Rotiferler

Vcut ba blgesi, gvde blgesi ve kuyruk blgesi olmak zere 3 ksmdan meydana gelir. Ba blgesinin u ksmnda (anterior) siller bulunur. Bu siller hem yzme hem de besin alma organ olarak i grrler. Gvde blgesi saydam olduu iin mikroskop altnda i organlar rahatlkla grlebilir. Kuyruk blgesinde ise yumurtalar bulunur.

Rotifer uygun koullarda Partenogenetik (eeysiz) olarak rer.

Canlnn dii reme hcresinde dllenme olmadan, mitoz blnmeyle yeni bir bireyin olumas partenogenez olarak adlandrlyor.

Bu tip remede yumurta ve sperm birlemeden geliimini devam ettirir ve bir canl birey oluturur. Byle yumurtalar 24-48 saat iinde alr ve yumurtadan kan bireyler ksa srede ergin hale geer. Bu ergin bireylerin hepsi diidir. Bu tip reme ortam koullar bozulana kadar devam eder.
Ortam koullar bozulduunda diiler tarafndan daha kk yumurtalar braklr. Normal kromozom saysnn tam yars kromozoma (n sayda; yani haploid) sahip bu yumurtalardan haploid erkekler oluur. Haploid erkekler de yine haploid spermler oluturur. Erkek bireyden gelen haploid sperm (n) ile diiden gelen haploid yumurta (n) birleerek diploid (2n) kromozom setine sahip k yumurtasn oluturur. Bu yumurtalar kaln kabuklu ve kist karakterlidir. Kt evre koullarn kar olduka dayankldr. Bu yumurtalarda gelime olduka yavalamtr. Rotiferin partenogenetik remesi ortam koullar iyilemeye balaynca tekrar balayarak dii bireyler oluur.

Mikroorganizmalarn Bymesini Etkileyen Faktrler -Biyolojik artma sistemlerinde mikroorganizmalarn kontroll olarak bymeleri istenir. Dolaysyla mikroorganizmalarn bymesinde hangi faktrlerden etkileniyorsa, bu faktrlerin belirlenmesi gerekir. Bu faktrler, artma verimi ve artma sistemlerinin alma prensipleri zerinde nemli etkiye sahiptirler. Scaklk: Mikroorganizmalarn vcut slarn kontrol mekanizmalar yoktur. Yani kendi hcre slarn kontrol etmeleri veya kontrol altnda tutmalar mmkn deildir. Mikroorganizmalarn bulunduklar ortamn ss ne derece ise, hcre slar da ayn derecede olur. Dolaysyla mikroorganizmalarn bulunduklar ortamn ss, mikroorganizma zerinde rol oynayan en nemli faktrlerdin banda gelir. Mikroorganizmalarn dayanabildikleri scaklk aralklar trlere gre farkllklar gsterir.

-Mikroorganizmalarn bazlarnn dayanabildikleri scaklk aral deiimi ok az (010 oC), bazlarnn ise ok fazla (1050 oC) olabilir. Scaklk aral deiimi az olan mikroorganizmalara, Stenotermal Mikroorganizmalar (10 oC) denir. -Scaklk aral deiimi ok olan mikroorganizmalara ise, Eurytermal Mikroorganizmalar (30 40 oC) ad verilir. Tabiattaki mikroorganizmalarn ou, eurytermal grubuna, patojen organizmalarn ounluu ise, stenotermal mikroorganizmalar grubuna girer. -Patojen mikroorganizmalar insan scakln 5 oC stnde ve altnda yaamlarn srdrebilmektedirler. Bu yzden hasta olan insanlarda scaklk ykselmesinde atei kma, dklnde ise, titreme eklinde grlmektedir.

-Her mikroorganizmann yaad belli bir scaklk aral vardr. Mikroorganizmalar yaamay sevdikleri scaklk aralklarna gre 3 grupta toplamak mmkndr. - Pisikofilik Mikroorganizmalar: 20 oCnin altnda yaamay seven mikroorganizmalara yani dk scakl seven mikroorganizmalara denir. -Mezofilik Mikroorganizmalar: 20-45 oC arasnda yaamay seven mikroorganizmalara yani orta scakl seven mikroorganizmalara denir. -Termofilik Mikroorganizmalar: 45 oCnin stnde yaamay seven mikroorganizmalara yani yksek scakl seven mikroorganizmalara denir.

