THT-CVP

Chuyn : phn ng oxi ho - kh L thuyt cn cung cp. 1. S oxi ho + Khi nim + Cc quy tc tnh s oxi ho B. Phn ng oxi ho - kh. I. Khi nim II. Cn bng phn ng oxi ho - kh III. Phn loi phn ng ho hc IV. Cc cht c th ng vai tr cht kh, cht oxi ho V. Chiu ca phn ng oxi ho - kh. C. in phn. A. S oxi ha; 1. nh ngha: VD: HCl gi s cp electron dng chung chuyn hn v pha Cl => H c in tch l 1+ ; clo c in tch l (1 - ) khi H c s oxi ha +1; Clo c s oxi ha ( 1). NaCl : Na c in tch 1+ Clo c in tch 1 Na c s oxi ha (+ 1) Clo c s oxi ha (- 1 ) /N S oxi ha l in tch ca cc nguyn t nu gi s rng cp electron dng chung chuyn hn v pha nguyn t c m in ln hn. 2. Cc quy tc xc nh s oxi ha. + S oxi ha ca cc n cht bng khng: VD: Na; Cl2; S; O2 .... s oxi ha lun bng khng. + S oxi ha ca cc ion n nguyn t : Bng in tch ca ion VD: M n+ => M c s oxi ha + n. X m - => X c s oxi ha - m. I - ; Br - ; Cl - : -1 Mg 2+; Ba 2+ : +2. + Trong cc hp cht : oxi c s oxi ha ( -2) tr: K2O2; H2O2; F2O... H c s oxi ha (+1) tr s oxi ha ca hp cht MHn vi M l kim loi. + Tng s oxi ha ca mt cht bng khng: Tng s oxi ha ca mt ion bng in tch ca ion . VD: NH4+ : H c s oxi ha +1 => N c s oxi ha - 3 NO3 : O c s oxi ha - 2 => N c s oxi ha +5. 3. Vn dng; Xc nh s oxi ha ca N trong cc hp cht: NH4+, NH3; N2O ; NO ; NO2 ; HNO2 ; HNO3; Al(NO3)3. NH4NO2 ; NH4NO3. + S trong cc hp cht: H2S; Na2S ; NaHS ; SO2; SO3; H2SO3; H2SO4; BaSO4

THT-CVP

FeS; FeS2. + Clo trong cc hp cht: MnCl2; HClO ; HClO2 ; HClO3; HClO4 ; KClO3 ; KClO4 CaOCl2. + Mn trong cc hp cht: MnSO4; MnO2; MnO4 ; MnO42 - ; KMnO4; K2MnO4. + C trong cc hp cht: CH4; CH3CHO; CH3CH2OH... B. Phn ng oxi ha kh: I. nh ngha: 1. V d: Na + Cl2 NaCl Na c s oxi ha thay i ( 0 +1) Clo c s oxi ha thay i ( 0 - 1) Na l cht kh Clo l cht oxi ha S kh: Cl2 + 2e = 2Cl S oxi ha: Na + e = Na+ H2 + Cl2 2HCl H c s oxi ha thay i ( 0 +1) Cl c s oxi ha thay i ( 0 - 1 ) H2 l cht kh Cl2 l cht oxi ha S kh: Cl2 + 2e = 2Cl S oxi ha: H2 + 2e = 2H+ 2. nh ngha: + phn ng oxi ha kh: l phn ng ha hc trong c s thay i s oxi ha ca cc nguyn t tham gia phn ng. + Cht kh: L cht cho electron ( hay cht tng s oxi ha) Cht oxi ha: L cht nhn electron ( hay cht gim s oxi ha) S kh : l s nhn electron S oxi ha: l s nhng electron . VD: a. Trong phn ng oxi ha kh, s oxi ha ca cc nguyn t bin i nh th no? b. Hy ch ra cht kh, cht oxi ha, s kh, s oxi ha trong phn ng oxi ha kh sau: H2S + SO2 = S + H2O. II. Cn bng phn ng oxi ha kh. 1. Cc bc cn bng phn ng oxi ha kh. B1: Xc nh s oxi ho ca cc nguyn t + Xc nh loi phn ng + Xc nh cht kh, cht oxi ho. VD: Fe2O3 + H2 Fe + H2O +3 Fe Fe H2 2H+ B2: Vit s cho nhn e v cn bng h s ph B3: Cn bng s electron cho v nhn

