Doal yama ve yarmada duraylln kontrolu

Barajlarda durayllk, temelinin kontrol, szdrmazlk

Yapdan gelen yklerin zerine oturduu zemin tarafndan karlanp
karlanamayaca
Kazlarda durayllk ve gerilme problemlerinin nceden tahmini
Ulam veya bir yapnn temelini oluturan dolgunun zellikleri
Denizde oluturulacak yaplarn oturaca deniz tabannn zellikleri
Dayanma duvar ve palplanlarda durayllk ve deformasyon
ZEMN NCELEMELER
Yetersiz Zemin ncelemesi Sonucu Ortaya kabilecek Kayplar Yetersiz Zemin ncelemesi Sonucu Ortaya kabilecek Kayplar
Bina tr ne olursa olsun inaata zemin incelemeleri
gerekletirilmeden balanmaz. Zemin etd iin hi harcama yaplmaz
ise deprem, ar oturma veya tama gcnn almas gibi bir olay
sonucu bina ykldnda kayp en yksek dzeyde olacaktr (AA). Bina
gmese dahi yetersiz zemin incelemesi yznden ar farkl oturmalar
yine yksek maliyetler getirmektedir (BB). Oysa gereince yaplm
temel aratrmalar (CC) sonuta bina maliyetini en uygun dzeye
indirecektir.
minimum yap
maliyeti
zemin incelemesi
optimum maliyeti
Olas gme durumunda
doacak kayplar
Oluacak farkl oturmalar
gidermek iin gerekli harcamalar
Gereksiz imalattan
doan ek maliyet
AA
BB
CC
A
r
t
a
n


M
a
l
i
y
e
t
Temel Zemini Aratrma Maliyeti
Aratrma ve deney
programnn maliyeti
naat Maliyeti
Projenin Toplam Maliyeti
A
r
a

