Respiratorni sistem

PROF DR SLAVICA SUZI

1. 2.

RESPIRACIJA
je proces razmene gasova izmeu atmosferskog vazduha i tkiva, sa ciljem da snabde elije O2 i ukloni CO2 iz organizma
Obuhvata sledee procese:

3 .

1. PLUNA VENTILACIJA (DISANJE)

strujanje vazduha izmeu atmosfere i plunih alveola

2. SPOLJANJA RESPIRACIJA
razmena gasova izmeu alveolarnog vazduha i krvi na nivou respiratorne membrane

4.

3. TRANSPORT GASOVA KRVLJU 4. UNUTRANJA RESPIRACIJA

razmena gasova izmeu krvi i elija na nivou tkivnih kapilara

5.

5. ELIJSKA RESPIRACIJA
Oksidativni procesi

Anatomija
Plua se sastoje od:

Disajnih puteva Alveola

http://www.aduk.org.uk/gfx/lungs .jpg

Osnovne funkcije disajnih puteva

1. Konduktivnih (do 17):
sprovoenje, zagrevanje, vlaenje, filtriranje vazduha

2. Razmene (17 - 24) :

respiratorna membrana na kojoj se odvija difuzija gasova

17

Vazduni putevi
Konduktivna zona:

nema razmene gasova Anatomski mrtvi prostor Tranzitorna zona: pojava malog broja alveola Respiratorna zona: sadri alveolarne kesice
Weibel ER: Morphometry of the Human Lung. Berlin and New York: SpringerVerlag, 1963

Respiratorna membrana (disajni putevi razmene)

Karakteristike:
Povrina = 70 m2 Debljina = 0,2 - 0,6 m Zapremina krvi = 60- 140 ml

Alveole
Ima ih oko 300

miliona 1/3 mm diametar Ukupna povrina oko 85 kv. metara (veliina teniskog igralita)

Murray & Nadel: Textbook of Respiratory Medicine, 3rd ed., Copyright 2000 W. B. Saunders Company

PLUNA VENTILACIJA (DISANJE)

je rezultat promene 1. volumena i 2. pritisaka u grudnoj duplji i pluima koji nastaju radom respiratorne muskulature

INSPIRIJUM

EKSPIRIJUM

Mehanika disanja
Inspiracija

Aktivan proces Mirno disanje: pasivna Moe postati aktivna

Ekspiracija

EFEKTORI: Respiracijska muskulatura

INSPIRATORNI MIII
Pri mirnom inspirijumu aktivni su: DIJAFRAGMA mm. intercostales externi
Pri forsiranom inspirijumu ukljuuju se :

EKSPIRATORNI MIII
Pri mirnom disanju ekspirijum je pasivan (dekontrakcija dijafragme) dok pri forsiranom disanju ulogu imaju ekspiratorni miii : mm. intercostales interni m. transversus thoracis m. rectus abdominis m. internus abdominis, m. externus abdominis et m. transversus abdominis

mm. scaleni m. sternocleidomastoideus m. pectoralis minor m. seratus anterior

Respiracijska muskulatura: DIJAFRAGMA

Dijafragma je glavni inspiratorni mii

- Dondersov model
(demonstracija uloge dijafragme)

kontrakcijom poveava kranio-kaudalni dijametar grudog koa

Ekskurzija dijafragme je pri mirnom disanju 1,5 cm a pri forsiranom od 7 do 10 cm 1 cm poveava volumen grudne duplje za 500- 600 ml ,

Inspiracija/Udisaj
Diafragma & Interkostalni miii Kontrakcijom ovih miia poveava se zapremina

grudne duplje Volumen plua se poveava Intrapulmonalni pritisak se smanjuje (758 mm Hg)

Ekspiracija/ Izdisaj
Miii se relaksiraju Volumen grudne duplje se smanjuje Volumen plua se smanjuje Intrapulmonalni pritisak se poveava (763 mm Hg) Forsirani ekspirijum je aktivan proces

