PERDEL EREVEL YAPILARDA

ELVERSZ DEPREM DORULTULARI

UNFAVOURABLE SEISMIC DIRECTIONS
IN WALLED FRAMED STRUCTURES

Prof. Dr. Gnay zmen

ZET
ada dnya deprem ynetmeliklerinde, elverisiz deprem dorultularnn tayc elemanlara etkisini temsil
etmek amac ile ortogonal deprem yklemeleri iin Ortak Etki formlleri verilmitir. Bu almann amac,
perdeli ereveli yaplarda ortak etki formllerinin geerlilik dzeylerini saptamaktr. Bunun iin belirli sayda
Tipik Yap seilmi ve bu yaplara parametrik olarak deitirilen dorultularda deprem ykleri uygulanmtr.
Kolon ve kiriler iin donat oranlar saptanm ve deprem ynetmeliklerinde verilen formllerdeki hata oranlar
hesaplanmtr. Alternatif bir zm olarak, ortak etki formlleri yerine ok dorultulu deprem yklemelerinin
kullanlmas nerilmektedir. Farkl al uygulamalarda hata oranlar negatif (gvensiz) yndedir. Bu sakncay
gidermek zere donat oranlarnn arttrlmas nerilmi bulunmaktadr. eitli uygulamalardan elde edilen
sonular zetlenmi ve irdelenmitir.

Anahtar Szckler: Deprem Ynetmelikleri, Tasarm, Ortak Etki Formlleri, Parametrik Aratrma

ABSTRACT
In contemporary earthquake-regulations, Combined Effect formulae for the orthogonal earthquake loadings
are given for representing the effect of unfavourable earthquake directions on structural elements. The purpose
of this study is to determine the level of validity of combined effect formulae for walled framed structures. A
number of Typical Structures are chosen and subjected to earthquake loading in parametrically varied
directions. Maximum reinforcement ratios for columns and beams are calculated and error orders of code
formulae are determined. As an alternative solution to combined effect formulae, it is proposed to use multidirectional earthquake loadings. Error orders for varying angle applications are all in negative (unsafe) direction.
It is proposed to increase reinforcement ratios in order to resolve this drawback. The results obtained by these
applications are summarized and discussed.

Keywords: Earthquake Regulations, Design, Combined Effect Formulae, Parametric Investigation

NDEKLER
SahifeNo.
1. GR .

2. TPK YAPILAR .
2.1. Genel zellikler ve Varsaymlar ...

3
4

3. ELVERSZ DEPREM DORULTULARI VE DONATI ORANLARI ..

3.1. YAPI TP 1 ......................................................................................................
3.1.1. Kolonlar .................................................................................................
3.1.2. Kiriler...................................................................................................
3.2. YAPI TP 2 ......................................................................................................
3.2.1. Kolonlar .................................................................................................
3.2.2. Kiriler...................................................................................................
3.3. YAPI TP 3 ......................................................................................................
3.3.1. Kolonlar .................................................................................................
3.3.2. Kiriler..................................................................................................
3.4. YAPI TP 4 .....................................................................................................
3.4.1. Kolonlar ................................................................................................
3.4.2. Kiriler..................................................................................................
3.5 GENEL DEERLENDRME ....................................................................................

5
7
7
9
11
11
13
14
15
17
18
18
19
20

4. DBYBHY ORTAK ETK FORMLLERNN RDELENMES 21

4.1
4.2
4.3
4.4
4.5

YAPI TP 1 ..............
YAPI TP 2 ................................................................................................................
YAPI TP 3 .................................................................................................................
YAPI TP 4 .................................................................................................................
GENEL DEERLENDRME ...................................................................... ..............

21
23
25
27
29

5. TASARIMDA DAHA OK YKLEME KULLANILMASI .................................. ..............

5.1 YAPI TP 1 ..............
5.2 YAPI TP 2 ................................................................................................................
5.3 YAPI TP 3 .................................................................................................................
5.4 YAPI TP 4 ................................................................................................................
5.5 GENEL DEERLENDRME ...................................................................... ..............

29
30
32
34
36
38

SahifeNo.

6. 45 ARTIM N DZELTME ................................................................................ ..............

6.1 YAPI TP 1 ..............
6.2 YAPI TP 2 ................................................................................................................
6.3 YAPI TP 3 .................................................................................................................
6.4 YAPI TP 4 .................................................................................................................
6.5 GENEL DEERLENDRME ...................................................................... ..............

40
40
42
44
46
48

7. SONULAR ............................................................................................................. .............. 48

8. KAYNAKLAR ........................................................................................................................ 49

1. GR
Deprem etkisi altnda bulunan ok katl yaplarda her eleman iin kendine zg ayr bir elverisiz
deprem dorultusu vardr, [1], [2], [3], [4], [5]. Bu elverisiz dorultular elemann konumuna, elastik
ve geometrik zelliklerine ve dier elemanlar ile ilikilerine baldr. Hemen tm ada dnya
deprem ynetmeliklerinde deprem analizlerinin birbirine dik iki ayr eksen dorultusunda yaplmas
ngrlmektedir, [6]. Oysa tasarm byklnn maksimum deeri ortogonal eksenler iin elde
edilenlerden olduka farkl alarda ve daha yksek deerlerde oluabilmektedir, [3], [4]. zellikle iki
eksenli eilme etkisinde bulunan elemanlar (kolonlar) iin elverisiz tasarm dorultularnn
saptanmas hemen hemen imkanszdr. te bu nedenle ynetmeliklerde elverisiz dorultular yaklak
olarak temsil eden Ortak Etki formlleri verilmitir.
Bir ok ada dnya deprem ynetmeliinde olduu gibi, 1 Ocak 1998 tarihinde yrrle girmi
olan Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelikte (ABYYHY) de, Asal Eksenleri
Deprem Dorultularna Paralel Olmayan (NonOrtogonal) elemanlarn tasarm i kuvvetlerinin
hesab iin zel formller verilmi bulunmaktayd, [7]. Ancak bu formllerin uygulanmasnda
zellikle kolonlarn asal eksenleri iin elde edilen deerlerin karlkl etkilerinin nasl gz nne
alnaca aka belirtilmemiti. Elverisiz deprem dorultularn saptamak ve ABYYHYte verilen
formlleri irdelemek amac ile yaplan bir almada ynetmeliklerdeki belirsizlikler ortaya konmu ve
yeni baz formller nerilmitir, [2]. Mart 2007de yrrle giren yeni Deprem Blgelerinde
Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelikte (DBYBHY) ise Eleman Asal Eksen Dorultularndaki
Kuvvetler bal altnda ortogonal olan ve olmayan tm elemanlar iin yeni Ortak Etki formlleri
verilmi bulunmaktadr, [8]. Buna gre, tayc sisteme ayr ayr etki ettirilen x ve y dorultularndaki
depremlerin ortak etkisi altnda, tayc sistem elemanlarnn a ve b asal eksen dorultularndaki i
kuvvetler, en elverisiz sonucu verecek ekilde
B a = Bax 0.30Bay

veya

Ba = 0.30Bax B ay

B b = B bx 0.30B by

veya

B b = 0.30B bx B by

(1.1)

denklemleri ile elde edilecektir, ekil 1.1.

ekil 1.1: Deprem dorultular ve asal eksenler

Yaplarn deprem hesaplar srasnda, ek dmerkezlikler de gz nne alnarak, gerekli tm ykleme
birleimlerinin yaplmas ve tasarmda en elverisiz sonucu veren i kuvvetlerin kullanlmas
gerekmektedir. Bu amala x ve y dorultularnda %5 dmerkezlik ieren drt adet temel ykleme
yaplmas gerekmektedir. Yap tasarmlarnda kullanlacak olan G + Q E ve 0.9G E

yklemelerinde denklem (1.1) ile zetlenmi olan tm elverisiz yklemeleri gerekletirmek iin de
64 adet ykleme birleimi uygulamak gerekir, [3].
DBYBHY hkmlerine gre (1.1) denklemi ortogonal olan ve olmayan tm tayc sistem elemanlar
iin geerlidir. Bu da daha nce yaplan bir aratrmada elde edilmi nemli sonulardan birinin
ynetmelie doru olarak yanstlm olduunu gsterir niteliktedir, [2].
Daha nce yaplan bir aratrmada bir Saysal Deney yntemi kullanlarak ynetmeliklerde verilen
ortak etki formllerinin doruluk mertebelerinin saptanmasna allmtr, [5]. Bu amala 4 adet
Tipik Yap seilip deprem dorultular parametrik olarak deitirilmi ve sonular irdelenmitir. O
almada

Tm dey tayc elemanlar kolonlardr. Tayc perdeler ieren yap sistemleri gz nne
alnmamtr.
Ek dmerkezlik etkileri gz nne alnmamtr.

Sz konusu aratrmada elde edilen balca sonular aadaki gibi sralanabilir:

DBYBHYte ngrlen Ortak Etki formlleri pratik uygulamalar bakmndan yeterli

dorulukta sonular vermemektedir.
Drt temel deprem yklemesi yerine 22.5 veya 45lik artmlarla deien dorultularda
uygulanan deprem yklemeleri pratik uygulamalarda baar ile kullanlabilecek niteliktedir.
ok sayda deprem yklemesindeki hatalarn tm negatif (gvensiz) ynde olumaktadr. Bu
sakncay gidermek zere, 45lik artm uygulamasnda, donatlarn %5 arttrlmas
nerilmitir.

Bu almada, yukarda sralanm olan sonularn genelletirilmesi amacyla, perde ieren yap
sistemlerinde ek dmerkezlikler de gz nne alnarak yine bir Saysal Deney yntemi
kullanlmtr. Bu amala belirli sayda Tipik Yap seilip deprem dorultular parametrik olarak
deitirilecek ve sonular irdelenecektir. Doruluk mertebelerinin saptanmas iin lt olarak donat
oranlar alnmtr.

2. TPK YAPILAR
Parametrik aratrmann uygulanmas iin seilen, drt adet Tipik Yapnn ematik kalp planlar
ekil 2.1de gsterilmitir.

ekil 2.1: Tipik yaplarn ematik kalp planlar

Tm tipik yaplar hem kare hem de dikdrtgen kolonlar iermektedir. Bu yaplarn ematik kesitleri
ekil 2.2de gsterilmitir.

ekil 2.2: Tipik yaplarn ematik kesitleri

2.1 Genel zellikler ve Varsaymlar

almada depremden meydana gelen eilme momentlerinin karlkl etkisini dier faktrlerden
soyutlamak iin baz basitletirici varsaymlar yaplm bulunmaktadr. Parametrik aratrmalarda gz
nne alnan Tipik Yaplarn tm iin geerli olan en nemli zellikler ve varsaymlar aadaki gibi
sralanabilir:
1. Tm kolonlar iin kelere ve kenar ortalarna yerletirilmi 8 adet donat kullanld
varsaylmtr.
2. Tm rneklerde malzeme kalitesi olarak beton C25 ve elik BIII kullanlmtr.
3. Donat oranlarnn olabildiince yksek kmasn salamak amac ile deprem analizlerinde
edeer deprem ykleri kullanlmtr.
Tm tipik yap elemanlar nce DBYBHY esaslarna uygun olarak boyutlandrlmtr. Bu
boyutlandrmalarda kullanlan parametreler aadaki gibidir:
Deme l yk
Deme hareketli yk
Etkin yer ivmesi katsays
Karakteristik zemin periyodu
Bina nem katsays
Tayc sistem davran katsays

g = 3.80 kN/m2 (Tip 3 ve 4teki gen demelerde 5.30 kN/m2)

q = 3.50 kN/m2
A0 = 0.30
(2. derece deprem blgesi)
TB = 0.40
(Z2 tr yerel zemin snf)
I = 1 (Konut veya bro)
R=7
(Sneklik dzeyi karma)

Elverisiz deprem dorultularnn saptanmas iin yaplan parametrik almada kesit zorlarnn elde
edilmesi ve donat hesaplar iin SAP2000 yazlm kullanlmtr,[9]. Bu alma srasnda donat
deerlerinin olabildiince yksek kmas ve minimum donatl eleman saysnn azaltlmas amac ile,
etkin yer ivmesi katsaylar arttrlmtr. Tipik rnekler iin kullanlan arttrlm katsaylar Tablo
2.1de gsterilmitir.

