ERIJATSKO PRAVO Arablanski kalifati

Arebljani su narod semitskog porijekla i prema biblijskoj prii potiu od Ismaila. Arapska plemena ivjela su na sjeveru i jugu bila su rascjepkana i ivjela odvojena jedna od drugih. Jedni su se bavili zemljoradnjom, a drugi su bili pljakai. Osnovno zanimanje bila je trgovina, najvanija ivotinja bila je deva, sluila je kao novac, hrana, prevozno sredstvo. Bila je razvijena trgovina tamjana i tkanine. Zbog velikog prostranstva formirali su bazare pijace. Bili su mnogoboci, smatrali su da postoje 3 boginje. Plemenski starjeina bio je EIK, nije imao titulu cara, najvanije odluke donosi vijee starjeina medlis. Plemena su meusobno ratovala osim u svetom primirju koje je trajalo 4 mjeseca. U tom periodu su trgovali. Centralno arabljansko svetilite bilo je Meka u kojem se nalazi Kaba, hram koji uva crni meteorit. Najvie boanstvo jio je Alah. Muhamed je sreo svetenika koji mu je priao o jednobotvu i shvatio je da bi mogao ujediniti plemena oko jednog boga. Muhamed je izjavio da je uo glas boiji koji ga je zaduio da prenosi boiji glas. U samom poetku Muhameda nidu ozbiljno shvatali i ismijavali su ga pa se on okrenuo robovima i imao je mnogo pristalica. Aristokratija nije uvidjela opasnost sve dok Muhamed nije dobio toliko pristalica da su ga pozvali u Medinu. Aristokratija je spremala atentan na Muhameda, ali ga jedan od njegovih pristalivca obavjetava i on bjei iz Meke u Medinu, ta godina se naziva Hidra (nulta godina) i od nje muslimani raunaju godine. Tamo su ga doekali kao spasioca i predali mu grad koji on ureuje po islamskim obiajima. Bio je i vjerski i svetovni poglavar. Za svoga ivota vrio je dunost proroka, zakonodavca, vjerskog voe, vrhovnog sudije, zapovjednika vojske i civilnog efa drave, mada mu zvanino nikakve funkcije nisu dodijeljene. Vraa se u Meku, rui sve, ostavlja samo Kabu koja postaje svetilite i ne smiju joj prii nemuslimani. Islamizacija se brzo iri, Arapska plemena postaju vojna sila i brzo osvajaju drave. Muhamed, je bio I kalif. Najpoznatiji I kalif nakon Muhameda je Abu Bakr, njegovim izborom poinje period vladavine etvorice pravovjernih kalifa, meu kojim au jos Omar, Otman i Alija. Za vlade Omara uvruje se dravna vlast i poinju velika osvajanja, vlast se proirila na Persiju i dobar dio Azije. Za vlade Otmana dolazi do borbe njegovih i Alijinih pristalica i zavrava ubistvom Otmana. Muavija, Otmanov roak odbija da prizna Alijin kalifat to oznaava poetak prvog graanskog rata. Muavija osniva prvu muslimansku dinastiju Omajada sa centrom u Damasku. Dolazi do raskola u islamu i stvaraju se dve grupe vjernika: iiti i suniti. Velika osvajanja su nastavljena za vlade Omajada. Nakon njih na vlas dolazi dinastija Abisida, oni premjetaju centar drave u Bagdad. Zbog raskonog ivota i osamostaljivanja pokrajuna carstvo propada. Na elu Arabljanske drave nalazio se Kalif nasljednik boijeg poslanika Muhameda. Osnovna funkcija kafile ke uvanje i odbrana islama. Kalifa je predvodnik vjernika u vjerskim obredima, komandant vojske, vrhovni zakonodavac i sudija, imenuje dravne inovnike i nadzire naplatu poreza. Kadije su bile sudije, imenuje ih kalifa, morali su biti muslimani, poznavati arapski jezik i erijatsko pravo. Nisu dobijali platu za svoj posao to dovodi do korupcije. Pored kalife postojala je skuptina svih eika ura. Pod persijskim uticajem uvedena je funkcija prvog ministra vezira, koji se uglavnom bavi svetovnim funkcijama izvrne vlasti. Vezir ima pravo da postavlja i smjenjuje inovnike,

dodjeljuje plate, nagrade, penzije, kontrolie dravne finansije, ima vrhovnu vojnu komandu, nadzire potansku i policijsku slubu. Svaka grana dravne uprave imala je svoj divan ministarstvo, a u okviru njega postoje posebne kancelarije sa uom nadlenou medlis. Drava je bila podijeljena na oblasti kojima su upravljali emiri imali su vrhovnu vojnu i civilnu vlast. Pored emila postoji i amil koji se uglavnom brine o skupljanju poreza.