Podizanje rebara i sternuma poveava volumen grudnog koa

INSPIRIJUM

Sputanje rebara i sternuma smanjuju volumen grudnog koa

EKSPIRIJUM

Kranio-kaudalni prenik

SPUTANJE DIJAFRAGME,

PODIZANJE DIJAFRAGME

Podizanje rebara

Sputanje rebara

poveava volumen grudnog koa

smanjuje volumen grudnog koa

Anteroposteriorni prenik

ALVEOLARNI PRITISAK: Pritisak koji vlada unutar plunih alveola Tokom inspirijuma je manji a tokom ekspirijuma vei od atmosferskog pritiska

UDISAJ UDAH INSPIRACIJA

Inspiratorni miii se kontrahuju Volumen grudnog koa Intrapleuralni pritisak Plua se ire Alveolarni pritisak

Miran inspirijum traje 2 s

Alveolarni pritisak (760 mmHg) Alveolarni pritisak (759 mmHg) Atmosferski pritisak (760 mmHg)

(postaje subatmosferski)

Vazduh ulazi u plua

IZDISAJ IZDAH - EKSPIRACIJA

Inspiratorni miii se relaksiraju Volumen grudnog koa Intrapleuralni pritisak Plua se skupljaju
(elastina retraktilnost plua vea od elastine retraktilnosti toraksa)

Miran ekspirijum traje 3 s

Alveolarni pritisak

(postaje supraatmosferski)

Vazduh izlazi iz plua

SPIROMETRIJA

Pluni volumeni

4 Volumena 4 Kapaciteta
IRV TV ERV FRC RV RV

IC VC TLC

Suma 2 ili vie volumena

Disajni volumen-Tidal Volume (TV)

Volumen vazduha

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

koji se udie ili izdie za vreme normalnog mirnog disanja

RV

RV

Inspiratorni Rezervni Volumen (IRV)

Maksimalna

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

koliina vazduha koja se moe udahnuti nakon normalnog (mirnog) udaha

RV

RV

Ekspiratorni Rezervni Volumen (ERV)

Maksimalna

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

koliina vazduha koja se moe izdahnuti nakon mirnog izdisaja

RV

RV

Rezidualni Volumen (RV)

Volumen vazduha

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

koji ostaje u pluima na kraju maksimalne ekspiracije

RV

RV

Vitalni Kapacitet (VC)

Volumen vazduha

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

RV

RV

koja se moe izdahnuti nakon maksimalne inspiracije FVC: kada se VC ekspirira forsirano SVC: kada se VC ekspirira sporo VC = IRV + TV + ERV

Inspiratorni Kapacitet (IC)

Maksimalna

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

koliina vazduha koja se udahne IC = IRV + TV

RV

RV

Funkcionalni Rezidualni Kapacitet (FRC)

Volumen vazduha koji

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

ostaje u pluima na kraju mirne ekspiracije Tada su balansirane sile elastinog rastezanja plua i grudnog koa FRC = ERV + RV

RV

RV

Totalni Pluni Kapacitet (TLC)

Volumen vazduha u

IRV TV ERV

IC VC TLC FRC

pluima nakon maksimalne inspiracije TLC = IRV + TV + ERV + RV

RV

RV

Pluni volumeni & kapaciteti

Tidal Volumen (500 mls) Frekvenca disanja (12 /min) Minutni Disajni Volumen (6000 mls/min)

MINUTNI VOLUMEN VENTILACIJE

MINUTNI VOLUMEN PLUNE VENTILACIJE (VE)
je ukupna koliina vazduha koji svakog minuta dospe u disajne puteve disajni volumen (VT); frekvenca disanja (f)

VE = VT x f

f = 12-18 /min VT = 500 ml VD = 150 ml

= 500 ml x 12/min = 6 l/min

MINUTNI VOLUMEN ALVEOLARNE VENTILACIJE (VA)

je ukupna koliina vazduha koji svakog minuta ulazi u alveole i druga podruja gde se vri razmena gasova. MRTVI PROSTOR (VD)- disajni putevi u kojima nema razmene gasova
Anatomski, Alveolarni, Fizioloki

VA = (VT VD) x f

= (500ml 150 ml) x 12/min = 4,2 l/min

Pluni volumeni & kapaciteti

Inspiratorni Rezervni Volumen (3000, 2100 ml) Inspiratorni kapacitet (TV + IRV)