Tablo 2.1: Arttrlm etkin yer ivmesi katsaylar

Tip
1
2
3
4

A0
0.50
0.60
0.70
0.80

3. ELVERSZ DEPREM DORULTULARI VE DONATI ORANLARI

Yukarda belirtildii gibi, tm Tipik Yaplar iin deprem dorultusu parametrik olarak deitirilmi ve
tm elemanlar iin maksimum donat oranlar saptanmtr, ekil 3.1.

ekil 3.1: Parametrik aratrma iin ykleme

Parametrik aratrma srasnda deprem dorultusunu belirleyen as artmlar ile 0 ile 360
derece arasnda deitirilerek analiz ve boyutlandrma ilemleri yaplmtr. Kesin sonular saptamak
amac ile artm, sras ile, 1 ve 5 alnarak iki ayr sonu elde edilmi ve irdeleme yaplmtr.
Yapya etkitilen deprem ykleri
[P]T = [P1, P2,

Pi,

PN]

(3.1)

olarak ifade edilebilir. Burada Pi ve N, sras ile, i. kattaki yk bileenini ve kat saysn
gstermektedir. Parametrik aratrma iin nce, DBYBHY esaslarna gre hesaplanan [P]x ve [P]y
yklemeleri yaplm, daha sonra ykleme birleimlerinde
[P] = [P]x cos + [P]y sin

(3.2)

forml uygulanmtr. Ek dmerkezliklerin de gz nne alnmas iin [P]x ve [P]y yklemelerinde,

sras ile,

[M]z = ey [P]x cos

[M]z = ex [P]y sin

(3.3a)
(3.3b)

burulma momentleri kullanlm bulunmaktadr, ekil 3.2.

ekil 3.2: Ek dmerkezlikler ve burulma momentleri

ekil 2.1de grld gibi, Tip 1 ve Tip 2de iki simetri ekseni, Tip 3 ve Tip 4te de merkezi simetri
zellii bulunmaktadr. Bu yzden parametrik aratrmalarda, sadece yaplarn sol st blmlerindeki
tipik kolon ve kiriler gz nne alnm ve ekil 3.2de gsterilen tek yndeki dmerkezlikler
kullanlm bulunmaktadr.
Belirtmek gerekir ki, rnein = 1 iin 720 adet ykleme birleimi uygulamak gerekmektedir. Bu
birleimler Excel ortamnda retilmi ve SAP2000 ile Excel arasndaki etkileim zellikleri
kullanlarak SAP2000 ortamna aktarlmtr, [10].
Aada seilen tipik yaplar sra ile ele alnarak parametrik aratrma ilemlerinin nasl yapld
gsterilecek ve sonular irdelenecektir.

3.1 YAPI TP 1
lk olarak ele alnan 16 katl Tip 1e ait kalp plan ekil 3.3te gsterilmitir.

K2

25/50

K5

25/50

K5

25/50

K1

25/50

3.50

25/50
K9

25/50

25/50

25/50
K7

K3

25/50

25/50

K2

25/50

25/50

K1

25/50

25/50

K7

K9
K8

K10

4
K4

25/50

25/50

5.00

25/50

5.00

25/50

3
K2

5.00

25/50

5.00

K7

3
K3

K9

2
K2

K11

1
K1

K11

K9

K7

3.50

25/50

25/50

25/50

25/50

K6

25/50

25/50

25/50

25/50

25/50

K10

K8

4
K5

25/50

K4

3.50

25/50

K6

25/50

25/50

K4

1.75

K11

K5

25/50

25/50

25/50

K4

1.75

K11

1.75
4

2
K1

25/50

5.00

ekil 3.3: Yap Tip 1 kalp plan

ekilde grld gibi tm kiri kesitleri 2550 cm2 olarak seilmi bulunmaktadr. Deme ve perde
kalnlklar, sras ile, 12 cm ve 25 cmdir. ekil 3.3 zerinde tipik kolon ve kiri No.lar da gsterilmi
bulunmaktadr. Tipik kolonlara ait eitli katlardaki kesitler Tablo 3.1de gsterildii gibidir.
Tablo 3.1: Tipik kolon kesitleri
Kat No.
16~13
12~11
10~9
8~7
6~5
4~3
2~1

1
2540
2540
2540
2540
2540
2540
2540

Kolon No.
2, 3
2540
2540
2540
2540
2550
2560
2570

4
3030
3535
4040
4545
5050
5555
5555

Aada kolonlar ve kiriler ayr ayr ele alnarak parametrik aratrmann sonular sunulacaktr.
Yapnn st katlarndaki elemanlarn donatlar ounlukla minimum deerlerde olduklar iin, sadece
alttan 3 kat ile ilgili sonular verilmi bulunmaktadr.

3.1.1 Kolonlar
Daha nceki almalarda belirtildii gibi, ok katl yaplarda her eleman iin kendine zg ayr bir
elverisiz deprem dorultusu vardr, [3], [4], [5]. rnek olarak 1. ve 2. kattaki 1 No.lu kolonlarda
deprem dorultusuna gre donat oranlarnn deiimi ekil 3.4te gsterilmitir.

ekil 3.4: 1. ve 2. katlarda 1 No.lu kolonlar iin donat oran deiimi

Grld gibi, 1 No.lu kolonlar iin maksimum donat oranlar 1. ve 2. katlarda, sras ile, =85 ve
=275 iin elde edilmektedir. 1. ve 2. katlardaki tm tipik kolonlar iin elverisiz deprem dorultular
ekil 3.5te grafik olarak gsterilmitir.

ekil 3.5: 1. ve 2. kat kolonlar iin elverisiz deprem dorultular

Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kolonlar iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen donat oranlar Tablo 3.2de grlmektedir.

Tablo 3.2: Kolonlarda elverisiz deprem dorultular ve donat oranlar

=1
Kat
No.

=5

Kolon
No.

p
Derece

As
cm2

As
cm2

Fark
%

1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4

85
95
0
0
275
274
0
0
274
274
0
0

27.54
19.84
17.50
30.25
28.97
20.96
17.50
30.25
29.11
20.16
15.00
30.25

2.75
1.13
1.00
1.00
2.90
1.20
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

27.54
19.84
17.50
30.25
28.97
20.95
17.50
30.25
29.10
20.16
15.00
30.25

2.75
1.13
1.00
1.00
2.90
1.20
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

-0.05
-0.03
-0.15
-0.02

Min
AOF

Grld gibi, tablo 2 blmden olumakta ve bunlar, sras ile, =1 ve 5 artmlar iin elde
edilmi olan sonular iermektedir. =1 artma kar gelen blmde p bal altnda sralanm
olan deerler, parametrik aratrma sonunda elde edilen en elverisiz deprem dorultularna ait olan
alar gstermektedir. Bu alarn eitli yap elemanlar iin birbirlerinden ok farkl bamsz
deerler aldklar gzlenmektedir. eitli kolonlarda As ve balklar altndaki deerler de, sras ile,
elverisiz doultulara kar gelen donatlar ile donat oranlardr. Fark bal altndaki deerler ise,
=5 iin bulunan donat oranlarnn =1 artm iin elde edilenlerden yzde olarak farklarn
gstermektedir. Beklendii gibi, =5 iin bulunan tm farklar negatif (gvensiz) yndedir. Bu
farklardan minimum (mutlak deerce en byk) olanlar ile arlkl ortalama fark (AOF) tablonun son
iki satrnda gsterilmitir. Bu yap iin minimum fark deeri (-0.15) tabloda gsterilmemi olan 9.
kattaki 4 No.lu tipik kolonda olumaktadr.
eitli artm deerleri iin elde edilmi olan donat oranlar ile fark yzdelerinin irdelenmesi ayr bir
blmde toplu olarak yaplacaktr.

3.1.2 Kiriler
Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kiriler iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen st donat oranlar Tablo 3.3te grlmektedir.

Tablo 3.3: Kirilerde elverisiz deprem dorultular ve st donat oranlar

Kat
No.

Kiri
No.
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
K11
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
K11
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
K11

=1
p
Derece
0
199
213
15
180
181
266
88
90
80
115
15
4
195
17
2
181
265
88
90
82
115
18
5
227
19
2
181
265
88
270
82
114

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.40
13.76
21.32
7.13
7.43
7.78
5.01
7.01
4.83
5.31
4.44
12.29
17.00
22.87
10.12
10.98
10.50
7.15
9.10
4.78
5.65
4.44
12.88
18.66
22.60
12.02
13.49
11.86
8.73
9.92

%
0.36
0.36
0.36
0.83
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.56
0.39
0.42
0.36
0.98
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.73
0.38
0.45
0.36
1.03
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.70
0.79

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.40
13.76
21.32
7.13
7.42
7.78
5.01
7.01
4.83
5.31
4.44
12.28
17.00
22.87
10.12
10.97
10.50
7.14
9.10
4.78
5.65
4.44
12.88
18.65
22.59
12.02
13.48
11.86
8.72
9.92

Min
AOF

=5

%
0.36
0.36
0.36
0.83
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.56
0.39
0.42
0.36
0.98
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.73
0.38
0.45
0.36
1.03
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.70
0.79

Fark
%
-0.13
-0.09
-0.14
-0.05
-0.04
-0.07
-0.11
-0.14
-0.03

Kiriler iin de tablo 2 blmde dzenlenmi bulunmaktadr. As bal altndaki deerler iki
mesnetteki st donatlardan daha byk olanlardr. Kiriler iin elde edilmi olan tm farklar da
negatif (gvensiz) yndedir. Minimum ve AOF deerleri tablonun son iki satrnda gsterilmitir.
Fark yzdelerinin irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak yaplacaktr.

10

3.2 YAPI TP 2
12 katl olan Yap Tip 2ye ait kalp plan da ekil 3.1de gsterildii gibidir. Bu yapda da tm kiri
kesitleri 2550 cm2, deme ve perde kalnlklar da, sras ile, 12 cm ve 25 cm olarak seilmitir.
Tipik kolonlara ait eitli katlardaki kesitler Tablo 3.4te gsterildii gibidir.
Tablo 3.4: Tipik kolon kesitleri
Kat No.
12~9
8~7
6~5
4~3
2~1

1
2540
2540
2540
2540
2540

Kolon No.
2, 3
2540
2540
2540
2540
2550

4
3030
3535
4040
4545
5050

Aada kolonlar ve kiriler ayr ayr ele alnarak parametrik aratrmann sonular sunulacaktr. Bu
rnek iin de, sadece yapnn alt 3 kat ile ilgili sonular verilmi bulunmaktadr.

3.2.1 Kolonlar
1. ve 2. katlardaki tm tipik kolonlar iin elverisiz deprem dorultular ekil 3.6da grafik olarak
gsterilmitir.

ekil 3.6: 1. ve 2. kat kolonlar iin elverisiz deprem dorultular

Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kolonlar iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen donat oranlar Tablo 3.5te grlmektedir.

