Politeknik Dergisi Cilt:13 Say: 3 s.

239-243, 2010

Journal of Polytechnic Vol: 13 No: 3 pp. 239-243, 2010

Cam Elyaf Katksnn Betonun Basn ve ekme Dayanm zerindeki Etkisi

Servet YILDIZ, Yakup BLKBA, Ouzhan KELETEMUR ZET
Beton yap uygulamalarnda ok geni uygulama alanna sahip bir malzemedir. Ancak, betonun gevrek bir malzeme olmasndan dolay baz uygulamalarda farkl malzemeler ile desteklenmesi gerei domaktadr. Daha snek bir yap kazandrabilmek amacyla betona katlan malzemelerden biride cam elyaftr. Cam elyaf katks, betonda oluan atlaklarn ani olarak yaylmasn engelleyerek beton dayanmn artn salamaktadr. Bu almada beton dayanm snf C30 olarak belirlenmi, farkl oranlardaki cam elyaf katksnn betonun basn ve ekme dayanm zerindeki etkisini belirleyebilmek amacyla, C30 beton snfnda, sabit su/imento oranna sahip 300 ve 350 dozlu beton numuneler hazrlanarak bu numunelerin ultrases gei hz, basn ve yarmada ekme dayanmlar incelenmitir. Yaplan deneysel almalar neticesinde zellikle 5 ve 10 kg/m3 cam lif katksnn beton basn dayanmna olumlu etkisi gzlenmitir. Ayrca, cam lif oranndaki arta bal olarak betonlarn ekme dayanmlarnda art meydana gelirken, ultrases gei hzlarnda da dler meydana gelmitir. Anahtar Kelimeler: Beton, Cam Elyaf, Ultrases, Basn Dayanm, ekme Dayanm.

Effect of Glass Fiber Addition on the Compressive and Tensile Strength of Concrete
ABSTRACT
Concrete is a material which has very wide application range in the structural application. However, because of its brittleness, sometimes it should be supported by different material. Glass fiber is one of the added materials for increasing the ductilite of concrete. Fiber glass addition increases the resistance of concrete by preventing to spread of cracks occurred in concrete. In this study, 300 and 350 dosages concrete samples which have constant water/cement ratio and strength class C30 have been prepared and pulse velocity, compressive and tensile strength of these samples have been investigated for the determining effect of the glass fiber addition on the strength of concrete. As a result of the study, especially 5 and 10 kg/m3 glass fiber addition have been increased the compressive strength of the concrete. Additionally, while the tensile strength of the concretes have increased depending on the rise of the glass fiber ratio, ultrasonic pulse velocity values have also reduced. Keywords: Concrete, Fiber Glass, Pulse Velocity, Compressive Strength, Tensile Strength.

1. GR Beton yap uygulamalarnda geni uygulama alanna sahip bir malzemedir. Bu geni kullanmdan dolay betonun zelliklerini gelitirebilmek amacyla pek ok alma yaplmtr. Betona ilave edilen farkl trdeki lifler ile elde edilen Lif Takviyeli Betonlar yaplan bu almalardan biridir. Lif takviyeli beton; hidrolik imento, agrega ve sreksiz dalm liflerin suyla kartrlmasyla elde edilen kompozit bir malzeme olarak tanmlanabilir. Lif takviyeli betonlarn bir eidi olan Cam Lif Takviyeli Beton ise cam lif, imento, agrega ve su karmndan oluan bir malzemedir [1]. Cam lif takviyesi, betonda erken dnemde oluacak mikro atlaklarn geliimini engelleyerek veya geciktirerek betonun ekme dayanmn ve tokluunu arttrmak amacyla kullanlmaktadr [2,3]. Yldz [4], cam lif katkl beton borular ile ilgili yapt almada, cam lifli borularn
Makale 02.08.2010.tarihinde gelmi 23.02.2011tarihinde yaynlanmak zere kabul edilmitir. S . YILDIZ, Y. BLKBA, O. KELETEMUR, Frat niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Yap Blm, ELAZI, e-posta :syildiz@firat.edu.tr, bolukbasy@gmail.com,