THT-CVP

1 2Fe+3 +6e 3 H2 -2e

2Fe 2H+

B4: a h s vo phng trnh. VD: Cn bng cc phng trnh phan ng sau theo phng php thng bng e, ch ra cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho. Al + HNO3 Al(NO3)3 + N2 + H2O t Mg + H2SO4 MgSO4 + SO2 + H2O ............................................. 2. Cc dng cn bng pu oxi ho kh. + Cn bng cc phn ng thng thng 1. Al + NaOH + NaNO3 + H2O NaAlO2 + NH3 2. Zn + NaOH + NaNO3 Na2ZnO2 + NH3 + H2O 3. Cu + HCl + NaNO3 CuCl2 + NaCl + NO + H2O 4. Cu + O2 + HCl CuCl2 + H2O 5. K2SO3 + KMnO4 + H2SO4 K2SO4 + MnSO4 + H2O 6. FeSO4 + KMnO4 + H2SO4 Fe2(SO4)3 + K2SO4 + MnSO4 + H 2O 7. H2S + Cl2 + H2O HCl + H2SO4 8. HCl + KMnO4 KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O 9. HCl + MnO2 MnCl2 + Cl2 + H2O 10. Mg + HNO3 Mg(NO3)2 + NH4NO3 + H2O 11. FeCO3 + HNO3 Fe(NO3)3 + CO2 + NO + H2O ............................................ + Cn bng pu oxi ho - kh c nhiu cht kh trong mt phn t. t 1. FeS + O2 Fe2O3 + SO2 t 2. FeS2 + O2 Fe2O3 + SO2 t 3. FeCuS2 + O2 Fe2O3 + CuO + SO2 t 4. FeS + HNO3 Fe(NO3)3 + H2SO4 + NO2 + H2O 5. FeS2 + HNO3 Fe(NO3)3 + H2SO4 + NO + H2O t 6. FeS + H2SO4 Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O t 7. FeS2 + H2SO4 Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O t 8. As2S3 + HNO3 H3AsO4 + H2SO4 + NO2 + H2O 9. As2S3 + HNO3 + H2O H3AsO4 + H2SO4 + NO 10. Cu2S + HNO3 Cu(NO3)2 + CuSO4 + NO + H2O ....................................................... + Cn bng cc phn ng oxi ho - kh vi h s bng ch.
0 0 0 0 0 0 0 0

NO2

1. M + HNO3 M(NO3)n + H2O +

NO N 2O N2 NH 4 NO3 SO2

t 2. M + H2SO4 M2(SO4)n + H2O + S

0

H2S

THT-CVP

3. FexOy + HNO3 Fe(NO3)3 + H2O +

0

NO2 NO

t 4. FexOy + H2SO4 Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O 5. Fe3O4 + HNO3 Fe(NO3)3 + NxOy + H2O t 6. Fe2O3 + CO FexOy + CO2 t 7. FexOy + Al Al2O3 + Fe 8. M2On + HNO3 M(NO3)m + NO + H2O 9. FeaOb + HNO3 NxOy + Fe(NO3)3 + H2O .............................................................. + Cn bng cc phn ng phc tp. 1. Al + HNO3 Al(NO3)3 + NO + N2O + H2O bit t l s mol NO : N2O = 5 : 2 2. Mg + HNO3 Mg(NO3)2 + NO + N2O + H2O Bit hn hp kh thu c c t khi so vi H2 l 17,8. 3. Zn + HNO3 Zn(NO3)2 + N2O + N2 + H2O bit 1 (l) hn hp kh thu c ktc c khi lng l 1,60715 (g) 4. Mg + HNO3 Mg(NO3)2 + NO + N2O + N2 + H2O bit hn hp kh thu c c M = 36,5 . Nu cho hn hp kh phn ng va vi O2 iu kin thng thu c hn hp kh c
0 0