11

Tablo 3.5: Kolonlarda elverisiz deprem dorultular ve donat oranlar

=1
Kat
No.

=5

Kolon
No.

p
Derece

As
cm2

As
cm2

Fark
%

1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4

275
90
0
0
273
273
297
0
272
273
298
0

26.63
12.50
12.50
25.00
30.79
17.71
16.62
25.00
31.02
15.71
15.37
20.25

2.66
1.00
1.00
1.00
3.08
1.42
1.33
1.00
3.10
1.57
1.54
1.00

26.63
12.50
12.50
25.00
30.77
17.69
16.60
25.00
30.97
15.70
15.36
20.25

2.66
1.00
1.00
1.00
3.08
1.42
1.33
1.00
3.10
1.57
1.54
1.00

-0.06
-0.11
-0.12
-0.16
-0.06
-0.07
-0.16
-0.03

Min
AOF

12

3.2.2 Kiriler
Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kiriler iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen st donat oranlar Tablo 3.6da grlmektedir.
Tablo 3.6: Kirilerde elverisiz deprem dorultular ve st donat oranlar

Kat
No.

Kiri
No.
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
K11
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
K11
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
K11

=1
p
Derece
209
219
202
17
1
181
266
88
270
82
302
189
3
223
20
1
181
266
88
270
83
301
191
3
215
199
1
181
265
88
271
84
302

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.87
15.50
24.63
8.82
8.07
7.57
6.19
6.90
4.96
5.10
4.44
12.40
19.04
26.86
12.82
10.92
9.69
9.01
9.21
5.42
5.39
4.44
13.29
20.32
26.81
15.35
12.21
10.03
11.29
10.29

%
0.36
0.36
0.36
0.87
1.24
1.97
0.71
0.65
0.61
0.50
0.55
0.40
0.41
0.36
0.99
1.52
2.15
1.03
0.87
0.78
0.72
0.74
0.43
0.43
0.36
1.06
1.63
2.14
1.23
0.98
0.80
0.90
0.82

Min
AOF

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.86
15.50
24.63
8.82
8.07
7.57
6.19
6.89
4.96
5.10
4.44
12.40
19.04
26.85
12.82
10.91
9.69
9.00
9.21
5.42
5.39
4.44
13.29
20.32
26.81
15.35
12.20
10.03
11.28
10.29

=5

%
0.36
0.36
0.36
0.87
1.24
1.97
0.71
0.65
0.61
0.50
0.55
0.40
0.41
0.36
0.99
1.52
2.15
1.03
0.87
0.78
0.72
0.74
0.43
0.43
0.36
1.06
1.63
2.14
1.23
0.98
0.80
0.90
0.82

Fark
%
-0.09
-0.14
-0.04
-0.09
-0.11
-0.08
-0.09
-0.14
-0.02

Kolon ve kiriler iin fark yzdelerinin irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak yaplacaktr.

13

3.3 YAPI TP 3
16 katl Yap Tip 3e ait kalp plan ekil 3.7de gsterilmitir.

K5

25
/50

25
/50

K2
/50
25

5. 0

K3

K7

1. 5
0

25
/50 3

K1
/50
25

/50
25

K6

1. 5
0

K2

25
/50

5. 0

5. 0

3.5
0

25
/50

/50
25

K5

K1

25
/50

25
/50

K5

K7

25
/50

3. 5
0

K6

K6

K2

/50
25

5
25/50

K7

25/50

K1

4. 0

K2

0
4. 0

25/50

25/50

K6

1
K5

25/50

K1

K3

K1

4.00

25/50

25/50

K6

25/50

K2

K4

K2

4.00

25/50

25/50

K7

25/50

25
/50 3

K7

/50
25

4. 0
0

/50
25
/ 50
25

4. 0

2
25
/50

K4

K7

K1

K3

/50
25

5.0

25
/50 5

K5

/50
25

K6

K4

/ 50
25

/50
25

25
/50 4

K5

5.00

25/50

5.00

ekil 3.7: Yap Tip 3 kalp plan

Tm katlarda ayn olan kat arlk merkezi ekilde G ile gsterilmitir. ekilde grld gibi tm
kiri kesitleri 2550 cm2 olarak seilmi bulunmaktadr. Dikdrtgen ve gen biimindeki
demelerin kalnlklar, sras ile, 12 ve 18 cm, perde kalnlklar da 25 cmdir. ekil 3.4 zerinde
tipik kolon ve kiri No.lar da gsterilmi bulunmaktadr. Tipik kolonlara ait eitli katlardaki kesitler
Tablo 3.7de gsterildii gibidir.

14

Tablo 3.7: Tipik kolon kesitleri

Kat No.
16~13
12~11
10~9
8~7
6~5
4~3
2~1

1
2540
2540
2540
2540
2540
2550
2550

Kolon No.
2
3, 4
2540
3030
2540
3535
2540
4545
2550
5050
2555
5555
2565
6060
3065
6565

5
2540
2550
3070
3085
3585
35100
40100

Aada kolonlar ve kiriler ayr ayr ele alnarak parametrik aratrmann sonular sunulacaktr.
Yapnn st katlarndaki elemanlarn donatlar ounlukla minimum deerlerde olduklar iin, sadece
alttan 3 kat ile ilgili sonular verilmi bulunmaktadr.

3.3.1 Kolonlar
Donat oranlarnn deprem dorultularna gre deiimini gstermek zere 7. ve 8. kattaki 1 No.lu
kolonlar rnek olarak seilmitir.Bu kolonlarda asna gre donat oranlarnn deiimi ekil
3.8de gsterilmitir.

ekil 3.8: 7. ve 8. katlarda 1 No.lu kolonlar iin donat oran deiimi

Grld gibi, 1 No.lu kolonlar iin maksimum donat oranlar 7. ve 8. katlarda, sras ile, =246 ve
=231 iin elde edilmektedir. 7. ve 8. katlardaki tm tipik kolonlar iin elverisiz deprem dorultular
ekil 3.9da grafik olarak gsterilmitir.

15

ekil 3.8: 7. ve 8. kat kolonlar iin elverisiz deprem dorultular

Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kolonlar iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen donat oranlar Tablo 3.8de grlmektedir.
Tablo 3.8: Kolonlarda elverisiz deprem dorultular ve donat oranlar
=1
Kat
No.

=5

Kolon
No.

p
Derece

As
cm2

As
cm2

Fark
%

1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

252
250
0
0
0
250
250
0
0
0
250
250
0
0
0

42.93
29.30
42.25
42.25
40.00
46.77
27.10
42.25
42.25
40.00
44.68
24.59
36.00
36.00
35.00

3.43
1.50
1.00
1.00
1.00
3.74
1.39
1.00
1.00
1.00
3.57
1.51
1.00
1.00
1.00

42.89
29.30
42.25
42.25
40.00
46.77
27.10
42.25
42.25
40.00
44.68
24.59
36.00
36.00
35.00

3.43
1.50
1.00
1.00
1.00
3.74
1.39
1.00
1.00
1.00
3.57
1.51
1.00
1.00
1.00

-0.09
-0.19
-0.02

Min
AOF

Merkezi simetrik olan yapnn sadece sol st kesindeki tipik kolonlara ait sonular verilmi
bulunmaktadr. Kolonlarn byk ounluu iin =1 ve =5 iin ayn sonularn elde edildii
grlmektedir. Bu yap iin minimum fark deeri (-0.19) tabloda gsterilmemi olan 8. kattaki 3 No.lu
tipik kolonda olumaktadr.

16

3.3.2 Kiriler
Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kiriler iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen st donat oranlar Tablo 3.9da grlmektedir.
Tablo 3.9: Kirilerde elverisiz deprem dorultular ve st donat oranlar

Kat
No.

Kiri
No.
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7

=1
p
Derece
162
338
330
330
238
238
54
164
340
150
150
237
237
53
166
342
150
150
237
237
51

As
cm2
4.55
10.87
14.52
17.81
14.67
16.85
14.71
6.80
14.35
19.35
21.78
19.37
20.26
19.29
7.87
16.37
22.04
24.03
21.37
22.00
20.97

%
0.36
0.87
1.16
1.42
1.17
1.35
1.18
0.54
1.15
1.55
1.74
1.55
1.62
1.54
0.63
1.31
1.76
1.92
1.71
1.76
1.68

Min
AOF

As
cm2
4.54
10.86
14.52
17.81
14.65
16.84
14.71
6.80
14.35
19.35
21.78
19.36
20.25
19.28
7.87
16.36
22.04
24.03
21.36
21.99
20.97

=5

%
0.36
0.87
1.16
1.42
1.17
1.35
1.18
0.54
1.15
1.55
1.74
1.55
1.62
1.54
0.63
1.31
1.76
1.92
1.71
1.76
1.68

Fark
%
-0.22
-0.09
-0.14
-0.06
-0.05
-0.05
-0.05
-0.06
-0.05
-0.05
-0.22
-0.02

Merkezi simetri dolaysiyle kiriler iin de yapnn sadece sol st blgesindeki tipik kirilere ait
sonular verilmi bulunmaktadr. Kolon ve kiriler iin fark yzdelerinin irdelenmesi ayr bir blmde
toplu olarak yaplacaktr.

17

3.4 YAPI TP 4
12 katl olan Yap Tip 4e ait kalp plan da ekil 3.7de gsterildii gibidir. Bu yapda da tm kiri
kesitleri 2550 cm2, deme ve perde kalnlklar da, sras ile, 12 (18) cm ve 25 cm olarak seilmitir.
Tipik kolonlara ait eitli katlardaki kesitler Tablo 3.10da gsterildii gibidir.
Tablo 3.10: Tipik kolon kesitleri
Kat No.
12~9
8~7
6~5
4~3
2~1

1
2540
2540
2540
2540
2540

Kolon No.
2
3, 4
2540
2540
2540
2550
2555

3030
3535
4545
5050
5555

5
2540
2550
3070
3085
3585

Aada kolonlar ve kiriler ayr ayr ele alnarak parametrik aratrmann sonular sunulacaktr. Bu
rnek iin de, sadece yapnn alt 3 kat ile ilgili sonular verilmi bulunmaktadr.

3.4.1 Kolonlar
Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kolonlar iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen donat oranlar Tablo 3.11de grlmektedir.
Tablo 3.11: Kolonlarda elverisiz deprem dorultular ve donat oranlar

Kat
No.

Kolon
No.
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

=1
p
Derece
62
70
0
0
0
248
246
0
0
0
247
204
0
0
0

As
cm2
40.80
18.75
30.25
30.25
29.75
46.89
23.95
30.25
30.25
29.75
45.04
25.07
25.00
25.00
25.50

%
4.08
1.36
1.00
1.00
1.00
4.69
1.74
1.00
1.00
1.00
4.50
2.01
1.00
1.00
1.00

Min
AOF

18

As
cm2
40.59
18.75
30.25
30.25
29.75
46.84
23.95
30.25
30.25
29.75
45.00
25.06
25.00
25.00
25.50

=5

%
4.06
1.36
1.00
1.00
1.00
4.68
1.74
1.00
1.00
1.00
4.50
2.00
1.00
1.00
1.00

Fark
%
-0.51
-0.11
-0.09
-0.04
-0.51
-0.05

Merkezi simetrik olan bu yapnn da sadece sol st kesindeki tipik kolonlara ait sonular verilmi
bulunmaktadr. Kolonlarn byk ounluu iin =1 ve =5 iin ayn sonularn elde edildii
grlmektedir.

