T.C.

MLL ETM BAKANLII

EL SANATLARI TEKNOLOJS

TOKAT TAHTA BASKI BOYA HAZIRLAMA

215ESB453

Ankara,2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................................. GR ......................................................................................................................................................1 RENME FAALYET1 ...................................................................................................................3 1. TAHTA BASKI ..................................................................................................................................3 1.1.TARHE .......................................................................................................................................3 1.2. TANIM ..........................................................................................................................................5 1.3. YAZMA (TAHTA BASKI) KULLANILDII YERLER .........................................................................6 1.3.1. Giyim ssleme .....................................................................................................................6 1.4. KULLANILAN ARALAR ...............................................................................................................8 1.4.1. Aa Kalplar.......................................................................................................................8 1.4.2. Dzenek ...............................................................................................................................9 1.4.3. Boya Tablas ........................................................................................................................9 1.4.4. Boya Kab .......................................................................................................................... 10 1.4.5. Boya Yedirme Fras ........................................................................................................10 1.4.6. Temizleme Fras .............................................................................................................10 1.4.7. Bask Masas ......................................................................................................................11 1.4.8. Boya kartrc mikser .......................................................................................................11 1.4.9. Plastik Bidon .....................................................................................................................11 1.6. TAHTA BASKIDA KULLANILAN BOYALAR..................................................................................12 1.6.1. Doal Boyalar ....................................................................................................................12 1.6.2. Bitkisel Boyalar .................................................................................................................12 1.6.3. Madeni Boyalar .................................................................................................................13 1.6.4. Suni Boyalar (Kimyasal Boyalar) ......................................................................................13 1.6.5. Anilin Boyalar (sentetik suni organik boya) ......................................................................13 1.6.6. Alizarin Boya .....................................................................................................................13 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................................14 LME VE DEERLENDRME ...................................................................................................15 RENME FAALYET2 .................................................................................................................16 2. PAT HAZIRLAMA .......................................................................................................................... 16 2.1. KULLANILAN MALZEMELER ......................................................................................................16 2.1.1. Ara Gere Temini ............................................................................................................16 2.2. PATIN KARIIMI ......................................................................................................................... 18 2.3. TTANIN HAZIRLANMASI ...........................................................................................................19 2.3.1. Titan...................................................................................................................................19 2.4. BEYAZ BOYANIN HAZIRLANMASI .............................................................................................. 19 2.5. RENKL BOYANIN HAZIRLANMASI ............................................................................................. 20 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................................22 LME VE DEERLENDRME ...................................................................................................23 MODL DEERLENDRME .............................................................................................................24 CEVAP ANAHTARLARI ....................................................................................................................26 KAYNAKA ........................................................................................................................................28

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
MODLN KODU ALAN DAL\MESLEK MODL ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLLK 215ESB453 El Sanatlar teknolojisi Dekoratif El Sanatlar Tokat Tahta Bask Boya hazrlama Teknie uygun olarak pat, titan, siyah boya ve renkli boya hazrlamay anlatan bir renme materyalidir. 40/32 n koul yoktur Tokat Tahta Bask Boya hazrlamak Genel ama Uygun ortam ve ara gere salandnda teknie uygun olarak tahta bask boyas hazrlayabileceksiniz. Amalar Aa basknn tarihesi, tanmn, kullanm planlarn ve kullanlan ara gereleri kullanarak tahta bask boya hazrlayabileceksiniz Bu faaliyette bilgiler ve kazandrlacak beceriler dorultusunda temiz, aydnlk ve havadar ortam salandnda pat, titan, renkli boya, hazrlayabileceksiniz Ortam: Atlyede aydnlk temiz, havada ve lavabonun olduu bir ortam Donanm: Binder, gazya, emilgatr, fiksatr, plastik bidoni rpma mikseri, l kab, boya kaplar, kak Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