okelestemur@firat.edu.tr
Digital Object Identifier 10.2339/2010.13.3, 239-243

krlma yklerinin, lifsiz borularn krlma yklerinden fazla olduunu belirtmitir. Cam lifin, betonun mekanik zelliklerine olan etkisi beton ierisinde bulunan lif oranna, su/imento oranna, boluk oranna, lif dayanmna ve lif uzunluuna baldr. Burada dikkat edilmesi gereken dier bir etken ise lif narinlik orandr. Bu oran lif boyunun, lif apna oran olarak tanmladr. Soroushian ve Bayasi, [5] yaptklar almada karma eklenen liflerin narinlik oranlarnn byk olmas durumunda taze betonun ilenebilirliini azalttn belirtmilerdir. Bu alma, 300 ve 350 dozlu retilen beton numunelerin mekanik dayanmlar zerine cam elyaf katksnn etkisini belirleyerek, yapay snr alaryla (YSA) modellenmesini amalayan bir projeye ait deneysel verilerin bir blmn iermektedir. 2. MATERYAL VE YNTEM 2.1. Materyal Deney almalarnda kullanlan beton numunelerin hazrlanmas amacyla, agrega olarak Elaz Palu yresine ait ykanm dere agregas kullanlmtr. Kullanlan agregann en byk dane boyutu 16 mm seilmi ve bu agregaya ait granlometri erisi ekil 1 de gsterilmitir.

239

Servet YILDIZ, Yakup BLKBA, Ouzhan KELETEMUR / POLTEKNK DERGS, CLT 13, SAYI 3, 2010

ekil 1. Kullanlan agregann granlometri erisi.

Beton numunelerin karmnda imento olarak, imenta Elaz imento fabrikasnda retilen CEM I tipi P 42,5 portland imentosu kullanlmtr. Kullanlan imentoya ait kimyasal ve fiziksel zellikler izelge 1 de verilmitir [6]
izelge 1. Kullanlan imentonun zellikleri [6].

Kimyasal Kompozisyon (%) SO3 MgO CI Serbest Kire znmeyen Kalnt Kzdrma Kayb Edeer Alkali (Na2O+0,658K2O) Fiziksel zellikler zgl Arlk (mg/m3) zgl Yzey (cm /gr) Priz Balangc (Dakika) Priz Sonu (Saat) Su htiyac (Vicat Suyu) (%) Hacim Sabitlii (mm) 2 Gnlk Basn Dayanm (MPa) 7 Gnlk Basn Dayanm (MPa) 28 Gnlk Basn Dayanm (MPa)
2

2,69 2,1 0,005 0,5 0,26 1,58 3,12 3749 161 04,20 29,6 0,4 22,4 39,4 51

Beton numunelerin mekanik zellikleri zerine lif katksnn etkisini belirleyebilmek amacyla yaplan bu almada lif katks olarak, Cam Elyaf Sanayii A.. tarafndan retilen EMAT(1) cam lif keeleri kullanlmtr. Kullanlan cam life ait zellikler izelge 2 de verilmitir [1]. Beton numunelerin retimi esnasnda, lif takviyesi ile birlikte artan su ihtiyacn karlayabilmek amacyla, Sika yap kimyasallar A.. tarafndan retilen, Sikament 98R rn kodlu sper akkanlatrc ve priz geciktirici katk maddesi kullanlmtr. Sper akkanlatrc katk maddesi deneylerde, retici firma talimatlarna uygun olarak imento arlnn %1i orannda kullanlmtr. 2.2. Yntem Deneylerde kullanlan 150 mmlik kp beton numuneler, TS 802 [6] de belirtilen beton karm esaslarna gre hazrlanmtr. Karm hesabnda beton dayanm snf C30 olarak alnm, su-imento oran tm karmlarda sabit olarak 0,55 belirlenmitir. 300 ve 350 doz olarak hazrlanan beton numunelerin retimi srasnda, karma 5, 10, 15, 20 kg/m3 oranlarnda krplm cam lif ilave edilerek, cam elyaf katlmam kontrol numunelerini de ieren 10 seri beton elde edilmitir. Hazrlanan numunelerin karm oranlar izelge 3 de verilmitir. 24 saat sonunda kalptan karlan beton numuneler 28 gn boyunca 202 oC kirece doygun suda kr edilmitir. Kr sresini tamamlayan numuneler zerinde ASTM C 597 [8] ye gre ultrases gei hz deneyi yapldktan sonra TS EN 12390-3 [9] ye uygun ekilde basn dayanm ve TS EN 12390-6 [10] ya uygun olarak da yarmada ekme dayanm deneyleri gerekletirilmitir.

