Professional Documents
Culture Documents
Osmanloca
Osmanloca
OSMANLICA
METNLER
OKUMAYA
GR
MFREDT (
)
2010
Tekin Akel
Bu bir TDAD yayndr.
TDAD
2010
TDAD NEDR
(TM DN ADAMLARI DERNE)
TDAD, dini renim grm; bilimsel, dini, ahlaki, sosyal, kltrel ynden kendini yetitirmeye ve
toplum iin bu konularda aydnlatc almalarda bulunmaya alan; yaad an farknda olan,
yaad a slamn bak asyla deerlendirebilen, vizyon ve misyon sahibi, bilinli bir ahsiyet olmay
kendine ilke edinmi kiilerden oluan, gnlllk esasna dayal bir sivil toplum rgtdr.
TDAD LKELER
Gnlllk
Samimiyet
alkanlk
Objektiflik
dealistlik
PARTLER CEMAATLER VE GRUPLARDAN BAIMSIZ KONUMU
TDAD, somut projelerini gerekletirirken; siyasi partiler, dini cemaatler ve gruplardan bamszln
korur. Dorularn yannda, yanllarn karsnda olabilmek iin, zgrlnden asla dn vermez.
VZYONUMUZ
Bamsz, objektif, sz sahibi uluslararas dini kltrel bir dnce ve alma kuruluu olmaktr.
MSYONUMUZ
slam' anlamaya ve slam'n anlalmasn salamaya ynelik almalar yapmak; dnya barna katkda
bulunmaktr.
AMACIMIZ
TDADn amac toplumun sosyal, kltrel, sportif, eitim, mesleki, bilimsel yaantlarna katkda
bulunmak, dini bilgi ve kltrlerini artrmak; camileri birer eitim, kltr, sosyal yardm ve yardmlama
merkezi haline getirmek amacyla Diyanet leri Bakanlnn faaliyetlerini destekleyici almalar
yapmak, toplumun sorunlaryla ilgilenmek, dier kurulu ve dernekler ile ibirliini gelitirmek, yelerin
birikimlerini lkenin ve toplumun sosyal, teknik ve kltrel geliimine katkda bulunacak ekilde
ynlendirmek, bu amala organizasyonlar yapmaktr.
TDAD
2
2010
indekiler
S U N U M .............................................................................................................................................. 6
I. BLM ................................................................................................................................................ 8
Birinci Ders ............................................................................................................................................ 8
kinci Ders ........................................................................................................................................... 10
nc Ders ........................................................................................................................................ 13
Drdnc Ders ..................................................................................................................................... 15
Beinci Ders ......................................................................................................................................... 16
Altnc Ders.......................................................................................................................................... 17
Yedinci Ders ......................................................................................................................................... 18
Sekizinci Ders....................................................................................................................................... 19
Dokuzuncu Ders ................................................................................................................................... 20
Onuncu Ders ........................................................................................................................................ 22
On Birinci Ders..................................................................................................................................... 24
On kinci Ders ...................................................................................................................................... 24
METN ALIMALARI ......................................................................................................................... 25
Birinci Metin........................................................................................................................................ 25
kinci Metin......................................................................................................................................... 25
nc Metin ...................................................................................................................................... 26
Drdnc Metin ................................................................................................................................... 27
Beinci Metin ....................................................................................................................................... 28
Altnc Metin ....................................................................................................................................... 29
Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 30
Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 31
Dokuzuncu Metin................................................................................................................................. 32
Onuncu Metin ...................................................................................................................................... 33
On Birinci Metin .................................................................................................................................. 34
METN EVRLER............................................................................................................................. 35
II. BLM............................................................................................................................................. 39
On nc Ders ................................................................................................................................... 41
On Drdnc Ders ................................................................................................................................ 41
On Beinci Ders .................................................................................................................................... 42
On Altnc Ders .................................................................................................................................... 42
On Yedinci Ders .................................................................................................................................... 43
On Sekizinci Ders ................................................................................................................................. 43
TDAD
3
2010
TDAD
4
2010
TDAD
5
2010
SUNUM
Bu alma drt
blmden olumutur:
Tekin Akel
zmir
2010
tekin_acikel@hotmail.com
TDAD
6
2010
OSMANLI ALFABES
TDAD
7
2010
I. BLM
OSMANLI ALFABES
Birinci Ders
Osmanlca
Osmanl alfabesinde drt adet okutucu harf vardr. Bu harfler Trkedeki sesli
harfleri karlar. Bunlar (Elif)
harfleridir.
e-a
e-a
o--u-
-i
TDAD
8
2010
TE
PE
BE
ELF
DAL
HI
HA
CM
SN
JE
ZE
RA
ZEL
ZI
TI
DAD
SAD
IN
ARAB KEF
KAF
FE
GAYN
AYN
MM
LAM
TRK KEF
YAY KEF
FARS KEF
YE
LAM ELF
HE
VAV
NUN
ESRE
STN
UN - N
IN - N
AN - EN
MED
CEZM
EDDE
TRE
TDAD
9
2010
kinci Ders
OKUTUCU HARFLER
ELF
HE
Arap alfabesinin de ilk harfi olan elif harfi, Osmanl Trkesinde esas olarak kelime
balarnda (e), kelime orta ve sonlarnda (a) seslerini karlar.
harfi karlar.
TDAD
10
2010
Kelime ortalarnda (He) harfi (e) sesini karlarken, kelime sonlarnda (a) sesini karlad da
grlr.
(Elif) ve( He) harfleri kelime ortalarnda okutucu harf olarak bazen yazlmaz ise yanl olmaz.
Arapa ve Farsa kkenli kelimelerde ise elif harfi; kelime banda (e), kelime ortalarnda ve
sonlarnda uzun () olarak okunur.
Arapa
Farsa
Ess
Ecel
Emr
Edeb
Emn
Esrr
Ezber
Eek
Efkr
Ebr
Eyvh
Endm
TDAD
11
2010
OKUYALIM
Ay
Akam
Sakal
Araba
Arslan
Av
At
Ar
A
bdal
dem
mir
hir
te
rzu
yna
vaz
suman
Ev
Ekmek
Elli
Elma
E
Et
Erkek
Erken
Eri
TDAD
12
2010
nc Ders
VAV
YE
Trke kelimelerin ortasnda (ye) harfi, kendinden nceki harf kaln ise (), ince ise (i) seslerini
karlar.
TDAD
13
2010
Ucuz
Uak
t
Ot - t
rt
Uzun
Otuz
Otlak
Odun
le
zm
kz
stn
Olan
Ocak
fke
Olgun
Orak
Boru
Bodur
Dolab
Zor
Ilk
Ik
Irmak
Islk
zci
i
p
ki
lik
ne
plik
Isrk
se
lemek
te
nce
Islak
n
le
Bilirim
ri
Demir
TDAD
14
2010
Drdnc Ders
BE
PE
Arap alfabesinin ikinci harfi olan (be) harfi, noktal olursa (pe) harfine dnr. Osmanl
alfabesi (pe) harfini, Fars (ran) alfabesinden almtr. Bundan dolay (pe) harfi ieren
kelimelerin birou Farsa kkenlidir.
Baba
Ba
Balk
Sabun
Cevb
Kitb
Bahar
Beyz
Pide
Pancr
Sapan
Pamuk
Pazar
p
Prlanta
Perest
.
.
.
.
TDAD
15
2010
Beinci Ders
CM
E
Arap alfabesinin beinci harfi olan (Cim) harfi, noktal olursa (e) sesine dnr. (e)
harfi tpk (pe) harfi gibi Farsadan Osmanlcaya gemi bir harftir.
Cack
Hc
Cmi
Cansz
Cihn
Cce
Cevherdr
Cokun
Ucuz
Tac
Ocak
ncir
Trke
Cemal
Nci
Cesret
akmak
ocuk
orba
ehre
n (in)
ark
avu
eme
rek
ilek
iek
oban
ar
Dalg
akl
rak
TDAD
16
2010
Altnc Ders
TE
TI
DAL
Trke sesli uyumuna gre (te) harfi ince, (t) harfi ise kaln ses deeri tar. Baz Trke
kelimelerde (t) harfi kaln (d) eklinde okunur.
Trke kelimelerde (dal) harfi ince okunurken, Arapa ve Farsa kelimelerde kendi dil
kaidelerine gre ince veya kaln okunabilir.
