POJAVE NA GRANICAMA FAZA ADSORPCIJA

1. ta je granica faze 2. Adsorpcija na granici tene faze

Gibsova adsorpciona izoterma

3. Adsorpcija na granici vrste faze

Langmuirova adsorpciona izoterma Freundlichova adsorpciona izoterma

Molekuli na povrini faze uvek su u dodiru sa molekulima neke druge faze

i homogene faze Granica faze (AA i BB) (AA BB Granini sloj s (SS) Grani (SS U graninom sloju su grani molekuli obe faze

Postoji pet razliitih granica faze

vrsta / vrsta vrsta / tena vrsta / gasna Tena / tena Tena / gasna

Interakcije molekula na granici faza prouzrokuju razliite pojave

Povrinski napon Adsorpcija Kvaenje Razlivanje Itd...

POVRINSKI NAPON

Rezultantna sila usmerena je ka unutranjosti tenosti. unutra te Tenost tei da zauzme najmanju moguu povrinu. Te te mogu povr

Adsorpcija na granici tene faze

Adsorpcija je poveanje ili smanjenje koncentracije rastvorka u graninom sloju u odnosu na unutranjost rastvora. pozitivna adsorpcija cgr > cte te negativna adsorpcija cgr < cte te

Kada su privlane sile izmeu molekula rastvorka manje privla od privlanih sila izmeu molekula rastvaraa... privla rastvara rastvorak ima manji povrinski napon od rastvaraa... povr rastvara rastvor ima manji povrinski napon od istog povr rastvaraa... rastvara molekuli rastvorka e se spontano ugraivati u granini grani sloj rastvaraa kako bi maksimalno smanjili energiju rastvara povrine, tj. povrinski napon rastvora. povr povr cgr > cte te adsorpcija je pozitivna

Kada su privlane sile izmeu molekula rastvorka vee privla ve od privlanih sila izmeu molekula rastvaraa... privla rastvara rastvorak ima vei povrinski napon od rastvaraa... ve povr rastvara rastvor ima vei povrinski napon od istog ve povr rastvaraa... rastvara koncentracija rastvorka vea u unutranjosti rastvora ve unutra nego u graninom sloju grani cgr < cte te adsorpcija je negativna

Adsorpcija na granici tene faze

Adsorbent ili adsorbens = supstanca na kojoj se neto adsorbuje Adsorbat = supstanca koja se adsorbuje PAM = povrinski aktivne materije smanjuju povrinski napon tenosti PNM = povrinski neaktivne materije poveavaju povrinski napon tenosti

Kada je voda rastvara...

PNM Neorganske kiseline, baze i soli Organska jedinjenja sa veim brojem polarnih ve grupa - Polarni molekuli - Jake sile privlaenja sa molekulima vode - Rastvorljivost u vodi velika

PAM
Alkoholi, Aldehidi, Estri, Amini, Kamfor Masne kiseline, Sapuni, Detrdenti Detrd

- Nepolarni molekuli - Slabe sile privlaenja sa molekulima vode - Rastvorljivost u vodi mala

Zavisnost povrinskog napona od koncentracije rastvora

Kriva1. rastvori jakih elektrolita i organskih jedinjenja sa OH grupama (PNM) eeri. Kriva 2. rastvori makromolekula proteini, slabe PAM. Kriva 3. Izrazite PAM, sapuni, detrdenti detrd

Gibbs-ova adsorpciona izoterma (1878)

Zavisnost povrinskog napona i adsorpcije povr od koncentracije rastvorene supstance

=
Gibbs, Josiah Willard (1839-1903)

c d RT dc

adsorpcija = broj molova rastvorene

supstance po jedinici povrine rastvora koji povr predstavljaju manjak ili viak u odnosu na vi koncentraciju u unutranjosti rastvora unutra d/dc koncentracioni koeficijent povrinskog napona povr Vai pri konstantnoj temperaturi Va

c d RT dc d <0 dc

>0 <0

PAM

d >0 dc

PNM

Vai samo za niske koncentracije Va

ADSORPCIJA NA GRANICI VRSTE FAZE

Adsorpciona mo vrstog tela = privlane sile meu esticama na povrini vrste faze nisu zasiene. Vezujui molekule gasa ili tenosti, ili jone iz rastvora vrsto telo smanjuje svoju povrinsku energiju.

