c hiu tc phm Hong L nht thng ch

I- TM HIU CHUNG 1. Tc gi: Tc gi ca Hong L nht thng ch l Ng gia vn phi, mt tp th tc gi thuc dng h Ng Th, lng T Thanh Oai, nay thuc huyn Thanh Oai, tnh H Ty. Hai tc gi chnh l Ng Th Ch v Ng Th Du. - Ng Th Ch (1753-1788) l em rut Ng Th Nhm, tng lm quan di thi L Chiu Thng. ng tuyt i trung thnh vi nh L, tng chy theo L Chiu Thng khi Nguyn Hu sai V Vn Nhm ra Bc dit Nguyn Hu Chnh, dng Trung hng sch bn k khi phc nh L. Sau ng c L Chiu Thng c i Lng Sn chiu tp nhng k lu vong, lp ngha binh chng Ty Sn, nhng trn ng i ng b bnh, mt ti huyn Gia Bnh (Bc Ninh). Nhiu ti liu ni ng vit by hi u ca tc phm. - Ng Th Du (1772-1840) l anh em ch bc rut vi Ng Th Ch, hc gii nhng khng t g. Di triu Ty Sn, ng n mnh vng Kim Bng (H Nam). Thi nh Nguyn, ng ra lm quan, c b c hc Hi Dng, n nm 1827 th v ngh. ng l tc gi by hi tip theo ca Hong L nht thng ch. 2. Tc phm: Nguyn Hu. Mc d l mt tiu thuyt lch s nhng Hong L nht thng ch (biu hin c th on trch ny) khng ch ghi chp li cc s vic, s kin m ti hin kh sinh ng hnh nh ca v anh hng dn tc Nguyn Hu, s thm bi ca qun xm lc cng vi s phn bi t ca m vua ti nh L phn dn, hi nc. ti hin li nhng din bin quan trng trong cuc i ph qun Thanh ca vua Quang Trung tiu thuyt chng hi ca Ng gia vn phi Vn bn bi hc c trch t Hi 14 3. Th loi: - Hong L nht thng ch l cun sch vit theo th ch (mt th vn va c tnh cht vn hc va c tnh cht lch s), ghi chp v s thng nht ca vng triu nh L, vo thi im anh em Nguyn Nhc, Nguyn Hu lnh o nng dn Ty Sn ni dy khi ngha, tiu dit nh Trnh, tr li Bc H cho vua L. ngha tiu ca tc phm l nh th nhng sau khi vua L dnh li c quyn th t tay cha Trnh, rt nhiu bin c lch s din ra, trong c cuc tn cng thn tc ca ngha qun Ty Sn, di s thng lnh ca vua Quang Trung (tc Nguyn Hu) nh tan hai mi vn qun Thanh xm lc. Tt c c ghi chp li mt cch kh y v khch quan trong tc phm. 4. Tm tt: c tin bo qun Thanh vo Thng Long, Bc Bnh Vng rt gin, lin hp cc tng s ri t co tri t, ln ngi hong , h lnh xut qun ra Bc, thn hnh cm qun, va i

va tuyn qun lnh. Ngy ba mi thng chp, n ni Tam ip, vua m tic khao qun, hn mng by nm mi vo thnh Thng Long m tic n mng. Bng ti ch huy thao lc ca Quang Trung, o qun ca Ty Sn tin ln nh v bo, qun gic thua chy tn lon. Tn S Ngh s mt mt, nga khng kp ng yn, ngi khng kp mc o gip, chun thng v bin gii pha Bc, khin tn vua b nhn L Chiu Thng cng phi chy tho thn. II - GI TR TC PHM Nguyn Hu li c miu t kh sc nt vi ti cm qun "bch chin bch thng", tnh quyt on cng nhiu phm cht tt p khc. iu mt phn bi triu i nh L khi qu suy yu, mc nt, d c l b ti trung thnh n my th cc tc gi trong Ng gia vn phi cng kh c th ph nhn. Mt khc, c th chnh ti nng v c ca vua Quang Trung khin cho cc tc gi ny thay i quan im ca mnh, t ti hin li cc s kin, nhn vt,... mt cch chn thc. mt nhm tc gi rt trung thnh vi nh L. Nu xt theo quan im phong kin th trong con mt ca Ng gia, vua Quang Trung l k nghch tc. Th nhng trong tc phm, hnh nh Quang Trung Mt nhn t quan trng cn phi xem xt trc ht trong vn bn ny l tc gi. Khi sng to tc phm, tc gi khng ch ti hin hin thc khch quan m cn th hin nhng t tng, tnh cm, quan im chnh tr, x hi... ca mnh. Tc gi ca Hong L nht thng ch l Ng gia vn phi Cc chi tit, s kin trong phn u on trch ny cho thy vua Quang Trung l ngi rt mnh m, quyt on nhng khng h c on, chuyn quyn. ng sn sng lng nghe v lm theo kin ca thuc h, ln ngi vua gi lng ngi ri mi xut qun ra Bc. Ngay khi n Ngh An, ng li cho vi mt ngi Cng s n hi v vic nh qun Thanh nh th no. Chi tit ny cho thy Quang Trung lun quan tm n dn, lng dn. Khi v Cng s ni: "Cha cng i ra chuyn ny, khng qu mi ngy, qun Thanh s b dp tan", ng "mng lm", khng ch v ngi Cng s ni ng mnh m ch yu l v ch trng ca ng, quyt tm ca ng c nhn dn ng tnh ng h. Bng chng l ngay sau ng cho tuyn qun, "cha my lc, c hn mt vn qun tinh nhu". Cch n ni ca vua Quang Trung cng rt c sc thuyt phc, va kho lo, mm mng va rt kin quyt, hp tnh hp l. Khi ni vi binh s, ng cho h ngi (mt c ch biu l s gn gi mc d ng xng vng), tng li ni u gin d, d hiu. Sau khi ly lch s t cc triu i trc ra cho binh s thy ni kh ca nhn dn di ch thng tr ngoi bang, ng khng qun tuyn b s trng pht nhng k phn bi, n hai lng. iu khin cho binh s thm ng lng, quyt tm chng gic, iu khng nhng khin cho qun ta trnh c nhng thng vong v ch m cn lm cho gic tr nn kiu ngo, ch quan, to iu kin thun li ta nh chng sau ny. cng l cch ng x ca ng i vi cc tng lnh. Khi qun n Tam ip, hai tng S v Ln mang gm trn lng n xin chu ti, ng thng thn ch ra ti ca h nhng li cho mi ngi hiu h cng l ngi c cng ln trong vic bo ton c lc lng, ch i thi c.

