm;wGif wm0efxrf;aqmifcJhMutNyD; tNidrf;
pm; ,lxm;Muol jrefrmausmif;q&mtdkrsm;rSm vlrI'ku
t00udk cg;pnf; cH&vsuf &SdaMumif; owif;&&Sdonf/
rEav;wuodkvf ordkif;XmerSm ESpf 30 ausmf
uxduwm0ef,lcJhtNyD; tNidrf;pm;,lxm;ol q&mBuD;
wpfOD;rS armuodkY &ifzGifhajymjycJhonf/ ]tbwdkY &wJh
yifpif vpmu vHk;0udk ravmufriyg/ vrf;p&dwfeJY
vzuf&nfzdk;rQom &Sdw,f/ yifpifwpfckwnf;eJY trSD
jyKxm;&awmh b,fvdkrS pm;vdkYaomufvdkY r0bl;/}
&Srf;jynfe,f awmifBuD; txuausmif;wGif
ausmif;tkyfvkyfcJhol touf 71 ESpft&G,f&Sd q&mBuD;
OD;pdkif;rif;vGifrS rdom;pkuvnf; raxmufyHhEdkifo
jzihf wynfha[mif;rsm;tdrfokYd wpftdrfwufqif; vdkufvH
awmif;pm;&if; usef&Sdaeonfh b0\ aemufqHk;ESpfrsm;udk
jzwfoef;ae&aMumif; ajymjycJhonf/
&efukefwdkfif;twGif; txufwef;ausmif;tkyf
wm0efrsm; xrf;aqmifcJhNyD; NrdKUe,fwpfckwGif ynma&;rSL;
vkyfcJhzl;ol q&mBuD; OD;at;odef;rS ausmif;q&m pvkyfcgp
umvrsm;ESihf rwlawmhbJ q&mwefzdk; vHk;0 usqif;
ae&ojzihf vkyfcJhorQ t&mrxif[k cHpm;&aMumif;?
&ifemae&aMumif;? ynma&;pepfBuD; ysufpD;aeonfudk
MunhfNyD; pdwfqif;&J&aMumif; cHpm;ajymjycJhonf/ }'DaeYacwf ynma&;pepfudk b,fvdkrS em;rvnfEkdifbl;/
q&m[m q&meJYudk rwlawmhbl;/ reufausmif;roGm;cif

aps;Aef;udkifNyD; aps;a&mif;&wJh ausmif;q&mrawGav/


olwkdYudk tjypfawmh rwif&ufbl;/ 'gayrJh wefzdk;uawmh
oGm;NyD/ ausmif;om;[mvnf; q&mawGtay:rSm
wefzdk;xm;rI usqif;oGm;wm/ tESpf 20 ausmf umvrSm
tqdk;0g;qHk;yg/}
rlvwef;ausmif;tkyfwm0efudk 45 ESpfwkdifwkdif
xrf;aqmifcJhol yJcl;wkdif;? e,fNrdKUav;wpfNrdKUrS touf 68
ESpf &SdNyDjzpfonfh q&mrBuD; a':cifcif0if;u olwkdY ynm
oifMum;ay;cJhMuaom olrsm;rSm ,cktcg EkdifiHacgif;
aqmifrsm;yif jzpfaeMuaMumif;ESihf rnfonfhtcgurQ
q&muefawmhyGJtcrf;tem;rvkycf MJh ubl;aMumif;ajymjy
cJhygonf/ xdkYtjyif pm;0wfaea&;twGuf ravmufri
b0ESihf &Sifoefae&aMumif;? awmif;&rf;pm;aomuf
ae&aMumif;wdkYudkvnf; rsuf&nftjynhfjzihf cHpm;ajymjy
cJhonf/
]usr rltkyfwm0efudk 45 ESpf xrf;aqmifcJh

ygw,f/ usrwdkY &Sufvnf;&SufaevdkY r&awmhygbl;/


aq;ukzkdYu aiGr&Sdbl;/ om;orD;aemufcHuvnf; r&Sdbl;
av/ awmif;&rf; pm;aomufaeMu &ygw,f/ &Sufvnf;
r&Sufawmhygbl;/ wynfh ausmif;om;awG tcktcgrSm
vlBuD;awGjzpf? ukr PD'g&dkufwmBuD;awG? pDtD;tdkawGjzpf?
tcsKdUqdk AdkvfrSL; BuD;awG? AdkvfcsKyfawG awmif jzpfaeMuNyD/
rk'dwm yGm;&ygw,f/ odkYaomfvnf;yJ ausmif;om;a[mif;
rsm;rS vSL'gef;ay;urf; pGefYMuJrIudk arQmfvifh aeMu&wmyg/
yHkrSef &yfwnfvdkYrS r&wm/ vltdk&Hk uvnf; vufrcHbl;/
tJ'geJY tckjrifwJh twkdif;yJ awmif;&rf; pm;aomufyg
w,f/}
NyD;cJhonfh Mo*kwfvwGif ausmif;q&m q&m
rrsm;tygt0if tNidrf;pm; 0efxrf;rsm; 50 OD;rS AdkvfcsKyf
rSL;BuD;oef;a&TxHodkYyifpifvpmwdk;jrihfay;&efawmif;qdkcJh
Muonf/
(17 'DZifbm 2010)

ref;aq;wuokdvf ausmif;om; 25 a,muf xkwfy,fcH&


rEav;aq;wuodkvf'kwd,ESpfaq;ausmif;
om; 25 a,mufudk atmufwdkbmeJY edk0ifbmv pmar;yGJ
rsm;tNyD;wGif owfrSwftqifh rrSDaomaMumifh aq;
ausmif;rS tNyD;tydkif xkwfypfcJhonf/
,ck txkwfcH&wJh aq;ausmif;om; 25
a,mufrSm ausmif;ac:csdef rjynfhwma&m? oHk;cgajz&wJh
pmar;yGJrSmyg ratmifwmaMumifhf ygarmucsKyf a'gufwm
oef;0if; vufrSwfeJY ausmif;
uae tNyD;tydkif xkwfypf
vkdufjcif; jzpfonf/
rdbrsm;u arQmf
vifhcsufeJY yifyifyef;yef; BudK;
pm;&kef;uef xm;&wJhMum;u
tckvdk ausmif;uae tNyD;
tydkif txkwfcHvdkuf&wJh
twGuf b,folYudk tult
nD awmif;&rSef;rod jzpf
aeaMumif; rdbwOD;u &if
zGifYajymqdkygonf/ ]atmuf
wdkbm? Edk0ifbm pmar;yGJrSm
bmom&yftm;vHk; usw,f
qdkNyD;awmh 25 a,muf

xkwfvdkufwm? ckawmh usaemfwdkY udkd,fwdkif cHpm;&yg


w,f/ b,fwdkifvdkY wddkif&rSef;vJrod? bmvkyfvdkY vkyf&rSef;
rod? usaemfwdkYvnf; r&SdrJh &SdrJhMum;u ausmif;xm;cJhNyD;
*kPf,laecJhw,f/ ckawmh aomifjyifvTwfwJh acG;vdkjzpfae
w,f/ vlaoovdk cHpm;&w,f? wcsKdUqdkidkaewm ckxd
awmifidkvdkY rNyD;ao;bl;} ausmif;om;rdbwpfOD; ajymcJh
jcif; jzpfonf/

17

ausmif;om;awG ckvdk ausmif;xkwfcH&wmeJY


ywfoufNyD; rEav;aq;wuokdvfrSm pmoifay;aewJh
uxdu q&mwpfa,mufuawmh ]t&nftcsif;jrifhwJh
umvqdkawmh ausmif;om;awGudk ydkawmfvmatmif
q&mawGbufuawmh vkyfaeMuwmygyJ/ puef;&D;,m;
uae ywfwl;xdu ESpfBudrfxd uscGihf&Sdw,f/ 3Budrf
us&ifawmhxkwyf pfvu
kd w
f mayg/Y usaemfwYkdacwfwek ;f u
aq;wuodkvf ausmif;om;eJYawmh vHk;0 rwlawmhbl;/
wcsdKUu 0goemrygbJeJY vmwufMuwmudk;/ rdbawG&JU
bdkifzdkpfeJYwuf&awmh wuf&if;eJY pmawGuvnf; t&rf;
rsm;wJhtcgusawmh ausmif;eJY ydkNyD;tvSrf;a0;oGm;wJh
oabm? 'gawGuawmh&Sdygw,f} [k &Sif;jyonf/
'DvdkjzpfwJh udp[m ausmif;om;a&m ouf
qkdif&m aq;wuodkvf&JU tm;enf;rIawGMumifh jzpf
aMumif; ausmif;tNyD; q&m0efjzpfump wpfa,mufu
olYtawGYtMuHKudk ,ckvdk ajymjyonf/
]pmawGuawmhcufw,f cufwmudkrS ausmif;
om;awGuvnf; *drf;qdkifawG? usLcHkawGwdkY? pifwifwdkY?

rmqwf&SfwdkY tukefa&mufaewmudk/ ckupnf;urf;eJY


udkifr,fqdkNyD; vkyfvdkufwm 'Dbufuvnf; tm;enf;
csufawG &SdwmyJ/ oifwJholzufuvnf; tm;enf;
csuf&SdwmyJ/ oifaxmufulypnf;qdk rdkufu&dkpukyfqdk
wpfa,mufwvHk;&Sd&rSm vlav;ig;q,fwpfvHk; Munfh
&w,f/ NyD;awmh tavmif;awGbmawG cGJpdyfvkyf&
wmvnf; t&ifwkef;u av;ig;a,muf wpfavmif;
ayghav/ cku 10csD&mcsDrS wpfavmif;qdkawmh b,folrS
vnf; 0ifrprf; jzpfawmhbl;/ pmukdvnf; pdwf0ifpm;rI
r&Sdbl;/ tJvdkjzpfaewm ausmif;om;OD; a&rsm;NyD; oifwJh
q&muvnf;enf;? MuyfrwfrIuvnf; raumif;/ tJvdk
jzpfaewm} [k ausmif;NyD;ump q&m0efwOD; ajymoGm;cJh
onf/
,ckvdk aq;ausmif;om;b0uae &moufyef
xkwfcHvdkuf&wmaMumifh um,uH&Sif ausmif;om;awG
xuf rdbawGrSm &wufayGNyD; aomuawGyifv,f
a0aeMuonf/
(2 Zefe0g&D 2011)

EkdifiHjcm;ynmawmfoif jrefrm ausmif;om;rsm; wdkif;jynfrjyefvdkMu


ynmawmfoif jrefrm ausmif;om;trsm;pkrSm
wdkif;jynfokdY rjyefvdkMuaMumif;udk owif;&&Sdonf/
xkdif;EkdifiH befaumufNrdKU&Sd attdkifwD wu
odkvfrSm aemufqHk;ESpf r[mbGJYudk wufa&mufaewJh
tpdk;&0efxrf; ynmawmfoifwpfOD;u tckvdk armuudk

puFmyl eef;,efpufrIwuodkvf pmMunhfwkduf


18

&ifzGihfajymcJhygw,f/ ]uRefawmfu odyHeJY enf;ynm 0ef


BuD;Xmeu ynmawmfoifqkeJY vQyfppftif*sifeD,m odyH
r[mbGJYudk avhvmaewmyg/ jyefzdkYudk vHk;0 pdwfrygwm
ygAsm/ xkdif;rSmyJ &&mwpfckckudk vkyfcsifaewm/ 'DrSmu
ydkvGwfvyfw,fav/ jyefr,fqdk&if 0efBuD;utp? Xme
qkdif&m tqifhqifhudk vmbf
xdk;&OD;r,f/ t&ift&m&Sd &m
xl;uav; jyef&zdkYuvnf;
raocsmbl;/ usaemf t
awmf uav; pdwf"gwf usae
wm/ usaemfh oli,fcsif;
tawmfrsm;rsm;vnf; jyefzdkY
udk pdwfqif;&JaeMuw,f/}
puFmylEkdifiH? eef;
,efwuodkvfrSm pD;yGm;a&;
ynm (pDrHtkyfcsKyfrI) txl;jyK
wufa&mufaewJh aemuf
ausmif;ol wpfOD;jzpfwJh
r[efeDpdk;uawmh rdbawG

AdkvfcsKyfarG;aeYESihf uav;rsm;aeYudk usif;yaepOf

usifh0wfeDwdESifh tawG;tjrif rsKd;aph


csay;cJholarG;aeY *kPfjyK
96 ESpfajrmuf AdkvfcsKyfatmifqef;arG;aeYESihf
jrefrmEkdifiH uav;rsm;aeY *kPfjyKyGJudk trsKd;om;'Drdkua&
pD tzGJYcsKyf&Hk;wGif usif;ycJhaMumif; owif;&&Sdygonf/ tzGJY
csKyf0ifrsm;? vli,frsm;? ausmif;om;ausmif;olrsm;ESihf
uav;i,f pkpkaygif; vl 500 ausmf wufa&mufcJhonf/
uav;rsm;twGuf ]AdkvfcsKyfrdefYcGef; ajymNydKifyGJ}
udk usif;yay;cJhNyD; uav;rsm;\ &dk;&mtuya'owdkYjzihf
wifqufcJhaMumif; owif;&&Sdygonf/ a':atmifqef;
pkMunfu trSmpum; ajymMum;cJhonf/
ordkif;0if AdkvfcsKyfatmifqef;jywkdufrSm ydwf
xm;cH&qJjzpfNyD; pmoifausmif;ESihf oif&dk;nGef;wrf;

uvnf; 'Dwkdif;jynfrSm a&mufaeNyDjzpfaMumif;eJY 'DEkdif


iHrSmyJ tvkyfvkyfawmhrSm jzpfaMumif;udk ajymjycJhygw,f/
]orD;wdkYtwGuf 'DrSmu tcGihfta&; ydkaumif;vkdYyg/
enf;enf;vnf;eD;awmh jyefvnfvkYdvnf; &w,f/}
rav;&Sm;EdkifiHu wuodkvfrSm ZD0enf;ynm
ausmif;om; udkjynfrif;u olYtaeeJY MopaMw;vsEkdifiH
jynf0ifcGifh &&Sdxm;NyDjzpfaMumif;eJY ausmif;NyD;wmeJY skill
migrant a&TUajymif; uRrf;usif vkyfom;taeeJY tvkyfyg
&&SdEkdifaMumif;ajymjycJhygw,f/
xdkYtjyif tcsKdUaom ausmif;olausmif;om;

rsm;wGifvnf; vGwfvyfa&;Adokum AdkvfcsKyfatmifqef;


\ tcef;u@ESihf ay;qyfpGefYvTwfrIwdkYudk arS;rSdefxm;qJ
jzpfonf/
pHjytwk,lzG,f&m jrefrmESihf urmhtodtrSwf
jyK acgif;aqmifwpfOD; taejzihf AdkvfcsKyfatmifqef;onf
rsKd;qufopf vli,frsm;? ausmif;olausmif;om;rsm;
twGuf &Sm;yg;vSaom tzdk;wef tmZmenf wpfOD;jzpf
onf/ usihf0wfeDwdESihf tawG;tjrif rsKd;aphudk csay;
cJholtaejzihf AdkvfcsKyfrSm vlom; qefaom? vlom; t"du
A[kdjyK ynma&;ESihf ynmwwf t"dyg,fwdkYudk zGihf
qdkay;cJhonf/
(13 azaz:0g&D 2011)

rsm;rSm ynmawmfoifESihf EdkfifiHjcm; xGufcGifhwdkYudk


wkdif;jynf ajymif;a&TUaexdkif&ef twGuf &nf&G,fcsufjzihf
avQmufxm;MuaMumif;vnf; owif;&&Sdonf/
t"du tcsufrsm;taejzihf ynmawmfoif
jrefrmausmif;om;rsm; wkdif;jynfodkY rjyefMujcif;rSm
xdkufwefaom tvkyftudkif &&Sd&ef raocsmjcif;? 0ifaiG
vGefpGm enf;ygjcif;? vGwfvyfyGifhvif;rIESihf w&m;rQwrI
r&Sdojzihf oif,lxm;aom ynm&yfwkdYudk toHk;jyKcGifh
uefYowf cHxm;&jcif;wdkYjzpfaMumif; od&onf/
(14 'DZifbmv 2010)
19

'&dkif;y&ufwdu,feJY jrefrmjynf wuodkvf ynma&;


jref r mjynf w G i f ;
wuodkvfrsm;wGif vufawGY
avhvmcGifh practicals rsm; r&Sd
oavmuf enf;yg;aeaMumif;
pHkprf;od&Sd&onf/ txl;ojzihf
vufawGY txl;jyK bmom&yf
rsm;jzpfonfh odyHESihf enf;ynm
bmom&yfrsm;wGif oifMum;
aeonfh q&mq&mrrsm;\
t&nftcsif;? oifMum;a&;
vkyfief; tawGYtMuHKrsm; tm;
enf;rIrsm;? vdktyfonfh oif
axmufulypnf;rsm; &Sm;yg;rI?
"gwfcGJcef;ypnf;rsm;
rvHk
avmufrIrsm;? rD;jywfvyfrI
rsm;aMumihf wuodkvfrsm;wGif
vufawGY practical rsm;udk csefvSyfxm;ae&onf/
enf;ynmwuodkvf (armfvNrdKif) rS tpm;
tpmESihf "mwkaA' tif*sifeD,moifwef; aemufqHk;ESpf
ausmif;olwpfOD;u armuodkY ,ckvdk ajymjycJhygonf/ ]
ausmif;rSm wufcJh&wJh NyD;cJhwJhESpfawG wpfavQmufvHk;rSm
vufawGYtcsdefawGqdkwm tawmfudk enf;yg;ygw,f/
tcsdefZ,m;xJrSmawmh &SdwmaygYav/ 'gayr,fh "gwfcGJ
cef;ypn;f awGurpHw
k m&,f?MuyfrwfrItm;enf;wm&,f?
tjzpfavmufom vkyfMu&w,f/
pmawGYoDtdk&DeJY
vufawGY rQwatmif avhvmcGihf tvHktavmuf r&
&SdMubl;/}
rauG;aq;wuodkvf wwd,ESpf ausmif;om;
wpfOD;uvnf; '&dkif;y&ufwDu,frsm;jzihfom cGJpdwfbm

om&yfwdkYudk avhvmae&aMumif; &ifzGihfajymjycJhygonf/


]rauG;aq;wuodkvf vufawGUavvmrIawGudk wDADG
zefom;jyifay:rSmom Munhf&IMu&w,f/ aeYausmif;
wufaeayr,fh ta0;oifvdkyJ/ [dk; &efukefwdkYu
aevSrf;NyD; vufawGYudk vkyfjywmudk Munhf&wm/
'&dkif;y&ufwDu,f dry practical ayghav/ em;rvnfvnf;
jyefar;vdkYu r&bl;/ udk,fwdkif vufawGYavhvmcGihf
r&Sdawmh t&rf; cufygw,f/ pdwf0ifpm;p&mraumif;ovdk
ynmvnf; &oihfoavmuf r&bl;/}
ppfbufqdkif&m enf;ynmwuodkvfrsm;ESihf
ppfaq;wuodkvfwdkYwGifrl ausmif;om; ta&twGuf
vnf; enf;yg;onhftjyif vufawGYavhvmcGihf twGuf
ypnf;rsm;? oifaxmufulrsm;udk tvQHy,f yHhydk;xm;
aMumif; owif;&&Sdygonf/ (24 atmufwdkbm 2010)

tvHopfudk rcHpm;EkdifMuaom ausmif;q&mrsm;


]vlwpfpk aumif;pm;zdkYtwGuf ,MwmacsNyD;
pD&ifjyifqifxm;wJh 'DtvHopftaMumif;udk usaemfwdkY
ausmif;rSm vHk;0udk roifcsifMubl;av} vdIifom,mNrdKU
rlvwef; ausmif;tkyfjzpfol q&mBuD; OD;wif0if;u
armuodkY ajymMum;cJhygonf/
2011-2012 ynmoifESpftwGuf wwd,
wef; (grade 3) jrefrmpm zwfpmwGif tvHopfudk
20

ajymif;vJxnfhoGif; oifMum;oGm;&ef ynma&;0efBuD;


Xme\ nGefMum;rdefY tay:wGif ,ckuJhokdY wkefYjyefajym
qdkvdkufjcif; jzpfonf/
2008 ckESpf etz\ wpfzufouf
a&;qGJxm;onfh zGJYpnf;yHkt& 2010 ckESpf atmufwdkbmv 12 &ufaeYwGif pwifajymif;vJcJhonfh
tvHopftaMumif;udk ausmif;rsm;wGif oifMum;&ef

twGuf tajccHynmOD;pD;XmerS nGefMum;a&;rSL;csKyf


OD;bdk0if;u trdefYay;cJhonf/
okdY&mwGif ausmif;q&mq&mrrsm; taejzihf
oifcef;pmtopfudk oifMum;&ef qEr&SdaMumif;ESihf
tvHopf\ rjynfhpHkao;aom t"dyg,frsm;taMumif;udk
uefYuGufajymqdkvsuf&SdMuonf/
]wu,fwrf;rSmawmh
oif&dk;nGef;wrf;udk
'Drdkua&pDenf; vrf;wusom jyifqif a&;qGJcGifh&Sdwmyg/
zGGJYpnf;yHkuvnf; wzufouf a&;qGJxm;wmudk ausmif;
q&m q&mrrsm;u em;vnfxm;Muw,f/ trsm;jynfol
vlxk&JU qEeJY qefYusifNyD; vkyfxm;wJh[mudk rsKd;quf
opfawGtwGuf b,fvdkvkyfNyD; avhusifhay; EkdifrvJ/}

rlvwef; q&mrwpfOD;jzpfol? ZD;ukef;NrdKU trurS a':rif;


rif;at;u olrwkdY taejzihf vufrcHEkdifaMumif;udk &if
zGihfcJhjcif; jzpfonf/
&efukefwkdif;? vdIifom,mNrdKUe,ftwGif;&Sd rlv
wef;ausmif;tkyfq&mBuD;rS ,ckuJhokdY qufvufajymjy
cJhonf/
]tm;vHk;yJ pdwfqif;&JaeMuw,fAsm/ t
rsm;jynfol&JU qErygwJh vkyf&yftrSm;BuD;udk ausmif;y
nma&;xJ trdefYay;apckdif;NyD; qGJoGif;aewmav/
jrefrmausmif;q&mrSef&if 'gudk qefYusifMurSmygyJ/}
(23 Zefe0g&D 2011)

e,fpyfa'o ynma&; tvGeftrif; edrfhusaeqJ


tESpf 30 ynma&;pDrHudef;umvwGif yxr
q,fpkESpfeD;yg; ukefqHk;awmhrnfjzpfaomfjim;vnf; jref
rmEkdifiH e,fpyfa'o ynma&;rSm tvGeftrif; edrfhus
aeqJjzpfaMumif; owif;&&Sdonf/
1988 ckESpfrS 2010 ckESpfumvrsm;twGif; rlvwef;
ausmif; 888 ausmif;? tv,fwef;ausmif; 92 ausmif;ESihf
txufwef;ausmif; 94 ausmif;wdkYudk e,fpyfa'orsm;
twGuf wnfaqmufay;cJhonf[k etz\ e,fpyfa'o
zGHUjzdK;rI tpD&ifcHpmu qdkonf/
odkYaomf rMumao;rDu xkwfjyefcJhonhfh Burma Issues ynma&; owif;rSwfwrf; 'DADG'Dt& wkdif;&if;
om;a'orsm;wGif uav;rsm; ausmif;wufEIef;rSm 10
&mckdifEIef;atmuf &Sdonf[k od&ygonf/
vufeuf udkifwkduf
yGJrsm; jzpfyGm;aeonfh e,fpyf
a'orsm;wGif ausmif;vHk;0
r&Sdjcif;? ausmif;q&mq&mr
rsm; r&Sdjcif;wdkYudk q,fpkESpf
rsm;pGm &ifqkdifcJh&aMumif;
u&ifjynfe,fwGif; ynma&;
vkyfief;rsm;udk vkyfaqmif
aeol q&mr aemfrlav;u
armu odkY ajymjy cJhonf/
]usrwdkY a'orSm
udk,fxlukd,fx ausmif;enf;
enf;yJ &Sdwmyg/ 'gawmifrS

q&mawG r&SdwJhtcgrSm? wkdufyGJawG jzpfwJhtcgrSm


ausmif;udk vaygif;rsm;pGm ydwfxm;Mu&w,f/ &Gm
awmfawmfrsm;rsm;rSm ausmif;r&SdwmeJY? ausmif; &Sdjyef&if
vnf; q&mr&SdwmeJY ynma&;[m tifrwef edrhfus
aew,f/}
jrefrmEkdifiH e,fpyfa'o wpfavQmufvHk;wGif
ynma&;jyemrSm ydkrdk qdk;&Gm;vmaeaMumif;ESihf tul
tnDrsm;vnf; r&&SdaMumif;? txl;ojzifh u&ifjynfe,f?
u&ifeDjynfe,f? &Srf;jynfe,fwdkYwGif ynma&; tcGihf
ta&;ydkrdk qHk;&HI;ae&aMumif; armurS owif;&&Sdygonf/
(31 'DZifbm 2010)
&Gmykef;&Gma&Smife,fajrtwGif;&Sd pmoifcef;

21

uav;u@

uav;uAsm

pum;yGifh
jyuf&,fajymwrf; upm;&atmif tar?
uRefawmf pum;yGifhjzpfoGm;w,fqdkpdkY?
pum;yif&JU tudkif;jrifhay:rSmav
avxJrSm wvIyfvIyf &,fvdkY armvdkY
y&pfzl;awGtMum;rSm uckefae&if
uRefawmfhudk rSwfrdygYrvm; rdcif
vluav; b,frSmvJvdkY tarac:awmh
Mudwf&,fjyD; uRefawmf wdwfwdwfaerSmaygY?
yGihfcsyfrsm;udk vSyfvdkY tomt,m
tartvkyfvkyfwm acsmif;Munhfrnfom?
a&csKd;jyD; qHyifzm;,m;eJYtar
pum;yif&dyfatmufu jzwfvdkYraoG?
bk&m;&Sdcdk;wJh ajruGufudkoGm;&m
pum;yef;teHY tar&vdrfhrMum?
odkYaomf vluav;udk,frS &eHYqdkwm
tar awG;xifrdrnfr[kwfyg?
aeYvnfpm pm;jyD;aemuf jywif;aygufrSm
tar &mr,Pxdkifzwfaomtcg
vluav;&JU pum;yift&dyf[m
tarqHyifeJY &ifcGifodkYus&m?
tarzwfoGm;wJh pum;vHk;rsm;ay:om
uRefawmfht&dyfuav;udk xkd;csrSm?
odkYaomf vluav;&JU t&dyfqdkwm
tar awG;xifrnfyif r[kwfyg/
naeapmif;aomtcg rD;wdkifudkudkifum
EGm;wif;ukyfodkY taroGm;wJhtcg?
ajrMuD;ay:odkY jzwfceJaMuGvdkYom
tarhvluav; wzefjyefjzpfrSm/
yef;vkyfwrf; tupm;&yfjyD;aomf
tarhudk yHktajymckdif;r,f uRefawmf?
vlav; b,foGm;aevJvdkY tarar;awmh
rajymbl;tarvdkY jyefajymrSmaygY/
armifjzL;
22

(qef;paomfwm)
w*dk;pmya'om
'kwd,tBudrf 1998 azazmf0g&D

uav;tawG;

ajr;tzdk;

pum;ajymcef;

[Jvkd --- [Jvdk --- zdk;zdk;vm;


Mum;&vm; zkd;zdk;? orD;av
ajymp&mawG trsm; BuD;yJ&dSvdkY/
ajymayUg orD;av;&,f? tzdk;wdkY
vrf;a&Smuf&if; orD; ajymcsifwmawG ajym
ovkdrsKd; ajymaygY? orD;av; tem;rSm tzdk;
&dSaeovkdrsKd;? orD;acgif;av;? vufav;udk
udkifNyD; em;axmifaeovkdrsKd; em;axmifrSm
aygY/
[kwf? tif;---tzdk;a& orD;
ajymwmudk b,folrS em;rvnfusbl;/
aoaocsmcsmvnf; em;raxmifcsifMubl;/
olwdkYrSm vkyfp&m tvkyfawGu tjrJwrf;
tjrJwrf; &dSaeMuwmyJ/ orD;rSmvnf; ajym
p&mawG &dSwmaygYaemf/
at;uG,f? olwdkYu tvkyfrsm;vkdY
aerSmyg/ zdk;zdk;vdk cav;eJY tcsdefay;NyD; pum;
ajymwm[mvnf; ta&;BuD;wJh tvkyfyJvdkY
olwdkY rpOf;pm;tm;ao;bl;eJY wlyg &JU uG,f/
[if? tzkd;uvnf; tJvkdqdk orD;
vdyfjymav; aooGm;rSmaygY? tawmifusKd;
aevdkY olwkdYudkar;wm? b,folrSvnf; vkyf
ray;Mubl;/ aemufNyD; ---/
tif; tif;/ aemufNyD; bmjzpfovJ ajymygOD;
[kdav a&mifpkHaqmhzfyifeJY ykHqJG&ifav tus
pay:rSm ydkqJGvdkY aumif;w,f/ tzdk;&JU / tJ'g olwdkYrodMu
bl;/ orD;udk qlyJ qlMuw,f odvm;/
orD;av;u a&mifpkHcJwHawG puLawGeJY qJG&
wm rsm;vmvdkY ajymif;qJGcsifwm/ pkwfwHav;eJY ta&mif
pdrfh0ifoGm;wm? jyefYoGm;wmrsKd;udk orD;u vkyfMunfh
csifwmjzpfr,f/a&;aq;qJGzdkY pkwfwHawG?aq;awGvnf;

&dSao;w,f orD;&JU /
[kwf [kwf? orD;u aysmhaysmhav;eJY xifxif
av; jzpfcsifwm? ta&mifawG a&mcsifwm? cJwH rmrmBuD;
eJY? xif;xif;BuD;csnfhyJ [kwfzl;av/ &dSwma&;Munfhwm
aygY? t0wfay:rSm a&;&wmvnf; BudKufw,f/
tJ'Dawmh orD;u tusawG jcifaxmifawG
cef;pD;awG acgif;tkH;pGyfawGrSm avQmufa&;a&mr[kwf
vm;/ acgif;acgufcH&a&m r[kwfvm;/
[D [d? [kwfw,f tzdk;&JU/ ta&mifav; awGudk
a&qGwf ay;vdkufawmh jyefYoGm;w,f tzdk;MuD;&JU/

23

ararwdkY xm;wJh ausmif;rSm yef;csDcef;vnf; r&dSbl;/ atmf


'D,kdcef;vnf;r&dSbl;/ q&mruvnf; BudrfvkH;BuD;eJY/
tdrfpmawGvnf; tMumBuD; a&;&w,f/ cav;awGudk
ausmif;rwufcsifatmif vkyfwmvm; rodbl;aemf/
ausmif;wuf&wm aysmfp&m aumif;&if
ausmif; wufcsifMurSmaygYuG,f/ ausmif;aep cav;awG
pm oifae&rSef; rodvdkuf&bJ pmawGwwfoGm;&if tJ'D
ausmif;[m taumif;pm; ausmif;aygY orD;&,f/ pmawG
usuf&wm pmawG a&;&wm ysif;p&maumif;vdkufwmvdkY
awG;csdefudk &vdkufrSm r[kwfzl;av/
zdk;zkd;uvJ tJvdk ausmif;rsKd; jzpfzdkYqdk orD;wkdY
vkyfcsifwmvkyfvdkY upm;vkdYvJ&rS jzpfrSmaygY/ 'grS orD;wdkY
aysmfrSmaygY/
at;aygY uav;awG bmvkyfcsifw,f/ bmr
vkyfcsifbl; odzdkYa&m/ uav;awG vkyfcsifwmav;awG
vkyf&if; 'gaumif;w,f? 'graumif;bl;? em;vnfoGm;
atmifa&m ausmif;u vkyfay;&rSmaygY/
ausmif;u vkyfay;&rSm[kwfvm;/ q&mr
awGu vkyfay;rS&rSm tzdk;&JU / odvnf;odyJeJY/ q&mrukd
usL &Sifay;&r,fh[mukd/
at;yguG,f/ orD;av; ausmif;rSm aysmf
atmifa&m tddrfrSm aysmfatmifa&m? zkd;zdk;wdkY orD;wdkY pOf;
pm;Munfh? awG;MunfhwmaygY/ b,folukd usL&Sifay;&rvJ
qdkwmudkav/
awG;MunfhraeygeJY tzdk;&,f? orD; odygw,f/
orD;u 'gbmvJvdkYar;&if tzdk; ajzovkd ajzaygY/ rod

24

ao;&if pmtkyfykHBuD;xJ oGm;&SmNyD; jyaygY/ orD;u pufbD;


pD;csifw,fqdk&if tzkd;u ckHwvkH;eJY xkdifapmifhaygY/ pm
zwf&if;av [kwfzl;vm;/ tJ'Dausmif;rsKd; raumif;bl;
vm;/
tif;.../ orD; tawG;xJrSm odrf;xm;wJh
ausmif; rsKd;[m arwmw&m; trsm;BuD;vkdw,f/
,kHMunfudk;pm;rI trsm;BuD; vkdw,f/ 'Dpum;vkH;awGudk
cav;yJqNdk y;D tzk;d urajymbJraeEkid zf ;l /orD;Bu;D vm&if
awG;wwfvm &if odvmrSm jzpfayr,fh tckvnf;
cav;odeYJ rodEkdifbl; vkdY? b,folrS rajymEkdifbl;/
tzdk;uawmh uav;w a,mufudkvnf; wlwlwefwefyJ oabmxm;csifw,f uG,f/
tzkd;BuD;u odyfBuD;us,fwmyJ/ orD;u
tem;rSm &dSapcsifvdkY ajymwJh[mudk? aemufNyD; orD; awG;rd
wm&dSao;w,f/
reufapmapmBuD; rdk;jznf;jznf;av; vif;vm
wmudkvnf; xGufrMunfh&awmhbl;/ a&cJrkefYpm;&if; ae
csKdcsKdat;at;av;rSmvnf; vrf;avQmufrxGuf&zl;/ t
zdk;u bmvkdY ta0;BuD;udk xGufoGm;&wmvJ/ tJ'D t
awG;udk tzdk; b,fvkd ajzrSmvJ/
orD;av;tawG;udk ajzzdkY awG;vdkufOD;r,f
uG,f/
aeEG,f

jidrf0yfydjym;aewJh
pmoifcef;
]jAef;... jAef;} pm;yGJay: BudrfvHk;usoHaMumihf
oli,fwef; (c) kwfcsnf; NidrfqdwfoGm;\/ ig;ESpft&G,f
uav;i,fwdkUonf rsufvHk;uav;rsm; 0dkif;um
q&mrudk MunhfaeMu\/ ]qlvScsnfvm;? yg;pyfawG
ydwf? pmtkyfawG zGihf? 'g tdrfr[kwfbl;/ ausmif; ...
ausmif;} rsufESmwif; avoHrmaom q&mronf
BudrfvHk;udk pm;yGJay:odkU toHjrnfatmif ypfwifvkduf
onf/ ]uJ tm;vHk; ]P} wpfrsufESm a&;Mu&r,f/ tck
tcsdeftwGif; NyD;atmif a&;&rSmaemf/ aemufxyf wpf
rsufESmudk tdrfpm vkyfcJhMu&r,f/ Mum;Muvm;? udkif; ...
a&;Muawmh} wpfwef;vHk; wdwfqdwfvsuf&Sdonf/
pmtkyfawG a&SUrSmxm;um cHkawGay:rSm uav;
i,frsm; NidrfNidrfav;awG xdkifaeMuonf/ vufuav;
awGuvGJ olwdkU rvIyf&Sm;EdkifMu/ rvIyf&Sm;0HhMu/ 'kwd,
cHkwef; tpGef;rS arrDpdk;onf olESihf ab;csif;,SOfvsuf
wpfzufcHkpGef;rS pnfolatmif ]P} ta&;rSm;aeaMumif;?
awGUvdkuf&\/ olu pnfolatmifudk wdk;wdk;av;
ac:vdkufonf/]pnfolatmif? pnfolatmif eifa&;wm
rSm;aew,f/ uBuD; jzpfaew,f} pnfolatmifu wpf
csufvSnhfMunhf\/ olUrsufESmrSm pdwfIyfaxG;aeyHk
&onf/]a[m'DrSm PBuD;u 'Dvdka&;&wm} arrDpdk;u
olUpmtkyf axmifjyvdkufonf/
]arrDpdk;} q&mr\ toHu rdk;csKef;ovdk jrnf
[nf;oGm;\/ arrDpdk;\ vufxJu pmtkyf vGwfus
oGm;avonf/ ]bmjzpfvdkU pum;ajym&wmvJ? tckcsuf
csif;? cHkay:rSm 'l;axmufprf;? 'l;axmufNyD; a&;? aemuf
wpfcg vIyf0Hh vIyfMunhfprf;? BudrfvHk;pm rdoGm;r,f}

arrDpdk;onf cHkay:wGif 'l;axmufvdkuf&\/


olUwpfudk,fvHk; wkefaeonf/ 'l;ESpfzuf\ atmufrSm
ZD;aphvm; ausmufcJ i,fav;vm; rod? zdrdvsufom;
jzpfaeonf/ odkUaomf olae&m ra&TU&J? rvIyf&J? onf
twdkif; ay pma&;&\/ Mumaomf zdrd xm;onhf ae&mu
wpfpwpfp emusifvmonf/ ezl;rSm acG;awG pdkUvm\/
twef;xJrSm olwpfa,mufwnf; 'l;axmuf ae&
onhftjzpf/ 'l;atmufu jyif;xefvmonhf a0'em?
t&SufESihf emusifrI/ emusifrIESihf t&Suf/ t&Suf?
emusifrI? taMumuf? taMumuf? taMumuf/ onf;rcH
Edkifawmhonf\ tqHk; arrDpdk; idkcs vdkufavonf/
]atmifr,f 'l;axmuf cdkif;wmav;udk idk
w,faygh/ tawmf tidk 0goemygw,feJU wlw,f?
xGufcJhprf;... a&SUudk} BudrfvHk;oH jAef;ceJatmuf
oli,fwef; (c) onf wkefvIyfoGm;avonf/
/

ar;cGef; tem*wfwGif BuD;jyif;vmrnhf uav;t


wGuf Nidrf0yfpGm em;axmifjcif;onf wefzdk;jzpfygovm;/
rdwfaqG? oli,fcsif;rsm;tm; dkif;yif; ulnDpdwfudk
ysdK;axmif ray;oihfbl;vm;/
(tifwmeufpmrsufESmrsm;rS)
25

Wikileaks oifcef;pm
usihf0wfeDwdESihf EkdifiHom;ynma&; - 9-10 wef;
rsufarSmufa&;&m avhvma&;?
tpdk;&ESifh tzGJYtpnf; avhvma&;
q&marm&
P
a
r
t
1

1/ oifcef;pm pvQifpjcif; ausmif;olausmif;om;rsm;taejzihf tjcm;olrsm;udk b,fawmhrQ rajymjyvdkonfh tcsuf


tvufrsm;udk pm&if; jyKpkckdif;yg/ atmufygtcsuftvufrsm;ESihf tjcm;t&mrsm; yg0ifEkdifonf/
rdrdarG;aeY? touf? vpm0ifaiG? udk,ftav;csdef? tpdk;&drfae&qHk;t&m? &nf;pm;taMumif;? tD;ar; yghpf0gh'f? &Sufp&m
aumif;wJh tawGYtMuHK? tjcm;t&mrsm; ............
2/ olrsm;wGif rnfonfh vSsKdU0Sufcsufrsm; &Sdaeygoenf;/ tkyfpki,frsm;tvdkuf pm&if; 10 csufpD jyKpkckdif;yg/
ausmif;om;
cifyGef;a,musfm;? ZeD;r,m;
a&SUae
q&m0ef
ausmif;q&mr
orw
awmfvSefa&;orm;
&kyf&Sifrif;om;
ppfom;
3/ ausmif;olausmif;om;rsm;udk 3-5 OD;pD yg0ifaom tkyfpki,frsm; zGJYay;yg/ tkyfpktvkduf atmufyg acgif;pOfrsm;udk
aqG;aEG;&efajymjyyg/ rsufarSmufurmMuD;wGif vuf&Sd jzpfysufaerIrsm; (3 ckcefY) ESihf tcif;tusif; tD&wf? tm&yfurm? jrefrm? w&kwf? tar&duef? xdkif;? tdEd,? tmqD,H
4/ tkyfpktvdkuf rdrdwdkY avhvmaqG;aEG;rIrsm;udk wpfcef;vHk;odkY jyefvnfwifjyaqG;aEG;Muygap/
5/ tkyfpktvkduf qufvufjyD; atmufyg owif;acgif;pD;rsm;xJrS pdwf0ifpm;zG,f&m taumif;qHk; (5) ckESihf ysif;p&m
acgif;pOf (5) ckudk xkwfEIwfjyD; aqG;aEG;rnf/ rnfonfhtwGufaMumihf pdwf0ifpm;zG,f&m (odkYr[kwf) ysif;p&m
jzpf&ygoenf;/
-----ynma&;? ppfa&;? txl;vsKdU0Sufcsuf? ppfqifa&;rsm;? ysufpD;qHk;&HI;&rIrsm;? rkefwkdif;ab;'Pf? tusOf;om;rsm;?
apmfum;cH&jcif;? ao'Pf? xGufajy; wdrf;a&Smifvmolrsm;? udk,fusihfw&m;ysufpD;jcif;? ta&;MuD; pm&Gufpmwrf;rsm;?
txl;axmufvSrf;a&;? raygufMum;ap&? jypfwifa0befjcif;? 0rf;enf;aMuuGJzG,f&mowif;? vl&Tifawmfrsm;?
armf',f*Jrsm;? zGwJh qGwJh bavmh*grsm;? EkdifiHa&; bufajymif;vmolrsm;? bufrvdkuf owif;Xmersm;? bufvdkuf
owif;Xmersm;? aps;MuD; rD;avmifjcif;? trsKd;om;nDvmcH? vufeufcsjcif;? rk'drf;usihf cHvdkuf&jcif;? awmfvSefykefuef
jcif;? 88 ausmif;om;rsm;? trsKd;orD; vIyf&Sm;rIrsm;? ausmif;om; vli,f nDvmcH? SPDC, KNU, NLD, ABSDF,
USDA, SSA, NMSP, DKBA, KIO, WLB, tmqD,H tm;upm;yGJawmfwGif a&TwHqdyf 10 ck&jcif;? ukvor*?
ausmif;q&mrsm; vpmwdk;jrifha&; qEjyjcif;? a&vTrf;rdk;rI? &GmvHk;uRwf rD;&dIU cH&jcif;? oMuFefyGJawmftwGif; um;arSmufjcif;?
rJvdrfjcif;? jrKdUawmf0efom; pmar;yGJusjcif;? ukefaps;EIef; MuD;jrifhvmjcif;? b@ma&;rSL; aysmufqHk;aejcif;? ----6/ rdrdwkYd tkyfpktvdkuf a&G;cs,fxm;aom pdwf0ifpm;zG,f&m acgif;pOfrsm;wGif wGJzuf yg&Sdaewwfonfh vSsKdU 0Sufcsuf
rsm;udk qufvufjyD; pm&if;jyKpkMurnf/ acgif;pOfwpfckvQif vSsKdU 0Sufcsuf (10) csufcefYudk azmfxkwf aqG;aEG;ckdif;yg/

26

P ed'gef;
a
0DuDvdcf'f Wikileaks qdkonfrSm tb,fenf;/ rnfonfh &nf&G,fcsufjzihf
r axmifaomif;aygif; rsm;pGmaom tar&duef tpdk;&\ tD&wfESihf tmz*efepwef
t ppfa&;vSsKdU0Sufcsuf pm&Gufpmwrf;rsm;udk wurmvHk;odkY azmfxkwf? aygufMum;apcJhyg
oenf;/
2
jrefrmEkdifiHESifh ywfoufaom 0DuDvdcfpf pm&Gufpmwrf; rnfrQ&Sdaeoenf;/
rnfonfh t&mrsm; yg0ifygenf;/
usihf0wfeDwdt& 0DuDvdcfpfonf w&m;rQw rSefuefygovm;/
oifcef;pmwGif ausmif;om;rsm;taejzihf txufyg acgif;pOfwkdYudk
avhvmMu&rnfjzpfonf/ oufqdkif&m taMumif;t&mtvdkuf rSwfpkrsm;udkvnf;
zwf&I avhvmMu&rnf/ 0duDvdcfpfowif;rsm;? owif;pm aumufEIwfcsufrsm;?
oHk;oyfcsufrsm;udkvnf; avhvmMu&rnf/
q&mq&mrrsm;taejzihf rSwfpkrsm;udk rdwLul;,ljyD;vQif jzefYa0ay;yg/

ausmif;oifcef;pm tpDtpOf

vdktyfaom oifaxmufulrsm;/

uGefysLwmESihf tifwmeuf/ 0DuDvdcfpfqdkif&m rdwLpm&Guf rsm;?


0DuDvdcfpf wnfaxmifol *sLvD,eftmqef;\ yHk&dyfvTm
(armu r*Zif;pmrsufESm wGif azmfjyxm;onf/)? owif;rsm;/
owdjyKp&mrsm;/
/ oifcef;pmwGif pdwfysufzG,f
&m taMumif;t&mrsm; yg0ifygonf/ Oyrm - vltrsm;tjym;
aoaMuysufpD;rI? zrf;qD;cH&rIrsm;? ppfpcef;rsm;wGif nOf;qJ
ESdyfpufrIrsm; yg0ifEkdifonf/ txl;ojzihf tifwmeuf pmrsuf
ESmrsm;wGif 0DuDvdcfpfESihf tjcm;aom owif;rsm;rSm pdwfESvHk;udk xdcdkufzG,f&m &SdaeEkdifonf/ q&mq&mrrsm;rS xdef;odrf;
udkifwG,fwwf&ef ta&;MuD;onf/ tzGJYtpnf;rsm;ESihf EkdifiHtpdk;&rsm;\ txl; vSsKdU0Sufcsufrsm;udk aygufMum;apcJhonfh
0DuDvdcfpftaMumif;ESifh rD'D,mopfudk OD;pm;ay; oifMum;jcif;jzpfjyD;vQif ausmif;om;rsm;taejzihf aqG;aEG;oHk;oyfjyD;
rD'D,mopf taMumif;udk od&Sdap&eftwGuf OD;wnf &nf&G,fonf/

bmom&yf -Civics and Citizenship


oifaxmuful - pm&Gufydkif;rsm;? ydkpwmpm&GufMuD;
owif;rdwLrsm;?
tcsdef - 1 em&D cGJ --- 2 csdef

aemufqHk;wpfcsuftaejzihf ausmif;om;rsm;udk 'Dbdwf Debate vkyfcdkif;jcif;jzihf ed*Hk;csKyfrnf/


tkyfpktvdkuf axmufcH&onfhtcsufESihf uefYuGuf&onfh tcsuf (10) csuf aqG;aEG; &SmazGcdkif;yg/

0DuDvdcfpfrSm
0DuDvdcfpfrSm jyemudk
owif;vGwfvyfcGihf csefyD,Hqdkonfudk rD;arT;&SmazGol? zGol? qGol? vHkjcHKa&;udk
axmufcHygovm;/
xdckdufapol[k ,lqygovm;/

27

urm hausmif;q&mMuD; OD;oefY touf 102 ESpfajrmuf arG;aeU

2011 Zefe0g&D 22 &ufaeYonf urmY


jidrf;csrf;a&; Adokum? ukvor*? wwd,ajrmuf taxG
axG twGif;a&;rSL;csKyf? yef;waemf trsKd;om;ausmif;tkyf
MuD; OD;oefY\ 102 ESpfjynfh arG;aeY&uf jzpfonf/
OD;oefYrSmukvor*taxGaxGtwGif;a&;rSL;
csKyftjzpfeJY 1961 ckESpfuae 1971 ckESpftxd oufwrf;
ESpfMudrf EdkifiHwuma&;&mrsm;udk atmifatmifjrifjrif
xrf;aqmifcJYoljzpfaomfvnf;? olYADZ0goemeJY rlv
ya&mfzuf&Sife,f tvkyfrSm ausmif;q&m jzpfonf/
yef;waemfjrdKU txufwef; ausmif;q&mb0
wGif trsKd;om;ynma&;eJY pm&dwr@dKif jyKjyifzdkYwGuf
uavmiftrsKd;rsKd; oHk;jyD; aqmif;yg;rsm;? pmtkyfrsm; a&;
om;cJYonf/ ukvor*? taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf
wm0efjzifh EdkifiHwum a&;&mrsm;wGif yg0ifajz&Sif;ae&
csdefwGif ausmif;q&mMuD; OD;oefY&JU wnfjidrf&ifYusufpGm
vkyfudkif aqmif&GufrIrSm urmYacgif;aqmifrsm; tMum;
rSm ykyf&[ef;rif;MuD; wpfyg;vdkyJ[k tar&dueforw
*Refqifu csD;usL; cJY&onf/
OD;oefYudk 1909 ckESpf Zefe0g&Dv 22 &ufaeY
wGif yef;waemfjrdKUwGif arG;zGm;cJYonf/ zcifjzpfol
OD;zdk;ESpfrSm rlqvif? Ak'bmom rdb 2 yg; rS qif;oufol
jzpfonf/ i,fpOfu yef;waemf txufwef;ausmif;wGif
ynm oif,lcJhjyD;? &efukef wuodkvfwGif ordkif;bmom
&yfudk qufvuf oif,lcJhonf/ wuodkvfrS jyefvmjyD;
28

aemuf yef;waemfjrdKU trsdK;


om;ausmif;wGif ausmif;
q&mtvkyfudk 0ifa&muf
vkyfcJYonf/ touf 25 ESpf
wGif xkdausmif;\ ausmif;
tkyf jzpfvmcJhonf/
touf 15 ESpfwGif yxr
qHk; t*Fvdyf bmomjzifY
aqmif;yg; a&;om;cJYjyD;? jref
rmbmomjzifY jynfa&; jynf
&moifMum;enf;? EdkifiHaygif;
csKyftoif;MuD; ausmif;oHk;
pmtkyf? ArmopfESifY ynm
opf? jynfawmfomc&D; (oHk;
tkyfwGJ) tygt0if pmtkyfrsm;ESifY aqmif;yg;rsm;pGm
a&;om;cJYonf/ a*stufpfzmeDAJvf wnfaxmifaom
]*Eavmur*Zif;} tzGJY0ifjzpfjyD;? bmomjyefjydKifyGJrsm;
wGif ocifbaomif;ESifhtjydKif yxrqk tMudrfMudrf &&Sd
cJhol jzpfonf/
ukvor*? taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyf
&mxl;udk tm&Som;xJrS yxrqHk; &&SdcJYoljzpfonf/
OD;oefY&JU ukvor* &mxl;oufwrf; twGif;wGif usL;
bm; 'Hk;ysHta&;eJY uGef*dkjynfwGif;ppfudk atmifatmif
jrifjrif udkifwG,fajz&Sif; ay;EdkifcJhonfhtwGuf urmu
csD;usL;cJY&onf/
1966 ckESpf 'DZifbm 2 &ufaeYrS 1971 ckESpf
'DZifbm 31 &uftxd taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyf
'kwd, oufwrf;wGifvnf; 1967 ckESpf tm&yf-tpa&;
ajcmuf&ufppfyGJ? 1968 ckESpf bm&def;ta&;? csufudkpvdk
AufuD;,m;udk qdkAD,ufusL;ausmfrI? 1971 ckESpf
ygupwefrS b*Fvm;a'Y&Sf cGJxGufrI? tdEd,-ygupwef
uuf&SrD;,m; jyemrsm;udk wnfwnfjidrfjidrf ajz&Sif;
ay;EdkifcJYonf/ ppfat;acwf t"du EdkifiHwum tzGJY
tpnf;MuD;wGif vlrSefae&mrSef a&muf&SdcJYoljzpfaMumif;
20 &mpk urmausmfyk*dKvfrsm; pmtkyfwGif azmfjy xm;
onf/

ukvor*rSm a,bl,stm;jzifY tar&duef jynfaxmif


pk xnfh0ifaiG trsm;qHk;jzifY e,l;a,mYcfwGif wnf&SdjyD;?
tar&duefudk rsufESmom tay;qHk;? tar&duef
xdef;csKyfcH tzGJYtpnf;MuD;jzpfaMumif; rufqmcsL;quf
wuodkvf (M.I.T) rS bmomaA' ygarmu Noam
Chomsky u ajymonf/ OD;oefY twGif;rSL;csKyfjzpfaom
1960 jynfhESpfawGrsm;wGifom tar&duef&JU ukvor*
tay: vTrf;rdk;onfh MoZmudk wGef;vSefxm;EdkifaMumif;
tifwmAsL; wpfckwGif azmfjycJYonf/
aemftrf acsmrfpuD;u ]usaemf OD;oefYeJY 1966
'DZifbmrSm wpfOD;csif; awGYjyD; pum;ajymcJYygw,f/ ol
AD,uferfppfudk rvkdvm;wm yGifYyGifYvif;vif; ajymjy
w,f/ 'gayrJY tar&duef tpdk;&u AD,uferfppfyGJ
usL;ausmfrItay: w&m;0if uefYuGwfrI vkyfr&atmif
ukvor*udk trsKd;rsKd; ydwfyifxm;w,f/ EdkifiHwdkif;
AD,uferf ppfyGJudk qefYusifaeayr,fh ukvor*u
jidrfaew,f/ OD;oefYeJY tar&duefMum;rSm oabmrwl
wmawG &Sdayr,fh? olvdk vlrsKd;awmif bmrSrwwfEdkif
bl;/ aemuf tmz*efepwefudk &k&Sm; usL;ausmfawmY
ukvor*u csufcsif;x wm;jrpfw,f/ tar&duef

AD,uferfudk 0ifawmY vufydkuf Munfhae&w,f/


tar&duef&JU MoZmvTGrf;rdk;rIudk olvnf; rMudKufbl;} [k
Propaganda and the Public Mind tifwmAsL;
pmtkyf pmrsufESm 40 wGif azmfjyxm;onf/ 'kwd,
oufwrf;ukefjyD; wwd,tMudrf &mxl;oufwrf; xyf
,lzdkY wdkufwGef;rIawGudk OD;oefYu vHk;0 y,fcscJYonf/
1974 ckESpf Edk0ifbm 25 &ufaeYrSm tqkwf
uifqmESihf e,l;a,mYcfjrdKUwGif OD;oefY uG,fvGefoGm;
cJYonf/ OD;oefY qEt& olY&kyftavmif;udk &efukefudk
jyefo,fcJhaomfvnf;? 'DZifbmvxJrSm &efukef
wuodkvf ausif;om;rsm; OD;aqmifonfh emrnfausmf
]OD;oefY ta&;tcif;} jzpfyGm;jyD;aemuf a&Twd*Hk awmif
zufrkcf uefawmfrif yef;jcHteD;rSm *loGif;oj*K[fcJYonf/
udk&J

29

uav;rsm;twGuf enf;ynm

oQif,E&m;

ESifh
1999 -2000 0ef;usifu uGefysLwm tifwm
eufrSm chatroom vdkYac:wJh vlrjrifyJ tcsif;csif;
qufoG,f ajymMum;rIawG vkyfcJh&muae udk,fcif&m
rif&m site awGzGifhNyD; us,fus,fjyefYjyefY qufoG,fvdkY
&wJh vlrIa&; uGef,ufawG wpwp ay:aygufvm
ygw,f/
2002 ckESpfavmufrSm friend star pwif
ay:aygufvmNyD;? aemufESpfrSmawmh 'gudkxyfNyD; tqifh
jrifhxm;wJh myspace uGef,ufay:vmovdk? 2004
ckESpfrSmawmh tckxd vltrsm;wGifwGif us,fus,f oHk;
aeMuwJh Facebook ay:aygufvmwmyg/ Twitter udk
awmh 2006 ckESpfrSm poHk;vmMuw,fvdkY puFmylEdkifiH
uGefysLwmpepf NCS &Jh tMuD;wef;tMuHay; OD;Oum
MuLazuajymygw,f/
vlrIa&;uGef,ufrSm "gwfyHkawG pmawG zvS,f
Mu&HkwifruyJ games upm;wmawGyg awGYvm&NyD;
owif;
tcsuftvufawGudkyg
jrefjrefqefqef ysHU ESHY ap

30

cJhygw,f/
'DvlrIa&;uGef,ufawGxJrSm facebook [m
toHk; trsm;qHk;jzpfNyD; oleJYtwl wGJoHk;wwf wmu awmh
twitter vdkYac:wJh facebook tayghpm;av;yg/ twitter
[m facebook vdk 0bfqdkuf pmrsufESmxJ 0ifp&m
rvdkyJ vG,fvG,fulul oHk;vdkY&ayr,fh Facebook vdk
udk,fodapcsifwJholom rodapyJ vlwdkif; 0ifMunfhvdkY
&ygw,f/
emr,fausmf yk*dKvfawG&Jh vkyfudkifaqmif
&GufrIudk tcsdefeJYtrQ trsm;odatmif owif;jzefYwJh
ae&mrSm twitter u vlxkxJudk wdkfuf&dkuf a&mufoGm;
apygw,f/
Twitter udk email eJY ay;ydkYvkdY &ovdk
vufudkifzHk;awGu SMS 0efaqmifrIuwqifh ay;ydkYvdkY
&ygw,f/ Facebook udk uGefysLwmeJY vufudkifzHk;awG
rSm oHk;r,fqdk&if facebook application vdkYac:wJh
pm&if;0ifxm;&ygw,f/ Twitter rSm pmvHk;a& 140
yJ a&;vdkY &ayr,fh facebook rSmawmh
udk,fwifcsifwJh taMumif;t&mudk pmeJYjzpfap
"gwfyHkjzpfap wifvdkY &ygw,f/
avmavmq,f jrefrmEdkfifiHrSm
vli,f trsm;pk[m "gwfyHkzvS,fwmeJY
owif;zvS,fwmawG twGuf Facebook udk oHk;aeMuwm awGY&ygw,f/

tifwmeuf uGef,uf
urmhvlOD;a&oef;aygif; 7 axmif avmuf&SdwJh
xJu vmr,fh ESpfqef;rSm tenf;qHk; oef;aygif; 2
axmifavmuf[m uGefysLwm? tifwmeufudk oHk;pGJ
Mur,fvdkY cefYrSef;Muygw,f/ 'DtxJu zGHUjzdK;qJ EdkfifiH
awGrSm tck 21%avmufom oHk;pGJae&mu topfpNyD;
oHk;pGJr,fholawG wdk;vmrSmrdkY World Wide Web vdkY
ac:wJh tzGJYMuD;u urmhEdkfifiHawGtwGuf uGefysLwm
oHk;pGJrI ydkrdk vQifjrefNyD; vG,fulapzdkY MuHqaeygw,f/
uGefysLwm 0bffpmrsufESm awGudk vltawmf
rsm;rsm;oGm;a&mufNyD; zGifh0ifEdkfifMuayr,fhtrsm;uawmh
pmrwwfMuwmaMumifh toHk; rjyKEdkfifMubl;vdkY World
Wide Web tzGJYu ajymygw,f/
Tim Berners- Lee [m 1989 ckESpf
uwnf;u World Wide Web vdkYac:wJh urmvHk;
qdkfif&m uGef,ufudk xlaxmifMuzdkY tMuHjyKcJhol
jzpfygw,f/ 'g[m tck tifwmeufvdkY trsm;odMuwJh
uGef,uf&JU yxrqHk; yHkpHudk tar&duef EdkfifiHom;awG
wDxGifcJhNyD; wJhaemuf ESpfaygif; 20 avmuftMumrSm
tMuHjyKcJhwm jzpfygw,f/
tifwmeufqdkwmu uGef,ufawGudk quf
oG,fxm;wJh uGef,ufMuD;yg/ oef;eJYcsDwJh uGefysLwm

oHk;pGJolawG[m tifwmeufu wqifh wa,mufeJY


wa,muf qufoG,fEdkfifygw,f/ 'Dvdk qufoG,f&mrSm
0bfpmrsufESm[m t"du ae&m,l xm;ygw,f/ tck
tcgrSmawmh 'DvdkqufoG,fwmawG[m 0bf pmrsufESm
ay: tajccH raeawmhyJ vlrIa&; uGef,ufawG? aemuf
iPhone vdk vufudkifzHk;awGeJY oHk;pGJvmMuygjyD/
World Wide Web udkzefwD;cJhol Tim
Berners- Lee uawmh ol[m vlxkMum; tcsif;csif;
tquftoG,f vkyfwJhae&mrSm tultnDawG ay;Edkfif zdkY
&nf&G,fNyD; vkyfcJhwmvdkY ajymygw,f/ ol[m tpydkif;rSm
0bfpmrsufESmawGudk zefwD;ay;EdkfifwJh Hypertext
Markup Language vdkYac:wJh HTML udk wDxGifcJh
ovdk Hypertext Transfer Protocol vdkYac:wJh
HTTP 0bfvdyfpmawGudk zefwD; Edkfifatmifvnf; vkyf
aqmifay;cJhygw,f/
olwdkY[m Web Science Trust vdkYac:wJh
odyHqdkif&m tzGJYeJY yl;aygif;NyD; 0bf toHk;jyKolawG ydkNyD;
vG,fvG,fulul oHk;EdkfifzdkYtjyif vufudkifzHk; enf;ynm
wdk;wufvmatmifvnf; vkyfaqmif aeMuygw,f/
tifwmeuf vGwfvyfcGifhudk tpdk;& tcsKdU[m
ydwfyif wm;qD;wwfMuygw,f/0bfqdkufawGudk trsm;
jynfolu 0ifMunfhvdkY r&atmif ydwfyifwmrsKd;yg/

31

Civilization Past to Present - GREECE

jrdKUjy ,Ofaus;rIrsm; xGef;um;vmcJhjcif;


a&S;a[mif; - acwfopf *&d ,Ofaus;rI
32

r*Fvmyg uav;wdkYa&/
pOf;pm;Munfhprf;yg/ wu,fvdkYrsm; zdk;zdk;zGm;zGm;eJY azazar
arwdkYvdkyJ uav;wdkYvnf; t0wftpm;awG qifwl
0wfMu&r,f/ 'grSr[kwf&if vlt&dk;awGeJY upm;Mur,f/ oH
vGifqDeJY a&pdrfcsKd;r,f/ 'grSr[kwf&if vl wpfaomif;eJY twl
upm;Mur,f/ 'gawG[m a&S;a[mif; *&djynfMuD;rSm uav;
wdkY MuHK&r,hf t&mawGyg/
Oa&myawmifzufydkif;u wkdif;jynfjzpfwJh *&djynf[m
awmifwef;awGxlxyfjyD; ajcmufaoGYvSw,f/ uRef;i,f
awGeJY qdyfurf;awGvnf; trsm;MuD; &Sdygw,f/ tMuD;qHk;jrdKU
uawmh atoifjrdKUyg/
uJ tck... ukefvGefcJhavjyD;aom tESpf 2500 udk
aemufaMumif;jyefc&D; vSnfhMunhfMuygOD;pdkY&,f/

q&mr*Fvmatmifrif;

'Drdkua&pD pepf pwif arG;zGm;cJhjcif;


uav;wdkYa&....
'Drkdua&pDqdkwJh toHudk Mum;zl;Muw,faemf/ b,fwkef;u b,fae&mrSm Mum;zl;MuovJuGJY/ ]'Drkdua&pD} udk em;vnfatmif?
usihfoHk;wwfatmif avhvmxm;oihfygw,f/ aemufjyD;awmh jrefrmh'Drdkua&pDacgif;aqmif[m b,folvJ[if/ 'DtywfrSmawmh
'Drkdua&pDpwifcJhwJh &mZ0ifav;udk ajymjyr,f/
c&pfawmf rzGm;jrifrD tESpf 500 avmuf (bDpD 507 ckESpf) rSm atoifjrdKUjyEkdifiH&JU acgif;aqmifjzpfwJh uavoef;edpf[m
]'Drdku&ufwD;,m;} vdkY ac:wJh EkdifiHa&;pepfopfudk wDxGifcJhygw,f/ t"dyg,fuawmh ]vlxku tkyfcsKyfjcif;} vdkY&ygw,f/ tESpf
200 avmufom *&drSm &SifoefcJhayr,fh rsufarSmufacwf urmMuD;&JU r&Sdrjzpf EkdifiHa&;pepftaeeJY 'Drdkua&pDpepf &SifoefapzdkY
twGuf wkdif;jynfwkdif;u jynfolvlxkawG[m MudK;pm;aeMuygw,f/
uav;wdkY aexkdifwJh &yf&Gm? jrdKUe,f? jynfe,feJY EkdifiHrSmaum 'Drdkua&pD tkyfcsKyfa&;&atmif b,fvdk vkyfMurvJ[if/

a&S;a[mif; *&d 'Drdkua&pDpepfrSm t"dutcsuf 3 csuf&Sdw,f/


tufvufqD;,m; Ekklesia
vdkYac:wJh vlxknDvmcHudk *&d
a,musfm;wkdif; wufa&muf ydkif
cGihf &Sdw,f/ tJ'DrSm EkdifiHom;
wpfOD;OD;udk jypf'PfaMumihf wdkif;
jynfuae 10 ESpf wdwd ESifxkwf
ykdifcGihf Ostracism ay;xm;
w,f/ jynfoljynfom; trsm;pk&JU
'Ddrdkua&pD rJqEt& qHk;jzwfMu
w,f/ tc&dkaygvpf awmifajc
ae&mrSm wESpfudk tMudrf 40
avmuf awGYqHkpnf;a0; cJhMu
w,f/

'kwd,ta&;MuD;wJh tpktzGJYuawmh vlrsKd;EG,fpk


wpfpkuae udk,fpm;vS,f 50 OD;eJY pkzGJYxm;wJh
rsKd;EG,fpk 10 pk&JU ]vl 500 aumifpD} Boule
jzpfygw,f/ wpfESpf oufwrf;&Sdw,f/ aeYpOf pnf;a0;
MujyD; pDrHtkyfcsKyfa&;udk aqmif&GufMuygw,f/ ppf
oabmFeJY ppfjrif;awGudpudk udkifwG,fMuw,f/
oHwrefawGeJY awGYqHkw,f/ t"dutm;jzihfawmh
vlxknDvmcH Ekklesia rSmwifjy&r,fh ta&;udp
awGudk a&G;cs,fxm;&wmyg/
aumifpD&mxl;awGudk ]rJEdIuf} a&G;cs,fcJhMuowJh/
qErJay;wmxuf ydkjyD;awmh 'Drkdua&pD usw,fvdkY
,lqcJhMuw,f/ aiGaMu;eJY vlMudKufrsm;jcif;awGu
vTrf;rdk;cGifh r&Sdawmhbl;aygYaemf/
&moufyef &mxl;,lxm;jcif;eJY ukd,fusKd;pD;yGm;&Smjcif;
awGudkvnf; wm;qD;xm;jyD;jzpfw,f/

wwd, r@dKifuawmh w&m;a&;


Dikasteria jzpfygw,f/ touf
30 txuf a,mufsm; 500 udk aeY
pOf rJEdIufa&G;cs,fMuw,f/ tpktzGJY
3 ck xJrSm 'Dr@dKif[m 'Drdkua&pD
pepftwGuf tm;taumif;qHk;
jzpfw,fvdkY tawG;tac:ynm&Sif
t&pwdkw,fu rdefYqdkcJhzl;w,f/
bmjzpfvdkYvJqdkawmh w&m;a&; tzGJY
rSm tmPm tuefYtowfr&Sd ydkif
xm;vdkYyJ/ &JtzGJY rxm;cJhbl;/ trsm;
qEt& pD&if qHk;jzwf Muw,f/

bDpD 460 ckESpfrSmawmh ppfAdkvfcsKyf Pericles uae ]wpfa,mufxJu tkyfcsKyf


wJh tmPm&Sifpepf} udk t"r twif;tusyf usihfoHk;cJhvdkY a&S;*&d 'Drdkua&pD pepf
aysmufuG,foGm;cJh&w,f/ 'gayrJh acwftqufquf urmhEkdifiHa&; avmurSm
awmh 'Drdkua&pD pHEIef;awGudk &SifoefzdkY EkdifiHa&;orm;rsm;eJY vlxk[m MudK;pm;
cJhMuw,f/ MudK;pm;aeMuqJ/

33

jrdKU jyEkdifiHrsm; ay:xGef;vmcJhjcif;


jrKdU jyEkdifiHqdkwm[m wkdif;jynfi,fav;yg/ jrdK Yav;wpfjrdKUom &Sd
wJh wkdif;jynfvdkY qdk&r,f/ (*&dvdk ] ydkvpf} Polis vdkYac:w,f?
"Politics" qdkwJh ]EkdifiHa&;} pum;vHk;&JU yif&if;vnf;jzpfw,f/ )
rsufarSmufacwfrSmvnf; rdkemudkeJY vlZifbwf EdkifiHi,fav;
awG[m jrdKYjyEkdifiHawGyg/
aMu;acwfumv Bronze Age rSm *&da'owGif; jrdKU jy
EkdifiHi,fav;awG trsm;tjym; &SdcJhw,f/ urmausmf uAsm
q&mMuD; [dk;rm;&JU r[muAsm&SnfjzpfwJh tDvD,uf Homer's
Iliad pmtkyfrSwfwrf;t& od&wJh udk,fykdif bk&ifawGeJY jrdKU jy
EkdifiHav;awGuawmh Mycenae, Sparta, Pylos, Athens, Corinth, Ithaca wdkYjzpfMuygw,f/ bDpD 300 avmuf
rSmawmh 'DjrdKU jyekdifiHav;awGudk pkpnf;jyD; *&dtifyg,mMuD;udk
wnfaxmifcJhMuawmhw,f/
txifu& jrdKU MuD; 2 jrdKU uawmh atoifjrdKUeJY pygwmjrdKU
awGyJjzpfw,f/ atoifudk jrdKUoljrdKUom;awGutkyfcsKyfcJhMuwm
yg/ bk&ifawG? ppfolMuD;awGu tkyfcsKyfcGihf r&cJhMuygbl;/ pygwm
uawmh ppfyGJawGeJY ppfwyfMuD;aMumifh emrnfMuD;cJhw,f/ tJ'D
jrdKU 2 jrdKU[m rMumrMum ppfqifETJ wdkufcdkufcJhMuygw,f/

34

r[muAsm&SnfMuD;udk ordkif;0if x&dk*sefppfyGJ tv,favmufrSm


pwif a&;zGJYcJhw,fvdkY qdkygw,f/
x&dGKifjrdKU MuD;udk 0dkif;wdkufMuwJh x&dk*sifppfyGJMuD;rSm ppfy&d,m,f
MuG,f0pGmeYJ ppfol&Jaumif;rsm; 0rf;AdkufxJwGif ykef;ckd aeonfh
{&mr jrif;&kyfMuD;udk jrdKUwGif;odkY ydkYEkdifcJhvdkY ppfatmifEkdif
cJhMuzl;w,f/

]t&mcyfodrf;wdkYxuf MuD;us,faom t&m ESpfck


&Sdownf;/ wpfckum; tcspf? wpfckum; ppf}
Homer's Iliad

tdkvrfyD,HZl;&yf ewfbk&m;ausmif; (atoifjrdKU) - Adokumvuf&m Oyrmwpfckyg/


bDpD2 &mpku pwifaqmufvkyfcJhwm tjyD;owfzdkY tESpf 700 MumcJhygowJh/

a&S;*&dawG[m AdokumtausmfawGyg/
tc&dkydkvpfawmifukef;ay:u ygoDEGef Parthenon ewf bk&m;ausmif;aqmif[m teSpf
2000 ausmfcJhygjyD/ atoif jrdKUudk tay:pD;u
ae &IjrifvdkYvnf;&w,f/ tmoDem ewforD;
udk *kPfjyKylaZmfwJh bk&m; ausmif;aqmifyg/

35

tESpf 2500 MumjrifhcJhjyDjzpfonfh

Epidaurus theater [if;vif;jyif yGJMunhfpifudk ,aeYacwftxd toHk;jyKaeMuqJyif

a&S;a[mif; *&d[m MuD;us,fcrf;em;vSycJhw,f/


Zmwf&HkoDatwmMuD;awG? uAsm? tEkynmeJY odyH
enf;ynmawG[m vlxktwGuf ta&;MuD;cJhw,f/
'DaeYacwftxd ta&;yg vTrf;rdk;aeqJyg/
a&S;a[mif; *&drSm a,musfm;av;awGom ausmif;wufcGihf&SdcJhw,f/
csrf;omwJh olawG&JU om;awGudkom ausmif;ydkYMuwmyg/ qif;&Jom;
uav;awGuawmh tvkyfvkyfMu&w,f/ 7 ESpfrSm pjyD;awmh ocsFm?
uAsm? *DweJY ajy;ckefypf tm;upm; bmom&yfawGudk avhvmMu&w,f/
ajy;ckefypf tm;upm; bmom&yf[m pma&;? pmzwfbmom&yfvdkrsKd;yJ
ta&;MuD;cJhowJh/ touf 12 ESpfrSm vlMuD;t&G,f a&mufjyDvdkY owf
rSwfjyD; upm;p&mawGudk bk&m;ausmif;rSm oGm;tyfMu&awmhw,f/
rdef;uav;awGuawmh touf 13 ESpfrSm tdrfaxmifjyKMujyD/

'DuaeYacwfrSmawmh uav;wkdif; ausmif;wufcGihf&SdMuw,f/ tcrJh ausmif;


ynma&; pepfudk usihfoHk;ygw,f/ touf 15 ESpftxd uav;wkdif; ausmif;rSm &SdzdkY
Oya' vkyfxm;w,f/ 0goemyg&m oifwef;eJY toufarG; tvkyftudkifawGudk
udk,fwkdif a&G;cs,fcGihfay;xm;ygw,f/
36

tdkvHypf yGJawmf
tdkvHypfjrdKU jyEkdifiHav;rSm ewfrif;MuD; Zeus
Zk&yfudk *kPfjyKwJh taeeJY tm;upm;jydKifyGJawG
usif;ycJhMuw,f/ yGJawmfumvawGrSm ppfyGJ
awGudk &yfqkdif; xm;Muw,f/ bDpD 776 ckESpfu
pwifcJhwJh tdkvHypfyGJrSm pankration eyrf;yGJ[m
xl;jcm;vSw,f/ rsufvHk;udk xkdk;azmufwmu
vGJ&if tm;vHk; vkyfEkdifw,f/ yxrqk wpfckwnf;
&SdjyD; tMuD;tus,f *kPfjyKMuwm/ csyf0wf wef
qmawG 0wfqif&wJh tajy;jydKifyGJ[mvnf;
xl;jcm;w,f/ trsKd;orD;awGuawmh ewfrif;MuD;
&JU rdzk&m; [m&m ewforD;udk ylaZmfwJh taeeJY
oD;oefY upm;Muygao;w,f/
&dkrefawGu *&dtifyg,mudk wdkufckduf odrf;ydkuf
jyD;wJhaemufrSmawmh tdkvHypfyGJawGtm;vHk; qdwf
okOf; aysmufuG,fcJh&awmhw,f/
tESpf 1500 ausmfMumjyD;wJhaemuf 1896 rSm
acwfay: EkdifiHwum tdkvHypf jydKifyGJawGudk
atoifjrdKUrSm jyefvnfvdkY pwifupm;cJhMuygw,f/
2004 ckESpfrSmvnf; *&drSmwpfMudrfupm;cJhw,f/
4 ESpfwMudrfusif;ywJh tdkvHypfyGJawmfudk 2012
ckESpfus&if vef'efjrdKU rSm upm;Muygvdrfhr,f/

37

aqmif;yg;

bkef;awmfMuD;awG
oifay;vdkufwJh vlrI b0
t&Sif Z0e ("rmp&d,)
jrefrmawG&JU aeYpOfb0awGxJ bkef;awmfBuD;
ausmif;u ay;vdkufwJh todtjrifawG? tawG;t
MuHawG[m vlrIpepfwpfckvHk;udk vTrf;NcHKxm;ygw,f/
wcsKdUacwfeJY ravQmfnDwmawG tH0ifcGifus rjzpfawmh
wmawG &Sdayr,fh? ,aeYxdwefzdk;&SdNyD; b0aexdkifrIudk
tqifhtwef;jrifhatmif jyKvkyfay;wJh oifMum;rIawG
vnf; &SdaeqJyJ jzpfygw,f/
,aeYacwftjrifeJYMunfh&if &,fp&maumif;
wm jzpfaewmawG&Sdygw,f/ 'gayrJh ,aeYvli,fawG&JU
tzdk;tzGm;awG[m olwdkY&JU aeYpOfaexdkifrIawGudk bkef;
awmfBuD;ausmif;u &cJhwJh todtjrif? tawG;t
MuHKawGeJY b0udk pa&G;udkuf wnfaqmufMuygw,f/
aps;0,fwm? acgif;avQmfwm? acgif;&dwfwm? a&csdK;wm
(vlrrmrsm; usef;rmcgpudk qdkvdkonf) pwmawGrSm
bkef;awmfBuD;ausmif;u ay;vdkufwJh pmom;vuFm
av;u olwdkY&JU tvkyfvrf;nTef jzpfaew,f/
aps;0,fzdkY ta&;wBuD; udpjzpfae&if ]atmif
ausmfpHaESmif; r0,faumif;} qdkwJh vuFmav;udk
EIwfzsm;u tvdkvdk oGefcsNyD;om; jzpfaew,f/ 'grS
r[kwfvnf; ]vGrf;yHkom 0,fygav}qdkwJh vuFm
av;&GwfNyD; 0,fvdkufMuwmyJ/ we*FaEG? wevFm? t*Fg?
pae 'DaeYawGu aps;r0,faumif;wJhaeY/ Ak'[l;? Mum
oyaw;? aomMum 'DaeYawGu aps;0,f aumif;wJh
aeYawG/ 'Dvdk owfrSwfcsufu tzdk;wdkY tzGm;wdkYxHrSm
tom;usaecJhwmyg/
'DvdkyJ ]uRefrom; pum;rrSef? tkef;jcpfqHxm;
rSefpum;}qdkNyD; owif; pum;wpfck&JU rSefrrSefqHk;jzwfwJh
aywHuvnf; bkef;BuD;ausmif;u ay;vdkufwmygyJ/ ]
38

uRefrom;udk}aeYoifh t"dyg,fazmfvdkufvQif wevFm


Mumomyaw; aomMumaeYawGu owif;rSm;awG
&wwfw,fvdkY olwdkY todxJrSm pJGjrJatmif i,fpOf
uwnf;u pdwfxJrSm yEufcsay; vdkufwmudk/ acgif;
avQmfawmhr,fqdk&if ]tdk;pnfwD; NyD;atmifavQmf} qdkwJh
vuFmudk t&if &GwfwwfMuw,f/ acgif;nyfawmhr,f
qdk&if ]arG;aeY aomMum wevFm? auomqHjzwf rjyK
tyf}/ 'DvuFmav;uvnf; qHyifnyf vrf;nTef
jzpfaew,f/
vlrrmwa,muf emvHxprSm a&csdK;awmh
r,fqdk&if- ]ighom;a&Tawmif a&udka&Smif atmifpHjzdK;
a&csdK;awmh} qdkwJh vuFmu vlrrmudk owdt&if
ay;aeygw,f/ r*Fvm aqmifawmhr,fqdk&ifawmif
]armifapmatmif &ufaumif;aqmif usefwJhig;&uf
raqmifESifh} 'Dvdk nTefMum;cJhw,f/ v,fxGefawmhr,f
qdk&ifawmif ajrcHa&G; &w,f/ tvkyf wpfckvkyfawmh
r,fqdk&if &uf&mZmwdkY jy'g;wdkY e*g; vSnfhwdkY udk a&G;zdkY
nTefMum;xm;w,f/ taygif;toif;aygif;wm? tdrf
axmifzuf a&G;wmawGutp vuFmawGeJY/
OD;Zif;rSwfrdwmwpfck&Sdw,f/ OD;Zif; tazudk

]]
bkef;awmfBuD;ausmif;u
oifay; wJh pmawGrSm vlvlcsif;
arwmxm;wwfatmif udk,fhwm0ef
udk,fausatmif udk,fusifhw&m;awG
aumif;rGefatmif tajccH wnfaqmufay; vdkuf
wmawGudk awGU&rSm jzpfw,f/

