Kai

Kai

ni
ni
parovi
parovi
Ma
Ma

inski Fakultet Univerziteta u Beogradu

inski Fakultet Univerziteta u Beogradu
Ma
Ma

inski elementi II
inski elementi II
Petak
Petak
26
26
.0
.0
4
4
.20
.20
13
13
.
.
VI smena
VI smena

Prof
Prof
. dr Aleksandar Marinkovi
. dr Aleksandar Marinkovi

Doc. dr Tatjana Lazovi

Doc. dr Tatjana Lazovi

Osobine kai
Osobine kai

nih prenosnika
nih prenosnika
Omoguavaju prenoenje i transformaciju mehanike energije
izmedju vratila na veem rastojanju.
Prenos je elastian, priguuje udare i vibracije,
ne stvaraju dinamika optereenja, buku i vibracije.
Radno optereenje se prenosi posredstvom sile trenja ili zahvatanjem zubaca.
Zatezanjem kaia na dodiru sa kainikom ostvaruje se normalna sila F
n
i sila trenja F koja mora biti vea od sile koja se prenosi (F >F
t
).
pogonski kainik gonjeni kainik
povratni ogranak
Prenoenje obrtnog momenta pomou trenja unosi i mogunost proklizavanja.
Podela prema obliku kai
Podela prema obliku kai

a
a
Oblici profila kaia
Pljosnati
Trapezni
Poly-V
Zupani
Kod pljosnatog kaia potrebna je najvea sila pritezanja
Trapezni profil kaia znaajno smanjuje potrebu za pritezanjem, ali
napon na savijanje kaia je povean kao i napon usled centrifugalne sile,
to ograniava primenu trapeznog kaia do obimne brzine od 30m/s.
Poli-V profil otklanja te nedostatke, a zadrava pogodnosti trapeznog profila.
Kod zupanog kaia trenje je zamenjeno zahvatom zubaca,
a prenosni odnos siguran i zadrana elastina svojstva kaia.
Materijal kai
Materijal kai

a
a
Materijal kaia treba da ima sledea svojstva:
- koeficijent trenja treba da je to vei,
- modul elastinosti u pravcu duine treba da je visok i
- otpornost na habanje to vea
Osnovni materijal je guma, elastina i sa visokim koeficijentom trenja.
Impregniranjem tekstilnim, elinim ili drugim vlaknima,
poveava se uzduni modul elastinosti (nosivost).
Otpornost na habanje se poveava oblaganjem tekstilnim vlaknima
Ova svojstva se dobijaju
kombinovanjem vie materijala:
Frikcioni sloj
Vuni sloj
Pokrivni sloj
D
D
imenzije
imenzije
kai
kai

a i kai
a i kai

nika
nika
a

|
1
|
2
r
w2
r
w1
( )
0
2 2 1 1
180
cos 2

r r a L
w w
+ + =
Dobija se duina kaia:
a
r r

w w 1 2
sin

=
Kada se uzmu u obzir
2 180
0
1
= 2 180
0
2
+ =
( )( )
2 1
2 ... 7 , 0
w w
d d a + =
k w
w
f d
d
i

=
1
1
1
2
f
k
=0,01 - 0,03 faktor proklizavanja
gde je:
Sile u kai
Sile u kai

u
u (1) (1)
p
F F F 2
2 1
= +
t A
F c S F F =
2 1
F
p
F
n
F
p
F
1
F
2
|
F

F
1
F
2
Sila u vunom ogranku F
1
je
vea od sile u povratnom ogranku F
2
za veliinu tangentne sile
Pri pritezanju kaia Pri prenoenju sile F
t
Sile u kai
Sile u kai

u
u (2) (2)
Na osnovu ravnotee elementarnog dela kaia
u horizontalnom i vertikalnom pravcu:
0
2
d
cos d d =

F F

0
2
d
sin d
2
d
sin 2 d =

F

F F
n
F
p
dF
n
dF

F+dF
F d| 2
d
2
d
Poto je ugao d| mali sledi da je:
F F

d d =
d F
n
F d =
n
F F d d =

F
F
d
d
=
} }
=
F
F

F
F
0
d
d
1
2

e
F
F
=
2
1

e F F
2 1
=
Integraljenjem od donje granice F
2
do gornje F
1
, na obvojnom uglu sledi:
Sile u kai
Sile u kai

u
u (3) (3)
t A

F c S
e
e
F
1
1

=
t A

F c S
e
F
1
1
2

=
2
1
1
t A

p
F c S
e
e
F

+
=
Uz prethodno dobijenu treu jednainu koja povezuje sile dobija se:
2
1
2
kv
z
F c S
F
t A
p
+ =
1
1
+

e
e

zF F
p R
cos 2
1
=
Ako paralelno optereenje prenosi z kaieva, sila pritezanja jednog kaia F
p1
a sila koja deluje na vratilo F
R
, tj. ukupna sila pritezanja je:
gde je:
Naponi u kai
Naponi u kai

u
u
A
F

1
1
=
A
F

2
2
=
s
w
s
E
d
h
=
2
v
A
F

c
c
= =
E
d
h
A
F
v
s c
1
1 2
1 1 max
+ + = + + =
Izdr
Izdr

ljivost kai
ljivost kai

a i radni vek
a i radni vek
m
N
N N
|
|
.
|

\
|
=
max
0
0
o
o
m
N
s
NR s h

f
N
c c L
|
|
.
|

\
|
=
max
0 0
3600
logo
N
o
N0
o
max
N
0
N c
s
N logN
u=1
u>1
Napon o
max
koji dovede do zamora (prekida) kaia posle N
0
promena
(savijanja) je dinamika izdrljivost kaia o
N0
Za kai izloen naponu o
max
,
broj promena napona do pojave prsline N je:
Broj sati rada do razaranja odnosno radni vek L
h
je:
Ako se uzme da je broj promena napona savijanja u radnom veku
n
E
= 3600L
h
f
s