Trk
Tepe
Tarih
Tarla
Tedbir
Tefsir
Dede
Dere
Dershane
Takmak
Takm
Takn
Anadolu
Dokuz
Da
Deste
Dhil
Dad
Ada
Doru
Dolu
Dayak
Doramak
Domates
Dakika
Deersiz
Disiz
. . .
. . .
. .
TDAD
17
2010
Yedinci Ders
SE
SN
SAD
Arapa ve Farsa kelimelerde ise o dilin kurallarna gre ince veya kaln
okunabilir.
Saniye
Sebat
Sena
Servet
Sevab
Eser
Osmanlca
Sabit
Sekiz
Sert
Sefer
Silah
Saat
Sahte
Sere
Kesret
Kesir
Misal
Miras
Soymak
Salam
Sama
Satc
Sahib
Salata
Stma
TDAD
18
2010
Sekizinci Ders
HA
HI
HE
Noktal (H)
Hdim
Htrlamak
Hlis
Haberci
Harbe
Huss
Hilfet
Huysuz
Hayl
Rahmet
Hac
Hazr
Hazret
Hakikat
Hile
Mahlk
Hep
Hcum
ahadet
Hi
Heykel
hanet
ehre
TDAD
19
2010
Araba
Tarla
Sra
te
ne
Ahane
Atmaca
Balama
Perde
Dokuzuncu Ders
ZEL
DAD
ZI
ZE
JE
, (Dad)
ve (Z)
harfleri Trke
(Dad
ve (Z)
harfi karlar.
TDAD
20
2010
Zade
Zahmet
Zeki
Zorlamak
Zrt
Ziyade
Kaz
Yaz
Gz
Ejderha
Mjde
Nejad
Ramazan
Zabta
Darbe
Kad
Fazilet
Arz
Jilet
Pejmrde
Zalim
Zarafet
Zafer
Zuhur
Mazlum
Zahir
Yz
Dz
Jri
Jlide
Jandarma
Zat
Zakir
Zemin
Mezheb
Zevk
Azab
TDAD
21
Kz
Jale
2010
Onuncu Ders
KAF
GAYN
ARAB KEF
FARS KEF
YAY KEF
TRK KEF
harfi vermektedir.
Kz
Kabak
Kak
Karga
Akn
Kar
Kaz
Kol Kul
Krk
akl
Korkak
K
Keskin
Kelam
yilik
Kelebek
Kyl
Kitab
Ekin
ekil
Zeki
Krem
Trke
Kilim
TDAD
22
2010
Da
Salam
Soan
Bala
lk
Yal
Garb
Garaj
Yorgan
Guru
Gazi
Gayret
Eri
Deil
Eer
ne
Dme
Deime
Gya
Git
Gnah
Gne
Glge
Girdab
Andrmak
nl
Senin
Yanl
Szn
Deniz
ene
Tanr
Son
Karanlk
Geldin
Yaznz
Benzer
Bana
Anla
n
nce
Onarmak
Ona
Ana(Ona)
Yeni
Sonra
En
Kolun
(Kef) Harfinin (Vav) gibi okunduu birka istisna kelime de vardr. Buna (Vavi
Kef) de denir.
Gvercin
Gvde
Dvmek
Gverte
Svmek
vez
TDAD
23
2010
On Birinci Ders
AYIN
(Ayn)
kullanlmaz.
Arapa kelimelerde (a,
Kelimelerin sonunda yer alrsa cezimli okunur ve kesme iareti ile ifade edilir.
k
Irak
badet
Osman
Asker
Irk
lac
mer
Abid
Irz - Arz
bret
Ulema
lim
Iyal
rfan
Unvan
On kinci Ders
IN
FE
MM
NUN
erbet
emsiye
yle
ehir
Fatih
Fra
Fakat
Fakir
Mmkn
Memleket
Memur
Milyon
Ne
Nazl
Nezaket
Niin
TDAD
24
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
.
. . .
. .
. .
. . .
.
.
.
kinci Metin
.
.
.
.
TDAD
25
2010
nc Metin
.
:
!
.
.
...
TDAD
26
2010
Drdnc Metin
. .
: ( )
.
. .
.
.
.
. . . .
TDAD
27
2010
Beinci Metin
:
.
!
:
.
! !
TDAD
28
2010
Altnc Metin
.
.
.
:
.
TDAD
29
2010
Yedinci Metin
.
.
!
:
.
TDAD
30
2010
Sekizinci Metin
!
:
!
!
:
!
TDAD
31
2010
Dokuzuncu Metin
:
!
:
!
.
.
TDAD
32
2010
Onuncu Metin
TDAD
33
2010
On Birinci Metin
: .
. . .
:
. .
. .
: ( )
TDAD
34
2010
METN EVRLER
BRNC METN
KUZU VE BEBEK
Kuzunun ynn krpdlar, hayvancaz sesini karmad. Fakat esvab alnnca kederlendi. nk hava soudu. Kuzu
d, ac ac meledi. Hemen gne kd, kuzuyu stt. Hayvancaz sevindi, sramaya balad.
Kuzu bir kadncazn idi. Kadnn da bir kk ocuu vard. Gler, oynard. K geldi, ocuk evkini kard. Zira
ok souk vard. Zavallck donuyordu. Bunun zerine annesi kaln, stc, oraplar rd, amar dikti, ona giydirdi.
Bebek yine ferahland, glmeye balad.
KNC METN
BLMECE
Kadifeden elbisesi,
Zabt gibi mehmzl.
Pek gzeldir ince sesi,
Krmzca Hotozlu.
NC METN
FTNN NASHATI
Vaktiyle bir ifti varm,
Tecrbeli ihtiyarm.
Hastalanp yatm bir gn
ocuklar mahzun, kskn
Toplanmlar etrafna
Demi: Kulak verin bana
nk artk yavrularm
leceim, ihtiyarm.
Son szleri babanzn
Aklnzda iyi kalsn!
Tarlamzda hazine var
Kazarsanz altn kar.
ifti lr gn sonra
Tarla kalr ocuklara.
Kazma, krek kouarak
indeki ta toprak
DRDNC METN
NSAN
nsann bir ba vardr. Ba salarla rtldr. Ban ksmlar unlardr: Aln, iki gz (sa gz ve sol gz) gz
kapaklar, kalar, kirpikler, iki kulak, iki yanak, burun, az, dudaklar ve ene.
Dedemin sakal ve by vardr. Azda dil ve diler bulunur. nsann omuzlar, kollar, elleri, parmaklar, srt, gs,
karn, bacaklar, ayaklar da vardr.
Gz grr, kulak iitir, burun koklar, dil ile tatarz, el ile tutarz.
Az ile konuuruz, ayak ile yrrz. Akcier gstedir, onun ile nefes alrz. Kalbimiz arpar. Mide karnmzdadr.
Yemekleri mide tr.
BENC METN
SABAH
afak skd il horozun kalk diyor,
Yeil krlar penbe renge boyand,
Yavru kular yuvalarda uyand,
Kuzucuklar otlanmaya gidiyor.
Yavrucuum sen de artk kalk uyan!
TDAD
35
2010
ALTINCI METN
PAPATYA
Bahar olsun da seyr edin
Nasl ssler bayrlar
Zmrd gibi ayrlar
Yze glen o nazenin
Gelin yzl papatyalar,
Altn gzl papatyalar.
YEDNC METN
PARMAKLAR
ki elde on parmak
Lzmsuz mu grnr?
El dursun buna bak
El parmakla nr.
Kimdir yap ustas?
Kim yontuyor mermeri?
Kim iler elmas,
Tahta veya demiri?
Kanun, def, ud, piyano
Seslerini kim verir?
Kalemi tutan bu
neyi de evirir.
Kazanlan paray
Sayan bile bu parmaklar.
Kanayan yaray,
Yine budur saracak!
Harp gnleri geldikde
Vatan da kim korur?
Parmakdr tetikte:
Dmanlar bu vurur.
SEKZNC METN
GL ON PARA
Gl on para, gl on para
Kolunda bir gzel sepet,
inde gl be on sra
Temiz, sevimli bir ocuk
Diyor: malm deil soluk,
Gelin, aln abuk abuk
Gl on para, gl on para
Hanmlara gl on para!