-Mikroorganizmalarn scaklk istekleri rnein; Protozoa trlerinde ounlukla termofiliktir. Bilhassa hastalk yapan protozoa trleri vcut scakln severler. Protozoa trlerinin dayand maksimum scaklk, 4550 oC arasnda deimektedir.
-Alglerin byk ounluu mezofilik scaklk artlarn severler. Algler ayn zamanda eurytermal mikroorganizma grubundandr. Alg trlerinin dayand maksimum scaklk, 56 oC civarndadr.

-Funguslarn byk ounluu termofilik scaklk artlarn severler. Fungus trlerinin dayand maksimum scaklk, 60 oC civarndadr.
-Bakteriler her trl scaklk artlarn severler. mezofilik veya termofilik artlarda hayatlarn idame bakteri trleri pek oktur. Bakteri trlerinin maksimum scaklk, > 99 oC dir. Piskofilik, ettirebilen dayand

-Gelimi hcrelerde 60 oC nin stndeki scakla dayanma zellikleri yoktur.

-Dk scaklklarda mikroorganizmalarda lmden ziyade faaliyetleri durdurma veya azaltma etkisi sz konusudur.
-Maksimum scakln stndeki yksek scaklklarda ise, mikroorganizmalar zerinde kesin olarak lm olayna neden olmaktadr.

-Mikroorganizmalarn hcre zarlarnn temel maddesi, lipit+proteindir. Lipitlerin doygunluk deeri, scakla bal olarak deimektedir. Dk scaklklarda membranlardaki lipitlerin zellii deiir ve geirgenlii azalyor. Yksek scaklklarda ise, lipitin dalmasna neden olur, dolaysyla membran zlr ve bakteri dalr.

-Proteinin membrandan baka hcrede bulunmad yer hemen hemen yoktur. Proteinler boyutlu yapya sahiptirler. Yksek scaklk bu boyutlu yapy deitirerek hcrenin bozulmasn salamaktadr. -Proteindeki bu deiim belli scaklk aralklarnda geri dnml olabilir. Hcrenin dayanma scakln anca proteinin bu yaps geri dnsz olarak deiir. Bu deiim sonucu membran bozulur enzimler kullanlamaz hale gelir. Bu olaya Denatrasyon ad verilir. -Scaklktaki art hz da hcre yaam iin nemlidir. Hzl ani scaklk artlar olduu zaman, hcrenin tepkisi ve etkilenmesi de daha fazla olmaktadr. Scaklk artlar yava yava olduu zaman, hcrelerin scaklktan etkilenmesi daha uzun olmaktadr.

pH :
-pH da mikroorganizmalar zerinde ve bymelerinde scaklk gibi bir etkiye sahiptir. Her mikroorganizmann yaad belli bir pH aral vardr. Bu pH aralklarnda mikroorganizmalar maksimum hzla byme gstermektedir. Mikroorganizmalarn ounluu pH 5-9 aralnda en uygun ekilde byrler. Tablo 1. Mikroorganizmalarn pH Byme Aralklar

MKROORGANZMA TR
BAKTER

pH ARALII
5-9

OPTMUM pH
7

PROTOZOA
ALG

5-8
6-11

7
8.5

FUNG

1-9

-Funguslarn dayanabilecei aralk asidik tarafa doru olup, yaantlarn asidik olarak da srdryorlar. pH =1.0 de bile yaabilen fungus trleri mevcuttur.
-Alglerin dayanabilecei aralk bazik tarafa doru olup, yaantlarn bazik olarak da srdryorlar. pH, 9.0 un stnde bile byyebilen alg trleri mevcuttur. -Mikroorganizmalarn optimum ve maksimum bydkleri pH aralklar tesislerinde artmada nemli bir faktrdr. Biyolojik artma tesislerinde artlacak atksularn pH deerleri, mikroorganizmalarn bydkleri optimum pH aralnda olmas gerekmektedir. -Mikroorganizmalarn bydkleri veya yaadklar optimum pH deerinin altnda veya stndeki pH deerlerinde byme hz azalmaktadr. pH deerleri 5-9 aralklarnn dna doru olunca, ilk nce mikroorganizmann metabolizma faaliyetleri yavalar daha sonra ise, lm olay gerekleiyor.

