You are on page 1of 16

pmzwfolrsm;cifAsm;-

jrefrmppftpdk;&eJ@ ajrmufudk&D;,m; ESpfEdkifiHt=um; ydkrdkaEG;axG;pGm qufqv


H maewJt
h ay: jrefrmjynfolawG
tygt0if urBmhEkdifiHtodkif;t0dkif;uyg pdk;&drfpGmeJ@ owdxm;apmifh=unfhaewm pmzwfolrsm;tm;vkH; od&Sd+yD;jzpfyg
w,f?
jrefrm-ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;eJ@ywfowf+yD; jrefrmjynfolawGtygt0if EdkifiHwumtodkif;t0dkif;uyg
ydkrdkpdwf0ifwpm; &Sdvmwmuawmh vGefcJhwJhvtwGif;u ajratmufEsL;uvD;,m; prf;oyfazmufcGJwmawG jyKvkyfcJhwJh
tay: urBmhukvor*~vkH+cKHa&;aumifpDu ydkrdkjyif;xefwJh ta&;,la&; qkH;jzefcsufwpfckudk csrSwfcHxm;&wJh ajrmuf
udk&D;,m;EkdifiHu oabFmwpfpif;[m tckwpfavm jrefrmEkdifiHbufqDodk@ OD;wnfoGm;aew,fqdkwJh owif;awGeJ@
ysOf;rem;eJ@ awmif}uD;+rdK@awGrSm ajrmufudk&D;,m;ynm&SifawG&J@ tultnDawGeJ@ Orifv_difacgif;awG aqmufvyk faewm
awGudk owif;"gwfykH taxmuftxm;awGeJ@wuG xGufay:vm+yD;wJh aemufydkif;rSm jzpfygw,f?
rdrdwdk@ 'DDrdkua&pDESifhzGH@+zdK;wufa&;tiftm;pk/ okawoeESifhrSwfwrf;wifXmetaeeJ@ 2003/ 2004/ 2006 eJ@
2007 ckESpfawGrSm jzef@csdcJh+yD;wJh jrefrm-ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESiyfh wfoufwJh tywfpOfjynfwGif; owif;okH;
oyfcsuf (trSwfpOf 120/ 134/ 271/ 293/ 295) rsm;udk wpkwpnf;wnf; jyefvnf jzef@csday;vdkufygw,f?
pmzwfolrsm;taeeJ@ jrefrm-ajrmufudk&D,m; ESpfEdkifiH&J@ w&m;0ifoHwrefqufoG,fr_ rjyKvkyfcifeJ@ jyKvkyf+yD;
aemufydkif; oHwrefa&;qdkif&m/ ppfa&;qdkif&m vsKd@0SufqufqHaer_rsm;eJ@ jrefrmppfAdkvfcsKyfrsm; tdyfruf rufaewJh
EsL;uvD;,m;pDrHudef; ta=umif;awGudk vuf&Sdumvrsm;eJ@E_dif;,SOf+yD; jyefvnfavhvmokH;oyf&mrSm taxmuft
uljzpfapvdrfhr,fvdk@ ,kH=unfygw,f?

okawoeESifhrSwfwrf;wifXme
'DDrdkua&pDESifhzGH@+zdK;wufa&;tiftm;pk
2009 ckESpf/ ZGefv 25 &uf

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 1


N
Neettw
woorrkk ffoorr DDeem
mooccrraaccyy aanndd DDeevveellooppm
meenntt
D
Dooccu
ummeen
nttaattiioon
n aan
ndd R
Reesseeaarrcch
hDDeeppaarrttm
meen
ntt

P.O Box 179, Mae Sod, Tak, 63110, Thailand. Tel: 66 (0) 81 281 1792, ndddrd07@csloxinfo.com, ndddrd07@gmail.com

tywfpOfjynfwGif;owif;okH;oyfcsuf
trSwfpOf (120)
(2003 ckESpf/ Edk0ifbmv)

txufrD;atmufrD;=um;rS jrefrmjynfolrsm;
jrefrmppftpdk;&u ajrmufudk&D;,m;edKifiHrS wma0;ypf'Hk;ysHenf;ynmawGeJ@ EsLuvD;,m;enf;ynmawGudk 0,f
,lzdk@ }udK;yrf;aew,fqdkwJh ta&S@zsm;a&;&mpD;yGm;a&; pmapmifygowif;awG[m tajctjrpfr&dSa=umif; etzppftpdk;&
&J@ ajyma&;qdkcGifh&dSol ppfaxmufvSrf;a&;t}uD;tuJ AdkvfrSL;}uD;vSrif;u edK0ifbm(14)&ufae@rSm jiif;qdkcJhwJh owif;
awGtay:tajccH+yD; tcktywf jynfwGif;owif; oHk;oyfcsufu¾rSm “txufrD;atmufrD;=um;rS jrefrmjynfol
rsm;” qdkwJhacgif;pOfeJ@ oHk;oyfwifjyoGm;rSm jzpfygw,f?
edK0ifbmvqef;u xkwfa0cJhwJh ta&S@zsm;a&;&mpD;yGm;a&;pmapmifrSm jrefrmppftpdk;&eJ@ ajrmufudk&D;,m;
uGefjrLepf tpdk;&wdk@t=um; &if;ESD;wJhqufqHr_awG&dSae+yD; jrefrmppftpdk;&u ajrmufudk&D;,m;uae ajrjyifuajrjyifypf
'kH;ysHenf;ynmawGeJ@ EsLuvD;,m;enf;ynmawG 0,f,lzdk@usdK;yrf;aewJhvuQ%mawG awG@&dSae&a=umif;/ &efukef-
oHv#ufpGef; a&wyfpcef;eJ@ rauG;wdkif; +rdK@opfw0dkufrSm ajrmufudk&D;,m;u|rf;usifolawG&J@ v_yf&Sm;r_awGudk awG@&dSae&
a=umif; a&;om;az:jycJhygw,f? tar&duefedKifiH&dS vGwfawmftrwfawGuvnf; 'Dowif;eJ@ywfouf+yD; pdk;&drfylyef
a=umif; xkwfaz:ajymqdkr_awG ay:xGufcJhygw,f? 'Dowif;awG[m tajctjrpfvHk;0r&dSa=umif;eJ@ jrefrmppftpdk;&t
aeeJ@ vltajrmuftrsm; aoausapwJhvufeufawG xkwfvkyfzdk@ tpDtpOfr&dSa=umif;/ jrefrmedKifiH&J@t&if;tjrpfawGudk
a'owGif; +idrf;csrf;a&;eJ@ wnf+idrfa&;awGrSmom toHk;jyKaea=umif; atyDowif;Xmeudk edK0ifbmv(14)&ufae@
&ufpGJeJ@ ay;ydk@cJhwJh AdkvfrSL;}uD;vSrif;&J@ zufufpfowif;rSm az:jyjiif;qdkxm;ygw,f?
ta&S@zsm;a&;&mpD;yGm;a&;pmapmif&J@ az:jycsuf[m rSefuefzdk@rsm;ygw,f? bma=umifhvJqdkawmh 2001 ckESpf
'Dzifbmvxkwf tJ'DpmapmifrSmyJ &k&Sm;EsLuvD;,m;0ef}uD;Xme&J@ tultnDeJ@ jrefrmjynftv,fydkif;wae&mrSm
teKjrL"gwfaygif;zdw k ck wnfaqmufzdk@ etzppftpdk;&u usdK;yrf;aea=umif;/ tJ'DESpf ZlvdkifvtwGif; jrefrmedKifiHjcm;
a&;0ef}uD; OD;0ifatmifeJ@tzGJ@ &k&Sm;edKifiHudk oGm;a&mufaqG;aEG;cJh=u+yD; oabmwlnDcsuf&&dScJhjcif; jzpfa=umif;/ a&;om;
az:jycJhbl;ygw,f? tJ'DtcsdefwHk;uvnf; etzu tckvdkyJ rsufvHk;pHkrSdwf+yD; jiif;qdkcJhygw,f? 'gayrJh aemufydkif;rSm
owif;awGu wdwdususeJ@ tao;pdwfay: xGufvmwJhtwGuf jrefrmedKifiHqdkif&m &k&SoHtrwf}uD; Gleb
lvashentov u jrefrmedKifiHrSmwnfaqmufrJh t%kjrL"gwf aygif;zdkudk jrefrmedKifiHxGuf qef/ opf/ owWK/ ig;/ pwJh
oH,HZmwawGeJ@ tvJtvS,fvkyfcJhwmjzpfa=umif;/ 2002ckESpf Zefe0g&v D rSm rauG;wdkif;twGif;&dS vsdK@0Sufwae&mrSm
tkwfjrpfcsyGJjyKvkyfcJha=umif;/ jrefrmedKifiHom;(300)ausmfudk &k&Sm;edKifiHuvuQH+yD; t%kjrLenf;ynm u|rf;usifr_qdkif&m
oifwef;awG ay;aea=umif;awGudk xkwfaz:0efcHcJh&ygw,f?
'DawmhrS ajAmifvdrfaewJh etzppftpdk;&uvnf; raeomawmhyJ 2002ckESpf Zefe0g&Dv(21)&ufae@rSm
a=ujimcsuw f apmif w&m;0ifxkwfjyefcJh&+yD; etz 'kwd,edKifiHjcm;a&;0ef}uD; OD;cifarmif0if;u jrefrmedKifiHrSm t%k
jrL"gwfaygif;zdk wnfaqmufrJhudpPudk edKifiHwumt%kjrLpGrf;tifat*sifpD (IAEA)xH w&m;0if ta=umif;=um;xm;
+yD;jzpfa=umif;/ pGrf;tifeJ@aq;ynm okawoetwGuf +idrf;csrf;pGmtoHk;jyKzdk@ &nf&G,fvkyfaqmifaewmjzpfa=umif;

