Kitaro, Silk Road Eliinde okumanz tavsiye olunur.

Zira ipek yolu dnlmeden Etnobotaniin Dnya zerindeki dntrc gc anlalamaz.

Fatih KILIN
Etnobotanik nedir? Tarihsel Geliimi, Trkiyede ve Dnyadaki Durumu

23/03/2011

Etnobotanik nedir? Etnobotaniin dnyadaki durumu. Etnobotaniin Trkiye deki durumu. Etnobotaniin alma teknikleri. Etnobotanie yardmc bilimler.

 Kaybolmu kltr

kaydetmektir.
Yeni ilalar kefetmektir.

Pratik yaam ve dini

ayinlere ait ritellerin gelecek nesiller adna kaydaalnmasdr.

 Gelimekte olan

lkelerde srdrlebilir yaamn sihirli anahtar olabilir.

Biyolojik ve kltrel

eitliliin tespiti anlamnda direkt bir sistematik botanik almas hviyeti de tar.

 Bir yrede yaayan halkn yakn

evresinde bulunan bitkilerden yararlanma bilgisi

"Bitkiler ve yerli halk arasndaki

her trl karlkl iliki" olarak tanmland.

Bitkilerle neden mi almalyz?

(Gemiimizde, anlarmzda, yaamn her alannda tam merkezinde onlar olmasa napardk
Kna (Lawsonia inermis)

 Hep gzel anlarmz olmad elbette...

nsanolu her zaman hayat ifade etmekte ve srdrmekte kullanmad. Bitkiler kinimizinde orta oldular.

Corafi keifler neden balad?

Kolombun Temsili Amerika Kefi

Zengin baharat lkelerine yeni yollar bulma tutkusu olmasayd Dnya tarihi deiir miydi acaba??

Saysz rn...

Dnyann sahip olduu etnobotanik birikim Etnobotanik ilgiye acil muhta

Pratik Bitki Faydalarna Birka rnek verelim;

Ila / kimyasal Eylem / Klinik Kullanm Bitki Kaynak

Lityazol Cemil(*) Adoniside

Bbrek ta Kardiyal ton dzenleme Kas gevetici Anti tmr ajan Antidepresan Idrar sktrc,

Scolymus hispanicus Adonis vernalis

Anabesine Demecolcine Glasiovine Teofilin

Anabasis sphylla Colchicum Octea glaziovii Thoebroma cacao

*Rodoslu bir gmen tbbi binba olarak emekli. Halk ilacna ruhsat almay baarm 1995te retimi durdu.

 Hidrolik ya!

(yabani lahana - Akyumak) Trkiyede 3 tr var.

amanlar bitkilerin psikoaktif ve halsinojenik etkilerinden faydalanr

ekil:Peru-Urarina aman

ABD Ulusal Kanser Enstits

bitki analizi
40000

Analiz edilen tr 300000 Tahmini tr says

Dnya Etnobotanik Birikimin peine deli oooook olmu..

Bitkisel droglarn ama d kullanm

Papaver somniferum

Erythroxylum coca

 Kaytlar tutulmam

bitkiler. Unutulmu yntem ve uygulamalar. Nenem yle yapard Koca kar ilalar!!!

Yllarca kmsenen usul ve yntemlerin geri kazanlmas iin bu gn byk bteli projeler yrtlmektedir. Keke gemie sayg duymay daha nceleri renebilseydik.

Busbecqin (1522-1592) Byk hazine si (Dioscoridesin el yazma nshas.-Osmanl dounun tm mirasnn bakenti zira.- Gtrememi sonra satn almlar. Dier nsha de imi hala ????

Kanuni dnemi Avusturya Bykelisi. Batllar anlarnn yannda deerli eyleride gtrmeyi bazen mlli grev saymlar.

 Tarsuslu Pedanius

Dioscorides (M.S.77) De Materia Medica (en nemli tbbi bitki kitab)

Shen Nung (in mparatoru)

M..2000 (Bilinen ilk tbbi bitki kitabnn yazar. Hala ine baz rneklerinin olduu iddia ediliyor.

 nka gemisi (Gney Amerika

Literatr Yetersiz Oralarla ilgili yazlan yaynlarda dahi gremedim)

Aztek resimleri

(Efsanevi Atlantisten g temsil ettii iddia edilen bir kaya rsmi)

Rnesans ve Cografi kesifler.

