TA IMA GCNE GRE ZEL TEMELLER N BOYUTLANDIRILMASI

Yklerin zelli ine ba l olarak boyutlandrma yaplyor. Bir ba ka deyi le, gvenli gerilmenin bilindi i ya da kabul edilen gerilme de erinin kullanm ile boyutlandrma yaplarak zel yklerin etkisi dikkate alnyor.

Tekil Temel Boyutlandrma

Kare ve dikdrtgen temeller en sk kullanlan tekil temel tipleridir. KARE TEMEL en ekonomik tip olmasna kar n 1. Yer kstll nedeniyle kare temel kullanlamamas 2. Moment alan (yksek eksantriklik) kolon altnda ekonomik zm verdi inde D KDRTGEN TEMEL kullanm uygun bir seenek olabilir. Dikdrtgen temellerde temel alannn merkezinin bulunmas esas hedeftir. Uzunluk ve geni lik bunu zleyerek hesaplanr. Sf131

PROBLEM: 1600 kN eksenel yk, 800 kNm moment ta yan bir kolon gvenli ta ma gc 200 kPa olarak verilmi killi zemin yzeyine oturtulacak. Temeli boyutlandrnz.

Eksantrisite e =

M 800 = = 0.5 m P 1600

Eksantrisite denkleminden

max =

P 6e 1600 6 0.5 8 3 (1 + ) = (1 + ) = 200 kPa (1 + ) = B B L L B L L L L

Eksantrisite ko ulu eL/6 sa lanacak ise L 3 m n ko uldur. Buradan deneme ile L 3 4 5 6 B A max min ort 100 114 125 120

5.33 16.0 200 0.00 3.50 14.0 200 28.5 2.56 12.8 200 50.0

2.00 12.0 200 66.7 133.5

zmlerine ula lr. Grld gibi 6x2lik temel en kk alan vermekte ancak kenar oranlar a r kmaktadr. 4.5x3 en uygun zm olarak belirmi tir.

4.5 2.96 13.3 200 40.0

Birle ik Temeller iki veya kolon

e it yk/moment

iteki yk daha byk

d taki yk daha byk parsel snr

Birle ik Temel Boyutlandrma

kiden fazla kolon ta yan temellerin her durumda zm asndan izostatik oldu unu unutmamak gerekir. Kolon ykleri bilindi inden, temel rijit bir kiri kabul edildi inde altnda niform taban basnc sa lanrsa problem tm reaksiyonlar bilinen niform ykl bir kiri e dn mektedir.
Ayn temel iki ya da kolon ykn ta yorsa buna birle ik temel denir. Ayn temele birden fazla kolon inmesinin nedeni kolonlarn birbirine yaknl olabilir. Yklerden biri dengesiz derecede yksek ise temeli bytme yannda ayn yatay eksende ba ka kolon yerle tirme yoluyla taban basnlarnn niforma ynelmesi gzetilir. Genelde bu nedenle taban basnlarnn niform oldu u varsaylr. Ayn amaca ynelik olarak bu tr temellerin rijit oldu u varsaylr.

Dikdrtgen Birle ik Temel Boyutlandrma PROBLEM A a da verilen ykler altnda net gvenli gerilmenin em ( net ) = 100 kPa olmas durumunda bir dikdrtgen birle ik temel boyutlandrnz.
Kolon PD (kN) PL (kN) MD (kNm) ML (kNm) P (kN) M (kNm) 1 2 300 550 300 450 100 150 100 150 600 1000 200 300 Kolon Boyutu (cmxcm) 30x30 45x45

niform taban basnc iin temel ekseniyle bile ke kuvvetin etki yeri ak mal.

M = R x 1000 4.5 + 200 + 300 = ( P + P2 ) x 1

5000 = 1600 x
x = 3.125 m
Bu durumda (Bile ke kuvvetin etki yeri) Dikdrtgen zmnde temelin boyu 2x olmak zorunda.

L = 2 ( x + L2 )

olmal.

L = 2 (3.125 + 0.15) = 6.55 m

L1 = L L2 L3 = 6.55 0.15 4.50 = 1.9 m
Gerekli temel alan

A=

em ( net )

1600 = = 16 m 2 100

ve

B=

A 16 = = 2.44 m L 6.55

Seilen temel boyutu B=2.50 m, L=6.50 m

Yamuk Birle ik Temel Boyutlandrma Yamuk ya da trapez biimli temel kom u iki parsel hududunda a r yk ta yan kolon bulunmas durumunda taban basncnn niform olmas amacyla kullanlr. Byle bir durumda kolon yklerinin bile kesi a r yk ta yan kolona daha yakn olaca ndan simetri sa lanamamakta, temelin bu taraftaki boyutunun bytlmesi makul bir zm getirmektedir. Yamuk temel iki kolon merkezi arasndaki S akl nn a r byk olmad durumlarda kullanlabilir.

M1 = 0
Basn merkezi

P2 S + M 1 + M 2 x= P + P2 1
Uzun kenardan basn merkezine uzaklk

x' = x +
1 A = ( B1 + B2 ) L Alan 2

W1 2

Basn merkezi

L 2 B2 + B1 x' = 3 B1 + B2

B2nin sfr olmas bir gen, B1=B2 ko ulu bir dikdrtgen zm getirdi inden yamuk zm sadece

L L < x' < 3 2

durumunda kullanlabilir.

PROBLEM Yk ve boyutlar verilen iki kolondan B1 parsel snrna yaplmak durumundadr. Bu iki kolonu ta yacak bir yamuk birle ik temel boyutlandrnz ( em(net)=190 kPa, P1=2016 kN ve P2=1560 kN arttrlm ykler).

ncelikle dikdrtgen zmnn mmkn olmad n gsterelim. Dikdrtgen zmnde temelin boyu 2x olmak zorunda. Bile ke kuvvetin etki yeri (basn merkezi):

R x =

( 2016 + 1560 ) x = 1560 5.48

x= 8548.8 = 2.39 m 3576
Buna gre x=2.39+0.23=2.62 m 2x=2(2.62)=5.24 m<5.94 m, dikdrtgen zm uygun de il. Yamuk zm yaplabilmesi iin

MA

L L olmal < x < 3 2

L L < x + L2 < 3 2

5.94 5.94 < 2.39 + 0.23 < 3 2

1.98 < 2.62 < 2.97

Yamuk zm uygun

Gerekli taban alan:

A=

em ( net )

P + P2 1

2016 + 1560 = = 18.82 m 2 190

Yamuk alan:

B1 + B2 L 2 B1 + B2 18.82 = 5.94 B1 + B2 = 6.34 m 2 A=

B2 = 6.34 B1
x = x + L2 = B1 + 2 B2 L B1 + B2 3

niform taban basnc iin yamuk zelli inden

2.39 + 0.23 =
2.62 =

B1 + 2 (6.34 B1 ) 5.94 6.34 3

B1 + 12.68 2 B1 5.94 6.34 3

2.62 = (12.68 B1 ) 0.312

2.62 = 3.956 0.312 B1
B1 = 4.28 m B2 = 6.34 4.28 = 2.06 m