}}
owif;rSm;wpfckudk txdwfwvefYjzpfatmif aysmfp&m
taeeJY paemuf vdkufpOfwkef;u tazu ol ausmif;u
oifcJhwJh vuFm&GwfNyD; OD;Zif;owif;rSefrrSef qHk;jzwf
vdkufwm jrif&oltzdkY awmfawmf &,fcsifp&maumif;
w,f/ 'gayrJh oluawmh vkyf&kd;vkyfpOf wpfckudk vkyfvdkuf
&ovdkrdkY bmrS xl;jcm;[ef r&Sdbl;/
'DvdkacwfeJY Munfhvdkuf&if &,fp&maumif;
ovdk xif&wmawG&Sdayr,fh tifrwefrS cspfzdkYaumif;wJh
tavhtusifhawGvnf; &Sdw,f/ 'Dtavhtusifh awGudk
vnf; bkef;awmfBuD; ausmif;uay;vdkufwJh vuFmawG?
uAsmawGeJY b0udk wpfxyfwnf; usatmif vkyfvdkufMu
vdkY cspfp&maumif;oGm;wm trSefygyJ/
]wpfa,mufpum; wpfa,mufem;rSm rcg;&
atmif owdaqmif armifwdkYqdkav ysm;oumodkY csdK
vSap}
]rawGYcdkuf&ef? rusL;vGefESifh? rsufrmefa'go?
rmefrmeudk? csKyfMuav}/ 'DvdkqHk;rpum;awGu &efyGJ
awGudk Nidrf;apcJhw,f/ cspfcifrIawGudk wdk;yGm; apcJhw,f/
]rdOD;zOD;? q&mOD;udk? cl;tvQif? rpm; ESihf} qdk
wJh qHk;rpum;awGu rdbq&morm;awGudk tav;
xm;&ef tNrJ owday;aew,f/ od*Fgavm0g' qHk;rpm?
&Sifr[m&|om&qHk;rpm? usnf;uef&SifBuD; arwmpm?
zdk;olawmfOD;Ek qHk;rpmawG[m aeYpOfoiftH usufrSwfcJh&
ayr,fh ausmif;udkausmcdkif;vdkY &yf&GmxJu vlrIb0
awGxJ ajccswJhtcg ausmif;rSm xm;cJhvdkY&wmawG
r[kwfygbl;/ ausmif;u pmawG[m b0xJrSm wom;

wnf;&Sdaeatmif wnfaqmufMuw,f/
q&mBuD;OD;*dktifum&JU taMumif; pmwpfyk'f
xJrSm &Gmwpf&Gmu Z&yfwpfckrSm ypnf;xkyf arhusefcJhwJh
vlwpfa,muf[m aemuf&ufjcm;NyD;rS tJ'D Z&yfudk
vmjyef&SmwJhtcg olY&JU ypnf;ravsmhbJ jyef&wJh
taMumif;udk a&;xm;wm zwfzl;w,f/ a&S;u jrefrm
awG[m bkef;awmfBuD;ausmif;u ay;vdkufwJh todeJY
b0udk wnfaqmufwm tifrwefrS Nidrfcsrf;wJh vlaerI
b0udk wnfaqmufw,fqdkwm 'DvdkpmawGrSm ckdifcdkif
rmrmoufao wnf&Sdaew,f/
opfwefwGuf? pyg;wGuf? {uwGufpwJh
*Pef;ocsFm wGufenf;awG[m vlaerI b0xJrSm r&Sd
rjzpfvdktyfwJh ynmawGqdkwm xif&Sm;w,f/ OD;Zif;wdkY
i,fi,fu aqmif;OD;ayguf pyg; &dwfodrf;NyD;p umv
awGrSm bkef;awmfBuD;ausmif;awGu &yf&Gm vlxkudk
tultnD ay;&w,f/ &dwfodrf;NyD;wJh v,f&JU twdkif;
txGmawGudk &GmxJrSm&SdwJh olawGuvnf; wGufw,f/
ydkusdef;aoatmif olwdkYv,f&JU twdkif; txGmawGudk
bkef;awmfBuD;ausmif;udk ydkYay;w,f/ bkef;awmfBuD;u
&Gmom;awGvmay;wJh v,f twkdif;txGmawGudk oifykef;
ay:rSm a&;ay;NyD; ausmif;om;awGudk wGufcdkif;w,f/
tm;vHk;pkaygif;wGufvdkY&vmwJh tajzudk v,f&Sifaum?
aumuf&dwform;yg ausauseyfeyfBuD; vufcHMuw,f/
'DvdkaeYpOf vlrIb0xJu tvkyfwdkif;rSm bkef;
awmfBuD;ausmif;u todtjrifawGeJY &SdaeMuawmh
vlwdkif;tay: &yf&Gmbkef;BuD;awG[m MoZmanmif;w,f/
&GmvlBuD;qHk;jzwfvdkY rNyD;jywfEkdifwJh trIrsdK;udkawmif
bkef;awmfBuD;&JU pum;wpfcGef;eJY NyD;jywfoGm;apw,f/
tajccHbkef;awmfBuD; ausmif;pmawGuom
'Dvdkb0aeenf;awGudk csrSwfay;wm r[kwfbl;/ t
qifhjrifhpmawGjzpfwJh o'g? oN*dK[fpwJh pmawGudk oif
Mum;cJhzl;olrsm;&JU pum;[mvnf; &yf&GmxJrSm t&m
a&muf ta&;ygw,f/
][Jh olwdkYu pmwwfaywwfawG? olwdkY
pum;em;axmif} vdkYvlBuD;olrawGu usefwJh &yfol
&Gmom;awGudk qHk;ravh&Sdw,f/ wu,fvnf; oN*dK[fvdk
pmxJrSm tukodkvfub,fvdk? ukodkvfu b,fyHkqdkNyD;
pdwfawGudk o&kyfcGJjyxm;w,f/ tukodkvfqdkwmu
raumif;usdK;udk ay;w,f/ ukodkvfqdkwmu aumif;usdK;
udk ay;w,fqdkwJh todu vlwdkif;rSm&Sdaeawmh o'g?
39

oN*dK[f oifzl;xm;wJh olawGxHu pdwfukd b,fyHk


xm;&r,f qdkwm[mvnf; b0vrf;nTefrI wpfckyJvdkY
vlwdkif;u cH,lxm;Muwm/
vGwfvyfa&;&NyD;p ygvDref'Drdkua&pDacwf
wkef;u pmoifausmif;awGrSm jynfolUeDwdqdkwm oif
&w,f/ tJ'D jynfolYeDwdawG[m vludk vlyDoatmif
rsm;pGm tultnD ay;w,f/ bkef;awmfBuD;ausmif;rSm
ynm rqnf;yl;Mu&awmhayr,fh jrefrmawG&JU t"du
vdktyfcsufudk tpdk;&u pmoifausmif;awGuae jznfh
qnf; ay;cJhMuw,f/ bkef;awmfBuD;ausmif;u oifay;
wJh pmawGrSm vlvlcsif; arwmxm;wwfatmif
udk,fhwm0ef udk,fausatmif udk,fusifhw&m;awG
aumif;rGefatmif tajccH wnfaqmuf ay;vdkufwm
awGudk awGU&rSm jzpfw,f/
'gawGudk wdkif;jynf tkyfcsKyfwJh tpdk;&u
em;vnf oabmaygufpGm udk,fhwdkif;ol jynfom;awG&JU
pm&dw r@dKifudk taumif;qHk;jzpfatmif pmoif ausmif;
awGuae vufvTJ wm0ef ,lcJhMuw,f/ 1962 ckESpf
aemufydkif; pmoifausmif;awGrSm jynfolU eDwdqdkwm
toHawmif rMum;&awmhbl;/ 'g[m wdkif;jynf twGuf
raumif;wJh udpvdkYjrifw,f/ jrefrmh vlrIb0&JU wnfNidrf
at;csrf;rIawGudk ay;wJh bkef;awmfBuD;ausmif; ynm
a&;xJu aumif;wmawGudk,lNyD; b0awGudk tqifh
twef;jrifhatmif at;csrf;om,matmif vkyfvdkY
&w,fqdkwm [dk;twdwfu tajctaeawG? tjzpf
tysufawGu oufaocHaew,f/
'DOyrmawGudk 'DaeYvdktcsdeftcgrsdK;rSm jrefrm
wdkif;jrefrmwdkif; vdkufemjcif;jzifh wnfNidrf at;csrf;wJh
jrefrmhb0awG&JU pm&dw taqmufttHkBuD;udk wnf
aqmufMuygpdkYvdkY EId;aqmf&if; 'Daqmif;yg;udk ed*Hk;csKyf
vdkufygw,f/
t&SifZ0e("rmp&d,)

40

EdkifiHwumu uGrf;usifolrsm;? ynm&Sifrsm;


axmufjywJh tqdkt& EdkifiHwEdkifiHrSm 'Drdkua&pD xGef;um;
wdk;wufzdkYqdkwm pD;yGm;a&; OD;armhvmjyD; EdkifiHom;awG&Jh
qif;&JEGrf;yg;jcif;udk avsmhcsay;zdkYu ta&;wMuD; vdktyf
w,fvdkY qdkygw,f/
pD;yGm;a&;qdkawmh vlawG&JUedp'l0 tvkyfvkyf
udkifjyD; 0ifaiG&Smjcif;qdkwJh udpuvnf; rjzpfrae ygvm
ygw,f/ aumif;ygjyD/ e*dkuxuf pD;yGm;a&; OD;armhvmjyD;
qif;&JrGJawjcif;udk avsmhcsaewJh wcsdefwnf;rSm wjcm;
e,fy,fawGrSmvnf; ydkrdkwdk;wufvmzdkY rvdkbl;vm; qdk
wm ar;p&m jzpfvmygw,f/ pD;yGm;a&; oufoufyJ
wdk;wufzdkY 0dkif;0ef; vkyfudkifwmeJY rvHkavmufao;bl;
qdkwmudk jrif&ygw,f/ 'ghaMumifh wcsKdU ynm&Sifrsm;
uawmh pD;yGm;a&; aumif;vmatmif? OD;armhvmatmif
aqmif&GufaewJh wcsdefwnf;rSmvnf; vGwfvyf aumif;
rGefwJh ynma&; pepfw&yf ay:aygufwnf&SdzdkY tvGef
vdktyfaMumif;vnf; axmufjyxm;ygw,f/
ynm&SifawG? uGrf;usifolawG ajymrSaxmuf
jyrS r[kwfygbl;/ 'Drdkua&pD EdkifiHawmf wnfaqmufwJh
ae&mrSm ynma&;pepf aumif;rGefzdkY[m tvGef ta&;MuD;
w,f qdkwm vlwdkif;em;vnf oabmaygufMuygw,f/
txl;ojzifh rdbvkyfolawG taeeJY ydkvdkY
em;vnfygw,f/ udk,fhom;orD;awGudk tqifhjrifh ynm
wwfawG jzpfapcsifwmudk;/ bmjzpfvdkYwkef;qdkawmh
rdbwdkif;[m csrf;omMuG,f0olawG r[kwfwmaMumifh
olwdkYraocif om;orD;awGudk ynmtarG &apcsifwm
aMumifhvdkY qdk&rSmygyJ/ ArmhvltzGJYtpnf;rSmvnf; pum;yHk
&Sdw,frdkYvm;/ ynmr&Sd ol\0efxrf;wJh/ tJwmaMumifh
ynma&;pepf wdk;wufzGHYjzdK;atmif aqmif&GufzdkY vdktyf
ygw,f/ ynma&;pepf wdk;wufzGHU jzdK;atmif b,fvdk
aqmif&Guf~urvJ/
EdkifiHjcm;u tultnD&rS ynma&;pepf
aumif;atmif vkyfEdkifrSmvm;/ udk,fh[mudkaum wnf
aqmufvdkY r&Edkifbl;vm;qdkwm 'Dae&mrSm ar;p&m
jzpfvmygw,f/ udk,fhrSmr&SdwJh enf;ynmuawmh EdkifiHjcm;
u ,l&rSm jzpfygw,f/ odkYaomf rlvtajccH vdktyfcsuf
uawmh oufqdkif&m e,fy,fawGrSm ynma&;pepf
tqifhqifh pepfwus wnf&SdzdkYtwGuf vGwfvyfrI vdktyf
ygw,f/ tJwmaMumifh ArmhvlYtzGJYtpnf; twGif;rSm
ynma&;pepf wnfaqmufjcif;udk em;vnfwJh? wwfuGrf;

ynma&;ESihf
'Drkdua&pD

fGe;ysH

wJh ynm&Sifrm; vufxJtyf


jyD; vGwfvGwfvyfvyf aqmif
&Guf
EdkifcGifh &SdzdkYvdkygvdrfhr,f/ tmPm
ydkif tpdk;&u
jzpfoifhjzpfxdkufwJh ynma&; ay:vpDrsKd;om owfrSwf
ay;jyD; tJ'Day:vpDawGudk ausmfvGefjyD; ynma&;avmu
udk rvdkvm;tyfwJh pnf;urf;awG? csKyfcs,frIawGeJY abmif
cwf rxm;oifhygbl;/
acwftqufquf usifhoHk;cJhwJh usaemfwdkY
EdkifiH&JU ynma&;pepfudk avhvmMunfh&if tpdk;&u ae&m
wumrSm 0ifa&mufpGufzuf aewmudk awGY&ygw,f/
uGrf;usifol ynm&SifawGeJY tqifhqifh aqG;aEG; wdkifyif
jcif; r&SdbJ ynma&; pepfawGudk rMumcP jyifqif
ajymif;vJypfygw,f/ tJwmawGtwGuf Oyrmay;jyD; ajym
&r,fqdk&if ausmif;awGrSm b,fvdkoif&dk;rsKd;awG oif
Mum;&r,fqdkwmudk twif;t"r csrSwfay;ygw,f/
aumif;rGefwJh oif&dk;rsm; Mujyefawmhvnf; jyefjzKwfypf
wmudkvnf; awGU &ygw,f/ aemufwck ajym&r,fqdk&if
jrefrmpm owfyHkusrf;udk em;vnfwwfuGrf;wJh ynm&Sif
rsm; jyKpkcGifhr&bJ b,fvdka&;om;jyXmef;&r,f qdkwm
awGudkvnf; tkyfcsKyfol AdkvfcsKyfrsm;u 0ifa&muf pGuf
zuf ygw,f/ wcg 'geJYwif tm;r&ao;ygbl;? jrefrmEdkifiH&Jh
ordkif;rSef a&;om;zdkY qdkjyD; ynm&SifawGudk zdtm;ay;jyD;
ordkif;udk tkyfcsKyfolrsm; vdktifqE twdkif; a&;om;ap
ygw,f/
ynma&;[m vGwfvyfcGifh &Sd&r,fvdkY qdkwJh
ae&mrSm ausmif;om;vli,fawG olwdkYqE&SdwJh twdkif;
a&G;cs,fcGifh &Sd&r,fvdkY qdkvdkwmvnf; jzpfygw,f/ tJ'D
awmhum jyefMunfhvdkuf&if jrefrmEdkifiH[m rwluGJjym;wJh
wdkif;&if;om; vlrsKd;aygif;pHk aexdkifwJh wdkif;jynf jzpfwJh
twGuf vlrsm;pk oufoufudkom OD;pm;ay;wJh? vlrsm;pk
udkom tcGifhta&;ay;wJh ynma&; pepfrsKd; rjzpfzdkYvnf;
vdktyfw,fqdkwm oGm;awGU &ygw,f/
'ghaMumifh wdkif;jynftwGif;rSm e,fajra'o
aygif;pHku ausmif;om; vli,fawG[m ynm&yfawGudk
trsm;oHk; bmompum;eJY avhvmqnf;yl;zdkY vdktyfovdk

oufqdkif&m rdcifbmom pum;rsm;eJY oifMum; avhvm


EdkifzdkY tcGifhta&;vnf; &&Sdoifhygw,f/ bmompum;
twm;tqD;aMumifh ynmoifMum;&mrSm tcuftcJ awGU
wmrsKd;vnf; rjzpfoifhygbl;/ tu,f tqifhjrifh ynm&yf
rsm;udk avhvmoifMum;zdkY oufqdkif&m rdcif bmompum;
rsm;eJY tqifhoifh bmomjyefqdk xm;wmawG r&Sdbl;
qdk&ifvnf; tenf;qHk;awmh rlvwef;? tv,fwef;?
txufwef;tqifhtxd rdrdvlrsKd;&Jh pmay bmompum;
awGudk vGwfvyfpGm oifMum; qnfyl;EdkifcGifh &SdzdkYvnf;
vdktyfygw,f/ wuodkvf tqifhtxdrSmvnf; rdrd&JU
rdcifbmompum;udk oifMum;vdkw,f qdk&if oifMum;
EdkifcGifh&SdzdkY zefwD;ay;oifhvdkY ajymvdkygw,f/
rdrd&JU rdcifbmom pum;udk i,f&G,fpOf
uwnf;u avhvmoifMum;cGifh &rSmom oufqdkif&m
wdkif;&if;om;vlrsKd; toD;oD;[m olwdkY&JU bmompum;?
,Ofaus;rI? "avhxHk;pHrsm;udk a&&Snf xdef;odrf;EdkifrSm
vnf; jzpfygw,f/ 'g[m olwdkYtwGuf tcGifhta&; w&yf
taeeJY &Sdoifhygw,f/
aemufwcsufuawmh tckjrefrmEdkifiHrSm tqdk;
&Gm;qHk; &ifqdkifae&wmu ynma&;pepf wdk;wufzGHU jzdK;zdkY
tpdk;&&Jh aiGaMu; oHk;pGJrI[m pdwfysufp&m aumif;avmuf
atmif enf;yg; vGef;vSygw,f/ odkYaomfvnf; wcsdefwnf;
rSmawmh ppfwyf MuD;xGm;zdkYtwGuf oHk;pGJwJh aiGaMu;[m
aMumufcref;vdvd jrifhrm; aeygw,f/ txl;ojzifh
41

wdkif;jynf&JU o,HZmw a&mif;csvdkY&wJh aiGawGudk ppfp&dwf


twGuf ydkrdk oHk;pGJ aewmudk awGU ae&ygw,f/ aemuf
wcsufuawmh ausmif;q&m? q&mrrsm;&Jh vpmEIef;xm;
[m tvGeftrif; edrfhusaewmuvnf; ynma&;pepf
ratmifjrif&wJh tcsufrsm;pGmxJu wcsufvdkYvnf;
qdkEdkifygao;w,f/ &wJh vcu rdom;pkudk Mum;uefay;zdkY
vdkw,fvdkY qdkvdkwm jzpfygw,f/ &wJhvcu rdom;pk
twGuf b,fvdkrS ravmufi&if aemufydkif;rSm
jzpfcsif&mawG jzpfukefwwfygw,f/ jzpfvnf;jzpfae
ygw,f/
tkyfpdk;ol tpdk;&uawmh jrefrmjynfrSm
'Drdkua&pD xGef;um;zdkY vrf;cif; ay;aew,fvdkY rMumcP
ajymygw,f/ odkYaomfvnf; ynma&;pepfu rvGwfvyf
awmh rlvwef;? tv,fwef;? txufwef; tqifhqifh
awGrSm ausmif;om; vli,fawG 'Drdkua&pDqdkwm bmvJ?
'Drdkua&pD&JU wefzdk;qdkwmbmvJ.. pwmawGudk oifMum;zdkY
Mujyefawmhvnf; cGifhrjyKjyefygbl;/ ausmif;om;i,f
b0rSm 'Drdkua&pDudk rdwfquf ray;Edkifao;wJhtjyif
wuodkvf tqifhrSmvnf; avhvm qnf;yl;zdkY tcGifhta&;
ay;rxm;jyefygbl;/
'Drdkua&pD&Jh tESpfom&udk i,fpOf ausmif;om;
vli,fb0uwnf;u avhvm qnf;yl;EdkifrSom
wdkif;jynftwGuf tusKd;jzpfxGef;aprSmyg/ 'Drdkua&pD&JU
vrf;pOfudk oabmaygufrSom rwluGJjym;wJh vlrsKd;rsm;
twGif; tjyeftvSef av;pm;rIudk wnfaqmufEdkifrSm
jzpfygw,f/ tjyeftvSef av;pm;rI &SdrSom wOD;tay:wOD;
,HkMunfvmrSm jzpfygw,f/ (,HkMunfrI wnfaqmufzdkY
tjcm; tMumif;t&if;rsm;vnf; &Sdygao;w,f/ Oyrm
tusKd;pD;yGm;cGJa0jcif; rQwrI &SdrSvnf; ,HkMunfrI wnf
aqmufwJh ae&mrSm atmifjrifEdkifrSm jzpfygw,f/
pum;csyf)/
'DvdkrsKd; ,HkMunfrI wnfaqmufEdkifrSom wnf
jidrfwJh at;csrf;wJh tajctaeudk zefwD;EdkifrSmjzpfjyD;
rvdkvm;tyfwJh tcuftcJawGudk y,fxkwfEdkifrSmvnf;
jzpfygw,f/ 'ghaMumifh vli,frsKd;quf tqifhqifhwdkif;
'Drdkua&pD&JU wefzdk;udk avhvm qnf;yl;EdkifrSom tem*wf
jrefrmEdkifiHrSm 'Drdkua&pD zGHU jzdK;rI ydkrdk cdkifrmvmvdrfhr,fvdkY
ajymcsifygw,f/ wdkif;jynfwnfjidrf at;csrf;jyD; 'Drdkua&pD
zGHU jzdK;vmzdkYtwGuf trdefYtmPmeJY vufeufudk toHk;jyKjyD;
wnfaqmufvdkY r&bl;qdkwm twdwfu oifcef;pmrsm;
42

uae usaemfwdkY jrifEdkifygw,f/


tckacwfrSm wdkif;&if;om; vlrsKd;toD;oD;[m
olwdk&JU rdcifbmompum;awGudk vGwfvyfpGm oifMum;
cGifh&ovm; qdkwmudk avhvm Munfhvdkufawmh 0rf;enf;
zG,f&mrsm;udkom wef;pDjyD; awGU &w,fqdk&if vGefr,f
rxifygzl;/ ppftpdk;&eJY typftcwf &yfpJjyD; jidrf;csrf;a&;
,lxm;wJh wdkif;&if;om; e,fajrrsm;rSmawmif jidrf;csrf;a&;
,lxm;w,f qdkayr,fh a'ocH wdkif;&if;om;awG[m
olwdkY&JU rdcifbmom pum;awGudk vGwfvyfpGm oif,l
avhvmEdkifjcif; r&Sdwmudk jrif&ygw,f/ Oyrm qdk&&if
rGefjynfe,frSm rGefvli,f ausmif;om;awG[m rdcif rGef
bmompum;udk ausmif;awGrSm w&m;0if oif,lcGifh
r&Sdygbl;/ wdwfwqdwfom MudwfjyD; oifMum; avhvm
ae&ygw,f/ tvm;wlygyJ &Srf;jynfe,fxJrSmvnf; &Srf;
vli,fav;awG[m &Srf;pmayudk ausmif;awGrSm w&m;0if
oifMum;cGifh r&Sdjyefygbl;/ wjcm;aom jynfe,frsm;rSm
vnf; tvm;wl tjzpfrsKd;awG &ifqdkif ae&ygw,f/
b,folrqdk 'DEdkifiHtwGif;rSm ausmif;ae&if
jrefrmpmudkyJ toHk;jyKjyD; ynmoifMum;&r,f qdkwJh
ay:vpDrsKd;[m tusKd;xuf tjypfudkom ay:aygufap
ygw,f/ vlrsKd;tcsif;csif; tMum;rSm pdwf0rf;uGJrIawG?
oHo,awGudk yGm;rsm;apygw,f/ tJwmawG&JU tusKd;
quftjzpf vlrsKd;tcsif;csif; tMum;rSm tr,fpHkvSwJh
y#dyuawGudkom arG;zGm;apygw,f/ wdkif;jynfwjynf
twGif;rSm wdkif;&if;om; vlrsKd;tcsif;csif; y#dyuawG
rsm;ae&if 'g[m raumif;wJh tusKd;qufjzpfaewJhtwGuf
wdkif;jynfrwnfjidrfovdk 'Drdkua&pD wnfaqmufrIudk
vnf; t[efYtwm; jzpfapygw,f/ 'DvdktajctaersKd;
atmufrSm &v'fraumif;wJh zGHYjzdK;rIudkom jrifawGU
Mu&ygvdrfhr,f/
jrefrmuav;i,fawG tygt0if tjcm;aom
wdkif;&if;om; vlrsKd;wdkif; vlrsKd;wdkif;u uav;rsm;[m
'Drdkua&pD&JU tESpfom&udk oufqdkif&m rdcifbmom
pum;eJY apmapmuwnf;u oif,lEdkifcGifh &r,fqdk&if
'g[m wdkif;jynftwGuf aumif;usKd;udk o,faqmifvm
r,fh udpjzpfvdkY txl;tm;ay;oifhw,fvdkY qdkcsifygw,f/
aZmfrif;
27&uf Zefe0g&Dv 2011ckESpf

yHkrSef uav;?
yHkrSef q&m
odef;Edkif
tNidrfraebJ tjrJwrf; wufMuGvIyf&Sm;aqmh
upm;aewJh uav;udk ]taqmhoefol}? ]arsmuf&HI;
atmifaqmhol}? ]*PSmrNidrfol} &,fvdkY vlBuD;awGu
tvG,fwul uifyGef;wyf ac:a0:avh &SdMuayr,fh
i,f&G,fwJh uav;trsm;pk twGufawmh 'g[m yHkrSef
tajctaeyJ jzpfw,fvdkY avhvmolawGu qdkygw,f/
]yHkrSefjzpfjcif;} ESihf ]yHkrSefr[kwfjcif;} qdkdwJh pum;&yfawG&JU
uGm[csufudk ynma&; pdwfynm&SifawGuvnf; rMum
cP qdkovdk t"dyg,fzGihfqdk&mrSm avsmhwdavsmh&J
EdkifvSygw,f/ tjcm;olwyg;&JU udk,f&nfudk,faoG;udk
tjrifusOf;usOf; eJY qHk;jzwfwwfavh &SdMuwmyg/
uav; trsm;pkuawmh wufMuGNyD; tNidrf rae
vdkMuygbl;/ 'gayrJh cefYrSef;&cufNyD; ajymif;vJaewJh tjyK
trlawGudk jyKrlwwfMujyefygw,f/ vufrcHEdkif p&m&,f
vdkYvnf; tjrJwrf; r&Ijrifoihfygbl;/
woD;yk*v oabmaqmifwJh oabm obm0
&SdwJhtwGuf pmoifcef;twGif; tjyKtrlawGudk wdwd
usus owfowfrSwfrSwf rsKd;wlpkpnf; wifjyzdkY qdkwm
tawmfrvG,fwJh t&myg/ toihfawmfqHk; avhvmEdkif
wmuawmh qufpyfaewJh rsOf;ajzmifh yHkpHeJYom tjyKtrl
yHkoPmefawGudk wifjy aqG;aEG;Edkifwmyg/
yHkrSefuav;ESihf yHkrSefr[kwfaom uav;qdkwm
pmoifcef;twGif; pmoifMum;jcif;ESihf oif
,ljcif;jzpfpOfrSm yHkrSeftjyKtrlqdkwmudk 'Dvdk t"dyg,f
zGihfqdkMuygw,f/ ]atmifjrifwJh oifMum;jcif;} ESihf
]oif,ljcif;} jzpfajrmufEkdifapzkdY ]wkHYjyef vkyfaqmif
jcif;rsm;} eJY owfrSwf Ekdifygvdrfhr,f/
'Dt"dyg,f zGifhqdkcsuft&qdk&if yHkrSefjzpffjcif;
qdkwm ausmif;om;rsm; omrubJ q&mESihfvnf; ouf
qdkifaew,f/ (xda&mufwJh avhvmoif,lrI tjrifhrm;
qHk;&&SdapzdkY) pmoifcef;twGif;rSm ]yHkrSef} uav;awG
&Sdaejcif;[m ta&;BuD;ovdk oifcef;pm tpDtpOfawG
a&;qGJNyD; tjyKoabmaqmifwJh pmoifcef; ywf0ef;
usifudk zefwD;ay; EdkifpGrf;&SdwJh ]yHkrSef}q&mrsm;[mvnf;

ta&;BuD;wmudk owdjyKoihf ygw,f/


tjyKtrlydkif;rSm yHkpHajymif;vJ vkyfaqmif apjcif;
qdkif&m EHKDYLRU PRGLFDWLRQ avhvmrI pmwrf;
awG[m ausmif;om;&JU tjyKtrludk t"dtm;jzihf avhvm
xm;ayrJh pmoifcef;twGif; pHvGJaewJh tjyKtrlawGudk
avhvmrIrsm;awmh r&Sdoavmuf &Sm;yg; vSygw,f/
q&mtwwfynma&; enf;jy wpfOD;taeeJY
uRefawmf[m ausmif;q&mq&mravmif; oifwef;ol
oifwef;om;awGudk rdrdudk,fudk jyefvSefppfaq;jcif;
twGuf tcsdef,l vkyfaqmifzkdYudk rMumcP wkdufwGef;
&avh &Sdygw,f/ txl;ojzihfawmh pdwfcHpm;rIqdkif&m
rvHkjcHKapwJh tajctaeawG tygt0if yk*v y#dyu
awG jzpfygw,f/
avhvmawGY&SdrIawGt& qdk&ifawmh rdrd&JU &if
wGif; yk*v y#dyuawGudk wnfNidrfpGmeJY enf;rSef vrf;rSef
ajz&Sif;EkdifzdkY tajctaeaumif;&&Sdol q&mtaeeJY
ausmif;om;udkydkNyD; av;av;pm;pm; qufqHEkdifw,f/
tjrifus,fus,f xm;wwfw,f/ ausmif;om;&JU tjyK
trludk pDrHwJhae&mrSmvnf; jyif;xefNyD; rvdkvm;tyfwJh
tjypfay; ta&;,lrIawG rvkyfawmhbl;/ tjyKtrlydkif;
qdkif&m pHvGJaewJh ausmif;olausmif;om;udkvnf; q&mh
usihf0wft& vdkufemapmihfxdef;rIawG? oihfawmfwJh
tjyKtrl jyifqifay;rIawGudk pDrHEdkifw,f/ tJ'Dtajc
taeeJY qefYusifbufvnf; &Sdwwfygw,f/ q&m?
q&mrawG&JU pdwfcHpm;rIqdkif&m rvHkjcHKrIawGu jzpfay:
vm&wJh oifMum;a&;[m yHkrSefrjzpfbl;vdkY qdk&ygr,f/
43

tJ'DvdkygbJ/ ausmif;olausmif;om;awG&JU t
jyKtrl pHvGJaejcif;[m &nfrSef;csufawG rjynfh0jcif;rS
wqihf rausreyfjzpfwJh cHpm;csufawGu jrpfzsm;cHvm
wmyg/ tkyfpkwGif;rS usOfz,f cHxm;&jcif;? ausmif;rSm
atmifjrifrI r&&Sdjcif;eJY &Sifoefjcif;&JU t"dyg,faysmufqHk;
ae&jcif;awG[m ausmif;ol ausmif;om;awGudk tdrfrSm?
ausmif;rSm? pmoifcef;twGif;rSm pHvGJaewJh tjyKtrl
awGudk jyKrlvkyfaqmifzdkY wGef;tm;ay;aewJh tcsufawG
jzpfw,f/ 'gaMumihf ausmif;olausmif;om;awG[m
tEkwfvuPmaqmifwJh tjrifoabmxm;awG (vlY
tzGJYpnf;eJY uif;uGmvm&jcif;) eJY oD;jcm; vkyfaqmifwwf
jcif; (zsufqD;vdkpdwfeJY tMurf;zufvdkpdwf) tjyKtrl
awGudk jyKrlvmMuwmyg/
aemufqufwGJ tcsufwpfcsuf
tjyKtrlqdkif&m wnfNidrfrIr&Sdjcif;? ajymif;
vJvG,fjcif;[m ausmif;olausmif;om;awGrSm jzpfavh
jzpfx&Sdw,f qdkwmudk ajymjycsifygw,f/ pHvGJaew,f
&,fvdkY qdk&r,fh tjyKtrltm;vHk;[mvnf; vufrcHoifh
bl;&,fvdkYawmh ajymvdkY r&jyefygbl;/
pHvGJaewJh tjyKtrlawGu bmawGvJ/ b,f
vdk tajctaeqdk&if txl; owdxm;oihfovJ/ ausmif;
ol ausmif;om; tcsif;csif; (ausmif;ol? ausmif;om;&G,fwl ausmif;ol ausmif;om;rsm;) rwlnDwJh tjyKtrl
awG (Oyrm - eH&HawGay:rSm t&kyfawG? pmawG? aq;awG
a&;jcpfjcif;? tjcm;ausmif;ol ausmif;om; awGudk
xdk;Budwfjcif;? oifcef;pmudk tav;rxm;? tm&Hkrpdkuf
jcif;) pwJh tcsufawG yg0ifygw,f/ q&m-- ausmif;ol?
ausmif;om; qufqHa&;rSmawmh (ausmif;ol? ausmif;
om;awG&JU tm&HkpdkufrI&&Sdatmif i,foHygatmif atmf
jcif;? uav;&JU *kPfodumudk usqif; apavmufatmif
jyif;xefwJh? cg;oD;wJh tjypfay; ta&;,ljcif;? tjcm;aom
ausmif;ol ausmif;om;rsm;&JU tjrifrSm; txifrSm;ap
avmufwJh q&m-wynfh qufqHa&;) pwJh tcsuft
vufawG yg0ifygw,f/ pm oifcef;eJY ausmif;awGrSm 'Dvdk
tjyKtrlawG xyfwvJvJ jzpfaer,fqdk&if atmifjrifwJh
pmoifMum;jcif;eJY pmoif,ljcif;twGuf tcuftcJ
&SdaeygNyD/
q&mq&mr[m ausmif;olausmif;om;awG&JU
tm&Hkpl;pdkufrI&&SdatmifvdkY i,foHygatmif [pfatmf
&wJhtcgrSm uav;awG&JU av;pm;rIeJY ,HkMunfrIudk qHk;&HI;
44

pmoifcef; twGif; rSm ]yHkrSef}uav;awG&Sd


aejcif;[m ta&;BuD;ovdk
oifcef;pm tpDtpOf awG a&;qGJNyD;
tjyKoabmaqmifwJh
pmoifcef; ywf0ef;usif udk
zefwD;ay; EdkifpGrf;&SdwJh
]yHkrSef} q&mrsm;[m vnf; ta&;BuD;wmudk
owdjyK oihfygw,f/
&awmhr,f/ pmoifcef;[m ydkNyD;awmhom qlnHvmr,f?
pmoifMum;jcif; t&nftaoG;udk xdcdkuf vmawmhr,f/
tjcm;wzufrSmvnf; pmoifMum;jcif;udk tm&HkrpdkufwJh
ausmif;ol ausmif;om;uawmh pmar;yGJawGrSm tqif
rajy jzpf&awmhw,f/
pHvGJaewJh tjyKtrlawG[m pmoifcef;wGif;rSm
&SdaewJh (q&meJY ausmif;om;tm;vHk;) olawG&JU vHkjcHKrIudk
Ncdrf;ajcmufjcif;bJjzpfw,f/ Oyrmtm;jzihf tjcm;u
av;awGudk xdk;BudwfwwfwJh ausmif;ol ausmif;om;[m
jyif;xefwJh xdcdkuf'Pf&m &apEkdifr,f/ jyif;jyif;xefxef?
Murf;Murf;wrf;wrf; (jyKrl? ajymqdk) ta&;,lwwfwJh
q&musjyefawmh uav;awG&JU &kyfykdif;? pdwfydkif;
'Pf&mudkjzpfapw,f/ 'DvkdtjyKtrlawG? vkyf&yfawG[m
pmoifMum;ay;&ef pdwfapwemESihf pmoif,lvdkwJh
pdwfqEwdkYtay: rsm;pGm xdcdkufw,fqdkwmyg/
aemufxyf tcsufwpfcsufuawmh pHvGJ aewJh
tjyKtrlawGudk avhvm&mrSm rwlnDwJh ,Ofaus;rI
aemufcH tajctaeawGu jzpfay:vmwJh tjyKtrlawG
[kwf? r[kwfqdkwmudkvnf; xnfhoGif; pOf;pm; &yg
vdrfhr,f/ jrefrmEkdifiHeJY tm&Swdkufu ausmif;ol
ausmif;om;awG[m ,Ofaus;rIt& q&mq&mrrsm;eJY
pum;ajymwJh tcgrSm rsufvHk;csif; wnfhwnfh MunfhNyD;
ajymqdkavhr&SdMuygbl;/ rsufvHk;csif; wnfhwnfhMunfhNyD;
pum;rajymwm[m ,Ofaus;rIt&? tjyKtrlt& pHvGJ
aew,f&,fvdkY rqdkEdkifyg/
odef;Edkif

txl;u@

Social network and Revolution

vlrI uGef,ufESifh

vlxk awmfvSefa&;

armu t,f'DwmtzGJY jyKpk wifjyonf/

45

a
w
ul;pufrI t mfvSefa&;
zGifhowif;
rsm

,Drif wuodkvfausmif;om;rsm; ]pHy,f awmfvSefa&;} udk tm;us qEjy


NyD;cJhwJh paeESifh we*FaEGaeYwGif ,DrifEdkifiH
qefem wuodkvfrS &maygif;rsm;pGmaom ausmif;om;
rsm;u wleD&Sm; awmfvSefa&;udk tm;usNyD; orw tvD
t'lvmqvwf jyKwfuszdkY awmif;qdk qEjycJhMuonf/
aqmf'Dtma&bD,m;ESifh e,ferdwf qufpyfae
wJh ,DrifEdkifiH&Sd NrdKUawmf qefemrS ausmif;om;rsm;u
vwfwavm jzpfyGm;cJhwJh wleD&Sm;EdkifiH&JU orwarmif;
xkwfwJh ]pHy,fawmfvSefa&;} udk tm;usNyD; orw
qvwf EIwfxGufzdkY acgif;pnf;pmwrf;rsm; udkifaqmif
awmif;qdkcJhMuonf/ odkYaomf vkHjcHKa&; 1500 ausmf
wif;wif;usyfusyf csxm;aomaMumifh Nidrf;csrf;pGm qEjy
cJhMuonf/
vuf&Sd wleD&Sm;EdkifiH&JU aeYpOf&ufquf qEjyrI
rsm;aMumifh tdrfeD;csif; t,fvf*sD&D;,m;? tD*spf? ,DrifpwJh
tm&yfurm EdkifiHrsm;wGif vIyfvIyf&G&Grsm; jzpfaeonf/
,Drif ausmif;om;rsm; o,faqmifvmwJh a<u;aMumfoH
46

acgif;pnf;wpfckwGif }tpdk;&u ,Drifudk qdkrmvD,m yHkpH


wdkif;jynfysufatmif vkyfxm;&if? vlxku ,Drifukd
wleD&Sm;vdk orwajy;atmif vkyfypfr,f} [k a&;xm;
onf/
aemufxyf qdkif;bkwf acgif;pnf;wpfckwGif
]r*Fvm&Sdaom wleD&Sm; pHy,fzl;awmfvSefa&;? tm;vHk; Edk;
Mum;Muavmh [k a&;xm;onf/ qefem wuodkvfxJ
wGifyif tjcm;tpdk;& 'vefausmif;om; tkyfpkuvnf;
orwqvwf &kyfyHkrsm;jzifh axmufcHyGJ jyKvkyfcJhonf/
NyD;cJhwJhESpf ,DrifygvDrefwGif twdkuftcH
trwfrsm;u wdkif;jynf&JU orw oufwrf;udk
uefYowfzdkY tajcHcHOya' jyifqifa&;qGJa&; tajctwif
aqG;aEG;cJhMuonf/ orw qvwfu olYudk,fol or
wtjzpf aemufwpfBudrf cefYtyfzdkY BudK;pm;aeonf/
armuEkdifiHwumowif;
Monday 24 January 2011

awmfvSefa&; vrf;aMumif;azmfol tD*spfvli,frsm;


,ck tD*spfawmfvSefa&;udk OD;aqmif vrf;
aMumif;NyD; tpdk;&tmPm udkifvIyfaeolrsm;rSm orw
rlbm&cf tmPmp&csdefwGif arG;zGm;cJholrsm; jzpfonf/
trsm;pku tD*spfxdyfwef; wuokdvfawG uae bGJYudk,fpD
&xm;Muonf/ tD*spf &JawG&JU uefYowfrI qdk;qdk;atmuf
rSm olwdkY BuD;jyif;vmMuonf/ zdESdyfrI trsKd;rsKd; zrf;qD;rI
tBudrfBudrf udk,fpDMuHKcJhzl;olrsm; jzpfonf/ q&m0efawG?
a&SUaeawG? uGefysLwmy&dk*&rfrmawGeJY ya&mzuf&Sife,f
wpfckck wwfuRrf;wJh vli,fawG jzpfonf/ a,mifcsmcsm
avBuD;rdk;BuD;awGr[kwf/ olwdkYu azYpfbGwfrsKd;quf jzpf
onf/ trsm;pku "gwfyHkrazmfjywJh azhpfbGwf tzJGY0if
awGjzpfonf/ azhpfbGwfay:rSm udk,f&nfaoG;wmawG a&;
zdkYxuf &nf&G,fcsuf wpfckckxm; toHk;csaeolrsm; jzpf
onf/ vsKdU0Suf&JawG&JU apmifhMunfhrI Ncdrf;ajcmufrI atmuf
uae yg;yg;eyfeyf a&Smif&Sm;NyD; tD*spfvlYtzGJYtpnf;
tajymif;tvJtwGuf yHkazmf aeolrsm;jzpfonf/ tck
tD*spftpdk;&u awmfvSefa&; OD;aqmifolawGeJY w&m;0if
pum;ajymzdkY urf;vSrf;vdkufawmh aemufuG,fu toH
wdwf tvkyfvkyfcJhMuol xdkvli,ftkyfpku a&SUa&mufvm
onf/ pkpkaygif; 15 a,muf/ Google &JU trIaqmift&m&Sd
jzpfol uGefysLwmtif*sifeD,m Wael Ghonim vnf;
yg0ifonf/ azYpfbGwfuae qEjyol 2 odef;ausmf
xGufvmatmif pnf;&Hk;EdkifcJhol jzpfonf/ olu
vIyf&Sm;rItwGif; 12 &uf tzrf;cH&NyD; ,ckjyefvGwfvm
awmh vIyf&Sm;rItwGuf ajyma&;qdkcGifh&Sd acgif;aqmif jzpf
vmonf/ qEjyyGJawGtwGif; olwdkY&JU ya&mzuf&S,fe,f
twwfynmaygif;pHkeJY &JawG axmufvSrf;a&;awGudk
vSnfhpm;cJhNyD; awmfvSefa&; vrf;aMumif;udk o,faqmif
oGm;onf/ aumv[mv aygif;pHkzefwD;onf/ udkif&dkNrdKUxJ
qErjycif usL;ausmf &yfuGufawGrSm t&if Zmwfwdkuf
Muonf/ olwdkYrSm tdkif'Dtdkavmf*sD tpGJawG r&Sd/ vGwf
vyfrIudk iwfrGwfaeolrsm; jzpfonf/ qdk&S,fvpfawGeJY
rlqvif b&m;om;[k'f tzGJY0ifawG olwdkYaemuf 0ef;&H
vmMuonf/ xdkvli,fpku wuodkvf ausmif;om;b0
aeY&ufawGrSm tcsif;csif; &if;ESD;cJhMuonf/ Lofti qdkwJY
vli,fa&SUaeu rlqvif b&m;om;[k'f vli,ftzGJY&JU
acgif;aqmifjzpfvmNyD; t&yfom; &ydkifcGifhawG awmif;qdkzdkY
tjrJ tvkyfaeol/ axmifav;BudrfusNyD; udk,fwydkif;

aoatmif t&dkufcH xm;&ol Elaimy qdkwJh vli,fu


Edkb,fqk&Sif rdk[mr'f t,fvfbm&ma';&JU vufaxmuf
jzpfvmonf/ olwdkY tm;vHk;u ynmwwf vlvwfwef;
pm; aemufcHu vmMuolawG jzpfonf/ odkYaomf tcGifh
a&;orm;rsm; r[kwf/ rlbm&cf tpdk;&jyKwfusa&; jywf
jywfom;om; awmif;qdkaeolrsm; jzpfonf/ tajymif;
tvJudk tmomirf;irf; jzpfaeolrsm; jzpfonf/ qif;&JrGJ
awrIeJY jcpm;rIawGudk atmhESvHk;emaeolawG jzpfonf/
rsKd;qufa[mif;awGudk pdwfysufaeMuolrsm; jzpfonf/
tD*spfeJY ta&SUtv,fydkif; tem*wfudk yHkazmfrnfholrsm;
jzpfonf/
armu EdkifiH wuma&;&m/ Source: Reuters

tD*spf qEjyyGJ ta&SUtv,fydkif; vlxkudk


*,uf&dkuf
tD*spfeJY wleD;&Sm;EkdifiHrSm orwawG jyKwfus
wJhtxd vlxk&JU aMuG;aMumfoHu xda&mufcJhwmaMumifh
ta&SUtv,fydkif;a'orSm vlxkqEjyyGJ vdIif;vHk;BuD;
awG&JU &dkufcwfrIu t,fvf*sD;&D;,m;? a,rifeJY bm&def;
EdkifiHu vlxkudk ul;pufoGm;ygNyD/ t,fvf*sD;&D;,m; Edkif
iHNrdKUawmf t,fvf*sD;&ufpfNrdKUu vrf;rawGrSm vlxk
axmifaomif;csD tpdk;&qefYusifa&; qEjy aeMuyg
w,f/
,DrifEdkifiH qmem;NrdKUrSmvnf; vlxkqEjy
aeMuygw,f/ bm&def;EkdifiHrSmvnf; wufMuGvIyf&Sm;ol
awGu wevFmaeYupNyD; qEjyMuzdkY pnf;&Hk;aeygw,f/
bm&def;bk&ifuawmh EkdifiHw0Srf;vHk;rSm&SdwJh rdom;pk
wdkif;udk olav;pm;wJhtaeeJY a':vm 1,000 pD qk
csD;jrifhr,fvdkY aomMumaeYu aMunmxm;ygw,f/

47

tmz&dueJY tm&yfEkdifiHrsm; vlxktHkMuGrI t&Sdef&? tmPm&SifwdkYu wif;rmpGm wkefYjyef


tD*spfjynfwGif vGefcJhonfh &ufowywfu
tmPm&Sif rlbm&uf (1981) udk vlxktkHMuGrIjzifh jzKwfcs
cJhjyD;aemuf ajrmuftmz&duESifh ta&SUtv,fydkif; a'o
rsm;&Sd tmPm&SifEdkifiHrsm;wGif taxGaxG usyfwnf;rIudk
rcHr&yfEdkifaom jynfolvlxku tpkkd;&udk qefYusiftkHMuG
rIrsm;jzifh jyKjyifajymif;vJrIrsm;udk awmif;qdkvmMuonf
udk awGU&onf/
txl;ojzifh wleD;&Sm;orw biftvD (1987)
ESifh rlbm&uf (tD*spf) wkkdYudk vlxktkHMuGrIrsm;jzifh jzKwfcs
cJhonfudk oifcef;pm,ljyD; ,Drif? bm&drf;? vpfAsm;ESifh
tD&efwdkYwGif tpkkd;&qefYusifrIrsm; pwif vIHaqmfcJhMu&m
wGif ppftpkkd;&rsm;? tmPm&Siftpkkd;&rsm;u ppfwyfESifh
vufeufudkifwyfrsm;jzifh tiftm;okkH; acsrIef;cJhMuonf/
tD&eforw trwf'ifem*syf (2005) tpdk;&udk qefYusif
onfh qEjyyGJwGif vl 2 OD;udk t&yf0wf ppfykvdyfrsm;u
ypfowfcJhonf/ vuf&SdwGif twkkduftcHacgif;aqmif 2
OD;udk tqkkH;pD&if&ef tD&eftmPmydkifwdkYu awmif;qdk
vIHaqmfvsuf&Sdonf/
vpfAsm;wGif tmPm&Sif u'gzD (1969) udk qefY
usif uefYuGufMu&m u'gzDu tpkkd;&&kkyfoHwGif qEjyol
rsm;udk jynfytm;udk;rsm;? tpGef;a&mufrsm;? tMurf;zuf
rsm;ponfjzifh pGyfpGJjyD; qJqdkMudrf;armif; jcdrf;ajcmufcJh
onf/
,DrifwGifvnf; vlxkqEjyyGJrsm;udk ppfwyfu
tMurf;zuf ESdrfESif;&mwGif vlwOD; aoqkkH;jyD; vl 50 ausmf
'Pf&m &cJhonf[kqdkonf/ orwtbl'gqmav;
(1990) \ tmPmydkifrsm;u tpkkd;&vpmrsm; wdk;ay;rnf?

48

bGJY& ynmwwfrsm;twGuf tvkkyftudkif 6 aomif;ausmf


&Smay;rnf[k aphpyfcJhonf/
bm&def;EdkifiH? jrdKYawmf&ifjyifrSm pkka0;aeaom
qEjyolrsm;udk tpkkd;&u eHeufcif;wGif tvpf0ifpD;jyD;
wdkufcdkuf &Sif;vif;cJhonf/ vl 5 OD; aoqkkH;jyD; vl 200
ausmf 'Pf&m&cJhonf[k qdkonf/ bk&if cgvDzm (1999)
\ tpkkd;& wifhum;rsm;u 0ifa&muf ydwfqdkYjyD; vufeufrJh
qEjyolrsm;udk rsuf&nf,dkAkH;rsm;? &mbmusnfqHrsm;jzifh
jzKdcGJcJhjcif;jzpfonf/ tar&duef jynfaxmifpku EdkifiHa&;
jzifh zdtm;ay;jyD; tqkkdyg EdkifiHtpkkd;&rsm;u tMurf;zuf ajz
&Sif;rIrsm; rvkkyf&ef awmif;qdkvsuf&Sdonf/ tqdkyg tpkkd;&
UVP" eLIU>PUGZIUVP(6LIK WGUIH'FVLI(GNLIL+UVPXGNYQI
awmufavQmuf qufoG,fa&; vrf;aMumif;rsm; zGifhxm;
jyD; aqG;aEG;rIrsm;? ndEIdif;rIrsm; jyKvkyfaeonf/
,refaeYu xl;jcm;aom rl0g' csnf;uyfrIwckk
tjzpf tar&duef EdkifiHjcm;a&;0efMuD; [Dvm&Duvifwef
u a':vm 25 oef;zkkdf;txd enf;ynm okkawoe vkkyfief;
rsm;wGif jrKyfESHrnf/ xdfkenf;ynmrsm;jzifh tzdESdyfcH jynfol
rsm;zufu umuG,frnfh? qufoG,fa&; yGifhvif;rIrsm;
wnfaqmufEdkifrnfh 0efaqmifrIrsm;udk tm;ay;rnf[k
qkkdvdkufonf/ ,ckkjynfolwdkY udkifpGJaeaom tifwmeuf
ESifh qufoG,fa&; vufeufrsm;rSm ykk*vdu 0ufqdkufrsm;
jzpfaom azhpfbGwfESifh wGpfwmwdkY jzpfaejyD; tpkkd;&ESifh
ywfoufaom qufoG,fa&; enf;ynmrsm;? 0efaqmif
rIrsm;udk jynfolwdkYu vufvSrf;rrDcJhay/
18 azazmf0g&D 2011

pHy,fawmfvSefa&; vIyf&Sm;rI
w&kwf tpdk;& ESdrfESif;
ta&SUtv,fydkif;wcGifrSm jzpfay:aewJh vlxk
qEjyyGJ awGvdk wkwfEdkifiHrSmvnf; 'Drdkua&pDa&;twGuf
pHy,f awmfvSefa&; vkyfMu&atmifqdkNyD; tifwmeuf
uae EId;aqmfwmawGudk tpdk;&u cyfjrefjrefyJ ESdrfeif;
vdkufygw,f/
tmPmydkifawGu wuf~uG vIyf&Sm;olawGudk
zrf;qD;? vrf;awGay:rSmvnf; &JawG ydkjzefYcsxm;ovdk
ab*sif;? &Sef[dkif;eJY wjcm;NrKdUBuD; 11 NrKdUrSm qEjyyGJawG
vkyfMuzdkY tifwmeufuae EId;aqmfwmawGudk ydwfxm;
vdkufwmyg/
'D qEjyyGJawG jzpfay:atmif aemufuG,fuae
b,folawGu EId;aqmfaeMuvJqdkwm b,folrS odyHk
r&ayrJh tifwmeufrSm EId;aqmfwJhpm trsm;pkuawmh
tpdk;&eJY oabmxm; uGJvGJNyD; jynfyrSm tajccs aexdkif
MuolawG&JU 0ufbfqdkufawGu vmwJhyHk &Sdygw,f/
wkwftpdk;&uvnf; wleD;&Sm;uae pHy,f
awmfvSefa&;tjzpf tpjyKNyD; tJ'Duae tD*spf? NyD;awmh
ta&SUtv,fydkif; wcGifudk ysHUESHYoGm;wJh EdkifiHa&; y#dyu
awGeJY ywfoufwJh owif;azmfjywmawGudk tpdk;&u
xdef;csKyfxm;ygw,f/ tifwmeufrSmvnf; tJ'DtaMumif;
&SmzwfvdkY r&atmif ydwfxm;ygw,f/ 21 azaz:0g&D 2011

ta&SU tv,fydkif;eJU ajrmuftmz&du


vlxkqEjyrIrsm; t&SDdefjrihf
ta&SUtv,fydkif;eJY ajrmuftmz&du a'o
w0ef;rSm tpdk;& qefYusifa&;qEjyyGJawG qufvuf qifETJ
aeNyD; EdkifiHtawmfrsm;rsm;rSm &kef;&if; qefcwfrIawG
jzpfyGm;aeygw,f/
a,rifEdkifiHu qEjyyGJawGtwGif; qEjyol w
a,muf vnfyif;rSm aoewf'Pf&meJY aoqHk;cJhyg w,f/
vHkxdef;awGu ypfvdkufwmvm;? tpdk;&axmufcHolawG&JU
vufcsufvm; qdkwmawmh oJoJuGJuGJ rod&ao;ygbl;/

bm&def;EdkifiH? rmemrmNrdKUawmf ykvJ&ifjyifrSm &JeJY


ppfwyfu qkwfcGmay;vdkufNyD;wJhaemuf axmifaomif;
csDwJh qEjyolawG jyefvnf pka0;a&muf&SdaeMuygNyD/
tapmydkif;uawmh ykvJ&ifjyifrSm vlpkcGJzdkYtwGuf &JawGu
rsuf&nf,dkAHk;awG toHk;jyKcJhMuygw,f/
vpfAsm;EdkifiH? bef*gZDNrdKUu qEjyyGJawGudk tpdk;
&u tiftm;oHk; NzdKcGif;&mrSm aoqHk;cJh&olawGtwGuf
0rf;enf;wJh txdrf;trSwf pka0;yGJudk vHkxdef;awGu
aoewfeJYypfNyD; xyfNyD;vlpkcGJcJhygw,f/ tJ'D vlpk vla0;udk
vufajzmifh aoewform;u ypfcJhwmvdkY vpfAsm;aq;&Hk
wm0efcHawGu ajymygw,f/ bef*gZDNrdKUrSm reufydkif;u
csDwufcJhwJh vlxkudkvnf; tpdk;&ppfwyfu ypfcwfcJh
w,fvdkY atyDowif; w&yfrSm azmfjyxm;ygw,f/
t,fvf*sD;&D;,m;EdkifiHNrdKUawmf t,fvf*sD;,m;pf
rSm tpdk;&qefYusifa&;vlxk qEjyyGJawGudk &JawGu
BudK;pm; [efYwm;aeMuygw,f/ vGwfvyfNyD; 'Drdkua&pD
aqmifusOf;r,fh t,fvf*sD;&D;,m; EdkifiHvdkY aMuG;aMumf&if;
NrdKUv,facgifudk csDwufcJhMuygw,f/ NrdKUv,f&ifjyifudk
qEjyolawG r0ifEdkifatmif vHkxdef;awGu wm;qD;ae
Muygw,f/
*sDblwDEdkifiHrSmvnf; aomMumaeYu twdkuf
tcHawGeJY vHkxdef;awGtMum; &kef;&if;qefcwf jzpfrI
aMumifh xdyfwef; twdkuftcHacgif;aqmif 3 a,mufudk
zrf;qD;vdkufygw,f/ a*smf'efEdkifiH rSm 'DoDwif;ywftwGif;
tpdk;&qeYfusifa&; qEjyorm;awGeJY tpdk;& axmufcHol
awGtMum; &kef;&if;qefcwfrIawG jzpfcJhygw,f/ tD&efEdkifiH
rSmvnf; tckwavm qEjyyGJawGrSm aoqHk;cJh&olawG
twGuf 'DuaeY 0rf;enf;wJhtxdrf;trSwf pka0;yGJawG
usif;yNyD; twdkuftcHacgif;aqmif rlqmbDeJY cg&lbDudk
axmufcHMuzdkY pdkif;jyif;aeMuygw,f/
(19 azaz:0g&D 2011)

49

tm&yfawmfvSefa&;twGuf

rD;&d I Y rIESihf azhpfbGwf


acwfopfurmBuD;udk 'dkfif;erpfjzpfwJh ae&m
trsm;pkeJY Edk;Mum;x<urIr&Sd taojzpfaewJh ae&m tcsKdU
vdkY ESpfydkif;cGJMunfh&if? wleD&Sm;EdkifiH qpf'DbdkZ'fNrdKUu 'kwd,
txJrSm yg0ifonf/ xdkNrdKUudk wleD&Sm; toHvTifh Xmeuyif
pdwfr0ifpm;vdkY rdk;av0o cefYrSef;csufwGifyif azmfjyavh
r&SdcJh/
awmfvSefa&;wpfck ay:xGufzdkY b,fwkef;urS
pdwful;vdkY r&EdkifwJh tJ'DNrdKUrSmyJ? 2010 'DZifbm 17 &ufaeY
rSmawmh tm&yfurmudk udkifvIyfrnfh awmfvSefa&;BuD;
wpfck tpysKd;cJhonf/ touf 27 ESpf&Sd bGJU &vli,f rdk[mr'f
bdktmZDZDeJY olYxufenf;enf;BuD;ol wleD&Sm;&Jar zm'g
[rf'D wdkYESpfOD; jyemu pwifvdkufjcif;jzpfonf/ tcspf
Zmwfvrf; r[kwf/ bGJU & tvkyfr&Sd opfoD; a&mif;ae&wJh
bdktmZDZD&JU wGef;vSnf;udk tvdkufrod &Jaru zrf;NyD;
yg;&dkufvdkY? udk,fhvlu NrdKUtkyfcsKyfa&;&Hk;a&SU qEjy&if; olY
udk,fol rD;dIUowfaovdkufjcif; jzpfonf/
olY\tm*owdu ,ck tm&yfawmfvSefa&;
twGuf '@m&D ol&Jaumif;ozG,f jzpfoGm;&awmYonf/
bdktmZDZD&JU vkyfcsufu 53 ESpfwm tjrpfcdkifaewJh
50

wleD;&Sm;tmPm&Spfpepfudk zdrfhzdrfhwkef oGm;apNyD;? aemuf


wpfveD;yg;tMumrSm orw beftvD acG;ajy;0ufajy;
ajy;cJh&onf/ tD*spf? t,fvf*sD;,m;? a*smf'ef? ,DrifeJY
tjcm; tm&yfEdkifiHawGrSmyg qEjyzdkY vIyfvIyf&Sm;&Sm; jzpf
vmNyD; awmfvSefa&;twGuf rdrdudk,fudk rD;IdUpaw;zdkY jyif
qifolawG wpf'gZifausmf &Sdvmonf/
rdrdukd,fudk rD;dIUowfaojcif;rSm xdwfvefY
aMumufr,fzG,f&m aumif;vSonf/ aysmhajymif;wJY
bmoma&;eJY vlvdrmrsm;u rkcs IwfcsMurnf/ yodkYqdkap
ta&SUtv,fydkif;wGifawmh awmfvSefa&;pzdkYeJY tmZmenf
ol&Jaumif; jzpfzdkYrSm rdrdudk,fudk rD;dIUr,fholawG vdktyfwJh
oabm&Sdonf/ t&dk;&ifh tmPm&SifawG yGJodrf;EdkifzdkY
'Denf;u tm&yfurmwGif Am;&Sif;topf jzpfvmonf/
wu,fawmh EdkifiHa&; qEjyzdkY rdrdukd,fudk rD;dIU
jcif;u tckrS topfr[kwf/ 1963 ckESpf AD,uferf
ppfyGJtwGif; tar&duef&JU usL;ausmfrIudk uefYuGufwJh
taeeJY Ak'bmom bkef;awmfBuD; opfuGrf'wfcfu
olYudk,fol rD;&dIUcJhonf/ rD;awmuf rD;vQHawGMum; ysH
vGefawmfrlwJhtxd wnfwnfNidrfNidrf xdkiform"d

,loGm;wJh udk,fawmfh "gwfyHku tar&dueftpdk;& tquf


qufudk ajcmufjcm;apcJhonf/ tar&duef qefYusifa&;
wdk;jrifhzdkY tjcm;AD,uferf bkef;BuD;awGuvnf; qufNyD;
rD;dIU jycJhMuonf/
1969 ckESpf Oa&mywGif qdkAD,uf usL;ausmfrIudk
qEjywJhtaeeJY touf 20 &Sd csufvli,f *sefyvcsfu
rD;dIU owfaocJhonf/ uGefjrLepf0g'udk qefYusifwJY
ol&Jaumif;tjzpf Oa&mywGif trSwf&p&m jzpfaeonf/
wdAuf? tdEd,? wl&uDwdkYrSmvnf; tvQHnD;nD; rD;
awmufMum;xJ tkyfcsKyfolukd qEjy&if; vlrodolrod
aoqHk;oGm;olawG &Sdonf/
EdkifiHa&; &nf&G,fcsuftwGuf rdrdudk,fudk rD;&SIdU
qEjyrSIudk vufcHzdkY cufaomfvnf; bdktlZmZm&JU vkyf&yf
u jcpm;aewJY tm&yfurmwGifawmY xda&mufyHk ay:cJh
onf/ 23 ESpfMum tmPmcsKyfudkifxm;wJY orw beft
vDudk jzKwfcsEdkifcJYjyD; tkyfcsKyfa&; usifY0wfoDv ,dk,Gif;
ysufpD;aewJYtjcm;tm&yfwdkif;jynfrsm;udkawmfvSefa&;rD;
ul;pufzdkY arQmfvifYcsufawG ay;oGm;onf/
bdktlZmZmeJY touf&G,fwl rcfZmumb*frSm
azhpfbGwf wnfaxmifoljzpfonf/ olwDxGifwJh azYpf
bGwf,mOfudk tar&dueJY rdkifaygif;rsm;pGm a0;wJh wleD&Sm;
vli,fawG toHk;jyKaeMuonf/ &Jaru bdktlZmZmudk
yg;qifh&dkufwm b,furmhrD'D,mrS pdwfr0ifpm; ayr,fh
vli,fxku csufcsif;jyefY qdkufbmazYpfbGwf uae
tm&yfurmudk jzefYxm;NyD;NyD/ taemuf owif;XmeawG
c&prwfeJY tvkyfIyfaecsdefrdkY bdktlZmZm olY udk,fol
rD;dIUwm rodvdkufMu/ odkYaomf wleD&Sm;vli,f tcsKdUu
rdkbdkif;zkef;eJY "gwfyHk&dkufNyD; azhpfbGwf pmrsufESmawGay:
csufcsif; ypfwifvdkufonf/
azhpfbGwfaumif;rIaMumifh a'oxGufaewJh
wleD&Sm;NrdKUawmf vlxku aemuf 28 &uftMumwGif orw
udk armif;xkwfEdkifcJhonf/ tmPm&Sif beftvD udk,fwdkif
Zefe0g&D 13 &ufaeY rajy;rD wdkif;jynfodkY rdefYcGef; ajym&mwGif
azhpfbGwf 'kuay;aeaMumif; oHk;Budrf xnfhajymoGGm;
onf/ beftvD&JU &kyfao;ygwDwGif olYudk tum
tuG,fay;r,fh vufr&GHUtzGJU 0if 1 'or 5 oef; &Sdonf/
'gayrJh azhpfbGwfoHk;ol vl 2 oef;&JU ESdyfpufrIaMumifh
xGufajy;cJh&onf/
tm&yfwdkif;jynfawGu vli,fxk tm;omcsuf
rSm rdkvfbdkif;zkef;eJY tGefvdkif;udk wGifwGifus,fus,f

oHk;Edkifjcif; jzpfonf/ 'gaMumifh owif;ysHUESHa&;eJY qufzGzdkY


u olwdkYwm0efxm;/ t"du vdkaewmu bdktlZlZlvdk
jyemeJY rD;parT;r,fhol jzpfonf/ ,ck tm&yfEdkfifiHwkdif;
u bdktlZlZlvdk ol&Jaumif; apmifhqdkif; aeMuonf/ b,f
ol ol&Jaumif; vkyfrvJ wpfa,mufrsufESm wpfa,muf
Munfhaeonf/

wleD&Sm; pHy,fawmfvSefa&;udk jcHKMunfh&if


(1) jyemBuD;BuD;wpfck t&if;cHjyKNyD;aemuf tGefvdkif;
vlrIuGef,ufu o,faqmifoGm;onf/
(2) tm&yfurmrS tmPm&Sifrsm;? tpvrf tpGef;a&muf
0g'Drsm;rSm vlxkudk wif;wif;usyfusyf zdxm;wJh tzGJU
tpnf; yHkpHrsKd;&Sdonf/ wpfzuf tGefvdkif; vlrIuGef,uf
uvnf; udk,faysmuf pkpnf;rdNyD; wGef;vSef NzdKcsaeonf/
(3) tGefvdkif; udk,faysmuf vlrIuGef,ufwGif tpdk;&uJhodkY
yHkpHao tdkif'D,dkavmf*sD r&Sd/ 'gayrJh olYwdkY&JU aeYw"l0 apmf
um; cH&rIrsm;udk a&iHkrae/ wpfOD;csif;wefzdk;eJY *kPfodum
twGuf azYpfbGwfudk toHk;csonf/
(4) qdkufbmtGefvdkif;ESifh awmfvSefykefuefrIudk
tjrJyGJodrf;[k rwGufEdkif/ 2009 tD&efwGif ratmifjrifbJ?
2011 wleD&Sm;wGif tpdk;& jyKwfusoGm;onf/ xdkEdkifiH
ESpfckpvHk;wGif tmPm&Sifrsm;ESifh tGefvdkif;vlrIuGef,ufzGJY
51

,lvD,m wifrdk&Sefudk

vli,fxktMum; tm;NydKifcJhMuonf/ jcm;em;csufu


vIyf&Sm;rI umvtwGif; tpdk;\ wefjyef&ufpufrIudk
b,favmufMumMum awmifhcHEdkifrvJ tay: rlwnfrnf/
(5) tifwmeuf toHk;jyKrIrSm udk;q,fhajcmufyg;
aysmufaq;r[kwf/ tmPm&Sifuvnf; twdkuftcHudk
NzdKcGJzdkY tifwmeufoHk;rSmyif jzpfonf/ azhpfbGwfudkvnf;
xdef;csKyfrSmyif jzpfonf/ odkYaomff tifwmeufu tzdESdyf cH
vlxktwGuf vufeuftiftm; jzpfvmonf/ rajymif;
vJbJ aejrJaevdkaom tmPm&Sifrsm;twGuf Ncdrf;ajcmuf
rItopf jzpfvmonf/
(6) wleD&Sm;awmfvSefa&;rSm azYpfbGwfawmfvSefa&;
jzpfonf/ tmPm&Sif\ trsKd;rsKd; zdESdyfapmfum;rI twGuf
vlwpfOD;csif; wm0ef,lrIeJY tm&yfvlrsKd; *kPfodumudk
jyo vdkufaom awmfvSefa&; jzpfon f/
&nfnTef;
How a Single Match Can Ignite a Revolution by Robert F. Worth
Facebook and Arab Dignity by Roger Cohen

ausmif;om; pum;

udkif&dkeJY wl;epfu qEjyyGJawGudk ESif;awG ydef;ydwfaewJY


,lu&def;EdkifiH au,l;jrdKUuae pdwftm;wufMuG 0rf;yef;
womeJY usr apmifYMunfhjzpfygw,f/ tD*spfeJY wleD&Sm;
vlxkawG olwdkY tmPm&Siftpdk;&awG jzKwfcszdkY awmif;qdk
wm[m rSefuefjyD; olwdkYtwGuf *kPf,lp&mygyJ/ 'gayrJY
,lu&def;&JU jidrf;csrf;wJY awmfvSefa&;rSm OD;aqmifygcJYol
wpfOD;taeeJY ajym&&if? tck tD*spfeJY wleD&Sm; qEjyol
awG&JU *kPf,lrIudk vufawGUusrIeJY wGJpyfEdkifzdkY usr arQmf
vifh ygw,f/ bmaMumifYvJqdkawmY tpdk;& tajymif;tvJ
vkyfEdkifwm[m w&m;Oya'pdk;rdk;rIeJY oGm;r,fY 'Drdkua&pD
pepf xlaxmifzdkYtwGuf yxrtqifYyJ &SdvdkYyg/ 'gudk usr
wdkYEdkifiH ,lu&def;u oufaojyaeygw,f/ ,lu&def;&JU
aysmf&Tif0rf;ajrmufzG,fawmfvSefa&;[marS;rSdefusoGm;jyD;
e*dk'Hk&if;qD jyefqdkufoGm;ygw,f/ usrwdkY 'Drdkua&pD
awmfvSefa&;[m opmazmufcH&jyD; aemufudk bufjyef
oGm;ygw,f/ tD*spfeJY wleD&Sm;u 'Drdkua&pD vIyf&Sm;olawG
twGuf ,lu&def;&JU oifcef;pmawGxJu yxrqHk;wpfck
uawmY a&G;aumufyGJwpfckwnf;eJY 'Drdkua&pD vkyfray;
Edkifbl; qdkwmygyJ/ aemuf vGwfvyfrI&JU &efolawGu
'Drdkua&pD qefYusifa&; tpDtpOfawGudk uwkwfusif;wl;
tumtuG,f ,lMuw,f/ tpdk;&a[mif;u vla[mif;
awG? ppfaoG;MuG vlrsKd;pkawGu 'Drdkua&pDopfukd jyefay;
qGJzdkY twGuf 'Drdku&ufwpf pHEIef;awGudk jrwfEdk;csifa,mif
[efaqmifMuw,f/ vdarmfa&mif awmfvSefa&;tjyD;
ajcmufESpftMumrSm usrwdkY 'Drdkua&pD[m tE&m,f
a&mjyGrf;ae&Hkrubl;/ Oya'eJY tkyfcsKyfrI (the rule of
Law) yg pepfwus zsufqD; cHae&w,f/ usrwdkY&JU
trsKd;om; vGwfvyfa&;[m a&mif;pm; cHvdkuf&w,f/
jidrf;csrf;wJY awmfvSefa&;&JU toD;tyGifY ,lu&def; ygvDref
pepfu tESpftom;rJY Avmoufouf jzpfoGm;jyD;?
'Drdkua&pDenf;us a&G;aumufw,fvdkY ,lq&wJY orw

owif;axmuf/ / cifAsm;wdk hvIyf&Sm;rIrSm acgif;aqmif


r&Sdao;blk; / b,foludk wifrvJ /
tD*spfausmif;om;/ / b,foludkrS rwifbl;/ avmavm
q,f rlbm&u fjyKwfoGm;zdk hvdkw,f/ rlbm&uf
jyKwfoGm;rS b,folukd acgif;aqmifwifrvJ qdk
wm pOf;pm;r,f/
52

opmazgufcH&wJh

vufxJ EdkifiHa&;tmPm tm;vHk; yHkatm xnfh vdkufMu


w,f/ tckvdk ,lu&def;&JU tusyftwnf;udk ajym jywmu
tD*spfeJY wleD&Sm;u vlxkawG vGwfvyf rQwwJY
a&G;aumufyGJ awmif;qdkrIudk ypfypfcgcg jiif;ypfygvdkY qdk
vdkwm r[kwfygbl;/ vlxkqE tqHk;tjzwf &,lzdkYtwGuf
rJykH;awGu wqifYoGm;wm wu,fvdktyfygw,f/ odkY
aomf a&G;aumufyGJ wpfckxJeJY tD*spfeJY wleD&Sm;rSm &ifqdkif
ae&wJY tajccH EdkifiHa&; jyemawG rajz&Sif;Edkifbl; qdk
wmudk ajymcsifwm
yg/ txl;ojzifY
a&G ; aumuf y G J u
vpfb&,f yHkpHeJY
vGwfvyfwJY vlU
tzGJYtpnf;udk zef
qif; ray;Edkifyg
bl;/a&G;aumufyGJ
awG tusKd;&Sd&Sd
xdxda&mufa&muf
jzpfzdkYqdk&if t&if
OD;qHk; EdkifiHa&;t&
tajctwif aqG;
aEG;rI awGudk us,f
us,fjyefYjyefY vkyf
Mu&ygr,f/ ygwD
tzG J Y t pnf ; awG & J U
td k i f ' D t d k a vmf * sD
awG udk,fpm;jyKjyD;
tqHk;pGef 'DbdwfawG t&ifvkyfMu&ygr,f/ rJay;olawGu
b,ftzGJYtpnf; b,fyk*dKvfudk rJay;&r,fqdkwm aumif;
aumif;odrS 'Drdkua&pDu touf0ifvmygvdrfYr,f/
tmPmvufxJ a&mufoGm;wmeJY vlxkqEudk acsmifxkd;
jyD; vkyfcsif&mvkyfwm[m 'Drdkua&pD bufawmfom;
r[kwfygbl;/ vuf&Sd ,lu&def;orw Apfwm ,mEkudkApf

awmfvSefa&;

u a&G;aumufyGJeJY tmPm&vmjyD;aemuf tvdrftnm


rkom;awGeJY xif&mvkyf aeygw,f/ EdkifiHom;awGu
b0awG&if; wnfaqmufxm;&wJY 'Drdkua&pDtwGuf
olvdkvlrsKd;u xdkufwefwJY acgif;aqmif r[kwfygbl;/
'gYtjyif 'Drdkua&pD[m Oay'eJY tkyfcsKyfrI (the rule of
Law) rSm cdkifcdkifrmrm tjrpfwG,fxm; &ygr,f/ tJ'D
Oya'awGu trsm;oabmwl touf0if ae&rSmjzpfjyD;
vlYtzGJYtpnf;&Sd vlwdkif;udk EdkifiHa&; vkyfief;pOfxJ yg0if
aeatmif pnf;
aESmifxm; Edkif&yg
r,f/ ,mEkudkApf
[m vdarmfa&mif
awmfvSefa&;uae
jzpfay:vmwJY a&G;
aumufyGJudk jyef
ay; qGJxm;ygw,f/
trSefu tpu
wnf;u aemuf
aemif a&G;aumufyGJ
awGrSm 'DvdkvlrsKd;
awG tmPmae&m
xJ 0ifajc r&IyfEdkif
atmif xdfef;csKyf
xm;cJYMu&rSm/
tckawmY ,lu&def;
udk ol cs,fvS,fcsif
wdkif; cs,fvS,fzdkY
MudK;pm;aeygw,f/ tck orw ,mEkudkApf[m tajccH
Oay'eJY tjcm;Oya'awGudk um;vfrmhufpf tawG;tac:
rsKd;? pdwful;,OfqefrI? t,loD;rI? rodpdwfeJY usKd;aMumif;
wGufqrItm;vHk; a&maxG;xm;wJYyHkpH awG;jyD; jyKrlvkyf
udkif aeygw,f/ a&G;aumufyGJudk cdk;,ljcif;? rJay;olawGudk
zdtm;ay;jcif;? Oya'udk txiftjrif ao;jcif;[m
'Drdkua&pDudk jiif;qefjcif;om jzpfygw,f/ 'Dvdk rormrI
awGeJY ywfoufaeolwdkif;[m 'Drdkua&pD&JU r[m&efol
rsm;omjzpfygw,f/
aemuf 'kwd,oifcef;pm/ 'Drdkua&pDenf;t& a&G;aumuf
wifajrmufxm;wJY tpdk;&wdkif; vGwfvyfrI vrf;aMumif;
ay: a&mufaejyDvdkY rqdkEdkifygbl;/ usefurmYEdkifiHrsm;
uvnf; EdkfifiHwpfEdkifiH tmPm&SifpepfqD bufjyefae
53

]] ... usrwdkY 'Drdkua&pD


awmfvSefa&;[m opmazmufcH&jyD;
aemufudk bufjyef oGm;ygw,f/ tD*spfeJY
wleD&Sm;u 'Drdkua&pD vIyf&Sm;olawG
twGuf ,lu&def;&JU
oifcef;pmawGxJu
yxrqHk;wpfck uawmh
a&G;aumufyGJ wpfckwnf;eJY
'Drdkua&pD vkyfray; Edkifbl; qdkwmygyJ/
aemuf vGwfvyfrI&JU &efolawGu
'Drdkua&pD qefYusifa&; tpDtpOfawGudk
uwkwfusif;wl; tumtuG,f
,lMuw,f/ tpdk;&a[mif;u vla[mif;
awG? ppfaoG;MuG vlrsKd;pkawGu
'Drdkua&pDopfukd jyefay; qGJzdkY twGuf
'Drdku&ufwpf pHEIef;awGudk
jrwfEdk;csifa,mif [efaqmifMuw,f/