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 2


rv$Jra&Smifom 0efcHajym=um;cJh&ygw,f? 'gayrJh 'Dowif;awG eJ@twl ay:xGufvmcJhwJh ygupPwefedKifiHom; EsLuvD;
,m;ynm&Sif plvreftmqufeJ@ rdk[mruftvD rGwfcfwm; wdk@udk etzppftpdk;&u vsdK@0SufvuQHxm;w,fqdkwJh
owif;udkawmh jymjymovJjiif;qdkcJhwm awG@&ygw,f? 'Dvdk jiif;qdk&wmuvnf; edKifiHwumt=urf;zuform;awGeJ@
qufpyfaeolawG/ vltajrmuftrsm;aoapedKifwJhvufeufawG xkwfvkyfzdk@ usdK;yrf;ae=uwJh tD&ef/ tD&wf/ ajrmuf
udk&D;,m; pwJhedKifiHawGudk tar&duefedKifiHu 0if&dk;pGef; rdp>medKifiHawGvdk@ owfrSwf+yD; acsr_ef;zdk@ jyifqifaewJhtwGuf
jzpfygw,f? etz ppftpdk;&&J@ r&dk;rom;vkyf&yfawGudk tar&duefedKifiHu 2002 ck ESpf Zefe0g&Dv(22)&uf ae@rSm
owday;cJhygw,f?
etzppftpdk;&u t%kjrL"gwfaygif;zdkudk rauG;wdkif; {&m0wDjrpftaemufzufurf;&dS yGifhjzL+rdK@e,fxJrSm
aqmufvkyf aewm jzpfygw,f? 'Dae&m[m &cdkif&dk;rawmifwef;}uD;eJ@ {&m0wDjrpft=um;rSm wnf&dSaewma=umifh
vHk+cHKa&;tjrifeJ@=unf@&if pdwfcs&wJ@ ae&mwckvdk@ qdkedKifygw,f? 'gayrJh 'Dae&m[m yx0Dt& iv#if&yf0ef;}uD; (2)ck
ay:rSm wnf&dSaew,fqdkwJh tcsufudkawmh etz AdkvfcsKyfawGu xnf@oGif;pOf;pm;cJhyHk r&ygbl;? blrdaA'ynm&SifawG&J@
wdkif;xGmwGufcsufxm;r_awGt& jref rmedKifiHrSm awmifeJ@ajrmuf oG,fwef;aewJh iv#ifa=um}uD; (3)ck&dSw,fvkd@
qdkygw,f? csif;wGif;jrpf0Srf;wav#mufeJ@ &ckdif&dk;rtwdkif;jzwf+yD; uy`vyD ifv,fatmfxJudk xdk;qif;oGm;wJh yxr
iv#ifa=um/ ucsifjynfe,fuwqifh ppfawmif;jrpf0Srf;udk jzwf+yD; rkwWryifv,fauG@xJ xdk;qif;oGm;wJh 'kwd, ivsif
a=umeJ@ &Srf;jynfe,ftwGif; oHv#ifjrpfa=umif;wav#muf wnf&dSaewJh wwd, ivsifa=umwdk@ jzpfygw,f? jrefrm
edKifiHwckvHk;rSm iv#if&yf0ef;u uif;vGwfwJhae&mqdkvdk@ rGefjynfe,feJ@ weoFm&Dwdkif;om &dSw,fvdk@ qdkyg w,f? 1762
ckESpf {+yDv(2)&ufae@rSm &ckdifjynfe,fajrmufydkif;udk A[dkjyKv_yfcJhwJh ivsifuae/ 2003 ckESpf pufwbFm(22)ae@rSm
rauG;wdkif; awmifwGif;}uD;+rdK@udk A[dkjyKv_yfcJhwJh ivsifawGt=um; t}udrfaygif;rsm;pGm ay:aygufcJhbl;wJh jrefrmedKifiHu
ivsif}uD;awG[m ynm&SifawGcef@rSef;wGufcsufxm;wJh ivsif&yf0ef;(3)cktwGif;rSm ay:aygufcJhwmudk awG@&dS&ygw,f?
jrefrmedKifiHrSm ay:aygufcJhwJh ivsif}uD;awGteuf &pfcsfwmpau;(8)ausmfwJhivsif}uD; (2)ckeJ@ &pfcsfwmpau;
(8)&dSwJh ivsif}uD; (2)ck/ &pfcsfwmpau;(7)ausmfwJh ivsif}uD;awGu (10)ckavmuftxd &dScJhwmudkawG@&ygw,f?
'Divsif}uD;awGa=umifh pwk&rf;rdkif(60)avmuf&dSwJh ajr{&d,mawGedrf@usoGm;+yD; a&atmufrSm epfjr_wfaysmufuG,f
oGm;cJh&wmawG/ rdkif(100)avmuf &SnfwJh &ckdifurf;&dk;wef;}uD;wckvHk; (9)ayuae (22)aytxd jrifhwufoGm;cJhwm
awG/ tr&yl&+rdK@}uD;wckvHk;ysufpD;cJh+yD; vl (300)ausmf aoqHk;cJh&wmawG/ rif;uGef;acgif;avmif;}uD; jyKwfuscJhwmawG/
rdk;aumif;+rdK@taemufzuf/ tif;awmf}uD;ab;rSm &dSwJh &Srf;&Gmw&GmvHk; a&xJrSmepfjr_yfoGm;cJh&wmawG/ &cdkifurf;ajc
&rf;+AJ+rdK@e,fu u|ef;i,fwckeJ@ rmefatmifu|ef; ta&S@awmifzufu u|ef;i,fwckwdk@ yifv,fatmufrSm pHk;pHk;jrkyf
aysmufuG,foGm;cJhwmawG/ {&m0wDjrpf}uD;&J@ jrpfatmuf=urf;jyif}uD; jrifhwufvmvdk@ jrpfa&awG awmifuajrmufudk
(3)}udrftxd ajymif;jyefpD;cJhwmawG/ ppfudkif;wHwm;}uD; ae&mtenf;i,f a&G@oGm;cJhwmawG/ yJcl;+rdK@rSm vl(500) ao
qHk;cJhwmawG/ yk*Hua&S@a[mif;bk&m;apwDawG +ydKusysufpD;cJh&wmawG[m yHkjyifawGr[kwf=uygbl;? rSwfwrf;rSwf&m
awGeJ@ wdwdusus rSwfwrf;wifxm;cJhwJh jzpf&yfrSefawGjzpfygw,f?
jrefrmedKifiHrSm 'Dvdk ivsif&yf0ef;}uD; (3)cktxd &dSae&wJhta=umif;&if;uawmh tdENd,ausmufzsm}uD;eJ@
Oa&my-tm&S ausmufzsm}uD;(2)csyfqHkwJh ae&mwcsdK@[m jrefrmedKifiH&J@e,fedrdwftwGif;u jzwfoGm;wJhtwGuf
jzpfw,fvdk@ qdkygw,f? blrdynm&SifawG&J@ tqdkt& urBm@wdkuf}uD;awGudk ausmuf&nfylawGay:rSm aygavmarsmaewJh
ausmufzsm}uD; (12)csyfeJ@ wnfaqmufxm;a=umif;/ ajrmuftar&duausmufzsm/ Oa&myausmufzsm/ ypdzdwf
ausmufzsm/ awmiftar&duausmufzsm/ tmz&duausmufzsm/ tmz&duausmufzsm/ tdEdN,ausmufzsm/ tEWmwdu
ausmufzsm/ zdvpfydkifausmufzsm/ udkudk;ausmufzsm/ ewfZcgausmufzsm/ uma&bD,HausmufzsmeJ@ tma&Asausmuf
zsm}uD;awGjzpfa=umif;/ 'DausmufzsmawG[m t&nfaysmfaewJh urBmhtwGif;ydkif;tv$meJ@ w0ufwysuft&nfaysmfae
wJh urBmhtv,fydkif;tv$mawGay:rSm tvGefaES;auG;wJhE_ef;eJ@ aygavm arsmygae=ua=umif;/ ausmufzsm}uD;awG
wckeJ@wck qHkrd/ wdu k frdwJhtcg OD;wdkufwGef;ueftm;awG ay:aygufvm+yD; tpGef;tzsm;awG[m auG;aumufwif;rm
vm=ua=umif;/ cHedKifpGrf;udkausmfvGefoGm;wJhtcg usdK;yJ@+yD; jywfa&G@awG jzpfay:vma=umif;/ usd;yJo h Gm;wJh ausmufzsm
tpGef;ydkif;awGqDu ay:xGufvmwJhwkefcgr_awGa=umifh ivsifvid_ f;awGjzpfay:vmwmjzpfa=umif; od&dS&ygw,f?
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 3
ivsifvd_if;awG&J@jyif;tm;udk ynm&Sif csm;vfpf &pfcsfwmu wDtifwD ,rf;bDvl;aygufuGJtm;awGeJ@ edKif;
,SOf+yD; az:jycJh&mu &pfcsfwmpau;qdkwm ay:aygufvmwmjzpfygw,f? &pfcsfwmpau; tqifh(5)&dSwJh ivsifti,fpm;
wck[m wDtifwD ,rf;bDvl; wefcsdef (2)aomif;&dSwJh teKjrLAHk;wvHk;&J@ aygufuGJtm;eJ@nDw,fvdk@ qdkxm;wJhtwGuf
jrefrmjynf&J@atmufu ajr v$mtwGif;rSm ay:aygufcJhwJh aygufuGJr_awG[m b,favmuftxd jyif;xefcJhovJqdkwm
wGufcsuf=unf@edKifygw,f? vGefcJhwJh pufwbFm(22)&ufae@reufapmapmu rauG;wdkif;/ awmifwGif;}uD;+rdK@teD;w0dkuf
udk A[dkjyK v_yfcJhwJhivsif[m &pfcsfwmpau; (6@7)&dScJh+yD; etzu (10)rD*g0yf tiftm;&dSwJh t%kjrL"gwfaygif;zdk wnf
aqmufaew,fqdkwJh yGifhjzL+rdK@e,f/ ewfarmuf+rdK@e,fawGeJ@vnf; odyfeD;uyfvGef;aew,fqdkwmudk awG@edKifygw,f? 'g
a=umifh 'Dt%kjrL"gwfaygif;zdkawG wnfaqmuf+yD;pD; vnfywfaecsdefrSm tvm;wlivsifrsdK; tJ'Da'orSm xyfrHv_yfcJh
r,fqdk&if rauG;wdkif;twGif;u jrefrmjynfolawG[m txufeJ@atmuf t%kjrLAHk;(2)vHk;!Syf+yD; aygufuGJwmudkcH&rJh
tEW&,frsdK;eJ@ }uHKawG@&edKifygw,f?
t%kjrL"gwfaygif;zdkawGudk b,fvdk&nf&G,fcsufawGeJ@yJ aqmufvkyfaqmufvkyf rawmfwq aygufuGJcJh&if
vlom;awGtygt0if urBmavmu}uD;wckvHk;twGuf rar#mfrSef;edKifwJhqdk;usdK;awG woDwwef;}uD; usa&mufedKifw,f
qdkwmudk ,cifqdkAD,uf,leD,Hacwfu ,lu&def;edKifiH csmedKbdkif;+rdK@rSm wnfaqmufxm;wJh trSwf(4) EsLuvD;,m;
"gwfaygif;zdk rawmfwq aygufuGJr_}uD;u oufaojycJh+yD;jzpfygw,f? 1986 ckESpf {+yDv(26)&ufae@rSm "gwfaygif;zdk
aygufuGJcJhwJhtwGuf csmedKbdkif;vf u vlxkomru ,lu&def;/ b,fvm&yfpf/ &k&Sm;/ puif'DaeAD;,m;eJ@ Oa&my tv,f
ydkif;u vlxkawGyg t%kjrL"gwfa&mifjcnf oifhwJh'%fawGudk cHpm;cJh=u&ygw,f? txl;ojzifh tJ'Dt%kjrL"gwfaygif;zdk
udk &Sif;vif;&wJh tvkyform;awGeJ@ csmedKbdkif;vfu cav;oli,fawGtrsm;tjym; a&mifjcnfoifh+yD; uifqma&m*gudk
cHpm;cJh=u&ygw,f? tJ'D "gwfaygif;zdk}uD;udkvnf; t*FawawG avmif;+yD; ajrjr_wfypfcJhayrJh t%kjrL"gwfawG[m
b,fawmhrSrysufpD;yJ ajr}uD;awG/ a&acsmif;awGxJuwqifh a'owGif;u vlxkudk a&&Snf'kuQay; +cdrf;ajcmufaeqJ
&dSygw,f?
wu,fawmh t%kjrL"gwfaygif;zdk}uD;awGrqdkxm;eJ@ omref usrRma&;/ ynma&;eJ@ okawoevkyfief;awGrSm
toHk;jyK aewJh a&'D,dk"gwfºuGypPnf;awGjzpf=uwJh qDqD,H(137)/ udkaAmh(60)/ tdkif&D'D,rf(192)/ px&rfwD,rf(90)
wdk@udkawmif pepfwusroHk;pGJwwf&if vlom;awGtwGuf tvGeftEW&,f}uD;wm awG@&ygw,f? vGefcJhwJh 2000 ckESpf
u xdkif;edKifiHbefaumuf+rdK@&dS ta[mif;ypPnf;a&mif;wJhqdkifwckrSm aq;&HkwckupGef@ypfcJhwJh udkabmh(60)xnf@xm;wJh
owWKbl;wckudk udkifrd=uvdk@ vlaygif; (12)OD; "gwfa&mifjcnfoifhwJh'%fudk cHpm;cJh=u&ygw,f? tJ'DtxJu vl(2)OD;
aoqHk;cJh+yD; vlwOD;uawmh vufacsmif;(10) acsmif;vHk; jzwfypfcJh&ygw,f? 'DudpPawGtwGuf xdkif;edKifiH teKjrLpGrf;tif
at*sifpDudkvnf; ayghqr_eJ@ av#mfa=u; bwfaiG (5@2) oef;ay;zdk@ w&m;&Hk;u qHk;jzwfcJhygw,f? tckqdk&if xdkif;edKifiHrSm
vnf; EsLuvD;,m;okawoe"gwfaygif;zdk wnfaqmufr_awGudk jynfolawGu tjyif;txef a0befqef@usiaf e=uyg
w,f? jrefrmedKifiHvdk ppftm%m&SifeKd ifiHwckrSmawmh 'DvdktcGifhta&;rsdK; jynfolawG&edKifOD;rSm r[kwfygbl;?
tckqdk&if etzppftpdk;&[m &k&Sm;edKifiHuwifru ajrmufudk&D;,m;edKifiHuyg t%kjrLeJ@ 'kH;ysHenf;ynmawG
0,f,lzdk@ ajcvSrf;jyifaeyg+yD? ajrmufudk&D;,m;u 1997 ckESpf =o*kwfv(31)&ufae@rSm *syefedKifiHudkausmf+yD; ypdzdwf
ork'N&mxJudk 'kef;ysH wpif;ypf v$wfjycJhygw,f? 'DESpfxJrSm t%kjrLAHk;xkwfvkyfzdk@txd +cdrf;ajcmufvmwJhtwGuf
a'owGif;rSma&m/ edKifiHwumrSmyg wif;rmr_awG ay:aygufapcJhygw,f? etzppftpdk;&taeeJ@ ajrmufudk&D;,m;u
'kH;ysHawGeJ@ EsLuvD;,m;enf;ynmawG0,f,lzdk@ jiif;qdkxm;ayrJh 'Duae@(edK0ifbm 21) reufydkif;rSm umuG,fa&;0ef}uD;
Xme tajrSmufeJ@ava=umif;&efumuG,fa&; !$ef=um;a&;rSL;&Hk; (uu§ajrSmuf) u jyefxrf;0ift&m&dS (36)OD;eJ@
umuG,fa&;0ef}uD;Xme ,EW,m;eJ@oHcsyfum!$ef=um;a&;rSL;&Hk; (uu§oH) u jyefxrf;0ift&m&dS (44)OD;[m
ajrmufudk&D;,m;edKifiH +yHK,rf;+rdK@udk v#dK@0SufpGm xGufcGgoGm;=uyg+yD? vGefcJhwJh pufwbFm(11)&uf ae@uvnf; &k&Sm;edKifiH
KRAS Airline u IL-86 av,mOf}uD;eJ@ wyfrawmfom;(120)/ pufwbFm (12) &ufae@rSm RA-85
av,mOf}uD;eJ@ wyfrawmfom;(308)OD; wdk@[m rEWav;(wHwm;OD;) edKifiHwumavqdyf}uD;uwqifh &k&Sm;edKifiHudk
v#dK@0SufxGufcGgoGm;cJh=u+yD; jzpfygw,f? tJ'D &JabmfawGudk jyifOD;vGif ppfwuUodkvfu 'kAdkvfrSL;}uD;oef;0if; udk,fwdkif