Arabljansko (erijatsko) pravo

erijatsko pravo je potpuno zaolruen pravni sistem. Kuran je sveta knjiga i ne moe se prevoditi, tumaiti i mijenjati. Osnovni izvori erijatskog prava pored kurana su: Suna, Idma i Kijas. Kuran je podijeljen na 114 suna (poglavlja). Poti je uran prije svega sveta knjiga, sadri malo pravnih normi. Kuran je vie zbirka boijih propisa opomena i moralnih naela, a ne pravni tekst. Suna su djela izreke i reutna odobravanja Muhameda. Vjerodostojni zapisi nekog muhamedovog djela ili izreke nazivaju se hadisi. Idma i Kijas predstavljaju usaglaeno miljenje islamskih pravnika po pojedinom pravnom pitanju. Vlasnik cijele zemlje bio je Alah, kalif je provodio njegovu volju. Stvarno pravo Prilikom prenosa svojine morala je biti predata stvar. Osvojena zemlja se nazivala mirijskom svojinom i njen sopstvenik je bila drava. Posjedi davani umjesto plata za vrenje vojnih i civilnih dunosti nazovaju se ikta. Poslije smrti korisnika ili nakon prestanka slube vraaju se dravi. Imanja koja drava ustupi vjerskim ustanovama nazivaju se vakufi. Obligaciono pravo Islamska pravna nauka razlikuje vie vrsta obligacija: 1. Obligacije bez uslova i vezane za neki uslov 2. Obaveze gdje je zainteresovano jedno ili vie lica 3. Proste i alternativne obligacije 4. Djeljive i nedjeljive 5. Jednostrane i viestrane Za punovaznost ugovora potrebno je prisustvo obje strane koje su morale biti pravno i poslovno sposobne. Ugovori sklopljeni pod prinudom, obmanom i zabludom nisu punovani. Porodino i nasljedno pravo Brak je kod Arabljana zakljuivan ugovorom koji spada u ugovore obligacionog prava. Ugovor je zakljuivan sa eninim staraocem, a ona je bila predmet ugovora. Postoje tri vrste braka: stalni, privremeni i sa robljem. Stalni brak je mogao biti istovremeno zakluen sa etiri ene pod uslovom da im se obezbijedi izdravanje, zaseban stan i posluga. Brak je sklapan pred kadijom u prisustvu bar dvojice mukih svjedoka. Brak sa robinjom su sklapali siromani ljudi koji nisu mogli da izdravaju slobodnu enu. Razvod braka za mua je bio lak, on je samo mogao da otpusti enu. Brak se moe razvesti i na zahtjev zene ukoliko mu ne izvrava svoje brane dunosti. Putem testamenta se moglo raspolagati samo jednom treinom imovine. Imovina se mogla ostaviti samo onome ko nije zakonski nasljednik. Zakonski nasljednici su prije svega muki srodnici, potom suprug, pa zatim enski srodnici.

U erijatskom pravu nije bilo usvajanja djece. U sluaju razvoda djeca su pripadala ocu. Krivino pravo erijatsko pravo ozakonjuje krvnu osvetu. Krivina djela su: 1. Nasilje protiv linosti ubistvo, tjelesna povreda, koja se kanjava putem krvne osvete 2. Djela za koja Kuran propisuje kazne 3. Radnje za koje zakon ne propisuje kazne,ali su suprotne naredbama vlasti Umiljajno ubistvo je kanjavano krvnom osvetom, ukoliko nasljednici ubijenog ne prihvate novani otkup. Za nehatno ubistvo je takoe plaan otkup, a uinilac je duan da oslobodi roba muslimana ili da posti 2 mjeseca. Nisu kanjavana ubistva ili tjelesne povrede uinjene u odbrani svoje ili tue linosti ili imovine. Kanjava se i ubistvo tueg roba otkupom ili krvnom osvetom. Za ubistvo ene otkup je iznosio polovinu redovne sume. U drugu grupu krivinih djela spada: preljuba, upotreba vina, kraa, razbojnitvo, ubistvo sa razbojnitvom, uee u pobuni i bogohuljenje. Kazne za ova djela su preteno smrtne i kazne tjelesnog sakaenja. Treu vrstu krivinih djela ini skitnienje, bjegstvo iz borbe, lano okrivljavanje za neki prestup i lano svjedoenje. Kazne su ukor, bievanj, globa i progonstvo.

