Pau

Ci UG
COMISIN INTERUNIVERSITARIA DE GALICIA

PAAU (LOXSE) Cdigo:
XUO 2001
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve definicin en termos xeogrficos.
A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A terceira pregunta ten unha
puntuacin mxima de 3 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin
mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analisando as causas e consecuencias dos feitos
expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defina brevemente: CONDENSACIN, VIVENDA SOCIAL, BARBEITO, MUNICIPIO,
ROCHA GNEA, ALBEDO, XODO RURAL, MACIZO.
1.2.- Na Figura A-1 aparece un mapa con cinco accidentes xeogrficos. Cite vostede o nome
correspondente a cada nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Os desequilibrios demogrficos en Espaa.
1.4.- Comente vostede a Figura B-1.
OPCIN 2.
2.1.- Defina brevemente: CHUVIA CIDA, SECTOR TERCIARIO SUPERIOR, ALTERITA,
HBITAT CONCENTRADO, GARRIGA, DESALINIZACIN, POLGONO INDUSTRIAL,
TORRENTE.
2.2.- Na Figura A-2 aparece representada a porcentaxe de produccin hortofrutcola sobre a agraria
total por provincias. Indique vostede cinco nas que aquela sexa superior 45%.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Tipos de rximes fluviais dos ros espaois.
Ci UG
PAAU (LOXSE) Cdigo:
XUO 2001
XEOGRAFA
62
0 0
10 5
20 10
30 15
40 20
50 25
60 30
TC P mm.
70
80
90
100
E F M A M X X A S O N D
Temperaturas C
Temperatura media anual: 18,8. Precipitacins anuais: 572 mm. Anplitude trmica anual: 17,5.
Precipitacins mm.
OPCIN 1
OPCIN 2
FIGURA A-1 FIGURA B-1
-5
0
5
10
15
1870 1860 1880 1890 1900 1910 1920
Evolucin del crecimiento natural de la poblacin
espaola (1860-1990).
1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990
CiUG
PAAU (LOXSE) Cdigo:
SETEMBRO 2001
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve definicin en termos xeogrficos.
A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A terceira pregunta ten unha
puntuacin mxima de 3 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin
mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analisando as causas e consecuencias dos feitos
expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defina brevemente: TRANSGRESIN MARIA, FONTE DE ENERXA, TRASVASE,
PENICHAIRA, POLO DE DESENVOLVEMENTO, RXIME FLUVIAL, PARROQUIA, AMPLITUDE
TRMICA ANUAL.
1.2.- Na Figura A-1 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede o nome das sinaladas
cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Rasgos xerais dos rebordos montaosos da Meseta.
OPCIN 2.
2.1.- Defina brevemente: CLIMA, CONURBACIN, BOSQUE CADUCIFOLIO, DIVISORIA
DE AUGAS, AGRICULTURA A TEMPO PARCIAL, VALOR ENGADIDO, PRAMO,
TRASHUMANCIA.
2.2.- Na Figura A-2 aparecen os focos de contaminacin atmosfrica en Espaa. Cite vostede
aquelas Comunidades Autnomas que non presentan focos de contaminacin atmosfrica e as sas capitais.
2.3.- Desenvolva a cuestin: As transformacins da composicin da poboacin activa espaola.
CiUG
PAAU (LOXSE) Cdigo:
SETEMBRO 2001
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
OPCIN 2
rea del alcornoque (Quercus suber) en la Pennsula Ibrica (Font Quer. P. 1956)
TC
Temperaturas C
Temperatura media anual: 14,8. Precipitacins anuais: 338 mm. Anplitude trmica anual: 17,8.
Precipitacins mm.
P mm.
60 30
50 25
40 20
30 15
20 10
10 50
0 0
E F M A M X X A S O N D
C R I T E R I O S D E AVA L I A C I N / C O R R E C C I N
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
1.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin mxima
de 2 puntos, de maneira que cada concepto definido
correctamente obter 0,25 puntos. Requrese unha resposta
breve e concreta que utilice termos con significado
xeogrfico, que cumpra o criterio fundamental de toda
definicin, decir, non repetir o concepto a definir na
mesma. A modo de orientacin presntanse as definicins
dos conceptos propostos:
CONDENSACIN: Paso do vapor de auga
atmosfrico a estado lquido ou a estado slido, despois
de que o aire tea acadado a saturacin de humidad. Pode
ser por contacto (orballo, escarcha) ou no seno do aire, a
expensas de ncleos higroscpicos (nubes, nboas).
VIVENDA SOCIAL: Casas construidas por
iniciativa pblica, destiadas s estratos mis
desfavorecidos da sociedade, que en ocasins sirven para
facer desaparecer o chabolismo.
BARBEITO: Sistema de cultivo tradicional nos
secanos espaois que consiste en deixar en descanso a
terra un perodo de tempo determinado, aplicndolle
algunhas labores a fin de recuperar a sa capacidade
productiva. Ligado s sistemas de rotacin de cultivos
cerealsticos.
MUNICIPIO: Unidade territorial administrativa
bsica rexida por un concello elexido democrticamente,
en que se divide oficialmente o territorio espaol.
Normalmente, a capital coincide cun ncleo de poboacin
concentrado mentras o resto dos ncleos estn dispersos,
como no caso de Galicia.
ROCA GNEA: Roca que procede da
consolidacin do magma, roca de orixe interna que carece
de fsiles. Pode ser intrusiva, se est totalmente cristalizada
enfriarse lentamente o magma, ou efusiva, sair
bruscamente o magma exterior e enfriarse rpidamente,
polo que non est cristalizada.
ALBEDO: Capacidade que teen os corpos para
reflectir a radiacin solar, maior nos corpos claros ou
brancos (neve, xelo) que nos escuros ou negros (lava).
XODO RURAL: Abandono masivo da
poboacin de reas rurais con dedicacin agrcola que
emigra cara as cidades que ofrecen postos de traballo na
industria e os servicios, o que comporta un cambio da
actividade econmica da poboacin e o despoboamento
do campo.
MACIZO: Conxunto montaoso de materiais
antigos rxidos, que durante a oroxenia alpina non se plegan
e se fracturan en bloques. Exemplos: Macizo Galaico,
Sistema Central, etc.
1.2.- Esta segunda pregunta ter unha puntuacin mxima
de 2 puntos, a razn de 0,4 puntos por resposta correcta.
Requrese a correcta cita dos elementos que se indican no
mapa. A resposta adecuada : 1. TER, 2. DUERO, 3.
MONTES DE TOLEDO, 4. TURIA, e 5. CABO DE PALOS.
1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima
de 3 puntos. Solictase que o alumno responda cuestin
proposta da forma mis completa posible, decir,
planteando a resposta en base s caracteres xeogrficos
mis relevantes do tema; valorarase a organizacin dos
contidos, o nivel explicativo do seu desenvolvemento, e a
capacidade de establecer relacins comparativas.Requrese
boa redaccin sen faltas de ortografa. A modo de
orientacin algns dos aspectos clave deste tema son:
contrastes na dinmica natural, contrastes nas densidades
de poboacin a escala rexional e provincial, inversin de
densidades centro-periferia, eixes de desenrolo-vacos
demogrficos, diferencias na estructura por idades, a
Espaa dinmica e a Espaa que avellenta, evolucin
longo do sculo XX, causas e consecuencias dos
desequilibrios, etc.
1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima
de 3 puntos.Requrese a correcta interpretacin do
documento, valorando tanto a sa comprensin (lectura)
como a sa explicacin (anlise) en termos, sempre que
sexa procedente, de causas e consecuencias posibles.
Como criterios orientativos poden citarse os seguintes:
- Climograma que representa as temperaturas (mediante
puntos unidos cunha lia) e as precipitacins (mediante
barras verticais) cunha escala vertical doble das
precipitacins con respecto s temperaturas.
- Temperaturas algo contrastadas, ainda que cunha media
elevada (das mis altas da Pennsula Ibrica) e cunha
amplitude trmica relativamente marcada entre un vern
caluroso e un inverno non excesivamente fro, que nos fala
dun certo alonxamento do mar e de certos matices de interior.
- Precipitacins escasas, cun mes, xulio, no que
prcticamente estn ausentes. Segundo o ndice de
Gaussen hai cinco meses ridos.
- Polo volume anual das precipitacins debemos
orientarnos cara a Espaa Seca, e pola aridez, cara o seu
mbito meridional.
- Polo reparto anual das precipitacins, estamos ante as
caractersticas tpicas do clima mediterrneo, ainda que o
feito de que as meirandes precipitacins caian nos meses
invernais antes que nos equinocciais debe conducirnos
dominio da Depresin do Guadalquivir, afectada polas
perturbacins que penetran polo Golfo de Cdiz.
- Caracteres da paisaxe bioclimtica do dominio
mediterrneo.
- Valorarase unha aportacin crtica acerca dos problemas
da aridez no mbito mediterrneo e acerca das
potencialidades do regado para solventar os problemas
dela derivados, as como sobre as circunstancias da
fraxilidade ecolxica deste dominio.
OPCIN 2
1.1.- Esta primera pregunta ter unha puntuacin mxima
correctamente obter 0,25 puntos.Requrese unha resposta
xeogrfico, que cumpla o criterio fundamental de toda
CHUVIA CIDA: Tipo de precipitacin que se
produce nun medio contaminado, ou lonxe deste pola accin
do vento, que se debe contacto dos xidos de xofre e
nitrxeno procedentes de emisins contaminantes, coas
gotas de chuvia, ocasionando graves danos.
SECTOR TERCIARIO SUPERIOR: Tamn
chamado sector terciario de decisins ou sector cuaternario,
inclue s actividades administrativas, de xestin e
financeiras, para permitir diferencialas do resto das
heteroxneas actividades que se integran no terciario.
ALTERITA: Producto da alteracin da roca por
meteorizacin mecnica ou qumica, de textura arenosa,
que recubre a roca nai e facilita os posteriores procesos de
erosin.
HBITAT CONCENTRADO: Disposicin da
expresin fsica da ocupacin humana nun territorio, na
que as viviendas se agrupan nun ou en poucos ncleos
de tamao destacado, bastante distantes entre s e
separados por espacios despoboados.
GARRIGA: Tipo de formacin arbustiva do
mbito mediterrneo, pouco densa, aberta, e xeralmente
producto da degradacin antrpica.
DESALINIZACIN: Procedemento de
tratamento da auga do mar para convertila en doce con
destio consumo humn ou regado, en rexins de
dficit hdrico.
POLGONO INDUSTRIAL: Espacio delimitado e
clasificado para albergar usos do solo industriais,
promovido pola iniciativa privada ou pblica, para orientar
as decisins de localizacin empresariais.
TORRENTE: Organismo fluvial corto, de forte
pendente, que discorre por terreos fcilmente erosionables
e que se desenrola nun clima caracterizado por
precipitacins escasas pero moi concentradas. Consta de:
conca de recepcin, canle de desage e cono de dexeccin.
de 2 puntos, a razn de 0,4 puntos por resposta
correcta.Requrese a correcta cita dos elementos que se
indican no mapa. A resposta adecuada indicar cinco das
siguientes provincias: TENERIFE, AS PALMAS,
CASTELLN, VALENCIA, ALICANTE, MURCIA,
ALMERA.
mis relevantes do tema; Valorarase a organizacin dos
contidos, o nivel explicativo do seu desenvolvemanto, e a
variedade de rexmenes fluviais, directa relacin cos
dominios climticos, diversidade de vertentes, rxime
pluvial (mediterrneo e ocenico), rxime pluvionival, rxime
nivopluvial, rxime nival, rexmenes complexos, etc.
Como criterios orientativos pueden citarse os seguintes:
- Grfico de lias no que sobre o seu eixe horizontal se
indica a evolucin temporal e sobre o vertical o volume,
referentes evolucin do crecemento natural ou vexetativo
da poboacin espaola dende mediados do sculo XIX
ata 1990.
- o crecemento natural o resultado da diferencia entre a
tasa de natalidade e a tasa de mortalidade, e expresa a
dinmica natural dunha poboacin, neste caso a espaola
nese lapso temporal.
- a evolucin non regular pois presenta diversos
altibaixos que van directamente ligados evolucin da
natalidade e da mortalidade e a diversas circunstancias
socioeconmicas coxunturais.
- o sculo XIX presenta moitos altibaixos debido a crises
demogrficas (clera, tuberculose) que ainda afectan a
Espaa e que a individualizan dentro de Europa cunas
taxas de mortalidade mis altas e de natalidade tambin
mis altas, o que indica o retraso no desenrolo da transicin
demogrfica.
- Xa no sculo XX destacan dous baixns importantes: o
correspondente a 1918, derivado da ltima mortalidade
catastrfica que afecta poboacin espaola (a epidemia
de gripe) e o da guerra e inmediata postguerra civil, en que
s mortes directas debido conflicto hai que engadir o
brusco retroceso dos nacementos polas difciles
condicins de subsistencia.
- Tras un perodo de fluctuacins prodcese unha grande
recuperacin da natalidade (o baby boom) dende 1955 a
1964 aproximadamente, e a partir de mediados dos aos
sesenta, o crecemento natural descende de forma sostida
debido sobre todo progresivo decrecemento da
natalidade (mis claro dende metade dos setenta), xa que
ainda que a mortalidade tamn descende, nos ltimos aos
tende a estabilizarse polo avellentamento xeral.
- Este cadro xeral presenta diferencias regionais
en funcin da incorporacin proceso da transicin
demogrfica e o grao de desenrolo socioeconmico.
- Valorarase unha aportacin crtica sobre
diversos aspectos demogrficos actuais, por exemplo o
problema da renovacin xeracional ante as baixsimas cifras
actuais de natalidade e fecundidade e o papel que pode
xogar nilo a inmigracin.
OPCIN 1
1.1.- Esta primera pregunta ter unha puntuacin mxima
correctamente obter 0,25 puntos.Requrese unha resposta
xeogrfico, que cumpla o criterio fundamental de toda
TRANSGRESIN MARIA: Ascenso xeral do
nivel mario como consecuencia da fusin dos xeos
glaciares en perodos mis clidos, e que se manifesta no
avance do mar sobre as terras emerxidas.
FONTE DE ENERXA: Recurso natural do que
se obtn a forza motriz para o desenrolo dun traballo
mecnico na industria.
TRASVASE: Traslado de auga do cauce dun ro
a outro para aumentar o seu caudal, por medios artificiais.
PENICHAIRA: Superficie de erosin, cunha
topografa plana e de escasos desniveis a certa altitude
sobre o nivel do mar.
POLO DE DESENVOLVEMENTO: Zona deli-
mitada oficialmente para lograr o seu desenvolvemento
industrial, que recibe unha serie de medidas de apoio e
vantaxes para as industrias que se establezan nela.
RXIME FLUVIAL: Fluctuacin estacional do
caudal dun ro longo dun ano que depende xeralmente
das caractersticas das sas fontes de alimentacin
PARROQUIA: Territorio que abarca a varios
ncleos de poboacin baixo a xurisdiccin moral dun
sacerdote, de lmites asumidos e coecidos polos
moradores, pero non recoecidos xurdicamente, en Galicia.
AMPLITUDE TRMICA ANUAL: Diferencia
entre a temperatura media do mes mis clido e a temperatura
media do mes mis fro longo dun ano.
de 2 puntos, a razn de 0,4 puntos por resposta
correcta.Requrese a correcta cita dos elementos que se
indican no mapa. A resposta adecuada : 1. VIZCAYA, 2.
HUESCA, 3. TARRAGONA, 4. CCERES e 5. AS
PALMAS.
mis relevantes do tema; Valorarase a organizacin dos
contidos, o nivel explicativo do seu desenvolvemento, e a
cinturn de montaas intermedias rodeando a Meseta,
estilo de plegamento e fractura, Macizo Galaico, Montes
CONVOCATORIA DE SETEMBRO
de Len, Montes Cantbricos, Sistema Ibrico, Serra
Morena, aillamento da Meseta, rasgos de
continentalizacin interior, etc.
Como criterios orientativos pueden citarse os seguintes:
- Mapa-croquis temtico que representa de forma
cualitativa a extensin dun fenmeno, neste caso a
distribucin dunha planta, o alcornoque na Pennsula
Ibrica.
- o alcornoque unha rbore perennifolia, tpica
mediterrnea con esixencias determinadas en humidade e
tipos de solo, diferentes s da encina.
- no mapa aprciase a sa primordial ubicacin occidental,
dentro da Espaa seca algo mis hmeda por estar mis
aberta cara o ocano, e de temperaturas mis suaves.
- Tamn se aprecia a sa maioritaria coincidencia co mbito
da Iberia silcea, ser unha especie que non tolera os
solos calizos.
- Poden comentarse a grandes rasgos os caracteres da
paisaxe bioclimtica no dominio mediterrneo e os mbitos
especficos en que aparecen as manchas de alcornocais.
- Valorarase igualmente a referencia aproveitamento
econmico desta planta as como o seu papel dentro do
sistema das dehesas, e igualmente os problemas da
deforestacin e o papel do home na sustitucin de
especies.
OPCIN 2
1.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin
mxima de 2 puntos, de maneira que cada concepto
definido correctamente obter 0,25 puntos. Requrese
unha resposta breve e concreta que utilice termos con
significado xeogrfico, que cumpla o criterio
fundamental de toda definicin, decir, non repetir o
concepto a definir na mesma. A modo de orientacin
presntanse as definicins dos conceptos propostos:
CLIMA: Estado medio da atmsfera nun lugar,
que deriva de factores latitudinais, longitudinais e
xeogrficos, e da sucesin habitual de tipos de tempo,
constituindo unha abstraccin matemtica.
CONURBACIN: Crecemento paralelo de
das ou mis cidades ata fundirse nunha nica
aglomeracin urbana.
BOSQUE CADUCIFOLIO: Formacin vexetal
arbolada onde predominan rbores que perden
temporalmente as follas (roble carballo, castao, etc.).
DIVISORIA DE AUGAS: Liea imaxinaria que
separa das concas hidrogrficas, coincide cos puntos
mis altos do relevo e organiza a direccin das augas
superficiais.
AGRICULTURA A TEMPO PARCIAL:
Actividade agrcola que constitue un complemento
econmico duna actividade principal no propio sector
primario (pesca), no secundario ou nos servicios, ou
ben unha mera ocupacin do tempo de ocio na periferia
das cidades.
VALOR ENGADIDO: Incremento que
experimenta o valor dun ben no transcurso das
diferentes fases do proceso productivo.
PRAMO: Superficie estructural mis ou
menos elevada e horizontal, onde hai unha sucesin de
materiais: calizos na parte superior, mis resistentes,
cubrindo arxilas ou margas, fcilmente erosionables.
TRASHUMANCIA: Tipo de pastoreo
tradicional que segue o ciclo natural dos pastos, levando
o gando alternativamente a reas de condicins
ambientais diferentes e complementarias.
1.2.- Esta segunda pregunta ter unha puntuacin
mxima de 2 puntos, a razn de 0,4 puntos por resposta
correcta.Requrese a correcta cita dos elementos que
se indican no mapa. A resposta adecuada :
CANTABRIA (Santander), NAVARRA (Pamplona), LA
RIOJA (Logroo), BALEARES (Palma de Mallorca), e
EXTREMADURA (Mrida).
de 3 puntos. Solictase que o alumno responda
cuestin proposta da forma mis completa posible,
decir, planteando a resposta en base s caracteres
xeogrficos mis relevantes do tema; Valorarase a
organizacin dos contidos, o nivel explicativo do seu
desenvolvemento, e a capacidade de establecer relacins
comparativas.Requrese boa redaccin sen faltas de
ortografa. A modo de orientacin algns dos aspectos
clave deste tema son: evolucin descendente da
poboacin no sector primario e procesos paralelos,
crecemento e freo do sector secundario, acelerada
terciarizacin da poboacin activa e procesos conexos
(urbanizacin, xodo rural, integracin da economa
no marco europeo), disparidades provinciais e rexionais,
relacin cas densidades de poboacin e a urbanizacin,
diferencias con outros pases europeos, etc.
como a sa explicacin (anlise) en termos, sempre
que sexa procedente, de causas e consecuencias
posibles. Como criterios orientativos pueden citarse os
seguintes:
- Climograma que representa as temperaturas
(mediante puntos unidos cunha lia) e as precipitacins
(mediante barras verticais) cunha escala vertical doble
das precipitacins con respecto s temperaturas.
- Temperatura media anual relativamente elevada ainda
que longo do ano ad temperaturas medias mensuais
estn moi contrastadas ata marcar unha amplitude
trmica anual considerable, de 17,8. O vern caluroso
achegndose s 25 e o invierno fro, rondando os 6,
o que nos fala dun alonxamento do mar e de matices de
continentalizacin.
- As precipitacins son escasas, dentro da Espaa
Seca e case no lmite da rida. O seu reparto anual
irregular e os mximos son claramente equinoccionais,
con mnimos claros na estacin estival. Poden
observarse ata 4 meses ridos segundo o ndice de
Gaussen.
- Polo volume e o reparto das precipitacins, estamos
claramente ante as caractersticas do clima
mediterrneo, ainda que polas extremadas temperaturas
son evidentes tamn os matices de continentalizacin
que nos deben levar cara o mbito dunha depresin
como a do Ebro, ben aillada da influencia atemperadora
das augas marias.
- Caracteres da paisaxe bioclimtica do dominio
mediterrneo e dos seus sectores mis ridos e
extremados, como o caso.
- Valorar unha aportacin crtica acerca dos
problemas da aridez no mbito mediterrneo e acerca
das potencialidades do regado para solventar os
problemas dela derivados, as como calquera alusin
Plano Hidrolxico Nacional, que afecta s terras
reflectidas neste climograma.
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve definicin en
termos xeogrficos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los
elementos. A terceira pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin
de contidos. Acuarta pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin
do documento, analisando as causas e consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defina brevemente: FUNCIN URBANA, ANTICICLN, PARCELA, PADRN MUNI-
CIPAL, RESIDUOS SLIDOS URBANOS.
1.2.- Na Figura A-1 aparecen os principais ros espaois. Cite vostede os sinalados cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Caractersticas xerais do transporte terrestre en Espaa.
Orientacins para o desenvolvemento: definicin e tipos de transporte terrestre, condicionantes e problemas para o
transporte terrestre en Espaa, o transporte por estrada (redes, autovas, autoestradas), o transporte por ferrocarril
(estructura da rede e caractersticas xerais), etc.
1.4.- Comente vostede a Figura B-1. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de repre-
sentacin, tipo de informacin), situacin que representa (estacin do ano, caractersticas), insercin no marco atmos-
frico global, causas e consecuencias da disposicin representada, etc.
OPCIN 2.
2.1.- Defina brevemente: ESTABULACIN GANDEIRA, ALBUFEIRA, DEHESA, PLAN
XERAL DE ORDENACIN URBANA, COTA LCTEA.
2.2.- Na Figura A-2 aparece representada a tasa de mortalidade infantil por provincias no perodo
1989-1991. Cite vostede cinco nas que o valor sexa entre o 3,74 e o 6,45 por mil.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres termopluviomtricos do clima da Meseta. Orientacins
para o desenvolvemento: os factores do clima no interior peninsular (dinmica atmosfrica, factores xeogrficos), o
reparto das temperaturas, o reparto das precipitacins, variedades dentro da Meseta, consecuencias na agricultura, etc.
2.4.- Comente vostede a Figura B-2. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de repre-
sentacin, tipo de informacin, escala), feito que representa, tipo de trama, secuencias de evolucin histrica do feito
representado, etc.
XEOGRAFA
62
OPCIN A
Figura A-1
Figura A-2
OPCIN B
Figura B-1
Figura B-2
XEOGRAFA
XEOGRAFA
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve definicin en
termos xeogrficos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los
elementos. A terceira pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarse a organizacin e a exposicin
de contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explica-
cin do documento, analizando as causas e consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defina brevemente: SALDO MIGRATORIO, POLTICA AGRARIA COMUNITARIA
(P.A.C.), FALLA, GOTA FRA, MESETA.
1.2.- Na Figura A-1 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede as sinaladas cun nme-
ro.
1.3.- Desenvolva a cuestin: rasgos xerais das actividades pesqueiras en Espaa. Orientacins
para o desenvolvemento: a tradicin pesqueira de Espaa, os tipos de pesca practicados, a pesca espaola no contexto
mundial, rexins pesqueiras, evolucin e problemtica actual, etc.
1.4.- Comente vostede a Figura B-1. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de
representacin, tipo de informacin), modelos que representan os dous grficos, caractersticas de ambos, relacin coa
diversidade natural de Espaa, relacin cos grandes tipos de reximes fluviais espaois, etc.
OPCIN 2.
2.1.- Defina brevemente: ARANCEL, GLACIACIN, POBOACIN INACTIVA, ESPECIE
HIGRFILA, CULTIVO FORRAXEIRO.
2.2.- Na Figura A-2 aparece un mapa con cinco accidentes xeogrficos. Cite vostede o nome
2.3.- Desenvolva a cuestin: O relevo da Meseta. Orientacins para o desenvolvemento: definicin
de Meseta, caracteres xerais deste accidente (altitude, topografa), breve evolucin xeolxica, compartimentacin e
accidentes interiores, etc.
2.4.- Comente vostede a Figura B-2. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (siste-
ma de representacin, tipo de informacin), caracteres do reparto dos feitos representados, causas e consecuencias
dese reparto, relacin con outros elementos demogrficos, etc.
XEOGRAFA
62
OPCIN A
Figura A-1
Figura A-2
XEOGRAFA
62
OPCIN B
Figura B-1
Figura B-2
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN1
unha resposta breve e concreta que utilice termos
con significado xeogrfico, que cumpla o criterio
concepto a definir na mesma. Amodo de orientacin
FUNCIN URBANA: Conxunto de activi-
dades que levan a cabo os habitantes dunha cidade.
as funcins urbanas clasifcanse pola sa
proxeccin: actividades dirixidas a suministrar bens
e servicios poboacin exterior, e actividades que o
fan s seus residentes (bsicas e non bsicas).
ANTICICLN: Superficie de altas presins
e diverxencia do aire. Represntase por figuras de
isobaras pechadas donde a presin aumenta do exte-
rior interior. Asociado a estabilidade atmosfrica e
bloqueo frente s perturbacins.
PARCELA: Unidade de explotacin agrco-
la, delimitada por setos, lindes, etc., que pode estar
dedicada a un ou varios cultivos e que pode coincidir
coa totalidade dunha explotacin, ainda que o normal
que unha explotacin se fragmente en varias par-
celas.
PADRN MUNICIPAL: Instrumento
estatstico que recolle a relacin da poboacin dun
municipio con algunas das sas caractersticas e
proba de residencia, debendo ser permanentemente
actualizado.
RESIDUOS SLIDOS URBANOS:
Desfeitos que proveen de alguna actividade huma-
na (produccin, consumo) que se encontran en es-
tado slido e que posible tratar e reciclar para evitar
a sa acumulacin masiva.
mxima de 2 puntos, a razn de 0,4 puntos por
resposta correcta. Requrese a correcta cita dos ele-
mentos que se indican no mapa. a resposta adecuada
: 1, ESLA; 2, NALN; 3, SEGRE; 4, JCAR, e 5,
GUADIANA.
1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin
mxima de 3 puntos. Solictase que o alumno res-
ponda cuestin proposta da forma mis completa
posible, decir, planteando a resposta en base s
caracteres xeogrficos mis relevantes do tema;
valorarase a organizacin dos contidos, o nivel expli-
cativo do seu desenvolvemento, e a capacidade de
establecer relacins comparativas. Requrese boa
redaccin sen faltas de ortografa. Amodo de orien-
tacin algns dos aspectos clave de este tema son:
definicin e tipos de transporte terrestre (por carre-
tera, ferrocarril), condicionantes e problemas para o
transporte terrestre en Espaa (topografa acciden-
tada, vales e cursos fluviais, etc.), o transporte por
carretera (caractersticas da rede, autovas, autopis-
tas, problemtica), o transporte por ferrocarril (ca-
ractersticas xerais, estructura da rede, proxectos e
problemticas), etc. valorarase tamn a aportacin
daqueles feitos significativos desde o punto de vista
xeogrfico que estean o suficientemente xustificados
e argumentados (por exemplo, costes econmicos e
sociais da planificacin do transporte, a acentuacin
ou a correccin de desequilibrios rexionais, etc.).
1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxi-
ma de 3 puntos. Requrese a correcta interpretacin
do documento, valorando tanto a sa comprensin
(lectura) como a sa explicacin (anlise) en ter-
mos, sempre que sexa procedente, de causas e con-
secuencias posibles. Como criterios orientativos
pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (mapa
de isobaras, representacin sinptica, simboloxa),
situacin que representa (situacin do noroeste, con
baixa posicin en latitude do anticicln de Azores,
das depresins e sistemas frontais, tpica do invierno
ou comezos da primavera), circulacin do oeste,
guiada pola corriente en chorro o altura, consecuen-
cias de inestabilidade atmosfrica ligadas paso de
perturbacins frontais, ventos fortes do noroeste
sobre a Pennsula Ibrica, etc. valoraranse as
aportacins que incidan sobre a alternancia de
situacins atmosfricas longo do ano na definicin
dos climas espaois.
OPCIN2
ESTABULACINGANDEIRA: Sistema de
explotacin gandeira que consiste en manter a caba-
a total ou parcialmente instalada nun establo, onde
se procede sa manutencin e explotacin.
ALBUFEIRA: Lagoa litoral separada do mar
por un cordn litoral ou restinga, no que existen unha
ou mis bocas que comunican co mar.
DEHESA: Terreo pecuario, con arbolado
aclarado, cercado e mis ou menos compartimentado
para ordear o pasto, de gran extensin superficial, e
propio dos espacios de poca vocacin agrcola na
Espaa Seca.
PLANXERALDEORDENACINURBA-
NA: Instrumento de ordenacin integral do territorio
que clasifica o solo segundo o seu rxime xurdico:
solo urbn, solo urbanizable programado, solo
urbanizable non programado e solo non urbanizable.
COTALCTEA: Lmite imposto produc-
cin leiteira dun pas, neste caso Espaa, por un or-
ganismo supranacional, a Unin Europea, para adap-
tarse s directrices xerais da P.A.C.
mentos que se indican no mapa. Aresposta adecuada
indicar cinco das seguintes provincias: GIRONA,
HUESCA, GUADALAJARA, CUENCA, TERUEL,
ALICANTE, CCERES, LAVA, VALLADOLID,
VILA.
posible, decir, planteando a resposta en base s
tacin algns dos aspectos clave deste tema son: os
factores do clima no interior peninsular (dinmica
atmosfrica derivada da circulacin do oeste das la-
titudes medias, factores xeogrficos que a matizan
como a altitude, o illamento do mar, os matices de
continentalidade), o reparto das temperaturas longo
do ano e as variacins internas, o reparto das
precipitacins e a caracterizacin como territorio da
espaa seca, variedades internas dentro da meseta
(esencialmente meseta septentrional e meseta meri-
dional, ademis de Extremadura e as zonas de mon-
taa), etc. Valoraranse aquelas aportacins que ver-
sen sobre temas directamente relacionados, como a
incidencia da aridez no aproveitamento agrcola, os
contrastes termopluviomtricos e a sa incidencia
na paleta de cultivos e sistemas agrcolas tradicionais,
etc., ou ben aqueles feitos significativos dende o punto
de vista xeogrfico que estean o suficientemente
xustificados e argumentados.
pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (trtase
dun plano urbn, elaborado a grande escala, con moito
detalle e pouca extensin representada) e representa
as tramas urbanas da cidade de Pamplona nunha se-
cuencia temporal de adicins que permiten contras-
tar as caractersticas da cidade preindustrial (da que
anda quedan restos do espacio amurallado e fortifi-
cado, definitorio da sa funcin) cun trazado irre-
gular e abigarrado adaptado s condicionantes do
terreo e da muralla, co plano racionalista e ortogonal
da poca posterior derribo das murallas que d paso
cidade actual e o seu desenvolvemento espacial.
Pdense comentar as caractersticas
socioeconmicas asociadas a cada modelo de cidade
representado neste plano as como as problemticas
que na actualidade presentan estes trazados, as como
aqueles aspectos que o alumno considere pertinentes
e xustifique adecuadamente e con fundamento
xeogrfico acerca do carcter de organismo vivo
dunha cidade e da suma de trazas e pegadas que as
diferentes sociedades deixan no espacio urbn.
OPCIN1
SALDO MIGRATORIO: Balance entre o
volume emigratorio e inmigratorio dunha sociedade
ou grupo humn.
POLTICA AGRARIA COMUNITARIA
(P.A.C.): Normas directivas de cohesin e coordina-
cin das polticas e actividades agropecuarias entre
os pases membros da UE.
FALLA: Fractura do terreo, con desnivela-
cin tectnica, que se d preferentemente en rocas
rxidas (eruptivas e metamrficas), nos zcalos.
GOTAFRA: Depresin nos niveis altos da
troposfera, constituida por un embolsamento de aire
fro nun entorno de aire mis clido, que descende
rpidamente superficie e propicia unha forte e rpi-
da inestabilidade.
MESETA: Superficie ch ou lixeiramente in-
clinada nunha determinada direccin, cortada por
vales e situada a certa altitude sobre o nivel do mar.
mentos que se indican no mapa. a resposta adecuada
: 1, PALENCIA; 2, SORIA; 3, TOLEDO; 4, JAN
e 5, MLAGA.
posible, decir, planteando a resposta basndose nos
tacin algns dos aspectos clave deste tema son: a
tradicin pesqueira en Espaa e encadramento den-
tro da actividade econmica, tipos de pesca practi-
cados (artes, baixura, altura, caladeiros, etc.), a pes-
ca espaola no contexto mundial, poboacin activa e
evolucin, a estructura do sector e os caracteres da
flota, as rexins pesqueiras espaolas, evolucin e
problemtica actual, etc.
pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (siste-
ma de representacin, tipo de informacin), defini-
cin de hidrograma, modelos que representan ambas
grficas (rxime fluvial pluvial mediterrneo conti-
nental e nival, respectivamente), caractersticas de
ambos en relacin coa distribucin das temperaturas
e as precipitacins, relacin coa diversidade natural
de Espaa, relacin cos grandes tipos de rximes
fluviais espaois, cita de algns exemplos de ros con
estes rximes, etc. Consideraranse pertinentes as re-
ferencias problema da desigualdade hdrica de Es-
paa e s intentos por resolvela como o Plan
Hidrolgico.
OPCIN2
ARANCEL: Dereitos de aduana que deben
pagar os productos importados atravesar as
fronteiras estatais, e pode ser unha porcentaxe do
seu valor ou unha cantidade determinada de peso ou
volume.
GLACIACIN: Perodo de enfriamento glo-
bal da Terra por causas astronmicas que se tradu-
ce, entre outras cousas, nunha extensin da superfi-
cie cuberta polo xeo, un descenso do lmite das neves
perpetuas, e un descenso do nivel do mar pola inmo-
vilizacin da auga en forma de xeo.
POBOACIN INACTIVA: Aquela que non
produce, en teora, bens e servicios: xubilados, me-
nores, estudiantes, rentistas, amas de casa, etc. As
sas fronteiras son difciles de establecer exactamen-
te, sen embargo.
ESPECIEHIGRFILA: Especie vexetal que
esixente en humedade polo que se desenvolve pti-
mamente nos medios hmedos.
CULTIVOFORRAXEIRO: Cultivo dedica-
do produccin de plantas forraxeiras, destiado
alimentacin do gando.
mentos que se indican no mapa. Aresposta adecuada
: 1, RO SIL; 2, RO LLOBREGAT; 3, DELTA do
EBRO; 4, RO JCAR e 5, CABO DE PALOS.
posible, decir, planteando a resposta basendose
nos caracteres xeogrficos mis relevantes do tema;
tacin algns dos aspectos clave deste tema son:
definicin de meseta, caracteres xerais e
encadramento deste accidente (altitude, topografa),
breve evolucin xeolgica e trascendencia das
oroxenias, compartimentacin e accidentes interio-
res, etc.
pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (siste-
ma de representacin, tipo de informacin), caracte-
res do reparto dos datos representados (reparto do
avellentamento por rexins ou reas), causas e con-
secuencias do reparto, relacin con outros elemen-
tos demogrficos (natalidade, mortalidade,
movimentos migratorios, estructura por idades) e
socioeconmicos (nivel de renta, actividade da
poboacin, etc.). Valoraranse as aportacins acerca
do problema do avellentamento en Espaa e as sas
derivacins sociais.
1
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve defnicin en termos
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase nicamente cita-los elementos. A terceira
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta
ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as causas
e consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defna brevemente: MERIDIANO, LATIFUNDIO, ISTMO, ARIDEZ, TAXA DE PARO.
1.2.- Na Figura A-l aparece a trama das Comunidades Autnomas espaolas. Cite vostede o
nome e a capital das sinaladas cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Os factores condicionantes da agricultura espaola. Orientacins
para o desenvolvemento: factores fsicos e factores humanos, a diversidade rexional de factores, as consecuencias nas
pai saxes agrarias, etc.
1.4.- Comente vostede a Figura B-l. Orientacins para o comentario: tipoloxia da. imaxe (sistema de
representacin, tipo de informacin), situacin que representa (estacin do ano, caracteristicas), insercin no marco atmosfrico
global, causas e consecuencias da disposicin representada, etc.
OPCIN 2.
2.1.- Defina brevemente: LANDA, SOLO URBANIZABLE, FOSA TECTNICA,
REGULARIZACIN DE INMIGRANTES, BRISA.
2.2.- Na Figura A-2 aparece un mapa con cinco accidentes xeogrfcos. Cite vostede o nome
2.3.- Desenvolva a cuestin: Tipos de rximes fluviais dos ros espaois. Orientacins para
o desenvolvemento: os factores dos rximes fluviales, as diferencias segn as vertentes hidrolgicas, tipos de rximes,
variedades espaciais e exemplos, etc.
representacin, tipo de informacin), caracteres dos feitos representados, causas, consecuencias no futuro da poboacin
espaola, etc.
2
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
3
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
4
XEOGRAFA
62
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A terceira
ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analisando as causas
e consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defina brevemente: TAXA DE MASCULINIDADE, SOTAVENTO, ATMSFERA
AUTARQUA, LATITUDE.
1.2.- Na Figura A-l aparece a trama das Comunidades Autnomas espaolas. Cite vostede o
nome e a capital das sinaladas cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Os factores dos climas peninsulares. Orientacins para o desenvolvemento:
defnicin de factor climtico, factores dinmicos, factores xeogrfcos, consecuencias na variedade climtica, etc.
representacin, tipo de informacin, escala), comparacin das das situacins, causas e consecuencias, diversidade
rexional, etc.
OPCIN 2.
2.1.- Defina brevemente: MINIFUNDIO, PLANO ORTOGONAL, ESPECIE HELIFILA,
REA PERIURBANA, PREGA.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Rasgos xerais das actividades pesqueiras en Espaa. Orientacins para
o desenvolvemento: insercin da aciividade pesqueira na economa espaola, rexins pesqueiras, caladoiros, poboacin activa
dedicada pesca, comercializacin e consumo, factores polticos, alternativas pesca, etc.
representacin, tipo de informacin), caracteristicas da distribucin dos feitos representados, ubicacin espacial e nas variedades
climticas espaolas, consecuencias na paisaxe, etc.
5
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
6
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
C R I T E R I OS D E A V A L I A C I N / C OR R E C C I N
7
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
defnido correctamente obter 0,4 puntos. Requrense
con significado xeogrfico, que cumpra o criterio
fundamental de toda defnicin, decir, non repetir o
concepto que se debe defnir na mesma. A modo de
orientacin presntanse as defnicins dos conceptos
propostos:
MERIDIANO: Semicrculo mximo imaxinario trazado
na esfera terrestre de polo a polo. Un meridiano e o seu
antimeridiano forman un crculo mximo completo.
LATIFUNDIO: Propiedade agraria de grandes
dimensins que en Espaa domina no centro e sul
peninsular por diversas causas histricas, e que se
acostuma explotar de forma extensiva.
ISTMO: Porcin de terra que une unha pennsula a un
continente, ou ben das islas entre s.
ARIDEZ: Escaseza de humidade no aire e no solo,
defnida sobre todo en relacin coas necesidades da
vexetacin e dos cultivos e co rxime trmico.
TAXA DE PARO: Relacin da poboacin parada
(poboacin activa menos poboacin ocupada) coa
poboacin activa, expresada en tantos por cento.
correcta. Requrense a correcta cita dos elementos
que se indican no mapa. A resposta adecuada : 1,
CANTABRIA (Santander); 2, A RIOXA (Logroo);
3, EXTREMADURA (Mrida); 4, CASTELA-A
MANCHA (Toledo); e 5, MURCIA (Murcia. Se algun
indica tamn que o Parlamento est en Cartagena, e
non acertou alguna das outras, pdese engadir 0,2
puntos ao total)
mxima de 3 puntos. Solictase que o alumno responda
decir, planteando a resposta en base aos caracteres
xeogrficos mis relevantes do tema; valorarase a
organizacin dos contidos, o nivel explicativo do
seu desenvolvemento, e a capacidade de establecer
relacins comparativas. Requrense boa redaccin sen
faltas de ortografa. A modo de orientacin algns
dos aspectos clave deste tema son: os factores fsicos
(aridez, pendentes, escaseza de chairas a baixa altura,
temperaturas contrastadas, etc.), factores humanos
(inadecuadas estructuras agrarias, causas histricas do
latifundio e minifundio, etc.), diversidade rexional dos
factores e distinta incidencia, diversidade de paisaxes
agrarios pola diversidade de factores, intentos de
solventar os problemas fsicos e humanos ao longo do
tempo, etc. Valoraranse as aportacins personais que
amplen o tema como por exemplo as referencias ao
plan hidrolxico ou aos problemas da PAC.
1.4.- EEsta cuarta pregunta ter unha puntuacin
mxima de 3 puntos. Requrense a correcta
interpretacin do documento, valorando tanto a sa
comprensin (lectura) como a sa explicacin (anlise)
en termos, sempre que sexa procedente, de causas e
consecuencias posibles. Como criterios orientativos
pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (mapa
de isobaras, representacin sinptica, simboloxa),
situacin que representa (situacin do suroeste, con
baixa posicin en latitude do anticicln de Azores,
das depresins e sistemas frontais, tpica do invierno),
circulacin do oeste, guiada pola corriente en chorro
o altura, consecuencias de inestabilidade atmosfrica
ligadas ao paso de perturbacins frontais, ventos fortes
do suroeste sobre a fachada occidental da Pennsula
Ibrica, etc. Valoraranse as aportacins que incidan
sobre a alternancia de situacins atmosfricas ao longo
do ano na defnicin dos climas espaois.
OPCIN 2
2.1.- EEsta primeira pregunta ter unha puntuacin
propostos:
LANDA: Formacin arbustiva tpica das reas de clima
templado ocenico hmido, donde destacan plantas
como os brezos, toxos, etc., e desenvolvida en xeral
sobre solos acedos.
SOLO URBANIZABLE: Terreos declarados como tal
polo Plano Xeral de Ordenacin Urbana dun municipio,
onde se poder construir no futuro; pode ser programado
e non programado.
FOSA TECTNICA: Depresin que coincide cun
bloque afundido da corteza terrestre, delimitado entre
das fallas.
REGULARIZACIN DE INMIGRANTES: Proceso
levado a cabo polo Estado para dotar de entidade
legal aos inmigrantes ilegais ou indocumentados, para
que poidan obter unha serie de dereitos durante a sa
8
estancia no noso pas e poidan exercer un traballo
con garantas.
BRISA: Corrente de aire peridica que circula, nas
marxes costeiras, do mar terra durante o da e da
terra ao mar durante a noite, fundamentadas no distinto
comportamento trmico das masas continentais e
marias.
PUNTA DE ESTACA DE BARES; 2, CABO DE
CREUS; 3, SISTEMA IBRICO; 4, RO SEGURA; e
5, CORDILLEIRA PENIBTICA.
faltas de ortografa. A modo de orientacin algns dos
aspectos clave deste tema son: as grandes vertentes
hidrolxicas e as sas caractersticas xerais, tipos
de reximes fuviais dos ros espaois (mediterrneo,
ocenico, pluvial, nival, pluvionival, nivopluvial,
reximes complexos) e reas de desenvolvemento con
exemplos, causas da variedade dos reximes fuviais,
relacin con outros factores fsicos e humanos, etc.
Valoraranse as aportacins personais que amplen o
tema, como por exemplo a relacin coa xeracin de
enerxa hidroelctrica, aproveitamiento para regado,
etc.
de 3 puntos. Requrense a correcta interpretacin
(lectura) como a sa explicacin (anlise) en termos,
sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias
posibles. Como criterios orientativos pdense citar
os seguintes: tipoloxa da imaxe (pirmide de idades
e sexos, representacin de grupos quinquenais,
combinacin de datos reais e de unha proxeccin
demogrfica), comparacin das das pirmides
(tendencia ao envellecemento acentuado, retraccin
da base, aumento do corpo e da cima), causas desta
situacin, factores que poden alterar isto (inmigracin
e aumento da natalidade), problemas que plantea o
envellecemento nunha sociedade, etc.
OPCIN 1
propostos:
TAXA DE MASCULINIDADE: Expresa a participacin
relativa dos varns no conxunto dunha poboacin e
obtense dividindo o nmero de varns pola poboacin
total, e multiplicado por 100. A taxa de feminidade
obtense igual pero co nmero de mulleres.
SOTAVENTO: Ladeira ou vertente dun relevo a
resguardo do lugar de procedencia dos ventos, oposta
a barlovento.
ATMSFERA: Capa gaseosa que rodea Terra,
composta por aire (fundamentalmente nitrgeno,
osxeno, vapor de agua,) na cual se desenvolven
os fenmenos meteorolxicos e no seu contacto coa
litosfera materialzase a vida.
AUTARQUA: Poltica de autosufciencia econmica
que basea o crecemento da economa nacional nos
recursos propios, adoptada polo goberno espaol na
postguerra ata 1959.
LATITUDE: Distancia angular de cualquera punto do
globo con respecto ao Ecuador, ao norte ou ao sur,
medida en grados, minutos e segundos sobre un arco de
meridiano. Todos os puntos situados sobre un mesmo
paralelo teen a mesma latitude.
resposta correcta. Requrense a correcta cita dos
elementos que se indican no mapa. A resposta
adecuada : 1, PRINCIPADO DE ASTURIAS
(Oviedo); 2, COMUNIDADE FORAL DE NAVARRA
(Pamplona); 3, CASTELA E LEN (Valladolid); 4,
EXTREMADURA (Mrida); e 5, COMUNIDADE
VALENCIANA (Valencia).
9
aspectos clave deste tema son: a posicin (ubicacin
latitudinal e lonxitudinal, ubicacin zonal), os factores
atmosfricos (centros de accin, dinmica, alternancia
estacional), os factores xeogrfcos (altitude, orientacin,
topografa), consecuencias na variedade climtica
espaola, heteroxeneidade de paisaxes, etc.
os seguintes: tipoloxa da imaxe (mapas temticos
cuantitativos e sintticos), modelos de distribucin
que representan ambos mapas, tendencias recientes
do crecemento natural da poboacin espaola, causas
e consecuencias nos demis aspectos demogrfcos,
os problemas do envellecemento e as desigualdades
rexionais, etc. Valoraranse as alusins ao infuxo que
ten a inmigracin no crecemento natural da poboacin
espaola.
OPCIN 2
propostos:
MINIFUNDIO: Pequea propiedade ou pequea
explotacin agrcola, que expresa un reparto moi
fragmentado do terrazgo.
PLANO ORTOGONAL: Plano urbano no que as ras
se cruzan de forma perpendicular cun aspecto de
damero ou taboleiro de xadrez, e aparece en todos os
perodos da historia, ligado normalmente a actuacins
planifcadas.
ESPECIE HELIFILA: Planta que precisa unha alta
insolacin para o seu correcto desenrolo, como a
maiora das especies do matorral mediterrneo.
REA PERIURBANA: rea rural situada na
periferia dunha cidade, donde teen lugar profundas
transformacins dos aspectos demogrfcos, econmicos
e sociais por efecto da expansin de aquela,
transformando tamn os seus usos rurais tradicionais.
PREGA: Deformacin tectnica do terreo, que se
produce pola accin de forzas en sentido contrario e
que se traduce nunha ondulacin dos estratos. propio
das rochas sedimentarias plsticas.
DELTA DO EBRO; 2, RO GUADIANA; 3, CABO
DE LA NAO; 4, SERRA MORENA; e 5, CABO DE
GATA.
aspectos clave deste tema son: a tradicin pesqueira
en Espaa e o seu encadramento dentro da actividade
econmica, tipos de pesca practicados (artes, baixura,
caladeiros, etc.), a pesca espaola no contexto mundial,
poboacin activa e evolucin, a estructura do sector e
os caracteres da fota, as rexins pesqueiras espaolas,
evolucin e problemtica actual, etc.
(lectura) como a sa explicacin (anlisis) en termos,
os seguintes: tipoloxa da imaxe (climograma, que
representa a variacin mensual das temperaturas e as
precipitacins ao longo dun ano), caractersticas do
reparto deses elementos representados (contaste das
temperaturas ao longo do ano, con elevada amplitude
trmica, precipitacins escasas cun descenso acusado no
vern, catro meses ridos segundo o ndice de Gaussen),
tipoloxa correspondente ao interior peninsular
(variedade mediterrnea continentalizada), causas
(dinmica atmosfrica, altitude, illamento do ocano)
e consecuencias (na vexetacin, nos aproveitamentos
agrarios e nas paisaxes), etc.
135
XEOGRAFA
62
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarse a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta
ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as causas e
consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1.
1.1.- Defna brevemente: BIOSFERA, ACUICULTURA, RAMBLA, RESIDENCIA
SECUNDARIA, AGROINDUSTRIA.
cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres rexionais da industria espaola. Orientacins para o
desenvolvemento: breve referencia dos caracteres do proceso de industrializacin en Espaa, as disparidades rexionais, os
mecanismos e medios correctores, causas e consecuencias espaciais, etc.
representacin, tipo de informacin, escala), caracteres xerais do feito representado, relacin con diversos factores xeogrfcos
que expliquen a distribucin, etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: EXPLOTACIN EXTENSIVA, ROCHA SEDIMENTARIA,
INFLACIN, PRESIN ATMOSFRICA, RECONVERSIN INDUSTRIAL.
2.2.- Na Figura A-2 aparecen representados os principais ros espaois. Cite vostede o nome dos
sinalados cun nmero.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres xerais e evolucin dos movementos naturais da
poboacin espaola. Orientacins para o desenvolvemento: defnicin de movemento natural, caracteres da natalidade,
mortalidade e crecemento natural, evolucin durante o sculo XX, tendencias recentes, etc.
representacin, tipo de informacin), caracteres do fenmeno representado, causas e consecuencias das pautas de distribucin,
relacin con outras variables climticas, etc.
136
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
137
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
138
XEOGRAFA
62
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarse a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta
OPCIN 1
1.1.- Defna brevemente: PLANO RADIOCONCNTRICO, ROCHA METAMRFICA,
PRODUCTO INTERIOR BRUTO, CAMPOS CERRADOS, MOVEMENTO PENDULAR.
1.2.- Na Figura A-1 aparece representada a produccin crnico-lctea sobre a agraria total. Cite
vostede cinco provincias donde o valor sexa inferior 15%.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres xerais da rede urbana espaola. Orientacins para o
desenvolvemento: defnicin de rede e xerarqua urbana, a rede urbana espaola e os diversos niveis xerrquicos, o reparto
espacial das cidades, as reas funcionais, relacin con outros aspectos xeogrfcos, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, ubicacin espacial e nas variedades
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: PESCA DE BAIXURA, TASA DE MORTALIDADE INFANTIL,
SOTOBOSQUE, ENSANCHE, ORBALLO.
cun nmero.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres termopluviomtricos e paisaxes bioclimticas na
Espaa Hmida. Orientacins para o desenvolvemento: criterios de delimitacin da Espaa Hmida, o reparto das
temperaturas e as precipitacins, as condicins estacionais, os rasgos xerais das paisaxes vexetais e os sus compoentes, etc.
representacin, tipo de informacin), causas e consecuencias da evolucin do fenmeno que se representa, caracteres das diversas
variables, etc.
139
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
Temperatura media anual: 14,8. Precipitacins anuais: 338 mm. Amplitude trmica: 17,8
140
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
REPARTO DE LA POBLACIN ACTIVA ESPAOLA
1900 1950 2001
Fuente: INE.
141
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
1.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin mxima de 2
puntos, de maneira que cada concepto defnido correctamente
obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta
que utilice termos con signifcado xeogrfco, que cumpla o
criterio fundamental de toda defnicin, decir, non repetir o
concepto que se debe defnir na mesma. A modo de orientacin
presntanse as defnicins dos conceptos propostos:
BIOSFERA: Esfera da vida ou espacio que ocupan na Terra
os seres vivos.
ACUICULTURA: Conxunto de actividades referidas cra
e coidado de animais e plantas acuticas (peixes, moluscos,
crustceos, algas) cunha fnalidade productiva e recoleccin
controlada.
RAMBLA: Cauce seco, de ros que s levan auga unha parte
do ano, cun rxime torrencial, tpico das reas mis ridas do
clima mediterrneo.
RESIDENCIA SECUNDARIA: Vivenda familiar de uso
estacional ou en determinados das ao ano, sen constituir unha
vivenda habitual, e xeralmente ligada a actividades de ocio.
AGROINDUSTRIA: Actividades industriais de transformacin
de materias primas agrarias para producir bens de consumo,
para a alimentacin animal ou para ser utilizados noutros
procesos industriais.
1.2.- Esta segunda pregunta ter unha puntuacin mxima de 2
puntos, a razn de 0,4 puntos por resposta correcta. Se require a
correcta cita dos elementos que se indican no mapa. A resposta
adecuada : 1, VIZCAYA; 2, HUESCA; 3, TARRAGONA; 4,
CCERES; e 5, LAS PALMAS DE GRAN CANARIA.
1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3
puntos. Solictase que o alumno responda cuestin proposta
da forma mis completa posible, decir, planteando a resposta
en base aos caracteres xeogrfcos mis relevantes do tema;
valorarase a organizacin dos contidos, o nivel explicativo
do seu desenrolo, e a capacidade de establecer relacins
comparativas. Requrese boa redaccin sen faltas de ortografa.
A modo de orientacin algns dos aspectos clave deste tema
son: fases da industrializacin espaola e xeneracin dos
desequilibrios territoriais, as polticas de industrializacin,
as rexins industriais actuais (rexins en declive, rexins en
expansin, especializacin rexional), as polticas territoriais e
a industria, a industria espaola e a UE, as tendencias actuais
(reconversin, deslocalizacin), etc.
1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima de
3 puntos. Requrese a correcta interpretacin do documento,
valorando tanto a sa comprensin (lectura) como a sa
explicacin (anlise) en termos, sempre que sexa procedente,
de causas e consecuencias posibles. Como criterios
orientativos pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe
(mapa temtico, analtico, esttico, cualitativo, puntual),
caracteres bioxeogrfcos onde haxa (humidade, solos, altitude,
temperaturas), relacin coa localizacin na Espaa Hmida,
reas desta nas que aparece ausente e por qu, etc. Valorarase
a comparacin coa distribucin doutras especies caractersticas
e a sa relacin cos elementos fsicos.
OPCIN 2
obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta
que utilice termos con signifcado xeogrfco, que cumpla o
criterio fundamental de toda defnicin, decir, non repetir o
concepto que se debe defnir na mesma. A modo de orientacin
se presentan as defnicins dos conceptos propostos:
EXPLOTACIN EXTENSIVA: Explotacin agraria baseada
en baixos rendimentos sobre altas extensins de terreno,
xeralmente con poucas unidades de man de obra.
ROCA SEDIMENTARIA: Roca formada na superficie
terrestre pola acumulacin de sedimentos, que son materiais
procedentes da destruccin de rocas preexistentes ou de certos
organismos. Os sedimentos forman estratos.
INFLACIN: Exceso de moeda en relacin coa sa cobertura,
o que xenera un alza xeral de precios, acompaado dunha
devaluacin da moeda.
PRESIN ATMOSFRICA: Medida do peso da Atmosfera. Peso
dunha columna de aire sobre a sa base no solo, medida ata o lmite
da Atmosfera, en milmetros de mercurio ou en milibares.
RECONVERSIN INDUSTRIAL: Medidas estructurais de
adaptacin da industria tradicional para facela mis competitiva
e adaptala s novas condicins econmicas, o que comporta
innovacin tecnolxica e reduccin de man de obra. Pode ser un
proceso espontneo ou levado a cabo por iniciativa estatal.
puntos, a razn de 0,4 puntos por resposta correcta. Requrese a
adecuada : 1, SEGRE; 2, NALN; 3, TURIA; 4, SEGURA;
e 5, GUADIANA.
1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3
puntos. Solictase que o alumno responda cuestin proposta da
forma mis completa posible, dicir, planteando a resposta en base
aos caracteres xeogrfcos mis relevantes do tema; valorarase a
organizacin dos contidos, o nivel explicativo de su desenrolo, e
a capacidade de establecer relacins comparativas. Requrese boa
redaccin sen faltas de ortografa. A modo de orientacin algns
dos aspectos clave deste tema son: defnicin de movementos
naturais, retraso con respecto a Europa na transicin demogrfca,
crise de sobremortalidade e de natalidade na primeira metade do
sculo XX, baby boom dos sesenta, retroceso do crecemento
natural a partir dos setenta, pautas actuais, diferencias rexionais,
a infuencia da inmigracin, etc.
1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima de
3 puntos. Requrese a correcta interpretacin do documento,
valorando tanto a sa comprensin (lectura) como a sa
explicacin (anlise) en termos, sempre que sexa procedente,
de causas e consecuencias posibles. Como criterios orientativos
poden citarse os seguintes: tipoloxa da imaxe (mapa
analtico, cualitiativo), o reparto espacial das precipitacins,
as tres Iberias pluviomtricas, factores do reparto, causas e
consecuencias, relacin con outros elementos climticos,
incidencia na defnicin das paisaxes vexetais e das rexins
agrarias, etc. Valoraranse as referencias aos dfcits hdricos
en diversas rexins e polmica dos trasvases.
142
OPCIN 1
obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta que
utilice termos con signifcado xeogrfco, que cumpla o criterio
fundamental de toda defnicin, decir, non repetir o concepto que
se debe defnir na mesma. A modo de orientacin presntanse as
defnicins dos conceptos propostos:
PLANO RADIOCONCNTRICO: Plano urbano formado por
ras que parten do centro a modo de radios e outras que forman
crculos concntricos que as cortan perpendicularmente. Tpico da
Idade Media.
ROCHA METAMRFICA: Roca transformada por altas presins e altas
temperaturas que reorganizan a sa estructura e transforman o seu aspecto.
PRODUCTO INTERIOR BRUTO (P.I.B.): Valor das produccins dun
pas durante un ano, descontando do Producto Nacional Bruto os bens
producidos fora do pas, anda que sexa mediante capital nacional.
CAMPOS PECHADOS: Paisaxe agraria onde as explotacins ou as
parcelas aparecen delimitadas por peches de diversas caractersticas
(lousas, pedras, seto vivo, etc.) asociado ao individualismo.
Denomnase tamn bocage.
MOVEMENTO PENDULAR: Movemento de persoas diario,
repetitivo, dende o lugar de residencia ao lugar de traballo,
normalmente da periferia ao centro urbn e viceversa.
adecuada : VALENCIA, ALICANTE, ALMERA, GRANADA,
JAEN, SEVILLA.
1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3 puntos.
Solictase que o alumno responda cuestin proposta da forma mis
completa posible, decir, planteando a resposta en base aos caracteres
xeogrfcos mis relevantes do tema; valorarase a organizacin dos
contidos, o nivel explicativo do seu desenrolo, e a capacidade de
establecer relacins comparativas. Requrese boa redaccin sen
faltas de ortografa. A modo de orientacin algns dos aspectos
clave deste tema son: defnicin de rede e xerarqua urbana, a rede
urbana espaola e os diversos niveis xerrquicos, o reparto espacial
das cidades, o reparto por peso demogrfco, as reas funcionais, as
xerarquas rexionais, relacin con outros aspectos xeogrfcos, etc.
1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima de 3 puntos.
Requrese a correcta interpretacin do documento, valorando tanto a
sa comprensin (lectura) como a sa explicacin (anlise) en termos,
sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias posibles.
Como criterios orientativos pdense citar os seguintes: tipoloxa da
imaxe (climograma que representa as temperaturas mediante puntos
unidos cunha lia e as precipitacins mediante barras verticais, cunha
escala vertical doble das precipitacins con respecto s temperaturas);
temperatura media anual relativamente elevada, amplitude trmica
anual considerable, de 17,8, vern caluroso achegndose aos 25 e
inverno fro, rondando os 6, o que nos fala dun alonxamento do mar
e de matices de continentalizacin; precipitacins escasas, dentro da
Espaa Seca e case no lmite da rida, irregulares e con mximos
equinocciais e mnimos estivais (ata 4 meses ridos segundo o
ndice de Gaussen); caractersticas de clima mediterrneo con
evidentes matices de continentalizacin que nos deben levar cara o
mbito dunha depresin como a do Ebro; caractersticas da paisaxe
bioclimtica do dominio mediterrneo, etc. Valoraranse as referencias
aos problemas derivados da aridez e os seus intentos paliativos.
OPCIN 2
obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta que
utilice termos con signifcado xeogrfco, que cumpla o criterio
fundamental de toda defnicin, decir, non repetir o concepto que
se debe defnir na mesma. A modo de orientacin presntanse as
defnicins dos conceptos propostos:
PESCA DE BAIXURA: Actividade pesqueira que se realiza entre
o litoral e as 50 60 millas dentro das augas xurisdiccionais, con
embarcacins de pequena tonelaxe.
TASA DE MORTANDADE INFANTIL: Relacin do nmero
de falecementos de nenos menores dun ano co nmero total de
nacementos, expresada en tantos por mil.
SOTOBOSQUE: Estrato vexetal que se desenrola baixo as copas
das rboles dun bosque.
ENSANCHE: Expansin planifcada das cidades a partir do derrubo
das murallas a fnais do XIX, adoptando xeralmente o plano en
cuadrcula, debido ao crecemento da poboacin urbana e demanda
de vivenda pola burguesa.
ROCO: Condensacin do vapor de agua do aire en contacto co solo
en forma de gotas de auga, que se produce polo descenso nocturno
da temperatura e a saturacin de humidade.
adecuada : 1, LAVA; 2, SEGOVIA; 3, TERUEL; 4, BADAJOZ;
e 5, GRANADA.
2.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3 puntos.
Solictadr que o alumno responda cuestin proposta da forma mis
completa posible, decir, planteando a resposta en base aos caracteres
xeogrfcos mis relevantes do tema; valorarase a organizacin dos
contidos, o nivel explicativo de su desenrolo, e a capacidade de
establecer relacins comparativas. Requrese boa redaccin srn faltas
de ortografa. A modo de orientacin algns dos aspectos clave deste
tema son: criterios de delimitacin da Espaa Hmida, o reparto das
temperaturas e as precipitacins (escasa amplitude trmica, regulares
precipitacins, elevada humidade), as condicins estacionais, os rasgos
xerais das paisaxes vexetais e os seus componentes, etc.
2.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima de 3 puntos.
Requrese a correcta interpretacin do documento, valorando tanto a
sa comprensin (lectura) como a sa explicacin (anlise) en termos,
sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias posibles.
