TRBLANSLI SINIR TABAKALAR

Bir trblansl dzlemsel snr tabakann zaman-

ortalamal hz profili iin yaygn olan bir ampirik
yaklatrm 1/7nci kuvvet yasasdr:
y
1/ 7
u y
U
_

,
> y
1
u
U


( ) 0.99
u
y x
U

Bu profil y = 0 iin sonsuz hz gradyeni vermektedir ki bu da sonsuz
kayma gerilmesi demektir. Ancak bu imkanszdr. Bu eksiklii ortadan
kaldrmak iin zel eper fonksiyonlar kullanlr. Laminer ve trblansl
snr tabaka zellikleri Tablo 10-4te karlatrlmtr.
Dz plaka zerindeki hava ak
iin laminer ve trblansl snr
tabakalarn karlatrlmas
Laminer ve trblansl dz plaka
snr tabakalarnn, ayn x-
konumunda fiziksel deikenler
cinsinden karlatrlmas.
Reynolds says Re = 1000 000
1/7nci kuvvet yasas, akkan mekanikileri tarafndan kullanlan tek
trblansl snr tabaka yaklatrm deildir. Yaygn olan dier bir
yaklatrm da logaritma yasasdr. Bu yasa sadece dz plakalar iin deil,
kat eperlerle evrili tm aklar iin de borular iin kullanlabilir.
*
*
1
ln
yu u
B
u v
+
Logaritma yasas
*
w
u

Srtnme hz
Logaritma yasas epere ok yakn yerlerde ie yaramaz (ln0 tanmszdr).
Ayrca snr tabaka kenarnda deneysel deerlerden sapma gsterir.
Tm eper boyunca uygulanabilen bir
baka yasa ise Spalding eper yasasdr:
*
2 3
( / )
* * *
*
*
[ ( / )] [ ( / )]
1 ( / )
2 6
u u B
yu u u u u u
e e u u
u

1
+
1
]
RNEK 10-13
BASIN GRADYENL SINIR TABAKALAR
u ana kadar basn gradyenini dikkate almadk. Basn gradyeni
uygulandnda da snr tabakalar laminer veya trblansl olabilir. Dz
plaka zmleri,
trblans balang yerinin belirlenmesi
snr tabaka kalnl
yzey direnci vs
gibi byklkleri hesaplamada yaklak tahmin olarak iyi i grr.
Daha yksek doruluk gerektiinde 2-B laminer snr tabaka
denklemleri zlmeli ve UdU/dx terimi zme dahil
edilmelidir.
TERMNOLOJ
Eer ak, viskoz olmayan ve/veya dnmsz bir d ak
blgesinde (snr tabakann d) ivmeleniyorsa U(x) artar,
P(x) azalr. Buna elverili basn gradyeni denir. nk
snr tabaka incedir ve epere skca tutunmutur.
te yandan d ak yavalyorsa (negatif ivmeleniyorsa) U(x)
azalr, P(x) artar ve bu durumda bir elverisiz veya ters basn
gradyeni sz konusudur. Bu arzu edilmeyen bir durumdur. nk
snr tabaka bu tr durumlarda genellikle daha kalndr, epere
skca tutunmamtr ve dolaysyla eperden ayrlmas ok daha
muhtemeldir.
Serbest akma daldrlan bir cisim
boyunca olan snr tabaka, tipik olarak
cismin n ksmnda elverili bir basn
gradyenine, cismin arka ksmnda ise
elverisiz bir basn gradyenine maruz
kalr
Eer ters basn gradyeni yeterince bykse
(dP/dx = U dU/dx bykse) snr tabakann
eperden ayrlmas olasdr.
Snr tabaka denklemleri paraboliktir, yani aaakm snrndan
hibir bilgi geirilemez. Bununla birlikte ayrlma, eper civarnda
ak alannn parabolik yapsn bozan ve bylece snr tabaka
denklemlerini uygulanamaz duruma getiren ters aka neden olur
Momentum denklemi
eper zerinde snr tabaka momentum denklemini incelemek suretiyle
eitli basn gradyeni artlarnda hz profilinin ekli konusunda ok ey
renilebilir. eperde hz sfr olduundan (kaymama koulu) Denklem 10
71in sol tarafnn tamam yok olur.
2
2
0
1
y
u dU dP
v U
dx dx
y

