Professional Documents
Culture Documents
k laLFkk
dkedkt lafgrk
(CO OP HOUSING SOCIETY MANUAL)
COPIES AVAILABLE AT
A-2/ 302, Laram Centre, Opp. Railway Station, Near Bus Depot,
Andheri (W), Mumbai- 400 058 Tel- 022-42551414
egkjk"V lkslk;Vht osYQsvj vlksfl,ku
, 2@302] ykjke lsaVj] jsYos LFkkudkleksj] va/ksjh ifpe
eqacbZ& 400 058 nwj/ouh 022&42551414-
lgdkjh
x`gfuekZ.k
dkedkt
lafgrk
r%&
1
2
3
4
lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ksfoHkkxh; lgfuca/kd] lgdkjh laLFkk loZ
ftYgk mifuca/kd] lgdkjh laLFkk loZ
fuoMuLrh 14&l
ifjf'k"V v
fo"k;
i`"B
ekad
Lrkouk
1-1
IkkoZHkweh
1-2
msk
1-3
10
11
2-1
11
2-2
Ukksan.khps fud"k
12
2-3
Ukksan.khph dk;Zokgh
16
18
3-1
lHkkln
18
3-2
21
3-3
22
3-4
23
3-5
23
3-6
25
3-7
25
3-8
lHkklnkaps gDd
26
3-9
26
3-10
27
3-11
29
3-12
29
3-13
31
3-14
31
3-15
33
3-16
35
3-17
37
3-18
39
laLFkspk fu/kh
43
4-1
43
4-2
jk[kho fu/kh
43
4-3
44
4-4
44
4-5
fcuHkksxoVk kqYd
45
4-6
45
loZlk/kkj.k lHkk
47
5-1
47
5-2
47
5-3
48
5-4
49
5-5
49
ys[kkijh{k.k
52
6-1
52
6-2
52
6-3
54
6-4
ys[kkijh{k.k Qh
56
6-5
Qsjys[kkijh{k.k
57
6-6
Qsjys[kkijh{k.k Qh
57
6-7
57
58
60
63
10
66
11
69
izdj.k 1
izLrkouk
ek.klkP;k rhu eqyHkwr xjtkaiSdh ,d xjt fuokjk gh vkgs- ok<rh yksdla[;k vkf.k
mnjfuokZgklkBh vifjgk;Z LFkykarj ;keqGs ukxjhdj.kkph izf;k vfrk; osxkus gksow
ykxyh vkgs- uxjkrhy ;k ok<R;k ukxjhdakeqGs frFks vFkkZrp fuok&;klkBh ?kjkaph
xjtlq/nk >ikV;kus ok<yh vkgs- uxjkrhy vk/kqfud ?kjkaP;k ladYiusr dsoG fuokjk
,o<h e;kZnhr vis{kk lekfo"V >kysyh ukgh- rj vkjkenk;h] lqfo/kknk;h vkf.k
vkuannk;h fuokjk vkk vusd vis{kk lekfo"V >kysY;k vkgsr- fuokjk ;k ladYiusr
vf/kdkf/kd lksbZlfq o/kkcjkscjp vkuannk;h] vkjksX;nk;h] lqlaLr Loar= rjhgh ,d=
vlY;kph tk.kho o`f/nxar dj.kk;k okrkoj.kkph vis{kklqq/nk lekfo"V gksrkuk fnlrsx`gizdYikaP;k tkghjkrhadMs n`f"V{ksi Vkdyk rjh gs lgt y{kkr ;srskgjhdj.kkP;k izf;sP;k osxkeqGs ?kjkaP;k xjtsr ok< >kyh vkf.k yksdkauh ,d= ;sou
w
Hkq[kaM [kjsnh d:u Lo[kpkZus x`gcka/k.kh dj.;kph dYiuk izR;{kkr lkdkj.ks
fnolasfnol dBh.k >kys vkgs- R;keqGs lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkapk eqyHkwr msk
lHkklnkalkBh ?kjs cka/kwu fuok;kph lks; miyC/k d:u ns.ks gs izR;{kkr ;s.;k,soth
eqyHkwr lksbZlqfo/kk iqjfo.ks] O;oLFkkiu dj.ks gk mskp izR;{kkr fkYyd jkfgY;kps
vuqHkokl ;sr vkgs- foks"kr% egkuxjkr rj cka/kdke O;kolkf;dkauh x`gdYiukaph
cka/k.kh d:u lnfudkaph foh ,desdkauk vuksG[kh vlysY;k vusdkauk djk;ph
vkf.k vkk vuksG[kh vusdkauh lDrhus ,d= ;sowu lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaph uksan.kh
djk;ph vlkp vuqHko inksinh ;srksLkgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkalkBh lgdkj dk;nk&fu;e vkf.k R;koj vk/kkjhr
iksVfu;eOnkjs lksbZlqfo/kkaP;k O;oLFkkiukaph fu;ekoyh @ dk;Zi/nrh ueqn d:u
fnysyh vlyh rjh eqGkrp vuksG[kh vlysY;k vusdkauh ijLijkauk ifjfpr gksowu
,dlaa?k] ,d= ;sowu leku mnnskkalkBh ,dftulh leqg dj.;kP;k fnksus okVpky
dj.;kvk/khp ;kp fu;ekoyhrhy rjrqnhapk vk/kkj ?ksmu vHksn; fHkarh ,desdkar
fuekZ.k d:u foraMoknkl lq:okr dasY;kps n`; ljkZl funkZUkkl ;srkuk fnlrs- gh
fu;ekoyh ,desdakiklwu vusdakuk rksM.kkjh gksow u;s] rh ,desdakuk tksM.kkjh Ogkoh
;k mnnkkus ;k fu;ekoyhpk ifjp; lokaZuk Ogkok] Eg.kwu dk;n;krhy iksVfu;ekarhy
rjrqn usedh dk; vkgs- o leL;srwu foraMokn mnHkow u;s] Eg.kwu R;kapk dlk
mi;ksx djrk ;sow kdrks ;kph lksI;k Hkk"ksr ,dkp fBdk.kh vf/kd`r ekghrh miyC/k
6
1-1
ikoZHkweh
egkjk"V nskkrhy lgdkj pGoGhr vR;ar izxr vlysys jkT; vkgs- Hkkjrkrhy
lgdkj pGoGhph lq:okr ksrd;kauk ksrhlkBh dtZ miyC/k d:u ns.;kiklwu >kyhR;kuarj ;k pGoGhpk foLrkj vkf.k fodkl fofo/k {ks=kr >kyk orZeku dkGkr
ldkGP;k pgk] lk[kj] nq/kkiklwu FksV QGsHkkthikyk vkf.k fofo/k dkj.kkalkBh
ygkueksBs dtZ vkk izR;sd ckcrhr lgdkj {ks=kpk izR;{k fdaok vizR;{k laca/k vkgs
vls vuqHkokl ;srsvkt ek= fnukad 31@03@2010 v[ksj egkjk"V jkT;kr ,dw.k
vkgsr- R;kiSdh 81]255 brD;k x`gfuekZ.k laLFkk vkgsrlaLFkkaiSdh lxG;kr tkLr la[;k T;k laLFkk izdkjkph vkgs
x`gfuekZ.k laLFkk gk vkgs- gk orZeku dkG vkgs- LokHkkfodp
la[;klq/nk dnkfpr x`gfuekZ.k laLFkkaphp vlsy-
2]18]320
Eg.ktsp
rks laLFkk
lxG;kr
lgdkjh laLFkk
,dw.k lgdkjh
izdkj lgdkjh
tkLr lHkkln
x`gfuekZ.k laLFkk gk lgdkjkrhy vlk laLFkk izdkj vkgs dh] tsFks laLFksps lHkkln
vkiY;k dqVqacklg vgksjk= ,desdakP;k fudV laidkZr @ lgoklkr vlrkr nql&;k
dks.kR;kgh laLFkk izdkjkr lHkklnkapk ,desdkakh vkiY;k dqVqacklg brdk fudVpk
laca/k ;sr ukgh- R;keqGs x`gfuekZ.k laLFkkaP;k rkjh ekuoh LOkHkko] orZu] lgdkj]
jkx] yksHk] ;krwu lq/nk vusdnk mnHkoysY;k vlrkr vls vuqHkokl ;srs R;keqGs
R;kaph lksMo.kwd djrkuk dsoG dk;nk iksVfu;ekrhy rjrwnh ;kphp uOgs rj ekuoh
LoHkko orZukph ekghrh vl.ks xjtsps vkgs- R;k vuqkaXkkus osGksosGh x`gfuekZ.k LkaLFkkps
izu o izkIRk gks.kk&;k rkjhP;k Lo:ikpk vH;kl d:u rkjhps fuokj.k dj.kslkBh
dj.;kr ;s.kk&;k iz;Rukapk ,d Hkkx Eg.kwu lu 2001&2002 e/;s lgdkjh x`gfuekZ.k
laLFkklkBh vknkZ mifo/kh r;kj dj.;kr vkys- rjh lq/nk izkIr gks.kk&;k rkjhP;k
Lo:ikr Qkjlk Qjd u iMY;keqGs iqUgk ,dnk ;kckcr vk;qDr dk;kZy;kps Lrjkoj
vH;kl dj.;kr ;su vknkZ mifo/khe/;s lq/kkj.kk dj.;kr vkyh- lu 2009&2010
e/;s uohu vknkZ mifo/kh fl/n dj.;kr vkys-
1-2
lnj lafgrk r;kj djrkuk x`gfuekZ.k laLFkkakh laca/khr loZp izukaph r;kj mRrj ns.ks
kD; gks.kkj ukgh vkh tk.kho vlY;keqGs izkeq[;kus [kkyhy msk MksG;kleksj
Bsoysys vkgsr
O;oLFkkid
lferhl
rlsp
1-3
lnj lafgrs}kjs kIr gks.kk;k rkjhps Lo:Ik fopkjkr ?ksu dks.krk fu.kZ;
?ksryk ikfgts ;kckcr laca/khrkauk ekxZnkZu feGkos ts.ksd:u kRi gks.kk;k
rkjhps ek.k deh gks.;kl enr gksbZy-
fn- 20@10@2011