}}
wmudk rsufpdpHkrSdwf raeoifYMuygbl;/ tck ,mEkudkApfu
,lu&def; 'Drdkua&pDtay: vnfrsKdnpfaewmudk tdrfeD;
csif; EdkifiHawGomwif yg;pyfydwfaewm r[kwfbJ? vGwf
vyfwJY EdkifiHMuD;awGuyg rodvdkuf rodzmom aepdrfhMu
w,f/ 'Drdku&ufwpf awmfvSefa&;twGif; opm azmufrI
&efuae umuG,fzdkY enf;vrf;wpfckuawmY ppfrSefwJh
t&yfzuf vlYtzGJYtpnf; wnfaqmufxm;zdkYygyJ/ tJ'D
tawGYtMuHKudk usrwdkY ,lu&def;EdkifiHom;awG uGefjrLepf
pepfatmufrSm cg;cg;oD;oD; &&SdcJYwmyg/ tcka&m t&ifu
a&m uGefjrLepfpepf[m yk*vdu ydkifqdkifcGifY tcsKdUeJY yl;wGJ
vkyfvdkY &aumif;&ayrJY? t&yfzuf vlYtzGJYtpnf;eJY
b,fawmhrS tap;uyfrI r&Sdygbl;/ b,ftmPm&Sif pepf
54

rqdk olwdkY vufudkifwkwfawGu t&yfzuf vlYtzGJYtpnf;


vSIyf&Sm;rI rSeforQ rGrGaMuatmif zsufqD;cJYMuwm csnf;
ygyJ/ ,lu&def;rSm uGefjrLepfpepf usqHk;jyD;aemuf vGwfvyf
pGm ajymqdkcGifY aeYcsif;ncsif; jyef&cJYygw,f/ odkYayrJh EdkifiH
om;awG vlxkvkyfief;awGxJ yg0ifEdkifa&; enf;vrf;
aygif;pHkjzpfwJY t&yfzufvlYtzGJYtpnf; &SifoefzdkYuawmY
tifrwef cufcJ&IyfaxG;wJY vkyfief;MuD; jzpfaeygw,f/
'gudk tD*spfeJY wleD&Sm;vlxkawG rMumcif awGYygvdrfh r,f/
'g[mbmaMumifhvJ/ t&yfzufvlYtzGJYtpnf;[m tEkpdwf
w,f? txdtqwfvG,fw,f? &mpkrcsDawmif q,fpkESpf
rsm;pGm yHkrSef wnfaqmufxm;&wmjzpfw,f/ t&yfzuf
vlYtzGJYtpnf;&JU a'gufwkdifawGjzpfwJY yk*vdueJY aAmf
vefwD,m tzGJYtpnf;awG? A[dkOD;pD;pepf z,f&Sm;
usifYoHk;a&;awG? vGwfvyfwJY EdkifiHa&;ygwDawG?
,Ofaus;rIaygif;pHk,SOfwGJaexdkifusifYoHk;rIawG?t,ltq
rwlrItay: onf;cHEdkifrIawG? yGifYvif;jrifomrI pwm
awGu acgif;aqmifawGa&m vlxkrSmyg aoG;xJom;xJ
pdrfhpD;0ifaezdkY vdkygw,f/ t&yfzufvlYtzGJYtpnf; rzGHYjzdK;wJh
ae&mrSm jyemwdkif; ajz&Sif;EdkifzdkY xdyfqHk;u tmPmydkif
]vloefMuD;}udkyJ apmifYaeMu&rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifY
tmPm[m A[dkrSm ydk&Sdavav? 'Drdkua&pD qefYusifa&;
tiftm;pkawG wdkif;jynfudk ydkxdef;csKyf xm;Edkifavav
jzpfygw,f/ tck wpfurmvHk;u vlawGu wleD&Sm;
'Drdkua&pD awmfvSefa&;udk tm;ay;cJYMuw,f/ tD*spf
twGuf arQmfvifYcsufawG xm;aeMuw,f/ 'Drdkua&pD
twGif;opmazmufwdkY&JU tvdrftnm axmifacsmufxJ
ra&mufapzdkY wpfurmvHk;u 0dkif;&HMu&ygr,f/ ajrmuf
tmz&durSma&m ,lu&def;rSmyg vpfbmwD pdwf"gwfawG
&SifoefzdkY tm;vHk; nDnTwfMu&ygr,f/ 'Drdkua&pDeJY vGwf
vyfrItwGuf aqmif&GufrIwdkif;[m udk,fhwdkif;jynf e,f
edrdwfrSmwif tqHk;rowfMuzdkY uwdu0wfawG xm;Mu
&ygr,f/ vGwfvyfrI tppftrSef[m b,fEdkfifiH b,fa&ajr
rSmom &Sd&r,fvdkY cGJjcm;vdkY r&Edkifaumif;ygbl;/
(Yulia Tymoshenko rSm ,lu&def; 0efMuD;csKyfa[mif;
jzpfjyD;? ,ck twkduftcH acgif;aqmif jzpfonf/)
rSwfcsuf? the rule of Law udk ]w&m;Oya'pdk;rdk;rI}
tpm; ]Oya'ESifY tkyfcsKyfrI} [k jyefqdkygonf/

vlrI rD'D,m uGef,ufESifh

Edkif iH a &; yg 0g
1990 jynfhvGefESpf tapmydkif; tifwmeuf
pwif toHk;jyKuwnf;u urmhuGef,ufxJ yg0ifvmwJh
vlOD;a&udk oef;csDNyD; ajymMu&onf/ ,ck 2011 a&muf
awmh oef;axmifcsDNyD; ajymvm&onf/ ESpf ESpfq,f
twGif; rdk;ay:wufvmol OD;a&rSm rDvD,HrS bDvD,HodkY
yg&m'dkif;a&GU oGm;onf/
xdkumvtwGif; tD;ar;? ,lusKU? wGpfwm? azhpf
bGwf pwJh vlrIuGef,ufrsm;rSm urmYvlxk civil society
vIyf&Sm;rItwGuf aomhcsuf jzpfvmcJhonf/ omrefEdkifiH
om;rsm;? EdkifiHa&;? vlrIa&;vIyf&Sm;olrsm;? NGO rsm;?
owif; rD'D,mrsm;? ynma&;orm;rsm;? aqmhzf0Jvkyfief;
rsm;ESifh tpdk;&rsm;twGuf tGefvdkif;u toufjzpfae
onf/
2011 Zefe0g&D 17 &uf aeYwGif zdvpfydkiforw
*sKd;Zuftufpfx&m'gudk &Hk;wifppfonf/ zdvpfydkif
uGef*&ufrS olYopmcHrsm;u trIuae uGif;vHk;uRwf
vGwfzdkY rJay;vdkufonf/ ESpfem&Dawmif rMumyg/ usifY0wf
ysufwJY orwudk jzKwfcszdkY a'goxGufaewJY vltkyfMuD;u
jrdKUawmf&ifjyifeJY reDvmjrdKU vrf;qHkvrf;cGawGrSm pk&Hk;vm

Muonf/ olwdkY rdkbdkif;vfzkef;? tD;ar;awGuae ]tusifY


ysuf orw jzKwfypf} qdkwJY rufaqYcsfpmawG a&;ydkYMu
onf/ aemuf&uftenf;i,ftwGif; vlwpfoef;ausmf
a&mufvmjyD; ,mOfaMumawG ydwfqdkYoGm;onf/
wpfywftwGif; rufaqYcsf 7 oef; jyefYoGm;
onf/ vTwfawmftrwfrif;rsm; vefYoGm;jyD; tufpfx&m'g
udk &Hk;jyefwifonf/ Zefe0g&D 20 &ufaeYwGif tufpx&m'g
jyKwfoGm;onf/ yxrqHk;tMudrf tGefvdkif; vlrIrD'D,mu
EdkifiHacgif;aqmif wpfa,mufudk jzKwfcscJYwJY jzpf&yf jzpf
onf/ tufpfx&m'g udk,fwdkifu olYudk jyKwfusatmif
vkyfwm rufaqYcsfydkYwJY rsKd;quf (the text-messaging
generation) [k tjypfwifcJYonf/
owif;qufoG,fa&; jrifuGif;rSm euf&dIif;
us,fjyefYvmwmeJYtrQ vlxk yl;aygif;yg0ifrI ydkrsm;vm
onf/ uGef,ufxJyg0ifvmwJY vlxktzdkY tifazmfar;&Sif;
awG atmwdkuf &vmonf/ vlxktoHxkwfzdkY tcGifYt
vrf; taygufawG ydkyGifYvmonf/ urfydef;awG tm;yg;w&
xkvmMuonf/
2004 ckESpf? pydefwGif vlxku 0efMuD;csKyf *sKd;Zuf
55

tufpfemudk ruf'&pfjrdKU Akef;cGJcH&rItay: rauseyfvdkY?


rdkbdkif;vfeJY tD;ar;vfawGrS rufaqYcsfydkY vlpkjyD; &mxl;
xyfr&atmif vkyfcJYonf/ 2009 ckESpf ta&SU Oa&my
armfvf'dkAm EdkifiHrSmvnf; a&G;aumufyGJ tifxkwJY uGefjrL
epf ygwDudk tmPmvufvTwfatmif azYpfbGwf? wGpfwm
wdkY aus;Zl;eJU qEjyjzKwfcscJYonf/ aemuf uufovpf
ausmif;rsm;rS c&pf,mef bkef;MuD;tcsKdU&JU uav; t"rjyK
usifhrIrsm;udk tGefvdkif;awGuae tMudrfMudrf zGifYcswm
aMumifY w&m;pGJcH&jyD;? AmwDuefrSm urmYtvnf rsufESm
ysuf&if; vdkuf&Sif;ae&onf/
odkYaomf tGefvdkif; vlrIuGef,uf tultnDeJY
vIyf&Sm;rIwdkif; atmifjrifcJhwmawmh r[kwf/ 2006 rwfv
bJvm&yfpfEdkifiHrSm tD;ar;vfuwqifY pkpnf;rdwJh qEjy
olawGu rJ tMuD;tus,fvdrfwJY orw tvufZE'g;
vlum&Sefudkudk jzKwfcszkdYMudK;pm;onf/ vleyfvlyg; vlum
56

&Sefudku tGefvdkif; rD'D,muGef,ufawG wif;wif; usyf


usyf ydwfqdkYjyD; tmPmudk qufxdef;xm;onf/
2007? pufwifbm a&T0ga&mif awmfvSefa&;
wGif jrefrmvlxku qufoG,fa&; uGef,ufudk ,cif
vIyf&Sm;rIrsm;ESihf rwlatmif xl;jcm;pGm toHk;jyKcJYMuonf/
'gayrJY tdkifpDwDeJY aoewftm;jydKifyGJwGif aoewfu tEdkif
&oGm;onf/ 2009 ZGefv tD&ef tpdrf;a&mif vIyf&Sm;rIwGif
enf;ynmaygif;pHk oHk;jyD; a&G;aumufyGJ uvdrfuswJY tpdk;&
udk qefYusifcJYMuonf/ oddkYaomf tMurf;zuf jzdKcGif;rI
atmufwGif taMumif;rvSpGm tqHk;owfoGm;onf/
2010 wGif xdkif;EdkifiH &SyfeDqEjyolawGu vlrIrD'D,mrsKd;pHk
oHk;cJhayr,fh? atmifjrifrIvrf;aMumif;uae a0;aeqJ/
zkef; rufaqYcsfydkYjcif;? "gwfyHk&S,fjcif;? tD;ar;vf?
wGpfwm? azYpfbGwf pwJY vlrIrD'D,mrsm; toHk;jyKjcif;u
tjrJ&v'faumif; xGufrnf[k twyfrajymEdkif/ odkYaomf
EdkifiHa&;? vIrIa&;vIyf&Sm;rIrsm;twGuf cGifydkus,fvm
onf/ t"du vlxkrD'D,meJY EdkifiHa&;yg0g jzpfvmonf/
ar;oifhaomar;cGef;u 'pf*spfw,fu&d,m
awGu 'Drdkua&pD jrifYwifay;Edkifrvm; qdkwmyif/ a&wdkrSm
awmY tJ'Dh 'pf*spfw,fu&d,mawGu tjrpfcdkifvGef;wJY
tmPm&Sifrsm;eJY jcpm;aewJY AsL&dkua&pDrsm;udk vSefcszdkY
cufaumif; cufaeOD;rnf/ a&&SnfwGifawmh 'Drdkua&pDudk
tmrcHzdkY tm;udk;tm;xm;jyK&rnfh t"duvufeuf jzpfae
rnf/
rnfodkYqdkap urmYtmPm&Sif qdk;qdk;wdkif;
uawmY tdkifpDwDeJY vlxkuif;uGmatmif ydwfqdkYzdkY MudK;pm;
aerSmyJ jzpfonf/ b,fvdkwm;wm; vlrIrD'D,mu urmY
EdkifiHa&;vIyf&Sm;rIrsm; tm;vHk;twGuf t"du wdkufyGJ0if
u&d,mvufeuf jzpfvmonf/ tifwmeuf vGwfvyfpGm
oHk;cGifY (internet freedom) onf vlYtcGifYta&; jzpf&
rnf/ tifwmeuffudk ydwfyifjcif;rSm vlYtcGifYta&;ESifh
todynm vGwfvyfcGifYudk tMuD;tus,f csKd;azmufjcif;
jzpfonf/ vlxk todynmyGifYvif;rSm aMumufolwdkif;?
r&IpdrfhEkdifolwdkif;? armf'efEdkufaZ;&Sif; rkef;olwdkif;u vlrI
rD'D,mrsm;udk rdkufrdkufrJrJ ydwfqdkY&if; tvkyf&IyfaeMu
OD;rnf/
w&kwftpdk;&wGif tifwmeufapmifhMuyf aom
&J av;aomif;ausmf&Sdonf/ odkYaomf vuf&Sd tifwmeuf
oHk;ol OD;a&rSm oef; 600 ausmfaejyD/ w&kwfbavmY*g
oef; 40 &Sdonf/ 0bfqdk'fawG b,favmuf ydwfxm;xm;

ausmfcG zwfaeMuonf/ toHk;& vG,fuloavmuf rdk;ysH


atmif xda&mufaom rdkufc&dkbavmY*fac: wGpfwm?
azYpfbGwf wdkYaMumifY vli,frsm;omru? vltkdrsm;yg vlrI
rD'D,m uGef,ufxJ ygvmMuonf/ tifwmeuf oHk;ol
oef;wpfaxmifESihf bavmh*g oef; 100 xdjzpfvm&if
w&kwfjynf tajymif;tvJu bmawG jzpfvmOD;rnf rod/
tGefvdkif;eJY xdpyfEdfkifol jynfwGif; jynfy jrefrm
vli,frsm;tzkdY &xm;wJY &if;jrpfudk xdxda&mufa&muf
toHk;csMuzdkY vkdonf/ tifwmeufoHk;ol wpfOD;tzdkY
udk,fydkif bavmh*f zGifYwm bmrS rcufvS/ vuf&Sd aeYpOf
yHkrSef a&;aeMuwJY jrefrmbavmY*f ig;&m &SdrnfqdkygpdkY/
wu,fvdkY jrefrmbavmY*f ig;axmifuae ig;aomif;?
ig;odef; txd wufvmvQif wdkif;jynftajctae wpfrsKd;
ajymif;oGm;Edkifonf/ tvm;wl 0bfqkd'f topfawGvnf;
ta&twGuf wufvmzdkYvdkrnf/ rdk;ay:uae tm;vHk;Mum;
atmif &ifzGifYwJY bavm*g pma&;olawG rsm;rsm;vdkae
onf/ vlxkyg0geJY EdkifiHa&;yg0gtwGuf qufoG,fa&;
rD'D,muGef,ufudk tpGrf;ukef toHk;cszdkY? &nf&G,fcsuf&Sd&Sd
vkyfMuzdkY vdktyfonf/
jrefrmEdkifiH 1990 a&G;aumufyGJ umvu
rJqG,f pnf;&Hk;rI tjrifhqHk;yHkpHrSm vufurf;pmapmifa0jcif;
jzpfonf/ vomjrdKUe,f? trwfwpfa,mufu usL&Sif
qefqef vufurf;pmapmif a0jyD; rJqG,fwm olwpf
a,mufyJ tJ'DtcsdefrSm &Sdw,fvdkY MuGm;cJYwm trSwf&
rdonf/
,ck 2010 a&G;aumufyGJwGif vufurf; pm
apmifavmuf r[kwfawmY/ ygwDtcsKdUu tGefvdkif;udk
wGifwGif oHk;vmonf/ tcsKdUu ygwD0bfqdk'frsm; vkyfvm
onf/ a&G;aumufyGJ tESpfom&u Avmjzpfaomfvnf;
vkyfenf;udkifenf; pnf;&Hk;a&;rsm;wGif yHkpHtcsKdU ajymif;vJ
vmonf[k qdk&rnf/ a':atmifqef;pkMunf rvGwfcifu
wGpfwmoHk;csifaom qEudk jyif;jyif;jyjy ajymcJYonf/
&efukefrSm wGpfwm oHk;r& a0zefrItcsKdU &Sdaomfvnf;
jrefrmvlxkacgif;aqmif\ acwfrSD vlrIrD'D,muGef,uf
toHk;jyKcsifpdwf &Sdwmu av;pm;zdkY aumif;aeonf/
EkdifiHa&; toif;tzGJYwkdif;u 0bfqdk'fwpfck
tjref zGifhEdkifzdkYvdkrnf/ jynfwGif;rSm zGifYzdkY tcuftcJ&SdvQif
tjyifrSm zGifY&rnf/ uaeY ygwDwpfck? tzGJU tpnf;wpfck?
EkdifiHa&; vIyf&Sm;rIwpfckrSm rjzpfrae udk,fydkif0bfqdk'f
zGifhudkzGihfxm;&rnf/ rnfolxHrS cGifhawmif;aezdkY rvdk/

tMumMuD; tpnf;a0; xkdifaezdkYrvdk/ wxdkifwnf;


qHk;jzwfjyD; ygwDtmabmfrsm;? EkdifiHa&;oHk;oyf a&;om;
csufrsm;? 'Drdkua&pD t,ltqrsm;? udk,foGm;rnfh vrf;
aMumif;rsm;udk ygwD0bfqdk'fuwqifY vlxkudk aeYpOf
rsm;rsm; ajymae&rnf/ EkdifiHa&;vHIYaqmfrI jyKae&rnf/
w&m;0ifjyD;om; tzGJU tpnf;wpfck qufvuf
w&m;0ifEdkifa&;rSm wjcm;olqD cGifhawmif;aewmxuf
jzpfEdkifaom enf;vrf;awGuae rsm;rsm;jzefY tvkyfvkyfzdkY
vdkrnf/ rMumcifu a':atmifqef;pkMunf tjrifwpfck
ESihf ywfoufjyD;? The New York Times u a&;vdkuf
onf/ a':pkt,ltq r[kwfaMumif; ygwDajyma&;
qdkcGifY&Sdolu vdkuf&Sif;&onf/ rMumcP ajz&Sif;aewmudk
Mum;&onf/ udk,fydkif ygwDrD'D,mwpfck &Sdxm;vQif xdk
jyemrsm; &Sif;oifYoavmuf &Sif;oGm;rnf/
q&mMuD; a'gufwmoef;xGef;u ordkif;udk
oifwm rt atmifvdkY[k qHk;ronf/ odkYaomf 21 &mpkwGif
ordkfif;udk od&HkeJY rtol[k ,lqr&awmY/ tGefvdkif;
vlrIuGef,uf? vlrIrD'D,mrsm;ESifh a0;aeorQ ]t} ae
MuOD;rnf/ vlaomhvloGrf;rsm;&JU zdESdyfrI rSeforQ vSdrfhcH
aeMu&OD;rnf/ aiGaMu;tygt0if tcuftcJrsKd;pHkaMumifh
vlrI uGef,ufopfxJ ryg0ifEdkifao;olrsm;udk tomxm;/
tGefvdkif;ay: a&mufESifholrsm;uawmh vlrIrD'D,mudk Edkif
iHa&; yg0geJY vlxkyg0gtjzpf r&Sdrjzpf wGifus,fpGm toHk;cs
Mu&ygvdrfYrnf/

57

tifwmeuf
vGwfvyfcGifh
a&&Snf ydwfyifvdkY r&Ekdif
jrefrmEkdifiH tygt0if tifwmeuf
okH;pGJcGifhtay: uefYowf ydwfyifwJh tpdk;&awG[m
tmPm&SifEkdifiHawG BuKH&avh&SdwJh tusyftwnf;rsKd;
wcsdefrSm trsm;aemufrSm oD;jcm; aemufususefcJhwJh
tjzpfrsKd;awG &ifqkdif&vdrfhr,fqkdNyD; tar&duef EkdifiHjcm;
a&;0efBuD; [Dvm&D uvifwef (Hillary Clinton) u
owday;vdkufygw,f/ tifwmeuf vGwfvyfcGifh[m
tar&duefjynfaxmifpk&JU EkdifiHjcm;a&; rl0g'rSm xdyfwef;
u OD;pm;ay; udpjzpfNyD; tifwmeuf ydwfyifuefYowfrI
awGudk ausmfvTm;zdkY BudK;pm;olawGudk tultnD t
axmuftyhHawG ydkNyD; ay;oGm;r,fvdkY qkdygw,f/
NyD;cJhwJh &ufydkif;twGif; jzpfyGm;cJhwJh wleD;&Sm;eJY
tD*spfEkdifiHawGu vGwfajrmufa&; wdkufyGJawGeJYtwl
tifwmeuf vGwfvyfcGifhawGeJY vlrIqufqHa&;
uGef&ufawG&JU tcef;u@udk EkdifiHjcm;a&;0efBuD; [Dvm&D
uvifwefu tav;ay; ajymqkdoGm;ygw,f/ 0g&Sifwef
NrdKUawmf a*smhcsf0g&Sifwef (George Washington)
wuodkvfrSm tifwmeuf vGwfvyfcGifhtaMumif; raeYu
a[majymcJhwm jzpfygw,f/
NyD;cJhwJhESpfu tar&duef EkdifiHjcm;a&; 0efBuD;
Xme&JU oHwrefa&; vQKdU0SufrSwfwrf;awG 0DuDvdcfpf
(Wikileaks) tifwmeuf pmrsufESmrSm aygufMum;cJhwm
aMumifhvnf; tar&duef jynfaxmifpk&JU tifwmeuf
58

vGwfvyfcGifheJY &yfwnfcsufudk trsm;u pdwf0ifpm;ae


Muygw,f/
urmay:rSm vltrsm;tjym; okH;pGJvmaewJh
tifwmeuf vGwfvyfcGifhudk b,fEkdifiHrSmrS a&&Snf ydwf
yif[efYwm;vdkY r&bl;qdkNyD; 0efBuD; uvifwefu t"du
ajymqkdoGm;ygw,f/
]bavmh*gawGudk zrf;qD;xdef;odrf;wJh tpdk;&
awG? EkdifiHom;awG&JU Nidrf;csrf;wJh vIyf&Sm;rIawGudk BudKwif
pkHprf;NyD; tifwmeuf okH;cGifhudk uefYowfwJh tpdk;&awGu
'g[m vkHNcKHa&;t& vkyf&wmqdkNyD; ajymaumif; ajymEkdif
ygw,f/ 'g[m rSm;,Gif;wJh vkyf&yfvdkY usr ajymcsifygw,f/
tifwmeuf vGwfvyfcGifh ydwfyifrIu jynfolawG&JU vGwf
vyfpGm xkwfazmfcGifh iwfrGwfrIudk acwcPom
[efYwm;EkdifrSmyg/ tNrJwrf; rjzpfEkdifygbl;/}
urmay:rSm tifwmeuf tokH;jyKol vloef;
aygif; 2,000 avmuf&SdaeNyD; urmay:u vlOD;a&&JU
okH;ykHwykHavmuf tifwmeuf tokH;jyKaeMuNyDvdkY 0efBuD;
[Dvm&D uvifwefu ajymygw,f/ 'gayrJhvnf; urmh
EkdifiHwcsKdUrSm tifwmeufudk zdESdyfwJh tpdk;&awGuyJ tokH;
cscGifh &aeygw,f/ tifwmeuf[m zdESdyfolawG twGuf
vm;?tzdESdyfcHawG&JUvGwfvyfa&;twGufvm;tjiif;yGm;rI
awGawmh &Sdaeygw,f/
bmyJjzpfjzpf qufoG,fa&;eJY enf;ynmopf

awG[m Nidrf;csrf;wJh toGiful;ajymif;a&;udk OD;wnfatmif


taxmuftuljyKcJhNyD; ydkrdkaumif;rGefwJh tem*wfudk ydkif
qkdifvkdwJh tD*spfEdkifiH&JU vlxkvIyf&Sm;rIawG atmifyGJqD
a&mufatmif ydkYEkdifcJhw,fqkdwm oufaojycJhNyDvdkY qkdyg
w,f/
jrefrmEkdifiH tygt0if urmhEkdifiHawGrSm tif
wmeuf ydwfyif uefYowfrIawG &SdaeqJyJ qdkwmudkvnf;
rdefYcGef;rSm xnfhoGif; ajymqkdoGm;ygw,f/
]wkwfEkdifiHrSm tpdk;&u tifwmeufrSm azmf
jywJh taMumif;t&mawGudk qifqm jzwfawmufovdk
tcsuftvuf&SmwJh tcgrSmvnf; vdyfpmrSm;aew,f
qkdNyD; wjcm;pmrsufESmudk ajymif;ydkYwmrsKd;awG vkyfavh
&Sdygw,f/ jrefrmEkdifiHrSmqkd&ifvnf; vGwfvyfwJh owif;
XmeawG&JU tifwmeuf pmrsufESmawGudk wdkufckdufNyD;
owif;awG jzefYa0vdkY r&atmif wdkufckduf ydwfyifwmawG
vkyfygw,f/}
]usL;bm;rSmvnf; tpdk;&u tpdk;&twGif;om
okH;vdkY&wJh Intra Net udk wDxGifNyD; jynfolawGudk urmh
tifwmeuf tcsuftvufawG MunhfvdkYr&atmif ydwf
yif xm;ygw,f/ AD,uferfrSm qkd&ifvnf; tpdk;&udk
a0zefwJh bavmh*gawG zrf;qD;cHae&ygw,f/ tD&efrSm
qkd&ifvnf; twdkuftcHeJY owif;XmeawGudk ydwfyifNyD;
tmPmydkifawGu tpdk;& a0zefolawG&JU udk,fa& ;tcsuf
tvufawG &SmazG ESdrfeif;wmawG vkyfaeygw,f/}
bavmh*gawGudk zrf;qD;wJholawG? 0ufbf
qkdufawGudk wm;jrpf[efYwm;wJholawG? twdkuftcHawG
&JU tifwmeuf pmrsufESmawGudk ydwfyifwJh tpdk;&awG[m
a&&SnfrSm olwkdYbufu ay;qyf&r,fh tE&m,fawG
&Sdaew,fvdkYvnf; 0efBuD; uvifwefu owday; ajym
ygw,f/
]tifwmeuf vGwfvyfcGifhudk ydwfyifzdkY
t[efYtwm;awG vkyfxm;wJh tpdk;&awG? enf;ynmt&
umuG,fwmyJjzpfjzpf uefYowf wnf;jzwfrIawGeJY tkyf
csKyfwmyJjzpfjzpf? tifwmeufay:u vlawG&JU vGwfvyfpGm
xkwfazmfcGifheJY pnf;kH;cGifhawGudk wm;jrpfolyJjzpfjzpf
aemufqkH;rSm udk,fhudk,fukd abmifusOf;atmifvkyfNyD;
tm;vkH;&JUaemufrSm usefcJhatmif vkyfovdk jzpfoGm;yg
vdrhfr,f/}
NyD;cJhwJhESpfu tar&duef EkdifiHjcm;a&; 0efBuD;
Xme&JU urmw0ef; oHwrefa&; vQKdU0SufcsufawGudk 0DuD

vdcfpf tifwmeuf pmrsufESmu xkwfazmfcJhwJh vkyf&yfudk


tar&duef EkdifiHjcm;a&;0efBuD; [Dvm&Duvifwefu
jypfwif Iwfcsygw,f/
]tajccHtm;jzifh 0DuDvdcfpf&JU vkyf&yf[m wjcm;
olawG&JU ydkifqkdifrIudk cdk;,l&mu pwifcJhwmyg/ tpdk;&&JU
rSwfwrf;rSwf&mawGudk olwyg;&JU vufpGJtdyfxJu rSwf
wrf; pm&GufawG tjyifudk cdk;ovdk ckd;xkwfcJhwJh vkyf&yf
rsKd;yg/ wcsKdUuawmh tpdk;&taeeJY vkyf&yftm;vkH;udk vlxk
udk today; xkwfazmf&r,fqdkNyD; 'Dvdkckd;,lwmudk rSefw,f
qdkNyD; ajymaeMuygw,f/ usr oabmrwlygbl;/ tar&d
uef jynfaxmifpk taeeJY udk,fvkyfaqmiforQ tm;vkH;
rcRif;rcsef vlod&SifMum; xkwfazmfae&r,fqkd&if tar&d
uef jynfolawG&JU vkHNcKHa&;udk wm0ef,lEdkifrSm r[kwfovdk
urmw0ef;u 'Drdkua&pDeJY vlYtcGifhta&; wkd;jrifha&; udp
awGvnf; vkyfaqmifEkdifrSm r[kwfygbl;/}
tifwmeuf ydwfyifuefYowfrIawGudk ausmf
vTm;zdkY BudK;pm;olawGudk tar&duef jynfaxmifpk taeeJY
tultnDawG wdk;ay;oGm;r,fvdkYvnf; 0efBuD; uvif
wefu ajymygw,f/ urmw0ef; EkdifiHaygif; 40 ausmfrSm
tar&duef EkdifiHjcm;a&; 0efBuD;Xmeu tifwmeuf vGwf
vyfcGifhtwGuf ulnDaxmufyhHaew,f qkdwmudk NyD;cJhwJh
ESpfuwnf;u ajymcJhzl;ygw,f/ t&ifu tar&duef
a':vm oef; 20 zdk; tultnDawG ay;aecJhNyD; 'DESpfrSm
aemufxyf 25 oef;zdk; tultnDawG xyfay;oGm;r,fvdkY
qkdygw,f/
tifwmeufuqifh vlrIqufqHa&; rD'D,m
uGef&ufawGudk okH;&mrSm urmw0ef;u jynfolawGeJY
wkdufdkuf xdawGUEkdifatmif wcsKdUEkdifiHu oufqkdif&m
bmompum;awGudk okH;NyD; Twitter uGef&ufuwqifh
wkdufdkuf owif;ay;Ekdifatmif EdkifiHjcm;a&; 0efBuD;Xme
taeeJY bmompum; wcsKdUeJY pwif vkyfaqmifaeNyDvdkY
vnf; 0efBuD;uvifwefu ajymygw,f/ tar&duef
jynfaxmifpkeJY vufwGJNyD; tifwmeuf vGwfvyfcGifh
twGuf wkd;jrifh aqmif&GufzdkY vufwGJBudK;yrf;a&; twGuf
vnf; urmhEkdifiHawGudk olu wkdufwGef;oGm;ygw,f/
Source: VOA

59

ordkif;0if
awmfvSefa&;
ul;pufrIrsm;ESihf

vlxkatmifyGJ
jyD;cJhonfh &ufowywfrsm;wGif awmfvSef
vIyf&Sm;rIrsm;rSm Adkif;&ufpfydk;uJhodkYyif us,fus,fjyefYjyefY
vsifvsifjrefjref ul;pufoGm;cJhjyDjzpfonf/
wleD&Sm;rSonf tD*spfqDodkY/
teD;tem; wkdif;jynfrsm;jzpfonfh a*smf'efESihf
,DrifwdkYwGifvnf; qEjyrIrsm;? qlylrIrsm; jzpfyGm;vmawmh
onf/ xyfrHjyefYyGm;Ekdifonfh aemufwpfEkdifiHrSm qD;&D;,m;
[l toHrsm;vnf; ay:xGufaeqJ/
qEjyrI ysHUESHYEIef;xm;rSm aMumufcref;vdvd/
qufwdkufjzpfpOfrsm;rSm vGefcJhaom ESpf 200 twGif;
jzpfyGm;cJhonfh rauseyfrI umvrsm;ESihf vIyf&Sm;rIrsm;\
yJhwif &dkufcwfoHrsm;yifwnf;/
1989 ckESpfwGif bmvifwHwkdif;MuD; jydKvJ
ysufpD;onfh &dkufcwfrItygt0if 1848 ckESpfwGif
Oa&myw0Srf;vHk; &kef;uefawmfvSefjcif; jzpfpOfrsm;wGif
rwnfjidrfrIrsm;onf ydkydk rwnfjidrfrIrsm;udk quf
wdkuf jzpfyGm;apcJhygonf/ xyfrH jzpfyGm;&avjyD/
vlxkqufoG,fa&; enf;ynmrsm;aMumihf wpfae&mrS
wpfae&modkY ul;pufysHUESHYrI tvsiftjref jzpfxGef;vdkY
vmaeonf/
]awmfvSefvIyf&Sm;rIawG[m ul;pufwwfyg&JU }
&dkvmjrdKU? rpfaqmf&DodyHESihf enf;ynm wuodkvfrS ppf
ordkif;ynm&Sif *Gefrufref;eyfpfu rSwfcsufjyKonf/
]ordkif;uae oifcef;pm ,lMuzdkY&m qdk&if tJ'g b,fvdk
yHkrsKd;eJY jzpfvmr,f qdkwmudkawmh pOf;pm;cefYrSef;vdkY r&Ekdif
wmyg/ aMumufp&maygYaem/ wm pvTwfvdkufjyDqdkwmeJY
tiftm;awG[m b,fae&mawGtxd ysHUESHY oGm;Ekdifw,f
60

qdkwmudk cefYrSef;pOf;pm;vdkY r&Ekdifygbl;/}


tOD;tporkdif; Oyrmtaejzihf jAdwdeftifyg,m
udk qefYusifcJhzl;aom tar&duef awmfvSefa&;udk
jy&rnf[k xifygonf/ 1776 ckESpfwGif atmifyGJ0ifEkdifrI
aMumihf jyifopfrsm;twGuf tm;wufzG,f&m jzpfcJhjyD; ol
wdkY udk,fydkifvGwfvyfa&;udkvnf; 1789 ckESpfwGif qGwfcl;
&,l EkdifcJhjyefonf/ onfrSm orkdif;okawoDrsm;\
tjrifwlaom oHk;oyfcsuf wpfckvnf;jzpfonf/
ydkrdkus,fjyefYaom jyifopf awmfvSefa&;rSm
1848 ckESpfwGif qufvufjzpfyGm;cJhjyefonf/ zdESdyfcH? qErJ
ay;ydkifcGifh r&Sd&SmMuaom tv,fvwfwef; atmufvTm
vlxkMuD;u bk&ifvl;0pfzDvpf\ t*wd vdkufpm;rIrsm;ESihf
tcGifhxl;cH tkyfcsKyfrIudk qefYusif ykefuefawmfvSefcJhMu\/
bk&ifvl;0pfzDvpf wkdif;jynfrS xGufajy;&onfESihf awmf
vSefrI tpOftwef;MuD;rSm *smrPDodkY ul;pufcJhavjyD/
vlxk\ wtHkaEG;aEG;? MudrfrD;tHk; ylaqG;aomursm;
uvnf; xkESihfxnfESihf tqifhoihf &SdaecJhonfayyJ/
awmfvSefykefuefrIrsm;rSm r&yfem;Ekdifao;/ xdkrSquf
vuf MopMxD;,m;? ydkvef? &k&Sm;? tDwvDwdkYudk ausmfvGef
jyefYyGm; awmfvSefcJhacsjyD/
]wpfckuae wpfckqDudk qufwdkuf ul;puf
jyeYfyGm;cJhwm trSefygyJ/} rufrefeyfpfuqdk\/ vlxku jyif
opfrSm jzpfaewmudk jrifvdkuf&jyD/
]at;... [kwfw,fa[h? vkyfvdkY&om;yJ/ tcsdef
usjyDvdkYvnf; xifw,f/} tJ'DESpfrSmyJ awmrD;avmifovdk
awmfvSefa&;[m ysHUESHYoGm;cJhzl;yg&JU/....
tjcm;aom om"ursm; aqmifygtHh/ &ufpuf

bmpwD; tusOf;axmifMuD;udk rD;&dIU cJhpOfu jyifopfawmfvSefa&; 1789

aom tmPm&Sif tar&duef tpdk;&udk rauseyfojzihf


1860 ckESpfwGif awmifum&dkvdkif;em;e,f cGJxGufcJhjcif; jzpf
onf/ t,fbm;rm? rppyDESihf tjcm;awmifydkif; jynfe,f
rsm;u vkdufyg cGJxGufcJhMuonfh 'dkrDEdkoufa&mufrIaMumihf
jynfwGif;ppf jzpfyGm;&avawmh\/ 1989 ckESpfwGif
bmvifwHwdkif;MuD; jydKvJcJh&onfrSm uGefjrLepfpepfudk
qefYusifMuaom ydkvef? &dkar;eD;,m;? [efa*&D?
csufudkpvdkaA;uD;,m;ESihf blvfa*;&D;,m;EdkifiHrsm;\
awmfvSefa&;vdIif; &dkufcwfcsufrsm;aMumihfyifwnf;/
,ckjzpfyGm;aeaom ta&SUtv,fydkif; tajc
taerSm rwlaom aemufcH ,Ofaus;rIESihf EkdifiHa&;
tcif;tusif;rsm; &Sdaeygonf/ okdYaomfjim;vnf; twdwf
umvrsm;\ jzpfpOfrsm;ESihf qifwlvGef;ayonf[k aumfeJ
wuokdvfrS rsufarSmufacwf tD*spfordkif;ynm&Sif
Zt'fzmrDu qdk\/
tjcm;aom ul;pufwwfonfh awmfvSef
vIyf&Sm;rIrsm;uJhodkYyif ,ckykefuefrIrSmvnf; zdESdyf tkyfcsKyf
aeaom tmPm&SifwdkYtay: rauseyfcsufrsm; wtHk

aEG;aEG; pkaqmif;cJh&onfh vGefcJhaom ESpfrsm;pGmuyif


pwifcJhaMumif; olu&Sif;jyonf/ jrdKY&GmtESHU us,fjyefY
vmawmh\/ tjcm;aom ,Ofaus;rIyHkpHrsm; ajymif;vJ&
jcif;vnf; jrpfzsm;cHcJhonf/ odkYjzihf aysmfp&m
raumif;aom umvrsm;rSm rD;yGm;udk apmihfaeonfESifh
wlawmhonf/ qufwdkuf jydKvJvmaeonfh 'dkrDEdk
jzpfpOfrsm;u &dkufcwfrnfrSm ajrMuD;vufcwfrvGJ/
,ckjzpfpOf\ rD;yGm;rSm 'DZifbmvv,f
avmufu rdrdudk,fudk rD;&dIU cJh&Smaom wleD;&Sm; qEjyorm;
wpfOD;&,fyg/ aemufqufwGJ qEjyrIrsm;u tvsift
jrefyif wleD;&Sm; orwudk xGufajy;ap&onf txdyif/
tdrfeD;csif; EdkifiHrsm;wGifvnf; tvm;wl qEjyyGJrsm;
ul;pufcJhawmhonf/
wpfckwnf;aom qefYusifawmfvSefrIrSonf
ul;pufysHUESHY vmap&eftwGuf t"du aomhcsufum;
]qufoG,fa&;} yifjzpfonf[k zmrDu xyfavmif; &Sif;jy
onf/ 1848 ckESpfwGifrl rsm;rMumao;rDu wDxGifcJhaom
w,fvD*&zf aMu;eef;pepfyifjzpfonf/ yHkESdyf owif;pm
61

rsm;ESihftwl EkdifiHw0Srf; jzpfysufaerIrsm;udk jynfolvl


xktwGuf owif; oJvGefprsm; ay;EkdifcJhavjcif;/
,aeYwGifrl azhpfbGwf? ,lusKUESihf wGpfwm/
tDvufxa&mepfqufoG,fa&;rsm; zsufqD;
cH&aom tcgwGifrl tD*spf qEjyolrsm;onf rlv vuf
a[mif;enf;rsm;jzihf owif; qufcJhjyefonf/ bmvkyf
Murnfudk yHkESdyf jzefYa0Mujcif;yif/
awmfvSefvIyf&Sm;rI ul;pufonf[k qdk&m0,f
vlxk\ onf;ajcwGif ]arQmfvifhcsufESihf pdwftiftm;wdkY}
&vdkufjcif;u t"du[k qdk&acsrnf/ rdrdwdkYESihf tajctae
csif; wlnDaom tjcm;wkdif;jynf vlxku awmfvSefykef uef
wdkufyGJ0ifMuavjcif;/ .... xkdYjyifw0.... atmifyGJcH aeMuavjcif;/
]olwdkYvnf; vkyfaqmifEkdifwJh yHkpHygvm;vdkY
vlxku odjrifvmw,f/ wu,fudk jzpfEkdifwmyJvdkY
jrifvmMuw,f/} zmrDu qdk\/
]aMumuf&GHUpdwf twm;tqD;udk cGgcs ay;vdkuf
ovdkygyJ/}
orkdif;u rwwfEkdifonfh tcsufwpfcsuf
&Sdavonf/ uGrf;usifol? ynm&Sifqdkolrsm;u awmf
vSefa&; rnfonfh tcsdefwGif pwifjzpfay:rnf[k
a[mudef; xkwf&ef orkdif;u rvkyfay;Ekdifyg/ rnfrQtxd
ysHUESHYrnf? rnfokdYrnfyHk tqHk;owfrnfwdkYudkvnf;
cefYrSef;&ef rulnDEkdif/ &v'frsm;rSm tHhbeef; jzpf&avh
&Sdonf/ odkYaomf taygif;vuPm aqmifcsifrS aqmif
rnf/ twdwfudk arQmfMunfhjyD; awmfvSefykefuefrI
topfrsm;onf tem*wfwGif jzpfyGm;vmEkdifjcif;ESihf
tat;rda&m*g Adkif;&yfpfuJhodkY ul;puf ysHUESHUEkdifjcif;wdkYudk
wm;jrpf&efvnf; rpGrf;aqmifEkdifMuyg/ zmrDu &Sif;jy
cJhonf/ awmfvSefa&; rnfonf azmfjrLvmr&Sd/
]orkdif;u oifcef;pmudk b,folrS r,lMuyg
bl;/} olu qufajymjyonf/ ]w&m;aom awmfvSefykef
uefrI topf topfawG tjrJwrf; &SdaeygOD;r,f/
qufoG,fa&; rD'D,m topfawGvnf; &SdaerSmyg/
'guawmh vlYraem? vlYobm0yg/ vlxk[m zdESdyf
tkyfcsKyfcH&jyDqdk&ifawmh awmfvSef ykefuefMurSm tao
tcsmygyJ/}
Source: Discovery/ History Channel: Are
Revolutions contagious? by Emily Sohn

62

]pmawG} ]pmawG} ]pmawG} - - - - rsm;jym;


vkdufwJh pmawGudk pmzwfy&dowf tvTmrsKd;pkH? vlwef;pm;
rsKd;pkHwdkYu zwfIMu&onf/ ]vltrsKd;rsKd;- ewftaxG
axG} [l &dSbdouJhokdY ]pmtrsKd;rsKd; - usD;uef; taxG
axG} (tJav) ]pmtrsKd;rsKd; - o&kyfouef taxGaxG}
[l ckdif;EIdif; nTef;&avmufrnf xifygonf/
a[mMunfh - - - ]eH&Hpm} wJh/
ausmif;ueH&H? tdrfueH&H? pm;aomufqkdifu
eH&H? vrf;xdyfu tkwfeH&H? bkef;BuD;ausmif;u tkwfeH&H?
bk&m; &dSckd;ausmif;u tkwfeH&H? vrf;xdyf qkduum;*dwfu
tkwfeH&H pojzifh wkdwdkxGmxGm zwfp&mawGudk udk,fawmf
jrwfrsm;u
vufo&rf;awmf
rlwwfMuonf
r[kwfygvm;
]ae&mwGif trIdufrykH& - - -(ykH^ &yfuGuf
vlBuD;)} wJh/ ae&mwGif trIdufrykH&[kvnf; qdkygao;/
ykH^ &yfuGufvlBuD; - [k xyfrH &nfnGef; jyefavawmh
vlBuD;u cGifhjyKwmrdkY trdIufawG ykHMuawmhwmaygY/ a&SU
pum;? aemufpum; rnDMuwmrdkYvdkYav/ a[m[kdu
qdkum;*dwfwJu eH&HrSm Munfhjyefawmh - - - ]vlrSefvQif
ao;raygufygESifh} wJh/
o[mudk a&;xm;Muayr,fh vlawGuawmh
vkdufemMuonf xifyg\/ okdYaomf ewfa'0wmrsm;?
0kwf0kwfrsm;u 0dkif;0ef; tm;ay;Muonfxifh/ tqdkyg
qdkum;*dwfteD; eHvdkufwJh csL;csL;apmfawG? csefapmfeD;
wmawG twJGvdkuf? twJGvdkufESifhyg/ (o[mu tjynfh
t0 rajymao;aom tjrnf;oabmav;&,fyg/)
udkif;- aemufpmwpfcku ]ckHpm} yg/ rsm;aom
tm;jzifh tv,fwef;? txufwef;? wuodkvf aumvdyf
odyHwef;rsm; vufujrif;awmfrl wwfMuygonf/ ckHpm
tcsKdUudk wifjy&vQif - - ] 'Dpmudkzwf? udk,fhcspfolrSwf} wJh/
ola&;xm;ykH t&qkdvQif rdef;uav;awGudk
&nfnGef; xm;wm aocsmonf/
]q&mawG i&TD;? wDcs,fawG ESyfcsD;? ZD;xkyf
a&mif;pm;? olwdkYaumif;pm;} wJh/
'guawmh &Sif;ygonf/ ausmif;&dS q&mrsm;rSm
pmoifwmxuf nm0g; NzD;jzef;wmrsm;aeovdk q&m
rawGuvnf; ESyfcsD;usbduJhokdY ZD;xkyfa&mif;? rkefYa&mif;
pm;um tydk0ifaiG &SmaeMujcif;udk qdkdvdk[ef wlygonf/
]wa&;Ekd;aomf tMuHay:? ay:onfhtMuH?

jyeftdyf&ef} wJh/
]'guawmh usaemfwdkY wuodkvfausmif;om;
b0 1980 jynfhvGefESpfrsm;qDu emrnfausmfMum; vlod
rsm;aom tkdif'D,m aumif;onfhf ckHpm uAsmwpfyk'f jzpfyg
onf/
] ausmif;aeaysmf pm;awmfac:&rnf} wJh/
'guawmh ] ausmif;aeaysmf pmawmf&rnf}
[lonfh ausmif;\ ynma&; aqmifyk'fukd jyuf&,fjyKum
ckHpmtjzpf armfuGef; xdk;xm;ykH&ygonf/ ckHpmu0d- ynm&dS
wdkY\ vufu jrif;awmfrlcJhonfrsm;um; ajym rukef
Ekdifacs/
pmrsm;rSm tjrnf;rQom jzpfygonf/ qJ
qdk Budrf;armif;xm;aom ckHpm? npfnrf;aom ckHpmrsm;
vnf; trsm;tjym;&dSygonf/ odkYaomf pmzwfol twGuf
roifhawmfojzifh razmfjyawmhyg/ uJ - - tck tvSnfh
uswmu ] tdrfompm} tvSnfhyg/
oifonf ausmif;wpfausmif;\ tdrfom?
wuodkvf? aumvdyf odyHausmif; wpfckck\ tdrfomxJ
0ifoGm;ygu tESD tdrfompmudk awGU &rSm {uefrvJGyg/
]a&SUwnfhwnfh qufoGm;yg/ b,fbufudk csKd;vdkufyg/
nmbufrSm oiftvdk &dSaom pGefYxkwfrIudk vkyf EkdifygNyD/

a[h--a[h
aetkH;?
aetkH;/ tay:udk armh
MunhfvkdufygtkH;/} (xdkd
tdrfompmukd zwf rdoludk
tqkH;pmom;rSm
okdYwG,fygvdrfhrnf/)
]igajymwJhtwkdif; vkduf
vkyfol[m iaygBuD;} wJh/
ae&mwG i f
tjcm;aom
npfwD;
npfnrf; pum;vkH;rsm;
ESifh tdrfompmrsm;vnf;
&dSao;aomfvnf; roifh
awmfojzifh razmfjy awmh
yg/ qufvuf wifjy&
rnfu-- ]ypfpm} jzpf
ygonf/ usaemfwdkY i,f
i,fwkef;u rlvwef;
ausmif;om;b0rSonf
wuokdvf aumvdyf odyH
ausmif;om;BuD;rsm;
jzpfvmMuonftxd
puLacgufjrm;jzifh ypf&aom ]ypfpm} tokH;jyK cJhMu&
ygonf/ ydk;yef;enf; ig;&m? &dSwfenf; wpfaxmif?
avQmufjyefoHay; - ajcat;0rf;a&mif ig;axmif ac: enf;
wpfaomif;wnf;[laomi,fpOftcg cspfAsL[mrsm;xJu
]ypfpm} onf wpfcef;u@ yg0ifaeygonf/ puLjrm;
ypfpm wpfckrSmawmh--]rif; rcspfvQif ukd,faocsif
onf? &ifckefygoavm cspfolacsm--}wJh/
tjcm;taMumif;t&m ]ypfpm} rsm;xJwGif
aumifav;u aumif;rav;\ tdrfvdyfpmudk trdt&
&,lum pmwkdufrS wqifh pmxnfhaomenf; (ypfpm)
wpfck jzpfygonf/ okdY&mwGif rawmf&aom a,muxD;?
a,mur tygt0if aumifrav;\ tdrfwGif&dSaom
todkif;t0dkif;aygif;pkH\ [efYwm;? ydwfyif? wm;jrpf?
uefYowfrIrsm;aMumifh aumifav;ay;aom arwm
pmonf aumifrav;xHokdY a&muf&dS&ef raocsmvS
ygacs/
xdkYtjyif aeYpOfxGuf owif;pm wpfapmif
apmifESifh oufqdkif&m tmPmykdif tzJGU tpnf; tqifhqifh
(NrdKUe,f? c&kdif? wkdif;? A[kd) xHokdY rdrd\ trnfrSef? ae&yf
63

vdyfpmrSef? &mxl;wm0ef trSef ponfjzifh trSeftwdkif;


azmfjy&ef tcuftcJ &dSojzifh vsKdU 0Suftrnf vsKdU 0Sufvdyf
pm? vsKdU 0Suf &mxl;wm0efwdkYjzifh wdkifMum;pm ay;ykdYMuaom
]ypfpm} trsKd;tpm;vnf; &dSygonf/
a[m-- a[m'Du ] oauFwpm} awGudk
vnf; wpfcsuf Ipm;vSnfhygOD;/ pmom;awG odyfrsm;rsm;
azmfjyp&mrvdkbJ rlv a&;om;xm;wmukd tenf;i,f
jyKjyif vdkufjcif;aMumifh ]jyKjyifpm} [lvnf; ac:a0:Edkif
ygonf/ Oyrmtm;jzifh jrefrmjynf &Jpcef;rsm;wGif awGU
&wwfaom ]vmbfay;&efrvkdyg} qdkMuygpkdY/ oauFw
pmjzifh (0g) jyKjyifpmjzifh jzwfawmufvkdufygrl - ]vmbf
ay;? &efrvdkyg} [l tjzwftawmufESifh zwfIvkdufaomf
jyHK;aphaph jzpfMu&ygonf/ qufvufvnf; &Jpcef;a&SU
qdkif;bkwfaxmif? aus;&GmESifh &yfuGufrsm;wGif odkY
qdkif;bkwf axmifxm;onfudkvnf; jyKjyifpmu tvGwf
ray;ygacs/ qkdif;bkwfxJu rl&if;pmu ]&mZ0wfab;?
ajy;rvGwf} yg/ t&mudkyif jyKjyifpmu0d - ynm&dSdwdkYu
okdY jznfhpGuf jyifqifay;vdkufwmu- ]&mZ0wfab;?
ajy;rvGwf? ay;vQifvGwf} ygwJh/
e0w^etz ppftkyfpkacwfwGifvnf; [kdvrf;
xdyf? 'Dvrf;xdyfrsm;wGif axmifxm;aom 0g'jzefY
qkdif;bkwfrsm;udk jyKjyifu0d - ynm&dSwdkYu pawumuyf
vnf;aumif;? zsufaq;jzifhvnf;aumif; zwfI&ol
taygif;tm; jyHK;aphaph jzpf&atmif pGrf;aqmif jyMuyg\/
]wdwdusus? rSefrSefuefuef? jrefjrefqefqef
vkyf} (ykH^wyfrawmf)
]wdwdusus? rSefrSefuefuef? jrefjrefqefqef
vkyf} (ykH^ tdrfurdef;r)
xdkYtjyif aps;qkdifrsm;wGif awGU &dS&wmudk jyK
jyifpm zefwD;Mu&mrSm-- ],aeY ta~uG;ra&mif;yg} qdk
onfukd
]reufjzef ta~uG;ra&mif;yg} [l wpfrsKd;?
],aeY acG;ra&mif;yg} [l wzkH? ],aeY
ta~uGra&mifyg} [l woG,f? trsKd;rsKd; jc,frIef;wwf
Muygonf/
a[m-- 'DrSmvnf; Munfhprf;ygOD;/ b0'e
vdkvdk bmvkdvdkESifh a&mBudwfum Budwfa&mwmu - - ]b0qdkwm wdkufyJG}
]c,frqdkwm vdkufyJG}
]a,mufzqdkwm zdkufyJG} wJh/
64

wcsKdU PfBuD;&Sif pmjyifu0dwdkYu MuHMuHzef


zefpum;vkH;udk cJGjcrf;um uvdMuykHu-- ]b0udk ykHao
rwGufeJY} qdkonfudk-- ]b0udk ykHao rwGufeJY} wJh/
olajymwmvnf; [kwfwmyJav/ (109 -110) qdkwmu
tvkyfr&dS? tukdifr&dS? vlavvlvGifh yk'fr r[kwfygvm;As/
tJ'gawG NyD;jyefawmh ]tusKd;jyKpm} qdk
wmawGzufudk wpfcgwvSnfh? tawG;e,fcsJU rdjyefyg
onf/ ]tusKd;jyKpmay} qdkjyD; pmBuD;? ayBuD;? usrf;*ef ?
#DumBuD;[k pmIolwdkY rxifrSwfvdkufygESifh/ a[m'Du
tusKd;jyK pmayppfppf? {uefjzpfonfrsm;udk zwfMunfh
MuygOD;/ ]jrufcif;ay: jzwfravQmuf&} (o[mu
yef;jcHrsm;wGif tawGU rsm;ygonf/)
]csD;? wifatmifryg&}
]csD;? ausmfatmifryg&} (a[m'D tusKd; jyKpm
ESpfaMumif;u ukdwifatmifESifh udkausmfatmifudk
a&G;NyD;awmh uefYowfxm;? wm;jrpfxm;ykH &ygonf/)
]udpNyD;vQif a&avmif;yg}/ ] 'kwf? puL rokH;
ygESifh} (pm trsKd;tpm;onf ]tdrfompm} vnf; jzpfovdk ]tusKd;jyKpm} vnf; rnfygonf/)
vrf;xdyfrsm;wGif qkdif;bkwfudk csdwfxm;
wm &dk;oGm;onfxifh/ tdrfaxmifusump (0g) nm;ump
vifr,m; ESpfa,mufxHodkY olYoli,fcsif;rsm; (rD;owf
wyfzJGU 0ifbl;ol? t&ef rD;owfwyfzJGU 0ifrsm;u olwdkY
vifr,m;\ tdyf,mab;wGif pmuyfxm;onfu ]oifh
aMumifhrD;ravmifygapESifh}wJh/]udpNyD;vQif a&avmif;yg}
wJh/ ae&mrSm;NyD; vmcsxm;rdwJh tusKd;jyKpmawG r[kwf
ygvm;/ aumif;a&m/
rnfokdYyif qdkapumrl rnfaom eH&Hpm? ckHpm?
tdrfompm? ypfpm? oauFwpmESifh tusKd;jyKpmrsm;
onfvnf; usaemfwkdY\ avmu wHxGm? vlY&yf&Gmudkum;
BuD;BuD;rm;rm; r[kwfvifhupm; ao;ao;rTm;rTm;tm;jzifh
jyqkdcJhayNyD/ a[m-- usaemfwdkY vrf;xJu jrefrmjynf
om; uav;i,frsm;u &if*dk\ ]b0&xm;} aw;pmom;
udk odkY jyKjyif oDqdkoGm;onfukd usaemf qwfqwf
Mum;vkduf&wmu-- ]'kdYESpfa,muf pD;eif;vmcJh-- b0
qdkum;ay:0,f-- tl; [l; [l; --} ygwJh cifAsm/
b0tarmESifh aomu tylMum;u [m', ES
vkH;? wcPjyKH; EkdifMuygap - - -/
qefwmuavmhpf (acw- t*Fyl)

jrefrm&mZ0ifusrf;
*efrsm;? ausmufpm? aypm?
yk&ydkuf rSwfwrf;awGrSm rGef
vlrsKd; jzpfaMumif; tckdiftrm
azmfjyxm;wJh ]i&refuef;}
qdkwJh yk*Hacwfu ay:xGef;cJh
wJh OjrdKUpm;eJY ywfoufvdkY
ordkif;oDtkd&Dopf wpf&yfudk
tdEd, r[mar'if orkdif;
ynm&Sifrsm;u ydkYpfarmf'ef
enf; eJY wifjyvdkufygw,f/
olwkdYu ]i-&r uef;} qdkwJh
yk*Kdvf[m Mr Rahman
Khan qdkwJh aqmf'Dtma&As
EkdifiHu vma&mufwJh r[m
ar'if tm&yfvlrsKd; wpfOD;
jzpfw,fvkdY 'Dae&mrSm a&;
vdkufwmudk awGU &ygw,f/
olwdkYu (i=Mr, &ref;=
Rahman, uef;= Khan)
qdkjyD;awmh toHxGuf eD;pyfrI
t& t"dyg,f zGifhqkdwm jzpfyg
owJh/
tJ'D oDtkd&Dopf ay:xGufcJhjyD; aemufydkif;rSm
awmh ab*sif; wuodkvfu orkdif; ygarmuawGu
]usefppfom;} [m useftrsKd;tEG,fu qif;oufwJh
w&kwfvlrsKd;jzpfaMumif; w&m;olMuD; aygifcsdef&JU udk,f
&Hawmf usefausmif;udk udk;um;jyD; wifjyvdkufaMumif;
od&yg w,f/
xdkenf;wl ]uH&mZmMuD;? uH&mZmi,f} [m
]uif&mZmMuD;? uif&mZmi,f} qdkwJh ajrmufudk&D;,m;awG
jzpfygw,fvdkY jyHK;,rf; wuodkvfu orkdif; ynm&SifawGu
azmfxkwfvkdufaMumif; od&ygw,f/ olwdkYu ]uiftD
qGef; eJY uif*sKHtD; } wkdYudk om"u xkwfjyygowJh/ olwdkY
oDtkd&Dt& jrefrmtp ajrmufudk&D;,m;u jzpfygowJh/

&efukefwuodkvf orkdif;ynm&SifawGuvnf;
&D;,Jenf;jy ]armif&ifndK} [m bmoufao om"urS
jyp&m rvdkwJh jrefrmvlrsKd; jzpfwJhtaMumif;? tdk bm;rm;&JU
ZeD;[m ]rdacs-tkdbm;rm;} qdkwJh &ckdiftrsKd;orD; wpfOD;
jzpfaMumif;? qdkAD,uf orwa[mif; *kdAmacsmh[m ]udk
Aacsm} qdkwJh tnmom;jzpfaMumif;?
*DwOvD trnf& urmausmf uAsmukd a&;pyf
cJhwJh emrnfausmf uAsmq&mMuD;[m ]&Gmbk&ifw&m ewf
wefckd;} qdkwJh jrefrmqkdif; ynm&SifwpfOD; jzpfwJhtaMumif;?
tD&wf tmPm&Sif ]q'ef[lpdef} [m q'ef qifrif;&JU
trsKd; tEG,fjzpfaMumif; azmfxkwf wifjyvkdufMuw,fvdkY
od&ygw,f/
(tifwmeufpmrsufESmrsm;rS...)

65

EkdifiHwum
ynma7;
owif;rsm
;
orwopfudk jzKwfcsEkdifcJh jyD; ausmif;awG jyefzGifhMujyD
&ufowywf tawmfMumMum qEjyMucJhNyD;wJh
aemuf wleD;&Sm;EdkifiHw0Srf; ausmif;om;? ausmif;olrsm;
ESihf q&mq&mrrsm;[m pmoifcef;rsm;qD jyefvnf 0if
a&muf aeMuygNyD/ orw beftvDudk jzKwfcsEkdifcJhMuay rJh
wleD;&Sm;jynfopfudk b,fvdk yHkazmfMurvJ qdkwmudk
aqG;aEG; aeMuqJyg/
orwa[mif; beftvD rEIwfxGufcifrSm ol&JU
ynma&;0efBuD;u pmar;yGJ umvtwGif;rSm ausmif;tm;
vHk;udk ydwfzdkY nGefMum;cJhygw,f/
tck 0efBuD;topf cefYtyfNyD;wJhaemuf ausmif;
awGudk jyefzGihfMuwm jzpfygw,f/ tem*wf umvawG
ra&&mao;ayr,fvkdY ausmif;om;awG[m pmar;yGJcef;
udk 0ifa&mufcGihf &&SdMuygNyD/
ynma&;udk tifrwef wefzdk;xm;wJh wleD;&Sm;rSm
qEjyyGJawGrSm yg0ifcJhwJh ausmif;om;awG tm;vHk;[m
pmar;yGJ ajzzdkY jyifaeMuygw,f/

wleD;&Sm;qEjyorm;rsm;

66

ausmif;om;BuD;awGuawmh EkdifiHa&; jyKjyif


ajymif;vJrI tacstwif aqG;aEG;yGJawGrSm yg0ifaeMu
w,f/ vlxktajcjyK tzGJYtpnf;awGuawmh wleD;&Sm;&JU
aemufxyf ajcvSrf;opfawGrSm yg0ifcGihf r&&SdMu ao;ygbl;/
Mum;jzwf orwudkawmh cefYtyfNyD;ygNyD/ a&G;
aumufxm;wmawmh r[kwfygbl;/ t&if beftvD&JU ygwD
u udk,fpm;vS,fawGeJYyJ ygvDrefudk usif;yaew,f/
vlxkuawmh vufrcHygbl;/ 'gayrJh ygvDref a&G;aumufyGJ
awGudk tvsiftjrefawmh rusif;yEkdifao;yg/
twdkfuftcH vIyf&Sm;rIuae tvkyfvufrJh
vli,fxku yg0ifvmcJhMuw,f/ wuf<uvSwJh vli,fxk
&JU tiftm;awG[m qufvuf vIyf&Sm;aeqJyg/ jyKjyif
ajymif;vJa&;awGtwGuf jiif;cHk aqG;aEG;rIrsm;[m vrf;
ay: qEjyyGJawGudk tpm;xdk;vdkY&aeNyD/ vGwfvwfpGm xkwf
azmf ajymqdkcGifhawGudkvnf; &&Sdxm;NyD/ txl;ojzihf
wuodkvf ausmif;awGrSm vlpkNyD; aqG;aEG;EkdifMuNyD/
Mum;jzwftpdk;&udk vlwkdif;u rBudKufMuao;
ayrJh trwfa[mif;awGudkawmh ESifxkwfxm;NyD;NyD/ e,f
y,ftoD;oD;u uRrf;usifwJh olawGudk 0efBuD;awGtjzpf
cefYxm;NyD;ygNyD/
wnfNidrfrIawmh r&&Sdao;yg/ 'gayrJh vlxk[m
arQmfvifhcsufawGeJY wuf<u vef;qef;aeMuygNyD/ vGwf
vyfpGm ajymqdkcGifh &&Sdxm;wmudk wefzdk;xm;NyD; awmf
vSefa&; orkdif;tarGudk xdrf;odrf;vdkY owdBuD;BuD;eJY
tem*wforkdif;udk a&;cs,fMuygawmhr,f/
Source: Education International
(11 February 2011)

urmYausmif;om;pkHnDyJGawmfwGif a':atmifqef;pkMunf tzGifhrdefYcGef;ajymMum;


awmiftmz&du EdkifiH?
y&Dwdk;&D;,m; NrdKUwGif
usif;yaom 17 Budrf
ajrmuf urmh ausmif;
om;vli,f pHknDyGJ
awmf zGihfyGJodkY 'Drdk
ua&pD acgif;aqmif
a':atmifqef;pk
Munf rS tzGihftrSm
pum; AGD'D,dkzkdifudk ay;ykYdcJhonf/
tzGihfrdefYcGef;rSm atmufygtwkdif;jzpfonf/
]Nidrf;csrf;a&;? nDnGwfa&;ESihf vlYtzGJYtpnf; jyK
jyif ajymif;vJa&;wdkYrSm ajymif;vJaeonfh urmBuD;\ oGif
jyif vuPmrsm;jzpfaMumif;ESihf usrwdkY[m usrwdkY&JU
urmBuD;udk ajymif;vJvdkaMumif;? vli,frsm;[mvnf;
olwdkY&JU urmBuD;udk ajymif;vJvdkaMumif;? usrwdkYurm
ESihf vli,frsm;u ajymif;vJvdkaom urmBuD;rSm wpfck
wnf;jzpfaMumif;? twGuf vli,frsm;ESihf yl;wGJvkyf
aqmifvdkygaMumif;? Nidfrf;csrf;a&;uJhodkYaom trsm;qdkif pH
wefzdk;twGuf vkyfaqmif&rSm jzpfonfhtwGuf rsKd;quf

uGmjcm;rI r&SdoihfaMumif;/ rdwfaqGrsm;taejzihf yl;aygif;


oifhaMumif;? tjyeftvSef avhvmzkYdvkdaMumif;? jrefrm
EkdifiHudk 'Drkdu&ufwpf vlYtzGJYtpnf; tjzpf ajymif;vJ&mrSm
urmh vli,frsm;\ tultnDudk vdktyfaMumif;? ulnD
ay;Ekdifrnf[k arQmfvifhygaMumif;? qufoG,faqmif
&Guf&ef enf;vrf;rsm; &SmazGEkdifrnf[kvnf; arQmfvifhyg
aMumif;? yxrqHk; arwm&yfcHcsuf jzpfygaMumif;ESihf
tem*wfwGif xyfrH tultnD awmif;rnfjzpfaMumif;?
jrefrmjynftwGuf usrwdkY BudK;pm;aerIwGif awmif;qdk
csufrsm;udk urmhvli,frsm; taejzihf rsufvHk;udkzGihf?
em;udkpGifh xm;apvdkygaMumif;} jzihf urmhvli,frsm;\
nDvmcH tzGihf rdefYcGef;wGif ajymqdkoGm;cJhonf/
'DZifbm 13 &ufrS 21 &ufaeYtxd usif;yjyK
vkyfcJhonfh urmhvli,f nDvmcHwGif EkdifiH 120 rS ausmif;
om; vli,f 2 aomif;ausmf wufa&mufMurnf jzpfonf/
jrefrmEdkifiH ausmif;om;vli,f udk,fpm;vS,ftjzpf
ABSL rS &Jabmfausmfoef; wufa&mufcJhaMumif;owif;
&&Sdonf/
Source: WFDY
(12 December 2010)

xdkif; ygvDrefu ausmif;q&mvpm wdk;jrifha&; Oya'ukd twnfjyK


wEdkifiHvHk;&Sd ausmif;q&m
4 odef; twGuf vpmaiG
wdk;jrifhay;a&; Oya'Murf;
udk xkdif;ygvDrefu twnf
jyKvdkufNyD jzpfonf/uefY
uGufrJr&SdbJ rJ 341 - 0
jzihf ausmif;q&m vpmaiG
cHpm;cGihf Oya'jyXmef; vdkuf
jcif;jzpfonf/ ynma&;
xkdif;tajccHynma&;&Hk;csKyfwHqdwf
0efBuD; csifem0ef bGefnm
ud,ufu rwfvwGif pwifjyD; q&mvpm 8 &mcdkifEIef;
wdk;jrihfrnfjzpfaMumif; xkwfazmf ajymqdkvdkufygonf/

tjcm;aom t&yfzuf 0efxrf;rsm;enf;wl {NyDvwGif


vnf; 5 &mckdifEIef; xyfrH wdk;jrihfay;OD;rnfjzpfonf/
ausmif;q&mopf tedrfhqHk; vuf&Sd vpmaiG 7940 bwf
aiGudk 8130 bwf (jrefrmusyfaiG 2 odef; 5 aomif;)
txdwdk; jrihfay;rnfjzpfonf/ vkyfouf&Sd xkdif;ausmif;
q&m wpfOD;taejzihf vuf&Sd0ifaiG 27500 bwfaiGudk
29700 bwf ( usyfaiG 9 odef;) txd wdk;jrihf ay;rnf jzpf
onf/
(18 February 2011)
Source: The Nations

67

tdyfraysmfaom bGJU &rsm;


ESpfpOfyif oef;aygif;rsm;pGmaom w&kwf vl
i,frsm; bGJY'D*&D ,lvsuf&SdMuonf/ ta&twGufrSm
wdk;vdkYomvmonf/
w&kwf pD;yGm;a&; zGHYNzdK;rIt&SdefEIef; vGefpGmjrefqef
aeaomfjim;vnf; bGJY&vli,ftrsm;pk twGuf tvkyf
tudkif &&Sd&efrSmrl vGefpGm cJ,Of;aeqJyif/ vpfvyfaom
tvkyfae&mum; tenf;tusOf;rQom/ tBudwfte,f
wdk;0if,SOfNydKifMu&onf/ xdkYtwGuf trsm;pkaom bGJY
&rsm;rSm vpmenf; atmufajcodrf; tvkyfrsm;udkom
&Muawmhonf/
aemufqHk;ESpf pmar;yGJBuD; rusif;yrDurl
tvkyftudkif tcGifhtvrf;rsm; twGuf rdwfqufyGJrsm;udk
wuodkvfrsm;u pDpOfay;Muyg\/ a'ocH ukrPDrsm;
udkvnf; zdwfac: NyD; tvkyftudkif tcGifhtvrf;rsm;t
aMumif; aqG;aEG;aponf/
rdom;pk0ifaiG tusyftwnf;&Sdaeonfh bGJY&
vli,frsm;um; zdtm;'Pfudk jyif;jyif;xefxef cHpm;
&awmhonf/ tvkyf&rS jzpfrnf/ vpmenf; tvkyfrsm;udk
vufrcHvQifrjzpf 0ifa&muf vkyfudkif&awmhonf/ ydk
rdkaumif;rGefaom vpmESihf tvkyfwkdYudk apmifharQmf&if;
pdwfroufromjzihf vkyf&jcif;yif/
bGJY&ump tcsdefrsm;wGif ,m,DtvkyfwdkYudk
0ifvkyfMuonf/ tvkyfoiftjzpf vkyfudkif&if; t
csdefjynfh? tjrJwrf; tvkyf&&Sd&ef arQmfvifhMu&onf/
pDcRrf;wuodkvfrSm w&kwfjynf taemufzuf
wGif tBuD;qHk;jzpfonf/ ,if;wuodkvfrS bGJY& wpf
OD;jzpfol vD,lcsefu odkY &ifzGihfcJhonf/
]usrav nzufawG tdyfraysmfwm tawmf
MumygNyD/ tckrsufarSmuf ypKyefeJY tem*wf taMumif;udk
pOf;pm;vdkufwdkif; pdk;&drfae&wm/ tckxufxdudk tvkyf
ur&ao;bl;/ wuodkvfu bGJY&NyD; bmjzpfvmrSmvJ
rodygbl;&Sif/}
(9 February 2011)

OD;acgif;aemuf uifr&m wyfxm;wJh


ya&mzufqm

ausmif;om;tcsKdUu aemufMuonf/ olwdkY


q&m&JU OD;acgif;aemufzufrSm rsufvHk;awG &Sdaeonf[k/
e,l;a,mcfhrS ya&mfzufqm qdwfzGm;wpfa,muf u
vnf; xdktwdkif; jzpfaeonf/
olYacgif;aemufzuf wnfhwnfhwGif uifr&m
ao;ao; wpfck cGJpdwfwyfxm;onf/
e,l;a,mhcf wuodkvf Tisch tEkynm
ausmif;rS tD&wfEdkifiHzGm; "gwfyHkygarmu Wafaa Bila rSm
olYvkyfief;awG ydkrdkjrefqefapzdkY twGuf tm;vHk;udk
rSwfwrf;wifEdkifr,fh uifr&mi,f wyfqifxm;&onf/
umwmEdkifiH 'dk[mNrdKU jywdkufrS tEkynm ya&mh*suf
wpfcktwGuf tvkyf rtm;vyfatmif vkyfEdkifzdkY OD;acgif;
aemufwGif uifr&m wyfqifxm;jcif; jzpfonf/
olYya&mY*suf aeYpOf vIyf&Sm;rIrsm; twGuf wpf
rdepf "gwfyHkaygif;rsm;pGm &dkuf,lxm;EdkifNyD;? OD;acgif;wGif
wpfESpfwm cGJpdwfwyfxm;jcif; jzpfonf[k qdkonf/
&dkuful;xm;aom &kyfyHkrsm;udk tm&yf tEkynm jywdkuf&Sd
uGefysLwmrsm;odkY csufcsif; vSrf;ydkY ay;Edkifonf[k qdkonf/
vufrt&G,ftpm;&Sd uifr&mudk wdkifwefeD,Hjym;ay:
uyfxm;NyD; OD;acgif; tay:,HvTmxJ xnfhxm;jcif;
jzpfonf/
(3 December 2010)
Source: CNN

68

vuf 2 zuf r&SdawmhayrJh ajcaxmufeJY pma&;oifaewJh oli,fwef;ausmif;om;


w&kwf aus;vufa'orSm MuD;jyif;vm&wJh
b0awG[m Murf;wrf;vGef;vSygw,f/ vuf 2 zufpvHk;
r&SdawmhwJh uav;i,f wpfOD;&JU ae&muae 0ifa&muf
cHpm; Munhfprf;yg/
vGD,efbdk[m tjcm;aom 5 ESpft&G,f uav;
awGvdkygyJ/ oli,fwef;rSm pma&;? pmzwfoifaewmyg/
tjcm;uav;awGeJY rwlwmuawmh ol[m ajcaxmuf eJY
pma&;EkdifzdkYudk MudK;pm;ae&w,f/
]usrwdkYu ol&JU ajcacsmif;av;awGeJY cJwHudk
udkfifwG,fwwfatmifvdkY OD;qHk; avhusihfay;ygw,f/ tp
ydkif;rSmawmh vkyfvdkY r&bl;aygY/} ol&JU q&mru ajymjy
wmyg/ ]'gayrJh vGDu odyfudk ZGJ oefw,fav/ wcsufjyD;
wcsuf? wvHk;jyD;wvHk; jznf;jznf; avhusihfwJholyg/
usru tjcm;uav;awGudk pmoifjyjyD;wJhtcg olYudk
avhusihfay;ygw,f/}
touf 3 ESpf t&G,frSm vQyfppf AdkYtm;jyif;xef
vSwJh 0g,mMudK;eJY rawmfwq xdcdkufrdjyD; vuf 2 zuf
pvHk; qHk;&HI;cJh&w,f/
tckawmh ol[m ajcaxmufeJY oGm;wkdufwwf
w,f/ rsufESmopfwwfw,f/ pufbD; pD;wwfaejyD/ ajc
axmufeJYyJ zkef;qufwwfaeygjyD/
0rf;enf;p&m wu,faumif;wmyg/ vGD[m
olY[mol udk,fwkdif vkyfrS&wmyg/ rdbawGu uGm&Sif;

jywfpJxm;olawG/ aq;0g;p&dwfawGtwGuf tarjzpf


olu tdrfeJY ta0;rSm tvkyfqif;&w,f/
tckawmh vGDav;[m tzGm;eJYtwl ae&w,f/
wludkif pm;wJhae&mrSm uGrf;usifaejyD/ ajcacsmif;av;awG
eJY wludkifwwfzdkY avhusifh&wm 2 ywfMumw,fvdkY tzGm;u
jyefajymjyygw,f/
oli,fcsif;awGtMum;rSm vDG[modyfudk a&yef;
pm;aeolyg/ jyD;cJhwJhESpf ausmif;uyGJrSm olY&JU b0Zmwf
aMumif;udk tajccHwJh jyZmwfuGufrSm ol[m plygpwm;
jzpfcJhw,fav/
(17 Feb. 2011)
Source: CCTV

jiif;cHk aqG;aEG;cGihfawG&Sdr,fh uav; ygvDref


uGef*dk'Drdku&ufwpf orwEdkifiHwGif ESpfaygif;
rsm;pGm qufwdkuf jzpfyGm;cJhaom ppfyGJrsm;aMumifh ysufqD;
qHkIH;rIrsm; atmufwGif rcsdwifuJ a0'emtylaygif;rsm;
pGmESifh &Sifoef aeMu&onf/
2003 ckESpfwGif Nidrf;csrf;a&; aqG;aEG;yGJESifh t
oGif ul;ajymif;a&; tpdk;& zGJYpnf;EdkifcJhaomfvnf; wdkif;
jynf ta&SUajrmufzufwGif t"r jyKusifhrIrsm;? owfjzwf
rIrsm;? &efvdkwdkufcdkufaeaom ppfNydKiftkyfpkrsm;pGmu
&efvdk rif;rlaeMuonf/ txdcdkuf tepfemqHk;rSm
uav;i,frsm;yif jzpfonf/
,ck Edk;Mum;wuf~uGaom ausmif;om;rsm;
tkyfpkwpfcku xl;jcm;wJh tpDtpOfwpfck jyKvkyfcJhMu

onf/ uav;rsm; tcGifhta&;twGuf uav;rsm;


udk,fwdkif umuG,frnfh rpf&Sifwpfckudk xdkuav;rsm;u
jyKvkyfcJhonf/
ausmif;rsm;twGif; vdifydkif;qdkif&m t"rjyK
usifhrI? pkef;ua0tjzpf z,fusOf owfrSwfcH&rIuJhodkY
aom jyemrsm;udk uav;rsm;ygvDrefrS tcsif;csif;
aqG;aEG;wdkifyif ajz&Sif;Murnfjzpfonf/ uav;rsm;
ygvDrefusif;yyHkudk EdkifiHwum&kyfoH owif;Xmersm;rS
yHkrSefwdkuf&dkufwifqufzdkY &Sdaeonf/
(18 November 2010)
Soruce: Aljazeera

