1

OHRID
- koja je, u stvari, sagraena na temeljima crkve manastira sv.Pantelejmona, koji je podigao do 896. godine sv.Kliment, zatitnik grada Ohrida, monah, a potom i episkop, koji se slavi u isti dan kada i sv.Pantelejmon (Kliment je i sahranjen u sv.Pantelejmonu). Prvobitna crkva bila je trikonhos, to nije predstavljalo neku novinu. Na tu crkvu je izveden upisani krst. Bogorodica Paraklisa sa svitom klanja se Hristu na prestolu. Slikarstvo je poruio kesar Duka, koji e biti identian sa nekim kesarom Kir Isakom Dukom, koji se pominje u vreme kralja Duana u povelji Bogorodice Perivlepte (poruio je jednu ikonu). Kesar Duka i sin Dimitrije i sv.Kliment koji blagosilja obojicu. - na obali Ohridskog jezera poigao je, na samom poetku X veka, monah Naum, uenik i nastavlja irila i Metodija; umro 910. godine. Crkva je tokom vekova doivela razne prepravke, a najvie izgleda, u drugoj polovini XIV veka. Bila je izuzetno kultno sredite svih balkanskih slovena, posebno u XVIII veku. Prvobitni izgled crkve ustanovljen je arheolokim iskopavanjem, kojom prilikom je utvreno da je crkva bila trikonhalnog plana, to se delom i danas vidi u naosu. - sedite ohridskog arhiepiskopa, trobrodna bazilika; po nekim pretpostavkama u Samuilovo vreme imala je kupolu, to nije iskljueno s obzirom na debljinu stubaca. Sagraena je, mogue je u X veku, ali pre u XI veku. U svakom sluaju 1040/46. godine. PARAKLIS: nalazi se scena muenja i smrt Apostola iz XII veka, to, u stvari, pripada ciklusu dela Apostolskih. 1314. godine, obnova sv.Sofije; uz trobrodnu baziliku prigrauje se i spoljna priprata, koja ima 2 kule sa kupolama na S i J strani, a izmeu 2 trema, u stvari, trem sa galerijom. Pripratu je sagradio, i u crkvi novi ikonostas, arhiepiskop Grigorije, i to na priprati natpisom obeleio i na ikonostasu (na ikonostasu: nekoliko medaljona, titula i ime u obliku monograma). KONHA APSIDE: Bogorodica u krilu dri Hrista koji stoji i blagosilja , ova freska je bila, u jednom trenutku, popravljena tokom XII veka. Bogorodica sa Hristom je bila ponovljena u jednoj drugoj ikonografiji (G.Babi, Hristoloke rasprave, ZLUMS), ispod je Evharistija: Hrist blagosilja, a apostoli se ne prieuju. Ispod su frontalno postavljeni arhijereji, jo nije razraeno: sv.Vasilije i sv.Jovan Zlatousti. SVOD OLTARA: Vaznesenje i Aneli koji se klanjaju Bogorodici sa Hristom u apsidi AKONIKON: ciklus sv.Jovana Pretee STIL: Solun (V.J.uri, Zograf) rtva Avramova, priprata(?) J zid (nije isto kada se rtva Avramova prikae u oltarskom prostoru, na Z zidu, na J zidu. Znaenje same slike zavisi od mesta u hramu). J zid sv.Trojica (centralna linost je Hrist) S zid Tri mladia u pei ognjenoj, Lestvica Jakovljeva sa Starcem dana u segmentu neba; San sv.Jovana Bogoslova, sluba sv.Vasilija Velikog . Donja zona rimske pape. PROSKOMIDIJA: ciklus 40 sevastiljskih muenika NAOS: Bogorodica sa Hristom na prestolu na stupcu do oltarske pregrade; arhanel Gavrilo uz ulaz na Z zidu. PRIPRATA: Z zid: Hrist izmeu 2 arhanela, sv.Ubrus, svetitelji na svodovima i 7 zaspalih efeskih mladia.

2 Galerija priprate dobija slikarstvo posle 1345/6. do 1350. godine: Deizis, sv.Nikola, ktitor ivopisa-arhiep. ohridski Nikola. I zid: sv.Kliment i sv.Naum. S zid: monasi, Vaseljenski sabori,neki svetitelji pustinoitelji; Pokajanje Davidovo -David i Vitsaveja (delo Jovana Teorijana potpisao se na mau arhanela Galerija). Donja zona: Legenda o Prekrasnom Josifu, Hrist na prestolu, vladarske figure pretpostavlja se da su to Jelena i Konstantin. Severni deo Strani sud PARAKLIS SV.JOVANA PRETEE, ktitor despot Jovan Oliver: Vaznesenje, scene iz ciklusa sv.Jovana Pretee (Roenje, Usekovanje, smrt) i Cveti, Raspee, Silazak u Ad, ktitorska kompozicija, sv.Nikola, sv.Jovan,Arhijereji mlai sin J.Olivera, Damjan, despotica Marija (despot Oliver predaje povelju sv.Nikoli). 60-tih godina XIV veka u priprati je na pilastru, uz ulaz, naslikan Jovan Prosenik sevast.

NAPOMENA: ko bude uio iz ovoga neka zna da je Ohrid pun rupa i greeka!