Sepet boald da yine
Deyip dururdu maskara:
Gl on para, aln hele,
Dikersiniz de mendile,
Kemer yaparsnz bele;
Gl on para, gl on para
TDAD
36
2010
DOKUZUNCU METN
ALLAH
Yeri g yaratan,
Aalar donatan,
iekleri atran:
Bir Allahtr, bir Allah!
ONUNCU METN
SALINCAK
Bu gn Cuma mektep yok
Her tarafta oyun ok;
En gzelidir ancak
Bahedeki salncak!
Syleyelim trkler,
Kular da bak, hep ter;
Bizi salam yapacak
Kurduumuz salncak.
ON BRNC METN
VAKT
Bir gn ikiye ayrlr: Gndz ve gece. Gndzn gne, geceleyin ay ve yldzlar k verirler. Bir gn yirmi drt
saattir. Bir hafta yedi gndr. Gnlerin isimleri unlardr: Cuma, Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Sal, aramba,
Perembe. Cuma tatil gndr.
Bir sene on iki aydr. Baz aylar otuz, baz aylar otuz bir gndr. Bir senede drt mevsim vardr: lkbahar, Yaz,
Sonbahar (Gz), K.
TDAD
37
2010
OSMANLI TRKES
TDAD
38
2010
II. BLM
OSMANLI TRKES
Osmanl
dnemlerde gerek konuma ve gerekse yaz dili asnda deiiklikler olmutur. Birinci
dnem Eski Osmanlca dediimiz 11. 15. yy. Trkesidir. kinci dnem Klasik Osmanlca
16. 19. y.y. arasnda grlr. Son olarak Yeni Osmanlca dnemi ise 20. y.y. Osmanlcasdr.
Bu kadar uzun bir gemie sahip Osmanl yaz dili elbette bir takm deiimlere ve kalc
kalplara sahip olmutur.
Kitabmzn bu blmnde
Osmanl
Trkesinin
son
dnemdeki
gramer
yapsn
inceleyeceiz.
Ayrca
Rika
dediimiz el yazsn renerek,
elimizdeki matbu metinlerle
kendimizi snrlamayacaz.
Osmanl Trklerinin icad olan rika divan hattndaki dikey harflerin boylarnn
biraz kltlmesi, sadelemesi, kavis ve meyillerinin azalmasyla meydana gelmitir.
Kalemin tabiatna uygun, sratli ve kolay yazma ihtiyacn karlad iin harf yaplar
basitlemi; fe, kaf, mim, vav gibi harflerin balar ufalm, dileri yok olmutur. Sola doru
dik ve keli izgiler, kelimelerin satrlara meylederek yaptklar akclk, bu yaz eidinin
karakteristik zelliklerindendir.
Rika yazsnn yazmda salad btn bu kolaylklar yani; yaz tr olarak daha
dz ve daha keskin olmas ve ayrca noktalarn birleik yazlmas yazan kiiye byk
kolaylk salamtr.
TDAD
39
2010
TDAD
40
2010
On nc Ders
oul Ekleri
Pireler
Saatler
Dereler
Szler
Kelimeler
Avclar
Kaplar
Sofralar
Koyunlar
Kitaplar
imdilerde
ocuklara
Geceleri
Dedelere
unlar
On Drdnc Ders
smin Halleri
Kitaptan
Kitapta
Kitaba
Kitab
Kitap
Dereden
Derede
Dereye
Dereyi
Dere
Sokaktan
Sokakta
Sokaa
Soka
Sokak
Kayadan
Kayada
Kayaya
Kayay
Kaya
TDAD
41
2010
On Beinci Ders
sim Tamlamalar ve Mlkiyet Ekleri
Onun Kalemi
Senin Kalemin
Benim Kalemim
Onlarn Kalemi
Sizin Kaleminiz
Bizim Kalemimiz
Dedenin
Muhammedin
Alinin
antann
Ninenin
Okulunu
Yolunu
Tuzun
Arkadan
On Altnc Ders
Sfat Kelimeleri
unlar
Bunlar
Bu
Kanc
Ka
Kimi
Her
Onlar
Baz
Hangi
Nasl
Birka
Hi
TDAD
42
2010
On Yedinci Ders
Zamir Kelimeler ve(Ne) ile Balayan Zarflar
Siz
Biz
Sana
Sen
Ben
Ne
Hangi
Hangisi
Kim
Onlar
Nedir
Neden
Neyse
Niin
Neyi
Nihayet
Neci
Neyine
Ne Kadar
Ne Trl
On Sekizinci Ders
Ki Balac ve Ki Eki
Ki balac okutucu (he) ile gsterilirken aitlik eki olan ki eki (ye)okutucuyla gsterilir.
nsan ki
nki
Yok ki
Ta ki
Dedi ki
Sus ki
De ki
htimal ki
Madem ki
Belki
Seninki
Benimki
Dnk
Arkadaki
Onunki
TDAD
43
2010
On Dokuzuncu Ders
Fiil ekimleri
Gelir
Gelecek
Geliyor
Gelmi
Geldi
Gelmek
Kalr
Kalacak
Kalyor
Kalm
Kald
Kalmak
Arar
Arayacak
Aryor
Aram
Arad
Aramak
Vermez
Vermeyecek
Vermiyor
Vermemi
Vermedi
Vermemek
Balamaz
Balamayacak
Balamyor
Balamam
Balamad
Balamamak
Grme
izme
Girme
Silme
Verme
Kama
Sorma
Yazma
Arama
Bakma
Ba - Fiiller yledir.
Geldiinde
Gelirken
Gelirse
Gelerek
Gelip
Grdnde
Grrken
Grrse
Grerek
Grp
Kaldnda
Kalrken
Kalrsa
Kalarak
Kalp
TDAD
44
2010
Kalsn
Kalsa
Alsn
Alsa
Grsn
Grse
Sorsun
Sorsa
Sormayasn
Grmeyesin
Gresin
Grmesen
Yirminci Ders
Mi Soru Ekinin Yazm
Ben mi
Sevecekler mi
Misafir mi
Kalm m
Geldi mi
Gelir misin
Yok mu
Deil mi
imdi mi
Byle mi
Yzde dokuz
Git de gr
TDAD
45
2010
St
Kitabc
ieki
Avc
Tuzcu
Bilgisiz
Kalemsiz
Susuz
ekersiz
Tuzsuz
Olanck
Ufack
Minicik
Kck
Biricik
Bence
Ksaca
Yaa
Kabaca
Trke
Yirmi nc Ders
Baz Kelimelerin Yazl
Ada
Kale
Padiah
Terzi
Bahe
Etmek
Yirmi
Gece
El
Vermek
in
Ona
Ermek
Etmek
Demek
.
TDAD
46
2010
TDAD
47
2010
<
>
<
> .
TDAD
48
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
TDAD
49
2010
TDAD
50
2010
TDAD
51
2010
kinci Metin
TDAD
52
2010
TDAD
53
2010
TDAD
54
2010
TDAD
55
2010
TDAD
56
2010
nc Metin
TDAD
57
2010
TDAD
58
2010
TDAD
59
2010
Drdnc Metin
TDAD
60
2010
Beinci Metin
TDAD
61
2010
Altnc Metin
TDAD
62
2010
Yedinci Metin
TDAD
63
2010
Sekizinci Metin
TDAD
64
2010
METN EVRLER
BRNC METN
STKLAL MARI
Kahraman ordumuza
Korkma, snmez bu afaklarda yzen al sancak;
Snmeden yurdumun stnde tten en son ocak.
O benim milletimin yldzdr parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
TDAD
65
2010
KNC METN
HIZLI OKUMA FASLI
Ar ara ar ara ara Ar ara. Araba ara. Baba araba ara. Ar burada. Araba adada. Kaz derede. Baba yaz yazar. Baba
dedi. Adada araba ara. Derede ar ara. Baba dedi. Baba yazd. Dede kaza yaz dedi. Kaz yazmad. Baba armud arad.
Kuzu aramad. Durma, yaz yaz. Damardan kan akar. Nuri oyun oynad. Baba yaz yazd. Dede ormanda odun
arad. Ay kaz arad. Kuzu korktu, ormanda durmad. Dede kzd, yay krd. Baba bak! Ay burada. zm burada,
armut, nar orada. Dedem bu kaza bak dedi. Babam yaz yazar. Adam arabay krd. Dereden adadan kardan buzdan
ormandan. Anam babam kuzumu dedemi ararm. Babam marul arad. Nuriye dedim: Arabay al. Bu yol adam
yorar. Kuzu marul arar.
