9.

Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

BETON ÜRETİMİNDE BAZALT FİBER KULLANIMININ

DEĞERLENDİRİLMESİ
Nazlı Gül ARAZ1, Atakan AKSOY2, Erol İSKENDER3, Aytuna SAYIN4
1Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği
Bölümü 61080, Trabzon
Tel no:05392727722 nazligularaz@gmail.com
2Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği
Bölümü 61080, Trabzon
Tel no: 05056550143 aaksoyau@gmail.com
3Karadeniz Teknik Üniversitesi Of Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği
Bölümü, 61830, Trabzon,
eroliskender@gmail.com
4Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü 61310, Trabzon
asayin22@hotmail.com

Özet
Bazalt fiberi; yapılarda çok çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Betonda darbe
direnci artırıcı özelliğinde olup; su ve kimyasalların sızmasına, donmaya,
yanmaya karşı dayanım artışı sağlamaktadır. Köpük beton ve polistiren içinde
uygulamaları bulunmaktadır. Betonun azalan aşınma özelliği, betonda azalan
büzülme çatlaması, beton yüzeyin kalitesinde artış, küçük mimari formların ve
dekoratif elemanların üretimi bazı üstünlükleridir. İğne ile delinerek üretilen
hasırlar ısı, titreşim ve ses emici malzemelerin üretiminde kullanılmaktadır.
Sanayi filtreleri, örülmemiş ürünlerin üretimi ve malzeme takviyesinde
kullanılmaya uygun olmaktadır. Dolayısıyla, bazalt fiber maddelerin geniş ve
endüstriyel açıdan son derece önemli katma değer üreten uygulamaları
bulunmaktadır. Almanya’da (Norderney); yat limanlarının fırtınalara ve
yüksek deniz dalgalarına karşı korunmasında bazalt elyaf teknolojisi
kullanılmıştır. Tipik betonlar, rıhtım inşaatlarında demir ve beton tuzlu sulara
karşı belli sürelerde korozyon nedeniyle hasara uğramakta olup bazalt elyaf
katkılı betonlar rıhtım inşaatlarında hafif, korozyona uğramayan yenilikçi bir
malzemedir. Neredeyse sınırsız kullanım ömrüne oluşturmaktadır. Bu
araştırmada; liman yapılarında bazalt fiberinin kullanım teknolojisi,
oluşturduğu faydalar, ekonomik kazanım yönleri değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Liman yapıları, bazalt fiber

Evaluation Of Basalt Fiber Usage In Port Constructions Concrete

Basalt fiber is used for various purposes in civil engineering constructions. It
is an impact resistance enhancer and gives higher performance in view of
water and chemicals leaking, frost, burning. There are applications in foam
concrete and polystyrene. Decreasing abrasive properties, decreasing
shrinkage cracking and increase in quality of concrete surface, small

298
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

architectural forms and production of decorative elements are some of the

advantages. The mats produced by needle piercing are used in the production
of heat, vibration and sound absorbing materials. Industrial filters are suitable
for use in the production of nonwoven products and material reinforcement.
Therefore, basalt fiber materials have wide application in terms of industrially
significant added value. In Germany (Norderney); basalt fiber technology has
been used to protect marinas against storm and high sea waves. Typical
concretes are damaged due to corrosion for a certain period of time against
iron and concrete salty water in dock constructions and basalt fiber reinforced
concrete is an innovative material which is not subjected to light and corrosion
in dock constructions. It has almost unlimited lifetime. In this study; the
usage technology of the basalt fiber, the benefits it has created, and the
economic gain aspects are evaluated.
Key words: Port structures, basalt fiber