jktxksiky nsojk Hkk- -lslfpo lgdkj] egkjk"V jkT;
10
izdj.k 2
2-2
tkxsps dqyeq[kR;kji=
lHkklnkaph ;knh-
laLFksph ;kstuk
12
rFkkfi kklukus dye 7 e/khy vf/kdkjkpk okij d:u dkgh vVhP;k vf/ku jkgwu
ngk is{kk deh lHkklnkaP;k x`gfuekZ.k laLFkkaP;k uksan.khl ijokuxh fnysyh vkgs
laLFkspsa eq[; izorZd ;kauh :- 100@& P;k LVWEi isijoj uksVjkbZt dsysys gehi=
laLFksps fcYMj ;kauh :- 100@& P;k LVWEi isijoj uksVjkbZt dsysys gehi=
ek- lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ks ;kauh
ekU;rk fnysY;k mifo/kh nksu izfr]
ysvkV IyWu
pyu-
tkxsps dqyeq[kR;kji=
lHkklnkaph ;knh
laLFksph ;kstuk
laLFkspsa eq[; izorZd ;kauh :- 100@& P;k LVWEi isijoj uksVjkbZt dsysys gehi=
laLFkk uksan.kh djhrk vtZ dsysY;k lHkklnkauh :I;s 200@& P;k LVWEi isijoj
uksVjh dsysys gehi= bUMhfefuVh ckW.M
ek- lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ks ;kauh
ekU;rk fnysY;k mifo/kh nksu izrh-
mijksDr dkxni=kph iqrZrk d:u nk[ky >kysyk Lrkokoj l{ke vf/kdkjh lquko.kh
?ksu laLFkk ukasan.kh dj.ksckcr lca/khr vf/kdk;kl vknsk nsrhy-
15
ojhy ek.ks dkxni=kaph o fud"kkaph iwrZrk d:u nk[ky >kysY;k uksan.kh Lrkokph
Nkuuh R;kosGh kklu @lgdkj vk;qDrky; Lrjkojhy uksan.kh fo"k;d ifji=d @funsZk
;krhy lwpuk fopkjkr ?ksowu dj.;kr ;sbZy- ;k ifji=d @funsZkkrhy lwpuk vkf.k
lgdkj dk;nk o fu;ekrhy fofo/k rjrwnh fopkjkr ?ksowu uksan.kh dj.ks laca/khr
fuca/kdkaoj ca/kudkjd jkfgy-
2-3
Lkgdkjh x`gfuekZ.k laLFkk uksan.kh djhrk mijksDr dkxni=kaph iqrZrk gksu nk[ky
>kyasY;k izLrkokph lacaf/kr uksan.kh vf/kdkjh Nkuuh d:u laLFkk uksan.kh dsysckcr
egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye 91 ps izek.ki=] uksan.kh dsysY;k
mifo/khph izr] laLFkk uksan.kh ckcr Kkiu laLFksps eq[; izorZd ;kauk ns.ksph O;oLFkk
djrhy- lnjph laLFkk uksan.kh dsysckcrpk vknsk jkti=kr izfl/n dj.ksckcr
kkldh; eqnz.kky; ;kapsdMs ;ksX; R;k dk;ZOkkghlkBh ikBfoyk ikghtsLkgdkjh x`gfuekZ.k laLFksph uksan.kh >kY;kuarj eq[; izorZd ;kauh laLFkk uksan.kh
>kY;kP;k fnukadkiklwu 3 efgU;akP;k vkr izorZd lHkklnkaph ifgyh loZLkk/kkj.k lHkk
egkjk"V lgdkjh laLFkk fu;e 1961 e/khy fu;e 59 vUo;s vk;ksftr dsyh ikghts
o R;kr vko;d rs Bjko ikjhr dsys ikghts- vkh lHkk eq[; izorZdkauh eqnrhr
?ksryh ukgh rj R;k lanHkkZr laca/khr uksan.kh vf/kdk&;kdMs rkj izkIr >kY;kl
izkf/kd`r vf/kdkjh usewu vkh lHkk izkf/kd`r vf/kdk&;kaP;k v/;{krs[kkyh ?ksrk ;sbZylaLFksph uksan.kh dj.;kps ukdkjY;kl rlk cksydk vknsk uksan.kh vf/kdk;kaus ikfjr
d:u laca/khrkauh R;kaph izr ns.ks vko;d vkgs- ;k fu.kZ;kfo:/n yxrP;k ofj"B
vf/kdk&;kadMs dye 152 uqlkj vfiy nk[ky djrk ;sbZy- laLFksP;k uksan.khckcr
fofgr eqnrhr laLFkspk uksan.kh Lrko fuca/kdkdMs nk[ky dsY;kiklwu nksu efgU;kP;k
eqnrhr R;k lanHkkZrhy fu.kZ; ?ks.ks vko;d vkgs- vlk fu.kZ; nksu efgU;kP;k eqnrhr
u ?ksrY;kl rks Lrko yxrP;k ofj"BkdMs ikBfo.ks vko;d vkgsegkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye 92 uqlkj uksan.kh Lrko kIr
>kY;kiklwu nksu efgU;kP;k vkr R;koj fuca/kdkus ;k dyekr visf{kr vlysyh
dks.krhgh dk;Zokgh dsyh ukgh x`gfuekZ.k laLFksph ekuho uksan.kh >kY;kps ekuys tkrsifgY;k lHksr lgdkjh vf/kdkjh gtj vlrhyp vls lkaxrk ;sr ukgh Eg.kwu ifgY;k
lHksr lgdkjh vf/kdk;kalkscr ftYgk QsMjskupk inkf/kdkjh @ frfu/kh gtj
16
17
izdj.k 3
lHkkln
lHkklnRokps izdkj%&
x`gfuekZ.k laLFksP;k lHkklnRokps [kkyhy 4 izdkj vkgsr-
lHkkln
laLFksus ukasn.kh izdj.kkr T;kps uko lekfo"B dsysys vkgs fdaok uksan.khuarj T;kyk
lHkklnRo fnysys vkgs vkk O;fDrl@laaLFkk] VLV daiuh ;kauk eqG lHkkln Eg.krkrvkk eqG lHkklnkaps Hkkx nk[kY;koj ,deso uko vlrs- rlsp R;kaP;k cjkscr brj
lglHkkln vlY;kl eqG lHkklnkps uko aekd 1 oj ueqn dsysys vlrsR;kuarjP;k aekdkoj brj lglHkklnkaph ukaos vlrkr-
ukeek= lHkkln %
ukasn.khuarj laLFksus Hkkx ksvlZ u nsrk fnysys lHkklnROk gks;- vls lHkklnRo
dye 91 vUo;s fdaok brj dyek[kkyh dk;nskhj dkjokbZ lgdkj dk;n;kuqlkj
dj.ks kD; Ogkos Eg.kwu ns.;kr ;sras x`gfuekZ.k laLFkk HkkMsd: fdaok dsvj Vsdj ;kauk
vls ukeek= lHkklnRo nsow kdrs-
18
laLFksP;k mskkakh
Eg.krkr-
lgerh
vl.kk;k
O;Drhl
lgkuqHkqrh
nkZfo.kkjs
lHkkln
vls
laLFksP;k lHkklnRoklkBh vtZ fnyk o R;kl eatjw hgh laLFksus fnyh rjh
vko;d vl.kk&;k kqYdkpk laLFksdMs Hkj.kk dsY;kuarj lHkklnRokpk gDd
lHkkln ctkow kdrks- vU;Fkk lHkklnRo laLFksus ekU; dsys rjh fu;ekuqlkj
vko;d kqYd HkjY;kfkok; lHkklnRokpk gDd ctkfork ;sr ukgh-
vKku lHkkln ek;uj djkj dj.;kl l{ke ulrks- Eg.kwu R;kps O;ogkj
ikydkaekQZr dsys tkrkr- ek= ^vKku* lHkkln ^lKku* >kY;kuarj lnfudk
fohckcr R;kP;k ikydakuh ijLij dsysY;k O;ogkjkaoj oS/kkfudfjR;k vk{ksi
?ksow kdrks-
daiuh lHkklnRo%&
daiuh fdaok QeZ laLFksps lHkkln gksow kdrkr- ek= ,dw.k lHkklnkaP;k 50
is{kk vf/kd lHkklnRo QeZ fdaok daiuhdMs ns.;kr ;sow u;s] vls
oS/kkfudjhR;k kkldh; vknskkuqlkj ca/ku ?kky.;kr vkysys vkgs20
ek= vkk vtkZlg foghr dsysY;k jdespk psdlq/nk ns.;kr ;kok- gk vtZ
lgdkj dk;n;kr ueqn uequk ,p1 fu;e 19 , e/;s ekghrh Hk:u vtZ
mi@lgk;d fuca/kd dk;kZy;kdMs ns.;kph rjrwn vkgs-
c-
d-
M-
b-
3-5
ukWfeusku okjlukasn
dk;Zi/nrh %&
ukWfeuhl
23
okjlkl
lHkklnRo
gLrkarj.k
ukWfeusku
letkos-
uksan.kh
dsys
Eg.ktsp
R;kiwo
24
dsysys
ukefunsZku
vkiksvki
3-6
ek= vkh ,d O;Drh ulY;kl ,dkis{kk vf/kd O;Drhauh laLFskyk la;qDr vtZ
|kok- R;kr ueqn dsY;kuqlkj laLFkk ifgY;k O;Drhl lHkklnRo o brjkauk
lglHkklnRo |kos vkh O;Drh ;k lHkklnRo gLrkarj.kkeqGs ekyeksP;k ekyd
gks kd.kkj ukghr fooLr Eg.kwu jkgrhy- ;kph Li"V tk.kho laLFksus R;kauk
d:u |koh-
3-7
25
dk;|krhy dye 311 uqlkj lHkklnkl laca/khr vdkSVaps o dye 322 e/;s
ueqn bej dkxni=kaps fujh{k.k dj.;kpk o R;kaP;k izrh feGo.;kpk gDd izkIr
gksrks-
3-8
lHkkln ;knh-