Kaif gemicilerin ve yannda biyologlarn Tm dnyadan verileri Avrupaya tadklar dnem. Bu noktada aray iyice ayorlar azizim.

 Kaif gemiciler

Kaptan Cook- Kava (Kava-

kava) (Piper methysticum) Filipinlerde yerliler ikram ediyor. Yan etkisi olmayan bir yattrc. Bamllkta yapmyor.

 Botanik baheleri ve herbaryumlar.

KEWden Bir Grnm

Biriken veriler botanik merkezlerini zirveye tayor. Trkiye ve ortadou incelemek isteyen mutlaka KEWe uramal. Flora Turkey burda yazld. in KUNMNG Botanik Ens. aslnda ok daha byk tm dier dnya ile kyaslayanlar var. in nfusu ile orantl ise haksz saylmazlar- tedavi metodlarda gelitiriyor. Fakat WHO ile sorunlar nedeniyle bize uzak. lkemizden tedavi iin gidenler varm

Dnyadan baz Ethnobotanik referanslar

Leonhart Fuchs (1501-1566)
De Historia Stirpium -1542

John GERARD(1545-1611)

Genel Bitki Tarihi

John RAYin (1686-1704)

Historia plantarum
Carl Linneausun Species
John RAY

Plantarum

 Edward PALMERn

(1829 1911)

(Kzldereli kabileler arasnda yapt almalar bence bu alann metodolojisinin zirvesidir.)

W. HARSBERGER in

(1869-1929) The Purposes of Etnobotany -1895

Ethnobotany Terimini ilk kullanan ve bu alan bir bilim haline dntren zeki meslektam- Sayglar-

 1981 Journal of

Ethnobiology

Hindistan - Etnobotany

in Kunming Botanik

Enstits

ok fazla sayda dergi etnobotanik ierik veriyor. Ben balklar aldm.

Uzak douya merakl olanlar iin ilgin bir rnek

in Geleneksel tbb bitkiler

konusunda ok ileri. (Saysal verilere daha sonra yer vereceim)

Xia ve Shang dnemi inde ilk

kez birliin saland ve bitki tbbnn nemaland dnem

Geleneksel in tbb sembolleri

 Afrika uluslarnn tek

aresi
Ugandada geleneksel tp

 Geleneksel tp kullanm

 Japon doktorlar

CAM (Tamamlayc ve alternatif tp usulleri)

30 Uygulayan
70
Baz lkelerde CAM
lke
Avustralya Kanada Amerika

Kullanm Oran
%47 %70 %42

Belika
Fransa

%38
%70

Ykselen trend !

 Daha kaliteli yaam

& Hayatta kalmann tek yolu

Moringa oleifera

Daha ok Nijeryada yayl gsterir

moringa bitkisinin tm ksmlar faydaldr. yaygnlatrlmas iin projeler yrtlyor.

 1997 rakamlaryla Bu rn ve yntemlerin

Amerika marketi 2.7 milyar dolardr. la sektr dnya marketi Bugn;

 Bu rnlerde Aslan Payn

alanlar unlardr;
Ginseng (Panax

pseudoginseng)

Sarmsak (Allium sativum)

Echinocea ssp. St. Johns Plant (Wort)

(Hypericum Perforatum)

Zengin etnobotanik miras.

Kaybolma riski tamaktadr

 lkemizde etnobotanik yaynlar.

bn Batuta (13041369)

Evliya elebi (16111681) Evliya elebi eserinde zengin etnobotanik kaytlara rastlayaniliriz Bkz. Asuman Baytop. Trkiye Botanik Tarihi Ar.