1. GİRİŞ

Normal betonların, yüksek dayanımlı ve dayanıklı betonların en büyük kusuru

gevrek bir mekanik davranış sergilemeleridir. Gevrek davranış, betonun basınç
dayanımı ne kadar yüksek olursa olsun betonun enerji yutma kapasitesini
hep düşük seviyede tutar. Yüksek performanslı betonların tek zaafı gevreklik
değil, yangın durumunda iyi performans sergileyememesidir.
Beton, üzerinde yapılan araştırmalarla basınç mukavemeti günden güne artan
ve bu özelliğinden fazlasıyla yararlanılan bir malzemedir. Ancak artan basınç
dayanımı betonun diğer mekanik kusurlarını kapatmamaktadır.
Betonda dayanım arttıkça eksenel şekil değiştirme kapasiteleri artmakta, tepe
noktası geçildikten sonra gerilme düşüşü ani olmakta ve gevrek bir kırılma
meydana gelmektedir (Sarı, 2013).
Lif ilavesinin genel olarak betonun çekme, eğilme, aşınma ve darbe
dayanımlarını, süneklik, tokluk, şekil değiştirme ve yük taşıma kapasitesini
artırdığı bilinmektedir. Bunların yanında, dayanımı gibi özeliklerinden dolayı
liman, açık deniz yapıları, patlama dayanımı gerektiren yapıları da içeren
inşaat sektörünün birçok alanında kullanılmaktadır (Arslan, 2017).
ASTM‟ye göre bir malzemenin lif olarak adlandırılabilmesi için (Aran, 1990);
• Uzunluğunun enine oranı en az 10/1
• En büyük kesit ≤ 0,05 mm2
• En büyük genişlik ≤ 0.25 mm olmalıdır.
Liflerin ince çaplı üretilmeleri ile büyük kütlesel yapılara oranla daha az
yapısal hata içerirler. Bu nedenle aynı malzemenin lif formu mekanik olarak
daha üstün özellikler göstermektedir (Asi, 2008).
Liflerin büyük formasyondaki hallerine göre elastisite modülleri ve dayanımları
çok yüksek olması lifleri malzemenin en gelişmiş hali kılar. Ayrıca günümüz
beton teknolojisinde kullanımı artan lif donatılı betonlarda kullanılan lifler,
taze betonda çökme değerini düşürmekte ve sonucunda liflerin
topaklanmasına sebep olmaktadır. Bu da betonda kusur oluşturup mekanik
ve durabilite özelliklerini olumsuz yöde etkilemektedir. Bu nedenle

299
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

akışkanlaştırıcı kimyasallar betonun mekanik ve durabilite özelliklerini

iyileştirmede ve korumada çok büyük pay sahibidirler.

Sekil 1: Liflerin gerilme kuvvetlerini bir köprü gibi aktarması.

Liflerin betona verdiği katkılar kısaca şu şekilde sıralanabilir;

• Taze betonda çatlakların oluşmasını engeller,
• Çekme ve eğilme dayanımlarını arttırır,
• Çarpma dayanımını ve tokluğu arttırır,
• Gevrek kırılmayı engeller,
• Durabiliteyi arttırır.

Şekil 2: Lifli betonun tipik gerilme şekil değiştirme diyagramı (Sarı, 2013)

Literatür çalışmasına dayanarak, bazalt lifleri ve bazalt elyaf takviyeli

polimerleri (BFRP'ler), yüksek bir çekme mukavemetine, alkali ve deniz
ortamlarına karşı iyi bir dirence sahiptir. Bu nedenle, BFRP'lerden üretilen
makro bazalt lifleri, açık deniz ve denizcilik uygulamalarına yönelik fiber beton
için kullanılmaya uygundur.
Bazalt liflerinin korozyon direnci özellikleri, deniz ortamının sertlik
koşullarında kullanım için uygun bir seçimdir (Mohaghegh, 2016).