Osmanlijsko carstvo
Na kraju Arabljanskih kalifata pojavljuje se pleme Turci osmanlije, pleme iz Turkmenistana. Primili su hrianstvo i imali zadatak da obnove Arabljanske kalifate. U Osmanlijskom carstvu postojala je titula cara sultan i bila je nasljedna. Za vrijeme Sulejmana Osmanlijsko carstvo dostie vrhunac. Pored muslimana koji su prihvatili islam, bilo je i hriana koji su ga prihvatali, oni su se nazivali janiari. Islam se u Osmanlijskom carstvu karakterie po vjerskoj toleranciji, davao je slobodu da svako ispovjeda svoju vjeru. Muhamed paa Sokolovi obnovio je Peku patrijariju. U Osmanlijskom carstvu postojala je slojevitost stanovnitva. NAI nA NETU PODJELU Carstvo je funkcionisali na timarskom sistemu. U ovom sistemu svo zemljite je u rukama
vladara

Iako je osmanlijska drava prola kroz niz ureenja i preureenja, neke od glavnih struktura su ostale neizmijenjene. Uvijek je postojao neko ko je bio potpuno odgovoran za upravu drave to je bio sultan. Odluke je uvijek razmatrao divanski savjet, dok je konanu rije uvijek imao sultan. U zaecima carstva, ovaj savjet su inili plemenski starci. Kasnije je on promijenjen tako da je ukljuivao vojne profesionalce i mjesne vienije ljude (elitu), poput vjerskih i politikih savjetnika visokog stalea. lanovi divana su nazvani veziri (ministri), kojima je neto kasnije poeo da predsjedava Veliki vezir (premijer), preuzimajui neke od sultanovih odgovornosti. Visoka porta je bio sultanov otvoreni dvor, nazvan po vratima na ulazu u glavne urede Velikog vezira, gdje je sultan primao strane izaslanike. Vremenom, Veliki vezir je postao jednako vaan ili ak vaniji od samog sultana.

Pravo u Osmanlijskom carstvu

Za razliku od Arabljana nisu poivali na nepromjenjljivosti erijatskog prava. Sultan kao vrhovni zakonodavac donosio je propise koji se nazivaju fermani, donosio je zakone od sluaja do sluaja.

Kanonsko pravo primjenjivalo se na cijeloj teritoriji samo za muslimane. Hatierifi zakoni koje je donosio sultan, njihova nestabilnost je u tome to je novi sultan mogao da ih ukine ili zadri

SAD
Amerika je ime dobila po Amerigu Vespuiju. Prva koonija je bila Virdinija, dok je poslednja bila Dordija koje je jo nazivana i kanjenika kolonija. Postojala su tipa kolonija: Privatne Krunske Samoupravne samostalne Zbog masovne eksploatacije i poreza od strane Engleske, dolazi do prve pobune stanovnika i kolonija. Prvi sukobi izbili su izmeu domaeg stanovnitva i Francuza, ali Engleska pomae i zaustavlja sukob. Nekoliko godina kasnije, dolazi do potpuno obrnute situacije i odupiranja Englezima. Poslije dobijenog rata jasno se vidjelo da tada same kolonije nee moi da se odre. Dolazi do formiranja konfederacije, kojoj prethodi deklaracija o nezavisnosti. U konfederaciji postoji kongres koji nema gotovo nikakva ovlatenja. Uvidjevi da je i takva konfederacija lak plijen, donosi se odluka da se formira ustavotvorna skuptina u Filadelfiji, a poslije ustavotvorne skuptine donosi se ustav koji predstavlja kompromis izmeu federacije i konfederacije. Kolonije postaju federalne jedinice i uvodi se gornji dom u kojeg ulaze po dva lana iz svake drave. Ustav Amerike je raalizacija ideje o krutoj podjeli vlasti, sve tri vlasti su nezavisne jedna od druge. Izvrna vlast pripada predsjedniku drave. Predsednik bira se na odreen datum svake etvrte godine i moe biti biran samo dva puta. Proglaava zakone, te ima pravo veta i sugestije kongresu, kao i pravo pomilovanja. Ima potpunu izvrnu vlast i ef je drave i diplomatije. On bira lanove vlade, proglaava rat i mir ... Kongres sainjava: Kongresni dom Senat Kongres je u Americi zakonodavno tijelo koje donosi zakone i odobrava budet. Sudstvo je nezavisno, na ijem vrhu se nalazi vrhovni sud koji jedini ima pravo tumaenja ustava. Amerika nikada nije bila u feudalizmu niti je takav odnos postojao ali na jugu Amerike postojalo je robovlasnitvo koje je Abraham Linkoln ukinuo. To je bila drava velike vjerske tolerancije. Amerika je zasnovana na demokratiji. Dolo je do razvoja preduzetnitva i zbog njegove slobode Amerika postaje vojna i ekonomska sila svijeta.