MODLN AMAI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci lkemizde son yllarda kaybolmaya yz tutmu sanatlar zerinde geni kapsaml aratrmalar yaplmakta ve bunlarn yaatlmas iin gerekli almalarda balamaktadr. Bu kapsamda da tahta baskclk (yazma bask) n plana kmaktadr. lkemizde yazmaclk ile ilgili eski ve yeni rnekler bulunmasna kar, birka yazl kaynaktan ve baka bilimsel nitelikte eserlere rastlanmamaktadr. amzda her alanda ticari dncelerin n planda yer almas, el sanatlarn da ie dnk duruma getirdi, alma alanlarnn kstlanmas sonucunu dourdu. Bu durumdan el sanat olarak yazmaclkda etkilendi. Eskiden yurdun geni bir yzeyinde faaliyet gsteren ve d lkelere ihra edilen yazmalar, imdi belli baz illerimizde ve snrl olarak yaplmaktadr. zellikle eskiden beri tipik ve blgesel bir rnek olarak Tokatta yapla gelen yazmalar motif ve desenlerinin ilginlii ile bu yreyi bu sanatla uraanlarn merkezi haline getirmitir. Tahta kalplar bask (yazmaclk) tekstilin ilk kuma desenleme yntemlerinden biridir. Bu modl ile aa kalpla baskclkta (yazma) boya hazrlamay reneceksiniz. Bu modlde edindiiniz bilgi ve beceriler aa kalpla baskcln temelini oluturacaktr. Baarlar.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Aa basknn tarihesi, tanmn, kullanm planlarn ve kullanlan ara gereleri kullanarak tahta bask boya hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde kullanlan yazmalarn zelliklerini ve hangi blgelerde basldn aratrnz. evrenizde yazma retimi yapan yerler varsa inceleyiniz. evrenizde yazmadan yaplm giysi veya ev tekstili rnlerini aratrarak fotoraflaynz. Yaptnz almalar arkadalarnzla paylanz.

1. TAHTA BASKI
1.1.Tarihe
Yazmaclk tarihine k tutacak baz buluntular ve yazl kaynaklarn elimizde olmasna ramen bu sanatn balang yerinin ve zamannn kesin olarak tespiti gtr. Bu konudaki yazl kaynaklar ve arkeolojik almalar yazma sanatnn bir bask teknii olmas nedeni ile bizi tarih ncesi alarnn yontma ta ve bronz dnemlerine kadar gtryor. Bask biiminin balangc olarak, bu dnemlerde seramik kapkacan zerine basit damga ve tahta paralaryla yaplm desen uygulamalarn gsterebiliriz. ncelemelere gre resimlendirilmi kumalar bask tekniinin dorudan doruya ncleri olarak kabul edilmektedir. M.. IV yzyla ait olup Rusyann kuban blgesindeki bir sava mezarnda bulunan resimli tabut rts bu dnceyi ispatlamaktadr. Kuma fra arac ile boyama ve kalpla basarak desenlendirme Msrda, Abbasi ve Fatimilerde de grlr. Bu devirdeki keten kumalarn zerindeki yazlarn veya sslemelerin ounun teknii fra ile boyama ve kalpla baskdr. X. yzylda ender bulunan ok ince kalitedeki keten kuma zerine birbirini kesen iindeki boluklara altn yaldz ve kahverengi aslan figrleri baslarak kuman yzeyi kaplanmtr. Ortaan aa kalpla bask teknolojinsin rnek kayna olarak fresk resmi ustas Cennino Cennininin Resim Sanat Teknikleri adl kitabnda ayrntl aklamalarn buluyoruz. Kitap eitli sanat tekniklerini anlatyor iindeki talya sanat atlyelerinin teknik zellikleri ilgintir. Cenniniye gre, kvamlatrlm boya muhtemelen deriden yaplm bir eldiven ile kalplara uygulanrd. Kalbn ykseltilmi ksmlarndan boya maddeleri