300
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

2. BAZALT KAYACI

Bazalt, yerkabuğunun çatlaklarından dışarı çıkan erimiş lavların soğuyup

katılaşmasıyla oluşan volkanik bir kayaç türüdür. Bazaltların rengi kurşuni ya
da siyahtır. Yoğunluğu da öbür volkanik kayaçların çoğundan daha fazladır.
Yeryüzünde çok yaygın olan volkanik kayaçlara, örneğin riyolite oranla silis
içeriği daha düşük, demir ve magnezyum oranı ise oldukça yüksektir.
Yapısındaki başlıca mineraller feldispat, piroksen, olivin ve demir oksitleridir.
Bazalt kayaçlarının hemen hepsi kristal yapıdadır; yalnız lavların hızla
soğumasıyla oluşan bazaltlar camsı bir görünüm kazanır. Erimiş lav
akıntılarının çok geniş alanları kaplamasıyla yeryüzünde sınırsız bazalt
bölgeleri oluşmuştur. Örneğin ABD'nin kuzeybatısında, Hindistan ve
Brezilya'da binlerce kilometre genişliğinde bazalt platoları vardır (Çevik, 2014).
Yol ve yapı sektöründe aranan ve önemli bir kırmataş malzemesi olan "bazalt"
petrografi bilim dalından bilindiği gibi makroskopik yönden koyu gri - siyah
renkli, ince taneli masif yapıda zor kırılgan özellikli olup, mikroskop altında
ise, iri taneli olivin, proksen, plajioklas kristalleri ile bunları çevreleyen ince
kristalli, mikrolitli girift doku altında matriks gözlenir. Kimyasal yönden, %45-
52 arasında Si02 (Silis) yüksek demir ve magnezyum içeren bazik bileşimli
kayaç olarak tanımlanır (UZ, 1999).
Bazalt, yoğun ve sert olduğundan, basınca karşı mukavemeti en çok olan
taştır. Granitten daha serttir. Bundan dolayı her yerde inşaat taşı, parke,
balast, kırmataş yapımı için faydalı olup, Türkiye’de birçok vilayetlerde yapı
işlerinde kullanılmaktadır. Şanlırfa, Gaziantep, Diyarbakır civarında ve
Trakya’da Çorlu dolaylarında bazaltlardan kırmataş yapımında kullanılır.
Gevşek ve gevrek olan bazalt tüfleri çok poroz, sünger gibi gözenekli olur. Bu
özelliklerinden dolayı da hafif yapı malzemesi ve 1300°C’de eritilenler de
asitlere dayanıklı gereç yapımında kullanılır (Kayhan ve diğ., 2011).
Ayrıca;
• Fiziksel ve mekanik özellikleri göz önünde bulundurularak kırma bazalt taşı,
değişik doz ve oranlarda agrega olarak beton bileşimine katılmaktadır.
• Balast taşı olarak ise raylı yollarda kalkerin yerini çoktan almıştır.
• Cam-seramikte ve mineral tabanlı yalıtım sistemlerinde kullanılmaktadır.
• Bazalt taşı ısı depolama yöntemi ile ev ısıtmada pratik ve ekonomik yöntem
olarak tercih edilmektedir. Isı depolama veriminin yüksek oluşu bunda ön
plandadır.
• Bazalttan elde edilen taş yünü ise her türlü gemi ve denizde inşa edilen diğer
yapıların döşeme ve duvar yalıtımında, yüksek sıcaklığa olan mukavemeti
nedeniyle yangın kapılarında, kazan ve kazan dairesinde, klima donanım ve
kanallarında, baca ve baca gazı kanallarında tank ve depolarında, duvar
modüllerinde ve tavan izolasyonunda kullanılmaktadır.
Bazalt kumaş ise inşaat sektöründe benzer ürünler olan karbon ve sentetik
lifli kumaşların alternatifi olarak karşımıza çıkmakta, ayrıca yüksek mekanik
özellikleri, kimyasal dayanımları, ses ve ısı izolasyon özellikleri ile başta
otomotiv sektörü olmak üzere havacılık, savunma sanayi, gemicilik vb. birçok
sektörde kullanılmaktadır (Çevik, 2014).

301
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

3. BAZALT LIFLER

Bazalt lifler ve epoksi reçine kullanılarak betonarme yapılarda kullanılan çelik

formunda üretilen bazalt lifli donatı Amerika, Rusya ve Ukrayna gibi ülkeler
başta olmak üzere birçok ülkede, bazı yapı elemanlarında donatı çeliğine
alternatif olarak kullanılan ürünlerdendir. Lifli donatı, özellikle korozyon
bulunan yapı elemanlarında donatı çeliği için önemli bir alternatif
oluşturmaktadır. Donatı çeliğinden daha yüksek dayanıma sahip olan bazalt
lifli donatı, çelik donatıya oranla yaklaşık üç kat daha hafiftir. Aynı zamanda
termal genleşme katsayısı da betonun genleşme katsayısına oldukça yakındır.
Alkali reaksiyonlara karşı yüksek direnci de dikkate alındığında, birçok alanda
donatı çeliğine alternatif olma potansiyeli bulunmaktadır (Brik, 2003; TU,
2009; Klimov ve Piskun, 2010).