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 4


avqdyfrSm vdkufygydk@aqmifE_wfqufcJhygw,f? tvm;wl tpPa&;edKifiH/ w&kwfedKifiHeJ@ ygupPwefedKifiHawGudk apv$wf
cH&wJh ppfzufynmawmfoifawGvnf; trsm;tjym;&dSaeygw,f?
b,fvdkyJjzpfjzpf etzppftpdk;&uawmh wdkif;jynfwckvHk; c|wf+cHKus/ rGJawaewmudk *&krpdkufyJ ppftiftm;
}uD;edKifiHwck rjzpfjzpfatmif tjyif;txef }udK;yrf;wnfaqmufaeyg+yD? jrefrmedKifiH[m 1992 ckESpfrSm t%kjrLrjyef@
yGm;a&;pmcsKyf (NPT) udk vufrSwfa&;xdk;cJhayrJh tcktcg t%kjrLvufeufawGeJ@ wdkufcsif;ypf'kef;ysHvufeufawG
xkwfvkyfzdk@txd }udK;yrf;aeyg+yD? etz AdkvfcsKyfawG&J@ pdwful;,OftdrfrufawGyJ taumiftxnfay:vmavrvm;/
'grSr[kwf jrefrmjynfolawGyJ txufrD;atmufrD;=um;rSm 'kuaQ &mufukefrvm;qdkwmudkawmh apmifh=unf@&rSmjzpf
a=umif; oHk;oyfwifjyvdkuf&ygw,f? ?
--------------------------------------------------------------------------

tywfpOfjynfwGif;owif;okH;oyfcsuf
trSwfpOf (134)
(2004 ckESpf/ azazmf0g&Dv)

tm%m&Sifrsm;eJ@ WMD a&m*g


tar&duefedKifiH&J@ rl0g'a&;qGJolawGtaeeJ@ jrefrmppftpdk;&eJ@ ajrmufudk&D;,m;tpdk;&wdk@t=um;u quf
qHa&;tajctaeawGudk owdxm;apmifh=unf@zdk@ vdktyfae+yDvdk@ tar&dueft&m&dS}uD;wOD;xHu owday;ajymqdkr_
awG ay:xGufvmcJh+yD;aemuf etzppftm%m&Sif}uD;awG t=um;rSm pdk;&drfylyrfr_awG wdk;yGm;vmaea=umif; owif;
&&dSygw,f? 'Dowif;awGtay: tajccH+yD; 'DwywfjynfwGif;owif; oHk;oyfcsufu¾rSm “tm%m&Sifrsm;eJ@ WMD
a&m*g” qdkwJh acgif;pOfeJ@ oHk;oyfwifjyoGm;rSm jzpfygw,f?
azaz:0g&Dv (9)&ufae@u tar&dueftxufv$wfawmf edKifiHjcm;qufqHa&;aumfrwD&J@OuUX &pfcs'fvl*g &J@
0g&ifh vufaxmuft&m&dS udofvlpD (Keith Luse) u jrefrmedKifiHeJ@ ajrmufudk&D;,m;wdk@t=um;u qufqHa&;
tajctaeawGudk *&kwpdkufapmifh=unf@zdk@ vdktyfae+yDvdk@ tar&duefrl0g'a&;qGJolawGudk owday;cJhygw,f? ajrmuf
udk&D;,m;taeeJ@ etzudk zsuftm;jyif;vufeufawG (WMDs) wifydk@a&mif;csedKifw,fvdk@ oluajymqdkcJh+yD;
jrefrmedKifiHrSm wnfaqmufaew,fqdkwJ@ esLuvD;,m;"gwfaygif;zdk b,ftqifhudk a&mufae+yDvJ/ ajrmufudk&D;,m;u
etzAdkvfcsKyfawGudk wma0;ypf pumh'f'kH;usnf (Scud Missiles) awGeJ@ esLuvD;,m;enf;ynmawG a&mif;csjcif;&Sd-
r&dS / pwJh ar;cGef;awGudkvnf; ar;jref;cJhwm awG@&ygw,f? udofvlpD [m vGefcJhwJhvurS ajrmufudk&D;,m;&J@ eHrnf}uD;
a&mifjAGef; (Yongbyon) esLuvD;,m; "gwfaygif;zdkudk oGm;a&mufvnfywfcJhwJh tar&dueftpdk;& udk,fpm;vS,ftzGJ@
rSm yg0ifcJholwOD;jzpfaewJhtwGuf tckvdk ol@&J@xkwaf z:ajymqdk owday;csuf[m owif;tpte wckcktay:rSm
tajccH+yD; ajymqdkwm jzpfaumif;jzpfedKifw,fvdk@ avhvmoltrsm;pku ,lqae=uygw,f?
etzppftpdk;&uawmh 'Dowif;udk azaz:0g&Dv(11)&ufae@rSm csufcsif; a=umufvef@w=um;eJ@ jiif;qkd
y,fcscJhwm awG@&ygw,f? tar&dueffawGu tD&wfudkvnf; 'Dvdktajctjrpffr&dSwJh pGyfpGJcsufawGeJ@ 0ifwdkufcJhwmvdk@
jyefvnfpGyfpGJ+yD; wHk@jyef acsycJhygw,f? udofvlpD&J@ ajym=um;csufawG[m b,favmuftxd eD;pyfrSefuefr_&dSedKifw,f
qdkwm twdtus rod&ayrJh etzppfAdkvfcsKyfawGeJ@ ajrmufudk&D;,m;/ &k&Sm;/ ygupPwef/ w&kwf/ tdENd,/ pwJh EsLuvD;
,m; enf;ynmydkif&SifedKifiHawG/ tD&wf/ tD&efvdk tpGef;a&muft=urf;zufedKifiHawGeJ@ qufqHa&;tajctaeawGudk
tar&duefawGeJ@ tjynfjynfqdkif&m t%kjrLpGrf;tif at*sifpD (IAEA) wdk@u tm&Hkpdkufapmifh=unf@aew,fqdkwJh
tcsufudk xif&Sm;apygw,f? etzAkdvfcsKyfawGtzdk@ tar&duefudk E_wfvSefxdk;jyae&ayrJ@ tar&duefawG&J@ vuf&J
Zuf&J vkyfwwfyHkawGa=umifh ausmpdrf@ae=urSmawmh aocsmygw,f? edKifiHwumeJ@ukvor*~u uef@uGufaewJh=um;
u ol@qHk;jzwfcsufeJ@ol tD&wfedKifiHudk tcsdefwdktwGif; 0ifa&mufwdkufcdkuf odrf;ydkufcJh+yD; vlwum zdef@zdef@wkefatmif