lHkklnkaph uksanogh
3-9
vk; o ts uequk
26
23-
4-
5-
6-
7-
8-
910111213-
okjlkgDdkus
vFkok
U;k;ky;hu
vknskkeqGs
gDd
izkIr
>kysY;k
lnfudk/kkjdkauk ojhy ,d o"kkZph vV ykxw vl.kkj ukghlnfudk gLrkarjhr dj.;klkBh laLFksP;k uk gjdr izek.ki=kph vko;drk
ulyh rjh fu;e 1961 e/khy fu;e 24 uqlkj fdeku 15 fnolkaph laLFksyk
uksfVl ns.ks vko;d vkgsvkh uksfVl feGkY;kuarj laLFksP;k lfpokauh iksVfu;ekuqlkj dk;Zokgh d:u
R;koj 30 fnolkar fu.kZ; ?ks.ks vko;d vkgs- o fu.kZ;kP;k fnukadkiklwu 8
fnolkar lHkklnkyk fu.kZ; dGfoyk ikghts,[kkn;k lHkklnkus gLrkarj.kklkBh ys[kh uk gjdr izek.ki=kph ekx.kh dsY;kl
rh ns.;kps ca/ku laLFksP;k v/;{k@lfpokoj jkghy- uk gjdr izek.ki= ns.ks
kD; ulY;kl R;kph dkj.ks 8 fnolkr lacaf/kr lHkklnkyk laLFksus dGfoyh
ikghtslHkklnkaps lnfudk gLrkarj.kkckcr lHkklnkP;k e`R;wuarj R;kaP;k ukekadu
dsysY;k okjlnkjkauk@O;fDrauk lHkklnRo gLrkarj.k dj.;klkBh lgdkj dk;nk
dye 30 fu;e 25 e/khy rjrqnhuqlkj O;oLFkkiu lferhus dk;ZOkkgh dsyh
ikghtsHkkx gLrkarj.kklkBh izkIr >kysY;k vtkZoj laLFksus vtZ izkIr >kY;kiklwu rhu
efgU;kP;k eqnrhr fu.kZ; ?ks.ks vko;d vkgs o fu.kZ;kP;k fnukadkiklwu 15
fnolkr rks lacf/kr lHkklnkyk ys[kh Lo:ikr dGfoyk ikghtslaLFksus rhu efgU;kr dks.krkgh fu.kZ; u ?ksrY;kl dye 222 e/khy
rjrqnhuqlkj ekuoh lHkklnklkBh o laLFksus vtZ ukdkj.;kl dye 232
e/khy rjrqnhuqlkj lacaf/kr fuca/kdkdMs vihy dj.ks vko;d vkgslaLFkk gLrkarj.kkpk vtZ fLodkjhr ulY;kl vlk vtZ dye 23 1 v
e/khy rjrqnhuqlkj fuca/kdkekQZr laLFksdMs ikBfork ;sbZyfuca/kdkekQZr feGkysY;k vkk vtZkoj laLFksus 60 fnolkar fu.kZ; ?ks.ks vfuok;Z
vkgslnfudk gLrkarj.kklkBh mifo/kh d&38 bZ e/khy dkxni=kph vtZnkjkus iwrZrk
dj.ks vko;d vkgsgLrkarj.k vtkZlkscr izosk Qh] gLrkarj.k Qh o gLrkarj.k fizfe;e tek dj.ks
vko;d vkgsfizfe;eph jDde gh tkLrhr tkLr :- 25000@& vlsy] rlsp 25]000@& fdaok
laLFksP;k loZlk/kkj.k lHksus Bjko d:u lear dsysY;k jDdesiSdh th deh
vlsy rh jkfgy- lnj rjrwn yWV@IykWV/kkjd laLFkkalkBh ykxw jkfgy-
28
14-
15-
1617-
ojhy loZ rjrwnh lnfudk] xkGk] kkWi] caxyk@IykWV] xWjstsl bR;knhlkBh ykxw
jkgrhy-
nq:Lrh
dj.ks]
okij
bR;knh
29
nkn ekxsy- fuca/kdkus lnj vtkZoj laca/khr vtZnkj o laLFkk ;kaph lquko.kh
?ksowu R;kaps Eg.k.ks ,sdw.k dk;|krhy rjrwnh rlsp fu;e o mifo/kh ;kal
vf/ku jkgwu ,d efgU;kP;k vkr vko;d rks fu.kZ; ns.ks ca/kudkjd jkfgy-
lHkklnkP;k e`R;wuarj-
VLV daiuh] QeZ laLFkk lHkkln vlY;kl R;akps folZtu >kY;kl@R;akph uksan.kh
j gksrs-
x`gfuekZ.k laLFksus T;kps lHkklnRo j >kys vkgs] R;akps uako laLFksP;k lHkkln
uksan.kho:u deh dsys ikfgts-
laLFksus vls dsys ukgh rj lgdkj dye 25vs uwlkj mi@lgk;d fuca/kd ;k
lanZHkkr laLFksl funsZk nsow kdrkr-
jkthukes
31
eatwj
dj.ks
rlsp
lHkklnkaP;k
uke
inHkkj] nIrj rkck ns.ks ?ks.ks ;kph lfoLrj uksan feGkysY;k nIrjkP;k ;knhlg
rifkyokj irhus O;oLFkkid lferh lHksP;k bfro`Rrkr ?ks.ks vko;d vkgsR;kewGs useds dks.krs nIrj dks.kkP;k rkC;kr feGkys ;kps jsdkWMZ laLFksdMs
dk;eLo:ih miyC/k jkfgy-
laLFksPkh vkfFkZd i=ds vkfFkZd o"kZ laiY;kiklqu 45 fnolkaps vkr vafre dj.ks-
lai.;kiqo
32
uohu
lehrhph
jpuk
gks.;klkBh
iksVfu;ekr tkLrhr tkLr O;kt fdrh vkdkjrk ;sbZy ;kph rjrwn vkgs- ek=
loZlk/kkj.k lHksr O;kt vkdj.khckcr Bjko dj.ks vko;d vkgs-
osGksosGh
varxZr
lwpfoysY;k
vko;d
rh
ikg.kh
nq:Lrh
nq:Lrh
laLFksP;k O;oLFkkiu lferhus egkjk"V lgdkjh laLFkk fu;e 1961 e/khy fu;e
65 o mifo/kh - 142 e/;s uewn dsysY;k loZ uksanok o uLR;k r;kj dj.ks
vko;d vkgs33
23-
45-
6-
7-
89-
tckcnkjh
O;oLFkkiu lferh bfro`Rr uksanoghloZlk/kkj.k o fo"ksk loZlk/kkj.k lHkk uksanoghloZizdkjph dWk cqds
cWad ikl cqds
lHkkln uksanog;kiksVfu;e iqLrhdkys[kkifj{k.k vgokylaLFksP;k ekydh lanHkkZrhy dkxni=sbekjrhpk eatwj vkjk[kMk@ eatwj udkks
cka/kdke fo"k;d fofo/k ijokuxh i=s
bekjr okijkph ijokuxh
;kfkok; laLFksP;k Bjkokuqlkj vko;d vlysyh dkxni=s-
laLFksP;k nIrjkpk rkck lfpokdMs jkghylaLFksP;k lfpokpk dkyko/kh laiY;kuarj ufou lfpokdMs nIrjkph ;knh r;kj
d:u ;knh izek.ks nIrj o ekyeRrspk rkck ns.;kph tckcnkjh lacaf/kr
psvjesu] lfpo o O;oLFkkiu lferhph jkghyT;k O;oLFkkiu lferhph eqnr laiysyh vkgs- R;kauh Ukohu O;oLFkkiu
lehrhdMs ifgY;k lHksr nIrj gLrkarjhr u dsY;kl R;k O;oLFkkiu lferhps
lnL; dye 146 o 147 e/khy rjrqnhuqlkj dkjokbl ik= Bjrhy- vkk
dkjokbuarj laca/khrkauk fuoM.kwd y<fo.;kl vik= Bjfo.ksckcrpk fu.kZ; R;k
laLFksP;k fuca/kdkdMwu ?ks.;kr ;sbylaLFksps nIrj laLFksP;k dk;kZy;krp Bso.ks ca/kudkjd jkghy- laLFksyk dk;kZy;
ulY;kl O;oLFkku lferhus Bjko d:u nIrj Bso.;kph tkxk fufPkr djkohvkk tkxsr nIrj Bso.ks ca/kudkjd jkghylaLFksps nIrj lqfLFkrhr o vn;kor Bso.;kph tckcnkjh lfpokcjkscj
O;oLFkkiu lferhphgh jkghylHkklnkauh laLFksP;k dkxni=kaP;k rikl.kh@udykaph ekx.kh dsY;kl egkjk"V
lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye 32 o mifo/kh a 23 vUo;s rikl.kh
34
10-
234-
56-
78-
35
91011-
12-
13-
14-
15-
1617-
36
18-
1920-
212223-
O;oLFkkiu lferhus lknj dsysys ekxhy o"kkZps mRi o [kpkZps i=d rlsp
rkGscankph ekfgrh ?ks.ks o R;kl eatqjh ns.ks-
lgdkj
[kkR;kdMs
uksan.khr
ys{kkifj{k.kklkBh fu;qDrh dj.ks-
vlysY;k
37
rkfydse/khy
ys[kkifj{kdkph
ns[kHkky] kqYd] ns[kHkky o nq:Lrh fu/kh rlsp fu{ksi fu/kh ;kckcr oxZ.khps
nj Bjfo.;kckcr fu.kZ; ?ks.ks-
vlY;kl
1-
2-
ekyeksps
O;oLFkkiu
mnk-
dk;kZy;]
v fuca/kd REGISTRAR
v
c
d
M
b
Q
x
g
;
t
[k
y
e
u
vks
i
j
l
V
;
g
c lgdkj U;k;ky;
vf/kfu;eke/khy dye 91 ek.ks lHkkln @ lHkklnkae/khy okn] lHkkln vkf.k@ fdaok
lHkkln o laLFkk ;k e/khy okn fuekZ.k >kY;kl [kkyhy dkjps okn-
v
c
d
M
b
Q
x
g
;
t
d flfOgy dksVZ
[kkyhy dkjps okn
v
c
d
M
b
nq ;e ntkZps cka/kdke
ekyeksps gLrkarj.k [kjsnh[kr
cka/kdke njke/;s ok< gks.ks