akmamas iin, niasta veya kitne pat ile kartrlrd. Cennininin kitapta belirttii gibi, modelin ana izgileri kalp ile basldktan sonra br ek renkler fra ile kuma zerine ilave edilirdi. Daha sonralar ilave renkler kalpla baslmtr. Tpk bugn bizde uygulanan yazma tekniinde olduu gibi. Bir baka yazl kaynakta M.. 2000 yllarnda Kafkaslarda teknik bask sistemin bilindiini gsteriyor. Kuma basknn zerindeki dizi biimindeki resimler ortaan sonlarna doru kitap basksnn domasna yardm ediyor. R.Forner yazma sanat adl kitabnda, tahta kalplarla kat zerine bask yapldn ve kuma basksnn kitap basks iin bir balang olduunu yazmaktadr. Anadoluda devam eden yazmaclk sanatnda ak ve hareketli hayvan figrlerine, zellikle geyik figrleri ile meydana gelmi komposizyonlar ounlukla rastlanmaktadr. Anadoluda atalhyk arkeoloji kanunlarnda (M.. 700) Hitit sanatna ait eserler arasnda pimi kilden ok sayda mhr biiminde kalplar ortaya karlmtr. Bu kalplarla bitkisel boya kullanarak bask yapld kantlanmtr. Bunlar helezoni ve drt yaprakl iek motifleri olup halen Hitit mzesinde bulunmaktadr. atalhyk kazlarnda ele geen buluntular arasndaki mhrlerin, bask ile yaplan yazmacln ilk ipular olduu zannedilmektedir. Yazmaclk sanatnn Trkiye tarihini aratrrken, bu sanatn Orta Anadoluda Tokatta gelimesi ve Tokat ilinin yazmaclk sanat asndan merkez tekil etmesi ilgintir. rnein Tokat ili ve evresindeki yaplan yazmalardaki geometrik dzen Seluk sanat geometrisine paralellik gsterir. Trk yazmaclk sanatnn bugn elimizde kalan rnekleri Osmanl imparatorluu dneminin XVI. XVII. XVIII ve XIX. Yzyllara ait rnekleridir. Halen yurdumuzun eitli blgelerinde yazma sanat devam etmektedir. Bu evrelerde yaplan yazmalar desen, kompozisyon ve renk ynnden blgesel ayrcalk gsterirler.

Resim 1.1: Yazmalarn ykand havuz

Resim 1.2: Kurutma asklar

Tokat ve stanbulda yazma sanat dier blgelere oranla daha faal ekilde devam etmektedir. Bugn Tokatta yazma sanat organize sanayi blgesinde ve atlyeler halinde devam etmektedir. Ancak ekonomik sebepler nedeni ilgisizlik ve usta yetitirilememesi gibi sebepler nedeni ile aa bask sanat gnmzde ok az sayda kiiler tarafndan yaatlmaya allmaktadr. Gnmzde yazmaclk serigrafi yntemi ile retilmektedir. Artk yazmaclk sanat eski geerliliini ve gzelliini yitirmi olarak devam etmektedir.

Resim 1.3: Sofra bezi boyama

Resim 1.4: Sofra bezi boyama

1.2. Tanm
Yazma, kuma zerine elle resmedilerek veya tahta kalplarla baslarak desenlendirilmi kumalara verilen isimdir. lkemizde Tokat, stanbul, Kastamonu, Bartn, Gaziantep ve Diyarbakr da gelien yazmaclk 17. yzylda en gzel rneklerini stanbulda vermi ve en yksek dzeye ulamtr. Yazma Trk halknn hayatna her yn ile stanbul ve Anadolu da girmi ve grmesi gereken ilgiyi grmtr.

Resim 1.5: Yazmalar

1.3. Yazma (Tahta Bask) Kullanld Yerler

Yazma, yllar boyunca deiik isimlerle tanmlanmtr. Bugn Anadoluda yazma bir bartsdr. Gnmzde yalnz kadnlar tarafndan kullanlan yazmalar, eskiden erkeklerde feslerinin altna giymekte kullanrlard. it, yemeni, evre, ember deyimleri ile tandmz yazmaya en ok yemeni denilmitir.