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 5


a=umufvef@cJh&wJh tm%m&Sif}uD; q'rf[lpdefudk ºuGufpkyfuav;waumifvdk ajrwdkufcef;usOf;usOf;av;xJu qGJ
xkwfzrf;qD;oGm;cJhyHkawGudk etzAdkvfcsKyfawGu wDAGDawGuwqifh=unf@&_+yD; aoG;avajcmufjcm; *a,mifuwef; jzpf
aecsdefrSm udofvlpD u tckvdkxyf+yD; +zJacsmufovkd vkyfvkdufwm[m wckckudk&nf&G,f+yD; prf;ypf=unf@cJhwm jzpf
aumif;jzpfedKifygw,f?
etzAdkvfcsKyf}uD;awGu tar&duefawG jrefrmedKifiHudk usL;ausmfwdkufcdkufedKiffzdk@twGuf aygufuGJvkeD;yg; t
ajctae (Flashpoints) ta=umif;jycsufawGxJrSm z,f'&,frludpP/ edKifiHawmfbmom owfrSwfr_udpP/ typftcwf
&yfpJa&;tzGJ@ tpnf;awGudpPeJ@ rl;,pfaq;0g;udpPawG yg0ifedKifw,fvkd@ oHk;oyfwGufcsufxm;=uygw,f? 'gayrJ@ tck
udofvlpD ajymcJhwJh WMD Flashpoint u etzAkdvfcsKyftwGGuf tEW&m,f csufcsif;usa&mufvmedKifwJ@ The
most popular & The most dangerous Flashpoint trsdK;tpm; jzpfaeygw,f? tD&wfedKifiHeJ@ ajrmufudk&D
,m;edKifiHawGrSm ay: aygufvmwJh WMD a&m*g[m b,fedKifiHu pwifcJhul;pufcJhwmvJ/ b,fedKifiHawGtxd jyef@ESH@
ae+yDvJ qdkwJh a&m*g&J@ ZpfjrpfeJ@ ul;pufyHkoHo&mudk tar&dueftpdk;&u tcktcsdefrSm taxmuftxm; tcsuft
vufawGeJ@wuG wdwdusus od&dSxm;+yDvdk@ ,lq&ygw,f? tD&wf/ tD&efeJ@ ajrmufudk&D;,m; (tar&dueftac: 0ef&dk;
pGef; rdp>medKifiHrsm;) udk tar&duef A[dkaxmufvSrf;a&; (CIA) u ajc&mcHvdkuf&mu 'Dajc&mawGtm;vHk;[m
ygupPwefedKifiHrSm vrf;qHk;oGm;wmudk tar&dueftpdk;&u az:xkwfawG@&dScJhvdk@ jzpfygw,f?
tD&efedKifiHrSm awG@&dS&wJh ,la&eD,Hoeff@pifa&;pufypPnf;awGeJ@ u|rf;usifr_enf;ynmawGudk ygupPwefedKifiHu
wifydk@cJhwmjzpfa=umif; CIA uod&dS+yD;aemuf tjynfjynfqdkif&m t%kjrLpGrf;tifat*sifpD uwqifh ygupPweftpdk;&
udk today;pHkprf;az:xkwfcdkif;cJhwm jzpfygw,f? ol@tm%mwnf+ rJzdk@twGuf tar&dueftpdk;&tay:rSm trsm;}uD;
rlwnfaewJh ygupPwef ppftm%modrf; AkdvfcsKyf}uD; ygaA;rl&Sm&ufzf u 'Dowif;awG ay:xGufvmcsdefrSm/ 'Dayguf=um;
r_}uD;rSm yg0ifywfoufaewJhol awGtm;vHk;udk “edKifiHawmf. &efolrsm;” vdk@ owfrSwfvdkuf+yD; pHkprf;az:xkwf ta&;
,lr,fvdk@ ajymqdkcJhygw,f? 'gayrJh ygupPwefedKifiH&J@ t%kjrLzcif}uD; tAŠ'lbm'D;,m;cef; u 'Dtr_}uD;rSm ygupPwef
tpdk;&&J@ oabmwlnDcsufr&yJ ol@oabmeJ@ olvkyfcJhrdwJhtwGuf ol@rSmtjypf&dSa=umif; 0efcHcJhygw,f? ol@udkcGifhv$wf
=uzdk@ ygupPwefjynfolawGeJ@ tpdk;&udk wDAGDuwqifh w&m;0if awmif;yefcJhwJhtjyif AdkvfcsKyf}uD; rl&Sm&ufzf qDudkvnf;
ol@udk vGwf+idrf;csrf;omcGifhay;zdk@ pma&;oem;cHcJhwma=umifh t%kjrLynm&Sif}uD;udk vGwf+idrf;csrf;omcGifhay;vdkuf
a=umif; ygupPweftpdk;&u a=ujimcJhygw,f?
trSefuawmh ygupPwefedKifiH[m ol@&J@ EsLuvD;,m;enf;ynmawGeJ@ tqifhjrifhypPnf;u&d,mawG/ 'DZdkif;
yHkpHawGudk vGefcJhwJh 1986 ckESpfuae 1993 ckESpftwGif; yg&Sef;yifv,fauG@uae ta&S@awmiftm&Stxd us,f
ajymvSwJh EsLuvD;,m; arSmifcdkaps;uGuf}uD;twGif;rSm vufodyfxdk; a&mif;cscJhwmrdk@ ygupPweftpdk;&eJ@ ppfwyftqifh
jrifht&m&dS}uD;awG rodbl;qdkwm vHk;0rjzpfedKifwJhtcsuf jzpfygw,f? WMD udpPtwGuf edKifiHwckudk ppfwdkufzdk@txd
0efrav;cJhwJh tar&duefawGuvnf; ygupPweftpdk;&&J@ 'DvdkcyfvG,fvG,f cyfayghaygh udkifwG,fcJhr_udk bmrS apm'u
rwufyJ E_wfqdwfaecJhwJhtjyif tar&dueftpdk;&&J@ ajyma&;qdkcGifh&dSol &pffcswfabmufcsmu ygupPwef[m t%kjrL
vufeufeJ@ enf;ynmawGudk t=urf;zuform;awGvufxJ ra&mufatmifawmh owdxm;cJhw,fvdk@ csD;usL;oa,mif
ajymqdkcJhwmawG[m xl;jcm;vGef;ae+yD; ygupPwef ppfacgif;aqmifawGeJ@ tar&duefwdk@t=um; }uD;rm;wJh tay;t,l
udpPawGrsm; &dSae+yDvm;vdk@ awG;p&m&dSvmygw,f? tay;t,l &dScJhr,fqdk&if ygupPweffedKifiHuae EsLuvD;,m;
enf;ynmeJ@ tqifhjrifhvufeufu&d,mawG 0,f,lcJhwJh edKiffiHawGpm&if;eJ@ taxmuftxm; tcsuftvufawG/
ygupPwef&J@ enf;ynmudk toHk;csaewJh edKifiHawGxHuwqifh EsLuvD;,m; enf;ynmeJ@ t%kjrLvufeuf0,f,lzdk@
}udK;yrf;aewJhedKifiHawG/ t=urf;zuftoif;tzGJ@awG&J@ tao;pdwf owif;tcsuftvufawGudk CIA udk ay;tyf&zdk@
wcsufvnf; yg0ifvdrR,fvdk@ ,lq&ygw,f?
'ga=umifh tckqdk&if ygupPwefedKifiHeJ@ wdkuf&dkuf 'grSr[kwf oG,f0dkuf qufoG,fcJhwJh edKifiHawGu tm%m&Sif
awGtzdk@ pdk;&drfxdyfvef@ae=u&+yD jzpfygw,f? wcsdefu ta&S@tv,fydkif;rSm t=urf;zufr_awGa=umifh wHcdk;xGm; eHrnf
}uD;cJhwJh vpfAsm;edKifiHu tm%m&SifAdkvfrSL;}uD; rkdrm*'gzDvkd yk*~dKvfrsdK;uawmif ol@edKifiHrSmvnf; EsLuvD;,m;
vufeufxkwfvkyfzdk@ pDrHudef; awG&dScJhbl;a=umif; xkwfaz:0efcHcJh&+yD; tcktcgrSmawmh WMD vufeuftpDtpOfawG
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 6
tm;vHk;udk zsufodrf;vdkuf+yDjzpfa=umif;/ tjynfjynfqdkif&m t%kjrLpGrf;tifat*sifpDtaeeJ@ tcsdefra&G; vGwfvGwf
vyfvyf vma&mufppfaq;edKifygw,fvdk@ ajymqdkae&+yD jzpfygw,f? 'ghtjyif olwcsdefu usL;vGefcJhwJhjypfr_awGtwGuf
0efcHcJh+yD; olazgufcGJzsufqD;cJhwJh av,mOfawG twGufvnf; tar&duefa':vm (2 @ 7) bDvD,H av#mfa=u;ay;zdk@
oabmwlcJh&ygw,f?
jrefrmedKifiHu tm%m&SifAdkvfcsKyfawGuawmh ajymif;vJzdk@t&dyfta,mifawG bmrSrjyao;ygbl;? [efudk,fhzdk@
oabmxm;+yD; cyfwnfwnfeJ@ qufvufvdrfnmzdk@ jyifqifae=uyHk &ygw,f? vGefcJhwJhESpf edK0ifbmvxkwf FEER
ta&S@zsm;pD;yGm;a&;&m pmapmifrSm etzu ajrmufudk&D;,m;tpdk;&xHu EsLuvD;,m;enf;ynmawGeJ@ wma0;ypf
pumh'f'Hk;ysHawG 0,f,lzdk@ }udK;yrf;aewJh t&dyfta,mifawG awG@&dSae&w,fqdkwJh a&;om;az:jycsufudkvnf; csufcsif;
y,fcscJhovdk 2001 ckESpf 'DZifbmvtwGif; xkwfa0cJhwJh tJ'Dpmapmifyg &k&Sm;edKifiHvkyf t%kjrL"gwfaygif;zdkwckudk
rauG;wdkif;twGif; wnfaqmufzdk@ jyifqifaew,fqdkwJh owif;udkvnf; tpueOD;rSm ta=umuftuefjiif;cJhwmawG
awG@edKifygw,f? aemufqHk; b,fvdkrS vdrfnmvdk@ r&edKifawmhrSef;odawmhrS okawoevkyfzdk@ &nf&G,fwnfaqmufwm
ygvdk@ 2002 Zefe0g&Dv(21)&ufae@rSm a=ujimcsufxkwf+yD; av#mcscJhwm jzpfygw,f? tck ygupPwefedKifiHu xkwfaz:
awG@&dScsufawGeJ@ qufpyf=unf@r,fqdk&if tmzuefppfyGJumvtwGif; ygupPwefedKifiHom; EsLuvD;,m;ynm&Sif
plvreftmquf eJ@ rdk[mruftvD rGwfcfwm; wdk@udk jrefrmedKifiHtwGif;rSm etzppftpdk;&u 0Sufay;xm;w,fqdkwJh
qdkwJhowif;[m rSefuefzdk@tawmfeD;pyfw,fvdk@ ,lq&rvdk jzpfaeygw,f? ajrmufudk&D;,m;eJ@ vsdK@0SufqufqHr_awG
&dSaewJhqdkwJhtcsufudkvnf; vGefcJhwJhESpf edK0ifbmv(21)&ufae@u umuG,fa&;0ef }uD;Xmevufatmuf&dS uu§
ajrmuf eJ@ uu§oH u jyefxrf;0ift&m&dS (80) +yHK,rf;udk vsdK@0SufxGufcGgoGm;cJhr_u oufaocHaeygw,f?
trSefuawmh ppftm%m&Sifa[mif;}uD; OD;ae0if;vufxufuwnf;u t%kjrLvufeufxkwfvkyfzdk@ t}uH
tpnf&dScJah =umif; &efukefwuUodkvfu t+idrf;pm; &lyaA'ygarmuQwOD;u &if;ESD;olwcsdK@udk zGifhajymbl;w,fvdk@ qdkyg
w,f? rqvvufxufu t%kjrLokawoeaumfr&Sif (Nuclear Research Comission) qdkwJh tzGJ@wzGJ@udk
v#dK@0SufzGJ@pnf;cJh+yD; taemufedKifiH}uD;wcku &lyaA'ynmeJ@ yg&*lbGJ@&cJholwOD;udk OuUX vkyfcdkif;cJhw,fvdk@ qd kygw,f?
'DpDrHudef;udk xdyfwef;vsdK@0SuftqifheJ@ owfrSwfxm;wmrdk@ twGif;vlwcsdK@avmufuvGJ+yD; odole nf;w,fvdk@ qdkyg
w,f? t%kjrLvufeuffrjyef@yGm;a&;pmcsKyf (NPP) udk vufrSwfa&;xdk;zdk@ edKifiHjcm;a&;Xme0ef}uD;u wifjywJhtcg
tm%m&Sif}uD; OD;ae0if;u “bmvJuG/ bmvdk@ xdk;&rSmvJ/ olwdk@usawmh t%kjrLvufeufawG bHk;abmvatm
ydkifxm;=uw,f/ igwdk@usawmh rydkifqdkif&bl;qdk+yD; ydwfyifwm w&m;ovm;uG/ vufrSwfrxdk;edKifbl;/ wdk@ vkyfedKifwJh
tcsdef vkyfrSmyJ?”vdk@ ajym+yD; qJqdkv$wfcJhw,fvdk@ qdkygw,ff?
'gayrJh tm%m&Sif}uD; OD;ae0if;vufxufu usL;bm;'kH;ysHta&;tcif;/ tD&wft%kjrL"gwfaygif;zdkudk
tpPa&;vfu 0ifa&mufAHk;}uJwdkufcdkufcJhwJh jzpf&yfawGa=umifh udk,f&dSefowfaecJh&vdk@ &nfrSef;csufom&dScJh+yD; t%kjrL
vufeufydkif&Sif rjzpfcJh&ygbl;? OD;ae0if;udk qufcHcJhwJh tazxufwv}uD; rsdK;qufopf ppftm%m&Siftkyfpkvufxuf
rSmawmh edKifiHwumeJ@ qufqHa&;tajctaeawGvnf; ajymif;vJvmwJhtwGuf umuG,fa&;qdkif&m&nfrSef;csufawGeJ@
ay:vpDawGvnf; ajymif;vJvmcJhygw,f? OD;ae0if;vufxufrSm urBmhta&S@tkyfpkeJ@ taemuftkyfpkt=um; tajc
tae=unf@+yD; “tvdkufoifh armifbat;” vkyfedKifcJhvdk@ b,fedKifiH/ b,ftkyfpkeJ@rS jy\em }uD;}uD;rm;rm; ray:cJhay
rJh/ urBmhppfat;wdkufyGJt+yD; tar&duefOD;aqmifwJh taemuftkyfpkedKifiHawGu ppftpdk;&opfudk wpdkufrwfrwf
qef@usifwdkufcdkuf+yD; zdtm;trsdK;rsdK;ay;vmwJhtcg rsdK;qufopf ppftm%m&SifawGu ajrmufudk&D;,m;u uifrf*sHK
tD;vfeJ@ tD&wfu q'rf[lpdefwdk@udk tm;us+yD; tar&dueffudk tHwkzuf+ydKifzdk@ }uHpnfusdK;yrf;vmcJhygw,f?
ajrmufudk;&D;,m;edKifiHu ol&J@wma0;ypf'kH;usnfudk *syefedKifiHay:u ausmfypfjycJh+yD; tar&duefedKifiHeJ@ ol@
aemufvdkuf awmifudk;&D;,m;eJ@ *syefedKifiHawG wkefv_yfoGm;atmif vkyfjycJhwmudk etzAdkvfcsKyfawGu odyfauseyf
tm;us+yD; ajrmufudk&D;,m;vdk t%kjrL0&Zdefvufeufydkif&Sif/ wdkufcsif;ypf'Hk;usnf (ICBM / Inter Continental
Ballistic Missle) ydkif&Sif}uD; jzpfvmcJh&if tar&duefawG rsufvHk;jyL;oGm;+yD; olwdk@udk av;pm;cef@nm;vmr,f/
rsufESmcsdKaoG;+yD; wef;wl&nfwl aqG;aEG;vmr,f/ t=uwfudkifwmawG/ +cdrf;ajcmufwmawG &yfoGm;r,fvdk@ pdwful;
,Ofaevdk@ jzpfygw,f?
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 7
aemufta=umif;jycsufwckuawmh tdrfeD;csif; xdkif;EdkifiHeJ@ oufqdkifygw,f? xdkif;edKifiHeJ@ jrefrmedKifiH[m
ordkif;eJ@csD+yD; &efolawGjzpfcJh=uwJhtjyif rsufarSmufacwf umvwav#mufvHk;rSmvnf; wedKifiHeJ@wedKifiH t,Hkt=unf
r&dScJh=uygbl;? tay:,HrmS b,fvdkyJ a&$r}_H uJ+yD; qufqHjyae=uayrJh twGif;oabmxm;awGrSmawmh &efzufawG/
+ydKifzufawGvdk@ tjyeftvSef oabmxm;ae=uolawG jzpfwJhtav#muf xdkif;awGu enf;enf;av;csrf;omvmwmeJ@
axmifaxmif/ axmifaxmifvkyf+yD; e,fpyfwav#mufrSm tar&duefawGtm;udk;eJ@ ppfa&;avhusifh &efpwmwdk@/
jrefrmhydkifeufudk vufeuf}uD;awGeJ@ ypfcJhwmwdk@/ F-16 wdkufav,mOfawGeJ@ AHk;}uJcJhwmwdk@[m olwdk@udk,folwdk@
bk&ifhaemif tavmif;bk&m;/ qifjzL&Sifwdk@ 0ifpm;olawGvdk@xif+yD; b0ifjrifha&m*gpGJuyfaewJh jrefrmppftm%m&SifawG
udk ewf&l;AHkaqmfovdk jzpfapcJhyHk&ygw,f? 'ga=umifh vuf&dStajctaerSm or&dk;us vufeufopfawGay:wdkif; t+ydKif
0,fwyfqifaer,fqdk&if xdkif;udkb,fenf;eJ@rS ausmfedKifOD;rSm r[kwfwJhtwGuf wvHk;qdk qdkoavmuf xda&mufwJh
t%kjrLvufeufeJ@ 'Hk;usnfydkif&Sifjzpfatmif tjywf}udK;pm;+yD; tay:pD;eJ@ tjywfESdrfxm;vdkufr,fqdkwJh pdwful;eJ@
'DvufeufawGudk tirf;r& vdkcsifaewmjzpfedKifygw,f?
tJ'Dvdk ta=umif;a=umif;awGa=umifh etzOuUXAdkvfcsKyfrSL;}uD;oef;a&$u ol@vufxufrSmody`HeJ@enf;ynm
qdkwJh 0ef}uD;Xmeudk wdk;csJ@zGJ@pnf;vdkufwmjzpfw,fvdk@ qdkygw,f? twGif;vlwOD;&Jh ajymjycsuft& AdkvfcsKyfrSL;}uD;
oef;a&$u 0ef}uD;OD;aomif;udk “'DrSmudkaomif; cifAsm;t%kjrLAHk;wvHk;jzpfatmifawmh vkyfAsm/ tHk;&SpfoD;vHk;
avmufjzpfjzpf a*gufoD;abmfvHk; avmufjzpfjzpf/ t&G,ftpm;u t"dur[kwfbl;/ jzpfatmifom vkyfAs” vdk@
Asm'dwfay;cJhbl;a=umif; od&dS&ygw,f? OD;aomif;uvnf; !$ef=um;csuftwdkif; tpGrf;ukef}udK;pm;ayrJh etz0ef}uD;
XmeawGrSmvnf; owif;a&mif;pm;olawG rsm;vGef;awmh vkyfawmifrS rvkyf&ao;bl;/ pdwful;vdkuf,HkeJ@ jynfyu
odae+yD; ukef;atmfae=uawmh AkdvfcsKyfrSL;}uD;oef;a&$u pdwfodyfr&Snf awmhbl;vdk@ qdkygw,f? ol@toufuvnf;
tck(70)ausmfvm+yDqdkawmh udk,fhbmomudk,f wDxGifaer,fqdk&if ol@woufrSm olvdkcsifwJh “t%kjrLp}uFm vuf
eufydkif&Sif” qdkwJh bGJ@}uD;udk wyfcGifhr&awmhyJ “c&koif;qifrsm;&Sif”qdkwJh bGJ@eJ@wif Zwfodrf;oGm;&rSmudk awG;rdwJh
twGuf “wvHk;&&/ wjcrf;&&/ &wJhae&mu 0,fawmh”vdk@ wcsufvGwftrdef@ xkwfjyefxm;w,fvdk@ qdkygw,f?
'ga=umifh rlvu edkKifiHjcm;udk xkwfa&mif;zdk@&nf&G,fxm;wJh qefpyg;awGudk jynfywifydk@cGifhawG ydwfyifvdkuf+yD; xRif;
iwfaewJh ajrmufudk&D;,m;awGqDu t%kjrLAHk;eJ@ tvJtvS,fvkyfzdk@ jyifqifae=uw,fvdk@ jynfwGif;rSm ajymqdkoHawG
ay:xGufaeygw,f?
'Dowif;awGG[m b,favmufcdkifrmwdusr_&dS r&dS twdtusrajymedKiffayrJh omrefvlaumif;awGvdk awG;ac:
pOf;pm;avhr&dSwJh etzppfAdkvfcsKyfawGtwGuf vHk;0rjzpfedKifbl;vdk@vnf; b,folrS twdtusrajymedKifa=umif;
oHk;oyfwifjyvdkuf&ygw,f?
----------------------------------------------------------------------------------------------------

tywfpOfjynfwGif;owif;okH;oyfcsuf
trSwfpOf (271)
(2006 ckESpf/ Edk0ifbmv)

wpfurBmvHk;udk pdefac:aewJh tm%m&Sifrsm;


