Investigador- Benvidos, grazas por asistiren a presenciar o noso experimento. Espero que lles resulte interesante.

Notarn que falo dun xeito un tanto estrao. Intento falar como o facan na segunda metade do sculo XX, aquel sculo tan lonxano xa. O experimento consiste en dar resposta pregunta. Quen a formula non un ser excepcional, senn un ser escuro, enfermo. Como os sons non puidemos recuperalos, os dilogos foron interpretados polo movemento dos beizos e engadido artificialmente. Algunhas palabras que proceden do tragaluz tamn foron engadidas polos ordenadores ou cerebros electrnicos... tamn oiredes un rudo estrao; trtase daquela forma de locomocin chamada ferrocarril. As que oiredes un tren: un pensamento... Neste momento os proxectores traballan a rendemento mnimo, por iso as figuras parecen inmbiles. Actuarn a ritmo normal cando lles chegue o momento... Os feitos ocorreron en Madrid, capital dunha antiga nacin chamada Espaa. a historia dunhas poucas rbores, xa mortas, nun bosque inmenso. Encarna- Creo que xa est. Vicente- Algrome. (telfono) Encarna- Clloo? Vicente- Xa o collo eu. Si? Ola Xan!... Sigue, Encarna, non me molestas Ah, cra que anda tiamos unha semana agora si que imos vento en popa. A outra novela de Beltrn pasa imprenta enseguida. Pasado ma firma o contrato... eh? Si, si, atendo... pero...Como un problema?... Encarna xuntchesme as revistas e as postais? Encarna- Agora mesmo. Vicente- Grazas, xa marchamos. Encarna- Vale. Vicente- Escoita Xan. Sabes perfectamente que lla teen xurada a Beltrn... xa sei que non hai ningun insubstituble... Vale, vale. Ata ma. (colga) Ma vaise firmar o novo contrato. Todo vai mellorar. Encarna- Cambiaredes persoal? Vicente- Ti de aqu non te moves. Xa cho dixen. Encarna- Agora van mandar outros tanto coma ti. Supn que che ordenan botarme. Vicente- Iso non vai pasar... Acabaches a carta? Encarna- Si... mira. Vicente- (lendo) muller! Encarna- Que pasa? Esplndido con s, estou segura. Vicente- Si, e espontneo tamn. Encarna- Expontneo? Vicente- Como ti o dis con x, pero dilo mal. Encarna- Eu non sirvo para este traballo. Vicente- Non quero que digas iso. Encarna- Vlvoa a escribir? Vicente- Ma. Acabaches a novela de Beltrn? Encarna- Tela a. Vicente- Parecerache esplndida. Encarna- Si, con s. Vicente- Isto que ? Encarna- Probas, para ta irm. (Vicente ponse a ler as probas. Encarna abstrese) En que pensas? (Encarna non contesta. Personaxes na ra) En que pensas? (Vicente obsrvaa e fuma) Ola! En que pensas? Encarna- En nada. 1

Vicente- Ceamos xuntos? Encarna- Xa sabes que os xoves non podo. Vicente- Certo, que hoxe xoves. Queres que te leve? Encarna- Non, vas casa de teus pais? Vicente- Vou. Con toda esta trapallada... Esta postal vaille gustar avoa. Vese xente paseando pola ra. (ilumnase o saln) Menos mal que se volveu divertida. Conteiche o do cura? Encarna- Non. Vicente- O outro da atopouse co cura da parroquia, que a cunha seora. E vai a avoa e pregntalle: a sa esposa? Encarna- Pero est tola? Vicente- Non loucura, vellez. Agora est mis na casa, regaleilles unha televisin... esta postal non lle vai gustar, non ten xente. (abstrese)

Avoa- Este tamn pode subir. Mara- A onde? Avoa- Ao tren. Mara- A que tren? Avoa- A ese. Mara- Iso un tragaluz. Avoa- Ti que sabes!

Encarna- Marchamos? (Vicente non contesta)

Mara- Hoxe vn Vicente. Avoa- Que Vicente? Mara- Non ten vostede un neto que se chama Vicente? Avoa- Si. O maior. Non sei se vive. Mara- Vn todos os meses. Avoa- E ti quen es? Mara- Mara. Avoa- Chmaste como a mia neta? Mara- Son a sa neta. Avoa- Mara era mis pequena. Mara- Medrei. Avoa- Entn has de subir mellor. Mara- A onde? Avoa- Ao tren.

Vicente- Imos? Encarna- Iso che preguntaba. Vicente- Estaba pensando... Encarna- Gustarame coecer a ta familia. Vicente- Xa, xa, pero... Encarna- Vicente, se tivsemos un fillo, protexeralo?