Geliştirilen bazalt ürünleri üç ayrı formdadır;

Şekil 3: Bazalt orijinli endüstriyel ürünler

Bazalt elyaflar kısıtlı olsa da ülkemizde bilinmekte ve kullanılmaktadırlar.

Farklı boyutlarda üretilebilme olanağı vardır. 20 mikron çapında liflerden
oluşan ve genellikle 5 mm ile 100 mm arasında uzunluğa sahip olarak üretilen
lifler beton içerisinde üç boyutlu olarak donatı etkisi oluşturmaktadır. Hafif
olduğu için beton içerisinde homojen dağılması mümkündür (Çevik, 2014).
Bazalt elyafın betona karıştırılması ile fiziksel ve teknik bazı avantajlar
sağlanmaktadır. Örneğin beton içerisinde oluşan çatlaklar ciddi oranda
azalmakta, betonun eğilme ve çekme etkisi altındaki performansı artmakta,
geçirimsiz ve don dayanımı yüksek betonlar elde edilebilmektedir. Benzer
şekilde betonun yorulma dayanımı ve aşınma dayanımı da artmaktadır. Bazalt
lifin, betonun kuru karışımı hazırlanırken karışıma ilave edilmesi ve normal
betona göre karışım süresinin %20 artırılması önerilmektedir. Topaklanma
riski olduğundan taze beton içerisine sonradan ilave edilmesi tavsiye
edilmemektedir. İstenilen kalitede betona bağlı olarak 1m 3 beton içerisine 1-
10kg bazalt elyaf karıştırılmaktadır. Bazalt lifli betonlar burada kısaca
bahsedilen avantajları sebebiyle, temeller ve yer altı yapıları, kıyı ve liman
yapıları, su altında kalacak köprü ayakları, beton yollar, hava alanı pistleri, su
kanalları, tüneller, endüstri yapılarının döşemeleri vb. birçok alanda
kullanılmaktadır (Kayhan ve diğ.,2011).
Bazalt ipler ise direkt kullanım alanı az olan ancak lifli kumaş üretimi ile
havacılık, denizcilik, otomotiv sektöründe yaygın kullanım alanı olan inşaat