flfOgy dksVkZP;k v[kR;kfje/;s ;s.kkjs brj fo"k;-
;kapsdMwu
bZ iksfyl
[kkyhy nkZfoysY;k ckch
v
c
d
lHkkln] fcYMj] jgk.kkjk ;kaps dMwu yWV] nqdku] okgumHkh dj.;kph tkxk
;ke/;s xSjorZ.kwd dsY;kps vk<Gwu vkY;kl
lHkklnkadMwu vFkok lHkklnkauk ekj.;kph] [kqukph /kedh fnyh xsY;kl
iksfylkaP;k v[kR;kjhe/;s ;s.kk;k brj ckch-
Q loZlk/kkj.k lHkk
[kkyhy nkZfoysY;k ckch
v
c
d
M
b
Q
gkflax QsMjsku
42
dj.k & 4
laLFkspk fu/kh
4-1
osk Qh
Bsoh fLodk:u
ns.kxhps :ikus
4-2
jk[kho fu/kh%&
jk[kho fu/kh [kkyhy ek.ks jDdek xksGk dsY;kl laLFkk kIr d: kdrs
43
4-3
fldhax QaM%&
laLFksP;k loZlk/kkj.k lHksr loZ lHkklnkaps lgerhus rs Bjorhy R;k njkus loZ
lHkklnkauh xksGk dsysY;k jDdesrwu fldhax QaM mHkk: kdrkr- gk nj R;sd
xkGkP;k cka/kdke [kpkZP;k 0-25% njlky ,o<k vlkok
ek= gk nj R;kaP;k ukaokoj vlysY;k R;sd xkGkpk cka/kdke [kpkZP;k 075VDds njlky brdk dehr deh vlkok-
lHkklnkauh vkiyk xkGk lnfudk R;kaps vkgs] oMhy] Hkk] eqyxk eqyxh
tkobZ] lqu] esOg.kk] esOgq.kh] lkMw] ukrw] ukr b- toGP;k ukrsokbZdkauk
jkgk.;kl fnysyh vlY;kl fcu HkksxoV kqYd vkdkjys tkow u;s-
4-6
lsokkqYdkr iksVfu;e -68 uqlkj 13 ckchapk lekosk gksrks R;k [kkyhy ek.ks
45
laLFksP;k dk;kZy;kpk kWiV VWDl] ;k dk;kZy;kps fotsps chy] ik.;kps chy b[kpZ
46
dj.k&5
loZlk/kkj.k lHkk
5-1
uksan.khuarj ifgY;k loZlk/kkj.k lHksph fo"k; if=dk [kkyhy ek.ks vl.ks ca/kudkjd
vkgs
v/;{kkaP;k ijokuxhus T;k ckchaph vkxk lqpuk ns.ks vko;d vkgs- vkk
ckch oxGwu] lHkklnkauh mifLFkr dsysY;k] vk;R;kosGsP;k fo"k;kapk fopkj
dj.ks- o R;k ckcr Bjko dj.ks-
5-2
laLFksph okf"kZd loZlk/kkj.k lHkk vkWxLV efgU;kP;k 14 rkj[ksi;r cksyokohdkgh dkj.kkeqGs eqnrok< ?;k;ph vlY;kl uksan.kh vf/kdk;kdMs vtZ d:u
14 ukOgsacji;r eqnrok< ?ksrk ;srs-
47
5-3
okf"kZd loZlk/kkj.k lHksr iq<hy fo"k;koj dkekdkt gks.ks dk;|kus ca/kudkjd vkgs
ekfxy o"kkZP;k loZlk/kkj.k lHksP;k bfro`kkps okpu dj.ks o R;kl eatwjh ns.ks-
iwoZ lqpuk ns.ks vko;d vkgs vls fo"k; oxGwu brj vk;R;kosGh ;s.kk;k
fo"k;kpk lHksP;k v/;{kkaP;k iwoZ ijokuxhus fopkj dj.ks@Bjko dj.ks-
fVi %& laLFkk R;kP;k xjtsuqlkj lgdkjh dk;nk] fu;e o iksVfu;ekuqlkj loZlk/kkj.k
lHksph eatwjh ?ks.ks vko;d vkgs vls brj egokps fo"k; Bsow kdrs-
48
O;oLFkkid lferh lnL;kaph la[;k ikp vlY;kl dksje rhu] lkr vlY;kl
dksje pkj] u vlY;kl dksje ikp] vdjk vlY;kl dksje lgk vlkok-
laLFksps bfro`k ejkBh] baxzth fdaok fganh Hkk"ksr vko;d vkgs- ;kckcr
loZlk/kkj.k lHksus fu.kZ; ?;kok-
>kyh
49
rj
kkldkuh
[kkyhy
uewn
dsysY;k
kkldkauh inHkkj ?ksrkp lHkklnkauk fooklkr ?ks.;kph ikoys mpywu dke lq:
djkos- vko;d rj ijhi=d dk<wu fdaok foks"k loZlk/kkj.k lHkk cksyowu vkiY;k
ikjnkZd dkedktkph Li"V dYiuk lHkklnkauk |kohkkldkauh inHkkj ?ksrY;koj laca/khr mi@lgk;d fuca/kdkps ekxZnkZukuqlkj dkedkt
dj.ks o dsysY;k dkedktkpk fu;fer vgoky R;kauk lknj dj.ks visf{kr o
vko;d vkgs- kkldkauh kkld fu;qDrh vknskkarhy dkj.kkaP;k vuq"kaxkus
dkedkt dj.ks visf{kr vkgs- mnk- kkld fu;qDrh vknskkr jsdkWMZ viq.kZ] fgkksc
viw.kZ] fuoM.kwd ?ksryh ukgh- b- Lo:ikph dkj.ks vlrkr- R;kuqlkj rs nks"k@=qVh nqj
dj.;kP;k ;Ru kkldkauh djkokkkld use.ks gh rkRiqjrh O;oLFkk vlY;kus kD;rks inHkkj ?ksrY;koj rkcMrksc
R;kau ernkj ;knhpk o iq<hy fuoM.kwd dk;Ze yko.ks vko;d vkgskkldkus lHkklnRo ns.ks] eksBk nq:Lrh dkekalkBh [kpZ dj.ks] iqufoZdkl ;kstusckcr
djkj dj.ks] Vh-Mh-vkj-@,Q-,l-vk;- fod.ks] lHkklnRo j dj.ks] laLFksus nk[ky
dsysys nkos ekxs ?ks.ks vxj laLFkkfojks/kkr vlysY;k nkO;kr rMtksM dj.ks vls
fu.kZ; ?ks.;kps VkG.ks vko;d vkgs- kkldkus R;kp;k dkyko/khP;k eqnrhiwo
fuoM.kwd f;k iw.kZ dj.;klkBh rh osGhp lq: dj.;kph n{krk ?ks.ks ca/kudkjd
vkgskkldkus R;kps dkyko/khrhy dkedktkpk vgoky fuca/kdkauk lknj dj.;kcjkscjp
loZlk/kkj.k lHkk ?ksowu lHksleksjgh dsysY;k [kpkZP;k vgokyklg dkedktkpk vgoky
lknj dj.ks vko;d vkgskkldkus laLFksrhy okn ok<.kkj ukghr] lkeksipkjkus feVrhy vkk fjrhus fuca/kd
dk;kZy; o laLFkk ;krhy nqok Eg.kwu dke dj.ks visf{kr vkgskkldkus R;kaP;k dkekalkBh
ek.kls@eWustj use.;kps VkGkos-
laLFksl
ijoM.kkj
ukgh
vls
osru@ekscnyk
nsou
w
d:u] dfeVhusp loZ [kpZ d:u lktjs djkosr o loZlk/kkj.k lHksph R;klkBh eatwjh
?;koh- R;klkBh kkldkus oxZ.kh xksGk dj.ks- laLFksps fu/kh okij.ks gh dkes dj.;kps
VkGkos-
51
dj.k&6
ys[kkifj{k.k
6-1
T;k R;k foHkkxkps foHkkxh; lgfuca/kd] lgdkjh laLFkk ;kps Lrjkoj Bso.;kr
;sr
vlysY;k
ys[kkifj{kdkaps
rkfydse/khy
iWusy
ys[kkifj{kdkdMwu
ys[kkifj{k.k dj.ks ca/kudkjd vkgs- lyx nksu o"kkZis{kk tkLr dkyko/khdjhrk
,dkp ys[kkifj{kdkdMwu ys[kkifj{k.k djrk ;s.kkj ukgh-
6-2
egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye 812 vUo;s [kkyhy ckchapk
ys[kkifj{k.k vgoky lekosk vl.ks ca/kudkjd vkgs52
6-3
ys[kkifj{k.k vgoky Li"V vlkok R;kr eks?ke lqpuk ulkO;k rlsp rks vR;ar
=ksVd ulkok-
ys[kkifj{k.k vgokykph jpuk [kkyhy rhu Hkkxke/;s vlkohfoHkkx v&;ke/;s [kkyhy ckchapk lekosk vlkok
vkfFkZd xSjO;ogkj
54
vQjkrQj
v;ksX; xaqro.kwdk
1234567-
dtZO;ogkj&&
12345-
/kksj.k
dtZokVi
Fkdckdh
olqyh
vuqRiknd ftnaxh o lakf;r cqMhr fu/kh
6-4
ys[kkifj{k.kkph Qh
ek- lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT; iq.ks ;kapsdMhy lu
1991 ps ifji=dkuqlkj x`gfuekZ.k laLFkklkBh [kkyhy ek.ks ys[kkifj{k.k Qh vkdkjyh
tkrs
6-5
Qsjys[kkifj{k.k
6-6
Qsjys[kkifj{k.k Qh
v
c
d
6-7
57
dj.k&7
laLFksus ek- ftYgk mifuca/kd] lgdkjh laLFkk l{ke kf/kdkjh ;kapsdMs uequk&
7 e/;s vtZ dj.ks vko;d vkgsvtkZoj :- 2000@& pk dksVZ Qh LVWEi yko.ks vko;d jkfgyvtkZlkscr [kkyhy dkxni=s tksM.ks vko;d vkgs123456789-
10-
11-
12-
deky
tehu
/kkj.kk
dk;|krwu
1314-
Certificate).
bekjrhP;k eatwj udkkkph r
tkxsP;k ekst.khpk udkkk@vkfVsDVpk nk[kyk-
59
lwV
feGkY;kps
ek.ki=
(U.L.C.