Vicente- molo ter? Encarna- Non. Vicente- Non? Encarna- Non. Vicente- Neste momento sera unha estupidez maiscula. Encarna- Pero ti protexeralo? Vicente- Se non o imos ter a pregunta non ten sentido. Vea, vamos. Encarna- Creo que a ta avoa gustaralle esta postal. Ten un tren moi curioso, como os de hai trinta anos. Vicente- Non se ve xente. (saen)

Avoa- Estes teen que agardar na sala de espera. Vou recortar esta linda seorita. Mara- Non est mellor na postal? Avoa- S cando hai moita xente. Eu teo que coidar de todos e ao que podo slvoo. Mara- De que? Avoa- Da postal. (entra a nai, pn a mesa) Quen anda a? Mara- mam... Avoa. Avoa- Que? (mraa) Mara- De que tren fala? De que sala de espera? Nunca falara de ningn tren. Avoa- Dese. Mara- A non hai ningn tren. Avoa- Vostede parva, seorita. Non ve a ventanilla? Nai- Xa puxen a quentar o leite. Vicente non ha de tardar. Avoa- (saudando) Seorita. Nai- Seora. Avoa- Como se estivese na sa casa. Nai- Moi amable, seora. Avoa- Co seu permiso vou seguir traballando. Nai- Por favor... As ensaimadas xa non son como as de antes, pero a teu irmn sguenlle gustando. Se quixese quedar a cear... Mara- Sabes que xa ten coche? Nai- Vchesllo? Mara- Non, dixronmo. Nai- grande? Mara- Non sei. Nai- Se cadra treno hoxe... Diraslle ti o que fixo a avoa? Mara- Se cadra non pregunta. Nai- Notar a falta. Mara- Se a nota direillo. Avoa- A linda seorita xa est lista. Pero non sei quen . Nai- Pois unha linda seorita. Non abonda? Avoa- Non! Non abonda. Nai- Leva uns das imposible. Avoa- Caramba, pasteis! (vai tomar unha ensaimada) Nai- Deixa estar, ata que vea Vicente. Avoa- Vicenta son eu. Nai- Xa comers despois. Anda, senta e recorta. Avoa- Vale. 3

Nai- E coidado coas tesoiras, que fan pupa. Avoa- Si, mam. Nai- Ui, mam. Calquera da vasme chamar a princesa Isabel. (timbre) Vicente! Mara- Vicente, avoa. Nai- Vicente, fillo. Vicente- Ola, mam. Nai- Ai, Vicentio. Vicente- Vea, mam, nin que viese da la. Nai- que non me acostumo a non verte. Vicente- Ola Mara. Mara- Que hai? Nai- Mira quen veu. Vicente- Como lle vai avoa? Mire que cousas bonitas lle trouxen. Revistas e postais. Avoa- Moitas grazas, cabaleiro. Empezaba a quedar sen xente e non bo estar s. Vicente- Pois xa ten compaa Caramba, ensaimadas. Nai- Agora mesmo traio caf. Quedas a cear? Vicente- Imposible. Teo mil cousas que facer. Nai- Hoxe tampouco? Vicente- De veras, sntoo, mam. Nai- Se polo menos vieses mis a mido... Vicente- Agora veo todos os meses. Nai- Si, xa... Vou polo caf. Vicente- (dlle un sobre) Toma, antes de que me esqueza. Nai- Grazas, fillo. Chega xusto a tempo. Ma hai que pagar o prazo da lavadora. Vicente- Pois vai encargando a neveira. Nai- Non, non. Diso nada. Vicente- Non hai problema. Tndesme a min. (a nai sae) A ti truxenche probas. Avoa- Quen este? Vicente- Como? Avoa- Este que leva sombreiro? Vicente- Que di? Avoa- Aqu. Vicente- a praza da pera de Pars. Todos levan sombreiro. Avoa- Este. Vicente- Se case non se ve. un que pasou por al. Un calquera. Avoa- Non. Vicente- Non ningun. Avoa- Que si. Vicente- Xa morrera. Avoa- (mrao asustada) Que dis? (colle unha lupa) Vicente- Unha lupa? Mara- Tiven que mercarlla. Non a primeira vez que fai esa pregunta. Vicente- Empeora? Mara- Non sei. Avoa- Non est morto... E esta muller que cruza, quen ? (mraos) Claro, vs non o sabedes, pero eu si. Vicente- Ai si? E o seor do sombreiro? Avoa- Tamn. Vicente- Entn por que preguntou? Avoa- Para probarvos. (entra a nai coa bandexa) Nai- E cando pensas casar, Vicente? Avoa- Xa casei unha vez. 4