302
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

sektöründe ise benzer ürünler olan karbon ve sentetik lifli kumaşların

alternatifi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bazalt çubuklar elyafların farklı bağlayıcılar ile nervürlü inşaat demiri
formuna getirilmeleri ile elde edilen ürünlerdir. Saha betonlarında, yol
inşaatlarında, temellerde, kimyasal tesislerde, deniz yapılarında Ukrayna, ABD
ve Rusya başta olmak üzere birçok ülkede yaygın kullanım alanı
bulunmaktadır.
Bazalt lifi kayacının eritilip işlenmesi ile elde edilen çapı 13-20 arasında
olan bir lif türüdür. Bazalt liflerin ısı ve ses yalıtımları oldukça yüksektir.
Ayrıca, doğada çok fazla bulunan bir kayaçtan üretildikleri için diğer liflere
göre daha ucuzdur. Bunun yanında, yapılan çalışmalar bazalt liflerin çekme
dayanımlarının E-Sınıfı cam liflerden, kopma uzamalarının ise karbon liflerden
fazla olduğunu göstermiştir. Bazalt liflerin yukarıda sayılan faydalarının
bilinmesine rağmen, bunlarla alakalı çalışmalar oldukça sınırlıdır. Yapılan
çalışmaların az olması sebebiyle bazalt liflerin, kompozit malzemelerin fiziksel
ve mekanik özelikleri üzerine etkilerini belirlemek için daha fazla araştırma
yapılması gerekmektedir.
Bazalt lifli donatı, bazalt lifler ve yüksek dayanımlı epoksi kullanılarak elde
edilen, nervürlü betonarme donatısı formunda üretilen bir üründür (Şekil 3).
Sürekli liflerin sarılarak spiral hale getirilmesi ve epoksi ile bağlanması ile
istenilen form verilmektedir. Böylece korozyona ve hidroklorik asit, alkali,
deniz suyu vb. kimyasal etkilere dayanıklı ve uzun ömürlü bir ürün elde
edilmektedir. Bazalt lifli donatı yüksek dayanımlı olması yanında oldukça hafif
bir üründür (Çevik, 2014).
Türkiye’de betonarme donatısı olarak kullanılan BÇIII sınıfı çelik için TS-
500‟e (2000) göre çekme etkisi altında karakteristik akma dayanımı fyk=420
MPa, elastisite modülü 200 000 MPa‟dır. Çeliğin öz ağırlığı ise yaklaşık olarak
7.8 gr/cm3‟tür. Bazalt lifli donatının çekme dayanımı BÇIII sınıfı donatı
çeliğinin yaklaşık 2.5 katı iken elastisite modülü yaklaşık olarak üçte biri
seviyesindedir. Şekil 4’te BÇIII ve bazalt lifli donatı için idealize edilmiş
gerilme-şekil değiştirme ilişkisi verilmiştir. Bazalt lifli donatının kopma
uzamasına kadar olan gerilme-şekil değiştirme ilişkisi doğrusal kabul edilecek
bir eğilim göstermektedir (Klimov ve Piskun, 2010).

1200
BÇIII
1000 BLD
800

600

400

200

0
0.00 0.02 0.04 0.06 0.08 0.10
Birim Şekil Değiştirme

Şekil 4: BÇIII ve bazalt lifli donatı için idealize edilmiş gerilme – şekil
değiştirme ilişkisi (Kayhan ve diğ., 2011)

303
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

TS-500‟e göre, BÇIII donatısı için minimum kopma uzaması %10 olarak
öngörülmüştür. Özellikle deprem bölgelerinde yapılan betonarme elemanların
eğilme etkisi altında sünek davranmaları çok önemlidir. Sünek davranışı
etkileyen faktörlerden birisi de donatının kopmadan uzayabilme özelliğidir.
Bazalt lifli donatı için kopma uzaması %1.5-%.2.0 arasında değişmektedir. Bu
özelliği nedeniyle deprem bölgelerindeki sünek tasarım gerektiren elemanlar
için kullanılması uygun görülmemektedir. Tasarım felsefesi gereği büyük
deformasyonlara izin verilmeyen ya da sünek davranış gereksinimi
duyulmayan elemanlarda ise çelik donatı yerine tercih edilmektedir. Temeller,
döşemeler, betonarme prefabrik elemanlar, ön gerilmeli betonarme elemanlar,
depo ve silolar, köprüler, beton yol ve pistler, kıyı ve liman yapıları, su
kanalları, barajlar muhtemel kullanım alanları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bazalt donatılar çelik donatı ile karşılaştırıldığında daha gevrek bir malzeme
olmasına rağmen, yüksek çekme dayanımı, çelik donatıya göre çok daha hafif
olması ve kimyasallara karşı direnci nedeniyle mühendislik uygulamalarında
kısa süre içerisinde geniş bir kulanım alanı bulacaktır.

4. YÖNTEM

Bu bölümde bazalt lif ve bazalt elyaf katkılı betonlarda yapılan deneysel

çalışmalara yer verilmiştir.
Bazalt lif içeren betonların basınç dayanımları, elastisite modülleri, yarma
çekme dayanımları, kırılma enerjileri ve eğilme dayanımları hesaplanarak yalın
betonla kıyaslandı. Ayrıca eğilme deneylerindeki çatlak ağzı açılma deplasmanı
ile sehim arasındaki korelasyon kurulup, EN 14651 standartı ile kıyaslanarak
deneylerin doğruluğu kontrol edilmiştir.