Como criterios orientativos pdense citar os seguintes: tipoloxa da
imaxe (sistema de representacin, tipo de informacin), defnicin
dos sectores de actividade, causas e consecuencias da evolucin e a
transformacin do peso porcentual de cada sector de actividade na
vida econmica e social espaola, caracteres das diversas variables,
infuencia na reordenacin espacial da poboacin. Valorarase a
relacin coa evolucin do proceso de urbanizacin en Espaa ao
longo do sculo XX.
151
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve defnicin en termos
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A terceira
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta A cuarta pregunta
ten unha puntuacin mxima de 3 puntos ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as causas e
OPCIN 1.
1.1.- Defna brevemente: CONCENTRACIN PARCELARIA, HIDROSFERA, PARROQUIA,
SOLO URBANIZABLE, TAXA BRUTA DE MORTALIDADE.
1.2.- Na Figura A-1 aparece o ndice de especializacin en cultivos industriais por provincias. Cite
vostede cinco nas que o valor sexa de 100 a 250.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres xerais do transporte terrestre en Espaa. Orientacins
para o desenvolvemento: defnicin e tipos de transporte terrestre, condicionantes e problemas para o transporte terrestre en
Espaa, o transporte por estrada (redes, autovas, autoestradas), o transporte por ferrocarril (estructura da rede e caractersticas
xerais), etc.
representacin, tipo de informacin), situacin que representa (estacin do ano, caractersticas), insercin no marco atmosfrico
global, causas e consecuencias da disposicin representada, etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: POBOACIN INACTIVA, TRANSGRESIN MARIA, OROXENIA
ALPINA, AGRICULTURA A TEMPO PARCIAL, FONTE DE ENERXA.
2.2.- Na Figura A-2 aparecen as principais zonas de contaminacin atmosfrica. Cite vostede o
nome e a capital das Comunidades Autnomas que non presentan contaminacin.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres da rede fuvial espaola. Orientacins para o desenvolvemento:
as vertentes hidrogrfcas e a sa extensin, caracteres dos rximes fuviais, principais ros e as sas caractersticas, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas dos elementos que representa, secuencia temporal e tendencias, consecuencias
na estructura demogrfca espaola, etc.
152
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
Especializacin en cultivos industriales
153
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
Inmigraciones
Saldo vegetativo
Matrimonios
Defunciones
Nacimientos
Miles
Evolucin de los nacimientos, defunciones,
matrimonios, saldo vegetativo e inmigraciones
154
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve defnicin en termos
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A terceira
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarse a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta A cuarta pregunta
ten unha puntuacin mxima de 3 puntos ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as causas e
OPCIN 1
1.1.- Defna brevemente: REDE URBANA, BARLOVENTO, MONOCULTIVO, ESPERANZA
DE VIDA, BALANZA DE PAGOS.
cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: Caracteres termopluviomtricos e paisaxes bioclimticas na
Espaa Seca. Orientacins para o desenvolvemento: criterios de delimitacin da Espaa Seca, o reparto das temperaturas e
as precipitacins, as condicins estacionais, os rasgos xerais das paisaxes vexetais e os seus compoentes, etc.
representacin, tipo de informacin), caracteres dos feitos representados, causas e consecuencias da diversidade rexional do
fenmeno, etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: MAQUIS, PROGRAMA LEADER, INMIGRACIN, NOMENCLTOR,
SINCLINAL.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Os desequilibrios demogrfcos en Espaa. Orientacins para o
desenvolvemento: diversidade rexional dos indicadores demogrfcos, diferentes dinmicas naturais, as densidades de poboacin
e a sa evolucin, causas e consecuencias espaciais, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, ubicacin espacial e nas variedades
155
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
156
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
E
0
5
10
15
20
25
30
P mm. TC
F M A M X
Temperaturas C
Temperatura media anual: 13,1. Precipitacins anuais: 1.529 mm. Amplitude trmica anual: 11,2.
Precipitacins mm.
X A S O N D
10
0
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
157
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
1.1. Esta primeira pregunta ter unha puntuacin
mxima de 2 puntos, de xeito que cada termo defnido
breve e concreta que utilice vocabulario con signifcado
xeogrfco, que cumpra o criterio fundamental de toda
defnicin, dicir, non repetir o concepto que se debe
defnir na mesma. A modo de orientacin presntanse
as defnicins dos termos propostos:
CONCENTRACIN PARCELARIA: Proceso de
reorganizacin de parcelas de diversas explotacins
dunha comunidade agraria na que domina o minifundio,
co fn de conseguir por adicin unidades mis grandes
e racionais.
HIDROSFERA: Esfera lquida da Terra ou conxunto
total das augas da Terra, tanto superficiais coma
subterrneas.
PARROQUIA: Territorio que abrangue a varios ncleos
de poboacin baixo a xurisdiccin moral dun sacerdote,
de lmites asumidos e coecidos polos moradores, pero
non recoecidos xurdicamente en Galicia.
SOLO URBANIZABLE: Aquel que considerado como
tal dentro das previsins do Plan Xeral de Ordenacin
Urbana ou do Plan Xeral de Ordenacin Municipal, e
no que se pode edifcar baixo diversas condicins. Pode
ser programado ou non programado.
TAXA BRUTA DE MORTALIDADE: Aquela que
relaciona o numero de falecementos nunha comunidade
coa poboacin total metade do ano, expresada en tantos
por mil.
1.2. Esta segunda pregunta ter unha puntuacin mxima
mapa. A resposta adecuada citar alomenos cinco destas
provincias: PALENCIA, SALAMANCA, SEGOVIA,
CUENCA, CIUDAD REAL, ALBACETE, CRDOBA
E GRANADA.
1.3. Esta terceira pregunta ter unha puntuacin
cuestin proposta da maneira mis completa posible,
dicir, plantexando a resposta basendose nos caracteres
xeogrficos mis relevantes do tema: valorarase a
comparativas. Requrese boa redaccin sen faltas de
ortografa. A modo de orientacin, algns dos aspectos
clave deste tema son: defnicin e tipos de transporte
terrestre (por estrada, ferrocarril), condicionantes
e problemas para o transporte terrestre en Espaa
(topografa accidentada, vales e cursos fuviais, etc.), o
transporte por estrada (caractersticas da rede, autovas,
autoestradas, problemtica), o transporte por ferrocarril
(caractersticas xerais, estructura da rede, proxectos e
problemticas), etc. Valorarase tamn a aportacin
daqueles feitos signifcativos desde o punto de vista
xeogrfco que estean o sufcientemente xustifcados
e argumentados (por exemplo, costes econmicos e
sociais da planifcacin do transporte, a acentuacin ou
a correccin de desequilibrios rexionais, etc.).
1.4. Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima
de 3 puntos. Requrese a correcta interpretacin do
sexa pertinente, de causas e consecuencias posibles.
tipoloxa da imaxe (mapa de isobaras, representacin
sinptica, simboloxa), relacin das configuracins
isobricas, situacin que representa (situacin do
Norte, cun feixe de isobaras paralelas polas que circula
un frente fro, entre o anticicln desprazado Norte e
unha depresin sobre o continente, aportando aire fro
do Norte), probable circulacin moi sinuosa do chorro
polar, tipo de tempo inestable sobre a Pennsula,
etc. Valoraranse as aportacins que incidan sobre a
alternancia de situacins atmosfricas longo do ano
na defnicin dos climas espaois.
OPCIN 2
POBOACIN INACTIVA: Aquela que non produce, en
teora, bens e servicios: xubilados, menores, estudiantes,
rentistas, amas de casa, etc. As sas fronteiras son
difciles de establecer exactamente, sen embargo.
TRANGRESIN MARIA: Ascenso xeral do nivel
mario como consecuencia da fusin dos xeos glaciares
en perodos mis clidos, e que se manifesta no avance
do mar sobre as terras emerxidas.
OROXENIA ALPINA: Ultimo dos grandes movementos
tectnicos que deu orixe a importantes aliacins
montaosas e reordenou boa parte de estructuras antigas,
na era Terciaria, e que en Espaa deseou os rasgos
esenciais do seu relevo.
AGRICULTURA A TEMPO PARCIAL: Aquela
actividade practicada por persoas cunha actividade
principal fora da agricultura, e que a conciben como un
complemento econmico da sa actividade principal.
158
OPCIN 1
REDE URBANA: Conxunto xerarquizado de centros
urbns que asegura os servicios a unha rexin, e est
dominado por unha cidade mis importante, a metrpole
rexional.
BARLOVENTO: Ladeira o certente exporta accin
directa dos ventos dominantes, que normalmente recebe
maior cantidade de precipitacins.
MONOCULTIVO: Sistema de cultivo donde exclusivo
o moi predominante un s cultivo nunca explotacin
agraria ou en todas as explotacins dunha rexin, dada
a sa rendibilidade ou especial adaptacin s condicins
ambientais.
ESPERANZA DE VIDA: Anos que pode esperar
vivir como media unha persoa, ben nacer, ou ben
cando alcanza unha determinada idade, nun territorio
determinado e nun ano determinado.
BALANZA DE PAGOS: Medida de tdalas transaccins
econmicas realizadas entre un pas e o resto dos pases
durante un ano, considerando as mercadoras exportadas
e importadas, os gastos de estranxeiros no pas, remesas
de emigrantes, capitais estranxeiros invertidos, etc.
Requrese a correcta cita dos elementos que se indican
no mapa. A resposta adecuada : 1, ZAMORA; 2,
LOGROO; 3, LRIDA; 4, CIUDAD REAL; e 5,
ALICANTE.
clave deste tema son: criterios de delimitacin da Espaa
Seca, o reparto das temperaturas e as precipitacins, as
condicins estacionais, a aridez e as sas consecuencias,
as paisaxes vexetais e os seus compoentes, valoracin
dos problemas relacionados cos recursos hdricos, etc.
FONTE DE ENERXA: Recursos naturais dos que se
obtn a forza mortriz necesaria para o desenrolo dun
traballo o actividade industrial.
mapa. A resposta adecuada : CANTABRIA (Santander),
COMUNIDAD FORAL DE NAVARRA (Pamplona),
LA RIOJA (Logroo), EXTREMADURA (Mrida) e
ISLAS BALEARES (Palma de Mallorca).
clave deste tema son: os condicionantes climticos e
topogrfcos, as vertentes hidrogrfcas e a sa extensin,
a disimetra de vertentes, carctersticas dos ros das
distintas vertentes, principais ros espaois e as sas
caractersticas, principais tipos de rximes fuviais, etc.
Valoraranse as aportacins referidas posibilidade da
realizacin de trasvases para remediar os problemas
ligados aridez peninsular.
de 3 puntos. Requrese a correcta interpretacin
sempre que sexa pertinente, de causas e consecuencias
posibles. Como criterios orientativos poden citarse os
seguintes: tipoloxa da imaxe (sistema de representacin,
tipo de informacin), caractersticas dos elementos que
representa (natalidade, mortalidade, nupcialidade,
crecemento vexetativo, movementos migratorios),
secuencia temporal e principais tendencias, as con-
secuencias na estructura demogrfca espaola, etc.
Valoraranse as refexins sobre o envellecemento da
poboacin espaola e as consecuencias da inmigracin
recente.
159
tipoloxa da imaxe (sistema de representacin, tipo
de informacin), caracteres da distribucin dos feitos
representados, causas e consecuencias da diversidade
rexional, consecuencias do pequeno tamao nas
explotacins cntabro-atlnticas e as mediterrneas e as
diferencias productivas, etc. Valoraranse as referencias
s consecuencias da P.A.C. nas explotacins agrarias
espaolas.
OPCIN 2
MAQUIS: Formacin arbustiva mediterrnea, rica en
especies, desenvolvida sobre solos silceos e de gran
densidade, a diferencia da garriga.
PROGRAMA LEADER: Iniciativa comunitaria que
trata de paliar os efectos da Poltica Agraria Comunitaria
en diversas reas europeas s que fomenta mediante
inversins, proxectos de desenvolvemento endxeno,
de innovacin rural e de revitalizacin destas zonas
deprimidas, etc.
INMIGRACIN: Movemento migratorio cara un
territorio ou pas determinado, procedente de fra de
aqul.
NOMENCLTOR: Fonte estadstica donde constan,
articuladas por municipios e provincias, todas e
cada unha das entidades singulares de poboacin
recoecidas.
SINCLINAL: Estructura elemental de pregamento
donde os estratos buzan cara a charnela ou eixo da prega,
e tpica das rochas sedimentarias plsticas.
mapa. A resposta adecuada : 1, NALN; 2, SISTEMA
CENTRAL; 3, DELTA DO EBRO; 4, CABO DA NAO;
e 5, RO GUADALQUIVIR.
relacins comparativas. Requrese boa redaccin sen
faltas de ortografa. A modo de orientacin, algns dos
aspectos clave deste tema son: diversidade rexional
dos indicadores demogrfcos, diferentes dinmicas
naturais, as densidades de poboacin e a sa evolucin,
causas e consecuencias espaciais, o envellecemento da
poboacin, os focos de inmigracin, etc.
tipoloxa da imaxe (climograma que representa as
temperaturas mediante puntos unidos cunha lia e
as precipitacins mediante barras verticais, cunha
escala vertical doble das precipitacins con respecto s
temperaturas); temperatura media anual relativamente
suave, amplitude trmica anual non moi elevada, de
11,2, vern fresco que non supera os 19 e inverno
suave, rondando os 8, o que nos fala da proximidade
ocano como posible causa; precipitacins abundantes,
dentro da Espaa Hmida, regulares e con mximos
claramente invernales e un secundario en maio (sen meses
ridos segundo o ndice de Gaussen); caractersticas
de clima ocenico moi hmido que nos debe levar
mbito cantbrico; caracteres da paisaxe bioclimtica
do dominio ocenico hmido, etc. Valoraranse as
referencias s montes cantbricos como ncleo
hidrolxico importante na Pennsula, as disimetras das
sas vertentes norte e sur, os rximes fuviais, etc.
145
XEOGRAFA
62
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente citar os elementos. A
terceira pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as
causas e consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1
1.1.- Defna brevemente: MUNICIPIO, ISOBARA, RXIME FLUVIAL, REGULARIZACIN
DE INMIGRANTES, GARRIGA.
1.2.- Na Figura A-1 aparecen representados os principais ros espaois. Cite vostede o nome dos
sinalados cun nmero.
1.3.- Desenvolva a cuestin: As caractersticas das migracins interiores espaolas e as sas
consecuencias espaciais. Orientacins para o desenvolvemento: defnicin de migracin interior, secuencia temporal do seu
desenrolo en Espaa, reas emisoras e reas receptoras, consecuencias espaciais, etc.
representacin, tipo de informacin, escala), caracteres xerais do feito representado, relacin con diversos factores xeogrfcos,
etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: BOSQUE CADUCIFOLIO, DELTA, BARBEITO, AUGAS
XURISDICCIONAIS, RECICLAXE.
2.2.- Na Figura A-2 aparece a trama das Comunidades Autnomas espaolas. Cite vostede o nome
e a capital das sinaladas cun nmero.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Trazos xerais dos rebordos montaosos da Meseta. Orientacins para
o desenvolvemento: enumeracin dos rebordos montaosos da Meseta, caracteres estruturais, formas de relevo, trazos comns e
diferenzas, etc.
2.4.- Comente vostede a Figura B-2. Orientacin para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de
representacin, tipo de informacin), caracteres xerais do feito representado, causas e consecuencias da evolucin refectida,
relacin con outros feitos demogrfcos, as consecuencias espaciais diferenciais do proceso, etc.
146
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
rea da sobreira (Quercus suber) na Pennsula Ibrica (Font Quer, P., 1956).
147
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
EVOLUCIN DO REPARTO PORCENTUAL DOS GRUPOS DE
IDADE EN ESPAA
148
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
1.1.- Defna brevemente: FOSA TECTNICA, HBITAT CONCENTRADO, DENSIDADE DE
POBOACIN, AGROINDUSTRIA, ALUVIN.
1.3.- Desenvolva a cuestin: As paisaxes agrarias en Espaa. Caractersticas e contrastes.
Orientacins para o desenvolvemento: variedade de paisaxes agrarias en funcin da variedade ambiental, tipoloxa das paisaxes
agrarias, relacin coa estrutura agraria, diversidade de orientacins produtivas, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, localizacin espacial e nas
variedades climticas espaolas, consecuencias na paisaxe, etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: DFICIT HDRICO, HBITAT DISPERSO, ENSANCHE, BORRASCA,
TORRENTE.
cun nmero.
2.3.- Desenvolva a cuestin: O reparto dos elementos climticos en Espaa e as sas
consecuencias. Orientacins para o desenvolvemento: defnicin de elemento climtico, a distribucin espacial dos elementos
e as sas causas, relacin cos factores atmosfricos e xeogrfcos, as consecuencias nas variedades climticas, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da evolucin dos feitos representados, causas e consecuencias na distribucin
espacial da poboacin, relacin coa dinmica demogrfca e econmica, etc.
149
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
150
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
151
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
defnido correctamente obter 0,4 puntos. Requrese
con signifcado xeogrfco, que cumpra o criterio
fundamental de toda defnicin, dicir, non repetir
o concepto que se debe defnir na mesma. A xeito de
propostos:
MUNICIPIO: Unidade territorial administrativa bsica
rexida por un concello elexido democrticamente,
en que se divide ofcialmente o territorio espaol.
Normalmente, a capital coincide cun ncleo de
poboacin concentrado mentras o resto dos ncleos
estn dispersos, como no caso de Galicia.
ISOBARA: Lia que une puntos de igual valor de
presin atmosfrica.
RXIME FLUVIAL: Fluctuacin estacional do
caudal dun ro ao longo dun ano que depende
xeralmente das caractersticas das sas fontes de
alimentacin.
REGULARIZACIN DE INMIGRANTES: Proceso
levado a cabo polo Estado para dotar de entidade
legal aos inmigrantes ilegais ou indocumentados, para
que poidan obter unha serie de dereitos durante a sa
estancia no noso pas e poidan exercer un traballo
con garantas.
GARRIGA: Tipo de formacin arbustiva do mbito
mediterrneo, pouco densa, aberta, e xeralmente
produto da degradacin antrpica.
correcta. Requrese a cita correcta dos elementos
PISUERGA; 2, GLLEGO; 3, LLOBREGAT; 4,
TURIA; e 5, GUADALQUIVIR.
mxima de 3 puntos. Solictase que o alumno
responda cuestin proposta da forma mis completa
posible, dicir, plantexando a resposta basendose
nos caracteres xeogrficos mis relevantes do
tema; valorarase a organizacin dos contenidos,
o nivel explicativo do seu desenvolvimento, e a
capacidade de establecer relacins comparativas.
Requrese boa redaccin sen erros ortogrfcos. A
xeito de orientacin algns dos aspectos clave deste
tema son: defnicin de migracin e de migracin
interior, secuencia temporal do seu desenvolvimento
en Espaa, principais reas emisoras e receptoras,
consecuencias espaciais e demogrfcas, relacin co
proceso de urbanizacin e o despoboamiento rural,
etc. Valorarase a refexin sobre as desigualdades
actuais na densidade de poboacin como resultado
dun proceso que deixa un deserto demogrfco interior
(salvo Madrid e algns outros puntos) frente a unha
aureola litoral fortemente poboada, nunha tendencia
que non deixa de acentuarse.
1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin
mxima de 3 puntos. Requrese a correcta
interpretacin do documento, valorando tanto a
sa comprensin (lectura) como a sa explicacin
(anlise) en termos, sempre que sexa procedente,
orientativos poden citarse os seguintes: tipoloxa da
imaxe (mapa temtico analtico cualitativo, de escala
pequena por canto representa un pas), reparto espacial
da sobreira como especie tpica das formacins
forestais mediterrneas e a sa relacin cun sustrato
silceo e unha humidade algo maior (pode compararse
co que ocorre coa acieira), circunstancias actuais do
bosque mediterrneo (incidencia da accin antrpica,
fraxilizacin de solos, etc.), relacin con determinados
tipos de explotacins gandeiras tradicionais (devesas,
montados), etc.
OPCIN 2
propostos:
BOSQUE CADUCIFOLIO: Formacin vexetal
forestal onde predominan rbores que perden
temporalmente as follas (roble, carballo, castao,
etc.).
DELTA: Forma de acumulacin de aluvins na
desembocadura dun ro, debido perda de potencia
deste ao diminuir a pendente e a velocidade no tramo
fnal do seu percorrido.
BARBEITO: Sistema de cultivo tradicional nos
secanos espaois que consiste en deixar en descanso
a terra un perodo de tempo determinado, aplicndolle
algns labores co fn de recuperar a sa capacidade
produtiva. Ligado aos sistemas de rotacin de cultivos
cerealsticos.
152
OPCIN 1
propostos:
FOXA TECTNICA: Depresin que coincide cun
bloque afundido da corteza terrestre, delimitado por
fallas.
HBITAT CONCENTRADO: Cando no medio rural
a disposicin das vivendas agrpase nunha unidade
de tamao xeralmente grande.
DENSIDADE DE POBOACIN: Relacin da
poboacin dun rea coa superficie que ocupa,
expresada en hab/Km
2
.
AGROINDUSTRIA: Actividade de transformacin
industrial de materias primas e produtos agrarios, para
producir bens de consumo ou para outros procesos
industriais.
ALUVIN: Material depositado polo ro e que
presenta unha morfoloxa redondeada polo frotamento
coa auga e con outras partculas transportadas polo
ro.
correcta. Requrese a cita correcta dos elementos que
se indican no mapa. A resposta adecuada : 1, RA
DE MUROS E NOIA; 2, RO EBRO; 3, CABO DE
CREUS; 4, IBIZA; e 5, RO SEGURA.
nos caracteres xeogrfcos mis relevantes do tema;
AUGAS XURISDICCIONAIS: Augas marias sobre
as que un estado exerce a sa soberana e das que
a extensin considerada parte integrante do seu
territorio, acorde ao dereito do mar.
RECICLAXE: Transformacin de produtos de
refugallo de diversas actividades para poder ser
reutilizados noutras actividades econmicas e
evitar a acumulacin de residuos improdutivos ou
contaminantes.
resposta correcta. Requrese a cita correcta dos
adecuada : 1, CANTABRIA (Santander); 2, A
RIOXA (Logroo); 3, EXTREMADURA (Mrida);
4, CASTELA-A MANCHA (Toledo); e 5, MURCIA
(Murcia. Se algun indica tamn que o Parlamento
est en Cartaxena, e non acertou algunha das outras,
pdeselle engadir 0,2 puntos ao total).
xeogrfcos mis relevantes do tema; valorarase a
seu desenvolvimento, e a capacidade de establecer
relacins comparativas. Requrese boa redaccin
sen erros ortogrfcos. A xeito de orientacin algns
dos aspectos clave deste tema son: enumeracin dos
rebordos montaosos da Meseta (Macizo Galaico,
Montes de Len, Montes Cantbricos, Sistema
Ibrico, Serra Morena), caracteres estructurais e
formas de relevo (cinturn de montaas intermedias
rodeando a Meseta, estilo de pregamento e fractura),
riscos comns e diferencias entre eles, consecuencias
no aillamento da Meseta (riscos de continentalizacin
interior), etc. Valorarase a relacin coas difcultades
tradicionais para o desenvolvimento das vas de
transporte interiores.
documento, valorando tanto a sa comprensin
(lectura) como a sa explicacin (anlise) en
termos, sempre que sexa procedente, de causas e
consecuencias posibles. Como criterios orientativos
poden citarse os seguintes: tipoloxa da imaxe
(sistema de representacin, tipo de informacin),
defnicin de grupo de idade, caracteres xerais do feito
representado (o rpido proceso de avellentamento
da poboacin espaola nos ltimos 30 anos), as
sas causas e as sas consecuencias, a relacin coa
dinmica natural e a sa evolucin, consecuencias
espaciais diferenciais do proceso, etc. Valorarase a
alusin s tendencias recentes do rexuvenecimento
da pirmide de idades pola aportacin natalidade
das mulleres inmigrantes.
153
valorarase a organizacin dos contidos, o nivel
explicativo do seu desenvolvimento, e a capacidade
de establecer relacins comparativas. Requrese
boa redaccin sen erros ortogrficos. A xeito de
orientacin algns dos aspectos clave deste tema
son: a variedade de paisaxes agrarios en funcin
da variedade ambiental, a tipoloxa das paisaxes
agrarios tradicionais e a sa evolucin, a relacin
coa estrutura agraria, a diversidade das orientacins
produtivas, etc. Valorarase a alusin problemtica
da aridez e a necesidade do regado en amplas zonas
espaolas.
orientativos poden citarse os seguintes: tipoloxa da
imaxe (climograma que representa as temperaturas
mediante puntos unidos cunha lia e as precipitacins
mediante barras verticais, cunha escala vertical dupla
das precipitacins con respecto s temperaturas);
temperatura media anual alta, amplitude trmica
anual bastante elevada, de 17,5, vern caloroso que
se achega aos 30 e inverno suave, superando os 10,
o que denota alonxamento da infuencia maria;
precipitacins escasas, dentro da Espaa Seca (por
debaixo de 600 mm), irregulares e con mximos
equinocciais, con cinco meses ridos segundo o ndice
de Gaussen; caractersticas de clima mediterrneo do
sul peninsular, concretamente do Val do Guadalquivir;
caracteres da paisaxe bioclimtico do dominio
mediterrneo, etc.
OPCIN 2
fundamental de toda defnicin, decir, non repetir
propostos:
DFICIT HDRICO: Desequilibrio entre o aporte de
humidade e a perda por evaporacin nun lugar.
HBITAT DISPERSO: Cando no medio rural a
disposicin das vivendas salpica o espacio con casas
ailladas ou formando pequenos agrupamentos dunhas
poucas casas.
ENSANCHE: Sistema de planeamento espaol ideado
a fnais do sculo XIX para solucionar a demanda de
solo urbn pola burguesa nas grandes cidades.
BORRASCA: Depresin atmosfrica, onde o ar
ascende e xera inestabilidade.
TORRENTE: Organismo fluvial curto, de forte
pendente, orixinado en mbitos onde as precipitacins
caen de forma violenta en moi pouco tempo e o
sustrato doado de excavar.
correcta. Requrese a cita correcta dos elementos
BURGOS; 2, TERUEL; 3, GUADALAJARA; 4,
BADAJOZ; e 5, GRANADA.
explicativo do seu desenvolvimento, e a capacidade
boa redaccin sen erros ortogrficos. A xeito de
orientacin algns dos aspectos clave deste tema
son: defnicin de elemento climtico, a distribucin
espacial dos elementos climticos (temperaturas
e precipitacins) e as sas causas, a relacin cos
factores atmosfricos e xeogrfcos, as consecuencias
nas variedades climticas, etc.
orientativos poden citarse os seguintes: tipoloxa
da imaxe (sistema de representacin, tipo de
informacin), causas e consecuencias da evolucin
das das variables representadas, relacin cos demis
factores e elementos demogrfcos no mesmo perodo,
relacin coa dinmica demogrfca e econmica,
causas e consecuencias na distribucin espacial
da poboacin, etc. Valorarase a alusin a outros
problemas demogrficos relacionados, como a
despoboacin de certas reas, a superpoboacin
doutras, as consecuencias dos desequilibrios
espaciais, etc.
189
XEOGRAFA
62
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: solictase unicamente citar os elementos. A terceira
OPCIN 1
1.1. Defna brevemente: COTA LCTEA, SOTAVENTO, REA PERIURBANA, PREGAMENTO,
LATITUDE.
1.2. Na Figura A-1 aparece a trama das Comunidades Autnomas espaolas. Cite vostede o nome
e a capital das atravesadas pola lia, de forma ordenada de NE a SW.
1.3. Desenvolva a cuestin: A variedade das paisaxes vexetais en Espaa. Orientacins para o
desenvolvemento: a variedade do medio fsico como fundamento da variedade de paisaxes naturais, os diversos dominios bioclimticos,
a extensin por reas, as transformacins pola accin antrpica, etc.
1.4. Comente vostede a Figura B-1. Orientacins para o desenvolvemento: tipo de mapa e de informacin, relacin
co reparto da actividade industrial en Espaa, a evolucin recente da industria, o peso da poboacin activa no sector, a variedade
rexional do fenmeno, etc.
OPCIN 2
2.1. Defina brevemente: GARRIGA, TAXA DE PARO, CRECEMENTO VEXETATIVO,
CONCENTRACIN PARCELARIA, I+D.
2.2. Na Figura A-2 aparece a rede fuvial espaola. Cite vostede os ros que aparecen sinalados cun
nmero.
2.3. Desenvolva a cuestin: Os caracteres xerais da rede urbana espaola. Orientacins para o
desenvolvemento: o reparto das principais cidades, relacin co reparto das densidades de poboacin, caracteres da xerarqua de
cidades, causas e consecuencias do reparto, etc.
2.4. Comente vostede a Figura B-2. Orientacins para o desenvolvemento: tipoloxa da imaxe (sistema de
representacin, tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, localizacin espacial e nas variedades
190
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
rea da sobreira (Quercus suber) na Pennsula Ibrica (Font Quer, P., 1956).
191
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
E
0
5
10
15
20
25
30
P mm. TC
F M A M X
Temperaturas C
Temperatura media anual: 15,0. Precipitacins anuais: 1.708 mm. Amplitude trmica: 10,9.
Precipitacins mm.
X A S O N D
10
0
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
192
XEOGRAFA
62
VALORACIN: La primera pregunta tiene una puntuacin mxima de 2 puntos: se requiere una breve defnicin en trminos
geogrfcos. La segunda pregunta tiene una puntuacin mxima de 2 puntos: se solicita nicamente citar los elementos. La
tercera pregunta tiene una puntuacin mxima de 3 puntos: se valorar la organizacin y exposicin de contenidos. La cuarta
pregunta tiene una puntuacin mxima de 3 puntos: se pide la correcta interpretacin y explicacin del documento, analizando
causas y consecuencias de los hechos expuestos.
OPCIN 1
1.1.- Defna brevemente: AMPLITUD TRMICA, TASA DE ACTIVIDAD, VEGETACIN
CLMAX, MARISQUEO, MONOPOLIO.
1.2.- En la Figura A-1 aparece la trama de las provincias espaolas. Cite el nombre de las que aparecen
sealadas con un nmero.
1.3.- Desarrolle la cuestin: La disposicin general del roquedo peninsular y su relacin con las unidades de relieve.
Orientaciones para el desarrollo: las tres Espaas litolgicas, ubicacin de los principales tipos de roquedo, relacin con las principales
unidades del relieve peninsular, reparto de las alturas, relacin con los tipos de suelo, etc.
1.4.- Comente la Figura B-1. Orientaciones para el comentario: tipologa de la imagen (sistema de representacin, tipo
de informacin), caractersticas del hecho representado, causas y consecuencias de la distribucin, relacin con las densidades de
poblacin y la dinmica demogrfca, relacin con la dinmica econmica, etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: MATERIA PRIMA, ISOYETA, CRECIMIENTO REAL, BIOMASA,
ESPECIE XERFILA.
2.2.- En la Figura A-2 aparece la trama de las Comunidades Autnomas espaolas. Cite el nombre
y la capital de las atravesadas por la lnea, de forma ordenada de NW a SE.
2.3.- Desarrolle la cuestin: La evolucin del proceso de industrializacin espaol. Orientaciones para el desarrollo:
orgenes de la industrializacin, regiones pioneras, desequilibrios espaciales, instrumentos de correccin de desequilibrios, reas
industriales, problemas actuales de la industria, etc.
2.4.- Comente la Figura B-2. Orientaciones para el comentario: tipologa de la imagen (sistema de representacin, tipo
de informacin), caractersticas de la distribucin de los hechos representados, ubicacin espacial y en las variedades climticas
espaolas, consecuencias en el paisaje, etc.
193
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
194
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
E
0
5
10
15
20
25
30
P mm. TC
F M A M X
Temperaturas C
Temperatura media anual: 14,5. Precipitacins anuais: 400 mm. Amplitude trmica: 20,1.
Precipitacins mm.
X A S O N D
10
0
20
30
40
50
60
195
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
mxima de 2 puntos, de maneira que cada termo ou
concepto defnido correctamente obter 0,4 puntos.
Requsese unha resposta breve e concreta que utilice
termos con signifcado xeogrfco e que cumpra o
criterio fundamental de toda defnicin, dicir, non
repetir o concepto que se debe defnir nesta. A xeito
de orientacin presntanse as defnicins dos termos
e conceptos propostos:
COTA LCTEA: lmite imposto producin leiteira
dun pas por un organismo supranacional, no caso
de Espaa, a Unin Europea, para adaptarse s
directrices xerais da P.A.C.
SOTAVENTO: ladeira ou vertente dun relevo
resgardo do lugar de procedencia dos ventos, oposta
a barlovento.
REA PERIURBANA: rea rural situada na
periferia dunha cidade onde teen lugar profundas
transformacins dos aspectos demogrficos,
econmicos e sociais, transformando tamn os seus
usos rurais tradicionais.
PREGA: deformacin tectnica do terreo que se
produce pola accin de forzas de sentido contrario
e que se traduce nunca ondulacin dos estratos.
propio das rochas sedimentarias plsticas.
LATITUDE: distancia angular de calquera punto
do globo con respecto Ecuador, norte ou sur,
medida en graos, minutos e segundos sobre un arco de
meridiano. Todos os puntos situados sobre un mesmo
paralelo teen a mesma latitude.
correcta. Requsese a cita correcta dos elementos
CATALUA (Barcelona); 2, ARAGN (Zaragoza);
3, CASTILLA-LA MANCHA (Toledo); 4, MADRID
(Madrid); e 5, EXTREMADURA (Mrida).
mxima de 3 puntos. Solictase que o alumnado
posible, dicir, formulando a resposta basendose
explicativo do seu desenvolvemento e a capacidade
boa redaccin sen erros ortogrfcos. A modo de
orientacin algns dos aspectos clave deste tema son a
variedade do medio fsico espaol como fundamento
da variedade das paisaxes naturais, os diversos
dominios bioclimticos e as sas caractersticas e
extensin, as transformacins pola accin antrpica,
as consecuencias da aridez, os problemas da perda
de solo, etc.
orientadores poden citarse os seguintes: tipoloxa da
imaxe (mapa temtico sinttico cuantitativo, de escala
pequena por canto representa un pas), relacin do
reparto espacial do emprego co reparto da actividade
industrial en Espaa, principais reas industriais e
as sas caractersticas (reas en declive, reas
dinmicas, reas emerxentes), a evolucin recente
das pautas industriais, os retos e oportunidades da
globalizacin, etc.
OPCIN 2
GARRIGA: tipo de formacin vexetal arbustiva
pouco densa, caracterstica do dominio climtico
mediterrneo, que se desenvolve preferentemente
sobre solos calcarios.
TAXA DE PARO: taxa que expresa a relacin entre a
xerarqua parada ou desocupada e a xerarqua activa,
en porcentaxe, para unha sociedade determinada.
CRECEMIENTO VEXETATIVO: diferenza entre a
taxa de natalidade e a taxa de mortalidade dun grupo
humano, expresada en porcentaxe.
CONCENTRACIN PARCELARIA: proceso de
agrupamento de parcelas dispersas pertencentes a
unha mesma explotacin, no menor nmero posible de
unidades, para racionalizar o aproveitamento agrario.
I+D: siglas de Investigacin e Desenvolvemento
que fan alusin ao investimento que realizan os
poderes pblicos e empresa privada en actividades
de fomento da innovacin e a competitividade
produtiva.
196
OPCIN 1
AMPLITUDE TRMICA: diferenza entre a
temperatura mis alta e a mis baixa dun lugar nun
perodo de tempo determinado (da, mes, ano).
TAXA DE ACTIVIDADE: ndice que relaciona a
poboacin activa coa poboacin total nun lugar, en
porcentaxe.
VEXETACIN CLMAX: aquela vexetacin que
est en equilibrio coas condicins ambientais dun
lugar, dicir, a vexetacin potencial que debera
existir nun lugar de non mediaren outros factores
cs meramente ambientais.
MARISQUEO: actividade de recoleccin de moluscos
bivalvos nos bancos naturais das proximidades da
costa, aproveitando a sucesin do proceso de mareas.
MONOPOLIO: situacin de competencia imperfecta
no mercado, onde se produce o dominio dunha
empresa sobre a producin, a comercializacin e os
prezos de un produto determinado.
correcta. Requsese a cita correcta dos elementos
BISCAIA; 2, CRDOBA; 3, MURCIA; 4, TOLEDO
e 5, HUESCA.
dicir, formulando a resposta basendose nos caracteres
xeogrfcos mis relevantes do tema; valorarase a
seu desenvolvemento e a capacidade de establecer
relacins comparativas. Requrese boa redaccin
sen erros ortogrfcos. A modo de orientacin algns
dos aspectos clave deste tema son as tres Espaas
litolxicas (silcea, arxilosa, calcaria), a situacin
dos distintos tipos de rochedo, a relacin coas
distintas unidades estruturais e co relevo peninsular e
o reparto das altitudes, a relacin cos tipos de solo e
as variedades de ocupacin agrcola etc.
resposta correcta. Requsese a cita correcta dos
adecuada es: 1, SIL; 2, SEGRE; 3, TORMES; 4,
ALBERCHE; e 5, GUADIANA.
mxima de 3 puntos. Solictase que o alumnado
explicativo do seu desenvolvemento, e a capacidade
boa redaccin sen erros ortogrfcos. A modo de
defnicin de rede urbana, caractersticas do reparto
das grandes cidades espaolas, relacin co reparto das
densidades de poboacin e coa dinmica demogrfca
e migratoria, caracteres da xerarqua urbana, causas
e consecuencias do reparto etc.
imaxe (diagrama termopluviomtrico que representa
as temperaturas mediante puntos unidos cunha lia
e as precipitacins mediante barras verticais, cunha
escala vertical dobre das precipitacins con respecto
s temperaturas); temperatura media anual suave,
amplitude trmica baixa, vern non excesivamente
caloroso e inverno suave, con infuencia do ocano;
precipitacins elevadas propias da Espaa hmida,
bastante regulares anda que con descenso estival que
propicia incluso dous meses ridos segundo o ndice
de Gaussen, anda que non moi marcados; trtase do
dominio ocenico anda que en posicin de transicin
cara mbito mediterrneo, como pode se-lo caso do
sur de Galicia, en que empezan a manifestarse matices
de aridez estival; caracteres da paisaxe bioclimtica
do dominio ocenico etc.
197
imaxe (mapa temtico sinttico cuantitativo, de escala
pequena por canto representa un pas), caractersticas
do reparto das cidades de mis de 100.000 habitantes
en Espaa, relacin coas densidades de poboacin e
a dinmica demogrfca, trazos da rede e xerarqua
urbanas, relacin coa dinmica econmica, os
desequilibrios na distribucin etc.
OPCIN 2
MATERIA PRIMA: todos aqueles produtos naturais
utilizados para a sa transformacin industrial.
ISOHIETA: isolia que une puntos de igual cantidade
de precipitacin recollida nun perodo de tempo
determinado.
CRECEMENTO REAL: crecemento ou decrecemento
dunha poboacin tras ponderar el crecemento natural
co valor do saldo migratorio.
BIOMASA: cantidade de materia orgnica, vexetal e
animal, por unidade de superfcie: a vexetal (ftomasa)
exprsase en peso de materia seca por unidade de
superfcie, e a animal (zoomasa), en peso vivo por
unidade de superfcie.
ESPECIE XERFILA: especie vexetal que resiste
a aridez, por estar adaptada na sa constitucin
sequidade e dfcit de humidade.
resposta correcta. Requsese a cita correcta
dos elementos que se indican no mapa na orde
solicitada. A resposta adecuada : 1, PRINCIPADO
DE ASTURIAS (Oviedo); CASTILLA Y LEN
(Valladolid); MADRID (Madrid); CASTILLA LA
MANCHA (Toledo); e MURCIA (Murcia). Se algun
indica tamn que o Parlamento est en Cartagena, e
non acertou algunha das outras, pdense engadir 0,2
puntos total).
nos caracteres xeogrficos mis relevantes do
tema; valorarase a organizacin dos contidos,
o nivel explicativo do seu desenvolvemento e a
capacidade de establecer relacins comparativas.
Requrese boa redaccin sen erros ortogrficos.
A modo de orientacin algns dos aspectos
clave deste tema son: orixes e rexins pioneiras
da industrializacin, fases da industrializacin
espaola e xeracin dos desequilibrios territoriais,
as polticas de industrializacin, as rexins industriais
actuais (rexins en declive, rexins en expansin,
especializacin rexional), as polticas territoriais e a
industria, a industria espaola e a UE, as tendencias
actuais (reconversin, deslocalizacin), etc.
as temperaturas mediante puntos unidos cunha lia
e as precipitacins mediante barras verticais, cunha
escala vertical dobre das precipitacins con respecto
s temperaturas); temperatura media anual suave,
amplitude trmica elevada, vern caloroso e inverno
fro, o que indica a perda de infuencia do ocano;
precipitacins escasas propias da Espaa seca,
irregulares e concentradas nos meses equinocciais,
con catro meses ridos segundo o ndice de Gaussen;
trtase do dominio temperado mediterrneo anda que
nunha posicin interior que introduce matices de
continentalizacin; pola escaseza das precipitacins
e unha temperatura media suave, pode pensarse na
Submeseta Sur; caracteres da paisaxe bioclimtica do
dominio mediterrneo continentalizado etc.
193
XEOGRAFA
62
VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 1,5 puntos: requrese unha breve defnicin en termos
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 1,5 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A
terceira pregunta ten unha puntuacin mxima de 3,5 puntos: valorarase a organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta
pregunta ten unha puntuacin mxima de 3,5 puntos: pdese a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando
as causas e consecuencias dos feitos expostos.
OPCIN 1
1.1. Defna brevemente: TMBOLO, AGRICULTURA A TEMPO PARCIAL, DESERTIZACIN,
NDICE DE ENVELLECEMENTO, SECTOR SECUNDARIO.
e a capital das atravesadas pola lia, de forma ordenada de NW a SE.
1.3. Desenvolva a cuestin: Caracteres rexionais da industria espaola. Orientacins para o desen-
volvemento: breve referencia dos caracteres do proceso de industrializacin en Espaa, as disparidades rexionais, os mecanismos
e os medios correctores, causas e consecuencias espaciais, etc.
1.4. Comente vostede a Figura B-1. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de representacin,
tipo de informacin), proceso polo que se produce o paso dunha a outra situacin, diferenzas entre ambas as das pirmides,
consecuencias da evolucin da estrutura por idades, etc.
OPCIN 2
2.1. Defna brevemente: BIOSFERA, PLAN XERAL DE ORDENACIN MUNICIPAL, CLISERIE,
MINIFUNDIO, IMPORTACIN.
2.2. Na Figura A-2 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede o nome das que aparecen
sinaladas cun nmero.
2.3. Desenvolva a cuestin: Espaa, de pas emigratorio a receptor de inmigrantes. Orientacins
para o desenvolvemento: causas e factores da emigracin exterior espaola, consecuencias da emigracin exterior, factores da
inmigracin recente, consecuencias demogrfcas e socioeconmicas, os problemas da integracin, etc.
2.4. Comente vostede a Figura B-2. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de representa-
cin, tipo de informacin), trazos xerais da distribucin das precipitacins en Espaa, causas e consecuencias dos contrastes, etc.
194
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
195
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
196
XEOGRAFA
62
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 1,5 puntos: solictase unicamente cita-los elementos. A
OPCIN 1
1.1.- Defina brevemente: MARISMA, SECTOR TERCIARIO, ISOTERMA, FONDOS
ESTRUTURAIS, RXIME DE TENENCIA.
1.2.- Na Figura A-1 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede o nome das que aparecen
1.3.- Desenvolva a cuestin: Os factores condicionantes da agricultura espaola. Orientacins para
o desenvolvemento: factores fsicos e factores humanos, a diversidade rexional de factores, as consecuencias nas paisaxes agrarias
e as producins, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas dos feitos que representa, relacin coas principais unidades de relevo e coas
altitudes peninsulares, relacin cos tipos de solo, coas paisaxes agrarias, etc.
OPCIN 2
2.1.- Defna brevemente: ENDEMISMO, DELTA, SECTOR SECUNDARIO, CONURBACIN,
RXIME PLUVIOMTRICO.
2.2.- Na Figura A-2 aparece un mapa coa poboacin ocupada na agricultura por comunidades
autnomas. Cite vostede cinco das que teen entre o 20 e o 30% e as sas capitais.
2.3.- Desenvolva a cuestin: Os factores dos climas peninsulares. Orientacins para o desenvolvemento:
2.4.- Comente vostede a Figura B-2. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de representacin,
tipo de informacin), feitos que representa, localizacin temporal, causas e consecuencias espaciais do fenmeno representado,
etc.
197
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
198
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
199
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
mxima de 1,5 puntos, de xeito que cada concepto
o concepto que se debe definir nesta. A modo
de orientacin presntanse as definicins de los
conceptos propostos:
TMBOLO: barra areosa que conecta unha illa coa
costa ou das illas entre si.
AGRICULTURA A TEMPO PARCIAL: actividade
agrcola practicada por persoas que teen unha
actividade principal noutro sector econmico e que
signifca un complemento aos seus ingresos.
DESERTIZACIN: proceso de degradacin
medioambiental, que signifca a perda de vexetacin
e de solo debido a circunstancias naturais ou accin
humana.
NDICE DE ENVELLECEMENTO: ndice que
expresa a relacin dos maiores de 60 ou de 65 anos
co total dunha poboacin en tanto por cento.
SECTOR SECUNDARIO: sector da actividade
econmica que incle a transformacin de materias
primas: a industria, a producin de enerxa, a
construccin e a minera tecnifcada.
mxima de 1,5 puntos, a razn de 0,3 puntos por
resposta correcta. Requrese a cita correcta e en orde
dos elementos que se indican no mapa. A resposta
adecuada : 1, PRINCIPADO DE ASTURIAS
(Oviedo); 2, CASTILLA-LEN (Valladolid); 3,
MADRID (Madrid); 4, CASTILLA-LA MANCHA
(Toledo); y 5, MURCIA (Murcia. Se algun indica
tamn que o Parlamento est en Cartagena, e non
acertou ningunha das outras, pdeselle engadir 0,15
puntos ao total).
mxima de 3,5 puntos. Solictase que o alumno
responda cuestin proposta da forma ms completa
posible, dicir, presentando a resposta basendose
orientacin, algns dos aspectos clave deste tema
son: breve referencia dos caracteres do proceso
de industrializacin en Espaa, as disparidades
rexionais, os mecanismos e os medios correctores dos
desequilibrios, as causas e as consecuencias espaciais,
as tendencias recentes na industria espaola etc.
mxima de 3,5 puntos. Requrese a correcta
sa comprensin (lectura) coma a sa explicacin
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa
da imaxe (pirmide de idades e sexos, trazos da sa
construcin, informacin que ofrece), caractersticas
de ambas as pirmides, causas da evolucin da
situacin pasada actual, trazos destacables do perfl,
evolucin da natalidade, mortalidade e crecemento
vexetativo, trazos de rexuvenecemento recentes e as
sas causas etc.
OPCIN 2
BIOSFERA: a esfera da vida, o mbito vivo do medio
natural que incle a vexetacin, a fauna e os solos, e
interacciona cos demais elementos do medio.
PLAN XERAL DE ORDENACIN MUNICIPAL:
instrumento de ordenacin do territorio dun municipio,
mediante a planifcacin do crecemento e a defnicin
de sectores en funcin do seu carcter urbanizable,
non urbanizable, protexido etc.
CLISERIE: gradacin dos tipos de vexetacin coa
altitude nunha montaa, que forma unha serie de
unidades mis ou menos ben defnidas que se coecen
como pisos de vexetacin.
MINIFUNDIO: dominio das explotacins agrcolas
de pequeno tamao, que normalmente estn sometidas
a un aproveitamento intensivo.
IMPORTACIN: adquisicin de bens e produtos
para un pas procedentes de fra das sas fronteiras.
200
OPCIN 1
MARISMA: terreo que normalmente est un pouco
por debaixo do nivel do mar, que se inunda coas augas
marias, coas dos ros que desaugan al, ou con ambas
vez, e que pose unha vexetacin anfbia.
SECTOR TERCIARIO: sector da actividade
econmica denominado tamn sector servizos, cuxa
poboacin non produce nin transforma bens de forma
directa, senn que os xestiona e distribe.
ISOTERMA: lia que une puntos de igual valor
trmico, con referencia a temperaturas medias anuais,
mensuais, diarias, mximas, mnimas etc.
FONDOS ESTRUTURAIS: presupostos de apoio
P.A.C. para paliar problemas estruturais da agricultura
en diversas rexins desfavorecidas.
REXIME DE TENENCIA: modalidade xurdica
segundo a que acta un empresario agrario nunha
explotacin agraria: en propiedade, en arrendamento,
en parcera etc.
resposta correcta. Requrese a cita correcta e en orde
dos elementos que se indican no mapa. A resposta
adecuada : 1, GUIPUZKOA; 2, PALENCIA; 3,
SALAMANCA; 4, ZARAGOZA; e 5, CRDOBA.
son: os factores fsicos (aridez, pendentes, escaseza de
chairas a baixa altura, temperaturas contrastadas etc.),
factores humanos (inadecuadas estruturas agrarias,
causas histricas do latifundio e minifundio etc.),
diversidade rexional dos factores e distinta incidencia,
diversidade de paisaxes agrarios pola diversidade de
factores, intentos de resolver os problemas fsicos
e humanos ao longo do tempo etc. Valoraranse as
achegas persoais que amplen o tema, como, por
exemplo, as referencias aos plans hidrolxicos ou
aos problemas da PAC.
1.4.- Esta cuarta pregunta ter una puntuacin mxima
de 3,5 puntos. Requrese a correcta interpretacin
elementos que se indican no mapa. a resposta
adecuada : 1, HUESCA; 2, TARRAGONA; 3,
ILLAS BALEARES; 4, TOLEDO; e 5, ALMERA.
orientacin, algns dos aspectos clave deste tema son:
causas e factores da emigracin exterior espaola,
consecuencias da emigracin exterior, factores da
inmigracin recente, consecuencias demogrfcas e
socioeconmicas, os problemas da integracin etc.
Valorarase a alusin aos novos aires que sopran en
Europa cara inmigracin.
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa
da imaxe (mapa temtico de isohietas combinado
con tons), caractersticas xerais da distribucin das
precipitacins en Espaa, factores do reparto das
precipitacins (dinmicos e xeogrficos), as tres
Iberias pluviomtricas, consecuencias dos contrastes
na definicin de diversos mbitos climticos na
Pennsula etc.
201
(lectura) coma a sa explicacin (anlise) en termos,
posibles. Como criterios orientadores pdense citar
os seguintes: tipoloxa da imaxe (mapa temtico,
analtico e cualitativo), caractersticas dos feitos que
representa, relacin coas principais unidades de relevo
e coas altitudes peninsulares, relacin cos tipos de
solo, coas paisaxes agrarias etc.
OPCIN 2
2.1.- Esta primera pregunta ter unua puntuacin
mxima de 1,5 puntos, de maneira que cada concepto
o concepto que se debe defnir nesta. A modo de
propostos:
ENDEMISMO: carcter daqueles seres vivos que
viven de forma espontnea e exclusiva nunhas
reas de condicins xeogrfcas particulares e non
noutras.
DELTA: forma de acumulacin de aluvins na
desembocadura dun ro, debido perda de potencia
deste ao diminur a pendente e a velocidade no tramo
fnal do seu percorrido.
SECTOR SECUNDARIO: sector da actividade
econmica no que se encadran os labores de
transformacin e a elaboracin de produtos. Incle a
industria e a construcin.
CONURBACIN: das cidades prximas que co
tempo se unen e forman unha aglomeracin urbana,
anda que manteen a sa independencia.
RXIME PLUVIOMTRICO: repart o das
precipitacins ao longo dun perodo de tempo
nun lugar.
2.2.- Esta segunda pregunta ter una puntuacin
elementos que se indican no mapa. A resposta adecuada
citar cinco destas: PRINCIPADO DE ASTURIAS
(Oviedo), CANTABRIA (Santander), ARAGN
(Zaragoza), CASTILLA-LA MANCHA (Toledo),
MURCIA (Murcia e Cartagena), ANDALUCA
(Sevilla).
2.3.- Esta terceira pregunta ter una puntuacin
son: a posicin (situacin latitudinal e lonxitudinal,
situacin zonal), os factores atmosfricos (centros de
accin, dinmica, alternancia estacional), os factores
xeogrficos (altitude, orientacin, topografa),
consecuencias na variedade climtica espaola,
heteroxeneidade de paisaxes etc.
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa da
imaxe (mapa temtico, analtico e cualitativo), tipo
de informacin: mapa temtico, analtico, cualitativo,
con smbolos), signifcado dos feitos que representa
no proceso de industrializacin espaol, causas e
consecuencias espaciais, evolucin recente, etc.
193
XEOGRAFA
62
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 1,5 puntos: solictase unicamente citar os elementos. A
OPCIN 1
1.1. Defna brevemente: TRANSGRESIN MARIA, TAXA DE ACTIVIDADE, RAMBLA,
CIDADE DORMITORIO, CHUVIA CIDA.
1.3. Desenvolva a cuestin: Caracteres xerais do dominio climtico mediterrneo. Orientacins
para o desenvolvemento: extensin do dominio mediterrneo, caracteres termopluviomtricos, a importancia da aridez, trazos das
paisaxes vexetais, etc.
tipo de informacin), caracteres xerais da inmigracin recente en Espaa, caracteres do reparto por provincias, a importancia de
determinados focos receptores, etc.
OPCIN 2
2.1. Defna brevemente: MOVEMENTO PENDULAR, CONDENSACIN, FONTE DE ENERXA,
POLGONO INDUSTRIAL, EXPORTACIN.
2.2. Na Figura A-2 aparece un mapa con cinco accidentes xeogrfcos. Cite vostede o nome
2.3. Desenvolva a cuestin: As consecuencias dos movementos migratorios interiores. Orientacins
para o desenvolvemento: defnicin de migracin interior, causas e consecuencias dos movementos migratorios interiores, focos de
emisin e focos receptores, consecuencias demogrfcas e socioeconmicas, etc.
tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, localizacin espacial e nas variedades climticas
espaolas, consecuencias na paisaxe, etc.
194
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
195
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
E
0
5
10
15
20
25
P mm. TC
F M A M X
Temperaturas C
Temperatura media anual: 14,8. Precipitacins anuais: 338 mm. Amplitude trmica: 17,8.
Precipitacins mm.
X A S O N D
10
0
20
30
40
50
196
XEOGRAFA
62
xeogrfcos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 1,5 puntos: solictase unicamente citar os elementos. A
OPCIN 1
1.1. Defna brevemente: ANTICLINAL, PLANO ORTOGONAL, ENDEMISMO, ROTACIN DE
CULTIVOS, MAREA.
e a capital das atravesadas pola lia, de forma ordenada de NE a SW.
1.3. Desenvolva a cuestin: Os factores condicionantes e a evolucin da industria espaola.
Orientacins para o desenvolvemento: orixes da industrializacin, rexins pioneiras, desequilibrios espaciais, instrumentos de
correccin de desequilibrios, reas industriais, problemas actuais da industria, etc.
tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, localizazin espacial e nas variedades climticas
espaolas, consecuencias na paisaxe, etc.
OPCIN 2
2.1. Defna brevemente: MORENA, CRECEMENTO REAL, CUNCA FLUVIAL, FRONTE, NDICE
DE ENVELLECEMENTO.
2.3. Desenvolva a cuestin: Os factores dos climas peninsulares. Orientacins para o desenvolvemento:
tipo de informacin), caractersticas dos feitos representados, consecuencias socioeconmicas, variedade espacial do fenmeno,
etc.
197
XEOGRAFA
62
OPCIN 1
FIGURA A-1
FIGURA B-1
E
0
5
10
15
20
25
30
P mm. TC
F M A M X
Temperaturas C
Temperatura media anual: 15,0. Precipitacins anuais: 1.708 mm. Amplitude trmica: 10,9.
Precipitacins mm.
X A S O N D
10
0
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
198
XEOGRAFA
62
OPCIN 2
FIGURA A-2
FIGURA B-2
1998
0
2
4
6
8
10
12
1999 2000 2001 2002 2003
Fonte: INE
2004 2005 2006 2007 2008
14
%
1,6
1,86
2,28
3,33
4,73
6,24
7,02
8,46
9,27
10
11,41
PORCENTAXE DE ESTRANXEIROS SOBRE A POBOACIN TOTAL
(1998-2008)
199
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 1
propostos:
TRANSGRESIN MARIA: avance do nivel do mar
sobre o continente debido a diversas circunstancias
(movementos isostticos, eustticos, fusin de xeos
e lenicin global do clima etc.).
TAXA DE ACTIVIDADE: taxa que relaciona
a poboacin activa (ocupada e desocupada) coa
poboacin total dun pas en tantos por cento.
RAMBLA: curso fuvial do mbito mediterrneo que
coece unha estiaxe profunda nos meses de vern e
presenta o leito seco durante un certo tempo.
CIDADE DORMITORIO: cidade-satlite prxima a
unha metrpole, coa que est estreitamente vinculada
e cuxa funcin esencial a residencial.
CHUVIA CIDA: precipitacins cargadas de
elementos altamente contaminantes procedentes
de lugares mis ou menos afastados debido aos
movementos das masas de aire, dinmica atmosfrica
e s propias caractersticas do ciclo hidrolxico.
elementos que se indican no mapa. A resposta axeitada
: 1, LAVA; 2, SORIA; 3, LEN; 4, HUELVA; e
5, CDIZ.
mxima de 3,5 puntos. Solictase que o alumnado
son: mbito xeogrfco do dominio mediterrneo,
caracteres termopluviomtricos, a importancia da
aridez como trazo distintivo, os trazos principais das
paisaxes vexetais (tipo de bosque, formacins de
mato), o papel da accin humana etc.
consecuencias posibles. Como criterios orientadores
se pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe
(mapa temtico sinttico, esttico, cuantitativo),
caracteres xerais da inmigracin recente en Espaa,
caracteres do reparto por provincias (reas de
concentracin e causas principais), a importancia de
determinados focos receptores, as consecuencias da
inmigracin na estrutura da poboacin espaola etc.
OPCIN 2
propostos:
MOVEMENTO PENDULAR: movemento migratorio
de curta distancia, repetitivo, que non supn cambio
de actividade e que se produce da periferia ao centro
urbano e viceversa nos das laborables, debido
concentracin de empregos no centro da cidade e
a tendencia ao crecemento en extensin do espazo
residencial pola rea metropolitana.
CONDENSACIN: transformacin da auga
atmosfrica do estado de vapor a estado lquido, por
efecto dun cambio de temperatura, orixinando as
nubes e as nboas, e o reso en superfcie.
FONTE DE ENERXA: recurso natural que
susceptible de transformarse en xerador de enerxa,
en forza motriz par ao desenvolvemento dun traballo,
mediante o seu almacenamento e distribucin.
POLGONO INDUSTRIAL: espazo reservado e
acondicionado para acoller actividades industriais
nas proximidades dunha aglomeracin urbana, con
boas infraestruturas e fcil comunicacin a travs dos
medios de transporte.
EXPORTACIN: venta de bens e produtos dun pas
ao exterior das sas fronteiras.
200
OPCIN 1
propostos:
ANTICLINAL: estrutura pregada para arriba,
dicir, que proxecta a sa parte convexa cara ao alto,
en materiais plsticos.
PLANO ORTOGONAL: plano urbano no que as
ras se cruzan de forma perpendicular cun aspecto en
damero ou taboleiro de xadrez, e aparece en todos os
perodos da historia, ligado normalmente a actuacins
planifcadas.
ENDEMIA: carcter daqueles seres vivos que viven
de forma espontnea e exclusiva nunhas reas de
condicins xeogrfcas particulares e non noutras.
ROTACIN DE CULTIVOS: sistema de cultivo
que consiste en alternar produtos diferentes e
complementarios ao longo do ano ou de varios anos
sobre unha mesma terra, co fn de rexenerala e facela
descansar.
MAREA: oscilacin regular do nivel mario, que ten
lugar das veces cada 24 horas e 50 minutos (preamar
e baixamar), debido atraccin sobre a Hidrosfera
da La e o Sol.
axeitada : 1, CATALUA (Barcelona); 2, ARAGN
(Zaragoza); 3, CASTILLA-LA MANCHA (Toledo);
4, MADRID (Madrid); e 5, EXTREMADURA
(Mrida). En caso de non poer a capital, valorarase
con 0,15.
: 1, PUNTA ESTACA DE BARES; 2, MONTES DE
TOLEDO; 3, RO EBRO; 4, ILLA DE MENORCA;
e 5, CABO DE PALOS.
son: defnicin de migracin interior (a que se realiza
dentro das fronteiras dun pas), causas e consecuencias
espaciais dos movementos migratorios interiores,
principais focos de emisin e focos receptores e
evolucin temporal, consecuencias demogrfcas e
socioeconmicas para os puntos de partida e para os
de chegada etc.
consecuencias posibles. Como criterios orientadores
se pdense citar os seguintes: : tipoloxa da imaxe
(diagrama termopluviomtrico que representa
as temperaturas mediante puntos unidos cunha
lia e as precipitacins mediante barras verticais,
cunha escala vertical dobre das precipitacins con
respecto s temperaturas); temperatura media anual
moderada, amplitude trmica baixa, vern suave
e inverno moderado, o que indica a influencia
ocenica; precipitacins elevadas propias da Iberia
hmida, regulares inda que cun sensible descenso
estival, con dous meses ridos segundo o ndice de
Gaussen; trtase do dominio mediterrneo inda que
nunha posicin interior que introduce matices de
continentalizacin; pola escaseza das precipitacins
e unha temperatura media non excesivamente elevada
e con valores estacionais bastante contrastados
(pode pensarse no mbito do Val do Ebro; caracteres
da paisaxe bioclimtica do dominio mediterrneo
continentalizado etc.
201
son: factores naturais e humanos, breve referencia dos
caracteres do proceso de industrializacin en Espaa
(insertos nas circunstancias da situacin econmica
global), as disparidades rexionais, os mecanismos e
os medios correctores dos desequilibrios, as causas
e as consecuencias espaciais, as tendencias recentes
na industria espaola etc.
orientadores se pdense citar os seguintes: tipoloxa da
as temperaturas mediante puntos unidos cunha
lia e as precipitacins mediante barras verticais,
cunha escala vertical dobre das precipitacins con
respecto s temperaturas); temperatura media anual
moderada, amplitude trmica baixa, vern suave
e inverno moderado, o que indica a influencia
ocenica; precipitacins elevadas propias da Iberia
hmida, regulares inda que cun sensible descenso
estival, con dous meses ridos segundo o ndice de
Gaussen; trtase do dominio temperado ocenico
malia que nunha posicin meridional que introduce
matices de mediterraneizacin; pola abundancia
das precipitacins e unha temperatura media non
excesivamente elevada e con valores estacionais
bastante pouco contrastados (pode pensarse no mbito
da parte meridional de Galicia); caracteres da paisaxe
bioclimtica do dominio ocenico etc.
OPCIN 2
propostos:
MOREA: material que un glaciar arrinca, transporta
e deposita.
CRECEMENTO REAL: resultado de aplicar o saldo
migratorio (emigracin e inmigracin) ao crecemento
vexetativo ou natural (taxa de natalidade menos taxa
de mortalidade) nunha sociedade.
CUNCA FLUVIAL: territorio cuxas augas superfciais
van engrosar un determinado ro, que d nome cunca
e xerarquiza toda a drenaxe.
FRENTE: superfcie de discontinuidade que separa
das masas de aire de caractersticas distintas. Nas
nosas latitudes destaca a fronte polar, na que as masas
de aire clidas e fras se atacan mutuamente ao entrar
en contacto.
NDICE DE ENVELLECEMENTO: resultado de
dividir o nmero de persoas maiores de 65 anos nunha
sociedade entre a poboacin total, en tantos por cento;
ou ben, resultado do cociente entre maiores de 60 anos
e menores de 20 anos.
: 1, LLEIDA; 2, SEGOVIA; 3, CCERES; 4,
TERUEL; e 5, JAN.
son: a posicin (situacin latitudinal e lonxitudinal,
situacin zonal), os factores atmosfricos (centros de
accin, dinmica, alternancia estacional), os factores
xeogrficos (altitude, orientacin, topografa),
consecuencias na variedade climtica espaola,
heteroxeneidade de paisaxes etc.
orientadores se pdense citar os seguintes: tipoloxa
da imaxe (grfco diacrnico de barras con valores
porcentuais), evolucin do fenmeno inmigratorio en
Espaa ao longo de dez anos, que levou a multiplicar
case por 11 o continxente de inmigrantes existente
no noso pas; causas deste fenmeno (Espaa como
fronteira da UE, economa somerxida, expansin
econmica con empregos de baixa calidade etc.,
xunto a factores de expulsin nos lugares de orixe
dos inmigrantes), consecuencias socioeconmicas
no noso pas, variedade espacial, crecemento at a
actualidade e freo recente debido crise econmica
etc.