Nai- Claro, e eu outra. Non che preguntaba a ti, parva... e deixa de recortar que hai que merendar... (lvaa para a mesa) Vea, ven comigo. Senta aqu... Toma, para ti un chisco, que che fai mal o leite... Senta fillo. E eu a carn da nena, que se non ponse perdida... Colle unha ensaimada, fillo. (collen todos) Toma, non queras unha? Molla... Que, Vicente, non hai por a algunha rapaza? Vicente- Algunha hai. Avoa- Por onde como isto? Nai- Morde por onde mollaches. (a avoa leva a ensaimada aos ollos) Pola boca, non hai quen poda contigo. Vicente- Tan mal est? Mara- Unhas veces sbeo e outras esquceo. Nai- Colle outra, Vicente. Avoa- Chmaste Vicente? Vicente- Si. Avoa- Que casualidade, coma min. Nai- Ti come e cala. Avoa- Non quero mis. Quen vai pagar a conta? Nai- Xa est pagada. Toma. Avoa- Non quero. Eu marcho para a casa. Nai- Xa ests na casa. Avoa- Isto un restaurante. Eu quero volver con meus pais. Nai- Desculpa, fillo, non se pode deixar soa. Avoa- Onde est a porta? (saen) Vicente- Antes non se enfadaba as. Mara- Psalle pronto. Vicente- E a ti como che vai? Tes mozo? Mara- Non. (entra Encarna na cafetera. Busca a algun. Senta) Vicente- Parece que xa se tranquilizou. Mara- Xa cho dixen. (entra o camareiro. Fala con Encarna. Sae ) Vicente- E onde puxestes a televisin? Mara- Vers... Xa viches como se puxo... Un da interromperon un programa con publicidade, cabreouse e esnaquizou o aparello cunha cadeira. Quedou destrozado. (o camareiro serve a Encarna) Vicente- En fin... Non sabe o que fai. Mara- Ti non a observas tanto coma min. Vicente- Est senil. Mara- O mdico falou dun factor desencadeante. Vicente- Que factor? Mara- Non sei. Unha noite, hai anos... ergueuse dicindo incoherencias. Vicente- Non son mis que parvadas. Mara- Agora pregunta quen son as persoas das postais... Vicente- Para probarnos. Mara- Lembras o noso xogo de pequenos? Vicente- Que xogo? Mara- Abramos o tragaluz para mirar as pernas pasando e intentbamos adiviar como eran as persoas. Vicente- Nin me acordaba. Mara- ltimamente gstalle que llo abramos para ver a xente pasando. Vicente- Como unha televisin. Mara- Ela hoxe dixo que era... un tren. (silencio. Entra a nai) Nai- Perdoa, fillo. Xa est tranquila. Vicente- Teo que marchar. 5

Nai- Xa? Mara- Eu tamn saio. Nai- Tamn eu a de boa gana, para verche o coche, pero... Vicente- Non gran cousa. Nai- Pero non comiches as ensaimadas. Vicente- Outro da. Despdome dela? Nai- Deixa estar... hai un pouco quera sar polo armario. Vicente- Adeus. Nai- Adeus, fillo. Mara- Ata despois, mam. (saen) Experimentador/camareiro- A pantasma da persoa que agarda esta muller tardar un minuto. O que acabades de ver eran realidades ou tamn pensamentos? Hai que dicir que os detectores recolleron pensamentos de tal enerxa que puideron ser proxectados como imaxes. Algunhas destas escenas puideron ocorrer realmente, anda que Encarna e Vicente as imaxinasen ao mesmo tempo, na oficina. Onde est a barreira entre as cousas e a mente? Mirade esta pantasma, que viva parece... Xa se proxecta a outra imaxe. (entra Mara) Non parece realmente viva? (sae) Encarna- Tardaches. Mara- Estivo meu irmn na casa. Encarna- Xa o sei. Mara- Perdoa. Encarna- Hai que ver. Apenas nos coecemos. Cando vs pola Editora non falas con ningun e marchas de contado. Mara- Pero quedamos agora para contar o que sexa. Encarna- Nunca se conta todo. (entra o camareiro) Mara- Cervexa, por favor. (o camareiro sae) Darase conta de que quedamos para cotillear. A ver, conta. Encarna- Se non hai mis remedio... Mara- Non, non hai mis remedio. Encarna- Eu son unha rapaza de pobo. Quedei sen nai cando era pequena. Al non haba en que traballar... Viemos hai seis anos. Mara- Como tantos outros. Encarna- Meu pai sempre dica: ti has de sar adiante. Colocouse de albanel e traballaba de sol a sol. Mercoume unha mquina de escribir e libros, para practicar... cando me va fregando ou facendo outros labores da casa dicame: xa o fago eu, ti estuda. Quera que lese moito e que vestise ben... Mara- E conseguiuno. Encarna- Pero a ao traballo moi canso. Un da movuselle o andel e... Eu quedei soa, e asustada. Un ano enteiro buscando traballo... De pensin en pensin... Pero souben defenderme... Ata que entrei na Editora... Mara- Non s soubeches defenderte. Formcheste. Podes estar orgullosa. Encarna- (seca) Prefiro non seguir falando disto. (entra o camareiro coa cervexa) Mara- Cobre todo. (cbralle e sae) Encarna- E ti, por que non estudaches? Mara- A guerra civil rematou cando eu tia dez anos. Tivemos que meternos nese soto... do que xa non volvemos sar... Eu procurei ler e ler... pero haba que sacar adiante a casa. Encarna- E teu irmn? Mara- Estivo con ns ata que o chamaron para o exrcito, despois viviu pola sa conta. Encarna- Agora axdavos. Mara- Si. (bebe) 6