1.3.1. Giyim ssleme

Yazma alvar Yelek Cepken Mendil anta Elbise

Resim1.6: Yazma desenli gnlk kyafet

Resim1.7: Yazma desenli gnlk kyafet

Resim 1.8: Yazma ile hazrlanm kyafet

Resim 1.9: Baskl anta

Ev Tekstili Yorgan Yastk Boha Perde Yatak rts Minder Peete

Seccade Masa rts Paspas

Resim 1.10: Baskl rt

Resim 1.11: Baskl binder

Bu gruplandrma dnda tahta bask sanatn her trde kuman yannda deri, kp sslemeleri ve ahap sslemelerde kullanlabilir.

1.4. Kullanlan Aralar

Kalplar Dzenek Boya tablas Boya kab Fra (Boya yedirme) Temizleme fras Bask masas Mikser Boya kartrc Plastik bidon

1.4.1. Aa Kalplar
Kalplar genellikle kuru hlamur aacndan oyulur. Ihlamur aac, yumuak, kolay oyulabilir, dayanakl, iyi boya tutan bir aa cinsi olduu iin kalp hazrlamaya ok uygundur. Ihlamur aacnn, budakl, yark ve ya olmamas gereklidir. Kalplar desenlemede kullanlr.

Resim.1.12: Tahta kalplar

1.4.2. Dzenek
zerine boya tablosunun yerletirildii, tahtadan yaplm masa. l ve ykseklii olan ve yan tarafta raf ve boya fras ve boya kabnn konulduu iskele bulunmaktadr. Dzenein ierisine kaln snger yerletirilerek boya tablasnn alt yumuatlr. (Eskiden snger yerine saman kullanlm). Yumuak zeminle boya tablasnn boyay rahat emmesi ve kalbn boyay iyi tutmas salanmtr.

Resim 1.13: Dzenek

1.4.3. Boya Tablas

4 keli, ahap kasnaa vinleks gerilerek hazrlanm 4 cm yksekliinde kap, kalba boya yedirmek iin kullanlr, boya nce boya tablasna fra ile verilerek kullanlr.

Resim 1.14: Boya tablas

1.4.4. Boya Kab

erisine hazrlanm boyalarn konulduu az kapanabilen, geni, azl plastik kab.

1.4.5. Boya Yedirme Fras

Kldan yaplm yumuak ulu geni azl sk fradr. Boya kabnda boya alarak boya tablasna boya yedirmek iin kullanlr.

Resim 1.15: Boya yedirme fras

1.4.6. Temizleme Fras

Sert ulu ayakkab frasdr. Kullanlan bask kalbn temizlemek iin kullanlr.

10

Resim 1.16: Temizleme fras

1.4.7. Bask Masas

zeri kee ve battaniye ile kaplanm byk masa, dzenek ile yan yana yerletirilir. zerinde kalp yaplr.

Resim 1.17: Bask masas

1.4.8. Boya kartrc mikser

Pat ve titan rparak eritmek ve karm salamak iin kullanlr.

Resim 1.18:Boya kartrc mikser

1.4.9. Plastik Bidon

Az sk kapal ve ierisine pat, titan ve boyalarn hazrland plastik kab.

11

Kullanlan Gereler Gazya Titan Binder Emilgatr Anilin Gzta Potasyum (Ghercile) Fiksatr

Resim 1.19:Anilin

Resim 1.20: Gzya

Resim1. 21: Potasyum

1.6. Tahta Baskda Kullanlan Boyalar

Boya olarak eskiden sadece bitkisel boya kullanlmasna karn bugn bitkisel ve kimyasal boyalar kullanlmamaktadr.

