KRUG (KRUNICA) Krunica je skup taaka u ravni ija su rastojanja od jedne stalne take (centra) jednaka datoj veliini

(polupreniku). Centar kruga najee obeleavamo sa O Poluprenik najee obeleavamo sa r ( pa je onda 2r prenik kruga) Pazite: krunica je samo linija ( kruna) a krug ine ta kruna linija i sve take unutar nje

Obim kruga je

O = 2r

Povrina kruga je P = r 2
Kruni luk

Duina krunog luka je: odnosno, moe i : ili r l= 1800 l=

l=

2r 3600

O r

O 3600

Kruni iseak

O r

Povrina krunog iseka je

l

r 2 Pki = 3600

ili Pki =

r l 2

ili Pki =

Pkruga 3600

Kruni odseak

O r
r

A l

Povrina krunog odseka se dobija kad od povrine krunog iseka oduzmemo povrinu trougla ABO.

Pods = Pise PABO

1

Kruni prsten
r O

Pkp = (R 2 r 2 )

Povrina krunog prstena se rauna kad od povrine veeg kruga oduzmemo povrinu manjeg kruga. Polukrug

2r

Povrina polukruga se naravno dobija kad povrinu kruga podelimo sa 2.

Ppolukruga

Pazite, obim polukruga je zbir polovine obima kruga i prenika! O polukruga =

2r + 2r = r + 2r = r ( + 2) 2

r 2 = 2

Nad istim lukom , svi periferijski uglovi su jednaki:

2r

Periferijski ugao nad prenikom je prav:

O r

.
l

= 2

Nad istim lukom, centralni ugao( ) je dva puta vei od periferijskog ugla( ) To jest: =2

E sad moe i zadaci sa prijemnih iz ranijih godina: 2

r = 7cm 3,14 O=? P=? O = 2r O = 2 7 3,14 O = 43, 96cm P = r 2 P = 72 P = 49 3,14 P = 153,86cm2

Pkv = 12cm2 Pkr = ?

Nacrtajmo najpre sliku i uoimo vezu izmeu podataka...

a r=d/2 a

Poluprenik kruga je polovina dijagonale kvadrata! Iz povrine kvadrata emo nai duinu stranice , a zatim i dijagonalu:

P = a2 12 = a 2 a = 12 = 4 3 = 2 3 d =a 2 d =2 3 2 d = 2 6cm Nadjimo poluprenik:

d 2 2 6 r= 2 r = 6cm r=
P = r 2 P= 6 P = 6 cm2
2

O = 31, 4cm

3,14
2r = ? P=? Iz formule za obim kruga emo nai duinu poluprenika ( prenika).

O = 2r 31, 4 = 2r 3,14
31, 4 3,14 2r = 10cm 2r =

r = 5cm P = r 2 P = 52 P = 25 3,14 P = 78,5cm 2 4

Nacrtajmo sliku najpre:

A 1cm O

2cm r

Polovina tetive AB je 2cm, i ona sa rastojanjem od centra kruga i poluprenikom pravi pravougli trougao , na kome primenjujemo Pitagorinu teoremu.

Dakle:

r 2 = 22 + 12 r2 = 4 +1 r2 = 5

Namerno nismo traili r, jer nam za povrinu treba:

P = r 2 P = 5 P = 5 cm2

I ovde je neophodna slika:

A 6cm 8cm

2r

Poto u zadatku kae da su tetive ortogonalne ( normalne) , one sa prenikom grade pravougli trougao, pa emo tu injenicu iskoristiti i uz pomo Pitagorine teoreme nai poluprenik:

(2r ) 2 = 62 + 82 4r 2 = 36 + 63 4r 2 = 100 100 4 2 r = 25 r2 = r = 25 r = 5cm Sada traimo obim:

O = 2r O = 2 5 O = 10 cm

l =

= 150
O=?