M = 40, 5

5. Fe + HNO3 Fe(NO3)3 + NO + N2O + H2O bit t l s mol NO : N2O = a : b. ............................................................................................ III. Phn loi phn ng ho hc. Phn ng ho hc c chia lm hai loi chnh + phn ng khng c s thay i s oxi ho ca cc nguyn t + Phn ng c s thay i s oxi ho ca cc nguyn t hay phn ng oxi ho - kh. 1. Phn ng khng c s thay i s oxi ho. a. Phn ng trao i Phn ng ho hc trong cc cht trao i thnh phn cu to cho nhau VD: CuCl2 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl BaCl2 + FeSO4 FeCl2 + BaSO4 2HCl + Na2CO3 2NaCl + H2O + CO2 b. Mt s phn ng phn tch A B + C + ... VD: t MCO3 MO + CO2 t M(OH)n M2On + H2O t M(HCO3)n M2(CO3)n + CO2 + H2O c. Mt s phn ng tng hp. t A + B + C D VD: SO3 + H2O H2SO4 t CaO + CO2 CaCO3
0 0 0 0 0

THT-CVP

BaCO3 + CO2 + H2O Ba(HCO3)2 .............................................................. 2. Phn ng c s thay i s oxi ho hay phn ng oxi ho - kh. a. Phn ng oxi ho - kh bnh thng. pu oxi ho - kh trong cht kh v cht oxi ho thuc hai phn t khc nhau. VD: SO2 + H2S S + H2O Cht kh l S 2 trong H2S Cht oxi ho l S +4 trong SO2 VD: FeS + HNO3 Fe(NO3)3 + H2SO4 + NO2 + H2O .................................. b. Phn ng oxi ho - kh ni b phn t. pu oxi ho - kh trong cht kh v cht oxi ho thuc cng mt phn t VD: t KClO3 KCl + O2 MnO Cht kh l O 2 trong KClO3 Cht oxi ho l Cl + 5 trong KClO3 VD: dpnc 1. MCln M + Cl2 vi M l cc kim loi t Mg v trc. t 2. KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 t 3. NH4NO3 N2O + H2O t 4. NH4NO2 N2 + H2O t 5. M(NO3)n M(NO2)n + O2 Vi M ng trc Mg trong dy th in ho t M(NO3)n M2On + NO2 + O2 M t Mg n Cu t M(NO3)n M + NO2 + O2 M ng sau Cu trong dy th in ho t 6. HNO3 NO2 + O2 + H2O t 7. NH3 N2 + H2 ............................................ c. Phn ng t oxi ho - kh. pu oxi ho - kh trong cht kh v cht oxi ho thuc cng mt nguyn t ca mt nguyn t. VD: Cl2 + NaOH NaClO + NaCl + H2O Cht kh v cht oxi ho u l Cl2 VD: 1. Cl2 + Ca(OH)2 CaOCl2 + H2O 2. NO2 + H2O HNO3 + NO 3. HNO2 HNO3 + NO + H2O 4. NO2 + NaOH NaNO3 + NaNO2 + H2O 5. Cl2 + KOH KCl + KClO + H2O 6. Cl2 + H2O HCl + HClO t 7. Cl2 + NaOH NaCl + NaClO3 + H2O
0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0