3.4.2 Kiriler
Parametrik aratrma sonunda alt 3 kattaki tipik kiriler iin elde edilmi olan elverisiz deprem
dorultular ile bunlara kar gelen st donat oranlar Tablo 3.12de grlmektedir.
Tablo 3.12: Kirilerde elverisiz deprem dorultular ve st donat oranlar

Kat
No.

Kiri
No.
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7
K1
K2
K3
K4
K5
K6
K7

=1
p
Derece
162
338
150
330
237
238
54
164
340
150
330
237
238
53
166
341
150
330
236
237
52

As
cm2
4.54
11.05
17.10
19.68
17.15
17.64
14.95
6.99
15.02
22.34
24.18
21.78
20.98
19.45
8.17
17.17
25.22
26.47
23.81
22.15
20.53

%
0.36
0.88
1.37
1.57
1.37
1.41
1.20
0.56
1.20
1.79
1.93
1.74
1.68
1.56
0.65
1.37
2.02
2.12
1.90
1.77
1.64

Min
AOF

As
cm2
4.54
11.04
17.10
19.68
17.14
17.63
14.95
6.99
15.02
22.34
24.18
21.77
20.97
19.44
8.17
17.17
25.22
26.47
23.81
22.14
20.52

=5

%
0.36
0.88
1.37
1.57
1.37
1.41
1.20
0.56
1.20
1.79
1.93
1.74
1.68
1.56
0.65
1.37
2.02
2.12
1.90
1.77
1.64

Fark
%
-0.09
-0.06
-0.06
-0.05
-0.05
-0.05
-0.05
-0.05
-0.09
-0.02

Merkezi simetri dolaysiyle kiriler iin de yapnn sadece sol st blgesindeki tipik kirilere ait
sonular verilmi bulunmaktadr. Kolon ve kiriler iin fark yzdelerinin irdelenmesi ayr bir blmde
toplu olarak yaplacaktr.

19

3.4 GENEL DEERLENDRME

Yukardaki blmlerde, tipik yaplar sra ile ele alnm ve deprem dorultusunu belirleyen as
artmlar ile 0 ile 360 derece arasnda deitirilerek analiz ve boyutlandrma ilemleri yaplmtr.
Kesin sonular saptamak amac ile artm, sras ile, 1ve 5 alnarak her yap iin 2 sonu takm
elde edilmi bulunmaktadr. Sonular yukarda tablolar halinde sunulmutur. Bu tablolarda =5 iin
bulunan donat oranlarnn =1 artm iin elde edilenlerden yzde olarak farklar, minimum fark
yzdeleri ve arlkl ortalama farklar (AOF) da gsterilmitir. eitli yap tipleri iin bulunmu olan
minimum fark yzdeleri Tablo 3.13te zetlenmitir.
Tablo 3.13: Fark yzdeleri
Yap Tipi
1
2
3
4

Kolonlarda
Min
AOF
-0.15
-0.02
-0.16
-0.03
-0.19
-0.02
-0.51
-0.05

Kirilerde
Min
AOF
-0.14
-0.03
-0.14
-0.02
-0.22
-0.02
-0.09
-0.02

Tabloda grld gibi, minimum (mutlak deerce en byk) fark yzdeleri binde, AOF yzdeleri ise
onbinde mertebesindedir. Sonu olarak =1 iin elde edilen sonularn kesin olarak kabul
edilebilecekleri ve bundan sonraki incelemelerde bylece kullanlabilecekleri anlalmaktadr.

20

4. DBYBHY ORTAK ETK FORMLLERNN RDELENMES

Bu blmde, seilen tipik yaplar sra ile ele alnarak DBYBHYteki ortak etki formlleri uygulanacak
ve sonular irdelenecektir.

4.1 YAPI TP 1
Yap Tip 1e ait ilk 3 kattaki kesin kolon donatlar ile DBYBHYteki ortak etki formllerine gre elde
edilenler, hata oranlar ile birlikte, Tablo 4.1de gsterilmitir.
Tablo 4.1: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.
1

=1 (Kesin)
As
Kolon
No.
cm2
1
27.54
2
19.84
3
17.50
4
30.25
1
28.97
2
20.96
3
17.50
4
30.25
1
29.11
2
20.16
3
15.00
4
30.25

%
2.75
1.13
1.00
1.00
2.90
1.20
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

Max
Min
AOH

As
cm2
27.27
20.68
17.50
30.25
29.47
21.72
17.50
30.25
29.52
20.80
16.71
30.25

DBYBHY

%
2.73
1.18
1.00
1.00
2.95
1.24
1.00
1.00
2.95
1.39
1.11
1.00

Hata
%
-0.98
4.23
1.73
3.63
1.41
3.17
11.40
11.75
-14.65
3.19

Grld gibi, tablo 2 blmden olumakta ve bunlar, sras ile, =1 artm ile DBYBHYteki ortak
etki formllerine gre elde edilen sonular iermektedir. Yukarda belirtildii gibi, =1 artm iin
bulunmu olan sonular kesin olarak kabul edilmektedir. Tablonun son kolonunda, DBYBHY
formllerine gre elde edilmi olan donat oranlarnn hata yzdeleri gsterilmitir. Tablonun alt 3
satrnda, sras ile, maksimum, minimum ve arlkl ortalama hatalar grlmektedir. Tabloda
gsterilmemi olan maksimum ve minimum hata deerleri, sras ile 4. kattaki 3 No.lu ve 12. kattaki 1
No.lu tipik kolonlarda olumaktadr.
lk 3 kattaki kesin kiri donatlar ile DBYBHY formllerine gre elde edilenler, hata oranlar ile
birlikte, Tablo 4.2de gsterilmitir.

21

Tablo 4.2: Kirilerde maksimum donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.44
K2
4.44
K3
4.44
K4
10.40
K5
13.76
K6
21.32
K7
7.13
K8
7.43
K9
7.78
K10
5.01
K11
7.01
K1
4.83
K2
5.31
K3
4.44
K4
12.29
K5
17.00
K6
22.87
K7
10.12
K8
10.98
K9
10.50
K10
7.15
K11
9.10
K1
4.78
K2
5.65
K3
4.44
K4
12.88
K5
18.66
K6
22.60
K7
12.02
K8
13.49
K9
11.86
K10
8.73
K11
9.92

%
0.36
0.36
0.36
0.83
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.56
0.39
0.42
0.36
0.98
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.73
0.38
0.45
0.36
1.03
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.70
0.79

Max
Min
AOH

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.77
13.78
21.39
6.97
7.50
7.79
5.16
7.24
4.98
5.38
4.44
12.80
17.14
22.97
9.84
11.09
10.50
7.36
9.42
4.93
5.74
4.44
13.43
18.78
22.72
11.64
13.65
11.88
8.99
10.33

DBYBHY

%
0.36
0.36
0.36
0.86
1.10
1.71
0.56
0.60
0.62
0.41
0.58
0.40
0.43
0.36
1.02
1.37
1.84
0.79
0.89
0.84
0.59
0.75
0.39
0.46
0.36
1.07
1.50
1.82
0.93
1.09
0.95
0.72
0.83

Hata
%
3.56
0.15
0.33
-2.24
0.94
0.13
2.99
3.28
3.11
1.32
4.15
0.82
0.44
-2.77
1.00
2.94
3.52
3.14
1.59
4.27
0.64
0.53
-3.16
1.19
0.17
2.98
4.13
4.27
-5.62
1.88

Tabloda gsterilmemi olan minimum hata deeri, 16. kattaki K11 No.lu tipik kirite olumaktadr.
Kolon ve kiriler iin donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak
yaplacaktr.

22

4.2 YAPI TP 2
Yap Tip 2ye ait ilk 3 kattaki kesin kolon donatlar ile DBYBHYteki ortak etki formllerine gre
elde edilenler, hata oranlar ile birlikte, Tablo 4.3te gsterilmitir.
Tablo 4.3: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.
1

=1 (Kesin)
Kolon
As
No.
cm2
1
26.63
2
12.50
3
12.50
4
25.00
1
30.79
2
17.71
3
16.62
4
25.00
1
31.02
2
15.71
3
15.37
4
20.25

%
2.66
1.00
1.00
1.00
3.08
1.42
1.33
1.00
3.10
1.57
1.54
1.00

Max
Min
AOH

As
cm2
27.27
13.07
12.50
25.00
31.60
18.10
17.75
25.00
31.60
16.06
16.15
20.25

DBYBHY

%
2.73
1.05
1.00
1.00
3.16
1.45
1.42
1.00
3.16
1.61
1.62
1.00

Hata
%
2.40
4.56
2.63
2.20
6.80
1.87
2.23
5.07
9.86
-13.09
3.46

Tabloda gsterilmemi olan maksimum ve minimum hata deerleri, sras ile 4. kattaki 4 No.lu ve 11.
kattaki 1 No.lu kolonlarda olumaktadr.

23

lk 3 kattaki kesin kiri donatlar ile DBYBHY formllerine gre elde edilenler, hata oranlar ile
birlikte, Tablo 4.4te gsterilmitir.
Tablo 4.4: Kirilerde maksimum donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.44
K2
4.44
K3
4.44
K4
10.87
K5
15.50
K6
24.63
K7
8.82
K8
8.07
K9
7.57
K10
6.19
K11
6.90
K1
4.96
K2
5.10
K3
4.44
K4
12.40
K5
19.04
K6
26.86
K7
12.82
K8
10.92
K9
9.69
K10
9.01
K11
9.21
K1
5.42
K2
5.39
K3
4.44
K4
13.29
K5
20.32
K6
26.81
K7
15.35
K8
12.21
K9
10.03
K10
11.29
K11
10.29

%
0.36
0.36
0.36
0.87
1.24
1.97
0.71
0.65
0.61
0.50
0.55
0.40
0.41
0.36
0.99
1.52
2.15
1.03
0.87
0.78
0.72
0.74
0.43
0.43
0.36
1.06
1.63
2.14
1.23
0.98
0.80
0.90
0.82

Max
Min
AOH

As
cm2
4.44
4.44
4.44
11.27
15.55
24.71
8.63
8.15
7.57
6.36
6.94
5.11
5.14
4.44
12.90
19.09
26.97
12.49
11.03
9.71
9.26
9.29
5.59
5.45
4.44
13.81
20.39
26.95
14.89
12.35
10.07
11.59
10.36

DBYBHY

%
0.36
0.36
0.36
0.90
1.24
1.98
0.69
0.65
0.61
0.51
0.56
0.41
0.41
0.36
1.03
1.53
2.16
1.00
0.88
0.78
0.74
0.74
0.45
0.44
0.36
1.10
1.63
2.16
1.19
0.99
0.81
0.93
0.83

Hata
%
3.68
0.32
0.32
-2.15
0.99
2.75
0.58
3.02
0.78
4.03
0.26
0.41
-2.57
1.01
0.21
2.77
0.87
3.14
1.11
3.91
0.34
0.52
-3.00
1.15
0.40
2.66
0.68
4.03
-4.76
1.64

Tabloda gsterilmemi olan minimum hata deeri, 11. kattaki K7 No.lu tipik kirite olumaktadr.
Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak yaplacaktr.

24

4.3 YAPI TP 3
Yap Tip 3e ait ilk 3 kattaki kesin kolon donatlar ile DBYBHYteki ortak etki formllerine gre elde
edilenler, hata oranlar ile birlikte, Tablo 4.5te gsterilmitir.
Tablo 4.5: Kolonlarda maksimum donat oranlar
=1 (Kesin)
Kat
No.