15

A
Znamo da se duina krunog luka rauna: 2r odnosno 3600 O l= zamenimo date podatke 3600 O 150 = 3600 O = 24 O=24 cm l=

Ako posmatramo trougao ABO, moemo zakljuiti da je on jednakokraki , jer su mu dve stranice poluprenici kruga ! Onda su uglovi OAB i OBA jednaki i iznose po 50 stepeni:
C

OAB = OBA = 500

r
50
o

r
50
o

Traeni centralni ugao alfa emo nai:

= 1800 (500 + 500 ) = 1800 1000 = 800

Nad istim lukom centralni ugao je dva puta vei od periferijskog, dakle:

2 800 = 2 = 400

A
60
o

O r
120 2
o

r
30
o

30o 30

h
60
o

Najpre uoimo da je ugao BAO od 60 stepeni periferijski nad lukom BC.

Njemu odgovarajui centralni ugao BOC mora biti dva puta vei:

BOC = 2 BAC BOC = 2 600 BOC = 1200

Kako je trougao BOC jednakokraki , moemo izraunati i njegova dva preostala ugla:

OBC = OCB =

1800 1200 600 = = 300 2 2

Duina tetive BC je ustvari sastavljena od dve visine jednakostraninog trougla stranice a = r = 6cm

h =

a 3 2 r 3 = r 3 = 6 3cm 2

BC = 2h = 2

O = 62,8cm l = 12,56cm 3,14

=?
2r odnosno 3600 O l= zamenimo date podatke 3600 62,8 12,56 = 3600 62,8 = 12, 56 3600 l=

= =

12,56 3600 skratimo 62,8

3600 5 = 720

Sa crtea moemo proitati da je :

r = 5cm

= 1440 3,14

10

r 1800 5 3,14 1440 l= 1800 l = 12,56cm l= r l 2 5 12,56 P= 2 P = 31, 4cm 2 P=

F R=a a

a a

Iz povrine kruga emo nai poluprenik , a znamo da je on jednak stranici estougla (vidi sliku) P = r 2 64 = r 2 r 2 = 64 r = 64 r = 8cm Kako je r = a = 8cm, to je obim estougla jednak:

O = 6a O = 6 8 O = 48cm 2
11

a ru a
Znamo da je poluprenik upisane krunice jednak treini visine!
1 1 ru = h = 6 = 2cm 3 3 O = 2r O = 2 2 O = 4 cm P = r 2 P = 22 P = 4 cm 2

12

C b A
60
o

a
30
o

c =2r

Kako se centar opisane krunice nalazi na sredini najdue stranice( hipotenuze) , zakljuujemo da se radi o pravouglom trouglu! Naravno, odmah moemo zakljuiti da je ugao BAC jednak 600 . Iz povrine kruga emo nai poluprenik: P = r 2 36 = r 2 r 2 = 36 r = 36 r = 6cm Kako je c = 2r , zakljuujemo da je : c = 12cm

60

C b A
60
o

a
30 o 30
o

c =2r

13

Trougao ABC je sa ovim uglovima od 30, 60 i 90 stepeni ustvari polovina jednakostraninog trougla , stranice c =12cm! b= c 12 = = 6cm 2 2

Stranica a je visina tog jednakostraninog trougla stranice 12 cm, pa je : a= c 3 12 3 = = 6 3cm 2 2

I ovde je neophodna slika:

60 a h 60
o

d1= a 120 o 60
o

Kako je jedan ugao romba 1200 , znamo da e drugi ugao biti 1800 1200 = 600 Na taj nain smo dobili jednakostanini trougao i zakljuujemo da je d1 = a .

Poluprenik upisanog kruga kod romba jednak je polovini visine!