Elmay yedim, hurmay kardeime sakladm. Tarlalarda buday, arpa baaklar sarard. Oraklar baaklar bitiler,
harman kuruldu. Hanm kzlar hamarat olur. Kardeim tarih kitabn okuyor. Kfeci yk tar. Laf laf aar.
Evimizde fare vard. Mutfakta hrszlk ederlerdi. Tekir kedi birer birer fareleri yakalad. Aferin Tekire! Geldim.
Gittim. Grdm. Gldm. Gtrdm. Damla damla gl olur . u zm salkm ne gzel? Kk kedi glgesi ile
oynuyor. Bugn bayram, toplar atlyor. Gkyz mavidir. El ele verelim. Okuyalm yazalm.
zm aldm. Nuri bir byk arabaya bindi. Day yalya kum ald. adi yolda bir ddk buldu. Bu adada ay yok.
Ormanda odun yararlar. Kuzu kartaldan korkar. rdek derede yzer. Terzi kz i iler, anneme yardm eder. Kedi
kelebek ile oynuyor. Kmr yanar, kl olur. Kmr temizdir. Kedi uyudu. Kular yuvada uyurlar. Ben ku
yuvalarn bozmam. u yavru kuzuya bak, ne ekerli! rdekler derede yava yava yzyorlar. u adam ormanda
av bulamad. Balklar suda yaarlar. Dere kabard, tarlalar su bast. Ben ona kadar sayarm: Bir, iki. Karga gagas
ile dary yedi. ocuklar kn kzak ile kayarlar. Kuzular ayrda otlar. oban kaval alar. Tenbel a kalr, alan
kazanr. Annem amarlar sandkta saklar. Avc av arad. Kular utu. Tavuk yumurtlad. Sereden korkan dar
ekmez.
Alt on rakamlar yedi drt dokuz bir be iki sekiz al bak ara bul durma krma kzma yaz oyna. Kuzular aylardan
korkar. Kazlar derede yzyorlar. Day arabay ald. Nuri derede yrd. Dede ormanda kuru dal arad, buldu.
Annem kuru dallar yakt. zm zme baka baka kararr. Dede Nuriye dedi: adi kotu, dt; Ba dii kanad.
u kza bak, yere dt. Ko! ko! Kz kaldr. Ben de koarm. Vurdu. Ben ok ile bir kartal vurdum. Ben sen biz
siz. Sami, ben senden bym. Biz kediye st verdik. Benim iki kuzum var. Kara kuzumu severim. koyunlar
nekler sr ile kye dnyorlar. Babam bize dedi: imdi sokak yasak! u yaramaz kedi size bakyor. Ekrem et ile
ekmek yedi. Bu kyde deve var m? Deve yok, eek var. Kuzular, koyunlar, inekler, kzler, kye dnyorlar.
Kyl trk sylyor. Kzlar oynuyorlar. Tarlada baak var. Sokakta alay yryor. u dolapta iyi bal var. Bu ders
kolaydr. Bu ekerci ucuz eker verir. Boru dt, cam krld. Arabac atlarna ot arad, dede bize bir bilmece
syledi: Yz deriden, kulaklar demirden? Ben adiye bir boru, Nuriye bir ddk aldm. Day bize brek ald.
Bu kaz m, u rdek mi byk? Kz yaz yazd. Kazlar derede yzyorlar. Kuzular yolda yryorlar. Kzlar oyun
oynuyorlar. Kazlar, rdekler krda uyurlar. Terzi kz anneme yardm eder. Taze brek yedim. Anne bu kza bak!
Borumu krd.
TDAD
66
2010
NC METN
BRNC SZ
Ey karde! Benden birka nasihat istedin. Sen bir asker olduun iin askerlik temsiltiyle, sekiz hikyecikler ile
birka hakikat nefsimle beraber dinle. nki ben nefsimi herkesten ziyade nasihta muhta gryorum. Vaktiyle
sekiz yetten istifade ettiim sekiz sz biraz uzunca nefsime demitim. imdi ksaca ve Avm lisanyla nefsime
diyeceim. Kim isterse beraber dinlesin.
Birinci Sz
Bismillah her hayrn badr. Biz dahi bata ona balarz. Bil ey nefsim, u mbarek kelime slm nian olduu
gibi, btn mevcudatn Lisan- hliyle vird-i zebndr. Bismillah ne byk tkenmez bir kuvvet, ne ok bitmez bir
bereket olduunu anlamak istersen, u temsil hikyecie bak dinle!. yle ki:
Bedev Arab llerinde seyahat eden adama gerektir ki, bir kabile reisinin ismini alsn ve himeyesine girsin. T
aklerin errinden kurtulup hctn tedrik edebilsin. Yoksa tek bayle hadsiz dman ve ihtiyactna kar
perian olacaktr. te byle bir seyahat iin iki adam, sahraya kp gidiyorlar. Onlardan birisi mtevazi idi. Dieri
marur... Mtevazii, bir reisin ismini ald. Marur, almad... Alan, her yerde selmetle gezdi. Bir kt't-tarka rast
gelse, der: "Ben, filn reisin ismiyle gezerim." ak defolur, iliemez. Bir adra girse, o nam ile hrmet grr.
teki marur, btn seyahatinde yle belalar eker ki, trif edilmez. Daima titrer, daima dilencilik ederdi. Hem
zell, hem rezil oldu.
te ey marur nefsim! Sen o seyyahsn. u dnya ise, bir ldr. Aczin ve fakrn hadsizdir.
Dmann,hctn nihayetsizdir. Mdem yledir; u sahrann Mlik-i Ebed'si ve Hkim-i Ezel'sinin ismini al. T,
btn kinatn dilenciliinden ve her hdisatn karsnda titremeden kurtulasn.
Evet, bu kelime yle mbarek bir definedir ki: Senin nihayetsiz Aczin ve fakrn , seni nihayetsiz kudrete, rahmete
raptedip Kadr-i Rahm'in derghnda aczi, fakr en makbul bir efaat yapar. Evet, bu kelime ile hareket eden, o
adama benzer ki: Askere kaydolur. Devlet namna hareket eder. Hibir kimseden pervs kalmaz. Kanun namna,
devlet namna der, her ii yapar, her eye kar dayanr.
Bata demitik: Btn mevcudat, Lisan- hl ile Bismillah der. yle mi?
Evet, nasl ki grsen: Bir tek adam geldi. Btn ehir ahalisini cebren bir yere sevketti ve cebren ilerde altrd.
Yaknen bilirsin; o adam kendi namyla, kendi kuvvetiyle hareket "etmiyor. Belki o bir askerdir. Devlet namna
hareket eder. Bir padiah kuvvetine istinad eder. yle de her ey, Cenb- Hakk'n namna hareket eder ki;
zerrecikler gibi tohumlar, ekirdekler balarnda koca aalar tayor, da gibi ykleri kaldryorlar. Demek herbir
aa, Bismillah der. Hazine-i Rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablaclk ediyor. Her bir bostan,
Bismillah der. Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki: eit eit pekok muhtelif leziz taamlar, iinde beraber
piiriliyor. Herbir inek, deve, koyun, kei gibi mbarek hayvanlar Bismillah der. Rahmet feyzinden bir st emesi
olur. Bizlere, Rezzak namna en ltif, en nazif, b- hayat gibi "bir gday takdim ediyorlar. Herbir nebat ve aa ve
otlarn ipek gibi yumuak kk ve damarlar, Bismillah der. Sert olan ta ve topra deler geer. Allah namna,
Rahman namna der, her ey ona musahhar olur. Evet havada dallarn intiar ve meyve vermesi gibi, o sert ta ve
topraktaki kklerin keml-i shletle intiar etmesi ve yer altnda yemi vermesi; hem iddet-i hararete kar
aylarca nzik, yeil yapraklarn ya kalmas; tabiiyynun azna iddetle tokat vuruyor. Kr olas gzne parman
sokuyor ve diyor ki: En gvendiin salbet ve hararet dahi, emir tahtnda hareket ediyorlar ki; o ipek gibi yumuak
damarlar, birer as-yi Ms (A.S.) gibi
TDAD
67
2010
talar akk eder. Ve o sigara kd gibi ince nazenin yapraklar, birer a'z-yi brahim (A.S.) gibi ate saan hararete
kar
yetini okuyorlar.
