Professional Documents
Culture Documents
2
2
-jrpf}uD;em;twGif;aexkdif=uonfh rwluGJjym;
onfh ,k=H unfr_bmom/ wkdi;f &if;om;vlrsdK;rsm;
t=um; tcsif;csif;ykdrkd&if;eSD;r_wnfaqmufvm
ekdif&ef?
3
3
pufwifbmv 21&ufae@wGifusa&muf
onfh tjynfjynf qdkif&murBmh+idrf;csrf;a&;ae@txdrf;
trSwt
f crf;tem;udk uGwfcidk f+rdK@wGif wtmif;ausmif;
om;ESiv
fh il ,frsm;tpnf;t&Hk;rS OD;aqmif usif;yjyKvkyf
cJyh gonf?
vmap&ef?
'Drdkua&pDvrf;a=umif;ay:wGif ausmif;om;ESifhvli,frsm;wuf=uGpGmyg0ifv_yf&Sm;Edkifap&efESifh'Drdkua&pDpdwf"gwfydkrdkjrSifhwufvmap&ef?
jrefrmEdkifiHwGif+idrf;csrf;ae+yD/ vGwfvyfr_&Sdae+yD/ 'Drdkua&pDvrf;OD;wnfae+yD[k tpdk;&rSajymqdkaeaomfvnf; ppfrSefonfh+idrf;csrf;a&;
rcHpm;Edkifao;yg/
txl;ojzifh wdki;f &if;om;a'orSm ppfyGJ
a=umifh tdrfrjyefEkid fao;onfh ppfajy;'kuo
Q nf trsm;
}uD; usef&Sdaeygao;onf/
xdk@tjyif wtmif;jynfolvx
l krsm;onf rl;
,pfaq;0g;jy\em/ pD;yGm;a&;/ vlr_a&;/ pm;0wfae
a&;/ v,f,majrodr;f qnf;r_jy\emrsm;udk &ifqidk f
}uHKawG@ae&qJjzpfygonf?
xdk@a=umifh tcef;utoD;oD;wGif vli,f
awG/ a'ocHawG yl;aygif;yg0ifvmEdkif&eftwGuf +idrf;
csr;f a&;ESiyhf wfouf+yD; ynmay;a[majymjcif; vkyif ef;
rsm;udk us,fus,fjyef@jyef@qufvufvkyfaqmifzdk@vdk
tyfygonf?
wtmif;ppfajy;'kuQonfrsm;t=um;
EdkifiHwum+idrf;csrf;a&;ae@txdrf;trSwf pum;0dkif;jyKvkyf
4
4
5
5
obmywd ek d i f ; aiG o d r f ; rS t jynf j ynf q k d i f & mjid r f ; csrf ; a&;ae@trS m pum;ajym=um;jcif ; tusOf ; csKyf
urBmay:wGifrw
SD if;aexdkif=uaom vltygt0if/ ow0gtm;vkH; jidr;f csr;f a&;udv
k v
dk m;=uw,f/ acwftqufqufrS jzpfay:cJh
aom yxrurBmppf/ 'kwd,urBmppf ppfat;wdu
k fyaGJ wGtay:rSm b,folrS taumif;jrif=urnfr[kwyf g/ vltrsm;tjym; aoqkH;
ysupf D;apaom 'Dvkjd yif;xefonfhwdkufyGJawGudk vlawGrkef;wD;=uw,f/ acwfeSit
fh nD usifhokH;aeaompepfa=umifh wdkufyGJrsm;jzpfay:
vm&jcif;jzpfonf? ya'o&mZfacwf. Oya'wif;usyrf /_ ukv
d edk aD cwf. ajr,mcs@J xiG o
f rd ;f ydu
k rf /_ t&if;&Siaf cwf. acgif;ykjH zwfrw
l @dk a=umifh
wpfOD;eSifhwpfOD; rkef;wD;vm=ujyD; jy\emawGudk zefwD;cJh=uw,f/ u|efawmfwdk@wpfurBmvkH; jidrf;csrf;a&;vdkcsifvsSif vGwfvyfrl/
nDnGwfrel Siw
fh &m;rsSwrl[al om avmuygvw&m;okH;yg;udk vufukid u
f sifhokH;&rnf? xdktjyif u|eykf fwdk@tm;vkH; jidrf;csrf;a&;udk cspfcif
jrwfedk;tav;xm;&rnf? okd@rSomvsSif jidrf;csr;f a&;wefzdk;udk tjynfht0cHpm;&rnf? jidrf;csrf;a&;onf wnfjidraf t;csrf;aom ywf0ef;
usifudkwnfaqmufedkifonf? xd@k a=umifh u|eykf fwdk@onf rdrw
d wfeidk faombufrS jidrf;csrf;a&;azmfaqmifr_wGif yg0ifv_yf&mS ;=u&ef wdu
k f
wGef;vdkufygonf?