1.6.1. Doal Boyalar

Bu boyalara kk boyalarda denilir. Tabiattaki renklerini tam yanstt ve renklerinin abuk solmad iin tercih edilen boya trdr.

1.6.2. Bitkisel Boyalar

Bu boyalara kk boyalarda denilir. Baz bitkilerin deiik yerlerinde, iek, yaprak, kabuk, odun veya kk yosun olabilir. Yurdumuzda boya bitkileri ok eskiden beri eitli ilerde kullanlmtr. zellikle halclk ve yazmaclkta ok kullanlmtr. Kullanlan boyalarn birou maalesef bunlarn oluumunu bilen ustalarla beraber yok olmutur zira pek ok ustann kendine has bir boya karm varm. Renkli bez dokusunda kullanlan iplikler kestane aac, armut aac veya nar aac kklerinin kaynatlmas ile boyanr, renk karmlarn elde etmek iin kullanlan dier maddeler ise kire, siyah maz, beyaz maz, sumak yapra, kurun tozu, ivit, hintsafran, demirslfat, teneker gibi bitki veya madenler. Bu boyalar suni anilin ve alizarin boyalarla yaplanlarda daha makbuldr. Ancak gnmzde

12

kimya endstrisinin ilerlemesi sonucunda elde edilen suni ve ucuz boyalarn rekabeti karsnda bitkisel boyalarn kullanm terk edilerek hal ve tekstil sanayinde tamamen suni boyalara ynelme olmutur. Halen baz yrelerde bitkisel boya kullanlmaktadr.

1.6.3. Madeni Boyalar

norganik boyalarda denir. Bunlar doal ve suni olarak elde edilmi maden bileikleri boyalardr.

1.6.4. Suni Boyalar (Kimyasal Boyalar)

Bunlar suni ve ucuz boyalardr.

1.6.5. Anilin Boyalar (sentetik suni organik boya)

Gnmzde maden kmr katrannn damtlmas ile elde edilen boya trdr.

1.6.6. Alizarin Boya

Bir tr kkboyasdr. Sonradan suni olarak Avrupada elde edilmitir. Gemi yllarda yazmaclkta oka kullanlmtr. Suni boyalarla yazmalar renklendirme ilemi dorudan veya mordand boyama eklinde olur. Mordan, boyann elyafa dorudan balanmas halinde boya maddesini elyafa balayan ara maddeye denir. Ayn zamanda bu katk maddesi renk tonu vermeye de yanar. Tanin, ap, krom ap, krom slfat, demirslfat, alminyum slfat, madem maddelerinden bazlardr. Asit zellikteki boya maddeleri iin bazik, bazik zelliktekiler iin asit mordanlama gerekir. Serigrafi (ipek) bask yazmalarda ise anilin ile birlikte akremin boyalarda kullanlmaktadr.

13

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki malzemeleri hazrlaynz. lem Basamaklar Boya yapmnda kullanacamz aralar hazrlaynz. Boya yapmnda kullanlan gereleri hazrlayanz. Aa Kalplarnz hazrlaynz. Dzenek masasn hazrlaynz. Boya tablasn hazrlaynz. Boya kab hazrlaynz. Boya Yedirme Fras Temizleme fras hazrlaynz. Bask masasn hazrlaynz. Boya kartrc mikser hazrlaynz. Plastik bidon hazrlaynz. Tahta baskda kullanlan boyalar uygun renklerde hazrlaynz. Temiz ve yeteri kadar byklkte olmasna zen gsteriniz. Boyanacak kuma ve desene uygun olan renkleri tercih edebilirsiniz. neriler Aydnlk ve havadan ortam hazrlaynz. Atlye nlnz giyiniz. llere dikkat ediniz. Tertipli ve dzenli olunuz. Tahta kalbnzn dzgn olmasna zen gsteriniz.