Mdem her ey mnen Bismillah der. Allah namna Allah'n ni'etlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah
demeliyiz. Allah nmna vermeliyiz. Allah nmna almalyz. yle ise, Allah nmna vermeyen gafil insanlardan
almamalyz...
Sual: Tablac hkmnde olan insanlara bir fiat veriyoruz. Acaba asl mal sahibi olan Allah, ne fiat istiyor?
Elcevab: Evet o Mn'im-i Hakiki, bizden o kymettar ni'metlere, mallara bedel istedii fiat ise; eydir. Biri:
Zikir. Biri: kr. Biri: Fikir'dir. Bata "Bismillah" zikirdir. hirde "Elhamdlillah" krdr. Ortada, ''bu
kymettar hrika-yi san'at olan nimetler Ehad- Samed'in mu'cize-i kudreti ve Hediye-i rahmeti olduunu
dnmek ve derk etmek'' fikirdir. Bir pdiahn kymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamn ayan
pp, hediye sahibini tanmamak ne derece belhet ise, yle de; zhir mn'imlere medih ve muhabbet edip,
Mn'im-i Hakiki'yi unutmak; ondan bin derece daha belhettir.
Ey nefis! byle ebleh olmamak istersen; Allah nmna ver, Allah nmna al, Allah namna bala, Allah nmna ile.
Vesselm.
DRDNC METN
BERAT
ZN- HMAYUNUM OLMUDUR
ARZ-I BENDE- B MKDAR OLDUR K,
EVKETL, KERAMETL, MEHABETL, KUDRETL, VEL NMET EFENDM.
ERBAB-I STHKAKDAN SEYYD BRAHM HALFE ARZ-I HAL SUNUB STANBULDA VAKI KARAK
HSEYN ELEB CAM ERFNN HITABET MAHLL OLMAKLA;
MAHLLNDEN KENDYE(KENDSNE) SADAKA BUYURULMAK BABINDA STD YI NAYET
ETMEKLE BALASI ZN- HMAYUNUM OLMUDUR;
DEY HATT-I HMAYUNUM EVKET MAKRUNLARIYLA TEZYN BUYURULMAK BABINDA EMR
FERMAN
EVKETL KERAMETL MEHABETL KUDRETL VEL NMET EFENDM PADAHIMINDIR.
BENC METN
Hu
Bab- Ali
Dahiliye Nezareti
Umumi : .
Hususi :..
115
Haleb Vilayetine
Haleb'de bulunan yabanc Ermenilerin bil istisn Raka, Zor ve Kerek cihetlerine sevklerine Muhcirn Mdr kr Bey
tarafndan lzm gsterilmi ve keyfiyet nezretce de mnsib grlerek mm ileyhe teblt- lzime f olunmu olmala
vilyetcede tedbr-i mukteziyenin ittihz.
F 4 Tern-i evvel sene [1]331 (17 Ekim 1915 )
Nazr
mza
ifre
TDAD
68
2010
ifre
Bab- Fetva
Daire-i Meeyhat- slamiye
Tahrirat Kalemi
Diyarbekir vilayeti merkez kads Ali Necib Efendiye
Tezkire
168
Faziletl Efendm.
Umur- mevduanza mbaeret tarihinden itibaren maaa mstahak olacanzn ol babdaki istidadnz
zerine muhasebe ifadesiyle iarna mbaderet klnd.
Fi 23 Muharrem sene 1333(1914) ve Fi 29 Terin-i Sani sene 1330 ( 12 Aralk 1914 )
eyhl-slam namna
Mstear
YEDNC METN
KTAB-I BAHRYE
..Eer vak olub mezkur (zikredilen) eski Foaya varur olsalar zikr olan Hzr lyas Adasnn kbleden
yanndan girb karlar. Mezkur yer ifratla (ar) derindr. Andan sonra mezkur Eski Foanun liman Hudayi
bedel (tabii gzellik) limandur. Ulu baralar (byk sava sandal) girr kar yz pare (para) gemiye
mtehammil (dayanan) limandur. ri gemiler ta kala nne varurlar. Kenara ( ? ) olub yaturlar. Mezkur kalanun
gn dousu tarafnda kadrga dolab ol kala dibinde yaturlar. Zira mezkur kalanun taraf deryadur ve bir
taraf karyedr (ky) (veya karayadur) ve bade (sonra) mezkur limanun bucana Tekir Bahas dirler ol bucak
(taraf) sdur kenara kayk varmaz. Mezkur Tekir Bahasn gn bats lodos tarafna doladkda Deve Boynu
dirler bir burun var. Ol burnun kble tarafnda bir bucak var. Mezkur bucakda poryazlu gnlerde yaturlar. Mezkur
bucaun tekrar kble tarafnda Keklik Liman dirler hudayi (doal) bir liman vardur. Mezkur limanun iinde kble
taraf sdur. Ana (ona) varan gemiler yldz tarafnda yatur ve bade (sonra) mezkur limanun tekrar kble
tarafnda bir mil mikdar denizde Venedik Kayalar dirler yldza kbleye yatur birka azim talar vardur. Ol
talarun baz su yznde..
SEKZNC METN
MAKALAT
Bu bab Marifetn maruflarn (bilinen) cevablarn beyan klur.
Ol kutb- alem buyurur kim (ki) : Gnl bir ehristandur. Hak Subhanehu ve Tela ardan srayaya (topran
altna) dein neki yaratd ise ol gnl ehristanda vardur iki sultan Var bir Rahmanidr ve birisi eytanidr.
Rahmani sultanun ad akldur nayibi imandur suba miskinlikdr (fakirlikdir) ve hem yren sa kulanda yedi
kala vardur her bir kalaya Hak Telann bir dizdar mekkeldr ve ol dizdarun ad malumdur (bildirilmidir)
evvelki (birinci) dizdar ilimdr ikinci dizdar sabrdur nci dizdarun ad edeb hayadur drdnci dizdarun ad
sabrdur beinci dizdarun ad perhizdr altnc korkudur yedinci oddur (atetir).
Pes her bir dizdarun yz bin cesedi var yani hzmetkar var bular kamus (bunlarn hepsi) iman bekcileridr .
Bu ileri temam klduk Hak Teladan diledk marifet yari kld ve hem be nesne yani be hilat ta geldi.
Ol hilat ilhamdur ikinci fehmdr nci akdur drdnci evkdr beinci muhibb olmakdur.
Pes bunlar cana kond can dirildi akl marifet old geleni varan.
Zira kim cmle nesneler canile dirildi can marifetle diridir .
mdi marifetler can erenler candur marifetsz can hayvanlar candur.
Pes aziz canlar dirsin (dersin) can ka drldr ?
Ve hem can dirildi dersin
Pes can ld ? l nite (nasl) ola ?
Ho (gzel) sordun ya can arif
Anlar kim (onlar ki) .
TDAD
69
2010
ARAPA KELMELERN
OKUNUU
TDAD
70
2010
III. BLM
ARAPA KELMELERN OKUNUU
Osmanl
tamlamalara ok sk yer verilmitir. Hatta baz beratlarn dua ksmnda ekimli fiiller dahi
kullanlmtr.
imdi gelin Divani yazy, Rika ile karlatrarak hep beraber yakndan inceleyelim.
TDAD
71
2010
Yapan Kii
>=
mil
Zlim
kir
Hbir
rif
Ktil
mir
Chil
Tlib
hid
bid
lim
Hlk
Ktib
Nzr
olabilir.
TDAD
72
2010
Yaplan
>=
Maml
Mazlm
Mahlk
Memn
Malm
Maktl
Mektb
Matlb
Mechl
Memr
Meln
Marf
olabilir.
TDAD
73
2010
Geili Fiil
>=
krm
lm
rd
dhl
btl
snd
hrc
krr
ftr
>=
>=
>=
muhbir
mfrit
mslim
msrif
muhbir
mnkir
mkrem
murad
mnker
msbet
ihbarat
idhalat
.