tckwavm etzppftpdk;&u vsdK@0Suf0,f,lxm;wJh vufeufcJ,rf;awG[m jrefrmjynftwGif;udk ukef;vrf;
a&vrf;awGuwqifh wzGJzGJ 0ifa&mufvmaewm awG@&ygw,f? ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpDtygt0if EdkifiHwumu
teD;uyfapmifh=unfhaewJh=um;u wefcsdef(3)axmifavmuf&dSwJh ajrmufudk&D;,m; ukefwifoabFm}uD;wpfpif;[m vGef
cJhwJh wefaqmifrkef;vjynfhae@u &efukef oDv0gqdyfurf;udk vsdK@0Suf 0ifa&mufqdkufuyfcJhygw,f? 'DoabFm[m b,f
vdkypPnf;awGudk wifaqmifvmovJqdkwmudk twdtus rod&ao;ayrJh Edk0ifbmv(7)&ufae@rSm xkwfjyefcJhwJh etz
EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Xme&J@ a=ujimcsufrSmawmh avmifpmqD/ aomufa&eJ@ tpm;taomuf rvHkavmufvdk@ tultnD
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 8
awmif;cHvmwma=umifh oDv0gqdyfurf;rSm 0ifa&mufqdkufuyfcGifhay;cJhwmjzpf+yD; 'DoabFmay:rSm rouFmzG,f&m
ppfbufqdkif&mypPnf; wpfckrSrawG@&bl;vdk@ az:jycJhygw,f?
&efukef&dS EdkifiHwumoH&Hk;awGudkjzef@a0cJhwJh 'Da=unmcsufxJrSm ajrmufudk&D;,m;oabFm[m b,fuvm+yD;
b,fudkoGm;&if; oDv0gqdyfurf;udk 0ifa&mufqdkufuyfcJhwmvJ qdkwJhtcsufudk az:jyxm;jcif;r&dSbl;vdk@ qdkygw,f? 'D
oabmFay:rSm rouFmzG,f&mppfbufypPnf;awG wpfckrSrygbl;vdk@ etzu ajz&Sif;csufxkwfaeayrJh awmifudk&D;,m;
,Gef[wf owif;Xmeuawmh MV Bong Hoafan trnf&dSwJh 'DukefwifoabFm[m jrefrmEdkifiHrSm ,EW,m;wif
tajrmufvufeuf}uD;awGudk vsdK@0Sufcsxm;cJhw,fvdk@ awmifudk&D;,m;twdkuftcHtrwf rpPwmuGrfa,mifpD eJ@
awmifudk&D;,m;tpdk;&wdk@udk udk;um;+yD; a&;om;az:jycJhwm awG@&ygw,f? 'DoabFmudk tar&dueffeJ@ *syef vHk+cHKa&;
tzGJ@tpnf;awGu rsufajcrjywf aemufa,mifcH apmifh=unfhaecJhwmjzpf+yD; vGefcJhwJhpaeae@u jrefrmha&ydkifeufxJudk
0ifa&mufoGm;csdefrSm 'DoabFmudk &SmazGppfaq;zdk@ *syeftpdk;&uwqifh etzppftpdk;&udk w&m;0if ta=umif;=um;
awmif;qdkcJhwmjzpfa=umif; od&dS&ygw,f?
ajrmufudk&D;,m;oabFm qdkufuyfoGm;wJh oHvsif+rdK@e,f oDv0gqdyfurf;w0dkufrSm vGefcJhwJhtywf aom=um
ae@up+yD; wevFmae@txd vHk+cHKa&;tapmifhtusyfawG xlxyfpGmcsxm;wmudkawG@&w,fvdk@ {&m0wDa&wyfpcef;
XmecsKyfeJ@eD;pyfwJh owif;&yfuGufawGu ajymqdkcJhygw,f? vGefcJhwJh Zlvdkifvqef;ydkif;uvnf; ajrmufudk&D;,m;oabFm
wpfpif;[m oDv0gqdyfurf;rSm vsdK@0Suf0ifa&mufqdkufuyfcJh+yD; wma0;ypf'Hk;ysHvufeufawGeJ@ EsLuvD;,m;okawoe
ypPnf;awGudk csay;cJhw,fqdkwJh twnfrjyKEdkifao;wJhowif;awGvnf; etza&wyftodkif;t0dkif;uwqifh tvm;wl
ay:xGufcJhbl;ygw,f? 'DypPnf;awGeJ@twl AdkvfrSL;[kefuD'Gef acgif;aqmifwJh ajrmufudk&D;,m; EsLuvD;,m;ody`Hynm&Sif
tzGJ@vnf; vsdK@0SufvdkufygvmcJhw,fvdk@ owif;awGu qdkygw,f?
'Dowif;awG rxGufcifuwnf;u etzOuUX AdkvfcsKyfrSL;}uD;oef;a&$&J@arG;Zmwd rEWav;wdkif; ausmufqnf
+rdK@e,fw0dkufrSm ajrmufudk&D;,m;ynm&SifawG t0iftxGufvkyfaewmudk jrifawG@ae&+yD; ausmufqnf+rdK@e,f vGef
ausmfeJ@ awmifawmf&Gmt=um;&dS pufcsawmif&J@ vsdKajr‡mifawGt=um;rSm ppfbufqdkif&m xdyfwef;vsdK@0Sufpcef;awG
wnfaqmufaew,fqdkwJhowif;awGvnf; ay:xGufaecJhwm awG@&ygw,f? ausmufqnf+rdK@teD; &efukef-rEWav;
vrf;r}uD;ab;&dS [efjrifhrdk&f&Gmu jzpfap/ jyifOD;vGif+rdK@ aemifvdkif&GmteD;ujzpfap oGm;a&mufEdkifwJh tJ'Da'oudk 2000
ckESpfavmufup+yD; vHk+cHKa&;awG xlxyfpGmcsxm;cJhwmjzpfw,fvdk@ a'ocHawGu ajymqdkcJh=uygw,f?
ajrmufudk&D;,m;EdkifiH[m vGefcJhwJhvawGtwGif; EsLuvD;,m;AHk; prf;oyfazgufcGJr_awGeJ@ wma0;ypf'Hk;ysH prf;
oyfypfcwfr_awGa=umifh ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpDu ylylaEG;aEG; ta&;,lcHxm;&wJhEdkifiHjzpf+yD;/ jrefrmEdkifiHuawmh
vl@tcGifhta&;csdK;azgufr_awGa=umifh ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpD&J@ Agenda rSm xnfhoGif;cHxm;&wJhEdkifiH jzpfygw,f?
ajrmufudk&D;,m;eJ@ jrefrmEdkifiH[m a&S@uwnf;u &if;ESD;wJhqufqHa&;awG&dScJh=uwJh EdkifiHawGjzpfygw,f? 'gayrJh vGefcJh
wJh 1983 ckESpftwGif; &efukeftmZmenfAdrRmefrSm awmifudk&D;,m;orRw rpPwmc|ef'l;0SrfeJ@tzGJ@udk ajrmufudk&D;,m;
olv#dK(3)OD;u AHk;cGJwdkufcdkufcJhvdk@ awmifudk&D;,m;0ef}uD;(4)OD;eJ@ xdyfwef;t&m&dS}uD;(17)OD; aoqHk;oGm;cJhwJh jzpf&yfawG
a=umifh rqv ppftm%m&Sif}uD; OD;ae0if;u ajrmufudk&D;,m;eJ@ oHwreftquftoG,fawG rv$Jra&Smifom jzwf
awmufypfcJhwm jzpfygw,f?
'gayrJh e0wppftpdk;&vufxuf 1996 ckESpf atmufwdkbmv(2)&ufae@rSm ody`HeJ@enf;ynm0ef}uD;Xmeudk
zGJ@pnf;cJh+yD;aemufydkif; ajrmufudk&D;,m;EdkifiHeJ@ jyefvnfqufoG,fEdkifatmif wdwfwqdwf }udK;yrf;tm;xkwfr_awG pwif
jyKvkyfvmcJhygw,f? 2000 ckESpf tapmydkif;avmufup+yD; ajrmufudk&D;,m;u|rf;usifolawGudk etzt&m&dSawGeJ@twl
tck =uyfajy;aejynfawmf wnfaqmufxm;wJhae&mtygt0if jrefrmjynftv,fydkif;a'owcsdK@rSm r=umc% awG@
jrifae&wJhowif;awG ay:xGufvmcJhygw,f? 2001 ckESpf ZGefvrSmawmh ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu 'kwd,EdkifiHjcm;a&;
0ef}uD; ywfuD,Gef OD;aqmifwJh tqifhjrifhudk,fpm;vS,ftzGJ@wpfzGJ@[m &efukef+rdK@udk v#dK@0Sufvma&mufcJh+yD; etz
umuG,fa&;0ef}uD;Xme 'kwd,umuG,fa&;0ef}uD; AdkvfcsKyfcifarmif0if;eJ@ awG@qHkum ESpfEdkifiHt=um; ppfa&;udpPawG
rSm yl;aygif;aqmif&Guf=uzdk@ aqG;aEG;cJh=uw,fvdk@ pma&;q&m bmaw;vpfwemu a&;om;cJhbl;ygw,f?

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 9


etzAdkvfcsKyfawG&J@ajcvSrf;awGudk taemufEdkifiHawGu owdxm;rdvmwJhtcg ajrmufudk&D;,m;EdkifiHtaeeJ@
jrefrmEdkifiHeJ@ oHwreftquftoG,f jyefvkyfcsif&if 1983 ckESpfu usL;vGefcJhwJh tmZmenfukef; AHk;cGJwdkufcdkufr_t
wGuf vlod&Sif=um; 0efcsawmif;yef&r,fvdk@ etzu 2000 ckESpf rwfv(16)&ufae@rSm t&SufajyajymqdkcJh&ygw,f?
etz[m ajrmufudk&D;,m;awGxHu EsLuvD;,m;enf;ynmeJ@ EsLuvD;,m;vufeufawG/ wma0;ypf'Hk;ysH
enf;ynmeJ@ 'Hk;vufeufawGudk 'Dae@txd &r&/ twdtus rodEdkifao;ayrJh or&dk;us vufeuf}uD;/ vufeufi,f
awGeJ@ qufpyfypPnf;awG/ cJ,rf;rD;ausmufawGudkawmh 1998 ckESpfavmufuwnf;u 0,f,l&&dSaecJhwm awG@&yg
w,f? 1998 ckESpfrSm ajrmufudk&D;,m;EdkifiHvkyf 130mm Towed tajrmuf}uD;awGeJ@ qufpyfypPnf;awGudk etz
u qefpyg;awGeJ@ vJvS,f&,lcJha=umif; tJ'DESpf =o*kwfv(5)&ufae@xk wf Jane's Defence Weekly pmapmifrSm
a&;om;az:jycJhygw,f? 'ghtjyif aemufydkif;rSmvnf; ajrmufudk&D;,m;uae M-46 trsdK;tpm; tajrmufvufeuf
awGeJ@ ava=umif;&efumuG,fa&;pepfawGtjyif (7.62mm) vufeufi,fusnf oef;(20)udkyg 0,f,l&&dScJhw,fvdk@
owif; &&dSygw,f?
etz ppftpdk;&[m ajrmufudk&D;,m;EdkifiHuae wma0;ypf'Hk;ysHawGeJ@ EsLuvD;,m;tydkypPnf;awG0,f,lzdk@
csOf;uyf}udK;yrf;r_awG jyKvkyfaew,fqdkwJhowif;awGuawmh 2003 ckESpf ESpfukefydkif;avmufusrS pwif+yD;ay:xGuf
vmcJhwm jzpfygw,f? 2003 Edk0ifbmv'kwd,ywfxkwf ta&S@zsm;a'opD;yGm;a&;&mpmapmif (FEER)rSm etz[m
ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu wma0;ypf'Hk;usnfawGeJ@ EsLuvD;,m;tydkypPnf;awG0,f,lzdk@ jyifqifae+yD;/ jrefrma&wyfrSm
ajrmufudk&D;,m;'Hk;usnfawGwyfqifzdk@ pDpOfaew,fvdk@ a&;om;az:jycJhygw,f? 2004 ckESpf azaz:0g&Dv(11)&ufae@rSm
vnf; tar&dueftxufv$wfawmf EdkifiHjcm;qufqHa&;aumfrwDOuUX&J@ tqifhjrifht}uHay;t&m&dS Keith Luse u
ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu etzppftpdk;&udk EsLuvD;,m;enf;ynmawGtygt0if zsuftm;jyif;vufeufawG wifydk@Edkif
wJhtwGuf 'Dtm%m&SifEdkifiH(2)ck&J@qufqHa&;udk owdxm;+yD;apmifh=unfhzdk@vdkr,fvdk@ ajymqdkcJhygw,f? tJ'DESpf rwf
v(26)&ufae@rSmawmh tar&duefEdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Xme ta&S@tm&SeJ@ypdzdwfa&;&m 'kwd,vufaxmuf EdkifiHjcm;
a&;0ef}uD; Mathew Daley uvnf; etzppfAdkvfcsKyfawG[m ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu 'Hk;ysHvufeufawG0,f,l zdk@
aocsmoavmuf&dSae+yDvdk@ atmufvGwfawmf=um;emyGJwpf&yfrSm tpD&ifcH xGufqdkoGm;cJhygw,f?
ajrmufudk&D;,m;EdkifiHeJ@ etzwdk@&J@ qufqHa&;owif;awG[m rD'D,mavmurSm acwW+idrfoGm;ovdk&dScJhayrJh
etzeJ@ ajrmufudk&D;,m;EdkifiHawG&J@ r=umcifujyKvkyfcJhwJh v_yf&Sm;r_awGa=umifh trsm;ujyef+yD; tm&Hkpdkufvmwmudk
awG@&ygw,f? etz EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;XmerS t&m&dSwpfOD;u ajrmufudk&D;,m;EdkifiHeJ@ oHwref jyefvnfqufoG,fzdk@
qHk;jzwfvkduf+yDvdk@ 'DESpf{+yDvtwGif;rSm owif;axmufawGudk ajymqdkcJhygw,f? ajrmufudk&D;,m;uvnf; EdkifiHwum
u 0dkif;0ef;uef@uGuf wm;jrpfaewJh=um;u 'DESpf Zlvdkifvup+yD; wma0;ypf'Hk;ysHawGeJ@ EsLuvD;,m;AHk;awGudk prf;oyf
ypfv$wf/ prf;oyfazgufcGJwmawG qufwdkufvkyfjycJhwJhtwGuf etzeJ@ ajrmufudk&D;,m;wdk@&J@ qufqHa&;tay: EdkifiH
wumu ydk+yD;tm&HkpdkufvmapcJhygw,f? 'DESpf Zlvdkifv(6)&ufae@xkwf The Australian owif;pmrSm EdkifiHwum
a&;&mt,f'Dwm Greg Sheridan u jrefrmppfAdkvfcsKyfawG[m ajrmufudk&D;,m;EdkifiHuae EsLuvD;,m; enf;
ynmawG 0,f,lzdk@}udK;pm;aewm aocsm+yDwJhtwGuf a'owGif;vHk+cHKa&;twGufyg tEW&,f&dSae+yDvdk@ owday;a&;om;
vmwm awG@&ygw,f?
'DumvtwGif; etz ppf&Hk;csKyfrSmvnf; zGJ@pnf;yHkwcsdK@ajymif;vJcJhwmawG@&ygw,f? 'DESpf =o*kwfvup+yD;
umuG,fa&;0ef}uD;Xme vufatmufrSm ody`HeJ@enf;ynmwyf(ooe)qdkwJh EsLuvD;,m;wyfzGJ@awGudk zGJ@pnf;cJh+yD;
XmecsKyfudkawmh rEWav;wdkif; jyifOD;vGif+rdK@teD;rSm xm;&dSa=umif; od&dS&ygw,f? EsL;uvD;,m; &lyaA'ynm&SifawG
arG;xkwfzdk@ EsL;uvD;,m;&lyaA'XmeopfudkvJ &wemyHk/ '*Hk/ &efukefESifh rEWav;wuUodkvf (4)ckawGrSm vmrJh 2006-
2007 ynmoifESpfrSm pwifzGifhvSpfoGm;rSmjzpf+yD; yxrtokwftjzpf ausmif;om;(30)udk vufcHoGm;r,fvdk@ od&yg
w,f? etzppf&Hk;csKyfu wyfrSL;}uD;wcsdK@[mvnf; =o*kwfvtwGif;rSm jrefrmjynftv,fydkif;a'owcsdK@udk EdkifiHjcm;
ynm&SifawGeJ@twl vsdK@0SufoGm;a&muf ppfaq;cJh=uwmudk awG@&ygw,f? 'DESpf =o*kwfv(18)&ufeJ@ (19)&ufae@awG
rSm ppf&Hk;csKyf v#yfppfeJ@tif*sifeD,m !$ef=um;a&;rSL;&Hk;u !$efrSL; AdkvfcsKyfat;jrifh OD;aqmifwJhtzGJ@[m jrif;+cHeJ@ jrefrm
EdkifiHtv,fydkif;a'owcsdK@udk tDwvD/ &k&Sm;ynm&SifawGeJ@twl oGm;a&mufppfaq;cJhwm awG@&ygw,f? umuG,f
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 10
a&;ypPnf; xkwfvkyfa&;t&m&dScsKyf 'kwd, AdkvfcsKyf}uD; wifat;eJ@ 'kwd, t&m&dScsKyf AdkvfrSL;csKyfodef;aX; wdk@ OD;aqmif
wJhtzGJ@[mvnf; =o*kwfv(13/ 14)rSm rEWav;wdkif;twGif;u umuG,fa&;ypPnf;xkwfvkyfa&;puf&HkawGudk oGm;
a&mufppfaq;cJhwm awG@&ygw,f?
etz0ef}uD;tzGJ@xJu vlrodolrodeJ@ r=umcifu ylylaEG;aEG; z,f&Sm;cHvkduf&wJh 'kwd,umuG,fa&;0ef}uD;
AdkvfcsKyf=unf0if; [mvnf; ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu a':vmoef; axmifcsDwefwJh ava=umif;&efumuG,fa&;pepfeJ@
tqifhjrifhqufoG,fa&;ypPnf;awG 0,f,l&mrSm vmbfpm;r_awGjyKvkyfcJhwJhtwGuf ta&;,lxkwfypfcH&wmjzpfw,fvdk@
=uyfajy;ppf&Hk;csKyfeJ@eD;pyfwJhowif;awGt& od&dS&ygw,f? AdkvfcsKyf=unf0if;[m 'kwd,umuG,fa&;0ef}uD;wm0efudk
r,lcifu umuG,fa&;0ef}uD;Xme tajrmufeJ@oHcsyfum!$ef=um;a&;rSL;&Hk;rSm !$efrSL;tjzpf ESpfaygif;rsm;pGm wm0ef
xrf;aqmifcJhol jzpfygw,f?
2002 ckESpf 'kwd,AdkvfcsKyf}uD;pdk;0if; ava=umif;&efumuG,fa&;Xmet}uD;tuJ jzpfvmcsdefrSm AdkvfcsKyf=unf
0if;[m 'kwd,AdkvfcsKyf}uD; pdk;0if;&J@ tm;tudk;&qHk; vufaxmufwpfOD;jzpfvmcJh+yD; ol@udk,fpm; &k&Sm;/ ,l*dkqvyfAD;
,m;/ ajrmufudk&D;,m;/ w&kwf/ tdENd,eJ@ ygu pPwef pwJh jrefrmEdkifiHudk vufeufa&mif;csay;aewJh EdkifiHawGqDudk
vsdK@0SufoGm;a&mufcJh+yD; ava=umif;&efumuG,fa&;eJ@ tajrmuf,EW,m;wyfzGJ@awGtwGuf vufeufcJ,rf;awGeJ@ enf;
ynmawGudk t}udrf}udrftvDvD 0,f,lay;cJh&ol jzpfygw,f? 2003 ckESpftwGif; ajrmufudk&D;,m;EdkifiHuae av
a=umif;&efumuG,fa&;eJ@ tajrmufwyftwGuf wmvwfypf 'Hk;usnf (4000)tygt0if tJ'DvufeufawGudk xdef;
a=umif;ay;wJh uGefysLwmoHk; tqifhjrifhqufoG,fa&;u&d,mawGudk a':vm oef;wpfaxmifausmfzdk;0,f,lcJh+yD;
wpfjynfvHk;rSm wnfaqmufxm;wJh 'Hk;ysHpcef;(30)ausmfrSm cGJjzef@csxm;ay;cJhol jzpfygw,f?
r=umcifurS ava=umif;&efumuG,fa&;t&m&dScsKyf jzpfvmcJhwJh &rcwdkif;rSL;a[mif; AdkvfcsKyfjrifhvd_if u
'kwd,AdkvfcsKyf}uD;pdk;0if;eJ@ AdkvfcsKyf=unf0if; wdk@vufxuf ajrmufudk&D;,m;EdkifiHtygt0if vufeufa&mif;cswJhEdkifiHawG
xHu vmbfpm;cJhwmawGudk az:xkwf+yD; ol@q&m&if; 'kwd,AdkvfcsKyfrSL;}uD;armifat;eJ@ AdkvfcsKyfrSL;}uD; oef;a&$ wdk@udk
wdkif=um;cJhwma=umifh 0ef}uD;csKyfAdkvfcsKyf}uD;pdk;0if;udk rjzKwfao;bJ/ 'kwd,umuG,fa&;0ef}uD;jzpfaewJh AdkvfcsKyf =unf
0if;udk t&ifjzKwfypfvdkufwmjzpfw,fvdk@ ppf&Hk;csKyftodkif;t0dkif;rSm owif;awGay:xGufaeygw,f?
b,fvdkyJjzpfjzpf jynfwGif;rSma&m/ EdkifiHwumrSmyg jynfol@csOfzwfjzpfae=uwJh etz ppftm%m&SifawGeJ@
ajrmufudk&D;,m;u ppftm%m&SifawGuawmh b,fol@udkrS *&krpdkufwJhyHkpHrsdK;eJ@ wpfurBmvHk;udk pdrfac:ae+yD jzpfyg
w,f? rolawmftcsif;csif; owif;avG@avG@ aygif;zufrdae=u+yDjzpfygw,f? tm%m&SifawG&J@vufxJudk EsLuvD,m;vdk
zsuftm;jyif;vufeufawGom a&muf&dSoGm;r,fqdk&ifawmh a'owGif;rSmomru EdkifiHwum&J@ +idrf;csrf;a&;eJ@ vHk+cHKa&;
udkyg trSefwu,f +cdrf;ajcmufvmawmhrSmaocsma=umif; oHk;oyfwifjyvdkuf&ygw,f? ?
----------------------------------------------------------------------------------------------------

