1

00$lf 008lNlQll8
KemaI SeIuk GT
Istanbul 1eknik niversitesi
Inaat Iakltesi
Karayolu Mhendisligi
Kemal Seluk T 2
Boykesitte kirmizi izginin ykselerek gittigi kesimlere rampa,
alalarak gittigi kesimlere ise ini adi erilir.
Bir rampayi bir inis, rampayi daha az egimli bir rampa ya da bir inisi
daha dik egimli bir inis izliyorsa aradaki dsey donemece tepe dey
dneme ,, eya kapalt dey dneme denir.
Bir inisi bir rampa, inisi daha az egimli bir inis ya da rampayi daha dik
egimli bir rampa izliyorsa aradaki dsey donemece dere dey
dneme ,, eya atk dey dneme adi erilir.
Uygulamada ok az gorlen e boyuna egimin siir oldugu yatay yol
kesimlerine palye adi erilir. Palye ancak arazi durumu elerisli e
yolun enine egimi yeterli, ayrica, yanlari yani banket dis kenarlari aik
ise kisa kesimler iin yapilabilir. Aksi halde yzey suyu drenaji
bakimindan, mutlaka boyuna egim erilmelidir.
J. D J. D LY D LY D NLML NLML 1 1I IPLLR PLLRI I
Kemal Seluk T 3
Tepe (kapali) dsey dneme
G (+)
+g1
+g1
+g1
-g1
-g1
-g2
+g2
-g2
-g2
+g2
-g2
+g2
Dere (aik) dsey dneme
G (-)
1 2
g g G =
G -` ise tepe dsey doneme
G -` ise dere dsey doneme
Kemal Seluk T 4
Birbirini izleyen iki kirmizi izgi kolunun egimlerinin cebrik arkinin
0,5 den byk olmasi durumunda bu iki kol arasina dsey
doneme uygulanir.
Dsk standartli yollarda ise bu cebrik ark 1 olarak kabul
edilebilir.
Karayollarinda 2 arkli dsey doneme kullanilmaktadir:
J. Parabolik dsey doneme.
2. Dairesel dsey doneme.
2
Kemal Seluk T 5
2. PARABOL 2. PARABOLI IK D K D LY D LY D NLML NLML
KABUL:
\ol ekseni boyunca yapilan btn olmlerin bir yatay
dzlem boyunca yapildigini kabul edilir.
P
T2
T1
+
g
1
-g
2
e
Kemal Seluk T 6
Kemal Seluk T 7
2.J. PARABOL DLNKLLM 2.J. PARABOL DLNKLLMI I
a y
dx
y d
2
2
2
= =
c x b x a Y + + =
2
( )
y
y
y

+

= =

3
2
2
1
1
T
1kot
T
2kot
P
kot
b x a y
dx
dy
+ = = 2
Kemal Seluk T 8
b x a y
dx
dy
+ = = 2

=
= +
= + =
= =

=
= + =
= =
L
G
L
g g
a
g g aL
g b x a y
g y L x
g b
g b x a y
g y x
2 2
2
2
2
0
1 2
2 1
2
2
1
1
1

=
= + + =
= =
Kot
Kot
Kot
T c
T c x b x a y
T y x
1
1
2
1
0
KOT
T x g x
L
G
Y
1 1
2
2
+ + |
.
|