TDAD
74
2010
Geili Fiil
>=
Tevhd
Tekzb
Tarf
Talm
Tedrs
Taksm
Tekl
Tebrk
Teslm
Muharrib
Muvahhid
Mfessir
Mceddid
Mderris
Muallim
Mkerrer
Mreffeh
Mukaddem
Mrekkeb
Mukarrer
Msellem
Tekilat
Talimat
Taksirat
Tahribat
Teklifat
Tedrisat
.
TDAD
75
2010
Otuzuncu Ders
Mufale Bb
delik Fiili
>=
Muhkeme
Mukvele
Muhfaza
Muhrebe
Msbaka
Mrcaat
Mzkere
Mnsebet
Muhlefet
Mlyim
Muhcir
Mnsib
Muhfz
Muhbir
Mhid
Mukyest
Muvent
Mukvelt
Muhbert
Mhed
Muhtab
.
TDAD
76
2010
=>
nklb
Dnllk Fiili
nkif
nksm
nfilk
nkisf
nfihm
=>
Mnkesir
Mnhasr
Mncemid
Mnharif
Mnhall
Mnhasif
.
. .
.
TDAD
77
2010
Dnllk Fiili
>=
tirk
ntizm
htim
ftihr
ctihd
rtic
ctim
tirz
htiml
ftir
ttifk
zdivc
ttihd
ddi
Izdrb
=> =>
Mntakil
Mctemi
Mrtezk
Mrtehin
Mttefik
Mctehid
Mntahab
Muhtemel
Muhterem
Muhteem
Mterek
Muntazam
TDAD
78
2010
Otuz nc Ders
Tefel Bb
Dnllk Fiili
>=
Tahamml
Tecessm
Tevelld
Teekkr
Tevecch
Tesettr
Tasarruf
Tereddd
Tebessm
=> =>
Mteaddid
Mutasavvf
Mtevekkil
Mtefekkir
Mutahasss
Mteekkir
Mutasavver
Mutaassb
Mtevekkil
Mtevellid
Mteveccih
Mutasarrf
TDAD
79
2010
telik Fiili
>=
Tesadf
Tevazu
Tevatr
=>
Mtezyid
Mtesnid
Mtebih
Mtemd
Mtecsir
Mtevzi
TDAD
80
2010
Geili Fiili
>=
stikll
stimlk
stikbl
stihdm
stifr
stikrr
Bu babn fail ve mefullerinin yazl ayn olup cmle ierisindeki anlamna gre
okunur.
=> =>
Mstakill
Mstakim
Msterik
Mstafi
Mstahsil
Mstecil
Mstear
Mstehakk
Mstehcen
Mstesna
Mstakbel
Mstacel
TDAD
81
2010
1. Tesniye(kili oul)
Berreyn
Bahreyn
Tarafeyn
Memleketeyn
Devleteyn
rifn
Gfiln
Tlibn
Muallimn
Mslimn
rifn
Gfiln
Tlibn
Muallimn
Mslimn
rift
Gfilt
Tlibt
Muallimt
Mslimt
TDAD
82
2010
Efl Vezni
Efl Vezni
Ahbb
Akrn
Enhr
Evkf
Evrk
Esbb
Erzk
Efkr
Emlk
Erkn
Efil Vezni
Asfiy
Ekiy
Akrab
Enbiy
Evliy
Fut Vezni
Duht
Guzt
Vult
Kuzt
Ust
Ful Vezni
Kubr
Hurf
Buyt
Umr
Ulm
Nukl
Suyf
Mlk
Futh
Kulb
TDAD
83
2010
Fil Vezni
Ricl
Diyr
bd
Bild
Cibl
Efile Vezni
Esliha
Elbise
Elsine
Emkine
Ezmine
Feil Vezni
Vesit
Akid
Resil
Netic
Vezif
Fevail Vezni
Tavif
Havdis
Cevhir
Kavid
Sevhil
TDAD
84
2010
Fevl Vezni
Devvn
Havtn
Havkn
Tevrh
Kavnn
Felil Vezni
Tercim
Ansr
Cevhir
Askir
Deftir
Fell Vezni
eytn
Karbn
Kandl
Seltn
Cemhr
Tefl Vezni
Tekrr
Teklf
Terkb
Temsl
Tevsr
TDAD
85
2010
Fual Vezni
Tuhaf
Zmer
Dvel
mem
Cmel
Fuul Vezni
Sufun
Turuk
Suhuf
Ktb
Rsul
Efl Vezni
Ebhr
Elsn
Ehr
Enfs
Encm
TDAD
86
2010
emsi Tamlamalar
Birinci kelimenin son harfi tre, ikinci kelimenin ilk harfi (Harfi tarif okunmadan)
eddeli ve stn okunur.
Arapa emsi Harfler
Nrems
Tcttevrh
Drssaade
Hayrnns
Katuttark
Ulmuddn
Abdullah
Mrzzikr
Drttalm
TDAD
87
2010
Kameri Tamlamalar
Birinci kelimenin son harfi tre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte eddesiz okunur.
Arapa Kameri Harfler
Nrlkamer
Beytlml
eyhlislm
Drlfnn
Guztlmslimn
Hrkulde
Reblevvel
Sliflbeyn
Drlbedyi
Birinci kelime zaman veya mekn zarflarndan biri ise ilk kelime tre deil stn
okunur.
Beynelmilel
Beynenns
Kablettrh
Badelyevm
Tahtelbahr
Fevkelde
Minelbb
Hasbelkader
TDAD
88
2010
Birinci kelime ( ) harfi ise (Bi) eklinde, ( ) eki ise (Fi) eklinde okunur.
Bilahire
Bilklliye
Bizzt
Bilakis
Filhakika
Filasl
F nefsilemir
Hdimlharameynilerefeyn
l ahirilmr
Al tarkilinhisr
Kitb meslihilmslimn
Dvnllugtittrk
Menba
Mahrec
Mabed
Mesken
Mekteb
Merci
Mescid
Mevzi
Menzil
Meclis
TDAD
89
2010
Memleket
Medrese
Mahkeme
Matbaa
Marifet
Mehlike
Mesre
Menzilet
Mefil Vezni
Mehkim
Merkiz
Meclis
Mektib
Marif
Mertib
Menzil
Memlik
Misma
Mirebe
Mifer
Mirc
Mkta
Mikys
Misvk
Mimea
Mimliha
TDAD
90
2010
Krknc Ders
sm-i Mensub
Arapa kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir kiiye, bir meslee aitliini
ifade eder.
sm-i mensub kelimenin sununa ( ) eki getirilerek yaplr.
Fkr
Mekk
Mill
lm
Arab
Msr
Semav
Dnyev
Manev
Alev-Ulv
Meden
Bursev
Fehhme
Allme
Kahhr
Ayy
Rezzk
Seyyh
Minm
Mimr
Mikdm
ekr
Gafr
Cesr
Miskn
Rahmn
Kayym
Sddk
Rahm
Alm
TDAD
91
2010
Elzem
Ekrem
Esfel
Asgar
Ekber
Azam
Ender
Ahsen
Ekmel
Ahmak
Ebleh
Efdal
Elzim
Ekrim
Esfil
Esgir
Ekbir
Ezim
Endir
Ehsin
Ekmil
Ehmk
Eblih
Efdl
Krk nc Ders
Baz Arapa Kelimelerin Okunuu
Baz Arapa kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ) ve Elif-i Memdude ( ) harfin
normal okunuunun dndadr. rnein;
Man
Dav
Yahy
Mustaf
Mus
Aks
Al
Kbr
ur
Fetv
Bek
Sen
Bin
mer
Sef
Cef
TDAD
92
2010
Aere
Tisa
Semniye
Seba
Sitte
Hamse
Erba
Selse
sneyn
Vahid
Irn
Tisa
Aere
Semniye
Aere
Seba
Aere
Sitte
Aere
Hamse
Aere
Erba
Aere
Selse
Aere
sna
Aere
Ehad
Aere
Mie
Tisn
Semnn
Sebn
Sittn
Hamsn
Aere
Erban
1205
1304
1119
EYYAM
Selsn
Irn
Essebt
Elcuma
Elhams
Elerbia
Esslse
Elisneyn
Elehad
HUR
Cmadelhire
Cmdelevvel
Reblahir
Reblevvel
Safer
Muharrem
Zilhicce
Zilkade
Ramazn
abn
Receb
evvl
TDAD
93
2010
Mali Takvim; Miladi 1840 - Hicri 1256 ylna kadar Hz. Muhammed'in Mekke'den
Medine'ye hicretini balang kabul eden ve ayn dnya evresinde dolanmn esas alan
354.367 gnlk Kameri Takvim sistemi zerine, Miladi 1840 - Hicri 1256 ylndan itibaren de
dnyann gne etrafnda dolanmn esas alan 365.2422 gnlk emsi Takvim sistemi
zerine kurulmu karma bir takvim sistemidir.