A visina je visina jednakostraninog trougla stranice

14

a = 4 3cm Dakle: a 3 4 3 3 43 = = 2 2 2 h = 6cm h= h 6 = 2 2 r = 3cm r=

P = r 2 P = 32 P = 9 cm 2

D 8cm

h O A 2r =10cm B

Uoimo trougao ABC. On je svakako pravougli. Pitagorina teorema e nam dati krak BC

15

BC 2 = 102 82 BC 2 = 100 64 BC 2 = 36 BC = 36 BC = 6cm Visina trapeza je i visina trougla ABC, preko formule je: a b ( za pravougli trougao) c 6 8 h= 10 48 h= 10 h = 4,8cm hc =

Dopunimo najpre datu sliku:

16

R
B r O R=9cm r=3cm S

Prava p je tangenta oba kruga.Ako spojimo O i A, S i B, dobijamo pravougli trapez OABS. to pravougli? Jer znamo da je tangenta normalna na poluprenik (u takama A i B). Traena duina AB je ustvari visina tog pravouglog trapeza! Primenom Pitagorine teoreme na oznaeni trougao dobijamo:

AB 2 = 122 62 AB 2 = 144 36 AB 2 = 108 AB = 108 = 36 3 = 6 3cm

I ovde je slika vrlo bitna:

17

R=

d1
2

r=

d2
2

Poluprenici krugova su dakle polovine dijagonala (vidi sliku). Ako pokuamo da naemo te poluprenike , neemo uspeti! Ovaj zadatak se radi drugaije. Nama se trai zbir povrina ta dva kruga, pa je :
2 2 P 1 +P 2 = R +r

= (R2 + r 2 )

Zastanimo ovde malo i primenimo Pitagorinu teoremu:

d1 d 2 2 + = a 2 2 R2 + r 2 = a2 R 2 + r 2 = 52 R 2 + r 2 = 25
Vratimo se u zadatak:
2 2 P 1 +P 2 = R +r

= ( R 2 + r 2 ) zamenimo da je R 2 + r 2 = 25 = 25 cm 2

18

a b Pb b A b C a P a a

r=c/2

Najpre emo iz povrina trouglova nai duine kateta a i b. a2 3 Pa = 4 a2 3 64 3 = 4 2 a 64 = 4 2 a = 64 4 a 2 = 256 a = 256 a = 16cm b2 3 Pb = 4 b2 3 36 3 = 4 2 b 36 = 4 2 b = 36 4 b 2 = 144 b = 144 b = 12cm

Primenom Pitagorine teoreme nalazimo duinu hipotenuze c:

19

c2 = a2 + b2 c 2 = 162 + 122 c 2 = 256 + 144 c 2 = 400 c = 400 c = 20cm Znamo da se centar opisane krunice kod pravouglog trougla nalazi na sredini hipotenuze: c 20 r= = = 10cm 2 2 P = r 2 = 102 = 100 cm2

Iz povrine kvadrata emo nai duinu stranice kvadrata: P = a2

36 = a 2 a = 36 a = 6cm

3cm 1cm r

2cm

2cm

2cm B

Poto je cela stranica 6cm, svaki od malih delia bie po 2cm. Primenom Pitagorine teoreme na oznaeni trougao , nalazimo poluprenik r.
20

r 2 = 32 + 12 r2 = 9 +1 r 2 = 10 r = 10cm Povrina kruga je onda: P = r 2 P = 10 cm2

D a

F R=a A
Naimo najpre duine poluprenika (R i r) . R = a = 6cm r= a 6 = = 3cm 2 2

r=a 2

C a B

Formula za povrinu krunog prstena je: Pkp = ( R 2 r 2 ) Pkp = (62 32 ) Pkp = (36 9) Pkp = 27 cm2

21

Prouimo najpre datu sliku:

III III # IV IV

# II

II # I I

Krug unutar smo podelili na 4 dela. Svaki od tih delova odgovara po jednoj etvrtini krugova okolo. Delii obeleeni sa # su takoe isti. ta zakljuujemo?

POVRINA OSENENE FIGURE JE JEDNAKA POLOVINI POVRINE KVADRATA!

Dakle, da naemo povrinu kvadrata i to podelimo sa 2. 22

1cm 1cm 1cm 1cm a a

DIJAGONALA KVADRATA SE SASTOJI IZ 4 POLUPRENIKA! d = 4r d = 4 1 d = 4cm Dalje emo nai povrinu kvadrata:

d2 2 42 Pkv = 2 16 Pkv = 2 Pkv = 8cm 2 Pkv = I konano, povrina osenenog dela je: Pod = Pkv 8 = = 4cm 2 2 2

23

24

25