\
|
=
3
Kemal Seluk T 9
2.2. PARABOL D 2.2. PARABOL D NML NOK1ASI NML NOK1ASI
Xt : Parabol donme
noktasi
g : Mutlak degerce
g
1
e g
2
`nin kk
olani.
G G ~ g
2
- g
1 L/2 L/2
xt
K
T1
T2
P
g1
g2
L/2 L/2
xt
K
T1
T2
P
g1
g2
L
G
g
x
t
=
Kemal Seluk T 10
2.3. PARABOL UZUNLU 2.3. PARABOL UZUNLUG GUNUN (L) UNUN (L)
BLL BLLI IRLLNMLS RLLNMLSI I
1epe dsey doneme
- Gors uzunlugu
Dere dsey doneme
- lar isigi gors uzunlugu
- Konor
- Drenaj
- Lstetik
- Ustgeit
Kemal Seluk T 11
........ \OL Geis Gors Uzunlugu
........... \OL Durus Gors Uzunlugu
88l 60f0 0I0l00 F
2.3.J. Parabolik 1epe D 2.3.J. Parabolik 1epe D ey D ey D neme neme
Kemal Seluk T 12
Parabolik tepe dsey doneme boyu, gors uzunluguna gore
degismektedir.
J. Gors uzunlugu ,S, doneme uzunlugundan kk ,SL,
2. Gors uzunlugu ,S, doneme uzunlugundan byk ,SL,
1 2
g g G =
G -` ise tepe dsey doneme
G -` ise dere dsey doneme
4
Kemal Seluk T 13
h
1
T
1
h
2
1
-
g
2
L
+
g
S
S<L durumu
grs hatti
T
2
( )
2
2 1
2
h 2 h 2
S G
L
+

=
S>L durumu
L
+
g
S
grs hatti
h
1
h
2
1
-
g
2
T
1
T
2
( )
G
h h 2
S 2 L
2
2 1
+
=
Kemal Seluk T 14
Kemal Seluk T 15
2 , 4
S G
L
2

=
h
1
~ 1,14 m
h
2
~ 0,15 m
,1,
G
2 , 4
S 2 L =
42 , 4
S G
L
2

=
SL
G
42 , 4
S 2 L =
58 , 6
S G
L
2

=
SL
G
58 , 6
S 2 L =
h
1
~ 1,08 m
h
2
~ 0,60 m
,3,
h
1
~ 1,08 m
h
2
~ 0,20 m
,2,
00f0 60f0 0I0l008 0f0 80l08N0$ f0l
,1, Karayolu Mhendisligi, Nadir \ayla, 2002.
,2, Karayolu 1asarim Ll Kitabi, KGM, 2005
,3, A Policy on Geometric Design o lighways and Streets, AAS1lO, 2001
Kemal Seluk T 16
10
S G
L
2

=
h
1
~ 1,14 m
h
2
~ 1,3 m
,1,
G
10
S 2 L =
64 , 8
S G
L
2

=
SL
G
64 , 8
S 2 L =
SL
h
1
~ 1,08 m
h
2
~ 1,08 m
,2,
60l 60f0 0I0l008 0f0 80l08NlN$ f0l
,1, Karayolu Mhendisligi, Nadir \ayla, 2002.
,2, Karayolu 1asarim Ll Kitabi, KGM, 2005 e
A Policy on Geometric Design o lighways and Streets, AAS1lO, 2001
5
Kemal Seluk T 17
Dsey doneme hesabi ister durus gors uzunluguna, isterse geis
gors uzunluguna gore yapilsin once SL eya SL kabul yapilarak
ilgili bagintidan L uzunlugu hesaplanir.
Konor aisindan tepe dsey donemelerde, doneme uzunlugu,
delet yollari iin en az J20 m, il yollari iin de en az 80 m olmalidir.
\apilan hesaplarda L iin negati deger elde edilirse eya belirtilen
degerlerden kk bir sonu ikarsa, yolun siniina gore belirtilen bu
en kk degerler alinir.
Kemal Seluk T 18
000 000M0 k8l88l8l "k
G 100 K L
G 100
L
K = =
61 30 100 210 110
695 5 130 240 120
338 540 35 125 80
438 615 51 150 90
69 815 165 20 130
520 60 3 180 100
22 485 23 100 0
195 410 14 80 60
138 345 10 65 50
84 20 6 50 40
46 200 2 30 30
- - 1 20 20
K GGU ,m, K DGU ,m, liz ,km,sa,
h
1
~1,08m
h
2
~0,20m
3,4 m,sn
2
yaaslama
imesi e
egim
ihmal
edilerek.