PAU
XUO 2010
Cdigo: 37

XEOGRAFA

VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve
definicin en termos xeogrficos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 1 punto: solictase
unicamente citar los elementos. A terceira pregunta ten unha puntuacin mxima de 3,5 puntos: valorarase a
organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin mxima de 3,5 puntos: pdese
a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as causas e consecuencias dos feitos expostos.

OPCIN 1

1.1. Defina brevemente: EXPLOTACIN EXTENSIVA, EMIGRACIN, ESTIAXE,
GLOBALIZACIN, CURVA DE NIVEL.
1.2. Na Figura A-1 aparece un mapa con cinco accidentes xeogrficos. Cite vostede o
nome correspondente a cada nmero.
1.3. Desenvolva a cuestin: Caracteres termopluviomtricos e paisaxes bioclimticas
na Espaa Seca. Orientacins para o desenvolvemento: caracterizacin da Espaa Seca, o significado da aridez,
a distribucin anual das temperaturas e as precipitacins, as principais paisaxes vexetais, etc.
1.4. Comente vostede a Figura B-1. Orientacins para o comentario: tipoloxa da imaxe (sistema de
representacin, tipo de informacin), contrastes entre ambos os grupos de poboacin representados, contrastes por
idades, evolucin temporal, causas e consecuencias do fenmeno migratorio, etc.

*************************************

OPCIN 2

2.1. Defina brevemente: CULTIVO FORRAXEIRO, ESTEIRO, ACUFERO,
ECONOMA SOMERXIDA, AUGAS XURISDICIONAIS.
2.2. Na Figura A-2 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede o nome das
que aparecen sinaladas cun nmero.
2.3. Desenvolva a cuestin: A importancia do turismo en Espaa e os seus impactos.
Orientacins para o desenvolvemento: definicin de turismo e insercin na actividade econmica, factores
xeogrficos do turismo en Espaa, reas tursticas, impactos socioeconmicos e espaciais, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, ubicacin espacial e
nas variedades climticas espaolas, consecuencias na paisaxe, etc.

PAU
XUO 2010
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIG. A-1

FIG. B-1

PAU
XUO 2010
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIG. A-2

FIG. B-2

PAU
SETEMBRO 2010
Cdigo: 37

XEOGRAFA

VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos: requrese unha breve
definicin en termos xeogrficos. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 1 punto: solictase
unicamente citar os elementos. A terceira pregunta ten unha puntuacin mxima de 3,5 puntos: valorarase a
organizacin e a exposicin de contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin mxima de 3,5 puntos: pdese
a correcta interpretacin e explicacin do documento, analizando as causas e consecuencias dos feitos expostos.

OPCIN A

1.1. Defina brevemente: INVERSIN TRMICA, SALDO MIGRATORIO,
POBOACIN INACTIVA, MINIFUNDIO, MATERIA PRIMA.
1.2. Na Figura A-1 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede as cinco que
estn atravesadas pola lia, de forma ordenada de NW a SE.
1.3. Desenvolva a cuestin: O reparto das densidades de poboacin en Espaa.
Orientacins para o desenvolvemento: concepto de densidade de poboacin, reparto espacial por comunidades e
provincias, a Espaa litoral e a Espaa interior, variacins longo do tempo, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da distribucin dos feitos representados, localizacin espacial e
nas variedades climticas espaolas, consecuencias na paisaxe, etc.

*************************************

OPCIN B

2.1. Defina brevemente: IMPORTACIN, FONDOS ESTRUTURAIS,
CONDENSACIN, RAMBLA, BIOSFERA.
2.2. Na Figura A-2 aparece a trama das provincias espaolas. Cite vostede as cinco que
estn atravesadas pola lia, de forma ordenada de N a S.
2.3. Desenvolva a cuestin: Os factores que explican a diversidade dos climas
peninsulares. Orientacins para o desenvolvemento: definicin de factor climtico, factores dinmicos, factores
xeogrficos, variedade de factores e variedade no reparto dos elementos climticos, etc.
representacin, tipo de informacin), caractersticas da evolucin dos feitos representados, consecuencias na
distribucin da poboacin en Espaa, trazos xerais do proceso de urbanizacin, o xodo rural, etc.

PAU
SETEMBRO 2010
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIG. A-1

FIG. B-1

PAU
SETEMBRO 2010
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIG. A-2

FIG. B-2

CONVOCATORIA DE XUO

OPCIN 1

1.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin mxima de 2 puntos, de xeito que cada concepto
definido correctamente obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta que utilice
termos con significado xeogrfico, que cumpra o criterio fundamental de toda definicin, dicir, non
repetir o concepto que se debe definir nesta. A modo de orientacin presntanse as definicins dos

EXPLOTACIN EXTENSIVA: explotacin agraria na que a producin elevada en conxunto,
pero escasa en relacin superficie utilizada, que debe ter grandes dimensins.

EMIGRACIN: movemento migratorio que significa a partida desde un lugar determinado cara
ao exterior.

ESTIAXE: momento do ano en que un ro presenta augas baixas no seu caudal, debido aridez
ou retencin da auga en forma de neve ou xeo en inverno.

GLOBALIZACIN: proceso de carcter econmico, social, cultural, poltico etc., que supn
unha compresin do espazo e do tempo, e a eliminacin libre circulacin dos factores de
producin, das ideas, das persoas e, sobre todo, dos capitais e os movementos financeiros.

CURVA DE NIVEL: isopleta ou lia que une puntos de igual altitude sobre o nivel do mar.

1.2.- Esta segunda pregunta ter unha puntuacin mxima de 1 punto, a razn de 0,2 puntos por
resposta correcta. Requrese a cita correcta dos elementos que se indican no mapa. A resposta
axeitada : 1, SISTEMA IBRICO; 2, DELTA DO EBRO; 3, RO GUADIANA; 4,
IBIZA/EIVISSA, e 5, CABO DE GATA.

1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3,5 puntos. Solictase que o alumno
responda cuestin proposta da forma mis completa posible, dicir, presentando a resposta
basendose nos caracteres xeogrficos mis relevantes do tema; valorarase a organizacin dos
contidos, o nivel explicativo do seu desenvolvemento, e a capacidade de establecer relacins
comparativas. Requrese boa redaccin sen faltas de ortografa. A modo de orientacin algns dos
aspectos clave deste tema son: caracterizacin e definicin xeogrfica da Espaa Seca, o significado
da aridez na delimitacin deste mbito, caracteres no reparto anual das temperaturas e as
precipitacins, as principais paisaxes vexetais e a sa distribucin, as consecuencias na ocupacin
humana etc.

1.4.- Esta cuarta pregunta ter unha puntuacin mxima de 3,5 puntos. Requrese a correcta
interpretacin do documento, valorando tanto a sa comprensin (lectura) como a sa explicacin
(anlise) en termos, sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias posibles. Como criterios
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (pirmides de idades e sexos combinando
a informacin de dous grupos de poboacin), os contrastes entre ambos os grupos de poboacin
representados, os contrastes por idad e a concentracin nos grupos adultos mozos dos inmigrantes, a
evolucin temporal, a influencia no perfil da pirmide, causas e consecuencias do fenmeno
migratorio en Espaa etc.

CONVOCATORIA DE XUO

OPCIN 2

2.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin mxima de 2 puntos, de xeito que cada concepto
definido correctamente obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta que utilice
termos con significado xeogrfico, que cumpra o criterio fundamental de toda definicin, dicir, non
repetir o concepto que se debe definir nesta. A modo de orientacin presntanse as definicins dos

CULTIVO FORRAXEIRO: tipo de aproveitamento agrcola cuxo destino a alimentacin do
gando.

ESTUARIO: extensin maria nas proximidades da desembocadura dun ro onde se producen
interaccins entre a auga doce e salgada por efecto das mareas, que xeran un ecosistema
peculiar.

ACUFERO: unidade litolxica que conten auga ou pola que fle a auga subterrnea.

ECONOMA SOMERXIDA: conxunto de actividades econmicas que non aparecen reflectidas
nas estatsticas oficiais debido sa ilegalidade, e que permiten a subsistencia dun sector mis
ou menos amplo da poboacin segundo os pases.

AUGAS XURISDICIONAIS: espazo mario sobre o que un estado exerce a sa soberana e
forma parte do seu territorio, polo que lle pertence a explotacin dos seus recursos.

resposta correcta. Requrese a cita correcta dos elementos que se indican no mapa. A resposta
axeitada : 1, VILA; 2, CCERES; 3, TERUEL; 4, GRANADA, e 5, VIZCAYA/BISCAIA.

2.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3,5 puntos. Solictase que o alumno
responda cuestin proposta da forma mis completa posible, dicir, presentando a resposta
aspectos clave deste tema son: definicin de turismo e insercin dentro da actividade econmica
espaola, os factores xeogrficos e estruturais do turismo en Espaa, as principais reas tursticas e
os seus problemas, os impactos socioeconmicos e espaciais, o turismo como fonte de ingresos na
economa espaola, a crise actual, os modelos tursticos etc.

interpretacin do documento, valorando tanto a sa comprensin (lectura) como a sa explicacin
(anlise) en termos, sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias posibles. Como criterios
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (diagrama termopluviomtrico que
representa as temperaturas mediante puntos unidos cunha lia e as precipitacins mediante barras
verticais, cunha escala vertical dobre das precipitacins con respecto s temperaturas); temperatura
media anual elevada, amplitude trmica de certa entidade, inda que o vern caloroso e o inverno,
suave; precipitacins escasas propias da Espaa Seca, irregulares e concentradas nos meses
equinocciais, con cinco meses ridos segundo o ndice de Gaussen; trtase do dominio temperado
mediterrneo nunha posicin meridional que presenta unha acentuacin da aridez; pola escaseza das
precipitacins e unha temperatura media elevada e con valores estacionais non excesivamente
contrastados, pode pensarse no mbito do val do Guadalquivir; caracteres da paisaxe bioclimtica do
dominio mediterrneo etc.


OPCIN 1

1.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin mxima de 2 puntos, de maneira que cada
concepto definido correctamente obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta que
utilice termos con significado xeogrfico, que cumpra o criterio fundamental de toda definicin, isto
, non repetir o concepto que se debe definir nesta. A modo de orientacin presntanse as definicins

INVERSIN TRMICA: situacin atmosfrica na que, nunha capa de aire, a temperatura
aumenta coa altura en lugar de descender, debido a circunstancias diversas.

SALDO MIGRATORIO: diferenza entre a emigracin e a inmigracin nun pas

POBOACIN INACTIVA: aquela que non xera bens e servizos: rendeiros, amas de casa,
nenos, xubilados etc. A clasificacin presenta algn problema dadas as caractersticas destes
colectivos.

MINIFUNDIO: predomino da pequena propiedade e da pequena explotacin no espazo agrario.

MATERIA PRIMA: elementos naturais utilizados para a sa transformacin industrial en
produtos acabados.

resposta correcta. Requrese a cita correcta e ordnada dos elementos que se indican no mapa. A
resposta axeitada : 1, ZAMORA; 2, VALLADOLID; 3, SEGOVIA; 4, GUADALAJARA; e 5,
TERUEL.

1.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3,5 puntos. Solictase que o alumnado
responda cuestin proposta do xeito mis completo posbel, dicir, presentando a resposta
aspectos clave deste tema son: concepto de densidade de poboacin e a sa variacin escalar, o
reparto espacial por comunidades e provincias, a Espaa litoral e a Espaa interior, as variacins ao
longo do tempo e a concentracin no litoral, a desertificacin interior etc.

interpretacin do documento, valorando tanto a sa comprensin (lectura) coma a sa explicacin
(anlise) en termos, sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias posbeis. Como criterios
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (diagrama termopluviomtrico que
representa as temperaturas mediante puntos unidos cunha lia e as precipitacins mediante barras
verticais, cunha escala vertical dobre das precipitacins con respecto s temperaturas); temperatura
media anual elevada, amplitude trmica non moi elevada, con vern caloroso e inverno moi suave;
precipitacins moi escasas propias da Espaa semirida, irregulares e concentradas nos meses
equinocciais, con case dez meses ridos segundo o ndice de Gaussen; trtase do dominio morno
mediterrneo nunha posicin meridional que presenta unha marcadsima aridez; pola escaseza das
precipitacins e unha temperatura media elevada e con valores estacionais non excesivamente
contrastados, pode pensarse no mbito do sueste peninsular; caracteres da paisaxe bioclimtica do
dominio semirido etc.


OPCIN 2

2.1.- Esta primeira pregunta ter unha puntuacin mxima de 2 puntos, de maneira que cada
concepto definido correctamente obter 0,4 puntos. Requrese unha resposta breve e concreta que
utilice termos con significado xeogrfico, que cumpra o criterio fundamental de toda definicin, isto
, non repetir o concepto que se debe definir nesta. A modo de orientacin presntanse as definicins

IMPORTACIN: conxunto de operacins comerciais que supoen a entrada nun pas de
produtos elaborados no exterior, noutros pases.

FONDOS ESTRUTURAIS: fondos establecidos na Unin Europea co fin de lograr a cohesin,
axudando ao desenvolvemento de rexins desfavorecidas e que abarcan diversos aspectos
(axudas agricultura, s infraestruturas, a proxectos de desenvolvemento etc.)

CONDENSACIN: proceso atmosfrico da formacin de nubes e precipitacins, que consiste
no paso da auga do estado de vapor ao estado lquido por un cambio de temperatura da masa de
aire que xera a sa saturacin de humidade.

RAMBLA: ro mediterrneo que circula sen auga no perodo de estiaxe, deixando o leito ao
descuberto.

BIOSFERA: esfera natural da vida, onde se inclen os animais, a vexetacin e os solos, e que
est en interaccin coa atmosfera, a litosfera e a hidrosfera.

resposta correcta. Requrese a cita correcta e ordnada dos elementos que se indican no mapa. A
resposta axeitada : 1, CANTABRIA; 2, BURGOS; 3, SEGOVIA; 4, MADRID, e 5, TOLEDO.

2.3.- Esta terceira pregunta ter unha puntuacin mxima de 3,5 puntos. Solictase que o alumnado
responda cuestin proposta do xeito mis completo posbel, dicir, presentando a resposta
aspectos clave deste tema son: definicin de factor climtico, factores dinmicos e factores
xeogrficos que determinan os climas peninsulares, a variedade de factores e a variedade no reparto
dos elementos climticos, os factores e as variedades climticas espaolas etc.

interpretacin do documento, valorando tanto a sa comprensin (lectura) coma a sa explicacin
(anlise) en termos, sempre que sexa procedente, de causas e consecuencias posbeis. Como criterios
orientadores pdense citar os seguintes: tipoloxa da imaxe (sistema de representacin, tipo de
informacin), caractersticas da evolucin dos feitos representados, as consecuencias na distribucin
da poboacin en Espaa, os trazos xerais do proceso de urbanizacin e a sa relacin co xodo rural,
a variedade rexional etc.

PAU
XUO 2011
Cdigo: 37

XEOGRAFA

VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos; a resposta debe ser
breve e precisa. A segunda pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos; valorarase a correcta
localizacin e relacin dos elementos xeogrficos solicitados. A terceira pregunta ten unha puntuacin
mxima de 3 puntos; valorarase a organizacin expositiva, o desenvolvemento e a explicacin dos
contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos; requrese a correcta
comprensin e interpretacin do documento. Valorarase en todas as preguntas o uso de vocabulario
xeogrfico.
OPCIN A
1.- Defina brevemente: CUNCA FLUVIAL, HIDROSFERA, OROXENIA, EXPLOTACIN
INTENSIVA e RECICLAXE.
2.- Na figura A-1: a) cite o nome das provincias sinaladas no mapa coas letras A e B, que teen
unha porcentaxe de poboacin ocupada no sector agrario inferior ao 1%, e as provincias
sinaladas coas letras C e D, que teen unha porcentaxe de poboacin ocupada no sector agrario
superior ao 8%; e b) explique as causas destas diferenzas.
3.- Desenvolva a pregunta: O movemento natural da poboacin en Espaa dende o inicio do
sculo XX ata a actualidade. Orientacins para o desenvolvemento: a) evolucin da natalidade
(etapas e causas), b) evolucin da mortalidade (etapas e causas) e c) trazos do rxime
demogrfico actual.
4.- Analice e comente a figura A-2. Orientacins para o comentario: a) rximes de precipitacins
e de temperaturas, e tipo climtico ao que corresponde, b) factores explicativos e c) influencia
deste clima no medio.
OPCIN B
1.- Defina brevemente: BARLOVENTO, BORRASCA, EDAFOXNESE, CENSO DE
POBOACIN e ECONOMA SOMERXIDA.
2.- Na figura B-1: a) cite o nome das comunidades autnomas con informacin estatstica no
mapa e b) explique as causas das diferenzas entre elas relativas ocupacin na industria.
3.- Desenvolva a pregunta: As grandes rexins litolxicas. Orientacins para o
desenvolvemento: a) citalas, b) tipo de materiais caractersticos e c) formas de relevo tpicas.
4.- Analice e comente a tboa B-2. Orientacins para o comentario: a) relacin entre a evolucin
do turismo internacional e o desenvolvemento turstico de Espaa, b) causas do descenso do
turismo internacional en 2009 e c) factores que explican o destino do turismo internacional por
comunidades autnomas.

PAU
XUO 2011
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIGURAA1
POBOACINOCUPADANOSECTORAGRARIO(%)
FIGURAA2
A
B
D
C

PAU
XUO 2011
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIGURAB1
POBOACINOCUPADANOSECTORINDUSTRIAL(%)(2008)
TBOAB2

Evolucin do turismo internacional en
Espaa
Destinos principais do turismo
internacional (2009)
Anos Turistas internacionais (miles) Comunidade Autnoma Turistas (%)
1950
1970
1990
2000
2006
2009
0,8
13,2
34,1
46,2
58,0
52,2
Andaluca
Illes Balears
Canarias
Catalua
C. Valenciana
C. de Madrid
Resto CCAA
TOTAL
14,1
17,3
15,7
24,4
9,8
9,4
9,3
100
Fte.: ITE. FRONTUR.

23,5
12,6
10,2
5,7

PAU
SETEMBRO 2011
Cdigo: 37

XEOGRAFA

VALORACIN: A primeira pregunta ten unha puntuacin mxima de 2 puntos; a resposta ten que ser
breveeprecisa.Asegundapregunta tenunhapuntuacinmximade2 puntos;valoraraseacorrecta
localizacinerelacindoselementosxeogrficossolicitados.Aterceirapreguntatenunhapuntuacin
mxima de 3 puntos; valorarase a organizacin expositiva, o desenvolvemento e a explicacin dos
contidos. A cuarta pregunta ten unha puntuacin mxima de 3 puntos; requrese a correcta
comprensineinterpretacindodocumento.Entodasaspreguntashasevalorarousodevocabulario
xeogrfico.
OPCINA
1. Defina brevemente: ACUICULTURA, PRODUTO INTERIOR BRUTO, ARIDEZ, ATMOSFERA e

MAQUIS.
2.NaFiguraA1:a)citeascomunidadesautnomasconinformacindeocupacinhoteleirae
b)expliqueasraznsdasdiferenzasdeocupacinentreesascomunidades.
3. Desenvolva a pregunta: O sistema urbano espaol. Orientacins para o desenvolvemento:

a) a xerarqua urbana, b) distribucin territorial e c) poer un exemplo de concentracin dos
ncleosurbanoseexplicarascausas.
4. Analice e comente a Figura A2. Orientacins para o comentario: a) as grandes rexins
litolxicas: descricin e localizacin, b) rochas predominantes en cada unha das devanditas
rexinsec)formasderelevocaractersticasdecadarexinlitolxica.
OPCINB
1. Defina brevemente: ESTRATO SEDIMENTARIO, GLACIAR, ESPERANZA DE VIDA, ECONOMA

SOMERXIDAeMINIFUNDIO.
2.NaFiguraB1:a)citecatroprovinciasnasqueaproporcindeestranxeirossupereo11%e
b)expliqueascausasdestefeito.
3. Desenvolva a pregunta: Os climas de Espaa. Orientacins para o desenvolvemento: a)

factoresqueexplicanadiversidadedosclimasdeEspaa,b)principaisdominiosclimticosec)
citarunhalocalidadecomoexemplodecadaundosdominiosclimticosespaois.
4. Analice e comente a Figura B2. Orientacins para o comentario: a) importancia do sector

servizos en Espaa, b) distribucin territorial do emprego e c) factores da devandita
distribucin.

PAU
SETEMBRO 2011
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIGURAA1

GRAO DE OCUPACIN HOTELEIRA 2009

FIGURAA2
Fte.: Pea Monn. El Relieve. Geografa de Espaa, Ed. Sntesis.

<40%
<40%
50-60%
50-60%

PAU
SETEMBRO 2011
Cdigo: 37

XEOGRAFA

FIGURAB1
Fte:tomadodeGozlvez,V.(2006)
FIGURAB2
Empregoenservizos
Fte.:Geografa,Bancodeimgenes,SM.