Nhng li ni, vic lm ca vua Quang Trung tht hp tnh, hp l v trn ht l hp vi lng ngi. Va mm do va kin quyt, xt ng cng, ng ti, t li ch ca quc gia v ca dn chng ln trn ht, ng khin cho binh s thm cm phc, cng quyt tm chng gic. l mt yu t rt quan trng to nn nhng chin thng lin tip ca qun Ty Sn di s thng lnh ca vua Quang Trung. Cuc tin qun ra Bc i ph qun Thanh ca vua Quang Trung thc s ch c th din t bng t "thn tc". phn tip theo ca on trch, din t khng kh chin trn rt khn trng, quyt lit, cc tc gi ch trng nhiu hn n cc s kin nhng khng v th m lm m nht hnh nh ti nng ca v thng lnh. Li ha chc chn trc lc xut qun ca ng c m bo bng ti thao lc, x tr ht sc nhy bn, mu tr trong nhng tnh hung c th: m bo b mt hnh qun, nghi binh tn cng lng H Hi, dng vn ph rm t tn cng n Ngc Hi,... Ti dng binh khn kho khin cho qun Thanh hon ton b bt ng, khi chng bit c tin tc th khng th chng c li c na, ch cn cch dm p ln nhau m chy. Phn cui ca on trch ch yu din t cuc tho chy hn lon, nhc nh ca m quan qun nh Thanh. Ra i "binh hng tng mnh", vy m cha nh c trn no phi tan tc v nc. Rt c th sau khi bi trn, qun s ca Tn S Ngh (trc l hai mi vn) vn cn ng hn qun ca vua Quang Trung nhng trc sc tn cng nh v bo ca qun Ty Sn, di s ch huy ca mt v tng ti ba v quyt on, chng khng cn hn va no ngh n chuyn chng tr. Trong on ny, ging iu ca cc tc gi t ra v cng h h, vui sng. Khi miu t ti "xut qu nhp thn" ca qun Ty Sn, cc tc gi vit: "Tht l: "Tng trn tri xung, qun chui di t ln"... Ngc li, khi vit v Tn S Ngh th: "Tn S Ngh s mt mt, nga khng kp ng yn, ngi khng kp mc o gip...". khng cn l ging ca mt ngi ghi chp li cc s kin mt cch khch quan m l ging iu sng khoi ca nhn dn, ca dn tc sau khi khin cho bn xm lc ngoi bang, vn trc ngo ngh l th, gi y phi rt chy nhc nh. on ni v vua ti nh L cng khng nh thi ca cc tc gi khi vit tc phm ny. Mc d lun cao t tng trung ngha nhng trc s nhu nhc, hn h ca m vua ti nh L, cc tc gi vn th hin t nhiu thi ma mai, chm bim. S phn nhng k phn dn, hi nc cng thm hi chng km g nhng k cy ng, em qun i xm lc nc khc. l s phn chung m lch s ginh cho l bn nc v lc cp nc. Nguyn Hu, v "anh hng o vi" va c ti thao lc va lun ht lng v dn, v nc.Cuc i ph qun Thanh xm lc l mt mc son chi li trong lch s u tranh bo v T quc ca dn tc ta. Ngi lm nn k tch y l Quang Trung nhm tc gi vt qua nhng t tng phong kin c hu ti hin li lch s mt cch chn thc.Trang s ho hng y c ghi li bi Ng gia vn phi