ADSORPCIJA APSORPCIJA !!!!

ADSORPCIJA = raspodela gasne ili tene faze po POVRINI vrstog adsorbenta APSORPCIJA = ravnomerna raspodela gasne ili tene faze po CELOJ ZAPREMINI vrstog apsorbenta

ADSORPCIJA NA GRANICI VRSTE FAZE moe biti: FIZIKA ADSORPCIJA HEMIJSKA ADSORPCIJA HEMISORPCIJA

FIZIKA ADSORPCIJA
vrsto gas vrsto tenost slabe Van der Waalsove sile Van der Waalsove sile + vodonine veze zavisi od hemijske grae adsorbenta i adsorbata povratan proces

HEMIJSKA ADSORPCIJA HEMISORPCIJA

vrsto gas vrsto tenost jake hemijske jonske ili kovalentne veze

zavisi od prisustva hemijskih grupa koje mogu hemijski reagovati nepovratan proces

NH3 NH3 (ads) NH2 (ads) + H (ads) NH (ads) + 2 H (ads) N (ads) + 3 H(ads)

10

ENERGETSKI DIJAGRAMI FIZISORPCIJE I HEMISORPCIJE Energy Diagrams: Physi- and Chemisorption

Molecular FIZISORPCIJA Physisorption + Molecular HEMISORPCIJA Chemisorption + Dissociative DISOCIJACIJA Chemisorption +

Potential energy diagrams of an adsorbate/substrate complex for three different ground state configurations. ENERGETSKI DIJAGRAMI 3 TIPA KOMPLEKSA ADSORBAT/SUPSTRAT
Phys 661 - Baski Adsorption & Growth Page 8

ADSORPCIONA MO
zavisi od
Specifine povrine Specifi povr Oblika estice adsorbenta (neravne povrine) adsorbe povr Poroznosti (neporozni samo na povrini 1-100 m2/g) (neporozni povr porozni upljikavi 100-1000 m2/g) 100Temperature (egzoterman proces) Pritiska gasa (Langmuir monomolekulski sloj)
Vads

11

Langmuirova adsorpciona izoterma

Adsorpcija gasa na vrstom adsorbentu pri T=const.
1. samo monosloj 2. adsorpcija i desorpcija istovremeno 3. desorpcija kao posledica toplotnog kretanja

Dalja adsorpcija je sve sporija jer je manja slobodna povrina adsorbenta. Kada se brzine adsorpcije i desorpcije izjednae - dinamika ravnotea.

Brzina adsorpcije ~ pritisku gasa (P) i slobodnoj povrini (1-s)

v a = k a (1 s) P
povrina Brzina desorpcije ~ zaposed. povr. (s)

vd = k d s
dinamika ravnotea: va = vd

k a (1 s) P = k d s ka =b kd

s=

kaP kd + kaP

/ kd ,

s=

bP 1 + bP

12

bP s= 1 + bP

Zapremina adsorbovanog gasa V

V = k s Vmax = k 1 s =

V Vmax

bPVmax V= 1 + bP
Langmuirova adsorpciona izoterma
b - konstanta karakteristina za svaki sistem, odreuje se empirijski

bPVmax V= 1 + bP
Jaka adsor pcija

Slaba adsorpcija P

13

Dva granina sluaja:

1. Adsorpcija pri jako niskim pritiscima gasa bP<<1

V=
2.

bPVmax 1 + bP
bPVmax 1 + bP

V = bPVmax

Adsorpcija pri jako visokim pritiscima gasa bP>>1

V=

V = Vmax

Vmax kapacitet adsorbenta zavisi od - povrine adsorbenta, - vrste adsorbenta i adsorbata - temperature

Freundlichova adsorpciona izoterma

Hemisorpcija Monomolekulski sloj Empirijska jednaina iz eksperimentalnih rezultata jedna

x = kP n m

x masa adsorbovanog gasa m masa adsorbenta k, n empirijske konstante

14

x = kP n m

x 1 log = log k + log P m n

Poseban sluaj Langmuirove izoterme za srednje vrednosti pritiska slu

n>1 0< 1 <1 n

Adsorpcija iz rastvora
Samo kod rastvora niskih koncentracija Monomolekulski sloj

x = kc n m

15