De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn is wereldberoemd.

Het schilderij stamt uit 1642 en is sindsdien veelvuldig becommentarieerd, geprezen en besproken. Het is dan ook een schilderij dat intrigeert: er staat iets te gebeu ren, maar wat? Aan de andere kant is het ook een doodgewoon schilderij: een groep Amsterdamse burgers heeft zich als schutters rond hun kapitein Frans Banning Cocq laten afbeelden in een groepsportret, bestemd voor de nieuwe grote zaal van de gerenoveerde Kloveniersdoelen. Zo'n groepsportret kende in Amsterdam een traditie die terugging tot de eerste helft van de zestiende eeuw. De collega's van Banning Cocq lieten zich evenmin onbetuigd: ook zij bestelden een groepsportret bij Afb. 1: Zelfportret Rembrandt gerenommeerde schilders. Rembrandts schuttersstuk hing zo aanvankelijk in gezelschap van een aantal nieuwe groepsportretten in de nieuwe Doelenzaal, waar de schutters geregeld samenkwamen om gezamenlijk te eten, te drinken en te roken.

Op het moment dat Rembrandt de opdracht van Bann ing Cocq kreeg, was hij een veelgevraagd portrettist. Hij was ook een ambitieus schilder die op jeugdige leeftijd zijn geboorteplaats Leiden had verlaten in de hoop in het rijkere en grotere Amsterdam carrire te maken. Daarin was hij geslaagd. Met zijn dure portretten en schilderijen van bijbelse en mythologische figuren en geschiedenissen bediende hij een elite van welgestelde burgers en kunstkenners.

Afb. 2: De Nachtwacht

De Amsterdamse kunstmarkt was echter veel omvangrijker en breder. Omstreeks 1650 waren zo'n 175 kunstschilders in de stad werkzaam. Het merendeel van hen produceerde goedkope schilderijtjes voor een anonieme markt, veelal landschapjes en zogenaamde genrestukken, voorstellingen van alledaagse gebeurtenissen. Eeuwige roem hebben zij er niet mee verworven, maar hun productie is kenmerkend voor de rijkdom Afb. 3: Portret van en reikwijdte van de zeventiende -eeuwse een vrouw Nederlandse schilderkunst. Er is wel berekend dat in de zeventiende eeuw ruim vijf miljoen schilderijen moeten zijn vervaardigd. Zo'n cijfer alleen al maakt duidelijk dat de Nederlandse schilderkunst niet werd gedomineerd door enkele grote mees ters, werkzaam in belangrijke artistieke centra als Amsterdam, Haarlem of Utrecht. Niet alleen Rembrandt is daarom symbool van de opvallende culturele bloei van de zeventiende eeuw, maar ook Vermeer en Steen en al die honderden lokale schilders van tweede en derde garnituur die zich, overschaduwd door beroemde meesters of werkzaam in kleinere kunstcentra als Enkhuizen of Zwolle, staande probeerden te houden .

Vragen 1. In welke stad is Rembrandt geboren? 2. In welk jaar schilderde Rembrandt de Nachtwacht? 3. Naar welke plaats verhuisde Rembrandt? 4. Hoeveel kunstschilders werkten er zo rond 1650 in Nederland? Extra opdracht Rembrandt heeft ook een aantal zelfportretten gemaakt, maak zelf ook een zelfportret. Bronnen tekst Bronnen afbeelding http://entoen.nu/rembrandt Afb. 1: www.entoen.nu Afb. 2: www.entoen.nu Afb. 3: www.entoen.nu