dj.k&8
iqufoZdklkph lIrlq=h%&
v-
123456-
c-
123-
dk;nskhj ckchaph iqrZrk dj.ksokLronk dYi vgoky nksu efgU;kr lknj dj.kslHkklnkaP;k lqpuk fLor @ vfLor dsysckcr
vgokykr uewn dj.ks-
d-
12-
dYi vgoky lHkklnkauk ikg.kslkBh laLFksP;k dk;kZy;kr miyC/k Bso.ksdYi O;oLFkkiu lYykxkj o O;oLFkkid lferh lnL; ;kaph la;qDr lHkk
?ks.ks lnj lHksph tkghj uksfVl laLFksP;k uksfVl cksMkZoj fl/n dj.ks
ca/kudkjdlHkklnkaP;k lqpukapk fopkj dj.ks-
3-
60
dkj.kfeekalk
dYi
45-
fufonk elqnk r;kj dj.ks o fufonk ekxfo.ksfodld lferh lnL; o inkf/kdk;kapk ukrsokbZd ulsy-
M-
12-
kIr fufonkaph ;knh uksfVl cksMkZoj fl/n dj.ksfufonkaoj fopkj dj.kslkBh O;oLFkkid lferhph lHkk 15 fnolkaps vkr
cksykfo.kslnj lHksr nkZd Eg.kwu lHkklnkal mifLFkrkaleksj m?kMwu Nkuuh dj.ks o
rqyukRed rDrk r;kj dj.ks-
3-
bZ-
1-
23456789-
m-
12-
3-
61
djkjekuk
1-
2-
62
dj.k & 9
2-
ekx.kkjk vtZ
ekx.;klkBh fofgr ueqU;krhy
dsysyk vtZvkdkj.khckcr] foks"k loZlk/kkj.k
3-
laLFksus bekjrhph tkxk ekydhph gks.;klkBh dUOgs;Ul fMM h;k dsyh vkgs
dk;\
4-
5-
6-
fuoM.kwd fu;ekaps ikyu d:u fuoM.kw ?ksryh vkgs dk;\ eqnrhr {krhiwr
ca/ki=s dsysyh vkgsr dk;\
7-
8-
9-
10-
11-
12-
lgdkj fk{k.k dsa] lgdkj cksMZ] gkflax QsMjsku] lgdkj foHkkx fdaok
brj dks.kR;kgh laLFksus vk;ksftr dsysY;k fk{k.kkfo"k;d fkfcjkl]
O;k[;kukl] fk{.k infodk ifj{ksl O;oLFkkiu lferh lnL; ok laLFksps
lHkkln] O;oLFkkiu deZpkjh ;kauh gtsjh ykoyh vkgs dk;\
lgdkj foHkkxkps vknkZ iksVfu;e laLFksus fLodkjysys vkgsr dk;\
1314-
15-
16-
laLFksP;k Lrjkjkoj loZlk/kkj.k lHksr rkj fuokj.k lferh fuekZ.k dsyh vkgs
dk;\
17-
18-
laLFksP;k O;oLFkkiu lferhr brj lHkklnkauh lgHkkxh Ogkos Eg.kwu R;kauk o`k
dj.;kpk ;Ru O;oLFkkiu lferhus dsysyk vkgs dk;\
19-
20-
21-
65
dj.k &10
uohu x`glaLFkk LFkkiu dj.;klkBh vko;d rs loZ lgdk;Z dj.kslgdkjh x`glaLFksps nIrj jsdkWMZ mfpr i/nrhus Bso.;klkBh ykx.kkjs fofo/k
QkWeZl~] jftLVlZ b- miyC/k dj.ks-
x`glaLFksps ekfld lHkk] okf"kZd lHkk AGM] foks"k loZlk/kkj.k lHkk bR;kfnaph
bfro`ks vpwd fyfg.;kP;k i/nrhps ekxZnkZu dj.ksvk;O;; i=ds] csjht@rkGscan i=ds r;kj dj.;kfo"k;h ekxZnkZu dj.ksys[kkijh{k.k d:u ?ks.;klkBh mfpr nIrj r;kj Bso.ksys[kkijh{k.kkr dkgh lwpuk@vk{ksi vkY;kl] nks"k nq:Lrh vgoky r;kj
dj.;kcy ekxZnkZu-
4
5
6
66
7
8
9
10
11
12
ekfld ns[kHkky oxZ.khpk rikhy Bjowu R;kph fcys dj.ks o R;kaph olwyh
d:u R;kpk tek[kpZ Bso.kslHkklnkauh ekfld oxZ.kh FkdfoY;kl] egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960
P;k dye 101 vUo;s R;kph olwyh dkh djko;kph ;kckcrps ekxZnkZufofo/k dkjps fu/kh mHkkj.kscy ekxZnkZu dj.ks- mnk- fu{ksi fu/kh] nq:Lrh o
ns[kHkky fu/kh bvko;rsuqlkj mifo/kh Bye-Laws] nq:Lrh dj.kscckr ekxZnkZu dj.kslgdkjh x`gfuekZ.k inkf/kdk;kalkBh ekxZnkZuij dk;ZkkGk vk;ksftr dj.ks
vkf.k ukskjkaP;k ek/;ekrwu R;kaP;k rkjhaps fuokj.k dj.ksx`glaLFkkaP;k nSuafnu ekxZnkZuklkBh vko;d rs ys[k] ekxZnkZd U;k;ky;hu
fuokMs] kkldh; ifji=ds b- ekfgrh ekfld] }Sekfld eq[ki=ka}kjs fl/n
d:u R;kaP;kekQZr iksgkspfo.ks-
67
nwj/ouh - 022&25332286
nwj/ouh - 020&26120719
nqj/ouh - 022&22840134
nqj/ouh - 022&25332286
68
lgdkj foHkkxkus
fuxZfer dsysyh
ijhi=ds
69
tk- - x`gfuek.kZ@Mh&3@91
lgdkj vk;qDr o fuca/k] lgdkjh laLFkk]
egkjk"V jkT; iq.ks&1 ;kaps dk;kZy;]
fnukad % 15 es 1991
ifji=d
fo"k;% lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkk varxZr laLFkk uksan.kh dj.ksl ijokuxh ns.ksckcrlanHkZ%
1
2
3
4
5
laLFkk varxZr laLFkk uksan.kh dj.;kps lanHkkZr ;k dk;kZy;kus osGksosGh dfu"B dk;kZy;kauk
lwpuk fnysY;k vkgsr- lnj fo"k;kojhy lokZr ksoVps ifji=d fnukad 05-05-1990 jksthps
vkgs- lnj ifji=dkar laLFkk varxZr laLFkk uksan.kh dj.;klkBh ewG laLFksdMwu d:u
?;ko;kps iksVfu;e nq:Lrhckcr ;k dk;kZy;kus lfoLrj lwpuk fnysY;k gksR;k o ifji=dkr
fnysY;k lwpukaek.ks iksVfu;e nq:Lrh d:u ?ksrY;kuarj laLFkk varxZr laLFkk uksan.kh djkoh
vkk lwpuk fnysY;k gksR;k- rFkkih lnjps mifo/kh nq:Lrhckcr laLFkkaoj lDrh d: u;s
vkk lwpuk fnysY;k gksR;klnj ifji=dkr laLFkk varxZr laLFkk uksan.kh dj.;kps lanHkkZr ;k dk;kZy;kdMs fujfujkGk
O;DrhadMwu vkf.k laLFkkdMwu i=O;ogkj dj.;kar vkyk o ;k dk;kZy;kP;k vls funkZukr
vlgs vkgs dh dkgh laLFkkaps iksVfu;eke/;s nql;k laLFksl lHkklnRo ns.ksckcrph Li"V
rjrwn vkgs rjh lq/nk ;k dk;kZy;kus fnukad 05-05-1990 ps ifji=dkUo;s lqpfoysek.ks
iksVfu;e nq:Lrh dsY;kfkok; [kkR;kps vf/kdkjh laLFkk uksan.kh djhr ukghr;k ifji=dk}kjs loZ laca/khr uksan.kh vf/kdk;kl lwpuk ns.;kar ;sr vkgsr dh] tj laLFksP;k
iksVfu;eke/;s nql;k lgdkjh laLFksl lHkklnRo ns.ksckcrph Li"V rjrwn vlsy rj
laLFksdMwu fnukad 05-05-1990 ps ifji=dke/;s lwpfoY;kek.ks osxGk iksVfu;e nq:Lrhpk
vkxzg u /kjrk laLFksps QDr laerhi= ?ksu laLFkk uksan.kh dj.;kr ;koh-
70
ek= laLFkk uksan.khuarj ewG laLFksP;k iksVfu;ekrhy rjrqnhuqlkj laLFksl lHkklnRo ns.;kl
l{ke vlysY;k kf/kdkjkus Competent Authority loZlk/kkj.k lHkk@O;oLFkkidh; eaMG
ufou laLFksl lHkklnRo fnys ikfgtsek= T;k laLFksP;k iksVfu;eke/;s lgdkjh laLFksl lHkklnRo ns.ksckcrph Li"V rjrwn ukghR;k laLFksP;k lanHkkZr ewG laLFksus nql;k lgdkjh laLFksl lHkklnRo ns.;klkBh vko;d
vl.kkjh iksVfu;e nq:Lrh Lo[kq"khus dsY;kfkok; laLFkk varxZr laLFkk uksanfo.;kr ;s u;s-
71
ekad&lx`;ks@1094@--277@14lh]
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx]
ea=ky;] foLrkj] eaqcbZ 400 032
fnukad & 10 ekpZ 1995
vknsk
egkjk"V lgdkjh
laLFkk vf/kfu;e
1960
Plinth area 700 pkS- QwVkis{kk tkLr vlw u;sc fu;ksftr laLFkkP;k tfeuhe/;s@bekjrhe/;s pVbZ {ks= funsZkkad
okij.;kdfjrk fkYyd ulyk ikfgtsegkjk"Vkps jkT;iky ;kaP;k vknskkuqlkj o ukokaus]
lgh@&
k-- deky
voj lfpo] egkjk"V kklu]
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkxfr]
1
2
3
4
5
lgdkj vk;qDr o fuca/kd lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT; iq.ksfoHkkxh; lg fuca/kd] lgdkjh laLFkk loZ
ftYgk mifuca/kd] lgdkjh laLFkk loZ
v/;{k] eaqcbZ ftYgk lgdkjh laLFkkaps egkla?k]
fodkl fek;lsl] QksVZ] eaqcbZO;oLFkkid] kkldh; eq.kky;] pujksM] eaqcbZR;kauk fouarh vkgs dh] lnj vknsk kklu jkti= vlk/kkj.k Hkkx&4 c fn- 10 ekpZ]
1995 e/;s dkfkr dsY;k R;kP;k 100 rh ;k foHkkxkyk ikBokO;kr72
lgh@&
k-- deky
voj lfpo] egkjk"V kklu]
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx-
73
tk--x`gfuekZ.k@Mh&3@eqkadkqYd@96
lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk]
egkjk"V jkT; iq.ks&1 ;kaps dk;kZy;fnukad 8 tqyS 1996
fo"k;% lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkk uksan.kh iwoZ ?;ko;kph n{krk--lanHkZ% ;k dk;kZy;kps ijhi=d - le fnukad 18-02-1994
ifji=d%
ojhy fo"k;kckcr g;k dk;kZy;kP;k lanHkkZf/ku ifji=d - le fnukad 18-02-1994 dMs