CONVOCATORIA DE XUO

OPCINA
1.Defina(puntuacinmximade2puntos,0,4porconcepto):
CUNCAFLUVIAL:conxuntodeterrasedeacuferosqueaportanassasaugasaocursodunmesmorioprincipale
aosseusafluentes.
HIDROSFERA:FrmanaoconxuntodeaugasquehainaTerraeconstiteas3/4partesdasasuperficie.Abrangue
augasdocesesalgadas,superficiaisesubterrneaseslidasoulquidas.
OROXENIA: o proceso de formacin de montaas. As das oroxenias mis destacadas da historia xeolxica da
terraforonaoroxeniaherciniananaeraprimariaeaoroxeniaalpinanaeraterciaria.
EXPLOTACIN INTENSIVA: Forma de explotacin localizada sobre unha superficie reducida que produce altos
rendementosgrazasaoselevadosinvestimentosquerecibeentraballoounoempregodetcnicasavanzadas.
RECICLAXE:Tratamentototalouparcialdunprodutooumaterialxautilizadoparaobterunhanovamateriaprima
ouprodutoparaserutilizadodenovo.
2.FiguraA1(puntuacinmximade2puntos)
a)AMadrid BBarcelona CTeruel DCceres
b) O primeiro grupo de provincias coa porcentaxe menor de 1% de poboacin dedicada ao sector agrario tera
comocausasdestasituacin:
o Porcentaxemaiordepoboacinactivanossectoressecundarioeterciario.
o Importantedesenvolvementoeconmico(altosndicesdeindustrializacin)
o Provinciasaltamenteurbanizadasealtadensidadedepoboacin.
o Presenciadeexplotacinsagrariasintensivas,demercado
Osegundogrupodeprovinciascoaporcentaxemaiorde8%teen:
o Fradosprincipaiseixesdecomunicacinquedificultasactividadesdosectorsecundarioeterciario
o Provinciasconbaixastaxasdeurbanizacinebaixadensidadedepoboacinagravadopolaemigracin.
o xodorural
o Predominiodasexplotacinsagrariasextensivas
3.Desenvolvaapregunta.OmovementonaturaldapoboacinenEspaadendeo
iniciodosculoXXataaactualidade.(Puntuacinmximade3puntos)
a.Evolucindanatalidade(etapasecausas)
Transicindemogrfica19001975
Anatalidadedescendedeformasuaveedescontinuarelacionadacosacontecementoshistricos:
o Dcadade1920recuperacindodescensograzasrecuperacineconmica.
o Entre 1930 e dcada dos 50 continuou o descenso (crise econmica de 1929, inestabilidade
poltica da 2 Repblica, Guerra Civil que ocasionou subnatalidade, a posguerra e co exilio de
milleirodepersoas).
o Finais da dcada dos 50 y primeira metade dos 60, recuperacin e baby boom
(desenvolvementoeconmico,findaautarqua,polticapronatalistas)
o 196575diminucindotamaodafamiliapolomododevidaindustrialeurbano(problemasda
vivendaevaloreconmicodosfillos)
Apartirde1975anatalidadedescendeu:
o 19751998 brusco descenso: cambios econmicos (crise econmica atrasou a idade do
matrimonio,precariedadelaboral,prolongacindaformacineoensinoobrigatorio),cambios
socioculturais (diminucin da influencia relixiosa, difusin dos anticonceptivos, legalizacin do
aborto,incorporacindasmulleresaomundodotraballo,problemasparaconciliarasituacin
laboralefamiliar,osfilloscomogasto,aparicindefamiliasmenosprolficas).
o Desde 1998 a emigracin eleva natalidade de forma transitoria, chegada a idade frtil das
mulleresnacidasnobabyboom.

b.Evolucindamortalidade(etapasecausas).
Transicindemogrfica19001975
Amortalidadedescendedeformaacusadaecontinuaagsamortalidadecatastrficadagripede1918
eaGuerraCivil.Ascausasforon:
o Incrementodoniveldevida
o Avanceshixinicosemdicos
o Melloradoniveleducativoqueaxudouaprevir
o Descensodamortalidadeinfantilcausadapolasinfeccinsedesnutricin.
o Aumentodaesperanzadevida.
A partir de 1975 a mortalidade xeral mantense en cifras baixas anda que ascende lixeiramente desde
1982.Causas:
o debidoaoenvellecemento
o aumentanastresC(cardiovasculares,cancroeaccidentesdecirculacin),
o aumentanasenfermidadessociaisrelacionadascotabaquism,alcoholismoedrogadicin.
c.Trazosdorximedemogrficoactual
No novo rxime demogrfico as taxas de natalidade e mortalidade permanecen moi baixas polo que o
crecemento natural practicamente nulo. Os avances na medicina seguen aumentando a esperanza de
vida, isto xera un envellecemento da poboacin que supn problemas de ndole social e econmica. A
chegada da poboacin nova inmigrante est axudando a recuperar lixeiramente a natalidade nos ltimos
anos,aoquetamntratadecontriburoEstadomedianteaaplicacindecertamedidasparaincrementaro
nmerodenacementos.
4.AnaliceecomenteafiguraA2Climograma(puntuacinmximade3puntos).
a)Rximesdeprecipitacinsetemperaturasetipoclimticoaoquecorresponde:
Total de precipitacins de 1.246 mm polo tanto sitase na Espaa hmida, a distribucin bastante
regularaolongodoano,andaqueatopamososmximosnooutonoenoinvernocunmnimorelativoen
vern,nonseobservaningnmesconaridez.
Temperaturamediasuave14,1.TemperaturamnimaanualenXaneirode10defineuninvernosuavee
amximasituadanomesdeAgostoquenonsuperaos20propiodunvernfresco,aoscilacintrmica
de10moibaixa,correspondeaunclimadeinfluenciamartima.
Conclesequesetratadunclimaocenicoouatlntico.
b)Factoresexplicativos:
a.Frontepolar:orixinaasregularesprecipitacins
b.AnticiclndasAzores:favoreceomnimorelativodeprecipitacinsestivais
c.Masasdeaire:Polarmartima,ventosdominantesdooesteenoroeste
d. Caractersticas de la Pennsula Ibrica: disposicin perifrica do relevo que obrigan ao aire a
elevarseeproducenchuviasnavertentedebarlovento,asituacinnacostapracticamenteanivel
domarexplicanassuavestemperaturas.
c)Influenciadesteclimanomedio.
Vexetacin.Desenvolveseo bosquetemperadocaducifoliodefaiasecarballoscomoespeciesautctonas,
sotobosque a landa (matogueira de toxo, xesta e uz) e as praderas. Aparecen bosques mixtos de
carballos,faiaseconferas.Moitosdelessonalteradosparaimplantarcultivos,pastosouespeciesforestais
alctonasderpidocrecementoparaasaexplotacincomercial.
Solosevolucionados,ricosenmateriaorgnicaecidos,xaqueaschuviasarrastranasbases.
Roscaudalososederximeregular,senapenasestiaxes.Salvanfortesdesniveispoloqueteenunhaforte
capacidadeerosiva,escavanvalesestreitoseprofundos.
OPCINB
1.Defina(puntuacinmximade2puntos,0,4porconcepto):

BARLOVENTO:abadunrelevomontaosoquepolasaorientacinrespectoaovento
dominante,quedaexpostoaofluxoascendentedoaire.Aabadesotavento,polo
contrarioquedaexportaaofluxodescendente.
BORRASCA:Zonadebaixaspresinsmenosde1016mbrodeadadoutraspresinsmis
altas.Osventoscirculanaoseuredorensentidocontrariosagullasdoreloxo.
Produceuntempoinestablefrecuentementechuvioso.
EDAFOXNESE:Procesodeformacindunsolo,cuxavelocidadedependedefactores
comooclima,alitoloxa,axeomorfoloxa,avexetacineotempotranscorrido.A
actividadehumanatamnpodeafectaraoproceso.
CENSODEPOBOACIN.undocumentonoqueserecontaapoboacindunpasnun
momentodeterminado,aprtanosinformacinsobreovolumedepoboacindun
lugar,asacomposicinporsexoeporidades,estadocivil,tamaodafamilia,nivelde
estudos,renda,etc.
ECONOMASOMERXIDA:Conxuntodeactividadeseconmicasquesedesenvolven
clandestinamenteeescapanaocontrolfiscaleasleisenormativaslaborais.
2.FiguraB1(puntuacinmximade2puntos)
a)CastillayLen,Madrid,ComunidadValencianayCatalua.
b)Asporcentaxesdepoboacinactivaporsectoresexplcansepor:
o Terciarizacin da economa: Madrid un gran centro terciario no que a industria substitese por
empresasdeservizos.
o Diminucin da actividade industrial pola globalizacin da economa: En Castela e Len a principal
industriaconcentrousesnunsenclaves(industrializacininducidanadcadados60equeforon
incapacesdedifundiraindustriacarareasprximas)queactualmenteestnsufrindoprocesosde
desindustrializacin.
o Localizacinpreferentedesdeasprimeirasfasesdaindustrializacin.Catalua
o Influencianaterciarizacinpolaimplantacindaadministracinautonmica.CastelaeLen.
o Localizacinfavorableporeconomasdeescala(ejemediterrneo):ValenciaeCatalua.
o Cidades de antiga tradicin artesanal e industria rural dispersa transformadora de produtos da
bisbarra.Valencia
3.Desenvolvaapregunta.Asgrandesrexinslitolxicas.(Puntuacinmximade3puntos)
Espaaarxilosa.DepresinsdoEbroedoGuadalquivir,sectororientaldasubmesetanorte,AManchaepartedas
chairaslitoraiscosteirasmediterrneas.
Rochas sedimentarias das eras terciaria e cuaternaria. Rocha predominante a arxila, caracterizada pola sa
escasaresistencia;tamnpodenaparecermargasouxesos.
Dalugaraunrelevohorizontal.Asarpidaerosinxeradoustiposderelevo:
o os ros abren vales que separan estruturas horizontais orixinando chairas suavemente onduladas: as
campias
o NaszonasdoSEpeninsularezonacentraldovaldoEbrofrmanse crcavasquecandoteenunamplo
desenvolvementodanlugaraosbadlands.
Espaa calcaria. Forma unha Z invertida (ou unha S) entre os Pireneos, Montes Vascos, Sistema Ibrico e
CordilleirasBticas,ramificndosecaraCordilleiraCantbricaeoarquiplagoBalear.
Son sedimentos principalmente do Mesozoico levantados durante a oroxenia alpina. A rocha predominante a
calcariaandaquetamnestnpresentesmargasearescas.
Todaselassonsolublesenaugapoloqueasapresenzadlugaraformasderelevocoecidascomocrsticas.

Formaderelevocaractersticassonasgargantasouasfouces,valesestreitosefondos,asdolinas,poljes,forcas,
covasousimas.
Espaa silcea. Oeste peninsular (Galicia, Asturias, Sistema Central, Montes de Toledo, Sierra Morena),parte dos
Pireneos,daCosteiraCatal,doSistemaIbricoedasBticas.
Osmateriaissonpredominantementerestosdoszcalospaleozoicos:granito,gneis,aslousaseascuarcitas.
Naformasderelevoogranitocandosealteraquimicamenteeenprofundidadecoaauga,transfrmaseenreas
pardoamarelas.Candoogranitosealteraapartirdediaclasasoufracturas,producecristas(agullas)epedregais,
se as diaclasas son paralelas dan lugar a domos e se son perpendiculares dan lugar a bolas que amontonadas
formanberrocaisecaosgranticos.
Espaavolcnica.ArquiplagocanarioealgunhasreasdaPennsula(Olot,Gata,CampodeCalatrava).
Osconosvolcnicos,ascaldeiras,malpases,roquesechemineasvolcnicassonformasderelevocaractersticas.
4.ComentarioTboaB2(puntuacinmximade3puntos),Evolucinedestinosdoturismointernacional.
a)RelacinentreaevolucindoturismointernacionaleodesenvolvementotursticodeEspaa.
Espaacomezaoseudesenvolvementotursticonadcadadossesentaeconvrtesenundos3principais
destinosdoturismointernacional.Esecrecementoinicialdebeuseaunhaseriedecambiosnospasesdo
restodeEuropa(sobretododaEuropaOccidental)quesonosprincipaiscentrosemisoresdoturismoque
chega a Espaa: aumento das rendas familiares, mellores prestacins sociais (vacacins, pensins de
xubilacin), a posibilidade de utilizacin de varios sistemas de transporte e a sa mellora paulatina.
Xurdimentodegrandescompaasinternacionais(touroperadores).
Eencantoaodestino,Espaapresentabaunhaseriedevantaxes:proximidade,menorniveldevidaque
os pases emisores e, polo tanto, prezos baixos, situacin no Mediterrneo (condicins climticas
favorables), riqueza patrimonial, seguridade, mellora das infraestruturas do transporte e
desenvolvemento da demanda interna para aumentar a oferta. No caso do arquiplago canario, a sa
situacinpermiteterunhatempadatursticadurantetodooano.Oprincipalatractivoolitoral(modelo
solepraia)perovaiaumentadoaimportanciadoutrasformasdeturismo:cultural,urbano,deaventura
oudenatureza,eenparalelodesenvlveseunprodutotursticoacordecoaevolucineasesixenciasda
demanda.
b)Causasdodescensodoturismointernacionalno2009.
Noano2009atendenciadecrecementocontinuadodoturismointernacionalquechegaaEspaarompe
debido crise econmica mundial que afecta de modo moi particular aos pases da Unin Europea, os
principaisemisores.AcrisedeconfianzaarazdosatentadosislmicosenEspaa.
c)Factoresqueexplicaodestinodoturismointernacionalporcomunidadesautnomas.
O litoral mediterrneo e os dous arquiplagos son o principal destino do turismo internacional, que
buscasolemar;ascondicinsclimticassonmoiimportantes,ataopuntodedirixirpartedoturismode
poboacinxubiladacaraaolitoraldoMediterrneoduranteatempadadeinverno.AatraccindeMadrid
dbese ao patrimonio cultural, do mesmo xeito que a da cidade de Barcelona, o turismo non s
europeosenndeEstadosUnidoseXapn.


OPCINA
1.Definabrevemente(2puntos:0,4puntosporcadadefinicincorrecta):
ACUICULTURA: tcnica de cultivo de especies acuticas, vexetais e animais, en ambientes fsicos
controlados,coobxectivodemanterascondicinsqueestasespeciesatopannoseumedionatural.
PRODUTOINTERIORBRUTO:correspondeproducintotaldebenseservizosxeradosnunpasaolongo
dunano.AdoitautilizarsecomoindicadordapotenciaeconmicadosEstados.
ARIDEZ:termoqueindicasequidade,faltadehumidade.Ondicedearidezestablecearelacinentreas
chuviaseopoderdesecantedaevaporacin,representadapolastemperaturas.

ATMOSFERA:capagasosaqueenvolveonosoplanetaequeestcompostaporunhamesturadegases,
dosque,polasainfluencianoclima,destacamosovapordeaugaeodixidodecarbono.
MAQUIS:matogueiraarbustivamediterrneaquepodeacadaros2m.dealtura,composto,entreoutras
especies,porxaraselentiscos.
2.FiguraA1(puntuacinmximade2puntos)
a)Galicia,CastelaAMancha,CataluaeComunidadeValenciana.
b)Expliqueasraznsdasdiferenzasdeocupacin:
Clima mis benigno nas comunidades mediterrneas que nas reas do interior e Noroeste, o
quefacilitaunhamaioramplitudenesasreasdatempadaturstica.
Meirande diversidade turstica nas comunidades mediterrneas (sol e praia, negocios e
congresos,turismoculturaledecruceiros)quenasreasinterioresedoNoroeste.
Maiorpresenzanoscircuitosinternacionaisdeturismodascomunidadesmediterrneasquenas
outrasdointerioreNoroeste.
Maior insercin das comunidades mediterrneas nas redes urbanas e de comunicacin no
mbitoeuropeo.
MaiortradicintursticanascomunidadesmediterrneasquenasdointerioreNoroeste.
3.Desenvolvaapregunta:Osistemaurbanoespaol(puntuacinmximade3puntos)
a)Axerarquaurbana.
A xerarqua urbana a organizacin das cidades segundo a sa rea de influencia e o seu tamao
demogrfico,as sas funcins e servizos, dentro do sistema de cidades dun territorio. O sistema urbano espaol
vertbrasesobredezaseisaglomeracinsurbanasquesuperanos500.000habitantes.MadrideBarcelonacontan
con mis de 3.000.000 de habitantes. Madrid ocupa o primeiro con 5.500.000 de habitantes e Barcelona os
3.000.000.Asdasconfiguranunsistemabipolar.Cincoaglomeracinssuperanos800.000habitantes(Valencia,
Sevilla, Bilbao, rea central de Asturias e Mlaga) e outras nove superan os 500.000 (Zaragoza, Alacant, Vigo
PontevedraVilagarca, Baa de Cdiz, Murcia, Golfo rtabro (A CoruaFerrol), As Palmas, Granada, Palma de
Mallorca).Pordebaixodelasvaiunelevadonmerodecidadesentre400.000e100.000habitantescomofroitoda
descentralizacin urbana. O sistema urbano espaol fundamentalmente perifrico (predominando no sector
Mediterrneo),condasmacrorbesnointeriordapennsula(MadrideoutrasecundariaenZaragoza).Oespazo
interiorestpoucourbanizado.
b)Distribucinterritorial.
Distinguimos xerarquicamente os seguintes postos: metrpole (global nacional, rexional e subrexional),
cidadesmedianas,ecapitaisdecomarca,todaselasvertebradasnunharedeurbanaqueconfiguraunhaseriede
eixesdentrodoespazoespaoleeuropeo.
- Metrpolesglobaisnacionais.
o primeiro nivel xerrquico. Estn representadas porMadrid e Barcelona, aglomeracins que superan
os3.000.000dehabitantes.Nelasresideo20%dapoboacinespaola.Asainfluenciaabarcaatodooterritorio
espaolemanteenrelacinsestreitascosistemaurbanoeuropeoemundial.Teenfuncinsmoidiversificadas,
servizos moi especializados, numerosas oficinas centrais de empresas nacionais e multinacionais e localzanse as
sedesdasprincipaisinstitucinspblicasculturais,polticaseeconmicasdopas.
- Metrpolesrexionaisesubrexionais.
AsmetrpolesrexionaissonunsegundonivelxerrquicoestnrepresentadasnaactualidadeenEspaa
por cinco aglomeracins: Valencia, Sevilla, Bilbao, Mlaga e Zaragoza. Cunha poboacin comprendida entre o
1.750.000 e 750.000 habitantes. Ben comunicadas, con funcins diversificadas e servizos especializados. A sa
rea de influencia abarca unha extensa rexin e manteen unha forte ligazn coas metrpoles globais ou
nacionais.
Asmetrpolessubrexionaisourexionaisdesegundoorde(terceironivelxerrquico)sonpequenasreas
metropolitanas como Vigo, A Corua, Oviedo, Valladolid, Palma de Mallorca, Alacant... Cunha aglomeracin en

tornoaos700.000e250.000habitantes.Igualqueasmetrpolesrexionaisteenfuncinsdiversificadaseservizos
especializadosperoasareadeinfluenciamenorqueunhametrpolerexional.
- Cidadesmedianas.
Representan o cuarto nivel xerrquico. Tamn se lles denomina centros subrexionais. Teen unha
poboacinentornoos200.000e50.000habitantes.Soncentrosadministrativos(moitassoncapitaisprovinciaise
inclusoautonmicas),conimportantesservizos.Santiago,Santander,Cdiz,Logroo,CidadeReal...sonexemplos
destemodelo.
- Cabeceirascomarcais.
Representanoquintonivelxerrquico.Sonncleosqueteenentornoaos10.000e50.000habitantes.
Posenequipamentos,infraestruturaseservizosbsicosasareadeinfluenciaabarcaunhacomarca.Monforte,
Ponferrada,MirandadoEbro...sonexemplosdestenivelxerrquico.
c) Poer un exemplo de concentracin dos ncleos urbanos e explicar as causas (escoller 1 exemplo de
concentracinurbana):
- reametropolitana.
Chamamosreametropolitanagrandeextensinurbanaquerodeaaunhacidadeimportanteeabarca
administrativamente varios municipios, entre os que existen importantes relacins econmicas e sociais. As
caractersticasbsicasson:
Cidadecentralquepresidetodaarea(dentrodelanaceachamadaCBD).
Relacinseconmicasesociaiscocontorno:readeinfluencia.
Rededecomunicacinesencial(movementospendularesdiarios).
Heteroxeneidadesocial.Onmerodehabitantessuperaos200/250.000.
Coroasconcntricasarredordoncleocentral:sectorialeradial.
Orixinariamente as reas metropolitanas constituronse en Madrid, Barcelona, Bilbao e Valencia. Actualmente
teenmaioramplitudeedispersin(cidadedifusa).Cantomisamplaareadeinfluenciafalaremosdemetrpole
nacional,rexionalousubrexional.
- Outrostiposdeaglomeracins:conurbacin,rexinurbanaemegalpole.
Conurbacin:fusindedascidadesdetamaosimilarquemedranenparaleloataunirse.Cadacidade
mantn a sa independencia administrativa. A maiora prodcese en reas tursticas pero pode haber outro tipo
defactores.
Rexin urbana: rea urbana descontinua, que forma unha nebulosa urbana de cidades dispersas pero
cunha forte densidade, de espazos sobre o territorio que teen caractersticas urbanas. Por exemplo a chamada
Tasturiana(AvilsGijnOviedo),golfortabrocorus(FerrolACorua),VigoPontevedraVilagarca.
Megalpole:Estamosanteunhaescalasuprarrexionalconstitudapordiversoselementosurbanos(rea
metropolitana,conurbacins,rexinsurbanas,pequenascidades)queformanpracticamenteuncontinuourbano
encentenasdequilmetroscomoporexemplooeixeMediterrneo.
4.Analiceecomenteafigura(puntuacinmximade3puntos).
a) Grandesrexinslitolxicas:descricinelocalizacin.
b) Rochaspredominantesencadaunhadasdevanditasrexins.
c) Formasderelevocaractersticasdecadarexinlitolxica.
Espaa arxilosa. Depresinsdo Ebro edoGuadalquivir, sector orientalda submesetanorte,A Mancha e
parte das chairas litorais costeiras mediterrneas. Resultado da erosin das zonas montaosas e posterior
depsitodosdevanditosmateriais.Ascrcavassonformasderelevocaractersticas.
Espaacalcaria.FormaunhaZinvertida(ouunhaS)entreosPireneos,MontesVascos,SistemaIbricoe
Cordilleiras Bticas, ramificndose cara Cordilleira Cantbrica e o arquiplago Balear. Son sedimentos
principalmente do Mesozoico pregados na oroxenia alpina. Formas de relevo caractersticas son as gargantas, as
foces,dolinas,poljes(relevocrstico),entreoutras.
Espaa silcea. Oeste peninsular (Galicia, Asturias, Sistema Central, Montes de Toledo, Serra Morena),
parte dos Pireneos, da Costeira Catalana, do Sistema Ibrico e das Bticas. Predominantemente son restos dos
zcolospaleozoicos.Sonformasderelevocaractersticasosdomosouberrocaisentreoutras.

OPCINB
1.Definabrevemente(2puntos:0,4puntosporcadadefinicincorrecta):
ESTRATOSEDIMENTARIO:Masasdesedimentosaxeitodecapaqueconstitenosterreossedimentarios.
GLACIAR:Acumulacindexeonascabeceirasdosvales,ondeseformaunhadepresindenominadacirco
glaciario.Oglaciararrastraosmateriaisqueseacumulannosseuslaterais,formandomorenas.
ESPERANZADEVIDA:Nmeromediodeanosqueunhapersoaaonaceresperavivir,supoendoqueas
condicinsdemortalidadepermanezanconstantes.
ECONOMA SOMERXIDA: Conxunto de actividades econmicas que se desenvolven clandestinamente e
escapanaocontrolfiscalesleisenormativaslaborais.
MINIFUNDIO:Explotacindepequenasdimensins(menosde10ha),quepredominannametadeNorte
daPennsulaenosdousarquiplagos.Sonpropiosdunhaeconomadeautoconsumo.
2.Analiceecomenteafigura(puntuacinmximade2puntos):
a) Cite catro provincias nas que a proporcin de estranxeiros supere o 11%: A Rioxa, Lleida, Girona, Barcelona,
Tarragona, Castelln, Alacant, Murcia, Almera, Mlaga, Madrid, Illas Baleares, Sta. Cruz de Tenerife e As Palmas
(elexir4)
b)Expliqueascausasdestefeito:
Maiores expectativas de emprego na agricultura intensiva, de regado e cultivos baixo
plstico(ARioxa,Lleida,Murcia,Almera).
Boas expectativas laborais na ocupacin na industria e na construcin (provincias
mediterrneas,Madrideillas).
Melloresexpectativaslaboraisnosectorturstico(provinciasmediterrneas,Madrideillas).
Presenza de inmigrantes comunitarios xubilados cun nivel de vida medioalto (provincias
mediterrneaseillas).
PresenzadeinmigrantesdealtacualificacinenreascomoMadrideBarcelona.
Emprego abundante nas actividades comerciais e de servizos nas principais reas urbanas
(todasasprovincias).
3.Desenvolvaapregunta:OsclimasdeEspaa(puntuacinmximade3puntos):
a)FactoresqueexplicanadiversidadedosclimasdeEspaa.
Osfactoresxeogrficosqueexplicanosclimasdoterritorioespaolsonalatitude,asituacin,ainfluenciadomar
eorelevo:
Latitude:
A latitudedo territorio espaol, situado nazona temperada do hemisferio norte, determina a existencia
de das estacins ben marcadas (vern e inverno), separadas por das de transicin (primavera e outono). En
Canarias, pola sa localizacin no extremo sur da zona temperada, en contacto co dominio intertropical, os
contrastesentreestacinssonmenosmarcados.
Situacin:
A situacin da Pennsula, entre das grandes masas de auga de caractersticas trmicas distintas (o
ocanoAtlnticoeomarMediterrneo)eentredouscontinentes(Europaefrica)convrteanunhaencrucillada
demasasdeairedecaractersticasdistintas.Canariasrecibetamninfluenciasatmosfricasvariadasdebidosa
insularidadeesaproximidadescostasafricanas.
Influenciadomar:
AinfluenciadomarescasanaPennsula,froitodasagrandeanchura,dassascostaspoucorecortadas
edaexistenciaderelevosmontaososparaleloscosta.Estefeitoestablececlarasdiferenzasentreunhaestreita
periferia, aberto ao mar, e un ancho ncleo de terras interiores con tendencia climtica continental. Pola sa
banda,ainfluenciadomardecisivanosdousarquiplagos.

Orelevo:
Adisposicindorelevopeninsulartenvariadasrepercusins:
Ossistemasmontaososparaleloscostafreanainfluenciadomar,quespenetraconclaridadepolo
valdoGuadalquivir.
A posicin (oeste leste) da maiora dos relevos montaosos, favorece a entrada de masas de aire
martimasdooeste.Nonobstante,ocarctermacizodaPennsulafaiquediminaasaactividadeaopenetrarno
interiorequeassastemperaturasseextremen.
As concas pechadas por montaas, como as depresins do Douro e do Ebro, teen precipitacins
escasas (as masas de aire descargan a sa humidade nos sistemas montaosos que as bordean) e nboas
frecuentescausadaspoloestancamentodoaire.
*Aalturafaidiminurastemperaturas(aproximadamente,0,5/0,6Cporcada100metrosenascenso)e
determinaprecipitacinsorogrficasnasladeirasdebarlovento,precipitacinsocultas(xeadas)eprecipitacins
horizontais(producidaspolasnubes).
*Aorientacincreacontrastesclimticosentreossolleiroseaumbra.
Os factores termodinmicos do clima son os responsables da circulacin atmosfrica ou sucesin de masas de
aire,quedeterminanosdistintostiposdetempoatmosfricoedeclima.Acirculacinatmosfricaestrexidaen
alturapolacorrenteenchorroe,ensuperficie,poloscentrosdeaccin,asmasasdeaireeasfrontes.
Acirculacinenaltura:acorrenteenchorro:
Na zona temperada na que se sita o territorio espaol,a circulacin atmosfrica en altura est dirixida
polacorrenteenchorrooujetstream.Trtasedunhafortecorrentedevento,deestruturatabular,quecirculaen
direccinoestelesteentreosnoveeosoncequilmetrosdealtitude.Ochorroseparaasbaixaspresinsquehai
sobre o polo en altura, que quedan esquerda da sa traxectoria, das altas presins tropicais, situadas sa
dereita.
A corrente en chorro a responsable do tempo en superficie. Este depende das variacins que
experimentaavelocidadedacorrenteedosseusdesprazamentosestacionais.
Acirculacinensuperficie:
Oscentrosdeaccinsonreasdealtasebaixaspresins.Oscentrosdeaccinquedirixenacirculacin
sobreaPennsulason:
Centros de accin anticiclnico. O anticicln das Azores, que no vern desprazase cara ao norte e no
inverno cara ao sur; os anticiclns polares atlnticos; o anticicln escandinavo, e os anticiclns trmicos do
continenteeuropeoedointeriordaPennsula,formadospoloarrefriamentodochaneninverno.
Centros de accin depresionarios: a depresin de Islandia; a depresin do golfo de Xnova, formada
cando porcins de aire fro continental europeo chegan ao Mediterrneo, mis clido e hmido, e as depresins
trmicasdonortedefricaedointeriorpeninsularformadaspoloquentamentodosoloenvern.
Asmasasdeairesonporcinsdeairecunhascaractersticasdeterminadasdetemperatura,humidadee
presin.Estascaractersticasadqurenasnassasrexinsdeorixe,tamnchamadasrexinsmananciais.Debido
latitudedoterritorioespaol,asrexinsmananciaisdasqueprocedenasmasasdeairequelleafectansonazona
rtica(A),azonapolar(P)eazonatropical(T).Asdasprimeirasdanlugaramasasdeairefraseaterceiraorixina
masas de aire clidas. Nos tres casos, e dependendo da superficie da rexin de orixe, poden ser masas de aire
martimas hmidas (m) ou masas de aire continentais (c). As caractersticas orixinais pdense modificar se as
masas de aire percorren grandes distancias. As frontes son superficies que separan das masas de aire de
caractersticasdistintas.Afrontemisimportanteparaoterritorioespaolafrontepolar,queseparaasmasas
deairetropicalepolar.Assasondulacinsconstitenasborrascasdedasfrontes.
b)Principaisdominiosclimticos.
DominioclimticoocenicoouAtlntico:
Precipitacinsabundanteeregulares:misde800mm.
Temperaturas con amplitude trmica baixa na costa pola influencia do mar e moderada cara ao
interior.
DominioclimticoMediterrneo:

Precipitacinsescasaseirregularesinferioresa800mm.
Temperaturasvariablesenfuncindalatitudeedadistanciadomar.
Variedades:
o Martimo: precipitacins entre 800300 mm. E temperaturas con amplitudes moderadas por
influenciadomarentre12e15/16C;vernscalorosos.
o Continentalizado:precipitacinsentre800300mm.Temperaturasconamplitudede16C,ou
mis,porausenciadeinfluenciamaria.
o Seco subdesrtico: precipitacins inferiores a 300 mm. Temperaturas variables en funcin da
latitudeedadistanciaaomar.
Dominioclimticodemontaa:
Territorios a mis de 1.000 m. Precipitacins superiores a 1. 000 mm. Temperaturamedia inferior a
10Ceoinvernofro(algnmesprximooubaixo0C)
DominioclimticodeCanarias:
Precipitacinsmoiescasanaszonasbaixas.
Temperaturas clidas todo o ano nas zonas baixas, que descenden coa altura, e escasa amplitude
trmica.
c)Citarunhalocalidadecomoexemplodecadaundosdominiosclimticos.
DominioclimticoocenicoouAtlntico:
NortedaPennsula:cornixacantbricaeGalicia.
DominioclimticoMediterrneo:
o Martimo: costa mediterrnea peninsular (menos o SE), a costa subatlntica, Baleares, Ceuta e
Melilla.
o Continentalizado:interiorpeninsular,menosazonamediadovaldoEbro.
o Secosubdesrtico:SEpeninsularezonamediadovaldoEbro.
Dominioclimticodemontaa:
Territoriosamisde1.000m
DominioclimticodeCanarias:
IllasCanarias
4.Analiceecomente:(puntuacinmximade3puntos)
a) Importancia do sector servizos en Espaa. Desde hai xa case tres dcadas , pdese dicir que o Estado espaol
ten unha economa de servizos, porque mis de dous terzos de todos os empregos e a producin que se xera
proceden deste sector. A tendencia que esta proporcin contine aumentando nos prximos anos, tal como
ocorrenorestodeEuropa.Porisofalamosdunprocesodeterciarizacindaeconoma. un proceso
recenteporqueen1960osempregosnosservizoseranalgomenosdo30%daspersoasocupadas,oquesupoa
unhacifraparecidadaindustriaeinferioraodosectorprimario.Estecrecementodoempregoesttamnmoi
relacionado coa incorporacin da muller ao emprego remunerado, pois mis do 85% fano no sector servizos.
Outros datos econmicos reflexo deste proceso son a achega dos servizos ao PIB (69,53% no 2004 ) ou a
poboacinocupadacensadanestesector(64,52%en2004).
b) Distribucin territorial do emprego. O emprego no sector terciario correspndese coas provincias con maior
poboacin e con maior densidade de empresas. O emprego no sector terciario maior nas comunidades
autnomascunpesoimportantedoturismo,comoIllasBaleares,CanariaseAndaluca,enoutrasqueconcentran
ungrandenmerodeservizospblicosefuncionancomocentrosreitoresdopas,comoMadrid.Polacontra,no

restodascomunidades,apresenzadosectorterciariomenor(enMurcia,CastelaAMancha,NavarraeARioxa
danseasporcentaxesmisbaixasdeempregonestesector;istodbeseaqueasactividadesdosectorprimarioe
da industria teen un maior peso relativo). Hai casos excepcionais, como Ceuta e Melilla, nos que oemprego no
sectorterciarioroldao90%,debidoausenciadoutrasactividadesprodutivas.
c)Factoresdadevanditadistribucin.Estnrelacionadoscon:
Areparticindapoboacineoseunivelderenda.
A presenza de poboacin estacional relacionada co desenvolvemento do turismo, que
engadeunvolumeimportantedeconsumidoresdalgnstiposdeservizos.
Adensidadedeempresasnoterritorio.
O peso das administracins central, autonmica e local, coa presenza de funcionarios e
persoalcontratadoqueselocalizannasprincipaiscidadesecapitaisautonmicas.

PAU
XUO 2012
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN A

1.- Defina, nun mximo de cinco lias, unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando algn
exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: desagrarizacin, explotacin intensiva, cunca fluvial, fondos
estruturais, litosfera, tectnica de placas. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

1.- Defina, en un mximo de cinco lneas, nicamente cuatro de los siguientes trminos geogrficos, indicando
algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: desagrarizacin, explotacin intensiva, cuenca fluvial, fondos
estructurales, litosfera, tectnica de placas. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

2.- Atendendo ao documento, conteste (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Enumere catro provincias das rexins levantina e surmediterrnea segundo a figura 1 (1 punto).
b) Comente os documentos das figuras 1 e 2 atendendo s seguintes cuestins:
Identifique os tipos de documentos e sinale 4 dos pincipais caladoiros fra das costas peninsulares
nos que pesque a flota espaola (1 punto).
Analice e comente a evolucin da poboacin ocupada na pesca en Espaa (1 punto).
Explique as principais caractersticas en canto ocupacin e recursos da rexin pesqueira do
Noroeste (1 punto).

2.-Atendiendo a los documentos, conteste (puntuacin mxima 4 puntos):
a) Enumere cuatro provincias de las regiones levantina y surmediterrnea segn la figura 1 (1 punto).
b) Comente los documentos de las figuras 1 y 2 atendiendo a las siguientes cuestiones:
Identifique los tipos de documentos y seale 4 de los principales caladeros fuera de las costas
peninsulares en los que faene la flota espaola (1 punto).
Analice y comente la evolucin de la poblacin ocupada en la pesca en Espaa (1 punto).
Explique las principales caractersticas en cuanto a la ocupacin y recursos de la regin pesquera del
Noroeste (1 punto).

Figura 1 Figura 2

3.- Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuacin mxima 4 puntos):
Tema Factores xeogrficos e termodinmicos que inflen no clima de Espaa. a) Factores xeogrficos:
latitude, situacin, influencia do mar, relevo. b) Factores termodinmicos: en altura (Jet Stream) e en
superficie (centros de accin, masas de aire, frontes).

3.- Desarrolle el tema guiado por los siguientes apartados (puntuacin mxima 4 puntos):
Tema Factores geogrficos y termodinmicos que influyen en el clima de Espaa. a) Factores geogrficos:
latitud, situacin, influencia del mar, relieve. b) Factores termodinmicos: en altura (Jet Sream) y en superficie
(centros de accin, masas de aire, frentes).

PAU
XUO 2012
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN B

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: rea metropolitana, barlovento, maquis, umbra, acuicultura,
laurisilva. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: rea metropolitana, barlovento, maquis, umbra, acuicultura,
laurisilva. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

a) Enumere as 4 unidades do relevo marcadas coas letras A, B, C, D no mapa (1 punto).
b) Comente o documento atendendo s seguintes cuestins:
Identifique o documento e complete a sa lenda coas reas litolxicas que lle correspondan.
(1 punto)
Orixes xeolxicas e localizacin de cada rea litolxica representada (1 punto).
Rochedo predominante e exemplos de modelado correspondentes a cada rea litolxica (1
punto).

2.-Atendiendo al documento, conteste (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Enumere las 4 unidades del relieve marcadas con las letras A, B, C y D en el mapa (1 punto).
b) Comente el documento atendiendo a las siguientes cuestiones:
Identifique el documento y complete su leyenda con las reas litolgicas que le correspondan (1
punto).
Orgenes geolgicos y localizacin de cada rea litolgica representada (1 punto).
Roquedo predominante y ejemplos de modelado correspondientes a cada rea litolgica (1
punto).

Fonte: Santillana

Tema Transformacins recentes na estrutura agropecuaria espaola: a) A poboacin rural, b) As explotacins
agrarias, c) Tcnicas e sistemas agrarios, d) Estrutura gandeira e e) Poltica Agrcola Comn.

Tema Transformaciones recientes en la estructura agropecuaria espaola: a) La poblacin rural, b) Las
explotaciones agrarias, c) Tcnicas y sistemas agrarios, d) Estructura ganadera y e) Poltica Agrcola Comn.

PAU
SETEMBRO 2012
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN A

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: rea metropolitana, laurisilva, agricultura ecolxica, inversin
trmica, rxime demogrfico, isohieta. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: rea metropolitana, laurisilva, agricultura ecolgica, inversin
trmica, rgimen demogrfico, isoyeta. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

a) Enumere as comunidades autnomas s que pertencen os datos do documento e as sas capitais (1
punto).
Analice o tipo de documento e os datos representados (1 punto).
Explique as causas das diferenzas entre a lia verde e as demais (1 punto).
Comente as consecuencias negativas dos datos presentados (1 punto).

a) Enumere las comunidades autnomas a las que pertenecen los datos del documento y sus capitales (1
punto).
Analice el tipo de documento y los datos representados (1 punto).
Explique las causas de las diferencias entre la lnea verde y las dems (1 punto).
Comente las consecuencias negativas de los datos presentados (1 punto).

Tema Repercusins ambientais da accin humana: a) Contaminacin. b) Cambio climtico. c) Pegada
ecolxica.

3.- Desarrolle el tema guiado por los siguientes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema Repercusiones
ambientales de la accin humana: a) Contaminacin. b) Cambio climtico. c) Huella ecolgica.

PAU
SETEMBRO 2012
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN B

1.- Defina nun mximo de cinco lias, unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando algn
exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: silvicultura, aluvin, litosfera, enerxas renovables, agricultura
ecolxica, ra. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: silvicultura, aluvin, litosfera, energas renovables, agricultura
ecolgica, ra. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

a) Localice cinco sistemas montaosos con temperaturas medias inferiores a 7,5C (1 punto).
Identifique o documento e relacione as reas coas mesmas temperaturas coas zonas xeogrficas s
que correspondan. (1 punto)
Explique os factores xeogrficos e termodinmicos que condicionan as reas con temperaturas
superiores a 15C (1 punto).
Relacione as reas de temperaturas inferiores a 15C cos dominios climticos aos que corresponden
(1 punto).

2. Atendiendo al documento, conteste (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Localice cinco sistemas montaosos con temperaturas medias inferiores a 7,5C. (1 punto)
Identifique el documento y relacione las reas con las mismas temperaturas con las zonas geogrficas
a las que correspondan (1 punto).
Explique los factores geogrficos y termodinmicos que condicionan las reas con temperaturas
Relacione las reas de temperaturas inferiores a 15C con los dominios climticos a los que
corresponden (1 punto).

Fonte: Anaya

Tema Mobilidade espacial da poboacin: a) O xodo rural. b) A inmigracin.

3.- Desarrolle el tema guiado por los siguientes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema Movilidad
espacial de la poblacin: a) El xodo rural. b) La inmigracin.

CONVOCATORIA DE XUO

OPCIN A

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).
- A desagrarizacin a perda de poboacin dedicada actividade agraria, as como perda de importancia
econmica da actividade agrcola nun territorio. En toda Espaa tense producido este proceso, especialmente desde
finais dos anos 1970.

- Explotacin intensiva aquela explotacin agraria que elimina os barbeitos e recorre producin continua do
terreo, estimulada polo emprego de fertilizantes e o regado artificial. Este tipo de agricultura intensiva obtn unha
forte productividade, sobre terreos moitas veces de extensin reducida. moi habitual no litoral mediterrneo,
especializado na horticultura.

- Cunca fluvial ou hidrogrfica a porcin de terreo que drena a un colector principal (ro ou lago), limitada por
unha lia de cumes ou divisoria de augas lia desde a que as augas correntes flen en direccins opostas, e que soe
coincidir cos niveis mis elevados de determinados sistemas montaosos-.

- Os Fondos Estruturais son instrumentos da Unin Europea que teen por obxecto reducir as diverxencias de
desenvolvemento entre as rexins, e busca reforzar a cohesin econmica e social. O Fondo Europeo de
Desenvolvemento Rexional (FEDER) destinados s rexins menos favorecidas- e o Fondo Social Europeo (FSE)
destinado formacin, para fomentar as oportunidades de emprego.

- A litosfera un conxunto mis ou menos rxido, fragmentado en diversas placas, que forma a superficie slida do
planeta e descansa sobre unha capa plstica, a astenosfera. A litosfera est formada pola cdea e unha parte do
manto superior terrestre.

- A tectnica de placas unha teora que explica a deriva continental e outros fenmenos como a formacin de
montaas, volcns e terremotos. Segundo a tectnica de placas, a superficie exterior da Terra, chamada cortiza,
consiste en aproximadamente dez bloques ou placas rxidas que estn en constante movemento. Espaa est no
lmite sur da placa eurasitica.

2. Atendendo ao documento conteste (puntuacin mxima 4 puntos):
a) Enumere catro provincias das rexins levantina e surmediterrnea segundo a fig. 1 (1 punto): Alicante,
Murcia, Almera, Granada, Mlaga.

b) Comente os documentos:
Identifique os tipos de documentos e sinale 4 dos principais caladoiros fra das costas peninsulares
nos que pesque a flota pesqueira espaola (1 punto).
Mapa corocromtico-temtico de Espaa coa trama das provincias e Comunidades Autnomas no que se
reflicten as principais rexins e caladoiros nacionais. E un grfico lineal que no eixo horizontal expresa o
tempo (1965-2005) e no vertical miles de persoas referida poboacin ocupada na pesca en Espaa.
Noruega e Svalbard, Groenlandia, Gran Sol e Atlntico Norte, Terranova, Marrocos, Mauritania e Senegal,
Cabo Verde, Guinea-Bissau, Costa de Marfil e Guinea Ecuatorial, Atlntico interior, Angola e Namibia,
Costa do Sur de Chile, Illas Malvinas, Illas Seychelles, Illas Comores e Madagascar.

Analice e comente a evolucin da poboacin ocupada na pesca en Espaa (1 punto).
Sinalar o claro descenso da poboacin ocupada e da sa contribucin ao PIB dende o ano 1975, o que levou
a un envellecemento e falta de formacin neste sector. Anda as na actualidade amosa un tamao excesivo
en relacin coas posibilidades de pesca.
Crecemento ata mediados dos anos 70 debido a:
- aumento da demanda
- mellora do nivel adquisitivo
- baixo prezo do combustible
- libre acceso a caladoiros
- facilidades econmicas / modernizacin

Descenso dende mediados dos anos 70 debido a varias dificultades:
- encarecemento do petrleo

- implantacin de zonas econmicas exclusivas (aparicin de conflitos).
- esgotamento dos caladoiros
- recomendacins europeas de reducin de frotas o que levou a:
o prexubilacins
o reconversin a actividades diferentes
o traspaso de barcos a terceros pases ou creacin de sociedades mixtas

Axudas europeas (esixencias de calidade) para renovacin e modernizacin da frota ata 2004.

Explique as principais caractersticas en canto ocupacin e recursos da rexin pesqueira do
Noroeste (1 punto).
Inclese todas as costas galegas. a rexin mis importante, tanto por volume de pesca como polo seu
valor. Ten unha importante tradicin pesqueira e elevado consumo. Son tamn importantes as actividades
derivadas: estaleiros de buques, industria conserveira, empresas distribuidoras...
A evolucin en canto ocupacin da poboacin activa semellante a do resto de Espaa, anda que segue a
ocupar un lugar relevante na economa galega. A reducin da poboacin ocupada xenera diversos
problemas:
-Problemas sociais nas zonas afectadas. Impulso doutros sectores como o acucola. Axudas a pesca
artesanal en zonas de tradicin pesqueira ou intentos de reconversin profesional. Importancia do
marisqueo e forte desenvolvemento da acuicutura.
-Sobreexplotacin dos recursos polo exceso de capturas e polo uso de artes de pesca indiscriminadas levou,
dacordo coa Poltica Pesquiera Comunitaria (PPC), ao establecemento de cotas de pesca, paros biolxicos,
etc.
-Contaminacin, especialmente por vertidos de combustibles. Necesidade de rexenerar e diversificar
actividades.

3.- Desenvolva o tema: Factores xeogrficos e termodinmicos que inflen no clima de Espaa (puntuacin
mxima de 4 puntos):

a) Factores xeogrficos:
- A latitude de Espaa, situada na zona temperada do hemisferio norte, determina a existencia de das
estacins ben marcadas (vern e inverno), separadas por das de transicin (primavera e outono). En
Canarias, pola sa localizacin no extremo sur da zona temperada, en contacto co dominio intertropical, os
contrastes entre estacins son menos marcados.
- A situacin da Pennsula, entre das masas de auga de caractersticas trmicas distintas (o ocano Atlntico
e o mar Mediterrneo) e entre dous continentes (Europa e frica) convrtea nunha encrucillada de masas
de aire de caractersticas distintas. Canarias recibe tamn influencias atmosfricas variadas debido sa
insularidade e sa proximidade s costas africanas.
- A influencia do mar escasa na Pennsula, froito da sa grande anchura, das sas costas pouco recortadas e
da existencia de relevos montaosos paralelos costa. Este feito establece claras diferenzas entre unha
estreita periferia, aberta mar, e un ancho ncleo de terras interiores con tendencia climtica continental.
Pola sa parte, a influencia do mar decisiva nos dous arquipilagos.
- O relevo infle no clima a causa da disposicin, da altura e da orientacin. Os sistemas montaosos
paralelos costa frean a influenza do mar, que s penetra con claridade polo val do Guadalquivir. A
posicin (oeste-leste) da maiora dos relevos montaosos, favorece a entrada de masas de aire martimo do
oeste. O carcter macizo da Pennsula fai que dimina a sa actividade ao penetrar no interior e que as sas
temperaturas se extremen.
As concas pechadas por montaas, como as depresins do Douro e do Ebro, teen precipitacins escasas
(as masas de aire descargan a sa humidade nos sistemas montaosos que as bordean) e nboas frecuentes
causadas polo estancamento do aire.
- A altura fai diminur as temperaturas (aproximadamente 6 grados centgrados por cada 1.000 metros de
ascenso) e determina precipitacins orogrficas nas ladeiras de barlovento, precipitacins ocultas (xeada
e orballo) e precipitacins horizontais (producidas polas nubes).
- A orientacin crea contrastes climticos entre os solleiros e avesedos. E diferenzas pluviomtricas entre as
abas de barlovento e sotavento.

b) Os factores termodinmicos:
- A circulacin en altura: a corrente en chorro. Circula en direccin oeste-leste entre os nove e os once
quilmetros de altitude. O chorro separa as baixas presins que hai sobre o polo en altura, que quedan

esquerda da sa traxectoria, das altas presins tropicais, situadas sa dereita. A sa velocidade e os seus
desprazamentos estacionais inflen no tempo en superficie.
A velocidade da corrente variable. Cando circula rpido, ten un trazado case zonal e presenta suaves
ondulacins que corresponden en superficie coa fronte polar e as sas borrascas. Pero cando a sa
velocidade dimine, describe profundas ondulacins: cristas ou dorsais que orixinan altas presins e vales
ou valgadas que orixinan baixas presins. Ambas as das reflctense en superficie e dan lugar a anticiclns
e borrascas dinmicos. As ondulacins, que poden chegar a desprenderse do chorro principal, permtenlle
aire polar penetrar moi sur, e aire tropical desprazarse cara norte, o que lle d gran variabilidade
tempo da zona temperada.
Os desprazamentos estacionais do chorro en latitude determinan que afecte a Espaa principalmente en
inverno, mentres que en vern se traslada cara a latitudes mis setrentionais e, polo xeral, s incide na
franxa cantbrica peninsular.

- A circulacin en superficie: centros de accin, masas de aire e frontes.
A circulacin atmosfrica est dirixida polos centros de accin, polas masas de aire e polas frontes:
o Os centros de accin son reas de altas e baixas presins. A presin atmosfrica mdese en milibares
(mb) mediante o barmetro e represntase nos mapas do tempo mediante as isbaras ou lias que unen
puntos con igual presin. Nestes mapas, as isbaras van de 4 en 4 mb. A presin normal de 1013,5
mb, anda que nos mapas do tempo adoite considerarse un valor de 1016 mb.
Unha alta presin ou anticicln unha zona de altas presins rodeada por outras de presin mis baixa.
Os ventos circulan seu arredor no sentido das agullas do reloxo. Produce tempo estable. Unha baixa
presin, depresin, borrasca ou cicln unha zona de baixas presins rodeada doutras de presin mis
alta. Os ventos circulan seu arredor en sentido contrario das agullas do reloxo. Produce tempo
inestable, frecuentemente chuvioso.
Pola sa orixe, os centros de accin poden ser trmicos ou dinmicos. Un anticicln trmico frmase
cando unha masa de aire arrefra: o aire fro pesa mis, descende e exerce unha alta presin. Unha
baixa trmica frmase cando o aire se quenta: o aire quente pesa menos, elvase e exerce unha baixa
presin.
Os centros de accin dinmicos frmanse en determinadas zonas nas que en altura a corrente en chorro
forma cristas (reas anticiclnicas) ou valgadas (reas depresionarias), que se reflicten en superficie.
Os centros de accin que dirixen a circulacin sobre a Pennsula son os seguintes:
Centros de accin anticiclnicos: o anticicln das Azores, que no vern se despraza cara norte e no
inverno cara sur; os anticiclns polares atlnticos; o anticicln escandinavo, e os anticiclns trmicos
do continente europeo e do interior da Pennsula, formados polo arrefriamento do chan en inverno.
Centros de accin depresionarios: a depresin de Islandia; a depresin do golfo de Xnova, formada
cando posicins de aire fro continental europeo chegan Mediterrneo, mis clido e hmido, e as
depresins trmicas do norte de frica e do interior peninsular formadas polo quentamento do chan en
vern.
o As masas de aire son porcins de aire cunhas caractersticas determinadas de temperatura, humidade e
presin. Estas caractersticas adqurenas nas sas rexins de orixe, tamn chamadas rexins
mananciais. Debido latitude de Espaa, as rexins mananciais das que proceden as masas de aire que
lle afectan son a zona rtica (A), a zona polar (P) e a zona tropical (T). As das primeiras dan lugar a
masas de aire fras e a terceira orixina masas de aire clidas. Nos tres casos, e dependendo da
superficie da rexin de orixe, poden ser masas de aire martimas hmidas (m) ou masas de aire
continentais secas (c).
o Estas caractersticas orixinais pdense modificar se as masas de aire percorren grandes distancias.
Unha masa de aire fra que descende en latitude, requntase pola base e inestabilzase; pola contra,
unha masa de aire clida que ascende en latitude arrefrase pola base e estabilzase. Unha masa de aire
orixinariamente seca que realiza un percorrido mario, humedcese e inestabilzase; unha masa de aire
orixinariamente hmida que realiza un percorrido continental, descase e estabilzase.

- As frontes son superficies que separan das masas de aire de caractersticas distintas. Polo tanto, a ambos
os dous lados dunha fronte prodcese un cambio brusco das propiedades do aire. A fronte mis importante
para Espaa a fronte polar, que separa as masas de aire tropical e polar. As sas ondulacins constiten as
borrascas de das frontes, clida e fra, separadas por un sector clido. Como a fronte fra avanza mis
rapidamente, o sector clido estritase ata desaparecer (oclusin). Con iso remata a enerxa da borrasca.