THT-CVP
t 8. Cl2 + KOH KCl + KClO3 + H2O
0

IV. Cc cht c th ng vai tr cht kh, cht oxi ho. 1. Cc cht ng vai tr cht kh. + Cc kim loi + Cc hp cht c s oxi ho thp nht. H2S, NH3, HCl, FeO, Fe3O4, Fe2+, ... t PT: H2S + SO2 S + H2O t H2S + O2 SO2 + H2O H2S + Cl2 HCl + S H2S + Cl2 + H2O HCl + H2SO4 H2S + KMnO4 + H2SO4 K2SO4 + MnSO4 + H2O NH3 + Cl2 N2 + HCl t NH3 + CuO Cu + N2 + H2O t NH3 + O2 N2 + H2O Pt NH3 + O2 NO + H2O 850 C + Cc phi kim nh: C, S, P Kt lun: Cc cht c s oxi ho thp s c kh nng ng vai tr l cht kh. 2. Cc cht ng vai tr cht oxi ho + O2, halogen (phi kim) +Axit: H2SO4, HNO3, HCl(H+) FeS + HNO3 Fe(NO3)3 + H2SO4 + NO2 + H2O t Mg + 2H2SO4 MgSO4 + SO2 + 2H2O + Cc hp cht cha oxi: KClO3, KNO3, KMnO4,... 16HCl + 2KMnO4 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O Kt lun: cc s c s oxi ho cao s c kh nng ng vai tr cht oxi ho. 3. Cc cht va ng vai tr cht oxi ho va ng vai tr cht kh l cht c s oxi ho trung gian (phi kim,...) Cl2 + 2KOH KCl + KClO + H2O 4. Cc cht khng ng vai tr cht kh, khng ng vai tr cht oxi ho: cht lm mi trng phn ng FeSO4 + KMnO4 + H2SO4 Fe2(SO4)3 + K2SO4 + MnSO4 + H2O Al + NaOH + NaNO3 NaAlO2 + NH3 As2S3 + HNO3 + H2O H3AsO4 + H2SO4 + NO Bi tp: Bi 1: Cho phn ng M2Ox + HNO3 M(NO3)3 + ... 1) Phn ng trn thuc loi phn ng trao i khi x c gi tr bng bao nhiu? 2) Phn ng trn thuc loi phn ng oxi ho - kh khi x c gi tr bng bao nhiu? Bi 2: Hy dn ra phn ngoxi ho - kh trong 1) a) Nguyn t kim loi l cht kh b) Ion kim loi l cht kh c) Ion kim loi l cht oxi ho 2) a) Nguyn t phi kim l cht oxi ho b) Nguyn t phi kim l cht kh c) Nguyn t phi kim va l cht oxi ho va l cht kh. Bi 3: Hy nu ra phn ng oxi ho - kh trong c mt cht phn ng l axit v axit ng vai tr: a) ch l cht to mi trng b) ch l cht oxi ho
0 0 0 0 0 0

THT-CVP

c) ch l cht kh d) va l cht oxi ho, va l cht kh ) va l cht kh, va lm mi trng phn ng e) va l cht oxi ho, va lm mi trng phn ng Bi 4: Trong s cc phn t di y, phn t no c th ng vai tr cht oxi ho? V sao? (1) Mg; (2) Cu2+; (3) Cl- ; (4) S2Dn ra phn ng minh ha Bi 5: Trong s cc phn t di y, phn t no va c th ng vai tr cht oxi ho,va c th ng vai tr cht kh ? V sao? (1) Cu; (2) Ca2+; (3)Fe2+; (4) O2Dn ra phn ng minh ha V. Chiu ca phn ng oxi ho - kh 1) Cp oxi ho - kh Mi kim loi u c dng oxi ho v dng kh tng ng Cp oxi ho/kh n+ M M + ne cp oxi ho/kh: Mn+/M 2) Dy in ho ca kim loi Xp cc cp oxi ho kh theo chiu: Tnh kh ca dng kh gim dn Tnh oxi ho ca dng oxi ho tng dn C th: K+/K ... Fe2+/Fe ... 2H+/H2 Cu2+/Cu Fe3+/Fe2+ ... 3) ngha - Dng kh ca kim loi vit sau yu hn ca kim loi vit trc - Dng oxi ho ca ion kim loi vit sau mnh hn ion kim loi vit trc. Quy tc

Xm+ X

Mn+ M

mM n + + nX mM + nX m +

Bi tp: Bi 1: Cho cc cp oxi ho/kh Zn2+/Zn, Fe2+/Fe, Fe3+/Fe2+, Ag+/Ag 1) Vit phng trnh phn ng oxi ho - kh c th xy ra? 2) Kim loi no cc cp trn c th kh c Fe3+ Fe 3) Vit phng trnh nu c v gii thch ti sao c phn ng a) FeCl2 + Cu b) Fe(NO3)2 + AgNO3 Bi 2: Hon thnh phng trnh phn ng sau (nu c) xy ra: 1) Fe + HCl 2) Fe + ZnSO4 3) Fe + CuSO4 4) Fe + FeCl3 5) Cu + H2SO4(long) Phng php gii ton theo bo ton electron 1) Nguyn tc: - Vit tt c cc qu trnh nhng v nhn electron - Tng s mol electron cho bng tng s mol electron nhn. (Ch : ch s dng i vi bi ton xy ra phn ng oxi ho - kh)