r
m
a

v
e

D
e
n
e
y

i
n

O
p
t
i
m
u
m

D

z
e
y
A; yopiIon ornekIeme yoniIfici oIobiIecegi gibi gereginden fo;Io yopiIon
deIgi de poro ve ;omon koyipIorino yoI oor. 8u yu;den opfimum bir deIgi
derinIigi ve oroIigi seme mecburiyefi vordir.
(After Fugro, B.V.)
Yer Alt ncelemeleriHer Yerde
Zemin inceIemeIeri korodo koIoyIikIo yopiIobiIecegi gibi gunumu;de sig ve derin
suIordo do gemi veyo deni;e kuruIon pIofformIor yordimiyIo yopiIobiImekfedir.
8urodo orofirmo yonfemi oIorok sondoj uyguIomoIori, koni penefrosyon ve
jeofi;ik deneyIeri yopiIobiImekfedir.
Zemin orofirmoIorindo iIk oIorok orofirmonin hongi omoco
yoneIik oIdugunun beIirIenmesi gerekir.
Yoni dogoI yomofo veyo yormodo bir heyeIon oIosiIigini mi
inceIiyoru;, bir yoI yormosini isfinof duvori iIe desfekIeyecek
miyi; yokso bir yopi femeIi iin mi orofirmo yopiyoru;7
8ooriIi femeI boyufIondirmo veyo onoIi;i fum diger geofeknik
probIemIerinde oIdugu gibi femeI ;emini o;eIIikIerinin dogru,
doho do onemIisi omoco yoneIik oIorok oIumu iIe
gerekIeebiIir.
Ne Yapacaz?
Yap Temelleri
1) zin verilebilecek taban basncnn belirlenmesi,
2) Zamanla oluabilecek oturmalarn saptanmas,
3) Yeralt suyunun durumuna gre izolasyon yaplmas gereken
kesimlerin belirlenmesi,
4) Zeminlerin dinamik ykler altnda davran (Svlama),
5) Zemin ve yeralt suyunun kimyasal yapsnn, temel malzemesine
zarar verip vermeyeceinin tesbiti.
Nasl Balayacaz?
Planlama: Zemin artlarna ve iin byklne
gre aratrma programnn belirlenmesi.
Yap ve temellerle ilgili zellikler gz nnde
bulundurularak
1) Yer alt zemin koullarnn tanmlanmas
2) Tasarm parametrelerinin belirlenmesine
ynelik bir planlama yaplmal
ETD KATEGORLER
Zemin incelemeleri mevcut ya da planlanan yap/yaplarn nem ve nitelii gz
nnde bulundurularak tanmlanan tr yap durumu iin ayr kategori
dnlmelidir (TS ENV 1997-1)
* Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik, 1998
** Bina Ve Bina Tr Yaplar in Zemin ve Temel Etd Raporlar Genel Format Bay. ve skan Bak.,
2005/33
*** Zemin ve Temel Etd Raporunun Hazrlanmasna likin Esaslar, Bayndrlk ve skan Bakanl,
Belge No: 93/94
A) Gzlemsel Zemin Etd** B) Sondaja Dayal Zemin ve Temel Etd**
Kategori 1 Kategori 2 Kategori 3
Kulbeler Anormal risk tamayan,
allmam unsurlar
iermeyen yaplar
Deprem riski yksek olan
yaplar
1-2 katl basit geici yaplar
Max 2 metre istinad yaplar Byk-allmam yaplar
Boru deme kazlar Bina nem katsays 1.2 den
kk olan yaplar
Bina nem katsays 1.2 den
byk olan yaplar
Drenaj almalar
Zirai yaplar Anormal yk tayan yaplar
BRO ALIMALARI
Literatr taramas:
Blgesel Jeoloji, Jeomorfoloji ve Tektonik,
nceki zemin almalar;
jeolojik,
hidrolik,
zemin etdleri,
depremsellik almalar,
evresel ve arkeolojik etdler.
Turkiye' de gereken onem veriImemi konuIordon biri de jeomorfoIojidir. Yeryu;u
ekiIIeri ve oIuumIorini inceIeyen bu biIim doIinin geofeknikiye onemIi kofkiIori
oIobiIir. rnegin Adopo;ori ovosinin gemi jeoIojik forihfe Iorodeni; iIe I;mif
korfe;ini bogIoyon bir boko bogo;o gu;ergoh oIufurmosi. Doho sonro buronin
imdiki Sokoryo nehrinden doho buyuk debiIi bir okorsu forofindon oIuvyonIorIo