{ksf=; vf/kdk;kps y{k os/k.;kar ;sr vkgslnj ifji=dkr uewn dsysY;k ckch lanHkkZr [kkyhyek.ks lq/kkfjr lwpuk fuxZfer dj.;kar
;sr vkgs- lnj lwpukaps ikyu d:u x`gfuekZ.k laLFkkaph uksan.kh yafcr jkg.kkj ukgh ;kph
n{krk ?;koh1-
fcYMj o yWV /kkjd ;kaP;kr >kysY;k djkjkP;k vuqkaxkus lnj djkjkph uksan.kh
>kY;kfkok; o vko;d eqkad kqYd HkjY;kfkok; laLFksph egkjk"V lgdkjh laLFksP;k
dk;|k[kkyh uksan.kh dj.;kr ;s u;s vkk ;k dk;kZy;kP;k fnukad 18-02-1994 P;k
ifji=dkrhy lwpuslanHkkZr {ksf=; vf/kdk;kauh dkgh x`gfuekZ.k laLFksph uksan.kh Fkkacfoyh vkgs
vls g;k dk;kZy;kr vlysY;k vusd rkjho:u funkZukl vkys vkgs- vkk ifjfLFkrhpk
fcYMj@eksVj xSjQk;nk ?ksr vlwu xkGs/kkjdkauh LVWEi MqVh fcYMjdMs fnyh vlyh rjh rh
kklukdMs Hkjkoh ykxw u;s Eg.kwu vkf.k miyC/k pVbZ {ks= funsZkkad tkLrhr tkLr
okij.;klkBh fcYMj lgdkjh laLFksph uksan.kh gks.;klkBh vko;d rh dk;Zokgh djhr ukghrc;kp dj.kkar LVWEi Qh HkjY;kojhgh cktkj fdaer fufpr dj.kslkBh yafcr vlk ksjk
ek:u lc jftLVj dk;kZy;kdMwu ikorh ns.;kar ;srs- rlsp nLr,sotkph uksan.kh >kY;kuarj
ewG nLr,sot ewG nLr,sot c;kp dkyko/khuarj ijr dsyk tkrks- R;keqGs djkjkeqGs eqkad
kqYd o uksan.kh Qh HkjY;kuarj R;kph ikorh laLFksP;k orZdkauh lknj dsyh rj uksan.kh
dj.;kl gjdr ukgh- rlsp ;k lanHkkZr ekfgrh laca/khr fuca/kdkauh R;k ftYgkaP;k eqkad
ftYgkf/kdk;kl dGokoh Eg.kts eqkad ftYgkf/kdk;kl vko;d vlysY;k eqkad kqYdkaph
olwyh djrk ;sbZy- ;k ckch y{kkr ?ksrk laLFkk uksan.kh Lrkoklkscr xkGs/kkjdkaP;k xkGk
laca/khps
nLr,sot
djkji=s@[kjsnh[krs
uksan.khlkBh
uksan.kh
vf/kdk;kdMs
nk[ky
dsY;klaca/khP;k ikoR;k lknj dsY;kl brj loZ vVhaph iwrZrk gksr vlsy rj laLFkk uksan.kh
74
dj.ksr ;kO;kr- LVEi MqVhP;k vafre vkdkj.kh gksbZi;r x`gfuekZ.k laLFksph uksan.kh yafcr
Bs u;s2-
;k dk;kZy;kps ifji=d tk- - le fnukad 18-02-1998 vUo;s [kjsnh djkj i=kph uksan.kh
>kyh ulY;kl xkGk o lHkklnRokps gLrkarj dj.;kar ;s u;s vkk lwpuk vkgsr- R;keqGs
dkgh dj.kkar gLrkarj.k Lrkoklkscr gLrkarj yafcr BsoY;kps funkZukl vkys vkgs- ;k
lanHkkZr lq/kkfjr lwpuk ns.;kr ;srs dh] gLrkarj Lrkoklkscr gLrkarjkps nLr,sot djkji=
uksan.khlkBh vf/kdk;kadMs nk[ky dsY;klaca/kh iqjkok@ikorh lknj dsY;kl vkf.k eqkad kqYd
HkjY;klaca/kh iqjkok fnY;kl rlsp lHkklnRo gLrkarjkP;k brj vVhaph iwrZrk gksr vlY;kl
laLFksP;k O;oLFkkidh; lferhus vkk gLrkarjkl ekU;rk |koh-
Lok{kjhr@&
jRukdj dqyd.k
lgdkj vk;qDr o fuca/kd]
lgkdjh laLFkk] egkjk"V jkT; iq.ks&1
75
ekad%lx`;ks&1096@--137@14&l
Lkgdkj o oL=ks|ksx foHkkx]
ea=ky;] eaqcbZ 400 032
fnukad 29 ,fy 2000
vknsk
okpk%&
1
lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT; iq.ks ;kaps ekad x`gfuekZ.k
@Mh&3@lsokkqYd vkdkj.kh@96 fnukad 18 es 1996 ps i=-
T;k vFk kklukps le ekadkps fnukad 26 es 1999 P;k vknskklanHkkZr fujfujkGk lgdkjh
x`gfuekZ.k laLFkkaP;k lHkklnkadMwu inkf/kdk;kadMwu rlsp eaqcbZ ftYgk lgdkjh x`gfuekZ.k
egkla?k] iq.kZ ftYgk lgdkjh x`gfuekZ.k egkla?k o mi&yksdk;qDr] egkjk"V jkT; ;kaP;kdMwu
fuosnus@i=s kklukl kIr >kyh vkgsrvkf.k T;k vFk lnj fuosnus@i=s ;kaps voyksdu dsys vlrk kklukps fnukad 26@05@1999
P;k vknskkph vaeyctko.kh dj.;ke/;s laLFksph lferh o lHkklnkae/;s laHkze o vMp.kh
fuekZ.k >kY;kps fnlwu ;srs laLFkkauh lsokkqYdkph vkdkj.kh gh lnfudkaP;k o xkGkaP;k
vkdkjekukuqlkj kf/kdj.kkus fu/kkZfjr dsysY;k djkIr eqY;kaP;k ek.kkr dsY;kl eksBk
lnfudk/kkjdkaukiwois{kk fdrhrjh tknk kqYd Hkjkos ykxr vlY;kus R;kauh kklu vknskkl
rhoz fojks/k dsyk vkgs- rj ygku lnfudk/kkjdkapk Qk;nk gksr vlY;kus lnj vknskkph
vaeyctko.kh laLFksus Rojhr djkoh vlk R;kapk vkxzg vkgs- lnfudsph eqY;k/kfjr fdaer gh
laLFksph bekjr dsOgk cka/kyh vkgs] dks.kR;k {ks=kr@foHkkxr vkgs] lnfudk fdrO;k etY;koj
vkgs] lnfudsph iquZ[kjsnh b- dkj.kkeqGs lrr cnyr vlrs@ok<r vlrs R;keqGs laLFkkauk
djik= eqY; o ekfld HkkMsrDR;kalkBh njo"k egkuxjikfydkaoj voyacwu jgkos ykxsydkj.k djik= ewY; Bjfo.;klkBh rlsp R;klanHkkZr kIr >kysY;k rkjh] vfiykaP;k
fu.kZ;klkBh@fudkyklkBh egkikfydsyk eksBk dkyko/kh ykx.;kph kD;rk ukdkjrk ;sr ukghR;kpk ifj.kke Eg.kwu cgqrkak lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaps ys[kk vgoky osGhp lknj dj.ks
DokfyQk; ys[kk ifj{kdkauk kD; gks.kkj ukghmijksDr dkj.ks ikgrk kklu vknskkph
vaeyctko.kh lqyHkrsus dj.ks laLFkkauk ulY;kps fnlrs- fdrhgh jssVscy OgWY;w vlyh rjh
lQkbZ] lssVjh] j[kokynkj] fMkax.k] fyV dk;kZy;hu ;k ckchojhy [kpZ ;k loZ lsok]
loZ lHkklnkauk le ek.kkrp |kO;k ykxrkr- vkf.k R;keqGs jsVscy OgWY;wkh njegkps ekfld
76
lsok kqYd lfoZl pktsZl fuxMhr dj.ks rdZlaxr] ;ksX; o U;k; gks.kkj ukgh] vls er
vusd x`gfuekZ.k laLFkkaps inkf/kdkjh o lHkkln
rlsp eqacbZ ftYg lgdkjh x`gfuekZ.k
egkla?k o miyksdk;qDr] egkjk"V jkT; ;kauh kklukdMs O;Dr dsys vkgslnjps er y{kkr ?ksu kklukps fnukad 26@05@1999
ps vknsk j d:u lgdkjh
x`gfuekZ.k laLFkkaP;k orZeku vknkZ iksV fu;ekoyhrhy fu;e - 70 e/;s ueqn dsysyk 12
ckchapk [kpZ iksV fu;e 71v7 e/;s ueqn dsY;kek.ks lkj[;kp ek.kkr lsokkqYdkP;k
:ikus vkdkj.kh ;ksX; gksbZy vls kklukps er >kys vkgsvkf.k] Eg.kwu ojhy oLrqfLFkrh fopkjkr ?ksu kklu fnukad 26 es 1999 jksthps vknsk j
djhr vkgs o lkoZtfud fgrkP;k n`"Vhus egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye
79v vUo;s kklu [kkyhyek.ks vknsk nsr vkgs1
ojhy vknsk gs loZ dkjP;k uksan.khr lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkae/;s fuoklh lnfudk
o O;kikjh xkGs ;kauk ykxw jkgrhy- rlsp gs vknsk fnukad 26@05@1999 iklwu iwoZy{kh
Hkkokus vaeykr ;srhy-
lgh@&
lq-ika- <sd.ks
voj lfpo] egkjk"V kklu lgdkj
o oL=ks|ksx foHkkx77
egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx]
kklu vknsk ekad lx`;ks&1094@15165@--317@14&lh
ea=ky; foLrkj] eaqcbZ&32
fnukad 1 vkWxLV 2001
okpk% kklu vknsk ekad lx`;ks & 1094@15165@--317@14&lh ea=ky; foLrkj] eaqcbZ&32
fnukad 9 ekpZ 1995
kLrkfod%&
mijksyysf[kr fnukad 9 ekpZ 1995 P;k vknskkus] kklukus] fcuHkksxoVk kqYdkph vkdkj.kh
lsokkqYdkP;k iV is{kk tkLr vlw u;s vls fu/kkZfjr dsysys gksrs- kklukP;k lnj
vknskkfo:/n dkgh lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkauh eaqcbZ mPp U;k;ky;kr ;kfpdk nk[ky d:u
fcu HkksoxVk kqYd vkdkj.khl osxosxGk dkj.kkLro vkOgku fnys gksrs- R;kiSdh ;kfpdk
ekad 1398@96 ojhy lquko.khP;k osGh ek- mPp U;k;ky;kus vls lqpfoys gksrs dh] fcu
HkksxoVk kqYd vkdkj.khckcrps funsk kkL=kq/n ik;koj vk/kkfjr vlkosr- mnk- xkG;kps
djik= eqY; fdaok Hkj.kk laLFksps oxdj.k bR;knhps fopkj d:u rlsp] R;kckcr ;k
{ks=krhy laLFkkaP;k ewY;kadudkjkaP;k erkpk fopkj d:u ;ksX; rs funsk ns.;kr ;kosr vlsgh
ek- mPp U;k;ky;kus lqpfoysys gksrs2ek- mPp U;k;ky;kus O;Dr dsysY;k ojhy lqpukaek.ks uxj fodkl foHkkxkadMwu rK
lYyk ekxfo.;kar vkyk gksrk- uxj fodkl foHkkxkus vls lqpfoys dh] fcuHkksxoVk kqYd