Encarna- Ti tamn podas entrar na Editora. Mara- (seca) Non quero entrar na Editora. Encarna- Pero de algo hai que vivir. Mara- Esa a nosa miseria: que hai que vivir. Encarna- Non estou segura, pero... creo que non lle van publicar a novela a Beltrn. Mara- Por que? Encarna- Teu irmn falou con Xan, por telfono e despois retirou dos artigos un que falaba ben da novela de Beltrn. Mara- O grupo novo teno sentenciado. E meu irmn metido ata o pescozo. Tes que facerme o favor de manterme informada. Hai que axudarlle a Beltrn. Encarna- Ti es coma el. Mara- Como Beltrn? Encarna- Si. Esa maneira de non pedir nada al onde vin suplicar a todo o mundo. Mara- El sau adiante sen mancharse. Pero eu non teo o seu talento. Encarna- Ti es unha boa persoa. Mara- Por que non vs casa, coecer a familia? Encarna- En certo modo xa os coezo. Son eu quen xunta as postais para ta avoa. Canta mis xente ve nelas mis contenta se pon, non? Mara- Si, e pregunta quen este, ou o outro... Encarna- Teu irmn apartou unha postal porque non se va xente. Mara- Tamn lle gustan sen xente. Que era, algn monumento? Encarna- Un tren antigo. (saen. Entra o camareiro) Investigador/camareiro- (mentres recolle os vasos) A escena que ides presenciar a continuacin ocorreu unha semana despois. Foinos imposible reproducir o que pasou durante eses sete das. Os detectores s recolleron imaxes fragmentadas, sen cohesin... O experimento contina. (sae. Encarna est na oficina. Entra Mara) Mara- Ola. Vin deixar probas, e ocorruseme visitar a meu irmn. Encarna- Leva tres horas reunido cos conselleiros novos. Mara- Pareces nerviosa. Encarna-Os conselleiros trouxeron outros candidatos... Non sei se seguirei na empresa. Mara- Bah, podes estar tranquila. Encarna- Preferira que teu irmn non te atopase aqu, falando comigo. Mara- Creo que exaxeras un pouco. Encarna- Mara, temos que falar. Mara- Non che gustou o que viches na casa? Encarna- Que dis? Asegroche que xa lles quero... Ta avoa chamoume Elviria, por que? Mara- Era unha irmancia que nos morreu. Tia dous anos cando rematou a guerra. Encarna- Confundiume con ela? Mara- Se vivise tera a ta idade mis ou menos. Encarna- De que morreu? Mara- Queramos volver a Madrid pero os trens an repletos de soldados. Tivemos que viaxar en camins... A nena morreu ao cuarto da, de fame. Encarna- Hai que esquecer, Mara. Mara- Agrdote despois na cafetera? Encarna- Si, temos que falar. Mara- De meu irmn? Encarna- Si. Mara- Averiguaches algo? Encarna- (mira que non vea ningun) Mira o que atopei na papeleira. (compn os cachos dunha carta) Etendes o francs? 7

Mara- Un pouco... Piden os dereitos de traducin da ltima novela de Beltrn. E acabou na papeleira... Garda estes cachos de papel. (ela mteos no bolso) Agardarei a Vicente e falareille disto. Encarna- Non, por favor, a carta atopeina eu. Mara- Trtase de Beltrn. Encarna- Xa falarei eu con el. Dme uns das. Mara- Non, Encarna. Se non o fas agora quedo eu para falar con el. Encarna- Botarame. Mara- Ti non o acuses, di que foi un despiste. Cando haxa que falar en serio xa o farei eu. Agrdote na cafetera. (entra Vicente) Vicente- Ti por aqu? Mara- Xa marchaba. Vicente- Agarda. Mara vouche facer unha proposicin moi importante. Encarna- Retrome? Vicente- Non fai falla. Mellor que o saibas. Mara queres ser a mia secretaria? Ti seguiras aqu, Encarna, con aumento de soldo. Pero preciso algun con formacin literaria. Comprendes? Encarna- Claro. Vicente- Ti, gaaras o triple do que gaas agora. Mara- Vers... Vicente- Imaxina a alegra que levara mam. Mara- Grazas pero non. Vicente- Por que non? Mara- Eu non sirvo para isto. Vicente- Non podes rexeitar esta oferta. Mara- Agradzocho, de verdade, pero non. Vicente- Como queiras. Mara- Adeus, e grazas. (sae) Vicente- Imbcil... En fin, mellor as. a ser moi incmodo aturala aqu, co rara que ... Hai algo para firmar? Encarna- Non. Vicente- Algo pendente? (Encarna non contesta) Eh? Encarna- Non. Vicente- Que che pasa? Encarna- Nada. Vicente- Haber que celebrar o teu aumento de soldo. Tes algo que facer? Encarna- xoves. Vicente- Xa, a ta amiga... Podes marchar, se queres. Encarna- Ata ma. Vicente- Ata ma. Encarna- E grazas, outra vez. Vicente- (irnico) De nada, de nada. (entra a avoa seguida da nai) Nai- A onde vas? Avoa- Est aqu. Nai- A quen buscas? Avoa- Ao recn nacido. Nai- Recorta as postais, anda. Avoa- Teo que buscar ao meu neno. (entra Mara) Nai- Vea, senta. Avoa- Voulle dicir s autoridades que non queredes facer o bautizo.