69

ntdyf&m0if yHkjyifrsm;aMumifh uav;rsm; a0g[m& MuG,f0vmEkdif

i,f&G,faom uav;rsm;tm; ntdyf&m0if


cgeD;wGif yHkjyifZmwfvrf;rsm;udk zwfjyjcif;? ajymjyjcif;wdkY
aMumihf a0g[m&<u,ff0 wdk;wufjcif;ESihf pmvHk;aygif;
pGrf;&nf jrifhrm;jcif;wdkY &&SdapEdkifygonf/
uav;yHkjyifrsm;jzpfonfh Narnia, Lord of
the rings wdkYtygt0if tjcm;aom ntdyf&m0if yHkjyif
Zmwfvrf;rsm;udk qdkvdkjcif;jzpfonf/
MopaMw;vs tpdk;&tzGJYtwGuf vli,f t
ajymtqdk? bmompum;ESihf qufoG,fa&; tMuHay;
yk*dKvf *sef;*a&mhpfu yHkjyifZmwfvrf;rsm;udk uav;rsm;
tm; ajymjyjcif;jzihf pmvHk;aygif;rSefuefolrsm;jzpfvmap
&ef ausmif;rS avhusihf oifMum; ay;Edkif aMumif;qdkonf/

pmvHk;aygif;owfyHk rSefuefwJhol jzpf


vm&efrSm ydkrdki,f&G,fonfh t&G,fu
yif pwifaMumif; oluajymjy cJhonf/
]i,fi,fuav;wnf;u pwmygyJ/
uav;i,fav;awG[m pum; toH
awGudk Mum;&wJhtcg pmvHk;&JU toH
xGuf yHkudkyg pNyD;awmh owdjyKrdvmMu
wm/ arG;uif;puae touf 5 ESpf
twGif;rSm jzpfwmyg/ rlBudKt&G,faygY/
tJ'DpGrf;&nf[m aemufydkif;ESpfawGrSm
pmvHk;aygif; rSefuefrI twGuf
taxmuftyHhjzpfvmwm/}
rdbrsm;taejzihf uav;i,frsm;
tm; yHkjyif rsm;udk cyfMumMum zwfjy? ajymjyoifhaMumif;?
yav;paw;&Sif;? wDAGDESihf uGefysLwm *drf;rsm;rS a0;ap&ef
tcsdef ,lEkdiforQ MumMum,lNyD; yHkajymjyoifhaMumif;
*a&mhpfu tMuHjyKxm;onf/
&D;'g;'dkif*sufpf r*Zif;rS rdb ESpfaxmifudk
qmaA;jyKvkyf avhvmcJh&mwGif uav;rsm;\ pm
zwfjcif;ESihf pma&;jcif; pGrf;&nfwdk;wufvmap&ef tdrfrS
vHkavmufpGm rulnDMuaMumif; awGY&SdcJhonf/
(26 December 2010)
Courier Mail, Melbourne

tdEd, uav; 10 oef; twGuf tcrJh ynma&;


ynma&;pepf jyifya&mufaeaom uav;
10oef; twGuf tcrJhausmif;wufEdkifa&; tpDtpOf
wpf&yfudk tdEd,0efBuD;csKyf refrdk[efqif;u aMujim
vdkufonf/ ig;ESpf ynmoifMum;a&; twGuf 38
bDvD,Ha':vm tpdk;&twGuf ukefusrnfjzpfNyD;? yPm
rajcvSrf; tjzpf 5.6 bDvD,Ha':vm oHk;pGJoGm;rnf
jzpfonf/ aiGaMu;trsm;pkrSm yk*vduvkyfief;rsm;? jynf
e,frsm;ESifh A[dktpdk;&wdkYrS xnfh0ifoGm;rnfjzpfonf/
rpwmqif;u ]tajccHOya'rSm xnfhoGif;
azmfjyxm;wJh rjzpfrae ynmoifMum;cGifhudk tck
70

vufawGY ptaumifxnfazmfwm jzpfygw,f/ 'gu


uav;awG&JU ynma&;vdktyfcsuf uwdu0wfudk
jznfhqnf;wmjzpfovdk? aumif;rGefwJh tdEd,tem*wf
azmfjyvdkufjcif;jzpfw,f} [k ajymqdkcJhonf/
xdktpDtpOfudk ,leDquf? ,leufpudk?
tdkift,fvftdkESifh urmYbPfwdkYu BudKqdkcJhMuNyD;?
axmifpkESpf yef;wdkifwpfckjzpfaom rlvwef;ynma&;
wpfurmvHk;rS uav;wdkif;&&Sda&; twGuf ulnD&m
a&mufaMumif; azmfjycJhMuonf/
(23 November 2010)
Source:The New York Times

wufMuGwJh pmoifcef;jzpfvmap&ef ydkrdk MudK;pm;MuOD;rnf


xkdif; ausmif;q&mrsm;aeYwGif wuf<uaom
pmoifcef;rsm;jzpfvm&ef ydkrdkBudK;pm; Mu&OD;rnf[k qk&
ausmif;q&mrsm;u ajymMum;vdkufonf/
ESpfpOf Zefe0g&Dv 16 &ufaeYwGif ausmif;
q&mrsm;udk *kPfjyKonfh taejzihf xdkif; ausmif;q&m
rsm;aeY tjzpf owfrSwfxm;&Sdonf/
0ef*Gefaumif;ausmif;rS q&mr oD&dyGefref;*ef?
0wfygerfzefEl0gausmif;rS q&mr ,k0wDewfx&yfESihf
befa&mhzdkifausmif;rS q&m &Sufc&pf[[efwdkYrS ajymif;
vJrI jrefqefaeonfh urmBuD;ESihftwl trDvdkufyg
ajymif;vJEkdif&ef vdktyfaeonfh twGuf pmoifMum;
jcif;enf;vrf;rsm;udk vkdufygajymif;vJ vkyfaqmifcJh
aMumif; ajymjycJhMuonf/
pmoifESpf xl;cRefqk& q&mr ,k0wDrS
ausmif;ol ausmif;om;rsm;\ rsufvHk;rsm;xJwGif rdrd
udk,fudk ,HkMunfrIrsm; &Sdaeonfudk awGYjrif&jcif;rSm olr
twGuf taumif;qkH;qkyif jzpfaMumif; &Sif;jyonf/
ESpfaygif; 20 ausmf ausmif;q&mrwm0efudk xrf;aqmif
cJhNyD;aomfvnf; vGefcJhonfh 5 ESpfcefYrS pNyD; pmoif
Mum;jcif;enf;vrf;udk vHk;0 ajymif;vJypfcJhygaMumif;ESihf
xkdokdY ajymif;vJvkyfaqmifMu&ef raMumuf&GHUoifhaMumif;
udk wifjycJhonf/ olronf ,cktcgwGif oifMum;a&;
Mum;cH rmvfwDrD'D,mrsm;udk pmoifcef;twGif toHk;
jyKaeNyDjzpfonf/
]usr&JU ausmif;om;awGu ar;cGef;awG ar;
0HhMuygw,f/ olwdkYtjrifawGudkvnf; yGifhvif;pGm wifjy
EkdifMuw,f/ umwGef;Zmwf&kyfawGeJY wuf<uwJh pmoif
cef; vkyfaqmifcsufawGudk xnfhoGif;vmwJh aemufydkif;
rSm olwdkY[m ydkrdk pdwfyg0ifpm; vmMuawmhw,f/ arQmf vifh
xm;wmxufudk ydkNyD; atmifjrifw,fvdkY usr cHpm; &yg
w,f/ 'DESpf0ufrSm ausmif;om; wa,mufudkrS tjypf
vnf; ay;p&m rvdkcJhygbl;/}
]uav;awGqDuvnf; jyefoifMum; avh
vmMuzdkY q&mrsm;taeeJY vdktyfygw,f/ aEG;axG;wJh?
&if;ESD;wJh qufqHa&; xm;&Sdoifhw,f/ 'grS vGwfvyf
yGifhvif;Mur,f/ pdwfudk zGihfxm;Mur,f/} olru &Sif;jy
cJhonf/
t*Fvdyf q&mjzpfol &Sufc&pfrS ausmif;om;

rsm;twGuf olvnf; ajymif;vJ oifMum;cJhaMumif; ajym


jycJhonf/
vGefcJhaom 2 ESpf umvtxd olonf ysif;p&m
aumif;aom q&mwpfOD;om jzpfcJhaMumif;? zwfpmtkyf
xJrS taMumif;t&mrsm;udkom ?onfra&G; oifMum;
aom aMumihfjzpfaMumif;? qdk;aom ausmif;om;rsm;udk
vnf; vGefpGm a'goxGufcJhaMumif; &Sif;jycJhonf/ ,ck
tcgwGifrl olonf ydkrdk wnfNidrfaomq&m wpfOD;
jzpfaeavNyD/ ausmif;om;rsm;tay: em;vnfrI&Sdjcif;ESihf
wuf<uaom pmoifcef;jzpfjcif;wdkYonf taumif;qHk;
&v'frsm;udk &&SdapaMumif; oabmaygufvsuf&Sdonf/
aemufqHk; enf;ynmrsm;jzpfonfh uGefysLwmESihf tif
wmeufwdkYudk pmoifcef;twGif; toHk;jyKMuaMumif;
oli,fcsif;rsm;? taemufwdkfif; ausmif;rsm;rS ausmif;
om;rsm;ESihf qufoG,fMu&ef FACEBOOK udk t
oHk;jyKMuaMumif; ajymjycJhonf/
]uav;awG[m wu,fhudk xl;cRefvmMu
w,f/ ydkNyD;awmhvnf; aysmf&TifaeMuw,f/ vGefcJhwJh 3
vavmufu pNyD;awmh ajymif;vJ vkyfMunfhcJhwmyg/
tjcm;EkdifiHrsm;rS q&mrsm;xHu enf;,lvdkufwmyg/
Teacher TV tpDtpOfuae tjrifopf&&SdcJhw,f/}
]q&mrsm;[m olwdkY&JU tjrifoabxm;rsm;udk
ajymif;vJzdkY vdktyfygw,f/ 'grS ydkaumif;wJh pmoifcef;
jzpfvmr,f/}
(17 January 2011)
Source: The Nation

71

jAdwdefESihf *smrPDwdkYwGif ,Ofaus;rIpHk


pepf ratmifjrif[k 0efMuD;csKyfajym

aygif;pyfzdkY BudK;pm;zdkYawG vdkaeao;aMumif; ajymcJhonf/


a';Apfuifr&Gef;u 1960 jynfh vGefESpf
awGxJu NAdwdefEdkifiHwGif csrSwfxm;wJh udk,fhtpOftvm
&dk;&m wefzdk;rsm;eJY tkyfpktm;vHk; aexdkifa&;rlrSm ,aeY
usHI; aeonf[k qdkonf/ 'gaMumifh vlYtcGifhta&;?
'Drdkua&pD? vlrIaygif;pnf;a&;? Oya'atmufwGif
wef;wl&Sda&;wdkYudk tajcjyKNyD; bHk trsKd;om;0daoo wpf
ck (common identity) ta&;ay: jrifhwifzdkY vdkae
aMumif; ajymqdkcJhonf/
(5 February 2011)
Source: The New York Times & Reuters &
Aljazeera

NAdwdef rmvfwD,Ofaus;rIpepf (multiculturalism) rSm atmifjrifrI r&SdbJ tpGef;a&muf rlqvif


vli,f trsm;tjym;om ay:xGufvmaeaMumif;? 4if;udk
ajz&Sif;zdkYeJY ,Ofaus;rI ya'ompHk taemufwdkif;wefzdk;rsm;
jrifYwifzdkY vdkaeaMumif; 0efBuD;csKyf a';Apfuifr&Gef;u
jyifopfEdkifiH jrL;epfwGif usif;ycJhaom Oa&my vHkjcHKa&;
qdkif&m uGefYz&ifwGif ajymMum;cJhonf/
uifr&Gef;u olYrdefYcGef;wGif ]Oa&myEdkifiHawG
taeeJY jyifyrSm ppfa&;enf;eJY tMurf;zuf0g' ajz&Sif;ae
wmeJYwif rvHkavmufbl;/ usaemfwdkY wdkif;jynfawG
twGif;rSmaum bmawGjzpfaew,f qdkwm Edk;Edk;Mum;Mum;
od&SdzdkY vdkaeNyD/ NAdwdefEdkifiH&JU rmvfwD,Ofaus;rI t,l
tqatmufrSm rwluGJjym;wJh ,Ofaus;rIaygif;pHk yifr
pD;aMumif;xJ yg0ifzdkYxuf oD;jcm; aexdkifcGifh udk,fpDay;
wmawG vkyfcJhMuw,f/ rlqvif vli,fawG[m vlYtzGJY
tpnf;xJ olwdkY yg0ifw,fqdkwJh tjrifrsKd;awG r&SdbJ
jyifya&mufaeovdk cHpm;aeMuw,f/ cGJjcm;qufqHcH&
wJh rlqvifa'oawG[m usaemfwdkY ,Ofaus;rI
wefzdk;awGtay: wefjyefrIawG vkyfvm aew,f/ tJ'D
twdwfu rSm;cJhwJh pmrsufESm trSm;awGudk ydwfypfzdkY
tcsdefwefygNyD} vdkY ajymMum;cJhonf/
NAdwd0efBuD;csLyf&JU rdefYcGef;rSm NyD;cJhwJhESpf *smrPD
0efBuD;csKyf tef*Jvmrwfc,fvf ajymMum;cJhwJh pum;rsKd;
xyfajymqdkjcif;jzpfonf/ rwfc,fvfu *smrPDEdkifiHwGif
rwlnDwJh ,Ofaus;rIrsm;Mum; wif;rmrIawG &SdaeNyD;?
txl;ojzifh EdkifiH&yfjcm;rS a&TUajymif;vmolrsm;rSm ab;
a&mufaeovdk cHpm;ae&aMumif;eJY Oa&my,Ofaus;rIxJ
72

w&kwfausmif;om; [rfbm*gpm;?
tar&duef ausmif;om; aygufpDpm;
2009 -2010 ynmoifESpf pm&if;t&
tar&duef wuodkvfaygif;pHkwGif w&kwfjynfrrS ausmif;
om; 127 ,000 OD; avhvm oif,laeMuonf/ tar&duef
wuodkvfrsm;&Sd EdkifiH&yfjcm; ausmif;om; ta&t
wGufwGif w&kwfausmif;om;u 18.5 &mckdifEIef;jzifh trsm;
qHk;jzpfaeonf/
orw [lusifawmif&JU 0g&Sifwef av;&uf
c&D;pOfwGifvnf; tar&duef wuodkvfawGrSm ynm
oifaewJh
w&kwfausmif;om;rsm;eJY
awGUqHkcJhNyD;
w&kwfjynf tem*wfudk qufvuf o,faqmifoGm;r,fh
olrsm;jzpfaMumif; ajymqdkcJhonf/
2009 ckESpf orwtdkbm;rm;&JU ayusif; c&D;
pOfwGif tar&duef ausmif;om; 100,000 udk w&kwf
wuodkvfrsm;wGif av;ESpfynmoif apvTwfrnf[k ajym
cJhonf/ 2010 ckESpf pm&if;t& w&kwf wuodkvfawGrSm
avhvmaewJh tar&duef ausmif;om; ta&twGufrSm
140,000 OD; txd &Sdaeonf/
tar&duefvli,fawG w&kwfaygufpD pm;vm
NyD;? w&kwfvli,frsm;u [efbm*g pm;aeMuwJh twGuf
EdkifiHBuD; ESpfEdkifiHtMum; a&&SnfwGif wif;rmrI
tvGeftuRHr&SdEdkif[k orw tdktm;rm;u &,farm
ajymqdkcJhonf/
(27 January 2011)
Source:The Economist

y#dyujzpfaewJh xdkif;eJY uarm'D;,m; tmpD,H csmwm qJGjzJaeovm;


vGefcJhwJh ESpfESpfausmfwGif tmpD,H tzGJU0if 10
EdkifiHu ]tmpD,H csmwm} (charter) ac: a'ooabmwl
nDcsufudk BudK;pm;yrf;pm; csrSwfcJhonf/ 4if;tmpD,H csm
wmwGif &nf&G,fcsufBuD; 15 ckudk a&SUwef;wifxm;onf/
yxrqHk; wpfcku ]tmpD,Ha'o Nidrf;csrf;a&;?
vHkjcHKa&;? wnfNidrfrIwdkYudk xdef;odrf;&efESifh a'o Nidrf;
csrf;a&;udk a&S;Iaom wefzdk;rsm; cdkifjrJap&ef} qdkwJY t
csufjzpfonf/
odkYaomf ,ck&ufydkif;twGif; z&m0d[m a&S;
a[mif;bk&m;ausmif; e,fajrtay: olydkifigydkif tjiif;
yGm;NyD; xdkif;eJY uarm'D;,m; ESpfzufppfom;rsm; tjyeft
vSef ypfcwfaeaomaMumifh tmpD,Htoif;BuD; Nidrf;csrf;
a&;vkyfief;rsm; t&SufwuGJ jzpfae&onf/ ydkqdk;wmu
ESpfESpfEdkifiHpvHk;u olwdkY jyem ajz&Sif;zdkYtwGuf tmpD
,HtzGJYudk rvkdvm;jcif;? vufrcHjcif;yif jzpfonf/ tmpD,H
tzGJBuD;xHrSm Nidrf;csrf;a&; aqmif&GufEdkifwJh MoZm odumeJY
,HkMunf udk;pm;avmufp&m wpHkw&mr&Sd qdkwJhoabmeJY
tzGJY0ifESpfEdkifiHpvHk;u y,fcsMujcif; jzpfonf/
tmpD,H taxGaxG twGif;a&;rI; ql&ifypfpl0ef
u Mum;0if ajz&Sif;ay;zdkY urf;vSrf;ayr,fh ESpfzufpvHk;
vufrcHMu/ tmpD,H tvSnfhus OuX tif'dkeD;&Sm;EdkifiH
jcm;a&;0efBuD; rmwDemwJvD*g0gu wm0eft& bef
aumufeJY zEGrf;yif tacgufacguf tcgcgoGm;NyD; ESpf zuf
aMuat;zdkY azsmif;zsonf/ olYudk tmpD,Ha'owGif;
oHwrefaumif; wpfa,muf[k trSwfay;xm;Muonf/
'gayrJY olvnf; rpGrf;Edkif&Sm/
xdkif;EdkifiHu a&S;a[mif; bk&m;ausmif;e,fajr
udp tmpD,H0ifvdkYr&? ESpfEdkifiHcsif; xdyfwdkuf pum;ajymrS
&rnf[k qkdonf/ uarm'D;,m; 0efBuD;csKyf [Gefqefu
a'otzGJY &Sif;vdkYr&? EdkifiHwum jyemrdkY ukvor*
vHkjcHKa&;aumifpD wufzkdYcsnf; wGifwGifajymaeonf/
puFmylEdkifiH ta&SUawmiftm&S avhvma&;
tifpwDusLUrS ynm&Sif Pavin Chachavalpongpon
u ,ck xkdif;eJY uarm'D,m; jyemu tmpD,H uwdu
0wfawG csKd;azmufNyD; csmwmudk qGJjzJypfaewm &Sif;ae
wmyJ[k ajymqdkonf/
tmpD,H tpnf;a0;rsm;rSm tzGJY0ifEdkifiH acgif;

aqmifawGu xdyfwdkuf &ifqdkifrI tjrJ a&Smif&Sm;avh


&Sdonf/ 0efBuD;tqifhawGu oabmwlnDcsufawG
vufrSwf xdk;Muonf/ wpfOD;tcsKyftjcmtPm wpfOD;
av;pm;zdkY uwd txyfxyf ay;Muonf/ tjyHK;ukd,fpDeJY
vufcsif;csdwf "gwfyHk&dkufMuonf/ t*Fvdyfpum;ajym
pGrf;&nf usifhMuonf/ a*guf&dkufMuonf/ um&mtdk
auqdkMuonf/ xl;jcm;wJh a'oxGuf toD;tESH?
'l;&if;oD;? ajryJ? oD[dkaph pm;Muonf/ ygwdwfudk,fpD
0wfMuonf/
tmpD,HxJ tzGJY0ifjzpfzdkYu tvum;r&/ ESpf pOf
a':vmoef;csD 0ifaMu; xnfh0ifxm;&wm jzpfonf/ tzGJY
0if EdkifiHtoD;oD;rS acgif;aqmifawGu vlxk aiGawGeJY
uvyfBuD;wpfck zGifYxm;ovdk jzpfonf/ a'o vlxku
bmrSrod? bmrS odyfra0zef/ aysmfp&m aumif;vS onf/
xdk nDnGwfcsifa,mif aqmifaeaom tljrL;
aysmf&TifzG,f uvyfxJrSm xdkif;eJY uarm'D;,m;tjyif? tp
vrfyoDEdkifiH (b&lEdkif;)? olaX;NrKdU jyEdkifiH (puFmyl)?
uGefjrLepftmPm&Sif ESpfEdkifiH (AD,uferf? vmtdk)?
ppfygvDref jrefrmwdkYvnf; yg0ifMuonf/ wpfEdkifiHeJY
wpfEdkifiH tkyfcsKyfyHkpepfawGu udk;&dk;um;,m;csnf; jzpf
onf/ olwdkYu vGwfvyfwJh tmpD,H ukefoG,fa&;ZHk
jrifYwifzkdY BudK;pm;Muonf/ tmpD,H aiGaMu;qdkwmawmif
jzpfatmif zefwD;zdkY a<u;aMumfxm;onf/
1997 ckESpf tmpD,H ESpf 30 ajrmufarG;aeYwGif
73

&nfrSef;csufBuD; wpfck cscJhMuonf/ 2015 wGif wpfOD;


tcsKyftjcm wpfOD; 0ifrpGufzufaom ]a'o uGefjrLe
wDBuD;} jzpfzdkY BudK;pm;Murnf/ NyD;cJhwJh Zefe0g&Dv EdkifiH
jcm;a&; 0efBuD;rsm;tqifh tpnf;a0;wGif 2030 wGif
urmYzvm;udk tdrf&Siftjzpf a'owGif; usif;ya&; avvH
qGJzdkY tqdkjyK aqG;aEG;Muonf/ 0efBuD;tcsKdUu t*Fvef
y&D;rD;,m;vd*f ykHpH q,fEdkifiH abmvHk;uvyfrsm; vkyf&if
aumif;rnf[k tqdkjyKMuonf/ 'l;&if;oD;? oD[dkapY?
um&mtkdaurSonf urmYzvm;eJY y&D;rD;,m;vd*ftxd
tmpD,H aqG;aEG;csufrsm;u a'ovlxktwGuf tm;

wufp&mrsm; jzpfonf/
odkYaomf xkd&nfrSef;csufawG taumift
xnf ay:ray:qdkwmudk vuf&Sd xkdif;eJY uarm'D;,m;
ESpfzuf a&S;a[mif; bk&m;e,fajrvkrIu oufaocHae
onf/ xdkESpfEdkifiHom r[kwf/ tzGJY0if EdkifiHwdkif;u
vG,fvG,f uwdawGay; vufrSwf xdk;cJhMuNyD;?
vkyfcsif&mvkyfEdkifaom ta&SUawmiftm&S uvyfBuD;
jzpfonf[k ynm&Sif Pavin Chachavalpongpon
oHk;oyfygonf/
(13 February 2011)

obm0ywf0ef;usif &mZ0wfrIudk ausmif;om;rsm; pkHprf;axmufvSrf;


]jrpfacsmif; pHkaxmufrsm;} [l trnfay;
xm;onfh tzGJYudk xdkif;ausmif;om;rsm;ESihf q&mrsm;u
zGJYpnf;xm;vdkufMuonf/ pae? we*FaEGESihf ausmif;tm;
vyf&ufrsm; a'owGif;&Sd a& t&nftaoG;udk ppfaq;
&efjzpfyg\/
ygYyGef;NrdKUe,ftwGif;&Sd ygYyGef;jrpf&dk;wpfavQmuf
oGm;a&mufNyD; &dk;pif;aom ud&d,mrsm;? pl;prf;avhvmrI
rsm;jzihf a& t&nftaoG;udk ppfaq;Muonf/
emhqltyfqdkiferfh (jrpfpHkaxmufrsm;) trnf&Sd
tzGJYudk a*[aA'ynm&Sif p&mewfuef*sefe0epfrS OD;
aqmifzGJYpnf;cJhonf/ tpDtpOfwGif rdrdwdkY &yf&Gma'o
wGif;&Sd a& t&nftaoG;udk ppfaq;Edkif&ef uav;rsm;udk
avhusihf oifMum;ay;jcif; jzpfonf/ a&wGif &Sifoef
aygufa&mufonfh tyifrsm;? wd&pmefrsm;udk MunfhI
avhvmjcif;? &kyfyHkrsm;a&;qGJNyD; tcsuftvufrsm;ESifh
rSwfwrf;wifjcif;wdkYudk jyKvkyfMuonf/
NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;tzGJYESihf xdkif;usef;rma&; jrifh
wifa&; azmifa';&Sif;wdkYu vGefcJhaom 2 ESpfcefYu ulnD
zGJYpnf;ay;cJhjcif;jzpfonf/ ,cktcg tzGJY0if 100 ausmf&Sd
aeNyDjzpfonf/
NrdKUe,fOuX oe0wfw0efyrfrS tzGJY\
vIyf&Sm;aqmif&GufrIrsm;rSm jrpfudk umuG,fapmihfxdef;
&mwGif tultnDrsm;pGm jzpfapNyD; &Gmom;rsm;tMum;wGif
obm0ywf0ef;usif A[kokwwdk;yGm;aponf [kqdk\/
a& t&if;tjrpfudk ydkrdk apmifha&SmufvmMuonf[kvnf;
od&onf/
]uav;i,fawGu jrpfawGudk u,fq,fzdkY
74

BudK;pm;aeMuawmh vlBuD;awGu trdIufo&dkufawG pGefY


ypfMuzdkY twGuf tjypf&Sdwmudk cHpm;Mu&wm/}OuX rS
ajymMum;vdkufonf/
tzGJY wpfcg xGufwkdif; tkyfpki,f 2 pkcGJ vIyf&Sm;
onf/ yxrtkyfpkrSm jrpfacsmif; wpfavQmufwGif trdIuf
rsm;udk aumufMuNyD; 'kwd, tzGJYi,frSm a&erlemudk
ppfaq;&eftwGuf &,ljcif;? ywf0ef;usif avhvmjcif;
wdkYudk aqmif&GufMuonf/ &dk;pif;aom a&ppfaq;rI jyKvkyf
yHkenf;vrf;udk ausmif;om;rsm;tm; avhusihf oifMum;
ay;xm;onf/ jrpfacsmif; usef;rma&;twGuf ouf&Sdrsm;
u nGefjyaerIwdkYudkvnf; oifjyxm;onf/
]'Dvdk vufawGY uGif;qif;vkyfwmu ausmif;
om;awGtaeeJY jrpfacsmif;awGtaMumif;eJY udk,fh &yf&Gm
a'o taMumif;awGudk ydkrdk od&Sd vmapygw,f/} q&mr
wefnmvufultefawmifrS ajymqdkcJhonf/ ]a&xkudk
npfnrf;ap&wJh taMumif;&if;awGudk olwdkY ydkodvm
Muw,f/ jrpfacsmif;awGudk b,fvdk xdef;odrf; umuG,f
&rvJqdkudkvnf; pOf;pm; awG;awmvmMuw,f/}
jrpfpHkaxmuftzGJY0ifjzpfol a,mf0g&D &ufx&D
y&ufu jrpfteD;tem;&Sd tdfrfrsm;ESihfpuf&Hkrsm;rS pGefYypf
ypnf;rsm;? trdIufrsm;aMumihf jrpfa& npfnrf;&aMumif;
avhvmcJh&onf[k ajymjyonf/
]jrpfa& roefYawmhbl;? npfnrf;aeNyDqdk&if a&
toHk;jyKwJh &Gmom;awG&JU usef;rma&;rSm jyem &Sdvm
w,f/} ausmif;oluav;rS ajymqdkcJhjcif;jzpfonf/
(5 December 2010)
Source: BKK Post

tGefvdkif; pJGNidaeaom vli,frsm; vufawGYb0ESifhuif;uGm


vli,fppfwrf; tpD&ifcHpm wpfapmift& vl
i,frsm;&JU tGefvdkif;tcsdef tvGeftuRH oHk;pGJaerItay:
pdk;&drf&aMumif; od&ygw,f/
uRrf;usifolrsm;uawmh xdef;xdef;odrf;odrf;
rukdifwG,fbl;qdk&if pGJNidwJh tqihfudk a&mufoGm;Ekdif
w,fvdkY qdkygw,f/
]puFmyl vli,fxk&JU tajctae} tpD&ifcHpmrSm
vli,f 10 OD;vQif 8 OD;rSm azsmfajza&; twGuf tGefvdkif;udk
toHk;jyKMuaMumif; xkwfazmfvdkufygw,f/
vlrI jyemawG ydkNyD;awmh qdk;0g;vmNyD
&,fvdkYawmh rqdkEkdifao;ayr,fh tGefvdkif; usef;rma&;
pifwmjzpfwJh TOUCH CYBER uawmh *drf;awGudk pGJ
rufaerIuawmh ydkwdk;vdkY vmaeaMumif; qdkygw,f/
tGefvdkif;pGJNidaerI tajctae[m 2009 ck
ESpf uxuf 40 &mcdkifEIef; jrihfwufvmaMumif;vnf;
od&ygw,f/
Cyber Wellness & Sport &JU trIaqmif
tefaxmfeD,kef;u tckvkd ajymjycJhw,f/ ]tcsKdUawmh
atmifjrifrIudk cHpm;vdkwJh twGuf *drf;awG upm;Muw,f/
rdrd&JU twpdwfrSm udk,fwdkif auseyfavmufwJh txd
,SOfNydKifaevdkrIyg/ tjcm;aom oli,fcsif;awG upm;
wmaMumihf ryg&ifrjzpfvdkY upm;aewJh vli,fawGvnf;
&Sdw,f/}
]wu,fhvufawGYb0 yuwd trSefw&m;
xJu vGwfxGufaewJh olawGvnf; &Sdygw,f/
udk,fhukd,fudk rESpfoufEkdifawmhbl;/ tGefvdkif;urmrSmyJ
aecsifMuawmhw,f/ 'gawGuawmh tGefvdkfif;pGJrufrI
taMumif;w&m;awGyg/}
olwdkY&JU Xmeudkvma&muf zGihf[wkdifyifMuwJh
vl 10 OD;rSm 7 OD;uawmh tusKd;rsm;Muw,fvdkY
od&ygw,f/ tGefvkdif;pGJrufaewJh olawGuawmh vli,f
trsm;pkjzpfygw,fvdkY qdkygw,f/
touf 14-15 ESpft&G,f vli,fawG
uvmNyD;awmh tGefvdkif; pGJNidaerIudk &ifzGihf wkdifyifMu
wmyg/ rlvwef;t&G,f 11-12 uav;awGvnf;
ygw,fvdkY qdkygw,f/ rdbawG xdef;csKyfvdkY r&Ekdifawmh
wJh twGuf vma&mufaqG;aEG;Muw,fvdkY vufaxmuf
refae*sm a&;csK,mu ajymjycJhygw,f/
uGefysLwmrSm xkdifwJh tcsdeft&awmhvnf;

pGJNidaew,fvdkY rqdkEkdifaMumif; twkdifyifcH a'gufwm


wef0SD;qifrfu qdkygw,f/
]em&Dt&awmhvnf; r[kwfygbl;/ tdrfrSmae
NyD;awmh *drf;upm;EkdifatmifvdkY ausmif;vpfwwf
Muw,f/ nrtdyfbJvnf; upm;csif upm;aeMur,f/
b,favmufMumMum upm;ovJxuf ukd,fwwfEkdifwJh
tcsdefxufydkNyD;awmh upm;aeovm;qdkwmu ta&;
BuD;wmyg/
vlBudKufrsm;wJh vlrIuGef,ufawGjzpfwJh FACEBOOK vdk 0bfqdkufawGaMumihfvnf; jyemydk
qdk;vmwmjzpfw,fvdkY uRrf;usifolawGu ajymMu
ygw,f/
rpwm csK,mu tckvdk &Sif;jycJhygw,f/
]*drf;awGupm;wmxuf vlawmfawmfrsm;rsm;[m vlrI
uGef,ufawG vkyfMuw,f/ tJ'DrSm &SdwJh *drf;awG
(Oyrmajym&&if 0DUDZDUV0RXVH+XQW) udk ydkNyD;awmh
upm;vmMuw,f/ usaemfwdkY tzGJYuawmh avhvm
apmihfMunfh aewkef;yg/}
]'gayrJh ydkwdk;vmr,fvdkY jrifrdw,f/ *drf;
upm;vGef;vdkY ausmif;xGufoGm;Mu&wJh uav;awG?
pmar;yJGuswJh uav;awG &SdaeygNyD/ vlrIuGef,ufawG
aMumihfawmhvdkY rajymEkdifao;ygbl;/ apmihfMunhf&OD;
r,f/}
armu usef;rma&;owif;
(6 February 2011)
Source: CNA

75

wDADGMunfhcsdefrsm;jcif;onf
uav;rsm;twGuf pdwfa&m*g&&dSEkdif

wpf&ufvQif 2 em&Dxufydk wDADGMunhfjcif;ESihf


uGefysLwm*drf;upm;jcif;wdkYonf uav;rsm;wGif pdwfydkif;
qdkif&m tcuftcJrsm;&&SdapEkdifaMumif; owif; &&Sdonf/
uav;i,f\ usef;rmoefpGrf;wuf~uGrIESifh roufqdkif
bJjzpfEkdifonf[kqdk\/
touf 10 ESpfESihf 11 ESpf t&G,f uav;i,f
wpfaxmifudk wDADG zefom;jyifa&SUwGif xkdifonfh tcsdefESihf
pdwfydkif;qdkif&m tajctaewdkYudk avhvmrIt& awGY
&Sdjcif;jzpfonf/ xdkYtjyif udk,fvufvIyf&Sm;rIudk wkdif;
wmonfh pufjzihfvnf; uav;i,f xdkifonfhtcsdef
ESihf ukd,fvuf vIyf&Sm;jcif;wdkYudk rSwfwrf;jyKonf/
avhvmawGY&Sdcsufrsm;t& wpf&ufvQif 2 em
&Dxufydk wDAGDMunfhjcif;ESihf uGefysLwm aqmhupm;jcif;
wdkYonf pdwfykdif;qdkif&m tcuftcJrsm; ydkrdkjzpfapaMumif;
jzpfonf/ tjcm;aom udk,fvufvIyf&Sm;rIwdkY ESihf
roufqdkif[kvnf; qdkonf/
uav;rsm; wDADGMunfhcsdefudk avsmhcsjcif;onf
uav;\ tem*wf usef;rma&;ESihf pdwfvHkjcHKrIwdkYtwGuf
ta&;BuD;aMumif; axmufjyxm;ygonf/
(24 October 2010)
Source: Hindustani Times

76

pmoifcef;rSm tdyfidkufwJh uav;rsm;


reufapmapm pmoifcef;rsm;wGif NrD;aumif
ayguf ausmif;om;rsm; tdyfidkufvGef;wmaMumifh tar&d
uef ausmif;q&mrsm;? ynma&;orm;rsm;tMum; eHeuf
cif; pmoifcsdef &Sdoifhr&Sdoifh tjiif;yGm;vsuf&SdNyD; wurm
vHk;rS q&mrsm;udk AGDtdkatrS azhpfbGwfu wqifh tMuH
Pf awmif;cHvsuf &Sdonf/
wl&uDrS q&mr Damla Ece u ]reuf t&rf;
tapmBuD; r[kwfbJ aemufusNyD;rS oifcef;pm pwm
q,fausmfoufrsm;twGuf aumif;ygw,f/ 'gayrJh
ausmif;om;awGudk wpfaeY 7 em&Dxuf ydktdyfcdkif;wmu
tcsdefjzKef;wmvdkY xifw,f} [k xifjrifcsuf ay;onf/
AD,uferfrS q&m Tran u ]q,fausmfouf
awG[m wpfaeY 8 em&Duae 10 em&Dtxd tdyfzdkYvdkw,f
vdkY usaemfxifw,f/ olwdkY tm&HkrpdkufEdkifwmudk twif;
vkyfcdkif;wmu tusKd;r&SdwJh [myJ} [k ajymonf/
b&mZD;rS wuodkvfausmif;ol Enilton Neymakes u ]nzuf aemufusrS tdyf,m0ifw,f/
aeYvnfcif;rS xw,f/ 'gayrJh tvkyfudk vef;vef;
qef;qef; vkyfEdkifw,f/ 'gusr b0yJ} vdkY qdkjyefonf/
tD&efEdkifiH wD[&efNrdKUawmfrS Afshin Heydari
u reufum;,OfaMum ydwfqdkYaewmawG a&Smif&Sm;zdkY
twGuf ausmif;awG apmapm poifhaMumif; qdkjyefonf/ ]
usaemf q,fausmfoufrSm jzpfEdkiforQ eHeufapmapm
oifwef;awG ,l&wm BudKufw,f/ 'gu wpfaeYvHk;
tjcm;tvkyfawG vkyfzdkY usaemfhtwGuf tcsdefydk xGuf
w,f} [k a&;xm;onf/
um*spfpwefrS Azra uawmh eHeuf ausmif;
awGzGifhwm pmoifcef;awG rvHkavmufvdkY u av;awGudk
tjypfr&SmbJ ausmif;awGom jyKjyifzdkY vdkaMumif; tMuH
jyKonf/
tmz*efepwefrS Omid uawmh]q,f
ausmfoufawGqkdwm vlYtzGJYtpnf;&JU tem*wf yHk
azmfr,fh olawG/ 'gaMumifh atmifjrifzdkYtwGuf olwdkYtjrJ
wuf~uGzswfvwf Edk;Mum;ae&r,f} vdkY axmufjyonf/
*syefrS Joruji uawmh ]usaemf q,fausmf
oufwkef;u ajcmufem&Drxdk;cif tdrfuxGufNyD; ausmif;
ta0;BuD; oGm;&w,f/ usaemfh twGuf bmjyemrS

r&SdcJhygbl;/ 'DaeYacwfrSm tifwmeuf? wDAGD*drf;? qJvfzkef;


awGu q,fausmfoufawG tdyf,m0if aemufusatmif
vkyf aew,f} [k a&;xm;onf/
pydefrS touf 30 t&G,f Kika u ]us
aemfh tjrifuawmh vli,fawG[m iysif;awGyJ} [k ajAmif
ajymonf/
(15 November 2010) VOA

oli,fcsif; taygif;toif;r&dSaom
uav;rsm; pdwfusa&m8g&Ekdif

oli,fcsif; taygif;toif;r&Sdaom uav;


rsm;onf vlYtodkif;t0dkif;\ tjyifvlrsm; taejzihf
BuD;jyif;vmMuNyD;vQif q,fausmfouf t&G,fwGif pdwf
usa&m*g &EkdifaMumif; avhvmawGY&Sdxm;onf/
uGefaumf'D,mwuodkvf? zavmf&D'gtufw
vefwpfwuodkvfESihf Am;armifhwuodkvfwdkYrS okaw
oDrsm;tqdkt& &Suf&GHUtm;i,fwwfNyD;? rdrdzmom ae
xdkifvdkaom uav;rsm;twGuf oli,fcsif;rsm; &Sdjcif;jzihf
ylaqG; 0rf;enf;rIudk umuG,fEkdifaMumif; tMuHjyKxm;
Muonf/

]wpfOD;wnf; txD;usef aexkdifwwfwJh u


av;awGtaeeJY a&&SnfrSm qdk;usKd;rsm; ydkrsm;vSygw,f/
MumvmwmeJYtrQ ylaqG;0rf;enf;vmNyD; ydktqihfjrifhwJh
pdwfusa&m*gudk cHpm;&Ekdifygw,f/} pdwfynm&Sif 0DvD,rf
trfblaumpuD rS ajymMum;vdkufygonf/
wwd,wef;rS yOrwef;t&G,f rdef;uav;
130 OD;ESihf a,musfm;av; 101 OD;wdkYudk oHk;ESpfMum ok
awoejyK avhvmcJhjcif;jzpfonf/ olwdkY &Suf&GHUrI
(odkYr[kwf) wpfOD;wnf; aevdkrIudk trSwfay;&ef ajymjy
cJhonf/
oli,fcsif;&Sdaom uav;rsm;rSmrl pdwfusjcif;
ydkrdk avsmhenf;aMumif;udkvnf; tpD&ifcHpmu azmfjy
xm;onf/
]tEIwfvuPmaqmifNyD; a&&SnfoD;oefY
aevdkrIudk rdwfaqG oli,fcsif;jzpfrIu umuG,fwm;
qD;ay;Ekdifw,f/ oli,fcsif; rdwfaqGjzpfrIu pdwf"gwf
MuHhcdkifrIudk wkd;yGm;apw,f/ pdk;&drfruif;jzpfrIeJY pdwf"gwf
usqif;rI jyemawGudk udk,fhbmom BudwfrSdwf
cHpm;aewJh pdk;&drf&wJJh uav;udkvnf; umuG,f
apmihfa&SmufEkdifw,f/} blaumhpuDu &Sif;jycJh ygw,f/
]txD;usefqefjcif;eJY &G,fwltkyfpkwGif;u z,f
xkwfcH&jcif;awG[m uav;awGrSm pdwf"gwf usqif;rI
jzpfzkdY ydkrdk vG,fulapygw,f/ tJ'D tEIwfvuPm
aqmifwJh cHpm;rIawG[m q,fausmfouf t&G,fumv
awGrSmvnf; ydkvdkYawmif qdk;&Gm;vmEkdifwmyg/} olu
xyfrH &Sif;jycJhygw,f/
oufwl&G,fwl tkyfpkwGif;u MuOfz,fcHxm;
wmudk umuG,fzdkYtwGuf t"du tcsufuawmh oli,f
csif; wpfOD;avmuf tenf;qHk;&SdzdkY vdktyfygw,f/
]oD;oefY aewwfwJhuav;? &SufwwfwJh
uav;awGtwGuf oli,fcsif; wpfa,muf&Sd&ifudkyJ um
uG,f ay;Ekdifwmyg/ usaemfwdkY&JU avhvmawGY&SdrIu ol
i,fcsif;awG&JU wefzdk;udk ckdifckdifrmrm ajymqdkvdkufwmyg/
tEIwfvuPmaqmifwJh vlrIa&; tawGYtMuHKawGudk
umuG,fay;wJh 'dkif;ozG,fygyJ/} pdwfynm&Sifu ed*Hk;
csKyfajymjycJhygw,f/
(20 December 2010)
Source: Hindustani Times

77

pmtkyfESihf tawG;

tdufpfZdkif;
pma&;q&mrsm;&JU tdrftvGrf;
odef;Edkif

]a&TUajymif;vmwJh pma&;q&m} tufaq;aygif;csKyf


pmtkyf&JU t"du taMumif;&if;awG jzpfvmygw,f/
Choice Outstanding Academic Title Awards

q,fausmfoufvli,fav;
[*sif; Ha Jin [m w&kwfjynf ,Ofaus;rI awmfvSef
a&; umvawGrSm ynmrwwfwJh ppfom;i,fav;
wpfOD;tjzpf jynfolY vGwfajrmufa&; wyfrawmfrSm
ppfrIxrf;cJhygw,f/
aemiftESpf 30 ausmfMumwJh tcgrSmawmh
tar&duefjynfaxmifpkrSm tajccsaexkdifol wpfOD;
jzpfaeygNyD/ Nation Book Award trsKd;om;pmtkyf
qkudk olY&JU 0wK&SnfjzpfwJh ]apmihfqkdif;aeol "Waiting"
pmtkyfeJY &&SdcJhw,f/ w&kwfwyfrawmfxJu jzpf&yfrSef
ppfeJY tcspftaMumif;udk a&;zGJYxm;wJh 0wK&Snfyg/
rsufarSmufacwf urmhpmay avmurSm
xl;jcm;vSjyD; av;pm;jrwfEdk;zG,f&m pma&;q&mwpfOD;
taeeJY [*sif;udk xkdufxkdufwefwef todtrSwfjyK
cHcJh&wJh pmtkyfvnf; jzpfygw,f/ pma&;ol[m abmhp
wGefwuodkvfrSm pmayygarmu wm0efudk xrf;aqmif
aeqJvnf; jzpfw,f/
pma&;q&m [*sif;&JU b0c&D;&SnfxJrSm MuHKqHk
cJh&wJh pmay? bmomaA'? a&TUajymif;aexdkifol jzpfpOf
awG[m olY&JU urmausmf "The Writer as Migrant"
78

pmayqkudk &&SdcJhwJh pmtkyfvnf; jzpfygw,f/


tjrefEIef;eJY wnfaqmufaeMuwJh urmh
&GmxJrSm pmay&JU ae&mudk ar;cGef; xkwfxm;jcif;yg/
'Dar;cGef;u pmtkyf&JU yifr tcsufygyJ/ qufpyfaewJh
tufaq;pmwrf; 3 yk'fyg0ifwJh pmtkyfi,fav;xJrSm
[*sif;&JU udk,fwdkif avhvma&;zGJYrIeJY ol&JUb0udk
tjcm;aom wkdif;jynf jyifya&muf tdufpfZkdif; pma&;
q&mrsm;&JU b0rsm;eYJ ,SOfwGJ a&;zGJYxm;jcif;yg/ rwlnDwJh
,Ofaus;rIrsm;tMum;eJY acwfumvrsm;rSm aqG;aEG;
ajymqdkrIawGudk oDuHk; a&;zGJYxm;wmvnf;jzpfw,f/
awmfvSefa&;umvrsm;rSm yg0ifvIyf&Sm;cJhMu&if; rw&m;
ojzihf tzrf;rcH&zdkYtwGuf wkdif;jynfuae pGefYcGgcJhMu
&olawGjzpfw,f/ zdESdyfrIawG? &ufpufrIawG atmufrSm
raevdkwJhtwGuf pGefYcJhMu&awmhw,f/ tar&duef
a&muf tdufpfZdkif; pma&;q&mrsm; jzpfMuwJh &k&Sm;u
tvufZEm;qdkZefepfqefeJY
w&kwf0wKa&;q&m
vif,kwefwdkY&JU b0jzpfpOfawG tay:rSm tm;jyK
xm;w,f/
ZmwdcsufaMuG arG;&yfajrtay:rSm ta0;
a&muf pma&;q&m&JU pmay0ef? 0w&m;&SdrIeYJ tdrf
tvGrf; cHpm;rIudk az:usL;xm;jcif;yg/ qdkZefepfqef&JU
tar&duefrSm aexdkifcJhpOf aeY&ufrsm;? ESpfrsm;rSm
pdwfqif;&J? ukdk,fqif;&J 'kuBuD;rm;yHkudk azmfjyxm;
w,f/ &k&Sm;u tdrfudk aemufqHk;awmh jyefoGm;cJhygw,f/
vif,kwef usjyefawmh Zmwd w&kwfjynfBuD; taMumif;
udk tvGeftrif; azmfusL; oDzGJYcJhw,fvkdY qdkygw,f/

pmaya0zef oHk;oyfwifjywJh oltaeeJY [*sif;u


'Dpma&;q&m ESpfa,mufpvHk; qufvuf atmifjrif
Ekdifwm[m pma&;aumif;vdkYomjzpfjyD; olwdkY&JU b0wpf
avQmufvHk; vlrI tzGJYtpnf;awGrSm yg0ifaqmif&GufcJhwJh
vkyf&yfaMumihfawmh r[kwfbl;vdkY oHk;oyfygw,f/
'Dpma&;q&m trsm;pk[m jynfwGif;awGrSm &SdaecJhpOf
wkef;uwnf;u emrnfwpfvHk; &&Sdxm;NyD;olawGvnf;
jzpfMuygw,f/
pma&;ol [*sif;vdkyJ t*FvdyfpmeJY a&;om;
MuwJh ydkvefEdkifiHom; *sK;dZufuGef&wfeJY &S&Sm; pma&;q&m
Avm'DrD,m embdkaumhAfwdkY&JU pmaywifqufrIrSm
bmompum; a&G;cs,frIudkvnf; aqG;aEG;xm;ygw,f/
Zmwdpmayudk pGefYvTwfMu&awmhw,f/ opmazguf
cJhMu&awmhr,f/ olwdkYrSm tjcm;aom a&G;p&mvrf;
r&SdcJhbl;vdkYvnf; pma&;olu qdkygw,f/ aemufqHk;
wpfyk'frSmawmh tdufpfZdkif; pma&;q&mrsm;jzpfMuwJh
ADtufpfEkdifaygvfeJY rDvefuGef'&mwdkY&JU udk,fawGY
jzpftifawGyg&Sdw,f/ pOfqufrjywf w&pyfajymif;
vJaewJh 'DrsufarSmufacwf umvBuD;xJrSm rdrd&JU
wdkif;jynfeJY arG;&yfajrudk rsufajcrjywfapzkYdeJY ajymif;
vJaewJh jzpfpOfawGrSm trD vdkufygaeEkdifzdkY enf; vrf;awG
vdktyfaMumif;udk xkwf,ljyoygw,f/ jynfawmf
rjyefEdkifawmhbJ ta0;uae pmayawG qufvuf
zefwD;MuolwdkY&JU 'kuudkvnf; zGihfvSpf jyxm;ygw,f/
rdrdwdkY&SdaecJhpOf acwfumvrsm;? tcsdefrsm;eJY
rwlawmhwJh Zmwdajrudk rdkifta0;? ta0;e,fuae
cHpm; yHkazmfEkdifzdkYqdkwm wu,fawmh rvG,fulvSyg/
a&ajrjcm;cJh&NyD/ acwfawGvnf; a&GUvsm;aejyefw,f/
vlxkeJYvnf; a0;cJhMu&ygNyD/ tJ'Dvdktaetxm;rsKd;rSm
pdwfESvHk;om;csif; b,fvdk qufoG,fMurvJ/ o
wif;awG &&Sdae&HkeJY vHkavmufygYrvm;/ xJxJ0if0if
odjrif cHpm; EkdifMuyg&JUvm;/ ta0;a&muf tdufpfZdkif;
pma&;q&mrsm;[m arG;ajr&yf tay:rSm qufvuf
cHpm;jyD; a&;zGJYcJhMuygw,f/ a&;zGJYaeMuwkef;/
'Dtufaq;pmtkyf av;xJrSm pma&;ol
[*sif;[m xifay: ausmfMum;vSwJh tdufpfZdkif;
pma&;q&mrsm;eJY aqG;aEG; ar;jref;cef;awGudk xnfhoGif;
azmfjyxm;ygw,f/ pma&;ol[m ukd,fcsif; pmempdwfudk
t&if;cHxm;NyD; pmay a0zeforIudk jyKw,f/ t*FvefrSm

ajymif;a&TU aexdkifcJhMuwJh *smref tdufpfZkdif;pma&;q&m


'AvsL*sDpDbJ? wl&uD-*&dEG,fzGm; uAsmq&mMuD; pDyDum
AzD? tdEd,EG,fzGm; 0wKa&;q&m q,fvfref&mh&Sf'DwdkY&JU
ta0;a&mufajru pmay zefwD;a&;zGJYrIawGudk xkwf
EIwf,lNyD; olwdkY&JU jzwfoef;rIudk yHkazmfjyygw,f/
pma&;ol [*sif;u tdufpfZdkif; wOD;taeeJY
oludk,fwkdif&SmazGawGY&SdcJhwJh tjrifopftaMumif;udk
The World pmaywkduf t,f'Dwmudk tckvdk &ifzGihf
ajymjycJhw,f/ ]tpydkif;wkef;uawmh usaemf[m
w&kwfjynfBuD;udk udk,fpm;jyKxm;wJh tar&duefa&muf
w&kwfwpfa,muf&,fvdkY cH,lcJhw,f/ 0wKZmwfvrf;
awG a&;om;&if;eJY ukd,hfzmom pdwfxJrSm rodk;roefY jzpf
vmwmyg/ aemufqHk;'Dpmtkyfudk a&;vdkufwJh tcg
rSmawmh usaemfh&JU tjrifawG &Sif;vif;oGm;ygw,f/}
olu qufajymjycJh ygao;w,f/
]pdwfroufromjzpfwJh
cHpm;rIaygYaemf/
b,fvdkajym&rvJawmh rodbl;/ tusKd;oihf t
aMumihfoifh azmfjyzdkYyg/ 'gayrJh 'Dpmtkyfudk a&;om;wJh
tcgrSmawmh wjznf;jznf;eJY OyrmawG? om"uawGeJY
tjcm;aom pma&;olawG jzpfpOfawGudk cGJjcrf;pdwfjzm
avhvm oHk;oyf&if;u usaemf oabmaygufvm
awmhw,f/ udk,fydkif trSwftom;o&kyfay;vdkY r&
awmhbl;/ vuf&muom pum;ajymawmhw,f/ vuf
&mu wu,f aumif;w,fqdk&ifawmh a&SUqufwdk;
zdkYjzpfEkdifw,f/vlxku vufcHqJjzpfr,f/}
ZmwdajrqdkwJh t,ltquvnf; olYtwGuf
ajymif;vJ vmawmhw,f/ ]usaemf &Sif;&Sif;vif;vif;udk

]]

... rdrdwdkY &SdaepOf acwfumvrsm;?


tcsdefrsm;eJY rwlawmhwJh Zmwdajrudk rdkif
ta0;? ta0;e,fuae cHpm; yHkazmfEkdifzdkY
qdkwm wu,fawmh rvG,fulvSyg /

}}
79

odjrifvmwmyg/ t*FvdyfpmayrSmawmh Zmwdajr


homeland vdkYqdkwJhtcgrSm t"dyg,f 2 rsKd;&Sdw,f rdrd&JU Zmwdcsufa<uG arG;&yfajru wpfck? aemuf wpfckuawmh vuf&Sd tdrf&SdwJhae&m/ qdkawmhum - Zmwdajr
- t,ltqrSm twdwfxuf rsufarSmuf ypKyefeJY
tem*wfeJY ydkoufqdkifvmw,f/ Zmwdajrudk arG;
pm;vdkufvdkY&w,f/} [*sif;&JU cHpm;awGY&SdrIyg/
Zmwdcsufa~uG arG;&yfajrudk tvGeftrif;
vGrf;qGwfwrf;w aer,fqdk&ifawmhjzihf odyfr[kwf
ao;bl;vdkY xyfrH &Sif;jy cJhygw,f/ ]usaemfwdkYu
vlom;awGav/ ae&ma[mif;ukd wrf;w vGrf;qGwf
aecsifwmaygY/ obm0ygyJ/ 'gayrJh tjcm; wpfzuf
uMunfh&ifawmh usKd;aMumif; qDavsmfrI&Sd&vdrfhr,f/
ae&mu rwlawmhbl;/ cifAsm;vnf;yJ rwlawmhbl;/
ae&ma[mif;udk t&ifvlvkdrsKd; jyefoGm;zdkYqdkwmuawmh
rjzpfEkdifbl;/ txl;ojzihfawmh tdufpfZdkif;awG twGuf
yg/ twdwfudk jyefvnfwrf;w vGrf;qGwfaewm[m
odyfudk tEkwfvuPm oabmaqmifygw,f/ bmjzpf
vdkYvJqdkawmh pdwf&JU t&ifwkef;u abmifxJrSmyJ
vlawGudk xnfhxm;wkef;/ tusKd;qufuawmh cifAsm;
taeeJY rsufarSmuf ypKyefeJY tem*wfudk &ifqkdifvdkY
r&awmhwmyJ/}
'g[m odyfudk tE&m,f&Sdw,f? tifrwef
tE&m,f &Sdw,fvdkY olu Ijrif oHk;oyfxm;w,f/ ]'g
aMumihfrdkYvdkY tdufpfZdkif; tawmfrsm;rsm;[m tvGef
trif;udk pdwfqif;&Jjcif; BuD;pGmeJY &SifaeMu&wm/ t
wdwfrSm aeaevdkYygyJ/ crf;em;vSycJhavaom? BuD;us,f
xif&Sm;cJhzl;aom twdwf/} [*sif;u a0zef oHk;oyf
wifjyxm;wmyg/
arG;&yfajrudk pGefYvm&jyD;wJhaemuf ae
&mtopfrSm qufvufpma&;cJhMuwJh tdufpfZdkif;
pma&;q&mrsm;&JU b0awG[m wu,fawmh rvG,f
ulbl;qdkwJh eufIdif;vSwJh taMumif;t&m wpf&yfudk
zwfcsifpzG,f &dk;&Sif;pGmwifjyxm;wJh tufaq;pmtkyfyg/
tdrfeJY rdkifta0;rSm a&mufaeolrsm; zwfI
oihfwJh pmtkyfjzpfaMumif; oHk;oyf wifjyvdkuf ygw,f/
odef;Edkif
udk;um;? Ha Jins Writer as Migrant
80

1981 ckESpf rwfvrSm jrefrmEdkifiH &Srf;ykef


uefvIyf&Sm;olrsm;eJY yxrqHk;pNyD; tquftoG,f
&cJhygw,f/ &Srf;jynfwyfrawmf (SSA) u t&m&Sd
wpfa,mufeJYawGUzdkY? ypfuyfx&yfum; aemufzuf&Guf
zsiftrdk;atmuf acgif;iHkY0ifvdkuf&if; csif;rdkifNrdKU
ajrmufzufqD vdkufcJhygw,f/
,Ofarmif;olu usaemf yxrqHk; p&if;ESD;cGifh
&wJh &Srf;ynmwwf wpfa,mufyg/ olykefyHkpH raygufbJ
t&yfjywfjywf tom;vwfvwf vlyHkazsmhazsmheJY rsuf
rSefxlxl wyfxm;ygw,f/ olYt*Fvdyf pum;oHu
rif;ayguf pdk;ayguf av,lavodrf;rsKd;eJY/
wpfywfavmufMumawmh csif;rdkifuae xdkif;
ajrmufzuf axmifhtusqHk;NrdKUuav; rJa[mifaqmif
&Sd&mudk bwfpfum; wpfaeYvHk; pD;oGm;ygw,f/ tJ'Duae
e,fpyfjzwfNyD; SSA ajymufusm;rsm;&Sd&m a&mufoGm;
ygw,f/ aemufESpf&ufavmuf e,fpyfawmifay:awGudk
c&D;Murf;wufcJh&ygw,f/
usaemfh ausmydk;tdwfxJrSm tJ'Dtcsdef &Srf;vl
rsKd;awGtaMumif; zwfxdkufw,fvdkYxifwJh pmtkyf ESpf
tkyf ygygw,f/ wpftkyfu Scott Hardimann a&;wJh
Gazetter of Upper Burma and the Shan

jzpfygw,f/ jrefrmjynf ta&SUajrmufydkif;u


&Srf;vlrsKd;awG&JU pum;eJY ,Ofaus;rIu ArmawGxuf
xdkif;vlrsKd;awGeJY vHk;0 qifwleD;yg;&SdNyD; aqGrsKd; 0rf;uGJ
awmfpyfyHkudk a&;xm;ygw,f/ aemufwpftkyf uawmh
jrefrmhta&; uRrf;usifwJh tar&duefynm&Sif Josef
Silverstein a&;wJh Politics in Shan State jzpfyg
w,f/ tJ'Dpmtkyfu 1959 ckESpf pufwifbmxkwf The
Associations for Asian Studies rSm aqmif;yg;
tjzpf azmfjycJhNyD;aemuf pmtkyftjzpf xGufvmwmyg/
tJ'DtcsdefupNyD; &Srf;eJY ywfoufwJh pmtkyf
awG trsm;BuD; xGufvmygw,f/ vlodtrsm;qHk; pm
tkyfuawmh pdkif;atmifxGef;&JU History of the Shan
State From Its Origins to 1962 pmtkyfygyJ/
aemufwpftkyfuawmh 1994 ckESpfrSm Mo(p)x&D;
,m;ol tif*sD Inge Sargent u olYtrsKd;om; oDayg
apmfbGm; pyfMumqdkifeJY olYr&JU &Srf;rif;orD;b0 tawGY
tMuHK taMumif;a&;wJh Twilight Over Burma: My
Life as a Shan Princess pmtkyf jzpfygw,f/
States

rjyD;qHk;ao;aom

jrefrmjynf
frmjynf
mjynf vl
vrsKd
lrsKd;;a&;
d a&; jyem
bmaw;vifhwem
(&JEG,frdk; bmomjyefqdkonf/)

'gayrJh
tckus aemf
nTef;wJh
The Shan
of Burma

pm tkyfuawmh
&Srf;jynfeJY &Srf;
vlrsKd;awGt
aMumif; tcsuftvuf jynfhjynfhpHkpHk us,fus,fjyefYjyefY
a&om; wifjyxm;wJh pmtkyfvdkY qdkcsifygw,f/ &Srf;
jynfeJY urmh w&m;r0if rl;,pfaq;0g; txGufqHk;
a&TBwd*H e,fajrrSm bdef;jyemeJY ykefuef x~uGrIawG
tjyeftvSef qufEG,faewJhtaMumif; tao;pdwf
a&;xm;wmyg/
'Dpmtkyfudk 1987 ckESpfrSm Singapores Institute of Southeast Asia Studies u yxrqHk;
yHkESdyfjzefYcsdcJhygw,f/ tawmfwdkufqdkifw,f qdk&rvm;yJ/
pma&;ol p0fZefY [m 1981 ckESpf rwfvrSm csif;rdkifuae
e,fpyftxd usaemfhudk um;armif;ydkYay;cJhol jzpfae
yga&mvm;/
2004 ZlvdkifrSm p0fZefY[m touf 65 ESpfeJY
uG,fvGefoGm;cJhygw,f/ tck olY&JU udk,fawGU rSwfwrf;
pmtkyfudk wnf;jzwfNyD; topf yHkESdyfjzefYcsdygw,f/
pma&;ol qHk;yg;NyD; ajcmufESpfMumrS xyfrH yHkESdyfawmh
pmom;rsm;udk rjyifEdkifawmhbl;aygY/ taMumif;uawmh

rl&if;pmrl&JU ed*Hk;ydkif;udk wpfpHkwpfa,mufu wm0ef,l


a&;zdkY vdkaevdkYygyJ/ pmtkyfu vGefcJhwJh q,fESpfausmfu
a&;xm;cJhwm/ 0rf;enf;p&mu jrefrmjynf EdkifiHa&;
jrifuGif;BuD; wpfckvHk;udk ajymif;vJcJhwJh 1988 ckESpf
'Drdkua&pD ta&;tcif; rygawmhbl;aygY/ xyfjznfh
pGufay;r,fhol&Sd&if odyfwefzdk; &Sdygr,f/
'gayrJhvnf; p0fZefY&JU pmtkyf jyefvnfxkwf
a0rI[m uaeYtcsdefeJY udkufnDrI trsm;BuD; &dSaew,f
vdkYvnf; qdkcsifygw,f/ Edk0ifbm 7 &ufaeYrSm
a&G;aumufyGJ usif;ycJhNyD;? aemufajcmuf&uftMumrSm
'Drdkua&pDacgif;aqmif a':atmifqef;pkMunf aetdrf
tus,fcsKyfu vGwfajrmufwJh tcsdefwdkYeJYvnf; wdkuf
qdkifaeygw,f/
jrefrmppftpdk;&u a&G;aumufyGJ &v'fuae
wpfwdkif;jynfvHk; tmPmudk qufvuf xdef;csKyfoGm;zdkY
arQmfvifhxm;ovdk? a':atmifqef;pkMunfeJY olYudk0dkif;
&HwJh olrsm;uvnf; cg;oD;wJh twdwfumvawG NyD;qHk;zdkY
arQmfvifhaeygw,f/ 'gayrJh tJ'Djzpf&yf ESpfckpvHk;aemuf
rSm jyif;xefqdk;&Gm;wJh tusKd;qufawGtrsm;BuD; &Sdaeyg
w,f/
xkdif;e,fpyfrSm u&ifolykefrsm;u tpdk;&&JU
wif;usyfrIrsm;tay: rauseyfaMumif; jyowJh taeeJY
wdkufyGJtcsKdU qifETJvmygw,f/ a':atmifqef;pkMunfxH
ajy;vmwJh vltkyfBuD;uvnf; q,fpkESpfaygif; rsm;pGm
wdkif;jynfwGif; pdwf0rf; tpdwfpdwftrTmrTm jzpfaeapwJh
vlrsKd;a&; y#dyuawG ajz&Sif;zdkY vlrsKd;pk tm;vHk;yg0if
Edkifr,fh nDvmcHac: zdkY olrudk wdkufwGef;aeMuygw,f/
81

'DvdkeJY rarQmfvifhbJ ppftpdk;&twGufa&m tm;vHk;


twGufyg? rrQwwJh a&G;aumufyGJ jyemawGMum;rSm
wdkif;&if;om; jyemu tm&Hkpdkuf ajz&Sif;zdkY vdktyf
vmygawmhw,f/
&Srf;ykefuefrI[m jrefrmEdkifiH&JU a&S;tusqHk;eJY
tjyif;xefqHk; jyem wpfckyg/ p0fZef&JU pmtkyf yxr
tBudrf xkwfa0NyD; uwnf;uqdk&if &Srf;jynfa'o
awmfawmfrsm;rsm;rSm bmtajymif;tvJrS r&Sdao;o
avmufygyJ/ ESpf 30 eD;yg; MumcJhNyDjzpfwJh pmrlvuf&m
wpfckudk jyefzwf&if;? ,aeY jrefrmEdkifiH tajctaeeJY
EIdif;,SOfrdawmh tckxd tJ'Da'orSm Zmwfaumiftopf ?
yav&mtopfawG[m Zmwfvrf;a[mif;rSm qufyg0if
aeMu&wkef;qdkwm jrifawGY&ygw,f/ &Srf;jynfrSm ykef uef
xMuG aeolawG&JU jyemudk A[dktpdk;& tmPm
ydkifrsm;u ajyvnfatmif ajz&Sif;ay;EdkifpGrf; r&Sdao;
ygbl;/
p0fZefY[m uae'grSm tdufpfZdkif;b0eJY uG,f
vGefcJhygw,f/ uae'grSm olYb0&UJU aemufqHk; 19 ESpfudk
ukefqHk;cJhapw,f/ 1985 ckESpfrSm csif;rdkifuae olYrdom;pk
tjrefqHk;pGefYcGmcJhwmyg/ taMumif;uawmh a&TBwd*H
a'orSm emrnfqdk;eJY ausmfMum;wJh bdef;bk&if cGefqmu
olYudk pnf;&Hk;aevdkY jzpfygw,f/ cGefqmu olYtzGJYeJY olY
EdkifiHa&; usm;uefzdkYtwGuf p0fZefYudk olY&JU ajyma&;
qdkcGifh&Sdoltjzpf tvdk&Sd aeygw,f/ cGefqmvdkvlu
wpfpHkwpfOD;udk urf;vSrf;&if jiif;qefzdkY cufcJvSygw,f/
p0fZefYtwGuf taumif;qHk; &SifoefzdkY enf;vrf;uawmh
tjrefqHk;a&SmifNyD; xGufajy;zdkYygyJ/
uHaumif;wmuawmh p0fZefY rdcif p0feef;
[def;crf;u tapmBuD; uwnf;u uae'gEdkifiHom;
cH,lNyD;? tvfbmwmjynfe,f t'frGefwefNrdKUrSm tajccs
aexdkifaeygw,f/ p0fZefu Aeful;Am;NrdKUrSm aexdkifNyD;
NAdwdoQ udkvHbD,m wuodkvfeJY qufoG,fygw,f/
tJ'DrSm ynmqufvuf avhvmNyD;? 1960 tapmydkif; ESpf
rsm; jrefrmEdkifiH ppfwyftmPmodrf;wmeJY ywfoufwJh
a&;om;rIawG vkyfygw,f/ Aeful;Am;rSm EdkifiHa&;odyHeJY
PhD &NyD;? olYpmwrf;acgif;pOfu ]tmPm&Sifpepf&JU Edkif
iHa&;} (The Politics of Authoritarianism: The
State and Political Soldiers of Burma, Indonesia and Thailand) jzpfygw,f/

82

]] ... 1962 ckESpf rwfv 2 &uf?


AdkvfcsKyfae0if; ppftmPmodrf;wJhnrSm
olwdkY rdom;pkaetdrfudk 0ifa&muf pD;eif;
cH&ygw,f/ ppfom;awG&JU aoewf
'Pf&meJY pyfZef&JU tudk 16 ESpf t&G,f pdkif;rD
toufqHk;cJhygw,f/

}}
p0fZeft
Y azp0fa&Tou
kd [
f m&Sr;f jynfanmifa&T
apmfbGm;BuD; jzpfw,f/ 1948 ckESpf vGwfvyfa&;&awmh
p0fa&Todkufu jrefrmEdkifiH&JU yxrqHk; orw
jzpfvmygw,f/ aemufvlrsKd;pk vTwfawmfeJY atmuf
vTwfawmf&JU ajyma&;qdkcGifh &Sdoltjzpf ESpfBudrf cefYtyf
cH&ygw,f/ 1962 ckESpf rwfv 2 &uf AdkvfcsKyfae0if;
ppftmPmodrf;wJhnrSm olwdkY rdom;pkaetdrf 0ifa&muf
pD;eif; cH&ygw,f/ ppfom;awG&JU aoewf'Pf&meJY p0fZef
&JU tudk touf 16 ESpft&G,f pdkif;rD toufqHk;cJhygw,f/
p0fZefwdkYtaz orwa[mif;udk zrf;qD; ac:aqmif
oGm;NyD; rMumcif ppfaxmufvSrf;a&;awG vufxJrSmyJ
uG,fvGefcJhygw,f/
p0fZef[m 1959 ckESpfrSm &efukefwuodkvfu
bGJY&NyD;? 1963 ckESpf &Srf;awmfvSefa&; vIyf&Sm;rIeJY
rqufoG,fao;rDtxd &efukefwuodkvfrSm t*Fvdyf
pmenf;jy vkyfcJhygw,f/ tJ'DESpfrSm p0fa&TodkufZeD; rkqdk;r
p0feef;[def;crf;u xdkif;EdkifiHudk vGwfajrmufvmNyD;
&Srf;jynfwyfrawmf ppfaumifpD&JU OuX jzpfvmygw,f/
1971 ckESpf &Srf;jynf awmifukef;awmif
wef;rsm;ay:rSm p0fZefu SSA &JU EdkifiHa&; tiftm;jzpfwJh
&Srf;jynfwdk;wufa&;ygwD (SSSPP) rSm t"du
ta&;ygol jzpfvmygw,f/ 1976 ckESpf &Srf;jynf
wyfrawmf (SSA) eJY ArmjynfuGefjrLepfygwDtMum;
oabmxm;uGJvGJrIawG ay:xGufvmNyD;? taxGaxG
twGif;a&;r;wm0efuae tem;,lNyD; xdkif;EdkifiHrSm

olaexdkifcJhygw,f/ p0fZefeJY olYrdwfaqG 0g&ifhtrsm;pku


uGefjrLepfygwDeJY r[mrdwfjyKwm vufrcHMuygbl;/
uGefjrLepfygwDu x&defeifawG? ppfa&;tulnDawG
ay;OD;awmh r[mrdwf rjyKcsif Muygbl;/
p0fZefY pmtkyfrSm olYvli,fb0 udk,fa&;
udk,fwmrsm;eJY &Srf;awmfvSefa&; taMumif;awG trsm;
BuD; ygygw,f/ ordkif;wavQmuf &Srf;-jrefrmqufqH
a&;tay: olYtjrifawG? tjiif;yGm;zG,f bdef;jyem
awGtay: IjrifyHkawGu tck ukvor* jrefrmhta&;
uRrf;usifolqdkNyD; trnfonmwGifaewJh ya*;BuD;rsm;
a&;om;csufeJY udkufnDcsifrS udkufnD ygvdrfhr,f/ odkY
aomf jrefrmhEdkifiHa&; pdwf0ifpm;ol rnfolrqdk rjzpfrae
zwfudkzwf&r,fh zwfoifhwJh pmtkyfygyJ/
jrefrmEdkifiHtay: EdkifiHwum&JU rl;,pfaq;0g;
wdkufzsufa&;rl0g'rsm; ta[moduH jzpfaeyHkudk p0fZefY
u pdwfysufvufysuf aumufcsufcsxm;yHku- ]wpfc g
wav usaemf pOf;pm;Munfhwmu bdef;jyemudk
wcgwnf; tjrpfjzwfrypfMubJ ief;a&TO Ocdkif;wJhyHkjyifeJY
ajymif;jyefvkyfaeMuwm tHtm;oifhp&m jzpfaew,f/
wpfzufrSm rl;,pfukeful;olawG? rl;,pf*dkPf;BuD;awG/
wjcm;wpfzufrSm EdkifiHpHk AsL&dkua&pDtzGJYtpnf;awGu
tvkyftudkifawG? aiGaMu;awG olwdkYudk enf;rsKd;pHkeJY
ulnDay;aew,f} (pmrsufESm 252)/
pmtkyfrSm tydkif; 3 ydkif; ygygw,f/ yxrydkif;rSm
p0fZefu olYb0eJY olYtawGUtMuHKawGudk a&;xm;
ygw,f/ 'kwd,ydkif;rSmu udkvdkeD rwdkifrDaeYrsm;uae
rsufarSmufacwftxd &Srf;-jrefrm qufqHa&;udk jcHKiHk
oHk;oyfjyxm;ygw,f/ wwd,ydkif;rSmawmh &Srf;eJY jrefrmh
EdkifiHa&;rSm t"du tcef;u yg0ifcJhMuwJh EdkifiHa&;
yk*dKvfrsm;eJY ordkif;qdkif&m jzpf&yfrsm;udk tus,fw0ifh
wifjyxm;ygw,f/
,cktopf yHkESdyf xkwfa0rIrSmawmh yxr
pmtkyfrSm ryg0ifcJhwJh toHk;0ifwJh ]tu&mpOftnTef;}
xnfhxm;ygw,f/ ]atmufarhvGrf;wpm} udk olYnDi,f
jzpfwJh jynfya&muf vlrsKd;pktm;vHk; owif; jyefMum;
a&;Xme? tD;,l-jrefrm&Hk; wm0efcH p0f[efa,mifa0u
a&;xm;ygw,f/ trSmpmudk Burma; Insurgency
and the Politics of Ethnicity pmtkyfa&;ol rmwif
prpfofu a&;xm;ygw,f/ yxrpmtkyfrSm oHk;EIef;cJhwJh

tpm;? 1989 ckESpfrSm wdkif;jynfemrnf


ajymif;vJcJhwmaMumifh Myanmar vdkYajymif;vJypfwm
awGU&vdkY rlvpmrleJY uGmjcm;csufvdkY jrifrdygw,f/
tcsKdUpmzwfolrsm;uawmh p0fZefu bdef;bk
&if cGefqmtaMumif; azmha&;xm;vdkY tm;rvdk tm;r
&jzpfwm &SdMuygw,f/ odkYaomf p0fZefudk,fwdkifu
cGefqm &efuae vGwfatmif &kef;ajy;ae&csdefrdkY olYt
aMumif; wwfEdkiforQ razmfjycsifwm em;vnfrI ay;
Edkif&ygvdrfhr,f/ 'gayrJh jrefrmEdkifiHa&; '&rfrmudk Mum;ae
avhvmol pmzwfy&dwfowfrsm;twGufawmh pma&;ol
p0fZef&JU avhvmtm;xkwfrI? jzwfoef;rI? aumufcsuf
qGJrIawGtay: oabmxm; uGJvGJEdkifzdkY cufr,fvdkY
xifygw,f/
,ck &efukef&Sd jrefrmacgif;aqmifrsm;eJY awm
wGif; XmecsKyftoD;oD;&Sd acgif;aqmifrsm; tm;vHk;tzdkY
rdrd&nfrSef;csufawGeJY tpGJawGudk jyefvnfpOf;pm;zdkY
tcsdefusNyD jzpfygw,f/ jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH&Sd vlxk
awG[m tMurf;zuf EdkifiHa&;axmifacsmufawGatmuf
rSm umv&SnfMumpGm axmifacsmuf ydwfrdaecJhMu
ygw,f/ Arm? &Srf;? rGef? u&if? u&ifeD? ucsif? &cdkif? csif;
pwJhvlrsKd;rsm;[m ppfyGJrsm;eJYtMurf;zufrIrsm;atmufrSm
om;aumifrsm; jzpfae&NyD;? tJ'D tqdk;oHo&mudk
azmufxGufzdkY acgif;aqmifrsm;tm;vHk; BudK;pm;MuzdkY
tcdsefus aeNyD jzpfygw,f/ /
Burma

&JEG,frdk;
&nfnTef;pmtkyf/ The Shan of Burma: Memoirs
of a Shan Exile by Chai Tzang Yawnghwe;
Institute of Southeast Asian Studies Publishing,
Singapore
(2010),
ISBN10:9971988623. PriceUS$35.93,276pages.
(Bertil Lintner is a former correspondent with
the Far Eastern Economic Review and the
author of several books on Myanmar. He is
FXUUHQWO\ D ZULWHU ZLWK $VLD 3DFLF 0HGLD
Services.)