OPCIN B

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).
- Unha rea metropolitana un espacio moi urbanizado que engloba unha cidade central que d nome a rea e
unha serie de cidades satlites que poden funcionar como cidades dormitorio, industriais, comerciais e servizos, todo
organizado de xeito centralizado.

- Barlovento a parte dun relevo ou zona orientada cara ao lugar de onde vn o vento. En Galicia, cando domina o
fluxo zonal do oeste, a vertente de barlovento das dorsais montaosas a occidental, mis hmida, mentres que a de
sotavento, a oriental, se caracteriza por unha menor pluviometra.

- Maquis ou maquia un ecosistema de matogueira mediterrnea, formacin de especies perennifolias,
principalmente arbustivas, que soe refuxiarse sobre solos silceos. Os madroos, as xaras, os brezos, lentiscos,
romeus e outras especies son caractersticas desta formacin, de maior porte xeralmente que as garrigas.

- A umbra (avesedo) a parte dun terreo en que case sempre fai sombra, por estar exposta ao norte, no noso
hemisferio. Por exemplo, as vertentes orientadas cara ao Norte do Cordal Cantbrico.

- Acuicultura o conxunto de actividades que, mediante algn tipo de intervencin no ciclo biolxico ou no medio
no que habitan os peixes, permiten controlar a sa reproducin e/ou crecemento. A acuicultura aparece restrinxida
a un pequeno abano de especies, principalmente peixes, moluscos e crustceos. En Galicia, a acuicultura representa
aproximadamente a terceira parte da cifra do negocio da pesca.

- A laurisilva un bosque nuboso subtropical, propio de lugares hmidos, clidos e sen xeadas, con grandes
rbores, que en Espaa se d nas illas Canarias, mis concretamente nas vertentes setentrionais das illas occidentais
de maior elevacin, al onde o mar de nubes -determinado pola afluencia dos alisios- permite o seu crecemento.

a) Enumere as 4 unidades do relevo marcadas coas letras A, B, C, D no mapa (1 punto):
A.- Cordilleira Costeira-Catal
B.- Montes Vascos
C.- Montes de Toledo
D.- Serra da Tramontana

Identifique o documento e complete a lenda (1 punto):
Mapa da Pennsula e arquiplagos canario e balear de tipo corocromtico-temtico coa trama de provincias
, a rede fluvial principal e a representacin corocromtica da litoloxa predominante na pennsula e nos
arquiplagos.
Nmero 1 coa cor verde: rea silcea
Nmero 2 coa cor vermella: rea calcaria
Nmero 3 coa cor amrela: rea arxilosa
Nmero 4 coa cor azul: rea volcnica

Orixe xeolxica e localizacin de cada rea/dominio (1 punto):
rea silcea:
- Rochas moi antigas, do Precmbrico e do Paleozoico que foron antigos macizos arrasados.
- Localzanse nas rexins nas que aflora o vello zcalo herciniano da Meseta e en zonas de
outros macizos antigos. Todo o terzo oeste peninsular (excepto zona de Lisboa) e se estende
cara o oeste da Cordilleira Cantbrica, Sistema Central, Montes de Toledo e Serra Morena; e
formando manchas illadas, no eixe central dos Pireneos, Penibticas, algunhas serras do
Sistema Ibrico e a Cordilleira Costeira-Catal.
rea calcaria:
- Rochas sedimentadas durante o Mesozoico e comezos do Terciario que co pregamento alpino
formaron os conxuntos montaosos da zona oriental espaola.
- Estndese formando unha Z invertida, desde as costas catalanas ata o estreito de Xibraltar.
Pireneos, Sur da Cordilleira Costeira-Catal, Montes Vascos, e metade oriental da Cordilleira
Cantbrica, Sistema Ibrico e Subbticas. Domina no arquiplago balear, salvo as chairas
centrais.

rea arxilosa:
- Rochas que foron depositadas a finais do Terciario e no Cuaternario.
- Se estende polas depresins terciarias: as concas castels, as depresins do Ebro e
Guadalquivir; as chairas litorais mediterrneas e a depresin do Sado-Texo.
rea volcnica:
- Nas erupcins volcnicas durante a era terciaria, ascenderon masas de rochas volcnicas.
- Illas Canarias e zonas da pennsula como Cabo de Gata, Olot e Campo de Calatrava.

Rochedo predominante e exemplos de modelado correspondente (1 punto):
rea silcea:
- Poden ser metamrficas como as lousas, xistos ou gneis, ou gneas como o granito.
- Relevo grantico: areas pardoamarelas, cristas, pedregais, domos, barrocais, caos grantico.
rea calcaria:
- Rocha predominante e a calcaria.
- Relevo crstico: lapis, foces, poljs, dolinas, covas e simas.
rea arxilosa:
- Rochas como as arxilas, margas e xesos.
- Forman relevos basicamente horizontais, por non sufrir pregamentos posteriores. A sa rpida
erosin xera:
o Zonas de escasa vexetacin: crcavas que poden orixinar os badlands.
o Zonas onde a erosin dos ros abriu vales que separan estruturas horizontais con
alternancia de materiais e orixinan chairas suavemente onduladas: as campias.
rea volcnica:
- Segundo a viscosidade da lava e a proporcin de produtos slidos poden ser: lapilli, escorias,
bombas volcnicas ou coladas.
- Formas mis caractersticas: conos volcnicos, calderas, domos, malpases, diques, barrancos
volcnicos.

3. Desenvolva o tema: Transformacins recentes na estrutura agropecuaria espaola (puntuacin mxima
de 4 puntos):
O espazo rural o territorio non urbanizado da superficie terrestre. Tradicionalmente foi, case en exclusiva, un
espazo agrario onde se desenvolvan as actividades agrcolas, gandeiras e forestais. Non obstante, desde a dcada de
1970, introducronse outras actividades, como as residenciais, industriais, de servizos, recreativas e paisaxstico-
conservacionistas. Como consecuencia, o espazo rural volveuse mis heteroxneo e complexo.

a) A poboacin rural
A poboacin ocupada nas actividades agrarias escasa, existen diferenzas territoriais entre as baixas cifras de
poboacin agraria de Madrid e do Pas Vasco, en torno ao 1%, e os valores mis altos de Estremadura, Murcia e
Galicia, superiores ao 8%. Pola sa banda, o envellecemento rural mis acusado nas comunidades do interior
peninsular.
A causa principal foi o xodo rural, entre 1960 e 1975. Despois, a crise econmica desacelerou o xodo rural e
incrementou a actividade agraria a tempo parcial.
As tendencias demogrficas que se apuntan desde a dcada de 1990 son dobres:
- Unha continuacin do descenso demogrfico e do envellecemento nas reas rurais mis desfavorecidas (
crecemento natural negativo, a emigracin, a xubilacin ).
- Certa recuperacin e rexuvenecemento das reas rurais mis dinmicas. Est relacionada co asentamento de
inmigrantes, novas actividades en zonas rurais periurbanas e tursticas e coas subvencins europeas.

b) As explotacins agrarias
O descenso do seu nmero dbese ao abandono de terras e a un proceso de concentracin, por venda ou
arrendamento. Esa concentracin permitiu a elevacin do tamao medio das explotacins. O resultado unha
dualidade cada vez maior entre:
- Explotacins familiares moi pequenas e pouco rendibles.
- Empresas agrarias, ben de particulares ben de sociedades ou cooperativas, que teen maior dimensin, estanse
modernizando e son rendibles.

O rxime de tenza establece a relacin entre propiedade e explotacin ou uso da terra. Pode distinguirse entre tenza
directa (explotacin traballada polos seus propietarios), arrendamento (se explotan terras alleas a cambio dunha

renda anual) e parzara (se explotan terras a cambio dunha porcentaxe da colleita). Na actualidade, un 70% das terras
cultivadas mantense en tenza directa e tende a desaparecer o sistema de parzara (s un 2% do total).

c) Tcnicas e sistemas agrarios
As tcnicas e os sistemas agrarios experimentaron cambios desde a dcada de 1960. As transformacins tcnicas
consistiron na incorporacin de avances como a mecanizacin de tarefas, a seleccin xentica das sementes e razas
gandeiras, ou o uso de fertilizantes qumicos e produtos fitosanitarios.
As transformacins nos sistemas agrarios supuxeron unha crecente intensificacin da producin e un paralelo
aumento do rendemento. A agricultura espaola actual coeceu un intenso proceso de modernizacin, o que
permitiu elevar a sa eficiencia. As transformacins mis importantes son:
- Unha crecente especializacin do territorio nos cultivos para os que teen meiores condicins competitivas,
abandonando o resto. A substitucin do policultivo polo monocultivo.
- Maior investimento de capital para incorporar maquinaria (tractores, colleitadoras, motores para rega, etc.),
produtos qumicos (fertilizantes, herbicidas, praguicidas, etc.) ou sementes seleccionadas e transxnicas,
manipuladas xeneticamente.
- Forte incremento da superficie en regado, tamn provoca a sobreexplotacin de certos acuferos e crecentes
conflitos pola auga.
- Incorporacin de novas tcnicas de cultivo, como o enarenado ou cultivo baixo plstico.

d) Estrutura gandeira
Nos ltimos anos, coeceu un notable desenvolvemento en Espaa, e hoxe en da representa un 40% da producin
final agraria. Grazas ao:
- Aumento da sa importancia econmica ante o crecente consumo dos seus produtos.
- Unha modernizacin das explotacins.
- Unha evolucin das especies en funcin da sa rendibilidade.
- Menor dependencia das condicins naturais, ao aumentar a importancia da gandara estabulada.
A gandara destnase hoxe principalmente alimentacin da poboacin, o que va unido ao forte aumento do
consumo de carne, leite e ovos. Iso supuxo, a mido, a substitucin das razas autctonas por outras de maior
producin e por conseguinte, maior rendibilidade.

e) Poltica Agraria Comn (PAC)
As reas rurais espaolas cunha importante presenza de actividades agrarias enfrntanse desde hai dcadas a
importantes problemas:
- Escasa competitividade dunha parte dos produtos, que s poden ser rendibles para o agricultor grazas s polticas
de subvencin e ao establecemento de prezos protexidos.
- Progresivo despoboamento e envellecemento das reas rurais espaolas.
- Reducin dos empregos agrarios debido aos procesos de mecanizacin e o abandono de terras pouco produtivas.
- Ingresos medios inferiores aos que obteen os que traballan na industria ou nos servizos.
- Crecentes impactos ambientais ao aumentar a demanda de o uso, s veces excesivo, de agroqumicos que
contaminan solos e acuferos.
Desde a entrada na Unin Europea, a maiora das accins dirixidas promocin do sector agrario espaol proveen
da Poltica Agraria Comn (PAC) cunha serie de accins:
- Establecemento de prezos de garanta para determinados produtos.
- Esixencia de reducin de superficie, ou cotas mximas de producin.
- Apoio forestacin de terras agrcolas e agricultura e gandera ecolxicas.
-Axudas para a modernizacin das explotacins e a incorporacin de mozos agricultores.
- Apoio diversificacin econmica do mundo rural.
- Axudas especiais para reas de montaa e zonas desfavorecidas.
Pese a ser a clave que permite manter hoxe activas boa parte das explotacins agrarias, a PAC enfrntase a certas
crticas:
- Absorbe parte importante do orzamento total comunitario, o que non corresponde ao peso relativo do sector.
- Supn un proteccionismo do seu mercado interior, que frea as posibilidades de que pases do Terceiro Mundo
exporten a el os seus produtos, moitas veces mis baratos.
- Como as axudas se vinculan ao tamao da explotacin, favorece unha particin moi desigual: s un 20% das
exportacins repartiu o 80% das axudas.


OPCIN A

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: rea metropolitana, laurisilva, agricultura ecolxica, inversin
trmica, rxime demogrfico, isohieta. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

rea metropolitana.- Rexin urbana que engloba unha cidade central que d nome rea e unha serie de cidades
satlites que poden funcionar como cidades dormitorio, industriais, comerciais e servizos, todo organizado de xeito
centralizado.

Laurisilva.- Bosque nubrado subtropical, propio de lugares hmidos, clidos e sen xeadas, con grandes rbores -
algunhas perennifolias, de grande altura-, que en Espaa se d nas illas Canarias, mis concretamente nas vertentes
setentrionais das illas occidentais de maior elevacin, al onde o mar de nubes -determinado pola afluencia dos
alisios- permite o seu crecemento.

Agricultura ecolxica.- Sistema para cultivar unha explotacin agrcola autnoma, baseada na utilizacin ptima
dos recursos naturais e sen empregar produtos qumicos de sntese ou organismos xeneticamente modificados
(OXMs) -nin para abono nin para combater as pragas-, logrando deste xeito obter alimentos orgnicos vez que se
conserva a fertilidade da terra e se respecta o medio ambiente.

Inversin trmica.- Incremento da temperatura do ar ao aumentar a altura, cando debera de diminur segundo o
gradiente adiabtico normal. O ar mis clido atpase sobre o mis fro. No nivel do solo, resultado da irradiacin
nocturna con ar en calma e ceo despexado nunha situacin anticiclnica invernal.

Rxime demogrfico.- Perodo correspondente ao modelo de transicin demogrfica cunhas determinadas
caractersticas canto natalidade, mortalidade e ao crecemento natural ou vexetativo. Distnguense: 1) o antigo
rxime demogrfico, con altas taxas de natalidade e mortalidade e crecemento vexetativo escaso; 2) o rxime
demogrfico moderno, con taxas de natalidade e mortalidade moi baixas.

Isohieta.- Isolia imaxinaria que une puntos con iguais valores de precipitacins, nun mapa no que se expresen
cantidades de precipitacin recibida por reas.

a) Enumere as comunidades autnomas s que pertencen os datos do documento e as sas capitais (1
punto).
Costa do Sol: Andaluca: Sevilla;
Costa Brava: Catalua: Barcelona;
Illa de Lanzarote: Canarias: Sta. Cruz de Tenerife e Las Palmas de Gran Canaria
Pireneo cataln: Catalua: Barcelona

Analice o tipo de documento e os datos representados (1 punto).
Grfico lineal utilizado para representar a variable da ocupacin hoteleira estacional nalgunhas
zonas tursticas de Espaa durante os distintos meses do ano 2005.
No eixo horizontal aparecen representados os meses do ano, e no eixo vertical a porcentaxe de
ocupacin hoteleira correspondente a cada una das zonas representadas (Costa do Sol, Costa Brava, Illa de
Lanzarote e Pireneo cataln), utilizando diferentes cores para identificar cada unha delas.
Os datos recollidos para elaborar a grfica proveen dunha enquisa sobre ocupacin hoteleira
realizada polo Instituto Nacional de Estatstica (INE).

Explique as causas das diferenzas entre a lia verde e as demais (1 punto).
A lia verde representa un tipo de turismo de montaa (Pireneo cataln) que ten unha estacionalidade mis
acusada que o turismo de sol e praia, con dous mximos. Nas reas de montaa practcase un turismo invernal
asociado s estacins de esqu que explica por qu a ocupacin mis baixa se rexistra aqu na primavera e outono.

O pico de ocupacin de vern nas reas de montaa prodcese a causa dun incremento do turismo rural e
ecolxico, vinculado prctica de actividades de contacto coa natureza que mis recentemente se veen potenciando
(sendeirismo, montaismo, rutas verdes,).
As condicins climatolxicas tamn xustifican as diferenzas entre o Pireneo cataln e as demais
localizacins, malia que na illa de Lanzarote a estacionalidade menor, debido continuidade relativa das
condicins meteorolxicas (clima subtropical) ao longo do ano.
Comente as consecuencias negativas dos datos presentados (1 punto).
Entre as consecuencias negativas podemos destacar:
A dependencia das condicins meteorolxicas, especialmente significativa nas reas de montaa, onde a
reducin de das de neve pode diminur a utilizacin das instalacins.
No nivel social, o predominio dos contratos temporais causa o aumento do paro en tempada baixa.
No mbito econmico, a dependencia extrema do sector turstico moi significativa.
No aspecto ambiental, o predominio do turismo de sol e praia produce unha deterioracin da lia de costa e
urbanizacin masiva (grandes infraestruturas como portos deportivos, espigns, peirao), a destrucin de paisaxes
singulares, a sobreexplotacin de recursos, conflitos polo uso do solo e da auga sobre todo con usos agrarios e
industriais, especialmente no Mediterrneo-, contaminacin maria, vertido de residuos e sobreexplotacin de
infraestruturas. A precariedade dos propios establecementos hoteleiros pode repercutir na contaminacin visual do
contorno.
Tema Repercusins ambientais da accin humana: a) Contaminacin. b) Cambio climtico. c) Pegada
ecolxica.

Na actualidade, moitas actividades humanas levan consigo grandes e graves consecuencias non desexadas,
especialmente sobre o medio: a contaminacin e o cambio climtico quizais sexan das das mis preocupantes, por
esta razn s veces necesario realizar avaliacins de impacto ambiental.
A contaminacin unha das maiores e mis negativas consecuencias ambientais e sociais que teen as
actividades humanas. Supn a introducin, nun medio calquera, dunha substancia en cantidade abonda como para
xerar algn dano ou desequilibrio, irreversible ou non, e que pode ser prexudicial para a sade, para a seguridade ou
o benestar da poboacin ou para a vida vexetal ou animal.
A contaminacin clasifcase segundo os medios aos que afecta:
- Contaminacin atmosfrica. Os principais contaminantes (en especial o dixido de carbono) proceden de
procesos de combustin en actividades de transporte, industrias, xeracin de enerxa elctrica e calefaccin
domstica, as como da evaporacin de disolventes orgnicos e das emisins de gases, que orixinaron un buraco na
capa de ozono.
- Contaminacin da auga. Xeralmente a contaminacin de ros, mares e augas subterrneas provn de
verteduras e refugallos industriais (con presenza de metais e de augas con elevada temperatura) as como de augas
residuais non tratadas procedentes do saneamento de vilas e cidades.
- Contaminacin do solo. Aparece logo da aplicacin de insecticidas, por filtracins ou roturas de
canalizacins de augas residuais e produtos industriais.
A contaminacin tamn se pode clasificar en funcin do mtodo contaminante ambiental. As, podemos
distinguir entre:
- Contaminacin qumica. Significa a introducin de substancias potencialmente perigosas para a sade e
para o mbito da terra, nos alimentos, no aire ou na auga. - Contaminacin radioactiva. Derivada da dispersin
de materiais radioactivos, como o uranio enriquecido, usados en instalacins mdicas ou de investigacin, en
reactores nucleares de centrais enerxticas, en probas atmicas.
- Contaminacin acstica. a contaminacin debida ao rudo, ao son excesivo ou molesto causado polas
fbricas, os medios de transporte ou certas actividades de lecer.
- Contaminacin trmica. Ten lugar no momento en que un proceso vn a modificar a temperatura do
medio de forma prexudicial, por exemplo debido vertedura de auga quente nun ro: o incremento da temperatura
dimine a solubilidade do osxeno na auga, polo que pode xerar unha gran mortaldade de peixes.

- Contaminacin electromagntica. a producida a partir das radiacins xeradas por equipos electrnicos e
por instalacins elctricas.
- Contaminacin luminosa. Refrese ao resplandor de luz difundido no ceo nocturno e producido pola luz
artificial procedente das cidades, dos vehculos e doutras infraestruturas.
- Contaminacin visual. Prodcese cando a abundancia, a desorde ou o tipo de elementos que se achan na
paisaxe deterioran a sa esttica.

O cambio climtico a modificacin que sofre o clima en relacin ao paso do tempo e no mbito global.
Sobre o clima inflen moitos fenmenos: a rbita da Terra, o tipo e cantidade de insolacin, a composicin da
atmosfera, a disposicin dos continentes, as correntes marias. Ao longo da historia do noso planeta estes
fenmenos foron variando de forma natural, as que, certamente, sempre existiron cambios climticos.
Os seres humanos son un mis dos axentes que poden influr no cambio climtico. Inda que durante moitos
sculos a sa influencia foi moi reducida, nos ltimos anos a cantidade e a intensidade das accins humanas sobre o
planeta son tantas, que estn a inducir notables transformacins das condicins climticas e, o que peor, a unha
gran velocidade, o que impide a adaptacin da natureza s novas circunstancias.
Para se referir ao cambio de orixe humana, sase tamn a expresin cambio climtico antropoxnico: as
accins humanas de hoxe non s estn a condicionar o clima a longo prazo senn no futuro mis prximo.
Entre os elementos que inflen no cambio climtico cabe citar:
- O efecto invernadoiro e o quecemento global. A enerxa solar quenta o solo terrestre, que devolve unha
parte (un 37,5%) desa enerxa ao espazo exterior mentres que o resto retido polos gases das capas superiores da
atmosfera, producindo o seu quecemento. o que se chama efecto invernadoiro xa que funciona igual que os cristais
dun invernadoiro de xardinara pero esta vez desenvolvndose de forma natural: de a o nome e o paralelismo.
O preocupante que nos ltimos tempos a proporcin dos gases que producen este efecto (CO
2
, metano e
clorofluorcarbonatos ou CFC, entre outros) se elevou enormemente, de xeito que impide que saia ao espazo exterior
parte da enerxa que emite a superficie da Terra. Como consecuencia, elvase a temperatura da atmosfera,
empezando as un proceso de quecemento global e de cambio climtico antropoxnico.
- O quentamento global e os ocanos. O aumento global da temperatura ten un efecto directo nos ocanos.
Desde o ano 1960 a temperatura media dos ocanos aumentou 0,1C, pero as augas do ocano Antrtico fixrono en
0,2C. Iso, unido ao aumento da temperatura do aire, fai que se orixine o desxeo de grandes placas xeadas nas zonas
rtica e antrtica, as como tamn o dos glaciares terrestres.

A chamada pegada ecolxica un indicador de sustentabilidade que resume, para cada individuo, cal a
rea necesaria para producir os recursos que utiliza e para asimilar os refugallos que xera. O seu obxectivo consiste
en avaliar o impacto sobre o planeta nun determinado modo de vida.
A biocapacidade do planeta por cada habitante estimouse en 1,8 ha, ou o que o mesmo, se tivsemos que
repartir o terreo produtivo da Terra en partes iguais, a cada un dos 7.000 millns de habitantes, corresponderanlles
1,8 ha para satisfacer todas as sas necesidades durante un ano. Malia o anterior, cada ser humano est gastando a
cantidade de 2,23 ha, polo que, globalmente, se consomen mis recursos e se xeran mis refugallos dos que o
planeta pode xerar e admitir.

OPCIN B

1.- Defina nun mximo de cinco lias unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando algn
exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: silvicultura, aluvin, litosfera, enerxas renovables, agricultura
ecolxica, ra. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

Silvicultura.- Actividade que trata do cultivo de montes e bosques. A prctica mis habitual da silvicultura o
aproveitamento forestal de espazos destinados producin de madeira, lea ou resinas, mais tamn poden ter un
efecto positivo na proteccin de cuncas hidrogrficas, a conservacin de hbitats naturais e o desenvolvemento de
espazos recreativos.

Aluvin.- Depsito de materiais detrticos, transportado e depositado de xeito transitorio ou permanentemente por
unha corrente de auga. Habitualmente, est composto por areas, gravas, arxilas ou limos, acumulndose nas canles
das correntes, nas chairas inundables e nos deltas.

Litosfera.- Conxunto mis ou menos rxido, fragmentado en diversas placas, que forma a superficie slida do
planeta e descansa sobre unha capa plstica, a astenosfera. A litosfera est formada pola codia e unha parte do manto
superior terrestre.

Enerxas renovables.- Aquelas que se obteen de fontes naturais virtualmente inesgotables, ben sexa pola inmensa
cantidade de enerxa que conteen, ben porque son capaces de rexenerarse por medios naturais. Entre as enerxas
renovables cntanse a hidroelctrica, elica, solar, xeotrmica, maremotriz, a biomasa e os biocombustibles.

Agricultura ecolxica.- Sistema para cultivar unha explotacin agrcola autnoma, baseada na utilizacin ptima
dos recursos naturais e sen empregar produtos qumicos de sntese ou organismos xeneticamente modificados
(OXMs) -nin para fertilizante nin para combater as pragas-, logrando deste xeito obter alimentos orgnicos vez
que se conserva a fertilidade da terra e se respecta o medio ambiente.

Ra.- Val fluvial somerxido baixo o nivel do mar a causa da elevacin deste. A orixe xeomorfolxica est
relacionada cun asolagamento do val fluvial relacionado con movementos isostticos e un afundimento tectnico
asociado rede de fracturas preexistentes.

a) Localice cinco sistemas montaosos con temperaturas medias inferiores a 7,5C (1 punto).

Pireneos, Sistema Central, Sistema Ibrico, Cordilleira Cantbrica, Montes de Len, Serras SO de Galicia.

Identifique o documento e relacione as reas coas mesmas temperaturas coas zonas xeogrficas s
que correspondan. (1 punto)
Trtase dun mapa temtico, corocromtico, con isolias (isotermas) que representan a temperatura media
anual das distintas reas de Espaa (Pennsula, Baleares e Canarias).
Na lenda, as cores azuis reflicten as zonas mis fras (reas montaosas do centro e norte peninsular,
Submeseta Norte e cumios mis elevados dos sistemas montaosos meridionais).
As cores marelas e salmn (de 12,5C a 17,5C) correspndense coa Submeseta Sur, depresin do Ebro,
reas litorais do Cantbrico e Galicia, ademais dos vales interiores de Galicia e Dorsal Meridiana,
arquiplago balear e reas montaosas de Canarias).
As cores vermellas, con temperaturas mis elevadas, correspndense coas reas de dominio mediterrneo
levantino e andaluz, depresin do Guadalquivir e litorais das illas Canarias.

Explique os factores xeogrficos e termodinmicos que condicionan as reas con temperaturas
Canto aos factores xeogrficos:
Espaa localzase en latitudes medias. Pero a latitude mis meridional (incluso subtropical no caso canario)
das reas litorais levantinas e andaluzas contribe ao incremento da temperatura media.
A altitude dos espazos sinalados correspndese esencialmente con reas deprimidas ou litorais, que estn
por debaixo dos 200 metros sobre o nivel do mar. En Canarias, a pesar das maiores altitudes, a sa posicin
latitudinal xustifica o valor medio mis elevado das temperaturas anuais.
A proximidade ao mar. Nas costas mediterrneas o inverno suave e o vern, caloroso, pois este mar,
pechado e bordeado por relevos montaosos, acta como un almacn de calor e non pode amortecer moito as
elevadas temperaturas estivais. Polo tanto, a amplitude trmica das sas costas moderada.
No referente aos factores termodinmicos:
Na rea mediterrnea prodcese un predominio do anticicln das Azores durante boa parte dos equinoccios
e solsticio de vern. A penetracin de vagas de aire fro menor ca nas reas setentrionais da pennsula. Por contra,
a influencia sahariana, moi acentuada no vern, produce unha elevacin das temperaturas medias.
As illas Canarias constiten un dominio climtico orixinal debido sa situacin no extremo sur da zona
temperada, en contacto co dominio intertropical e preto das costas africanas, o que fai que se entrecrucen influencias
variadas. Dominan as altas presins tropicais (anticicln das Azores) e o vento alisio do nordeste, que d lugar a
temperaturas clidas todo a ano nas zonas baixas, xa que ningn mes baixa de 17 C, polo que a amplitude trmica
pequena (inferior a 8 C).

Relacione as reas de temperaturas inferiores a 15C cos dominios climticos aos que corresponden
(1 punto).
A rea de 12,5C a 15C correspndese cos dominios climticos do mediterrneo continentalizado da
Submeseta Sur e a depresin do Ebro; o subocenico (ocenico de transicin ou ocenico de influencia
mediterrnea) dos vales interiores de Galicia e o ocenico do litoral cantbrico.
A rea de 10C a 12,5C correspndese, esencialmente, co dominio mediterrneo continentalizado (ou de interior)
da Submeseta Norte e montaas medias.

A rea de 7,5C a10C correspndese co dominio de montaa peninsular.
A rea de menos de 7,5C de media correspndese co dominio de alta montaa peninsular.

3.- Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema Mobilidade
espacial da poboacin: a) O xodo rural. b) A inmigracin.

A dinmica da poboacin non depende s da relacin entre nacementos e defuncins (crecemento natural),
senn tamn da mobilidade da poboacin ou saldo migratorio.
Os movementos migratorios espaois adoitan clasificarse en migracins transocenicas histricas, ata
mediados do sculo XX, cuxo principal punto de destino foron diversos pases de Amrica Latina, e migracins
modernas, desde finais da dcada de 1950, que presentaron unha dobre vertente: as migracins interiores campo-
cidade e as migracins exteriores, cara aos pases industriais de Europa Central e Occidental.
As migracins campo-cidade tiveron lugar cando aumentou a poboacin rural, diminuu a poboacin
empregada na agricultura e aumentou a demanda de man de obra na industria e nos servizos. Desde 1961
producronse vinte millns de desprazamentos interiores. A metade dos espaois vive nun municipio distinto do que
naceu, e case unha cuarta parte nunha provincia diferente do seu nacemento. Por iso, as migracins interiores
tiveron unha grande influencia sobre a distribucin da poboacin en Espaa e sobre as variacins espaciais na sa
composicin.

O xodo rural

O xodo rural: de 1900 a 1975
No primeiro terzo do sculo XX rexistrronse fortes correntes migratorias desde as zonas rurais s cidades
impulsadas polas novas actividades industriais e de servizos das reas urbanas. Estes movementos interrompronse
durante a guerra civil e a inmediata posguerra, para rexurdir con moita mis forza nos anos cincuenta e, sobre todo,
nos sesenta e primeira metade dos setenta.
Nesa poca, a economa espaola experimentaba un elevado ritmo de crecemento, apoiado na
industrializacin e o turismo, que estimularon a construcin de vivendas e infraestruturas, as como os servizos s
empresas e poboacin. Ao mesmo tempo, produciuse a mecanizacin de gran parte das tarefas agrarias, o que
orixinou un xodo masivo de poboacin no medio rural.
S nos anos sesenta do sculo XX cambiaron de residencia 4,2 millns de espaois, o 60% dos cales se
trasladaron a outras provincias. Na distribucin espacial destas migracins interiores cabe distinguir os seguintes
espazos de orixe e destino:
- Os espazos emisores eran as reas rurais do interior peninsular, ou espazos con sistemas agrarios en crise:
Andaluca, Estremadura, as das Castelas, Aragn, Asturias, Galicia etc.
- Os espazos atractores foron Madrid, Catalua e o Pas Vasco, que se atopaban en pleno proceso de
industrializacin. A chegada de inmigrantes xerou o crecemento das grandes reas urbanas, como Madrid,
Barcelona, Bilbao, Valencia, Zaragoza e Sevilla. Tamn creceron cidades mis pequenas, como Tarragona,
Valladolid, Vigo, Avils ou Huelva, e as principais reas tursticas do pas.

Novas pautas das migracins interiores: de 1975 actualidade
As migracins interiores masivas de carcter laboral finalizan bruscamente a mediados dos anos setenta do sculo
XX, como consecuencia da crise econmica que se produciu a causa da alza do prezo do petrleo. Desta maneira,
entre 1975 e 1985 debilitronse os fluxos migratorios interprovinciais. Continan, con menor intensidade, os
movementos de poboacin nova desde o medio rural ata as cidades, ao tempo que se inician os movementos de
retorno de emigrantes en sentido oposto.
Coa recuperacin econmica de mediados dos anos oitenta do sculo pasado, os fluxos reactvanse, anda
que sen alcanzar a intensidade dos tempos do xodo rural nin os niveis doutros pases europeos. Destaca un modelo
migratorio novo, en que as migracins interprovinciais (econmicas e motivadas por cambios de emprego) perden
importancia a prol das migracins intraprovinciais, orixinadas por cambios no lugar de residencia, pero non
necesariamente de emprego.
Na actualidade, a maior parte dos fluxos migratorios son de curta distancia, e estn ligados expansin
urbana. O crecemento das principais cidades desborda os termos municipais e trasldase aos municipios vecios.
Ese cinto de municipios prximos s grandes cidades o que experimenta un maior crecemento demogrfico,
debido sobre todo inmigracin de poboacin nova. Este proceso posible a causa da confluencia dun conxunto de
factores tcnicos (a mellora das infraestruturas de trasporte arredor das cidades), econmicas (a caresta do solo e a
vivenda incita os mozos a buscar vivendas mis baratas nos arredores das cidades) e culturais e ambientais (moitos
mozos buscan novos estilos de vida mis ligados natureza, fuxindo da deterioracin do medio ambiente das reas
urbanas).

A inmigracin
A partir dos ltimos decenios do sculo XX iniciouse unha nova etapa nas migracins. O desenvolvemento
econmico trasformou Espaa dun pas tradicionalmente emigrante a un pas receptor de inmigracin.

De pas de emigracin a pas de inmigracin: os novos fluxos migratorios
Tras a entrada de Espaa na UE e a superacin da crise econmica da primeira metade dos anos oitenta do
sculo XX, o pas comezou a converterse en destino dos fluxos migratorios internacionais. En 1985, Espaa s
contaba cuns 250.000 residentes estranxeiros, o que supoa un 0,6% da poboacin total. A finais da primeira
dcada do sculo XXI, esta cifra supera xa os 5,2 millns, representando o 11,3% da sa poboacin, inda que esta
cifra tende a reducirse nos ltimos anos por mor da crise econmica desde 2007.
A conxuncin dun descenso da emigracin e un aumento sen precedentes da inmigracin exterior propiciou
que o saldo migratorio en Espaa sexa claramente positivo desde os anos oitenta do sculo pasado ata o ano 2011 -
momento en que a tendencia, por mor da crise econmica, se volve inverter.
Canto inmigracin estranxeira en Espaa podemos distinguir das fases en que non s se produciu un
cambio substancial no nmero de estranxeiros presentes no pas senn tamn na sa composicin.
Durante a primeira fase (nos anos oitenta do sculo pasado), a maior parte dos estranxeiros residentes en
Espaa procedan de occidente, o centro e o norte de Europa. Este continxente responda basicamente a das
motivacins:
- Numerosos xubilados europeos elixiron Espaa para retirarse e poder gozar do seu clima e estilo de vida.
Estes cidadns concentrronse na costa mediterrnea da Pennsula e nos arquiplagos de Baleares e Canarias, onde
seguen representando unha porcentaxe elevada das sas poboacins.
- Outro grupo importante foi o dos traballadores das multinacionais europeas que se foron asentando
especialmente en Madrid e Barcelona.
- Ademais, exista unha colonia crecente de marroqus que comezaron a acudir a Espaa durante esa poca
na busca de traballo.
Nunha segunda fase, durante a dcada de 1990 e os primeiros anos do noso sculo, chegaron ao noso pas
numerosos cidadns de Europa do Leste, as como latinoamericanos e asiticos, vez que continuaba o fluxo de
norteafricanos.
A maior parte dos inmigrantes procede agora de Amrica Latina, norte de frica e Europa. Entre os
primeiros destacan os ecuatorianos, colombianos, bolivianos e peruanos; entre os segundos predominan os
marroqus; e entre os terceiros, os mis numerosos son agora os romaneses, seguidos de britnicos, blgaros,
alemns e italianos. Tamn existe un importante colectivo de chineses.

Distribucin espacial e actividade de poboacin inmigrante
Os estranxeiros concntranse nas reas mis dinmicas do territorio espaol, dicir, onde hai mis
oportunidades de emprego. Destacan especialmente Madrid, xunto do litoral mediterrneo e as illas. Non obstante,
os inmigrantes chegaron a practicamente todos os recantos do territorio, malia que a maior parte se concentra nas
grandes cidades.
Tamn existe un importante nmero de estranxeiros, sobre todo africanos, en reas rurais con agricultura intensiva.
Polo tanto, a sa localizacin espacial est moi relacionada co tipo de traballo que desempean.
En xeral, os inmigrantes ocupan postos de traballo que non eran cubertos pola poboacin espaola, polo
que non hai propiamente unha situacin de competencia coa poboacin autctona.

Efectos da inmigracin
Os inmigrantes, co seu traballo, contriburon de forma decisiva ao crecemento econmico de
Espaa nos anos anteriores crise econmica. Ademais, a chegada de estranxeiros freou o proceso de
envellecemento da poboacin, xa que entre eles predominan os adultos novos e as sas taxas de natalidade son
superiores s da poboacin espaola. Este feito importante desde o punto de vista de mantemento do sistema de
pensins e Seguridade Social: coa chegada masiva de inmigrantes prodcese unha diminucin da proporcin de
poboacin dependente e un aumento do nmero de contribuntes. Canto integracin social dos inmigrantes, a
situacin moi diferente segundo os colectivos, pois algns poden integrarse moito mis facilmente ca outros en
funcin da sa lingua e a sa cultura.

PAU
XUO 2013
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN A

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: desagrarizacin, isbara, enerxas renovables, maquis,
silvicultura, Plan Xeral de Ordenacin Urbana (PXOU). (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben
definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: desagrarizacin, isobara, energas renovables, maquis,
silvicultura, Plan General de Ordenacin Urbana (PGOU). (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien
definido).

2.- Atendendo ao documento (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Cite cinco provincias que tean unha taxa de poboacin estranxeira entre 12 e 15,9% (1 punto).
b) Identifique o tipo de documento e relacione reas xeogrficas cos valores das taxas (1 punto).
c) Explique as causas das diferenzas das porcentaxes observadas no documento (1 punto).
d) Comente as consecuencias das diferenzas representadas no documento (1 punto).

a) Cite cinco provincias que tengan una tasa de poblacin extranjera entre 12 e 15,9% (1 punto).
b) Identifique el tipo de documento y relacione las reas geogrficas con los valores de las tasas (1 punto).
c) Explique las causas de las diferencias de los porcentajes observados en el documento (1 punto).
d) Comente las consecuencias de las diferencias representadas en el documento (1 punto).

Taxa de poboacin estranxeira: porcentaxe de estranxeiros sobre o total de poboacin provincial.
Tasa de poblacin extranjera: porcentaje de extranjeros sobre el total de poblacin provincial.

Tema Formacin e evolucin xeomorfolxica da Pennsula Ibrica e das Illas Canarias e Baleares. Tipos de
unidades morfoestruturais. a) Formacin e evolucin xeomorfolxica da Pennsula Ibrica e das Illas (da era
arcaica ao glaciarismo cuaternario). b)Tipos de unidades: zcolo, macizos antigos, cordilleiras de pregamento,
cuncas sedimentarias.
3.- Desarrolle el tema guiado por los siguientes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema Formacin y
evolucin geomorfolgica de la Pennsula Ibrica y de las Islas Canarias y Baleares. Tipos de unidades
morfoestructurales. a) Formacin y evolucin geomorfolgica de la Pennsula Ibrica y de las Islas (de la era
arcaica al glaciarismo cuaternario). b) Tipos de unidades: zcalos, macizos antiguos, cordilleras de plegamiento,
cuencas sedimentarias.

PAU
XUO 2013
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN B

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: acuicultura, economas de escala, saldo migratorio, aluvin,
landa, ra. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: acuicultura, economas de escala, saldo migratorio, aluvin,
landa, ra. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

2.- Atendendo aos documentos, conteste (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Localice as provincias numeradas do 1 ao 4 (Figura 2), indicando cales estn en alta e cales estn en baixa
presin (1 punto).
b) Comente o documento (Figura 1) seguindo as seguintes cuestins:
Identifique o tipo de documento, as figuras isobricas, frontes e a localizacin a grandes trazos- dos
mesmos (1 punto).
Masas de aire e ventos dominantes nas distintas reas de Espaa (1 punto).
Situacin meteorolxica e tipos de tempo que cabe esperar nas comunidades de Galicia e de
Canarias, significando as diferenzas de temperatura, humidade e precipitacin (1 punto).

a) Localice las provincias numeradas del 1 al 4 (Figura 2), indicando cules estn en alta y cules estn en baja
presin (1 punto).
b) Comente el documento (Figura 1) siguiendo las siguientes cuestiones:
Identifique el tipo de documento, las figuras isobricas, frentes y la localizacin a grandes rasgos- de los
mismos (1 punto).
Masas de aire y vientos dominantes en las distintas reas de Espaa (1 punto).
Situacin meteorolgica y tipos de tiempo que cabe esperar en las comunidades de Galicia y de Canarias,
incidiendo en las diferencias de temperatura, humedad y precipitacin (1 punto).
Figura 1 Figura 2

Tema Os usos do solo e a sa distribucin: tipos e factores explicativos.
- Tipos: terras labradas, prados e pastos, reas forestais, restantes usos do solo.
- Factores: condicins naturais (dominios atlntico, mediterrneo e subtropical e reas
montaosas e chairas) e estrutura da propiedade.

3.- Desarrolle el tema a partir del siguiente guin (puntuacin mxima 4 puntos):
Tema Los usos del suelo y su distribucin: tipos y factores explicativos.
- Tipos: tierras labradas, prados y pastos, reas forestales, restantes usos del suelo.
- Factores: condiciones naturales (dominios atlntico, mediterrneo y subtropical, y reas
montaosas y llanuras) y estructura de la propiedad.

PAU
SETEMBRO 2013
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN A

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: acuicultura, desagrarizacin, cunca fluvial, litosfera, transicin
demogrfica, tectnica de placas. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: acuicultura, desagrarizacin, cuenca fluvial, litosfera, transicin
demogrfica, tectnica de placas. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

2.- Atendendo aos documentos, conteste (puntuacin mxima 4 puntos):
a) Identifique as cinco provincias numeradas na figura 1(1 punto).
b) Comente os documentos atendendo s seguintes cuestins:
Analice os tipos de documentos de todas as figuras e sinale os elementos naturais e humanos que
aparecen nas figuras 2 e 3 (1 punto).
Expoa as caractersticas que definen a paisaxe industrial da figura 2 (1 punto).
Comente a transformacin desta paisaxe (figura 3) relacionndoa coa reestruturacin industrial e
os novos usos do solo producidos nas ltimas dcadas (1 punto).

2.-Atendiendo a los documentos, conteste (puntuacin mxima 4 puntos):
a) Identifique las cinco provincias numeradas en la figura 1(1 punto).
b) Comente los documentos atendiendo a las siguientes cuestiones:
Analice los tipos de documentos de todas las figuras y seale elementos naturales y humanos que
aparecen en las figuras 2 y 3 (1 punto).
Exponga las caractersticas que definen el paisaje industrial de la figura 2 (1 punto).
Comente la transformacin de este paisaje (figura 3) relacionndolo con la reestructuracin industrial
y los nuevos usos del suelo producidos en las ltimas dcadas (1 punto).

Figura 1 Figura 2 Figura 3

Fuente: Editorial SM

Tema Diversidade climtica galega e a sa influencia nos ros e na vexetacin. a) Diversidade climtica. b)
Os ros de Galicia. c) A diversidade bioxeogrfica.

Tema Diversidad climtica gallega y su influencia en los ros y en la vegetacin. a) Diversidad climtica. b) Los
ros de Galicia. c) La diversidad biogeogrfica.

PAU
SETEMBRO 2013
Cdigo: 37

XEOGRAFA

OPCIN B

exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: rea metropolitana, esperanza de vida, ra, isohieta, barlovento,
enerxas renovables. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).

algn ejemplo en relacin con Espaa o Galicia: rea metropolitana, esperanza de vida, ra, isoyeta, barlovento,
energas renovables. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por trmino bien definido).

a) Na figura 1, localice e nomee as cinco provincias limtrofes con Portugal nas que apareza a sobreira
(1 punto).
Identifique as figuras 1 e 2 e especifique as caractersticas das rexins bioxeogrficas s que
pertencen (1 punto).
Determine os factores que condicionan a existencia desta vexetacin en cada caso (1 punto).
Relacione a vexetacin con aspectos ambientais e econmicos (1 punto).

2.-Atendiendo a los documentos, conteste (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) En la figura 1, localice y nombre las cinco provincias limtrofes con Portugal en las que aparezca el
alcornoque (1 punto).
b) Comente los documentos atendiendo a las siguientes cuestiones:
Identifique las figuras 1 y 2 y especifique las caractersticas de las regiones biogeogrficas a las que
pertenecen (1 punto).
Determine los factores que condicionan la existencia de esta vegetacin en cada caso (1 punto).
Relacione la vegetacin con aspectos ambientales y econmicos (1 punto).

Figura 1 Figura 2

3.- Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema Sector servizos
e o proceso de terciarizacin da economa en Espaa e Galicia. a) Caractersticas do sector terciario. b)
Causas da terciarizacin. c) Contrastes na localizacin dos servizos.

2.-Desarrolle el tema guiado por los siguientes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema Sector servicios y
el proceso de terciarizacin de la economa en Espaa y en Galicia. a) Caractersticas del sector terciario. b)
Causas de la terciarizacin. c) Contrastes en la localizacin de los servicios.

CONVOCATORIA DE XUO

OPCIN A
1. Defina nun mximo de cinco lias, unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando
algn exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: desagrarizacin, isbara, enerxas renovables,
maquis, silvicultura, Plan Xeral de Ordenacin Urbana (PXOU). (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5
por termo ben definido).
Desagrarizacin.- Concepto que fai referencia perda de poboacin adicada actividade agraria, as
como perda de importancia econmica da actividade agrcola nun territorio, e o conseguinte
debilitamento das institucins sociais vencelladas a esta actividade que organizan diferentes aspectos da
vida social. En toda Espaa tense producido este proceso, especialmente desde finais dos anos setenta.
Isbara.- unha isolia que, nun mapa meteorolxico, une os puntos que teen a mesma presin
atmosfrica ao nivel do mar. O conxunto de todas elas configuran os cambios de presin. Habitualmente
se representan os mltiplos de 4 hPa (hectopascais) ou mb (milibares) (1000, 1004, 1008, 1012,),
unidade de medida da presin.
Enerxas renovables.- Son aquelas que se obteen de fontes naturais virtualmente inesgotables, ben sexa
pola inmensa cantidade de enerxa que conteen, ben porque son capaces de rexenerarse por medios
naturais. Entre as enerxas renovables cntanse a hidroelctrica, elica, solar, xeotrmica, maremotriz, a
biomasa e os biocombustibles.
Maquis.- - Maquis ou maquia un ecosistema de matogueira mediterrnea, formacin de especies
perennifolias, principalmente arbustivas, que adoita refuxiarse sobre solos silceos. Os rbedos, as xaras,
os breixos, lentiscos, romeus e outras especies son caractersticas desta formacin, de maior porte
xeralmente que as garrigas.
Silvicultura. Actividade que trata do cultivo de montes e bosques. A prctica mis habitual da
silvicultura o aproveitamento forestal de espazos destinados producin de madeira, lea ou resinas,
pero que tamn poden ter un efecto positivo na proteccin de cuncas hidrogrficas, a conservacin de
hbitats naturais -susceptibles de integrarse en parques naturais protexidos- e o desenvolvemento de
espazos recreativos.
Plan Xeral de Ordenacin Urbana (PXOU).- Instrumento de ordenacin integral do territorio. Contn a
clasificacin do solo, definicin dos elementos fundamentais da estrutura xeral do territorio (como poden
ser fixar os espazos libres, de equipamento comunitario, os sistemas xerais de comunicacin etc.),
desenvolvemento, execucin e a vixencia do plan. Adoita ser municipal, Plan Xeral de Ordenacin
Municipal (PXOM).

2. Atendendo ao documento (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Cite cinco provincias que tean unha taxa de poboacin estranxeira entre 12 e 15,9% (1 punto).
Hai que citar cinco destas provincias: Barcelona, La Rioja, Segovia, Guadalajara, Madrid, Murcia,
Mlaga, Santa Cruz de Tenerife e Las Palmas.
b) Identifique o tipo de documento e relacione reas xeogrficas cos valores das taxas (1 punto). O
mapa reflicte a porcentaxe de poboacin estranxeira nas provincias espaolas. un mapa de coropletas
que representa datos cuantitativos asociados a unidades administrativas (neste caso provincias) utilizando
cores de recheo diferentes. O mapa presenta unha clasificacin en cinco intervalos de clase (cada clase
unha cor) e incle una escala grfica.
As reas xeogrficas que se poden diferenciar facilmente son o Levante mediterrneo desde Girona ata
Almera, cunha taxa elevada de poboacin estranxeira. Pola contra a parte occidental de Espaa e a
cornixa cantbrica teen as taxas mis baixas.
c) Explique as causas das diferenzas das porcentaxes observadas no documento (1 punto). Como
causas das diferenzas das porcentaxes pdense citar:
O crecemento econmico baseado en gran medida no boom inmobiliario (o ladrillo); este
crecemento aumentou a oferta de postos de traballo en sectores que non eran cubertos por man de
obra espaola. O resultado foi un maior crecemento dos estranxeiros nas reas mis tursticas de
Espaa (Mediterrneo e arquiplagos) e mis dinmicas economicamente. Os inmigrantes
cubrirn postos de traballo nos sectores da construcin, dos servizos (hostalara, fogar) e tamn da

agricultura mediterrnea (por exemplo, cultivo baixo plstico), como sera o caso de Almera,
Murcia ou Lleida.
No caso de Madrid e as provincias limtrofes e Barcelona hai que ter en conta que os inmigrantes
se sitan nas das metrpoles espaolas para logo buscar traballo. Madrid e Barcelona actuaron
como centros de distribucin de traballadores inmigrantes.
No litoral mediterrneo e as illas atpase unha inmigracin de poboacin xubilada da Europa
noroccidental, debido forte acollida que propicia o clima suave desta zona.
A menor incidencia da inmigracin en Galicia e a cornixa cantbrica explcase polo menor efecto
do boom inmobiliario (non se construron tantas casas coma no Mediterrneo) e o tipo de
agricultura, cun maior peso da gandera no produto final e non tan orientada cara mercado
exterior como a mediterrnea.

d) Comente as consecuencias das diferenzas representadas no documento (1 punto). Como
consecuencias pdense citar aspectos:
demogrfico: a poboacin espaola medra no ltimo decenio do sculo XX e comezos do XXI;
no censo de 1991 ten 38.872.268 habitantes; no do 2001, 40.847.371; e no censo de 2011,
46.815.916. Este incremento est infludo pola inmigracin. A fecundidade en Espaa tamn
vara na segunda metade dos 90, sendo o punto de inflexin 1996 co nmero de fillos por muller
mis baixo. No 2003 as mulleres espaolas tian como media 1,26 fillos e as estranxeiras 1,90.
econmico ou laboral: a inmigracin supn (polo perfil de idade dos inmigrantes) un aumento da
poboacin activa espaola ata case 23 millns de persoas, con consecuencias importantes, entre
outras para as pensins.
aspecto social: tamn se pode mencionar cos posibles problemas de integracin, a aparicin de
actitudes xenfobas, as mafias vinculadas inmigracin irregular e os problemas humanos desta.
moi importante o fenmeno migratorio das ltimas dcadas: o cambio social mis importante
na Espaa do sculo XXI.
3. Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema
Formacin e evolucin xeomorfolxica da Pennsula Ibrica e das Illas Canarias e Baleares. Tipos
de unidades morfoestruturais. a) Formacin e evolucin xeomorfolxica da Pennsula Ibrica e
das Illas (da era arcaica ao glaciarismo cuaternario). b) Tipos de unidades: zcolos, macizos
antigos, cordilleiras de pregamento, cuncas sedimentarias.
a) Formacin e evolucin xeomorfolxica da Pennsula Ibrica e das Illas
O relevo actual da Pennsula o resultado dunha historia xeolxica de millns de anos na que se
alternaron fases oroxnicas con outras de calma, nas que predominou a erosin e a sedimentacin.
1) Durante a era arcaica ou Precmbrico (4.000-600 millns de anos) emerxeu do mar unha banda
arqueada de noroeste a sueste, formada por lousas e gneis, que comprenda case toda a actual Galicia.
Tamn xurdiron elevacins nalgns puntos illados do Sistema Central e dos Montes de Toledo. Este
macizo precmbrico foi arrasado posteriormente pola erosin e cuberto case na sa totalidade polos mares
paleozoicos.
2) Na era primaria ou Paleozoico (600-225 millns de anos) tivo lugar a oroxnese herciniana. Dos
mares que cubran a maior parte da Pennsula xurdiron as cordilleiras hercinianas, formadas por materiais
como o granito, lousa e cuarcita. Ao oeste elevouse o Macizo Hesprico, arrasado pola erosin durante a
mesma era primaria e convertido en zcalo ou meseta inclinada cara Mediterrneo. noreste
apareceron os macizos de Aquitania, Catalano-Balear e do Ebro, e sueste, o Macizo Btico-Rifeo.
Todos eles foron tamn arrasados pola erosin e durante a era primaria convertidos en zcolos.
3) A era secundaria ou Mesozoico (225-68 millns de anos) foi un perodo de calma no que
predominaron a erosin e a sedimentacin. Continuou o aplanamento das cordilleiras hercinianas. A
inclinacin do zcolo da Meseta cara Mediterrneo permitiu, nos perodos de transgresin maria, unha
fonda penetracin do mar, que depositou no seu bordo oriental unha cobertoira non moi potente de
materiais sedimentarios plsticos (calcaria, arenito, marga). Tamn se depositaron enormes espesuras de
sedimentos en fosas marias situadas nas actuais zonas pirenaica e btica.