Dzenei uygun yere hazrlaynz. Renkleri kartrmayacak temizlikte olmasna zen gsteriniz. Uygun byklkte ve temiz olmasna dikkat ediniz. Uygun byklkte olmasna zen gsteriniz. Uygun sertlikte olmasna zen gsteriniz Kullanma uygun olmasna dikkat ediniz.

14

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada verilen cmleleri doru yanl durumuna gre iaretleyiniz 1. 2. ( ) Resimlendirilmi kumalar bask tekniinin ncleridir. ( ) Kuma fra ile boyama ve kalplar basarak desenlendirme Msrda Abbasi ile Fatimilerde grlr. ( ) Tokat ve stanbulda yazmaclk faaliyetleri sona ermitir. ( ) Yazma Trk halknn hayatna girmi ve gereken ilgiyi grmtr. ( ) Yazma sadece kadnlar tarafndan barts olarak kullanlmtr. ( ) Aa bask sanat giyim sslemede kullanlmaz. ( ) Aa bask sanatn ev tekstilinde de kullanabiliriz. ( ) Aa bask kalplar kuru hlamur aacndan yaplr. ( ) Boya tablas drt keli kasnaa vinleks gerilerek hazrlanr. ( ) Boyay her hangi bir fra ile kalba srebiliriz. ( ) Gazya bir gerektir.

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saysn belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konulara faaliyete dnerek tekrar inceleyip renmeye alnz.

15

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyette bilgiler ve kazandrlacak beceriler dorultusunda temiz, aydnlk ve havadar ortam salandnda pat, titan, renkli boya, hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde tekstilde kullanlan doal boyalar ve zelliklerini aratrnz. Yrenizde tekstilde kullanlan inorganik boyalar ve zelliklerini aratrnz. Edindiiniz bilgi ve dokmanlar bir araya getirerek snfta tartnz.

2. PAT HAZIRLAMA
Pat, beyaz ve renkli tm boyalarn ana boyasdr. Patsz hibir boya hazrlanmaz. Tahta baskclkta en nemli aama pat hazrlamadr. yi hazrlanan bir patn ptrsz, beyaz grntl ve boza kvamnda olmas gereklidir.

2.1. Kullanlan Malzemeler

10 kg gazya 1,5 lt su 2 kg Binder 2 yemek ka emilgator 15 kak Fiksatr 15 lt bidon, srge 1 kg l bardak, boya kartrc rpc Bidon

2.1.1. Ara Gere Temini 2.1.1.1. Gazya

Karozan olarak ta bilinir. Petrolden elde edilen yakc ak sar renkte ya da renksiz, kendine zg itici bir kokusu olan yal svdr. Lamba, soba ve frnlarda yakt olarak kullanlan gazya, tahta bask boyalarnn hazrlanmasnda da ana malzemelerde biridir.

16

Resim 2.1: Gazya

2.1.1.2. Binder
Pigmet boya maddenin Life yapmasn salar. effaflaan bir maddedir. Sulandrlm st kvamndadr. Tekstilde kullanmna gre eitleri vardr. Boyann kalclnn yksek olmasn salar.

Resim 2.2: Binder

2.1.1.3. Emilgatr
Birbirine karmayan svlarn birbirine karmasn ve binderin kuma zerinde tuttuu boyay salamlatrmaya yarar. Piirilmi kola kvamndadr.

17

Resim 2.3: Emilgatr

2.1.1.4. Fiksatr
Kuma zerindeki boyann abuk kurumasn ve boyann liflerle birleimini salar.

2.2. Patn Karm

Su, binderi emilgatr ve fiksatr bir bidon iine konularak boya kartrc mikser ile 5 dk rplr. Karma gazya azar azar ilave edilerek rpmaya devam edilir. Gazya tamamen ilave edildikten sonra 10 dk rplr. Pat ierisinde ptr veya yabanc madde kalrsa szgeten geirilir. Hazrlanan pat az iyice kapatlarak saklanr. Ve kullanmadan nce rplr.