DBYBHY

Kolon
No.

As
cm2

As
cm2

Fark
%

1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

42.93
29.30
42.25
42.25
40.00
46.77
27.10
42.25
42.25
40.00
44.68
24.59
36.00
36.00
35.00

3.43
1.50
1.00
1.00
1.00
3.74
1.39
1.00
1.00
1.00
3.57
1.51
1.00
1.00
1.00

35.61
21.07
42.25
42.25
40.00
36.95
27.73
42.25
42.25
40.00
35.64
23.76
36.00
36.00
35.00

2.85
1.08
1.00
1.00
1.00
2.96
1.42
1.00
1.00
1.00
2.85
1.46
1.00
1.00
1.00

-17.05
-28.09
-21.00
2.32
-20.23
-3.38
12.80
-28.09
5.59

Max
Min
AOF

Tabloda gsterilmemi olan maksimum hata deeri, 8. kattaki 3 No.lu tipik kolonda olumaktadr.

25

lk 3 kattaki kesin kiri donatlar ile DBYBHY formllerine gre elde edilenler, hata oranlar ile
birlikte, Tablo 4.6da gsterilmitir.
Tablo 4.6: Kirilerde maksimum donat oranlar
=1 (Kesin)
Kiri
As

No.
cm2
%
K1
4.55
0.36
K2
10.87
0.87
K3
14.52
1.16
K4
17.81
1.42
K5
14.67
1.17
K6
16.85
1.35
K7
14.71
1.18
K1
6.80
0.54
K2
14.35
1.15
K3
19.35
1.55
K4
21.78
1.74
K5
19.37
1.55
K6
20.26
1.62
K7
19.29
1.54
K1
7.87
0.63
K2
16.37
1.31
K3
22.04
1.76
K4
24.03
1.92
K5
21.37
1.71
K6
22.00
1.76
K7
20.97
1.68
Max
Min
AOH

As
cm2
4.73
11.31
14.78
18.05
12.38
15.46
14.54
7.09
15.03
19.59
22.06
17.52
19.45
19.02
8.20
17.21
22.32
24.34
19.10
21.04
20.51

DBYBHY

%
0.38
0.90
1.18
1.44
0.99
1.24
1.16
0.57
1.20
1.57
1.76
1.40
1.56
1.52
0.66
1.38
1.79
1.95
1.53
1.68
1.64

Hata
%
3.96
4.05
1.79
1.35
-15.61
-8.25
-1.16
4.26
4.74
1.24
1.29
-9.55
-4.00
-1.40
4.19
5.13
1.27
1.29
-10.62
-4.36
-2.19
5.13
-16.31
4.45

Tabloda gsterilmemi olan minimum hata deeri, 4. kattaki K5 No.lu tipik kirite olumaktadr.
Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak yaplacaktr.

26

4.4 YAPI TP 4
Yap Tip 4e ait ilk 3 kattaki kesin kolon donatlar ile ortak etki formllerine gre elde edilenler, hata
oranlar ile birlikte, Tablo 4.7de gsterilmitir.
Tablo 4.7: Kolonlarda maksimum donat oranlar
=1 (Kesin)
Kolon
As

No.
cm2
%
1
40.80
4.08
2
18.75
1.36
3
30.25
1.00
4
30.25
1.00
5
29.75
1.00
1
46.89
4.69
2
23.95
1.74
3
30.25
1.00
4
30.25
1.00
5
29.75
1.00
1
45.04
4.50
2
25.07
2.01
3
25.00
1.00
4
25.00
1.00
5
25.50
1.00
Max
Min
AOH

As
cm2
32.91
17.58
30.25
30.25
29.75
37.72
23.30
30.25
30.25
29.75
36.12
27.17
25.00
25.19
25.71

DBYBHY

%
3.29
1.28
1.00
1.00
1.00
3.77
1.69
1.00
1.00
1.00
3.61
2.17
1.00
1.01
1.01

Hata
%
-19.34
-6.24
-19.56
-2.71
-19.80
8.38
0.76
0.82
10.38
-22.00
5.45

Tabloda gsterilmemi olan maksimum ve minimum deerler, sras ile, 8. kattaki 5 No.lu ve 4. kattaki
1 No.lu tipik kolonlarda olumaktadr.

27

lk 3 kattaki kesin kiri donatlar ile DBYBHY formllerine gre elde edilenler, hata oranlar ile
birlikte, Tablo 4.8de gsterilmitir.
Tablo 4.8: Kirilerde maksimum donat oranlar
=1 (Kesin)
Kiri
As

No.
cm2
%
K1
4.54
0.36
K2
11.05
0.88
K3
17.10
1.37
K4
19.68
1.57
K5
17.15
1.37
K6
17.64
1.41
K7
14.95
1.20
K1
6.99
0.56
K2
15.02
1.20
K3
22.34
1.79
K4
24.18
1.93
K5
21.78
1.74
K6
20.98
1.68
K7
19.45
1.56
K1
8.17
0.65
K2
17.17
1.37
K3
25.22
2.02
K4
26.47
2.12
K5
23.81
1.90
K6
22.15
1.77
K7
20.53
1.64
Max
Min
AOH

As
cm2
4.72
11.49
17.39
19.95
13.18
15.30
14.77
7.28
15.73
22.62
24.52
18.09
19.40
19.19
8.51
17.82
25.53
26.85
19.90
20.56
20.12

DBYBHY

%
0.38
0.92
1.39
1.60
1.05
1.22
1.18
0.58
1.26
1.81
1.96
1.45
1.55
1.54
0.68
1.43
2.04
2.15
1.59
1.64
1.61

Hata
%
3.96
3.98
1.70
1.37
-23.15
-13.27
-1.20
4.15
4.73
1.25
1.41
-16.94
-7.53
-1.34
4.16
3.79
1.23
1.44
-16.42
-7.18
-2.00
4.73
-23.15
5.11

Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi aada toplu olarak yaplacaktr.

28

4.5 GENEL DEERLENDRME

Yukardaki blmlerde, seilen tipik yaplar sra ile ele alnarak DBYBHYteki ortak etki formlleri
uygulanm ve sonular tablolar halinde sunulmutur. Bu tablolarda hata yzdeleri de gsterilmi
bulunmaktadr. eitli yap tipleri iin elde edilmi olan maksimum, minimum ve arlkl ortalama
hatalar Tablo 4.9da zetlenmitir.
Tablo 4.9: DBYBH formllerindeki hatalar (%)
Yap Tipi
1
2
3
4

Max
11.75
9.86
12.80
10.38

Kolonlarda
Min
-14.65
-13.09
-28.09
-22.00

AOH
3.19
3.46
5.59
5.45

Max
4.27
4.03
5.13
4.73

Kirilerde
Min
-5.62
-4.76
-16.31
-23.15

AOH
1.88
1.64
4.45
5.11

Grld gibi, arlkl ortalama hatalar kabul edilebilir mertebede olmakla birlikte, maksimum ve
minimum hatalar, baz elemanlar iin, % 20ler mertebesinde olumaktadr. Bu orandaki hatalarn
nda, ynetmeliklerdeki ortak etki formllerinin gvenilir nitelikte olmadklar sylenebilir.
Aada ortak etki formlleri yerine daha ok sayda deprem yklemesi kullanma seenei
irdelenecektir.

5. TASARIMDA DAHA OK YKLEME KULLANILMASI

Yukardaki blmlerde nce eitli artm deerleri iin parametrik aratrma yaplm, daha sonra
DBYBHYteki ortak etki formlleri irdelenmitir. Bu aratrmalar sonunda, DBYBHY formllerinin
pratik uygulamalar bakmndan pek gvenilir olmadklar, buna karlk =5 artm iin olduka
gvenilir sonular elde edildii grlmtr. Bu durumda, ynetmeliklerdeki ortak etki formlleri
yerine, farkl alarda daha ok sayda deprem yklemesi kullanlabilecei dnlmektedir. Bu
blmde tipik yaplar sra ile ele alnarak =22.5 ve 45 iin analiz ve boyutlandrma ilemleri
yaplp sonular deerlendirilecektir.

29

5.1 YAPI TP 1
Yap Tip 1e ait ilk 3 kattaki kesin kolon donatlar ile =22.5 ve 45 iin elde edilenler, hata
oranlar ile birlikte, Tablo 5.1de gsterilmitir.
Tablo 5.1: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.
1

=1 (Kesin)
Kolon
As
No.
cm2
1
27.54
2
19.84
3
17.50
4
30.25
1
28.97
2
20.96
3
17.50
4
30.25
1
29.11
2
20.16
3
15.00
4
30.25

%
2.75
1.13
1.00
1.00
2.90
1.20
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

As
cm2
25.97
19.75
17.50
30.25
28.89
20.80
17.50
30.25
29.05
20.04
15.00
30.25

=22.5

%
2.60
1.13
1.00
1.00
2.89
1.19
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

Min
AOH

Hata
%
-5.70
-0.45
-0.28
-0.76
-0.21
-0.60
-5.70
-0.47

As
cm2
25.97
19.75
17.50
30.25
28.89
20.80
17.50
30.25
29.05
20.04
15.00
30.25

=45

%
2.60
1.13
1.00
1.00
2.89
1.19
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

Hata
%
-5.70
-0.45
-0.28
-0.76
-0.21
-0.60
-6.91
-1.11

Tabloda -% 6.91 olarak grnen minimum deer 6. kattaki 3 No.lu tipik kolonda olumaktadr.

30

lk 3 kattaki kesin kiri st donatlar ile =22.5 ve 45 iin elde edilenler de, hata oranlar ile
birlikte, Tablo 5.2de grlmektedir.
Tablo 5.2: Kirilerde maksimum st donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
cm2
No.
K1
4.44
K2
4.44
K3
4.44
K4
10.40
K5
13.76
K6
21.32
K7
7.13
K8
7.43
K9
7.78
K10
5.01
K11
7.01
K1
4.83
K2
5.31
K3
4.44
K4
12.29
K5
17.00
K6
22.87
K7
10.12
K8
10.98
K9
10.50
K10
7.15
K11
9.10
K1
4.78
K2
5.65
K3
4.44
K4
12.88
K5
18.66
K6
22.60
K7
12.02
K8
13.49
K9
11.86
K10
8.73
K11
9.92

%
0.36
0.36
0.36
0.83
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.56
0.39
0.42
0.36
0.98
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.73
0.38
0.45
0.36
1.03
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.70
0.79

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.33
13.76
21.32
7.11
7.42
7.78
4.94
7.00
4.80
5.30
4.44
12.25
17.00
22.87
10.09
10.97
10.50
7.08
9.09
4.77
5.63
4.44
12.86
18.65
22.59
11.97
13.48
11.86
8.65
9.92

Min
AOH

=22.5

%
0.36
0.36
0.36
0.83
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.56
0.38
0.42
0.36
0.98
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.73
0.38
0.45
0.36
1.03
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.69
0.79

Hata
%
-0.67
-0.28
-0.13
-1.40
-0.14
-0.62
-0.19
-0.33
-0.30
-0.09
-0.98
-0.11
-0.21
-0.35
-0.16
-0.05
-0.04
-0.42
-0.07
-0.92
-1.58
-0.28

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.11
13.76
21.32
7.11
7.42
7.78
4.94
6.61
4.72
5.30
4.44
11.77
17.00
22.87
10.09
10.97
10.50
7.08
8.52
4.61
5.63
4.44
12.16
18.65
22.59
11.97
13.48
11.86
8.65
9.17

=45

%
0.36
0.36
0.36
0.81
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.53
0.38
0.42
0.36
0.94
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.68
0.37
0.45
0.36
0.97
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.69
0.73

Hata
%
-2.79
-0.28
-0.13
-1.40
-5.71
-2.28
-0.19
-4.23
-0.30
-0.09
-0.98
-6.37
-3.56
-0.35
-5.59
-0.05
-0.04
-0.42
-0.07
-0.92
-7.56
-7.56
-1.08

Tabloda -%1.58 olarak grnen minimum deer 15. kattaki K6 No.lu tipik kirite olumaktadr.
Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi aada toplu olarak yaplacaktr.

