Anafilaksija je akutni, po ivot opasni sindrom sa multisistemskim manifestacijama.

Anafilaktiki ok predstavlja maksimalni oblik rane alergijske reakcije (I tip rakcije) s akutnom sustavnom simptomatikom i moguim letalnim (smrtnim) ishodom kod potpuno razvijenog oka. Nastaje kod specifino senzibiliziranog bolesnika (kada je bolesnik ve prethodno bio u kontaktu s odgovarajuim alergenom, te je dolo do nastanka preosjetljivosti) putem unosa antigena (veinom parenteralno - injekcijom, infuzijom, ubodom insekta te rijetko peroralnim putem (prehrambene namirnice, lijekovi). Mogui uzroci su:

lijekovi (antibiotici, sulfonamidi, lokalni anestetici) serumi (gamaglobulin) hiposenzibilizirajue otopine (pr. alergeni polena prilikom primjene imunoterapije)otrovi insekata (pele, ose, strljeni, mravi) hormoni (inzulin, estradiol, metilprednizolon) enzimi (streptokinaza, tripsin) prehrambene namirnice (orasi, brano, mlijeko, riba, koljke, bjelanjak, kivi)

Meu najee poznate uzronike anafilaktikog oka ubrajaju se primjena penicilina (1 reakcija na 5000 ekspozicija), otrovi insekata i primjena radiokontrastnih sredstava. Unato tome manje od 10% ovakvih reakcija zavri letalno. Klinika slika poinje odmah nakon unosa alergena (parenteralni unos) ili odgoeno (peroralni unos). Veina reakcija se javlja unutar jednog sata od izloenosti antigenu. Mogu se javiti uvodni simptomi u vidu svrbea koe, trnjenja sluznice usne upljine). Uobiajeno se javljaju kone promjene: svrbe, crvenilo, urtikarija, angioedem. Oteenost sluznica, svrbe oiju, nosa i usta su esti simptomi, kao i oticanje usana i jezika to moe dovesti do oteanog disanja i gutanja. Ozbiljniji znaci anafilaktike reakcije manifestiraju se u obliku opstrukcije gornjih dinih puteva kao posljedica edema larinksa (grkljana), epiglotisa i okolnog tkiva, te bronhokonstrikcije donjih dinih puteva sa pojavom teke hipoksije. Razvoj kardiovaskularnog kolapsa praen je padom tkaka, tahikardijom, to moe zavriti tekom aritmijom. Zbog zahvaanja gastrointestinalnog trakta moe se javiti: munina, povraanje, grevi, proljev. Zbog smanjenog protoka krvi u mozgu, te direktnog toksinog uinka osloboenih medijatora moe se javiti vrtoglavica, nemir, gubitak svijesti.

Najvaniji simptomi anafilaksije:

svrbe koe, crvenilo, urtikarija, angioedem dispnea (oteano disanje), kaalj rinoreja (mrcanje), "wheezing" (sipljivo disanje) oteano gutanje munina, povraanje, proljev, bolovi u trbuhu, nadutost tahikardija (ubrzani, slabo punjen puls), hipotenzija (nizak tlak), aritmija (nepravilan rad srca), ok slabost, zimica midrijaza (proirene zjenice)

to poduzeti - hitno potraiti lijeniku pomo!

Razvoj anafilaksije je izrazito brz i neoekivan.U takvim situacijama mora se anafilaktiko zbivanje brzo prepoznati, jer ubrzo moe doi do razvoja anafilaktikog oka, koji moe zavriti smrtno. Potrebno je odmah obustaviti primjenu lijeka (ako je isti uzronik anafilaktike reakcije), sprijeiti daljnju apsorpciju lijeka,pratiti vitalne funkcije (frekvenciju i ritam rada srca, tlak, puls, ritam i dubinu disanja), osigurati adekvatnu oksigenaciju bolesnika te organizirati brzi transport bolesnika u najbliu hitnu slubu ili bolnicu. Kod bolesnika koji su pod poveanim rizikom od ponavljanja anafilaktike reakcije (pr. osobe koje su imale anafilaktiku reakciju na ubod insekta ili hranu) potrebno je preporuiti noenje setova za samopomo (npr. EPI-PEN, ANA-KIT). EPI-PEN predstavlja sustav price s iglom i adrenalinom za jednokratnu intramuskularnu

primjenu. ANA-KITsadri dvije doze adrenalina uz tablete chlorpheniramina (antihistaminik) za vakanje. Kod bolesnika koji su razvili anafilaktiku reakciju na otrov insekta potrebno je provesti hiposenzibilizaciju.