Resim 2.4: Pat Karm

18

2.3. Titann Hazrlanmas

2.3.1. Titan
Titan kumata astarlama yani rtc zellik veren un grnml, beyaz toz halinde beyaz boyann ham maddesidir.

Resim 2.5: Titan

3kase titan 3kase Binder 1 kse su

Titan, binder ve su plastik iine konularak boya kartrma mikseri ile 10 dk rplarak titann almasn(erimesi) salanr. 3 gn boyunca rplarak titann iyice erimesi salanr. Koyu ayran grnmnde ve ptrsz olmaldr. Kullanmadan nce szlr. Az iyice kapatlarak saklanr ve ikinci kullanmda tekrar rplr.

2.4. Beyaz Boyann Hazrlanmas

Beyaz boya titan ile patn karmndan oluur. 1 l titan ile 1 l pat kartrlarak beyaz boya yaplr. Hazrlanan boya kuma zerine fra ile srlr. Boyann kapatma zelliine gre titan ilave edilir.

19

Resim 2.6: Beyaz boyann hazrlanmas

2.5. Renkli Boyann Hazrlanmas

Renkli boyalarn ana renklerdeki ham maddesi hazr olarak alnmaktadr. Halk arasnda ham boya olarak bilinmektedir. Piyasa da akremin boya olarak satlmaktadr. Alarkli boya, pat ile akremin boyann karmndan hazrlanr. Bir litre pat ierisine 1 yemek ka akremin boya konularak kartrlmak sureti ile hazrlanr. Pat ierisine hazrlanan renklerin birbirleri ile eritilmi renkli boyalarn birbirleri ile kartrlmas ile bulunur. Renkli boyalar karakalem basknn iini doldurmada, renkli dolgu bask yapmnda ve elvant bask yapmnda kullanlr. Siyah renk (kontur) yapmak iin 1 litre pat ierisine 2 yemek ka siyah ham boya konulur. yice kartrlr. Siyah boya karakalem bask yapmnda ve dolgu bask yapmnda kullanlr. Ayrca renklerin iine katlarak koyu ton elde etmek ve yeil rengin yapmnda mavi yerine kullanlr.

20

Resim 2.7: Renkli boya hazrlanma

21

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki uygulamalar yapnz. lem Basamaklar Boya yapmnda kullanacamz aralar hazrlaynz. Boya yapmnda kullanlan gereleri hazrlaynz. Pat hazrlayacamz bidona su, bideri emirgatr ve fiksatr koyunuz. neriler Aydnlk ve havadan ortam hazrlaynz. Atlye nlnz giyiniz. llere dikkat ediniz. Tertipli ve dzenli olunuz. Gereleri srasna gre koyunuz. Az dar ve kapana bilen bir bidon seiniz. 5 dakika rparak kartrnz. rpma srasnda karm sratmamaya zen gsteriniz. Gazyan azar azar ilave ediniz. rpma ilemine devam ediniz. Karm 10 dakika rpnz. Pat 3 gn boyunda gnde 2 kez 10ar dakika rpnz. Az kapal saklaynz. Kullanmdan nce tekrar rpnz. llere dikkat ediniz. Kap ierisine bir l pat koyunuz. Kap ierisine bir l titan koyunuz. Kartrarak kabn azn kapal tutunuz. 1 litre pat ierisine 1 kak akremin boya katnz. Boyann patla iyice karmn salayanz. Hazrladnz boyay kapal saklaynz. 1 litre pat ierisine 2 yemek ka siyah akremin boya katnz. Karmn iyice karmasn salaynz. Verilen llere dikkat ediniz. Kartrarak kullanrz.

Pat ierisine gaz yan ilave ediniz.

Patn kvamn kontrol ediniz. Titan eritiniz. Beyaz boyay hazrlaynz.

Renkli boyalar hazrlaynz.

Siyah boya hazrlaynz.