Mara- O bautizo de quen, avoa? Avoa- Do meu neto, Vicente... Calade, agora est chorando. Nai- Non chora ningun. Avoa- Estar na cocia. Mara- Estar no tren, avoa? Nai- Ti tamn? Avoa- (vai cara o tragaluz) Claro, non tren. Vamos ao tren antes de que o neno medre. Por onde se sobe? Nai- Pero se xa montamos, parvia. Avoa- Mentira. Nai- Que si, non oes a locomotora? Chaca-chaca-chaca... (fan o tren e saen. Mara achgase ao tragaluz. Vicente reacciona na oficina e sae. Volve a nai) Esta muller acaba comigo. que me mata. Ao pasar por diante do espello prase e ponse a mirarse fixamente. Dgolle: Que fas? E respndeme: Nada, que me encontrei aqu con esta seora. Dgolle: Pois flalle. E contstame: Bah, ela tampouco di nada. Mara- De que tren fala? Nai- Dalgn das revistas. Mara- Ou de algn real. Nai- Pode ser. Collemos tantos nesta vida. Mara- Tamn perdemos un. Nai- Pensei que non te acordabas. Mara- Non se estar referindo a aquel tren? Nai- Ela non se acorda de nada. Mara- Pero ti si que o lembras. Nai- Claro que si, non polo tren, senn por aqueles das tan tremendos... O tren levounos a Vicentio, porque el conseguira meterse por unha ventanilla e despois xa non puido baixar... Eu berreille: Espranos na casa da ta Asuncin! E al agardou o pobre, sen saber que mentres tanto quedara sen irmancia. Mara- Cando trouxen aquela amiga, a avoa chamoulle Elviria. Nai- Cousas que lle veen as, de pasada, pero non lembra nada. Mara- Os nenos non deban de morrer. Nai- Pero morren. Mara- Xa, de das maneiras. A outra cando medramos. Estamos todos mortos. Avoa- (entrando) Boas tardes, seora. Quen vostede? Nai- A ta filla. Avoa- (seria) Ai que risa, ta Felisa. (ponse a recortar) Nai- Mara, non lle fales de ningn tren. Hai que vivir. (timbre) Quen ser? Mara- Xa vou eu. Avoa- Quen este? Nai- o home do saco, uhhh! (entra Vicente, detrs Mara) Vicente! Vicente- Prometinche vir mis a mido, non? Nai- Pois hoxe non te solto en toda a tarde. Vicente- Non podo quedar moito... Nai- Non te escoito... agora veo, non tardo nada. (sae) Mara- A que trae ensaimadas? Vicente- A que si? Como est avoa? (mrao pero non lle contesta) Mara- Supoo que virs para dicirme algo. Vicente- Pois si. Mara, por que non queres traballar na editora? Mara- Vieches para dicirme iso? 9

Vicente- Claro. Que queras que che dixese? Mara- Mira, Vicente, agora a xente vive do engano. Pisando aos demais. E se non entras no xogo quedas no pozo. repugnante. Vicente- Estasme acusando dalgo? Avoa- Quen este? Mara- Vostede dixo que o saba. Avoa- E seino. Mara- Que curioso. A praza da pera de Pars, o mesmo seor do sombreiro e a mesma pregunta: quen este? Tremenda pregunta. Avoa- Ti tes fillos, seorito? Vicente- Que? Mara- Pregntache a ti? Vicente- Xa sabe que non. Avoa- Pois vouche dar unha sorpresa. (recorta) Vicente- Referaste a min no de pisar aos demais? Non podemos quedar todos no pozo. Mara- Algun tia que quedar aqu. Vicente- Se non tivese marchado agora non podera axudarvos. Mara- Pero daquela tiven que coidar eu delas, sen recursos. Vicente- Mara, esperta! Ests consumindo a ta vida mirando por un tragaluz. Mara- O que mis me gusta comprobar que cada vez volves ao pozo mis a mido. Avoa- Quen este? Va que non o sabes? Mara- A pregunta tremenda. Vicente- Tremenda? Mara- unha pregunta sen resposta. Vicente- De que falas? Avoa- Fala deste. (recorta) Mara- Eu pregntome: non retrataran a ese seor na praza para que eu, despois de tantos anos, me pregunte quen ? Igual se podera abrir unha investigacin. Vicente- Ests como unha cabra. Avoa- Cantos dedos! Eu creo que estes sobran. (qureos cortar coa tesoira) Vicente- Coidado! (Mara faille un sinal de que non se preocupe) Vaise cortar. Avoa- Caramba, fai pupa! (segue recortando) Mara- Abrimos o tragaluz? Vicente- Fai o que queiras. (Mara abre o tragaluz e miran os tres) (proxeccins da ra) Mara- Non pode ser. Vicente- Que pasa? Mara- Ese traxe. Esa maneira de levar as mans no peto... Non che parece...? Vicente- Eugenio Beltrn? Non lle vin a cara. Non era el. Imposible. (Mara cerra o tragaluz) Non era Beltrn. (entra Encarna na cafetera) Avoa- Tome, seorito. Hai que ter fillos e mirar por eles. (dllo) Non parece que est chorando outra vez? (vai sar, cando entra a Nai) Nai- Perdoa, fillo. Fixronme agardar. Agora mesmo merendamos. Avoa- Xa non chora. (recorta) Nai- Trouxen ensaimadas. Vou quentar o leite. Vicente- Sntoo, mam, pero teo que marchar. Nai- Pero fillo... Vicente- moi tarde. (vai cara a avoa, vaille dar o boneco pero despois de pensalo, mteo no peto) Adeus, mam. Nai- Polo menos leva unha ensaimada. Vicente- Grazas, non quero... Adeus, Mara. Nai- Volve pronto. 10