-Mikroorganizmalarn optimum pH aralnn hem stnde hem de altndaki deerlerde mikroorganizma byme hz durur ve sonuta lm olay meydana gelmektedir. pH deitike proteinin yapsn oluturan amino asitlerdeki peptit balarnn yaplarndaki hidrojen balar koparak protein yaplar bozulur. Hcre zarndaki ve hcredeki dier proteinlerin yapsnn bozulmas hcrede lm meydana getirmektedir.
- Enzimlerin faaliyet gsterdii optimum bir pH aral mevcuttur. Optimum pH aralnn alt snrlarnn almas durumunda enzimin etkisi azalmaktadr. Enzimlerin aktivitesinin azalmas ise, byme mekanizmasn etkilemekte, nihayetinde ise, hcre de lm meydana gelmektedir. Optimum pH aralnn st snrlarnn almas durumunda enzim bir daha geri dnmeksizin deimektedir. Yani denatre olmaktadr.

-pH deiiklikleri mikroorganizmalarn bulunduklar ortamn ve hcrenin znrlk ve iyonlama olaylarn etkilemektedir. Bundan dolay da mikroorganizmalarda yaam faaliyetleri yavalamakta ya da durdurmaktadr. Mikroorganizmalar kendi faaliyetleri sonucu da bulunduklar ortamn pH deerini deitirebilmektedir. Mikroorganizmalarn bu zellikleri bilhassa havasz artma tesislerinde olmak zere, dier biyolojik artma tesislerinde ok sk grlr. -Laktik asit bakterileri, normal faaliyetleri sonucu asit rettiklerinden bulunduklar ortamn pHsn bozarak deitirirler. Bulunduklar ortamn pH 4.0 civarnda Laktik asit bakterilerinin faaliyetleri durmakta ve pH 4,0 n altna dt anda yaamlarn yitirmektedirler. Algler, artma tesislerindeki CO3 dengesini bozduklar iin pH ykselmesine sebep olurlar. Bakteriler, NH4+ iyonunu NH4OH evirince ortamn pH deeri ykselmektedirler. Ayn ekilde ortaya kan amonyak da pH deerini ykseltmektedir.

Oksijenin Etkisi:
-Mikroorganizmalar bir seri reaksiyon sonucu besinleri paralayarak enerji salamaktadrlar. Mikroorganizmalar besinleri yani besi maddelerini sonu olarak CO2 ve H2O ya indirgiyorlar.

Oksijen, ortamda aa kan elektronu alyor. Baz mikroorganizma trleri bu i iin baka maddeleri kullanabiliyorlar. Bundan dolay farkl ortamlarda yaayan mikroorganizma trleri ortaya kabilmektedir. Bu durumda oksijen, elektron alcs olarak grev yapar.

Oksijen Gerilimi :
-Baz mikroorganizmalar ortamdaki mevcut oksijen miktarna gre faaliyet gsteriyorlar ve ortamdaki oksijen miktarna gre de faaliyeti deiiyor. Bu canllar fakltatif mikroorganizmalardr. Eer ortamda oksijen az ise, asetik asit, oksijen ok ise, CO2 ve H2 O oluumu meydana getirebiliyorlar. -Ortamdaki oksijen dengesinin azalp oalmasyla mikroorganizma faaliyet sahasnn deimesi olayna oksijen gerilimi ad verilir. Oksijen, ortamdaki mikroorganizma faaliyetlerini; Durdurabilir, Azaltabilir, Arttrabilir, Tamamen durdurabilir, retime geme faaliyetlerini arttrabilir.

Ntrientler : -Karbonlu maddelerin dnda kalan yardmc besi maddelerine ntrient, karbonlu maddelere ise, substrat ad verilir. Hcrenin kulland C, H, O gibi organik maddelere esas maddeler denir. Ntrientler ise, N, P, S, K, Na, Ca, Mg, Fe, Mn, Co, Cu, Zn, Bor Mo, ve Silis dir. Bunlardan N ve P ok nemlidir. -Azot: Btn proteinlerde bulunur. Nkleik asit ve benzeri maddelerin yaplarnda yer alr. nemli bir hcresel yap elemandr. Azot hcrede; Nitrifikasyon olaynda e- vericisi olarak Denitrifikasyon olaynda e- alcs olarak kullanlr.