vkdkjrkuk djik= ewY; fdaok HkkMs gk fud"k Bso.ks ;ksX; gks.kkj ukgh- dkj.k djik=
eqY;klanHkkZr ek- loksPp U;k;ky;kus ,dk dj.ks fnYyh e-u- fo:/n fnok.k nkSyrjko diwj
,l-lh-vs-vk;vkj 1980 fnysY;k fudkykuqlkj] egkuxjikfydsus ,dnk djik= eqY;
BjfoY;kuarj rs ok<fork ;sr ukgh- R;keqGs] tqU;k bekjrh o uohu bekjrhaP;k djik=
ewY;kar eksBh rQkor fuekZ.k gksr vlY;kus djik= ewY;kaP;k vk/kkjs fcuHkksxoVk kqYd
vkdkj.kh dsY;kl tqU;k o ufou lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaP;k lHkklnkae/;s eksBk vlarks"k
fuekZ.k gksbZy- R;kek.ks lHkklnkyk feG.kkjs HkkMs Eg.kts R;kaP;k xaqor.kqdhojhy mRi vlrs
o R;koj rks vk;djgh Hkjr vlrks- R;keqGs djik= ewY; fdaok HkkMs ;k nksUgh fud"kkaP;k
vk/kkjs fcuHkksoVkkqYd vkdkj.kh fufpr dj.ks ;ksX; gks.kkj ukgh-
78
3ek- mPp U;k;ky;kus ;kfpdk ekad 1398@96 e/;s nfkZr dsysY;k erkuqlkj
fcuHkksxoVk kqYd vkdj.kh lanHkkZr vH;kl d:u fkQkjkh dj.;klkBh lgdkj vk;qDr o
fuca/kd] lgdkj laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ks ;kauh x`gfuekZ.k o lgdkj {ks=krhy rKkaph ,d
lferh useyh gksrh- lnj lferhus iq<hy ek.ks fkQkjkh dsY;k gksR;k1-
2-
lHkklnkdMwu njegk olwy dj.;kr ;s.kkjh ,dw.k vkdkj.kh jDde fdaok lHkklnkyk
feG.kk;k HkkMkP;k 10% jDde ;kiSdh tkLr vlsy ,so<h jDde fcuHkksxoVk kqYd
Eg.kwu vkdkj.;kr ;koh-
3-
4-
2-
3-
lHkklnkauh vkiyk xkGk@lnfudk R;kaps vkbZ] oMhy] cgh.k] Hkk] eqyxk] eqyxh]
tkobZ] lwu esOg.kk] esgw.kh] lkMw] ukr] ukrw bR;knh toGP;k ukrsokbdkauk vkf.k
;kfkok; laLFksus ekU; dsysY;k brj ukrsokbZdkal fnyk vlY;kl R;kckcr
fcuHkksxoVk kqYd vkdkjyk tk u;s-
4-
5-
jkT;krhy loZ x`gfuekZ.k laLFkkauh R;kaP;k mifo/kh@iksVfu;e ;ke/;s ojhy ek.ks ;ksX;
rh nq:Lrh dj.;kph dk;Zokgh djkoh- ek= ojhyek.ks nq:Lrh dsyh ulyh rjh ;k
vknskkP;k fnukadkiklwu ;k vknskke/;s mYysf[kr deky e;kZnsis{kk tkLr fcuHkksxoVk
kqYd vkdk: u;s-
6-
x`gfuekZ.k
laLFkkae/khy
fuoklh
O;kikjh
lgh@&
eqdwan rq- dkacGs
voj lfpo] egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx
80
81
egkjk"V kklu
- lx`;ks& 2001@-- 188@14&l
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx]
ea=ky; foLrkj] eaqcbZ&32
fn- 09 vkWxLV 2009
okpk % lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;]
iq.ks ;kaps ekad x`gfuekZ.k @xkGk@rcnhy@Qh 89
fnukad% 27@11@1989 ps ifji=d
T;k vFk] lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkalkBh r;kj dsysY;k uequsnkj mifo/khauk lgdkj vk;qDr
o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ks ;kauh fn- 02-04-2001 jksth ekU;rk fnyh
vlwu k uequsnkj mifo/khe/khy mifo/kh - 38bZ 9 e/;s ueqn dsY;kuqlkj] lgdkjh
x`gfuekZ.k laLFkse/khy lnfudk@xkGk gLrkarjhr rcnhy djrkuk vkdkjk;kP;k feh;eps
deky nj Bjfo.;kaps vf/kdkj jkT; kklukP;k lgdkj o oL=ks|ksx foHkkxkyk fnysys vkgsr]
vkf.k
T;k vFk] lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ks ;kauh R;kaP;k
ifji=d - x`gfuekZ.k@xkGk rcnhy@Qh 89@fn- 27-11-1989 vUo;s ffe;eps nj fufpr
dsysys vlwu l|fLFkrhr Lrqr ifji=d j d:u jkT;kklukus R;kckcrps vknsk Lrqr
dj.ks vxR;kps >kysys vlY;kus lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkse/khy lnfudk@xkGk gLrkarjhr
rcnhy djrkuk vkdkjko;kP;k feh;elaca/kh ;ksX; rs vknsk dk<.;kpk fu.kZ; kklukus
?ksryk vkgs] R;kvFk]
vkns'k
egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye 79 v vUo;s jkT; kklukl nku
dj.;kr vkysY;k vf/kdk;kapk okij d:u jkT;krhy tursP;k O;kid tufgrkFkZ iq<hyek.ks
vknsk ns.;kr ;sr vkgsr1
lgdkjh vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ks ;kaps ifji=d x`gfuekZ.k@xkGk rcnhy@Qh 89@fn- 27-11-1989 j dj.;kar ;sr vkgs-
nj
dks.kR;kgh
ifjfLFkrhr
[kkyh
:::::-
25]000@&
20]000@&
15]000@&
10]000@&
5]000@&
lgh@&
olar iksjshokj
mi lfpo] egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx
fr]
1
2
3
4
5
egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx]
kklu vknsk ekad lx`;ks&1409@18873@--30@14&lh
ea=ky; foLrkj] eaqcbZ&32
fnukad 9 vkWDVkscj 2001
okpk % lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT; iq.ks ;kaps i=
- kkld@2vs@kkovolk;d@2000 fnukad 28@11@2000
kLrkfod
jkT;kae/;s lqekjs 60]000 lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkk vlwu foks"kr% eqacbZ Bk.ks o vU;
egkuxjkP;k ifjljkr lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaph paM ek.kkr ok< >kysyh vkgsR;kpcjkscj lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkae/khy
xSjO;ogkj] vigkj] fu;eckg; dkjHkkj bdj.;kP;k dj.kkargh ok< >kysyh vkgs- R;keqGs vkk vusd laLFkkaoj osGksosGh
kkldkph@kkld eaMGkph fu;qDr dj.ks vifjgk;Z gksrs- l/;k kkldh; deZpk;kaMs
laLFkkaojhy kkld inkpk inHkkj ns.;r ;srks- rFkkfi kkldh; deZpk;kaph e;kZfnr la[;k
vkf.k lgdkjh laLFkkaoj eksBk ek.kkoj useus tk.kkjs kkld ;k e/khy O;Lr ek.kkeqGs
kkldh; deZpk;kauk R;kaP;kdMhy fu;fer dkedkt lkaHkkGwu lacaf/kr lgdkjh x`gfuekZ.k
laLFksps kkldh; dkedkt dj.;djhrk iqjslk osG nsrk ;sr ukgh- ifj.kkeh] kkld
fu;qDrhpk gsrq fufpr dj.;kr lk/; gksr ukgh- R;keqGs lgdkj {ks=krqugh ;k lanHkkZr
osGksosGh ekx.kh dj.;kr ;sr gksrh- R;kuqkaxkus lsokfuo`k kkldh; vf/kdk;kauk@deZpk;kauk
kkld Eg.kwu use.;kckcrpk Lrko kklukP;k fopkjkf/ku gksrkkklufu.kZ;%&
Lkgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaoj kkld Eg.kwu fu;qDrh djrkuk kkldh; lsosrwu fu;e
o;ksekukuqlkj lsokfuo`k@LosPNk lsokfuo`k >kysY;k vkf.k fu"dyad lsok ctkoysY;k
vf/kdk;kauk@deZpk;kauk fu;qDrh ns.;kl kklu ekU;rk ns.;kr ;sr vkgs- ek= R;sd ftYgk
@mifuca/kdkaP;k dk;kZy;ke/;s vkk ik= vf/kdk;kaph@deZpk;aph ;knh r;kj djkoh vkf.k R;k
;knhl lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT; iq.ks ;kaph
ekU;rk ?;koh- R;kpek.ks lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaoj kkld Eg.kwu fu;wDrh >kY;kuarj
84
85
Ekgkjk"V kklu
Lkgdkj o oL=ksn;ksx foHkkx
kklu ifji=d dzaekd% lx`;ks 2002@iz-dz-365@14 l]
Eak=ky; foLrkj] eqacbZ- 400 032
fnukad 2 uksOgsacj 2002
Ikfji=d
1-
kklukP;k vls funkZukl vkys vkgs dh] lgdkjh x`gfuekZ.k lgdkjh x`gfuekZ.k
laLFkke/khy dkgh lHkkln laLFkspk ekfld ns[kHkky vkdkj ns.ks can djrkr ;klkBh
R;kaP;kdMwu vusd izdkjph dkj.ks ns.;kr ;srkr- mnk- laLFksdMwu lHkklnkaps dkgh iSls
;s.ks vkgs] laLFkk lnfudsph nq:Lrh djr ukgh] ekfld vkdkj tkLr vkdkj.;kl ;sr
vkgs bR;knh- ;keqGs ekfld vkdkj ns.;kps can dsY;keqGs laLFksP;k O;oLFkkidh;
lferhl laLFkspk nSuafnu dkjHkkj pkyfo.ks dBh.k gksrs-
2-
3-
5
6
87
88
egkjk"V kklu]
lgdkj] i.ku o oL=ks|ksx foHkkx]
kklu ifji=d - lx`;ks & 2001@-- 234@14&l
ea=ky; foLrkj] eaqcbZ 400 032
fn- 30 tqyS 2004
ifji=d%&
kklukP;k vls funkZukl vkys vkgs dh] c;kposGk ,dkp bekrhe/;s nksu vf/kd foax