Pluni volumeni & kapaciteti

Expiratorni Rezervni Volumen (1200, 800 mls) Rezidualni Volumen (1200 mls) Funkcionalni Rezidualni Kapacitet (ERV + RV)

Pluni volumeni & kapaciteti

Vitalni Kapacitet IRV + TV + ERV = 4700, 3400 mls Maksimalna koliina vazduha koja se moe

udahnuti/ izdahnuti iz/u plua

Pluni volumeni & kapaciteti

Totalni Pluni Kapacitet (5900, 4400) Volumen mrtvog prostora (150 mls) vazduh koji

nije u alveolama ve u disajnim putevima

Efikasnost Alveolarne Ventilacije

FD ( frekvenca disanja) X (TV-VMP) = Alveolarna

Ventilacija = 4200 mls/min Dvostruka FD (RR): AV = 8400 mls/min Dvostruki TV: AV = 10200 mls/min

Usklaivanje alveolarnog protoka vazduha sa protokom krvi

Pulmonalni krvni sudovi Vazokonstrikcija u oblastima plua koja se slabo oksigeniu (ventiliu) Respiratorni ant

Vazduni putevi se ire kada je pCO2 visok u delovima koji se slabo perfunduju

Razmena Gasova
Parcijalni Pritisak

Svaki gas u atmosferi doprinosi ukupnom atmosferskom pritisku, to se oznaava kao P Gas se rastvara u tenosti ( krvi) srazmerno svom parc. pritisku

Gasovi u tenosti

O2 i CO2 se razmenjuju DIFUZIJOM PO2 je 105 mmHg u alveolama a 40 u alveolar. kapilarima PCO2 je 45 u alveolar. Kapilarima a 40 u alveolama

Parcijalni Pritisci Gasova- O2

O2 ( 21% u atmosferi) 760 mmHg x .21 = 160 mmHg PO2 Mea se sa starim vazduhom koji se nalazi u

alveolama PO2 = 105 mmHg.

Parcijalni Pritisci Gasova- CO2

CO2 = 0.04% u atmosferi 760 mmHg x .0004 = .3 mm Hg PCO2 Mea se sa visokim CO2 u rezidualnom vazduhu

alveola tako da je PCO2 = 40 mmHg

: O2 se krvlju transportuje
1. vezan za hemoglobin oksihemoglobin (97 %) 2. rastvoren u plazmi (3 %) PO2

PO2 = 104 mm Hg PO2 = 40 mm Hg

Difuzija O2 na nivou respiratorne membrane

Difuzija O2 na nivou tkivnih kapilara

Transport CO2
CO2 transport 7% rastvoren u plazmi 23% karbamino Hb 70% kao Bikarbonati

UGLJENDIOKSID
CO2 + H2O <->H2CO3<->H+ + HCO3Enzim koji ubrzava reakciju- KARBOANHIDRAZA U plunim kapilarima CO2 difunduje u alveole

( prethodno je H2CO3 razloena na CO2 i H2O) Mala razlika u pritiscima ali velika difuzibilnost

Kontrola Respiracije
Produena modina

(Medularno Ritmino

Polje)

Medularni Inspiratorni Neuroni glavni kontrolori disanja Medularni Ekspiratorni Neuroni aktivni samo u ekspirijumu i tokom vebanja ( duboko disanje) vor ivota u produenoj modini ( centri za rad srca i disanje)

Voljna kontrola
Poloaj Kaalj, kijanje

Emocije

Generator ritma

Limbiki sistem Retikularn a formacija

Respiratorni motoneuron

Senzorni stimulus

Kontrola respiracije
( dubine i frekvencije disanja)
Arterijski pO2 Kad je PO2 VRLO NIZAK, ventilacija se pojaava Arterijski pCO2 Najvaniji regulator ventilacije, malo poveanje pCO2, znaajno poveanje ventilacije Arterijski pH

Porast konc. Jona H porast alveolarne ventilacije VENTILACIJA JE JEDINA FUNKCIJA KOJA JE KONTROLISANA I AUTOMATSKIM I VOLJNIM MEHANIZMIMA