tywfpOfjynfwGif;owif;okH;oyfcsuf
trSwfpOf (293)
(2007 ckESpf/ arv)

usqHk;av+yD;aom wyfrawmfom;wd k@.opPmudk apmifhod&dkaoygrnf qdkaomfvnf;


etz eJ@ ajrmufudk&D;,m;tpdk;&wdk@[m ESpfEdkifiHt=um; (24)ESpfeD;yg; jywfawmufaewJh oHwreftquf
toG,fawGudk {+yDv(26)&ufae@rSm w&m;0if jyefvnfpwif=uzdk@ oabmwl vufrSwfa&;xdk;cJh=u+yD jzpfygw,f? 'Do
abmwlpmcsKyfudk jrefrmEdkifiHrSm (3)&uf=umtvnftywfa&muf&dSaewJh ajrmufudk&D;,m; 'kwd,EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;
rpPwm uif&HktD;vf eJ@ etz 'kwd,EdkifiHjcm;a&;0ef}uD; OD;ausmfol wdk@u ESpfEdkifiHtpdk;&awGudk,fpm; vufrSwfa&;xdk;
cJh=uwm jzpfygw,f?

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 11


1983 ckESpf atmufwdkbm(9)&ufae@ &efukef+rdK@ tmZmenfAdrRmefrSm orw rpPwm csef'l;0rf acgif;aqmif wJh
awmifudk&D;,m;tpdk;&tzGJ@udk AdkvfrSL;Zifrdk acgif;aqmifwJh ajrmufudk&D;,m; uGefrif'dk(3)OD;u AHk;cGJwdkufcdkuf vkyf}uHcJhvdk @
awmifudk&D;,m;0ef}uD; (4)OD;/ awmifudk&D;,m;tpdk;&t&m&dS (13)OD;eJ@ jrefrmtpdk;&t&m&dS(4)OD;wdk@ aoqHk;cJh&wJhudpPeJ@
ywfouf+yD; OD;ae0if;&J@ rqvppftpdk;&u ajrmufudk&D;,m;eJ@ oHwreftquftoG,fawGudk jzwfawmufypfvdkuf
wm jzpfygw,f?
wu,fawmh OD;ae0if;rdom;pkeJ@ ajrmufudk&D;,m; uGefjrLepfacgif;aqmif uiftDqGef; wdk@r dom;pkwdk@[m
&if;ESD;wJh rdwfaqGawG jzpfygw,f? 1970 ckESpf aESmif;ydkif;rSm AdkvfcsKyf}uD;ae0if;eJ@ orD;}uD;a':cifpENm0if;wdk@ +yHK,rf;udk
tvnftywfoGm;a&mufcJhpOf ajrmufudk&D;,m;tpdk;&u a':cifpENm0if;udk First Lady (xdyfxm;ocifr) vdk@
ac:a0:oHk;pGJ+yD; cef;em;}uD;us,fpGm *k%fjyK}udKqdkwmawG vkyfjycJhygw,f? uiftDqGef; u AdkvfcsKyf}uD;ae0if;udk ajr!dS
pufawGeJ@ v,fxGefpufawG vufaqmifay;cJhovdk AdkvfcsKyf}uD;ae0if;uvnf; =u,fig;yGifhaumfydka&;&Sif;ydkif
yifv,ful;ukefwifoabFmawGudk ajrmufudk&D;,m;EdkifiHtwGuf ukefpnfawGudk t&H_;cHwifaqmifap+yD; ajrmuf
udk&D;,m;qdyfurf;awGrSm qdkufuyfcdkif;wmawG vkyfcJh=uygw,f? 1978 ckESpf =o*kwfvrSm jrefrmukefoG,fa&; udk,f
pm;vS,ftzGJ@udk +yHK,rf;+rdK@udkapv$wf+yD; ESpfEkdifiHt=um; aEG;axG;wJhqufqHa&;awG xlaxmifcJh=uygw,f? tJ'DESpf
pufwbFmvtwGif; usif;yjyKvkyfcJhwJh ajrmufudk&D;,m;EdkifiHxlaxmifwJh ESpf(30)jynf@tcef;tem;udkvnf; jrefrm
EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;udk jrefrmtpdk;&udk,fpm; apv$wfwufa&mufcdkif;cJhbl;ygw,f?
ESpfEdkifiHt=um; 'Dvdk&if;ESD;wJh qufqHa&;rsdK;awG&dScJhayrJh jref rmtpdk;&&J@zdwf=um;csuft& jrefrmEdkifiHudk
w&m;0if vma&mufvnfywfaewJh {nf@onfawmftpdk;&tzGJ@wckudk jrefrmhajray:rSm wdkufcdkufvkyf}uHcJhwm[m
jrefrmEdkifiH&J@ tcsKyftcsmtm%meJ@ jrefrmjynfolawGudk apmfum;vdkufwmjzpfvdk@ rqv ppftpdk; &u ajrmufudk&D;
,m;tpdk;&udk oHwreftquftoG,f jzwfawmufcJhwJhvkyf&yf[m rSefuefw,fvdk@ qdk&rSmjzpfygw,f?
rqv ppftpdk;&[m oduQmqnfEdkifzdk@twGuf jrefrmwyfrawmfom;awG&J@toufudk paw;+yD; ajrmuf
udk&D;,m;uGefrif'dktzGJ@udk t&Sifrdatmifzrf;cdkif;cJhygw,f? jynfolawG&J@owif;ay;csuft& atmufwdkbm(10)&uf
ae@rSm ajrmufudk&D;,m; uGefrif'dktzGJ@acgif;aqmif AdkvfrSL;Zifrdk qdkoludk &efukef ykZGefawmifacsmif;twGif;rSm awG@&dScJh&
ygw,f? AdkvfrSL;Zifrdk[m jrefrmvHk+cHKa&;wyfzGJ@awG&J@ tzrf;tqD;udkrcHyJ (Zeroing) vkyfxm;wJh vufypfAHk;udk
azgufcGJypfvdkufwJhtwGuf jyif;xefwJh'%f&mawG&&dScJh+yD; ppfaq;&HkrSm aq;0g;ukoay;aepOf aoqHk;oGm;cJhygw,f?
usefwJhajrmufudk&D;,m;wyfzGJ@0ifwcsdK@udk atmufwdkbm(11)&ufae@rSm &efukefwdkif; aumhrSL;+rdK@e,fbufrSm awG@&dS&
w,fqdkwJhowif;a=umifh &efukefwdkif;ppfXmecsKyfrS 'kwd,wdkif;rSL; AdkvfrSL;}uD;rsdK;!Gef@ (aemif &efukefwdkif;ppfXmecsKyf
wdkif;rSL;eJ@ omoema&;0ef}uD;jzpfvmol) u uefawmfrifyef;+cHtajcjyK &efukef+rdK@awmfvHk+cHKa&; wm0efus trSwf(1)
ppfAsL[mXmecsKyfrS ppfAsL[mrSL; AdkvfrSL;}uD; nDpdefudk taocHuGefrif'dkwyfzGJ@wck tjrefzGJ@pnf; apv$wf+yD; zrf;qD;zdk@
trdef@ay;cJhygw,f? ppfAsL[mrSL;u ol@uGyfuJr_atmuf&dS cv&(90)rS vufa&G;pifppfonf(10)OD;udk csufcsif;a&G;cs,f+yD;
&efukef r*Fvm'Hk trSwf(502)avwyfpcef;udk ppfum;awGeJ@ ydk@aqmifay;cJh&ygw,f?
tJ'DppfonfawG&[wf,mOfay:rwufrSD trSwf(502)avwyfpcef;rSm toifhapmifhaewJh 'kwdkif;rSL;
AdkvfrSL;}uD;rsdK;!Gef@u ppfqifa&;trdef@w&yfudk udk,fwdkifay;cJhygw,f? “&Jabmfwdk@/ tck &efoludk oGm;&Sm&r,f/ &SmwJh
tcgrSm ql;awG@&ifvnf;eif;/ usm;awG@&ifvnf; &ifqdkifwdk;+yD; ajrwpfvuRrusef awmeif;&SmazGyg? &efoludk awG@&if
t&Sif&atmifzrf;yg/ &efol xdcdkuf'%f&m&wmudk rvdkcsifbl;/ 'dk@wdkif;jynf&J@ *k%foduQmudk tzwfjyef qnfEdkifzdk@
twGuf 'dk@&JabmfawG&J@toufudk paw;&ifvnf; paw;&r,f/” vdk@ jywfjywfom;om; rSm=um;cJhygw,f?
“igwdk@onf / Edkiif HawmfESifh EdkifiHom;wdk@. opPmudk/ apmifhod&dkaoygrnf? igwdk@onf usqHk;av+yD;aom
wyfrawmfom;wdk@. opPmudk/ apmifhod&dkaoygrnf? ightm;/ txufrSay;tyfaom trdef@ESifhwm0efudk ausyGefpGm
xrf;aqmifygrnf? ighEdkifiHawmf/ ighEdkifiHom;/ ighwyfrawmftwGuf ig.toufudk pGef@v$wf&ef t"dXmefjyKyg.” vdk@
ae@pOf/ reufeJ@naewdkif; wef;pDcsdefrSm&GwfqdkcJh&wJh wyfrawmfom;ppfonfwpkuawmh AdkvfcsKyf}uD;awGay;wJh trdef@udk
OD;vnfrokef emcH&if; &[wf,mOfawGeJ@ aumhrSL;+rdK@e,fbufudk OD;wnf xGufcGmoGm ;cJh=uygw,f? aumhrSL;+rdK@e,f
ocGwfyifaus;&GmteD;rSm &[wf,mOfawGay:uckefqif;+yD; aus;&GmxJudk 0ifa&muf&Sif;vif;cJh=uygw,f? &efol
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 12
&GmjyifxGufoGm;+yDqdkwJhowif;a=umifh &GmtjyifrSm&dSwJhv,fawmudk &ifabmifwef;+yD; qufvuf&Sif;vif; cJh=u&jyefyg
w,f? nrdk;csKyfoGm;wJhtwGuf v,fawmpyfrSmntdyf+yD; aemufwae@reufapmapmrSm qufvuf&Sif;vif;wJhtcg
Adkvf}uD;tqifh&dS ajrmufudk&D;,m;uGefrif'dk uifrifcsL; qdkoludk urf;pyf c&mql;+cHKeJ@ aA'gawmxJrSm rsufuG,f,l+yD;
ykef;atmif;aewm awG@=u&ygw,f?
wyfrawmfom;awGtaeeJ@ rdrdwdk@udkifaqmifvmwJhvufeufawGeJ@ ypfcwfzrf;qD;cJh&if tvG,fwul &&dS
EdkifayrJh &efoludkxdcdkuf'%f&m&wm rvdkcsifbl;qdkwJh txuftrdef@t& vlcsif;0ifvHk;+yD; t&Sifzrf;zdk@ qHk;jzwfcyJh gw,f?
&efoltem;udk &ifabmifwef;csOf;uyfvmwJh &JabmfawGteuf b,ftpGef&dS &Jabmf(3)OD;udk 0ifvHk;zdk@ wyfpdyfrSL;u
tcsufay;ygw,f? wyfpdwfrSL;trdef@t& &Jabmfoef;axG;/ &Jabmfodef;EdkifeJ@ &Jabmf!Gef@[efwdk@[m olwdk@&J@armif;jyef
aoewfawGudk ajray:rSmcscJh+yD; a&S@udkajcwvSrf;wufvdkufygw,f? wyfpdwfrSL;u “p”vdk@ vufckyfwD; tcsufay;vdkuf
csdefrSm &Jabmf(3)OD;u “usm;”vdk@ rmefoG if;atmf[pf+yD; &efoltay: ckeftkyfcJh=uygw,f? wqufwnf;rSm aygufuGJ
oHeJ@twl &Jabmf(3)OD;vHk; ajray:udk vJusoGm;cJhygw,f? wyfpdwfrSL;u nmtpGef &Jabmf(3)OD;udk xyf0ifzdk@ trdef@