THT-CVP

2) Bi tp Bi 1: Ho tan 8,4 g st bt vo dung dch axit sunfurric long, d, sau phn ng thu c V lt kh bay ra ktc. Tnh V? Bi 2: Ho tan 8,4 g st bt vo dung dch axit sunfurric c, nng, , sau phn ng thu c dung dch A v 5,04 lt kh SO 2(ktc). Tnh khi lng mui khan khi c cn dung dch A. Bi 3: Ho tan 14,8 g hn hp gm bt st v ng vo dung dch axit sunfurric c, nng, , sau phn ng thu c dung dch A v 5,6 lt kh SO2(ktc). Tnh khi lng mui khan khi c cn dung dch A v thnh phn phn trm ca hai kim loi ban u. Bi 4: 1) Ho tan hon ton 6,5g km trong mt lng dung dch HNO3 thu c 4 lt kh A 250C v 1,22atm. Xc nh cng thc v gi tn A. 2) Ho tan hon ton 9,6g magie trong mt lng dung dch HNO 3 thu c 2,464 lt kh A 27,30C v 1atm. Xc nh cng thc v gi tn A. Bi 5: Ho tan hon ton 3,6 g Mg trong V(lt) dung dch axit HNO310% (d=1,2) thu c V (lt) kh NO(ktc). Tnh V, V? Bi 6: Ho tan hon ton m(g) Zn trong dung dch HNO3 long, d thu c 1,568 lt hn hp hai kh NO v N2O c dhh/H2= 19,2. Tnh m=? V lng HNO3 phn ng? Bi 7: t chy 8,4g bt st nung trong bnh oxi thu c 11,04g hn hp A gm Fe2O3, FeO, Fe3O4 v Fe d. Ho tan hon ton A bng dung dch HNO3 thu c mt mui Fe(III) duy nht v V (lt) hn hp kh B gm NO v N2O c khi lng l 1,092 g. Tnh V?(ktc) Bi 8: t chy m g bt st nung trong bnh oxi thu c 104,8g hn hp A gm Fe2O3, FeO, Fe3O4 v Fe d. Ho tan hon ton A bng dung dch HNO3 thu c mt mui Fe(III) duy nht v V (lt) hn hp kh B gm NO v NO2 c khi lng l 21,96 g v tng s mol l 0,54 mol. Tnh m? V? Bi 9: m gam phi bo st (A) ngoi khng kh, sau mt thi gian bin thnh hn hp (B) c khi lng 12 gam gm st v cc oxit FeO, Fe3O4, Fe2O3. cho B tc dng hon ton vi dung dch HNO3 thy gii phng ra 2,24 lt kh NO duy nht (ktc). a) b) Vit cc phng trnh phn ng. Tnh khi lng m ca A. Bi 10: cho 16,2 gam kim loi M (ho tr khng i) tc dng vi 0,15 mol oxi. Cht rn thu c sau phn ng cho ho tan hon ton vo dung dch HCl d thu c 13,44 lt H2 (ktc). Xc nh kim loi M (Bit cc phn ng xy ra hon ton). Bi 11: Cho 1,35 gam hn hp Cu, Mg, Al tc dng vi HNO 3 d c 1,12 lt hn hp X (ktc) gm NO v NO2 c t khi so H2 bng 21,4. Hy tnh tng khi lng mui nitrat to thnh. Bi 12: Trn 60g bt Fe vi 30g bt lu hunh ri un nng (khng c khng kh) thu c cht rn A. Ho tan A bng dd axit HCl d c dd B v kh C. t chy C cn V lt O 2 (ktc). Tnh V, bit cc phn ng xy ra hon ton.

THT-CVP

Bi 13: Hn hp A c iu ch bng cch ho tan 27,9 gam hp kim gm Al, Mg vi lng va dung dch HNO3 1,25M v thu c 8,96 lt kh A (ktc) gm NO v N2O, c t khi so H2 bng 20,25. a) Vit cc phng trnh phn ng. b) Xc nh thnh phn % theo khi lng cc kim loi trong hp kim. c) Tnh th tch dung dch HNO3 dng. Bi 14: Ho tan hon ton 19,2 gam Cu bng dung dch HNO3, ton b lng kh NO thu c em oxi ho thnh NO2 ri chuyn ht thnh HNO3. Tnh th tch kh oxi (ktc) tham gia vo qu trnh trn. Bi 15: t chy 5,6 gam bt Fe trong bnh ng O2 thu c 7,36 gam hn hp A gm Fe2O3, Fe3O4 v Fe. Ho tan hon ton lng hn hp A bng dung dch HNO3 thu c V lt hn hp kh B gm NO v NO2 c t khi so H2 bng 19. a) Vit cc phng trnh phn ng. b) Tnh V (ktc).