doIduruImosi. 8ugun Adopo;ori kenf merke;inde b-II mefreIerde bu eski nehrin
birokfigi sogIom kum fobokoIorinin buIunmosi sogIom femeI ;emini oIufurmosi
bokimindon geofeknikiye okforiIocok onemIi jeomorfoIojik buIguIordir.
BRO ALIMALARI
HAVA FOTORAFI TOPORAFK HARTA
Hava fotoraflar ve Toporafik haritalar;
Genel toporafya,
Drenaj koullar,
Ulam,
nsan yapm yaplar hakknda bilgi verir.
JEOLOJK NCELEME
Yer kabuunun zellikleri
Depremsellik
Mevcut krklarn zelliklerinin anlalmas
Jeofizik ve jeomorfoloji ile birlikte krsal alann yerleime almas
Baraj, tnel gibi byk boyutlu mhendislik problemleri
1/5000
1/1000
200-2000m
2
parselde???
Jeolojik yapnn ngrlen inaata olas etkileri
Zemin/kaya ortamnda yaplacak deiikliklerin parsel ve evrede
oluturabilecei etkiler
Yapy olumsuz etkileyebilecek olas yeralt zellikleri
(fay,kvrm,erime boluu, karst)
Gerekiyorsa amaca ynelik mhendislik jeolojisi haritas ve jeolojik
kesitin kartlmas
SAHA NCELEMES
ULAILABLRLK
TOPORAFYA
DRENAJ ve BTK RTS
ZEMN PROFL
YAKIN YAPILARDA DURUM
Horifo ve diger koynokIorin inceIenmesinden sonro iIk
yopiIocok i sohonin ;iyorefidir.
Deneyim bu oomodo ok onemIidir.
Sohonin degiik o;eIIikIeri ve fuhofIikIor nof ediImeIidir.
UIoim seenekIeri, hovo fofoIorindon veyo fopogrofik
horifoIordon fork ediImeyen fofIi egimIer oIobiIir.
Drenoj sisfemi, koIdirim kirikIori, bino ofurmoIori, bifki
furu nof ediImeIidir.
evIer ve ero;yon oIup oImodigi nof ediImeIidir.
Zemin profiIini oigo vuron yerIer orofiriImoIi, eger
oIuIebiIiyorso foboko koIinIikIori nof ediImeIidir.
DETAYLI NCELEMELER
SONDAJLARIN PLANLANMASI
SONDAJ ARALIKLARI
Kk parsellerde, homojen zemin koullarnda, her 300 m
2
iin en az bir adet,
Kk ancak ok katl binalarda (h>20 m) ve deiken zemin koullarnda adet
En basit kural: Yap plannn en az drt kesi ve ortasnda
SONDAJ DERNL
Taban basncnn zeminde %10 (kayada %30) seviyelerine dt derinlie
veya
Temel tabanndan itibaren temel geniliinin en az bir buuk kat kadar derinlie
SONDAJ ARALIK VE DERNLKLERNN TAYN
ARATIRMA DERNL* (z)
KAT SAYISI (S)
GENLK (B) 1 2 4 8 16
10 5 5 10 12 15
20 5 5 10 12 20
30 5 7 11 16 25
65 7 9 13 21 33
120 9 11 15 25 41
*Zeminde ve Binalar iin
Konutlar ve iyerleri
iin; S sayda katl bir
yapda temeller
D
f
m derinlie
oturtulacak ise
minimum delgi derinlii
yi Zemin Z=3
Kt Zemin Z=6
DERNLKLER ARALIKLAR
KOLON/DUVAR
YK
A
DELGLER
B
DELGLER
M
UZAKLII
N
ARALII
Hafif 3-6 7-8 30 30
Orta 6-8 9-12 25-30 25-30
Ar 9-12 15-25 15-25 15-25
Delgilerin
Planlanmas
Delgilerin Bina nemine Gre Ayarlanmas
SONDAJ ARALIK VE DERNLKLERNN TAYN
DETAYLI NCELEMELER
(SONDAJ)
Dnel Sondaj
Helezon, Auger
SONDALAMA
Sondoj, yobonci koynokIi bir keIime oImokIo
birIikfe so;cuk oIorok ;emini deIme onIomini
foimokfodir.
SondoIomo do deIme onIomino geIiyor ise de
bu efkinIikfen numune oIinmomosi sondojdon
onemIi forkidir.
DETAYLI NCELEMELER
(Zeminde-Numune Alma)
NCE CDARLI SHELBY TP
KUYU AZI
HELEZON
SPT KAII
NUMUNE ALMA EKPMANLARI
KAROTYERLER
(kaya ortam)
Denison
Karot Alc
Rockbit
Mumune oIinocok seviye korofiyer
kuIIoniIomoyocok kodor yumuok ve
fup sopIonomoyocok kodor serf ise
denison korof oIici kuIIoniIir.