vlysY;k dj.kkr foaxfugk; vusd x`gfuekZ.k laLFkk uksanfo.;kps Lrko kklukdMs kIr
gksrkr- R;kiSdh dkgh bekjrhph Fke lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkk Eg.kwu uksna.kh >kysyh vlrs
o R;kaps foHkktu dj.;kp Lrko vlrks rj brj cgqla[;k dj.kh bekjrhps uksan.kh >kysyh
vlrs o R;kaps foHkktu dj.;kpk Lrko vlrks rj brj cgqla[; dj.kh bekjrhps uksan.kh
djrsosGh foaxfugk; vusd la[;kae/;s uksan.kh djkoh vlk Lrko vlrks- kklukP;k fnukad
17@01@1985 bekjrhlkBh ,d x`gfuekZ.k laLFkk gh lgdkj vk;qDrkph fkQkjl ekU;
dj.;kar vkyh vkgs o R;kuqlkj loZ fuca/kdkauk dGfo.;kr vkysys vkgs- lnj ifji=dkuqlkj
foaxfugk; lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkaph uksan.kh djrk ;sr ukgh- ek= lHkklnkadMwu dkgh osGk
vkk ekx.kh dj.;kr ;srsLknj oLrqfLFkrh y{kkr ?ksowu lgdkj vk;qDrkdMwu kIr >kysY;k vfHkk;kuqlkj foaxfugk;
lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkka uksan.khl [kkyhy fud"kkuqlkj ijokuxh nsrk ;sbZy1
fcYMj eksVj ;kauk bekjrh cka/k.;kiwo laca/khr egkikfydsdMwu oht] ik.kh ;k xks"Vh
foHkkrwu bekjrhpk vkjk[kMk eatwj dsysyk vlkok-
89
bekjrhP;k ijfljke/;s dkgh ckch lkekf;d vlY;kl mnk- daikaM okWy] eq[;
osk}kj] eksdGh tkxk] fLoehax iwy bR;knh vlY;kl laLFksP;k orZdkauh egkjk"V
lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 ps dye 20 v vUo;s brj foaxP;k laLFkkacjkscj
Hkkxhnkjh djkj dj.;klkBhps 50 :i;kaP;k ckMoj gehi= ns.;kr ;kos-
fcYMj eksVj ;kauh tfeuhps gLrkarj.k foaxek.ks gks.kk;k loZ laLFkkauh /kkj.k dsysY;k
{ks=QGkP;k ek.kkr d:u ns.;kckcrps gehi= 50 :i;kaP;k ckMoj ns.;kr ;kos-
foaxfugk; lgdkjh x`gfuekZ.k laLFksph uksan.kh djrkuk oj uewn dsY;kek.ks fud"k riklwu
laLFkk uksan.kh gks.ks dk xjtsps vkgs ;kpk dkj.k feekalslg Lrko kklukl ikBfo.;kph
dk;Zokgh dj.;kr ;kohlgh@&
padkar l.kxj
mi lfpo] egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx
1
2
3
4
5
90
2-
3-
91
egkjk"V kklu]
lgdkj] i.ku o oL=ks|ksx foHkkx]
kklu ifji=d - lx`;ks & 2009@-- 334@14&l
ea=ky; foLrkj] eaqcbZ 400 032
fn- 31 es 2010
Lrouk%
Ukxjh tfeu deky /kkjuk o fouf;eu vf/kfu;e] 1976 P;k dye 20@21 [kkyhy
x`gcka/k.kh ;kstukarwu kklu kIr >kysY;k lnfudkaps forj.k ek- eq[;ea=h egksn;kaP;k
LosPNkfu.kZ;krwu ukefunZsfkr O;fDrauk kklukP;k pfyr /kksj.kkUo;s dj.;kr ;srs- ;kstuk
/kkjdkdMwu kklukyk lnfudk feGkY;kuarj LosPNkf/kdkj dksVkrwu R;kaps okVi ykHkkF;kuk
dj.;kr ;srs- ek= ;kstusrhy brj lnfudk lacaf/kr ;kstuk /kkjd vU; O;fDrauk foh
djrkr- kklukP;k LoPNkf/kdkj dksVkrhy okVikIr ykHkkfFkZ vkf.k [kjsnhnkjkus [kjsnh
dsysY;k
lnfudkaph bekjrhph ns[kHkky O;oLFkkiu egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e]
1960] egkjk"V lgdkjh laLFkk fu;ekoyh 1961 vkf.k vknkZ mifo/kh ;k vUo;s dj.;kr
vkysY;k fofgr rjrqnhuwlkj lgdkjh x`gfuekZ.k laLFksph uksan.kh d:u R;k laLFksdMs dj.;kr
;srskklu LosPNkf/kdkjkr dkVkrhy lnfudk ;kstuk/kkjdkdMwu rkC;kr ?ksu fofgr
ik=rk/kkjd ukefunsZfkr O;fDrauk okVi djsi;r dkgh dkyko/kh ykxrks- ;k dkykof/kr
egkuxjikfydsdMwu bekjr ekyekk djkph vkdkj.kh rlsp lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkadMwu
vkk
lnfudkiksVh
ekyekk
/kkjdklg
ns[kHkky
vkdkj
fcuHkksxoVk
kqYd
Non
Occupancey Charges ;kaph vkdkj.kh@ekx.kh dj.;kr ;srsoLrqr% kklu ukefunsZfkr ykHkkF;kyk kklukP;k forj.k vknskkuarj lnfudspk rkck ns.;kr
;sr vlY;kus vkk lnfudkapk ekyekk dj lnj ukefunZsfkr ykHkkFkdMwu ;kiwoP;k
dkyko/khlkBh ekyekk dj egkuxj ikfydsl ns; Bjr ukgh- R;kuqlkj uxj fodkl
foHkkxkus fnukad 17@6@2006 vUo;s kklu fu.kZ; fuxZfer dsyk vkgs- lnj kklu
fu.kZ;kuqlkj egkuxjikfydsus LosPNkf/kdkj dksVkrhy lnfudspk rkck ykHkkF;kus ?ksbZ
92
i;rP;k dkyko/khlkBh lnj lnfudslkBh ekyekk dj vkdk: u;s vls funsZk tkjh
dj.;kr vkys vkgsrr}rp ukxjh tehu deky /kkj.kk vf/kfu;ekP;k dye 20 o 21 vUo;s kklukl kIr
>kysY;k lnfudkaps ykHkkFk gs R;kauk lnfudsps okVi >kY;kuarj lacaf/kr lgdkjh x`gfuekZ.k
laLFksps lnL; gksrkr- lgdkjh x`gfuekZ.k laLFksps lHkkln gks.;kiwoP;k dkGklkBh R;kauk okVi
dj.;kr vkysY;k lnfudsiksVh ns[kHkky vkdj o fcuHkksxoVk kqYd vkdkj.ks egkjk"V
lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 P;k rjrwnhkh folaxr vkgs rlsp ekyekk dj vkdkj.kh o
ns[kHkky vkdkj o fcuHkksxoVk kwYd ckcr leku /kksj.k vlsu vko;d vlY;kus
kklukus egkjk"V lgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 P;k dye 79 v ef/ky vf/kdkjkUo;s
iq<hy ek.ks fu.kZ; ?ks.;kr ;sr vkgslgdkjh laLFkk vf/kfu;e 1960 P;k dye 79v ef/ky rjrwnh vUo;s kIr vf/kdkjkuqlkj
tukfgrkFkZ kklu vls funZk nsr vkgs dh] Lrqr vf/kfu;ek[kkyh uksan.khr vlysY;k
lgdkjh x`gfuekZ.k laLFkkae/khy ukxjh tfeu deky /kkj.kk vf/kfu;e 1976 P;k dye
20&21 uqlkj kklukl kIr lnfudk kklu ukefunsZfkr ykHkkF;kZl lnfudk rkC;kr
ns.;kiwoP;k dkykof/klkBh lnj lnfudk kklukl foghr >kysyh vlyh rjh R;koj
fcuHkksxoVk vkdkj u ?ksrk QDr ns[kHkky vkdkj gk laLFksus fodkldkdMwu ?;ko;kpk vkgs
lnfudk ykHkkF;kl forjhr d:u rkC;kr ns.;r vkY;kuarj R;k lnL;kdMwu R;kl forjhr
dsY;k fnukadkiklwu lacaf/kr lgdkjh x`gfuekZ.k laLFksus fu;ekuqlkj fcu HkksxoVk
kwYd@ns[kHkky kwYd vkdj.;kph dk;Zokgh djkoh2-
lnj kklu fu.kZ; uxj fodkl foHkkxkP;k ekU;rsus fuxZfer dj.;kr ;sr vkgs-
3-
lgh@&
eqdwan rq- dkacGs
voj lfpo] egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx
fr]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
94
egkjk"V kklu]
lgdkj] i.ku o oL=ks|ksx foHkkx]
kklu ifji=d - lx`;ks & 2010@-- 173@14&l
ea=ky; foLrkj] eaqcbZ 400 032]
fn- 25 Qsczqokjh 2011
lanHkZ % lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx]
317@14&lh fnukad 1@8@2001
kklu
vknsk
ekad
lx`;ks&1094@15165@--
iqjdi=%
mijksYysf[kr fnukad 1@8@2001 P;k kklu vknskkUo;s fcuHkksxoVk kqYdkph vkdkj.kh lsok
kqDykP;k 10% is{kk tkLr vlw u;s vls fu/kkZfjr dsys gksrs- lnj vknsk vknskke/;s nk;h
vfrFkh isbx xsLV kCn lekfo"V ulY;kus nk;h vfrFkh isbx xsLV pk lekosk
dj.;klkBh ;k kklu iwjd i=kaUo;s ekU;rk ns.;kr ;sr vkgs- mijksYysf[kr fnukad 1@8@2001
P;k kklu vknskkrhy eq|k - 2 e/;s 10% is{kk tkLr d: u;s ;k la[;k vkf.k kCnkP;k
iq<s [kkyhy ek.ks varHkwZr dj.;kr ;sr vkgs- ;kr isbx xsLV yk lq/nk fcuHkksxoVk kqYd
ykxw vlsyegkjk"Vkps jkT;iky ;kaP;k vknskkuqlkj o ukokus
lgh@&
e-lq- ?kkVs
dk;kZlu vf/kdkjh] egkjk"V kklu
lgdkj o oL=ks|ksx foHkkx
fr]
1
2
3
4
lgdkj vk;qDr o fuca/kd] lgdkjh laLFkk] egkjk"V jkT;] iq.ksfoHkkfx; lgfuca/kd lgdkjh laLFkk loZ
ftYgk mifuca/kd lgkdjh laLFkk loZ
Jh- nkk=; fnukukFk lkGh o`ankou gkSflax dkEIysDl ls- Mh- IyWV ch iSM jksM iq.ks
38
95
jkT; ekfgrh vk;ksx 13 ok etyk ufou kklu Hkou eknke dkek jksM
ea=ky;kleksj eaqcbZ 32 ;kaP;kdMs vknsk - vihy - 2009@5473@02 fnukad
21@8@2010 P;k lanHkkZr ekfgrh djrk jokuk-
96