Vicente- Vale. (sae. Mara colle unha ensaimada e cmea nerviosa) Nai- Traereiche a ti o leite. Mara- Non quero... (mirando o reloxo) Eu tamn teo que marchar. (sando) Est boa a ensaimada. Nai- ( Avoa) Se ti me puideses contar... (sae) (ese un frenazo de coche. Encarna mira cara o coche e intenta tapara a cara. Entra Vicente) Vicente- E ti que fas aqu? Encarna- Ola! Que sorpresa! Vicente- Iso digo eu. Encarna- Agardaba mia amiga... Xa non creo que vea... Levo un bo anaco agardando. Vicente- Sen tomar nada? Encarna- Tomei unha cervexa. Xa recolleron. Vicente- A mia familia vive por aqu. Sabalo? Encarna- Que casualidade. Vicente- Podemos agardar xuntos... Encarna- Non creo que vea... Vicente- Mellor ser marchar. Hoxe poders dedicarme mis tempo. Encarna- Claro. A onde imos? Vicente- mia casa. (saen. O coche arranca. ense golpes nun cristal, a Avoa mira ao tragaluz. Mara entra na cafetera, mira o reloxo e senta. Golpes no cristal. A Avoa abre o tragaluz.) Neno 1- Como lle vai avoa? Avoa- Ola! Neno 2- Danos unha postal, avoa? Neno 1- Mellor un pitillo. Avoa- Non se fuma, pillabn. Neno 2- Vn con ns praza? Avoa- Ten coidado ti, na praza, Elviria. Es tan pequecha... Mara, Vicente, coidade de Elviria! Neno 1- Vea xogar con ns, avoa. Avoa- Si, si, xogar. Neno 2- Adeus, avoa! Avoa- Agardade por min! Neno 1- Adeus! Avoa- Elviria! (vai sando mentres a luz esmorece)

Investigador- Comeza a segunda parte do noso experimento. As seguintes escenas son posteriores en oito das s que acabades de ver. Os proxectores xa estn traballando, por iso vemos presenzas, anda que case inmbiles. Os fragmentos destes das pasados non son importantes: Vicente e Encarna na oficina, sen falar apenas; Mara na casa coa familia, bonecos recortados, minutos baleiros. O experimento reinciase durante unha inesperada visita de Vicente sa antiga casa. Lembraredes que sa irm lle dixo: Cada vez volves con mis frecuencia. Agora imos saber os motivos. (Encarna na oficina. Na casa Vicente e sa nai) 11

Nai- Ai fillo, as si. Agora si que estou contenta. Queres unha copia de ans? Vicente- Non, non. Non quero nada. Nai- Vaia, xa non me acordaba. Vicente- Que pasa? Nai- Nada, que quedei de subir axudarlle seora Engracia. Quere facer besamel e non sabe. mis burra... Vicente- Pois sube. Nai- Que agarde. Ta avoa sau dar un paseo con don Afonso. Non han de tardar. Vicente- E Mara non est? Nai- Tampouco. Vicente- E a avoa, que tal? Nai- Ben, sa maneira. Vicente- E o tren? Acrdaste? (soa o telfono na oficina, Encarna non se atreve a collelo) Nai- Que tren? Vicente- Que pouca memoria. (o telfono segue soando. Encarna cada vez mis nerviosa). S perdestes un, que eu saiba. Nai- E ti por que te acordas? (o telfono deixa de soar. Encarna senta esgotada) Foi unha mgoa que non puideses baixar. Aqueles brutos suxeitronte... Vicente- Se cadra non deba ter subido. Nai- Mancouche a avoa que subiras. Non te acordas? Ns non conseguimos... (Mara chega cafetera. Encarna ergue a cabeza como se puidese ver a Mara) Vicente- A pobre nena... Nai- Si, fillo. (Encarna rguese e pasea) Malditas guerras. (soa o timbre) Ser ta irm. (vai abrir. Entran a avoa e don Afonso. A avoa vai para a sa mesa sen dicir nada). Moi amable don Afonso. Don Afonso- Aqu lle traio a rapaza. Nai- Moitas grazas. Don Afonso- Non nada. Sempre un pracer dar un paseo con esta moza. Nai- Pero que pavero vostede. Sente, que lle traio unha copia de ans. Don Afonso- Non quero, grazas. Xa marcho. Vexo que veu o seu fillo a visitalas. Vicente- Que tal, don Afonso? Don Afonso- Por aqu, fillo. Levando a vellez o mellor que podemos. Nai- Ui, a vellez. Se est vostede feito un chaval. Don Afonso- Vostede que me mira con bos ollos. Nai- Pero non estea a de p, sente. Don Afonso- Non, non. Marcho que estou un pouco canso. Ata outro momento Vicente. Vicente- Adeus. Don Afonso- Ata logo, Micaela. (a avoa non contesta) Nai- Pois moitas grazas. Dgalle seora Engracia que agora mesmo subo axudarlle. Don Afonso- Moi ben, adeus. (sae, acompaado pola Nai) Avoa- Boas tardes, seorito. A vostede too eu por aqu. (remexe nas sas cousas. Volve a Nai) Nai- Fillo, imprtache se subo un momento? Como lle prometn... Avoa- Se cadra na sala de espera. Vicente- Vai, mam. Xa eu me encargo... Avoa- Pois aqu tampouco est. Nai- Grazas, fillo. Veo nun pis pas. (sae) (Encarna, despois de dubidar, marcha da oficina. Mara vaise da cafetera) Avoa- Pois aqu tampouco est. Vostede non est en ningunha parte. (Vicente saca unha portal do peto e amsalla) Vicente- Estarei aqu? 12