83

EdkifiHwum ynma&;
'kwd,axmifpkESpf zGHYNzdK;a&; &nfrSef;csufrsm;
teufrS wpfcsufjzpfonfh ]ou&mZf2015 ckESpfwGif
uav;wkdif; twGuf roifrae& rlvwef; ynma&;} udk
pm&Gufay:wGif us,fus,fjyefYjyefY uwdu0wf jyKxm;cJhMu
aomfjim;vnf; 72 oef;aom uav;i,frsm;rSm ausmif;
tjyifzufwGif &SdqJyif/ ydk pdk;&drfzG,f&mtcsufrSm 39
oef; (54 &mcdkifEIef;) aom uav;i,frsm;rSm vufeuf
udkif y#dyursm; jzpfyGm;aeonfh EkdifiHrsm; FRQLFWDIfected fragile state (CAFs) wGif &SdaeMuygonf/
tajccHtcGihfta&;rsm;r&Sdjcif;aMumihfbufpHkzdpD;rI'Pfudk
cg;pnf; cHaeMu&onf/ xdkYtjyif EdkifiHwum tvSL&Sifrsm;
taejzihf vnf; tultnDay;&ef pdwfqE r&Sdjcif;? a'ocH
tmPmydkifrsm;rSvnf; ausmif;ynma&;udk tav;rxm;
jcif;wdkYudk &ifqdkif aeMu&jyefonf/
tusKd;quftaejzihf y#dyu EdkifiHrsm;wGif
uav; oHk;a,mufvQif wpfa,mufrSm ausmif;rae Mu&
yg/ 0ifaiGedrfhyg;onfh EkdifiHrsm;rSmrl uav; 11 a,mufwGif
wpfa,mufom ausmif;rae&aMumif;udk ,lau tajc
pdkuf Save the Children (STC) tzGJYBuD;u pm&if;jyKpk
xm;&Sdonf/
]vufawGYusus cufcJvSw,fqdkwm xif&Sm;
aew,f/ ausmif;om;rsm;ESihf 0efxrf;awGtwGuf vkyf

ief;pm&if; Z,m;t&aum? vHkjcHKa&;t&yg cufcJwm/]


STC tzGJYBuD;\ urmvHk;qkdif&m ]tem*wfudk jyefa&;pdkY}
Rewrite the Future RTF urfydef; acgif;aqmif wdkYAf&Grf
qm0rfu ajymvdkufonf/ olwdkY urfydef;rSm y#dyu EkdifiH
rsm;twGif; cufcJvSaom tajctaersm; tMum;rSmyif
tajccH ynma&;udk yHhydk;ay;EkdifaMumif;udk oufaojy&ef
&nf&G,fxm;onf/
]'gayrJh usaemfwdkYtwGuf tOD;tp vkyfief;pOf
uawmh y#dyua'ojzpfjzpf? b,frSmyJjzpfjzpf? uav;
wkdif;rSm wlnDwJh ynmoifMum;cGihf &Sdw,f qdkwmyg/}
]tckjzpfaewJh vufeufudkif y#dyu[m 10
ESpfMumcsifMumr,f/ ESpf 30 MumcsifMumr,f/ wu,fvdkY
rsm; y#dyu jzpfyGm;aewJh tajctaerSm ynma&;udk
tm;ray;bl;qdk&if cifAsm;wdkY[m rlvwef; ynma&;
uif;rJhwJh rsKd;quf 5 quf? 6 qufavmuf qHk;IH;&
vdrfhr,f/}
qHk;IH;vdkuf&aom q&mq&mrrsm;
2006 ckESpfwGif pwifcJhonfh RTF urfydef;rSm
EdkifiH 20 rS uav; 10 oef;ausmfxHudk ynma&; jznfh
qnf;ay;cJhNyD;jzpfonf/ tif*dkvm? tmz*efepwef?
a[wD? udkY'DtkdifAdk;? awmifql'efESihf ,l*ef'gEdkifiHrsm; tyg

y#dyuMum;u ynma&;

84

t0if tmz&duESihf tm&SwdkufwdkYwGif ynma&; vIyf&Sm;


cJhjcif;jzpf\/ vufeufudkif y#dyursm; jzpfyGm;aeonfh
a'orsm;wGif ausmif;tyfEIef; wdk;jrihfa&;ESihf t&nf
taoG; wdk;wufa&;wdkYtwGuf &nf&G,fcsufrsm;jzihf EdkifiH
rsm;\ ynma&;Xmersm;ESihf yl;aygif; aqmif&Gufvsuf
&Sdonf/ tultnDrsm;udk wkduf&dkufay;jcif;ESihf tpdk;&rsm;
taejzifh tultnDrsm;udk trSefwu,f toHk;jyKa&;
wdkYtwGuf wGef;tm;ay;jcif; enf; 2 rsKd;pvHk;udk toHk;jyK
onf/
]tem*wfudk jyefa&;pdkY} RTF tpDtpOfudk
tpdk;&rsm;? yk*vduESihf aumfydk&dwf tvSL&Sifrsm;rS aiGaMu;
axmufyHh ulnDMuonf/ MopaMu;vsEdkfifiH? uae'g?
'def;rwf? e,fomvef? ,lau? ,ltufat EdkifiHrsm;? tD;pD?
ukvor*? ,leDquf? urmhbPf tzGJYtpnf;rsm;? Accenture, ExxonMobil Foundation, Ikea pD;yGm;a&;
ukrPDBuD;rsm;u ulnDjcif;jzpfonf/
vufeufudkif y#dyursm; jzpfyGm;aeqJESihf
jzpfyGm;NyD;p a'orsm;wGif ynma&; vkyfief;rsm;udk vkyf
udkifaqmif&Guf&mwGif tcuftcJESihf pdefac:rI rsm;pGm &Sdae
aMumif;udk umwmtajcpdkuf Education Above all
NGO tzGJY 'g&dkufwmvnf;jzpf? umwmEdkifiH r[mAsL[m
tMuHay; t&m&Sdvnf;jzpfol *Ref*&ufrS ajymMum;cJhonf/
&efvdkrkef;wD;rIrsm; &SifoefaeqJ tajctaewGif ynma&;
udk vufawGYusus aqmif&GufrIrSm pdefac:csuf wpfckjzpf
NyD; q&mrsm; r&Sdonfh tajctaerSmrl ydkrdk pdk;&drfzG,f&m
aumif;aMumif; ajymjycJhonf/
]tMurf;zufrIvdIif;&JU yxr &dkufcsuf uawmh
ynmwwf? txufwef;vTmawGudk t"du ypfrSwfxm;
Muw,f/ tJ'DtxJrSm ausmif;q&mawG ygaewm/ tpdk;&
axmufcHwJh ausmif;q&mawG ygEkdifw,f/ &yf&Gm acgif;
aqmifawG jzpfcsifvnf; jzpfr,f/ tJ'Dawmh pmoifMum;
MuwJh q&mppfppfawGudk vufeufudkif y#dyuMum;rSm
qHk;&HI;wJh tajctaeudk &ifqdkfif&awmhw,f/}
ynma&; t[efYtwm;rsm; ydkrdk qdk;&Gm;vmjcif;
ausmif;q&mq&mrrsm; r&Sdonfh tajctae
qdk;rSm jyemwpfckvHk;\ xdyfydkif;rQom jzpfavonf/
vufeufudkif y#dyu qufwdkufjzpfyGm; ae
onfh (odkYr[kwf) jzpfyGm;NyD;p e,fajrrsm;wGif ta&;ay:
&ifqdkifMuHKawGY&onfh pdefac:rI rsm;pGm&Sdonf/ ausmif;

topf aqmufvkyfa&;? zwfpmtkyfrsm;? pma&;cHkESihf pma&;


ud&d,mrsm;udk o,f,lydkYaqmifa&;ESifh oif&dk;nTef;wrf;
jyifqifa&;wdkY yg0ifygonf/ xdkYtjyif y#dyuEdkifiHrsm;wGif
vuf&Sd ynma&; jyemrsm;udk ydkrdk qdk;0g;aponfh iwf
rGwfacgif;yg;jcif;? ynma&;ESihf pDrHa&;tajccH taqmuf
ttHkrsm; r&Sdjcif;? ausmif;wufa&mufcGihfudk uefYowf
cGJjcm;xm;onfh rl0g'wdkY &Sdaewwfonf/ pD;yGm;a&;
cRwfjcHKusjcif;ESihf tjcm;aom taMumif;w&m;rsm; wdkY
aMumifhvnf; jzpfEkdifonf/
]tem*wfudk jyifa&;pdkY} vIyf&Sm;rIwGif ausmif;
taqmuftODudprSm 'kwd, tqihfomvQifjzpfonf[k
0rfuqdkonf/ tdrfwpftdrfwGifjzpfap? opfyifwpfyif
atmufwGifjzpfap pmoifMum;Ekdifonf/ vwfwavm
pmoifcef; taejzihf toHk;jyKonfh ta&;ay: ae&mrsm;
wGif pmoifMum;Ekdifaomfvnf; ynma&; t&nftaoG;
&Sdae&ef ta&;BuD;aMumif;udk olru xyfavmif; ajymjy
cJhonf/
,cktcsdeftxd RTF \ enf;vrf;rsm;wGif
q&mtwwfoif oifwef;rsm;? ausmif;aqmufvkyfa&;
ESihf ausmif;ypnf;rsm; jznfhwif;a&;wdkYudk OD;pm;ay; aqmif
&Gufvsuf&Sdonf/
]usrwdkY&JU oif,la&;rSm t"dutcsufuawmh
vlxkeJY teD;uyfqHk; aexkdif vkyfudkifEkdifw,fqdk&if
ausmif;udk &yf&Gmvlxku ydkifqkdifvmr,f/ ydkatmifjrifEkdif
r,f/} olru ta&;BuD;onfh tcsuftaejzihf axmufjy
cJhonf/ STC tzGJYrSm tjcm;aom EkdifiHwum tzGJYtpnf;
rsm;xuf ydkvkyfEkdifpGrf;&SdaeaMumif; 0rfu ajymcJhonf/
y#dyuEdkifiHrsm;wGif ESpfaygif;rsm;pGm wnf&Sdaejcif;aMumihf
vnf; jzpfonf/ ]usrwdkY[m 'Dwkdif;jynfawGrSm ESpfaygif;
rsm;pGm &SdaeygNyD/ &yf&Gmvlxk? euf0yfeJY tjcm;aom
tvSL&Sifrsm;&JU ,HkMunfrIudk wnfaqmufcGihf &&SdcJhw,f/
jymyHkb0rS pwifvkyfaqmif&jcif;
wkdif;jynfwkdif;wGif jyem A[dkjyK-vuf
awGYusus vkyfaqmifrIESihf aysmhajymif; nifomaom
csnf;uyf aqmif&GufrIrsm;rSm rvHkavmufao;yg/ t&if;
tjrpfrsm; &Sm;yg;rI jyemudk pOfqufrjywf &ifqdkif
&vsuf&SdqJyif/
vufeufudkif y#dyuEdkifiHrsm; CAFS wGif ESpf
pOf ynma&; &HyHkaiG 60 &mckdifEIef; vkdtyfonf/ a':vm 16
85

'or 2 bDvD,H vdktyfaeonf/ vdktyfcsufxJrS 10


&mcdkifEIef;udkom vufcH&&SdNyD; vufawGYe,fy,fxJodkYrl
ydkrdk avsmhenf;pGm a&muf&Sdawmhonf/
]ta&;ay:tajctaeudk wkefYjyef aqmif&Guf
&mrSm &kyf0wKypnf;awG vdkcsifMuwmyg/ Oyrm ajym&&if
ausmif; tvHk; 70 avmuf aqmufcsifw,f qdkwmrsKd;}
*&ufu ajymjycJhonf/
]tdkau/ 'gawmh[kwfygNyD/ 'gayrJh ausmif; 70
vHk;rSm pmoifr,hf q&mawGua&m b,frSmvJ/ pma&;
pm;yGJcHkawG? pmtkyfawGua&m/ q&mtwwfynm oif
wef; ay;Ekdif&JUvm;? ausmif;om;eJY q&mawGtwGuf
pdwfydkif;qdkif&meJY vlrIqufqHa&;qkdif&m taxmuftul
rsKd;awGua&m &Sdyg&JU vm;/}
]tifrwef aygufuGJ ysufpD;vG,faewJh e,fajr
a'oawGudk aiGaMu; ulnDzdkY&m tvSL&SifawGzufu
pdk;&drfruif; jzpfwwfygw,f/ 'gaMumihf yddkNyD;awmh vuf
awGYuswJh vkyfief;rsKd;awGudkom ulnDcsifMuwm/}
pm&if;Z,m;rsm;t& xifomjrifom&Sdyg\/
vufeufudkif y#dyujzpfyGm;onfh wkdif;jynfrsm; CAFS
rSm 0ifaiG enf;yg;onfh wkdif;jynfrsm; jzpfwwfNyD; tjcm;
aom 0ifaiGenf; wkdif;jynfrsm;\ ynma&; toHk;p&dwfESihf
EdIif;,SOf Munfhoifhygonf/ 0ifaiGenf; wkdif;jynfrsm;wGif
tpdk;&oHk;aiG\ 16 'or 9 &mckdifEIef;udk ynma&; twGuf
toHk;jyK wwfMuaomfjim;vnf; CAFS wkdif;jynfrsm;rSm
rl 13 'or 5 &mckdifEIef;om oHk;pGJwwfonf/ jymyHkb0rS
pwifNyD; ynma&; pepfudk wnfaqmuf&rnfjzpf aiG
aMu; vdktyfcsufrSm ydkrdk BuD;rm;aeavonf/
aiGaMu; rvHkavmufrI
a'otvdkuf toHk;p&dwfaiGaMu; rvHkavmuf
rIaMumihf CAFS wdkif;jynfrsm;rSm tvSL &Sifrsm;udk tm;udk;
ae&onf/ 2010 ,leufpudk? tm;vHk;twGuf ynma&;
urmvHk;qkdif&m BuD;MuyfrI tpD&ifcHpmu CAFS wdkif;
jynfrsm;wGif tvSLaiG a':vm 9 'or 8 bDvD,H vdktyf
aMumif; cefYrSef;cJhonf/ trSefwu,f &&Sdaom tvSLaiG
rSmrl 1 bDvD,Hom &SdaeNyD; 12 &mckdifEIef; (113 oef;) udk
omvQif e,fajrrsm;odkY ay;EkdifcJhonf/
aiGaMu; rvkHavmufrIomvQif r[kwfao;yg/
EkdifiHwum ynma&; tultnDrsm;udk wnfaxmif vkyf
86

aqmifyHkuvnf; rSm;,Gif; aejyefonf/ tpdk;&\ jynf


wGif; pdk;&drfzG,f&m udprsm; (,lau? uae'gESihf urmhbPf
wdkYrS tultnDrSm avsmhenf;vdkY vmaeonf/) twGuf
om tultnDrsm;udk qufoG,fxm;&Sdonf/ CAFS
tultnD xuf0ufausmfudk tmz*efepwef? ygupwef?
tDoD,kdyD;,m;? Ekdif*sD;&D;,m;ESihf ,l*ef'g (5) EkdifiHwdkY
twGuf oHk;;pGJcJhonf/
wkdif;jynfrsm;wGif tultnDESihf ywfouf
NyD; aemufcHajc&m aumufEkdifiHonfh twGuf jzpfonf[k
tuJcwfrsm;udk oHk;oyfMuonf/ aemufwpfcsufrSm
CAFS wdkif;jynfrsm;odkY tultnDrsm; ay;&mwGif rcefY
rSef;Edkfifonfh tajctaersm; jzpfavhjzpfx &Sdaejyefonf/
Oyrmtaejzihf vufeufudkif y#dyue,fajr
rsm;wGif taqmuftOD;rsm;udk rzsufpD;[k tmrcHcsuf
r&SdonfhtwGuf ausmif;topf aqmufvkyfjcif;udk
tvSL&Sifrsm; taejzihf ulnDyHhydk;&ef pdwfqEr&SdaMumif;
0rfu qdkonf/
tcsufrSm ulu,fonfh enf;vrf;rus
aMumif;ESihf taqmuftODrSm ulnDu,fq,fa&; twGuf
yPmr vkdtyfcsufyif jzpfaMumif; olru tckdiftrm
ajymjycJhonf/ tjcm;aom a&&SnfwnfwHhrnfh tultnD
rsm;twGufvnf; &if;ESD;jrKyfESHEkdifaMumif;udkyg ajymjycJh
onf/ Oyrmtm;jzihf q&mtwwf ynmoifwef;rsm; (odkY
r[kwf) a'ocH ynma&;Xme rsm;zGJYpnf;a&;wdkY jzpfonf/
xkdYtjyif vufeufudkify#dyursm; jzpfyGm;ae
onfh e,fajrrsm;wGif tultnDtrsm;udk qufpyf aqmif
&GufrI r&Sdjcif;aMumihf ynma&;rSm vlom;csif; pmem onfh
tultnD humanitarian aid ESihf zGHYNzdK;a&; tultnD
development aid wdkYtMum;wGif axmifacsmufrdae
wwfavonf/ y#dyu rjzpfyGm;rDu &&Sdxm;onfh ynm
a&; tultnDrsm;rSm ta&;ay:umvESihf y#dyu jzpfyGm;
NyD; aemufydkif; umvrsm;wGif vHkvHkavmufavmuf
r&&Sdawmhjcif;? vspfvsL&IcH xm;&jcif;wdkY jzpfonf/
tay:,H wkdif;wmrIrsm;
aemufqHk;tcsuftaejzihf EdkifiHwum tpdk;&
rsm;\ tultnD trsm;pkrSm oufqdkif&m EkdifiH\ usOf;
ajrmif;pGm xm;&Sdonfh tpdk;& rl0g' tusyftwnf;Mum;
wGif ay;&jcif;jzpfonf/ tay:,HtjrifwGif Munfhaumif;

Ekdifaomfjim;vnf; vufawGYusjcif;um; r&SdygaMumif;


*&ufu axmufjycJhonf/
axmifpkESpf zGHYNzdK;a&; &nfrSef;csufrsm;rSm t
csuf twGuf om"uyifjzpfaMumif;vnf; &Sif;jycJhonf/
]cyfwdrfwdrfav; a&;qGJxm;wmyg/ uav;awG ausmif;
wufEdkifzdkYqdkwmu tajctaewpfck? ausmif;uaum
b0twGuf jyifqifay;yg&JUvm;/ t&nftaoG;&SdwJh
ynma&; jzpfyg&JUvm;/ 'guawmh usaemfwdkY rwdkif;wmbJ
xm;wJh ar;cGef; tBuD;BuD;ygyJ/ 'gaMumihfrdkvdkY tvSL&Sif
awG taeeJYjzpfjzpf? usaemfwdkYtaeeJY jzpfjzpf &nfrSef;
csuftaeeJY xm;wJh[mawGu enf;enf;awmh tay:,H
aMumEkdifw,f/}
twm;tqD;rsm;um; BuD;rsm;us,f jyefYvSacs
onf/ aiGaMu; taxmufyHhuvnf; &Sm;yg;vSavpG/
okdYaomf rp0rfu qufvuf&Sif;jy&mwGif ]vufeuf
udkif y#dyuawG jzpfyGm;aewJh wkdif;jynfawGrSm ynma&;
tultnD ay;zdkYqdkwm jzpfEkdifwmudk usrwdkYu axmuf
jyaewmyg/ aiGaMu; tultnD&zdkYtwGuf atmifjrifwJh
yHkpHav;awGeJY jzpfEkdifacsawGudk rjyo Ekdifbl;qdk&ifawmh
tvSL&SifawGqD tultnD&zdkY arQmfvifhvdkY r&bl;/}
tusKd;oufa&mufrIrsm;awmh &Sdaeygonf/
e,fomvefESihf pydefEkdifiHwdkYrS tultnDrsm;udk wkd;jrihf
vmjcif;yif/ okdYaomf aiGaMu; rvHkavmufrIrSmum;
wnf&SdaeqJyif/ 2007 ckESpfESihf 2008 ckESpfrsm;wGif
ynma&; tultnDrsm; avsmhyg; usqif;cJhonf/ jynf
wGif; EkdifiHa&; yuwd t&Sdw&m;rsm;ESifh qufpyfae
aMumif; rjiif;Ekdifyg/
urmhaiGaMu; tusyftwnf; uyfab;
uvnf; &Sdaeygonf/ a&&SnfwnfwHhrnfh pepfrsm;
wnfaqmufEkdif&ef tvdkYiSg aiGaMu;pD;qif;rIudk yHkpH
topfrsm;jzifh a&G;cs,f xm;&Sd&ygvdrhfrnf/ urmhbPf\
ta&SUtv,fydkif;ESihf ajrmuftmz&dua'o vlom; zGHYNzdK;
rI tBuD;tuJ pwdef;a*smf*sefqefu ]vlom; t&if;tESD;}
aps;uGuf zGHYNzdK;vmap&ef vHIYaqmfvsuf&Sdonf/ qdkvdk
onfrSm umbGefaps;uGufESihf tNydKif vkyfaqmifEkdif
ap&efyif/
avmavmq,fwGifrl vufeufudkif y#dyu
rsm; jzpfyGm;aeonfh wkdif;jynfrsm;rS uav; oli,f rsm;rSm
rjynfhrpHkaom ausmif;pepfudk &ifqdkif ae&qJ/ tpdk;&

... vufeufudkif y#dyursm;


jzpfyGm;aeonfh EkdifiHrsm;&Sd
uav;rsm; ynma&;rSm
EkdifiHawfESihf yk*vduausmif;rsm;\
vspfvsLIxm;jcif;udk
cHae &ygonf/
rsm;taejzihf tajccHynm rlvwef;? tv,fwef;?
txufwef; ynma&;wdkYwGif &if;ESD;jrKyfESHrI? axmufyHh
ulnDrIwkdYudk vkyfvdkpdwf r&Sdjcif; (odkYwnf; r[kwf) vkyf
aqmifEkdifpGrf; r&Sdjcif;wdkYjzihf &ifqdkifae&qJ/ xkdYtjyif
iwfrGwf acgif;yg;rI'Pfudk cHpm;ae&jcif;? q&mr&Sdjcif;ESihf
t&nftaoG; jynfhrDaom ynma&; uif;rJhjcif;wddkYudk
qufvuf &ifqdkifaeqJyif jzpfyg\/
vufeufudkif y#dyursm; jzpfyGm;aeonfh
wkdif;jynfrsm;&Sd 39 oef;aom toHi,frsm;udk Mum;em
Ekdifjcif; r&SdonfhtwGuf axmifpkESpf zGHYNzdK;a&; &nfrSef;
csufrsm;qdkif&m tcsuftvufrsm;ESihf atmifjrifEdkifpGrf;
wdkYrSm tajymaumif;? ta&;aumif;onhfhtqifhrQom/
oQiftEka&m"d

5HI(GXFDWLRQLQFRQLFWE\$VDG+DVKLPA
Aljazeera

87

trSwfrJhMunfh&ifawmh ]a*gif,Dav;} t
aMumif;u atmifjrifaewJh w&kwf vli,fwpfa,muf
Zmwfvrf;vdkY qdkp&myg/
a*gifudk a0;vHvGef;wJh usefpkjynfe,f v,fo
rm;rdom;pkrSm arG;cJhygw,f/ tck touf 26 ESpf&SdNyD;?
ayusif;NrdKU BuD;rSm uGefysKwm y&dk*&rfrmtjzpf touf
arG;aeygw,f/ w&kwfjynf tqifhtwef;eJY Munhf&if
awmh wpfywf a':vm 70 ausmf &wmrdkY tawmfoifhwifh
wJh tvkyfvdkY ajym&rSmyg/
wu,fawmh olYrSm tvkyf&SdwmuvGJvdkY bmrS
[kwfvSwmr[kwf/ aemuftvkyfaumif;wpfck&zdkY v
aygif;rsm;pGm tcsdef,l&Sm&ygOD;r,f/ vwfwavm oleJY
olYaumifrav;wdkY awmrus NrdKUrus wefa*svif; tpGef
zsm;u npfywfpkwfjywfaewJh usL;ausmf &yfuGufrSm
wpfv a':vm 90 cefY ay;&wJh *dka'gifqefqef arSmif
arSmifrnf;rnf; tcef;usOf;av;xJ twlaeMuygw,f/
]ausmif;wkef;uawmh pum;yHkxJu twdkif;
aygY? todynmu b0udk opf&Gufopfwpf&Gufvdk ajymif;
ay;Edkifr,fvdkY usaemf ,HkMunfcJhwmAs/ ck tvkyfpvkyf
awmh oHo, tawmf&SdaeygNyD} vdkY a*gifu &ifzGifhyg
w,f/ a*gifeYJ olYvdkb0wl vli,f wpfoef;cefY[m
w&kwf&JU rMuHKpzl;wJh 'kuokc zGHYNzdK;rIudk udk,fpm; jyKxm;

88

ygw,f/ tvsiftjref wdk;yGm;vmaewJh aumfvmjzL


ynmwwf qif;&Jom;rsm;yg/ 1990 jynfhvGefESpfawG
upNyD; w&kwfwuodkvfawGrSm ausmif;om; ta&
twGuf ESpfqavmuf wdk;jyD; vufcHcJhw,f/ aps;uGufxJ
tvkyftudkif&Sdwmxuf? bGJYudkzufNyD; iwfaeolawG ydk
rsm;vmygw,f/
'DESpf w&kwfwuodkvfawGeJY enf;ynm tif
pwDusLUawGu pufeJY vSnfhxkwfvdkufwmaMumifh bGJY& 6
'or 3 oef; xGufvmygw,f/ trsm;pku qi;fqif;&J&J
aus;vuf awm&GmawGu jzpfygw,f/ txufwef;
avmuftxd jynfe,fausmif;awGrSm wufcJhMuNyD;? ol
wdkY rdbawGxuf b0udkomatmif BudK;pm;r,f[JhqdkNyD;
wuodkvfudk tNydKif vk,uf wufcJhMuolawGygyJ/ bGJY
awG&vdkY ayusif;? &Sef[dkif;eJY tjcm;NrdKU BuD; jyBuD;awGrSm
tvkyfawGvnf; pavQmufMua&m rsuf&nfpufvufeJY
a'guefMu? a&SmYjzpfukefMuygav&JU/

tuJqwfvGef;wJh
prwfusus yk&Gufqdwf uav;rsm;
&Jjrihfausmf

bGJY&vli,fav;awG[m ynmwwfw,f? 'dkif;


erpfjzpfw,f/ 'gayrJh b0&SifoefrItay: oHo,0if
pdwfysufvmMuw,f/ aumif;rGefwJh b0qdkwm avmu
rkom; jzpfaea&mhvm;/ olwdkYBudK;pm;rI toD;tyGifhawG
pdwful;,Of&if; ZGJeyJcwf wukwfukwftvkyfvkyfMu
olawGrdkY olwdkYudk jynfwGif;ua&m EdkifiHwumuyg
]yk&Gufqdwfuav;rsm;} vdkY wifpm;ac: Muygw,f/
]tJ'Dh yk&Gufqdwfuav;awGrSm &nfrSef;csuf
jrifhjrifhawG &Sdayr,fhvnf; wu,fhaps;uGuf0if uRrf;
usifzdkY ya&mzuf&Sife,fjzpfzdkY trsm;BuD;vdkygao;w,f}

vdkY w&kwf Peoples University rS pdwfynmygarmu


Zla&mifusdu ajymygw,f/ 'gu aygufuGJzdkY tvm;tvm
&SdwJh tajctaersKd;ygwJh/
pufrIukefacsm vkyfief;awGrSm rwnfNidrfrI
awGu waiGYaiGY vdIufavmifaeygw,f/ puf&HkawGrSm
tvkyform; qEjyrIawGu vpm wdk;ay;zdkYomru? ol
wdkYb0udk udk,fpm;jyKay;r,fh tvkyform; or*awG
awmif;qdkwJhtxd tpdk;&udk pdefac:vmygw,f/
yk&Gufqdwfuav;rsm;tMum; tpmraMu
aygufuGJ oHpOfawGu pdk;&drfp&m&,fyg/ rMumcifu
atmufajc aumfvmjym tvkyform;awG&JU vpmjrifh
wufvmayr,fh? aumfvmjzL yk&Gufqdwfuav;rsm;
vpmuawmh bGJY&awG rsm;vGef;wmaMumifh ydkvdkYawmif
avsmYus oGm;ygao;w,f/ yk&Gufqdwfuav;rsm; ylnH

ylnH jzpfaewmu vpm udpwpfckwnf; r[kwfyg/ b0


twGuf arQmfvifhcsuf tcsKdUudk tpdk;&u tmrcH ay;zdkY
txdyg/
tpdk;& avbmpm&if;tif; azmfjycsuft&
awmh rMumcif bGJY& 87 &mcdkifEIef; tvkyftudkif &Sdap&
r,fvdkY azmfjyygw,f/ wpfenf;ajym&if bGJY& &Spfa,muf
rSm wpfa,mufom tvkyfvufrJhjzpfr,fvdkY uwday;yg
w,f/ 'gayrJhvnf; tpdk;& ajymwJhtwdkif; tvkyf&apOD;
awmh udk,fhoufqdkif&m uRrf;usifrI e,fy,frSm &zdkY
rvG,fvSygbl;/ ayusif;NrdKu yk&Gufqdwf oHk;yHk
wpfyHkqdk&if yk*vdu bpfZeufvkyfief;awGrSm
ta&mif;pma&;?vkyf? rdef;uav;awGu udk,fh
xrif;csKdifh udk,fqGJNyD; rwfwyf&yf ta&mif;
pma&;r vkyfMu&ygw,f/ tDvufxa&mepf
tif*sifeD,mrsm;u uGefysLwmqdkif ta&mif;
pma&;rsm; jzpfvmygw,f/
wefa*svif; &Gmuav;[m t&if
u vl 3000 ausmfaewJh qdwfNidrf&Gmav;
wpf&Gmyg/ aemuf vl 50000 avmuftxd ayguf
zGm;vmNyD;? vli,fxku a,mifcsmcsm tvkyf
vufrJhawG jzpfaeygw,f/ rdom;pkydkif tdrfxJ
pkjyHKwdk;a0SY aeMu&if; trdIufyHkBuD;ozG,f jzpfae
ygw,f/ ayusif;NrdKUBuD;rSmawmif tvm;wl qif
ajczHk; yk&Gufqdwf udkvdkeDe,fav;awG wpf'g
ZifcGJcefY &Sdaeygw,f/ olwdkY&JU rwnfNidrf
aygufuGJEdkifrIu puf&Hk tvkyform;awG Mum;rSm
xufawmif ydkygw,fvdkY pdwfynm&Sif Zla&mifusdu
ajymygw,f/
]aumvdyfbGJY&awG[m vli,fajcwufawG
jzpfw,f/ olwdkY[m q,fpkESpf oHk;ckausmftwGif; w&kwf
pD;yGm;a&; wdk;wufatmif vkyfay;cJhwJh a&TUajymif;tvkyf
orm;awGxuf arQmfvifhcsuf ydkBuD;Muw,f/ acwfynm
wwfw,f/ t*Fvdyfpum; rTwfxaew,f/ tifwmeuf
rufrufpufpuf pGJvrf;w,f/ tpdk;&udk 'kuay;zdkY
tvm;tvm t&SdqHk; olawGjzpfw,f/ aemufqHk; tajc
taeudk vHk;0 rcHpm;EdkifawmhvdkY olwdkY xaygufuGJNyD;
vIyf&Sm;vm&if? wD,efeefrif ta&;tcif;xuf qdk;ukef
r,f} vdkY Zla&mifusdu ajymygw,f/
tckxdawmh ae&mtESHYjyefYusJaewJh yk&Guf

89

qdwfuav;rsm;rSm vrff;aMumif; wpfckay:rSm &SdaezdkY


pkpkpnf;pnf; rjzpfMuao;yg/ olwdkYrSm enf;ynm uRrf;
usifrI jznfhqnf;zdkY vdktyfovdk? OD;wnfcsuf &nfrSef;
csuf? tm;vHk;pkpnf;Edkifr,fh aemufcHtajccH taMumif;
w&m;awGvnf; vkdtyf aeygao;w,f/
w&kwf Inner Mongolia wuodkvfrS bGJY&
vli,f 0rfvDu vaygif;rsm;pGm cufcufcJcJ tvkyfudk &Sm
azGcJY&NyD;aemuf uGefysLwm y&dk*&rfrm tvkyf &xm;yg
w,f/ }usaemfwdkY yk&GufqdwfawG ppfwyf wpfwyfvdk
wdwfwdwfav; aygif;zGJYrdaew,f/ tcsKdUudk vlcsif; rawGU
ayr,fh tGefvdkif;rSm tjrJqHk&if; &ifzGifhMuw,f/ usaemfY&JU
tm;wJh tcsdefawGudk wefa*svif; &Gmuav;zufqD
oGm;NyD; tJ'DrSm&SdwJh yk&GufqdwfawGeJY cHpm;csufawG rQ
ygw,f/ wdkYawGbmvkyfrvJ? b,fvdk azmufxGufMur
vJ} vdkY yk&Gufqdwfcsif; &ifbwfpum;udk ajymygw,f/
'Dpum;udkom w&kwfacgif;aqmifydkif; Mum;
&if wGefYoGm;ygvdrfhr,f/ 'Dpum; b,fyk&Gufqdwf ajym
wmvJ/ tmPmydkifwdkYtzdkY yk&GufqdwfrsKd;EG,fpk topf
awGudk apmifhMunfhzdkY xdef;csKyfzdkY cufcJvGef;aewmrdkY ol
wdkY oufomwm/ wu,fvdkY ynmwwf yk&Gufqdwf
uav;awG[m rauseyfaewJh ajrrJh,mrJh aus;vuf
vlxkeJY a&TUajymif;tvkyform;awGeJYom aygif;rdoGm;&if?
tpdk;&taeeJY xdef;csKyfzdkY tvGef cufcJoGm;ygvdrfhr,f/
cufwmu yk&Gufqdwfuav;rsm;uvnf;
csrf;omcsifwm irf;irf;wufygyJ/ Oyrm 0rfvDudkyJ
Munfh/ olYZmwdNrdKUav;rSm aqmYzf0Jvkyfief;&Sif yxrqHk;
jzpfzdkY tdyfruftBuD;tus,f rufaeolyg/ uGefysLwm
y&dk*&rfrmtjzpf vpm a':vm200 &wJh NrdKU BuD;ukrPDeJY
olYtdrf toGm;tjyef wpfaeY oHk;em&D Mumygw,f/

]NrdKU BuD;u oifay;vdkufwJh t&m&mudk aeYpOf


ydkufNyD;awmh usaemfh&JU aus;vuftdrfudk jyefw,f/
udk,fhNrdKUrSm udk,fydkif ukrPDaxmifNyD; udk,fydkifwdkufcef;
usaemf0,fr,f} vdkYajym&if; olYpdwful;eJYol [kwfaeyg
w,f/ oleJY aumvdyfausmif;aezuf tcsKdUuawmh tdyf
rufawGypfNyD; vwfwavm AdkufjyemtwGuf wpfv
a':vm 100 eJY puf&Hka&SUawGrSm *dfwfapmifh vkyfaeMuyg
w,f/ 0rfuawmh ]usaemfhrdbu usaemfhudk csKdUcsdKUwJhwJh eJY
bGJY&atmif vkyfay;xm;wm? vHkjcHKa&;0wfpHk 0wfNyD; puf
&Hk*dwfa&SU &yfaezdkY r[kwfbl;} vdkY tjywfajymygw,f/
vuf&SdrSmawmh yk&Gufqdwfuav;rsm; pdwf
&Snfonf;cHrI twdkif;twm ukefoavmuf jzpfvmaeyg
w,f/ tpdk;&u csmvnf&dkufatmif olwdkYudk 'kuay;ae
ygw,f/ wefa*svif;u tdrfawGu ,dkifeJY NydKusvkeD;eD;?
vrf;awGu pkwfjywf? usef;rma&;eJY oef;&Sif;rIu ukef;
aumufp&m r&Sdatmif jzpfaeygw,f/ vQyfppfrD;BudK;
vdkif;awGu MuHKovdk jzpfuwwfqef;rdkY tE&m,f rsm;
ygw,f/ tifwmeufvdkif;u jrefayr,fh tjrJ vHkjcHKpdwfcs
&rI r&Sdbl;/ vli,ftrsm;pkuvnf; aus;vufuae? jzpf
Edkif&if w&kwfjynfxJuae xGufajy;zdkY tcGifhacsmif;
aeMuygw,f/
b,fvdkyJjzpfjzpf yk&Gufqdwfuav;rsm;[m
MuHK&musyef; tajctaerSm rD;pifMunfh aexdkifwwf
atmif yg;eyfMuygw,f/ 'guudkyJ w&kwftmPmydkifrsm;
twGuf uHaumif;aevm;? uHqdk;rvm; a0cGJr&wJh
tcsufygyJ/
&Jjrifhausmf
&nfnGef;/ Smart, Young, And Broke by Melinda Liu (Newsweek)

vl 2 rsKd;
tvkyfvkyfolESifh olwpfyg; vkyfxm;onfudk yPm0if,lol
[l vl (2) rsKd; &Sdwwf\/ yxr tpktzGJU yg0ifatmif
BudK;pm;ygav/ (taMumif;aomfum;) ,if;ae&m
,SOfNydKifrIrSm om enf;yg;aewwf\/
tif'D,m*ED
90

tmz*ef tysuftpD;Mum;rS

ausmif;tkyfq&m
cdk[DpwefeDu tmz*efepwef umbl;vfjrdKU
ausmif;om; 8000 ausmf&SdwJY tpdk;&txufwef; ausmif;
wpfausmif;rS ausmif;tkyfBuD;yg/
NyD;cJhwJh 10 ESpftwGif; umbl;vf&JU tqif; &JqHk;
eJY emrnftysufqHk; ausmif;BuD;udk jyKjyif ajymif;vJzdkY
twGuf wpfaeY 14 em&DEIef;eJY wpfywf ajcmuf&uf tvkyf
vkyfcJYolyg/
taqmufttHkeJY yHhydk;ypnf;yg;&Sm;ayr,fh?
umbl;vfjrdKU vHkjcHKa&; tawmftoifh &SdvmwmaMumifh
cdk[DpwefeD&JU tvkyfawG atmifjrifrI &cJhygw,f/ q&mBuD;
[m ausmif;om;awGudk acgif;aqmifaumif;awG jzpfvm
apvdkwJhpdwf? olYa'o ywf0ef;usifudk wdk;wufBuD;yGm;
vdkwJYpdwfeJY tvkyf vkyfcJYwmyg/
tmz*efepwefvdk ukef;aumufp&m bmrSudk
r&SdwJh xlaxmifp tajctaersKd; atmufrSm? udk,fha'o
twGuf udk,fEdkif&mwm0ef ydkif;xrf;aqmifaewJh ausmif;
tkyfBuD;&JU BudK;yrf;csufu wjcm;olawGtzdkY pdwftm;
wufp&m vkyfief;jrifuGif;rsKd;ygyJ/
tmz*efepwef[m toGif ul;ajymif;a&;
umv (transition) udk jzpfoef;aewmvdkY tar&duef
tpdk;&eJY tmz*ef umZdkif;tpdk;&u ,lqxm;Muygw,f/
2011 ZlvdkifvrSm tar&duefwyfawG pjyD; &kyfodrf;rSmrdkY?

1980 jynfhvGefESpfrsm;u tar&duefawG qkwfcGgcJhwJh


jzpf&yfrsKd; xyfrrSm;rdzdkY ESpfzufpvHk;rSm pdk;&drfpdwfawGeJY
owdxm; aeMu&ygw,f/ tar&duef OD;aqmifwJh aewdk;
wyfawG jyefqkwfoGm;cJY&if wdkif;jynfrSm vdktyfaewJh
csnfheJYeJY ,E&m;awG NydKusukefavrvm;/
vuf&Sd aewdk;wyfawGeJY tmz*ef&JwyfzGJU rsm;&JU
vHkjcHKa&; jznfhqnf;ay;rIatmufrSm t&yfzufBudK;pm;
vkyfaqmifrIrsm; tawmftoifh atmifjrifrIawG&Sdw,f
vdkY qdk&ygr,f/ t&yfom;awG&JU BudK;pm;rIudk vufnKd;xdk;
jy&r,fh Oyrmwpfckuawmh cdk[DpwefeD&JU ausmif;ygyJ/
trdkufarSmifqHk; q,fpkESpfrsm;ESifh 0dk;w0g;zsKd;zs arQmfvifh
csuf
umvfbl;u tJ'Dhausmif;[m NyD;cJhwJh q,fpkESpf
oHk;cktwGif; tBudrfBudrf NydKvJcJh&NyD; 2003 ckESpfrSm
ausmif;tkyftjzpf olltarG p&cJhygw,f/ 'kuyifv,fu
1992 ckESpfrSm pa0cJhygwmyg/ tar&duef pDtkdifat
tultnDeJY tmz*ef rl*sma['ifawGu qdkAD,uf usm;
uefay;xm;wJh tpdk;&udk jzKwfcs EdkifvdkufwJh tcsdefrSmyg/
tmPmvpf[moGm;wJh tcsdfefrSm ppfaoG;qmaewJh tkyfpk
awGu NrdKUawmfumvfbl;udkxdefvefYzG,fppfwvif;tjzpf
ajymif;vdkufMuyga&mvm;/
91

]ppftkyfpkawGtMum; jrdKUawmftpdwfpdwf uGJ


oGm;NyD; b,fae&mrS vHkjcHK pdwfcsrI r&SdawmYbl;} vdkY
tJ'Dausmif;BuD;rSm ESpfaygif; 30 Mum ywfpfxdkpmay oif
Mum;cJhol q&mwpfOD;u ajymjyygw,f/ ]a&mhuuf'Hk;
usnfawGMum;rSm usaemfwdkY touf&Sif usefcJhygw,f/
wu,fvdkY ppfaoG;~uG tkyfpkwpfpkpk vufxJ a&mufoGm;
&ifawmhvm; udk,fhaowGif; udk,fwl;cdkif;a&maygY} wJh/
vrf;axmifhwdkif;rSm tavmif;awGyHkxm;NyD; vl
awG[m tjrJajy;vTm; aeMu&ygw,f/ umvfbl;NrdKU
taemufzuf rdom;pkawGu ygupwefeJY tD&efzufqD
a&TUajymif; 0ifa&mufcJhMuygw,f/ tcsKdUuawmY NrdKUajrmuf
zufu pGefYypftaqmuftODawGeJY ausmif;awGxJrSm ykef;
atmif;aecJhMuygw,f/
'DvdkeJY tck cdk[DpwefeD ausmif;tkyfvkyfwJh
]*lvrf [dkuf'gcrf txufwef;ausmif;} [m jynfwGif;
a&TUajymif; rdom;pkrsm; cdkvIHcJh&mae&m jzpfcJh&ygw,f/ pm
oifcef;wdkif;rSm rdom;pk bkpkc&krsm;eJY jynfhusyfnyfae
cJhygw,f/ ]pmoifcef;xJrSmyJ rD;zdkacsmifvkyfMuNyD; jywif;
aygufawGrSm rD;cdkawG wtltleJYaygY} vdkY tJ'D q&m
a[mif;u ajymjyygw,f/
1990 jynfhvGefESpfrsm;twGif; tpdk;& taqmuf
tODwdkif; tvkt,ufcH&NyD; ydwfypfcJh&ygw,f/ umv
&SnfwdkufyGJawG jzpfaewmaMumifh ausmif;awG w&m;0if
rzGifhcJh &oavmufygyJ/ 'gayrJh q&mawGu vpm

92

wjym;r&&SdbJ uav;awG ynma&; tcGifY&orQ qufoif


ay;Muygw,f/ jyXmef; pmtkyfawG? y&dabm* yHhydk;ypnf;
awGuawmh aysmufuG,fukefygw,f/
2001 ckESpfrSmawmY ajcmufESpfvHk;tdrfrSm ykef;
ae&wJh q&mBuD;cdk[DpwefeD[m olY&JU vufaxmuf
ausmif;tkyf&mxl; jyef,lcJhygw,f/ tyHktysufawGMum;
rSm tcGHAvm ausmif;taqmuftODudk ol jyefawGY&yg
w,f/ ydwfp&m jywif;wHcg;awGr&Sd/ jcHpnf;&dk; tumt&H
r&SdawmhvdkY ausmif;om;awGu [dk0i f 'D xGuf OD;wnf&mrJh/
aps;onfawGeJY vrf;oGm;vrf;vmawGu 0ifNyD; tnpf
taMu;pGefYMu? aeYvnf AvDwufr,fholrsm;u 0ifa&muf
ajcvufoefYpifMueJY/ tvGefat;wJh aqmif;&moDrSm
ausmif;om;awGu rD;vHIzdkY xif;pdkufvdkfufvdkY ausmif;cHk
awG r&Sdawmh oavmufygyJ/ rsufESmusufuvnf;
[mvm [if;vif;eJY/
'DvdkeJY cdk[DpwefeD[m NGO tzGJYtcsKdU tul
tnDeJY pmoifcHkeJY pm;yGJawG jyefvkyf&if; ausmif;udk wnf
aqmuf,l&ygw,f/ cJwH? abmyif? rSwfpkpmtkyf? jyXmef;
rdwLpmtkyfrsm;twGuf oltvcHygw,f/ umZdkif;tpdk;&
wufNyD; ESpfESpftxd ausmif;u rwnfrNidrf tajctae
&Sdaewkef;ygyJ/
ajymif;vJvdkwJh qE
'gayrJY wnfNidrfrI &&SdvdkwJh tmzef*efvlxk&JU
qEawGaMumifhyJ ausmif;uav;[m vrf;aMumif; ajzmifh

vmcJhw,fvdkY ausmif;tkyf cdk[DpwefeDu &Sif;jyygw,f/


]vlawGu aumif;aumif;rGefrGef vHkvHkjcHKjcHK aecsifMu
w,fqdkwm bmoHo,rS &Sdp&m rvdkygbl;/ ynma&;&JU
wefzdk;ukd 'DEdkifiHuvlawG odMuygw,f/ pdwfysufaewJY
NGO awGeJY tpdk;&udk a'ozGHYNzdK;a&;eJY ausmif;om;awGudk
ulnDzdkY pnf;&Hk;,l&ygw,f} vdkY ajymygw,f/
yxr ausmif;jyefvnf xlaxmifcgp tcuf
tcJrsm;udk olu qufajymygw,f/ ]rdb-q&m yl;aygif;rI
pepfudk t&if vkyf,l&ygw,f/ aiGu wjym; ESpfjym;vdkwm
r[kwfbl;/ ypnf;awG0,fzdkY vdkaewm/ pD;yGm;a&;
vkyfief;&Sif wpfa,mufu tkwfcJawG voGm;w,f/
q&m0efwpfa,mufu bdvyfajrvw,f/ tar&duef
AdkvfcsKyfwpfa,mufu tvkyform;c &Sif;ay;w,f/
'DvdkeJY aps;eJY jcm;xm;ay;wJh ausmif; tkwfwHwdkif;BuD;
jzpfvmw,f/ opfyifawG yeff;yifawG pdkufzdkYvnf; tvcH
&w,f} vdkY qkdygw,f/
tpOftvmtm;jzifY acgif;rm ykefuefpdwf 0ifwJh
ausmif;om;awGudk BudrfeJY&dkuf? em&DtawmfMum tcef;xJ
ydwfxm;? 'l;axmuf vufajrmuf cdkif;Mu&ygw,f/
cdk[DpwefeDuawmh tJ'DtavYtxawGudk ajymif;ypfcJh
ygw,f/ ausmif;om;awGudk ta&;,lwJhtcg jrufayguf?
trdIuf&Sif;cdkif;wm? yef;jcH a&avmif; cdkif;wmawG vkyfyg
w,f/ trSm;BuD;BuD; usL;vGefwJh ausmif;om;rsm;uawmh
yef;jcH opfyifrsm;twGuf ajrMoZm xyf&Smayawmh/
ajrBuD;udk jyefYjyL;atmif 'vdefYwkH;eJY vSdrfhayawmh/
ausmif;tkyf cdk[Dpwefu olYynma&; zDvdk
aqmfzDudk ajymvdkufygao;w,f/ ]usaemfwdkY vkyfaewm&JU
&nf&G,fcsufu ausmif;om;awG[m ausmif;ae&m&JU
tpdwftydkif; wpfckvdk olwdkYudk,fwdkif cHpm;oGm;apzdkYyg/ 'g
&dk;&dk;av;yg/ ausmif;ajray:rSm olwdkYacR;awG usxm;&if
b,foludkrS 'Dae&mrSm aESmuf,SufzsufqD;cGifh olwdkY
ay;rSm r[kwfawmYbl;} wJY/
0dkif;0ef;Mu&r,fh tem*wf
q,fpkESpf wpfckausmf ppfyGJ&JU 'Pf&m'Pfcsuf
aygif;pHkudk *lvrf[dkuf'gcrf txufwef;ausmif; cHpm;cJh
&ygw,f/ ausmif;yHkpHu taqmuftODysufBuD;vdk jzpfcJh
wmr[kwfvm;/ ausmif;wGif;rSm t*wd vdkufpm;rI?
tusifhysufrIeJY raumif;rI 'kp&dkufrsKd;pHk wnf&mrSD&mvdk jzpf
cJh&ygw,f/
odkYaomf ,aeY cdk[DpwefeD&JU ausmif;rSm pdrf;

usaemfwdkY vkyfaewm&JU
&nf&G,fcsufu
ausmif;om;awG[m ausmif;ae&m&JU
tpdwftydkif; wpfckvdk
olwdkYudk,fwdkif
cHpm;oGm;apzdkYyg /

vef;vSyaom y&0Pfopfjzifh vIyf&Sm;ouf0ifaeyg


w,f/ 1990 ckESpfrsm;&JU trdkufarSmifaeY&ufrsKd;rsm; jyef
rusa&mufzdkY ywf0ef;usifopfudk jyifqifaew,f/ tJ'D
txufwef;ausmif;u umvfbl;NrdKU&JU pHjyarmf',f tif
pwDusL;&Sif;av;wpfck jzpfvmaeygw,f/
qdk;oGrf; &ufpufrItaygif; o&zlaqmif; cH&wJh
tysuftpD;yHkrsm;Mum;rS cJ&mcJqpf? &Sifoeftvkyfvkyf
aeMuol cdk[DpwefeDvdk vlawGudk EdkifiHwumu rm;rm;
rwfrwf&yfwnf ulnDay;zdkYvdkaMumif; olYvufaxmuf
q&mrsm;u ajymygw,f/ ]a'ocH vlxkuawmh olwdkY
tem*wf aumif;rGefzdkY BudK;pm; vkyfaeMuygw,f/ pdefac:
rIuawmh tcuftcJ A&kwfA&ufawGMum;rSm ausmif;udk
wnfwnfNidrfNidrf qufxdef;xm;Edkifa&;ygyJ/ ausmif;om;
awGrSm olykefpdwf avQmYNyD; ynmudk tm&Hkpdkuf vmEdkifwm
eJYtrQ wdkif;jynf tem*wftwGuf tmrcH vmEdkifyg
vdrfYr,f} vdkY &ifzGifY Muygw,f/
q&mBuD; cdk[DpwefeDrSm ausmif;om;qdk;awG
udk tvkyfeJY tjypfay;wwfovdk? yDwdtjyHK; tjynfheJY
ausmif;0if;xJ tcsdefjynfh vSnfhywfMunfh aewwfyg
w,f/ olYpm;yGJ tHqGJxJrSmvnf; uav;awGtwGuf
a&mifpHk oMum;vHk;awGu tjynfheJY/ oMum;vHk; a0csdefrSm
ausmif;om;i,fawGu q&mBuD;tem;rSm bdk;bdk;BuD;
ozG,f 0dkif;tHkvsuf/
/
jrihfjrihf
&nfnGef;/ A tale of hop in Kabul by Mujib
Mashal

93

ynma&;
uHqdk;rdk;arSmif
us&jcif;taMumif;
jrwfyef;&Sif
usrwdkYwkdif;jynf&JU b,fjyemudkrqdk ajym
vdkufprf;yg/ EkdifiHa&;? pD;yGm;a&; 'grSr[kwf&if vlrIa&;/
b,folrqdk tJ'DjyemawG&JU tajz[m ynma&;
jzpfw,fqdkwmudk tckdiftrmudk ,kHMunfNyD; tajzay;
Muygvdrfhr,f/
usruvnf; tJ'DvdkyJ ,HkMunfvdkufcsifwm/
'gayrJh wu,fjzpfysufaewmuawmh tJ'D
avmufxd rvG,fulvSygbl;/ txl;ojzihf tckvdk
usrwdkY&JU ynma&;pepf[m IyfIyfaxG;axG; trdIufyHkBuD;
wpfckvdk jzpfaecsdefrSmyg/
rSefygw,f/ xdkif;EkdifiHrSm *kPf,lp&m atmif
jrifrIawG trsm;BuD;udk &Sdaewmyg/ OyrmtaeeJY ajym&&if
tm&SwkdufrSm vli,fpmwwfajrmufEIef; tjrifhqHk;EkdifiH
wpfEkdifiHjzpfw,f/ 98 &mckdifEIef;yg/ wpfEkdifiHvHk; roif
rae& 9 wef;txd ynma&; pepf[mvnf; atmifjrif
vkygNyD/ xkdif;jzpfap? tjcm;uav;jzpfap 12 wef;txd
tcrJh ynma&;udk cHpm;cGihf jyKzdkY zGJYpnf;yHku tcGihfta&;
ay;xm;ygw,f/ qif;&JEGrf;ygwJh uav;awG tqifhjrihf
ynmudk wufvSrf;EdkifzdkYtwGuf ausmif;om;acs;aiG tpD
tpOfvnf; &Sdaew,f/
trsKd;om;0ifaiG&JU 30 &mcdkifEIef; eD;yg;udk ynm
a&; 0efBuD;XmetwGuf owfrSwfxm;wJhtwGuf xdkif;
EdkifiH &JU ynma&;[m trSefwu,fudk vlxkw&yfvHk;udk
udk,fpm;jyKxm;ygNyD/ t&nftwGufuawmh rSefygw,f/
94

'gayrJh t&nftaoG;ydkif; qdkif&mrSmawmh


cg;oD;vSwJh trSefw&m;udk usrwdkY NyD;cJhwJh tywfu
awGYjrif&ygNyD/ aemufqHk; EkdifiHwumppfwrf;&JU awGY&Sdcsuf
t& xdkif;ausmif;om;rsm;[m bmom&yfwkdif;rSm EdkifiH
wum tqihfxuf edrfhusaewmyg/
aemufxyfNyD; usrwdkY&JU uav;xuf0uf eD;yg;
[m pmzwfjcif;ESihf odyHrSm tajccHpGrf;&nf r&SdMuygbl;/
ocsFmrSm usjyefawmh ydkvdkYawmif qdk;&Gm; aeygao;w,f/
ausmif;om; xuf0ufausmf[m tajccHocsFm pGrf;&nf
r&SdMubl;vdkY EkdifiHwum ausmif;om;rsm; ppfaq;tuJ
jzwfrI tpDtpOf (Pisa) u qdkygw,f/
vGefcJhwJh q,fESpfausmfu 'Dppfwrf;&v'feJY
EdIif;,SOfr,fqdk&if xkdif;ausmif;om;rsm;&JU &rSwfawG[m
ododomomudk usqif;oGm;ygNyD/ acwfrDypnf; ud&d,m
awG? oifaxmufulawG r&SdvdkYawmh r[kwfygbl;/ tck
qdk&if txufwef; ausmif;om;awG[m uGefysLwmawG?
tifwmeufawGeJY,Ofyg;aeygNyD/'gayrJholwdkY&JUynm&nf
wpfpHkvHk;uawmh wdk;wuf rvmcJhygbl;/ Pisa tpD&if
cHpm&JUt"duwifjywJhtcsufuawmhausmif;q&mrsm;&JU
t&nftaoG; jzpfygw,f/
wdwdususqdk&&ifawmh q&m t&nftaoG;
r&Sdjcif;ygbJ/
'DESpf tpydkif;rSm tajccHynma&; aumfr&Sif
&Hk;csKyf txufwef;jy ausmif;q&mawGudk olwdkY oif

Mum;wJh bmom&yfudk pmar;yGJ jyefajzapcJhygw,f/ &v'f


awGudk odcsifyg&JUvm;/ uGefysLwmodyHrSm 88 &mckdifEIef;
aom q&mrsm;[m pmar;yGJusygw,f/ ZD0aA'
bmom&yfrSmawmh 86 &mckdifEIef;[m us&HI;jyefygw,f/
ocsFmrSmawmh 84 &mckdifEIef;[m oifwJhbmomudk atmifrSwf
r&bl;/ &lyaA'q&m 71 &mckdkifEIef;eJY "mwk aA'q&m 64
&mckdifEIef;usIH;w,f/ tmumo odyHeJY urmajrodyH
bmom&yfjyq&m 63 &mckdifEIef; usIH; ygw,f/
ausmif; 'g&dkufwmawG[mvnf; tvm;wl
ygyJ/ ynma&;&Hk;csKyf Obec pm&if;t& 95 &mckdifEIef;aom
ausmif;tkyfrsm;? ausmif;'g&dkufwmrsm;[m t*Fvdyfpm?
uGefysLwmenf;ynm bmom&yfawGrSm usHI;ygw,f/
okdYayrJh q&mawGzufuvnf; cg;oD;vSwJh
tawGYtMuHKawG &Sdaewmyg/ vpm0ifaiG enf;vSNyD;
ynm&yfqdkif&mrSm taxmuftuljzpfapr,fh oifwef;
uvnf; r&SdwJhtjyif q&mtvkyftudkif&JU t"du
tESpfom&jzpfwJh oifMum;rIpGrf;&nfeJY ausmif;om;rsm;
tay:rSm wm0ef&SdrIwdkYudk vlYtodkif;t0dkif;twGif;rSm
wefzdk;xm;rIuvnf; edrfhyg; vGef;jyefw,f/
trSefwu,fawmhvnf; aus;vufa'o
awGu qmavmifaeMuwJh uav;awGtwGuf q&m
rsm;&JU tcsdeftawmfrsm;rsm;[m aeYvnfpm tcrJh auR;
arG;zdkY pDpOf&wmeJYwif ukefqHk;ae&avawmh tJ'Duav;
trsm;pkBuD; pmwwfzdkYudk b,fvdkvkyfNyD; arQmfvifhEkdif
rSmvJ/
vlxkusef;rma&;0efBuD; *sL&ifvufpe0Dqpf&JU
ajymjycsuft& xdkif;ausmif;om;rsm;&JU tkdifusL IQ [m
EkdifiHwum tqifhxuf enf;enf; edrfhyg;w,fvdkY
qdkygw,f/
'gayrJh ausmif;q&mrsm;u tjypfwif? a0zef
wmuawmh 'Dtcsufr[kwfygbl;/ pdwf"gwf usqif;
&jcif;[m A[dkOD;pD; csKyfudkifrI wif;usyfvGef;vSNyD; BuD;rm;
us,fjyefYvSwJhynma&; 0efBuD;XmeaMumihfomjzpfw,f/
0efBuD;Xme[m ynma&; t&nftaoG;xuf XmewGif;
tmPm NydKifqdkifaerIudkom ydkpdwf0ifpm;aevdkYygyJ/
odkYaywJh ausmif;ynma&;udk A[dkOD;pD;csKyf
udkifrI avsmhcsNyD;? q&mrsm;taeeJY udk,fha'oqdkif&m
ynma&; tzGJYtpnf;udkom tpD&ifcHpmydkYMuzdkY pDpOfwJh
tcgusjyefawmhvnf; 0efBuD;Xmeu vlrsm;[m olwdkY&JU

&mxl;awG? *kPftqihfawG jyKwfusukefrSmudk pdk;&drf


vGef;vdkY taotausudk uefYuGuf qefYusifcJhMuw,f/
cRwfjcHKusNyD; zdESdyfwJh pepfatmufrSm aysmuf
uG,foGm;&wJh q&mhpdwf"gwfpGrf;tm;awG? q&mh 0efwm
awGtwGuf tvGwfusufrSwfwJh oif,la&;[m
ydkrdkvG,fulvSwJh xGufvrf;ygyJ/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh
ausmif;om;rsm;&JU wDxGifzefwD;rIpGrf;&nf creativity
udk avhusihfysKd;axmif ay;&r,fhwm0ef[m tifrwefrS
udk BuD;av;vSw,fav/ aemufwpfcsuf &Sdao;w,f/
yHkpHwlnDrI? trdefYemcHwwfrIeJY txuf-atmuf?
BuD;ol-i,folpepfudk wefzdk;xm;wJh ,Ofaus;rIabmif
twGif;rSm rwluGJjym;jcm;em;rIudk ESdyfuGyfxm;&r,hf
tE&m,fvdkY &Ijrifjcif;ygyJ/
vlrItodkif;t0dkif; jyKjyifajymif;vJa&; udk,f
pm;vS,frsm;? Xmersm;jzpf&r,hftpm; ausmif;rsm;[m
&dk;&m "avhxHk;wrf; pHwefzdk;awGvdk jzpfaewJh rnDrQrI?
tmPm rzDqefwufrIawGudkom rsKd;qufwpfckuae
aemufrsKd;qufudk vufqifhurf;ay;&m ae&mrsm; jzpf
aeMuw,f/
ydkrdkNyD; jrifhrm;wJh ynma&; tqihftwef;udk
usrwdkY vdktyfwmyg/ enf;ynm pGrf;&nfawG&,f? wD
xGifzefwD;rIpGrf;&nfawG&,fvdktyfw,f/ ,SOfNydKifae
&wJh urmhpD;yGm;a&;rSm &SifoefEkdifzdkY twGufyg/ 'Drdk
ua&pDeJY Nidrf;csrf;a&; t"GefY&SnfwnfwHhaezdkYtwGuf
rwluGJjym;? jcm;em;rIawGtay:rSm onf;cHjcif;w&m;udk
usrwdkY vdktyfw,f/ 'gayrJh usrwdkYudk ausmif;uae
xnfhay;aewJh t&mawG[m acwfaemufjyef oGm;ae
wmjzpfw,f/
[ifhtif;? 'Dynma&; r[kwfbl;/ tck&SdaewJh
ynma&;pepf[m axmifaomif;csDaewJh jyem
t00&JU tajzr[kwfbl;/ trSefwu,fwrf;rSmawmh
]ynma&;} [m jyem tBuD;BuD;udk jzpfaeawmhwm/
'Dtcsufudk usrwdkY &Sif;&Sif;vif;vif; rjrifrcsif; 'D
axmifacsmufxJuae &kef;uefxGufEkdifrSm r[kwfbl;/
jrwfyef;&Sif bmomjyefonf/
Source: Education Woes by Sanitsuda Ekachai BKK post

95

ynma&;jzihf tmz&duudk
ajymif;vJjcif;
yufx&pf atmftl&m rSm 1985 ckESpfu EkdifiHjcm;
ynmoiftwGuf *gemEdkifiHuae xGufvmwkef;u aemuf
13 ESpfMum&if olYarG;&yfajru vkyfp&m tcGifhtvrf;
trsm;BuD;eJY apmifhBudKaer,fvdkY rxifrdcJh/
q,fpkESpf wpfckausmftwGif; *gemEdkifiH Nidrf;
csrf; wnfNidrfvmrIaMumifh taemufEdkifiH ynmwwf
atmftl&mu tar&durS vpmaumif;wJh uGefysLwmynm
&Sif tvkyfpGefYypfNyD; tmz&duudk ynma&;jzifh wdk;wuf
ajymif;vJapzdkY &nf&G,fcsufeJY Zmwdudk jyefvmcJhonf/
rpwm atmftl&mrSm rwwfwwwf a,mifum;ynmeJY
vlYtzGJYpnf;tay: [efjy*dkufxkwf q&mBuD; avoHypf
vkyfpm;zdkY jyefvmwJh tpm;xJur[kwf/ olwwfEdkifwJh
ynma&;uae tmz&du vli,fxkudk qGJwifzdkY qE
jyif;jyif;eJY jyefvmcJhwJhol/
2002 ckESpfwGif rpwmatmftl&mu *gem
EdkifiHNrdKUawmf tmcg&m&JU qifajczkef; wpfae&mrSm liberal
arts bmom&yfrsm; oifMum;r,fh yk*vdu Ashesi University College wpfck xlaxmifonf/ odyfBuD;BuD;
r[kwfayrJh pmoifcef; 30 awmh&Sdonf/ odkYaomf xdk
pmoifcef;awGuae tmz&du wpfwdkufvHk;udk ajymif;vJ
ypfzdkY tdrfrufawG rufaprnf/
96

NyD;cJhwJh ESpf Edk0ifbm 'dk[m ynma&;nDvmcHwGif


atmftl&mu ]tmz&duwpfwdkufvHk;u 'Drdkua&pDudk csD
wufaeMuNyD? aemufrsKd;qufudk tajymif;tvJawG vkyf
ay;zdkY usaemfwdkYrsKd;qufu tepfemcH& aumif;rSef; Edk;Edk;
Mum;Mum; odvmMuw,f/ vli,fawGudk twif; rdIif;wdkuf
wmrsKd;xuf a'owGif;a&m EdkifiHwumyg 0ifqefYr,fY
acgif;aqmifrI x&defeifawG ay;vmMuw,f} vdkY xnfh
ajymoGm;onf/
olYaumvdyf emrnf Ashesi u *gem bmom
pum;jzifY ]pwifjcif;} vdkY t"dyg,f&onf/ tmz&du w
wdkufvHk;&JU tusifhysufjcpm; p&dkufysuf tqdk;oHo&m
puf0dkif;udk EdkifiHom;usifh0wf apmifhxdef;wJh ynmwwf
vli,fawGeJY azmufxGufzkdY pwifjcif;[kqdkonf/ tmz&d
u &Dae;qef; acwftwGuf &dk;armf',fav; wnfaewm
yg[k atmftl&mu ajymoGm;onf/
obm0 &if;jrpfrsm;&SdwJh *gemEdkifiHu tmz&d
wdkufrSm *sD'DyD tjrifhqHk; EdkifiHwpfEdkifiH jzpfaomfvnf;
2009 ckESpf UNDP &DydkYt& wdkif;jynfvlOD;a& 23 &mcdkif
EIef;wGif pmrwwfolu 65 &mcdkifEIef;&Sdonf/ tv,fwef;
ynma&;tqifhudk NyD;ajrmufol 5 &mcdkifEIef;om&Sdonf/
yufx&pf atmftl&mrSm u,fvDzdk;eD,m; bmu

avwuodkfvfwGif bGJY&cJhNyD; rdkufc&dkaqmhzf ukrPDrSm


y&dk*&rfrefae*sm tjzpfvkyfcJhonf/ 1990 ESpfrsm;wGGif
rdkufc&dkaqmhzfu &0rf'g 'kuonfawGukd ulnDa&;awG
vkyfaeawmh olYrSm wm0ef&Sdaew,fvdkY cHpm; rdwmaMumifh
aerxd xdkifrom jzpfae&onf[k qdkonf/ ]tJ'Dtcsdef
wkef;u tmz&duu wu,fh tIyfyHkBuD;/ qdkrm;vD,mu
rif;rJhEdkifiH jzpfaew,f/ &0rf'grSm rsKd;wkef; owfjzwfrIawG
&Sdaew,f/ ynmwwf wpfa,muftaeeJY tmz&duudk
jyefzdkY cufwJhumvyg} [k atmftl&mu ajymonf/
*gemu aumvdyfbGJY&awG olYwdkYbmom&yfawG
rSm y&,fwDu,f r&SdcJhwmaMumifh aps;uGufem; ruyfEdkif
bJ tvkyfvufrJh jzpfaewmudk atmftl&m rcHpm;Edkif/
]oDtdk&D tm*Hkaqmifxm;wJh uGefysKwm odyHbGJY&awG
awmif &Sdw,f/ uGefysLwmr&SdvdkY bmy&dk*&rfrif;rS jzpf
rvmbl;/ vuform;awmifAsm wleJYoH r&Sd&if bmvkyfvdkY
&rSmvJ} [k olu ajymonf/
'geJY olYaumvdyfudk rdkufc&dkaqmhzf tulnDeJY
acwfrSDuGefysLwmawG wyfqifonf/ tar&duef bmu
avwuodkvfu ya&mzufqmawGeJY yl;wGJ'DZdkif;qGJNyD;
av;ESpfwuf bGJYtyfESif;rIawG vkyfonf/ 0g&Sifwef wu
odkvfeJY yl;wGJNyD; bpfZeuf? tifazmfar;&Sif;pepf pDrHcefYcGJrI?
uGefysLwmodyHbGJYawG tyfESif;onf/
rpwm atmftl&mu ]b,fbmom&yf oifoif
ausmif;om;awGtwGuf ta&;tBuD;qHk;u olwdkYudk
twwfynmeJYtwl wm0ef,lpdwf xnfhay;vdkufEdkifzkdYyJ/
vlt
Y zGt
JY pnf;udkajymif;vJzu
Ykd aiGaMu;ut"durusb;l /
olrsm;qDrSm vufjzefY vdkufawmif;aewm tusifhyg r
oGm;zdkY vkdw,f/ usaemfwdkYEdkifiHrSm obm0&if;jrpfawG
roHk;&ao;wJh vlom; &if;jrpfawG &SdaeNyD;om;/ pepfwus

wm0ef,l pDrHcefYcGJEdkifr,fholawG ae&maygif;pHkrSm &SdzdkYvdk


aewm/ udk,fhvlYtzGJYtpnf;tay: nm0g; vlvnfusr,fh
ynmwwfrsKd; rjzpfatmif tapmBuD;uxJu ausmif;om;
awGudk x&defeif ay;xm;&r,f} [k The New York
Times owif;pm tifwmAsL;wGif ajymcJhonf/
,ck olY&JU Ashesi aumvdyfrS ausmif;om;
470 udk bGJYr&ao;rD uGefjrLewD vlrIa&; vkyfief;awGxJ
uGif;qif; cdkif;xm;onf/ ]'g olwdkYb0a&m wdkif;jynfudkyg
ajymif;vJapr,fh tawGYtMuHKyg/ wuodkvf ausmif;om;
awG[m vlYtzGJYtpnf;udk OD;aqmifr,fholawG jzpfvm
&r,f/ acgif;aqmifacgif;&Guf jyKEdkifwJh tavhtusifh
tawG;tac:awG olwdkY 'DtcsdefrSm enf;vnf oabm
ayguf oGm;&r,f} [k qdkonf/
olYaumvdyftwGuf tpdk;& axmufyHhaiG r&Sd/
ausmif;ynmoifaMu;udk a':vm 10 uae 5000 txd
trsKd;rsKd;aumufonf/ vHk;0 rwwfEdkifoleJY pmBudK;pm;ol
twGuf paumfvm;&Spfu tqifoifh/ NyD;cJhwJhESpf bGJY& 100
ausmfwGif 15 &mcdkifEIef;udk EdkifiHjcm;ynmoif vTwfEdkif
cJhonf/ urmYbPfu ya&mh*sufwpfcktwGuf acs;aiG
a':vm 2 'or 5 oef; xkwfay;xm;onf/ vkyfief;cGif
toD;oD; 0ifoGm;MuwJh ausmif;om;rsm;u ausmif;p&dwf
jyefqyfzkdY &Sdonf/
]t&ifuawmh tmz&durSm rjzpfEdkifwJh rpf&Sif
rsKd;rSm? 'gayrJh a&SUvmr,fh tajymif;tvJawGudk usaemf wdkY
ynma&; vkyfief;cGifxJuae vSrf;jrifae&vdkY tm;wuf&
ygw,f} [k yufx&pf atmftl&mu tifwmAsL;wGif
ajymcJhonf/
0ihfxef;
&nfnGef; The New York Times
97

ausmif;q&m tvkyf wnfjrJa&;twGuf

pdefac:aerIrsm;
EdkifiHwumynma&; tzGJYtpnf;BuD; EI \ tmz&du a'ovHk;qdkif&m
nDvmcHrS wpfwdkufvHk;wGif tBuD;tus,f pdefac:vsuf&Sdonfh ynma&; jyem
t00udk aqG;aEG;vsuf&Sdonf/
jzpfpOfavhvmrI taejzihf ZrfbD;,m;EkdifiH\ ynma&; ajymif;vJrI
qdkif&m tajctaeudk avhvmaeMuonf/ t"dujyemrSm t&nftcsif;
jynfhrDaom ausmif;q&m q&mrrsm; tvkyfwnfjrJa&; udpjzpfaeonf/ ocsFm
q&mrwpfOD;jzpfol um&dkvif; csDqef*grSm ynma&;bGJYudk ,lxm;NyD; jzpfaomf
jim;vnf; ydkrdkvpm aumif;aom tjcm;tvkyfwpfckudk &SmazGvsuf&Sd\/
'DyvdkrmbGJUvufrSwf&&Sdxm;ol ausmif;q&m wpfOD;\ yQrf;rQ wpfv
vpmrSm a':vm 400 (jrefrmaiG 4 odef;ausmfcefY) &Sdonf/ aemufxyfNyD; tdrfvc
ESihf taxGaxGcHpm;cGifhrSm a':vm 100 (jrefrmaiG wodef;) cefY&&Sdao;onf/ odkY
aomf aiGaMu;azgif;yGrIESihf ukefaps;EIef; BuD;jrifhrIwdkYaMumihf rdom;pki,f wpfpk
twGuf vGefpGm enf;yg;aom vpmaiGyif jzpfaeonf/
tajctaeqdk;rSm um&dkvif;taejzihf ZrfbD;,m;EkdifiH\ 'kwd,
tBuDqHk;NrdKUawmf e'dkvmwGif ausmif;q&mrtvkyfudk 7 ESpfMum vkyfudkifcJh
NyD;aemuf wdkif;jynfrS xGufcGgvmonfh t"dutaMumif;&if;yif/
]usr&wJh ausmif;q&mr vpmaiG b,fvdkrSudk ravmufiygbl;/
'gaMumihf abmhp0g;em EkdifiHrSm tvkyfxGuf&SmcJhygw,f/ oHk;ESpfavmuf
vkyfNyD;awmh aiGav; bmav;pkaqmif;rdwmeJY tck tdrfjyefvmcJhwmyg/}
abmhp0g;em;EdkifiHwGif olrtaejzihf wvvQif a':vm 1500 (jrefr98

maiG 15 odef;ausmf) &&SdEdkifcJhonf/ ocsFmESihf


odyHq&mq&mrrsm;rSm tvkyfpGefYEIef; tjrihfqHk; jzpfaeonf/ tpdk;& ausmif;rsm;wGif bmom&yfjy q&mrsm;
&Sm;yg;vsuf&Sdaeawmhonf/
wpfwkdif;jynfvHk;wGif txufwef;ausmif;
om; ESpfodef; ig;aomif;ausmfudk oifjyrnfh q&m
q&mrrsm;udk ZrfbD;,m;tpdk;&rS tylwjyif; &SmazG ae&
avonf/ txufwef;ausmif;rsm;wGif q&mwpfOD;vQif
ausmif;om; 60 ausmf txd &Sdae\/
rlvwef;? txufwef;ausmif;wdkif;vdkvdkwGif
q&mq&mr rvHkavmufbJ &Sdaeawmhonf/
q&mvGefpGm&Sm;yg;aeonfh twGuf 7 wef;
tqifhrQom atmifjrifxm;olwkdYrSm rlvwef;jy q&m jyef
vkyfaeMu&onf/ q&mtwwfynmvnf; r&SdMuyg/
uav;rsm; pmar;yGJusEIef; vGefpGm jrifhrm;vsuf
&Sdaeawmhonf/ ynma&; t&nftaoG;udk rsm;pGm xdckduf
vsuf&Sdaeonf/
tpdk;&rS ynma&;aumvdyf 15 ck udk zGihf
vSpfxm;NyD; ZrfbD;,m; wuodkvfrSvnf; q&mjzpf
oifwef;rsm;udk zGihfvSpfxm;ay;onf/ tEkynm
(odkYr[kwf) t*Fvdyfq&mjy atmifvufrSwf&&Sd&ef
twGuf oHk;ESpf oifwef;rSm a':vm wpfaomif; ukef
usonf/ odyHq&mjzpf oifwef;rSmrl xdkYxufydkNyD;
ukefus avonf/ q&mavmif;trsm;pkrSm tpdk;& t
axmuftyHhjzihf ausmif;wufaeMuolrsm; jzpfyg\/
ausmif;NyD;vQifvnf; q&mtvkyftudkiftwGuf wm0ef
xrf;aqmif&ef cH0efcsufuawmh rxm;&Sdyg/ avhusihf
xm;NyD;onfh ausmif;q&mtrsm;pkrSm wkdif;jynfrS pGefYcGm
&efom &nfrSef; xm;Muavonf/
AIDS a&m*gqdk; uyfab;uvnf; taMumif;

&if; wpfckjzpfyg\/ 40 &mcdkifEIef;aom ausmif;q&mrsm;rSm


HIV ydk;&SdaeMujcif;yif/ ESpfpOfyif ausmif;q&m wpf
axmifcefY AIDS a&m*gqdk;jzihf toufqHk;IH; aeMu&
onf/
tvkyfpGefYol? aoqHk;olwdkYae&mwGif tpm;
xdk;&eftwGuf ausmif;q&mtopf 2 aomif;udk Zrf
bD;,m; tpdk;&rS vGefcJhaom 2 ESpftwGif; cefYtyf
xm;&SdcJhonf/
ZrfbD;,m; trsKd;om; ausmif;q&mrsm; or*rS
ausmif;q&mrsm;\ tvkyftudkif wdk;wufaumif;rGef
apa&; twGuf awmif;qdkxm;onf/ ]avmavmq,f
rSmawmh uav;-q&m tcsKd;udk ppfaq;aeygw,f/
&SdaeqJ ausmif;q&m ta&twGuf tenf;i,fudk
xdef;xm;EdkifzdkYvdktyfvSw,f/
] or*twGif;a&;rSL;jzpfol &GdKif;r0gbmrS
ajymqdkvdkufonf/ pdwf"gwf usqif;aeMujcif;rSm vpm
wpfckwnf;r[kwfbJ oifaxmufulypnf;rsm; csKdUwJh
aerIESihf ynma&;ud&d,mrsm; r&Sdjcif;aMumihfvnf; jzpf
onf[k axmufjyxm;onf/
]tpdk;&u ausmif;awGawmh axmifxm;
ay;w,f/ 'gayr,fh oifaxmufuleJY q&mawG aysmf
aysmf&Tif&Tif pmoifMum;EkdifzdkYtwGuf vkdtyfwJh ywf0ef;
usif? taxmuftyHhudkawmh ray;ygbl;/} ynma&;
ausmif;tkyfjzpfol OmPfbDrS ajymqdkjcif;jzpfonf/
ausmif;q&mrsm; xyfrHNyD; tvHk;t&if;jzifh
tvkyfrpGefYcGgap&ef twGuf ZrfbD;,m; tpdk;&taejzihf
tyltjyif; vkyfaqmif&efvkdtyfaMumif; tD;tdkif EI rS
wdkufwGef;xm;onf/
{u&Duka#
(3 December 2010)Source: EI

awG;awmyg? oif,lyg
pOf;pm;awG;awmrI r&SdbJ ynmoif,laejcif;onf tcsdefudk
tv[ jzKef;wD;aejcif;yif jzpfonf/ oif,lrIr&SdbJ
pOf;pm;awG;ac:jcif;rlum;
MuD;pGmaom ab;'kuudk jzpfapEkdifonf/
uGefjzL;&Syf
99

;
f
i
m
u
a
J
&
l
fo
smf

u
J
e
ykv

qdkrmvDwGif arG;zGm;cJhol t,ef;[mpDtvDrSm


'wfcsfygvDrefrS trsKd;orD; trwfwpfOD; jzpfonf/ 2003
ckESpfwGif tpvrf &S&d,m Oya'taMumif; aqG;aEG;aom
wDAGD y&dk*&rfwpfckrSm yg0ifNyD;aemuf tpvrfbmomeJY
trsKd;orD;awGtay: jyKrlqufqHyHktaMumif; olr t
jrifawGudk yGifhyGifhvif;vif; ajymqdkcJhol jzpfonf/
wpfcgawmh 'wfcsfrSmaewJh armf&dkudkolav;
wpfa,mufu wDAGD y&dk*&rfrmudk ajymjyonf/ olrb
0u rdom;pk &dkufESufvdkY tjrJaMumufae&wJh taMumif;?
oli,fcsif;awGeJY tjyifxGuf&if taemufwdkif; t0wf
tpm;0wf&if jynfhwefqmrvdkY tdrfuac:wJh taMumif;
awG ajymjyonf/
t,ef;[mpDtvDu ab;uem;axmif&if;
raeEdkif/ aumifrav;eJYtwl &Jpcef;oGm;NyD; wdkifMuonf/
&Jpcef;u vdk&if;wdk&Sif; ajymvdkufonf/ ]usaemfwdkY
cifAsm;wdkYudk rulnDEdkifygbl;cifAsm/ 'Duav;rvdk rdef;
uav;awGu trsm;BuD;yJ[m/ 'gawGvdkufajz&Sif;zdkYu
&Jtvkyf r[kwfbl;} [k/
Ncdrf;ajcmufcHae&wJh rlpvif rdef;uav;awG udk
apmifha&SmufzdkYu yHkrSeftm;jzifh 'wfcsfEdkifiHa&;orm;
100

u
a
f
h
i
r
&Jj

wpfa,muf tvkyfr[kwf/ odkYaomf t,ef;[mpD tvDu


trsm;BuD; vkyfcJhonf/ xdkuav;rudk olYtdrfwGif
ac:xm;&if; txufwef;NyD;wJh txd ausmif;xm;
ay;onf/
]t,ef;u usrudk aeYpOf tm;ay;w,f/
tcktvkyf&NyD; udk,fhzmom tcef; iSm;aeygw,f/ usr
cGeftm;awG &Sdvmwm tpfraMumifhyg/ usrwdkY&yfuGufrSm
'Dvdk pum;ajymzdkYqdkwm odyfcufcJNyD; tE&m,frsm;w,f/
t,ef;u trsm;BuD; usrwdkYudk ulnDcJhw,f} vdkY
aumifrav;u jyefajymjyonf/
t,ef;[mpDtvDuvnf; ]'DrSm rdef;uav;
awG tjrJwrf; txdwfwvefYeJYae&wmudk vltenf;
i,fuyJ owdjyKrdMuw,f/ tazeJY tudkawG&JU
cGifhjyKcsufr&bJ tdrfjyifxGufrdcJh&if arG;&yfZmwddEdfkifiH
jyefac:oGm;NyD; ypfowfvdkufMuwmyJ/ nwdkif; rk'drf;
jyKusifhr,fholeJY twif;vufxyfcdkif;w,f/ udk,f0ef
rvG,fcsifvnf; r&bl;? wpfESpfNyD;wpfESpf uav;
awG,l&w,f/ tJ'Dw&m;rrQwrIBuD;udk jrifaeMu &w,f/
'gudk usrwdkY trsKd;orD;awG wdkufzsuf ypf&r,f} [k
ajymcJhonf/

yHk&dyfvTm
touf 36 ESpf&Sd t,ef;[mpDtvDu
EdkifiHa&;rSma&m vlrIa&;rSmyg urfydef;awG vkyfvmonf/
touftE&m,f Ncdrf;ajcmufcH&wmawGvnf; &Sdvm
onf/ 2004 Edk0ifbmwGif olr rdwfaqG &kyf&Sif 'g&dkufwm
oDtdkAef*dk; towfcHcJh&onf/ trfpwm'rfNrdKU aeYvnf
aMumifawmifrSm acgif;jzwfoGm;jcif;yif/ aool&JU Adkuf
ay:rSm t,ef;[mpDtvDukd &nfnGef;wJh pmwpf
apmif "g;eJYxdk;pdkufxm;&pfcJhonf/ ]aocsifao;w,f
qdk&if rSefw,fxifwm qufvkyfMunfhaygY} [k/
olrbmrsm;vkyfcJhrdvdkYvJ [mpDtvD awG;ae
rdonf/ oDtdkAef*dk;eJYtwl rlpviftrsKd;orD;awG t
ESdyfpufcH&wJh taMumif; &kyf&Sifwpfum; ynmay;&dkuf
cJhMuonf/ 'geJY &mZ0wfrIawG jzpf&a&mvm;/
t,ef;[mpDtvD 75 &ufavmuf vlxk
jrifuGif;u csufcsif;aysmufoGm;onf/ tar&duwGif
wdwfwqdwf oGm;a&Smifaejcif; jzpfonf/ odkYaomf olr
toHwdwfNyD; MumMumraeEdkif/ 'wfcsfygvDrefudk jyef
aygufcsvmonf/ ykvJeufa&mif ydefydefoG,foG,feJY
om;om;em;em; 0wfpm;xm;wJh trsKd;orD;udk &Jwpftkyf
u tumtuG,f ay;xm;onf/ olr cEmudk,fu
yg;vsm;vsm;Edkifovdk toHuvnf; wdk;nif;,Ofaus;
onf/ 'gayrJh pum;vHk;awGu cGeftm;tjynfh? tm;
rmeftjynfh/
[mpDtvDu rlpviftrsKd;orD;i,fawG olwdkYtdrfrSm tESdyfpufcHae&wmudk urmodatmif jyEdkif
ajymEdkifr,fqdk&if olwdkYb0 vGwfajrmufrIawG p&rSm
yJqdkwm jyif;jyif;xefxef ,HkMunfaeonf/ 'gu
tpvrfbmomudk tajymif;tvJESifh wdk;wufapzdkY jzpf
onf/
oHk;ESpfqufwdkuf ygvDrefwGif rlqvift
rsKd;orD;rsm;b0 wdk;wufzdkY Oya'rlMurf;wpfck olr
wifoGif;onf/ Oa&mytESH ta&;BuD;qHk; EdkifiHa&;
tm*sif'gwpfckjzpfatmif pnf;&Hk; vIHYaqmfonf/ [mpD
tvD&JU &J0HpGefYpm;wJh urfydef;awGaMumifh wdkif;rfr* Zif;wGif
ESpfBudrf rsufESmzHk; azmfjycH&NyD;? &D;'g;'dkif*sufpf&JU 2006 ckESpf
xl;jcm;xif&Sm; yk*dKvftjzpf ta&G;cH&onf/
t,ef;[mpDtvDudk qdkrm;vD,m;EdkifiH rdk*g
'pfI;NrdKUwGif 1969 ckESpfrSm arG;cJhonf/ i,fi,f uwnf;u
rlpvifbmoma&;rSm trsKd;orD;awG&JU tcef;u@ enf;

aew,fqw
kd m oload ecJw
h ,f[k qdo
k nf/ig;ESpo
f rD;wGif
tzGm;jzpfol&JU twif;wdkufwGef;rIaMumifh vdift*Fgpyf
jzwfawmufypf&wJh 'kua0'emBuD;udk MuHKawGYcHpm;
cJh&onf/tzGm;uawmholYorD; [mpDtvD&JUtarwkef;u
rjzwfypfvdkY uav;wpfa,mufxJ&cJYwm[k taMumif;
jyonf/ wu,fu olrtarrSm uav;oHk;a,muf&cJhNyD;
ESpfa,muf qHk;oGm;cJhjcif; jzpfonf/
[mpDtvDrSm arG;uwnf;u olYtazudk r
jrifzl;cJh/ olYtazu tmPm&Sif rufpf0g'D rdk[mr'f
pDt'fbma&;udk qefYusifaeol/ [mpDtvD ckESpfESpf
orD;txd olYtazu axmifxJrSm/ aemuf 1976 ckESpfrSm
qdkrmvD,muae xGufajy;oGm;onf/ olwdkY rdom;
pkvnf; olYtazajy;&m aqmf'Dtma&AD,? tDoD,dkyD,m;?
uifnmEdkifiHwdkYudk avQmufvdkuf&onf/
[mpDtvDu uifnmEdkifiH Edkif&dkbDNrdKU rdef;
uav; tv,fwef;ausmif;wGif ausmif;wufNyD; t*F
vdyfpm oif,lcJhonf/ touf 16ESpfrSm &SDtdkuf
q&mwpfOD;&JU MoZmvTrf;cH&rIaMumifh rlqvif tajccH
0g'Dbuf ,dkifcJhao;onf[k qdkonf/
odkYaomf 'gu ,m,DpGJvefrIrQ/ 1992 ckESpf
usawmh uae'grSmaewJh [mpDtvDwdkY&JU aqGrsKd;om;
csif;wpfa,muf Edkif&dkbDudk aygufcsvmonf/ tJ'Dolu
touf 22 ESpf jynfhaeNyDjzpfwJh [mpDtvDeJY vufxyfzdkY
olrtazudk wGef;ajymaeawmhonf/ [mpDtvDu
vufrxyfcsifbl;[k jiif;onf/ odkYaomf olrwGif a&G;
cs,fp&mvrf; r&Sd/ topfcsyfcRwf cifyGef;eJYtwl uae'godkY
vdkufygoGm;cJh&onf/
uae'gudkoGm;awmh *smrPDrSm&SdwJh aqGrsKd;
awGqD vSnfh0ifMuonf/ tJ'DrSmuwnf;u [mpDt
vDwpfa,muf twif;cdkif;vdkY ,lcJh&wJh a,mufsm;
qDuae xGufajy;zdkY qHk;jzwfaeNyD/ e,fovefrSm EdkifiH
a&;cdkvHIcGifhawG awmif;vdkY&w,f r[kwfvm;/ tJ'DrSmyJ
tjrJoGm;aeawmhr,faygY/
t,ef;[mpDtvDu oltajccsr,fh EdkifiH
opfrSm atmifjrifatmifvkyfr,fvdkY pdwfydkif;jzwfxm;
NyD;om;/ 'wfcsf bmompum;udk oif,lonf/ puf&HkrSm
oefY&Sif;a&;tvkyf vkyf&onf/ pmtdwfawG aumfuyf&wJh
tvkyf vkyfcJhonf/ ]'gayrJh vGwfvyfrIaMumifh usr
t&rf;aysmf&Tifaew,f/ udk,fh[mudk,f rSefuefwJh vrf;
101