NUMUNE ALMA EKPMANLARI
nce Cidarl Numune alc
(zemin)
Pistonlu Numune Alc
(zemin)
Dnel
Burgu
Koval
UD - Shelby
Muhafaza borusu
Kum akl ? sv azot, karotiyer
NP Siltte rselenmemi???
KESC ULAR
Darbeli (Kaya)
Dnel-Ykamal
Dnel (Kaya)
CEP PENETROMETRES VE KANATLI KESC
NUMUNELERN KORUNMASI
UD TPTE PARAFNLEME
KAROT NUMUNELERN KORUNMASI
http://www.eie.gov.tr/turkce/jeoloji/jeoteknik.html
ARAZ DENEYLER
STANDART PENETRASYON DENEY
Sfondorf penefrosyon deneyi oro;i deneyIerinin en
eskisidir. nceIikIe kumIor iin geIifiriImifir. TemeIin
boyufIori beIIi ise foimo gucu hokkindo guvenIi biIgiIer
verir. IiIIerde de ;eminin kofiIigi hokkindo biIgi edinmek
iin kuIIoniIobiIir.
Sfondorf boyuffo bir koigin o3.b kg'Iik ogirIigin 7o.Z
cm'den duuruIerek uyguIonon enerji iIe ;emin iine 30 cm
girmesini sogIoyocok vuru soyisinin fesbifi iIe surduruIur.
MormoIde Ib0 cm'de bir yopiImokfodir, deprem
boIgeIerinde kumIor kesiIiyorso 7b cm veyo I mefreye
kodor duuruIebiIir.
Standart Penetrasyon Deneyinin Sona Ermesi
15 cmlik penetrasyondan herhangi birinde toplam
N=50 vuru saylmas,
Toplam 100 vuru uygulanmas,
Tokman 10 vuruundan sonra kan farkedilir bir
penetrasyon yapmamas,
Kan penetrasyonunun yukarda anlatlan ekilde
engellenmeden zemine, ngrlen 3x15=45 cm girii
tamamlamas.
Standart Penetrasyon Deneyi (SPT)
AHMERDANLAR
SMT TP
EMNYET TP
Astarl
Astarsz
Standart Penetrasyon Deneyi Kaklar
DZELTMELER
N
60
= N
ARAZ
*C
E
*C
B
*C
R
*C
S
N
1,60
= N
ARAZ
*C
E
*C
B
*C
R
*C
S
*C
N
C
N
: rt yk dzeltme katsays,
C
E
: Tokmak enerjisi dzeltme katsays,
C
B
: Kuyu ap dzeltme katsays,
C
R
: Tij uzunluu dzeltme katsays,
C
S
: Numune alc dzeltme katsaysdr.
Faktr Terim Ekipman Dzeltme
rt Yk
Basnc
C
N
---- CN1.7
Enerji Oran C
E
Simit (Donut) Tokmak 0.50-1.00
Gvenli Tokmak 0.70-1.20
Otomatik-Dm Simit
Tip Tokmak
0.80-1.30
Kuyu ap C
B
65-115 mm 1.00
150 mm 1.05
200 mm 1.15
Tij Uzunluu C
R
<3 m 0.75
3-4 m 0.80
4-6 m 0.85
6-10 m 0.95
10-30 m 1.00
Numune
Alc
C
S
Standart Numune Alc 1.00
Astarsz (Koruyucusuz)
Numune Alc
1.10-1.30
1
1,60 60
N
N
N N C
N N C
=
=
SW, SP, SC, SM, ML, MI, MH ;eminIerde, ;eminin
koigin giriine gosferdigi direnIe (SPTM) orfomin
sikiIigi orosindo () guveniIir bir boginfi verir.
Iohe;yonsu; ;eminde 40 m'ye kodor efekfif geriIme
iin du;eIfme yopiIorok kuIIoniIir.
M
^
~C
M
. SPTM
C
M
~(9b.7o/'
0
)
I/Z
IiIIerde uyguIonobiIir, oncok sonuIorino guveniIme;,
8oyufIondirmodo kuIIoniImo;.
ToIi ;eminde uyguIonomo;, 0W, 0P, 0M, 0C'de yoniIfir.
ZEMN ZELKLERNN
STANDART PENETRASYON DENEY
LE DEERLENDRLMES
Kum zellii
ok
Gevek
Gevek
Orta
Sk
Sk ok Sk
D
r
0 0.15 0.35 0.65 0.85 1
SPTN 4 10 30 50
25 27-32 30-35 35-40 38-43 45
(kN/m
3
) 11-16 14-16 17-20 17-22 20-23 >23
Kil-Silt
zellii
ok
Yumuak
Yumuak Orta Sert Kat ok Kat Sert
SPTN 0 2 4 8 16 30
q
u
(kPa) 0 25 50 100 200 400
(kN/m
3
) 11-16 14-16 17-20 17-22 20-23 >23
Kumlarda Standard Penetrasyon Direncinin
Kayma Direnci ile Bants
Kak ucuna iri akl gelmesi
Kuyu tabannn iyi temizlenmemesi
Uygulanan enerjinin kiiye gre deimesi
tam boy yukar ekmeme
kedi banda uygun sarmn yaplmamas
Kan ypranp standart d kalmas
SPT Dezavantajlar