Rumi Aylar
1. Ay
Mart
7. Ay
Eyll
2. Ay
Nisan
8. Ay
Terin-i
Evvel
3. Ay
Mays
9. Ay
Terin-i Sani
4. Ay
Haziran
10. Ay
Kanun-
Evvel
5. Ay
Temmuz
11. Ay
Kanun- Sani
6. Ay
Austos
12. Ay
ubat
TDAD
94
2010
a) Rumi 1 Mart 1256 - 15 ubat 1332 (Miladi 13 Mart 1840 - 28 ubat 1917) tarihleri arasndaki
tarih dnmleri iin;
*** Rumi tarih eer ocak veya ubat aylarnda bir tarih ise, yl ksmna 585 rakam (dier
aylar iin 584 rakam) eklenir. Ay ksmna da 13 rakam eklenir ve Miladi tarih bulunur.
b) Rumi 1 Mart 1333 - 31 Kanunievvel 1341 (Miladi 1 Mart 1917 - 31 Aralk 1925) tarihleri
arasndaki tarih dnmleri iin;
*** Miladi yldan 584 rakam karlrsa Rumi tarih bulunur. Ay ve gn fark yoktur, isimleri
ayndr.
1 MART 1333 NCES
584 + 13 GN
1 MART 1333 SONRASI
584 EKLENECEK
TDAD
95
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
Osmnl
Mnsib
Kuvve-i bahriyemizi
Teekkl
Sirede
Bulunanlar
Muhfaza
Osmniye
Edilmi
Etmi
Derece-i kemle
Posta
Gur
Bin yz yedi
Sene
El-yevm
Velikram
Hazretlerine
Pdiah
Hmynumu
Mdrn
Memrlarndan
Efendi
rif Efendi
TDAD
96
2010
kinci Metin
Olunmas
Olundu
Olan
Olanlar
skelelerin
Sanca
Oldur ki
Olunub
Huss
El-beynn
Tahrr
Donanma
le
Fevkel-de
Tbi
Gnderb
stanbul
zmir
brz
Arz- hal
Ana
Sretiyle
Havle-nme
ngiltere
TDAD
97
2010
OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR
nc Metin
TDAD
98
2010
OSMANLICA METNLER OKUMAYA GR
Drdnc Metin
TDAD
99
2010
Beinci Metin
TAHRREN F EVL EHR RAMAZN SENE SEMNE VE ME VE ELF - 1108 (NSAN 1697)
TAHRREN F EVASITI ZLHCCE SENE AERE VE ME VE ELF 1110 (HAZRAN 1699)
REBLAHR(E) SENE HDA AERE VE ME VE ELF 1111 (EKM 1699)
TDAD
100
2010
Altnc Metin
TAHRREN F EVL ZLKADE SENE TSA VE ME VE ELF - 1109 (MAYIS 1698)
TAHRREN F EVASITI REBLEVVEL SENE AERE VE ME VE ELF 1110 (EYLL 1698)
CEMAZYEL ULA SENE HDA AERE VE ME VE ELF 1111 (KASIM 1699)
TDAD
101
2010
FARSA KELMELERN
OKUNUU
TDAD
102
2010
IV. BLM
FARSA KELMELERN OKUNUU
Farsa dil zellikleri bakmndan Trkeye yaknlk arz eder. Fars dili sondan eklemeli
bir dildir. Cmleler ise bata zne, sonda yklem eklindedir. Yklemler ahs ekleri ve
zaman eklerini tarlar.
Btn
Talik
birbirine aslm gibi bir manzara arz etmesinden ileri gelmektedir. Talik yaz her eyden
nce harf ekillerinin oranl ve izgilerinin musikisi ile dikkati eker.
Talik yazda slup vardr. ran Talik slubu ve Osmanl Talik slubu. Anadoluda
hattatlar 14. yzyla kadar ran slubunun etkisinde kald. Fakat Trk hattatlar bu yazda
kendi gr ve sanat anlaylarn uygulamlardr. Yesrnin ncl ve olu Yesr-zade
Mustafa zzetin gayreti ile yeni bir slup meydana geldi. Hametli slsn yannda ince,
kavisli, narin yaps ve harekesiz yazlyla ho ve iir gibi grne sahip olan bu talik
hattnn hurde(kk) ve hafi(ince) denilen ekli edebi eserlerde ve divanlarda kullanlm,
fetvahanenin de resmi yazs olmutur.
Talik yaznn en nemli zelliklerinden biri, eri izgilerdir. Yer yer incelip kalnlaan
harfler ve balantlar, canllk, akclk verir. Her trl hareke ve tezyinat klfetinden
kurtulmu, sade, plak, incelerek eilen izgiler, aslp duran son derece ll anaklar,
uzayp giden keideler (ekililer) meleklemi, zengin dou kltrnn ve ruhunun ortaya
k olarak grnrler. Talik hattnda elif ve lamlar soldan saa doru meyletmi; vay, fe,
kaf, mim gibi harflerin gzleri kapanarak klmtr. Be, sin, fe, kaf gibi harflerin kollar
uzayp gitmi, harfler aslp kalmtr.
Kalnl sls kadar olan bu yazy rivayete gre Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi
yazlarn birletirmek suretiyle icat etmitir.
TDAD
103
2010
TDAD
104
2010
Bi hesab
Bi nemek
Bi perva
Bi sud
Bi kar
Bi hude
Bi haber
Na dan
Na mahrem
Na makbul
Na msaid
Na iz
Na ar
Na aina
Bila kayd
Bila fasla
Bila tehlike
Bila perva
Bila mazeret
Bila mhlet
Bila cret
Ber mucib
Ber vech
Ber bad
Ber kemal
Ber karar
Ber hurdar
Alelekser
Alelhusus
Alelicmal
Alelitlak
Ber du
Alelade
Alelacele
Aleddevam
Ez can
Ez nev
Ez kadim
Ez ber
Ez dil
Ez kaza
Ez cmle
Minel
evvel
Min gayri
hadden
Min
tarafillah
Minelak
Minelan
Min cmle
Min bad
TDAD
105
2010
Der pey
Der miyan
Der kemin
Der kenar
Der hal
Der an
inde
Der uhde
Hem fikir
Hem sal
Hem ehri
Hem ire
Hem zemin
Hem an
Hem cins
Ayniyet
Peygam-ber
Renc-ber
Sefer-ber
Reh-ber
Bar-ber
Name-ber
Dil-ber
Ber
Yek-var
Seza-var
Har-var
st-var
ah-var
Var
mid-var
Ab-gir
Avare-var
eb-gir
Pi-gir
Kef-gir
Bar-gir
Cihan-gir
Taraf-gir
Gr
Hacet-mend
Gile-mend
Gayret-mend
Erc-mend
Derd-mend
Dani-mend
Behre-mend
Mend
ah-ane
Peder-ane
Mest-ane
Merd-ane
Masum-ane
Ane
Marur-ane
Gnah-kar
Feda-kar
Cefa-kar
Beste-kar
Sanat-kar
Hdmet-kar
Hile-kar
Kr
Gl-zar
Dost-ane
Har-zar
re-zar
Ney-zar
Lale-zar
Kit-zar
Kuh-istan
Bu-istan
eb-istan
Zem-istan
Kabr-istan
kamet-gah
badet-gah
Gzer-gah
Dest-gah
emen-zar
Zar
Gl-istan
Acem-istan
stan
Der-gah
Dani-gah
Karar-gah
Gah
TDAD
106
2010
Ahuan
ahan
Hacegan
Merdan
An
Tasmeha
Tkmeha
Mahha
Asiyabha
Ha
Bendegan
Baheha
Ellinci Ders
Farsa sim Tamlamalar
Farsa sim tamlamar ana esaslaryla blmde incelenir. Srasyla :
a. zafet kesresi ile
b. zafet yesi ile
c. Kesik izafet ile tamlamadr.