1LPL DLY DNLMLLLR IIN

Kemal Seluk T 19
2.3.2. Parabolik Dere D 2.3.2. Parabolik Dere D ey D ey D neme neme
Dere tipi dsey doneme tasariminda gozonne alinan hususlar:
- lar isigi gors uzunlugu.
- Konor.
- Drenaj.
- Lstetik.
- Ustgeit.
Dere dsey doneme hesaplarinda S, durus gors uzunlugu ya da ar
uzunlugudur.
lar uzunlugu en azla 100 m kabul edilir.
1asarimda,
DGU, J00 m'den ktsa ise DGU,
DGU, J00 m'den uzun ise J00 m altntr. Bu durumda src
hizini 100 m`de duracak sekilde azaltmalidir.
Kemal Seluk T 20
f8f lll 0f0 0I0l00
h
S

L
S

L
S < L
S > L
2
G S
S<L iin L =
2(h+S tg)

2(h+S tg)
S>L iin L =2S-
G

Dere dsey donemelerde gors

sinirlayan bir stgeit eya benzeri
engel yoksa, gndz iin gors
uzunlugu sorunu yoktur. Baska bir
deyisle, donemecin egriligi sebebiyle
gors uzunlugunda onemli bir
kisalma olmaz. lakat, gece
yolculugunda ar isigi ile saglanabilen
gors uzunlugu zerinde egrilik
derecesinin etkisi olacaktir.
Dere dsey doneme uzunlugu,
genellikle ar isigi altindaki durus
gors uzunluguna gore hesaplanir.
6
Kemal Seluk T 21
2
G S
S<L iin L =
1,22+0,035 S

1,22+0,035 S
S>L iin L =2S-
G

h ~0,61m
e ~1
Kemal Seluk T 22
000 000M0 k8l88l8l "k
G 100 K L
G 100
L
K = =
52 210 110
60 240 120
28 125 80
35 150 90
69 20 130
44 180 100
22 100 0
16 80 60
13 65 50
9 50 40
4 30 30
3 20 20
K DGU ,m, liz ,km,sa,
h ~0,61m
~1
3,4 m,sn
2
yaaslama
imesi e
egim
ihmal
edilerek.

DLRL DLY DNLMLLLR IIN

Dere dsey
donemeler de
GGU yok
Kemal Seluk T 23
k0l0f k0l0f k0l0f k0l0f
2 2
v V
a= =
R 13 R
L=R ( =G)
2
V
L= G
13 a

Konor bakimindan yolculara belli bir degerden byk imenin etkimesi

istenmez. Geis sirasinda meydana gelen dsey yondeki imenin degeri:
Kirmizi izginin iki kolunun egimlerinin cebrik arki G e dairede buna
karsi gelen merkez aisi ise dsey donemecin uzunlugu,
\olcuyu rahatsiz etmeyecek ime
degerleri 0,3~0,5m,sn
2.
Bu deger
0,3 m,sn
2
alindiginda
95 , 3
V G
L
2

=
Kemal Seluk T 24
0f08( 0f08( 0f08( 0f08(
Drenaj aisindan en dsk kottaki 15 m`lik kesimde boyuna egimin en
az 0,30 olmasi arzu edilmektedir.
Bu durum K katsayisinin dere dsey donemelerde en azla 51 olmasi
anlamina gelmektedir.
Bu durum 100 km,sa proje hizina kadar bir sorun olusturmaz.
7
Kemal Seluk T 25
l8l0llk l8l0llk l8l0llk l8l0llk
Lstetik aidan G`nin kk degerleri iin en kk dsey
doneme boyu
alinmalidir. Bu boy, K`nin 80 km,sa hizina karsilik gelmektedir.
G 30 L =
Kemal Seluk T 26
0 00 08l0 8l0 8l0 8l0 ll ll ll ll
Bir demiryolu ya da bir baska karayolunun altindan geirilmesi istenen
yollarin bu kesimleri boykesitte genellikle dere dsey doneme iine
dser. Boyle bir durumda dsey doneme uzunlugunun, proje hizina
gore zorunlu enkk gors uzunlugunun saglayacak kadar olmasi
istenir. Burada da SL e SL olmasina gore iki durum ardir.
Kemal Seluk T 27
S<L durumu
L : Dsey doneme uzunlugu ,m,
S : Durus gors uzunlugu ,m,
G : Kirmizi izgi kollarina ait egimler arasindaki cebrik ark
h
1
: Srcnn gors yksekligi ,m,
h
2
: \ol zerindeki engelin dsey yksekligi ,m,
l : Alt geidin serbest yksekligi ,m,
L/2 L/2
S
e
H
m
st geitin en
bask noktas
T2
T1
+g2
-g
1
A
C
B
H
M
h
1
h2
2
1 2
S G
L=
h +h
8 H-
2