Tablo 1: Bazalt lifli ve yalın betonların kırılma enerjileri ve bazı mekanik

özelikleri.
Karışım Basınç Yarmada Eğilmede Çekme Kırılma Elastisite
Türü Dayanımı Çekme Dayanımı (MPa) Enerjisi Modülü
(MPa) Dayanımı (N/m) (MPa)
(MPa)
Ref 43.98 3.65 5.44 68.28 33 138
BL-24-0.5 46.70 3.99 6.18 72.98 34 310
BL-24-1 45.28 4.02 6.28 78.94 36 360
BL-24-2 46.45 4.22 6.82 87.79 36 815
BL-24-3 47.17 3.85 5.74 85.54 37 278

Standart silindir numuneleri üzerinde gerçekleştirilen basınç deneyi sonunda

bazalt lifli ve yalın betonlar için elde edilen ortalama basınç dayanımları
Tablo 1’de verilmektedir. Görüldüğü gibi farklı orandaki bazalt lif katkısının
basınç dayanımı üzerine önemli bir etkisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte,
yalın beton numunelere göre, basınç dayanımlarında bir miktar artış

304
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

gözlenmiştir. Yalın beton deney numunelerine göre basınç dayanımındaki

maksimum artış %7 civarındadır.
Bazalt lifli ve yalın betonlar için elde edilen ortalama yarmada çekme
dayanımları Tablo 1’de verilmektedir. Bazı çalışmalarda deney esnasında
gerilme yığılmalarının meydana gelmesi ve farklı lif dağılımlarının oluşma
ihtimalinden dolayı yarmada çekme deneyinin, betonun çekme dayanımı
hakkında sağlıklı sonuçlar vermediği, ancak malzemelerin sünekliği hakkında
bir fikir verebileceği savunulmuştur. Gerçekleştirilen bu çalışmada, yarma
deneylerinde bazalt lifli betonların yalın betonların tersine, oluşan ilk çatlak
sonunda dağılmadığı görülmüştür. Bu sonuç lif katkısının betonun
sünekliğine katkı sağladığını göstermektedir. Yalın betona göre maksimum
artış %10 oranında BL-24-2 beton karışımında gerçekleşmiştir.
Bazalt lifli ve yalın betonların, üç nokta eğilme deneyiyle elde edilen, üçer
numunenin ortalama eğilmede çekme dayanımları Tablo 1’de verilmektedir.
Tablodan da açıkça görüldüğü gibi bazalt lifler betonların eğilmede çekme
dayanımını önemli ölçüde artırmaktadır. Eğilmede çekme dayanımındaki en
büyük artış (6.85 MPa) BL-24-2 beton karışımı için elde edilmiştir. Bu değer
3 kg/m³ bazalt lif içeriğine sahip BL-24-3 karışımında azalma göstermiştir
(5.74 MPa).
Çentikli kiriş numuneler üzerinde gerçekleştirilen üç nokta eğilme deneyinden
elde edilen Yük-Çatlak Açıklığı eğrileri Şekil 5’de verilmektedir. Şekilden de
görüldüğü gibi, bazalt lif ilavesi taşıma kapasitesini oldukça artırmıştır. En
yüksek yük taşıma kapasitesine ise BL-24-2 karışımında ulaşılmıştır.

Şekil 5: Üç nokta eğilme deneyinden elde edilen yük-çatlak açıklığı eğrileri.

Çentikli kiriş, küp ve silindir deney elemanları üzerinde gerçekleştirilen

deneylerden elde edilen kırılma enerjisi ( ) değerleri ve bazı mekanik özelikler
Tablo 1’de verilmektedir. Yük-çatlak açıklığı eğrisinin altında kalan alanın ( )

305
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

çatlak açıklığı ile değişimi ve lif miktarına bağlı olarak kırılma enerjisi değerleri
sırasıyla Şekil 6 ve Tablo 1’de verilmektedir
350

BF-0.5
BF-1
300
BF-2
BF-3
Ref
250

200

W 0 (Nmm)

150

100

50

0 , 00 0 , 05 0 , 10 0 , 15 0 , 20 0 , 25 0 , 30

Çatlak Açıklığı (mm)