ay;ygw,f? &JabmfawG aoewfcs/ a&S@udkajy;wuf+yD; AHk;'%fa=umifh vufwzufeJ@ rsufESmrSm '%f&m&&dSaewJh &efoludk
ckeftkyfzrf;qD;EdkifcJh=uygw,f? &Jabmfoef;axG;/ &Jabmfodef;EdkifeJ@ &Jabmf!Gef@[ef wdk@ (3)OD;uawmh '%f&mawGjyif;xef
wJhtwGuf &[wf,mOfeJ@ &efukef ppfaq;&Hkudktydk@/ &[wf,mOfay:rSmwif a&S@qifhaemufqifh usqHk;oGm;cJh=u&ygw,f?
OD;ae0if;&J@ rqvppftpdk;&u 'D&Jabmf(3)OD;udk ol&bGJ@awG csD;jrSifhay;tyfcJhygw,f? ajrmufudk&D;,m;Edkifiu
H dk
oHwreftquftoG,fawG jzwfawmufypfcJh+yD; ajrmufudk&D;,m;uGefrif'dk Adkvf}uD;uifrifcsL;udkvnf; ao'%f
ay;cJhygw,f? 'gayrJh aemufydkif;rSm woufwu|ef;tjzpf ajymif;vJay;cJh+yD; tif;pdefaxmiftwGif;u txl;aqmifrSm
zrf;qD;csKyfaESmifxm;cJhygw,f? ajrmufudk&D;,m;tpdk;&taeeJ@ jrefrmEdkifiHeJ@ w&m;0ifoHwref jyefqufcsif&if &efukefrSm
usL;vGefcJhwJh AHk;cGJwdkufcdkufr_twGuf vlod&Sif=um; 0efcHawmif;yef&r,fvdk@ rqvppftpdk;&u awmif;qdkcJhayrJh
ajrmufudk&D;,m;uGefjrLepftpdk;&u 0efcHawmif;yefzdk@ jiif;qdkcJha=umif; od&dS&ygw,f?
tckawmh ajrmufudk&D;,m;u 0efcHawmif;yefjcif;rjyKayrJh rqv ppftpdk;&ae&mrSm qufcHcJhwJh e0w§ etz
ppftpdk;&u ajrmufudk&D;,m;eJ@ w&m;0if oHwrefqufoG,fr_udk jyefvnfjyKvkyfvdkuf+yD jzpfygw,f? etz AdkvfcsKyf}uD;
awG&J@ 'Dvkyf&yf[m olwdk@ay;tyfcJhwJh trdef@eJ@wm0efawGudk toufpGe f@+yD; ausyGefpGmxrf;aqmifcJh=uwJh tnw&
&Jabmf(3)OD;tygt0if jrefrmhwyfrawmfeJ@ jrefrmjynfoltm;vHk;udk opPmazgufcJhwmjzpfygw,f? “igwdk@onf usqHk;
av+yD;aom wyfrawmfom;wdk@. opPmudk/ apmifhod&dkaoygrnf” qdkwJh opPmt"dXmefudk *&k rpdkufyJ csdK;azgufcJhjcif;
jzpfygw,f? ppftm%m&SifawG[m wdkif;jynf&J@ zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'udkawmif csdK;azguf+yD; t}udrf}udrf
tm%modrf;cJholawGjzpfwJhtwGuf wyfrawmf&J@ opPmt"dXmef(4)csufudk *&krpdkufyJ usqHk; oGm;wJh&JabmfawGeJ@
wyfrawmftay: opPmazgufwmavmufawmh tqef;r[kwfbl;vdk@ qdkcsifqdkEdkifygw,f?
jrefrmppfAdkvfcsKyfawG[m “igajymovdkvkyf/ igvkyfovdk rvkyfeJ@”qdkwJh vlpm;awGyDyD/ olwdk@oufwef;rSm
b,fawmhrS tajymeJ@tvkyf rnDcJh=uygbl;? “cGefqmvdk vlom;tm;vHk;udk vl!Gef@wHk;atmifvkyfaewJh bdef;bk&if
awGeJ@ b,fawmhrS typftcwf&yfpJa&; rvkyfbl;/ b,fawmhrS vufqGJE_wfrqufbl;/ jrefrmhwyfrawmf[m b,f
awmhrS trsdK;om;a&;udk opPmrazgufbl;/ tm;vHk;udk tjywfacsr_ef;ypfr,f”vdk@ }uHK;0g;ajymqdkcJh=u+yD;/ ppfonf
aygif;rsm;pGm&J@ toufaoG;awGeJ@ b0awGudk paw;ypfcJh=uwJh e0w/ etz ppfAdkvfcsKyf}uD;awG[m tckawmh tJ'D
bdef;bk&ifawG&J@ ay;pmurf;pmawGudk vuQH&,l+yD; olwdk@eJ@ vufqGJE_wfqufae,Hkomru bdef;bk&ifawG&J@ vHk+cHK
a&;twGuf rdrdppfonfawGudk +cHapmifh/ tdyfzefapmifhawGtjzpf qufvufwm0efay;aewmawGudk &ifemp&m awG@
jrifae&ygw,f?
EdkifiHawmfeJ@EdkifiHom;awG&J@opPmeJ@ usqHk;av+yD;aomwyfrawmfom;awG&J@opPmudk apmifhod&dkaojcif; r&dS wJh
'Dvdkppftm%m&SifawGuay;tyfwJh trdef@eJ@wm0efawGudk ausyGefpGm vdkufemxrf;aqmifoifhygovm;/ olwkd@ tm%m
wnf+rJa&;/ aumif;pm;a&;twGuf udk,fhtoufudk pGef@v$wfoifhygovm;/ qdkwmawGudk atmufajc wyfrawmfom;
awGtaeeJ@vnf; pOf;pm;oHk;oyfzdk@ vdktyfae+yDjzpfa=umif; oHk;oyfwifjyvdkuf&ygw,f? ?

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 13


rSwfcsuf? ? owif; tcsuftvufrsm; ay;ydk@cJhaom “&Jabmfwmaw” tm; txl;aus;Zl;wif&dSa=umif; az:jy
tyfygonf?
----------------------------------------------------------------------------------------------------

tywfpOfjynfwGif;owif;okH;oyfcsuf
trSwfpOf (295)
(2007 ckESpf/ arv)

ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpDudkyg vdrfnmae+yD
arv(19)&ufae@u &efukef oHvsif oDv0gqdyfurf;rSm aumifeef;-1 trnf&dS ajrmufudk&D;,m;ukefwif
oabFmwpD; v#dK@0Suf+yD; 0ifa&mufqdkufuyfcJhygw,f? 'Dowif;[m EdkifiHjcm;owif;rD'D,mawGudk ayguf=um;oGm;cJhwJh
twGuf etzppftpdk;& EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Xmeu arv(23)&ufae@rSm a=ujimcsufwapmif xkwfjyefcJh+yD; yifv,fjyif
rSm &moDOwkqdk;0g;aewma=umifh ajrmufudk&D;,m;oabFmu ta&;ay:urf;uyfcGifh awmif;cHcJhvdk@ vlom;csif;pmemwJh
taeeJ@ cGifhjyKcJh&wmjzpfa=umif;/ 'DoabFmay:rSm oHo,jzpfzG,fypPnf;awG rawG@&dS&a=umif;/ &efukeftajcpdkuf
EdkifiHjcm;oH&Hk;awGudk &Sif;vif;jycJhygw,f?
vGefcJhwJhESpf 2006 Edk0ifbmv(7)&ufae@uvnf; etz EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Xmeu tvm;wl a=ujimcsuf
rsdK;wapmif xkwfjyefcJhbl;ygw,f? 2006 Edk0ifbm(5)&ufae@u oDv0gqdyfurf;rSm 0ifa&mufqdkufuyf &yfem;cJhwJh
MV Bong Hoafan trnf&dS ajrmufudk&D;,m;ukefwifoabFmwpif;[m yifv,fjyifrSm 'kuQa&mufaea=umif;
Edk0ifbm(4)&uf paeae@rSm tcsufjytultnDawmif;cHcJhwma=umifh vlom;csif;pmem+yD; 0ifa&mufqdkufuyfcGifh
jyKcJhjcif;jzpfa=umif;/ oabFmay:rSm rouFmp&mypPnf;/ 'grSr[kwf ppfzufqdkif&mypPnf; wpHkw&m rawG@&dS&a=umif;/
'DoabFm[m a&/ tpm;tpmeJ@ avmifpmqDawGudk wifaqmif+yD; Edk0ifbm(6)&uf wevFmae@ tapmydkif;u jyefvnf
xGufoGm;+yDvdk@ tJ'Da=ujimcsufrSm az:jycJhygw,f?
tJ'Dtcsdefu etzEdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Xme&J@ vdrfvnfa=ujimr_udk awmifudk&D;,m; v$wfawmftrwfawGeJ@
awmifudk&D;,m;tpdk;&u vufrcHcJhygbl;? wefcsdef (3)axmifavmuf&dSwJh 'DoabFm[m jrefrmEdkifiHqdyfurf;rSm
,EW,m;wif tajrmuf}uD;awGudk apmapmydkif;u csay;cJhw,fvdk@ awmifudk&D;,m; twdkuftcHtrwf rpPwm uif
a,mifpD u xkwfaz:ajymqdkcJhwJhtjyif 'Dowif;udk awmifudk&D;,m;tpdk;&uvnf; twnfjyKcJhw,fvdk@ awmif
udk&D;,m;,Gef[yfowif;Xmeu udk;um;az:jycJhygw,f?
'DoabFm[m ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpDu wm;jrpfydwfyifxm;wJh ajrmufudk&D;,m;vkyf ppfvufeufypPnf;
awGeJ@ t&nftaoG;jrifh ukefypPnf;awGudk o,faqmifvmw,fvdk@ tar&duefeJ@ *syeftpdk;&wdk@u oHo, &dSwJht
wGuf 'DoabFmudk&SmazGzdk@ etzppftpdk;&udk awmif;qdkcJhwmjzpfa=umif; *syef NHK owif;Xmeuvnf; az:jycJhwm
awG@&ygw,f?
'Dw}udrfrSmvnf; rouFmp&m ajrmufudk&D;,m; ukefwifoabFmwpD; oDv0gqdyfurf;rSm vsdK@0Sufqdkufuyf
aewJhowif;udk jynfyowif;XmeawGu od&dSoGm;wJhtwGuf *syef edyGefw,fvDaA;&Sif; owif;Xmeu a'ocHowif;
axmufawGjzpfwJh OD;atmifa&$OD;eJ@ orD;jzpfol a':qifhqifhatmif wdk@udk owif;,lcdkif;cJhygw,f? owif;,lzdk@oGm;wJh
tJ'Dowif;axmuf(2)OD;udk etzvHk+cHKa&;tm%mydkifawGu arv(21)&ufae@u oDv0gqdyfurf;teD;rSm zrf;qD;cJhyg
w,f? etz EdkifiHjcm;a&;Xmeu a=ujimcJhovdk 'DoabFm[m 'kuQa&mufaewJh omrefukefwifoabFmwpif;om jzpfcJh
r,fqdk&if jynfwGif;jynfyowif;axmufawGudk wm;jrpfydwfyifwmawG/ zrf;qD;ta&;,lwmawGvkyfzdk@ rvdktyfwJh
tjyif oabFmay:udk zdwf=um;+yD; owif;pm&Sif;vif;yGJawmif vkyfoifhygw,f?

