ELEKTROTEHNIKI FAKULTET SARAJEVO OSNOVE ELEKTROTEHNIKE LABORATORIJSKA VJEBA BR.

2 PROVJERA PRVOG KIRCHHOFFOVOG ZAKONA I ZAKONA O OUVANJU SNAGE Na slici 1 prikazana je shema elektrinog kruga u kojem su tri potroaa (otpornici R, R1 i R2) vezana serijski-paralelno i prikljuena na izvor konstantnog istosmjernog napona RI. U elektrinom krugu vezana su i tri ampermetra (A, A1 i A2) koji mjere struje u granama (ampermetri se mogu smatrati idealnim) te watmetar (W) koji slui za mjerenje snage koju angaira ovaj strujni krug (watmetar se takoer moe smatrati idealnim). SHEMA SPOJA
* *

A R I

A I1 I2

RI
+

R1

R2

A1

A2

Slika 1 Shema elektrinog kruga PRIPREMA ZA VJEBU - PRORAUNI 1. Za elektrini krug sa slike 1 poznati su slijedei parametri: U = 15(V), R = R1 = R2 = 50(). Izraunati struje I, I1 i I2 koristei metodu grananja struja. 2. Za vor A napisati relaciju po I Kirchhoffovom zakonu i provjeriti da li izraunate vrijednosti struja I, I1 i I2 zadovoljavaju ovu relaciju. 3. Izraunati snage Jouleovih gubitaka na otpornicima R, R1 i R2 te snagu P koju izvor daje u krug (P = UI). 4. Provjeriti da li vrijednosti izraunate u dijelu zadatka 3. zadovoljavaju Zakon o ouvanju elektrine snage (energije) u linearnom elektrinom krugu. POPIS OPREME, POSTUPAK PRI MJERENJU, REZULTATI MJERENJA I OBRADA REZULTATA MJERENJA 1. Popis opreme RI regulacioni izvor istosmjernog napona tip PS-2403D, 0 30(V), 0,01 3(A); R1, R2 dva otpornika s klizaem tip PRN322, 0 330(), 1(A); R otpornika dekada tip D4/BCDE; A1, A2 dva analogna multimetra tip MI7043, koriteni kao ampermetri, podruje 0,5(A) ; A digitalni multimetar tip Peak Tech 451RS, koriten kao ampermetar (podruje 400(mA)) i kao ommetar za mjerenje otpornosti otpornika PRN322; W watmetar HEWA 3035, 0,5 5(A), 6 600(V), spojen na podruja 0,5(A) i 24(V).

2. Postupak pri mjerenju Pomou digitalnog multimetra Peak Tech 451RS podesiti otpornosti otpornika PRN322 na vrijednost 50(). Otpornost otpornike dekade podesiti na 50(). Odabrati odgovarajua mjerna podruja na mjernim instrumentima. Spojiti elektrini krug prema shemi prikazanoj na slici 1. Kod vezivanja watmetra u krug voditi rauna o ulazima strujne i naponske grane (oznake *). Asistent pregleda spojeni krug i stavlja ga pod napon. Napon na izvoru podesiti na 15(V). Pomou ampermetara izmjeriti struje I, I1 i I2. Pomou watmetra izmjeriti snagu P koju angaira ovaj strujni krug. Mjerenje se realizira tako da se za odabrana mjerna podruja struje i napona odredi konstanta watmetra CW(W/ds) te se na osnovu pokazanog otklona kazaljke W(ds) izrauna snaga prema relaciji: P = W CW. 3. Rezultati mjerenja I (mA) I1 (mA) I2 (mA)

P = W CW = 4. Obrada rezultata mjerenja

(W).

1. Provjeriti da li izmjerene vrijednosti struja I, I1 i I2 zadovoljavaju relaciju napisanu za vor A po I Kirchhoffovom zakonu. 2. Izraunati apsolutne i relativne greke koje se javljaju kod mjerenja struja I, I1 i I2 te snage P. Apsolutna greka rauna se prema relaciji: = (izmjerena vrijednost tana vrijednost). Relativna greka rauna se prema relaciji:
(%) = izmjerena vrijednost tacna vrijednost 100 . tacna vrijednost

Kod prorauna greaka za tane vrijednosti uzimaju se izraunate vrijednosti struja I, I1 i I2 i snage P (izraunate u dijelu Priprema za vjebu - prorauni u takama 1. i 3.). 3. Koristei izmjerene vrijednosti struja I, I1 i I2 te vrijednosti poznatih parametara elektrinog kruga (U = 15(V), R = R1 = R2 = 50()), izvriti raunsku provjeru Zakona o ouvanju elektrine snage 2 (energije) u linearnom elektrinom krugu koristei relaciju: U I = R I 2 + R 1 I1 + R 2 I2 2.