4) Durante a era terciaria (68-1,7 millns de anos) produciuse a oroxnese alpina. Como resultado
desta:
- Levantronse as cordilleiras alpinas, pregarse os materiais depositados nas fosas pirenaica e btica
entre os macizos antigos, que actuaron como topes. Xurdiron os Pireneos entre os macizos de Aquitania,
Hesprico e do Ebro (que acabou afundndose), e as cordilleiras Bticas, entre os macizos Btico-Rifeo e
o Hesprico.
- Formronse as depresins prealpinas paralelamente s novas cordilleiras, e entre estas e o macizo
antigo: a depresin do Ebro, paralela s Pireneos, e a do Guadalquivir, paralela s Bticas.
- A Meseta viuse afectada pola oroxnese alpina. En primeiro lugar pasou a inclinarse cara Atlntico,
determinando a orientacin cara a este ocano de boa parte dos ros peninsulares. En segundo lugar
formronse os bordos montaosos da Meseta. No seu bordo oriental pregronse os materiais plsticos
depositados polo mar na era secundaria, orixinando a parte oriental da cordilleira Cantbrica e o Sistema
Ibrico. No bordo sur da Meseta, o empuxe das cordilleiras Bticas levantou Serra Morena. Por ltimo, o
zcolo da Meseta, formado por materiais paleozoicos rxidos, experimentou fracturas e fallas. Os bloques
levantados formaron o Macizo Galaico e as serras interiores da Meseta (Sistema Central e Montes de
Toledo). Nesta era tamn se orixinou o conxunto de natureza volcnica das Illas Canarias.
5) Durante a era cuaternaria (1,7 millns de anos ata a actualidade) producronse o glaciarismo e a
formacin de terrazas fluviais.
- O glaciarismo afectou s cordilleiras mis altas (Pireneos, cordilleira Cantbrica, Sistema Central,
Sistema Ibrico e Serra Nevada), dando lugar a glaciares de circo e de val. Os glaciares de circo nas
cabeceira dos vales e os glaciares de val no val dndolle a forma de U.
- A poca glaciar caracterizouse pola formacin de terrazas fluviais, antigos chans de inundacin
abandonados polo posterior encaixamento fluvial. As terrazas son froito das alternancias climticas do
Cuaternario. Os sucesivos ciclos glaciais e posglaciais do Cuaternario deron lugar a terrazas graduadas.
Na Pennsula, as mis caractersticas son as formadas polo Douro, o Texo, o Guadiana, o Guadalquivir e
o Ebro.

b) Tipos de unidades morfoestruturais: zcolos, macizos antigos, cordilleiras de pregamentos,
cuncas sedimentarias.
Unidades morfoestruturais. Resultan de movementos tectnicos que se orixinan no interior da
Terra e dan lugar a levantamentos, afundimentos e desprazamentos da codia terrestre, e da posterior
actuacin da erosin e da sedimentacin. Ambos os procesos estn condicionados pola natureza das
rochas. Na Pennsula atpanse presentes as grandes unidades morfoestructurais do relevo continental:
zcolos, macizos antigos, cordilleiras de pregamento e concas sedimentarias ou depresins.
1) Os zcolos son chairas ou mesetas formadas na era primaria ou paleozoico como resultado do
aplanamento pola erosin de cordilleiras xurdidas nesta era. Os materiais paleozoicos son rochas silceas:
granito, lousa, cuarcita e xistos. Son rxidas e ante novos empuxes oroxnicos fractranse ou rompen. Na
actualidade, os zcolos constiten relevos horizontais que ocupan extensas reas na metade occidental da
Pennsula.
2) Os macizos antigos son montaas formadas na era terciaria polo novo levantamento dun bloque
como consecuencia do movemento oroxnico alpino; son materiais paleozoicos. Estes macizos presentan
cumes suaves e arredondados. Na Pennsula, constiten macizos antigos as serras interiores da Meseta
(Sistema Central e Montes de Toledo), o Macizo Galaico e a parte occidental da cordilleira Cantbrica.
3) As cordilleiras de pregamento son grandes elevacins montaosas que xurdiron na oroxnese da
era terciaria polo pregamento de materiais sedimentarios calcarios, depositados polo mar na era
secundaria. Distnguense dous tipos:
- Cordilleiras intermedias, pregamento de materiais depositados nos bordos dos zcolos (Sistema
Ibrico e parte oriental da cordilleira Cantbrica).
- Cordilleiras alpinas, pregamento de materiais depositados en xeosinclinais ou fosas marias longas e
profundas (Pireneos e cordilleiras Bticas). Teen fortes pendentes e formas escarpadas.

4) As concas sedimentarias ou depresins: zonas afundidas formadas na era terciaria e cheas con
sedimentos de calcaria, arxila, arenitos e margas. As concas sedimentarias son de dous tipos: as concas
sedimentarias formadas polo afundimento dun bloque dun zcalo a causa das presins oroxnicas da era
terciaria (depresins das mesetas do Douro, Texo e Guadiana); e as depresins prealpinas, localizadas a
ambos os lados das cordilleiras alpinas (depresins do Ebro e do Guadalquivir). As concas sedimentarias
son relevos horizontais ou suavemente inclinados porque non foron afectados por oroxneses posteriores.

OPCIN B
1. Defina nun mximo de cinco lias, unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando
algn exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: acuicultura, economas de escala, saldo
migratorio, aluvin, landa, ra. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben definido).
Acuicultura.- Conxunto de actividades que, mediante algn tipo de intervencin no ciclo biolxico ou no
medio no que habitan os peixes ou plantas, permiten controlar a sa reproducin e/ou crecemento. E moi
significativa en Galicia, e est restrinxida a un pequeno abano de especies, en funcin da sa importancia
econmica e do desenvolvemento dunha tecnoloxa axeitada e limitada espacialmente beiramar ou as
augas continentais.
Economas de escala.- Concepto que expresa as vantaxes que para unha empresa comporta a sa
localizacin nun determinado contorno: cando se produce unha concentracin xeogrfica das industrias as
fbricas benefcianse de infraestruturas colectivas e reprtense o custo destas. Cerca dun gran mercado de
consumo economizan en gastos de transporte, benefcianse da concentracin de man de obra ou de
incentivos fiscais.

Saldo migratorio.- Resultado de poer en relacin inmigracin e emigracin nun determinado territorio.
O saldo migratorio positivo cando o nmero de inmigrantes superior ao de emigrantes, e negativo
cando a emigracin supera a inmigracin.
Aluvin.- Depsito de materiais detrticos, transportado e depositado de xeito transitorio ou
permanentemente por unha corrente de auga. Habitualmente, est composto por areas, gravas, arxilas ou
limos, acumulndose nas canles das correntes, nas chairas inundables e nos deltas.
Landa.- Formacin vexetal de matogueira, caracterstica da rexin eurosiberiana e como consecuencia da
degradacin do bosque mixto atlntico. Est formada por matogueiras como a xesta, o toxo e o breixo,
podendo acadar os 3 m de altura. caracterstica da Espaa hmida, asentndose sobre solos pobres e
pouco aptos para o cultivo.
relacionada cun asolagamento do val fluvial relacionado con movementos isostticos e un afundimento
tectnico asociado rede de fracturas preexistentes.
2. Atendendo aos documentos, conteste (puntuacin mxima de 4 puntos):
a) Localice as provincias numeradas do 1 ao 4 (Figura 2), indicando cales estn en alta e cales estn
en baixa presin (1 punto).
Provincias:
1: Sta. Cruz de Tenerife: alta presin
2: Cidade Real: alta presin
3: Navarra: baixa presin
4: Teruel: baixa presin

b) Comente o documento (Figura 1) seguindo as seguintes cuestins:
Identifique o tipo de documento, as figuras isobricas, frontes e a localizacin -a grandes
trazos- destes (1 punto). Estamos diante dun mapa meteorolxico de superficie, no que se
expresa a presin atmosfrica en isbaras e se localizan diferentes centros de presin, as como
outras figuras isobricas (frontes clidas, fras e ocludas). Distinguimos no mapa dous centros de
altas presins, un sobre o continente africano e outro sobre o Ocano Atlntico, ao Oeste das illas
Azores -con 1024 mb de presin no seu centro-; e dous centros de baixas presins ubicados no
Atlntico Norte, ao Noroeste de Irlanda -con 956 e 960 mb de presin no seu centro,

respectivamente-. Asociados aos centros de baixa presin temos unha cadea ou familia de frontes,
con alternancia de frontes clidas, fras e ocludas. Sobre o Mediterrneo consttase a presenza
dunha fronte fra procedente do Oeste, que xa varreu a Pennsula Ibrica, e que atrapou a fronte
clida para constitur unha ocluda sobre o continente europeo e as Illas Britnicas -fronte ocluda
asociada ao centro de baixas presins mis profundo, o de 956 mb no seu centro-. A punto de
chegar Pennsula Ibrica, a continuacin da fronte fra que vimos de citar, e procedente do
Oeste, temos unha fronte clida que est a punto de atravesar o litoral portugus; mis ao Oeste,
sobre o Atlntico, outra fronte fra que xa se converte en ocluda no ollo da depresin de 960 mb,
enlazada con outra fronte clida procedente do Sur e outra fronte fra do Noroeste que se
localizan no centro do Atlntico.

Masas de aire e ventos dominantes nas distintas reas de Espaa (1 punto). Nesta situacin
conflen das masas de aire de caractersticas contrastadas (a masa de aire polar martimo,
procedente da depresin de Islandia -habitualmente fra e hmida- e a masa de aire tropical
martimo -orixinada nos anticiclns subtropicais -clida e hmida-) e penetracin de aire fro
procedente do Norte, coado mediante unha profunda valgada asociada aos centros de baixas
presins. Produciranse ventos intensos do Oeste debido ao forte gradiente de presin.

Situacin meteorolxica e tipos de tempo que cabe esperar nas comunidades de Galicia e de
Canarias, significando as diferenzas de temperatura, humidade e precipitacin (1 punto).
Con este mapa de isbaras, cabe esperar un tipo de tempo estable, con temperaturas suaves
tendendo a clidas, e ausencia de nubes, nas illas Canarias, sometidas influencia do anticicln
das Azores. O grao de humidade, sendo relativamente elevado polo carcter insular das illas, ser
menor que en Galicia -debido influencia estabilizadora das altas presins-.
Por contra, Galicia, sometida a ventos do Oeste-Suroeste, con baixas presins e forte gradiente de
presin debido proximidade das isbaras, ter un tempo inestable e hmido, con ceos cubertos e
maiores precipitacins na costa occidental e nas superficies montaosas a barlovento. As
temperaturas son suaves relacionadas coa fronte clida que est a chegar.

3. Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuacin mxima 4 puntos):
Tema Os usos do solo e a sa distribucin: tipos e factores explicativos.
- Tipos: terras labradas, prados e pastos, reas forestais, restantes usos do solo.
- Factores: condicins naturais (dominios atlntico, mediterrneo e subtropical e
reas montaosas e chairas) e estrutura da propiedade.
Ata o sculo XIX, todos os pases mantian un predominio do sector primario (o que incle as
actividades agrarias e outras ligadas extraccin de recursos naturais, como a pesca e a explotacin
forestal), e boa parte da sa poboacin activa dedicbase a obter alimentos e outros bens de primeira
necesidade. S entn, algns pases iniciaron un proceso de industrializacin, que fixo que o sector
secundario se convertese no mis importante dentro do seu territorio.
Nas ltimas dcadas, os pases desenvolvidos mantiveron a reducin progresiva do sector primario, e
agora tamn do secundario fronte ao rpido crecemento do sector terciario ou de servizos. Na actualidade
o sector primario s d emprego ao 4,5% dos ocupados en Espaa, e xera unha proporcin algo inferior
(4%) do PIB; moi por debaixo do secundario (29% dos ocupados) e, sobre todo, do terciario (66%).

De todos os xeitos, a producin final agraria hoxe un 30% superior de hai un cuarto de sculo
grazas ao seu maior grao de tecnificacin que permite aumentar a produtividade do traballo e, pese
perda de importancia dentro da economa espaola e a dos restantes pases desenvolvidos, as actividades
do sector primario anda manteen un gran valor estratxico (autonoma alimentaria, achega de materias
primas, manter poboacin e emprego en reas rurais, preservar o medio ambiente...). Por todos estes
motivos, a Unin Europea mantn desde hai dcadas unha Poltica Agraria Comn (PAC), que busca a
supervivencia desta actividade influndo decisivamente sobre o sector agrario espaol.

Tipos de usos do solo
Os mis de cincuenta millns de hectreas do territorio espaol destnanse a diferentes usos, o que
xera diversos tipos de paisaxes. A grandes trazos, identifcase catro grandes tipos de usos de solo:
As terras labradas, ocupadas por diferentes cultivos, comprenden algo mis de 16 millns de
hectreas (34% da superficie total). Estndese, sobre todo, polas grandes cuncas e vales
interiores, de relevo predominantemente chan ou ondulado (vales do Ebro, Douro, Texo,
Guadiana, Guadalquivir), algunhas depresins interiores (Bierzo leons, Baza e Guadix en
Granada, Antequera en Mlaga etc.) e o litoral mediterrneo. Son, en cambio, escasas tanto nas
rexins do norte peninsular coma nas reas de montaa e o arquiplago canario. Neste ltimo, as
condicins climticas, topogrficas ou a escasa fertilidade do solo dificultaron sempre a sa posta
en cultivo, ou ben produciuse o seu abandono recente debido aos seus escasos rendementos ou
competencia doutros usos.
Os prados e pastos ocupan uns 8 millns de hectreas (17% da superficie total). Estn destinados
producin de herba para alimento do gando, e ocupan as reas mis hmidas, topograficamente
accidentadas ou con solos de pouca calidade para o cultivo. Pdense distinguir tres tipos de
situacins:
As pradaras permanentes constiten o uso mis caracterstico do solo nas rexins de clima
ocenico prximas ao litoral cantbrico, desde Galicia ao Pas Vasco, e estn asociadas a unha
importante gandara bovina.
No oeste da Pennsula Ibrica predominan os pastos estacionais, verdes nos perodos
chuviosos, pero que secan no vern; isto permitiu manter unha gandara mis diversificada
(bovina, ovina e porcina) e de carcter extensivo.
Nos cumes das principais cordilleiras, onde desaparece o bosque polas baixas temperaturas
e a pobreza dos solos, aparecen os pastos de altura, utilizados tradicionalmente por unha
gandara trashumante -principalmente ovina- que se traslada a eles no vern desde as terras
mis baixas e clidas.
As reas forestais, que se corresponden con bosques de especies caducifolias ou perennifolias,
ocupan 15 millns de hectreas (32% da superficie total). A sa densidade maior nas rexins
mis hmidas, as como nas principais cadeas montaosas da Pennsula e os arquiplagos, e son
tamn as reas menos transformadas pola accin humana. Permiten a explotacin da madeira e
doutros produtos complementarios (cortiza, froitos etc.), as como a sa utilizacin para a caza.
Os restantes usos do solo suman outros 8,4 millns de hectreas (que constite o 17% da
superficie total). Nesta seccin inclense desde os terreos ermos improdutivos ata as reas
urbanizadas, as ocupadas por infraestruturas (como son aeroportos, portos, estradas ou
ferrocarrs) e os espazos hdricos de auga doce e non marios (lagos, ros e encoros).
Factores explicativos da distribucin de usos do solo
A distribucin dos usos do solo en Espaa vn determinada por varios factores:
a) As condicins naturais: en Espaa distnguense tres dominios:
O dominio atlntico, de clima hmido, que conta coa presenza de prados e bosques. Estndese
polo norte e oeste peninsular, degradndose cara ao interior.
O dominio mediterrneo, localizado no resto da Pennsula e as illas Baleares. Caracterzase pola
existencia dunha estacin seca no vern, e mostra un predominio das terras labradas.
O dominio subtropical, nas illas Canarias, que ten na aridez o principal factor limitante para os
cultivos e o bosque, ags nas zonas que estn expostas aos ventos alisios.

Outra divisin a existente entre reas montaosas e chairas. Nas primeiras, as condicins especiais
de elevada altitude e pendente, solos pouco profundos e descenso trmico favorecen un uso do solo para

pastos e bosques. En cambio, nas chairas a ocupacin humana foi historicamente mis intensa, polo que
predominan as terras cultivadas. Exceptanse as penechairas occidentais, onde os solos son de pouca
calidade, o que explica o seu uso para pastos e non para cultivos.
b) A evolucin histrica e a estrutura da propiedade. Na economa de subsistencia, cultivos, pastos e
bosque complementbanse, pondose en uso a maior superficie de terra posible para asegurar a
alimentacin da poboacin. O desenvolvemento da economa de mercado, desde hai mis dun sculo,
conduciu ao abandono das terras de cultivo pouco rendibles e a sa substitucin por pastos destinados a
alimentar o cada vez mis demandado gando; tamn produciu a destrucin de certos bosques compensada
coa repoboacin doutros, o que ocasionou cambios no mapa de usos do solo.
Nos territorios dominados pola gran propiedade, eran habituais os usos extensivos con poucos
rendementos por hectrea, e con investimentos de traballo e capital escasos, que os fan rendibles; hoxe en
da moitas convertronse en empresas capitalistas de alto rendemento. A pequena propiedade asciase a
usos mis intensivos do solo para poder subsistir con pouca terra, pero con maiores rendementos;
algunhas pequenas explotacins hortofrutcolas ou baixo plstico xeran grandes ingresos.


OPCIN A
1.- Defina nun mximo de cinco lias, unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando
algn exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: acuicultura, desagrarizacin, cunca fluvial,
litosfera, transicin demogrfica, tectnica de placas. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo
ben definido).
Acuicultura. Conxunto de actividades que, mediante algn tipo de intervencin no ciclo biolxico ou no
medio no que habitan os peixes ou plantas, permiten controlar a sa reproducin e/ou crecemento. E moi
significativa en Galicia, e est restrinxida a un pequeno abano de especies, en funcin da sa importancia
econmica e do desenvolvemento dunha tecnoloxa axeitada e limitada espacialmente beiramar ou as
augas continentais.
Desagrarizacin. Concepto que fai referencia perda de poboacin adicada actividade agraria, as
como perda de importancia econmica da actividade agrcola nun territorio, e o conseguinte
debilitamento das institucins sociais vencelladas a esta actividade que organizan diferentes aspectos da
vida social.
Cunca fluvial ou hidrogrfica a porcin de terreo que drena a un colector principal (ro ou lago),
limitada por unha lia de cumes ou divisoria de augas lia desde a que as augas correntes flen en
direccins opostas, e que adoita coincidir cos niveis mis elevados de determinados sistemas montaosos-
Litosfera un conxunto mis ou menos rxido, fragmentado en diversas placas, que forma a superficie
slida do planeta e descansa sobre unha capa plstica, a astenosfera. A litosfera est formada pola codia e
unha parte do manto superior terrestre.
Transicin demogrfica un modelo que describe os cambios demogrficos acaecidos ao longo do
tempo nos pases desenvolvidos: transicin dende unha situacin de altas taxas de natalidade e
mortalidade a outra caracterizada por un descenso delas, pasando pola fase intermedia, de descenso da
mortalidade antes que a natalidade, permitindo un rpido crecemento demogrfico.
Tectnica de placas. Teora que explicou a deriva continental e outros fenmenos. A superficie exterior
da Terra consiste en aproximadamente dez bloques ou placas rxidas. Estas transportan os continentes e
os solos ocenicos, estn en constante movemento e son a causa de moita actividade xeolxica

(formacin de montaas, volcns e terremotos). As placas sofren tres tipos bsicos de movementos:
sepranse, converxen e deslzanse.
2.- Atendendo aos documentos, conteste (puntuacin mxima 4 puntos):
c) Identifique as cinco provincias numeradas na figura 1 (1 punto). 1. Burgos; 2. A Rioxa; 3.
lava; 4. Guipzcoa; e 5. Cantabria.
d) Comente os documentos atendendo s seguintes cuestins:
Analice os tipos de documentos de todas as figuras e sinale os elementos naturais e humanos
que aparecen nas figuras 2 e 3 (1 punto).

A Figura 1 representa un mapa de base provincial dunha zona do Norte de Espaa onde aparecen
diversas provincias das Comunidades Autnomas de Castela-Len, A Rioxa, Pas Vasco e
Cantabria. Tamn aparece ao leste parte da Comunidade Foral de Navarra.
As Figuras 2 e 3 representan unha fotografa area dunha mesma zona con varios anos de
diferenza, o que permite observar a sa transformacin. A Figura 2 representa unha rea urbana na
que un elemento natural (ra) vertebra e divide un territorio con diferentes usos do solo. A marxe
dereita (dende a visin da fotografa) ten un uso residencial con diferentes tipoloxas de edificios e a
marxe esquerda ten un uso industrial relacionado co desenvolvemento dunha industria tradicional
que creceu dentro da rea urbana deixando a sa negativa pegada esttica e ambiental. A Figura 3
representa a mesma rea transformada ao eliminar este espazo industrial tradicional e obsoleto por
un mis moderno e vangardista cunha elevada calidade sociocultural e ambiental.
Ademais dos elementos humanos (edificios, vas de comunicacin como as pontes que cruzan a
ra) podemos observar elementos naturais como a ra e os montes que rodean a cidade. Na fotografa
predominan os elementos humanos, xa que os edificios, ras e vas de comunicacin presentan una
ampla densidade, mentres que as zonas verdes ou de monte ocupan un espazo moi reducido.
Expoa as caractersticas que definen a paisaxe industrial da figura 2 (1 punto).
A Figura 2 representa unha cidade rodeada dunha rea industrial tradicional, degradada ambiental
e paisaxisticamente. A ra que vertebra o espazo da fotografa tivo unha intensa especializacin
nunha actividade industrial (a siderrxica), deixando marxe calquera outro tipo de aproveitamento
do espazo, o que levara poboacin a vivir de costas ra ao ser -polo tipo de industria al
asentada- un rea hostil para o ser humano, exclusivamente xeradora de recursos e cunha escasa
sostibilidade, o que limitara a calidade de vida dos seus habitantes. Esta figura reflicte os factores
de localizacin das industrias pesadas.
Comente a transformacin desta paisaxe (figura 3) relacionndoa coa reestruturacin
industrial e os novos usos do solo producidos nas ltimas dcadas (1 punto).
A Figura 3 amosa unha transformacin importante desta rea, especialmente da sa marxe
esquerda (dende a visin da fotografa). A rea industrial contaminante foi transformada,
recuperando a ra como eixe vertebrador da cidade ao convertela no principal corredor natural neste
espazo urbano aumentando a sa calidade ambiental. Trtase dun espazo terciarizado, peonil,
comercial, de lecer e outros servizos.
Tamn podemos observar na fotografa a aposta por espazos humanizados, mis creativos e
innovadores, produto dunha planificacin e ordenacin do territorio por parte dos poderes pblicos.
A construcin de edificios emblemticos realizados por arquitectos cunha importante proxeccin
internacional contribuu a mellorar a imaxe e o atractivo da cidade. Neste caso o edificio
Guggenheim de Frank Gehry, coa sa singular xeometra, converteuse no smbolo mis recoecido
e emblemtico da transformacin da cidade e a sa aposta por unha cidade que reconcilie a cultura
coa natureza e o ser humano co ecosistema do que forma parte.

Tema Diversidade climtica galega e a sa influencia nos ros e na vexetacin. a) Diversidade
climtica. b) Os ros de Galicia. c) A diversidade bioxeogrfica.
a) Diversidade climtica.
O clima de Galicia vese moi infludo pola sa localizacin xeogrfica. As, a situacin beira do
ocano e a latitude na que se atopa marcan os caracteres climticos. A orografa outro factor definitorio
do clima, que favorece a subdivisin interna nunha serie de variedades. A posicin do pas fai que existan
uns contrastes estacionais moi marcados, alternando a influencia da corrente polar no inverno e das altas
presins subtropicais (Anticicln de Azores) no vern. Esta variedade de condicins atmosfricas
explican a diversidade notoria de tipos de tempo que se dan en Galicia.
O clima da nosa comunidade presenta trazos comns con todos os climas ocenicos de Europa
Occidental, pero tamn caractersticas diferenciais. Os elementos comns son as continuas chegadas de
masas hmidas do Oeste que favorecen unhas intensas precipitacins e unhas caractersticas trmicas de
suavidade. Malia estes caracteres comns, Galicia individualzase pola seca estival acentuada e a maior
duracin do vern.
As variedades climticas de Galicia estn todas includas dentro do clima ocenico, malia que se
deben diferenciar diversas reas:
1.- O ocenico hmido, suave e de choivas regularmente distribudas ao longo do ano, cnguese
franxa setentrional costeira, desde Fisterra ata a Maria lucense, inclundo a Costa da Morte e o Golfo
rtabro.
2.- O ocenico hiperhmido, con precipitacins mis abundantes e reducin da temperatura
media, cnguese ao chanzo da Terra de Ordes , Soneira, comarca de Santiago e vertentes occidentais
da Dorsal Meridiana, onde o efecto foehn e a exposicin a barlovento fai que se incrementen as
precipitacin por enriba dos 1.500 mm anuais.
3.- Nas Ras Baixas estamos diante dunha variedade climtica con tendencia aridez estival, con
incremento das temperaturas medias e descenso das precipitacins no vern -en comparacin coa cornixa
setentrional-.
4.- As serras setentrionais, as da Dorsal Galega e o Xurs constiten un mbito de transicin entre
a Galicia occidental e oriental, marcado polo incremento medio das precipitacins e o descenso das
temperaturas medias por mor da altitude, anda que opoen as abas de barlovento -mis chuviosas- s de
sotavento -mis secas-.
5.- O ocenico continental, con incremento dos das de xeada, tendencia a una maior oscilacin
trmica e precipitacins mis reducidas en contraste coa costa, cnguese meseta lucense e reas do
interior Norte.
6.- Cara ao sur, nas depresins do Sil, Ourense, Limia e Vern, a continentalizacin d paso a un
matiz mediterrneo que se manifesta claramente na aridez estival e na elevacin notable das temperaturas
medias nesa poca do ano.
7.- O ocenico de montaa afecta s serras orientais e sudorientais, cos efectos propios da
montaa: incremento das preciptacins -de neve nos meses invernais- e baixada das temperaturas medias
por mor da altitude.

b) Os ros de Galicia.
A rede fluvial vn definida pola interrelacin entre a disposicin do relevo e a pluviosidade. As
das favorecen a existencia de numerossimos cursos fluviais, a meirande parte deles de curto percorrido.
Case a totalidade dos ros galegos amosan un rxime de tipo pluvial ocenico, caracterizado pola
abundancia e regularidade dos caudais, con enchentas invernais e estiaxes moderadas no vern. Os ros
que desembocan na vertente cantbrica (Navia, Eo, Masma, Landro, Sor, Mera etc.) son os que teen
maior regularidade neste rxime. Pola contra, os que desaugan nas Ras Baixas presentan descensos moi
importantes no seu caudal durante o vern (Tambre, Ulla, Deza, Umia, Lrez, Verdugo etc.), mentres que
os ros que desembocan no Golfo rtabro e na rea de Fisterra manteen uns caracteres intermedios
(Grande de Xubia, Eume, Mandeo, Mero, Anllns, Grande, Castro e Xallas).
O Mio e o seu principal afluente, o Sil, merecen unha mencin parte, xa que tanto por
constiturse nunha longa arteria fluvial (cruza de N a S a maior parte da provincia de Lugo e boa parte das
de Ourense e Pontevedra), como pola amplitude da sa cunca e a diversidade de reas climticas que
atravesan, teen unha variabilidade no seu comportamento hdrico que os individualizan respecto aos
demais de Galicia.
c) A diversidade bioxeogrfica.
As condicins trmicas e pluviomtricas son ptimas para o desenvolvemento do manto vexetal.
A maior parte de Galicia inclese na rexin florstica Eurosiberiana, na superprovincia Atlntica. S o
extremo suroriental da provincia de Lugo e boa parte da de Ourense pertencen rexin florstica
mediterrnea. Na primeira destas rexins a vexetacin climtica son bosques mixtos caducifolios, con
dominio de carballos (Quercus robur), ags nos Ancares e no Courel, onde dominan os cerquios
(Quercus pyrenaica), acompaados de sobreiras na Galicia occidental (Quercus suber), e do carballo
peciolado (Quercus petrae) no N e NL, que sa vez se ven acompaados en xeral de abeleiras (Corylus
avellana), ameneiros (Alnus glutinosa), olmos (Ulmus glabra), freixos (Fraxinus excelsior e
augustifolia), arces (Acer pseudoplatanus), bidueiros (Betula alba) e faias (Fagus sylvatica).
Na rexin mediterrnea as comunidades climticas son tamn bosques, neste caso de cerquios,
ags na cunca do Sil, onde son substitudos por acieiras (Quercus ilex subsp. Ballota). Os bosques de
cultivo tamn adquiriron notable importancia dende pocas remotas; o caso dos soutos de castieiros
(Castanea sativa), introducidos hai mis de dous mil anos. Os pieirais son de implantacin mis recente,
especialmente o Pinus pinaster (pieiro martimo ou galego), chegado dende Portugal no sculo XVII.
Mis recentemente introduciuse o eucalipto (Eucaliptus globulus), orixinario de Australia e que comezou
a cultivarse a partir de mediados do sculo XIX, malia os problemas medioambientais que xera.
A paisaxe vexetal actual resultado da accin antrpica, pois a vexetacin climtica de frondosas
caducifolias est moi deteriorada e en franco retroceso, predominando na actualidade as especies arbreas
forneas, o mesmo o mato de substitucin do bosque orixinario, fundamentalmente os toxos (Ullici
europaei), piornos (Cytisus lusitanicus) e breixos (Ericetum cinerae).
No mapa de distribucin de cubertas vexetais en Galicia destaca a forte penetracin dos
eucaliptais na Maria lucense e costa norte coruesa, ao tempo que incrementan a sa proporcin en todo
o litoral occidental, onde as masas de frondosas ceden tamn ante a presin das conferas. A mestura de
conferas e frondosas est moi estendida polas provincias de poente e no cadrante noroccidental de
Ourense, mentres que a principal cantidade de frondosas e carballeiras se refuxia na provincia de Lugo -
principalmente- e, en menor medida, nas montaas ourenss.
De todos os xeitos, o espazo non arborado ocupa unha proporcin moi notable nas altas serras
orientais e, sobre todo, sudorientais, en depresins como a Limia e nos altos cumes da Dorsal Galega e
outras serras mis occidentais.

OPCIN B
1.- Defina nun mximo de cinco lias, unicamente catro dos seguintes termos xeogrficos, indicando
algn exemplo en relacin con Espaa ou Galicia: rea metropolitana, esperanza de vida, ra,
isohieta, barlovento, enerxas renovables. (Puntuacin mxima 2 puntos; 0,5 por termo ben
definido).
rea metropolitana.- Rexin urbana que engloba unha cidade central que d nome a rea e unha serie de
cidades satlites que poden funcionar como cidades-dormitorio, industriais, comerciais e servizos, todo
organizado de xeito centralizado.
Esperanza de vida.- Clculo do nmero de anos que un individuo pode esperar vivir ben no momento de
nacer ou cando acada unha determinada idade, sempre que os niveis de mortalidade permanezan
constantes. Obtense a partir das tboas de mortalidade. A esperanza de vida maior nas mulleres que nos
homes, situndose en 2011 en 84,8 anos para as mulleres e 78,8 para os homes (en Espaa).
relacionada cun asolagamento do val fluvial relacionado con movementos isostticos e un afundimento
tectnico asociado rede de fracturas preexistentes. Son moi importantes nas costas galegas.
Isohieta.- Isolia imaxinaria que une puntos con iguais valores de precipitacins, nun mapa no que se
expresen cantidades de precipitacin recibida por reas. Utilzase sobre todo nos mapas climticos.
Barlovento.- Aba dun relevo montaoso que pola sa orientacin respecto ao vento dominante queda
exposto ao fluxo ascendente do aire. A aba de sotavento, polo contrario, queda exposta ao fluxo
descendente.
Enerxas renovables.- Son aquelas que se obteen de fontes naturais virtualmente inesgotables, ben sexa
pola inmensa cantidade de enerxa que conteen, ben porque son capaces de rexenerarse por medios
naturais. Entre as enerxas renovables cntanse a hidroelctrica, elica, solar, xeotrmica, maremotriz, a
biomasa e os biocombustibles.
a) Na figura 1, localice e nomee as cinco provincias limtrofes con Portugal nas que apareza
a sobreira (1 punto). De Norte a Sur: Zamora, Salamanca, Cceres, Badajoz e Huelva.
Identifique as figuras 1 e 2 e especifique as caractersticas das rexins bioxeogrficas s que
pertencen (1 punto). Son dous mapas de Espaa coa divisin provincial e corocromticos que
representan a extensin superficial de das especies vexetais, sobreira e faia. Os dous mapas teen a
escala sinalada (numrica no da esquerda e grfica no da dereita) e a fonte (Atlas Nacional de Espaa).
Trtase de dous mapas temticos cualitativos (definen cualidades non relacionadas con cantidades) que
o tipo de mapa mis utilizado en xeografa fsica. A escala de medida nominal.
Aparece no mapa a superficie de faias e sobreiras en das rexins: a faia estndese pola rexin
eurosiberiana (tamn atlntica) no bosque temperado ocenico caducifolio, e tamn na cordilleira
pirenaica ata unha altura de mis de mil metros (a rexin boreoalpina comezara a partir dos 1.200-1.300
m); a sobreira sitase na rexin mediterrnea caracterizada polo bosque perennifolio e a matogueira.
Determine os factores que condicionan a existencia desta vexetacin en cada caso (1 punto). Hai
tres factores bsicos que son as precipitacins, os solos e a altitude, coa sa influencia sobre a
temperatura.

A sobreira (Quercus suber) estndese pola rexin mediterrnea, caracterizada desde o punto de
vista climtico por una estacin seca e calorosa (prefire reas con temperaturas medias superiores aos 18
graos C e climas que superen os 40 graos C de mxima); precisa mis de 500 mm de precipitacins ao
ano (o ideal da sobreira est entre 600 e 1.000 mm anuais, inda que se adapta a climas con mis de 400
mm de precipitacin anual; de a a sa extensin en Estremadura e no occidente da Pennsula). Tampouco
tolera invernos fros e prefire solos silceos como os existentes no Oeste da Pennsula. Sobreira e acieira
forman o bosque tpico mediterrneo, o bosque esclerfilo.
A faia (Fagus sylvatica) pertence rexin eurosiberiana de bosque caducifolio. Forma un
bosque pechado con escaso sotobosque. Tolera mal a calor e ben o fro, polo que medra mellor na
cordilleira Cantbrica nas abas orientadas cara ao Norte; adptase ben a reas de elevada pendente e
altitude entre 300 e 1.700 m. Na rexin atlntica, a faia combnase en bosques mixtos con carballos e
conferas. Necesita grande humidade, de a a sa extensin no mapa pola cordilleira Cantbrica e os
Pireneos. Prefire os solos calcarios pero adptase aos silceos. Este factor e tamn visible no mapa.
Relacione a vexetacin con aspectos ambientais e econmicos (1 punto). A vexetacin clmax
constituda por especies autctonas como a faia e a sobreira de copas anchas e troncos leosos (que
poderan durar sculos e acadar alturas notables, de ata 20 m) est en retroceso por mor da accin
antrpica; reduciuse superficie a causa da sobreexplotacin agrcola (roturacin, sobrepastoreo) e da
substitucin por outras especies de maior rendibilidade econmica e mis rpido crecemento. Estes
bosques foron moi transformados pola actividade humana agraria no pasado, e urbana e industrial na
actualidade.
A degradacin do sobreiral d lugar formacin de matogueiras como maquias e estepas. O faial
consrvase en moitos lugares case como bosque relicto, que precisa proteccin ambiental para a sa
conservacin (ex.: bosque de Muniellos, en Asturias).
Tradicionalmente, as das especies tiveron un importante aproveitamento econmico. A madeira
dura e densa da sobreira foi utilizada para a fabricacin de toneis e barcos. Os froitos da sobreira son moi
apreciados pola sa landra para a alimentacin do gando. Pero a cortiza o principal aproveitamento da
rbore. Esta cortiza tia como funcin protexer a rbore dos incendios e pdese extraer cada nove anos.
Utilzase para a fabricacin de tapns, colmeas, parquets, illantes, calzado etc. En Estremadura, a
preparacin da cortiza una das principais actividades industriais. A madeira da faia tamn moi
apreciada na carpintera interior, mobiliario e ebanistera. Con ela fabrcanse portas, tarimas, frisos,
molduras, chapas decorativas e taboleiros contrachapados industriais.
3.- Desenvolva o tema guiado polos seguintes apartados (puntuacin mxima 4 puntos): Tema
Sector servizos e o proceso de terciarizacin da economa en Espaa e Galicia. a) Caractersticas
do sector terciario. b) Causas da terciarizacin. c) Contrastes na localizacin dos servizos.
O sector servizos abrangue todas aquelas actividades que non se poden considerar agrarios,
pesqueiros ou industriais. En Espaa este sector ocupa o meirande nmero de traballadores. Por iso se
considera que vivimos nunha sociedade terciaria. Nos pases desenvolvidos mis da metade da poboacin
activa traballa no sector terciario ou servizos, que medrou en importancia tanto polo nmero de persoas
que ocupa como pola riqueza que xera. A distribucin dos servizos no territorio amosa grandes
desigualdades e desequilibrios, dado que tenden a se concentrar nas zonas con maiores niveles de renda.
a) Caractersticas do sector terciario.
O sector terciario ou servizos abrangue o conxunto de prestacins orientadas a satisfacer as
necesidades e demandas da sociedade. un sector moi heteroxneo formado por actividades moi
diversas. As caractersticas principais que definen o sector terciario son:
- Actividades intanxibles e inmateriais. O que se ofrece e se valora a calidade da prestacin que
se realiza, por exemplo, un servizo mdico ou unha asesora.

- Actividades imposibles de almacenar. Os servizos prstanse cando son necesarios ou requiridos,
polo que se adoitan localizar preto dos posibles usuarios.
- Actividades moi diversas. Desde administracins pblicas, servizos financeiros, comerciais,
culturais e de lecer, sanitarios e educativos, direccin, administracin e asesora de empresas, servizos de
limpeza e mantemento, asistencia social, comunicacins etc.
- Actualmente, tndese a diferenciar o terciario clsico do terciario superior ou cuaternario, sector
que rene as actividades mis cualificadas: investigacin, telecomunicacins, alta tecnoloxa...
- un sector que abrangue dende grandes empresas con milleiros de traballadores a pequenos
empresarios.
b) Causas da terciarizacin.
Desde hai tres dcadas, pdese dicir que Espaa ten unha economa de servizos, porque mis de
dous terzos de todos os empregos e a producin que se xera no pas proceden deste sector. A tendencia
que esta proporcin contine aumentando nos prximos anos, tal e como ocorre en todos os pases do
noso medio. Por iso se adoita afirmar que en Espaa vivimos un proceso de terciarizacin da economa.
O rpido crecemento que experimentaron as actividades de servizos o resultado das profundas
transformacins que viviu a sociedade espaola, que hoxe presenta as seguintes caractersticas:
- unha sociedade de consumo, en que o aumento do nivel de renda elevou a capacidade de
compra e, con isto, o desenvolvemento do comercio e toda unha serie de servizos destinados poboacin.
- unha sociedade do benestar, en que aumentou a oferta de todo tipo de servizos sociais
(educativos, sanitarios, culturais, deportivos...), ofrecidos por institucins pblicas e privadas.
- unha sociedade de ocio, en que aumenta a importancia do turismo e de diversos servizos
relacionados co gozo do tempo libre (hostalara, restauracin, espectculos etc.).
- unha sociedade capitalista avanzada, en que o sector financeiro e de seguros ocupa un lugar
destacado no control do dieiro e o crdito, bsicos para o funcionamento das empresas e o propio
consumo familiar.
- unha sociedade do coecemento, en que cobran protagonismo unha serie de servizos
avanzados que melloran a calidade e competitividade das empresas (enxeara, deseo, servizos
informticos, asesora tcnica...), xunto a centros de investigacin e centros tecnolxicos para promover a
I+D.
- unha sociedade rede, en que tanto as persoas coma os produtos ou a informacin teen cada
vez maior mobilidade, xerando densas redes de fluxos s que os territorios queren estar conectados, o que
aumenta a demanda de todo tipo de transportes e telecomunicacins.
- unha sociedade regulada, porque a sa complexidade esixe unha administracin pblica eficaz
que xestione o seu funcionamento.
Todo isto supn unha gran diversidade de servizos, desde os mis especializados e modernos ata
os mis tradicionais e precarios.
c) Contrastes na localizacin dos servizos.
A localizacin do emprego en actividades de servizos mostra importantes diferenzas se se
considera o volume total de persoas ocupadas nas diferentes provincias. As de Madrid, Barcelona e

Valencia concentran case cinco millns de empregos, equivalentes a mis dunha terceira parte do total,
seguidas por outras provincias litorais, xunto a Sevilla e Zaragoza.
Se se considera en cambio a proporcin do emprego terciario sobre o total, as diferenzas
diminen, cos valores mis altos en Madrid, o litoral mediterrneo (ags Catalua) e ambos os
arquiplagos.
Esa distribucin relacinase coa influencia de diversos factores:
- Ante todo, relacinase coa reparticin da poboacin e o seu nivel de renda, pois a maiora destas
actividades buscan estar cerca dos seus clientes potenciais e, polo tanto, aumentan en territorios con altas
densidades e elevado nivel de ingresos.
- Tamn infle a presenza de poboacin estacional relacionada co desenvolvemento do turismo,
sobre todo, nas reas litorais, pois iso engade un volume importante de consumidores dalgns tipos de
servizos.
- Un terceiro factor a densidade de empresas no territorio, pois son as principais demandantes
dalgns servizos (desde o transporte e as telecomunicacins, aos servizos informticos, xurdicos, de
mantemento e reparacin, de deseo e enxeara etc.).
- Por ltimo, as administracins central, autonmica e local distribense por todo o territorio, pero
a presenza de funcionarios e contratados nelas maior naqueles provincias e cidades onde se localiza a
capitalidade nacional ou autonmica.
En resumo, os servizos teen hoxe unha grande importancia e dinamismo, ata converterse na
principal fonte de emprego actual e para o futuro. Por esa razn, e porque as diferentes actividades tamn
mostran diversas tendencias de localizacin, xeran paisaxes especficas e, en ocasins, son fonte de
impactos negativos; a Xeografa intersase cada vez mis por este sector que conta con mis de catorce
millns de empregos e dous terzos do valor da producin total obtida en Espaa, as como a maior
perspectiva de crecemento.
O sector servizos en Galicia.
Mis do 60% do PIB de Galicia corresponde ao sector servizos, que experimentou un gran
crecemento e diversificacin nas ltimas dcadas. O turismo, o comercio, os transportes e mais os
servizos sociais son exemplos desta transformacin.
O sector terciario de Galicia adquiriu unha importancia decisiva na creacin de postos de traballo,
xa que en 2008 os servizos ocupaban o 63% do emprego galego. A distribucin xeogrfica est pouco
equilibrada; os servizos concntranse nas capitais provinciais e nos grandes ncleos urbanos,
principalmente nas provincias da Corua e Pontevedra. Distnguense dous subsectores:
- Os servizos non destinados venda son os servizos sociais financiados polos organismos
oficiais, como a educacin, a sade e a administracin pblica. As, en 2006 o 56% do gasto pblico que
realizou a Xunta estivo destinado a sanidade e educacin.
- Os servizos destinados venda abranguen o comercio, o turismo, os transportes, os servizos s
empresas, que diversificaron a sa oferta en actividades como asesoramento xurdico, servizos
informticos e administrativos, recursos humanos ou publicidade e os servizos financeiros, que potencian
o crecemento da economa a travs da concesin de crditos a particulares e empresas, e o investimento
en proxectos empresariais.
En canto turismo, Galicia dispn de mis de 54.000 prazas hoteleiras e de numerosos servizos e
equipamentos complementarios. Os turistas que visitan Galicia proceden na sa maiora do territorio
espaol (80,4%) e en menor medida do estranxeiro (19,6%), sobre todo de pases da UE, como Portugal,

Reino Unido, Alemaa, Francia e Italia. A nosa Comunidade ofrece diversos tipos de turismo: turismo de
sol e praia, turismo cultural, turismo rural e turismo termal. Porn, no ano 2008 Galicia recibiu uns
200.000 visitantes menos c ano anterior, por mor da recesin econmica. Ademais, a imposibilidade de
competir no mercado internacional cos destinos masivos de praia determinou a orientacin da poltica
turstica cara a outros campos, como o gastronmico, cultural, congresos ou o deportivo, co fin de atraer
un turismo de maior calidade e asegurar a ocupacin hoteleira durante todo o ano.
Respecto ao comercio, Galicia incrementou nas ltimas dcadas o comercio interior como
consecuencia do crecemento demogrfico e econmico. Na actualidade representa un 10% do PIB e
emprega un 17% da poboacin ocupada. Caracterzase pola coexistencia de numerosos pequenos
establecementos xunto a grandes empresas comerciais nacionais e multinacionais. Actualmente, o
pequeno comercio est vivindo unha crise que se manifesta na reducin de establecementos tradicionais e
na perda de emprego.
Os intercambios co exterior son cada vez mis importantes debido apertura progresiva da
economa galega. A balanza comercial nos ltimos anos foi positiva xa que as exportacins superaron as
importacins. As, durante o ano 2008, Galicia vendeu ao estranxeiro produtos por valor de 15.614
millns de euros e importou o equivalente a 15.463 millns. As exportacins cntranse na venda de
material de transporte, confeccin e peixe, crustceos e moluscos. As importacins que destacan polo seu
volume son os produtos enerxticos e o material de transporte, que concentran o 40,5% do total. O
desafo mis importante do comercio exterior galego manter o supervit da balanza comercial alcanzado
en 2007 e 2008, tras dcadas de dficit comercial.
Finalmente, nos transportes hai que salientar que a situacin perifrica e o relevo accidentado de
Galicia son factores que explican que as infraestruturas de transporte e comunicacin co resto do Estado
fosen tradicionalmente moi deficientes. As e todo, nas ltimas dcadas, os investimentos pblicos
destinronse a modernizar e ampliar a rede de estradas, os ferrocarrs, os portos e os aeroportos.

