B

m

5

Eilme elemanlar
Elastik, plastik moment kapasitesi
Yanal burkulma
Kayma Gerilmesi
Kyaslama Gerilmesi
Deplasman Kontrol



Yrd. Do. Dr.
Muharrem Akta
2008-Bahar
Kiriler
Kiriler , dorultu eksenlerine dik ynde yk tayan yap elemanlardr. Bu
yklemeden dolay eilmeye maruz kaldklar iin eilme eleman olarak ta bilinirler.
Genellikle I- Profilleri veya yapma profiller kullanlr.


Kiriler, basit, simetrik olmayan ve ift eksenli eilmeye maruz kalabilir. Gerilme
analizleri mukavemet derslerinde verilmitir.


Eilme Gerilmesi
Kuvvetli eksende eilmeye maruz
basit menetli bir kiri kesitinde
meydana gelen gerilmeler
mukavemetten de bilinen o=My/I
forml ile hesaplanabilir. Bu
gerilme forml kesit lineer elastik
davrand kabul ile kullanlabilir.
Bu formle gre maksimum
gerilmeler y nin maksimum olduu
en d liflerde meydana gelecektir.






W F S F S x M
W
M
S
M
c
I
M
I
Mc
y x y x
x
x
x
= = =
= = = =
max
max
o
o
Plastik Moment
Akma balad an gerilme dalm
artk lineer olmayacaktr. Kirite
gme plastiklemenin olduu
kesitte meydana gelecektir.







Bu tr yklma mekanizmasn gz
nnde bulunduran analize plastik
analiz denir.
Plastik Moment Kapasitesi
Denge Koulundan
Plastik Moment Kapasitesi
e y y y y
W F
bd
F
d
b
d
F M = =
|
.
|

\
|
|
.
|

\
|
=
6
2
2 3
2
2 2
1
2
p y y y p
W F
bd
F
d
b
d
F M = =
|
.
|

\
|
|
.
|

\
|
=
4
2
4 2
2
5 . 1
4
6
2
2
= = =
bd
bd
W F
W F
M
M
e y
p y
y
p
rnek
ekil
Faktr
Yanal Burkulma
Basn gerilmesinin olduu kesitlerde
burkulma sorunu vardr. rnein
yandaki kesitin bir blm basn bir
blm de ekme gerilmeleri ile kar
karyadr. Dolaysyla basn
gerilmesinin varlndan dolay
burkulma sz konusu olabilir. Kesik
kesik izgilerden oluan kesitte bunu
grmekteyiz. Kirilerin bu ekilde
burkulmasna yanal burkulma denir.

Yanal burkulmay nlemek iin basn
balklar tutulmaldr. Yandaki ekilde
bunun rnekleri grlmektedir.
Yanal Burkulma
Basn Balnn tutulma yntemleri
Yanal Burkulma-TS648
B
x
W
M
o o s =
Eilmede izin verilecek maksimum basn gerilmesi yani burkulma olmamas iin izin verilecek maksimum
basn gerilmesi oB aadaki ekilde hesaplanr. Birimler kgf/cm
2
dir.
Eer,
ise
ise
ise
Eer basn bal dolu ve yaklak olarak
dikdrtgen enkesite sahip ve enkesitin
ekme bal, enkesitinden daha ufak deil
Yanal Burkulma TS648
Hesaplarda alnacak oB deeri yukardaki formllerle hesaplanan oB deerlerinden
byk olandr. Ancak hesaplanan bu deer 0.60o
a
dan byk olmaz. Bir baka
deyile;
a B
o o 6 . 0 s
Yanal Burkulma- TS648
) (
2
1
+
M
M
) (
2
1

M
M
C
b
= Bir katsaydr. (Bu katsay aadaki gibi hesaplanr.)
C
b
=1.75+1.05(

2
)+0.3(

2
)
2
2.3
Kesme Analizi
Ib
VQ
= t
ekildeki kirite x mesafesinde ve arlk ekseninde bir kesit
alalm. Bu kesitteki gerilemeler sadece kesme gerilmeleridir
ve ekil (d) de gsterilmitir. Mukavemetten;
lii Kesitgeni b
momenti atalet gre eksene Taraf sa I
momenti alan statik gre eksene Taraf sa Q
kuvveti kesme D V
gerilmesi Kesme
:
:
:
:
: t
Kesme Analizi
I kesitler iin kesme gerilmelerine ait grafii izdiimizde aadaki ekli elde
edilir. Gvdede meydana gelen maksimum gerilmeler gz nne alndnda
noktal izgilerle gsterilen gerilmelerle kaln izgilerle verilen gerek gerilmeler
arasnda ok az bir fark olduu grlmektedir.
Ayrca gerek kesme gerilme diyagramna bakldnda, balk ksmlarndan ok daha
nce gvde ksmn gecei grlmektedir. Bu yzden gvde iin kesikli izgilerle
gsterilen gerilme kullanlarak, hesaplamalara gidilebilir.
3
em
em
em
w w
dt
V
A
V
o
t
t t
t
=
s
= =
d
TS 648
elik kirilerde deplasmanlarn bir snr deerden aada olmas istenir. Bunun sebepleri;
Eer kiri ok byk deplasman yaparsa ona bal elemanlarn zarar grmesine sebep
olabilir.
Byk deplasmanlar kullanclarn binann gvenliine olan inancn azaltr.
Eer ayn yk birden fazla kiri tarafndan tanyorsa hepsinin ayn deplasman yapmas
gerekli olabilir.

rnein
Deplasmanlar
Basit mesnetli dzgn yayl yke sahip L uzunluundaki kirite maks. deplasman;
Basit mesnetli, L uzunluunun ortasnda P tekil kuvveti ile ykl kirite maks. deplasman;
EI
qL
384
5
4
= o
EI
PL
48
3
= o
TS648
300
max
l
= so o
Kyaslama Gerilmesi
Bu kontrol ayn kesitte, kontrola deer byklkte hem bir M momenti hem de bir
Q kesme kuvveti bulunmas durumunda yaplr.

rnein,

srekli kirilerin mesnet st kesitlerinde,
tekil kuvvetlerden yk alan kiri aklklarnn tekil yk altndaki kesitlerinde

bu kontrol gerekebilir.
( )
( )
{
Yklemesi H
Yklemesi HZ V
a
a
o
o
t o o
75 . 0
80 . 0
2 2
3 s + =
TS648
w x
dt
Q
ve
d
I
M
= = t o
2