Avoa- Moitas grazas. Sempre necesito trens. Van todos tan repletos... Vicente- Avoa, eu son o seu neto. Avoa- Heh. Agora todos queren ser os meus netos. Vicente- E Mara, quen ? Avoa- A mia neta. Xa hai anos que non a vexo. Vicente- E sabe vostede quen Elviria? (a Avoa abre o tragaluz) Non subiron ao tren. Avoa- Subiron todos. Todos ou ningn. Vicente- Non puideron. Non hai que gardarlle rancor ao que puido subir... Vea, volva ao seu sitio, a recortar. (acompaa mesa) Avoa- Mira como corren. Non queren perder o tren. Vicente- (nervioso) Corren para non perder o autobs, ou porque chegan tarde ao cine... Avoa, ten vostede algo que dicirme? Ten algo que reprocharme? Avoa- Marche! Vicente- Por que non di marcha? En vez de marche. Son o seu neto! Avoa- Marcha! Vicente- Non xusta comigo. Eu era case un neno. (a Avoa non contesta) Non hei de volver aqu. Non podo volver. (entra Mara) Mara- Ola! Vicente- Ola! Mara- Ocorre algo? Vicente- Nada. Mara- E mam? Vicente- Subiu casa da seora Engracia. Avoa- Quen esta? Vicente- Mara, sal desta casa. Mara- Quen? Avoa- Esta. (Encarna entra na cafetera) Mara- Quen sera? Que fixo? Que lle fixeron? Avoa- Ela vinolo dicir. Pero non aqu. Non falar diante de estraos. (sae mirando a postal coa lupa) Vicente- Se non saes de aqu acabars coma ela. (Encarna sae) Por que non vs para a Editora? Mara- Non me gusta a editora! Que estades facendo con Beltrn? Vicente- Non comprendo. Mara- Comprendes perfectamente. delo afundir na miseria. Iso a ta editora. (timbre. Dirxese porta) E pretendes salvarme. Son eu quen intenta salvarte a ti. (abre e atpase con Encarna) Ti? Vicente- Ah, pasa Encarna, non quedes na porta. (entra Encarna, Mara detrs) Xa eu sospeitaba algo. As que era ela quen te informaba. Mara- Dixcheslle o da carta? (ela ngao) Vicente- O da carta? Senta, Encarna, non esteas de p. A ver, que carta esa? Mara- Dunha editora de Pars. Pedindo os dereitos de Beltrn. Vicente- Ah, si. traspapelouse. Mara- Atopouna no lixo. Vicente- (a Encarna) Agora dedcaste a mirar no lixo? Botaraa sen querer. Mara- Ela ten moitas cousas que dicirche. Vicente- Non dir nada. Verdade, Encarna? (mranse) Nin eu tampouco... Di, queres seguir comigo? Mara- Contesta. Encarna- Si. Mara- Non. Encarna, ma deixas a Editora. Vicente- Non vai deixar nada porque non pode... Se escribe espontneo con X. 13

Mara- Tampouco preciso que a humilles. Vicente- Ben, pois, por min aqu non pasou nada. Vamos, Encarna! (cando van sar Encarna volve) Encarna- Mara, tes que saber que... Vicente e mis eu... Estamos xuntos... Mara- Canalla! Vicente- Permteme corrixir: estabamos xuntos. Acabouse. E agora xa non es a mia empregada tampouco. Mara- Cabrn! (agrdelle) Encarna- Non, por favor! (Vicente e Mara mranse por un momento. Vicente dirxese porta) Vicente- Psate ma pola oficina, rapaza. Ters o finiquito preparado. Mara- Naturalmente, ds un sobre e esquceste. Pero lembra que eu hei de estar aqu, xulgndote... (achgase a el) Porque eu sei. Vicente- De que falas? Mara- Marcha! Vicente- Fala! Mara- Antes de Encarna xa acabaches con outros. Vicente- Que ests dicindo? Mara- Se cadra a avoa est as pola ta culpa. Vicente- Non me fagas rir. (Mara vai mesa e colle unha postal) Mara- Vela, Encarna? a mesma que non quixo traer o outro da. El saber por que. Vicente- (collendo a postal) Non tes dereito... Mara- Vaite, e non mandes mis sobres. Vicente- (esmagando a postal) Isto non vai quedar as. (sae. Mara achgase ao tragaluz) Encarna- Mara, el quera que calase e eu dxeno... Ao principio pensaba que lle quera, despois... tia medo... (ao ver que Encarna non contesta, marcha) Investigador- Se cadra Mara preferiu non preguntar mis. Quen ese? Que gran pregunta. (Mara sae) Quen ese? Ese es ti, ou ti, ou ti... ou eu... Ao da seguinte, esta escura historia chega ao seu desenlace. (entran Mara e a avoa) Avoa- Quen fala a fra? Mara- Sern os vecios. Avoa- Agora choran. (vai ao tragaluz) Aqu tampouco . Mara- Non chora ningun. Avoa- Non, agora non. (senta. Entra a Nai) Nai- Por que non vas dar unha volta, filla? Mara- Non teo ganas. Nai- Atopeime con Encarna, contoumo todo. Mara, xa sabes como teu irmn. Mara- Eu si. E ti? Ti sabes como o teu favorito? Nai- Non o meu favorito. Mara- Tamn lle perdoars isto. tan bo... vainos mercar unha neveira. Nai- Non fales as. Eu s quero o mellor para todos. (timbre. Abre a Nai. Entra Vicente) Vicente- Ola mam. Mara- A que vieches? Vicente- Tranquila. Sei que non me portei ben con Encarna. Nai- Non, fillo. Mara- Xa o sabe. Vicente- Vouna readmitir. Mara- Que? Nai- Claro que si, fillo. Vicente- Xa me esqueca. Mire, avoa, mis postais para vostede. 14