izelge 2. Kullanlan cam lifin zellikleri [1]. Lif eidi Cam Lif Boyu (mm) 12 Lif ap (m) 14 zgl Yzey (m2/kg) 105 Bal Younluk (Mg/m3) 2,68 Elastisite Modl (MPa) 72000 ekme Dayanm (MPa) 1700

240

CAM ELYAF KATKISININ BETONUN BASIN VE EKME DAYANIMI ZER / POLTEKNK DERGS, CLT 13, SAYI 3, 2010

izelge 3. Deney iin retilen numunelere ait karm oranlar (1m3 beton iin)

Numune No R-D30-S55-A16 L-D30-S55-A16-G5 L-D30-S55-A16-G10 L-D30-S55-A16-G15 L-D30-S55-A16-G20 R-D35-S55-A16 L-D35-S55-A16-G5 L-D35-S55-A16-G10 L-D35-S55-A16-G15 L-D35-S55-A16-G20

imento (kg) 300 300 300 300 300 350 350 350 350 350

Su (kg) 165 165 165 165 165 192,5 192,5 192,5 192,5 192,5

Agrega (kg) 0-4 820,788 820,788 820,788 820,788 820,788 770,929 770,929 770,929 770,929 770,929 4-8 615,591 615,591 615,591 615,591 615,591 578,197 578,197 578,197 578,197 578,197 8-16 566,896 566,896 566,896 566,896 566,896 532,459 532,459 532,459 532,459 532,459

Cam Lif (kg) 5 10 15 20 5 10 15 20

S.A. (kg) 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5

3. BULGULAR VE TARTIMA 3.1. Ultrases Gei Hz Beton numunelere ait ultrases gei hz deerleri ekil 4 de gsterilmitir. ekilden grld gibi, beton karmna giren tm cam lif oranlarnda, ultrases gei hz referans numunelere gre azalmtr. 300 imento dozlu betonlarn ultrases gei hz deerleri incelendiinde, 5 kg/m3 cam lif ieren numunenin ultrases gei hz deeri referans numunesine gre %1,17 orannda azalmtr. Ayn ekilde, kontrol numunesine gre 10 kg/m3, 15 kg/m3 ve 20 kg/m3 cam lif ieren beton numunelerin ultrases gei hz deerleri srasyla %0,42, %1,91 ve %5,55 orannda azalma gstermitir. 350 imento dozlu betonlarn ultrases gei hz deerleri incelendiinde ise, 5 kg/m3, 10 kg/m3, 15 kg/m3 ve 20 kg/m3 cam lif ieren numunelerin ultrases gei hz deerleri referans numunesine gre azalma gstermi, bu azalma oran %9,07, %12, %12,64 ve %15,12 eklindedir.

ekil 2. Lif oranna gre ultrases gei hznn deiim

3.1. Basn Dayanm Beton numunelere ait basn dayanm deerleri ekil 3 de gsterilmitir. ekilden grld gibi, 5 kg/m3 ve 10 kg/m3 cam lifi ieren 300 ve 350 imento dozlu beton numunelerin basn dayanmlarnda refe-

