Mehanika 1 vebe 5

|5

Primer 3.2
tap AB duine 2L vezan je u taki A za vertikalni zid na rastojanju OA=l od take O. Kraj
tapa B pridravaju dva horizontalna zategnuta ueta DC=BD jednakih duina vezani u
takama C i D za zid na jednakom rastojanju od take O. OC=OD=0.5 BC. U taki B okaen
je teret G.
Odrediti silu u uadima i silu u tapu.
Kako se uoava sa slike sve etiri sile se seku u
taki B, pa je system sueljnih sila.
Potreban i dovoljan uslov ravnotee je da je
rezultanta sistema sila jednaka nuli, odnosno da
su projekcije rezultante na ose Dekartovog
pravouglog sistema jednake nuli.
Zamenjuje se dejstvo
elementa
odgovarajuim silama,
oslobaa se veza.
Teina G
= 0,0,
Sila lakog tapa AB , sila u pravcu tapa AB, obeleena sa FA.
= 0, sin 60 , cos 60 odnosno = 0,

3
1
, 2
2

Sile u jednom i drugom uetu sile u pravcu uadi

usmerene od take B ka takama C i D, obeleene sa
SC i SD.
= cos 60 , sin 60 , 0
1

odnosno = 2 ,

3
,0
2

= cos 60 , sin 60 , 0
1

odnosno = 2 ,
Uslovi ravnotee:
1

= 0 ;

= 0 ;

= 0

= 2 2 odakle se dobija = =
=

3
3
3
2 2
2
1

= 0 odakle se dobija = 2 = 2

= 2 = 0 odakle se dobija = 2 pa je = =

3
,0
2

Mehanika 1 vebe 5

|6

Primer 3.3
Homogena kvadratna ploa, teine G i stranice a,
vezana je za postolje sfernim zglobom A i
cilindrinim zglobom B, a u taki C pridrava se
uetom CE. Odrediti sve reakcije veza ako su
koordinate take E(0,0, 2 ) i Q=2G.
Sistem predstavlja prostorni sistem sila,
nepoznate su komponente otpora oslonaca 3+2 i
intenzitet sile u uetu. Treba postaviti 6
jednaina uslova ravnotee, i odrediti nepoznate.
= 0,0,
= 0,0, 2
= ; ;
= 0; ;
= cos cos , cos sin , sin
= 2 + 2 = 2

Sa slike se vidi da je:

=
=

2
2
2

+ 2

= 22 + 22 = 2

= 1 = 45 =

= = 1 = 45 =
=

2
2

2
2
, 2
2

2
2
, 2
2

2
;
2

2
;
2

2
2

2
2

= 2,2,

2
2

1.

= 2 = 0 = 2

2.

= + 2 = 0

3.

= + +

4.

5.

6.

= + = 0

2
2 = 0
2

2 2 = 0

+ 2 = 0

Dobijaju se reenja: iz 4 sledi =

iz 1 sledi =

5 2
4

5 2
2

oda iz 2

iz 6 sledi = 0 iz 5

5 2
4

= 2
3

i iz 3 = 2

Mehanika 1 vebe 5

|7

Drugi nain reavanja zadataka je direktna primena vektorske algebre

Poznata optereenja:
= 0,0,
= 0,0, 2
Nepoznate reakcije veza:
= ; ;
= 0; ;
Sila u uetu ima pravac ueta koji se definie jedininim vektorima pravca ueta a dobija se
kaoproizvosd intenziteta sile u uetu S i jedininog vektora CE.
=

= + + = + 2
=
=

2 2 + 2
1

= 2 2 +
1
2

= 2

2
2

1
2

= = +

Koordinate taaka su A(0,0,0); B(a,0,0); C(a,a,0); D(0,a,0) T(0.5a;0.5a;0), E(0,0,1.41a)

Vektori poloaja napadnih taaka sila su:
= = + + =
= = + + = +

= = + + = 2 + 2
Izrazi za momente od sila su:
= =

0 = 2 + 2
0

= = 0
0 0

0 = 2 2
2

Mehanika 1 vebe 5

= =

1
2

1
2

= =
0

|8

0 = +

Postaviti uslove ravnotee, sabrati sve sile po osama, sve sile uz jedinini vektor ose x, y i z kao i sve
momente po osma, sve momente koji su uz jedinine vektore osa:
1

1.