VII NERVNI CENTRI

Da li moete da demonstrirate da je respiracija pod voljnom kontrolom ? MOTORNI KORTEKS
- najvei broj signala potie iz motornih regiona korteksa

- signali iz motornih regiona korteksa putuju kortikospinalnim putem i zaobilaze respiratorni centar u modanom stablu ONDINA KLETVA

LIMBIKI SISTEM
- signali odlaze u respiratorni centar

HIPOTALAMUS
- signali odlaze u respiratorni centar

-Legenda o nimfi koja je zavolela smrtnika i bila kanjena da e prestati da die ako zaspe. Morala je da svesno kontrolie svoje disanje

Pacijenti sa kongenitalnim sindromom imaju nefunkcionalan respiratorni centar i ne mogu da diu spontano.

REGULACIJA DISANJA U TOKU RADA

Nervni signali (frekvencija & dubina)- aktivatori pCO2 (pO2 and pH)- finija regulacija Minutni volumen srca Maksimalna Hb saturacija ( potronja O2 20x) Dilatacija vazdunih puteva ( neaktivne alveole) Poveanje prokrvljenosti i Q kroz plua (otvaranje

neaktivnih kapilara) Preraspodela krvi u KVS ( uticaj adrenalina)

U kontaktnim sportovima iznenadni prekid disanja ( udarac u plexus solaris)

This is why we can give the kiss of life

Hvala na panji !!!

ALVEOLI It is these that give the lungs their spongy texture.

The linings of the ALVEOLI are very thin and only work well when they are moist and clean.

When air is breathed in through the nose, it is: 1. FILTERED by the hairs at the entrance to the nose and by mucus. 2. WARMED by blood vessels passing close to the lining of the nose. 3. MOISTENED by water vapour.

TA JE NAJVANIJE U VEZI SA RESPIRATORNIM SISTEMOM.

INSPIRACIJA Kada udiemo ciklus poinje sa pomeranjem rebara ( grudnog koa) napolje i navie.

Dolazi do kontrakcije interkostalnih miuia koji se nalaze izmeu rebara

Dijafragme se takoe kontrahuje i menja oblik

EKSPIRACIJA

Miii se relaksiraju i vraaju u poetno stanje.

DISANJE

ZAKLJUAK

GASNA RAZMENA

ALVEOLE su u vrlo bliskom kontaktu sa krvnim kapilarima u kojima se nalaze eritrociti i hemoglobin

Hemoglobin prenosi kiseonik kada ovaj difunduje iz ALVEOLA.

U isto vreme CO2 izlazi iz HB i ulazi u alveole - IZDISAJ

RESPIRATORNI SISTEM IMA 2 glavne uloge: 1. Unos O2 u organizam 2. Izbacivanje CO2 iz organizma

FUNCTIONAL ANATOMY- RESPIRATORY SYSTEM

WHAT WE BREATHE

As well as breathing in oxygen, we also breathe out a lot of oxygen.

This is most important when we give mouth to mouth resuscitation.

1. The air we INHALE contains 20% oxygen and 0.4% carbon dioxide.

2. The air we EXHALE contains 16% oxygen and 4% carbon dioxide.

BREATHING DEFINITIONS 1. TIDAL VOLUME- The amount of air inspired and expired with each normal breath at rest or during exercise. 2. VITAL CAPACITY- The largest amount of air that can be made to pass into and out of the lungs by the most forceful inspiration and expiration.

3. OXYGEN DEBT- You will develop oxygen debt after about 5 minutes or more of constant exercise. This is the point when the exercise becomes ANAEROBIC (without the use of oxygen) and which has to be paid back laterhence OXYGEN DEBT. If the exercise is just AEROBIC (with oxygen) there will be no oxygen debt.

Gas Transport
O2 transport in blood Hemoglobin O2 binds to the heme group on

hemoglobin, with 4 oxygens/Hb PO2 PO2 is the most important factor determining whether O2 and Hb combine or dissociate O2-Hb Dissociation curve

POVRINSKA NAPETOST
Plua kolabiraju Povrinska napetost se suprotstavlja alveolarnom

irenju (ekspanziji ) Pluni surfaktant smanjuje p. napetost