rans numunesine gre bir art meydana gelmitir. 300 imento dozlu betonlarn basn dayanm deerleri incelendiinde, 5 kg/m3 cam lif ieren numunenin basn dayanm deeri referans numunesine gre %2,29 orannda daha byktr. Ayn ekilde, kontrol numunesine gre 10 kg/m3 cam lif ieren beton numunenin basn dayanm % 5,85 bir art gstermitir. Ancak, 15 kg/m3 cam lif ieren numunede basn dayanmndaki art miktar d gsterse de, bu numunede de referans numunesine gre %0,79 luk kk bir art elde edilmitir. Lif oran 20 kg/m3 olan numunenin basn dayanm kontrol numunesine gre %15,26 orannda dmtr. Lif orannn ykselmesi ile oluan topaklanma sebebiyle homojenliin bozulmas bu de sebep olan etken olarak gsterilebilir. 350 imento dozlu betonlarn basn dayanm deerleri incelendiinde ise, 5 kg/m3 cam lif ieren numunenin basn dayanm deeri referans numunesine gre %2,29 orannda daha byktr. Ayn ekilde, kontrol numunesine gre 10 kg/m3 cam lif ieren beton numunenin basn dayanm % 4,10 luk bir art gstermitir. Ancak, bu numunelerde 15 ve 20 kg/m3 cam lif ieren numunelerin basn dayanm deerleri kontrol serisine gre dk kmtr. Kontrol numunesine gre bu numunelerin basn dayanmlarnda meydana gelen dler srasyla %0,39 ve %17,71dir. Yaplan deneyler sonucunda cam lif katksnn betonun basn dayanm zerindeki katksnn fazla olmad ve zellikle yksek cam lif oranlarnda basn dayanmn drd grlmtr. Benzer ekilde Kurt [1], yapt almada, beton karmna hacimce %2, %4 ve %6 orannda ilave ettii cam liflerin, beton basn dayanm zerinde ok fazla etki gstermediini ayrca baz lif oranlarnda basn dayanmnn dtn belirtmitir.

241

Servet YILDIZ, Yakup BLKBA, Ouzhan KELETEMUR / POLTEKNK DERGS, CLT 13, SAYI 3, 2010

ekil 3. Numunelerin basn dayanm deiimleri

3.2. Yarmada-ekme Dayanm Beton numunelere ait yarmada-ekme dayanm deerleri ekil 3 de gsterilmitir. ekilden grld gibi, 5 kg/m3, 10 kg/m3 ve 15 kg/m3 cam lifi ieren 300 ve 350 imento dozlu beton numunelerin yarmadaekme dayanmlarnda referans numunesine gre bir art meydana gelmitir. 300 imento dozlu betonlarn yarmada ekme dayanmlar incelendiinde, 5 kg/m3 cam lif ieren numunenin yarmada-ekme dayanm deeri referans numunesine gre %8,77 orannda daha byktr. Ayn ekilde, kontrol numunesine gre 10 kg/m3 ve 15 kg/m3 cam lif ieren beton numunelerin yarmadaekme dayanmlar srasyla % 16,14 ve %21,75 lik art gstermitir. Ancak, 20 kg/m3 cam lif ieren numunede yarmada-ekme dayanmndaki art miktar d gsterse de, bu numunede de referans numunesine gre %15,78 lik bir art elde edilmitir. 350 imento dozlu betonlarn yarmada-ekme dayanm deerleri incelendiinde ise, 5 kg/m3, 10 kg/m3 ve 15 kg/m3 cam lif ieren numunelerin yarmadaekme dayanm deeri referans numunesine gre art gstermi, bu art oranlar srasyla %8,97, %11,62 ve %15,94 eklindedir. Ancak, 20 kg/m3 cam lif ieren numunede yarmada-ekme dayanmndaki art miktar d gsterse de, bu numunede de referans numunesine gre %9,30 luk bir art elde edilmitir. Deney sonularna gre cam lif katksnn betonun yarmada-ekme dayanm zerindeki olumlu etki salad sylenebilir. Benzer ekilde Bahadr yapt almada, cam lif orannn artmas ile beton numunelerin tokluk deerlerinin arttn belirtmitir [11]. Bir baka almada Avc ve dierleri, beton karmna giren lif katks orannn artmas ile betonun eilme dayanmnn arttn belirtmilerdir [12].