]]

... pdefac:rIawGuvnf; a&SUrSm


trsm;MuD; &Sdaeygw,f/
tm;ay;ulnDol rdwfaqGawGvnf;
trsm;MuD; &Sdygw,f/ usr[m
ol&Jaumif;r[kwfbl;/
vlwdkif; vkyfEkdifwJh tajymif;tvJudk
vkyfaewJh olyg/ 'g[m 'wfcsfawG&JU
jyemwif r[kwfygbl;/
*vdkb,f jyemMuD;yg/

}}
aMumif; avQmufaew,fqdkwm rdom;pkudk oufao
jyaew,f} [k olru ajymonf/
aemufwpfESpfavmuf vlrIvkyfief;rSm 0if
ul&if; a&SUbmvkyfoifhw,fqdkwm jrifoGm;onf/ Leiden wuodkvfrSm EdkifiHa&;odyHrmpwmbGJY wufcGifh&zdkY
avQmufvdkufonf/ wzufuvnf; 'wfcsf vl0ifrIYBuD;
Muyfa&;rSm pum;jyef0ifvkyf&if;? aq;&HkawG? ausmif; awG?
'kuonfpcef;awG? trsKd;orD;taqmifawG? w&m;&Hk;awG
trsm;BuD; a&mufcJhonf/
'Dtvkyfu [mpDtvD&JU em;rsufpdawG
yGifapcJhonf/ ]wuodkvfy&0PfrSm? &xm;ay:rSm? vrf;
ray:rSm tukefvHk;u vljzLawGcsnf;yJ/ vlrnf;qdkvdkY
usrwpfa,mufxJ/ 'gayrJh qifajczHk;u trsKd;orD;
taqmifawG0ifvdkufawmh tm;vHk;u vlrnf; awGcsnf;
jzpfaea&m/ 'De,fomvefudk a&TUajymif;vmwJh rdkuf*&rfh
vlOD;a&&JU 80 &mcdkifEIef;u tusOf;axmifawG? trsKd;
orD;a*[mawG? pdwfa&m*guk aq;&HkawGxJrSm/ trsm;
pku tvkyfvufrJhawG jzpfaew,f} [k olr jrifawGY
cJh&wmudk ajymonf/
wcsKdU tjzpfawGqdk odyfaMumufzdkY aumif;onf/
q,fausmfouf rdef;uav;wpfa,mufqdk olYtpfudk 0rf;
uGJ&JU t"rjyKusifh cH&onf/ olYtpfrudkvnf; t"rjyK
102

usifhcJhNyD; r,lcJh/ nDtpfrESpfa,mufpvHk; npfywf


pkwfjywfaewJh tcef;usOf;av;xJrSm toufESpfESpf
atmuf uav; ESpfa,mufeJY/ uav;awG&JU npfax;
ax; tESD;awGeJY twl acs;eHYao;eHYawGu tcef; arSmif
arSmifav;rS pl;xGufaeonf/
wcsKdU aemufaz;vrf;Mum;wGif udk,f0ef
zsufcsay;wJh aq;cef;av;awGudk [mpDtvD jrifcJh
&onf/ t"rjyKusifhcH&olrsm;eJY om;csif;rsm;&JU jyKusifh
cH&olrsm;udk tysKdpifrysufatmif jyefxdef;ay;wJh t&yf
vufonfrsm;vnf; &Sdonf/ 'DvdkrS t&yfvufonf
rsm;u rulnD&if bom;acsmaygif;pHk&JU om;aumif
jzpfawmhrnf/ Mum&if rdom;pkuvnf; t&Suf&vdkY
owfypfvdrfhrnf/
i,fi,f&G,f&G,feJY twif;vufxyfcdkif;NyD; u
av;trsm;BuD;arG;ae&wJh rdef;uav;i,fawGudk [m
pDtvD trsm;BuD;jrifae&onf/ a,mufsm;awG&JU &dkuf
ESufuefausmufrIudk olwdkY aeYpOf cHae&onf/ wcsKdU
rdef;uav;rsm;u tvmt&Sifawmfjrwf tvdkawmft
wdkif;ygyJ? olwdkYeJYwefwm&aewmygvdkY ,HkMunfNyD; pGwf
rSdwfcHaeMuonf/
2000 ckESpfwGif 'wfcsfavbmbmwD&JU azmif
a';&Sif;wpfckeJY t,ef;[mpDtvD csdwfqufrdcJhonf/

rlpviftrsKd;orD;awG t"rjyKusifhcHae& wmudk ok


awoevkyfzdkY yxrqHk;tBudrf yvufazmif;&oGm;
onf/
]tjrefqHk;enf;vrf;uawmh trsKd;orD;awG
jzpfEdkiforQ udk,fhtm;udk,fudk; olwdkY[m olwdkY &yfwnf
EkdifzdkYyJ/ ausmif;rSm vGwfvGwfvyfvyf pmoifcGifh&Sd&r,f/
tvkyfvkyfcGifh &Sd&r,f/ olwdkYtdrfaxmifzuf olwdkY
a&G;cs,fydkifcGifh &Sd&r,f/ olwdkY BudKufwJhtcsdefa&G;NyD;
uav;arG;cGifh &Sd&r,f/ tJvdkenf;eJYrS olwdkY 'wfcsfvdk
taemufEdkifiHawGeJY tjreftH0ifvmr,f} [k [mpD
tvDu &Sif;jyonf/
e,l;a,mhcfrSm 2001 pufwifbm tMurf;
zuf wdkufcdkufcH&NyD;aemuf olr tajymtqdkawGu
ydk&Jwif;vmonf/ tpGef;a&muf tpvrftkyfpkawG&JU
owfypfzdkY wdkuf&dkufNcdrf;ajcmufpmawG olrqDa&muf
vmonf/ vrf;Mum;wpfckrSm t"rjyKusifhzdkY BudK;pm;wm
cHvdkuf&ao;onf/ uHaumif;vdkY &JtumtuG,f &
&SdoGm;onf/
olrtjrifawGu 'wfcsfavbmygwD&JU ay:v
pDeJY oabmxm;uGJvGJp&mawG &Sdvmonf/ 'gaMumifh
tmPm&nGefYaygif;zGJYxm;wJh avbmygwDu EIwfxGufNyD;?
vufsmygwD VVD udk a&mufoGm;onf/ 2003 ckESpfrSm
'wfcsfygvDref atmufvTwfawmf tzGJY0iftjzpf e,fwpf
ckuae a&G;cs,fcH&onf/
tJ'Duwnf;u [mpDtvDwpfa,muf olr
EdkifiHa&;rpf&Sifudk rem;wrf;qG,fw&m;awG vkyfvm
onf/ e,fomvefu 'wfcsfvljzLawGrSm ]olpdrf;
aMumufa&m*g} (xenophobia) &SdwJhtaMumif;? a&TUajymif;
rdkuf*&rfhawGtay: onf;cHpdwf r&SdwJhtaMumif; pGwfpGJ
rIawG ygvmonf/ e,fomvefwGif rlqvifoef;csDaeNyD;
vljzLrsm;&JU usOfz,frI cHaeMu&onf/
wpfaeY olr&Sd&m ]onf[dwfNrdKU (The Hague)
NrdKU 'wfcsfygvDrefxJ vli,fwpfa,muf aygufcsvmonf/
xdkvli,fu [mpDtvDudk wnfhwnfhMunfh&if; }r'rf?
cifAsm;udk rl*sma['ifawG&SmNyD; owfygapvdkY usKyfarQmf
vifhw,f} [k trsm;a&SU vmajymonf/ [mpDtvDu
olrpm;yGJay:u aygifrkefYvSD;wJh "g; tJ'Dvli,fudk xkd;
ay;&if; }a&mh rif;udk,fwdkif owfvdkufav? bmaMumifh
rowf&JvJ} [k jyefpdef ac:cJhonf/ xdkvli,f wyf
acgufjyefoGm;onf/

tdrfwGif;tMurf;zufcH&rIrS trsKd;orD;awG
vGwfajrmufzdkYtwGuf tvG,fwul uGm&Sif;cGifhOya'
twnfjzpfa&; ygvDrefxJ olr wifjyEdkifcJhonf/
trsKd;orD;a*[meJY taqmifta&twGuf rsm;jym;
vmatmif vkyfEdkifcJhonf/ trsKd;orD;rsm;udk rESdyfpuf
Edkifatmif taqmifrsm;eJY ausmif;rsm;wGif axmufvSrf;
a&; AGD'D,dkuifr&mrsm; wyfqifxm;onf/
tD;,lEdkifiHrsm;wGif trsKd;orD;rsm; vdift*Fg
jzwfawmufrI vHk;0wm;jrpfydwfyifzdkY Oya' jyXmef;a&;
vIHYaqmfcJhonf/ 'wfcsfa'gufwmrsm;u tJvdkjzpf&yfrsKd;
vlemrSmawGY&SdcJYvQif csufcsif;oufqdkif&m taMumif;
Mum;zdkY olru EdI;aqmfxm;onf/ 2005 ckESpfwGif rlpvif
trsKd;orD;awGb0 jrifhrm;zdkY pHkprf;a&; pepfwpfck
xm;oifhaMumif; 'wfcsfygvDrefwGif wifoGif;onf/
Oya'twnfjzpfNyD;aemuf rlvpvif trsKd;orD; i,fwdkif;
aq;rppfrae& jzpfvmonf/ aq;rppf&if vlrIaxmuf
yHhaMu; jzwfypfrnf[k Oya'u tMuyfudkifxm;onf/
t,ef;tmpDtvDu olY&nf&G,fcsufawG rlp
vifEdkifiHtm;vHk;wGif atmifjrifzdkY rvG,fEdkifaMumif;
vufcHonf/ odkYaomf tm;vHk; owdjyKrda&; (awareness)
u olr&JU atmifjrifrIyJ[k qdkonf/ trsm;twGufvGwf
ajrmufrI vkyfaeaomfvnf; aeYpOf Ncdrf;ajcmufpmrsm;
a&mufaeonf/ tdyf,mem;txd tapmifhrsm;ESifh ae&
onf/ olrudk owfzdkYBudK;pm;wJh tpDtrHrsm; zrf;rdcJh
Muonf/
[mpDtvDrSm 'kuonfwpfa,mufb0rS e,f
omvefEdkifiH vlxk&JU tcGifhta&;rsm;udk OD;aqmifay;ol
jzpfvmcJhonf/ odkYaomf olrudk,folr ol&Jaumif;vdkY
rjrif/ ]txD;usefaeY&ufawG usrwdkYrSm &Sdygw,f/
pdefac:rIawGuvnf; a&SUrSmtrsm;BuD; &Sdaeygw,f/
tm;ay;ulnDol rdwfaqGawGvnf; trsm;BuD; &Sdygw,f/
usr[m ol&Jaumif; r[kwfbl;/ vlwdkif;vkyfEdkifwJh
tajymif;vJudk vkyfaewJholyg/ 'g[m 'wfcsfawG&JU
jyemwif r[kwfygbl;/ *vdkb,f jyemBuD;yg} [k
olr&JU ar;&dk;&Snf&Snfay:wGif tjyHK;vTrf;&if; ajymcJhonf/
&Jausmfjrihf
&nfnTef;-Readers Digest, May 2006

103

0DDuDvdcfpf wnf
wnaxmif
faxmif
xmifol&JU
b0yHk&dyfvTm
NyD;cJhwJh &ufydkif;twGif; qlemrDNyD;vQif tBuD;
qHk;[kqdk&rnfh ivsifBuD; wpfck jzpfcJhonf/ xdkivsifu
ajray:wGifr[kwf? rdk;ay:wGif jzpfcJhonfrdkY tm;vHk;twGuf
xl;qef;aeonf/
txl;ojzifh ivsifA[dkcsufu tar&duef
EdkifiHa&;eJY oHwreftodkif;t0dkif;udk tBuD;tus,f txd
emapcJhjcif;jzpfonf/ tar&duef EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;?
ppfa&;? vHkjcHKa&;? oHwrefa&; vQKd0Sufcsuf av;yHkwpfyHk
ausmf azmufcsvdkufwJh 0DuDvdcfpf (WikiLeaks)
tGefvdkif; ivsifBuD;yif/
0DuDvdcfpf 0bfqdk'fu 1966 rS 2010 ckESpf
twGif; urmtESH&Sd oH&Hk;rsm;rS tar&duef tpdk;&xH
vQKdU0Sufay;ydkYwJh aub,fzdkif 251288 udk azmufcs
vdkufonf/ EdkifiHtoD;oD;&Sd tar&duefoH&Hk; oHwref
rsm;rSm pydkifrsm; jzpfaewm &kyfvHk; bGm;bGm;BuD;ay: oGm;
onf/ &k&Sm;? ygupwef? tD&ef? w&kwf? ajrmufudk&D;,m;?
tmz*efepwef? tD&wf? ZifbmabGpwJh EkdifiHrsm;ESifh
104

acgif;aqmifrsm;tay: tar&duef oHwrefpydkifrsm;&JU rSwf


csufawGu umu,H&Sif EdkifiHrsm;twGuf a'goxGufp&m
rsm; jzpfvmonf/ 0DuDvdcfpfZmwfvrf;u urmYtaumif;
qHk; jzpf&yfrSef pydkif0wKBuD; jzpfvmonf/
tar&dueftaeESifh &SufvHk;uGJ&Hkru olY&JUppf
a&;? EdkifiHa&; zHk;zHk;zdzdudprsm; tck wpfurmvHk; 0uf0ufuGJ
odukefNyD/ tar&duefbPfawG&JU vQKdU0Suf tcsufvufrsm;
rMumrD 0duDvdcfpfu zGifhcsawmhrnfhtwGuf pawmhaps;
rsm; xkd;pdkufusaeonf/ ukvor* taxGaxG twGif;
a&;rI; befuDrGef;crsmvnf; tar&duef oHwrefrsm;pGmu
twif;tyif;aygif;rsm;pGmjzifh pydkif vdkufcHxm;&aom
aMumifh oHwreftvkyfESifh pydkiftvkyf cGJvkyfMuzdkY ajAmif
zGifh arwm&yfcH &awmhonf/
Zmwfvrf;urNyD;ao;/ 0DuDvdcfpfrS ,dkpdrfhxGuf
vmwJhzdkifrsm; wpfzdkifcsif; wpfpcsif; zGMuwmeJY trQ EdkifiH
wpfckcsif;tvdkuf jyemrsm;u rD;cdk; ~uGufavQmuf/
tar&duef tpdk;&uawmh 0DuDvdcfpf wnfaxmifol

*sLvD,ef tufpfqef; (Julian Assange) udk tao


owfcsifaeonf/ 9^11 tMurf;zufrD;arT;ol tdkprm
bifvm'ifNyD;vQif 'kwd,&efolawmfpm&if; oGif;vdkufNyD/
xHk;pHtwdkif; tar&duefwdkYu olwdkYydkif&mEdkif&m EdkifiH
wum&JtzGJY (Interpol) ESifh tufpfqef;udk zrf;0&rf; xkwf
vdkufNyD/ tar&duefBuD; &Suf&rf;&rf; pdwfqdk;NyDqdkawmh
tufpfqef;udk b,fEdkifiHrS tck vufcHrxm;&Jawmh/
0DuDvdcfpfwnfaxmifol zcifBuD; [wfumtufpfqef;
b,fa&mufaeNyDvJ? ol b,folvJ/
*sLvD,ef tufpfqef;
*sLvD,ef tufpfqef;udk MopaMw;vsEdkifiH
jyZmwfvkyfief; vkyfudkifol rdbESpfOD;rS arG;zGm;cJhNyD; ,ck
touf 39 ESpf&SdNyDjzpfonf/ olYtaru tifrwef
Pf&nfjrifhwJh uav;[k olYtaMumif; jyefajymjyonf/
olru 1987 ckESpf? tufpfqef; 16 ESpfom; t&G,fwGif
Commodore 64 uGefysLwmBuD;wpfvHk; 0,fay;vdkuf
onf/ tufpfqef;u olYuGefysLwmtwGuf tifwmeuf
csdwfzdkY modem wpfck0,fNyD;aemuf urmhuGefysLwm
uGef,ufBuD;xJuwqifh ol c&D; pwifygawmhonf/
]ppfwk&if upm;&ovdkyJ? tifwmeufay:rSm
arTaESmuf&wm odyf pdwf0ifpm;zdkYaumif;w,f? ykpmawG
tm;BuD;yJ} [k tufpfqif;csfu e,l;a,mcfhum r*Zif;udk
wpfcgu ajymjyzl;onf/ olYrdcifu olYom;udk rnfonfh
bmoma&; MoZmatmufrSmrS rxm;ayr,fh tufpfqef;
[m odyfEl;nHhaMumif;? aysmfaysmfaewwfaMumif;? wd&dpmef
awGeJY pum;ajymaewwfaMumif;? jrifovdkxifovdk
vkyfcsifwJh pdwfjyif;jyaMumif; ajymonf/ MopaMw;vs
rJvfbkef;wuodkvfwGif ocsFmESifh &lyaA' txl;jyK avh
vmcJhonf/
tufpfqef;u tifrwef rdk;ysHatmif ayGvD
IyfaxG;aewJh uGefysLwmpepfrsm;udk xGif;azmuf (hack)
Edkifoljzpfonf/ pmBuD;ayBuD;rsm;vnf; tl;trl; zwf
onf/ tmz&du c&D;xGuf&wm tESpfNcdKufqHk;[k ajym
wwfonf/ touf 18 ESpfwGif tdrfaxmifjyKcJhNyD; uav;
wpfa,muf&cJhonf/ olESifh qufqHa&; rajyvnfrI
aMumifh ZeD;onfu uav;i,fac:NyD; olYudk ypfoGm;cJh
onf/
MopaMw;vswGif bPftaumifh 31 ck [wfcf
vkyfjcif;aMumifh w&m;pGJcH&NyD; aiGtenf;i,f avsmfaMu;
ay; vGwfajrmufcJhonf/ aemufydkif; olYtm&Hk ajymif;vm

onf/ tpdk;&awG&JU tm;enf;csufawG trSm;awGudk


tifwmeufay:uaezGifhcsr,fhya&mzuf&Sife,f[wfum
jzpfzdkY BudK;pm;vmonf/ olYbavmh*f IQ.org rSm vlodrsm;
NyD; ocsFm? zavmfaqmfzDuae tD&eftpdk;& qifqmwm;jrpf
rI txd olYtjrif rsKd;pHk a&;xm;onf/
2006 ckESpfwGifawmh EdkifiHa&;vIyf&Sm;ol
wpfydkif;? *sme,fvpfwpfydkif; ydk;0ifNyD; WikiLeaks udk
pwif xlaxmifonf/ ttdyfarh? tpm;arhjzifh tvkyf
vkyfonf/ 0efxrf;tenf;i,f? aAmfvefwD,m t
csKdU jzifh ol tvkyf oJBuD;rJBuD; vkyfawmhonf/ EdkifiHaygif;pHk
c&D;xGufNyD; uGefysLwpfvHk;? ausmydk;tdwf wpfvHk;jzifh
MuHK&musyef; tdyfwwfol? jzpfovdk aewwfol jzpfonf/
0DuDvdcfu tpdk;&rsm;? aumfydka&;&Sif;rsm;?
ausmfMum;olrsm;&JU twGif;owif;teYHaygif;pHkudk twd
tusudk EdIufazmfjyjcif;jzpfonf/ tcsuftvuf tif
azmfar&Sif;awGu twdtusygvm;? b,fu&vJ? olYudk
ar;&if b,fawmhrS jyefrajzwmu olYp&dkuf obm0/
tufpfqef;u CNN tifwmAsL;wGif ajymjy
zl;wm &Sdonf/ ]vlawGu 0DuDvdcfpfu vHk;0rSefuef
,HkMunf&wJh owif;tcsuftvufawG ay;w,fvdkY ,Hk
MunfvmMuw,f/ bmaMumifhvJqdkawmh usaemfwdkYu
owif;Zmwfvrf;awG&JU rlv tcsuftvuf &if;jrpfawG
(primary source) awGudk csay;EdkifvdkY? NyD;rS tJ'Dhtcsuf
tvufawGtay: oHk;oyfa&;Muwm/ primary source
rygbJ b,fawmhrS &rf;azmfjywm r&Sdbl;/ 'gaMumifh
usaemfwdkYudk ,HkMuwmaygY} [k ajymxm;onf/ wu,f
vnf; olu zGufxm;wJh rlv&if;jrpf tEIdufaumif;ol/
,ckESpf ZlvdkifwGif tmz*efppfyGJeJY ywfoufwJh
vQKdU0Suftaxmuftxm; 90000 ausmftxd olY0bf
qdk'fu xkwfjzefYcJhonf/ tar&duefordkif;wGif yxrqHk;
axmufvSrf;a&; tcsuftvuf ,dkpdrfhrIBuD; pjzpfcJhjcif;
yif/ atmufwdkbmwGif 0DuDvdcfpfu tD&wf ppfyGJeJY
ywfoufwJh taxmuftxm;awGzdkifawG xyfxkwf
onf/ oHwrefqdkif&m tcsuftvufaygif; 250000
0bfqdk'fay: wifay;cJhjyefonf/
vlxkuawmh 0DuDvdcfpfudk vGwfvyfpGm ajymqdk
cGifhtwGuf csD;usL; axmyemMuonf/ odkYaomf tdrfjzL
awmf? yifw*Geftygt0if tpdk;&trsm;pku urmYvHkjcHKa&;
zsufvdkzsufqD; vkyfaewJh 0bfqdk'f[k owfrSwfNyD;
tufpfqef;udk trsKd;rsKd; Ncdrf;ajcmufxm;Muonf/
105

tufpfqef;udk cspfol rkef;olrsm;tMum; Asmrsm;


vGefqGJaeMuonf/ olYausmfMum;rItwGuf wdkif;rf r*Zif;
u 'pf*spfw,facwf&JU wpfESpfwm txl;cRefqHk; yk*Kdvfqk
csD;jrifhvdkufonf/ wqufxJ olYt&dyfrnf;u aemufu
vdkufvmonf/ qGD'ifEdkifiHwGif vdif&mZ0wfrI usL;vGefcJh
onfqdkyJ/ pawmh[krf; w&m;&Hk;u rdef;uav;wpfOD;udk
t"r jyKusifhrItwGuf tufpfqef;udk zrf;0&rf; xkwfvdkuf
NyD/ jypfrIajrmufvQif ESpfESpf axmif'PfuscH&rnf/ tif
wmydkvfuvnf; vkdufaeNyD/ tm;vHk;uawmh oddaeonf/
tar&duef aemufuG,frSm &Sdaew,fqdkwm/
tufpfqef;&JU cH,lcsufESifh oDtdk&Duawmh &Sif;
aeonf/ wpfurmvHk; vHk;0 vHk;0 yGifhvif;jrifoma&; (total transparency) &SdzdkY? vGwfvyfpGm ajymqdkcGifh&SdzdkYwJh/
olYtwGuf jyem &Sd&Sd r&Sdxuf? tar&duef
twGufawmh tusyf&dkufukefonf/ &k&Sm;EdkifiHudk rmzD;
,m;EdkifiH[k tar&duefu aemufuG,frS owfrSwfxm;
wm ay:oGm;NyD/ tmz*ef ppfa&;vSKdUcsufrsm; ay:ukefNyD;?
umZdkif;tpdk;&tay: tar&duef t,HktMunfr&Sdwm xif
&Sm;aeonf/ vufeuf ta&mif;t0,fudp rl;,pf aq;0g;
udpawG &Sdaeonf/ puFmyl0g&ifh0efBuD; vDuGrf,lu
tmpD,HxJwGif jrefrm? uarm'D;,m;? vmtdkwdkYrSm w&kwf
tifazmfrmrsm; jzpfaeaMumif;? tpnf;ta0; vkyfNyD;
em&Dtenf;i,ftwGif; w&kwfowif;ay; vkyfEdkifaMumif;
zGifhcsxm;wm ygaeonf/ a'o toD;oD;&Sd tar&duef
oHwrefrsm;tzdkYvnf; rsufESmysufp&m jzpfaeovdk
touftE&m,f pdk;&drfp&mrsm; &Sdaeonf/
vDuG,f,kuyif jrefrmppfacgif;aqmifrsm;rSm
rdkufrJxHkxdkif; 'Hk;a0;olrsm;jzpfonf[k qdkcJhaMumif;udk
0DuDvdcfpfu zGihfcsonf/
0DuDvdcfpfxJwGif jrefrmEdkifiH twGufvnf;
vQKdU0Suf ay;ydkYwJh tcsuftvuf 1864 yg&Sdaeonf/
bmawGvJ/ a&SUwGif oHwref? aemufwGif pydkifvkyfaewJh
tar&duef oHtrIxrf;awG ppftpdk;&tay: bmajymrvJ/
,ufawmudp bmawGjzpfcJhovJ/ a':atmifqef;pkMunf
ESifh twdkuftcHwdkYtay: bma0zefcsufay;rvJ/ olYwdkY
tusKd;pD;yGm;u bmjzpfrvJ/ w&kwfudk usm;uefzdkY jref
rmEdkifiHudk b,fvdk upm;rvJ/ xkdvQKdU0Suftxkwfrsm;
ajzzdkY tm;vHk; apmifharQmfaeMuonf/
cs,f&Drdk;oJ
&nfnGef;/ CNN, the New York Times
106

,ck&ufydkif; owif;acgif;BuD;rsm;wGif tar


&duefoH&Hk; vQKdU0Suf tpD&ifcHcsufrsm;udk 0DuDvdcfrS
zGifhcsaomaMumifh tpdk;&rsm; tBuD;tus,f t&SufvHk;uGJ
aeMu&onf/
xdktcsufu tifazmfar;&Sif;acwfwGif tmPm
yg0g&JU oabmtESpfom& vHk;0 eufeufIdif;Idif; ajymif;vJ
aejcif;udk vSpf[ azmfnGef;aeonf/
a&S;OD;uwnf;u wdkif;jynf odkYr[kwf EdkifiH
awmfwGif tmPma&,Ofu &SdESifhxm;onf/ a&G;aumuf
wifajrmufvdkYyJ jzpfjzpf rw&m; odrf;ydkufvdkYyJ jzpfjzpf
tmPmudk csKyfudkifxm;Edkifolonf EdkifiHudk xdef;csKyf
xm;oljzpfonf/ tJ'D armf',fyHkpHatmufrSm wpfOD;csif;
pDu ttkyfcsKyfcH? tzdESdyfcH jzpf&onf/ tcGifhomrS rJay;cGifh?
tcGefaqmifcGifhrsm;jzifh ajyma&;qdkwm tenf;i,f &Mu
onf/ odkYaomf rMumrDu a&pD;aMumif; ajymif;oGm;NyD/
tmPmyg0gu EdkifiHom; wpfOD;csif;qD vufxJ
a&mufvmwmaMumifh tkyfpkzGJY tkyfcsKyfolwdkY tmPmrsm;
txdtcdkuf rsm;vmonf/
tifwmeufudk t&if pOf;pm;Munfhyg/ uGefysL
wmcsif; uGef,ufzGJY csdwfqufEdkifrIudk ppfat;acwf
txGwfa&mufcsdef 1960 jynfhvGefESpfrsm;wGif pwif
xGifEdkifcJhjcif;jzpfonf/ tar&duef&JU EsLuvD;,m;
vkyfief;rsm;eJY ppfa&;vHkjcHKrI &SdapzdkY yifw*GefwGif pwifcJh
jcif; jzpfonf/ A[dkrJhzdkY? xufatmuftrdefYay;pepf (hierarchy) vHk;0 rxm;zdkY &nf&G,fcsuf&Sd&Sd wnfaqmufcJhMu
jcif; jzpfonf/ 'gayrhJ tJ'DtcsdefrSm vltenf;pkavmufom
a&SUrSm 'pf*spfw,fawmfvSefa&; jzpfxGef;vmawmhr,f
qdkwm &dyfrdonf/ tifwmeufudk A[dkudkjyKNyD; wpfOD;
csif;pDudk tcGifhtmPm tyfESif;awmhr,fqdkwm cefYrSef;
rdcJhMuonf/
'DvdkeJY 'kwd, a&pD;aMumif;udk a&mufvmonf/
ukefxkwfvkyfrI jzpfpOfrSmyg tajymif;tvJawG &Sdvm
onf/ tifazmfar;&Sif;qdkwm owif;rufaqhcsf ydkY&HkrQ
ruawmh/ tqifhjrifh pD;yGm;a&; vkyfief;rsm;twGuf
tGefvdkif; 0efaqmiffrIay;zdkYawG wGifus,fvmonf/
tGefvdkif;jzifh acwfopf vlrItaqmufttHkeJY ukefxkwf
vkyfwJh vkyfief; yHkpHopfawG wnfaxmifvmMuonf/
,ck wwd, a&pD;aMumif;rSmawmh wpfOD;csif;
pDeJY atmufajcvlxk wl&mwl&m aygif;pnf; vkyfaqmif
EdkifzdkY wHcg;yGifhvmonf/ wpfOD;csif; aygif;pnf; nDnGwfrI

uGef,ufzGJU &mpkESpfrS 0DuDvdcfpf&JU yg0g


pGrf;tm;rsm;jzifh tpdk;&rsm;udk usm;uef wnfhrwfay; Edkif
rnf/ Oyrm AD,uferfppfyGJuae tar&duef jyef&kyfodrf;zdkY
tar&duefvlxku civil society jzifhwGef;tm;ay;cJhjcif;
rsKd;rsm;pGm jzpfvmrnf/
uaeY wpfOD;csif;pD&JU pkaygif;vIyf&Sm;rI pGrf;tm;
yrmPu rdk;ysHvmonf/ tifazmfar;&Sif;awG urmvHk;csD
ysHUESHYrIu tpdk;&rsm;&JU xdef;csKyfrI ,E&m;udk ,dkifeJY vmap
onf/ *vdkb,f aiGaMu;vkyfief;rSm wwd, a&pD;aMumif;
&JU tusKd;tjrwf jzpfonf/ tifwmeufudk toHk;jyKNyD;
xkeJYxnfeJY aiGaMu;rsm; xdxda&mufa&muf urmywf
pD;aeonf/ tpdk;&rsm;&JU wpfOD;csif; ydkifqdkifrI tay:
0ifa&muf pGufzufrIudk a&Smif&Sm;vmEdkifonf/ aumfydka&;
&Sif;awGu aps;uGufeJY okawoevkyfief; awGudk a'o
tESH urmjzeYf vkyfaqmifvmMuonf/
1992 ckESpf pufwifbmrSm a*smhqdk;a&mhpfu
t*FvefbPfudk oGm;tyfzdkY a':vm 10 bDvD,Hudk xkwf
ydk; o,fydkuf oGm;cJh&onf/ tck olYuGefysLwmay:rSm
armuffpfudk uvpfvdkuf&HkESifh udpNyD;oGm;onf/ odkYaomf
jyemu tifwmeuf uGef,ufudk xdk;azmufvmrnfh
[wfumwdkY&ef? tifazmfar;&Sif;pepf wpfckvHk; zsufvdk
zsufqD;vkyfrnfh aqmYzf0JAdkif;,yfpfrsm; &efuay:vm
onf/ aemuf t,fcdkif'g tMurf;zufrsm;u qdkufbmpayh
udk toHk;csNyD; olwdkY&JU trkef;awG? *sD[wfawGeJY aoG;cif;
atmifyGJqifzdkY pDpOfMuonf/

wu,fawmh urmwpfckvHk; uGef,ufzGJYrIu


tjyKoabmaqmifwJh enf;vrf;rsm;jzifh EdkifiHawmf
tmPmrsm;udk xdef;nday;ygonf/ tGefvdkif;rS vlxk
pnf;&Hk;rIawG &,lEdkifonf/ ajrjrKyfrdkif; z,f&Sm;a&;vdk
urfydef;rsm;? obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;vdk vIyf
&Sm;rIrsm;twGuf atmifjrifatmif tifwmeufu aqmf
MoEdkifonf/ tzGJYtpnf;rsm;eJY ygwDrsm;twGuf EdkifiHa&;
rJqG,fpnf;&Hk;zdkYeJY vlxkyg0ifr,fh ay:vpDrsm; csrSwfzdkY
us,fus,fjyefYjyefY toHk;jyKvmEdkifrnf/ wzufrSmvnf;
tifwmeufudk vlxk ydkifydkifEdkifEdkif toHk;csrSm aMumuf
aewJh tpdk;&rsm; &Sdaeao;onf/
b,fvdkyJjzpfjzpf rdk;ay:uGef,ufzGJYrIwGif w&kwf
avmuf jrefqefwJhEdkfifiH r&Sd[kyif qdk&ygrnf/ vuf&Sd tif
wmeuf toHk;jyKol oef; 420 eJY bavmh*g oef; 50 eD;yg;
&Sdaeonf/ w&kwftpdk;&u tifwmeuf&J 4 aomif;
xm;NyD; EdkifiHjcm; 0bfqdk'fawG xdfef;csKyfayr,fh? toHk;jyKol
vli,fxku tuif;yg;onf/ tpdk;& udk,fwdkifuvnf;
pD;yGm;a&; ,E&m;twGuf tifwmeufudk r&Sdrjzpf vufcH
zGifhay;xm;&awG &Sdaeonf/
Edkb,fqk&Sif vla&Smifbdkqdk&if axmifrusrD
tajccHOya' tcef; 8 jyifqifzdkYtwGuf tGefvdkif;jzifh
urfydef; vIyf&Sm;cJhjcif; jzpfonf/ w&kwf 'Drdkua&pDjyKjyif
ajymif;vJEdkifzdkY 24 em&Dwdkif; vl 10000 ausmf&JU
axmufcH vufrSwf &&SdcJhonf/ tkyfcsKyfol ydwfyifxm;wJh
107

tjrift,ltqudk 'Davmuf jrefjrefqefqef &S,f,m


vkyfEdkifwm w&kwfordkif;wGif r&Sdao;[k qdkMuonf/
1980 jynfhvGefaESmif;ydkif;rSm yGifhvif;jrifomrI
&Sda&;qdkwJh ]*vufpfaemh} t,ltqu qdkAD,ufjynf
axmifpkudk ed*Hk;csKyf apcJhonf/ ,ck 0DuDvdcfpfrSm tvm;wl
tusKd;oufa&mufrIrsKd; jzpfrnf[k rajymEdkif/ 0DuDvdcfpfu
uGef,ufzGJYurmae wpfOD;csif;&JU pGrf;aqmif&nfawGudk
todtrSwfjyKxm;onf/ urmh tBuD;qHk; tmPmydkuf
xm;oludk pdefac:rIrsm; vkyfvmonf/ tar&duefppfwyfeJY
oHwref todkif;t0dkif;udk pdwftaESmifh,SufawG ay;vdkuf
onf/ vHk;0yGifhvif; jrifomrI&Sda&; (total transparency) qdkwJh t,ltq wpfckudk wifoGif;vmonf/
uGef,ufzGJYurmatmufwGif ]ppfyGJ? oHcif;
wrefcif;? bpfZeuf? rD'D,m? vlYtzGJYtpnf;wdkYrSm wpfck
eJYwpfck tjyeftvSef csdwfqufvmaeonf/ tar&duef
udk,fwdkifvnf; ]uGef,ufzGJY&mpkESpf} (networked century) atmufwGif tpdwftydkif; wpfcktjzpfom &SdawmY rnf/
2010 Zefe0g&DvwGif tar&duefEdkif iHjcm;a&;
0efBuD; [Dvm&Duvifwefu vGwfvyfpGm ajymqdkpnf;&Hk;
cGifhtwGuf qkdufbmyg0gudk toHk;jyKNyD; wpfOD;csif;
uGef,ufzGJYMuzdkY wdkufwGef;cJYonf/ enf;ynmudk tvGJ
roHk;MuzdkYvnf; owday;cJhonf/ odkYaomf olr&nfnGef;
cJhwJh uGef,ufzGJYurmudk tarSmifjcrf; a&mufapr,fh
enf;ynmqdk;qdk;wGif 0DuDvdcfpf yHkpHrsKd; rygcJh/
,ck 0DuDvdcfpfrSm ajzcsvdkufwJh tcsuftvuf
rsm;rSm rkefwdkif;wpfckuJhodkY usef&pfcJhonf/ 0DuDvdcfpfrSm
'pf*spfw,f awmfvSefa&;&JU tpdwftydkif; wpfckjzpfonf/
'pf*spfw,fawmfvSefa&;&JU tajymif;tvJyg0grSm 15 &mpk
yHkESdyfpuf awmfvSefa&;aMumifh jzpfcJhwJh tajymif;vJrsm;
xuf ravsmYenf;[k usdef;ao qdk&awmhrnf/
uGef,ufzGJY&mpkwGif wDxGif qef;opfrIrsm;eJY
twl yav,mopfrsm; 0ifvmonf/ t&mtm;vHk;uJhodkY
yif tqdk;taumif; toGm;ESpfzuf&Sdaernf/ txdtcdkuf
ESifh tuJqwfrIrsm; &SdEdkifonf/ tpdk;&rsm;&JU ajcvSrf;wdkif;
vkyfaqmifrIwdkif;udk vlxku tukefxdkxGif; odjrif
aew,f qdkwmudk azmfjyonf/
t*jref
&nfnTef;/ Wikileaky Power by Pierre Buhler &
Good governance by Michael Mandelbaum

108

av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf
armuynma&; r*Zif;ESihf
0bfqkd'fonf
jrefrmEkdifiH ynma&; vGwfvyfcGihf?
ynma&; w&m;rQwrIESihf
ynma&;t&nftaoG;
wdk;wuf aumif;rGefapa&;wkdYtwGuf
BudK;yrf;tm;xkwfrIwpf&yf
jzpfygonf/
armuynma&;r*Zif;odkY
ynma&;ESihfywfoufaom
owif;? umwGef;? uAsm?
aqmif;yg;? 0wKwkd? tufaq;
pmrlrsm; ay;ydkYyg&ef
av;pm;pGm zdwfac:tyfygonf/
aus;Zl;wifpGmjzihf
t,f'DwmtzJGU
editors@maukkha.org
maukkha@gmail.com

vGrf;qGwfjcif;
ebl;EG,fwuf? oifaygif;jrufESihf
ql;cufcsKHawG? umqD;avonfh
ajrvdrfaumufajy;? vrf;uav;/
vrf;uav;xdyf? acsmif;ndK&dyf
tdyfonfha,musfm;? Edk;xoGm;odkY
tm;rmefxnfpGm? wnfjidrfpGmvQif
&Gmom;rsm;pG? udk,fxlxonfh
rlvwef;ausmif;? tkdEGrf;a[mif;vQif
rajymif;rvJ &SdaeqJ
trdk;tum aygufvdkYjyJ/
wpfcsdefwkef;u? vrf;rSvQif
&Gmhuav;awG? wayayESihf
om;a&uGif;ypf? avmufpmypfESihf
npfwD;npfywf? &efjzpfowfESihf
yg;pyfrSqJ? vufuqGJESihf
wGJvJESyfacs;? carmufaqG;ESihf
ta&;tzwf? twGufwwfzdkY
r&yfrem;? ausmif;wufoGm;\
&Snfvsm;cJhjyD umvonf
ESpfaygif;rsm;pGm MumcJhjyD
ausmif;av;rS oif,lMuonfh
ynmhtarG? vef;qef;a0
pdkjynf*kPf0ifh? tajcjrifhvsuf
&GmESihf ausmif;? vrf;aMumif;udk
apmif;rMunfh? rSwfrodaom
wynfhrsm;pGm? jrdKU MuD;rSm
pOf;pm;Munfhaomf vGrf;p&m/

vrf;udkeif;? ausmif;0if;okdY
rysif;r&d? PftodESihf
wynfhtaygif;? wwfapaMumif;wGuf
acgif;aygif;udkifpGJ? wkdufyHkrnf;ESihf
&ifxJoHk;em? aeYpOfvm
q&mpm;rQ? rusef&atmif
ydkYcsjrJom? tdkq&mvnf;
ocFg&aemuf? waumufaumuf
r&SdawmhjyD? b,fqDa&muf
ausmif;uav;? rsuf&nfwaygufayguf/

armifarmifjidrf;at;
jrm;ewfarmifr*Zif;
1998? Zlvdkifv/
(teDay:u Mu,fjzLyGihf uAsmrsm;rS....)
109

tifwmAsL;

r*Fvm ESpfopfyg OD;ausmfol/


yxrqHk;taeeJY vuf&Sd OD;ausmfolwdkY&JU vlrIa&;? ynma&; vIyf&Sm;rI
tajctaeawGudk ajymjyay;yg cifAsm/
ynma&;u uRefawmfwdkYtck uav;awG?
uav;awGqkdwmu 'Dav;wef;uae udk;wef;txd
t*Fvdyfpm tajccH oifwef;awG zGifhaew,f/ tJ'gu
oHk;ESpfavmuf&SdNyD vkyfaewm/ tckkavmavmq,fq,f
vlBuD;ydkif;aygY? q,fwef;atmifuaeNyD;awmh wuodkvf
bGJU& txdaygY/ zdk;pau;vf t*Fvdyfpmoifwef; pzGifhaeNyD/
tJ'gudk toif;u q&mrawGtjyif aAmfvefwD,m q&mr
awGuvnf; oifoifay;aew,f/ 'DaeYqdk q&mrawG
awmfawmfvmMuw,f/ q&mrat;rmwdkY? aemuf
a':rmvmwdkYvnf; vmMuw,f/
'Dacwfuav;awG&JUynma&;tajctaeeJYywfoufNyD;OD;ausmfol&JU
oabmxm;tjrifudk &Sif;jyay;yg/
'Dacwftajctaeuawmh uRefawmfrodbl;/
uRefawmfhudk,fawGU aygY/ uRefawmfu 'D 59 ckuae uRef
awmf 62 vufxufrSm uRefawmfu ynma&;eJY BuD;jyif;
vm&w,f/ tJ'DrSm uRefawmfu t"du t*Fvdyfpm csKdU,Gif;
w,f/ 0goemvnf; rygawmh ynma&;udk 0goem ygrvm
bl;/ ygrvmawmh tckBuD;vmwJh tcgusawmh ynma&;u
ta&;BuD;rSef; odvmw,f/ odayr,fh udk,fuoifzdkY rjzpf
awmhbl;/ rjzpfawmh rsKd;qufopf uav;awGudk t"du
xm;NyD; oifay;wmaygY/
rsufarSmufacwf uav;vli,fawG&JU ynma&; tajctaeu
b,fvdk &SdygovJ/
'DacwfrSmawmh ynma&;wif r[kwfygbl;/
usef;rm a&;aum vlrIa&;yg tm;vHk; tm;enf;aew,f/
tm;enf;vmwmudk uRefawmfwkdYu tm;ay;&r,f/
110

udkausmfol&JU
pum;vufaqmif
tem*wftwGuf? wdkif;jynftwGuf uRefawmfwdkY jrefrm
vlrsKd;awGtwGuf taumif;qHk;jzpfatmif t"du uRef
awmfwdkYu rsKd;qufopfawGudk tm;ay;&r,f/ vli,f
awGqdk udk,f0goemygwJhtavQmuf yef;csDqdk yef;csD?
ynma&;qdkvnf; ynma&;aygY/ tEkynmqdk tEky
nmaygY/ tm;ay;rIawGvkyfr,f/
,aeY jynfy wdkif;jynfawGrSm ynmoifMum; aeMuwJh jrefrm
vli,fawGudk wdkif;jynftem*wf a&SUa&;twGuf OD;ausmfol taeeJY
bmrsm; rSmMum;csif ygovJ/
jyifyu vli,fawGuvnf; olwdkYoGm;csifvdkY
oGm;Muwm r[kwfbl;/ udk,fhEdkifiHu aecGmNyD;awmh jyif
yrSm b,folrS aecsifwm r[kwfbl;/ udk,fhwdkif;jynfu
tm;vHk; bufpHkaumif;wJh tcsdefus&if 'DrSmyJ aeMur,fh
uav;awGyg/ tck EdkifiHjcm; a&mufaewJh ynma&;
xl;cRefwJh uav;awG? odyHynm xl;cRefwJh uav;awG?
aq;ynm xl;cRefwJh uav;awG trsm;BuD;yJ/ 'g[m uRef
awmfhtwGuf uRefawmfwdkY EdkifiHtwGuf epfemqHk;IH;rIawG
jzpfwmaygh/ 'gayr,fh olwdkY wwfuRrf;vmwJh ynmeJY
uRefawmfwdkY wdkif;jynfudk wcsdefcsdefawmh vmNyD; tvkyf
tauR;jyKw,fyJ ajymajym/ udk,f0goemygwJh tvkyfudk
vmNyD;vkyfwmyJjzpfjzpfudk,fhtrdEdkifiHudk jyefvmMur,fvdkY
uRefawmfu ,HkMunfxm;w,f/ 'gayrJh tcsdefqdkwm awmh
'g apmifh&OD;rSmaygY/
jrefrmEdkifiHynma&;eJYywfoufNyD; bmrsm; jznfhpGuf ajymMum;csif
ygao;vJ/
ynma&;eJYywfoufvdkY tm;vHk; ynma&; qdk
awmh bufpHkaygY/ ynma&;yJjzpfjzpf? tEkynmyJjzpfjzpf/
aq;ynmyJjzpfjzpf tm;vHk;&JU um&dkufwmawG? vl
wpfa,muf&JU um&dkufwm uRefawmfh aqmifyk'fvdkaygY/

rsKd;
quf
opf
awG
udk
tm;
ay;
&
r,f

udk,fhvrf;udk,foGm;/ udk,fhtvkyf tvkyfawG rsm;aewJhMum;u tckvdk ajzMum;ay;wJhtwGuf


udk,fvkyf? udk,fhoDv udk,fvHkzdkY OD;ausmfoludk uRefawmfwdkY aus;Zl;trsm;BuD; wifygw,f/
ta&;BuD;w,f/ oDvvHkrS b,f
vkyfief;rqdk vlrIa&; vkyfief;yJjzpfjzpf? ynma&;yJjzpfjzpf?
armuynma&; r*Zif; t,f'DwmtzGJU u
usef;rma&;yJjzpfjzpf oDvvHkw,fqdk 'gtrsm;BuD;
tifwmAsL;onf/
wdkif;jynftwGufaumif;r,f/ wdkif;jynftwGufaumif;rS
(1 &uf? Zefe0g&Dv? 2010 ckESpf)
udk,fhtwGufvnf;aumif;r,f/ udk,faumif;rS wdkif;jynf
uaumif;rSm udk,fudk,fwdkifaumif;zdkY trsm;eJY BudK;pm;
&r,f/
111

udk&JvGif ajymwJh
acwf? tEkynm? vli,feJY EkdifiHa&;
atmifjrif/
/ udk&JvGif jzwfoef;vmcJh&wJh *DwavmurSm b,fvdk BudK;pm;
cJh&w,fqdkwmudk ,aeY acwfvli,fawG odzdkY ajymjyay;ygcifAsm
udk&JvGif/
/ *DwavmurSmawmh 0goemaygY.... pwmawmh0goem
eJY pwmygyJ/ [dkwkef;uawmh ausmif;awG bmawGvnf; r&Sdbl;/ todkif;
t0dkif;? rdb? armifESr todkif;t0dkif;? rdom;pk todkif;t0dkif;u 'Dvdk *Dw
0goemygwJh olawG&Sdw,f/ aemufc&pf,mef todkif;t0dkif;u oDcsif;awG
qdkMuw,fav/ tJ'Dvdk aw;oDcsif;eJYuawmh ,Ofyg; vmcJhwmaygY/ arG;u
wnf;u... *pfwmwD;wJhtcgus *pfwmay:ptcsdefrSm udk,fha&SUrSm jywJholu
wa,muf ESpfa,mufyJ&Sdwm? tJ'g olwdkU udk tm;usNyD; *pfwmtpkwfav;
wpfvHk; tdrfu0,fay;wmeJY tJ'gav; wD;NyD;awmh toHuvnf; rSefwm
vnf;&Sd? rrSefwmvnf; &SdwmaygY/ q&muvnf; r&Sdawmh tudku
oDcsif;av; wyk'foifay;w,f/ tbdk;BuD;tdk cg;ukef;ukef; 'Dvdk wD;&w,f..
BudK;udk tJvdk? BudK; 'Dvdknd&w,f.. BudK;ndwmeJY tJ'D wD;wmav;eJY
'DvdkacgufNyD;awmh tzdk;BuD;tdk cg;ukef;ukef; atmfqdkwmaygY/
tJvdkeJY oDcsif;wyk'fwyk'fudk tMumBuD; wD;aewmyJaygY/ tJ'Dvdk
*pfwm rwD;cifrSm tjcm; instruments av;awG vG,fwmav;... bm*sm
av;&vnf; bm*smav; olrsm;rIwfwm MunfhNyD;awmh b,fvdkrIwf&
vnf; ar;MunfhNyD; bm*smav;rIwfw,f ykavGav;awG rIwfMunfhw,f/
*pfwmuawmh aemufqHk;ydwfaygY 0goemvnf;ygawmh 'Dvdk vufawG
aygufjyJypfatmif wD;ypfwmyJaygY/ emvdkYvnf; emygapuGm tm;&yg;&
wD;cJhawmh jzpfvmwmaygYav/ tajccHuawmh pepfwus roifcJh&bl;/
atmifjrif/ / udk&JvGifwdkY *DwtEkynmausmif;awG r&SdbJ udk,ftm; udk,fhudk;
BudK;pm;cJhMuNyD;? *Dworm;tjzpf atmifjrifrI &cJhyHkav;udk vli,fawGudk ajymjy
apcsifygw,f/
udk&JvGif/ / [kwfuJh tJ'gwmawmh [kwfygw,f/ udk,fhudk,fudkyJ
tm;udk;&wmaygY/ [dkwkef;uawmh tdrfu ajymw,f Check top aygY
udk,fh[mudk,fyJ oif,l&wmaygY vHk;0 q&mr&Sdbl;awmh r[kwfbl;/ 'Dvdk yJ

112

udk,fhxuf enf;enf;yg;yg; wD;wwfwJh olawGqDuaeNyD;awmh b,fvdk


udkifvnf; bmaumh'fav;awG b,fvdkudkifvnf; MunfhNyD;ar;? odwm
av;awG udk,fh[mudk,f avhusifh toHav;awG&Sm... tJvdkyJ [dk.. wD;vm
cJhwmaygY../ wjznf;jznf;eJU udk,feJY &G,fwlawGeJY? 0goemwlwJh olawGeJY
wGJrdwmaygh oDcsif;av;awGvnf; em;axmif? aemuf udk,fwwfwm
udkvnf; olwdkYudka0rQ olwdkY wwfvmwmudkvnf; udk,fhudk jyefa0rQ
aygY..? tukefvHk; share vkyfwJh oabmaygY/ 'DvdkeJY wD;0dkif;av;
axmifw,f wD;0dkif;axmifawmh taysmfwrf;av;yJ/ *pfwm 3 vHk;eJY '&rf
eJYaygY tvG,fqHk; &Edkifwm... *pfwmawmifrS vG,fvG,feJY r&bl;? *pfwm
tpkwfawGyJ/ ajym&&ifawmh rdom;pkuvnf; tv,ftvwfwef;pm;
qdkayr,fh? awmfawmfudk vdktyfwJh rdom;pkvdk jzpfaewm... ypnf;u odyf
r&Sdbl;av/ armifESruomrsm;wm [J[J ydkifqdkifrIu r&Sdbl;/
enf;enf; ydkufqH&SdwJh olaX;aumifawGus olwdkUu Instrument av;
awG 0,fvmw,f/ tJ'g olwdkYqDuae ,lwD;wmawG? bmawGvkyf&
w,fav BudK;pm;awmh BudK;pm;Muw,f/
[dkoDcsif;qdk&if &kyf&Sifu.. Asm *pfwm wD;wwfwJh tcsdefus
[dk[m jzpfvmNyD? b,fvdkajymrvnf; ... 1962 ckESpf aemufydkif;a&muf

vmNyDaygYaemf tJ'D tcsdefuqdk&if [dk[m


OD;ae0if;uvnf; ydwfqdkYwmawGu pvmNyD
[dk t0wftpm;utp r0wf&bl;? vrf;o&J
*Dw? o&kyfysuf ,Ofaus;rI qdkwmrsdK;awGeJU/
tJ'Dawmh b,fvdkvkyfovnf; qdkawmh udk,fh
[mudk,f wa,mufwnf;qdkvnf; *pfwm
av; aumufudkifNyD; &wJh oDdcsif;awGqdkaygY?
txl;ojzifh 'D*pfwm qdkwmvnf; taemuf
wdkif;u vmwJh instrument jzpfawmh/
aw;oDcsif;awGOD;qHk; BudKufwm
awmh . t*Fvdyf odDcsif;awG em;axmif&if;
jzpfvmwmyJ/ t*FvdyfoDdcsif;awG em;axmif
&w,f/ tJ'Ddwkef;u wDADawG bmawG r&Sdbl;?
&kyf&Sifqdkwmvnf;&Sm;ygw,f? 'DvdkoDcsif;udk
a&'D,dkuae uyfem;axmifNyD; a&'D,dk em;
axmif&if jrefrmhtoH? t*Fvdyfydkif;u odDcsif;
av;awGudk BudKufwJhoDcsif;qdk csufjcif;yJ?
odyfrMumbl;aygYaemf 2 acgufavmuf Mum;
113

vdkuf&ifudk &oGm;wJh oabmrsKd;


&Sdw,f/ taotcsm &wmawmh
r[kwfbl; 'gayrJh tMurf;pm;aygY/
tJ'D oDcsif;av; BudKufw,fqdk
tJvdk... tJ... ArmjynfrSm &kyf&SifeJY
ywfoufvdkY Munfh&zl;wm OD;qHk;...
[dk; i,fi,fwkef;u 10 ESpf om;
t&G,favmufuyJaygY/
Rock
Around The Clock qdkwJh ROCK
N ROLL oDcsif;aygh/ Band eJY

.[dv
k w
dk D;..'Dvw
kd D;eJY? &kyf&iS u
f sawmh
y&ufpavum; Blue Hawaii
qdkwmvmw,f/ tJvdkyJ a&mhtif&dk;
a&mhtif&dk;bk&ifaygY olwdkYqDrSm
vnf; t&G,fwlawG q,fausmfouf
awG t&rf; oabmusw,f/ y&ufp
avum;qdk Munfhw,f olu tqdk
awmf... olqdkwJh oDcsif;awGu tJ'D
a&'D,dkuvnf; zGifhaeMuqdkawmh
Mum;&wmaygY/ jrefrmhtoHrSmwif

atmifjrif/
/ ,aeU vli,fawG
twGuf pepfwus *Dwausmif;awG&SdzdkY vdk?
rvdk ajymjyay;yg/
udk&JvGif/
/ pepfwus qdk
wm 'Doifwef;uawmh vdkwmygyJ/
*pfwmrS r[kwfbl;? wjcm;[mawG
rSmvnf; vdktyfwmygyJ/ 'guawmh
tEk y nmuawmh ol u ud k , f
vnf;yJ wu,f0ifpm;wJh oljzpfrS
aygYaemf oif&HkeJYvnf; wwfwm
r[kwfbl;/ ausmif;ynmvdk r[kwf
bl; ol udk,fwdkifu... tEkynm Z
uav;? ADZ uav;ygvmrSyJ/ [dk
jzpfxGef;Edkifwm? aemufNyD;awmh 'Day:
rSmu b0 tmrcHcsuf b,fvdk
aqmufwnfr,f qdkwJh tawG;tac:
awGuvnf; &Sdw,f? [dk oif... wwf
xm;wm aumif;w,f.. EdkifiHwum
toHk;jyKaewJh EkwfpfawG tac:
ta0:awGeYJ ywfoufvdkY oifxm;
rubl; ADtdkatwdkY? bDbDpDwdkY awmh ydkNyD;pepfwus odwmaygh? &SdzdkY
wjcm;vdkif;awGrSmvnf; Mum;&w,f? rvdkYbl;awmh r[kwfbl;. r&Sdvnf;
vdkufem;axmif.. em;axmifNyD;.. tJvdk BudK;pm;Mu&rSmyJ/
BudK;pm;cJhwmyJ/
y&ufpavum;
Munfhw,f? y&ufpavum; 2 um;? atmifjriff/
/ *Dw[m wdkif;jynf
3 um;Munfhw,f/ NyD;awmh wjynf zGHNzdK;wdk;wufzdkY twGuf b,fvdk
uvpf&pfcsyfum;? uvpf&pfcsyfqdk ta&;yg t&ma&mufEdkifw,f qdkwm
wm t*Fvefu olusawmh wdkYacwf udk&JvGif &JU tjrifav; odyg&ap/
eJYnDwm *pfwm 3 vufeJY '&rfeJYyJ/ udk&JvGif/
/ oluawmh
Electric *pfwmay: NyDabhpf*pfwm enf;ynm&yfwck taeeJY y&dwfowf
awGbmawGeJY wD;wm &kyf&Sif qef udk qGJaqmifEkdifwmaygYav? qGJ
qefav; &dkufxm;awmh MunfhvdkY aqmifrI&Sdw,f/
aemufNyD;awmh
t&rf;aumif;w,f? tJvdkeJY twkcdk; b,fvdk ajymrvnf;? tJ'gu EdkifiH&JU

]].. arwm&SdwJh yk*Kdvfu

udk,fhudk,fudk ,HkMunfw,f/
tE&m,fu ra&m ufEkdifbl;/
udk,fhudk &efvdkaewJh olu udk,fhudk
wnfhwnfh rMunfh&Jbl;/

}}

wD;0dkif;eJY/ tJ'Dwkef;u Electric *pf


wmawmif ray:ao;bl;/ abhpfawG
bmawGudk wa,mBuD;awGeJY wD;&
w,f... qufqdkzkef;awG rIwfw,f.
'&rfeJYbmeJY/ 'gayrJh olwdkY&JU azsmf
ajzrIu Munfh&wm &kyf&SifxJrSmt&rf;
tm;usawmh rsufpdxJrSm pGJae
wm *pfwm wD;wwfwJh t&G,f
a&mufawmh 13? 14 avmufrSm
*pfwm pwD;wwfwmaygY? tJ'DrSm
i,fi,fu &cJhwJh odDcsif;awG a&mhcf
tif&dk; oDcsif;awG a&'D,dku vmwm
awG jyefem;axmifNyD;awmh vdkufwD;
114

&wm? tJvdk &kyf&Sifum; wum;qdk 3


cgavmuf jyefMunfhw,f tJ'D
um;qdk&if uvpf&pfcsyf *pfwmwD;
wmudk MunfhcsifvGef;vdkY tJvdkeJY
tm;xkwfvmawmhaygY ajym&&if?
tawGU tMuHKawGu../

wdk;wufzdkY tvm;tvm taxmuf


tul trsm;BuD; jyKygw,f/ 'gay
r,fvdkY *Dwuawmh tckrSvnf;
ay:vmwm r[kwfbl;? [dkwkef;u
vnf;. Munfhvdkuf&if ordkif;
aMumif;rSm *DweJY wdkif;jynftkyfcsKyf
wJhpepfeJY tJ'DpepfatmufrSm *Dw[m
zGHNzdK;vmwm ajymif;vJvmwmyJ/
t*Fvdyfacwf vufxufusawmh
EdkifiHjcm; taemufwdkif; wl&d,mawG
0ifvmNyD/ olwdkY Mission awGu
*DweJY oHk;NyD;? vlxkxJ qGJaqmifrI
tm;aumif;wmaygYav/ c&pf,mef
oDcsif;awGrSm qdk&if Marry Christmas wdkY? Happy New Year wdkY?
Happy Birthday wdkYu olwdkYqDu
vmwmyJ/ 0dkif;qdkMu aysmfMu? vuf
ckyf0dkif;wD; oDcsif;qdkwm wa,muf
xJjzpfyap. [dkwkef;uawmh pE&m;
wD;Muw,f/ atmf*ifaygY vQyfppfrD;
r&Sdvnf; 'gawGu oHk;vdkY&w,f?
*pfwmray:cifu bif*sdKqdkwm &Sd
ao;w,f/ tJ'gawGeJY 0dkif;qdkMu
bmrS r&Sdvnf; vufckyfwD;NyD; 0dkif;qdk
MuwmaygY/ Mission &JU qJGaqmifrIeJY
olwdkY omoemjyKwm jzpfw,f? bk&m;
&Sdcdk;rIawGu oDcsif;awGeJY qGJaqmif
vmcJhawmh aysmfvnf; aysmfapw,f?
vli,fawGrSm oDcsif; qdk&wmudk ESpf
oufw,f/
atmifjrif/
/13&ufaeYu
vGwfajrmufvmwJh a':atmifqef; pkMunf
twGuf t*Fvefuae a&mhcfpwm; U2
tzGJU u 0rf;ajrmuf *kPf,laMumif; o0Pf
vTmeJY jrefrmjynfolawGtwGuf tm;ay;
pum;udk csufjcif; xkwfjyefw,fvdkY od&yg
w,f/ U2 tzGJU &JU ,ckvdk uRefawmfwdkY
wdkif;jynftay: xm;&SdwJh apwemudk
udk&JvGifvdk *Dworm;wa,muftaeeJU

wckck ajymjy ay; apcsifygw,f/


udk&JvGif/
/ ,lwl;uawmh
*Dwuawmh tEkynmrSm pmayawG
bmawGvnf; vGwfvyf Nidrf;csrf;csif
wJh yk*dKvfawGu a&SUa&mufa&muf
oGm;MuwmyJudk;
udk,fusKd;&SmwJh olxuf
pm&ifaygY *DwavmurSm ,lwl;wdkY
bmwdkY a&mcfhtif&dk; orm;awGu

jzpfaewmav olvGwfajrmufwm
udk 0rf;ajrmufrSm... bmvdkYvnf;qdk
awmh.. ,lwl;u a&SUydkif;rSmvnf;
a':atmifqef;pkMunf vGwfajrmuf
zdkY oDcsif;qdkxm; ay;wmyJ/ olwdkY
vnf; 0rf;omw,f olwdkY'Dvdk *Dw
orm;awGa&m? urmhxdyfwef; yk*dKvf
awG udk,fwdkif a':atmifqef;pkMunf
twGuf wkefYjyef aeMuwmudk t&rf;

Love and Peace qdkwmudkt"du

vnf; 0rf;omw,f/
wdkYvnf; wwfEdkif&if...
ajymcGifh&&if ajymcsifw,f? oDcsif;
qdkcGihf&&if a':pktwGuf? a':atmif
qef;pkMunftwGuf
a&;xm;wJh
oDcsif;awG&Sdw,f/ qdkcsifw,f 'DrSm
u qdkcGifh r&bl;/ ,lwl;yJ urmu
odatmif ajymay;aewmyg/

cifrifMuw,f/ udk,fwdkifvnf;yJ
Nidrf;csrf;wm vdkcsifw,f? aemifvGwf
ajrmufwm vdkcsifw,f vGwfvGwf
vyfvyf oDdcsif;qdkwmawG.. bmawG..
vdkcsifw,f/ oDcsif; qdkwJholu
r[kwfw&kwfawG qdkaevdkYvnf;
b,folrS tm;ay;rSm r[kwfbl;/
ol[mol b,favmufBuD; toH
aumif;aeaumif;ae a&;wmudk
vnf; BudKufrSm r[kwfbl;/ apmapm
ut"dyg ,v
f nf;&Sw
d ,f..a':pq
k w
kd m
awmh wurmvHk;&JU acgif;aqmifvdk

atmifjrif /
/ud k & J v G i f t aeeJ Y
vli,fawGudk ajymjycsifwmav;awG ajym
ay;apvdkygw,f/
udk&JvGif/
/vl i ,f a wG u
115

awmh tem*wftwGuf vlBuD;qdkjyD;


ajymaeMubJav/ 'gtxl; ajymp&m
rvdkawmhbl;/ ukd,fusifhoDvu
awmh. tm;xkwf&if; vHkatmif
BudK;pm;Mu&r,f/ udk,fusifhoDv
bmvJ qdkwmudk odwJh yk*dKvfawGar;/
ausmif;awG? bmawGrSm 'gawGu
oifwm aysmufaeawmh ig;yg;oDv
qdkwm bmrSef; rodMuawmhbl;
jzpfaew,f/ yg;pyfuawmh &Gwfae
wmavmufyJ jzpfwmaygY tJ'gudk
cg;0wf ykqdk;vdk jrJ&r,f qdkwmudk
vli,fawGudk ajymcsifw,f/ wu,f
vdkw,f igyg;oDvudk usdK;&ifvnf;
jyef aqmufwnf&r,f usdK;oGm;
Edkifw,fav.. bmvdkYvnf;qdkawmh
udk,fu vlxJrSm aewmav
uav;awGqdkvnf; tdrf
u &dkufrSmpdk;vdkY nmajym rdwmawG
&Sdw,f
jyef a qmuf w nf & r,f
avmavmq,f t&dkuf rcH&&ifNyD;
a&mqdkNyD; nm vdkufwmygvm;vdkY
od&if igyg;oDv jyefxdef;Edkif&r,f/
[dkwkef;u oifcJh&wJh avmueDwd
wdkY? jynfolYeDwdwdkYudk tckausmif;awG
rSm roifawmh rodawmhbl;/ oif
ay;oifhw,f/ 'gawG[mvlYavmu
rSm taxmuftuljyKw,f? udk,fhBudK;
pm;rI atmifjrifrIudk wqifhjcif;

atmifjrifrIudk &r,f/ udk,fudk;uG,f


wJh bmomw&m;&JU tqHk;trvnf;
jzpfw,f/
vli,fawGudk trsm;BuD;
tm;&ygw,f/ udk,fhwdkif;jynfrSmom
ajymcGifh
r&SdwmwdkY?
bmwdkY
jzpfaevdkY/ aMumufvdkYawmh r[kwf
bl; bmajym&rSef;vnf; rodbl;
vlBuD;awGuawmh xdyfwdkuf awGU cJh
Muzl;vdkY aMumufMuwmaygY vli,f
awGu odyfMurf;Murf; wrf;wrf; xdyf
wdkufrawGU cJh&ao;bl;
aumif;rI? raumif;rI tuk
odkvfudk rdbawGucGJcGJjcm;jcm; ajymr
jywwfMubl;/
[dkwavmuqdk
b,fvdk awGU&ovJ qdkawmh
vbuf&nfqdkifrSm olwYdk 2vHk;? 3vHk;
xdk;Muw,f? avmif;upm;aygY. [dk
bufqdkifu 'dkifaygY/ 'Dbufuqdkifu
tarurtm;bl;? olrtm;awmh olY
om;av;udk tJ'DeHygwf oGm;xdk;
vdkufprf;tvkyfaumif;wJh tcsdef
rSm 'gaygufoGm;rS olwdkY tjrwfyGm;
rSm... 'gudk rvkyf&aumif;vnf; rod
bl;? &Suf& aumif;rSef;vnf; rodbl;/
'gudk oufqdkif&mu ta&;r,lbl;
vlawGrysufpD; ysufpD;
atmifav olwdkYudk qefYusi-f
wJholMu tJ'grsdK; vkyf&iff zrf; w,f/
tJvdk avmif;upm;u rvkyf wm

aumif;w,f? &GHU &Sm&if ydkaumif;


w,frJazmufwmutp taysmf
wcgavmuf aumif;w,f? rJygwJh
t&ufykvif;zGifh vdkuf&if wykvif;
xyf&r,fwdkYbmwdkY
tJ'DrSm wykvif;xJ r0wJh
aumifu tJ'Dvdk rJygwJh ykvif;awG
vdkuf0,fNyD;awmh
&atmifvdkY
aygufcsifrS aygufwm... aomuf
vdkuf&wmyJ tzwfwifw,f/
avmif ; upm;awG v nf ;
rvkyfygeJY a&SmifusOfEdkif&if taumif;
qHk;yJ/ wcgwav taysmfuae pGJ
oGm;wwfw,f/
tajccHuawmh vli,f
awG ig;yg;oDvvHkjcHKMuyg
b,fbmom0ifyJ jzpfjzpf
udk,fhbmomeJY ywfoufwJh tqHk;
trawG&Sdw,f/
tJ'gawGudk aqmufwnf
Edkif&if aumif;wmyJ/ aemufNyD;awmh
arwmpdwfarG; arwm&SdwJh yk*dKvf
u udk,fhudk,fudk ,HkMunfw,f?
tE&m,fu ra&mufEdkifbl;/
udk,fhudk &efvdkaewJh olu
udk,fYudk wnfhwnfh rMunfh&Jbl;.../
(atmifjrif awGYqHkar;jref;onf/)

f...
ejzppf O
a
f
u
Qm
r;f av
.
.
.
f
,
v
i
c
M
k
H
;
u
f
ma& ...
o
nfw
y
j
w
d
a
f
;
f
r
p
i
d
d
k
&
E
r;f w..... to
f;c
yD ye
eufjzef&ufrsm;... tqifrajy
j
h
J
r
f
c
u
;
s
c
h
f
0
f i
mudk... ckxd vufrav
.. a
;cJhjyD...
Qmv
.
f
&
f
0
r
a
a
,
G
.
,
QmEh ikd fbl;u
f&G
. ...
.
vnf; b,fqDb,frSm.... &n
m
&
d
k
c
r
d
;
f
a
p
;
f
w
;
myh g ..
r
d
m
p
f
G
.
.
e
.
h
J
.
w
u
b
r
;
f
e
jr
,q
f rD SmvJ roda
G... jr
.... pc
v
.
k
d
f
.
.
y
u
i
r
f
y
f
w
d
n
f
a
K
d
t
n
d
y
K
d
&
rH Sm
gwp&f
c
f
p
... w
&rf;jyma&.. a0;cJhjyD..... ...... .......
c
;
f
e
y
.
Jjh yD...
a0;c

a&;om;ol - ss

taMumif; odaumif;p&m (1)


E-Learning qdkwmrSm E qdkwJh pum; vHk;[m

udk &nfnGef;ygw,f/ e-learning eJY


ywfoufNyD; t"dyg,fzGifhqdkxm;wJh tajrmuftjrm;xJu
European e-learning Action Plan u e-learning
udk atmufygtwdkif; t"dyg,f zGifhqdkxm;ygw,f /

Electronic

.. the use of new multimedia technologies and the internet to improve the quality of learning by facilitating access to resources and services as well as remote
exchanges and collaboration (COM,2001: 2)

vlawmfawmfrsm;rsm;u e-learning udk online-learning eJY xl;rjcm;em;vdkY aumufcsufcs wwfMu


ygw,f/ olwdkY aumufcsufcsovdk t"duoifMum;a&;
ydkif; eSpfck[m tawmfav; wlnDwmawG &Sdygw,f/
'gayr,fh aocsmcGJjcm;Munfhr,fqdk&ifawmh ...
online-learning qdkwm
- oifMum;oleJYoif,lolMum; rsufeSmcsif;qdkif
awGYqHkrIrdsK;r&SdbJ ... (ta0;a&mufoifwef; - distance
learning - qefqef)
- tifwmeufwckwnf;udkom Mum;cHNyD; ...
-oifMum;a&;ydkif;rSmtaxmuftuljzpfap
r,fh tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mrsm; (electronic tools) udk toHk;jyKNyD;... oifMum; ydkYcswm
jzpfygw,f/
e-learning qkdwmuawmh

-oifMum;oleJYoif,lolMum; rsufeSmcsif;
qdkif awGYqHkrIrdsK;vnf; &Sdedkifovdk
-oifMum;a&;ydkif;rSmtaxmuftuljzpfap
r,fh tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mrsm; (electronic tools) udk tokH;jyKNyD;

-tifwmeufudk oifMum;a&;ydkif;twGuf vdk


tyfovdk toHk;csNyD; ... oifMum;ydkYcswmjzpfygw,f/
'gaMumifh e-learning rSm t"du yg0ifwJh t&m
awGuawmh tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mawGeJY
ywfoufwJh enf;ynm (technology) eJY tifwmeuf wdkY
jzpfygw,f/ (Technology vdkYqdk&mrSm hardware eJY
software udk qdkvdkygw,f)
tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mawGeJY ywfoufwJh
enf;ynm (technology) qdkwm bmawG yg0ifygovJ/
tifwmeufay:rSmoHk;wJh tDvufx&Gef;epffydkif;
qdkif&m ud&d,mrsm; (electronic tools) rsm;udk web1.0
and web 2.0 qdkNyD; cGJjcm;edkifygw,f/ e-learning
twGuf tJ'Dud&d,mrsm;udk toHk;csedkifygw,f/ web1.0
udk information web vdkY qdkprSwfjyKygw,f/ bmvdkY
vJqdkawmh web1.0 tools awGudk tJ'Dutm;jzifh
tifazmfar;&Sif; (information) jzefYa0zdkYtwGuf
toHk;jyKwm jzpfygw,f/ Oyrm... tGefvdkif;u qdk'fwckrSm
taxmuftuljyKpmtkyf pmwrf;awGudk ausmif;om;awG
twGuf xm;wmrdsK;/ web2.0 udkawmh social web vdkY
qdkprSwfjyKygw,f/ bmvdkYvJqdkawmh web2.0 tools
awGudk toHk;jyKMuolawGMum; eSD;aeSm zvS,fwmrsKd;awG
(interaction)? vlrIqufqHa&;awG trsm;BuD; yg0if
aevdkYjzpfygw,f/ Oyrmtjzpf... bavmh*fawG? vlrI
qufqHa&;csdwfqufjcif; (social networking)
twGuf wnfaqmufxm;wJh facebook vdk t&mawGyg/
e-learning twGuf web1.0 & web2.0 tools udk
oHk;edkifayr,fh? ckacwfaemufydkif;rSmawmh web2.0 tools
awGudkyJ oHk;vmMuygw,f/ 'guvnf; enf;ynmydkif;t&

wdk;wufvmwJhtcg vlawG[m tifwmeufay:rSm ydkNyD;


eSD;aESmzvS,f vmMuwmtay: rlwnfNyD; ajymif;vJrI wck
yg/ (e-learning rSmoHk;wJh web2.0 tools awGtaMumif;
aemufydkif;rSm tao;pdwfazmfjyygr,f)
e-learning udk b,fae&mawGrSm oHk;edkifygovJ ...
e-learning udk ynma&;ydkif;rSmomru? ya&m
zuf&Sife,fx&defeif (professional training) ydkif; rSm
vnf; t&ifwnf;u toHk;jyKcJhMuygw,f/ ynma&;ydkif;
rSmawmh rsufeSmcsif;qdkif awGYqHkwmrsKd; r&SdwJh ta0;
a&muf oifMum;a&;ydkif;rSm ydkNyD;toHk; jyKcJhMuwmudk
awGY&ygw,f/ ckcsdefrSmawmh e-learning udk ynma&;
ydkif;rSm wGifus,fpGm toHk;csvmMuayr,fh wcsKdUaom
bmom&yfrsm;jzpfMuwJh bmompum;ydkif;? pmayeJYywf
oufwJh bmom&yfawGrSm ydkNyD;toHk;jyKMuygw,f/

[m ynma&;ydkif;rSm tb,faMumifh
wGifus,fvmygovJ ...........
urmBuD;rSm acwfopfenf;ynmawG xGef;um;
vmwmeJYtrQ tDvufx&Gef;epfydkif;qdkif&m ud&d,mawG
vnf; ydkrdkxGef;um;vmygw,f/ tJ'Dud&d,mawGudktoHk;
jyKNyD;vkyfedkifwJh t&mawGvnf; rsm;jym;vmygw,f/
tvm;wlyJ kilobits per second vdkEIef;rdsK;eJY pwifcJhwJh
tifwmeuf[mvnf; ckqdk&if t&rf; ydkjrefqefwJh megabits per second EIef;rsKd;udk a&mufaeygNyD/ tJvkdwdk;
wufvmwJhenf;ynmawGudk oHk;NyD; wDxGifxm;wJh tD
vufx&Gef;epf ud&d,mawGudk oHk;NyD; pmvHk; (text)
awGomru? toH (audio)? &kyf (video)? "gwfyHk (image) pwmawGeJY jrefqefwJh tifwmeufudkoHk;NyD; quf
oG,fedkifMu? tifazmfar;&Sif;udk jzefYa0 zvS,fedkifMuyg
w,f/ tJ'Dtcg technology eJY internet qdkwm[m
vlawG&JU b0awGxJrSm r&Sdrjzpf qdkovdk jzpfvmygw,f/
e-learning

xdkodkY 'D*spfw,fvf (digital) acwfudk OD;wnf


oGm;wJh tajctaeawGudkoHk;oyfNyD; Prensky (2001)
qdkolu ckacwfvli,fawGudk "Digital Natives - native speakers of the digital language of the
computer, video games and internet"

oifMum;ol q&mq&mrrsm;udkawmh "Digital


Immigrants - those of us who were not born
into the digital world but have, at some later
118

point in our lives, become fascinated by and


adopted many or most aspects of the new
technology " vdkY ac:a0:cJhygw,f/
Prensky (2001) qdkvdkwmuawmh ckacwf
vli,fawG[m 'D*spfw,fvfacwfrSm arG;zGm;BuD;jyif;
vmNyD;? 'D*spfw,fvfydkif;qdkif&m technology awG? tif
wmeufawGeJY e*dkwnf;u ta&mw0if ,Ofyg;NyD;om;
jzpfaeolawGyg/ oifMum;ol q&mq&mrrsm;uawmh
'D*spfw,fvfacwf ra&mufcifrSm arG;zGm;cJhMuolawGjzpf
wJhtwGuf? 'D*spfw,fvfydkif;qdkif&m ud&d,mawGeJY xd
awGYrI rsm;vmwJhtcg tJ'Dt&mawGudk wjznf;jznf;
,Ofyg;vmNyD; oHk;wwfvmwm jzpfygw,f/
digital natives awGjzpfwJh ckacwf vli,f
awGudk olwdkYeJY &if;ESD;uRrf;0ifwJh technology and internet udk oHk;NyD;awmh oifMum;a&;ydkif;rSm toHk;cs
r,fqdk&if xda&mufedkifr,fvdkY ynma&;ok awoDawGu
awGY&SdvmMuygw,f/ tJ'DawGY&Sdcsuf eJYtwl technology
and internet udk toHk;cswJh e-learning qdkwm
[mvnf; ynma&;e,fy,frSm ydkrdk wGifus,fvmygw,f/
e-learning eJYywfouf txifrSm;Muaom tcsufrsm;