-Fosfor : Nkleik asitler, Co-enzimler ve fosfolipitlerde yap ta olarak yer alr. Enerji reaksiyonlarda ortaya kan enerjiyi almak veya ortama enerji vermek iin kullanlr. -Slfr : Protein ve Co-enzimlerin yap ta olarak bulunurlar. -SH olarak da belli protein ve enzimlerin yapsnda yer alrlar. K, Na, Ca, Mg, Fe: Enzimler iin Co-faktr zellikleri olduklar iin ok fazla kullanlmaktadr.

Ozmotik Basn :
-Hcre duvarlarnda, hcrenin yapsal zelliklerine bal olarak bir koruyuculuk grevi vardr. Bu koruyucu grevlerinden birisi de hcrenin hcre duvarlarna basn uygulamasdr. Hcre iinde ok sayda znm madde yer alr. -Hcre su ortamnda veya sulu bir faz iinde ise, hcredeki znm maddelerin hcreden dar kmasna ve su ortamndaki maddelerin ve suyun hcrenin iine girmesini engel iin, hcrenin hcre duvarlarna uygulad basnca osmotik basn denir. Bu basn hcreyi d ortamda dengede tutar. Doadaki tm canllar kendilerine zg, belli bir osmotik basn mekanizmasna sahiptir. rnein; Tuzlu suda ayan baln, tatl suda, Tatl suda yaayan baln tuzla suda yaayamad gibi.

-Su iindeki iyonizasyon, znm madde fazla olduu zaman, hcreden su kayb olur. Hcre bzlr. Eer ortamdaki artlarda ani deiiklik olursa, ozmotik basn deimesi de ani olur. Ortam artlarndaki deiiklik yava yava olursa canl hcre hemen adaptasyon salayabilir. Hcreyi distile suyun iine koyarsak ne olur? Hcre ier ve patlar. Neden? nk hcre su alr, (Distile suda znm maddeler olmad iin, hcre ile distile su dengeye gelinceye kadar su almaya devam eder).

-Adaptasyon nereye kadar olabilir? Hcrenin dayanma limitlerine kadar. Bu dayanma limitini de hcre osmotik basnc ile ayarlar. -Hcrelerin su geileri yalnzca osmotik basnla olur. Yani canl su geilerini osmotik basnla ayarlar.

Radyasyon Etkisi : -Canllar ktaki radyasyon enerjisini kullanarak kendileri iin gerekli enerjiyi salyorlar. Ayn zamanda n baz canllar iin de ldrc etkisi vardr. Radyasyonun en byk kayna gnetir. Gneten gelen radyasyon atmosferden geerken tutulmaktadr. Ozon tabakasndaki bu tutulma esnasnda radyasyonun ldrc etkisi (ultroviole gibi) yok ediliyor. Gneten gelen radyasyon enerjisi (x nlar, Beta nlar, Kozmik nlar, Gama nlar gibi) molekllerin yani proteinlerin paralanmasnda etkili oluyor.

evre Mhendislii Asndan Byme :

-Byme olay evre mhendislii asndan ne gibi bir anlam ifade eder? evre mhendislii asndan byme olayn nasl yorumlamamz gerekir? Bu sorularnn cevabn bulmaya alalm. -Byme olay, mikroorganizmalarn yapsn oluturan maddelerin oransal olarak art olmas hali olarak tanmlyoruz. Burada byme olayn etkileyen faktrler sz konusudur. Bu faktrleri; -Mikroorganizmalarn kendisinden kaynaklanan ve evreden kaynaklanan faktrler olmak zere iki ana grupta toplamak mmkndr.

1. Mikroorganizmalarn kendisinden kaynaklanan

faktrler:

-Mikroorganizma kltrnn zellikleri byme iin ok nemlidir. -Bymenin gerekleebilmesi iin Mikroorganizma kltrnden kaynaklanan zelliklerin n planda tutulmas gerekir. Bu zellikler; a.Mikroorganizmann tr, b. Mikroorganizmann kimyasal yaps; c. Mikroorganizmann reme zellikleri, d.Mikroorganizmann reme dnemleri, e. Mikroorganizmalarn bulunduu ortamla ilikileri, dir.