Şekil 6: Bazalt lifli ve yalın beton kiriş numunelerinin çatlak açıklığı-

eğrileri,

Şekil ve tablodan da görüldüğü gibi bazalt lif katkısın kırılma enerjisini

oldukça artırmaktadır. Eğilmede çekme dayanımında da olduğu gibi BL-24-2
karışımından sonra kırılma enerjisinde azalmalar başlamıştır. En yüksek
kırılma enerjisine ise yine BL-24-2 karışımında (87.79 N/mm) ulaşılmıştır. Bu
değer yalın beton karışımı için elde edilen kırılma enerjisi değerinden yaklaşık
olarak %30 fazladır. Bu sonuç, bazalt lif kullanımının betonun sünekliği ve
enerji yutma kapasitesini artırdığını göstermektedir.
Lifli betonların üç nokta eğilme deneyi verileri kullanılarak belirlenen Elastisite
Modülleri 33 000-37 300 MPa arasında ve yalın betona göre daha yüksektir.
En yüksek Elastisite Modülü değeri BF-24-3 karışımı için elde edilmiştir. Bu
değerler basınç dayanımıyla paralellik göstermektedir (Arslan, 2017).
Bir başka çalışma da, Spinteks Tekstil İnş. San. ve Tic. A.Ş.den temin edilen
Tablo 2’de gösterilen teknik özelliklere sahip 12 mm ve 24 mm boylarında
bazalt elyaf kullanılarak yapılmıştır.

Tablo 2: Bazalt elyaflara ait teknik özellikler

Özellik Değer Birim
Isı Dayanımı -260/680 ᵒC
Filament Çapı 13-20 Mikron
Özgül Ağırlık 2,80 gr/cm3
Elyaf Boyu 3 ~ 100 mm ±10
Nem 0.2 - 12 %
Elastisite Modülü 89 Gpa
Kopma Uzaması 3,5 %

306
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Bu çalışmada beton kalitesi C20/25 belirlenmiştir. Agrega su emme miktarları

göz önünde bulundurulduk hesaplanan efektif su/çimento oranı 0,55 sabit
tutularak, beton karışımlarına 12 mm ve 24 mm olmak üzere 2 kg/m 3,
3 kg/m3, 4 kg/m3 oranlarında bazalt elyaf, 20 kg/m3 oranında çelik tel,
2,3 kg/m3 oranında polipropilen lif eklenerek, her bir set için 3 adet olmak
üzere referans numunelerle birlikte 9 farklı set beton üretilmiştir.

Tablo 3: Beton numunelerin kodlandırılması

SET 1 Şahit Numuneler
SET 2 12 mm - 2 kg/m3 Bazalt Elyaf
SET 3 12 mm - 3 kg/m3 Bazalt Elyaf
SET 4 12 mm - 4 kg/m3 Bazalt Elyaf
SET 5 24 mm - 2 kg/m3 Bazalt Elyaf
SET 6 24 mm - 3 kg/m3 Bazalt Elyaf
SET 7 24 mm - 4 kg/m3 Bazalt Elyaf
SET 8 2,3 kg/m3 Polipropilen Lif
SET 9 20 kg/m3 Çelik Lif

Şekil 8, 9 ve 10 incelendiğinde numune yoğunluklarının eğilme dayanımına

belirgin bir etkisi olmadığı gözlemlenmiştir. 12 mm bazalt elyaf kullanılan
deney setlerinde 2 kg/m3 oranındaki karışım deney grupları arasında en iyi
sonucu vermektedir ve 3 kg/m3 ve 4 kg/m3 oranlarında elyaf ihtiva eden
deney gruplarında da elyaf oranı artışıyla birlikte eğilmede çekme
dayanımında bir miktar artış gözlemlenmiştir. Bazalt elyafla hazırlanan deney
numunelerindeki eğilme dayanımındaki artışlar Şekil 7 ve Şekil 8 de çizgi
grafikler halinde verilmiştir.
24 mm boyunda bazalt elyaf ihtiva eden deney grupları incelendiğinde ise
4 kg/m3 oranındaki karışım deney grupları arasında en yüksek değeri
vermektedir ve karışımdaki bazalt elyaf oranı arttıkça eğilmede çekme
dayanımında artış gözlemlenmektedir.
Tüm sonuçlar karşılaştırıldığında 28 günlük numunelere yapılan eğilme
deneyi sonuçları Şekil 10’den 6,53 MPa eğilmede çekme dayanımı ile 24 mm
4 kg/m3 bazalt elyaf katkılı beton karışımı en yüksek ikinci değeri vermiştir
(Çevik, 2014).