31

5.2 YAPI TP 2
Yap Tip 2ye ait ilk 3 kattaki kolon ve kirilerin kesin donatlar ile =22.5 ve 45 iin elde
edilenler, hata oranlar ile birlikte, sras ile, Tablo 5.3 ve 5.4te gsterilmitir.
Tablo 5.3: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.
1

=1 (Kesin)
Kolon
As
No.
cm2
1
26.63
2
12.50
3
12.50
4
25.00
1
30.79
2
17.71
3
16.62
4
25.00
1
31.02
2
15.71
3
15.37
4
20.25

%
2.66
1.00
1.00
1.00
3.08
1.42
1.33
1.00
3.10
1.57
1.54
1.00

As
cm2
26.52
12.50
12.50
25.00
30.71
17.68
16.58
25.00
30.97
15.68
15.34
20.25

=22.5

%
2.65
1.00
1.00
1.00
3.07
1.41
1.33
1.00
3.10
1.57
1.53
1.00

Min
AOH

Hata
%
-0.41
-0.26
-0.17
-0.24
-0.16
-0.19
-0.20
-4.32
-0.03

As
cm2
26.52
12.50
12.50
25.00
30.71
17.68
16.29
25.00
30.97
15.68
15.21
20.25

=45

%
2.65
1.00
1.00
1.00
3.07
1.41
1.30
1.00
3.10
1.57
1.52
1.00

Hata
%
-0.41
-0.26
-0.17
-1.99
-0.16
-0.19
-1.04
-6.19
-0.83

Tabloda -% 4.32 ve -% 6.19 olarak grnen minimum deerler, sras ile, 10. kattaki 2 No.lu ve 9.
kattaki 1 No.lu tipik kolonlarda olumaktadr.

32

Tablo 5.4: Kirilerde maksimum st donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.44
K2
4.44
K3
4.44
K4
10.87
K5
15.50
K6
24.63
K7
8.82
K8
8.07
K9
7.57
K10
6.19
K11
6.90
K1
4.96
K2
5.10
K3
4.44
K4
12.40
K5
19.04
K6
26.86
K7
12.82
K8
10.92
K9
9.69
K10
9.01
K11
9.21
K1
5.42
K2
5.39
K3
4.44
K4
13.29
K5
20.32
K6
26.81
K7
15.35
K8
12.21
K9
10.03
K10
11.29
K11
10.29

%
0.36
0.36
0.36
0.87
1.24
1.97
0.71
0.65
0.61
0.50
0.55
0.40
0.41
0.36
0.99
1.52
2.15
1.03
0.87
0.78
0.72
0.74
0.43
0.43
0.36
1.06
1.63
2.14
1.23
0.98
0.80
0.90
0.82

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.82
15.50
24.63
8.80
8.07
7.57
6.13
6.82
4.91
5.10
4.44
12.38
19.04
26.85
12.79
10.91
9.69
8.95
9.12
5.34
5.39
4.44
13.27
20.32
26.81
15.29
12.20
10.03
11.22
10.18

Min
AOH

=22.5

%
0.36
0.36
0.36
0.87
1.24
1.97
0.70
0.65
0.61
0.49
0.55
0.39
0.41
0.36
0.99
1.52
2.15
1.02
0.87
0.78
0.72
0.73
0.43
0.43
0.36
1.06
1.63
2.14
1.22
0.98
0.80
0.90
0.81

Hata
%
-0.46
-0.23
-0.97
-1.16
-1.01
-0.16
-0.04
-0.23
-0.09
-0.67
-0.98
-1.48
-0.15
-0.39
-0.08
-0.62
-1.07
-1.48
-0.27

As
cm2
4.44
4.44
4.44
10.49
15.50
24.63
8.80
8.07
7.57
6.13
6.76
4.91
5.10
4.44
11.73
19.04
26.85
12.79
10.91
9.69
8.95
9.00
5.34
5.39
4.44
12.65
20.32
26.81
15.29
12.20
10.03
11.22
10.07

=45

%
0.36
0.36
0.36
0.84
1.24
1.97
0.70
0.65
0.61
0.49
0.54
0.39
0.41
0.36
0.94
1.52
2.15
1.02
0.87
0.78
0.72
0.72
0.43
0.43
0.36
1.01
1.63
2.14
1.22
0.98
0.80
0.90
0.81

Hata
%
-3.50
-0.23
-0.97
-2.03
-1.01
-5.40
-0.04
-0.23
-0.09
-0.67
-2.28
-1.48
-4.82
-0.39
-0.08
-0.62
-2.14
-5.95
-0.90

Tabloda gsterilmemi olan minimum deer 6. kattaki K4 No.lu tipik kirite olumaktadr. Donat
oranlarndaki hatalarn irdelenmesi aada toplu olarak yaplacaktr.

33

5.3 YAPI TP 3
Yap Tip 3e ait ilk 3 kattaki kolon ve kirilerin kesin donatlar ile =22.5 ve 45 iin elde
edilenler, hata oranlar ile birlikte, sras ile, Tablo 5.5 ve 5.6da gsterilmitir.
Tablo 5.5: Kolonlarda maksimum donat oranlar
=1 (Kesin)
Kat
No.

=22.5

=45

Kolon
No.

As
cm2

As
cm2

Hata
%

As
cm2

Hata
%

1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

42.93
29.30
42.25
42.25
40.00
46.77
27.10
42.25
42.25
40.00
44.68
24.59
36.00
36.00
35.00

3.43
1.50
1.00
1.00
1.00
3.74
1.39
1.00
1.00
1.00
3.57
1.51
1.00
1.00
1.00

42.73
29.26
42.25
42.25
40.00
46.71
27.06
42.25
42.25
40.00
44.64
24.55
36.00
36.00
35.00

3.42
1.50
1.00
1.00
1.00
3.74
1.39
1.00
1.00
1.00
3.57
1.51
1.00
1.00
1.00

-0.47
-0.14
-0.13
-0.15
-0.09
-0.16
-2.22
-0.30

39.94
26.52
42.25
42.25
40.00
43.40
24.69
42.25
42.25
40.00
40.90
23.30
36.00
36.00
35.00

3.20
1.36
1.00
1.00
1.00
3.47
1.27
1.00
1.00
1.00
3.27
1.43
1.00
1.00
1.00

-6.96
-9.49
-7.21
-8.89
-8.46
-5.25
-10.07
-2.67

Min
AOH

Tabloda -% 2.22 ve -% 10.07olarak belirtilen minimum deerler, sras ile, 7. kattaki 2 No.lu ve 4.
kattaki 1 No.lu tipik kolonlarda olumaktadr.

34

Tablo 5.6: Kirilerde maksimum st donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.55
K2
10.87
K3
14.52
K4
17.81
K5
14.67
K6
16.85
K7
14.71
K1
6.80
K2
14.35
K3
19.35
K4
21.78
K5
19.37
K6
20.26
K7
19.29
K1
7.87
K2
16.37
K3
22.04
K4
24.03
K5
21.37
K6
22.00
K7
20.97

%
0.36
0.87
1.16
1.42
1.17
1.35
1.18
0.54
1.15
1.55
1.74
1.55
1.62
1.54
0.63
1.31
1.76
1.92
1.71
1.76
1.68

As
cm2
4.53
10.87
14.38
17.69
14.42
16.62
14.52
6.75
14.34
19.22
21.63
19.11
20.03
19.16
7.79
16.32
21.90
23.86
21.05
21.72
20.88

Min
AOH

=22.5

%
0.36
0.87
1.15
1.42
1.15
1.33
1.16
0.54
1.15
1.54
1.73
1.53
1.60
1.53
0.62
1.31
1.75
1.91
1.68
1.74
1.67

Hata
%
-0.44
-0.96
-0.67
-1.70
-1.36
-1.29
-0.74
-0.07
-0.67
-0.69
-1.34
-1.14
-0.67
-1.02
-0.31
-0.64
-0.71
-1.50
-1.27
-0.43
-2.04
-0.70

As
cm2
4.34
10.08
13.96
17.30
14.27
16.43
14.52
6.56
13.38
18.84
21.18
19.01
19.91
19.16
7.65
15.40
21.46
23.36
20.99
21.65
20.88

=45

%
0.35
0.81
1.12
1.38
1.14
1.31
1.16
0.52
1.07
1.51
1.69
1.52
1.59
1.53
0.61
1.23
1.72
1.87
1.68
1.73
1.67

Hata
%
-4.62
-7.27
-3.86
-2.86
-2.73
-2.49
-1.29
-3.53
-6.76
-2.64
-2.75
-1.86
-1.73
-0.67
-2.80
-5.93
-2.63
-2.79
-1.78
-1.59
-0.43
-7.27
-1.74

Tabloda gsterilmemi olan -%2.04 minimum deer 8. kattaki K2 No.lu tipik kirite olumaktadr.
Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi aada toplu olarak yaplacaktr.

35

5.4 YAPI TP 4
Yap Tip 4e ait ilk 3 kattaki kolon ve kirilerin kesin donatlar ile =22.5 ve 45 iin elde
edilenler, hata oranlar ile birlikte, sras ile, Tablo 5.7 ve 5.8de gsterilmitir. Y eksenine gre
simetrik olan bu yapnn da sadece sol yarsndaki kolon ve kirilere ait sonular verilmi
bulunmaktadr.
Tablo 5.7: Kolonlarda maksimum donat oranlar
=1 (Kesin)
Kat
No.

=22.5

=45

Kolon
No.

As
cm2

As
cm2

Hata
%

As
cm2

Hata
%

1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

40.80
18.75
30.25
30.25
29.75
46.89
23.95
30.25
30.25
29.75
45.04
25.07
25.00
25.00
25.50

4.08
1.36
1.00
1.00
1.00
4.69
1.74
1.00
1.00
1.00
4.50
2.01
1.00
1.00
1.00

40.54
18.75
30.25
30.25
29.75
46.88
23.94
30.25
30.25
29.75
45.03
25.06
25.00
25.00
25.50

4.05
1.36
1.00
1.00
1.00
4.69
1.74
1.00
1.00
1.00
4.50
2.00
1.00
1.00
1.00

-0.64
-0.02
-0.04
-0.02
-0.04
-2.86
-0.39

38.14
18.75
30.25
30.25
29.75
42.82
23.40
30.25
30.25
29.75
41.97
23.18
25.00
25.00
25.50

3.81
1.36
1.00
1.00
1.00
4.28
1.70
1.00
1.00
1.00
4.20
1.85
1.00
1.00
1.00

-6.52
-8.68
-2.30
-6.82
-7.54
-8.68
-2.12

Min
AOH

Tabloda -% 2.86 olarak grnen minimum deer 6. kattaki 3 No.lu tipik kolonda olumaktadr.