131
61
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
I .- TRADUCCIN (Puntuacin mxima: sete puntos)
ALCIBADES INCITA A COMBATER POR TDOLOS MEDIOS.
T oe to1epoo Atkoo) ekkt)oov xo)oo xopeketete1o ot1o o1
ovok) e) ko votoev ko xeooev ko 1eooev Ot op eo1v, eo),
p)o1o )v, 1o oe xoteo ooOovo xopo ooteo.
NOTAS.- 1. T oe to1epoo, sobreentndese )epo, o da seguinte. 2. Atkoo),
nominativo de singular, Alcibades, estratego ateniense. 3. e) optativo oblicuo: tradzase
era e non sera. 4. )v, 1o oe xoteo son dativos posesivos con eo1v.
II.- PREGUNTAS (Puntuacin mxima: tres puntos)
a) Contestar a das de estas tres PREGUNTAS
1. Anlise sintctica de Atkoo) ekkt)oov xo)oo xopeketete1o ot1o o1
ovok) e) ... votoev ...
2. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionado con ekkt)oo
asemblea, xuntanza e con p)o1o riquezas, recursos.
3. En qu guerra participou Alcibades e qu desenlace tivo esa guerra?
b) Contestar obrigatoriamente:
Cles son as cuestins principais que se debaten en As Nubes de Aristfanes?
OPCIN 2: TUCDIDES
OS LACEDEMONIOS, APURADOS POLA GUERRA, SOLICITAN E OBTEEN ALIADOS.
Aokeooovo oe, o ot1o xpo 1ot ev !Oo e)ktve1o o xoteo,
ottot 1e exekoteoov1o toot ko AO)voot o o )tOov Kovo
o1po1)otv1o xt)Oe otk otu.
NOTAS.- 1. Aokeooovo, nominativo de plural, lacedemonios ou espartanos. 2. xpo
1ot ev !Oo, o artigo xpo 1ot sustantiva a ev !Oo: contra os de Itome, (Itome,
monte e cidade de Mesenia, en Grecia). 3. AO)voot, acusativo de plural, atenienses. 4.
Kovo, Cimn; Kovo o1po1)otv1o, xenitivo absoluto.
1. Qu feito histrico narrou Tucdides? Qu causas e qu desenlace tivo?
2. Anlise sintctica de Aokeooovo oe, o ot1o ... e)ktve1o o xoteo,
ottot exekoteoov1o toot.
3. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionado con xoteo guerra e
con o1po1)eo mandar, dirixir.
b) Contestar obrigatoriamente: Cles son as cuestins principais que se debaten en As Nubes
de Aristfanes?
132
61
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
COMBATE NAVAL ENTRE ATENIENSES E LACEDEMONIOS.
Ek 1ot1ot o evoto)oov o ev Aokeooovo ev 1oe, o oe AO)voo
oeoxopevo 1o voto, ep ot eotov oxoteoov1e xev1ekooeko 1p)pe.
Tov oe ovopov o ev xteo1o eeotov, o o eop)O)oov.
NOTAS.- 1. Ek 1ot1ot con valor temporal. 2. Aokeooovo, AO)voo, nominativos de
plural, lacedemonios, atenienses, ambos son suxeitos do verbo evoto)oov. 3. oxote
oov1e, participio de aoristo de oxottt.
1. De qu conficto e con qu desenlace se ocupa Xenofonte?
2. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionado con ov)p, ovopo
varn e con vot nave.
3. Analice morfolxicamente evoto)oov e oeoxopevo.
Lias xerais do argumento e espritu da Ilada.
OPCIN 2: TUCDIDES
PRIMEIRAS MEDIDAS DE ATENAS TER A HEXEMONA NA HLADE.
Hopotoov1e oe o AO)voo 1)v )eovov ekov1ov 1ov toov oo 1o
Hotoovot oo, e1oov 1o xote o xopeov1o p)o1o ko vot xpo 1ov
opopov.
NOTAS.- 1. o AO)voo, nominativo de plural, os atenienses. 2. ekov1ov 1ov toov,
xenitivo absoluto; del depende oo 1o Hotoovot oo. 3. Hotoovot, xenitivo de
singular, Pausanias (un espartano). 3. xpo contra.
1.Cles foron as bases principais da hexemona ateniense?
2. Anlise morfolxica de xopotoov1e e de e1oov.
3. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionado con oo odio,
xenreira e con xot cidade.
Lias xerais do argumento e espritu da Ilada.
133
CONVOCATORIA DE XUO
OPCIN 2: TUCDIDES
I.- Traduccin (Puntuacin mxima: sete puntos)
OS LACEDEMONIOS, APURADOS POLA GUERRA, SOLICITAN E
OBTEEN ALIADOS.
TRADUCCIN: Os lacedemonios, como se lles alongaba
a guerra contra os de tome, chamaron outros aliados
e s atenienses. Estes acudiron en nmero non pequeno
mando de Cimn.
1. Qu feito histrico narrou Tucdides? Qu causas
e qu desenlace tivo?
RESPOSTA: Guerra do Peloponeso (431-404 a.C.),
entre as ligas encabezadas por Esparta (oligarqua
militarista) e Atenas (democracia talasocrtica e
imperialista). A sa causa foi o imperialismo crecente
de Atenas e o medo de Esparta e aliados a se ver
sometidos. Derrota de Atenas e, como consecuencia
mis importante, liquidacin defnitiva do sistema
de pleis ou cidades-estados independentes para dar
paso a ligas, conferederacins, etc. que anuncian o
helenismo de Filipe e Alexandro Magno.
2. Anlise sintctica de Aokeooovo oe, o
ot1o ... e)ktve1o o xoteo, ottot
exekoteoov1o toot.
RESPOSTA: Suxeito Aokeooovo; verbo principal
exekoteoov1o, con complemento directo ottot
toot; o introduce unha oracin subordinada
causal con verbo e)ktve1o, da que o suxeito
o xoteo e o complemento indirecto ot1o,
pronome anafrico que repite ou recolle o suxeito
Lacedemonios da oracin principal.
3. Cite e explique algns exemplos de vocabulario
actual relacionado con xoteo guerra e con
o1po1)eo mandar, dirixir.
RESPOSTA: De xoteo temos polmica, polemista,
polemoloxa e outras voces que aluden a discusin,
enfrontamento, guerra
De o1po1)eo temos estratego, estratexia,
estratxico, etc. que aluden arte ou capacidade de
mando militar e as sas operacins.
OPCIN 1: XENOFONTE
I.- Traduccin (Puntuacin mxima: 7 puntos)
ALCIBADES INCITA A COMBATER POR TDOLOS MEDIOS.
TRADUCCIN: da seguinte, Alcibades, despois de facer
unha asemblea, arengbaos dicndolles que era necesario
combater por mar, en terra e contra as defensas. Pois
non temos, dica, recursos, pero os inimigos tenos
abundantes por parte do rei (de Persia).
II.- Preguntas (Puntuacin mxima: tres puntos)
a) Contestar a das de estas tres preguntas:
1. Anlise sintctica de Atkoo) ekkt)oov
xo)oo xopeketete1o ot1o o1 ovok) e)
... votoev ...
RESPOSTA: Atkoo), suxeito do verbo principal
xopeketete1o; con ese suxeito concerta o
participio xo)oo, que ten como complemento
directo ekkt)oov. Complemento indirecto de
xopeketete1o ot1o. O verbo principal
xopeketete1o rexe a subordinada completiva o1
ovok) e) na que co verbo copulativo e) son
suxeitos os infnitivos votoev ko xeooev
ko 1eooev e predicado ovok).
actual relacionado con ekkt)oo asemblea,
xuntanza e con p)o1o riquezas, recursos.
RESPOSTA: De ekkt)oo travs do latn cristin
temos o semicultismo iglesia, en galego igrexa, e
os seus derivados; sen evolucin, pero con sufxos
diversos temos os cultismos eclesistico, eclesial.
De p)o1o temos crematstica ou actividade de
negocios, de crear e adquirir riqueza. Erro frecuente
foi crematorio e afns.
3. En qu guerra participou Alcibades e qu desenlace
tivo esa guerra?
RESPOSTA: Na Guerra do Peloponeso (431-404 a.C.),
entre as ligas encabezadas por Esparta (oligarqua
militarista) e Atenas (democracia talasocrtica e
imperialista). Derrota de Atenas e, como consecuencia
mis importante, liquidacin defnitiva do sistema de
pleis ou cidades-estados independentes para dar paso
a ligas, confederacins, etc. que anuncian o helenismo
de Filipe e Alexandro Magno.
OPCINS 1 e 2
b) Contestar obrigatoriamente: Cles son as cuestins principais que se debaten en As Nubes de Aristfanes?
RESPOSTA: Crtica de Scrates, mal confundido cos Sofistas, e da sa ensinanza, que se reparte entre necidades
intiles e a Retrica, obra dos Sofstas, que segundo os seus detractores serve principalmente para que o error
e a inxustiza trinfen sobre a verdade e a xustiza: debate entre o discurso inxusto e o discurso xusto. Crtica da
educacin e das modas modernas que levan a que un fllo, ademais de vago e derrochador, chegue a pegar seu
pai; eloxio dos vellos tempos y da moral social tradicional.
134
OPCIN 1: XENOFONTE
I .- Traduccin (Puntuacin mxima: sete puntos)
COMBATE NAVAL ENTRE ATENIENSES E LACEDEMONIOS.
TRADUCCIN: Seguidamente os lacedemonios libraron
combate naval en formacin, pero os atenienses
(libraron combate naval) cas naves dispersas, hasta
que fuxiron tras perder quince trirremes. Dos homes, a
maiora fuxiron, pero algns foron feitos prisioneiros.
1. De qu conficto e con qu desenlace se ocupa Xenofonte?
RESPOSTA: Nas sas Helnicas Xenofonte contina o
relato que Tucdides deixou inacabado da Guerra do
Peloponeso (431-404 a.C.), entre as ligas encabezadas
por Esparta (oligarqua militarista) e Atenas (demo-
cracia talasocrtica e imperialista). A sa causa foi o
imperialismo crecente de Atenas e o medo de Esparta e
aliados a se ver sometidos. Derrota de Atenas e, como
consecuencia mis importante, liquidacin defnitiva
do sistema de pleis ou cidades-estados independentes
para dar paso a ligas, conferederacins, etc. que
anuncian o helenismo de Filipe e Alexandro Magno.
2. Cite e explique exemplos de vocabulario actual
relacionado con o v) p, o vopo varn e vot nave.
RESPOSTA: Co lexema andro- de varn, viril temos
androloxa, androceo, andrxino Erro frecuente e
comprensible citar termos con antropo- home, ser humano.
De vot temos nutica, cosmonauta, astronauta e
todo canto alude a navegacin en distintos medios.
Erro frecuente e comprensible foi citar nave, naval,
navegar que son de orixe latino, navis, e da mesma
raz que a base grega.
3. Analice morfolxicamente e voto )oov e oeoxope vo.
RESPOSTA: evoto)oov: 3 persoa de plural do
aoristo (sigmtico) de indicativo, voz activa, do verbo
(contracto) votoeo. Aumento e-, raz voto)-,
sufxo de aoristo -oo-, desinencia de 3 de plural -v.
oeoxopevo: Dativo de plural feminino do
participio de perfecto, voz media, de oooxepo.
Preverbio oo- con elisin; aumento verbal e- que
suple a reduplicacin de perfecto, raz oxop-, sufxo
participial -ev- e desinencia -o de dativo de plural
de primeira declinacin.
OPCIN 2: TUDDIDES
I.- Traduccin (Puntuacin mxima: sete puntos)
PRIMEIRAS MEDIDAS DE ATENAS TER A HEXEMONA NA HLADE.
TRADUCCIN: Despois de se facer os atenienses ca
hexemona co consentimento dos aliados polo seu
medo a Pausanias, fxaron as cidades que aportaban
dieiro e naves contra o brbaro (= rei de Persia).
1.Cles foron as bases principais da hexemona ateniense?
RESPOSTA: O seu poder martimo, a sa poltica
imperialista de sometemento doutras cidades e o seu
rxime democrtico de cidade aberta con industria e
comercio moi activos.
2. Anlise morfolxica de xopotoo v1e e de e 1oov.
RESPOSTA: Hopotoov1e: nominativo de plural
masculino do participio aoristo (segundo ou temtico)
de xopotoovo: xopo- preverbio, to- raz do
tema de aoristo, -o- vocal temtica, -v1- sufxo de
participio, -e desinencia de nominativo plural da
terceira declinacin.
e1oov: 3 persoa de plural de aoristo (sigmtico) de
indicativo do verbo 1oooo ou 1o11o: aumento e-,
tema verbal 1o-, sufxo de aoristo -oo- e desinencia
de 3 de plural -v. O encontro de -- e -o- reslvese na
grafa (ks).
actual relacionado con oo odio, xenreira e con
xot cidade.
RESPOSTA: De oo temos misoxinia, misantropa,
misgamo odio muller, home, matrimonio. Misonesmo,
odio ou aversin s novidades (con veo novo).
De xot temos poltica e todos os seus derivados,
politoloxa e derivados, acrpolis, metrpolis
e derivados, necrpolis Erro frecuente e non
comprensible foi citar polgono, politesmo e outros
poli- de xott moito
OPCINS 1 e 2
b) Contestar obrigatoriamente: Lias xerais do argumento e espritu da Ilada.
RESPOSTA: Clera de Aquiles fronte a Agamenn porque o deshonra deixndoo sen o seu botn, a escrava Briseida.
Aquiles retrase do combate e os aqueos vense en apuros, castigados por Apolo ca peste. Patroclo, amigo de
Aquiles, sae a loitar cas armas de este, pero morre a mans do troiano Hctor. Aquiles toma vinganza de Patroclo
en combate con Hctor, que derrota e mata. A obra remata co pranto de Pramo, pai de Hctor, ante Aquiles, que
consinte en lle entregar o cadver de Hctor.
Mundo aristocrtico, de nobres iguais presididos por un soberano ou rei de reis. Subordinacin absoluta do pobo,
mera comparsa do aristcrata e do seu benestar e gloria. A guerra como instrumento de riqueza e de fama. Sentimento
exacerbado do valor persoal e da destreza no combate como medios para alcanzar honor e gloria imperecedoiros.
Valranse tamn elocuencia, prudencia na decisin e astucia e intelixencia prctica. Alto aprecio dos lazos familiares,
da amizade e da hospitalidade, que pode estar por riba da condicin obrigada de inimigos no campo de batalla. Mundo
no que accin humana e accin divina non teen lmites claros; a vontade divina, que non ten por qu ser xusta o
razoada, intervn continuamente na accin humana e prevalece sempre sobre a vontade humana.
139
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
Scrates oponse s bgoas dos seus amigos pola sa condena
O oe oOe1o Zokpo1) 1ot xopexoevot ookptov1o, exev T vtv ookpte1e;
ot op xoto o1e o1 e o1otxep eevo)v ko1ey)ooevo )v ot txo 1) otoeo
o Oovo1o;
NOTAS. 1. oOe1o bsquese en ooOovoo. 2. o1e, 2 de plural de ooo. 3. e o1otxep,
desde que.
a) Contestar a DAS de estas catro PREGUNTAS
1. Anlise sintctica de O oe oOe1o Zokpo1) 1ot xopexoevot ookptov1o,
exev.
2. Xenofonte como discpulo de Scrates: obras nas que recolle o seu ensino.
3. O proceso contra Scrates: causas e desenlace.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con oto natureza e con
xoto, hai tempo, antigamente.
b) Contestar obrigatoriamente a UNHA de estas das PREGUNTAS:
1. O heroe homrico: lias principais da sa accin e personalidade.
2. Lias bsicas do mito de Edipo e o seu signifcado trxico
OPCIN 2: PLATN
Inconvenientes do amor propio
Hov1ov oe eo1ov kokov ovOpoxo 1o xotto eot1ov ev 1o yto eo1v,
ot xov1e oxoot)v otoeov )ovov1o 1ot1ot oe kokot eveko xo ovOpoxo
otoe eo1v oto ot1u.
NOTAS. 1. O relativo ot ten como antecedente eo1ov (xov1ov kokov). 2. ot1u pronome
refexivo, de si mesmo: ntese o seu esprito spero.
1. Anlise sintctica de ot xov1e oxoot)v otoeov )ovov1o.
2. Principios bsicos do ideario tico e poltico de Platn.
3. A Atenas do s. V a. C.: lias principais da sa poltica.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con yt) alma e con
xott, moito.
2. Lias bsicas do mito de Edipo e o seu signifcado trxico
140
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
Scrates defne as sas afeccins en comparacin coas de outros.
Eo o ot v ko ot 1o , o Av1oo v, o oxep o tto 1 ) xxu o oOu ) ktv )
o pvO ) oe1o, ot 1o ko e 1 o ttov ) ooo o to o oOo , ko e o v 1 e o
ooOov, ooooko.
NOTAS.- 1. Av1oov, Antifonte (sofsta). 2. eo o otv ko ot1o tamn eu mesmo. 3. ot1o
ko as tamn, tamn do mesmo modo.
1. Anlise sintctica de eov 1 eo ooOov, ooooko.
2. Qu relacin tivo Xenofonte con Scrates e en qu obras fala de esa relacin?
3. Qu sabe da estimacin social que tiveron en Grecia a Poesa e os poetas?
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xxo cabalo e con
oto amigo.
1. Cales son os temas fundamentais da poesa de Safo?
2. Cales son as cuestins principais que se tratan en As Nubes de Aristfanes?
OPCIN 2: PLATN
Scrates aprende dos homes, non da Natureza.
4tooO) e , o o te 1o e v ot v op o ko 1o oe vopo ot oe v e Oe te
ooookev, o o ev 1u oo1e ovOpoxo ee ooookoto. ot ev1o 1) e) eooot
1o oopokov )tp)ko.
NOTAS.- 1. O verbo eOete est en singular, pero ten dous suxeitos neutros, opo e oevopo. 2
Con 1) e) eooot sobreentndase ek 1) oo1eo, da cidade. 3. )tp)ko, bsquese
en etpoko.
1. Anlise sintctica de o o ev 1u oo1e ovOpoxo ee ooookoto.
2. Biografa e escritos de Platn.
3. O fnal de Scrates e as sas causas.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con ovOpoxo home e
con oopokov remedio.
1. Cales son os temas fundamentais da poesa de Safo?
2. Cales son as cuestins principais que se tratan en As Nubes de Aristfanes?
141
CONVOCATORIAS DE XUO E SETEMBRO
consulta do diccionario). Valorarase positivamente a
correccin e soltura sintctica da traduccin.
Nas PREGUNTAS valorarase tanto o contido
cantidade e calidade de coecementos- como a
forma en que son expostos -correccin e soltura
lxica, sintctica, ortogrfca, etc.
Lmbrase tamn que en ningn caso ser vlido que
o alumno traduza o texto dunha opcin e responda s
preguntas da outra opcin.
evidente que un exame en branco ser cualifcado
con CERO (0) puntos.
De acordo co programa vixente, o labor de traduccin,
de coecemento prctico da lngua grega, considrase
bsico e non substituible por ningunha outra de
estudos literarios, lingsticos, histrico-culturais,
etc. En consecuencia, dos DEZ (10) puntos posibles
reservaranse SETE (7) para a cualificacin da
traduccin; as respostas ao temario contribuirn
cualificacin final cun mximo de DOUS (2)
puntos; a pregunta sobre a lectura de obras literarias
cualifcarase como mximo con UN (1) punto.
Na TRADUCCIN consideraranse faltas os erros
cometidos tanto na interpretacin gramatical
(morfoloxa e sintaxe) como na lxica (erro na
127
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
I .- TRADUCIN (Puntuacin mxima: sete puntos)
OS ATENIENSES, SITIADOS, RESPONDEN CON OUTRO ASEDIO.
o o AO)voo xotopkotevo txo 1ov Av)1ov, xeyov1e e Avov ko
oxt1o ko o1po1)ov ot1ov Hootov exe1eoov Av)1o ko exoto
pkotv ot1ot ko ko1o )v ko ko1o Ooto11ov oeko 1p)peov.
NOTAS. 1. AO)voo, -ot, Ateniense. 2. Avo, -), Exina, illa preto de Atenas.
4. Av)1), -ot, Exineta, habitante de Exina. 5. Hooto, -ot, Pnflo, estratego
ateniense. 6. Hootov, complemento, ten o1po1)ov como predicativo.
a) Contestar a DAS destas catro PREGUNTAS
1. Anlise morfolxica de xeyov1e e de 1p)peov.
2. De que guerra protagonizada por Atenas se ocupa Xenofonte?
3. Obras principais de Xenofonte.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con o1po1)o
estratego e con oeko dez.
b) Contestar obrigatoriamente a UNHA destas das PREGUNTAS:
1. Cales son os temas fundamentais da Lrica Arcaica grega?
2. Trazos do heroe homrico.
OPCIN 2: PLATN
EDUCACIN DOS NENOS EN COECER AS LEIS E ACTUAR SEGUNDO ELAS.
exeoov oe ek ooookotov oxottooov o xooe, ) xot ot1ot ovokoe
1ot voot ovOovev ko ko1o 1ot1ot )v ko1o xopooeo, vo ) ot1o eo
ot1ov ek xpo11oov.
Notas. 1. oxottooov, subxuntivo aoristo de oxottoooo, sar de, deixar. 2.
ko1o 1ot1ot refrese a 1ot voot e ten ko1o xopooeo como predicativo 3.
)v infnitivo de oo. 4. ek = lixeira, e xpo11o = actuar, obrar.
1. Anlise sintctica de vo ) ot1o eo ot1ov ek xpo11oov.
2. Anlise morfolxica de ovOovev e xpo11oov.
3. Importancia da educacin na Filosofa e na Poltica de Platn.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xo neno, e con
xot, cidade
1. Cales son os temas fundamentais da Lrica Arcaica grega?
2. Trazos do heroe homrico.
o-o.o,o,oooooo*oqA_oo;ooooo o
128
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
ASTIAXES DEIXA QUE CIRO SAIA CAZAR.
Exe o otv evo o Ao1to) Ktpov oooopo exOtotv1o eo O)pov, ekxexe
ot1ov otv 1u Oeu ko ottoko otxexe eo xxov, oxo oxo 1ov otoopov
otto11oev ot1ov.
NOTAS.- 1. evo, aoristo de vooko; deste verbo depende a oracin de participio Ktpov
exOtotv1o . 2. Ao1to), Astiaxes (rei persa), Ktpo, Ciro (rei persa). 3. A conxuncin
oxo ten valor fnal, para que.
1. Anlise morfolxica de otto11oev.
2. Obras de Xenofonte.
3. Episodios principais na relacin entre gregos e persas.
ot1o el mesmo.
1. Temas e ambientes nos poemas de Alceo.
2. Caractersticas principais do heroe homrico
OPCIN 2: PLATN
PARA PLATN A POESA RESULTA DA INSPIRACIN DIVINA.
Hov1e op o 1ov exov xo)1o o ooOo otk ek 1ev) ott evOeo ov1e ko
ko1eoevo xov1o 1ot1o 1o koto teoto xo)o1o, ko o etoxoo o ooOo
ooot1o.
NOTAS. 1. o 1ov exov xo)1o, os poetas picos, o etoxoo, os poetas lricos. 2.
teoto, cantan, recitan, mellor que din.
1. Analice morfoloxicamente ov1e e teoto.
2. Trazos fundamentais do pensamento de Platn.
3. Funcin social dos poetas e da poesa en Grecia.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con 1ev) arte e koto
fermoso.
2. Caractersticas principais do heroe homrico.
129
lxica, sintctica, ortogrfca, etc.
o alumno traduza o texto dunha opcin e responda s
preguntas da outra opcin.
De acordo co programa vixente, o labor de traduccin,
de coecemento prctico da lngua grega, considrase
bsico e non substituible por ningunha outra de
estudos literarios, lingsticos, histrico-culturais,
traduccin; as respostas ao temario contribuirn
cualifcarase como mximo con UN (1) punto.
Na TRADUCCIN consideraranse faltas os erros
130
CONVOCATORIA DE XUO
dos dez Mandamentos da relixin cristin; decatlon,
conxunto de dez probas atlticas.
b)
1. Cales son os temas fundamentais da Lrica
Arcaica grega?
O amor (homo- ou heterosexual) correspondido
ou traizoado; a brevidade da xuventude e da vida;
a amizade, o banquete e o vio; cantos de voda ou
epitalamios; cantos de d e loito; himnos s deuses e
heroes; epinicios ou cantos en honor dos vencedores
nas competicins atlticas; as loitas polticas de
aristcratas e tiranos; refexins sobre a plis e a sa
defensa e o seu goberno, etc.
2. Riscos do heroe homrico.
Aristocracia, con ope1), excelencia ou virtude,
innata, que se proba no consello, na elocuencia e
noutras capacidades, sobre todo no valor e no xito
guerreiro con feitos que dan kte o o oO1ov ou
gloria indestructible. A riqueza e o botn de guerra
son proba e exhibicin da excelencia e da gloria.
Ideal agonal: a vida do home concbese como un
oov, un agn ou competicin cos outros en ser o
mellor, o primeiro Exaltacin da amizade e da vida
familiar. Necesidade de evitar toda accin ou omisin
que poida producir vergonza ou censura social, pero
pouco ou ningn control dos afectos e das paixns,
e o caso mis destacado o de Aquiles, que na sa
clera consinte a derrota dos outros aqueos.
OPCIN 2: PLATN
I .- TRADUCCIN
Despois que os nenos deixan os mestres (saen da
escola), a cidade obrgaos a aprender as leis e vivir
conforme a elas como modelo, para que non acten
lixeira pola sa conta.
II.- PREGUNTAS
a)
1. Anlise sintctica de vo ) ot1o eo ot1ov
ek xpo11oov.
Oracin subordinada fnal, con conxuncin vo e
verbo en modo subxuntivo xpo 11oov; suxeito
ot 1o , con complemento en xenitivo do refexivo e o
ot 1o v; ) adverbio de negacin e e k adverbio de
modo como determinantes do verbo xpo11oov.
2. Anlise morfolxica de ovOo vev e xpo
11oov.
ovOovev: infnitivo de presente activo do verbo
ovOo vo; raz verbal oO- que forma tema de
OPCIN 1: XENOFONTE:
I .- TRADUCCIN
Os atenienses, sitiados polos exinetas, tras enviar a
Exina hoplitas (soldados de infantera) e a Pnflo
como xefe deles, levantaron un muro contra os
exinetas e puxronlles sitio tanto por terra como por
mar con dez trirremes.
II.- PREGUNTAS (Puntuacin mxima: tres
puntos)
a)
1. Anlise morfolxica de xe yov1e e de
1p)peov:
xe yov1e: Nominativo de plural, masculino,
participio de aoristo activo de xe xo enviar;
raz verbal xex-, sufxo de aoristo -oo-, sufxo de
participio -v1-, desinencia de nominativo de plural
e.
1p)peov: Dativo de plural de 1p)p), -ot, tema
en o-, desinencia o + -v eufnica ou efelcstica.
Sustantivo composto cos lexemas 1p- tres + -)p-
remo e con sufxo eo-, trirreme (de tres (flas de)
remos).
2. De qu guerra protagonizada por Atenas se
ocupa Xenofonte? Guerra do Peloponeso, 431-
404 a.C., Atenas e aliados contra Esparta e aliados.
Vencedora, Esparta, con desfeita total da frota
ateniense en Egosptamos. Xenofonte escribe as
Helnicas, que son continuacin da Historia da
Guerra do Peloponeso, relato que en Tucdides
chega ata o ano 411.
3. Obras principais de Xenofonte: Helnicas,
Anbase, Ciropedia, Econmico, Recordos de
Scrates...
4. Exemplos de vocabulario actual relacionados
con o1po1)o estratego e con oeko dez:
o1po1)o: Estratego, home experto en estratexia
ou arte de dirixir as operacins militares. Estrataxema,
recurso ou astucia na guerra. Estratxico, adxectivo
relativo estratexia, ou tamn lugar decisivo ou
importante nas operacins militares. Estes nomes
aplcanse tamn a operacins ou actividades non
militares, por exemplo, xogada de estratexia no
ftbol.
oe ko: Dcada, serie ou conxunto de dez (por
exemplo, de das, anos, libros, ...). Deca- dez, en
pesos ou medidas: decagramo, decalitro, decmetro;
decgono, polgono de dez lados; declogo, conxunto
131
presente con infxo v- e sufxo -ov-; -ev desinencia
de infnitivo.
xpo11oov: terceira persoa de plural do presente de
subxuntivo activo do verbo xpo 11o; raz verbal, tema
de presente, xpo11-; -o- vocal temtica longa, sufxo
de subxuntivo; -o- desinencia de terceira persoa do
plural, con v eufnica ou efelcstica.
3. Importancia da educacin na Filosofa e na
Poltica de Platn.
Platn contina e ampla a idea socrtica de que
o obrar mal consecuencia da ignorancia. Platn,
que deixa fra da Academia os saberes relativos
mundo (cosmoloxa, fsica...), atende as disciplinas
relevantes para a formacin do home e, en concreto,
dos polticos; ten especial relevo a Dialctica, mtodo
de chegar verdade e de poer en evidencia o error
por medio de preguntas e respostas na anlise dunha
hiptese. O estudio da Dialctica via precedido
polo coecemento dos saberes exactos, dicir, a
Aritmtica, a Xeometra, a Msica e a Astronoma;
en cambio, a ideoloxa platnica fortemente crtica
do relativismo perigoso que ve na Retrica ou arte
da persuasin pola palabra que potenciou a Sofstica
e foi peza esencial da Educacin despois de Platn.
A sa insistencia na educacin e na sabedora pdese
resumir no seu pensamento de que bo goberno da
cidade chgase cando os flsofos gobernen ou os
gobernantes flosofen. A virtude ou excelencia, aret,
pdese ensinar e aprender, materia de coecemento
superior mera opinin; pero o coecemento
verdadeiro, o das ideas, est reservado a unha minora
e o comn da xente soamente alcanza a mera opinin.
De esta posicin dervanse formas de entender a
poltica nas que o goberno, as decisins, resrvanse
a unha minora e estn proscritas ou desaconselladas
as actividades e as artes que se estiman danosas para
o home, a sa educacin, o seu comportamento e,
polo tanto, perigosas para a comunidade: aqu temos
que censurar en especial a Platn pola sa crtica da
poesa e dos poetas picos e lricos, da traxedia e da
comedia, de certas formas ou estilos de msica, etc.
Platn un dos modelos das sociedades cerradas e
totalitarias da tradicin poltica occidental.
4. Exemplos de vocabulario actual relacionados
con xo neno, e con xot, cidade.
xo, xooo: pedagoxa ou ciencia da educacin;
pedagogo, profesional da educacin dos rapaces;
pediatra e pediatra, ciencia e profesional da sade
e da enfermidade dos nenos; tamn as ciencias e
tcnicas compostas con fnal pedia, educacin,
por exemplo, logopedia, para corrixir difcultades
na pronunciacin; ortopedia, para corrixir ou evitar
deformidades corporais; enciclopedia o conxunto
de ensinanzas relativas a ciencias varias.
xot, -eo: todo o relativo actividade poltica
e condicin de polticos, dicir, goberno e
administracin da comunidade de cidadns; polica
o orde pblico e o corpo encargado de mantelo;
son de sentido pexorativo politicastro, politiqueo,
politiquera, como exemplos de mala poltica. (Non
confundir con poli- (xott ), moito, abundante
en, polglota, polivalente, politesmo)
b)
1. Cales son os temas fundamentais da Lrica
Arcaica grega?
O amor (homo- ou heterosexual) correspondido
ou traizoado; a brevidade da xuventude e da vida;
a amizade, o banquete e o vio; cantos de voda ou
epitalamios; cantos de d e loito; himnos s deuses e
heroes; epinicios ou cantos en honor dos vencedores
nas competicins atlticas; as loitas polticas de
aristcratas e tiranos; refexins sobre a plis e a sa
defensa e o seu goberno, etc.
2. Riscos do heroe homrico.
innata, que se proba no consello, na elocuencia e
mellor, o primeiro. Exaltacin da amizade e da vida
132
Con Alexandre, morto no 323 a.C., brese o chamado
Helenismo, expansin da lingua e cultura gregas a
toda Asia Menor e Oriente Prximo e Medio, coas
cidades de Alexandra (fundacin de Alexandre, 332
a.C.) en Exipto, Prgamo en Asia Menor e Damasco
en Siria como capitais dos reinos chamados dos
Didocos ou sucesores de Alexandre.
4. exemplos de vocabulario actual relacionados con
xxo cabalo e con ot1o el mesmo.
xxo: hipo- en compostos como hipocampo ou
cabalio de mar; hipdromo, pista para carreiras
de cabalos; hipoptamo ou cabalo de ro; adxectivo
hpico, hpica, relativo cabalo: concurso hpico,
deporte hpico... (Non confundir con hipo- (t xo )
que signifca debaixo de... ou escaso, defciente
en..., hipotlamo, hipodrmico... hipotensin,
hipotermia...).
ot1o: gran cantidade de compostos en que auto-
signifca por si s, por si mesmo, por exemplo:
autombil, que se move por si mesmo; autnomo,
que se goberna s ou por si mesmo; palabras de
hoxe: autoservicio, autosuxestin... Tamn palabras
simples, por exemplo, autismo, enfermidade psquica
do home que se cerra mundo exterior.
b)
Illa de Lesbos, s. VII-VI a.C., a loita entre bandos
aristocrticos e contra os tiranos tamn aristcratas-,
con poemas nos que a cidade ou o bando poltico
propio en loita contra os rivais son comparados
ca nave que sofre os embates do mar tormentoso;
denuncia e inxuria do inimigo no poder, queixa do
vencido e exiliado. Tamn celebracin do banquete
aristocrtico, da amizade e do vio en poemas nos que
se quere dar unha leccin ou experiencia. Himnos s
deuses e heroes.
innata que se proba no consello, na elocuencia e
OPCIN 1: XENOFONTE
I .- TRADUCCIN (Puntuacin mxima: sete
puntos)
Despois que Astiaxes soubo que Ciro desexaba
vivamente cazar fra, envao co seu to e enva
tamn gardas a cabalo para que o protexan dos
lugares difciles.
II.- PREGUNTAS
a)
Terceira persoa do plural do presente de optativo activo
de otto11o: Tema de presente otto11-, sufxo de
optativo temtico o-, desinencia secundaria de
terceira persoa de plural, voz activa, -(e)v.
2. Obras de Xenofonte. Helnicas, Anbase,
Ciropedia, Econmico, Recordos de Scrates...
3. Episodios principais na relacin entre gregos
e persas.
1) A extensin do imperio persa ata o mar Exeo no
sculo VI a.C. dominio sobre algunhas cidades
gregas que, encabezadas por Mileto, se rebelan e
son castigadas. A reaccin e resistencia de Atenas,
Esparta e outras cidades provoca as chamadas
Guerras Mdicas, con derrota dos persas en Maratn
(490 a.C.), derrota dos espartanos e outros gregos nas
Termpilas (480 a.C.), pero victorias defnitivas dos
atenienses na batalla naval de Salamina (480 a.C.),
dos espartanos en Platea (479 a.C.) e dos atenienses
e outros en Micala (479). Destas Guerras Mdicas
temos relato detallado na Historia de Herdoto.
2) Na Anbase de Xenofonte cntasenos a historia
dos mercenarios gregos que axudaban persa Ciro
o Novo na loita contra o seu irmn o rei Artaxerxe II.
A derrota e morte de Ciro na batalla de Cunaxa (401
a.C.), preto de Babilonia, provoca que os gregos tean
unha accidentada retirada ata chegar, en marzo do 400
a.C., mar Negro (Trapezunte). Anda que sempre
se fala da Anbase dos dez mil, en realidade eran
trece mil os mercenarios gregos e regresaron vivos
ms de oito mil.
3) O ltimo gran episodio nos encontros de gregos e
persas a expedicin militar de Alexandre Magno,
que entre os anos 334 e 325 a.C. derrota en varias
batallas, en especial a de Gaugamela (Mesopotamia,
331 a.C.), rei Daro III e a varios dos seus strapas
e chega nas sas conquistas ata o val e delta do ro
Indo.
133
OPCIN 2: PLATN
I .- TRADUCCIN
Pois os poetas picos, os bos, non din todos eses
fermosos poemas por arte, senn porque estn
inspirados pola divindade e posudos, e outro tanto
os poetas lricos, os bos.
II.- PREGUNTAS
1. Analice morfolxicamente ov1e e teoto.
o v1e, participio de presente de e ser,
nominativo de plural, masculino. Raz perdida por
evolucin fontica *s-, vocal temtica o-, sufxo de
participio v1-, desinencia de nominativo de plural
e.
te oto, presente de indicativo, activo, terceira
persoa de plural. Tema de presente te-; en oto
hay amalgama de vocal temtica o- y desinencia
primaria de terceira persoa de plural *-v1: *-ov1
> -ovo > -oto.
2. Riscos fundamentais do pensamento de
Platn.
Como discpulo de Scrates, entende que o mal
consecuencia da ignorancia e que a virtude poder ser
obxecto de ensinanza e aprendizaxe. coecemento
verdadeiro, superior simple opinin recta que pode
ter o comn da xente, ven do estudio, en especial
do estudio da Dialctica ou mtodo de preguntas e
respostas para poer en evidencia o error e chegar
verdade. Platn supn un mundo ideal ou das ideas
eternas e inmutables que debe ser o obxectivo do
noso coecemento; desas ideas son mero refexo as
realidades do mundo que nos rodea. A nosa alma
inmortal, antes de se encadear nun corpo mortal,
viviu nese mundo ideal do que pode ter memoria ou
reminiscencia a travs da flosofa: as pode chegar
a coecer e amar o Ben, que a idea suprema. Punto
importante da flosofa de Platn o seu pesimismo
poltico e a proposta de que non haber bo goberno da
plis se os gobernantes non flosofan ou os flsofos
non gobernan. O idealismo e a sas consecuencias nos
esquemas polticos e de goberno que Platn propuxo
fan de este flsofo un dos modelos ou inspiradores
dos sistemas sociais de corte totalitario ou cerrado.
3. Funcin social dos poetas e da poesa en
Grecia.
O autor e o cantor de poemas picos, dicir, o aedo e
o rapsodo, teen unha alta estimacin social porque
a travs deles falan as Musas; Hesodo sntese con
autoridade mesmo para rifar cos reis que abusan do
pobo e dan sentencias inxustas. A voz do poeta lrico
e os seus poemas tern aceptacin ou rexeitamento
segundo sexan o contido destes e a actitude do
pblico onte no caso, por exemplo, de poemas
de contido poltico: Soln e as sas elexas sobre
as reformas lexislativas que impuxo en Atenas;
Teognis e as sas elexas queixosas do devalo da
aristocracia e do ascenso social e econmico das
clases populares; o tamn aristcrata Alceo e as sas
xenreiras e inxurias contra os inimigos que o botan
exilio e instauran a tirana en Lesbos; hai poemas
de incitacin valor, loita e mesmo a dar a vida
no combate pola cidade: os poemas de Tirteo para
os espartanos en guerra cos mesenios, os de Calino
en feso ante a ameaza dos brbaros cimerios, etc.
Captulo importantsimo do relevo social que ten o
poeta e da altsima valoracin que el mesmo fai da
sa arte tmolo sobre todo en Pndaro, e tamn nos
outros autores de epinicios, dicir, nos cantos corais
que fan inmortal e panhelnica a gloria que acada o
vencedor de competicins olmpicas, etc. En xeral o
poeta que cultiva temas que afectan colectividade
polos contidos e polas ocasins nas que o poema se
canta ou se recita (materia pica e mtica, actualidade
poltica, festas relixiosas ou profanas, festas pblicas
ou privadas, tamn situacins de d e de pranto) ten en
Grecia unha funcin social ou pblica moi estimada
e a poesa o seu medio de vida.
Cmpre recordar que para Platn os poetas tian que
ser expulsados da cidade por mentireiros, por mover
afectos e paixns contrarios s que debe ter un bo
cidadn e porque o que fan nos seus poemas, fguras
e temas non mais que unha imitacin de segundo
orde da que non se gaa coecemento verdadeiro e
til para o individuo e para a comunidade.
actual relacionados con 1e v) arte e koto
fermoso.
1e v), ademais de tcnica, saber ou conxunto
de saberes prcticos ou aplicados, os compostos
como tecnoloxa, tecnocracia... alusivos manexo
deses saberes, seu predominio na xestin de
asuntos pblicos... Tamn compostos con final
tecnia: mercadotecnia, luminotecnia, electrotecnia,
pirotecnia... ou tcnicas do mercado, da iluminacin,
da electricidade, dos fogos de artifcio... Chmase
tecnicismo a palabra propia do vocabulario dunha
tcnica.
koto, caligrafa, arte de escribir correctamente;
calistenia, ximnasia para ter musculatura forte ou
fermosa; calptero, que ten s fermosas.
134
b)
Illa de Lesbos, s. VII-VI a.C., a loita entre bandos
aristocrticos e contra os tiranos tamn aristcratas-,
con poemas nos que a cidade ou o bando poltico
propio en loita contra os rivais son comparados
ca nave que sofre os embates do mar tormentoso;
denuncia e inxuria do inimigo no poder, queixa do
vencido e exiliado. Tamn celebracin do banquete
aristocrtico, da amizade e do vio en poemas nos que
se quere dar unha leccin ou experiencia. Himnos s
deuses e heroes.
innata que se proba no consello, na elocuencia e
169
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
PREPARATIVOS E ORDES DE CIRO PARA A BATALLA.
Ktpo 1e ko1ox)o)oo oxo 1ot opo1o 1ov Oopoko eveote1o ko ovoo ex 1ov xxov
1o xot1o e 1o epo etoe, 1o 1e otto xoo xop)ettev eoxteoOo ko
koOo1ooOo e 1)v eot1ot 1ov ekoo1ov.
Notas. 1. Ktpo, Ktpot: Ciro (rei de Persia). 2. eveote1o, imperfecto medio de evoto. 3. ovoo participio
de aoristo de ovoovo. 4 koOo1ooOo = situarse, colocarse, con suxeito ekoo1ov.
a) Contestar a DAS destas catro PREGUNTAS:
1. Anlise sintctica de Ktpo 1e ko1ox)o)oo oxo 1ot opo1o 1ov Oopoko eveote1o.
2. Anlise morfolxica de xoo e de koOo1ooOo.
3. O rei Ciro na obra de Xenofonte.
ep, epo man.
1. Ambiente e motivos da poesa de Alceo.
2. Scrates e a sa escola nas Nubes de Aristfanes.
OPCIN 2: PLATN
EFECTOS DA PALABRA DE SCRATES NOS SEUS ONTES
o1ov op okoto Zokpo1ot, xott o ottov ) 1ov Koptov1ov ) 1e kopoo x)oo ko
ookpto eke1o txo 1ov toov 1ov 1ot1ot, opo o ottot xoxottot 1o ot1o xo
oov1o.
Notas. 1. Zokpo1ot xenitivo, rxime de okoto. 2. Zokpo1), Zokpo1ot, Scrates (flsofo). 3. Kopt
o, Koptov1o, os coribantes (sacerdotes de Cibeles, con ritos orxisticos). 4. txo a causa de, por
efecto de. 5. xooov1o completiva de participio dependente de opo.
1. Anlise morfolxica de x)oo e de eke1o
2. Lias principais do ensino de Scrates.
3. Anlise sintctica de ) 1e kopoo x)oo ko ookpto eke1o txo 1ov toov 1ov 1ot1ot
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con okoto, or, escoitar
e con kopoo corazn.
170
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
UN ALIADO LMBRALLES S LACEDEMONIOS A SA AXUDA
O A)otoe ko Aokeooovo, eo tv, o1e 1o AO)voo exotee1e, otoo
eevo)v ko p)o1o xopeov 1o ev vot1kov 1o te1epov otpov exootv.
NOTAS. 1. A)otoo, Axesilao (rei de Esparta), Aokeooovo, lacedemonios (ou espartanos), AO)voo,
atenienses. 2. xopeo dar, facilitar. 3. exootv con 1o vot1kov 1o te1epov como complemento directo
e otpov como predicativo dese complemento.
1. Anlise sintctica de eo tv, o1e 1o AO)voo exotee1e, otoo eevo)v.
2. Obras e temas principais en Xenofonte.
3. O confito entre Esparta e Atenas.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xoteo e xoteeo
guerra, guerrear e con xoeo facer.
2. Lias bsicas do mito de Edipo e o seu signifcado trxico.
OPCIN 2: PLATN
Sensacin que causan en Scrates as palabras dos seus acusadores.
Otk ooo o 1 ev te, o ovope AO)voo, xexovOo1e txo 1ov eov ko1)opov, eo
oe ko ot1o tx ot1ov otot eot1ot exetoOo)v, ot1o xOovo eteov.
NOTAS.- 1. AO)voo, atenienses. 2. xexovOo1e, perfecto de xooo. 3. txo por obra de. 4. eo oe ko
ot1o, eu mesmo, pola mia parte ... 5. otot por pouco, non vai unido a eot1ot. 6. exetoOo)v,
de extovOovo.
1. Anlise sintctica dende otk ooo ... ata ... txo 1ov eov ko1)opov.
2. Lias principais da biografa de Platn en relacin co seu ideario tico e poltico.
3. Causas e desenlace do proceso de Scrates.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con ot1o o mesmo e con
oto pouco, escaso, pequeno.
171
lxica, sintctica, ortogrfca etc.-.
o alumnado traduza o texto dunha opcin e responda
s preguntas da outra opcin.
De acordo co programa vixente, o labor de
traducin, de coecemento prctico da lingua grega,
considrase bsico e non substituble por ningunha
outra de estudos literarios, lingsticos, histrico-
culturais etc. En consecuencia, dos DEZ (10) puntos
posibles reservaranse SETE (7) para a cualifcacin
da traducin; as respostas ao temario contribuirn
cualifcarase como mximo CUN (1) punto.
Na TRADUCIN consideraranse faltas os erros
172
CONVOCATORIA DE XUO
b) 1. Ambiente e motivos da poesa de Alceo
Illa de Lesbos, s. VII-VI a.C., de poboacin e
dialecto elicos. A loita entre bandos aristocrticos
e contra os tiranos tamn aristcratas-, con poemas
nos que a cidade ou o bando poltico propio en loita
contra os rivais son comparados coa nave que sofre
as iras do mar tormentoso; denuncia e inxuria do
inimigo no poder, queixa do vencido e exiliado.
Tamn celebracin do banquete aristocrtico, da
amizade, do amor e do vio en poemas nos que se
quere dar unha leccin ou experiencia. Himnos s
deuses e heroes. Abundante e esencial emprego de
materiais mticos, en especial picos.
2. SCRATES E A SA ESCOLA NAS NUBES DE
ARISTFANES:
Aristfanes fai unha presentacin de grande e moi
hbil comicidade, pero de pouca realidade, pois
confunde a Scrates co peor da Sofstica que coas
sas habilidades retricas sabe converter o lgos
dikos ou causa inxusta en lgos dkaios ou causa
xusta; non equivocada, pero tampouco a mais
axeitada, a presentacin de Scrates como t metora
phrontists ou pensador dos fenmenos celestes,
xa que as sas preocupacins cosmolxicas foron
moi secundarias fronte interese polo home e
polas sas capacidades de coecemento, eleccin e
prctica do ben. Aristfanes foi inxusto en presentar
a Scrates como exemplo do intelectual perigoso,
corruptor da xente nova: cmpre recordarmos que
o ano 399, na crise total de Atenas trala sa derrota,
Scrates foi condenado a morte cos cargos de ateo
e corruptor que xa estn insinuados nas Nubes de
Aristfanes o ano 423.
OPCIN 2: PLATN
I .- TRADUCIN
EFECTOS DA PALABRA DE SCRATES NOS SEUS ONTES
Pois cando escoito a Scrates, o corazn sltame
moito mais do que os coribantes e verte bgoas a
causa das sas palabras, e vexo que a moitos outros
lles ocorre o mesmo.
II.- PREGUNTAS
a) 1. ANLISE MORFOLXICA DE x)oo E DE
eke1o
x)oo , terceira persoa de singular, presente de
indicativo, voz activa, do verbo x)oo o. Raz
x)oo-, vogal temtica -e-, que contrae con -o-
da raz; a desinencia primaria - vai subscrita
baixo a -o longa precedente.
eke1o, terceira persoa de singular, presente de
indicativo, voz media, do verbo ekeo: preverbio
ek-, raz e(F)-, vogal temtica -e-, que contrae
OPCIN 1: XENOFONTE
I .- TRADUCIN
PREPARATIVOS E ORDES DE CIRO PARA A BATALLA
Ciro, tras saltar do carro, vestiu a coiraza e, tras
subir cabalo, colleu nas sas mans os dardos e
ordenaba a tdolos outros que se armasen e que
cada un se colocase no seu posto.
II.- PREGUNTAS
a) 1. ANLISE SINTCTICA DE Kt po 1e ko1ox)o)
oo oxo 1ot opo1o 1ov Oopoko eveot
e1o
Kt po suxeito do verbo e veot e1o con
complemento directo 1ov Oopoko. O participio
ko1ox)o)oo concerta co suxeito e del depende
o xenitivo ablativo oxo 1ot opo1o.
2. ANLISE MORFOLXICA DE xo o E DE
koOo1ooOo
xo o: dativo de plural masculino (e neutro)
do pronome xo , xo oo, xo v: raz xov1- e
desinencia -o.
koOo1ooOo: infnitivo de presente, voz media,
de koO o1): preverbio koO-, reduplicacin
de tema de presente *si- > -, raz verbal o1o-,
desinencia de infnitivo, voz media, -oOo.
3. O rei Ciro na obra de Xenofonte
Xenofonte na Ciropedia, ademais de expor a
educacin de Ciro o Vello ou Grande, fixo
unha biografa idealizada deste rei do s. VI a.C.,
creador do imperio persa. Este Ciro, que non
Ciro o Novo, o da Anbase, s. V a.C., presentado
como o prncipe ideal polas sas virtudes morais
e militares, pero de forma pouco respectuosa coa
verdade histrica: a Ciropedia mais ben unha
historia novelada. No fondo desta obra estn as
ideas e o optimismo socrtico e sofstico sobre a
educacin ou paidea que aspira a formar o home
cabal, o bo cidadn, o bo gobernante.
4. CITE E EXPLIQUE ALGNS EXEMPLOS DE VOCABULARIO
ACTUAL RELACIONADOS CON (/xxo CABALO E CON
e/p, epo MAN
cabalio de mar; hipdromo, pista para carreiras de
cabalos; hipoptamo ou cabalo de ro; adxectivo
deporte hpico...
e p: cirurxa, cirrxico, quirfano... como
traballo manual (e o seu lugar) especializado na
prctica da Medicina; quirpteros, os morcegos e
vampiros, con alas formadas por membranas entre
os dedos das extremidades superiores; quiromancia
ou adiviacin polas raias das mans. Ademais,
quiroprctico, quiroteca...
173
con -e- da raz en -e-, desinencia media primaria
-1o.
2. LIAS PRINCIPAIS DO ENSINO DE SCRATES
Polos dilogos de Platn e tamn por obras de
Xenofonte sabemos que o interese principal do
ensino de Scrates, que se consideraba movido
por un damon ou demo, estivo no home, na sa
capacidade para coecer e nos valores morais,
pois a conduta inxusta non outra cousa que
ignorancia. Scrates ten pouco interese en
cuestins teo- e cosmolxicas. O dilogo foi o seu
instrumento pedagxico e Platn fxo del unha das
mis brillantes creacins da Literatura Grega, con
Scrates como interlocutor protagonista.
3. ANLISE SINTCTICA DE ) 1e kopo o x)oo
ko ookpto eke1o txo 1ov toov 1ov
1ot1ot
Suxeito ) kopo o dos verbos x)oo ko
eke1o; ookpto complemento directo de
eke1o. Cos dous verbos est o complemento
circunstancial, xenitivo de causa, txo 1ov to
ov 1o v determinado polo xenitivo posesivo
1ot1ot.
ACTUAL RELACIONADOS CON okoto, OR, ESCOITAR
E CON kopoo CORAZN
o kot o: acstica ou fsica dos sons, adxectivo
acstico, -a, relativo rgano do odo e
percepcin dos sons; hipoacusia ou dficit na
capacidade auditiva.
kopo o: cardioloxa, cardiopata, cardipata,
electrocardiograma, cardiocirurxa, miocardite,
endocardite... e demais palabras nas que cardio-
e cardite signifcan medicina, enfermidades e
enfermos do corazn.
b) 1. Ambiente e motivos da poesa de Alceo:
Illa de Lesbos, s. VII-VI a.C., de poboacin e
dialecto elicos. A loita entre bandos aristocrticos e
contra os tiranos tamn aristcratas, con poemas
nos que a cidade ou o bando poltico propio en loita
contra os rivais son comparados coa nave que sofre
as iras do mar tormentoso; denuncia e inxuria do
inimigo no poder, queixa do vencido e exiliado.
Tamn celebracin do banquete aristocrtico, da
amizade, do amor e do vio en poemas nos que se
quere dar unha leccin ou experiencia. Himnos s
deuses e heroes. Abundante e esencial emprego de
materiais mticos, en especial picos.
2. Scrates e a sa escola nas Nubes de
Aristfanes
xusta; non equivocada, pero tampouco a mais
phrontists ou pensador dos fenmenos celestes,
xa que as sas preocupacins cosmolxicas foron
moi secundarias fronte interese polo home e
polas sas capacidades de coecemento, eleccin e
prctica do ben. Aristfanes foi inxusto en presentar
a Scrates como exemplo do intelectual perigoso,
corruptor da xente nova: cmpre recordarmos que
o ano 399, na crise total de Atenas trala sa derrota,
Scrates foi condenado a morte cos cargos de ateo
e corruptor que xa estn insinuados nas Nubes de
Aristfanes o ano 423.
174
con que se rexa Atenas e as formas aristocrticas
e oligrquicas de Esparta e aliados; pero hai que
ter en conta que o imperialismo de Atenas non tia
nada de democrtico en cmo exerceu o goberno
sobre os seus aliados e sometidos. Esparta foi a
vencedora, pero da vencida Atenas nos vn a maior
parte da herdanza greca que anda temos.
ACTUAL RELACIONADOS CON xoteo E xoteeo
GUERRA, GUERREAR E CON xoeo FACER.
xoteo e xoteeo: polmica, arte que ensina
a atacar ou defender unha posicin; controversia
sobre calquera asunto; adxectivo, polmico, -
ca, relativo polmica; polemista, o que sostn
polmicas; polemizar, soster ou establecer unha
polmica. Polemarca en Grecia, un dos arcontes
que era, vez, xeneral do exrcito.
xoe o: poesa, poeta, poema, potica, poetisa,
poetizar, todos relativos poesa como creacin
e poeta como creador . Hematopoiese,
cardiopoiese, hepatopoiese, trombopoiese e outros
termos mdicos compostos con -poiese creacin,
formacin; onomatopea ou voz que imita un son,
etopea ou descricin do carcter dunha persoa, e
outros termos compostos con -pea formacin.
b) 1. O heroe homrico: lias principais da sa
accin e personalidade.
Aristocracia, con o pe1) ou excelencia que se
proba no consello e na elocuencia e noutras
capacidades e, sobre todo, no valor guerreiro
con feitos que dan kte o o oO1ov ou gloria
indestrutible. Exaltacin da amizade e da vida
familiar. Necesidade de evitar toda accin ou
omisin que poida producir vergonza ou censura
social, pero pouco ou ningn control dos afectos e
das paixns, e o caso mis destacado o de Aquiles
e a sa clera.
2. Lias bsicas do mito de Edipo e o seu signifcado
trxico
Tendo como gua principal o Edipo Rei de Sfocles
podemos considerar que Edipo un exemplo do
home que cae nunha rede de desgrazas das que
suxeito activo, pero involuntario ou inconsciente:
mata o seu pai, casa coa sa nai e, cando en castigo
destes crimes a desgraza e a peste caen sobre Tebas,
Edipo o rei bo e xusto que quere o ben da sa
cidade e da sa xente, pero vai descubrir que el
o culpable de todo. Edipo castgase ca cegueira
e co desterro. O contraste brutal entreo Edipo rei
xusto e sabio e Edipo cado na desgraza fai que o
Coro remate a traxedia coa refexin de que non
se pode ter por feliz a ningn mortal ata que acabe
a sa vida.
OPCIN 1: XENOFONTE
I .- TRADUCIN
UN ALIADO LMBRALLES S LACEDEMONIOS A SA
AXUDA
Ouh Axesilao e lacedemonios! Cando loitabades
contra os atenienses, fun aliado voso e
facilitndovos dieiro fortaleca a vosa fota.
II.- PREGUNTAS
a) 1. ANLISE SINTCTICA DE e o t v, o 1e
1o AO)vo o e xotee 1e, ot oo
eevo)v.
eo tv ... otoo eevo)v a oracin
principal, na que e o suxeito, ot oo
predicado do suxeito e ten t v como
complemento; e evo )v o verbo que une
suxeito e predicado.
o 1e 1o AO)vo o e xotee 1e unha
oracin subordinada temporal con o 1e como
conxuncin temporal, suxeito elptico vos de
exotee1e verbo con 1o AO)voo dativo
como complemento indirecto ou circunstancial
(loitar contra os atenienses).
2. Obras e temas principais en Xenofonte
Escritor ateniense do sculo V-IV, discpulo de
Scrates, do que nos fala nos seus Recordos de
Scrates e na Apoloxa de Scrates. Entre as sas
obras podemos destacar a Historia Helnica, que
continuacin do relato que Tucdides fxo da Guerra
do Peloponeso e chega atao ano 362; obra de
interese, pero tamn de ton menor en comparanza
coa de Tucdides. Na Ciropedia o rei persa Ciro o
Grande (ou Vello) presentado como o prncipe
ideal polas sas virtudes morais e militares, pero
de forma pouco respectuosa coa verdade histrica.
Na Anbase conta a sa intervencin na campaa
de Ciro o Novo contra o seu irmn Artaxerxes e,
sobre todo, a retirada que, morto Ciro, tiveron que
facer os mercenarios gregos atravesando Anatolia
ata chegaren Mar Negro.
3. O confito entre Esparta e Atenas
Despois das Guerras Mdicas, mentres Esparta
renuncia a unha poltica de protagonismo e
expansin, Atenas crece co seu imperialismo
talasocrtico e entra logo en confito con Esparta
e os seus aliados. O 431 empeza a chamada Guerra
do Peloponeso que, historiada por Tucdides e por
Xenofonte, vai ter alternativas varias, pero acabar
con das graves derrotas de Atenas: en Siracusa
(Sicilia) o ano 413 e na batalla naval de Egosptamos
(Tracia) o ano 405. A confrontacin entre Atenas
e Esparta, cos seus respectivos aliados, foi tamn
un confito entre a forma democrtica de goberno
175
OPCIN 2: PLATN
I .- TRADUCIN
Sensacin que causan en Scrates as palabras dos
seus acusadores.
Non sei, atenienses, qu sentistes por obra dos
meus acusadores. No meu caso estiven a piques
de me esquecer de min mesmo por causa deles, tan
persuasivamente falaban.
II.- PREGUNTAS
a) 1. ANLISE SINTCTICA DESDE otk ooo ... ATA
... txo 1ov eov ko1)opov.
Otk ooo a oracin principal, con otk adverbio
de negacin, suxeito elptico eu, e verbo ooo;
o ovope AO)voo vocativo, forma parte
do discurso, pero non das oracins coas que est
en contacto; o 1 e v t e ... xexo vOo1e
t xo 1o v e o v ko1)o pov unha oracin
subordinada interrogativa indirecta dependente da
oracin principal otk ooo, con suxeito te,
verbo xexo vOo1e, complemento directo o 1,
complemento circunstancial (xenitivo de causa)
txo 1ov eov ko1)opov.
2. Lias principais da biografa de Platn en
relacin co seu ideario tico e poltico
Como discpulo de Scrates e, polo tanto, pouco
atento a problemas de cosmoloxa, Platn cntrase
no estudo do home como ser intelixente e libre,
suxeito de dereitos e de obrigas na plis en que
vive. Pola sa orixe familiar e polos crculos que
frecuentou nunca foi Platn simpatizante coas
formas democrticas de goberno e mis ben se
caracteriza por un certo pesimismo intelectual e
tico fronte democracia, pesimismo defnitivo
pola condena inxusta do seu mestre Scrates,
condena que desenganou a Platn de todo interese
persoal na accin poltica. Neste desengano est
tamn o fracaso das sas estancias en Siracusa, pois
non se entendeu ben cos tiranos Dionisio I e II, dos
que non poda aprobar os excesos. Esta experiencia
foi o fracaso do seu ideal de que os gobernantes
flosofasen e os flsofos gobernasen.
3. Causas e desenlace do proceso de Scrates
A Atenas do s. V vive un tenso debate entre as
formas ideolxicas tradicionais, conservadoras... e
a ilustracin crtica da tradicin en todas as ordes,
especialmente no relixioso e no poltico. Scrates
marcou diferencias claras fronte tradicin, pero
foi inxustamente confundido cas correntes mis
radicais da ilustracin sofstica: nas Nubes de
Aristfanes, ano 423, presentado como o que
ensina a converter o lgos dikos ou causa inxusta
en lgos dkaios ou causa xusta e como intelectual
perigoso, corruptor da xente nova: o ano 399, na
crise total de Atenas trala sa derrota ante Esparta,
Scrates foi condenado a morte precisamente cos
cargos de ateo e corruptor da xuventude que xa
estaban insinuados en Aristfanes. En realidade
Scrates, que tia o seu interese dominante no
home e nas sas capacidades de coecemento,
eleccin e prctica do xusto, era inocente deses
cargos e tivo a irona de propor como alternativa
pena de morte a honra de ser mantido cos fondos
pblicos en pago ben que co seu ensino faca s
seus concidadns.
ACTUAL RELACIONADOS CON ot1o O MESMO E CON
oto POUCO, ESCASO, PEQUENO
ot 1o : compostos con auto- para significar
propio, por un mesmo, por exemplo,
autobiografa, vida dunha persoa escrita por ela
mesma; autobombo, eloxio desmesurado que se fai
un de si mesmo; autocracia, sistema de goberno
no que a vontade dun s home a suprema lei;
autctono, autnomo, autonoma, autgrafo,
autmata, autombil...
o t o: compostos nos que olig(o)- significa
pouco, escaso, insufciente: oligarqua, goberno
de poucos; oligarca, cada un dos individuos que
compoen unha oligarqua; oligoceno, perodo
da era terciaria, entre o eoceno e o mioceno;
oligocitemia, diminucin dos glbulos vermellos
no sangue; oligofrenia, debilidade mental innata;
oligopolio, aproveitamento por poucas persoas
dunha industria ou comercio; oligotriqua,
crecemento escaso do cabelo, de orixe conxnita.
b) 1. O heroe homrico: lias principais da sa
accin e personalidade.
Aristocracia, con o pe1) ou excelencia que se
proba no consello e na elocuencia e noutras
capacidades e, sobre todo, no valor guerreiro
con feitos que dan kte o o oO1ov ou gloria
indestrutible. Exaltacin da amizade e da vida
familiar. Necesidade de evitar toda accin ou
omisin que poida producir vergonza ou censura
social, pero pouco o ningn control dos afectos e
das paixns, e o caso mis destacado o de Aquiles
e a sa clera
2. Lias bsicas do mito de Edipo e o seu signifcado
trxico.
Edipo o rei bo e xusto que quere o ben da sa
cidade e da sa xente, pero vai descubrir que el
o culpable de todo. Edipo castgase coa cegueira
e co desterro. O contraste brutal entre Edipo rei
Coro remate a traxedia coa refexin de que non
se pode ter por feliz a ningn mortal ata que acabe
a sa vida.
181
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
OS LACEDEMONIOS RECIBEN UNS EMBAIXADORES
E AkovOot oe ko Axottovo, oxep eo1o )oov 1ov xep OttvOov xoteov,
xpeoe ookov1o e Aokeooovo. okotoov1e o o eoopo 1o xpoo1o ov eveko
)kov, xpoo)oov ot1ot xpo 1)v ekkt)oov ko 1ot otoot.
NOTAS. 1. AkovOo, Acanto (cidade), Axottov o, Apolonia (cidade), OttvOo, Olinto (cidade),
Aokeooov, Lacedemonia (ou Esparta). 2. xpoo)oov, aoristo de xpoooo.
II.- PREGUNTAS (Puntuacin mxima: tres puntos).
1. Anlise morfolxica de okotoov1e.
3. De que guerra fxo Historia Xenofonte?
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xpeot embaixador, persoa
de idade, vello e con okoto or, escoitar.
OPCIN 2: PLATN
SCRATES EXPN A ORDE NA QUE FAR A SA DEFENSA.
Hpo1ov ev otv okoo e oxoto)oooOo, o ovope AO)voo, xpo 1o xpo1o ot
yeto) ko1)op)evo ko 1ot xpo1ot ko1)opot, exe1o oe xpo 1o to1epov ko 1ot
to1epot.
NOTAS.- 1. okoo e oxoto)oooOo, construcin persoal, xusto que eu me defenda .... 2. AO)voo,
atenienses. 3. Con 1o to1epov sobreentndase yeto) ko1)op)evo, e con 1ot to1epot sobreentndase
ko1)opot.
1. Anlise morfolxica de oxoto)oooOo.
2. Principios bsicos de Scrates e do seu ensino.
3. Ambiente poltico e social de Atenas en vida e morte de Scrates.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xpo 1o primeiro e
oxotoeo defender.
182
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
CIRO ANTE BABILONIA.
O1e xpo Bottov )v o Ktpo, xepeo1)oe ev xov 1o o1po1eto xep 1)v xotv, exe
oe ko1eOeooo1o 1o 1e), oxoev xopeoketooo1o 1)v o1po1ov oxo 1) xoteo.
NOTAS. 1. Bottov, Babilonia (cidade de Mesopotamia). 2. Ktpo, Ciro (rei de Persia).
1. Anlise morfolxica de xepeo1)oe.
2. Anlise sintctica de oxoev xopeoketooo1o 1)v o1po1ov oxo 1) xoteo.
3. Obras de Xenofonte relacionadas con Ciro e cos persas.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xov todo e con xot,
cidade.

