DERN TEMELLER

Yrd.Do.Dr.M.Kubilay Keleolu

Derin Temeller Tama Gc Teorisi Oturma Hesaplar Kazk Ykleme Deneyleri

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER Df/B oran 1.0dan byk olan yap temelleri derin temel olarak adlandrlr. Derin temeller;
Yap yklerini daha aadaki tayc tabakalara aktarmak Yeralt su seviyesi altndaki temellerde kaldrma ve rzgar etkisi altndaki kule temellerinde dndrme etkilerine kar koymak Kazk akma ilemi ile evre zeminleri sktrarak iyileme salamak Yzeysel temellerle salanamayan oturma kriterini, yap yklerini daha aadaki tabakalara ileterek salamak Yatay ykler karsnda ilave destek salamak

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER Gnmzde, derin temeller denilince akla ilk gelen sistem kazkl radye temellerdir. Kazklar; zemin iine yerletirilen ahap, elik ya da beton malzemelerinden imal edilir. Farkl yapm teknikleri ve uygulama alanlar ile ok nemli yapsal elemanlardr.

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER Kazklar yapm teknikler, kullanlan malzeme vb. faktrlere gre snflandrlabilirler. Kullanlan malzemeye gre; ahap elik beton Yapm tekniine gre; itme-akma kazk (driven piles) yerinde dkme-fore (bored kazk)

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Kil tipi Auger

Baget tipi kazc

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER
Fore-kazklar: Klfl Klfsz Geni ulu

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

10

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

www.geophotoalbum.com

11

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

12

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

13

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

14

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

15

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

KAZIKLARIN YK TAIMA KAPASTES

Yzeysel Temeller

16

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

DERN TEMELLER

Yzeysel Temeller

17

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

KAZIK TAIMA KAPASTESNN BELRLENMES Kazk tama gc (Qu): u kapasitesi (Qp) ve evre srtnmesi (Qs) olmak zere iki bileenden olumaktadr:

Qu = Qp + Q s
Qp ve Qsin bulunmasna ynelik saysz aratrma ve yntem bulunmaktadr. Vesic, Meyerhof ve di. tarafndan gelitirilen yntemler konunun anlalmas bakmndan nemli katklar salamtr.

Yzeysel Temeller

18

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

YK TRANSFER MEKANZMASI

Yzeysel Temeller

19

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U TAIMA KAPASTES Kazklarn u kapasitesi (Qp) ile yzeysel temellerin tama gcnn oluum mekanizmalar arasnda ok byk benzerlikler bulunmaktadr. Bu nedenle kazklar u mukavemeti yzeysel temellerin nihai tama gcne benzer bir yaklamla hesaplanr. Terzaghi, kare ve dairesel temellerin tama gcn aadaki bantlarla hesaplamaktadr.

Yzeysel Temeller

20

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U TAIMA KAPASTES Dolaysyla, yzeysel temellerin nihai tama gc bants, derinlik ve ekil faktrlerini de ierecek ekilde aadaki gibi yazlabilir. qp

N* ,N* ,N* : ekil ve derinlik etkilerini de ieren tama gc kats. c q

Yzeysel Temeller

21

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U TAIMA KAPASTES Kazkl temeller derin temellerdir. Yine de, kazk u mukavemeti, yzeysel temellerin nihai tama gc forml ile hesaplanabilir. Bu durumda Nc*, Nq* ve Ng* katsaylar deiecektir. Temel genilii B yerine kazk ap D olarak kullanldnda:

qu = qp = cN* + qN* + DN* c q

Kazk ap D, genellikle kk bir deerdir ve eitliin nc teriminden gelen katk son derece kktr. Dolaysyla; N* + qN* qp = c c q
Yzeysel Temeller

q:efektif gerilme
22

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U TAIMA KAPASTES Kazk u kapasitesi kuvvet cinsinden u ekilde yazlr:

Qp = Ap qp = Ap cN* + qN* q c
Ap :kazk u alan c: kazk ucundaki zeminin kohezyonu qp : kazk u direnci q: kazk ucunun bulunduu seviyedeki dey efektif gerilme N* ,N* : nihai tama gc katsaylar c q

Yzeysel Temeller

23

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - Meyerhof Yntemi - Kumlarda Meyerhofa gre kum zeminlerdeki kazk u tama kapasitesi, zemin iinde derinlere doru inildike artmakta ve Lb uzunluuna gelindiinde en byk deerine ulamaktadr. Lb deeri homojen zeminlerde kazk boyu L ile ayndr. Eer kazk ucu sert bir zeminin iine girmekte ise Lb boyu bu tabakann iindeki kazk uzunludur.

Yzeysel Temeller

24

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - Meyerhof Yntemi - Kumlarda Eer kazk ucu sert bir zeminin iine ise kazk u direnci qp=qL olacaktr. Kum zemindeki bir kazn u direnci, c=0 dan

Q p = Ap qp = Ap qN* q

Ancak, Qp deerinin belirli bir limit deeri aamayaca kabul edilir.

Qp = Ap qN* Ap .qL q
Yzeysel Temeller

25

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - Meyerhof Yntemi - Kumlarda Bu qL limit deeri ise;

qL = 0.5 (pa )N* tan q

pa :atmosferik basn=100 kPa : tayc tabakann efektif isel srtnme as

ya da SPT deney sonularna gre

L qL = 0.4 (pa ) (N1 )60 4 (pa ) (N1 )60 D

(N1) 60:kazk u noktasnn 10D zerinde ve
4D altndaki zemin blgesinin ortalama dzeltilmi vuru says
Yzeysel Temeller

26

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - Meyerhof Yntemi - Kumlarda Nq* deeri zeminin efektif isel srtnme as deerine bal olarak yandaki ekildeki gibi deimektedir.