22

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME Bu faaliyetin sonunda hangi bilgileri kazandnz belirlemeniz iin bir ksm doru yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise parantezin iine D, yanl ise parantezin iine Y harfi koyunuz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. ( ) Bitkisel boyalar doal boyalar grubuna girer. ( ) Maddeni boyalar, doal ve suni olarak elde edilmi maden bileikleri boyalardr. ( ) Suni boyalar olduka pahal boyalardr. ( ) Pat, beyaz ve renkli tm boyalar iin gereklidir. ( ) Patn ptrl olmasnn hibir mahzuru yoktur. ( ) Gazya petrolden elde edilen yal bir svdr. ( ) Binder boyaya renk verir. ( ) Pat ierisine emilgatr konulmaz. ( ) Pat ierisinde ptr veya yabanc madde var ise szgeten szlr. ( ) Titann su ve binder ile eritiriz. ( ) Titann ve patn gn 10ar dakika rplarak almas salanr. ( ) Beyaz boya sadece titandan oluur. ( ) Renkli boya hazrlanrken pat ile akremin boya kullanlr. ( ) 1 litre pat ierisine 1 kak akremin boya renkli boya yapm iin yeterlidir. ( ) Pat ile hazrlanm renkli boyalar birbirleri ile karmaz. ( ) Siyah boya, karakalemi bask ve dolgu bask yapmnda kullanlr.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile kontrol ediniz. Doru cevap saysn belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz veya cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyip renmeye alnz.

23

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI) 1. Anadoluda yazmaclk hangi ilimizde gelimitir? A.) Antalya B.) Toka C.) Malatya D.) Ordu Kuma zerine elle resmedilerek veya tahta kalplarla baslarak desenlendirilmi kumalara verilen isimdir. A.) Yazma B.) Resim C.) Ham Bez D.) Dokunma .Aadakilerden hangisi boya hazrlamada kullanlmayan bir ara deildir. A.) rpma mikseri B.) Plastik C.) Boya kab D.) Binder Aadakilerden hangisi boya hazrlamak iin kullanlan bir geretir. A.) Tahta kalplar B.) Gazya C.) Kak D.) Dzenek Aadakilerden hangisi doal boyadr. A.) Anilin boyalar B.) Alizarin boyalar C.) Madeni boyalar D.) Akremin boyalar Pat hazrlarken hangi gere kullanlmaz. A.) Gazya B.) binder C.) Mavi boya D.) Sar boya Pat ve titan ka gn ka dakika rparz? A.) 2 gn 5 dakika B.) 1 gn 10 dakika C.) 3 gn 10 dakika D.) 5 gn 5 dakika ile

2.

3.

4.

5.

6.

7.

24

8.

Pat ile titann karmndan elde edilir. A.) siyah boya B.) Beyaz boya C.) Mavi Boya D.) Sar Boya Karakalem bask ve dolgu bask yapmnda ayrca renklerin koyu tonlarnn elde edilmesinde kullanlr. A.) siyah boya B.) Beyaz boya C.) mavi boya D.) Sar boya

9.

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ediniz. Yanl cevaplarnz iin faaliyeti tekrar gzden geiriniz. Cevaplarnzn hepsi doru ise bir sonraki faaliyete geiniz.

25

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 D D Y D Y Y D D D Y D

RENME FAALYET2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 D D Y D Y D Y Y D D D Y D D Y D

26

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 B A D B C D C B A

27

KAYNAKA KAYNAKA
KAYA Reyhan, Trk Yazmaclk Sanat, bankas Kltr Yaynlar 1974 TRKER Kemal, Aa Bask Tokat Yazmalar, Bankas Kltr Yaynlar 1996 Meydan Laurusa Ana Biritanica Trke Szlk www.sunya.com.tr www.kimyadersi.com tr.wikipedia.org www.turkcebilgi.com ARAPCIOLU Atf YAZMACI 2007 ARAS Erdoan, Kimyager Has zgen Tekstil, Yazma Sanayi 2007 USLU Salih Yazmac 2007

28