307
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Şekil 7: 12 mm bazalt elyaflı Şekil 8: 24 mm bazalt elyaflı

numunelerin ortalama eğilme numunelerin ortalama eğilme
dayanımına ait verilerin grafiği dayanımına ait verilerin grafiği

Şekil 9: Eğilme dayanımının elyaf miktarları ve türüne göre karşılaştırılması

Şekil 10: Eğilme dayanımının elyaf miktarları ve türüne göre karşılaştırılması

5. SONUÇLAR

Bu araştırmada; beton imalatında bazalt fiber malzemelerin kullanılması ve bu

kullanımın betonun performansı üzerindeki etkileri değerlendirildi.

308
9. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu

Değerlendirmelerden yola çıkılarak betonda basalt fiber kullanımının faydaları

ve etkileri aşağıda belirtildiği üzere sıralanabilir;
 Mineral kökenli bazalt lif içerikli karışımların eğilme dayanımları yalın betona
göre arttırmaktadır.
 Bazalt lif kullanımının betonun sünekliği ve enerji yutma kapasitesini
artırmaktadır.
 Bazalt elyaf oranı artan betonlarda eğilmede çekme dayanımını
arttırmaktadır.
Ülkemizde bazalt madeninin önemli bir rezerv teşkil etmesi ve betona sağladığı
üstünlükler nedeniyle Ülkemizin bu Alana yönelik araştırmalara özel önem
vermesi, yatırım planlaması gerekmektedir. Sağlayacağı katma değer
değerlendirildinde, bazalt fiber kullanımının yaygınlaştırılması gerekmektedir.

7. KAYNAKLAR

Aran, A. 1990. Elyaf Tkaviyeli Karma Malzemeler, İ.T.Ü. Yayını, İstanbul

Arslan, M.E. 2017. “Bazalt Liflerin Geleneksel Betonların Mekanik
Özelikleri Ve Kırılma Enerjilerine Etkilerinin Incelenmesi”, Pamukkale
Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23(3), 203-208
Asi, D. 2008. Cam Elyaf Katkılı Kompozit Malzemelerin Aşınma
Performansının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon
Brik, V.B. 1999. Performance Evaluation Basalt Fibers and Composite
Rebars As Concrete Reinforcement, Tech Res Report submitted to
NCHRPIDEA, Project 45.
Cook, J.G., 1984. Handbook of Textile Fibers, Redwood Burn Ltd.,
Trowbrigde, Wiltshire, Great Britain
Çevik, N. 2014. “Bazalt Elyaflarin Beton Yollarda Kullanılabilirliği”, Yüksek
Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
Kayhan, A.H. 2011. Haldenbilen, S., Aydın, Y., Uslu, A., Shved, O., Bazalt
Lifli Donatı Çubuklarının Mekanik Özelliklerinin Betonarme Elemanların
Davranışına Etkisi, İMO Denizli Dergisi, Sayı 66, s. 44-48
Klimov, U.A., Piskun, R.A., 2010. Report on the Results of Experimental
Research to Determine Strength, Hardness and Crack Resistance of
Concrete Elements Reinforced by Non-metallic Composite Rebar Produced
by Technobasalt-Invest LLC, Kiev
Mohaghegh, A.M. 2016. “Use of Macro Basalt Fibre Concrete for Marine
Applications”, KTH Royal Institute of Technology, Department of Civil and
Architectural Engineering, Stockholm, Sweden.
Sarı, M. 2013 “Farkli Tipteki Liflerin Betonun Mekanik Davranişina Etkisi”,
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul.
Uz, B., 1999. “Bazaltların Kırmataş Yönünden Değerlendirilmesi, Trakya –
Tekirdağ Bazaltları Örneği”, 2. Ulusal Kırmataş Sempozyumu, İstanbul,

309