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 14


wu,fawmh etzppftpdk;&[m rdk;}udK;ypfwmudk xef;vufeJ@umzdk@ }udK;pm;aewmom jzpfygw,f? Jrefrmh
urf;vGef EdkifiHwuma&jyifrSm ae@nra&G;/ &moDra&G; oGm;vmae=uwJh ukefoabFmawG trsm;tjym;&dSwJh teuf
ajrmufudk&D;,m;oabFmawGuom jrefrmqdyfurf;awGrSm r=umc% ta&;ay:qdkufuyfcGifh awmif;cHae wJhtcsuf[m
,kwWd,kwWm uif;rJhaewJhtwGuf etz&J@&Sif;vif;csufawGudk b,folurS ,Hk=unfrSmr[kwfygbl;?
2006 ckESpf atmufwdkbmeJ@ Edk0ifbmvawGtwGif; oDv0gqdyfurf;rSm vsdK@0SufqdkufuyfcJhwJh ajrmufudk&D;
,m;oabFmawG[m etz tajrmufeJ@ ava=umif;&efumuG,fa&;wyfawGtwGuf vufeuf}uD;awGeJ@ cJ,rf;rD;
ausmufawG/ tqifhjrifh a&'gawGudk csay;cJhwm awG@&ygw,f? etzu 'DppfvufeufypPnf;awGudk 'DZifbmv twGif;
wjynfvHk;rSm&dSwJh tajrmufpcef;uGyfuJr_XmecsKyfawGeJ@ a&'gpcef;awGudk cGJa0ay;ydk@cJhygw,f?
2007 ckESpf Zefe0g&DvrSm ajrmufudk&D;,m;wyfrawmfu u|rf;usifolawGtrsm;tjym; jrefrmEdkifiHudk v#dK@0Suf
a&muf&dSvmcJh+yD; olwdk@ay;ydk@cJhwJh tajrmuf}uD;awGeJ@ a&'gawGudk vdkufvHppfaq;wmawG/ etz ppfonfawGudk
oifwef;ay;wmawG vkyfcJhygw,f? Mr. Jo Kwang Su acgif;aqmifwJh tzGJ@0if(5)OD;yg ajrmufudk&D;,m; a&'g
axmufvSrf;a&;ynm&SiftzGJ@[m etz ava=umif;&efumuG,fa&;wyfzGJ@rS qufqHa&;t&m&dS Adkvfae0if ;atmif
eJ@twl Zefe0g&Dv (18)&ufae@uae (27)&ufae@txd aiGaqmif a&'gpcef;eJ@ [dkif;}uD;u|ef; a&'gpcef;awG tygt0if
taemufawmifwdkif;ppfXmecsKyfe,fajr&dS a&'gpcef;awGudk vSnf@vnfoGm;a&muf ppfaq;cJhwm awG@&ygw,f?
'DESpf arv(19)&ufae@u &efukefoHvsif oDv0gqdyfurf;udk aumifeef;-1 trnf&dS ajrmufudk&D;,m; ukefwif
oabFmrqdkufuyfcif arv(8)&ufae@rSm MV-Hua Shan (trfAGD [m&Srf;) trnf&dS ajrmufudk&D;,m;ukefwif
oabFmwpif;[m tJ'Dqdyfurf;udk v#dK@0SufqdkufuyfcJh+yD; etz tajrmufeJ@ava=umif;&ef umuG,fa&;wyfawGeJ@
umuG,fa&;ypPnf;puf&HkawGtwGuf tydkypPnf;awG/ qufpyfypPnf;awGeJ@ vufeufcJ,rf;awGudk wdwfwqdyf
csay;cJhygw,f?
ajrmufudk&D;,m;u ay;ydk@cJhwJh vufeufcJ,rf;awGudk &efukef tif;wdkiftajcpdkuf yifyppfvufeufypPnf;
wyfu wyfrSL; AdkvfrSL;csKyfbdkvGifeJ@ rEWav;tajcpdkuf yifrppfvufeufypPnf;wyfu wyfrSL; AdkvfrSL;csKyfvS0if;wdk@ OD;
aqmifwJhtzGJ@u teD;uyf}uD;=uyf+yD; rEWav;eJ@ yef;awmif;tajcpdkuf yifrppfvufeufypPnf;wyfawGeJ@ tif;wdkif
tajcpdkuf ppfvufeufypPnf;wyf&if;awGudk arv(8)&ufae@nrSm ppfarmfawmf,mOfwef;awGeJ@ v#dK@0u S fo,f,lcJh=u
ygw,f?
arv(5)&ufae@uwnf;u &efukefoHvsif oDv0gqdyfurf;udk t&yfom;0wfpHkawG 0wfqifxm;=uwJh uu§
euf ac: ppfvufeufypPnf; !$ef=um;a&;rSL;&Hk;eJ@ uu§v#yf ac: v#yfppfESifhpufr_tif*sifeD,m !$ef=um; a&;rSL;&Hk;awG
u &Sif;vif;o,f,la&;tzGJ@0ifawG }udKwifa&muf&dSae=u+yD; qdyfcHwHwm;0ef;usifrSm rdkif;&Sif;wmawG/ teD;uyfvHk+cHKa&;
,lwmawG jyKvkyfcJh=uw,fvdk@ qdkygw,f? &Sif;vif;o,f,la&;vkyfief;awGudk tif;wdkiftajcpdkuf trSwf(1) yifr
tvkyf&Hk(v#yfppf)rS 'kwd,wyfrSL; 'kAdkvfrSL;}uD; &J'if eJ@ Adkvf}uD; atmifrdk;aZmf wdk@acgif;aqmifwJh wyfzGJ@u wm0ef,l
aqmif&GufcJhwmjzpfa=umif; qdyfurf;t&m&dSwOD;u ajymqdkcJhygw,f?
arv(8)&ufae@nrSm ta&;}uD;ypPnf;awG wifaqmifxm;wJh ukefwifppfarmfawmf,mOfwef;[m &efukef
wdkif;ppfXmecsKyfu pDpOfay;xm;wJh vrf;vHk+cHKa&;tzGJ@awGeJ@twl armfawmf,mOfrD;awGydwf+yD; oHvsif&efukefvrf;
twdkif; a0Z,EWmvrf;/ ok"rRmvrf;eJ@ trSwf(3)vrf;r}uD;uwqifh r*Fvm'Hk ca&yifv rf;qHkudk armif;ESifoGm;cJh=u+yD;
tJ'Duwqifh &efukef-yJcl; ta0;ajy;vrf;r}uD;twdkif; tif;wdkif/ yef;awmif;eJ@ rEWav;+rdK@awGudk OD;wnfxGufcGmoGm;
cJh=uw,fvdk@ qdkygw,f?
uu§xkwf ac: umuG,fa&;ypPnf;xkwfvkyfa&;t&m&dScsKyf&Hk;eJ@ awmifudk&D;,m; a'0l;ukr`%Dwdk @ yl;aygif;+yD;
vsdK@0SufwnfaqmufaewJh wma0;ypf tajrmuf}uD;awGeJ@ 'Hk;usnfvufeufpuf&HkawGtwGuf vdktyfaeao;wJh puf
ypPnf;awGeJ@ qufpyfypPnf;awGudkvnf; ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu tpm;xdk;wifydk@ay;aew,fvdk@ ,lq&ygw,f?
'ghtjyif uyp ac: umuG,fa&;ypPnf;puf&HkawGrSm tck arvup+yD; MA-6 Mark-Π eJ@ MA-10 trsdK;tpm;
vufeuf}uD;awGxkwfvkyfzdk@twGufvnf; ukef=urf;ypPnf;awG jywfvyfaewma=umifh vdktyfwJh ukef=urf;ypPnf;awG
udk &k&Sm;eJ@ ajrmufudk&D;,m;EdkifiHawGu rSm,lwifoGif;ae&w,fvdk@ owif;&&dSygw,f?
jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 15
EsLuvD;,m;vufeuf (6)ckuae (7)cktxd ydkifqdkifxm;+yDvdk@ taemufEdkifiH axmufvSrf;a&;&yfuGuf awGu
,lqxm;wJh ajrmufudk&D;,m;EdkifiH[m EdkifiHwumrS 0dkif;0ef;uef@uGufaewJh=um;u 2006 ck ESpf Zlvdkifv (5)&ufae@rSm
awydka'gif; trsdK;pm; wmvwfeJ@ wma0;ypf 'Hk;ysHawGudk prf;oyfypfv$wfr_awG jyKvkyfcJh+yD; 2006 ckESpf atmufwdkbm
v (9)&ufae@rSm tEkjrLazgufcGJprf;oyfr_awGudk jyKvkyfjycJhygw,f? 'Dvdk &efvdkwJhtjyKtrlawGa=umifh ukvor*~
vHk+cHKa&;aumifpDu 2006 atmufwdkbmvukefydkif;rSm ajrmufudk&D;,m;tpdk;&tay: jyif;xefwJh ta&;,lr_awG
pwifjyKvkyfcJhygw,f? 'DqHk;jzwfcsufudk ajrmufudk&D;,m;tpdk;&&J@ rdwfaqGawGjzpf=uwJh w&kwfeJ@ &k&Sm;EdkifiHwdk@uyg
wjcm;vHk+cHKa&;aumifpDtzGJ@0if (13)EdkifiHeJ@twl wnDw!Gwfwnf; csrSwfcJhwmjzpfygw,f?
vHk+cHKa&;aumifpD&J@ qHk;jzwfcsufrSm ajrmufudk&D;,m; EsLuvD;,m;vkyfief;pOfawGrSm qufEG,fywfouf
aeoltm;vHk;&J@ jynfyb%fpm&if;awGeJ@ EdkifiHwumc&D;oGm;vmr_awGudk wm;jrpfydwfyifwmawG tygt0if ajrmuf
udk&D;,m;u xkwfvkyfwJh EsLuvD;,m;/ "mwk/ ZD0 vufeufawG/ yJhxdef;'Hk;usnfawGeJ@ tJ'DvufeufrsdK;awG xkwfvkyf
EdkifrJh ukef=urf;ypPnf;awGudk a&mif;csjcif;/ v$Jajymif;ay;tyfjcif;wdk@udk wm;qD;ta&;,lzdk@awG yg0ifa=umif; od&dS&yg
w,f? 'ghtjyif ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu oabFmawGeJ@ ajrmufudk&D;,m;udk 0if§xGuf jyKaewJh oabFmawGrSm w&m;r
0if arSmifcdkvufeufcJ,rf;awG wifaqmifxm;jcif;&dSr&dS tcsdefra&G; wufa&mufppfaq;=uzdk@vnf; ukvor*~tzGJ@0if
EdkifiHtm;vHk;udk ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpDu !$ef=um;cJhygw,f?
ajrmufudk&D;,m;EdkifiHu vufeufcJ,rf;awG/ vufeufxkwfvkyfwJh pufu&d,mypPnf;awGeJ@ qufpyf
ypPnf;awGudk cdk;a=umifcdk;0Suf 0,f,ltoHk;jyKaewJhtjyif jrefrmqdyfurf;awGrSm vsdK@0S ufqdkufuyfvmwJh ajrmuf
udk&D;,m;oabFmawGay:rSm ppfzufqdkif&mypPnf;awGeJ@ rouFmp&m/ oHo,jzpfp&mypPnf;awG wpHkw&m rawG@&dS
&bl;vd@k EdkifiHwumoH&Hk;awGudk t}udrf}udrf vdrfnmajymqdkaewmawG[m ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpD&J@ qHk;jzwf
csufudk etzAdkvfcsKyfawGu tav;rxm;a=umif; &Sif;&Sif;vif;vif; az:jyaewmjzpfygw,f?
'ga=umifh jynfwGif;rSmvnf; vl@tcGifhta&;csdK;azgufr_awGudk urf;ukefatmif jyKvkyfaewJhtjyif ukv
or*~vHk+cHKa&;aumifpDeJ@ EdkifiHwumOya'awGudkvnf; av;pm;vdkufem&aumif;rSef;rodwJh etzppftkyfpkudkvnf;
rdp>m0if&dk;pGef;EdkifiHrsm;pm&if;rSm xnf@oGif;+yD; ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpDtygt0if EdkifiHwumtodkif;t0dkif;tae eJ@
xdxda&mufa&muf ta&;,loifhae+yDjzpfa=umif; oHk;oyfwifjyvdkuf&ygw,f? ?
----------------------------------------------------------------------------------------------------

jrefrm=ajrmufudk&D;,m; qufqHa&;ESif EsL;uvD;,m;pDrHudef;ta-umif; waphwapmif; pmrsufESm 16

You might also like