...(E-language wiki)
e-learning qdkwm pmoifMum;enf; pepf
wckvdkY txifrSm;wwfMuygw,f/ wu,fuawmh elearning qdkwm enf;ynm (technology) eJYyJ
oufqdkifygw,f/ ynma&;okawoDawGu pmoifenf;
pepf (pedagogy) qdkwm[m enf;ynmydkif; (technology) xuf tjrJOD;pm;ay;oifhw,fvdkY qdk prSwfjyKMuyg
w,f/ tJ'DtcsufeJYywfoufNyD; Oyrmwckay;&&if ...
wcsKdUausmif;awGrSm e-learning udk toHk; jyK
MuwJhtcg enf;ynmydkif;udk OD;pm;ay;xm;wJh electronic
tools awGudkoHk;zdkY q&mq&mrrsm;u olwdkY&JU oifcef;pm
awGudk vdkufa&mnDaxGjzpfatmif jyKjyif&ygw,f/ tJ'D
tcg pmoifenf;pepf[m enf;ynmydkif; (technology)
udkvdkufNyD; jyKjyif ajymif;vJay;&wmrsKd; jzpfoGm;ygw,f/
tJvdkenf;ynmydkif;udkyJ OD;pm;ay;wJh tcg ausmif;om;
awG wwfuRrf;atmif oifavh&SdwJh pmoifenf;pepfawG
udk toHk;jyKcGifh r&awmhyJ? &SdaewJh electronic tools

awGudk tqifajyatmif oHk;zdkYyJ OD;pm;ay;vdkuf&wJh tcg


pmoifenf;pepfawGu xda&mufrI odyfr&Sdawmhygbl;/
'gaMumifh e-learning udk toHk;jyKwJhtcgrSm
t"du owdxm;&r,fh tcsufu b,f electronic
tools udk oHk;r,fvdkY t&ifrqHk;jzwfbJ? pmoifenf;pepf
(pedagogy) udk t&if qHk;jzwfNyD;rS tJvdkpmoifenf;
rsKd;&atmif b,fvdk electronics tools udk oHk;NyD;oif&if
xda&mufedkifrvJvdkY awG;&ygr,f/
'kwd, trsm;qHk; txifrSm;MuwJh tcsufu
awmh e-learning qdkwm ]vlwdkif;twGuf? ae&mwdkif;?
tcsdefwdkif;} rSm vkyfaqmifedkifr,fvdkY txifrSm;wmyg/ elearning udk toHk;jyKr,fqdk&if t"du vdktyfwmu
awmh tay:rSmazmfjyxm;wJh enf;ynmydkif;jzpfwJh uGefysL
wmvdk tDvufx&Gefepfud&d,meJY tifwmeufyg/ tJ'gawG
udk r&&SdedkifwJh (odkYr[kwf) twdkif;twmwcktxd vHk
avmufpGm toHk;jyKcGifh r&SdwJh ae&mawGrSm (txl;ojzifh
wdk;wufzGYHNzdK;rI enf;yg;wJh zGYHNzdK;qJedkifiHawG? qif;&JEGrf;
yg;wJhywf0ef;usifrSm usifvnfaeolawGrSm) e-learning twGuf tcuftcJ jzpfedkifygw,f/ 'gtjyif tif
wmeufqdkwm? enf;ynmydkif;qdkif&mawGeJY &if;ESD;uRrf;
0ifrI r&SdolawGtwGufvnf; tcuftcJ jzpfedkifygw,f/
aemufNyD; tifwmeufeJY enf;ynmawG[m taemuf
EkdifiHu qif;oufvmwmjzpfwJhtwGuf trsm;tm;jzifh
t*Fvdyfvdkom toHk;tEIef;awGrsm;NyD; t*Fvdyfbmom
pum;udk ruRrf;0ifolawG twGufvnf; uoduatmuf
jzpfedkifygw,f/ tJvdk tifwmeufeJY enf;ynmydkif;oHk;pGJrI
rwlnDrIawGudk digital divide vdkY ac:a0:ygw,f/
wwd, trsm;qHk; txifrSm;MuwJh tcsuf
uawmh e-learning qdkwm q&mq&mrawGudk rvdk
tyfbl;qdkwmygyJ/ taxmuftul pmtkyfawG? oifcef;pm
zwfpmtkyfawGudk udk,fhbmomzwfNyD; ]'gqdk&if 'gvkyf}
qdkNyD; oif,l&wJh ae&mrsKd;rSmawmh e-learning udkoHk;&if
q&mq&mrawG rvdkawmhwm rSefuefEdkifygw,f/ 'gay
r,fh q&mq&mrawGeJY ausmif;om;awGMum; oifcef;pm
awGudk ydkYcs&mrSm ]'gqdk&if 'gvkyf} qdkwJh wvrf;oGm;rsKd;
r[kwfbJ? tjyeftvSef aqG;aEG;wmrsKd;vkyfwJh oifMum;
enf;pepfrsKd;rSmawmh? e-learning [m twef;xJrSm oif
aewmtpm;? tifwmeufay:rSm oifwmrsKd;yJ ajymif;vJ
oGm;wmyg/ 'gayr,fh oifMum;ay;aewJh (odkYr[kwf) *dkuf
(guide) vkyfay;aewJh q&mq&mrawG &SdaerS ausmif;

om;awG[m electronic tools awGudk wefzdk;&Sd&Sd olwdkY&JU


pmoif,la&;rSm toHk;csedkifrSm jzpfygw,f/ edkYr[kwf&if
awmh bavmh*fawGudk vltrsm;pk toHk;jyKMuovdk vlrI
qufqHa&; csdwfqufjcif; (social networking)
twGufyJ trsm;qHk;oHk;wmrsKd; jzpfoGm;edkifygw,f/
aemufqHk;trsm;qHk;txifrSm;MuwJh tcsuf
uawmh e-learning &SdvmwJhtcg rsufeSmcsif;qdkifNyD;
pmoifwmrsKd; (face-to-face learning) rvkdtyf
awmhbl; qdkwmygyJ/ e-learning a&m rsufESm csif;qdkif
pmoifwma&m olYbmomol aumif;wJhtcsufawG &SdwJh
twGuf ckaemufydkif;rSm ynma&;okawoDawGu tJ'D
ESpfrsKd;vHk;udk wcsdefwnf; toHk;csedkifr,fh blended
learning qdkwmudk tm;oefvmMuygw,f/ Blended
learning rSm rsufESmcsif;qdkif oifMum;a&;rSm rvkyf edkif
wJh t&mawGudk e-learning taeeJY electronic tools
awGudkoHk;NyD; oifygw,f/ tJ'Dtcg eSpfckvHk;u
aumif;usKd;awGudk &&Sdedkifygw,f/
SS

(tydkif; -2 udk xyfrHazmfjyygrnf)


References:
Holme, B., & Gardner, J. (2006). E-learning:
concepts and practice. London: Sage
E-Language. (n.d.) Retrieved April 19, 2009
from E-Language Wiki:
http://e-language.wikispaces.com/myths

119

aomufa&oefYAl; usef;rma&;twGuf aq;wpfcGufvm;?


tqdyfa&vm;
ausmfjidrf;at;

onf? ydkrdk oefY&Sif;onf? usef;rma&; ESifh ydkrdk udkufnDonf


[k txifrSm;vsuf 0,f,lavh &SdMuygonf/ a&oefYAl;
xkwfvkyfonfh ukrPDrsm;pGmonfvnf; oef;axmif
aygif; rsm;pGmaom aiG tajrmuftjrm;udk oHk;pGJvsuf
pm;oHk;olrsm;tm; a&oefYAl;onf ydkufvdkif;a&xuf ydkrdk
pdwfcs&aMumif; usef;rma&;udk taxmuftuljyK
aMumif; vSnfhpm;aeMuygonf/ ,cktcg jynfolwdkYu
jyefvnfar;cGef;xkwfum apm'u wufaeMuayNyD/





tar&duefjynfaxmifpk
qefz&efppudk?
avmhpftdef*svdpf? zD;epfpf? csDum*dk? pdefYvl;0pfpfESifh
tjcm;NrdKUBuD; rsm;onf rsm;rMumrDuyif a&oefYAl;rsm;
aomufoHk; jcif;udk wm;jrpfonfh vIyf&Sm;rIrsm;wGif
yg0ifvmMuNyD; NrdKUaevlxk\ 0ifaiGa':vmrsm;pGmudk
a&oefYAl;rsm; 0,faomufjcif;jzifh oHk;jzKef;jcif;tm;
Oya' t& w&m;r0ifatmif vkyfaqmifvmMuygonf/
a&oefYAl;onf ydkufvdkif;a&xuf tvGefw&m t&nf
taoG; jrifhrm;zG,f&Sdonf[laom em;vnfxm;rIonf
jynfolwdkY\ tjrifwGif BuD;rm;aom tajymif;tvJ
wpfck jzpfay:apcJhygonf/
]wpfaeY wpfaeY yvyfpwpf Al;cGH oef; 60
xkwfvkyfw,f? o,f,lydkYaqmifw,f? aemuf trIduf
usif;awGuwqifh ajrBuD;xJ jrKyfypfvdkufMua&m/
tar&duef jynfaxmif pkrSm 'Dvdkvkyfaejcif;[m uGef
awmfwdkY urmj*dK[fudk zsufvdkzsufqD; vkyfaewmom
jzpfNyD; aumif;usKd; wpfuGufrS r&Sdygbl;} [k tar&duef
obm0&if;jrpf umuG,fa&; aumifpDrS tJ&pf tdkvfqif
u ajymcJhonf/
pm;oHk;olwdkYonf a&oefYAl;udk 0,faomuf&m
wGif ydkufvdkif;rS vmaoma&xuf ydkrdk tE&m,f uif;
120

tajz&cufaom ar;cGef;rsm;rSm
a&oefYAl;u ydkufvdkif;a&xuf wu,fa&m ydk
aumif;vdkYvm;/
yvyfpwpfAl;awGqDu "mwk tqdyftawmuf
awG a&xJwGif jyefYESHYaeygovm;/
aps;EIef;eJY a&oefYAl;aMumifh u&duxrsm;wJh 'kuu
tcsdef eJY aiGawG jzKef;ypfwm oufoufyJvm;/
tar&du&JU ywf0ef;usifpGefYypf yvyfpwpf npf
nrf;rI t"duw&m;cH[m a&oefYAl; qdkwm
odMu&JUvm;/
avhvmcsuftrsm;pk t& a&oefYAl;a& &JU t&nf
taoG;[m ydkufvdkif;a&eJYpm&if twlwl 'grSr[kwf
avsmhawmif avsmhaew,f qdkwm vltrsm;
odMu&JUvm;/
tdrfoHk; a&ppfawGu ydkrdkaumif;rGefwJh a&G;cs,frI
jzpfygovm;? b,fa&ppfu taumif;qHk;ygvJ/

armifhpDEdkif aq;wuodkvf rS a'gufwm vD,dk


MxmpED u trftufpftifefbDpD owif;XmewGif 2008
ckESpf {NyDv 9 &ufaeYu yvyfpwpfa&oefYAl;rsm;\
tE&m,fESifh pdwftcs&qHk; aomufoHk;a& taMumif;udk
a[majym &Sif;vif;cJhygonf/
yvyfpwpf a&oefYAl;rsm;\ pdk;&drfp&mrsm;rSm
&Sif;aeygonf/ yvyfpwpf a&oefYAl;rsm; tm;vHk;onf
a&xJodkY "mwktqdyfrsm; tjcm;t&mrsm;xuf ydkrdk
pdrfhxGufaevsuf&Sdonf/ vlodrsm;vSonfh jyefjznfhEdkif
aom yvyfpwpf a&oefYAl;rsm;onfyif bdkifzDaemvf
at [kac:onfh bDyDat "mwk tqdyfrsm; a&xJodkY xGuf
aeaMumif; od&Sd&onf/ taumif;qHk;ESifh usef;rma&;ESifh
tudkufnDqHk; ajz&Sif;enf;rSm tdrfwGif; a&ppfrsm;

oHk;pGJjcif;ESifh jyefjznfhoGif;Edkifaom zefykvif; a&rsm;


aomufoHk;jcif;yifjzpfonf/
jyefvnfjznfhoGif;Edkifaom zefykvif; a&rsm;
rMumao;rDu tpD&ifcHpm &maygif;rsm;pGm
wGif xkwfvkyfolrsm;onf a&oefYAl;rsm;\ t&nf
taoG;udk ydkrdk csJUum;um aMumfjim xm;MuaMumif;
azmfxkwfjyvsuf&SdMuygonf/
]rsm;pGmaom ydkufvdkif;a& wdkYonf pdk;&drfzG,f
trSefyif jzpfaomfvnf; pkaqmif;&&SdNyD;aom tcsuf
tvufrsm;udk EIdif;,SOf Munfhvsif a&oefYAl; onfvnf;
ydkufvdkif;a&xuf ydkrdk pdwfcs&aMumif;udk rnfodkYrQ tmr
rcHEdkif[k uREkfyfwdkY aumufcsufcsvdkufygonf/}
(obm0&if;jrpfumuG,fa&;aumifpD?
0g&Sifwef
udkvHbD,m cdkif)
tdrfoHk;a&ppf pepfwpfckjzifh a&oefYAl;xuf
t&nftaoG;ydkrdk aumif;rGefaoma&? oefY&Sif;Munf
vifaom obm0t&omESifh a&udk ukefusp&dwf
q,fqrQ oufompGmjzihf &&SdEdkifygrnf/ Al;cGHaMumifh
ywf0ef;usif npfnrf;rIvnf; rjzpfEdkifawmhyg/

ygonf/
]a&oefYAl; jzpfjzpf? ydkufvdkif;a& jzpfjzpf
"mwkj'yfaygif;rsm; uif;&Sif;&efrSm rjzpfEdkifacs/ tdrfoHk;
a&ppfpepfuom a&aumif;a&oefY &&Sd&ef wpfckwnf;
aom aocsmayguf tajzyif jzpfygonf/} a&taMumif;
odaumif;p&m tjzmjzm All about Water pmtkyf
a&;om;olESifh a& owd WaterWarning.com tif
wmeuf pmrsufESm t,f'Dwm csm;vfpf? pMxef; u
a&;om;cJhbl;ygonf/
]a&oefYAl; aomufoHk;jcif; tavhtx
twGuf ,kwd&Sdonfh ajz&Sif;csuf &Smr&/ aps; uBuD;ao;?
aomuf&awmh enf;enf;av;? usKyfwkdY N*dK[furmudk
vnf; cGifhrvTwfcsifp&m aumif;atmif npfywfaya&
apao;w,f/} [k a'gufwm *sLvD,H 0Spfwum u
rSwfcsufay;xm;\/
ywf0ef;usifnpfnrf;jcif;udk dk;dk;av;ESifh ajz&Sif;ay;
Edkifrnfh enf;vrf;wpfck

tdrfwGif; a&ppf pepf onf ,kwd t&SdqHk;? aps;


toufomqHk;? tvG,fulqHk;? ydkufvdkif;a&ESifh a&oefY
a&oefYAl;awGu ywf0ef;usifudk bmawGxdcdkufEdkifvJ Al;rsm;udk usef;rma&; tnDnGwfqHk; tpm;xdk;enf;vrf;
qdk&ifyifjzpfygonf/ tdrfoHk; a&ppf pepfjzifh rnfrnfrQ oefY
 tar&duefEdkifiH wpfckwnf;rSmyif wpfaeY wpfaeY pifcsifonfjzpfap? vdkoavmuf a&oefYoefY &&SdEdkifyg
a&oefYAl; oef; 60 vTifhypfaeMuw,f/
onf/ usef;rma&;t&ESifh "mwk uif;pifaoma& &&Sda&;
 yvyfpwpfAl;awG xkwfvkyfwmuae zefvHktdrf udk tvGefw&m ta&;BuD;onf [k pOf;pm;rdvQif oif\
"mwfaiGUawG xk eJY xnf eJY xkwfvTwf vsuf&dSw,f/ tdrf tdrfoHk; a&ppf pepf &Sd&ef txl; vdktyfvSygonf/
 tar&duefEdkifiHESihf urm wpf0Srf; ydkufvdkif;a&udk
tcsuftvufrsm;udk aphik avhvmvdkuf
ppfNyD; Al;oGif;xm;wJh a& awG aeYpOf o,fydkY aewm ygu ]a&oefYAl;qdk raomufbl;a[h} [k aMuG;aMumf
avmifpmqD *gvH oef;csDNyD; qHk;IH;aevsuf&Sdw,f/ vsuf&Sdaom todw&m; MuG,f0NyD; pm;oHk;ol oef;
 D RHI<$O[NZIYN\I HI eLI[-RGN< [QIKR*LI RQIK aygif;rsm;pGm ESifh yl;aygif;Muvdrfhrnf [k uGEkfyfwdkY ,HkMunf
a&xuf oHk;qrQ a&ukefqHk;onf jzpf&m tvGefY ygonf/ oifhtwGufvnf; ydkaumif;? uREkfyfwdkY EdkifiH\
tvGef a&ta[moduH jzpfaom ukefxkwfvkyfief; pD;yGm;a&; u@ twGufvnf; ydkaumif;? uGEkfyfwdkY
jzpfonf [lvdk/
ajrurm twGufvnf; ydkrdkaumif;rGefaom aqmif&Guf
csufyif jzpfayawmhonf/
taESmiftzGJuif;aom avhvmrIwkdif;wGif
a&oefYAl;rsm; tPkZD0ydk;rTm;rsm;ESifh "mwk j'yfaygif; ausmfjidrf;at;
rsm;jzifh npfnrf;vsuf&SdaMumif; rsufjriftm;jzifh awGY&Sd&
121

tufaq;

7? 8 ESpf rlvwef; ausmif;olt&G,f tdyf?


pm;? pmoif? upm;b0rSm aysmf&GifcJh&wJh wpfaeYrSm
rdbESpfyg;eJY nzuftwl tdyfaysmfoGm;cJhayrJh reuf
rdk;vif;rSm tazhudk rawGYawmh tjyiffoGm;w,fyJ
rSwfygw,f/ waeYomukefoGm;w,f tazhudk r
awGYygbl;/ 2 &uf? 3 &ufjzpfawmh tarhudk ar;Munfh
awmh tjyifoGm;w,fyJ ajymygw,f/ &ufMumvm
awmh b,fawmh jyefvmrvJar;awmh taru rod
bl;ajymygw,f/ pdwfxJrSm taESmuft,Suf
jzpfaeygw,f/ tazbmjzpfvdkY bmrS ajymroGm;vJ
vdk h pOf;pm;aeygw,f/
wpf&ufawmh tar tjyifoGm;aewkef;
tdrfudk vSnfhywfNyD; tazhudk &Smrdygw,f/ tdrfrSm
taz&S&d if&?dS r&S&d iftarcgwikd ;f &Sad eus/tckb,fol
rS r&Sdawmh rawGYwm? awGYatmif&Smr,fqdkNyD; tdrf

122

jyif xGufvmygw,f/ b,foGm; &Sm&


rSef;rod jzpfygw,f/ ajcOD;wnfh&m
avQmufoGm;&if; anmif;awmh tdrf
jyefvmygw,f/
wpfaeY NyD;oGm;jyefw,f/
aemufaeY tjyif xGuf&Smjyefygw,f/
'Dwcgawmh vrf;rSm awGYwJh
oludk vlwpfa,muf olYtdrfrSm r&Sd&if
b,fawG oGm;edkifovJvdkY ar;Munfh
ygw,f/ aps;wdkY? ausmif;wdkY? udp&SdwJh
ae&mwdkY oGm;aewm jzpfrSmayghvdkY
ajzygw,f/ tJ'geJY aps;xJoGm; &Sm
ygw,f rawGYygbl;/ &SdEkdifr,f xifwJh
ae&m ajcOD;wnfh&m avQmufoGm;NyD;
taz b,frSmvJvdkY ar;aerdygw,f/
aps;ausmfawmh um;*dwf/ um;*dwfudk
ausmfawmh bk&m;0ef;xJ a&mufoGm;
ygw,f/ vSnfhywfMunfhwm rawGY
ygbl;/ 'geJYvmvrf;twdkif; jyefcJhyg
w,f/ vrf;rSm AvDwck awGYawmhvJ
tazrsm;&Sdrvm;vdkY 0ifMunfhygw,f/
AvDvlBuD;u wm;ygw,f/ 'geJYjyef
xGufcJhNyD; tifMuif;yifawG &SdwJh
ausmif;xJ 0ifcJhygw,f/ wdwfqdwf
Nidrfoufaeygw,f/ pdwfxJoabm
usoGm;w,f/ qufoGm;rvdkY ajcvSrf;
ae&if; tazhudk owd&NyD; jyefxGufcJh
jyefw,f/ aemufwpfae&m a&muf
awmh [dELbk&m;ausmif;0ef; awYGjyef
w,f/ 0if&SmzdkY pdwful;NyD; 0ifoGm;
awmh toHwrsdK;udk Mum;ae&ygw,f/
aemufrS od&wm *DwoHvdk/ tJ'D
t&G,fuawmh em;rvnfygbl;/ toH
&Sd&mvdkuf&if; ae&mom EYSHoGm;w,f
tazhrawGYvdkY jyefxGufcJhygw,f/ tJ'D
ausmif;0ef;xJu jyefxGuftvmrSm
vlwpfa,mufu bmvmvkyfovJ
vdkY ar;ygw,f/ udk,fhq&m jzpfaewm
awGYwmeJY tazhvm&SmwmvkdY ajz
awmh rif;taz awGYcsif&if axmifxJ

vdkufoGm;rS &r,fvdkY ajymygw,f/


b,fvdk oGm;&ygovJ ar;rdygw,f/
rif;t&G,fu tJ'Dudk oGm;&r,fh
t&G,f r[kwfbl;vdkY ajymygw,f/
bmjzpfvdkYvJ/ taz&Sd&m olYuav;
oGm;wm roGm;&bl;vm;vddkY awG;yg
w,f/ rif;tazudk awGYcsifwdkif;
awYGvdkY r&bl;vdkY ajymygw,f/ tJ'D
t&G,fu axmifqdkwJh tJ'D pum;vHk;
udk ausmif;rSm q&moifwJh ck? q,f?
&m? axmif? aomif;? odef;? oef;? uka#
qdkwmyJodygw,f/ olajymav udk,f
em;rvnfavjzpfNyD; olu tdrfudkyJ
jyefzdkY ajymygw,f/ tJ'DrSm vrf; 2
oG,f&Sdygw,f/ wvrf;u trkdufyHk
uae tdrf&Sd&m ukef;ay:wuf&wm/
aemufwvrf;u yOedum, ausmif;
0ef;xJuae ukef;ay:ul;&wm? trdIuf
yHkvrf;uajzmifhawmh [dk; a&SUawmf
awmf a0;a0;udk jrif&ygw,f/ taz eJY
wlol wpfa,mufrS rawGYwmeJY
ausmif;0ef;xJuae oGm;zdkY qHk;jzwf
vdkufygw,f/ ausmif;0ef;xJu oGm;
&if zdeyfcRwf oGm;&w,fvdkY odxm;vdkY
zdeyfvufu udkifNyD; ausmif;0ifayguf
u 0ifvmygw,f/ ywf0ef;usifu
wdwfqdwf Nidrfouf aeygw,f/
rvSrf;rurf; [dk; cyfa0;a0;u a&
wGif;rSm vlawG a&cyfaeMuwm jrif&
ygw,f/ tazrsm;&Sdrvm;vdkY Munfh
rdygw,f/ &yfNyD; tawmfMumMunfh vdkY
tazeJYwlwm rawGYwmeJY vrf;0dkuf
av; twdkif; qufwufvmygw,f/
q&mawmfBuD;ausmif;udk ausmf awmh
o&ufyifawGYwmeJY zdeyfcsNyD; cPem;
aeygw,f/ tJ'DrSm vlwa,muf awGY
wmeJY &[ef;udk zl;vdkY&vm; ar;rd
ygw,f/ ausmif;ay: wufoGm;vdkY
ajymwmeJY avSum;xpfawG ausmf
cJhawmh ausmif;ay: a&mufoGm;yg

w,f/ b,folrS rawGYwmeJY bk&m;


0wfjyKNyD; jyefqif;vmum xGufayguf
uae tdrfjyefvmygw,f/
aemufwaeY tJvdkyJ tazh
&SmyHkawmfzGifhjyefw,f/ 'Dwcg ukef;ay:
u qif;vmwkef; nmzufudk Munfh
vdkufrdawmh ukef;xdyfay:u apwD
av; awGYygw,f/ tJ'DrSm&Sdrvm;vdkY
oGm;Munfhvdkpdwf jzpfygw,f/ 'geJY
oGm;Munfhawmh avSum;xpfawG
wxpfNyD; wxpfwufcJhw,f/ &ifjyif
awmfay:a&mufawmh b,folrS r&Sd
ygbl;/ 0g;ausmif; r@yfav;wck
awGYvdkY 0ifxdkifaewkef; pOf;pm;ae
rdygw,f/ b,frSm oGm;&Sm&rvJ/ [dk
aeYu q&majymwJh axmifqdkwmqD
b,fvdk oGm;vdkY&vJ awG;aerdyg
w,f/ tJ'DtcsdefrSm rsufpda&SU ESpf
awmif tuGmavmufrSm oCFef;0wf
xm;wJh ajctpHkudk awGY&ygw,f/
vuftkyfcsDNyD; MunfhrvdkY pdwful;ae
wkef; ajctpHku ajrjyiftxuf jrifh
wufoGm;wm wawmifrjynfhwjynfh
ygyJ/ armhMunfhzdkY jyifcsdefrSmyJ jyefvdkY
&NyDvdkY ajymoHudk Mum;&ygw,f/ 0wf
jyKNyD; armhMunfhawmh b,folrSrawGY
awmhygbl;/ ywf0ef;usifudk rsufvHk;
a0hMunfhawmhvJ b,folrS r&Sdygbl;/
'geJY ukef;ay:u &yfawmfrl &kyfyGm;awmf
rSm oGm;NyD; tazh jyefawGYygap qk
awmif;rdygw,f/ tJ'Du jyefxGufvm
awmh e*g;&Hk bk&m;&ifjyifrSm trsdK;orD;
wpfOD;eSifh trsdK;om;wpfOD; xdkif
aewm awGYygw,f/ bk&m;0wfjyKNyD;
zdeyfav;udkifNyD; jyefqif;vmygw,f/
tJ'DaeYaemufxyf xyfr&Smrdygbl;/
tdrfyJ jyefvmygw,f/
aemufwaeYawmh tazhudk
aps;xJoGm; xyfjyef&Smygw,f/ aps;xJ
rSm vlydkrsm;awmh &SdEdkifajcydk rsm;w,f
123

vdkY Munfhrdygw,f/ 'gayr,fh tcsdef


om ukefoGm;w,f rawGYygbl;? tJ'geJY
tdrfjyefvm&m vrf;rSm tifMuif;yif
awG&SdwJh rdk;ukwf0dyem ausmif;
0ef;av;xJu toH? w&m;oHudk Mum;
ae&ygw,f/ pdwfu w&m;oHudk em;
pGifh&if; vluawmh vrf;avQmuf aeyg
w,f/ tJ'D w&m;oHu udk,fhudk
b,fvdk ae&r,fvkdY ajymaeovdk
jzpfaeawmh tJ'Dtwdkif; pdwfu jzpf
aeygw,f/ Mum; wJhtwdkif; pdwfjyK&if;
touf&SLwwfvmygw,f/ trdIuf yHk
ab;ujzwfawmh eHw,f qdkNyD;
toufatmifhxm;NyD; vrf;udk cyf
oGuf oGufavQmuf vdkufygw,f/
pdwfuvJ 1? 2? 3? 4 a&aerdygw,f/
udk,fxifwmxuf tawmfMumMum
toufr&SLyJ avQmufedkifwm odvdkY
tdrfa&mufawmh taru a&mufae
Ny;D avQmufroGm;zdeYk JYb,fawGoGm;Ny;D
bmawGvkyfovJ ar;ygw,f/ tJ'geJY
tazhudk vdkuf&Smaewm tarodoGm;
NyD; tazhqDoGm;&if ac:oGm;r,f/
toufudk atmifhrxm;&bl; rSefrSef
&SL& r,fvdkYvJ ajymygw,f/
aemufaeYupNyD; oHCmh

ausmif;rSm pmoGm;oif&r,fvdkY ajym


ygw,f/ 4 em&Dqdk w&m;pm oGm;oif
&ygw,f/ ynmrLausmif;rSmyg/
r*Fvokwf? arwmokwf? ,Ofaus;rI?
jrefrmpm? tbd"rm wpfeSpf okH;
bmom oif,l&ygw,f/ eSpfawGom
ajymif;oGm;w,f tazhudk rawGY&
ygbl;/ wpfaeYawmh... taru tJ'DaeY
tazeJY oGm;awGYr,fvdkY ajymygw,f/
um;pD;NyD; oGm;&ygw,f/ tazhudk
awGY&ygw,f/ 'gayr,fh pdwfxJrSm
usOf;usyfaeygw,f/ tazudk tJ'Dvdk
yHkrsdK;eJY awGYvdkwm r[kwfygbl;/ q&m
ajymwJh axmifqdkwm ae&mwck
vkdYawmh odvdkuf&ygw,f/ bmh
aMumifh tazu tJ'Dae&m a&mufae
&ovJqdkwmvJ pOf;pm;p&m jzpfvm
ygw,f/
tazudkawGYNyD; eSvHk;rom
wJh uav;udk q&mawmfu av0if
avxGuf rsm;rsm;odatmif avhusifh
apygw,f/ pdwfudkNidrfatmif xm;
wwfatmif BudK;pm; apygw,f/
w&m;pmawG zwfaeygNyD/ ]"rpMum?
yXmef;? y&dwf? 10apmifwGJ pwmawG
ygvmNyD; &kyfyHkMunfhvdkuf/ pmzwf

vdkufeJY tazjyefa&mufwJh txdygyJ/


ywf0ef;usifrSm tazhudk
&Sm&if; ywf0ef;usifudk avhvmrd&uf
om; jzpfoGm;ygw,f/ ausmif;u pm
wif odp&mrubJ tjyifu aeYpOf
b0rSmvJ odp&mawG wyHkBuD;yJvdkY
pdwfxJ em;vnf vmrdygw,f/ odp&m
rsm;vGef;awmh tm;vHk;odzdkY rvG,f
bl;vdkY pOf;pm;rdvmygw,f/ odvdkpdwf
vnf;&Sdygw,f/ tJ'Dawmh raumif;
wmz,fNyD; aumif;wmawGcsnf; od
vdkvmygw,f/ aumif;wm? raumif;
wm b,fvdkod&rvJ ar;Munfhawmh
ynmeJY odedkifw,fvdkY ajymawmh
ynm&Sdvdkpdwf jzpfvmygw,f/ ynm&Sd
jzpfcsifvdkvm;vdkY udk,fhudk,fudk ar;
Munfhawmh jzpfvdkpdwf &yfoGm;wm
csufjcif; odvdkufvdkY acgif;cg vdkufyg
w,f/
tESpf 30 MumNyD;csdefrSm
awmh tJ'Dpdwf jyefay:vmygw,f/
&&SdvdkufwJh
tcGifhta&;uawmh
touf rSefrSef &SLwwf vmwmygyJ/
jr
17-12-2010

ausmif;q&mwkdif;\ tMuD;qHk;aom t&nftcsif;onf


tusihf pm&dw aumif;rGefa&;jzpf\/ odkYrSomvQif
ausmif;olausmif;om;rsm;onf tusihfpm&dw
aumif;Ekdifayrnf/ rnfonfhtwef;udkyif atmifjrifapumrl?
rnfuJhodkYyif toiftjyaumif;apumrl? tusihfpm&dw
raumif;aomolonf q&mtjzpfESihf ravsmf/ vGwfvyfaom
jrefrmjynftwGuf tusihfpm&dwaumif;aom
q&mq&mrrsm;onf yJhudkifrsm; jzpfMu&ayrnf/
OD;oefY

124

rsKd;

quf

udk
rsm;

wdk;w

usaemfwdkY rsKd;quf vli,f


Mum;xJrSm [moawG&Sdw,f/ w
u,fvdkY tckae aumufumiifum
aoawmhr,fqdk&if
ordkif;wGif
avmufatmif b,fvdkpum;rsKd;csef
xm;&pfMurvJaygY/
OyrmAsm - q&mawmf OD;0d
pm&xifwmyJ/ vdrm&pfusygvdkY rSm
w,f/ q&mAefarmfwifatmifu ]vl
wa,muf&JU wefzdk;qdkwm -} tp
csDNyD; ordkif;wGifavmufwJh pum;udk
ajymcJhw,f/ usaemf wuodkvf
ausmif;om;b0u pmMunfhpm;yGJ a&SU
rSm AdkvfcsKyfatmifqef;ajymwJh ]vlw
a,mufrSm ta&;tBuD;qHk;[m udk,f
usifhw&m;eJY trSefw&m;udk jrwfEdk;rI}
qdkwmudk uyfxm;zl;w,f/ usaemfh
oli,fcsif; uAsmq&mwa,mufu
bk&m;yHkawmfrSm ]qdwfuG,f&myif
raumif;rIudk rjyKvkyfol} qdkNyD; a&;
xm;w,f/ *kPfawmfudk;yg;xJu ol

f;
jci

h
f
n
dkufMu

tMunfndKqHk;*kPfawmfudk a&;xm;
wmvdkYajymw,f/ oludk;uG,fvdkuf
yHku &Sif;w,f/ bmusrf;udk;usrf;
um;rSrygbl;/ rtyfr&majym&&if bk
&m; y&dedAmefrjyKcifav; rSmoGm;wJh ]
rarhravQmh? rayghrq} qdkwm
udkawmif usaemfwdkY tvGwfay;wm
r[kwfbl;/ usaemfwdkY pum;eJY ]y
nmygw,f} aygY/ q&mBuD; a'gufwm
oef;xGef;uawmh wdkwdkyJajymw,f/
]r-t &atmif ordkif;oifwm} wJh/
usaemfwdkYu &Sif;&Sif;ajym&if BudKuf
w,f/ awmifpOfa& r&awG? a0hum0dkufumawGudk em;axmifzdkY ysif;
w,f/ (tcsdef r&wmawmh r[kwf
bl;As)/ ordkif; oifxm;ay;r,fhvnf;
]t} MuwmygyJ/ ] or*udk or*eJY
wdkuf&r,f} wJh/ pmzwfemwJh ol
i,fcsif;wa,muf
&Twfaemuf
aemufajymawmh &,fMuw,f/ [dwf
wvHk; [efwvHk;eJYajym&if &,fp

&mvdkYxifwmvnf; usaemfwdkYrsKd;
qufyJ/
usaemfh tara&SUrSm oGm;
ajymvdkYr&wmudk waeYu usaemfwdkY
oli,fcsif;awG qHkwkef;ajymMuw,f/
ZmwfBuD;q,fbGJYxJu
okar"m
vnf;ygw,f/ aemuf - bk&m;avmif;
arsmufrif;wdkY? q'efqifrif;wdkY/
[kwf[kwf-r[kwf[kwf
awmf
awmfemwJh ZmwfawGyJwJh/ w
a,mufuajymawmh &,fMuw,f/
Oyrm- rrSDwJhBudK; (EG,f) ae&mrSm
rdrdudk,feJY 0ifqufay;aewJh bk&m;
avmif;arsmufrif; udk,fay:udk a'0
'wfavmif;vsmu tm;eJY ckef
cswmrsKd;/ q'efqifrif;u olYt
pG,fudk aoG;oHw&J&J udk,fwdkif
temcH jzwfay;vdkufwmrsKd;/ okar"m
&aohu wef;cdk;eJY zefqif;vdkY &ayr,fh
rzefqif;bJ &THUAGufvrf;rSm bk&m;
avQmufzdkY cEmudk,fudk 0rf;vsm;
125

arSmufcif; ay;wmrsKd;aygY/ usaemfwdkYu oabmusw,f/ awrd


ZmwfrSm pum;ajymwJh tjypfawGudk
odvdkYpum;rajymwJhbk&m;avmif;udk
usaemfwdkYu acwfpum;eJYyJ ]awmf
awmfynmygw,f} vdkY csD;usL;Mu
w,f? wu,fawmh usaemfwdkY pum;
0dkif;rSm tpOftvm Ak'bmom0if
awGcsnf;yJ/ 'gayrJh usaemfwdkYu
Pf r D o avmuf a v;yJ a jymMuaemufMuwmyg/
wa,mufuqdk
ol
BudKufwJh uAsmawmif &Gwfjy oGm;
ao;w,f/
]tmZmenfawGudk av;
pm;w,f/}
]ud k , f [ ef j yr,f a wG u d k
jypf rSm;w,f/}
]vlom;qefwm w&m;
w,f} wJh/ ]a[;ueJ} atmfMuw,f/
usaemfwdkYu 'Dvdk/
usaemfwdkY (10) wef;wuf
wJh (1997) wkef;u/ 'DrSm usaemf
bmvdkY ou&mZfudkyg xnfhxm;
vJqdkawmh usaemfwdkYoli,fcsif;awG
trsm;pk (1980) zGm; qdkwmudk od
apcsifvdkYyg/ ynm&Sifwa,muf (zlul
,m;rm;vm;/ awmfzvmvm; rao
csmyg) u (1980) aemufydkif; arG;wJh
tkyfpkudk rsKd;qufwquftjzpf owf
rSwfwmeJY wdkufqdkifaevdkYyg/ t
jrJwrf; uqkefaygufaewJh usaemfwdkY
tkyfpkudk q&mru ]ig;ysufa&} vdkY
uifyGef;wyfw,f/ ig;ysufa&qdkwm
ig;zrf;wJh vlawGoHk;wJh pum;vdkY q
&mru&Sif;jyygw,f/ig;qdkwJhtrsKd;u
tHkeJYusif;eJY aewmudk;As/ ig;o
avmuftkyfudk zrf;rdwJha&qdk&if wHig
onfawG yGaygufwdk;wmaygY/ ig;o
avmufu aps;aumif;&wmudk;/ ig;
126

ysufusawmh aps;aygawmh ig;ysuf


a&qdk&if udkwHigawG wGufajcr
udkufbl;aygY/ tm;tm;&Sd&if abmfvHk;
uefw,f/ cHkacgufNyD; oDcsif;qdkw,f/
tpOftvmt&
wkefatmif
aMumufwJh q&m? q&mrawGudk
vnf; aemufwdaemufawmuf vkyf
w,f/ (wjznf;jznf; toufBuD;
vmwJhtcg bmomw&m; udkawmif
aemufawmufawmuf
vkyfvm
wmMunfhawmh) usaemfwdkYuawmh
ig;oavmufac:ac:? ig;ysufac:ac:
&,faevdkufwmyJ/ vywfpmar;yGJ
awGqdkvnf; MuHKovdk? jzpfovdk
ajzw,f/ tjrJwrf;tqifh (1) &wJh
ausmif;om;wa,muf vywfrSm
uswmvnf; usaemfwdkY tokwfyJ/
pum;pyfvdkYajym&&if usaemfwdkYa&SUu
aemifawmfh? aemifawmfBuD;awGqdk&if
vywfrSm *kPfxl;awG pDpD&D&D zl;vdkYyGifhvdkY/ q&mrawGu csD;rGrf;
cef;zGifhvdkYudk rqHk;bl;/ wu,fwrf;
pmar;yGJBuD;usawmh bmwckrS *kPf
xl; ygrvmawmhbl;/ 'gvnf; q&m
rawGu ravQmhao;bl;/ usaemf wdkY
]ig;ysuftzGJY} uawmh bmrS
twif;rvkyfMuygbl;/ ausmif;rSef
rSefwuf-pmrcufaygY/ tm;wJhtcg
avaoewfuGif;rSm avaoewf
ypfw,f/ MuHK&ifaumifrav;awGudk
pmvdkufay;vdkufao;w,f/ &kyf&Sif
&HkoGm;csifvnf; oGm;vdkufao;w,f/
vufzuf&nfqdkifrSm
oDcsif;em;
axmifw,f/ (wDAGD*drf;awG? um&m
tdkauawG odyfacwfrpm;ao;bl;)/
'gayrJh q,fwef; atmifpm&if;
vnf;xGufa&m tm;vHk;*kPfxl;awG
eJY/ q&mrpum;eJY ajym&&if ig;o
avmuf a&jzpfoGm;wmaygY/ q&m
0efa&m? tif*sifeD,ma&m usaemf

wdkYtokwfrSm usaemfwdkYausmif;u
trsm;BuD;xGufw,f/
t"du ajymcsifwmu
vlawG trltusifh ajymif;oGm;ovdk
rsKd;qufcsif; tjrifawG rwlawmh
wmudkyg/ rsufrSefxlxl? qHyifbkwf
odkuf? pmtkyfxlxlawG zwfjy? &dk
usKd;jy? bk&m;w&m; udkif;Idif;jyaerS?
vdrmw,f? pmBudK;pm;w,fvdkY xif
wJhtjrifawG acwfrrDawmhygbl;/
wuodkvf a&mufawmhvnf; tvm;
wl tjzpftysufawG trsm;BuD;
awGY&w,f/ a&S;a[mif; "mwf&SifxJ
u tvGrf;&kyfeJY bk&m;u,fyg? odMum;
r-yg qdkwmrsKd;udk usaemfwdkYrsKd;
qufu r,HkMunf Muawmhygbl;/
usrf;a[mif;xJu qdkwdkif;vnf; us
aemfwdkY r,HkMunfMuawmhygbl;/ ajym
&&if 'gvnf; Ak'0g' (0dbZ0g') vdkY
rSwfom;zl;ygw,f/
PfrDo
avmufyJ pOf;pm; vufcHMuwJhrsKd;
qufvdkY ajymcsifwmyg/
jzwfoef;vmwJh toH
awGudk em;axmifMunfh&if odom
ygw,f/ oDcsif;BuD;? acwfay:oDcsif;?
aygYyf? a&mhcf? &uf(yf)? yefY(cf)?
aemufqHk; [pfa[mhyf/ tqifhqifh
ajymif;vJrIrSm tjrefbufudk a&GUvm
wmvdkY owfrSwf&if &Edkifygw,f/
'DvdkajymvdkY ta[mif;awGudk rcH
pm;bl;vdkY ajymaewm r[kwfygbl;/
pE,m;cspfaqGyJ jzpfjzpf? rEav;
odef;aZmfjzpfjzpf? xl;tdrfoifjzpfjzpf
usaemfwdkY rsKd;qufu cHpm;vdkuf
wmygyJ/ atmif&if&JU a&'D,dk jyef
qdkaw;qdkvnf; usaemfwdkYu &ufpf
Yes yJ/ twdtusawmh [kwfcsifrS
[kwfr,f/ vlBuD;awGxJrSm (wcsKdU
wavuvGJvdkY) [pfa[mhyfqdk&if
rsufarSmifusKHUwmu cyfrsm;rsm;/ t

vG,fqHk; wckajym&&if NrdKUrNidrf; oD


csif;pmom;awGeJY 'Dbufacwf *Dw
awG a&maESm atmf[pf&wmudk us
aemfwdkY vli,fawGu oabmus
w,f/ *E0iform;awGu auseyfrSm
r[kwfygbl;/
usaemf pmzwfpu q&m
BuD; '*kefwm&ma&;wJh &kyfyHkvTmxJu
ocifatmifqef;wdkY? ocifA[def;?
ndKjr wdkYudk odyfoabmuscJhw,f/
olwdkYvdk odyfjzpfcsifcJhw,f/ EdkifiH
a&;vkyfwJh acgif;aqmifawGvnf;
'DvdkyJ jzpfrSmyJvdkY avSeH"m;xpf xifcJh
w,f/
uav;tawG;aygYav/
aemufawmh pmtkyfxJu Zmwf
aumifawGeJY tifrwefuGmwJh Edkif
iHa&;orm;awGudk tjyifrSm awGY
awmh awmfawmf]a&Sm}h &oGm;zl;w,f?
aemufwcg q&m '*kefwm&m aemuf
ydkif;a&;wJh pmtkyfwtkyfrSmyJ ausmif;
om;b0wkef;u EdkifiHa&;orm;vdkY
oljrifwJhvlawG *syefacwf? zqy
vacwf? qdk&S,fvpfacwfawGrSm tm
Pm&vmwJhtcg &kyfyHkvTmajymif;oGm;
wmudk zwf&awmh pdwfoufom&m
&oGm;w,f/ q&mu EdkifiHa&;orm;?
tkyfcsKyfa&;orm; (tpdk;&orm;xif
w,f) qdkNyD; cGJjyw,f/ EdkifiHa&;

orm;qdkwm udk,fusKd;rzufbJ t
rsm;tusKd; (wdkif;jynftusKd;) twGuf
aqmif&GufolvdkYvnf; q&mu t
"dyg,f zGifhjyw,f/
wuodkvfwkef;u pm
tifrwef zwfwJh oli,fcsif; w
a,muf&Sdw,f/ usaemfwdkYacwf y
nma&;pepf nHhzsif;wm? q&mawG
nHhzsif;wmudk ajymMu&if;eJY olu
pOf;pm;p&m pum;wcGef;ajymw,f/
]wu,fvdkY ausmif;NyD;vdkY 'Dausmif;
rSm uxdu jzpfvmcJh&if rif;bmawG
udk oifrvJwJh}/ olajymcsifwm &Sif;yg
w,f/ usaemfwdkY wwfoavmuf
rSwfoavmufav;udkyJ usaemfwdkY
avmuf rwwfayr,fh arQmfvifh
csufBuD;wJh uav;awGudk usaemfwdkY
oifjzpfzdkY rsm;ygw,f/ 'gqdk&if u
av;awGacwfus&if? usaemfwdkYvdk
cHpm;csufrsKd; jyefay:vmOD;rSmyJ/ quf
awG;Munfhawmh tifrwef aMumuf
p&maumif;wJh uGif;qufwckudk jrif
vmw,f/
- - ta[mif;
- - ta[mif;
- - ta[mif;
acgif;xJ pOf;pm;rdorQ bm
ta[mif;? nmta[mif; tpHkygyJ/

aoG ; opf a vmif ; xm;wJ h


ta[mif; oHo&mrsm; b,fawmh
qHk;rvJ/ urmBuD;udk usaemfwdkY rsuf
ajcjywfzl;NyD/ a&S;rif;rsm;udk usaemf
wdkY tjypfwifMuzl;NyD/ OcGHa[mif;
xJrSMunfhvQif jrifjriforQ 0gusif
usif jzpfaeawmhrnf/ 'Dae&mrSm
a'gufwmoef;xGef;ajymwJh pum;
wcGef;avmuf udk;um;oifhw,f xif
ygw,f/ ]udk,fa&;xm;wJh pmudk ESpf
wcsKdUavmufMum&if jyefzwfMunfh
uG/ bmrSajymp&m? jyifp&mr&Sd? tdk
auqdk&if aocsmNyD/ 'DESpftwGif;rSm
rif;bmpmrS rzwfvdkY? bmtvkyfrS
rvkyfvdkYyJ} wJh/
cHpm;rIta[mif;ESifh csOf;
uyfrIta[mif;udk jyefqef;ppfzdkY us
aemfwdkYa&m? rsKd;qufa[mif;awGa&m
tjrifus,fus,f zGifhMu&awmhrnfh
tcsdefvdkY jrifvmw,f/ tm&Hkopf
cHpm;rIudk usaemfwdkY rsKd;qufrsm; &if
ckefMuygonf/ rsKd;qufa[mif;rsm;
vnf; &ifckefrnf xifygonf/ wenf;
tm;jzifh ]jreEm} oDcsif;udk usaemf wdkY
qdkygawmhrnf/ ta[mif;twdkif;
awmh twdtusr[kwf/ vufckyf
0dkif;wD; ay;MuzdkYyg/
aeae

rqHk;&HI;ao;wJhol
MuD;jrwfwJh yk*dKvfqdkwm
ol&JU uav;b0 ESvHk;om;
rqHk;&HI;ao;wJhol jzpfw,f/
Mencius, Book IV
127

ynma&;ESihf tcspfppf? tcspfrSef


vlYb0rSm ywf
0ef;usifu vHIUaqmfrI rjyKvkyf
wJh tjyKtrludk &Sm&jcif;onf
tMuD;rm;qHk; tcuftcJ wpfc k
jzpfw,f/ rnfonhfenf;ESihf
rqdk jyKvkyfwJh tjyKtrl wpf
ckudk vHIY aqmfwJh zdtm;ay;
wJh t&m[m vlESihf
ywf0ef;usif jzpf
w,f/ rdrdvIyf
&Sm;yHk vIyf&Sm;
enf;? rdrd pm;
yH k p m;enf ; ?
rdrd pum;
ajymyH k a jym
enf;? rdrd
pm&dw? rdrd
\ usihf0wf
qdkif&m tjyK
trlonf rdrd
ukd,fudk awGYwJh
ae&mrSm tajcwnf aeMuwmjzpf
wJhtwGuf rdrd\ tjyKtrl[m tjrJ
wap ajymif;vJaew,f/ tajymif;
tvJ jzpfaew,f/ wpfMudrfESihf wpf
Mudrf wlwmr[kwfbl;/
udk,hftazudk ajymwJh
pum;ESihftoH? udk,hftarudk ajymwJh
pum;ESihftoH? udk,hftdrfazmfudk ajym
wJh pum;ESihftoH wpfckESihf wpfck rwl
Mubl;/ uGJjym;jcm;em;aew,f/ jyKrlyHk
jyKrlenf;tay:rSm ywf0ef;usif MoZm
t&Sdeft0g vTrf;rdk;wJhtwGuf tjyKt
rludk cGJjcrf;pdwfjzmMunhfjyD; vlawG bm
vkyfr,f? bmrvkyfbl;qdkwm rSef;q
128

Munf h & if
rSef;q Munhf vdkY
&oavmuf eD;
yg;jzpfw,f/ b,f
vd k

ywf 0ef;usifrsKd;aMumihf jzpf


jzpf wpfrsKd;wnf;aom tjyKtrludk rdrd jyKrlEdkif&JU vm; vdkY
rdrdudk,fudk ar;MunhfEdkifyghrvm;?
rdrd\ tjyKtrlonf rdrdukd,fwGif;rS
jzpfay:vmjyD; rdrdESihf ywfoufjyD; vl
awGxif MuwmawG? jrifMuwmawG
tay:rSm tajcrcHbl;vdkY xifo
vm;/ rdrdukd,fwGif;rSmvnf; tjrJ
wap ajymif;vJrI &Sdaew,f/ ,aeY
rdrdonf raeYu rdrd r[kwfawmhbl;/
rdrd\ jyKrlyHk jyKrlenf;[m wjcm;
vlawG\ vHIYaqmfcsuf odkYr[kwf vlY
tzGJYtpnf; odkYr[kwf bmoma&;
cH,lcsufrsm;\ vHIYaqmfcsufaMumihf
r[kwfbl;qdkwJh taMumif;udkaum
ywf0ef;usif tay:rSm tajcrcHbl;
qdkwJh taMumif;udkaum &SmMunhfEdkif
yghrvm;/
cspfjcif;qdkwm b,fvdk[m
rsKd;vJvdkY od&if &SmMunhfEdkifaumif; &Sm
MunhfEdkifygvdrhfr,f/
cspfjcif;qdkwm b,fvdk[m
rsKd;vJqdk odMu&JUvm;/ vlawGudk b,f
vdk cspf&ovJqdkwm od Mu&JUvm;/

opfyifu av;udk &Sif


oefatmif vkyfwm?
acG;udk oef; rwG,f
atmif 0SufrSif bD;eJY
jzD;ay;jyD; tpm auG;
wm awG [m opfyif
udk oHa,mZOf
wG,f ae
wm r

[kwf
vm;? acG;udk oH
a,m
ZOfwG,faewmr[kwf
vm;/ vrf;oGm;&if vrf;rSm b,folrS
owd rjyKrdwJh opfyifudk owdjyKrd
wJhvl &Sd&JUvm;/ b,folrS tJ'D opfyif
udk a&;MuD;cGif;us,f vkyfraebJ jzwf
oGm;? jzwfvm vkyfMuwmomrsm;
w,f/ tJ'Dopfyif[m O,smOfxJrSm
t&dyf wMunhfMunhf MunhfaewJh
opfyifeJU wl&JUvm;/ tMuD;tus,f
jcm;em;aew,f/ aeylwJhtcg t&dyf
oGm;cdkae&wJh opfyifeJYvnf; rwl
bl;/ rdrd a&avmif;wJh? ajrMoZm auG;
wJh? tudkif;ESihf t&Gufrsm;udk Munhf
vdkYvSatmif uwfaMu;eJY ukdufay;
wJh? nyfay;wJh? rdrdjcHxJu opfyifeJY
vrf;ab;rSm aygufaewJh opfyif ,SOf
vdkY b,fjzpfrvJ/ qGrf;qefeJY MuGuf
acs; uGma0;ovdk uGma0;w,f/
ta&;w,l tav;rljcif;
[m cspfjcif;&JU tpjzpfw,f/ ta&;
w,l tav;rlavav pdwfyg0ifpm;
rI &Sdvmavavjzpfw,f/ cspfcifjcif;?
iJhnmjcif;?pmemjcif;?axmufxm;jcif;

rsm;vnf; jzpfvmw,f/ tJ'Dvdk cspf


jcif;rsKd; ay:vmwJhtcg tjyKtrl[m
cspfjcif;&JU appm;jcif;udkcH&jyD; vlESihf
ywf0ef;usifudk trSDo[J rjyKawmh
bl;/ tJ'Dcspfjcif;rsKd;udk &SmzdkYqdkwm
rvG,fulbl;/ rdrdtay: vlawG
udk,fcsif;pmem? iJhnm axmufxm;o
vm;/ rdrdESihf pum;ajymqdkwJhtcg
rma&aMuma&eJY ajymovm;? racsriH
ajymovm; qdkwmawGudk avhvmjyD;
wu,hfcspfpdwfESihf cspfjcif;rsKd;udk &Sm
zdkYqdkwm tvGefcufw,f/
uav;awGrSm tJ'D o
abmrsKd; &Sdwmudk awGY&w,f/ uav;
oli,frsm;[m uav;csif;vnf;
wnhfMuw,f/ vlMuD;rsm;ESihf &efjzpf
wmrsKd;vnf; r&Sdbl;/ acG;uav;
rsm;udk cspfw,f/ b,folYudkrqdk awGY
&if jyHK;jywmursm;w,f/ 'gayrJh
MuD;vmwJh tcgusawmh tJ'Dtusihf
awG aysmufoGm;w,f/ tJ'gaMumihf
b0 wpfavQmufvHk;rSm tcspfppf
tcspfrSef &SdzdkYqdkwm tcuftcJqHk;
wpfckjzpfw,f/ tcspfppf tcspfrSef
r&Sd&ifvnf; b0qdkwm tESpfom&
vHk;0 r&Sdawmhbl;/ om;orD;awG
&Sdcsif&Sdr,f/ tdrfMuD;&cdkifeJY aecsifae&
r,f/ um;ydkif&Sifyk*dKvf jzpfcsif
jzpfr,f/ tjcm; tqifajyp&mawG
ZdrfcH ypnf;awG &Sdcsif&Sdr,f/ 'gayrJh
tcspfppf? tcspfrSef r&Sdbl;qdk&if
tcspfppf tcspfrSef r&SdwJh b0[m &eHY
r&SdwJhyef;eJU bmrSjcm;em;rSm r[kwf
bl;/ tcspfppf tcspfrSeftqihf a&muf
&Sdvmwm[m ynma&;&JU tpdwf
tydkif; wpfckjzpfw,f/ wu,hf
wu,f yDwdqdkwmvJ tcspfppf
tcspfrSefu vmwmjzpfw,f/

]]

.. 'gayrJh tcspfppf? tcspfrSef r&Sdbl;qdk&if tcspfppf tcspf


rSef r&SdwJh b0[m &eHUYr&SdwJhyef;eJU bmrSjcm;em;rSm r[kwfbl;/
tcspfppf tcspfrSeftqihf a&muf&Sdvmwm[m ynma&;&JU
tpdwftydkif;wpfckjzpfw,f/ wu,hfwu,f yDwdqdkwmvJ
tcspfppf tcspfrSefu vmwmjzpfw,f

}}
omrp&d, &SdwJhae&m
rSm &ufpufMurf;MuKwfrIwdkY trsuf
a'gowdkY aygufzGm;vmw,f/ trsuf
a'gor&SdrS? omrp&d, r&SdrS
arQmfrSef;csuf MuD;MuD;us,fus,f r&SdrS
tcspfyef; yGihfvef;vmEdkifw,f? wnf
&SdvmEkdifw,f/ tcspfr&SdwJh b0[m
MuyfwD;ajrjzpfw,f/ vGifwD;acgif
jzpfw,f/ 'gayrJh tcspf&SdvmwJh tcg
usawmh pdrf;vef;pdkajywJh tvSyef;
rsm;yGihfaewJhajr jzpfvmw,f/ tJ'D
tajctaersm;udk vkvifi,faoG;
tcsdefrSmom avhvmvdkY &w,f/
touf tawmfuav; &vmwJh
tcgusawmh tcsdefaESmif;oGm;jyD/ vlY
abmif tzGJYtpnf;? om;r,m;?
tvkyf wm0efrsm;\ tusOf;om;
jzpfoGm;jyD/ vlawG apmihfqkdif;aewm?
rjzpfapvdkwJhtwGuf rdrdtwef;udk
tcsdefrSefrSef wufEdkif&JUvm;/ rdrdukd
apmihfMunhfaewJh vlawGeJY twl ae&
wJhtcsdefrSm atmfus,f [pfus,f
ajymaewmudk &yfypfvdkY &yghrvm;/
tcspfppf tcspfrSef qdwf
okOf;oGm;wJh tjyKtrlawG[m? tay:
,H ty,dursm;omjzpfjyD; t"dyg,f
bmrS&SdrSm r[kwfbl;/ tcspfppf tcspf

rSefESihf pmemrI &SdvmvQifawmh tJ'D


pdwf oabmw&m;rsm;uwpfqihf ol
wpfyg;twGuf ,Ofaus;odrfarGYwJh
tjyKtrlawG aygufzGm; jzpfay:vm
vdrhfr,f/ tJ'DtjyKtrlawG[m rdrd
udk,fusKd; Munhfwmu enf;w,f/
b0rSm jyKvkyfzdkY tcufcJqHk; wpfck
vnf;jzpfw,f/
rdrd udk,fusKd; rMunhfwJh vl[m
trSefwu,f vGwfvyfrI&SdwJh vl
jzpfw,f/
aumif;uifudk?
awmifawGudk?
a&udk?
iSufawGudk?
yef;yGihfawGudk
opfvGif vef;qef;wJh pdwf ESvHk;
om;ESihf tcspfppf tcspfrSef teuf
t"dyg,fESihf MunhfvdkY&w,f/
(c&pf&Sem;rlwD;\ ]ynma&;tay:
t"dyg,fzGihfqdkcsuf} On Education by Krichnamurti)
q&mMuD;yg&*l bmomjyef ]b0
rD;wkdif} pmtkyfrS aumufEkwfcsuf
129

awmifukef;ay:u tdrfuav;
1/
tkwfavSum;av;u cyfrwfrwf ESpfqpfcsKd;rdkY
twefjrifhonf/ armfvefy&pfavSum;[k aemfa0vdk
a&;xm;onfudk usaemfu [mouav; pGufjyD;
armfvefy&pfapmif;wef;vdkY jrefrmrI jyKvdkufonf/
tay:rSm &GmOD;apwD r&SdayrJh &ifjyifawmfuav; wpfck
awmh &Sdonf/ vlYtcGihfta&; &ifjyifi,fav;jzpfonf/
tvHwkdifxdyfrSm ukvor* tvHuvGifh0Jaeonf/
tvHwkdifajc&if;rSm 'l;qpfwkyf xkdifaeonfh rdef;rwpf
a,muf/ rsufESmu Munfvif at;csrf;pGm bD;pywf
uav;ESihfrdkY rsufESmyHkyef; ryDjyifaomfvnf; a':aqmif
qef;pkMunf[k usaemfh &ifu odaeonf/ tkd vGwfvyf
rI\ rdcif/ jidrf;csrf;a&; tar/ usaemfwdkY 'Dn 'Dae&m
av;rSm pka0;Mur,f/ urmay:u vlom;tm;vHk;&JU &ydkif
cGifhawGtwGuf arG;&myg vlom; tcGihfta&;awGtwGuf
twd'ku tarSmifxkxJu jidrf;csrf;a&; rD;tdrftwGuf
usaemfwdkY tm&HkjyKMur,f/ 'DaeY atmufwdkbm 24
&ufaeY? urmh ukvor*aeY/
2/
&ifjyifESihf wqufwnf; vrf;Mum;av;xJ
csKd;0ifvdkufvQifyif &if;ESD;jyD;om; rsufESmawGu qD;MudK
aeonf/ wajrwnf;uvmjyD; wjrdKUwnf; aeMu olawG?
'kuwl? b0wlawG/ wjcm;tcsdefawGrSmqdk tckvdk
tm;vHk; qHkjzpfzdkY cufonf/ 'Dnawmh 'DrSm qHkjzpfMujyD;
pum;awG ajymMurnf/ bmawG twlwl vkyfMurvJ
aqG;aEG;Murnf/ onfhtwGufyif onfae&mrSm
tcef;av;wcef; usaemfwdkYtwGuf &dSvmjcif;jzpfonf/
a':atmifqef;pkMunf&Hk;cef;[k olwkdYu emrnfay;xm;
onf/ usaemfwdkYu jrefrmqefatmif? cefYxnfatmif
a':atmifqef;pkMunfcef;r[k ac:vdkufonf/ olwdkY
qdkwmu jrefrmh'Drdkua&pDudk pdkufvdkufrwfwyf tm;ay;
axmufcHvmMuonf/ aemfa0EkdfifiH? bm*rfjrdKUrS &zfwdk
vlYtcGihfta&;tzGJYudk qdkvdkjcif; jzpfonf/ oabFmaq;
EkdifEkdifokwfxm;onfh teDa&mif tkwfMuGyfrdk; tjzLa&mif

130

ESpfxyfvHk;csif; 'Dtdrfuav;udk bm*rfwjrdKUvHk;u &zfwdk


a[mufpf[k odxm;Muonf/ bm*rf wuodkvfe,fajr
&Sd awmifukef;jrifhav;ay:rSm vlYtcGihfta&; &ifjyifi,f
uav;ESihf ,SOfvsuf cspfp&m 'Dtdrfuav;xJrSmawmh
vlYtcGifhta&;tzGJYrsm;pGm\ &Hk;cef;rsm;udk pka0;xm;
onf/
tckawmh jrefrmEkdifiHu tzdESdyfcHjynfolwdkY\
tcGihfta&;twGufwJh/ &Hk;cef;wcef;wdk;vm;cJhjyD/
tcef;xJrSm a'gif;tvH&Sdonf/ a':pk"gwfyHk&Sd
onf/ carmufESihf ykodrfxD;&Sdonf/ avmuygvewf&kyf
w&kyfvnf; &Sdonf/ 'Drdkua&pDa&; vIyf&Sm;rI"gwfyHkrsm;
udk eH&HywfvnfrSm uyfxm;onf/ vlYtcGihfta&; ydkpwm
awGvnf; &Sdonf/ pifay:rSm jrefrmhta&;qkdif&m pmtkyf
rsm; cif;usif;xm;onf/ pDpOfolwkdYu tcef;xJ 0ifvdkuf
vQif jrefrm&eHYvnf; &apcsifonf/ jrefrmta&;vnf;
Ekd;Mum;apcsifonf/ 'DapwemaMumihfyif tcef;uav;
u usufoa&r*Fvmjzifh wifhw,faeonf[k cHpm;
&onf/ uGefysLwmcHkESihf uyfvsuf &Hk;pm;yGJ wvHk;csxm;
onf/ pm;yGJrSm a':atmifqef;pkMunfu pmxkdifa&;ae
onf/ tcef;xJ0ifvmonfh usaemfwdkYudk vSrf;jyHK;
jyonf/
1991 ckESpfwGif &zfwdk azmifa';&Sif;u
a':atmifqef;pkMunfudk vlYtcGihfta&;qk csD;jrihfonf/
a':atmifqef;pkMunftwGuf yxrqHk;&onfh EkdifiH
wumqk[k qdkEkdifonf/ ta&SU Oa&myEkdfifiHrsm;\ vlY
tcGihfta&;ESihf vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rsm;twGif;wGif
udk,fwkdifoGm;a&muf yg0ifcJhol bm*rfwuodkvfrS
ygarmu &zfwdkudk *kPfjyKaomtm;jzifh 1986 ckESpfrS
pwif vlYtcGifhta&; MudK;yrf;rIqkudk EdkfifiHwumrS
vlYtcGihfta&;twGuf pGefYvTwf tepfemcH aqmif&Guf
aeolrsm;tm; ESpfpOfESpfwkdif; a&G;cs,f csD;jrihfcJhonf/
&zfwdkqk csD;jrihfcH&olrsm;onf wqufwnf;qdkovdk
jidrf;csrf;a&; Ekdb,fqk csD;jrihfcHMu&wwfonf/ odkY
twGufyif EkdifiHwumrSm MoZmMuD;aom qkwqk[k
qdkEkdifonf/ xkdESpfrSmyif jidrf;csrf;a&; Edkfb,fqkudk jrefrm

jynfolw&yfvHk; udk,fpm; a':atmifqef;pkMunfh qGwfcl; AD,uferftay: ajrmufAD,uferfawG atmifyGJcHcsdefrS


&&SdcJhonf/ tdrftus,fcsKyfjzihf wkdufyGJ0ifaecsdefrdkY ESpfqk p bmoma&; vGwfvyfcGihftwGuf wdkufyGJ0ifcJhol/ ,ck
pvHk;udk vludk,fwkdif oGm;r,lEkdif&SmcJhay/
txdvnf; vGwv
f yfpGm udk;uG,fcGihfESihf vlYtcGihfta&;
rsm;twGuf qufvufwdkufyGJ0ifaeol/
3/
qkay;yGJudk &zfwdkESpf 20 jynfh tcrf;tem;ESihf
wOD;u zGihfyGJp&atmif[k aqmfMovdkufcsdefrSm twl usif;y&ef jyifqifxm;onf/ urmt&yf&yfrS
atmufxyfu cef;ri,fav;vnf; {nfhy&dowfwkdY &zfwdkqk&Sifrsm; vma&mufMurnf/ awmifudk&D;,m;rS
pka0;rdMuonf/ tcef;tem;odkY xHk;pHtwkdif; wOD;jyD; ora[mif; uifa';*sKH? bkef;awmfMuD; 'ufprGefwl;wl;/
wOD; pum;x ajymMuonf/ vufckyfwD;Muonf/ 'Dt ta&SUwDarmrS &mrdkYpfa[mwm/ tD&efrS &SD&iftDAm po
cef;uav; zGihf&wJh &nf&G,fcsuf? jrefrmh'Drdkua&pDa&;? jzifh/ odkYaomf qk&Sifbkef;awmfMuD; oDuGrf'dkuawmh
vuf&Sd jrefrmEdkifiHa&; tajctae pojzifh "gwfyHkawG tdrftus,fcsKyf b0rdkY vma&mufEkdifrnfr[kwf/ xkdY
wzswfzswf&dkufMuonf/ xl;xl;jcm;jcm; wckuawmh twl &zfwdkqk&Sif wOD;jzpfonfh usaemfwdkY&JU a':aqmif
urmausmfcJhonfh aemfa0 *Dwynm&SifMuD;wkdY\ *Dwudk qef;pkMunfvnf; vma&mufEkdifrnfr[kwf/ wwd,
udk;um;um olwdkY\ trSefw&m;ESihf vGwfvyfrItay: tMudrfajrmuf aetdrf tus,fcsKyfb0rSm qufvuf
cspfpdwf? vlom;arwm az:usL;csufwdkYjzifh *Dwu wkdufyGJ0ifaeqJ/
vlYtcGihfta&;tay:
MoZmanmif;cJhyHkudk aemfa0
vGwfajrmufaepOfumv tifwmAsL;wckrSm
ygarmuwOD;u zwfMum; wifjyoGm;csufjzpfonf/ *Dw a': atmifqef;pkMunfu ajymcJhzl;onf/ jrefrmjynf
ESihf vlYtcGifhta&;wJh/ pdwf0ifpm;zdkYaumif;onfh vGwfajrmufcsdefrSm jynfyc&D;oGm;zdkY MuHKvm&if usr
acgif;pOfyJ[k awG;rdonf/ odkYayrJh aemfa0bmomjzihf yxrqHk; oGm;csifwm aemfa0EkdfifiHudkygyJwJh/ jrefrmh 'Drdk
ajymoGm;ojzihf tukefem;rvnfEkdifcJh/ jrefrmhEkdfifiHa&; ua&pDa&;tay: aemfa0EkdifiH\ axmufcH ulnDrIudk
vuf&Sd tajctaetaMumif;ajymawmh aemfa0y&dowf aus;Zl;pum;qdkjcif;[k em;vnfvdkfufonf/ 'Dpum;
jidrfoGm;onf/
wcGef;udkyif aemfa0 EkdifiHom;awGuvnf; txl; aus
tawmfqdk;ygvm;[k olwdkY pdwftwGif;u qdk eyfonf/ &zfwdka[mufpfuawmh rvma&mufEkdif
aeMuvdrfhrnf/ jrefrmy&dowftwGufuawmh rxl; ao;onfh olwdkY\ qk&SiftwGuf &Hk;cef;wcef;zGifhum
qef;/ 'golwkdY b0/ tckcP a0;aew,fqdkawmifrS MudKqdkaeavjyD/
'golwdkYarhxm;vdkY r&wJh olwdkY&JU wu,fh b0/ cHEkdif&nfeJY
&Hk;cef;twuf opfom;avSum;xpfawGay:
xHktcJh&wJh b0 r[kwfvm;/ usaemfh vufckyfoHu rSm ydef;wef; zdeyfyg;av; wzsyfzsyfjzihf a':atmifqef;
tm;aysmhaeonf/ vufzuf&nf ygwDyGJav;udk tay: pkMunf &,f&,farmarm wufvmcsdefrSmawmh awmif 7
xyfu {nfhcef;aqmifrSm vkyfonf/ udwfrkefY tMuD;MuD; vHk; 0ef;&Hum twvEdwf ta&SUzuf urf;ajcay: ar;
wcsyfudk tydkif;ydkif; vSD;um puLyk*Hav;awGESihf vkduf wifxm;onfh bm*rfjrdKUuav;rSm ESif;yGihfpyfpyfay: ae
a0onf/ tm;vHk; pkrd&m? pkrd&m pum;0dkif;zGJY jzpfMuonf/ a&mif0if;y aevdrfhrnf[k usaemf ,HkMunfrdonf/ xdk
cPtMum EIwfqufjyD; jyefolu jyef/
tcsdef awmifukef;xdyfu tdrfuav;rSm pE&m;oH
aMumifh EGJYEGJYuav; vIyfcgvsuf wD;ola0;cJhwJh umv
4/
wavQmuf odrf;qnf; xm;cJh&onfh aw;oGm;awGeJY
2006 ckESpf? onfESpftwGuf &zfwdkqkudk av/
AD,uferfEkdifiHrS bkef;awmfMuD; oDuGrf'dkudk *kPfjyK
ay;tyfcJhonf/ oufawmf 70 ausmf bkef;awmfMuD;rSm
ESif;cg;rkd;
axmifxJwGif 25 ESpf aecJh&onf/ tckavmavmq,f
tdrftus,fcsKyfjzihf tusOf;pH ae&onf/ awmif
131

0wKwdk

tJ'DaeYu tv,fwef; ynma&;udk oif,l


ae wJhtcsdef ausmif;u jyefvmcsdefrSm npmtwGuf
csufjyKwfzdkY xrif;tdk; a&aq;/ rD;arG;? [if;tdk;jyif
aecsdefaygh/ tdrfa&SU rSm qdkifxGufwJh tarh oli,fcsif;u
b,fola&mufaevJ oGm;MunfhvdkufOD;vdkY vmajymcsdef
rSm tdrfa&SU xGufMunfhvdkufawmh taz xdkifaeus cHkrSm
vlwpfa,muf xdkifaewm awGU vdkuf&ygw,f/ bmh
aMumifh tazhcHkrSm xdkifaevJ vdkY pdwf0ifpm; oGm;ygw,f/
teD;uyfoGm;MunfhawmhtazjzpfaewmawGU&ygw,f/
r,HkEdkifatmifygyJ/ 'gtaz [kwfygw,faemfvdkY aocsm
atmif udk,fhudk,fudk jyefar;aerdygw,f/ tara&mvdkY
tazu ar;csdefrSm &kwfw&uf yg;pyfu pum;oH xkwf
r& jzpfaew,f/ aemufrS txpfxpf taighaigheJY tar
aps;xJrSm oGm;a&mif;aew,fvdkY ajymNyD; oGm;ac:ay;
r,fqdkNyD; tdrfuae aps;xJudk wcsdK;wnf;

f
e
d
s
c
k
H
q
f
jye
jr

132

ajy;awmhwmyJ/ vrf;rSm tarhudk pdwfvIyf&Sm;rI


r&SdbJ taz jyefa&mufaeaMumif; b,fvdk ay;od
&rvJvdkY wvrf;vHk; pOf;pm;oGm;w,f/ qdkif
a&mufawmh qdkifcHkrSm tarhudk &kwfw&uf rawGU
awmh pdwfu xlylNyD; taz a&mufNyD; tar
r&Sd&ifqdkwJh todu 0ifvmygw,f/ b0rSm
rdbESpfyg;pHkwJh tcsdefqdkwm i,fi,fu awGUNyD;
aemufwcsdef.... tJ'Dtcsdef jyef&zdkY apmifhcJh&
wmav/ udk,fhpdwfudk udk,fBudK;pm; xdef;NyD;
ab;bD 0J,mudk rsufvHk;wcsuf a0hvdkufawmh
awGU ygNyD/ yef;a&mif;wJh ae&mrSm cPoGm;a&mif;
ay;aewm vSrf;awGYvdkufygw,f/ cPyJ ydkif&Sif
jyefa&mufvmNyD; pum;ajymoH Mum;vdkuf&yg
w,f/ cktcsdef nDr trsdK;om; jyefvm&if b,fvdk
vkyfrvJvdkY ar;ajym ajymaeygw,f/ taru
awmfawmfeJY rajzyJ usrudkjrifNyD; bmtwGuf
aps;xJvdu
k v
f m&ovJar;ygw,f/olar;wmajz
vdkufavvdkY ajymawmh tarar;wm ajzav vdkY

taru ajymygw,f/ ar;cGef;&JU tajzudk od


csifwmvdkY ajymawmh bmtwGuf vmwmvJ
udk ajzzdkY xyfajymygw,f/ tdrfrSm vlwa,muf
a&muf aew,f/ tarhudk ar;vdkY vmajymwm
vdkY xyfajymawmh- qdkifcP Munfhxm;qdkNyD;
tar tdrfjyef oGm;ygw,f/ cPMumawmh vl
MuHKwa,mufu qdkifodrf;NyD; tdrfjyefcJhzdkY
tarrSm vdkufaMumif; vmajymawmh cP
awGoGm;yg w,f/ aemufrS rdom;pk jyefqHkwm
'Davmufawmh tcsdefay; &rSmayghvdkY pOf;pm;
rdNyD; qdkifodrf; jyefvmcJhygw,f/ tdrfa&muf
awmh tazu pmzwfaeNyD; taru
rD;zdkacsmifuae ti,fESpfa,mufudk ausmif;
oGm;BudKzdkY ajymaeygw,f/ cgwdkif;vJ olwdkY
jyefvmaeusqdkawmh usr tartaz tem;
aezdkY pdwfapmaeygw,f/ taru armifav;?
nDrav;wdkYudk vrf;rSm aumif;aumif; ac:cJhzdkY
xyfrSmoH em;pGifh&if; usr rlvwef;
ausmif;bufudk xGufvmygw,f/ vrf;rSm
Icif;awG ai;Munfh&if; pdwfxJrSm aysmfae
ygw,f/ taz jyefa&muf NyDqdkwJh todu
rdom;pk b0 jyefqHkNyD qdkNyD; ti,f
ESpfa,mufqD jrefjref a&mufvdkvm ygw,f/
vrf;rSm ausmif;qif;vmwJh nDrav;udk
t&ifjrifNyD; armifav;udk ar;rdygw,f/ pdwf
rSm awGYvdkoludk &kwfw&uf csufcsif; rawGY
awmh pdk;&drfpdwfu 0ifvmjyefygw,f/ aemuf
xyf rdom;pkxJu b,foludkrS rjrifbl; qdkwm
rjzpfcsifygbl;/ &Smaewkef; armifav;u olY
oli,fcsif;awGeJY xGufvmawmhrS [if; csedkif
NyD; olY ausmif;vG,ftdwfudk vSrf;,lNyD;
ajymp&m &Sdw,fvdkY ajymvdkufygw,f/ armif
av;u bmrS rajymbJ tMunfheJY ar;cGef; xkwf
aeygw,f/ olwdYk ESpfa,mufESifhtwl vrf;
avQmufvm&if; tcktcsdef tazhudk awGY&if
bmvkyfrvJvdkY ar;Munfhrdygw,f/ nDrav;
u bmrS rajymayr,fh armifav;u tkef;oD;
cGJpm;r,fvdkY ajymygw,f/ usr &kwfw&uf bm
qdkifvdkYvJvdkY pOf;pm;r& jzpfoGm;ygw,f/
bmjzpfvdkYvJvdkY ar;vdkufygw,f/ armifav;

u [dkpmom;xJuvdkavqdkNyD; rdk;&Gm&if
rdk;a&csdK;r,fudk qdkjyygw,f/ usr oabmrwl
jzpf oGm;ygw,f/ 'gayrJh ol &kwfw&uf
bmvkyfr,fqdkwm csufcsif; ajzedkifwmudk
awmh oabmusoGm;ygw,f/ usrwdkYrSm olYvdk
csufcsif; tajzray;Edkifygbl;/ udk,fhudk,fudk
jyefar;cGef; ar;ae&vdkYyg/ nDrav;qDu pum;
oHudk em;pGifh&if; tdrfrSm tazjyefa&mufaeNyD
vdkY ajymawmh nDrav; rsufESmu 0rf;om
tm;&eJY [kwfvm;vdkY ajymygw,f/armifav;
u tazu b,foGm;aevdkYvJvdkY ar;ygw,f/
usr olYt&G,fuvdk axmifqdkwJh ol em;rvnf
edkifwJh pum;vHk;udk ajymzkdY EIwfav;aeygw,f/
tazhudk udk,fwdkif ar;MunfhzdkY ajym&if;
b,fol t&ifa&mufa&mufvdkY pvdkufyg
w,f/ rajy;&bl;vdkYvJ ajymNyD; cyf oGufoGuf
avQmufjyvdkufygw,f/ olYar;cGef;awGudk
usr tm&Hk ajymif;vdkufwmyg/ nDrav;u
vmBudKwm tJ'DwGufvm;vdkY xyfar;ae jyefyg
ao;w,f/ [kwfw,fvdkYajymNyD; olwdkYvuf
udk wGJvdkufygw,f/ pdwfxJrSmvnf; auseyf
oGm;ygw,f/
tdrfrSm taru xrif;0dkif; jyifaeNyD/
nDtpfr ESpfa,muf vG,ftdwfudk ae&mwus
xm;NyD; usru tarhudkulzdkY tarhem;oGm;NyD;
nDrav;u usreJY tarhudk vSrf;Munfh&if;
tazar;aewmawGudk pdwf0ifwpm; ajzae
ygw,f/ olwdkY ESpfa,mufeJY taztvkyf
Iyfaeygw,f/ tazu ar;vdkuf olwdkYuajz
vdkuf olwdkYu ar;vdkuf tazu ajzvdkufeJY
ygyJ/
tJ'DaeYu usrwdkY rdom;pk xrif;yGJ
jyefqHkwJhaeYyg/ rdom;pk0ifawG pdwfxJ tif
rwef auseyfaecJhygw,f/ b0rSm rarhedkifwJh
aeYwaeYyg/ ynmoif ,lcsdefrSm jynfpHkwJh
rdom;pk b0udk jyef&vdkufvdkYyg/
jr
17-12-2010

133

wef&mwefaMu;
;
m
o
;
f
i
mifausm

ar

vlawGuvJ cufwmyJ? udk,fhynmyJ udk,fwefzdk;rxm; Mu


wmvm;? wefzdk; xm;csif&ufeJY 0rf;a&;aMumifh wefzdk;xm;cGifh r&Mu
wmyJ vm;/ tvkyfavQmufMuwJhtcg arSQmfrSef;vpm qdkwmudk wef&m
wefaMu; &J&J rawmif;&Jbl;/
tvkyf&Sifu awmif;wmrsm;w,fqdkjyD; tvkyfrcefYrSm pdk;
wmeJY tvkyf &vdkaZmeJY avQmhaps; ayghaps;awG awmif;Muw,f/
tvkyf&SifqdkwJh vlwef;pm;uvJ wef&mwefaMu;ay;zdkYxuf vkyftm;
c b,fvdk aps;ESdrf& rvJyJ wGufMuwmrsm;w,f/ ynmwwf (bGJU&)
awG azgif;yGjyD; tvkyftudkif &Sm;yg;wJhacwf? ukefaps;EIef;awG tpp
jrifhrm; aewmaMumifh 0ifaiG &Sdaewmawmif aea&;pm;a&; avmufi
zdkY rvG,fwJhacwf qdkawmhvJ aygacsmifaumif; 0efxrf;&zdkYyJ pOf;pm;
aewJh tvkyf&SifawG tMudKuf jzpfaeawmhwmaygh/
b,fvdkyJ jzpfjzpfav aZmfaZmfxufwdkYuawmh udk,fhynm
134

udk,f wefzdk;xm;w,f? udk,f


vkyfedkifpGrf; udk,f,Hkw,f/ 'gh
aMumifh vpmudk wef&mwef
aMu; &J&J awmif;r,f/ &&if
pdwfauseyf avmuf&if vkyf
r,f? r&&ifawmhrvkyfbl;/
tvkyf avQmuf
xm;jyD; tifwmAsL;&r,fY aeY
a&mufawmh udk,fhtvSnfh r
a&mufcifav; udk,fh a&SUu
wpfa,mufudk AsL;aewkef;
olaX;&Hk;cef; a&SU uae cP
apmifh ae&w,f/ txJrSm AsL;
aewm twdkif;om; Mum;
ae&w,f/
]rif;uvJ uGm
arQmfrSef; vpmu ESpfaomif;
awmif qdkawmh rrsm;bl;vm;?
ighqDrSm av; ig;ESpf vkyfjyD;wJh
tif * sif e D , mawG u d k a wmif
ESpfaomif;cGJyJ ay;xm;wm}
][kwfuJh? uGef
awmf awmif;xm;wmyg? ol
aX; oifhawmfovdk jzwfay;
yg} wJh/
zGwfMum;../ udk,fh
bmomawmif udk,fhudk,fudk
wefzdk;rxm;wm olrsm;u
(tvkyf&SifawGu) wefzdk;
xm;awmhrwJhvm;/ rrsm;yg
bl;? bm nmajymrSaygh/ ck
awmh tvkyf&jyD;a&m ay; o
avmufeJY vkyfr,fYoabm &Sd
w,f/ Munfh&wm twwf
ynmydkif;rSm udk,fhudk,fudk

,HkMunfrI &SdyHk r&ao;bl;/ b,f


avmufyJ ayg acsmifaumif; MudKufwJh
olaX;jzpfjzpf acgif;vQdKvGef;wm owd
xm;rdvdkY txifao;oGm; jyef&ifvJ
tvkyf cefYcsifrSmr[kwfbl;/
]at;uGm 'gqdk vkyfief;ydkif;
qdkif&m enf;en;f ar;Munfh&atmif?
Footing awGrSm atmufcH Lean
uGefu&deJY oHZum b,favmuf jcm;
&rvJuG}
][kwfuJh 6 vufravmuf
jcm;r,fxifygw,f }
]rif;uvJuGm? 9 vufr
r[kwfbl;vm;uG}
]aMomf... [kwfw,fcifAs?
9 vufryg? 9 vufravmuf
jcm;wmyg}
]at;at; rif;odom;yJuG?
'Davmufqdk&ygjyD/ 'DavQmufvTm
xJrSm rif;udk qufoG,f&r,fY zkef;
eHygwfygw,fr[kwfvm;? tvkyfcefY
r,fqdk zkef;quf taMumif;jyef
vdkufr,faemf? rif;oGm;vdkY&ygjyD}
][kwfuJh aus;Zl;wifyg
w,f}
tvum;aumif? [dku
wvGJ ar;wmudk wvGJawG jyefajzjyD;
&GJUajymaevdkY ajymaerSef;vJ rod?
tvkyf rcefYcsifawmhvdkY yg;yg;av;
ajymvTwfvdkufwmvJ em;rvnf?
tJvdkaumifawGaMumifh ynmonf
awG aps;usaewm../
]aemufwa,muf}
]udkaZmfaZmfxuf 0ifvdkY &
ygjyD}
uGefawmf olaX;&Hk;cef;xJ
0ifoGm;awmh olaX;vufxJrSm uGef
awmfY tvkyfavQmufvTm? udk,fa&;
&mZ0ifzdkifeJY vkyfzl;cJhwJh ukrPD
awGqDu axmufcHcsufawG twGJ

vdkufudk rsufarSmifMuHKU jyD; pdwf0if


wpm; zwfaewmudk awGU &ygw,f/
olaX;pm;yGJa&SUrSm tifwmAsL; vm
ajzol xdkifzdkY cHkwpfvHk; &SdaeayrJh?
uGefawmf 0ifrxdkifygbl;/ udk,fh
udk,fudk {nfhonfvdkY awG;&if tdrf&Sif
u ae&may;rS xdkifoifhw,f qdkwm
rsdK;/ tvkyfvm awmif;olvdkY awG;&if
tvkyf&Sif cGifhjyKcsufawmh apmifhoifh
w,fqdkwmrsdK;/ uGefawmf vdkvdkvm;
vm; vufcHxm;wJhtwGuf &dkusdK;
aewJhyHkrsdK; r[kwfbJ av;pm;wJh yHk rsdK;?
rmefwufaewJhyHkrsdK; r[kwfbJ udk,fh
udk,fudk ,HkMunfrI tjynfh&Sd aewJh
yHkrsdK;eJY &yfaevdkufygw,f/
olaX;u uGefawmhudk
ajcqHk;acgif;qHk; wpfcsuf Munfhvdkuf
ygw,f/ jyD;rS ]xdkifyg} uGefawmfbm
rSrajymbJ? tom 0ifxdkifvdkufyg
w,f/ olu bmrS rajymao;bJ
uGefawmhfzdkifudk qufzwfaeygw,f/
jyD;rS oufjyif; wpfcsufcsjyD;-]rif;u arQmfrSef;vpmu
av;aomif;awmifqdkawmh rvGefbl;
vm;} wJh/
uGefawmf arQmfvifhxm;
jyD;om;yg/ a&SUu wpfa,muf ESpf
aomif;xJ awmif;wmudkawmif rsm;
vScsnfvm; qdkjyD; ajymaeoH Mum;
xm;wm uGefawmfu av;aomif;
awmifqdkawmh tifwmAsL; ppcsif; 'D
yrmPuae p pum; ajym&Edkifw,f
xifxm;jyD;om;/ tJ'DtwGuf ajym zdkY
pum;awGvJ uGefawmfh &ifxJrSm
&SdjyD;om;/
]tif; uGefawmhf tawGY
tMuHK? vkyfedkifpGrf;eJY twwfynmydkif;
qdkif&m? 'DukrPDtay: b,fvdk
tjyeftvSef tusdK;jyKedkifrvJ qdkwm
awG t&ifrar;bJ ay;&r,fh vpmaiG

]]
zGwfMum;../
udk,fhbmom awmif
udk,fhudk,fudk
wefzdk;rxm;wm
olrsm;u
(tvkyf&SifawGu) wefzdk;
xm;awmh rwJhvm; / ...