Eer tamlama birden fazla kelimeden oluuyorsa buna Zincirleme Tamlama denir.
l tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir.
l tamlamalarn birounda son iki tamlamann Arapa kurallara gre
yaplandn grrz.
l tamlamalarn bazlarnda son iki tamlamann arasn ve balac girer.
Meydan- harb
Devlet-i Aliyye
Hatt- hmayun
Umur- devlet
Divan- hmayun
Asakir-i slamiye
Kulb- nas
Serdar- ekrem
TDAD
107
2010
Derya-y siyah
Ordu-y hmayun
Umera-y memleket
Vzera-y izam
Der-saadet
Ser-asker
Alem-penah
Mir-alay
Asakir-i zafer-rehber
Vezir-i dur-endi
Penc (be)
ehar (drt)
Se ()
D (iki)
Yek (bir)
Deh (on)
Neh (dokuz)
Het (sekiz)
Heft (yedi)
e (alt)
ehardeh (ondrt)
Sizdeh (on)
Devazdeh (oniki)
Yazdeh (onbir)
Nevazdeh (ondokuz)
Hejdeh (onsekiz)
Heftdeh (onyedi)
azdeh (onalt)
Panzdeh (onbe)
Bist (yirmi)
TDAD
108
2010
Pencah(elli)
ihil(krk)
Si(otuz)
Bist(yirmi)
Deh (on)
Sad(yz)
Neved(doksan)
Hetad(seksen)
Heftad(yetmi)
ast(atm)
esad(altyz)
Pansad(beyz)
eharsad(drtyz)
Sisad(yz)
Dvist(ikiyz)
Du hezar(ikibin)
Hezar(bin)
Nhsad(dokuzyz)
Hetsad(sekizyz)
Heftsad(yediyz)
RUZHA
enbe
Cuma
Pencenbe
eharenbe
Denbe
Yekenbe
MAHHA
Seenbe
6. ehriver
5. Mordad
4. Tir
3. Hordad
2. Urdibihit
1. Ferverdin
12. spend
11. Behmen
10. Dey
9. Azer
8. Aban
7. Mihr
TDAD
109
2010
METN ALIMALARI
Birinci Metin
Ah mineel mevt
Kakclar kethdas
Hac Emin Aann
Mahdumu maliye mmeyyizlerinden
Merhum Hac Baki Efendinin
Zevcesi salihat- mmetden
Merhume Hadice Hayriyye
TDAD
110
2010
kinci Metin
Ah minel mevt
On sekiz yamda Balkanlar ettim rezm-gh
Hainann sai mhinleri oldu mania
Ya ehid ya intikam sevdasna kodum bu dem
Yirmi bir yamda eridi hayata hatime
Zabitan kardalarmla Mslimanlardan ricam
Tevfik Paa Zade Hasan Neete bir Fatiha
1333
Sene
TDAD
111
2010
nc Metin
TDAD
112
2010
Drdnc Metin
Hvelbki
eyhlislam- esbak
Arab Zade Arif Efendi
Ahmed Arif Efendi
Merhumun necl-i mkerremleri
Reisl-ulema sabkan sadr-
Rumeli merhum ve mafur
El-Hac Muhammed Sadullah Efendi
Ruhin El-Fatiha
1259
Sene
TDAD
113
2010
Beinci Metin
Darl-irfan
Hakan- zaman- sultani Muhammed Read Han Hamis hazretlerinin
Devr-i celil-i saltanatlarnda Edirne valisi Hac Adil Be Efendi
Hazretlerinin measir-i hayriyyelerine ilaveten ve mceddeden ina olunmudur
1332
sene
TDAD
114
2010
Altnc Metin
1329
Ab- hayatn ayn olan u emenin
Asar gedi varmad kimse farkna
Buldu emanet eyledi ihya mceddeden
Verdi hayat dorusu Glhane Parkna
TDAD
115
2010
Yedinci Metin
TDAD
116
2010
Sekizinci Metin
TDAD
117
2010
LUGTE
TDAD
118
2010
LGTE
(F) : Su
(F) : Hayat suyu
(F) : Su biriken yer, havuz
A) : Nihayet, son olarak
(F) : Su deirmeni
(F) : Gk, sema
(F) : Serseri, isiz, aylak
(F) : Ses, seda
A) : Halk
(F) : Ceylan, karaca
(F) : Ka
(A) : Aptal
(A) : Meydana karma, gsterme
(A) : Bir olma, birleme, ayn fi-kirde olma
(A) : Kabul etme
(A) : Giyecek eyler
(A) : Toplanma, bir araya gelme,
toplant
(A) : Yakma, yaklma
(A) : Padiaha ait hkm ve emirler
(A) : Diriltme, canlandrma
(A) : Edebli, terbiyeli, terbiye alm, edebiyat
(A) : Hak kazanm olanlar, hak
sahipleri
(F) : tibarl, erefli, muhterem
TDAD
119
2010
(F) : Gereince
TDAD
120
2010
(F) : Dme
(F) : Eek yk
(A) : Beinci
F) : Tanr
F) : Tabii gzellik
(F) : Dikenlik, allk
(A) : Yaz, satr, yol
(A) : Hutbe irad etme ii
(A) : Padiah ferman
(A) : Kar, zt
(A) : Birinin yerine geen kimse
(F) : Hoca, profesr, efendi
(T) : Banda geni tepesi olan
(ku)
(A) : Hyanet eden, nankrlk
eden
TDAD
121
2010
TDAD
122
2010
(A) : alan
(A) : ocuklar
(A) : Subaylar
(A) : Bir ehrin dnda kalan aklk ve orak yer
(A) : Saptm, doru yoldan km, gnaha girmi
(A) : Elden kan, kaybolan, yitik
(A) : Sk tutma, idare altna alma, kayt altna alma
(A) : Dvme, vurma
(A) : Zayflk, kuvvetsizlik, meyil
(A) : Arttrma, katma, ekleme
(A) : Aktan olmayarak, kapalca, st kapal olarak
(A) : Ik, aydnlk
TDAD
123
2010
TDAD
124
2010
TDAD
125
2010
kabul edilmi
(A) : Teslim eden, Mlkiye kaymakam veya Nahiye mdr
(A) : Kulak
(A) : Bir eyi gzle grme
(A) : Marapa
(A) : amdan
(A) : ler
(A) : Yardm yardm etme, yardmclk
(A) : Bilinen
(A) : Bildirilmi
(A) : Kapal, kilitli, karmak
(A) : Allah tarafndan gnah-lar
nn affedilmi olmas iin dua edilen kimse
(A) : Allah tarafndan gnah- lar
affedilmi (erkek)
(A) : Allah tarafndan gnah- lar
affedilmi (kadn)
(A) : frat eden, snr geen, ar,
ileri vardran
(A) : Karlk verme, karlkl
(Kuran) okuma
(A) : Szleme, yazl szleme
(A) : Lazm gelen, gerektiren, icab
eden, gereken
(A) : ok abalayan
(A) : Kararlam, salam
(A) : Yakn, yaknlatrlm
(A) : Bak
(A) : Kyas edecek alet, l aleti,
l aleti
(A) : Muhterem, aziz saygn
(A) : Tuzluk
(A) : Bir dairede yazclar yazd
yazlar dzelten, seen, ayran
(A) : -Den, -den beri
(A) : Bundan sonra, bundan byle
(A) : Seilmi, sekin
(F) : aresiz
(F) : Hi hkmnde olan, deersiz
(F) : Bilmez, terbiyesi kt
(A) : nsanlar, halk, herkes
(A) : Bakan
(F) : Mektup, kitap
(F) : Mektup gtren
(A) : Vekil
(A) : Oul, evlat, ocuk
(A) : Tabut, cenaze
(F) : Yeni
TDAD
126
2010
(F) : Yat
(F) : Stleri bir olan Kzkarde
(A) :Geometri
(F) : Zaman, a, vakit, mevsim
(F) : Kavga, grlt
(A) :Heves, istek, arzu, sevgi, holanma
TDAD
127
2010
KAYNAKA
I II , ECDAD YAYINLARI ,
TDAD
128