Avoa- Ah, moi ben. Mara- Moi ben. Todo segue como sempre. A vida fermosa. Vicente- Por favor. Mara- A que vieches? Vicente- A demostrarche que non certo o que pensas de min. Nai- Hoxe non, fillos. Outro da, mis tranquilos. Vicente- Sabes o que di, mam? Que certa persoa toleou pola mia culpa. Nai- Son os anos, Mara. Mara- Vostede que di, avoa? (a avoa mraa e segue ao seu) (timbre. Silencio. Timbre. Abre a Nai. Entra encarna) Encarna- Ola. Mara- Senta, e escoita. (Encarna vai sentar a un curruncho pero a Avoa faina parar) Avoa- Aqu, senta comigo, estouche recortando unha boneca. Nai- Meu deus! Mara- Quere que a leve ao seu cuarto, avoa? Avoa- Non podo. Mara- Estara mis tranquila. Avoa- Estou traballando. (a Encarna) Xa vers que bonita. Vicente- Mara, ti non podes lembrar... non eras mis que unha nena. Avoa- Toma. Va que bonita! Encarna- Grazas. (cos nervios Encarna comeza a enrugar o boneco) Avoa- Ten coidado. Pdelo romper... Ves? Vouche recortar outro. (empua as tesoiras) Pero este non o vaias romper eh! Encarna- Non. Vicente- Vea, falemos da avoa. (a Avoa mraoo) Est como est porque unha anci, nada mis. Mara- O mdico dixo outra cousa. Vicente- Xa, o famoso factor desencadeante. Unha noite ergueuse... Mara- Non te mofes! Vicente- Ningun a viu. S ti. Mara- Estasme acusando de inventalo? Vicente- Soaralo. Avoa- Xa est. Toma. Encarna- Grazas. Vicente- Que sabes ti do tren? (a Nai sobresltase) Nai- Fillos. Hai que esquecer aquilo. Vicente- Dille ti o que pasou, mam!... Ela mandounos subir. Cando vos vin na estacin intentei baixar pero non puiden. Nai- As foi como pasou. Mara- Non dixo unha palabra en todo o da. Aquela noite ergueuse e emprendeuna a bastonazos coas paredes da estacin. S repeta unha palabra: malnacido. Nai- Cala! Vicente- Mandounos subir ela! Mara- E baixar. Baixa! Baixa! Pero o tren arrancou e xa nunca baixaches del. Vicente- Non puiden baixar. Suxeitbanme! Mara- E que era o que suxeitabas ti? Vicente- Como? Mara- As nosas provisins. O pouco leite que nos quedaba. A nena morreu aos poucos das, de fame. Nai- Suxeitbano, Mara. Mara- Non o suxeitaban, empurrbano. Avoa- Quen este? 15

Encarna- Non sei. Avoa- Eu si que o sei. Vicente- Deixdeme s con ela, por favor. (silencio) Mara- Vamos ao teu cuarto, mam. Ven Encarna! Nai- (a Vicente) Fillo... (saen os tres) Vicente- certo, avoa. Empurrbanme e eu non quixen baixar. A nena morreu pola mia culpa. Eu tamn era un neno. (saca do peto o boneco que metera das atrs) Pouco mis que este boneco que vostede me deu... Nun mundo canalla quen pode acabar cos canallas? Avoa- Eu. Vicente- Eh? Que di? Nada, que vai dicir... Eu marcho, a seguir pisoteando aos demais. (dlle o boneco) Tome. Devlvollo. Avoa- Non! Vicente- Que? Avoa- Non subas ao tren. Vicente- Xa o fixen, avoa. Avoa- Ti non vas subir. (rudo de tren) Vicente- Por que me mira as? Recoceme?... Preciso que vostede me perdoe. (axenllase) Elviria morreu pola mia culpa. Avoa- Non, non! (o rudo do tren foi aumentando, non se oen as voces deles. A avoa colleu as tesoiras e rgueas contra Vicente) Elviria! (queda a imaxe conxelada. Entra o investigador. Apaga o proxector)

16