36

Tablo 5.8: Kirilerde maksimum st donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.54
K2
11.05
K3
17.10
K4
19.68
K5
17.15
K6
17.64
K7
14.95
K1
6.99
K2
15.02
K3
22.34
K4
24.18
K5
21.78
K6
20.98
K7
19.45
K1
8.17
K2
17.17
K3
25.22
K4
26.47
K5
23.81
K6
22.15
K7
20.53

%
0.36
0.88
1.37
1.57
1.37
1.41
1.20
0.56
1.20
1.79
1.93
1.74
1.68
1.56
0.65
1.37
2.02
2.12
1.90
1.77
1.64

As
cm2
4.53
11.04
16.94
19.54
16.84
17.48
14.75
6.94
15.01
22.19
24.00
21.47
20.75
19.31
8.08
17.13
25.05
26.27
23.43
21.89
20.43

Min
AOH

=22.5

%
0.36
0.88
1.36
1.56
1.35
1.40
1.18
0.56
1.20
1.78
1.92
1.72
1.66
1.54
0.65
1.37
2.00
2.10
1.87
1.75
1.63

Hata
%
-0.22
-0.09
-0.94
-0.71
-1.81
-0.91
-1.34
-0.72
-0.07
-0.67
-0.74
-1.42
-1.10
-0.72
-1.10
-0.23
-0.67
-0.76
-1.60
-1.17
-0.49
-2.05
-0.80

As
cm2
4.33
10.28
16.46
19.12
16.68
17.32
14.75
6.73
14.02
21.74
23.45
21.39
20.61
19.31
7.94
16.12
24.55
25.66
23.42
21.78
20.43

=45

%
0.35
0.82
1.32
1.53
1.33
1.39
1.18
0.54
1.12
1.74
1.88
1.71
1.65
1.54
0.64
1.29
1.96
2.05
1.87
1.74
1.63

Hata
%
-4.63
-6.97
-3.74
-2.85
-2.74
-1.81
-1.34
-3.72
-6.66
-2.69
-3.02
-1.79
-1.76
-0.72
-2.82
-6.12
-2.66
-3.06
-1.64
-1.67
-0.49
-6.97
-2.01

Tabloda -% 2.05 olarak grnen minimum deer 7. kattaki K6 No.lu tipik kirite olumaktadr. Donat
oranlarndaki hatalarn irdelenmesi aada toplu olarak yaplacaktr.

37

5.5 GENEL DEERLENDRME

Yukardaki blmlerde, tipik yaplar sra ile ele alnm ve deprem dorultusunu belirleyen as,
sras ile, nce =1 ve 5, daha sonra =22.5 ve 45 alnarak analiz ve boyutlandrma ilemlerinin
sonular tablolar halinde sunulmutur. Bu tablolarda >1 iin bulunan donat oranlarnn kesin
sonulara gre hatalar da gsterilmitir. eitli yap tipleri iin bulunmu olan hata yzdeleri Tablo
5.9 ve 5.10da zetlenmitir.
Tablo 5.9: Kolonlarda hata yzdeleri
Yap
Tipi
1
2
3
4

=5
Min
AOH
-0.15
-0.02
-0.16
-0.03
-0.19
-0.02
-0.51
-0.05

=22.5
Min
AOH
-5.70
-0.47
-4.32
-0.03
-2.22
-0.30
-2.86
-0.39

=45
Min
AOH
-6.91
-1.11
-6.19
-0.83
-10.07
-2.67
-8.68
-2.12

Tablo 5.10: Kirilerde hata yzdeleri

Yap
Tipi
1
2
3
4

=5
Min
AOH
-0.14
-0.03
-0.14
-0.02
-0.22
-0.02
-0.09
-0.02

=22.5
Min
AOH
-1.58
-0.28
-1.48
-0.27
-2.04
-0.70
-2.05
-0.80

=45
Min
AOH
-7.56
-1.08
-5.95
-0.90
-7.27
-1.74
-6.97
-2.01

Tablolarda grld gibi, minimum (mutlak deerce en byk) hatalar

=5 iin binde mertebesindedir;
=22.5 iin %5 mertebesindedir;
=45 iin bile % 10u pek az amaktadr.
Tablolarda arlkl ortalama hatalar (AOH) da gsterilmitir. Bu deerlerin ou binde mertebesinde
olup =45 iin bile %2yi pek az amaktadr. Bu durumda ynetmeliklerdeki ortak etki formlleri
yerine daha ok sayda deprem yklemesi kullanlmas dnlebilir. % 5 ek dmerkezliklerin de
gz nne alnmas durumunda DBYBHYteki ortak etki formllerinin uygulanmas iin 8 adet
deprem yklemesi ve 64 adet ykleme birleimi yaplmas gerekli olmaktadr, [3]. eitli deerdeki
artmlar kullanlmas durumunda gereken ykleme ve ykleme birleimi saylar ise Tablo 5.11de
gsterilenler kadardr.

38

Tablo 5.11: Ykleme ve ykleme birleimi saylar

Derece

Ykleme
says

5
22.5
45
DBYBHY

144
32
16
8

Ykleme
birleimi
says
288
64
32
64

=22.5 ve 45 iin gerekli olan ykleme ve ykleme birleimi saylarnn ok ar olmad

grlmektedir. Gnmz bilgisayar olanaklar gz nnde tutulursa, bu artmlar ile yaplacak olan
deprem yklemelerinin kolayca gerekletirilebilecei sylenebilir.
zellikle =22.5 iin bulunan -% 5 mertebesindeki hatalarn DBYBHY formllerine ait -% 20yi
aanlara oranla ok daha gereki olduklar ileri srlebilir. Belirtmek gerekir ki, ok sayda ykleme
yaplmas durumunda ortaya kan hatalarn tmnn negatif (gvensiz) ynde olmas tek saknca
olarak ortaya kmaktadr.

39

6. 45 ARTIM N DZELTME
Tablo 5.9'da =45 iin elde edilmi olan hatalar Tablo 4.9'da DBYBHY formllerinden
bulunanlarla karlatrlrsa, 45 artm iin elde edilenlerin daha dk mertebelerde olduu grlr.
45 artm uygulamasnn sakncal saylabilecek tek zellii ortaya kan tm hatalarn negatif
(gvensiz) ynde olmasdr. Bu sakncay gidermek amac ile boyutlandrma sonucunda hesaplanan
donat oranlarnn % 5 orannda arttrlmas dnlmtr. Bu blmde, tm tipik yaplarda byle bir
dzeltme sonucunda elde edilen donat oranlar sunulacak ve irdelenecektir.

6.1 YAPI TP 1
Yap Tip 1e ait ilk 3 kattaki kesin kolon donatlar ile 45 artm iin elde edilenlerin % 5 arttrlm
deerleri, hata oranlar ile birlikte, Tablo 6.1de gsterilmitir.
Tablo 6.1: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.
1

=1 (Kesin)
As
Kolon
No.
cm2
1
27.54
2
19.84
3
17.50
4
30.25
1
28.97
2
20.96
3
17.50
4
30.25
1
29.11
2
20.16
3
15.00
4
30.25

%
2.75
1.13
1.00
1.00
2.90
1.20
1.00
1.00
2.91
1.34
1.00
1.00

Max
Min
AOH

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
%
%
cm2
27.27
2.73
-0.99
20.74
1.19
4.52
18.38
1.05
5.00
31.76
1.05
5.00
30.33
3.03
4.71
21.84
1.25
4.20
18.38
1.05
5.00
31.76
1.05
5.00
30.50
3.05
4.78
21.04
1.40
4.38
15.75
1.05
5.00
31.76
1.05
5.00
5.00
-2.26
3.69

Tablonun alt 3 satrnda, sras ile, maksimum, minimum ve arlkl ortalama hatalar grlmektedir.
lk 3 kattaki kesin kiri donatlar ile 45 artm iin elde edilenlerin % 5 arttrlm deerleri, hata
oranlar ile birlikte, Tablo 6.2de gsterilmitir.

40

Tablo 6.2: Kirilerde maksimum donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.44
K2
4.44
K3
4.44
K4
10.40
K5
13.76
K6
21.32
K7
7.13
K8
7.43
K9
7.78
K10
5.01
K11
7.01
K1
4.83
K2
5.31
K3
4.44
K4
12.29
K5
17.00
K6
22.87
K7
10.12
K8
10.98
K9
10.50
K10
7.15
K11
9.10
K1
4.78
K2
5.65
K3
4.44
K4
12.88
K5
18.66
K6
22.60
K7
12.02
K8
13.49
K9
11.86
K10
8.73
K11
9.92

%
0.36
0.36
0.36
0.83
1.10
1.71
0.57
0.59
0.62
0.40
0.56
0.39
0.42
0.36
0.98
1.36
1.83
0.81
0.88
0.84
0.57
0.73
0.38
0.45
0.36
1.03
1.49
1.81
0.96
1.08
0.95
0.70
0.79

Max
Min
AOH

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
4.66
0.37
5.00
4.66
0.37
5.00
4.66
0.37
5.00
10.85
0.87
4.29
14.45
1.16
5.00
22.39
1.79
5.00
7.47
0.60
4.71
7.79
0.62
4.86
8.17
0.65
5.00
5.19
0.41
3.53
7.35
0.59
4.85
5.04
0.40
4.35
5.57
0.45
4.80
4.66
0.37
5.00
12.86
1.03
4.66
17.85
1.43
5.00
24.01
1.92
5.00
10.59
0.85
4.69
11.52
0.92
4.90
11.03
0.88
5.00
7.43
0.59
3.97
9.54
0.76
4.88
5.01
0.40
4.78
5.91
0.47
4.63
4.66
0.37
5.00
13.50
1.08
4.84
19.58
1.57
4.94
23.72
1.90
4.95
12.57
1.01
4.56
14.15
1.13
4.92
12.45
1.00
5.00
9.08
0.73
4.04
10.42
0.83
5.00
5.00
-2.92
4.02

Kolon ve kiriler iin donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak
yaplacaktr.

41

6.2 YAPI TP 2
Yap Tip 2ye ait ilk 3 kattaki kesin kolon ve kiri donatlar ile 45 artm iin elde edilenlerin % 5
arttrlm deerleri, hata oranlar ile birlikte, sras ile, Tablo 6.3 ve 6.4'te gsterilmitir.
Tablo 6.3: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.
1

=1 (Kesin)
Kolon
As
No.
cm2
1
26.63
2
12.50
3
12.50
4
25.00
1
30.79
2
17.71
3
16.62
4
25.00
1
31.02
2
15.71
3
15.37
4
20.25

%
2.66
1.00
1.00
1.00
3.08
1.42
1.33
1.00
3.10
1.57
1.54
1.00

Max
Min
AOH

42

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
27.85
2.78
4.57
13.13
1.05
5.00
13.13
1.05
5.00
26.25
1.05
5.00
32.25
3.22
4.73
18.56
1.49
4.82
17.10
1.37
2.92
26.25
1.05
5.00
32.52
3.25
4.83
16.46
1.65
4.80
15.97
1.60
3.91
21.26
1.05
5.00
5.00
-1.50
3.95

Tablo 6.4: Kirilerde maksimum donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.44
K2
4.44
K3
4.44
K4
10.87
K5
15.50
K6
24.63
K7
8.82
K8
8.07
K9
7.57
K10
6.19
K11
6.90
K1
4.96
K2
5.10
K3
4.44
K4
12.40
K5
19.04
K6
26.86
K7
12.82
K8
10.92
K9
9.69
K10
9.01
K11
9.21
K1
5.42
K2
5.39
K3
4.44
K4
13.29
K5
20.32
K6
26.81
K7
15.35
K8
12.21
K9
10.03
K10
11.29
K11
10.29

%
0.36
0.36
0.36
0.87
1.24
1.97
0.71
0.65
0.61
0.50
0.55
0.40
0.41
0.36
0.99
1.52
2.15
1.03
0.87
0.78
0.72
0.74
0.43
0.43
0.36
1.06
1.63
2.14
1.23
0.98
0.80
0.90
0.82

Max
Min
AOH

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
4.66
0.37
5.00
4.66
0.37
5.00
4.66
0.37
5.00
11.01
0.88
1.33
16.28
1.30
5.00
25.86
2.07
5.00
9.24
0.74
4.76
8.47
0.68
5.00
7.95
0.64
5.00
6.44
0.51
3.98
7.10
0.57
2.87
5.16
0.41
3.94
5.36
0.43
5.00
4.66
0.37
5.00
12.32
0.99
-0.67
19.99
1.60
5.00
28.19
2.26
4.96
13.43
1.07
4.75
11.46
0.92
4.90
10.17
0.81
5.00
9.40
0.75
4.30
9.45
0.76
2.61
5.61
0.45
3.45
5.66
0.45
5.00
4.66
0.37
5.00
13.28
1.06
-0.06
21.34
1.71
5.00
28.15
2.25
5.00
16.05
1.28
4.59
12.81
1.02
4.91
10.53
0.84
5.00
11.78
0.94
4.35
10.57
0.85
2.76
5.00
-1.24
4.15

Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak yaplacaktr.