2. evreden Kaynaklanan Faktrler: Mikroorganizmann evresindeki ortam artlar da byme iin ok nemlidir. Bu faktrler geni olarak yukarda izah edildi. Bunlara ilave olarak; a) Organik madde muhtevas b) Etkileme sresi nem arz eder. Biyolojik artma sistemlerinde artlacak atk sulardaki organik madde muhtevas, mikroorganizmalarla etkileim sresi artma verimi asndan son derece nemlidir. yi bir artma verimi iin mikroorganizma trleri ile organik madde muhtevas ile etkileim sresinin tam bir uyum iinde olmas gerekmektedir. evre mhendisleri, Biyolojik artma sistemlerinin tasarmnda ve artma sistemlerinin iletme esnasnda iyi bir verim elde edebilmek iin mikroorganizmalarn bymelerini, lmlerini ve bunlarn bymesine etki eden faktrleri ok iyi bilmeleri gerekir.

BYME KNET -Biyolojik artma, atksularn artlmasnda farkl mikroorganizma (bakteri, protozoa, alg vb.) topluluklarnn yer ald bir sistemdir. -Sistemdeki farkl mikroorganizma topluluklarnn byme hzlar da farkldr.

-Artma sistemlerinde rol oynayan en nemli mikroorganizma grubunu bakteri topluluklar oluturur.
-Byme hzna, artma sisteminin tipi ve zellikleri ile bakterilerin bekleme sreleri tesir eder. -Artma sisteminin seimi, sistemdeki karmn tam olabilmesine imkn salamaldr. -Artma sistemini besleme ekli, mikroorganizma bymesine ve besi maddesi giderimi zerinde ekilidir. -Organik maddenin artma sisteminde son rnlere dnmnn etkili olabilmesi iin, dnm gerekletirecek bakteri topluluklarnn yeterli sayda olmas gerekir. -Ayn zamanda artma sistemlerindeki hidrolik mikroorganizmalarn bymesi zerinde etkilidir. bekleme sresi (H),

Biyolojik Byme
Organik maddenin balang anndan itibaren besin olarak bakteriler tarafndan tketilerek yer deitirmesi olay byme (oalma) olarak adlandrlr. Baka bir ifade ile bymeyi, mikroorganizma yapsnn oluturan maddelerin oransal olarak artna byme denir. Ortamdaki tm artlar byme iin elverili ise, bakteri byr ve blnr. Bu blnme eksponansiyel 1, 2, 4,8, 16, 32, 64, 128,... 2n olarak devam eder. lk balang hcre says 1 iken, Birinci jenerasyonda 2, kinci jenerasyonda 4, nc jenerasyonda 8, n jenerasyonda 2n olur. Bakterilerin bulunduklar yerde her blnmede saylarn 2 katna kmas olayna jenerasyon ad verilir. ki jenerasyon arasnda geen zamana ise, jenerasyon sresi denir.

Sn = S0 x 2n
Biz forml kullanmak suretiyle logaritmik dnemin herhangi bir annda, belirli bir jenerasyon sonra ka tane hcre olutuunu hesaplayabiliriz. ayet So (balangtaki hcre says), S (n jenerasyon sonraki hcre says) belli ise, buradan ( n) jenerasyon says da hesaplanr. Sn = S0 x 2n nin logaritmasn almak suretiyle; Jenerasyon says, n = ( Log Sn - Log S0 ) / ( Log 2 )

n jenerasyon oluumu iin geen zaman, Z ve jenerasyon suresini de Gs ile ifade edecek olursak,
Jenerasyon Sresi, Gs = Z / n

rnek: S0 = 21.900 ve S= 5.430.000 Z= 4 saat n ve Gs yi hesaplaynz. n = Log 5.430.00 - Log 21.900 / Log 2 =7.95 8 Gs = 4 x 60 / 8 =30 dakika olarak bulunur.