 Kiraz, Lahcan armudu, Bey

armudu, Gulabi armudu, Sinop elmas, Namk zm, Meleki zm, Badlcan inciri, servi, Rum cevizi, gl, reyhan, erguvan aar (Trabzon iin baz rnekler -Evliya elebi-)

Liquidambar orientalis ve czzam

Sladan yaplan ila ve ticareti hakknda bilgiler verir. Ve daha nice ierik Evliya elebi-

Trkiye Etnobotanii dorultusunda nemli bulduum baz isimler Tip rneklerimiz Bu yzden Darda

Joseph Pitton De Tournefortun (1656-1708)

Guillaume Antonine Olivern (1756-1814)

Dr. C. A. Bernard (1808-1844) Mekteb-i Adliyeyi Tbbiye yi ahane Kurucusu- imdiki Eczaclk.

Okulun lk Binas-1839

 Salih Efendinin (1816-1895)

lm-i Nebatat ve Hayvanat ve Usul-i Menakb-i Tabiiyat lk resimli Trke Bitki kitabEdmond Boisserin (1810-1885) Flora Orientalisi

Davis (solda) Huber Morath (sada) 1970- Edinburg

 Dr. Alfred HEILBRONN UN (18851961),

speniyari Nebatat (1940)

P. H. DAVSin(1918-1992) Flora of Turkey and The East Aegean Islands

Teekkrler Mr Davis ! Paris grubu hocalarmzdan yeni flora bekliyoruz

 Yakn zaman dek

Etnobotanik referans, eksik ierikli olsada eczaclk fakltelerinin yaynlardr.

Etnobotanik alandaki

ilk alan blm stanbul nv. Eczaclk fakltesinde Farmastik Botanik (Farmakognozi) Krss -1964
N. Sadkolu_1997 ylna kadar (Gnmze kadar 230 civar yayn var) Yurt d yaynlarda kp ierde bilinmeyenlerede rastladm

 Prof Dr. Turhan BAYTOP

(1920-2002) 1994- Trke Bitki Adlar Szl

Narin SADIKOLU (Halen nn nv Grevli) Genel literatr(1997)

 2009 yl TK verileri

Dnya uucu ya ticareti 2003 -45000 ton

Genelde herkes emin olduu ve literatr koyabildii en yakn veriyi koyuyor. Yukardaki verileri Tikten almtm. Gncel istatistikleri indirdim fakat belki sonra yazarm

 Daha nce aratrma yaplmam blgeler.

Yerel isimler Kullanm amac ve yntemi. rnekleme. Saha, sre ve hedef. Kimlerle temasa geilecek. Literatr taramas.

Gnmzde etnobotanik aratrmaclarnda;

Temel botanik eitimi. Antropolojik eitim. Temel dil eitimi. Farkl yerlerde etnobotanik kurslar

dzenlenmektedir.

Varlk Kayna Aa

Arkeolojik kazllarda bulunan ok ve yay

Arkeobotanik Dil Bilim Tp

Etnomitoloji Tarm

Corafya

Etnomedisin ETNOBOTANK

Antropoloji

Farmakognozi

Peyzaj Mimarisi
Biyomhendislik Ekonomi

Etnomikoloji

Gayemiz Ne?

Keap ve Yaldere

havzasnda Geni konulu etnobotanik alma yrtlmektedir

 Cumhuriyet Dnemi Trk Etnobotanik

Aratrmalar Arivi Sadkolu -1997 Azbilinen Baz Bitkilerin Meyvelerinde Antimikrobiyal Aktiviteler Mehmet H. Alma, Metin Drak ve Tolga Ok. K. Mara St imam nv. Orman Fak.
Trkiyede yetien baz bitki trlerine ait

sakzlardan elde edilen uucu yalarn kimyasal bileenleri ve biyolojik aktivitelerinin incelenmesi. Fatih Tuncay Efe Mehmet Hakk Alma ok ynl kullanlabilen bitkilerden elde edilen doal rnler -irfan nal

 Plants of The Four Winds- Rainer W.

Bussmaann& Douglas Sharon Etnobotanik ve Trkiyede Yaplm etnobotanik almalara Genel Bir Bak Glsen Kendir, Ayegl Gven
Trkiyede Botanik Tarihi Aratrmalar-

Asuman Baytop Bitkisel tabanl rnler - Leslie Taylor Crambe L. bitkisi ve nemi- Blent Akgn , M. Hakk Alma Plants as Gateways to the Sacred Kat Morgenstern-2003

SUNUMUMUZ SONA ERD

DNLEDNZ N TEEKKRLER