}}
Amount tay:uae rvGefbl;vm;

ar;wJh tefu,fu enf;enf;vGJ ae


w,fvdkY xifygw,f}
][ rif;u w,fvmygvm;
uG/ [kwfygjyD? igavmoGm;w,f
xm;yg/ rif;ajymovdkayghuGm? rif;u
tawGUtMuHK b,favmuf&SdjyD; bm
awG wwfw,fajymygOD;}
] uGefawmhf tawGYtMuHK eJY
vkyfcJhzl;wJh tvkyfawG? t&iftvkyf
&Sifa[mif;awG&JU axmufcHcsufawG
tefu,fudkifxm;wJh zdkifxJrSm wif
jyxm;ygw,f/ tJh'DtxJu twdkif;
wu,f [kwfr[kwfuawmh tef
u,fyJ MudKuf&mar; ppfaq;yg}
]at; [kwfjyD? tJh'gqdkvJ
ynm&yfqdkif&m t&if ar;&wm aygh
uGm/ rif;cke rif;a&SUu wa,muffudk
ar;wmawGMum;vm;}
][kwfuJh Mum;ygw,f}
]rif;qdk&if b,fvdk ajzr
vJ}
]uGefawmfhtaeeJY ajym&
&if ar;cGef;u rjynfhpHkygbl;? Foot135

ing u bm Footing vJ? taqmuf


tODtrsdK;tpm;u bmvJ? b,f ESpf
xyfvJ? Design b,fvdk vkyfxm;
vJay: rlwnfjyD; Footing xk tay:
rlwnfjyD;rS ZumeJY Lean uGefu&d
Mum; b,favmuf jcm;&rvJ ajym&
rSmyg? a,bk,stm;jzifhawmh atmuf
cH Lean uGefu&deJY oHZum
tenf;qHk; 3 vufr jcm; &ygr,f/
Armjynf taqmuftOD trsm;pku
awmh t vG,fyJ Footing oHZum
atmufrSm tkwfcJusdK; ckae Muwm
ygyJ}
]at;uG..rif; tawGYt
MuHK eJYqdk 'DavmufawGuawmh
aumif; aumif;odrSmygyJ/ vkyfedkifpGrf; b,f avmuf &SdrvJqdkwmtwGuf wpfck ar;Munfhr,fuGm/
rif;wdkY Site Engineer awG&JU
wm0efubmawGvJ}
]t"duav;csuf &Sdyg
w,f/ eHygwfwpfu udk,fMuD;Muyf&
wJh taqmuftODyHkpH rSefuefa&;?
t&nftaoG; jynfhrSDa&;eJY vuf&m
aumif;rGefa&;yg/ ESpfu toHk;jyKwJh
vkyftm;ceJY jyD;pD;wJh vkyfief;yrmP
udkufnDatmif MuD;MuyfedkifzdkYyg/ oHk;
u vkyfief;oHk; ypnf;awG avvGifhrI
r&Sdatmif xdrf;odrf;a&;yg/ av;u
vkyfief;cGiftE&m,f uif;a&;yg}
][kwfw,f? tJ'gawGyJ/ ck
tif*sifeD,mawGu udk,fhwm0ef
bmvJqdkwmawmif udk,frod Mu
wmrsm;w,f/ tif*sifeD,m tvkyf
u vufndK;xdk;cg;axmuf cdkif;&Hk
avmufyJ rSwfaeMuwm/ 'Dtcsuf
awGudk em;vnfw,f qdk&ifawmh
rif;udk tvkyfcefYzdkY vHkavmufyg
w,f/ 'gayrJh awmif;wJhvpm enf;

136

enf;rsm;aewmawmh avQmhuGm}
]rrsm;ygbl; tefu,f?
ukrPDtay: tusdK;jyKedkifpGrf; qdk
wmeJY tjyefvSef wefzdk;xm;rI? pum;
vHk;t& &dkif;&dkif;ajym&&if wef&m
wefaMu;qdkwmeJY wGuf&if uGef
awmf awmif;xm;wm enf;awmif
aeygao;w,f/ uGefawmf wGufjyyg
r,f/ Site Engineer wpfa,muf&JU
wm0efawGxJu wjcm; taMumif;
t&mawGrajymeJYOD;? vkyfief;oHk;
ypnf; avvGifhrI r&Sdatmif xdrf;
odrf;wJhtydkif;eJYwif tqaygif; rsm;
pGm wefaeygjyD/ waeYudk bdvyfajr
wpftdyf ravvGifhatmif xdrf;odrf;
wmeJYwif ckaygufaps;eJYqdk wpfv
ajcmufaomif;zdk;avmuf umrdyg
w,f/ jzwfawmufwJh ae&mrSmyJ
jzpfjzpf? xif;twGuf tvkyform;
awG qGJwmudkyJjzpfjzpf? waeYudk oHk;
ESpfopf ay&Spfq,favmuf rav
vGifhatmif xdrf;odrf;edkif&if (wpfv
ESpfwef) av;odef;zdk;avmuf umrd
ygw,f/ 'gawmif awmopfyJ &Sdyg
ao;w,f/ ysOf;uwdk;wdkY? uGef;wdkYqdk
'Dhxuf trsm;MuD; wefaMu;&Sdwmyg/
'gu jrifomvG,fwJh ypnf;awGwif
yg/ wjcm;tkwf? oHacsmif;? tdrf&dkuf
oH? tdrfokwfaq; pwJhvkyfief;oHk;
ypnf;wdkif;udkvJ ravvGifhatmif
xdef;odrf;edkifygw,ff/
tJ'Dawmh
ukrPDtay: uGefawmfvkyfay;Edkif
wm trsm;MuD; &SdaewJhtwGuf wef
&mwefaMu; wGuf&if uGefawmf
awmif;xm;wJh vpm av;aomif;
qdkwm tefu,fay;edkifwJh vpmqdk
wm uGefawmf ,HkMunfygw,f}
][kwfygjyD? rif;u awmf
awmfawmh jrifwwfyHk&ygw,f/ rif;

ajymwJhtwdkif; vkyfedkifrvm;qdkwm
MunfhMuwmaygh/ 'Dvdkawmhvkyf?
wjcm;tif*sifeD,mawGeJYvJ vpmnd
vdkY&atmif oHk;aomif;cGJ ,lvdkuf/
tJ'g oHk;vyJ? tJ'DoHk;vtwGif;rSm
rif;u ajymwJhtwdkif; vkyfedkif&if
vpmudk ig;aomif; owfrSwfay;
r,f/ rvkyfedkifbJ tajymyJ&Sd&if xGuf
yJ/ igvnf; wjcm;vlawGudk bm
aMumifhrif;udk 'Dvpmay;&vnf; t
aMumif;jy edkifwmaygh? oabmwl&if
reufjzef tvkyfp 0ifvdkY&jyD }
][kwfuJh? tJ'Dvdkqdk uGef
awmf oabmwlygw,f? vpm&zdkY
tvkyf vkyfwmvdkY oabmrxm;bJ
udk,fhrdom;pk pD;yGm;a&;vdk oabm
xm;jyD; MudK;pm; vkyfudkifyghr,f }
]tdkau? ighukrPDu MudK
qdkygw,f}
2000 ckESpfu aZmfaZmf
xuf MuHKcJh tvkyf&cJhwJh tifwmAsL;
wpfckeJY vpm awmif;qdkrI tajc
taeyg/ aMu;wef;xdk;wmrsdK; r[kwf
bJ udk,fhvkyfedkifpGrf; tay:u wef&m
wefaMu; awmif;qdkwmrsdK; tvkyf
wdkif; rSm jzpfoifhygw,f/ udk,fwdkifu
oufqdkif&m tvkyftay: wu,f
uGrf;usif wwfajrmufzdkYyJ vdkyg
w,f/ udk,fwwfxm;wJh ynm&yf
tay: armufMuGm;wm r[kwfbJ
wefzdk;xm;&if wef&mwefaMu; qdk
wm rvTJraoG jzpfvmrSmyg/
ynm&Sifwdkif; ynm rme&Sd
jyD; wef&mwefaMu; &edkifMuygap../
armifausmif;om;

tcef;quf 0wK&Snf

urm ESp
'kwd,

ydkif;

Z,Edkif

137

tcef; (3)
abmvHk;upm;orm;
urm (1)
zuf&uf'D\ ausmif;pmpDpmuHk;
{jyDv 2 &ufaeY

uRefawmhf&JU tdyfruf
uRefawmhf&JU emrnfu
awmh z&uf'D jzpfygw,f/ uRefawmf
[m azaz? ararwdkYeJY twl &Gmav;
wpf&GmrSm aexkdifygw,f/ uRefawmfh
azazu &Gmaps;rSm tvkyfvkyfjyD;
araru awmh tusjyifygw,f/
uRefawmf ausmif;jyD;wJh
tcgrSm azazeJYtwl tvkyfvkyfrSmyg/
pae? we*FaEGaeYawGrSmqdk azazhudk
ulnDay;aeygjyD/ tvkyfu Murf;vGef;
vSygw,f/ ypnf;awGudk ulo,fay;
zdkY oefpGrf;wJh vli,fwpfOD;udk azaz
vdktyfygw,f/
uRefawmf Av &Sdolyg/ rSef
ygw,f/ uRefawmfu pma&;wm odyf
rawmfygbl;/ 'gayr,fh uRefawmhf
twef;xJrSm&SdwJh tjcm;uav;awG
xuf AvydkMuD;ygw,f/ uRefawmfu
pmzwfwmvnf; aES;ygao;w,f/ 'g
ayrJh &GmxJu tjcm; uav;awG
xufydjk y;D awmhjrefjrefajy;Edik w
f o
Jh yl g/
&GmxJu ajcmufaoGYaewJh ajrrmay:
rSm abmvHk;uefwJh tcgrSmawmh
uRefawmf[m urmay:rSm taysmf&Tif
qHk; olygyJ/
uRefawmf abmvHk;udk
138

ESpfoufygw,f/ ya&mfzuf&Sife,f
abmvHk; upm;orm;wpfOD; jzpfvm
zdkYu uRefawmf&JU tdyfrufyg/ waeY
us&if Oa&mywdkufrSm upm;csif
ygw,f/ tJ'Dvdk uRefawmf pOf;pm;
vdkufwJh tcgawGrSmawmh uRefawmf
[m tawmfhudk pdwfvIyf&Sm; vmyg
w,f/ uRefawmfh&JU ESvHk;ckefEIef;vnf;
jrefvmawmhw,f/ aps;xJrSm tvkyf
vkyf&r,fvdkY pOf;pm;wJh tcgrSmawmh
tJ'DvdkrsKd; rcHpm;&ygbl;/ 'gayr,fh
uRefawmf xifygw,f/ 'g[m vuf
awGY b0tajc taeeJY arQmfvifhcsuf
tdyfrufawGtMum; jcm;em;csuf jzpf
w,fvdkY/ r[kwfbl;vm;/
uRefawmf csrf;omcsifvdkY?
emrnfMuD;csifvdkY
r[kwf&ygbl;/
taumif;qHk; abmvHk; upm;orm;
awGeJY twlwl upm;csifwmygyJ/ 'gay
r,fhvnf; wu,fvdkY uRefawmfhrSm
om aiGaMu; tajrmuftrsm; &Sdw,f
qdk&if arar? azazwdkYudk jyKpkapmihf
a&SmufEdkifwmayghaemf/ olwdkY vdkcsif
cJhorQt&mawG tm;vHk;udk uRef awmf
0,fay;Ekdifr,f/ olwdkY tvkyfvnf;
xyfvkyfp&m rvdkawmhbl;/ jrdKUxJrSm
uRefawmfh tr0rf;uGJ vlpD tem;rSm
olwdkYtwGuf tdrfwpfvHk; 0,fay;csif
w,f/ olr&JU tazu tJ'Du
&Hk;wpf&Hk;rSm tvkyfvkyfygw,f/ olrSm
tdfrfMuD; wpfvHk;&SdjyD; a&mifpHkumv
wDADG? uGefysLwmeJY w,fvDzkef;wdkY
vnf; &SdMuygw,f/ aemufjyD;awmh
olYrSm um;wpfpD;awmif &Sdao;w,f/
arar? azazwdkYrSmu tJ'gawG wpf
ckrS r&Sdygbl;/
uRefawmf ausmif;u abm
vHk;toif;rSm upm;ygw,f/ uRef
awmfwdkY toif;udk usm;opfawG vdkY

ac: Muw,f/ usm;opfawG[m tif


rwef MuHhckdifoefpGrf;Muw,f? tajy;
jref Muw,f r[kwfvm;/ uRefawmf
wdkY toif;vnf; tJ'DvdkygyJ/ uRef
awmf *dk;tvHk; 20 oGif;jyD;jyD/ yGJ&moD
w0ufyJ &Sdao;w,f/ uRefawmf
upm;wJh tcgwkdif;rSm azazu tjrJ
wrf; vm tm;ay; ygw,f/
rpwmu&def;vdkY ac:wJh vl
wpfa,mufvnf;yJ uRefawmfh upm;
yGJudk pjyD;awmh vmMunfhw,f/ olu
abmvHk;toif; udk,fpm;vS,f wpf
OD;yg/ urmw0Srf;vHk;rSm &SdMuwJh
toif;MuD;awG twGuf abmvHk;
orm;awGudk &SmazGay;&wJh olyg/
azazeJY rpwmu&def;wdkY pum;ajym
aeMuwmudk uRefawmf jrifygw,f/
olwdkY bmajymaeMuwmvJqdkwm
udkawmh rodyg/ 'gayr,fh uRefawmf
[m xl;cRefwJh abmvHk; upm;orm;
vdkY azazu olYudk ajymjyvdrfhr,fvdkY
arQmfvihfw,fAsm/ rpwmu&def;[m
'DrSmaum? EkdifiHjcm;rSmyg abmvHk;
oifwef;ausmif;awG trsm;MuD;udk
ydkifwJh olaX;MuD; wpfOD;yg/ vli,f
abmvHk; upm;orm;awGudk avh
usihf oifwef;ay;wJh ae&mawGyg/
Oa&my wpfae&mrSmvnf; olY oif
wef;ausmif;&Sdygw,f/ tJ'Dae&mudk
taumif;qHk; vli,f abmvHk; upm;
orm;awGudk olydkYw,fvdkY uRefawmf
Mum;zl;ygw,f/ uRefawmfhtdyfruf eJY
ydkeD;vmjyDvdkYawmh xifrdygw,f/
rpwmu&def;[m uRefawmfudk pdwf
0ifpm;jyD; ol&JU oifwef;ausmif; wpf
ausmif; ausmif;udk ydkYcsif ydkYvdrfhr,f/
tJ'guawmh uRefawmf&JU arQmfvihf
csuf tdyfrufyg/

]] ... 'g[m vuf


awGYb0tajctaeeJY
arQmfvihfcsuf tdyfruf
awGtMum; jcm;em;csuf
jzpfw,fvdkY /
r[kwfbl;vm;/

}}

|A1 at0rf; abmvHk;oifwef; ausmif;rS z&uf'D\


rdbrsm;xHodkY ay;pm
arv 5 &uf
cifrif&ygaom rdbrsm;cifAsm;?
uRefawmfh&JU emrnfu rpwm u&def;jzpfyg
w,f/ at0rf; abmvHk;oifwef;ausmif;&JU 'g&dkufwm
jzpfygw,f/ urmay:rSm tatmifjrifqHk;aom oifwef;
ausmif; wpfausmif;yg/ uRefawmfwdkY[m tjrJwrf;vdkvdk
i,f&G,fjyD; xl;cRefwJh abmvHk;orm;awGudk &SmazG
ygw,f/ olwdkY&JU ya&mfzuf&Sife,f abmvHk;upm;zddkY arQmf
vihfcsuf tdyfrufawG atmifjrifzdkYtwGuf tultnD
ay;EkdifatmifvdkYyg/
vlMuD;rif;&JU om;[m tJ'DarQmfvifhcsuf tdyf
rufudk &&Sd ykdifqkdifEkdifw,fvdkY uRefawmf ,HkMunfwJh
twGuf tckvdk pma&;&jcif; jzpfygw,f/ jyD;cJhwJhvu
olupm;aewmudk uRefawmf apmihfMunfhaecJhwmyg/
rSefuefwJh avhusihfrI&r,fqdk&if ol[m wpfaeYrSm
Oa&myu emrnfMuD; toif;rSm upm;Ekdifr,fvdkY uRef
awmf ,HkMunfygw,f/
vlMuD;rif;&JU om;[m arG;&myg abmvHk;
tm;upm; xl;cRefolyg/ olb,favmuftxd aumif;
aumif; upm;Ekdifw,f qdkwmudk urmudk jyor,fh
tcGihfta&; &Sdoifhygw,f/ jyD;awmhvnf; vlMuD;rif;
odxm;wJhtwkdif; ya&mfzuf&Sife,f abmvHk;upm;
orm;awG[m 0ifaiG trsm;MuD;udk &Muwmyg/ 'Dpm&,f?
vlMuD;rif;&JU om;tem*wf&,fudk aus;Zl;jyKjyD; tao
tcsm pOf;pm;ay;yg/

atmufrSmygwJh rdkbdkif;zkef;eHygwfrSm uRefawmf


eJY qufoG,fEdkifygw,f/ odyfrMumcifrSm vlMuD;rif;eJY
awGYqHkaqG;aEG;zdkY uRefawmf apmihfaeygw,f/
&if;ESD;cifrifvsuf
tD;u&def;
'g&dkufwm
|z&uf'DxHrS nDr0rf;uGJjzpfol vlpDxHay;pm
ZGefv 10 &uf
cspf&wJh nDrav; vlpD?
tudkav t&rf;udk pdwfvIyf&Sm;aewmyg/
rpwmu&def;eJY olY&JU abmvHk;oifwef; ausmif;u tudkY
udk pdwf0ifpm;vdkYwJhAsm/ 'DaeY usm;opfabmvHk;
toif;avhusihf aewkef; ola&mufvmjyD; olY&JU oifwef;
ausmif;awGtaMumif; ajymjyawmhwmyJ/ 'DEdkifiHrSmaum?
Oa&myrSmyg olYqDrSm tvkyf vkyfaeMuwJhvlawG &mausmf
&Sdw,f/ t&rf;ta&;MuD;wJh vlawGudk olodw,f/ tudk
tMudKufqHk; abmvHk; tm;upm;orm;awGudk ar;Munhf
awmh olY&JU oli,fcsif;awGu trsm;pkygyJ/ tudkeJY
ywfoufjyD; azaz? ararwdkYqDudk pma&;xm;jyD;jyDvdkY
ajymjyw,f/ olwdkYu tudkYudk tJ'g rajymjyao;wm
xl;qef;aew,f/ bmbJjzpfjzpf olu aemufxyfpm
wpfapmif tudkYudk ay;jyD; tdrfjyefa&mufwJhtcg rdb
awGudk ay;ay;zdkY ajymcJhw,f/
tudk tjyif;txef avhusihfr,fqdk&if ESpf
tenf;i,ftwGif;rSmyJ Oa&myu xdyfwef; abmvHk;

139

toif;&JU tm;upm;orm;wpfOD; jzpfEdkifw,fvdkYvnf;


ajymw,f/ nDrav; pOf;pm; Munfhprf;ygOD;/ tudkav/
xdyfwef; emrnfausmf abmvHk;orm;MuD;wJhvm;/
tudkY tdyfrufawGxJu twkdif;yJa[h/ tudkawmh t&rf;
udk pdwfvIyf&Sm;aewm/ 'Dpmudk azaz? arar wdkYudk ay;zdkY
udk rapmifhEdkfifatmifygyJ/ tudk tm;tukef ajy;xnfh
vdkufwm usm;opfudkawmif rD avmufyg w,f/
tukdu pmudk azazhay;awmh ol cyfjrefjref
zwfcJhw,f/ jyD;awmh ararhudk ay;w,f/ olwdkY uawmh
odyf pdwfvIyf&Sm;yHk r&bl;uG,f/ araru azazhudk
jyHK;jycJhygw,f/ 'gayr,fh tjyHK;MuD;awmh r[kwfbl;/
azazu pm&Gufay:rSm udef;uPef;awG csa&;awmh
w,f/ jyD;awmh arareJY aqG;aEG;p&m udpav;awG&SdvdkY
qdkjyD; tudkYudk tcef;xJoGm;aezdkY ajymcJhw,f/
|A1 at0rf; abmvHk;oifwef;ausmif;rS z&uf'D\
rdbrsm;xHodkY ay;pm
ZGefv 8 &uf
cifrif&ygaom rdbrsm;cifAsm;
'Dreufcif; uRefawmfhudk w,fvDzkef;ac:wJh
twGuf aus;Zl;wifygw,f/ z&uf'DeJY ywfoufvdkY
vlMuD;rif;wdkY&JU qHk;jzwfcsufudk Mum;od&awmh uRef awmf
pdwfysufrdygw,f/
'g[m vlMuD;rif;wdkYom;twGuf MuD;rm;vSwJh
tcGihfta&;wpf&yfyg/ ol[m tifrwef xl;cRefvSwJh
abmvHk; upm;orm;wpfOD;yg/ jyD;awmh vlMuD;rif;wdkY
uvnf; olYtwGuf taumif;qHk; jzpfapcsifMuwmudk
uRefawmf odygw,f/ uRefawmfh tultnDeJY qdk&ifawmh
upm;enf; ordkif;rSm tMuD;us,fqHk;aom abmvHk;
orm; wpfOD; jzpfvmrSm/ ol&JU arQmfvifhcsuf tdyfruf
twkdif; qufavQmufrSmudk vlMuD;rif;wdkYu wu,fyJ
[efYwm;csifvdkYvm;/
uRefawmfwdkY 0efaqmifrItwGuf awmif;wJh
aiGaMu;yrmPeJY ywfoufvdkY vlMuD;rif;wdkY pdk;&drfrI
&SdMuw,fqdkwmudk uRefawmf em;vnfygw,f/ ,l&dkaiG
oHk;axmif[m ywfpydkYc? ADZmc eJY av,mOf vufrSwfc
awGtwGuftjyif Oa&mya&mufwJhtcgrSm a[mfw,f
cef;cawG twGufyg/ uRefawmfwdkY oifwef;ausmif;
wpfckckrSm wpfESpfpm oifMum;p&dwfeJY aexkdifp&dwfawG
140

vnf; ygygw,f/ 'DtzGJ Y&JU 'g&dkufwmtaeeJY uRefawmf


ulnDwmeJY tMuHay;c twGufvnf; ygwmayghAsm/
vlMuD;rif;&JUom; tem*wftwGuf 'DaiGudk
oHk;zdkYtwGuf oihfawmfw,fqdkwmudk oabmwlr,fvdkY
uRefawmf ,HkMunfygw,f/ 'gayr,fh vlMuD;rif;wdkY
pdk;&drfaewkef;yJqdk&if uRefawmfwkdY 0efaqmifrIawG
tay:rSm aysmf&Tif auseyfaeMuwJh rdbawGqDu pmawG
udk yl;wGJ ay;ydkY tyfygw,f/
vlMuD;rif;wdkY[m om;udk odyfcspfMuwm uRef
awmfodygw,f/ uRefawmfhtay:rSm ,HkMunfzdkYtwGuf
ajymcsifygw,f/ 'grSom olYudk taumif;qHk; abmvHk;
orm;jzpfatmif ulnDEkdifrSmyg/
cifrifvsuf
tD;u&def;
'g&dkufwm
||z&uf'DxHrS tr0rf;uGJ vlpDodkYay;pmrsm;
ZGefv 17 &uf
cifrif&wJh nDrav;vlpD
tJ'Dpmudk ay;vdkufuwnf;u azaz?
ararwdkY&JU tjyKtrl[m xl;qef;vm awmhw,f/ wpfcg
wpfav tjyeftvSef atmf[pfaeMuwm Mum;&w,f/
'gayr,fh tudk tcef;xJudk 0ifoGm;wmeJY &yfypf
vdkufMuw,f/ tJ'Daemuf tudk tdrfpmvkyf&if;
tvkyf&Iyfaewmudk apmihfjyD;awmh olwdkY wD;wdk; aqG;aEG;
Mujyefw,f/
raeYnu tr&JU taz tfdrftxd um;armif;
vmjyD; azaz? ararwdkYeJY aiGaMu; taMumif; ajymqdk
Muwmudk Mum;vdkufw,f/ tr&JU tazu tudkY rdb
awGudk ,l&dkaiG oHk;axmifavmuf MudK;pm;&Smay;r,fvdkY
ajymwmaocsmygw,f/ 'gayr,fh tudkf jzpfcsifwm
rSm;vm; rodbl;/ tawmfhudk rsm;wJh aiGyg/ r[kwfbl;
vm;[if/ olYoifwef;ausmif;udk tudk wufEdkfifzkdY
rpwmu&def;udk aiGtcsKdU ay;&r,f xifw,faemf/ 'gay
rJh ,l&dkaxmifeJY csDjyD;awmhvnf; rjzpfEkdifygbl;? [kwfvm;
[if/ [ifhtif;/ tudk vkyfwm rSm;aewm aocsmw,f/
z&uf'D

Zlvdkif 15 &uf
cifrif&wJh nDrav;vlpD
tudkY&JU arG;aeYyGJrSm wu,fhudk aysmfcJhwm/
nDrav; vmwm aus;Zl;yg/ uRefawmf abmvHk;upm;
r,fh tdyfrufudk vlawGtrsm;MuD;yJ 'Davmuftxd pdwf
0ifpm; Muvdrfhr,fvdkY rxifcJhrdbl;/ &GmrSm&SdwJh vlwkdif;u
tudkY oifwef;p&dwftwGuf azaz? ararwdkYudk aiGay;
MuyHkyJ/ 'DaiGawG[m tudkY b0rSm &ufa&mvSwJh vuf
aqmifudk &&Sdwmyg/ tudk aoaocsmcsm vlwkdif;udk
aus;Zl; pum;ajymcJhwm/ 'gayr,fh nDrav;&JU tazudk
t&m&m pDpOfay;wJhtwGuf aus;Zl;wifvkdufwmAsm/
vlwdkif;udk tudkf jyefay;rSmyg/ tudk uwday; ygw,f/
tudk odw,f/ odudk odaewmyg/ wpfaeY aomtcgrSm
tudk[m atmifjrifwJh abmvHk; upm;orm;wpfOD;
jzpfvm&r,f/
z&uf'D

Mo*kwfv 25 &uf
cifrif&wJh vlpD
wu,fyJaemf/ tudkY&JU tMuD;rm;qHk;
pGefYpm;rIc&D;uawmh aemuftywfqdk pjyD/ tudk rapmihf
Ekdifavmufatmifyg/ tif;../ wu,fawmhvnf; tudk
av enf;enf; aMumufaerdw,f/ t&ifwkef;u tudkf
ta0;qHk; oGm;zl; wmqdkvdkY
nDrwdkYjrdKU txdyJ/ 'gaMumihf
tjcm;EkdifiH wpfckudk av
,mOfeJY oGm;&r,f qdkawmh
aMumufvefYp&m vdk vdk/
raeYnu arar
ajymjyygw,f/ topfwpfck
ckudk vkyfwJh tcgawGrSm
pdk;&drfrI jzpfwm[m yHkrSef
obm0ygyJwJh/ jyD;awmh
arar[m tudkY&JU qHyif
awGudk i,fi,fwkef;u vdk
rsKd; zGzGav; oyfay;aecJh yg
w,f/ olr tudkYudk
zufxm;awmh
ararh

]] .. olY&JU arQmfvifhcsuf tdyfruftwkdif;


qufavQmufrSmudk vlMuD;rif;wdkYu
wu,fyJ [efYwm;csifvdkYvm;/

}}

wudk,fvHk; wkefaevdkufwm/ araru csrf;vdkYqdkjyD;


ajymayr,fh ararrsufESmudk Munfhawmh idkaewmav/
arar tudkU udk vGrf;aerSmyg/ tudkuvnf; ararhudk
vGrf;aerSmygyJ/ nDrwdkY tm;vHk;udk t&rf;vGrf;aerSm/
nDrtaMumif;udk rMumcP pOf;pm;aerSmyg/
rpwmu&def;u ol tvkyfawG rsm;aevdkY
tudkeJYtwl c&D; roGm;Edkifbl;vdkYawmh ajymygw,f/
'gayrJh olY&JU vl,Hkwpfa,mufu tudkeJYtwl c&D;
xGufay;r,fwJh/ oifwef;ausmif;udk vdkufydkYay;r,f vdkY
ajymw,f/ tudk[m emrnfMuD; wpfa,muf jzpfaejyD
vdkYawmif cHpm;aerdw,f/
cspfwJh
(tudk) z&uf'D

141

urm (2)
|z&uf'DxHrS ol\ rdbrsm;xHodkY ay;aom ydkYpu'f
pufwifbm 3 &uf

cspf&wJh arareJY azaz


tck uRefawmf a&mufjyD/ c&D;u t&rf;&SnfvSw,f/ uRefawmfvnf;
odyfyifyef;aejyD/ 'gayr,fh tifrwef pdwfvIyf&Sm;p&m aumif;wm/ [dkw,fudk
wupDeJY oGm;wJh c&D;u tHhMozdkY aumif;vdkufwmvGefa&m/ jrdKUxJrSm &SdwJh
taqmuftODwkdif;udk rD;awG xGef;xm;vdkufMuwm tHhbeef; rsufvSnfhyGJvdkyJ/
om;&JU [dkw,fcef;u aumif;vdkufwm/ udk,fydkiftdrfomeJY bmeJY/
a&csKd;uefxJu a&aEG;aEG;rSm pdrfaejyD;&if oufawmifhoufom &SdvSwJh
arGU&may: wuftdyfvdkufr,f/ 'gayr,fh tJ'gawG rvkyfcif 'Du'fuav;udk
a&;jyD; pmwdkufaowmxJ xnfhrSmyg/ rpwmu&def;&JU oli,fcsif;u ydkYpu'f
awGeJY wHqdwfacgif;awG 0,fvmay;ygw,f/ rdom;pkeJY oli,fcsif; awGqDudk
pma&;jyD; uRefawmf aumif;aumif;rGefrGef a&mufaMumif;ajymzdkY olu rSmcJh
w,fav/ oifwef;ausmif;rSm tpnf;ta0;&SdvdkY olxGufoGm;jyD/
reufjzefrSm om;twGuf ta&;MuD;wJhaeYjzpfvdkY 'Dn aumif;aumif;
tem;,l tdyfpufzdkYrSmcJhw,f/
cspfwJhom;
z&uf'D

142

|z&uf'DrS nDr 0rf;uGJ vlpDxHodkY ay;pm


pufwifbm 4 &uf
nDrav; vlpD
tck nDrav;udk ajymjyr,fh[mudk wjcm;b,folYudkrS jyefrajymjy&bl;aemf/ tcktudk
awmh tMuD;tus,f 'kua&mufaejyD/
rpwmu&def;&JU oli,fcsif;u jyefrvmbl;/ olb,fudk oGm;rSef;vnf; rodbl;/ b,fvdk
qufoG,f&rSef;vnf; rodbl;/ olY&JU w,fvDzkef;eHygwfvnf; r&Sdbl;/ olY&JU aemufqHk;emrnf wpfvHk;yJ
odwm/ ol emrnf trSm;wpfckay;cJhw,fvdkY xifw,f/
nDrav; vlpDa&... rpwmu&def;[m 'kp&dkuform;wpfOD;vdkY tudk xifw,f/ tudk wdkY
rdom;pk&JU aiGawGudk ,ljyD;awmh xGufajy;oGm;jyDvdkYvnf; tudk pdk;&drfaewm/ at0rf; abmvHk;
oifwef;ausmif;[m wu,f&Sd? r&Sdraocsmawmhbl;/ ol tudkwdkYudk vdrfnmcJhw,fvdkY pOf;pm;
pjyKjyD/
'DaeY wpfaeYvHk; rpwmu&def;&JU oli,fcsif;udk apmihfaecJhw,f/ [dkw,frefae*smuvnf;
'Dnxyfwnf;cdkzdkY aiGay;&ifay;? ray;Edkif&if xGufoGm;zdkYudk ajymaejyD/ tudkqDrSm aiG b,fvdk&SdrSmvJ/
tckawmh jrdKU MuD;tvnfrSm wpfa,mufwnf;/ b,fudkoGm;vdkY bmvkyf&rSef; rodawmhbl;/ wpfb0
vHk; tckavmuf wpfcgrS raMumufcJhzl;bl;/ 'DtaMumufw&m;udk wpfa,mufa,mufeJY rQa0
csifw,f/ nDrav;u pdwfcdkifckdif xm;jyD; 'DvsKdU 0Sufcsuf raygufMum; apeJYaemf/
tjcm;vlawG awGU rSmpdk;vdkY nDrav;qDudk ydkYpfu'fawmh ydkYvdkY rjzpfbl;/ 'geJY [dkw,fu
rxGufvmcif pm&GufeJY pmtdwfawmif;,ljyD;awmh tcka&;vdkufwm/ ajymcsif&ifawmh nDrav;
azazeJY ararwdkYudkawmh tudkYqDu pm&w,f qdkwmavmufyJ ajymyg/ 'gayr,fh bmawG jzpfaew,f
qdkwmudkawmh vHk;0 rajymygeJYuG,f/
pOf;pm;zdkYawmh tcsdefvdkw,f/ odyfrMumcif nDrav;qD pmxyfa&;ygr,f/
cspfwJh
tudk z&uf'D

143

abmvHk; tm;upm;[m tE&m,f&SdwJh


upm;enf; wpfckyg/
x&DAm ab;Pf (owif;axmuf)
'Durmay:rSm tdk;tdrfrJh vli,f
awG axmifaomif;csDjyD; &Sdaeyg
w,f/ olwdkYawGudk uRefawmf
wdkY awGYzl;ygw,f/ aeYzuf
awGrSm apmifawGeJY tdwfwpf
vHk;udk o,fjyD;awmh avQmuf
oGm;aeMuw,f/
wcgwavrSmawmh
apmifawGay:rSm cif;xkdifMujyD;awmh
aps;aygayg trSwfw& vufaqmifav;awGudk urm
vSnfh c&D;onfawGxH a&mif;csMuw,f/ 'grSr[kwf
awmif;&rf;Muw,f/ aiGtaMuG enf;enf; ay;zdkY
awmif;wm/ xrif;0,fpm;vdkY &atmifvdkY/ nzuf
awGrSmawmh aps;qdkifawGa&SUrSm 'grSr[kwf&if yef;jcH
awGxJrSm apmifawG cif;jyD; tdyfMu&wmyg/
olwdkYbmjzpfvdkYrsm; tJ'Dvdkae xdkifMuovJ
qdkwmudk oif[m wcgwavrSm udk,fhzmom ar;ae
rdvdrfhr,f/ olwdkYrSm bmjzpfvdkY tdrfr&Sd Muwm vJqdk
wmudk awG;csifawG;rdvdrfhr,f/ tif;... olwdkYxJu
tcsKdUrSmawmh tdrfawG &SdMuwmaygh/ 'gayr,fh
jyefvdkYrS r&Muwm/ 'DaeYawmh tdrfeJY rdkifaygif;axmifcsD
jyD; a0;aeMuwJh vli,fav;awG taMumif;udk uRef
awmf pma&;ygr,f/
vli,fawG[m tdk;tdrfrJh jzpfvm&wJh t
aMumif;&if;rsm;pGm &Sdygw,f/ tJ'DxJu taMumif;
&if; wpfckuawmh abmvHk; tm;upm;ygyJ/ tif;...
trSefwu,f ajym&&ifawmh abmvHk;upm;zdkY tdyf
rufayghav/ vli,fav;tcsKdU[m emrnfMuD;toif;
wpfoif;rSm 0ifupm;r,fqdkwJh arQmfvifhcsufeJY
Oa&myudk a&mufvmMuw,f/ 0rf;enf;p&m aumif;
wmuawmh olwdkY arQmfvifhcsufawG rMumcifyJ
aoqHk;oGm;&wmyg/
tJ'Dvli,fav;awG trsm;pk[m wu,f
awmfwJh abmvHk;orm;awG jzpfMuygw,f/ olwdkY
&JUwkdif;jynfrSm abmvHk;toif; udk,fpm;vS,f qdk

144

oludk awGYMur,f/ atmifjrifaewJh EkdifiHwumabm


vHk; oifwef;ausmif;awGeJY tquftoG,f &Sdw,fvdkY
ajymwwfwJholyg/ tJ'D ukd,fpm;vS,fuyJ emrnf
MuD; abmvHk;orm;awG&,f? toif;refae*smawGeJY
vnf; odw,fvdkY ajymwwfMuw,f/ olYb0rSm
awGYzl;orQ xJrSmawmh tJ'Dvli,fav;[m taumif;
qHk; abmvHk; upm;orm;wpfOD; qdkjyD;awmh rdbawG
udk ajymvdrfhr,f/ tJ'D aemufawmh vli,fav;awG
oifwef;ausmif; wufEkdifzdkYtwGuf ,l&kdaiG axmif
*Pmef; csDjyD;awmh rdbawGu ay; vmzdkYudk jrLqG,f
Muawmhwmyg/ wpfaeY rSm olwdkY&JYom;[m atmif
jrifwJhol? csrf;omwJhol? emrnfMuD;wJhol wpfa,muf
jzpfvmr,f qdkjyD;awmhvnf; uwday; Muao;
w,f/
'gayr,fh tJ'D ]udk,fpm;vS,f} qdkolrsm;[m
olwdkY ajymMuovdkrsKd; r[kwfMuygbl;/ abmvHk;
urmu ta&;MuD;wJh oli,fcsif;awGvnf; olwdkYrSm
r&SdMuygbl;/ vli,fav;awGudk avhusifh ay;csifMu
wJh &nf&G,fcsufvnf; r&Sdbl;/ olwdkY trsm;pkrSm
oifwef;ausmif;awGvnf; vHk;0 &SdMuwm r[kwfyg
bl;/ ,l&dkaiGawG axmifcsDjyD;awmh qif;&Jom; rdom;pk
awGqDu ,lMujyD; tJ'DaiGudk olwdkYzmom oHk;vdkufMu
wmyg/
vli,fav;awGuaum bmjzpf MuovJ/
tifrwef qdk;&Gm; cg;oD;vSwJh tawGYtMuHKudk cHpm;
&awmhw,f/ tjcm; wkdif;jynfudk c&D;xGufoGm;&jyD;
tJ'DrSm wpfa,mufwnf;yJ csefxm;cH&w,f/ wpf
aMumif;oHk; av,mOfvufrSwfeJY ]udk,fpm;vS,f} eJY
twl oGm;Muw,f/ a&mufwJh tcgusawmh
udk,fpm;vS,f qdkol[m olwdkYudk [dkw,fwpfckudk
ac:oGm;Muw,f/ tJ'DrSm wpfnavmuf tdyfjyD;wmeJY
]udk,fpm;vS,f} qdkol[m aysmuf oGm;awmhwmyg/
csufjcif;udk wpfa,mufwnf; jzpfawmhw,f/ vli,f
av;tcsKdU[m udk,fh c&D;udk ukd,fESif &awmhw,f/
EkdifiHjcm; wkdif;jynfudk qufoGm;Muw,f/ vljynfh
usyfaewJh avSeJY oGm;&wm&Sdw,f/ a&muf jyefawmh
vnf; MudKr,fholu r&Sd/
wpdrf;wkdif;jynfxJrSm vrf;aysmufMuawmh
yJ/ tdrfudkvnf; jyefvdkY r&awmh/ trsm;pkrSm aiGu
vnf; vHk;0udkryg/ vli,ftrsm;pk[m tJ'Dwdkif;jynf&JU

bmompum;udkvnf; rajymwwfMubl;/ cPwm tukefvHk;udk rSwfrdaeawmh wm/ uRefawmfhtwGuf


vmvnf aexkdifcGifh ADZmyJ&Sdw,f/ ('grSr[kwf&if awmh tifrwef tHhMop&maumif;vSwJh urmopf
vnf;) ADZm vHk;0r&Sdbl;/ tJ'Dawmh w&m;r0if wpfck&JU tpyJvdkY pOf;pm;cJhw,f/ emrnfausmf
aexkdifolawG jzpfukefMua&m/
abmvHk;upm;orm;
wpfOD;
jzpfvmjyD;awmh
tjypfuif;vSwJh vli,fav;eJYolwdkY rdb pdwful;vdkY r&EkdifavmufwJh txdukd aiGawGvnf;
awG&JU arQmfvifhcsuf tdyfrufawGudk ckwHk; vkyfjyD; aiG &awmhrSmyJ/ 'gayr,fh uRefawmf rSm;cJhygw,f/ tck
&SmMuwJh tMuifem uif;rJhwJh vlawGudk 'DuHMurm uRefawmfhudk Munfhav/}
qdk;twGuf tjypfwif&rSmyg/
vli,fav;[m pkwfjyJaewJh *sif;abmif;bDeJY
'DaeY uRefawmf vli,fav; wpfOD;eYJ pum; wD&Syfta[mif;udk iHkY Munhfvdkufygw,f/
ajymcJhygw,f/ ol[m vrf;axmifh wpfae&mrSm
]uRefawmf[m npfywfjyD; qif;&Jaewm/
aps;aygwJh vuf0wf &wemawGudk cif;a&mif;aewm aeYzufawGrSm uRefawmf aps;aygwJh vuf0wf
yg/
vufpm;awGudk urmvSnfh c&D;onfawGxHrSm a&mif;
]uRefawmf vGefcJhwJh oHk;v avmufu tdrf ygw,f/ nzufawGus&if vrf;ay:rSm tdyfw,f/}
udk pGefYvmcJhwmyg/} vli,f
olYajc&if;rSm csxm;wJh
av;u ajymcJhygw,f/
om;a& vufywfMudK;
]Oa&myrSm uRefawmfh&JU
awGudk uRefawmfhudk jyyg
b0topf twGuf t&rf;
w,f/
udk pdwf vIyf&Sm; aecJhwm/
]rif; ydkufqHawmfawmf
usaemf[m aMumufvGef;vdkY
[dkw,fudk wupDeJY oGm;
&vm;} uRefawmf ar;
&J
u
k
d
j
r
if
w
i
d
k
;
f
xG
u
a
f
j
y
;awmh
w
myJ
/
wJhvrf;udk owd& aeyg
Munfh rdygw,f/
tdrfrSmwkef;uawmh uRefawmf [m
w,f/ t&m tm;vHk;[m
]odyfr&ygbl;} olu
vHk;0 uGmjcm;jyD; pdwfvIyf
&dk;ajzmifhwJh vlaumif; wpfOD;yg/ araru &Sif;jycJhw,f/
&Sm;p&m aumif;vdkufwm/
]'gaMumihfrdkvdkY vlawGqD
tJ
'
g
u
k
d
aj
y
mj
y
Ek
i
d
y
f
g
w
,f
/
aemufjyD;awmh uRefawfh&JU
uae ydkufqH pGefYMuJ ay;
yxrqHk; [dkw,frSm tdyf
urf;zdkY uRefawmf awmif;
cJhwJhn[m wu,fudk Zdrf
&rf; &wmyg/ tckaeom
us vdkufwmAsm/}
azazararwdkY uRefawmfh
vl i ,f a v;[m
tjzpfudk awGY&ifav....}
ol&JU rsufvHk;awGudk ydwfvdkufw,f/ tjcm;urm
olrsufvHk;xJrSm rsuf&nfawG jynfhwufvm
wpfckudk ola&mufaeovdkrsKd;yg/ jzpfysufcJhwm awmhw,f/ olYOD;acgif;udkvnf; iHkYcsvdkufygw,f/
awGudk jyefajymif; owd&aewm/
]tdrfu xGufvmuwnf;u rif; olwdkYeJY
]tdyf,muvnf; MuD;vdkufwm? tdyf,mcif; pum; ajymjzpfao;vm;}
awGqdkwm jzLqGwfjyD; oefY&Sif; aevdkufwmrS/
ol acgif;cg jycJhygw,f/ ][ifhtif;? wpf
acgif;tHk;ay:rSmvnf; acsmuvufacsmif; wifxm; cgwpfavrSmawmh uRefawmf olwdkYqDudk pma&;yg
ay;ao;w,f/ tm;yg;yg;... ukd,fydkiftdrfomeJY w,f/ 'gayr,fh vdrfajymwmyg/ uRefawmf aysmf
bmeJYAs/}
aew,fvdkY olwdkY xifMuw,f/}
ol[m pum;ajymwmudk wrdepfavmuf
&kwfw&uf vli,fav;[m uRefawmfhudk
&yfvdkufjyD;wJhaemuf tiftm;csdeJYvSpGmeJY jyHK;vdkuf armhMunfhvdkufw,f/ ]uRefawmf aemufxyf b,f
ygw,f/
awmhrS jyefjyD;awmh aysmf&TifEkdifawmhrSm r[kwfyg
]uRefawmfav tJ'D[dkw,feJY ywfoufvdkY bl;/ b,fvdk aysmfEkdifrSmvJ/ 'DrSm aexkdifzdkY twGuf

]] ..

}}

145

]]

.. olY&JUawmif;yefrIu
uRefawmfhudk tawmfav;
pdwfqif;&J apygw,f/
'gayrJh olY&JU
tjyHK; twk
uawmh uRefawmfh&JU
tonf;ESvHk;udk
zrf;qkyfvdkufwmyg/

}}

146

ADZm r&Sdbl;/ tdrfjyefzdkYvnf; aiG


r&Sdbl;/ uRefawmf aMumufvGef;vdkY
&Judk jrifwdkif; xGufajy;awmhwmyJ/
tdrfrSmwkef;uawmh uRefawmf[m
&dk;ajzmihfwJh vlaumif; wpfOD;yg/
araru tJ'gudk ajymjyEkdifw,f/}
ol ararvdkY ajymvdkuf
wmeJY pjyD;idkawmhwmyJ/&kwfw&uf
uRefawmhf vufudk ukdifjyD;ar;awmh
uRefawmf tHhMooGm;wm/ ]OD;u
'DrSm aewmvm;/ OD;eJY &uftenf;
i,favmuf aevdkY &rvm;[if/
uRefawmhfudk aus;Zl;jyKjyD;awmh ulnDygcifAsm/}
uRefawmf[m 'Dae&mudk acwcP vma&mufvnfywfol
wpfOD;om jzpfaMumif;ESihf ,aeY naeqdkvQif ,lauodkY jyefrnfjzpf
aMumif; ajymjycJhygw,f/
vli,fav;[m csufjcif;yJ &Suf&GYH tm;i,f oGm;yHk&ygw,f/
]uRefawmf awmif;yefygw,f/ uRefawmf rar;cJhoihfygbl;} olu jyef
awmif;yefcJhygw,f/ ]uRefawmf&JU Zmwfvrf;udk em;axmifay;wJh
twGuf aus;Zl;yg/}
uRefawmfhudk vufqGJ EIufquf&if; ol[m &Jwif;pGm jyefvnf
jyHK;jycJhw,f/ 'gayrJh olY&JU rsufvHk;xJrSm aMumuf&GHUaerIudk uRefawmf
awGYae&yg w,f/ olY&JU awmif;yefrIu uRefawmfhudk tawmf av; pdwf
qif;&J apygw,f/ 'gayrJh olY&JU tjyHK;twk uawmh uRefawmfh&JU
tonf;ESvHk;udk zrf;qkyf vdkufwmyg/
tJ'DtckduftwefY uav;rSmyJ &JawG[m a&mufvmcJhygw,f/
vli,fav;[m tvQiftjrefyJ apmifudk &kwfodrf;vdkufw,f/ olYa&SUrSm
&SdaewJh aiG taMuGaphawGudk aumuf,lygw,f/ olxyfjyD;awmh xGuf
ajy; &awmhrSmyg/ uRefawmf bmaMumihf tJ'Dvdk vkyfcJhw,fqdkwmudkawmh
rajymwwfygbl;/ vltkyfMuD;xJudk ol0ifa&muf aysmufuG,froGm;cif
olY vufxJudk uRefawmfh&JU vdyfpmu'feJY aiG enf;enf; xkd;xnfhay;
vdkufrdwmyg/
vli,fav;udk tJ'DyHkpHrsKd;eJY aiGay;vkduf rdwm[m odyfawmh
roifhawmf vSbl;vdkY uRefawmf xifygw,f/ 'gayr,fh olYtwGuf
0rf;enf;rdwmeJY wpfenf;enf;eJY tultnD ay;csifpdwfaMumihfyg/
w'*Favmufawmh uRefawmf[m owif;axmuf? *sme,fvpf wpfOD;
qdkwmudk arhvdkY oGm;cJhygw,f/ ukd,feJY roufqdkifovdkrsKd;? udk,feJY
cGgjyD;awmh ae& r,fqdkwmudkyg/ wpfcgwpfavrSm vkyfief;uRrf;usif
ol? vkyfief;oabmt& pnf;eJY omref vlom; wpfOD;tMum; nDrQjcif;
cs&wm odyfudk cufcJ vSygw,f/

|z&uf'DrS ol\ rdbrsm;odkY ay;ydkYaom ydkYpu'f


'DZifbm 20 &uf
cspfwJh arareJY azaz
aysmf&Tifp&maumif;wJh c&prwfaeY jzpfygap/
tcsdeftMumMuD;udk pmra&;yJ xm;wJhtwGuf
om; awmif;yefygw,f cifAsm/ 'gayrJh oifwef;ausmif;
rSmu t&rf;udk tvkyfrsm;vdkYyg/ aemufjyD;awmhvnf;
yxrESpf twGif;rSm uRefawmfwdkY&JU abmvHk; oifwef;
enf;jyq&mu rdom;pkawGqD cPcP tquftoG,f
vkyfwmudk rMudKufvdkYyg/ uRefawmfwdkY&JU pdwfawGudk abm
vHk;xJrSmyJ ESpfjrKyfxm;zkdY ajymw,f/
'gayrJh wpfcgwpfavrSmawmh oufawmifh
oufom tem;,lcGifh ay;Muygw,f/ c&prwf tm;vyf
&uftwGuf uRefawmfwdkY t*Fvefudk vmvnf Muygw,f/
t&rf;udk at;wm/ vlwkdif;[mvnf; c&prwf vuf
aqmifawG0,fzdkY aps;oGm;aeMuw,f/ ararwdkYtm;
vHk;udk t&rf; vGrf;vdkufwm/ 'gayr,fh om;twGuf pdk;&drf
raeygeJYaemf/ om;u tifrwef pdwf0ifpm;p&m aumif;wJh
tawGUtMuHKawG &aewmyg/ vlopfawGeJYvnf; tcsdef
wdkif; vdkvdk awGU ae&w,f/
t&rf;cspfwJh om;av;
z&uf'D

|z&uf'DxHrS nDr0rf;uGJ vlpDxHodkY ay;pm


'DZifbm 21 &uf
cspf&wJh nDrav; vlpD
'D c&prwfrSm arar? azazwdkYqDudk aus;Zl;jyKjyD;
oGm;vnfyguG,f/ tudkYukd,fpm; olwdkYudk axG;ayGU
zufxm;ay;prf;ygaemf/
raeYu tudk olwdkYqDudk ydkYpu'fwpfapmif ydkY
vdkufygw,f/ c&prwf tm;vyf&ufrSm t*Fvefudk oGm;
vnfr,fqdkjyD; ajymxm;w,f/ c&prwfyGJtwGuf
aps;0,faeolawGudk oGm;ai;Munfhr,fvdkYvnf; ajym
vdkufw,f/ olwdkYtay: tm;vHk;udk vdrfajymwmawmh
vnf; r[kwfygbl;/ 'gayrJhvnf; trSeftwdkif;u ajymvdkY
rjzpfao;bl;/ vGefcJhwJh 10 &ufavmufu tudk
t*Fvefudk w&m;r0if cdk;0ifvmcJhygw,f/
ukefwifum; wpfpD;aemufrSm vkdufvmcJhwm
yg/ udk,fhzmomqkd&ifawmh tJ'Dvdk b,fawmhrSm vkyfrSm
r[kwfbl;/ 'gayrJh toufenf;enf; MuD;wJh vli,fawGu
ulnDay;vdkYyg/ um;armif;orm; rawGUcif um;ay:udk
wG,fwufMuw,f/ aowmawGaemufrSm yHk;aeMu&
wm/ wdk;wdk;wdwfwdwf aeEdkiforQudk aecJhMu&w,f/
&Juvnf; ukefwifum; aemufzufudk ppfaq;rIawG
rvkyfzdkY arQmfvifh qkawmif;&if;aygY/ tudk[m t&rf;udk
aMumufvGef;vdkY zsm;awmif zsm;awmhr,fvdkY xifaewm/

arQmfpifwHwm;aq;&HkMuD;rS rSwfwrf; tpD&ifcHpm/ (vlemopf)


Zefe0g&Dv 30 &uf
vlem tcsuftvuf- vli,fwpfOD;? touf 14 (odkY) 15 ESpfcefY/ tjyif;txef wdkufcdkuf cHxm;&aom 'Pf&m &xm;onf/
trnf - rodao;/
vdyfpm - rodao;/
arG;aeY - rodao;/
EkdifiHom; - rodao;/
tjcm;tao;pdwftcsuftvuf - rodao;/
'Pf&m - aq;&Hka&mufcsdeftxd vlem owdr&ao;/ OD;acgif; 'Pf&mrsm;/ OD;acgif;eJY cEmukd,f tay:ydkif;wGif tuGJtjyJrsm;/ b,fzuf vuf
armif; usKd;ae/
ukorI - vufarmif;? OD;acgif;udk csKyfxm;/ b,fzuf vufarmif;udk cJGpdwfuko/ aq;ppf&ef twGuf aq;&Hk wGif xm;&efvdktyf/
tjcm; vkyfaqmifrIrsm; - vli,fav;ESihf ywfoufjyD; bmrS rodonfhtwGuf rdom;pk0ifrsm;ESihf qufoG,frI rvkyfEkdifyg/
tdyfuyfxJwGif *sme,fvpfwpfa,muf\ vdyfpmu'fudk awGY&Sdxm;/ ydkodEkdif&eftwGuf *s,fe,fvpfudk zkef;qufrnf/
&JzufESihf uav;ulnDrI Xmersm;odkY tpD&ifcHpm ay;ydkYxm;jyD;/
147

arQmfpifwHwm; aq;&HkMuD;rS tD;ar;vf/


Date: February 6th
From: Hospital Child Support
To: Trevor Baynham
Subject: Patient information

odkY
rpwm ab;Pf?
z&uf'DESihf ywfoufjyD; oif\ tul
tnDrsm;twGuf aus;Zl; wifygonf/ aemuf
vmrnfh v tenf;i,fwGifvnf; olonf oif\
tultnDrsm;udk vdktyfrnf jzpfygonf/ odkYjzpf
yg olYtwGuf oiftem;wGif &Sdaejcif;rSm uH
aumif; vSygonf/
tpdk;&Xmersm;ESihf tjcm;aom tul
tnDay;onfh tzGJYtpnf;rsm;odkY vlMuD;rif;
qufoG,faeonf[k uRefawmf em;vnfxm;
ygonf/ zuf&uf'DtwGuf vlrsm;rS tMuH
Pf? ynma&;ESihf aexkdifa&;wdkYtwGuf ulnD
ay;pOfwGif uRefawmfwdkYrSvnf; ol\ usef;rma&;
jyemtwGuf qufvuf ulnDay;ygrnf/ vl
i,fav;rSm ol\wkdif;jynfrS xGufcGgvmu wnf;
u cg;oD;qdk;&Gm;pGm awGU MuHKcHpm; cJh&ygonf/
jyD;cJhonfhtywfu aemufqHk; wdkufcdkuf cH&rI
tygt0if aoG;ysufp&maumif;vSonfh tawGU
tMuHKrsm;aMumihf olvGefpGm xdckdufvsuf &Sdonf/
z&uf'DrSm vGefpGm yifyef;EGrf;e,fvsuf
&SdjyD; emusifrI a0'emudkvnf; jyif;jyif;xefxef
cHpm; ae&ygonf/ okdY&mwGif udk,fcEm emusifrI
rSm 0rf;enf;aMuuGJzG,f&m pdwf'Pf&mrsm;xuf
ydkrdk uko&ef vG,fulygonf/
cifrifvsuf
a'gufwm vlpD pyefqm

148

ukefwifum;&yfwJh tcgwkdif;rSm ESvHk;ckefEIef; jrefvGef;vdkY


acgif;xJrSm ]'def;'def;} ]'def;'def;} qkdjyD; Mum;ae&w,f/
'gayrJh b,folrS tudk wdkYudk rawGUcJhMuygbl;/ vrf;qHk;udk
a&mufwJh tcsdeftxdaygY/ arSmifaejyDav/ um;ay:u ckef
cszdkYu vG,fygw,f/ jyD;awmh tjrefqHk; ajy;xGuf vmMu
wmaygY/
tudk[m &mZ0wfom; wpfOD;vdk cHpm;rdygw,f/
tif;.. [kwfygw,f/ tudk[m &mZ0wfom; wpfOD;ygyJ/
tckawmh udk,fukd,fwkdif rpwmu&def;vdkyJ qdk;vdkufwm
vdkY xifrdw,f/ t&ifwkef;uawmh arQmfvifhcsuf tdyfruf
MuD; wpfck&SdcJholyg/ 'gayrJh tJ'g[m tdyfrufqdk;MuD; wpfck
jzpfaejyD/ b,fawmhrS rEdk;xEkdfifr,fh tdyfrufqdk; MuD;/
tudk 'Dae&mudk rvmcJh oifhygbl;/ tckawmh
tudk odygjyD/ 'Dae&m[m t&ifwkef;u twdkif;ygyJ/
tudk[m wpfa,mufwnf; txD;usef vSygw,f/
aMumufvefYae&wkef;yg/ rwlwm wpfckuawmh t&rf;
at;vGef;vdkY vufawG? ajcaxmufawG[m at;cJ
oGm;awmhr,feJY wlygw,f/
tajctae ydkaumif;zdkY twGuf aemufqHk;
tcGihfta&;av; wpfckawmh &Sdaeygw,f/ tif;... tudk
vef'efjrKdUudkom a&mufcJh&if../
z&uf'D

z&uf'D\ 'dkif,m&D
azazmf0g&D 7 &uf
uRefawmfbmawGjzpfcJhonfudk rrSwfrdyg/ wpfckrS trSef
wu,fjzpfyHkr&/ uRefawmfh OD;acgif;xJwGif 0rf;enf;
zG,f&mESihf aMumufrufzG,f&m tawG;rsm;om &Sdaeonf/
tm;vHk;udk zGihfajym&efvnf; rjzpfEkdifyg/ vlrsm;udk uRef
awmf rajymjyEkdifyg/
a'gufwm pyefqmrS pmtkyfav;xJwGif
a&;rSwfxm;&efom ajymjycJhonf/ uRefawmf ydkrdk
oufomvmap&eftwGuf tultnD jzpfapvdrfhrnf
[kvnf; olru ajymcJhygonf/ pma&;jcif;jzihf uRefawmf
rnfodkY ydk oufomvmEkdifrnfvJ/ vufu usKd;aeonfh
twGuf pma&;&mwGif emusifvSygonf/

azazmf0g&D 8 &uf
vaygif;rsm;pGmrSm uRefawmfonf aMumuf&GUH
xdwfvefYpGmESihf wpfa,mufwnf; &Sdae&ygonf/ uRef
awmfum; ajymif;vJoGm;cJhygjyD/ vGefcJhaom wpfESpfcefYu
vli,fav;wpfOD; r[kwfawmhyg/ z&uf'Dvli,f
ta[mif;av;rSm aysmufuG,f oGm;avjyD/ ol
b,fqDudk a&mufoGm;onfawmh uRefawmfrodyg/
uRefawmf rnfolrnf0g jzpfonfudkvnf; uRefawmf
rodyg/ uRefawmfonf vlaumif;av;wpfOD; jzpfcJhzl;
onf/ odkYaomf vlqdk;wpfOD; jzpfvmjyD;vQif tvGef
qdk;vSaom t&mrsm;udk jyKvkyfcJhygonf/ vrf;ray:wGif
awmif;&rf; pm;aomufcJhonf/ uRefawmfonf wpfcg
wpf&H wGif tpm;tpmrsm;udk ckd;,l wwfygao;onf/ xdkY
aemufwGif t*FvefodkY w&m;r0if 0ifa&mufvmcJhonf/
,cktcgwGif &Jrsm;u uRefawmhftm; axmifoGif;
tusOf;cs xm;rnfudk pdk;&drfylyefvsuf &Sdygonf/

azazmf0g&D 11 &uf
rpwm ab;Pfonf raeYnu uRefawmfh
OD;av;ESihf pum;ajymqdkcJhonf/ uRefawmf vHkjcHKpGm
&Sdaeonf[k ol Mum;od&aomtcgwGif idkaMuG;cJhonf[k
rpwmab;PfrS ajymjyygonf/ nDr vlpDrS olYudk zGihf
ajymjyjyD;jzpf uRefawmf 'kua&mufawmhrnfudk odxm;
ygonf/ ,aeYnwGif azaz? ararwdkYudk ol\ tdrfodkY
ac:xm;ygonf/ uRefawmfESihf w,fvDzkef;jzihf pum;
ajymqdkEdkfif&ef twGuf jzpfygonf/
uRefawmf arar? azazwdkYESifh aemufxyf
pum;ajymcsifygonf/ wu,fhudk ajymcsif vSygonf/
okdYaomf uRefawmf ajym&ef tiftm;r&Sdyg/ olwdkY aiGudk
jzKef;wD;ypfjyD; vdrfnmajymqdk cJhonftwGuf tjypf&Sd
onf[k uRefawmf cHpm;&ygonf/ olwdkY z&uf'Dta[mif;
vl&dk;om;uav;udkom odxm;cJhonf/ olwdkYu xdk
uav;udkom pum;ajymcsifygvdrfhrnf/ uRefawmhfudk
awmh r[kwfEkdifyg/

149

||z&uf'DxHrS ay;pmrsm;
azazmf0g&D 12 &uf
cspfaom ararESihf azaz
raeYu w,fvDzkef;xJwGif azaz? ararwdkY\
toHudk Mum;&vdkYf om;t&rf;udk aysmf&TifcJhygw,f/ 'gay rJh
ridkyJ raeEdkifcJhyg/ ararwdkYudk om; t&rf;vGrf;aecJhwmyg/
om;trsm;MuD;udk awmif;yefygw,f/ aiGawG qHk;&IH;
oGm;&vdkY awmif;yefygw,f/ om;vdrfnm ajymcJhwJh
twGufvnf; awmif;yefygw,f/ om;eJY ywfoufvdkY
pdk;&drf aMumihfMu aecJhMu&vdkYvnf; awmif;yefygw,f/
wjznf;jznf;eJY om; ydkoufomvmjyDvdkY
q&m0efawGu ajymygw,f/ vHk;0 jyefaumif; oGm;zdkYu
aemufxyf vaygif;rsm; MumrnfvdkYvnf; ajymjyw,f/
uRefawmf olwdkYudk ,HkMunfygw,f/ tckavmavmq,f
awmh om;[m tzdk;tdkMuD; wpfOD;vdk cHpm;ae&w,f/
vli,fav; wpfOD; r[kwfawmhygbl;/ om;&JU udk,fawG
emw,f/ tm;vnf; enf;aew,f/ tjrJwrf;vnf;
acgif;udkufygw,f/ 'gayrJh ararwdkYeJY pum;ajymjyD;awmh
vaygif;rsm;pGmtwGif;rSm t&rf; aysmfjyD; pdwfvnf;
jidrf;csrf;aeygw,f/
om;twGuf pdwfrylMuygeJYaemf/ rpwm
ab;Pf[m vlaumif;yg/ rpwmu&def;vdk r[kwfygbl;/
olYudk ararwdkY ,HkMunfpdwfcsvdkY &ygw,f/ olu om;udk
trSefwu,f *&kpdkuf wmy g/
cspfwJhom;
z&uf'D

tudk ajymjycJhwmudk awmif;yefygw,f nDrav; vlpD&,f/


'gayr,fh nDrav;u OD;aESmufoHk;jyD; vkyfoihfwmvkyfcJh
wJhtwGuf aus;Zl;wifygw,f/ vlMuD;awGudk tm;vHk;
zGihfajymjycJhwmav/ tJ'Dvdk vkyfwm rSefygw,fuG,f/
tudk z&uf'D
azazmf0g&D 20 &uf
cspfwJh arareJY azaz
'DrSm odyfudk tvkyf&Iyfaeygw,f/ om;eJY
pum;ajymzdkY vlawG trsm;MuD;yJ aq;&Hkudk vmMuw,f/
olwdkYtm;vHk;u ar;cGef;awG twlwlyJ ar;aeMuawmh
om;wpfcgwpfavrSm ysif;vmw,f/
rpwmab;Pfuawmh zkef;awG avQmuf
qufay;aewkef;yg/ pm&GufawGvnf; wpfxyfMuD;udk
vufrSwfxdk;ay;ae&w,f/ bmawGjzpfaewmvJqdkwm
udkawmh om; tm;vHk; em;rvnfygbl;/ 'gayr,fh tqif
ajyrSmyg? om;'kura&mufawmhygbl; vdkY oluawmh xyf
wvJvJ ajymjyygw,f/
,lauEkdifiHudk ukd,fhzmom a&mufvmwJh
vli,fav;awGudk ulnDay;aewJh tzGJYtpnf;wpfckeJY ol
csdwfquf&xm;ygjyD/ olwdkYu om;udk apmihfa&SmufMu
vdrfhr,f/ rdom;pkuae cGJcGm aeMu&wJh tjcm;
uav;tcsKdUeJY twl tdrfwpfvHk;rSm om;ae&vdrfhr,f/
aq;&Hkuqif;&zdkYudk om;arQmfvihfaewmyg/
'gayrJh wpfywfudk 2 Mudrf aq;ukozdkYtwGufawmh
jyefvm&r,f/

{jyDv 17 &uf
azazmf0g&D 16 &uf
cspfwJhnDrav; vlpD
wu,fvdkYrsm;om rpwm ab;Pf&JU vdyfpm
u'fudk tudkY tdyfuyfxJrSm q&m0efawGu &SmrawGU
cJhbl;qdk&if tudk bmawGjzpfvmrvJqdkwmudk rajymjy
wwfbl;/ olu ulnDay;vdkwJY qE&Sdwmudk tudkYrSm
0rf;omvdkY rqHk;bl;/ aq;&Hkudk vmvnfygw,f/
jyD;awmhvnf; csufjcif;yJ zkef;awG avQmufqufay;w,f/
*sme,fvpfawG[m axmufvSrf;a&;awGeJYvnf; wlw,f
vdkY oluajymjyw,f/ 'gaMumihfrdkYvdkY ol nDrav;&JU azazh
vdyfpmudk &Smay;Ekdifwmyg/ nDrav; vdrfnmjyD; ajymzdkY
150

cspfwJharareJY azaz
om;wdkY&JU tdrfu tMuD;MuD;yJ/ a,musfm;av;
10 OD;eJY vlMuD; 3 OD; 'DrSm aeMuygw,f/ vlMuD;awGu
t&rf;udk oem; MuifemwwfMujyD; om;wdkYu ajymjycsif&if
om;wdkY&JU jyemudk ajymjyvdkY&w,f/ om;eJY touf
twlwlavmuf&SdwJh vli,fav;wpfOD;eJY wpfcef;xJ ae
ygw,f/ om;bmawGvkyfaew,fvdkY ararxifvJ[if/
cefYrSef;Munhfprf;ygOD;/ xrif;[if; csufjyKwfwmudk oif
aewmarar&/ aemufjyD;awmhvnf; om;u tcef;udk
oefYoefY&Sif;&Sif; xm;&ao;w,fav/
rpwmab;Pfu tvkyf rrsm;wJhtcgrSm

om;qDudk yHkrSef vmvnfygw,f/ aemuf tywfrSm


om;ausmif; pwufygr,f/ om; wu,fMudK;pm;jyD; arar
wdkY *kPf,lEkdifatmif vkyf r,fvdkY uwday;ygw,f/
cspfwJhom;
z&uf'D
arv 22 &uf
cspfwJh nDrav;vlpD
nDrav; pmtwGuf aus;Zl;yg/ tckawmh
tudk&JU aewJh vdyfpmwu,f&SdygjyD/ MudKuf oavmufom
nDrav; pma&;ayawmh/
[kwfygw,f/ tckawmh &moDOwku ydkjyD; aEG;
vmvdkY vef'efrSm ae&wmudk MudKufygw,f/ ausmif;rSm
oifc&Jh vdYkt*Fvyd pf um;udk enf;enf;yg;yg;ajymvd&Yk w,f/
twef;xJrSm ydkjyD;awmhem;axmifcGihf&cJh&if aumif;rSmyJvdkY
pOf;pm;rdw,f/ tm;upm;vkkyfcsifwmudk awG;aewmeJYyJ
tvkyfrsm; aeawmhw,f/ t*Fvdyfpm pyg,f&S,f
twef;awG wufae&wmeJY tckavmavmq,fawmh
a0;aewkef;yg/
bmbJjzpfjzpf twef;xJrS oli,fcsif;aumif;
awG &Sdygw,f/ rdef;uav;wpfOD;&JU emrnfu qmzDwJh/
touf 12 ESpfavmuf&Sdr,f/ nDrav;eJY &G,fwl avmuf
aygY/ 'gayr,fh olr&JU t*Fvdyfpmu tudkxuf trsm;MuD;
aumif;ygw,f/ &Sufp&maumif;vdkufwmuGm/ olr[m
vdrmwJh rdef;uav;wpfOD;yg tudkwdkY twlwl &Sdae
wwfMuygw,f/ olreJY awGY&wm[m nDrav;udkvnf;
ydkowd&wm/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh olu tudkYudk [mo
vkyfw,fav/ tudku pmvHk;raygif;wwfbl;vdkY olru
tjrJwrf;udk ajymaewm/ tudkwdkY twlwlvnf;
&,farmMu ao;w,f/ 'gayrJh tudk olrtwGuf pdwf
raumif;ygbl;uG,f/ tudk rdom;pkudk t&rf; vGrf;ygw,f/
'gayrJh wpfcsdefcsdefrSm jyefvnfawGYqHkMuOD;r,fqdkwm
udkawmh tudku odxm;w,f/ 'gayrJh qmzDav;&JU
azazeJY tudkwdkYu towfcHcJhMu&w,f/ odyfudk qdk;0g;
vdkufwmaemf/ ol[m tckrS uav;omom &Sdao;wm
av/ tawmfuav;udk cHpm; xm;&w,f/
tcktudk armaejyD/ tdyf&m 0ifawmhr,faemf/
udk,fhtdyf&meJY udkf,fqdkawmh aumif;vdkufwm/
tudk z&uf'D

ZGefv 1 &ufaeY
cspfwJh arareJY azaz
om;ukd,fydkif abmvHk;toif;udk zGJYvdkfufjyDAsKdU/
arar rpdk;&drfeJYaemf/ om; q&m0efeJY t&ifOD;qHk; ppfaq;
MunhfjyD;rS vkyfwmyg/ avhusihfcef;vkyfwm om;twGuf
aumif;w,fvdkY olu ajymygw,f/ om;u toif;
acgif;aqmifyg/ tdrfeJY t*Fvdyfpmtwef;u oli,fcsif;
awGeJY twlwl upm;ygw,f/ om;wdkY avhusihfcef;udk
&yf&GmvlrIXme0if;xJrSm upm;Muw,f/ jydKifyGJawG 0ifzdkY
awmh om;wkdY rjzpfao;ygbl;/ 'gayr,fh om;wdkY t&rf;udk
aysmfMu&w,f/ om;wdkY toif;twGuf emrnfwpfck
ay;&OD;r,f/
cspfwJh om; z&uf'D
ZGefv 15 &uf
cspfwJh nDrav; vlpD
nDrav;r&SdbJeJYawmh 'Dvdk aysmfp&maumif;wJh
arG;aeYyGJudk usif;yEkdifr,fvdkY b,fwkef;urS xifrxm;
cJhbl;/ odyfudk rarQmfvihfcJhygbl;/ 'gayr,fh arG;aeYyGJ[m
tifrwef aysmfp&m aumif;vdkufwm/ vmMuwJh vlawGeJY
odyfrodwmawmifrS vufaqmifawGvnf; trsm;MuD;
&w,f/
t&ifESpfu tudkYarG;aeYtwGuf aiGawG&
cJhw,faemf/ rSwfrdao;vm;/ tJ'g[m taumif;qHk;
vufaqmifvdkY xifcJhwm/ 'gayr,fh tudk rSm;oGm;
w,f/ 'DESpfrSm tifrwef xl;jcm;wJh vuf
aqmif 2 ck
&cJhygw,f/
tjrJwrf;

151

owd&p&myg/ yxrwpfckuawmh qmzDhqDu qif yHkpH


vG,ftdwf ta[mif;uav;yg/ 'gayr,hf tudk ajymwm
udk ,Hkprf;yg/ tJ'g[m apwem taumif; qHk; vufaqmif
wpfckyg/ 'kwd,vufaqmifuawmh qmzDhararqDu
aEG;axG;wJh axG;ayGYrIygyJ/ tudkYtwGuf tvdktyfqHk;
t&mwpfckyg/
tudk z&uf'D
Zlvdkifv 15 &uf
cspfwJh arareJY azaz
arG;aeYu'ftwGuf aus;Zl;wifygw,f/ 'DaeY
om; tm;vHk;udk t&rf;vGrf;wmyJ/ 'gayrJh 'DrSm&SdaeMuwJh
olawGu om;tay:rSm t&rf;udk MuifemMuygw,f/
om;arG;aeYtwGuf q&mr&JU vufaqmifu
bmvJqdkwmudk cefYrSef;MunhfygOD;/ ararwdkY ,HkrSm
r[kwfbl;/ awGYzl;orQxJrSm tMuD;qHk; Al;wpfckygyJ/

152

txJrSm bmawG&Sdw,fqdkwmudk rrSef;wwfbl;/ zGihfMunffh


vdkufawmh awGY&wmudk r,HkMunfEkdifavmufatmifyg/
pum;awmif jyefrajymEkdifbl;av/om;wdkYtoif;twGuf
abmvHk;t0wftpm;awG/ tckawmh om;wdkYtoif;rSm
udk,fydkifabmvHk; tus? abmif;bDeJY &I;zdeyfawG&SdMujyD/
tifrwef xl;jcm; tHhMozG,f&m vufaqmifygyJ/ b,fvdk
aus;Zl; pum;ajym&rSef;awmif rodbl;/
]*dk;awGom wpf*dk;jyD; wpf*dk; oGif;ayawmh?
z&uf'Da&U} olru ajymcJhwmyg/ ]tJ'gqdk q&mrudk
aus;Zl;wifwmeJY twlwlaygY}
om;vnf; tJ'Dvdk MudK;pm;oGm;r,f/
cspfwJhom;
z&uf'D
Z,Edkif
(a&SUv Zmwfodrf;ydkif; qufvufzwf&Iyg&ef/)

www.maukkha.org

You might also like