43

6.3 YAPI TP 3
Yap Tip 3e ait ilk 3 kattaki kesin kolon ve kiri donatlar ile 45 artm iin elde edilenlerin % 5
arttrlm deerleri, hata oranlar ile birlikte, sras ile, Tablo 6.5 ve 6.6'da gsterilmitir.
Tablo 6.5: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kolon
As
No.
cm2
1
42.93
2
29.30
3
42.25
4
42.25
5
40.00
1
46.77
2
27.10
3
42.25
4
42.25
5
40.00
1
44.68
2
24.59
3
36.00
4
36.00
5
35.00

%
3.43
1.50
1.00
1.00
1.00
3.74
1.39
1.00
1.00
1.00
3.57
1.51
1.00
1.00
1.00

Max
Min
AOH

44

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
41.94
3.35
-2.31
27.85
1.43
-4.96
44.36
1.05
5.00
44.36
1.05
5.00
42.00
1.05
5.00
45.57
3.65
-2.57
25.92
1.33
-4.34
44.36
1.05
5.00
44.36
1.05
5.00
42.00
1.05
5.00
42.95
3.44
-3.88
24.47
1.51
-0.51
37.80
1.05
5.00
37.80
1.05
5.00
36.75
1.05
5.00
5.00
-5.57
3.16

Tablo 6.6: Kirilerde maksimum donat oranlar

Kiri
No

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.55
K2
10.87
K3
14.52
K4
17.81
K5
14.67
K6
16.85
K7
14.71
K1
6.80
K2
14.35
K3
19.35
K4
21.78
K5
19.37
K6
20.26
K7
19.29
K1
7.87
K2
16.37
K3
22.04
K4
24.03
K5
21.37
K6
22.00
K7
20.97

%
0.36
0.87
1.16
1.42
1.17
1.35
1.18
0.54
1.15
1.55
1.74
1.55
1.62
1.54
0.63
1.31
1.76
1.92
1.71
1.76
1.68

Max
Min
AOH

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
4.56
0.36
0.15
10.58
0.85
-2.63
14.66
1.17
0.95
18.17
1.45
1.99
14.98
1.20
2.14
17.25
1.38
2.38
15.25
1.22
3.64
6.89
0.55
1.29
14.05
1.12
-2.10
19.78
1.58
2.23
22.24
1.78
2.11
19.96
1.60
3.05
20.91
1.67
3.19
20.12
1.61
4.29
8.03
0.64
2.06
16.17
1.29
-1.22
22.53
1.80
2.24
24.53
1.96
2.07
22.04
1.76
3.13
22.73
1.82
3.33
21.92
1.75
4.55
5.00
-2.57
3.25

Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi ayr bir blmde toplu olarak yaplacaktr.

45

6.4 YAPI TP 4
Yap Tip 4e ait ilk 3 kattaki kesin kolon ve kiri donatlar ile 45 artm iin elde edilenlerin % 5
arttrlm deerleri, hata oranlar ile birlikte, sras ile, Tablo 6.7 ve 6.8'de gsterilmitir.
Tablo 6.7: Kolonlarda maksimum donat oranlar

Kat
No.

=1 (Kesin)
Kolon
As
No.
cm2
1
40.80
2
18.75
3
30.25
4
30.25
5
29.75
1
46.89
2
23.95
3
30.25
4
30.25
5
29.75
1
45.04
2
25.07
3
25.00
4
25.00
5
25.50

%
4.08
1.36
1.00
1.00
1.00
4.69
1.74
1.00
1.00
1.00
4.50
2.01
1.00
1.00
1.00

Max
Min
AOH

46

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
40.05
4.00
-1.85
19.69
1.43
5.00
31.76
1.05
5.00
31.76
1.05
5.00
31.24
1.05
5.00
44.96
4.50
-4.11
24.57
1.79
2.59
31.76
1.05
5.00
31.76
1.05
5.00
31.24
1.05
5.00
44.07
4.41
-2.16
24.34
1.95
-2.92
26.25
1.05
5.00
26.25
1.05
5.00
26.78
1.05
5.00
5.00
-4.11
3.10

Tablo 6.8: Kirilerde maksimum donat oranlar

Kiri
No

=1 (Kesin)
Kiri
As
No.
cm2
K1
4.54
K2
11.05
K3
17.10
K4
19.68
K5
17.15
K6
17.64
K7
14.95
K1
6.99
K2
15.02
K3
22.34
K4
24.18
K5
21.78
K6
20.98
K7
19.45
K1
8.17
K2
17.17
K3
25.22
K4
26.47
K5
23.81
K6
22.15
K7
20.53

%
0.36
0.88
1.37
1.57
1.37
1.41
1.20
0.56
1.20
1.79
1.93
1.74
1.68
1.56
0.65
1.37
2.02
2.12
1.90
1.77
1.64

Max
Min
AOH

=45 (%5 arttrlm)

As

Hata
cm2
%
%
4.55
0.36
0.14
10.79
0.86
-2.32
17.28
1.38
1.07
20.08
1.61
2.01
17.51
1.40
2.12
18.19
1.45
3.10
15.49
1.24
3.60
7.07
0.57
1.09
14.72
1.18
-1.99
22.83
1.83
2.18
24.62
1.97
1.83
22.46
1.80
3.12
21.64
1.73
3.15
20.28
1.62
4.24
8.34
0.67
2.04
16.93
1.35
-1.42
25.78
2.06
2.21
26.94
2.16
1.79
24.59
1.97
3.28
22.87
1.83
3.25
21.45
1.72
4.49
5.00
-2.27
3.02

Donat oranlarndaki hatalarn irdelenmesi aada toplu olarak yaplacaktr.

47

6.5 GENEL DEERLENDRME

Yukardaki tablolarda hata yzdeleri de gsterilmi bulunmaktadr. eitli yap tipleri iin elde edilmi
olan maksimum, minimum ve arlkl ortalama hatalar Tablo 6.9da zetlenmitir.
Tablo 6.9: 45 artm durumunda arttrlm donatlar iin hatalar
Yap Tipi
1
2
3
4

Kolonlarda hatalar (%)

Min
Max
AOH
5.00
-2.26
3.69
5.00
-1.50
3.95
5.00
-5.57
3.16
5.00
-4.11
3.10

Max
5.00
5.00
5.00
5.00

Kirilerde hatalar (%)

Min
AOH
-2.92
4.02
-1.24
4.15
-2.57
3.25
-2.27
3.02

45 artm iin daha nce elde edilmi bulunan tm hatalar negatif olduundan, %5 donat arttrlmas
durumundaki tm maksimum hatalarn %5 olmas doaldr. Tabloda grld gibi, minimum hatalar
-% 1 ~ 6, arlkl ortalama hatalar ise % 3 ~ 4 aralndadr. Tablo 6.9daki hata deerleri DBYBHY
formlleri iin elde edilmi olan Tablo 4.9dakilerle karlatrlrsa dzeltilmi 45 artm iin bulunan
hata yzdelerinin ok daha dk dzeyde olduu ortaya kar.
Deprem ynetmeliklerindeki ortak etki formlleri yerine dzeltilmi 45 artm yklemelerinin
kullanlmasnn daha doru olaca sylenebilir.

7. SONULAR
Bu almada bir Saysal Deney yntemi kullanlarak perdeli-ereveli ok katl yaplarda ortak etki
formllerinin doruluk mertebeleri irdelenmi ve elverisiz deprem dorultularnn saptanmas iin
yeni bir yntem nerilmitir. almada elde edilen balca sonular aadadr.
1. Elverisiz deprem dorultularnn eitli yap elemanlar iin birbirlerinden ok farkl
bamsz deerler alabildikleri gsterilmitir.
2. Parametrik bir aratrma yaplarak deprem yklerinin 1lik artmlarla deitirilmesi ile elde
edilen sonularn kesin olarak kabul edilebilecekleri saptanmtr.
3. Deprem ynetmeliklerindeki ortak etki formllerinin gvenilir nitelikte olmadklar
gsterilmitir.
4. Ortak etki formlleri yerine farkl alarda ok sayda deprem yklemesi yaplmas nerilmi
ve sonular irdelenmitir.
5. 22.5 veya 45lik artmlarla deien dorultularda uygulanan deprem yklemelerinin pratik
uygulamalarda baar ile kullanlabilecei gsterilmitir.
6. ok sayda deprem yklemesindeki hatalarn tm negatif (gvensiz) ynde olumaktadr. Bu
sakncay gidermek zere, 45lik artm uygulamasnda, donatlarn %5 arttrlmas
nerilmitir.

48

8. KAYNAKLAR
[1]

akrolu, A., En Byk Tesirleri Veren Deprem Dorultularnn Tayini, .T.. Dergisi, Cilt 33,
Say 3, 1975.
[2] zmen, G., Ortogonal Olmayan Yaplarda Maksimum Donat Oranlarnn Tayini, TMMOB
naat Mhendisleri Odas Teknik Dergi, Cilt 16, Say 1, Ocak 2005.
[3] zmen, G., Deprem Etkisi Altnda Tasarm Kuvvetleri,
www.yapistatigi.itu.edu.tr/raporlar/raporlar.html, 2009.
[4] zmen, G., Deprem Etkisi Altnda Tasarm Kuvvetleri, Trkiye Mhendislik Haberleri, Yl:
54/2009-5, Say: 457, TMMOB, naat Mhendisleri Odas, Aralk 2009.
[5] zmen, G., ok Katl Yaplarda Elverisiz Deprem Dorultular,
www.yapistatigi.itu.edu.tr/raporlar/raporlar.html/CED.pdf, 2011.
[6] Earthquake Resistant Regulations A World List, International Association for Earthquake
Engineering, Tokyo 1996.
[7] Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik, Bayndrlk ve skan Bakanl,
Ankara, Austos 1997.
[8] Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik, Bayndrlk ve skan Bakanl,
Ankara, Mart 2007.
[9] SAP2000, Structural Analysis Program, CSI, Berkeley, ABD.
[10] zmen, G., SAP 2000 Yazlmnda Etkileimli Veritaban Uygulamalar, Trkiye Mhendislik
Haberleri, Yl: 49/2004-6, Say: 434, TMMOB, naat Mhendisleri Odas, Temmuz 2005.

49