Yzeysel Temeller

27

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - Meyerhof Yntemi - Killerde Suya doygun killerde yaplan kazklarda drenajsz ykleme koullarnda (=0)

Qp = Ap cu .N* = 9cu Ap c
bants ile hesaplanr. cu, kazk ucundaki zeminin drenajsz kayma mukavemetidir.

Yzeysel Temeller

28

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - SPT ve CPT ile hesaplanmas CPT deney sonularnn yorumlanmasna ynelik birka yntem bulunmaktadr. Bu yntemlerden en ok kullanlan ve pratik olan LCPC (Lab. Central des Ponts et Chaussees) tarafndan nerilendir.

qp = qc[eq] .kb
kb =0.6 (killer ve siltler iin) kb =0.375 (kumlar ve akllar iin)

Yzeysel Temeller

29

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

U Mukavemeti Qp - SPT ve CPT ile hesaplanmas

1.

Kazk ucunun 1.5D altnda ve stndeki blgedeki u direnci deerlerinin qc ortalamas alnr. qc[av] deerinin 0.7 qc[av] -1.3 qc[av] deerleri dnda kalan deerler hesaba katlmaz. Kalan deerlerle tekrar ortalama alnarak edeer u direnci qc[eq] bulunur.

2.

3.

Yzeysel Temeller

30

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

EVRE SRTNMES Kazn etrafndaki zemin ile kazk arasndaki evre srtnmesi ise:

Q s = [p.L.f ]
p: kazk kesitinin evresi L: dey yndeki kazk kesitinin kalnl f: herhangi bir derinlikteki birim srtnme direnci

Yzeysel Temeller

31

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs - Kumlarda Kazn etrafndaki zemin ile kazk arasndaki evre srtnmesinin aadaki forml ile hesaplanabilecei belirtilmiti. Ancak bu formlde ad geen f deerinin hesaplanmas ya da belirlenmesi kolay deildir. u faktrler unutulmamaldr: 1. Kazk yapm yntemi. akma kazklarda, vibrasyonlu akma ilemi kazk evresindeki zeminlerin skmasna neden olur. Sonraki slaytta verilen ekilde, bir akma ilemi sonunda kumlu bir zeminde 320 olan tabii isel srtnme asnn art ve dalm verilmektedir.

Yzeysel Temeller

32

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs - Kumlarda Meyerhof, skmann 2.5 kazk ap kadar bir blgede etkili olduunu ifade etmektedir.

Yzeysel Temeller

33

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs - Kumlarda 2. f srtnme direncinin derinlikle deiiminin alttaki ekilde gelitii bilinmektedir. Buna gre srtnme direnci L kritik derinliine kadar aa yukar dorusal bir ekilde artmak ve daha sonra sabit kalmaktadr.

Yzeysel Temeller

34

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs - Kumlarda 2. L derinlii yaklak olarak 15D-20D arasnda deimektedir. Gvenli tarafta kalarak L=15D deeri kullanlabilir. Bu deer daha sonra sabit kalmaktadr.
3. Benzer derinliklerdeki akma ve fore kazklar arasnda, akma kazklarn evre srtnmesi daha fazladr.

Yzeysel Temeller

35

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs - Kumlarda

Yukardaki faktrleri de dikkate alarak f srtnme deeri z=0 ile L arasnda ve L ile L arasnda aadaki deerleri alr:

f = K tan 0
f = f(z=L)
K: efektif toprak basnc katsays o: dey efektif gerilme : zemin-kazk srtnme as (0.5 0.8)

Yzeysel Temeller

36

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs - Kumlarda

Coyle ve Castello (1981) 24 adet akma kazk deneyi zerinde yaptklar alma sonucunda aadaki banty nermitir.

Q s = favpL = (K tan )pL 0

K: efektif toprak basnc katsays o: dey efektif gerilme : zemin-kazk srtnme as (=0.8)

Yzeysel Temeller

37

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs Kumlarda SPT ve CPT ile Meyerhof (1967) yksek deformasyonlu akma kazklarn ortalama srtnme katsaylar iin aadaki ifadeyi nermektedir. Dk deformasyonlu kazklarda bu deerin yarsn almaktadr. pa atmosferik basn deeri =100 kPadr.

fav = 0.02pa (N60 )

Biraud (1985) ise aadaki ifadeyi nermektedir.

fav = 0.224pa (N60 )

0.29

Yzeysel Temeller

38

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs Kumlarda SPT ve CPT ile CPT deneyinden elde edilen srtnme direnci deeri aadaki ekiller zerinde kullanlarak evre srtnmesi elde edilebilir.

f = .fc

Mekanik ulu penetrometre Elektrik ulu penetrometre

Yzeysel Temeller

39

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs Killerde farkl yaklam kullanlarak hesaplama yaplabilir. metodu metodu metodu

Yzeysel Temeller

40

YZEYSEL VE DERN TEMELLERN ANALZ VE TASARIMI

Yrd.Do.Dr.M.K.Keleolu

evre Srtnmesi Qs Killerde Yntemi

Randolph ve Murphy tarafndan gelitirilen bu basit yaklam, evre srtnmesi f ile drenajsz kayma mukavemeti cu arasnda bir iliki kurmaktadr.

f = .cu

Q s = f.p.L Q s = .cu .p.L

Yzeysel Temeller

41