OPCIN 2: PLATN
CRITN VISITA A SCRATES NO CRCERE.
SCRATES: Ootoo oxo )Oet)oe oo o 1ot oeoo1)pot otto txokotoo.
CRITN: Ztv) O) ) o) o e o1v, o Zo kpo1e, oo 1o xotto k oet po oo1o v, ko 1
etepe1)1o tx eot.
NOTAS: 1. oo1ov, infnitivo substantivado por oo 1o. 2. etepe1)1o, pretrito perfecto, voz medio-pasiva, de
etepe1eo.
1. Anlise morfolxica de )Oet)oe.
2. Anlise sintctica de 1 etepe1)1o tx eot.
3. Causas da prisin e do xuzo de Scrates.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con okotoo, or, escoitar.
183
cantidade e calidade de coecementos- como a forma
en que son expostos -correccin e soltura lxica,
sintctica, ortogrfca etc.-.
De acordo co programa vixente, o labor de traducin,
de coecemento prctico da lingua grega, considrase
bsico e non substituble por ningunha outra de
estudos literarios, lingsticos, histrico-culturais
traducin; as respostas ao temario contribuirn
184
CONVOCATORIA DE XUO
por exemplo, local con boa ou mala acstica;
hipoacusia, dfcit na capacidade auditiva.
b) Contestar obrigatoriamente a UNHA destas
das PREGUNTAS:
1. TEMAS E AMBIENTES NOS POEMAS DE ALCEO.
Illa de Lesbos, s. VII - VI a.C., de poboacin e dialecto
elicos. A loita entre bandos aristocrticos e contra
os tiranos tamn aristcratas, con poemas nos que
a cidade e o bando poltico propio en loita contra os
rivais son comparados ca nave que sofre os embates
do mar tormentoso: a imaxe da nave do estado
que callou na literatura e mais na linguaxe poltica
de Europa. Denuncia e inxuria do inimigo no poder,
queixa do vencido e exiliado. Tamn celebracin do
banquete aristocrtico, da amizade, do amor e do
vio en poemas nos que se quere dar unha leccin ou
experiencia. Himnos s deuses e heroes. Abundante
e esencial emprego de materiais mticos, en especial
os procedentes da pica homrica.
2. CARACTERSTICAS PRINCIPAIS DO HEROE
HOMRICO.
Aristocracia, con ope1) ou excelencia (mellor que
virtude) que se proba no consello e na elocuencia e
noutras capacidades e circunstancias da vida social
e, sobre todo, no valor guerreiro con feitos que dan
kteo ooO1ov ou gloria indestrutible seu autor.
Exaltacin da amizade e da vida familiar. Necesidade
de evitar toda accin ou omisin que poida producir
vergonza ou censura social, pero pouco ou ningn
control dos afectos e das paixns, e o caso mis
destacado o de Aquiles e a sa clera, anoxado por
se ver privado da sa escrava Briseida. No terreo das
habelencias e astucias para fuxir de perigos varios e
vencer os seus inimigos notable Odiseo, un heroe
que moitas veces ten pouco de aristocrtico e de pico
nos seus actos.
OPCIN 2: PLATN
I.- TRADUCIN (Puntuacin mxima: sete puntos)
SCRATES EXPN A ORDE NA QUE FAR A SA
DEFENSA.
En primeiro lugar xusto que eu me defenda,
atenienses, contra as primeiras mentiras cas que se
me acusa e contra os primeiros acusadores, e despois
contra as mentiras e os acusadores posteriores.
1. ANLISE MORFOLXICA DE o xoto) oooOo.
Infinitivo de voz media, desinencia -oOo, do
tema de aoristo, sufxo -oo-, do verbo oxotoeo
defender(se).
OPCIN 1: XENOFONTE
OS LACEDEMONI OS RECI BEN UNS
EMBAIXADORES
Desde Acanto e Apolonia, que eran as cidades mais
grandes arredor de Olinto, chegaron embaixadores
a Esparta. E os foros, tras escoitar os asuntos
polos que vian, introducronos ante a asemblea e
os aliados.
II.- PREGUNTAS (Puntuacin mxima: tres puntos).
1. ANLISE MORFOLXICA DE okotoov1e.
Nominativo de plural masculino, desinencia -e,
do participio activo, -sufxo v1-, do tema de aoristo,
sufxo -oo-, do verbo okoto escoitar.
2. OBRAS DE XENOFONTE.
Anbase, crnica da expedicin e retirada de
mercenarios gregos servizo do persa Ciro o Novo;
Ciropedia, biografa de Ciro o Grande, con
atencin sa educacin e mais a cmo foi modelo
de prncipes e gobernantes; Memorias de Scrates,
Simposio e Apoloxa de Scrates sobre este
flsofo, as sas ensinanzas e a sa inxusta condena
a morte; Helnicas, que continan a narracin da
Guerra do Peloponeso entre Esparta e Atenas (431
- 404), que Tucdides deixara interrompida no ano
411, e chegan ata o ano 362; Constitucin dos
lacedemonios, sobre as virtudes das constitucins
de fasqua oligrquica e aristocrtica, Econmico,
sobre a facenda domstica; tamn tratou temas de
hpica, caza etc.
3. DE QUE GUERRA FIXO HISTORIA XENOFONTE?
En Helnicas, da Guerra do Peloponeso (431 - 404),
na que Esparta e os seus aliados derrotan a Atenas e
os seus aliados e a sa Liga Martima, narracin que
Tucdides deixara interrompida no ano 411. A obra
de Xenofonte vai mis al do fnal desta guerra e
chega ata o 362.
4. CITE E EXPLIQUE ALGNS EXEMPLOS DE
VOCABULARIO ACTUAL RELACIONADOS CON
xpe ot EMBAIXADOR, PERSOA DE IDADE,
VELLO E CON okoto OR, ESCOITAR.
xpe ot: prsbita, persoa de vista cansada;
presbicia ou vista cansada; presbtero, sacerdote, e
presbiterio, lugar reservado s sacerdotes na igrexa
como persoas de idade e calidade; presbiteriana,
pla do protestantismo chamada as porque nega a
autoridade dos bispos sobre os presbteros.
o kot o: acstica, ciencia dos sons; adxectivo acstico,
-a, relativo sentido do odo e percepcin dos sons,
185
2. PRINCIPIOS BSICOS DE SCRATES E DO SEU
ENSINO.
Home radicalmente independente nas sas conviccins,
tivo conflito cos polticos e foi inxustamente
condenado a morte acusado de ser inimigo dos deuses
da cidade e corruptor da xente nova. Non deixou
escritos e sabemos da sa flosofa por Aristfanes,
nunha stira malvola e desaxeitada (Nubes), por
Xenofonte, con pouca altura intelectual, e, sobre todo,
polos dilogos de Platn.
O tema principal de Scrates distinguir entre a
simple opinin e o coecemento verdadeiro: en
particular o coecemento do ben; o coecemento
leva necesariamente a que o home non poida obrar
mal. Scrates di que a sa sabedora est en que
sabe a sa propia ignorancia, punto de partida para
o exame co que poder chegar verdade que temos
no noso interior: non paga a pena vivir unha vida
sen exame. Na irona de se fnxir ignorante e na
sa posicin independente e crtica ante a opinin
e o poder Scrates fxo os inimigos que o levaron a
beber a cicuta, mentres el propua, como alternativa,
unha pensin vitalicia por benfeitor da cidade e dos
cidadns.
3. AMBIENTE POLTICO E SOCIAL DE ATENAS
EN VIDA E MORTE DE SCRATES.
A Atenas do sculo V a. C. ten o seu sculo de ouro
na prosperidade material baseada na talasocracia
ou dominio do mar, unha poltica imperialista
que incle a alianza ou suxeicin doutras cidades
gregas. o tempo de reconstrur a Acrpole coas
marabillas do Partenn, dos Propileos etc.; o tempo
do esplendor da Traxedia e da Comedia en festivais
do deus Dioniso. Atenas capital intelectual do
mundo helnico con vivo debate entre a opinin
conservadora, tradicionalista, e a ilustracin crtica
e racionalista que encabezan os sofstas e que ten
a sa mxima expresin en que, con Protgoras,
unha persoa a medida de todas as cousas. O
declive de Atenas comeza cando, a pouco de iniciar
a sa guerra contra Esparta, sofre unha terrible
peste que ten como vtima principal a Pericles, un
poltico innovador e capaz que debemos, na obra
de Tucdides, a defnicin e o programa, hoxe un
clsico, da democracia ateniense. A partir do ano
430, Atenas vai estar mal dirixida na guerra e vai vivir
un constante enfrontamento dos seus bandos polticos,
intelectuais e sociais, dous procesos que rematan
na derrota da cidade (ano 404) e na substitucin do
rxime democrtico polo oligrquico. Scrates, home
sempre crtico e independente, vai ser na sa inxusta
condena a morte (ano 399) a vtima principal das
tensins que viviu Atenas; xa anos atrs fora obxecto
Scrates da stira inxusta do cmico Aristfanes,
que en Nubes adiantou a mentira de que Scrates
corrompa a xente nova, unha das acusacins que o
levaron a beber a cicuta.
xpo1o PRIMEIRO E oxotoeo DEFENDER.
xpo1o primeiro est en moitos termos compostos
para signifcar o primeiro ou primitivo nunha serie,
por exemplo, protozoo, protomrtir, prototipo...
Tamn, protagonista, protagonismo... para o papel
principal no teatro e por extensin en calquera outra
actividade.
oxotoeo defender: apoloxa ou defensa oral ou
escrita; apoloxista, autor dunha apoloxa; adxectivo
apoloxtico, -a, relativo apoloxa.
das PREGUNTAS:
Illa de Lesbos, s. VII-VI a.C., de poboacin e dialecto
os tiranos -tamn aristcratas , con poemas nos que
rivais son comparados coa nave que sofre os embates
de Europa; denuncia e inxuria do inimigo no poder,
2. CARACTERSTICAS PRINCIPAIS DO HEROE
HOMRICO.
kteo ooO1ov ou gloria indestrutible seu autor.
Exaltacin da amizade e da vida familiar. Necesidade
de evitar toda accin ou omisin que poida producir
vergonza ou censura social, pero pouco ou ningn
control dos afectos e das paixns, e o caso mis
destacado o de Aquiles e a sa clera, anoxado por
se ver privado da sa escrava Briseida. No terreo das
habelencias e astucias para fuxir de perigos varios e
vencer os seus inimigos notable Odiseo, un heroe
que moitas veces ten pouco de aristocrtico e de pico
nos seus actos.

186
OPCIN 1: XENOFONTE
CIRO ANTE BABILONIA.
Cando Ciro estivo ante Babilonia, puxo todo o
exrcito arredor da cidade, pero despois de examinar
as murallas, preparouse para retirar da cidade o
exrcito.
1. ANLISE MORFOLXICA DE xepeo1)oe.
xepeo1)oe, terceira persoa de singular do aoristo
sigmtico, con sufxo o-, (primeiro, transitivo),
activo do verbo xep o1), composto con preverbio
xep ante a raz verbal o1)-. Por ser aoristo de
indicativo, pretrito ou tempo secundario, ten
aumento e-.
2. ANLISE SINTCTICA DE
oxoev xopeoketooo1o 1)v o1po1ov oxo
1) xoteo.
A oracin principal xopeoketooo1o, con suxeito
sobreentendido <Kt po>, ten unha subordinada
completiva con infnitivo concertado ( dicir, o seu
suxeito o mesmo que o do verbo principal) e de
sentido fnal, oxoev, con complemento directo 1)v
o1po1ov e complemento circunstancial en xenitivo-
ablativo, lugar de onde, oxo 1) xoteo.
3. OBRAS DE XENOFONTE RELACIONADAS CON
CIRO E COS PERSAS.
A Anbase ou retirada dos dez mil mercenarios
gregos que combateran no exrcito de Ciro o Novo,
morto na batalla de Cunaxa (ano 401) na loita polo
trono contra o seu irmn o rei Artaxerxes II. A
retirada foi abundante en peripecias e moi longa,
desde Cunaxa, preto de Babilonia, ata a colonia
grega de Trapezunte no Mar Negro. A Ciropedia
ou educacin de Ciro unha biografa de Ciro o
Grande, con especial insistencia na sa formacin
como prncipe e guerreiro; fai relato das sas exitosas
campaas e do seu labor como gobernante. unha
obra destacable como cabeza da tradicin europea de
tratados sobre o prncipe ideal e a sa educacin.
xov TODO E CON xot, CIDADE.
xo v y xov1o- todo, son moi frecuentes en
compostos para signifcar un conxunto ou totalidade:
un panorama unha visin total ou de conxunto, o
Pantocrtor o mesmo que (Deus) Omnipotente; a
panoplia un conxunto de armas; pantesmo, doutrina
na que a totalidade do universo e a divinidade se
identifcan; ademais, pantera, pancarta, pantomima,
panhelnico, panten, pantgrafo, pncreas,
panacea...
das PREGUNTAS:
1. AMBIENTE E MOTIVOS DA POESA DE ALCEO.
Illa de Lesbos, s. VII - VI a.C., de poboacin e dialecto
ARISTFANES
xusta; non equivocada, pero tampouco a mis
phrontists ou pensador dos fenmenos celestes, xa
que as sas preocupacins cosmolxicas foron moi
secundarias fronte interese polo home e polas sas
capacidades de coecemento, eleccin e prctica do
ben. Aristfanes foi inxusto en presentar a Scrates
como exemplo do intelectual perigoso, corruptor da
xente nova: cmpre recordarmos que o ano 399, na
crise total de Atenas tras a sa derrota, Scrates foi
condenado a morte cos cargos de ateo e corruptor
que xa estn insinuados nas Nubes de Aristfanes
o ano 423.
OPCIN 2: PLATN
CRITN VISITA A SCRATES NO CRCERE.
Socrates.- Admrome de que o gardin do crcere
quixese atenderte.
Critn.- Xa est afeito a min, Scrates, por ter vido
eu aqu moitas veces e ter recibido el algn favor
pola mia parte.
187
1. ANLISE MORFOLXICA DE )Oet)oe.
) Oe t)oe: terceira persoa de singular do aoristo
activo de indicativo do verbo e Oe to; aoristo
sigmtico, sufxo -o-, e o seu aumento, por ser tempo
secundario, consiste en alongar o e- inicial.
2. ANLISE SINTCTICA DE 1 et epe 1)1o
tx eot.
Verbo et epe 1)1o ten como suxeito sobreentendido
<o ... otto> do comezo. Complemento directo 1
co xenitivo de causa (ou axente) txeot.
3. CAUSAS DA PRISIN E DO XUZO DE
SCRATES.
Unha acusacin inxusta que, en certo modo, era
esperable contra un home que filosofou anos e
anos con independencia crtica ante todos os usos,
tradicins e sectores da vida cidad ateniense, ademais
da irona, coa que, simulando a sa ignorancia, pua
en evidencia a dos seus interlocutores no relativo
coecemento certo e por riba da simple opinin.
Scrates, erradamente confundido cos sofstas, foi
vtima da crise poltica, social e moral profunda de
Atenas tras a sa derrota ante Esparta, pero foron
totalmente falsos os dous puntos da acusacin -non
respectar os deuses da cidade e corromper a xente
nova- pola que foi condenado cicuta. Mellor lles
fora s atenienses elixir a alternativa que Scrates lles
propuxo no seu proceso: que lle desen unha pensin
vitalicia por benfeitor da cidade.
okotoo, OR, ESCOITAR.
acstica, ciencia, condicin etc. relativas sentido
do odo e a escoitar, por exemplo, local con boa ou
mala acstica; hipoacusia, carencia ou dfcit na
capacidade auditiva.
das PREGUNTAS:
1. AMBIENTE E MOTIVOS DA POESA DE ALCEO.
ARISTFANES
xusta; non equivocada, pero tampouco a mis
phrontists ou pensador dos fenmenos celestes, xa
que as sas preocupacins cosmolxicas foron moi
secundarias fronte interese polo home e polas sas
capacidades de coecemento, eleccin e prctica do
ben. Aristfanes foi inxusto en presentar a Scrates
como exemplo do intelectual perigoso, corruptor da
xente nova: cmpre recordarmos que o ano 399, na
crise total de Atenas tras a sa derrota, Scrates foi
condenado a morte cos cargos de ateo e corruptor
que xa estn insinuados nas Nubes de Aristfanes
o ano 423.
173
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
ALCIBADES ANIMA AOS ATENIENSES A LOITAR.
T oe t o1epo o Atko o) e kkt)o ov xo) oo xopeketet e1o ot 1o o 1 o vo k)
e ) ko votoe v ko xeooe v ko 1eooe v Ot o p e o1v, e o), p) o1o
) v, 1o oe xote o o oOovo xopo oote o.
NOTA.- e): optativo oblicuo, tradzase por un tempo pasado de modo indicativo.
1.- Relacin entre a obra de Xenofonte e a de Tucdides.
2.- Que sabe de Alcibades?
3.- Que desenlace e consecuencias tivo o confito entre Atenas e Esparta?
4.- Analice sintcticamente: Ot op eo1v, eo), p)o1o )v.
OPCIN 2: PLATN
CRITN ANUNCIA A CHEGADA DO BARCO COA CONDENA DE SCRATES
Kp1ov.- Ot1o o) ook1o 1o xtoov, otto )e 1)epov e ov oxoettotov
)kov1e 1ve oxo Zotvot. o)tov otv eo1 o1 )e 1)epov, ko ovok) o) e
otpov eo1o, o Zokpo1e, 1ov ov oe 1etet1ov.
NOTAS. 1. ook1o, perfecto de ookveoo. 2. Zotvot, de Zotvov, Zotvot, (o cabo) Sunion.
1. Anlise morfolxica de oxoettotov e eo1o.
2. Anlise sintctica de ovok) eo1o 1ov ov oe 1etet1ov.
3. Cite e explique algunhas palabras de vocabulario actual relacionadas con o vida.
4. Causas do xuzo de Scrates.
174
46
GREGO II
OPCIN 1: XENOFONTE
ASTIAXES DEIXA QUE CIRO VAIA CAZAR
Exe o otv evo o Ao1to) Ktpov oooopo exOtotv1o eo O)pov, ekxexe ot1ov
otv 1u Oeu ko ottoko otxexe eo xxov, oxo oxo 1ov otoopov otto11oev
ot1ov.
NOTAS. 1. evo, aoristo de vooko; deste verbo depende a oracin de participio Ktpov
exOtotv1o . 2. Ao1to), Astiaxes (rei persa), Ktpo, Ciro (rei persa). 3. A conxuncin oxo
ten valor fnal, para que.
3. Episodios principais na relacin entre gregos e persas.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con xxo cabalo e con ot1o
el mesmo.
OPCIN 2: PLATN
PARA PLATN A POESA RESULTA DE INSPIRACIN DIVINA.
Hov1e op o 1ov exov xo)1o o ooOo otk ek 1ev) ott evOeo ov1e ko ko1eo
evo xov1o 1ot1o 1o koto teoto xo)o1o, ko o etoxoo o ooOo ooot1o.
NOTAS. 1. o 1ov exov xo)1o, os poetas picos, o etoxoo, os poetas lricos. 2. teoto,
cantan, recitan, mellor que din.
1. Analice morfolxicamente ov1e e teoto.
2. Lias fundamentais do pensamento de Platn.
3. Funcin social dos poetas e da poesa en Grecia.
4. Cite e explique algns exemplos de vocabulario actual relacionados con 1ev) arte e koto
fermoso
175
cantidade e calidade de coecementos- como a forma
en que son expostos -correccin e soltura lxica,
sintctica, ortogrfca etc.-.
De acordo co programa vixente, o labor de traducin,
de coecemento prctico da lingua grega, considrase
bsico e non substituble por ningunha outra de
estudos literarios, lingsticos, histrico-culturais
traducin; as respostas ao temario contribuirn
176
CONVOCATORIA DE XUO
a consecuencia esencialsima foi a creba defnitiva
da articulacin do espazo poltico helnico nunha
ampla pluralidade de pleis ou cidades estado
independentes: abriuse un novo horizonte de unidade
que, despois de hexemonas curtas -por exemplo, a
de Tebas- e de ligas e confederacins diversas, vai
desembocar na unidade plena do mundo helnico, o
Helenismo, baixo Filipo de Macedonia e o seu fllo
Alexandre Magno.
4.- ANALICE SINTACTICAMENTE: Ot op eo1v, eo),
p)o1o )v.
O suxeito plural neutro p)o1o ten en singular o
verbo eo1v, con negacin ot e con dativo posesivo
)v; o verbo eo) oracin independente, unha
parntese dentro da outra oracin.
das PREGUNTAS:
1. O HEROE HOMRICO: LIAS PRINCIPAIS DA SA ACCIN
E PERSONALIDADE.
noutras capacidades e circunstancias da vida social e,
sobre todo, no valor guerreiro con feitos que dan kte
o ooO1ov ou gloria indestructible. Exaltacin
da amizade e da vida familiar. Necesidade de evitar
toda accin ou omisin que poida producir vergonza
ou censura social, pero pouco o ningn control dos
afectos e das paixns, e o caso mis destacado o de
Aquiles e a sa clera, anoxado por se ver privado
da sa escrava Briseida. No terreo das habelencias e
astucias para fuxir de perigos varios e vencer os seus
inimigos notable Odiseo.
2. LIAS BSICAS DO MITO DE EDIPO E O SEU SIGNIFICADO
TRXICO
Edipo o rei bo e xusto que vai descubrir que el
o culpable de todo. Edipo castgase coa cegueira e
co desterro. O contraste brutal entre Edipo rei xusto
e sabio e Edipo cado na desgraza fai que o Coro
remate a traxedia coa refexin de que non se pode
ter por feliz ningn mortal ata que acabe a sa vida.
OPCIN 2: PLATN
CRITN ANUNCIA A CHEGADA DO BARCO COA CONDENA
DE SCRATES
Critn.- Non chegou o barco, pero vir hoxe polo
que anuncian algns que veen de Sunio; polo tanto
OPCIN 1: XENOFONTE
ALCIBADES ANIMA OS ATENIENSES A LOITAR.
da seguinte Alcibades fxo unha asemblea e
animounos dicndolles que era forzoso combater
por mar, combater en terra (ou con infantara)
e combater contra as obras defensivas (ou facer
o asalto); pois non temos, dixo, recursos, pero os
inimigos tenos abundantes de parte do rei.
1.- RELACIN ENTRE A OBRA DE XENOFONTE E A DE
TUCDIDES.
Nas chamadas Helnicas Xenofonte continuador
da Historia na que Tucdides narrou e analizou
a chamada Guerra do Peloponeso, guerra de
Atenas e os seus aliados contra Esparta e os seus
aliados entre os anos 431 e 404 a.C. A narracin
de Tucdides, ademais dunha excelente exposicin
dos antecedentes e das causas da guerra, chega
ano 411 a.C. e foi completada por outros autores e,
sobre todo, por Xenofonte, que nas Helnicas chega
ata o ano 362 a.C. A superioridade de Tucdides
manifesta, tanto no terreo de estilo e composicin
como, sobre todo, na anlise e na crtica dos feitos,
das sas causas e das sas consecuencias, pero en
Xenofonte tamn hai boa informacin e notables
acertos narrativos, por exemplo, da derrota defnitiva
de Atenas en Egosptamos.
2.- QUE SABE DE ALCIBADES?
Alcibades, s. V a.C., ateniense da familia dos
Alcmenidas, unha das mais importantes da
aristocracia, foi discpulo de Platn, que o fai
intervir nalgns dos seus dilogos e mesmo titula
Alcibades dous dilogos (que parte da crtica
considera apcrifos). Alcibades, notable orador, tivo
moi activa intervencin na poltica e nas campaas
de Atenas (Guerra do Peloponeso), pero, mis que
por xitos positivos para a sa cidade, famoso
porque, acusado de impiedade polos seus inimigos
atenienses, fuxiu a Esparta e logo a territorio persa,
facendo poltica e campaa militar contra Atenas;
regresou sa cidade e tivo notable intervencin nos
asuntos da guerra contra Esparta, pero foi desterrado
por segunda vez. Alcibades o arquetipo do home
intelixente, brillante, pero cnico, sen escrpulos.
3.- QUE DESENLACE E CONSECUENCIAS TIVO O CONFLITO
ENTRE ATENAS E ESPARTA?
A victoria de Esparta e aliados sobre Atenas na
Guerra de Peloponeso puxo fin imperialismo
ateniense baseado no dominio do mar (talasocracia)
e signifcou tamn un auxe das formas oligrquicas de
goberno en prexuzo das formas democrticas, pero
177
evidente que vir hoxe e ser forzoso, Scrates,
que ma ti remates a ta vida.
1. ANLISE MORFOLXICA DE oxoettotov E
eo1o.
oxoettotov: terceira persona de plural,
presente de indicativo, voz activa, verbo oxoe
tto: preverbio ox-, raz oett-, en -oto
hai amlgama de vocal temtica o- e desinencia
> -ovo > -oto.
eo1o: terceira persona de singular do futuro do
verbo e: raz eo-, desinencia -1o.
2. ANLISE SINTCTICA DE ovok) eo1o 1ov ov
oe 1etet1ov.
Na oracin de infnitivo 1ov ov oe 1etet1ov
o pronome oe suxeito, 1etet1ov verbo en
infnitivo e 1ov ov o complemento directo;
ademais, esta oracin de infnitivo suxeito do verbo
eo1o e ten ovok) como predicado.
3. CITE E EXPLIQUE ALGUNHAS PALABRAS DE VOCABULARIO
ACTUAL RELACIONADAS CON o VIDA.
Bioloxa ou conxunto de ciencias que estudan os
seres vivos (Biofsica, Bioqumica etc.). Biosfera ou
parte da esfera terrestre na que hai vida. Biografa
ou relato da vida dunha persoa.
4. CAUSAS DO XUZO DE SCRATES.
Scrates, condenado no ano 399 a.C. a morrer
bebendo a cicuta, foi inxustamente acusado de non
respectar os deuses da cidade e tamn de corromper
a xuventude. En realidade Scrates pagou culpas
alleas, a saber, a crise de Atenas pola derrota total
ante Esparta cinco anos antes e a xenreira que os
sectores conservadores e tradicionalistas de Atenas
tian contra a intelectualidade ilustrada e crtica dos
valores tradicionais, en especial, contra os sofstas;
Scrates nunca foi sofsta, pero o seu maxisterio
fortemente crtico e renovador, en especial a sa
irona, non o poda facer home grato para a maiora
dos cidadns: no comedigrafo Aristfanes, Nubes,
pdese ver unha stira, tan graciosa como inxusta e
errada, de Scrates e o seu crculo.
das PREGUNTAS:
1. O HEROE HOMRICO: LIAS PRINCIPAIS DA SA ACCIN
E PERSONALIDADE
kteo ooO1ov ou gloria indestrutible. Exaltacin
ou censura social, pero pouco o ningn control dos
2. LIAS BSICAS DO MITO DE EDIPO E O SEU SIGNIFICADO
TRXICO
Edipo o rei bo e xusto que vai descubrir que el
o culpable de todo. Edipo castgase coa cegueira
e co desterro. O contraste brutal entre Edipo rei
Coro remate a traxedia coa refexin de que non se
pode ter por feliz ningn mortal ata que acabe a sa
vida.
OPCIN 1: XENOFONTE
ASTIAXES DEIXA QUE CIRO VAIA CAZAR
Despois que Astiaxes soubo que Ciro desexaba
vivamente cazar fra, envao co seu to e enva
tamn gardas a cabalo para que o protexan dos
lugares difciles.
1. ANLISE MORFOLXICA DE otto11oev.
Terceira persoa do plural do presente de optativo
activo de otto11o: Tema de presente otto11-,
sufxo de optativo temtico o-, desinencia
secundaria de terceira persoa de plural, voz activa,
-(e)v.
2. OBRAS DE XENOFONTE.
Anbase, crnica da expedicin e retirada de
mercenarios gregos servizo do persa Ciro o Novo;
Ciropedia, biografa de Ciro o Grande, con
atencin sa educacin e mais a como foi modelo
de prncipes e gobernantes; Memorias de Scrates
e Apoloxa de Scrates: sobre este flsofo, as
sas ensinanzas e a sa inxusta condena a morte;
Helnicas, que continan a narracin da Guerra
do Peloponeso entre Esparta e Atenas, narracin que
178
Tucdides deixara interrompida; Constitucin dos
lacedemonios, sobre as virtudes das constitucins
de fasqua oligrquica e aristocrtica, Econmico,
sobre a administracin da facenda domstica;
Tratado de hpica etc.
3. EPISODIOS PRINCIPAIS NA RELACIN ENTRE GREGOS E
PERSAS.
1) A extensin do imperio persa ata o mar Exeo
no sculo VI a.C. exerce dominio sobre algunhas
cidades gregas que, encabezadas por Mileto, se
rebelan e son castigadas. A reaccin e resistencia de
Atenas, Esparta e outras cidades xera as chamadas
Guerras Mdicas, con derrota dos persas en Maratn
(490 a.C.), derrota dos espartanos e outros gregos nas
Termpilas (480 a.C.), pero vitorias defnitivas dos
atenienses na batalla naval de Salamina (480 a.C.),
dos espartanos en Platea (479 a.C.) e dos atenienses
e outros en Micala (479). Destas Guerras Mdicas
temos relato detallado na Historia de Herdoto.
2) Na Anbase de Xenofonte cntasenos a historia
dos mercenarios gregos que axudaban persa Ciro
o Novo na loita contra o seu irmn o rei Artaxerxe
II. A derrota e morte de Ciro na batalla de Cunaxa
(401 a.C.), preto de Babilonia, causa que os gregos
tean unha accidentada retirada ata chegar, en marzo
do 400 a.C., mar Negro (Trapezunte). Anda
que sempre se fala da Anbase dos dez mil, en
realidade eran trece mil os mercenarios gregos e
regresaron vivos ms de oito mil.
3) O ltimo grande episodio nos encontros de gregos
e persas a expedicin militar de Alexandre Magno,
que entre os anos 334 e 325 a.C. derrota en varias
batallas, en especial a de Gaugamela (Mesopotamia,
331 a.C.), rei Daro III e a varios dos seus strapas,
e chega nas sas conquistas ata o val e delta do ro
Indo.
Con Alexandre, morto no 323 a.C., brese o chamado
helenismo, expansin da lingua e cultura gregas a
toda Asia Menor e Oriente Prximo e Medio, coas
cidades de Alexandra (fundacin de Alexandre, 332
a.C.) en Exipto, Prgamo en Asia Menor e Damasco
en Siria como capitais dos reinos chamados dos
Didocos ou sucesores de Alexandre.
ACTUAL RELACIONADOS CON xxo CABALO E CON
ot1o EL MESMO.
cabalio de mar; hipdromo, pista para carreiras de
cabalos; hipoptamo ou cabalo de ro; adxectivo
deporte hpico...
ot1o: autobiografa, vida dunha persona escrita
por ela mesma; autobombo, eloxio desmesurado
que fai un de si mesmo; autocracia, sistema de
goberno no que a vontade dun s home a suprema
lei; autctono, autnomo, autonoma, autgrafo,
autmata, autombil...
das PREGUNTAS:
os tiranos -tamn aristcratas-, con poemas nos que
2. CARACTERSTICAS PRINCIPAIS DO HEROE HOMRICO.
ou censura social, pero pouco ou ningn control dos
OPCIN 2: PLATN
PARA PLATN A POESA RESULTA DA INSPIRACIN DIVINA.
Pois os poetas picos, os bos, non din todos eses
fermosos poemas por arte senn porque estn
inspirados pola divindade e posudos, e outro tanto
os poetas lricos, os bos.
II.- PREGUNTAS (Puntuacin mxima: tres
puntos)
1. ANALICE MORFOLOXICAMENTE ov1e E teoto.
ov1e, participio de presente de e ser,
nominativo de plural, masculino. Raz perdida por
evolucin fontica *s-, vogal temtica o-, sufxo de
participio v1-, desinencia de nominativo de plural
e.
teoto, presente de indicativo, activo, terceira
persona de plural. Tema de presente te-; en -oto
hai amlgama de vogal temtica o- e desinencia
> -ovo > -oto.
179
2. LIAS FUNDAMENTAIS DO PENSAMENTO DE PLATN.
Como discpulo de Scrates, entende que o mal
consecuencia da ignorancia e que a virtude poder ser
obxecto de ensinanza e aprendizaxe. O coecemento
verdadeiro, superior simple opinin recta que pode
ter o comn da xente, vn do estudo, en especial
do estudo da dialctica ou mtodo de preguntas e
respostas para poer en evidencia o error e chegar
verdade. Platn supn un mundo ideal ou das ideas
eternas e inmutables que debe ser o obxectivo do
noso coecemento; desas ideas son mero refexo
as realidades do mundo que nos rodea. A nosa
alma inmortal, antes de se encadear nun corpo
mortal, viviu nese mundo ideal do que pode ter
memoria ou reminiscencia a travs da flosofa: as
pode chegar a coecer e amar o Ben, que a idea
suprema. Punto importante da flosofa de Platn
o seu pesimismo poltico e a proposta de que non
haber bo goberno da plis se os gobernantes non
flosofan ou os flsofos non gobernan. O idealismo
e a sas consecuencias nos esquemas polticos e de
goberno que Platn propuxo fan deste flsofo un
dos modelos ou inspiradores dos sistemas sociais de
corte totalitario ou cerrado.
3. FUNCIN SOCIAL DOS POETAS E DA POESA EN GRECIA.
O autor e o cantor de poemas picos, dicir, o aedo e
o rapsodo, teen unha alta estimacin social porque
a travs deles falan as musas; Hesodo sntese con
autoridade mesmo para rifar cos reis que abusan do
pobo e dan sentenzas inxustas. A voz do poeta lrico
e os seus poemas tern aceptacin ou rexeitamento
segundo sexan o contido destes e a actitude do
pblico onte no caso, por exemplo, de poemas
de contido poltico: Soln e as sas elexas sobre
as reformas lexislativas que impuxo en Atenas;
Teognis e as sas elexas queixosas do devalo da
aristocracia e do ascenso social e econmico das
clases populares; o tamn aristcrata Alceo e as sas
xenreiras e inxurias contra os inimigos que o botan
exilio e instauran a tirana en Lesbos; hai poemas
de incitacin valor, loita e mesmo a dar a vida
no combate pola cidade: os poemas de Tirteo para
os espartanos en guerra cos mesenios, os de Calino
en feso ante a ameaza dos brbaros cimerios etc.
Captulo importantsimo do relevo social que ten o
poeta e da altsima valoracin que el mesmo fai da
sa arte tmolo sobre todo en Pndaro, e tamn nos
outros autores de epinicios, dicir, nos cantos corais
que fan inmortal e panhelnica a gloria que acada o
vencedor de competicins olmpicas etc. En xeral o
poeta que cultiva temas que afectan colectividade
polos contidos e polas ocasins nas que o poema se
canta ou se recita (materia pica e mtica, actualidade
poltica, festas relixiosas ou profanas, festas pblicas
ou privadas, tamn situacins de d e de pranto)
ten en Grecia unha funcin social ou pblica moi
estimada e a poesa o seu medio de vida.
Cmpre recordarmos que para Platn os poetas tian
que ser expulsados da cidade por mentireiros, por
mover afectos e paixns contrarios s que debe ter
un bo cidadn e porque o que fan nos seus poemas,
fguras e temas non mis que unha imitacin de
segunda clase da que non se gaa coecemento
verdadeiro e til para o individuo e para a
comunidade.
ACTUAL RELACIONADOS CON 1ev) ARTE E koto
FERMOSO.
1ev), ademais de tcnica, saber ou conxunto de
saberes prcticos ou aplicados, os compostos como
tecnoloxa, tecnocracia... alusivos manexo deses
saberes, seu predominio na xestin de asuntos
pblicos... Tamn compostos con fnal tecnia:
mercadotecnia, luminotecnia, electrotecnia,
pirotecnia... ou tcnicas do mercado, da iluminacin,
da electricidade, dos fogos de artifcio... Chmase
tecnicismo a palabra propia do vocabulario dunha
tcnica.
koto, caligrafa, arte de escribir correctamente;
calistenia, ximnasia para ter musculatura forte ou
fermosa; calptero, que ten s fermosas.
das PREGUNTAS:
os tiranos -tamn aristcratas-, con poemas nos que
2. CARACTERSTICAS PRINCIPAIS DO HEROE HOMRICO.
ou censura social, pero pouco ou ningn control dos

Pau

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pau

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ci UG

COMISIN INTERUNIVERSITARIA DE GALICIA

1. Defina brevemente: ACUICULTURA, PRODUTO INTERIOR BRUTO, ARIDEZ, ATMOSFERA e

3. Desenvolva a pregunta: O sistema urbano espaol. Orientacins para o desenvolvemento:

1. Defina brevemente: ESTRATO SEDIMENTARIO, GLACIAR, ESPERANZA DE VIDA, ECONOMA

3. Desenvolva a pregunta: Os climas de Espaa. Orientacins para o desenvolvemento: a)

4. Analice e comente a Figura B2. Orientacins para o comentario: a) importancia do sector

Fte.: Pea Monn. El Relieve. Geografa de Espaa, Ed. Sntesis.

You might also like