,
eperde:
Bu denklemden yola klarak, denklemi zmeden bile, hz profili
hakknda ok yararl gzlemler yaplabilir.
Elverili basn gradyeni artlarnda (ivmelenen d
ak) dU/dx pozitiftir ve Denklem 1086ya gre unun
ikinci trevi negatif, yani (2u/y2)y = 0 < 0 olur. Snr
tabaka kenarnda u hz U(x)e yaklatka
2u/y2nin negatif olarak kalmas gerektiini
biliyoruz. Buna gre herhangi bir bkm noktas
olmakszn snr tabaka enlemesine hz profilinin,
ekildeki gibi yuvarlak bir hal almas beklenir.
te yandan sfr basn gradyeni artlarnda,
(2u/y2)y = 0 = 0, ekil 10123bde izildii
gibi u, y ile dorusal bir byme gsterir.
Ters basn gradyenleri iin dU/dx negatiftir
ve bu durumda Denklem 1086, (2u/y2)y =
0 ifadesinin pozitif olmasn gerektirir. Ancak
snr tabaka kenarnda u hz U(x)e
yaklatka 2u/y2nin negatif olmas
gerektiinden, snr tabaka ierisinde bir
yerde, ekil 10123cde gsterildii gibi, bir
bkm noktas (2u/y2 = 0) bulunmas
gerekir.
Eer ters basn gradyeni
yeterince yksekse (u/y)y = 0
sfr olabilir (ekil 10123d). eper
boyunca bunun gerekletii
konum ayrlma noktasdr
Yksek ters basn gradyeninin
bulunmas
Ak ayrlmasna kar trblans snr tabakalar,
ayn ters basn gradyenine maruz laminer snr
tabakalardan daha direnlidir.
MOMENTUM-NTEGRAL YNTEM
Bu yntem ile laminer ve trblansl snr tabakalara ait genel
zellikler hesaplanabilmektedir. Ayrca basn gradyeninin
bulunup bulunmamas da nemli deildir.
sol yz
P P
sa yz
dP
P P dx
dx
+
Giren ve kan ktlesel debiler:
sol yz
0
Y
m w udy

&
sa yz
0 0
Y Y
d
m w udy udy dx
dx

1
_
+ 1

1
,
]

&
Burada w, sayfa dzlemine dik kontrol hacminin geniliidir, w = 1 alnabilir.
KHe ktle korunumu yasasn uygularsak ( )
sa yz sol yz
m m < & &
st
0
Y
d
m w udy dx
dx

_


,

&
Dorusal momentum denklemi x-yn:
, ktle x
F

yerekimi ihm
, yzey
al
w
dP
YwP Yw P dx wd
x
x
dx
F

_
+

,
+

142 43 142 43
st
2
2 2
0
0 0
sol yz sa yz st
Y
Y Y
m U
d
w u dy
w u dy u dy dx
dy
uV ndA uV ndA uV ndA

1 _
1
+
1
, ]
+ +

&
1 4 2 4 3
1 442 4 43 1 4 42 4
r
3
r
4
r r
r r
Baz sadeletirmelerden sonra;
2
0 0
Y Y
w
dP d d
Y u dy U udy
dx dx dx

_ _


, ,

D ak zm (Bernoulliden): dP/dx = U dU/dx alnarak;
2
0 0 0
Y Y Y
w
dU d d
U dy u dy U udy
dx dx dx

_ _


, ,

arpma kuralnn tersini kullanarak;
2
0 0
1 1
w
d u u dU u
U dy U dy
dx U U dx U

_
_ _
+


, ,
,

0
1
u u
dy
U U

_


,

0
* 1
u
dy
U

_


,

Ancak,
olduundan,
2 *
( )
w
d dU
U U
dx dx

+
Krmn integral denklemi
,
(2 )
2
f x
C
d dU
H
dx U dx

+ +
Krmn integral denklemi, alternatif
form:
*
H

,
2
1
2
w
f x
C
U

almak suretiyle,
Dz plaka iin:
,
2
f x
d
C
dx