| |

|
\ .
Kemal Seluk T 28
S>L durumu
T
T
+g2
-g
1
B
e
e
d H
h1+h2
2
S
L/2 L/2
M
A
C
st geitin en
bask noktas
+g2
h
1
2 =S-L

d
P
1 2
h
2
1 2
h +h 8
L=2S- H-
G 2
| |

|
\ .
8
Kemal Seluk T 29
( ) 145 , 1 H 8
S G
L
2

=
( ) 50 , 1 H 8
S G
L
2

=
( ) 30 , 1 H 8
S G
L
2

=
h
1
~ 1,83 m
h
2
~ 0,46 m
,1,
SL
SL
h
1
~ 2,40 m
h
2
~ 0,60 m
,3,
h
1
~ 2,00 m
h
2
~ 0,60 m
,2,
,1, Karayolu Mhendisligi, Nadir \ayla, 2002.
,2, Karayolu 1asarim Ll Kitabi, KGM, 2005
,3, A Policy on Geometric Design o lighways and Streets, AAS1lO, 2001
( )
G
145 , 1 H 8
S 2 L

=
( )
G
30 , 1 H 8
S 2 L

=
( )
G
50 , 1 H 8
S 2 L

=
Kemal Seluk T 30
1 2
g g G =
L/2 L/2
P
T2
T1
+
g
1
-g
2
e
x
G, egimlerin cebrik arki isareti ile alinarak hesaplanmalidir.
Kemal Seluk T 31
c x b x a Y + + =
2
L 2
g g
L 2
G
a
1 2

= =
1
g b =
KOT 1
T c =
1m egim
degerleri (g
J
, g
2
,
G) iaretleriyle
altnmaltdtr.
L/2 L/2
P
T2
T1
+g1
-g
2
e
x
2.4. PARABOL 2.4. PARABOLI IK D K D LY D LY D NLML NLML
HLSABI HLSABI
Kemal Seluk T 32
2
L
P T
KM KM 2
+ =
KOT
T x g x
L
g g
Y
1 1
2 1 2
2
+ + |
.
|

\
|
=
2
L
P T
KM KM 1
=
2
L
g P T
1 KOT KOT 1
=
2
L
g P T
2 KOT KOT 2
+ =
e P B
KOT KOT
+ =
8
L G
e

=
1m dsey
doneme
hesaplarinda bu
degerler
hesaplanmalidir.
L
G
g
x
t
=
X
tKm
e X
tKot
9
Kemal Seluk T 33
3. DA 3. DAI IRLSLL D RLSLL D LY D LY D NLML NLML
Yol snfna gre en kk dneme
yaraplar
Dey dneme tipi ve arazi
durumu
I II III IV
a- Tepe dey kurba
Dz arazi 25.000 15.000 10.000 5.000
Engebeli arazi 15.000 10.000 5.000 2.500
Dalk arazi 5.000 2.500 1.500 1.000

b- Dere dey kurba
Dz arazi 8.000 5.000 3.000 2.000
Engebeli arazi 5.000 3.000 2.000 1.500
Dalk arazi 2.000 1.500 1.200 1.000

L = G x R
Kemal Seluk T 34
F80ll0l
00$lf 008lNlQ 8$lk18$ 80k1$l8l8 0$108l
flN 90 J 0l6l8 IF
kM
, F
k0l
90 ll fll8
PKm=0+149
L=80m
PKot=103,40 m
Kemal Seluk T 35
8l 068l80k F
1. DUEY DONENE T!PLER!
2. PARABOL!K DUEY DONENE
2.1. Parabolik Tepe Dey Dneme
2.2. Parabolik Dere Dey Dneme
2.3. Parabolik Dey Dneme Hesap Adimlari
3. DA!RESEL DUEY DONENE