= 2 = 0 = 2

2.

= + 2 = 0

3.

= + +

4.

5.

6.

= + = 0

2
2 = 0
2

2 2 = 0

+ 2 = 0

Reavanje sistema od est jednaina sa est nepoznatih je klasinim matematikim metodama.

Dobijaju se reenja: iz 4 sledi =
iz 1 sledi =

5 2
4

5 2
2

oda iz 2

iz 6 sledi = 0 iz 5

5 2
4

= 2
3

i iz 3 = 2

Primer 3.3

Vertikalno postavljena homogena vrata ABCD,

teine G i stranica a i 2a, nalaze se u
ravnotenom poloaju. U taki C vezano je ue i
prebaeno preko kotura E, na ijem je kraju Q.
Deo ueta CE je paralelan sa osom y. Vrata su u
ravnotei pod uglom =30o u odnosu na
vertikalnu ravan Ayz.
Odrediti horizontalnu silu F koja deluje upravno
na vrata u taki H, na sredini stranice CD, kao i
reakcije veza. Uzeti Q=2G.

Mehanika 1 vebe 5

|9

Poznata optereenja:
= 0,0,

Nepoznate reakcije veza:

= ; ;
= 0; ;
Sila u uetu je horiontalna kao i aktivna sila F
= 0, , 0
= 30, 30, 0 =
Na osnovu slike i optereenja direktno pisati uslove ravnotee
3
=0
2
1
+2 = 0

1.

= +

2.

= +

3.

= = 0

4.

= 2 2

5.

= 2 +

6.

= 2 = 0

Reavanjem se dobija:
Iz 3

1
2

3
1

2
2
3
=0
2

=0

3
1
,2,0
2

Mehanika 1 vebe 5

Iz 6

= 2

Iz 5

2 31

= 0.31

Iz 4

14 3

= 1.53

Iz 2

32

Iz 1

2 3+1

| 10

= 0.033
= 0.56

Drugi nain reavanja

Sa slike se uoavaju koordinate karakteristinih taaka
(0,0,2)
30, 30, 2 =
30, 30, 0 =
30, 30, =

30, 2 30, =

30, 0,2 =

;
2

3
; 2 ; 2
2
3
; 2 ;0
2
3
; 2 ;
2
3
; 4 ;
4

0; 2
Nepoznate reakcije veza:
= ; ;
= 0; ;
Sila u uetu je horiontalna kao i aktivna sila F
= 0, , 0
= 30, 30, 0 =

3
1
, ,0
2
2

Vektori poloaja napadnih taaka sila:

= = + + = +

= = + + = +

3
2

= = + + = 2 +
Momenti za ose od sila su:

3
4

+ 2

3
2

Mehanika 1 vebe 5

= =

3
4

3
2
1

3
2

= =

= 1
2

2 = 2 2
0

= = 0

2
3

= =

3
4

| 11

2 = 2 + 2
0

Postaviti uslove ravnotee, sabrati sve sile po osama, sve sile uz jedinini vektor ose x, y i z kao i sve
momente po osma, sve momente koji su uz jedinine vektore osa:
3
=0
2
1
+2 = 0

1.

= +

2.

= +

3.

= = 0

4.

= 2 2

5.

= 2 +

6.

= 2 = 0

Reavanjem se dobija:
Iz 3

Iz 6

= 2

Iz 5

2 31

= 0.31

Iz 4

14 3

= 1.53

Iz 2

32

Iz 1

2 3+1

= 0.033
= 0.56

1
2

3
1

2
2
3
=0
2

=0