Mikroorganizma Byme Erisi

Canl mikroorganizmalarn saysnn zamana gre grafiini logaritmik olarak izersek, E. coli hcrelerinin balangta ok yava bydkleri, belli bir sre sonra logaritmik olarak art gsterdikleri ve ortamda besi maddesi azalnca lm olaynn hzland grlmektedir. Bakteri bymesi olarak da adlandrlan bu olay genel olarak drt admda gerekleir. A. Lag Dnem (Adaptasyon Dnemi) B. Logaritmik oalma Dnemi C. Durma (Kararl hal ) Dnemi D. Logaritmik Azalma ( lm ) Dnemi Mikrobiyolojik deneyler sonucu oluturulan bu grafikler, mikrobiyolojik populasyonlarn oalma ve azalma tanmlarnda kullanlrlar.

Bakteri Byme Erisi

A. Lag Dnem: Mikroorganizmalarn bulunduklar ortamda saylar sabit olup, blnmenin olmad ve mikroorganizmalarn kendilerini remeye hazrladklar, metabolik faaliyetlerinin arttrdklar safhadr. Mikroorganizmalar aktif olarak oalabilmeleri iin kendilerini bulunduklar ortama adapte etmek zorunluluundadrlar. Bu safhada mikroorganizmalar iki hcreye yetecek protoplazma ve dier lzumlu maddelerin sentezi yaplmakta ve oalma iin gerekli enzimler oluturulur. Alma sresi substrat ile mikroorganizma uyumlu ise, ksadr. Mikroorganizma ile substrat uyumsuz ise uzun olabilir. Bu dnemin uzunluk ve ksal mikroorganizma cinsine ve ortamn zelliklerine, pH, s, rutubet vb. dier faktrlere de baldr. Bu safhada mikroorganizma artk blnmeye balamaktadr. Ancak oalma zamana bal olmak zere artmakta ve buna gre de bu dnemdeki oalma sabitlik gstermektedir. Lag dnemi alma dnemi de denilmektedir.

B. Logaritmik oalma Dnemi: Bu dnemde hcreler hzl bir blnme durumuna girdiklerinden, bir bakteri bireyi bir ka dakika gibi ok ksa sreler iinde blnerek adeta bir bakteri populasyonu patlamas diyebileceimiz bir byme durumu grlr. Bu arada baz bakteriler lr, fakat oalma hz karsnda ok az ve ihmal edilebilir. ok hzl bir byme grlr. Bu dnemdeki hcre saysnn logaritmas zamana kar dz bir eri gstermektedir. Logaritmik dnemdeki oalma, sonsuz olarak devam etmeyip, ortamdaki besin maddelerinin azalmas, metabolizma art toksik maddelerin fazlalamas, pHn elverisiz hale gelmesi nedeni ile respirasyon ve beslenme glemekte ve bu nedenle reme azalmaya balamaktadr. C. Durma (Kararl hal ) Dnemi: Bu duruma ulanca mikroorganizma bulunduu ortamda baz deiiklikler meydana getirmi olmaktadr. Hzl byme sonucu ortamdaki besi maddeleri azalm ve hcrelerin metabolik faaliyetleri sonucu ortama verilen metabolitler artmtr. Ortamda biriken maddeler de besin azl gibi byme iin snrlayc etki yaparlar. rnein; Maya hcreleri alkol salglarlar. Salgladklar alkol ortamda % 15i getii zaman ldrc olmaktadr. Bu safhada reme yavalamakta, oalma orannda hcre lmektedir. Dolaysyla canl hcre says ayn kalmaktadr. Populasyon erisinde bu dnem dz veya dze yakn bir izgi grlr. Bu dnemin uzunluu veya ksal mikroorganizma trne gre deiiklik gsterir.

D. Logaritmik Azalma (lm) Dnemi:

lm dolaysyla, lenlerin saysnn yeniden meydana gelenlerin saysndan fazla olmaya balad dnemdir.Bu dnmede ortam artlar bakterilerin oalmalarna elverisiz hale geldiinden hcreler sratle lmekte ve bu lm olay logaritmik olarak meydana gelir Populasyon erisinde bu dnem dz bir izgi halinde grlmektedir. Bakteriler ortamdan tamamen yok olmazlar. En azndan bir ka tanesi hayatn devam ettirir. Son uyku dnemi de ad verilen bu dnemde bakterilerin tamamen yok olmas iin uzun mddetin gemesi gerekmektedir.