4. SONULAR Yaplan deney almalar sonucunda aadaki bulgular elde edilmitir. 1. Cam lifin, beton karmna ilave oranna bal olarak ilenebilirlikte d meydana gelmitir. zellikle 15 ve 20 kg/m3 cam lif katks bulunan numunelerin kartrlmalar ve kalba yerletirilme sreleri uzun srmtr. 2. Cam lif katksnn betonun basn dayanmna etkisi belirli lif oranlarnda olumlu etki gstermitir. Dayanm art referans numunelere gre %2 ile %5 arasnda kalmtr. Deneylerde 59,84 MPa lk maksimum basn dayanm 350 dozlu ve 10 kg/m3 cam lif ieren numunelerden elde edilmitir. 3. Yaplan deneylerde cam lif katksnn, betonun yarmada-ekme dayanmna katksnn daha belirgin olduu grlmtr. Yarmada-ekme dayanmna olan etki %8 ile %15 arasnda olduu tespit edilmitir. Deneylerde 3,49 MPa lk maksimum yarmada-ekme dayanmn ise 350 dozlu ve 15 kg/m3 cam elyaf ieren numunelerden elde edilmitir. 4. Cam elyaf oranndaki arta bal olarak beton numunelerin ultrases gei hzlarnda d meydana gelmitir. 4,45 km/sn lik en dk ultrases gei hz 350 dozlu ve 20 kg/m3 cam lif katkl numunelerden elde edilmitir. 5. TEEKKR Bu alma, 1871 proje numaras ile destekleyen Frat niversitesi Bilimsel Aratrma Projeleri Koordinasyon Birimi (FBAP) ne teekkr ederiz. 6. KAYNAKLAR 1. Kurt, G., Lif eriini ve Su/imento Orannn

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

ekil 4. Numunelerin ekme dayanm deiimleri

Fibrobetonun Mekanik Davranna Etkileri, Yksek Lisans Tezi, stanbul niversitesi Fen Bilimleri Enstits, naat Mhendislii Anabilim Dal, stanbul, Trkiye, (2006), (Danman: M. A. Tademir). Ekinciolu, ., Karma lif ieren imento esasl kompozitlerin mekanik davrannn incelenmesi, Sika Teknik Blten, 10-11, (2003). Balaguru, P. N. and Shah, S. P., Fiber-Reinforced Cement Composites, ISBN-13: 978-0070564008, McGraw-Hill, 523 p, (1992). Yldz, S. And Kelestemur, M. H., Cam Lif Katksnn Beton Dayanmna Etkisi, F.. Fen ve Mh. Bilimleri Dergisi, 12, 373-381, (2000). Soroushian, P. And Bayasi, Z., Fiber-Type Effects on the Performance of Steel Fiber Reinforced Concrete, ACI Materials Journal, V.88, No.2, (2001). Trk Standard Enstits (TSE), Beton Karm Tasarm Hesap Esaslar, TS 802, Ankara, Trkiye, 129 (2009). http://www.cimentas.com.tr/elazig/index.php/tr/products /detail/PR_EZ_42_5_N American Society for Testing and Materials (ASTM), Standard Test Method for Pulse Velocity Through Concrete, ASTM C597, ICS Number Code 91.100.30 (2002).

242

CAM ELYAF KATKISININ BETONUN BASIN VE EKME DAYANIMI ZER / POLTEKNK DERGS, CLT 13, SAYI 3, 2010

9.

Trk Standard Enstits (TSE), Beton - Sertlemi beton deneyleri - Blm 3: Deney numunelerinde basn dayanmnn tayini, TS EN 12390-3, Ankara, Trkiye, 1-21 (2010). 10. Trk Standard Enstits (TSE), Beton - Sertlemi Beton Deneyleri - Blm 6: Deney Numunelerinin Yarmada ekme Dayanmnn Tayini, TS EN 12390-6, Ankara, Trkiye, 1-6 (2002).

11. Bahadr, B., Liflerin Beton Krlma Tokluuna

Etkileri, Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Yap Eitimi Anabilim Dal, Sakarya, Trkiye, (2007), (Danman: M. Sarbyk).

12. Avc, A., Arkan, H. and Akdemir, A., Fracture

Behavior of Glass Fiber Reinforced Polymer Composite, Cement and Concrete Research, 34, 429 434, (2004).

243