Biyolojik Byme Kinetii

Biyolojik artma sistemine (rnein Aktif amur sistemi) srekli atksu girii varsa, bu artma tesisinde mikroorganizmalar maksimum oalma hz ile oalmaya devam eder. Logaritmik art faznda; dX/ dt = X
Burada; X= Artma tesisindeki mikroorganizma, biyoktle = Spesifik oalma hz (Yani, ortamdaki tm mikroorganizmalarn ortalama oalma hz, veya incelenen toplulua ait oalma hz ) X = Maksimum Spesifik oalma hz

Herhangi bir t annda ise,

Xt = Xo et

yazabiliriz. Xo = Balangtaki hcre konsantrasyonu (g/l)

Artma tesisinde, spesifik oalma hz srekli olduunda mikroorganizma topluluu srekli oalacaktr. Gerekli besi maddesi bitince oalma hz azalr ve depo maddelerini kullanmaya balar. Kuvvetli zayf tketmeye balar. Kuvvetli mikroorganizmalarn salglad enzimlere dayanamayp lr. Kuvvetliler oalr. len hcreler paralan hcrelere eit olur. Aktif amur sisteminin glikozla beslersek, normal olarak E. coli 20 dakikada bir oalr. 48 saat sonra 2144 E. coli hcresi meydana gelir. Dolaysyla ufak sistemlerde denge fazna ok ksa srede ulamak mmkndr. Artma sistemlerindeki organik maddelerin tketilme hz ok byktr ve tketilme hz gn mertebesindedir. artlarn msait olmas durumunda byme hz ok korkuntur.

Denge Durumunda; ortamda canl yaam iin nemli olan substratn mevcut olmasna ramen, hcrenin yaamasna nemli etken olan karbon dndaki N, P, vb. ntrientlerin azalmas sz konudur. Bu durumda artma sistemlerindeki mikroorganizmalar yeni artlara gre yaplarn dzenlemeye alrlar. Artma sistemlerinde (bilhassa aktif amur sistemlerinde) ok deiik trde mikroorganizma topluluklar yer almaktadr. Bu trlerden bazlar oluan yeni artlara ok kolay adapte olurlar. Bu mikroorganizmalar deien evre artlarna adapte olmalar esnasnda, bulunduklar ortama enzim salglayarak hem kendilerinin dayanklklarn artrrlar, hem de dier mikroorganizmalar olumsuz ynde etkilerler. Gerekli enzimleri retemeyen yani hassas olan trler sratle lmeye balarlar.

rnein ortamda Azotun azalmas durumunda Protozoa ile Bakterilerin baz trleri lrler ve Fungi oalmaktadr.
Denge faznda mikroorganizmalar arasnda ciddi bir rekabet vardr. Yani nemli bir mcadele, yaam sava sz konusudur. En ansl olan mikroorganizmalar ise, kendileri iin gerekli olan enzimleri salayabilen organizmalardr. Denge durumunda sonu olarak, substrat kolayca bnyesine alabilen yani organik maddeyi en kolay ekilde paralayabilen bakteri veya mikroorganizma trleri gelimektedir.

Denge faznda ortama uyum salayamayan mikroorganizmalar etkileyen dier nemli bir husus, atksu ortamndaki yeterli besi maddeleri mevcut olsa bile, bunlardan az olan veya azalan bir tanesi bymeyi snrlayc etki yapabilmesidir. Bundan dolay denge faznda bu mikroorganizmalar oalmay bir tarafa brakp yalnzca hayatta kalmak iin urarlar. Denge fazna uyum salayan mikroorganizma trleri ise, Hem faaliyetlerini devam ettirirler, Hem de srekli oalrlar. Denge faznda ortama uyum salayamayan mikroorganizma trleri ise, Ya spor oluturarak kendilerini koruma altna alrlar, Yahut da lrler. Belli bir zaman sonra ise, oalma ile uraanlar da, oalma faaliyetlerini durdurarak, faaliyetlerini yaama ekline dndrrler. Mikroorganizmalar artlar deimedii takdirde spor oluturarak kendilerini koruma altna alrlar. Aktif amur sistemine srekli substrat (besi maddesi) girii nedeniyle byme srekli olacaktr. Srekli byme olursa, yani mikroorganizma retilirse sistemde birikim meydana gelecektir. Srekli mikroorganizma oalmas yani birikimi olan sistemler kararl bir ekilde dengede kalamaz.

Bu durumda ne yapmamz gerekir? Mikroorganizmalarn yeni rettikleri miktar kadar mikroorganizmay sistemden uzaklatrmamz lazmdr. Yani biyoktle fazlasn sistemden atp amur artmaya vermemiz gerekir. Atlacak biyoktle (amur) miktar ne kadar olacak bunu bilmemiz gerekir. Baka bir ifade ile ne kadar substrata ne kadar biyoktle retiyoruz ve bunun ne kadarn atacamzn bilinmesi nemlidir. Bu hem amur artma hem de artma verimi asndan da nemlidir. Ne kadar substrata ne kadar biyoktle retiyoruz. Bu oran bilmemiz gerekiyor ve bu oran bizim iin nemlidir. Bu durumu matematik olarak u ekilde ifade edebiliriz. retilen Biyoktle ( X ) / Harcanan Substrat ( S ) = Dnm Oran ( Y ) Burada, Dnm oran = Y retilen Biyoktle = X Harcanan Substrat = S olarak ifade edilgine gre;

Substrattaki S azalmas, X te art meydana getirecektir. Substrattaki azalmann veya retilen biyoktledeki artmann zamana gre deiimini; X t -X o = Y ( S o - S t ) olarak yazabiliriz. Bu durumda; Y < 1 dir. Bu size ne ifade eder? nk mikroorganizmalar substratn hepsini biyoktleye dntremezler. Deiik substratlar iin dnm oranlar; Glikoz iin, Y=0.62 Laktoz iin, Y=0.47 Prvik asit iin, Y=0.68 Laktik asit iin, Y=0.29 Evsel atksular iin(aerobik) Y=0.5-0.6 dr. Y miktar ile aktif amur artma sisteminde oluan amur miktar arasnda dorudan bir iliki vardr. Yani, Y ne kadar yksek ise, aktif amur sisteminde amur miktar o kadar yksek; Y ne kadar dk ise, aktif amur sistemindeki amur miktar o kadar dk olur. Dnm orannn dk veya yksek olmasnda, mikroorganizma trnn atksudaki organik maddeyi paralayabilme hz da nemli rol oynamaktadr. Mikroorganizmalar atksudaki organik maddeyi ayrtrma yetenekleri ne kadar fazla ise Y deeri o denli yksek olmaktadr.

evre artlar (pH, scaklk, ntrientler vb.) da dnm orann etkileyen dier nemli faktrlerdir. Monod (1949) snrlayc besi maddesi konsantrasyonu ile zgl bakteri oalma hz arasndaki mnasebeti, inhibisyonun olmad kabul ile = ( mak S ) / ( Ks + S ) olarak ifade etmektedir. Burada ; = Bakterilerin zgl oalma hz, m = Maksimum zgl oalma hz, S = Bymeyi snrlandrc besi maddesi konsantrasyonu, Ks = Yar hz sabiti'dir.

 ile S arasnda bir balant vardr. Bu balant; deeri arttka, S nin de azald veya deeri azaldka, S nin de azald eklindedir. Ancak S deki arta bal olarak belli bir deere kadar artabilmektedir. Monod byme erisi ekil de verilmitir. Bu durumu Monod, sistem iinde oluan biyoktle miktar ile kullanlan besi maddesi miktar arasndaki orann sabit bir deere ( Y ) eit olduunu gstermitir. Y= ( dX/dt) / ( dS/dt ) = m / K Burada; Y : Mikroorganizma dnm oran ( Biyoktleye Dnm Oran) X : Mikroorganizma konsantrasyonu K : Reaksiyon hz sabiti ( Birim mikroorganizma ktlesi bana maksimum besi maddesi kullanm hz ) dir.

Substrat konsantrasyonunu ne kadar arttrrsak arttralm belli bir limitten sonra bu deerin stne kamamaktadr.
Eriler, mikroorganizma trne bal olarak deiiklik gsterir.

Monod Byme erisi

Yar hz sabitinin ( Ks ) bulunmasnda ise, m yarsna tekabl eden deer alnr. Yani; Ks = m / 2 dir. Bu durumda; S >> K s ise; K s >> S ise; = m =m.S/K

S deerimiz, belli bir deerin stnde ise, oalma hzmz, maksimum oalma hz deerindedir.