xdt
k crf;tem;udk rGefa'ovkH;qkdif&m'Drdu
k a&pDygwD/ &mrnjidrf;csrf;&;azmif;aw;&Sif; / armf+rdKifouUodv
k fraS usmif;ol/om;rsm;/ rGef
trsdK;orD;tpnf;t&Hk;/ Civil Society Development Program (CSDP)/ &SifapmyktzGJ@tpnf;/ rGefowif;Xme/
Women Empowerment Program (WEP)/rGefapwemtzGJ@tpnf;/ rGefvli,frsm;tzGJ@tpnf;/ rGefpHjytzGJ@tpnf;/
a&$[Fomowif;Xmersm;rSudk,fpm;vS,frsm;ESifh+rdK@rd+rdK@zrsm;wufa&mufcJhygonf?
6
6
vl@tzGJ@tpnf;rSm qif;&Jcsr;f om/ vlrsdK;bmom/ trsdK;rsdK;&Sdaewmyg/ tkyfpdk;ol/ tkyfcsKyfcH/ ppfwyf pwJh tm%m
twdik ;f twm rwlnw
D hJ zG@J pnf;yHak wGvnf; &Sad eygw,f/ aumfyakd &;&Si;f awG jynfy&if;ES;D jrSyEf rHS a_ wG pwJph D;yGm;a&;tiftm;pkawGvnf;&Sad erSmyg/
tdrfeD;csi;f EdkifiaH wG Edkiif Hwumtodik ;f t0dkif;qdkwmawGe@J a&m,Suyf wfouf&r_uvnf; rvGJra&Smifomyg? b,ftajctaerSmrqdk Adkvu
f s
pdk;rdk;r_ux
dk drf;xm;vdkolawGu vl@tcGiht
f a&;eJ@w&mr#wr_udk jiif;y,f=uavh&Sdygw,f/ ppfwyf&@J pdk;rdk;r_atmufrSm u|efawmfwdk@&J@ vl@tcGifh
ta&;eJ@w&m;r#wr_qHk;&_H;cJh&wmrSwfrd=urSmyg/ cwfwmu vl@tcGifhta&;udk bHkpHtjzpfrxm;&if EdkifiHa&;/pD;yGm;a&;/ EdkifiHwumquf
qHa&;pwJh acwfopftm%myHo
k mefawG&@J csw
d q
f uf&y_ faxG;r_atmufrmS u|eaf wmfw@dk u,
dk u
f u
kd ,
dk f a&&Snu
f muG,fEikd zf k@d c,
J Of;avh&w
Sd myg?
vl@tcGiht
f a&;eJ@w&m;r#wr_[m qufpyfaeygw,f/ w&m;r#wr_r&Sw
d Jh Edkifiw
H pfckp[m +idr;f csrf;zd@k rjzpfEkid yf g/ w&m;r#wr_tm;jzifh +idrf;csrf;
a&;udk wnfaqmuf=uygpdk@?
armif j rif h a Zmf ( +id r f ; csrf; jcif; qD a jcvS r f ; rsm;)
10
jrefrmwEdik if v
H ;kH qdik &f mausmif;om;rsm; 'Dru
kd &ufwpfwyfO;D
All Burma Students Democratic Front (ABSDF)
ucsiw
f rsKd ;om;vH;k qdik &f mausmif;om;ESiv
hf il ,frsm;or*~
All Kachin Students and Youth Union (AKSYU)
vl@abmifopf vli,ftzG@J
Youth for a New Society (YNS)
u&ifvil ,frsm;tpnf;t&H;k
Kayan Youth Organization (KYO)
wd;k wufaomrGev
f il ,frsm;tpnf;t&H;k
Mon Youth Progressive Organization (MYPO)
trsKd ;om;'Dru
dk a&pDtzG@J csKyfvil ,f(vGwfajrmufe,fajr)
National League for Democracy-Liberated Areas Youth (NDLA-LA-Y)
wtmif;ausmif;om;ESiv
hf il ,frsm;tpnf;t&H;k
Ta'ang Students and Youth Organization (TSYO)
ytd0k v
hf il ,ftpnf;t&H;k
Pa.O Youth Organization (PYO)
xm;0,fvil ,ftpnf;t&H;k
Tavoyan Youth Organization (TYO)
Zdrk ;D ausmif;om;vli,frsm;tpnf;t&H;k
Zomi Students and Youth Organization (ZSYO)
12
jrefrmEdik if aH usmif;om;vli,frsm;uGe*f &ufonf trsKd ;rsKd ;aom wdik ;f &if;om;rsm;.ordik ;f ESiahf usmif;om;vli,frsm;tzG@J (13)zG@J jzifh
zG@J pnf;xm;aomtzG@J tpnf;w&yfjzpfygonf? xd@k twl xdik ;f -jrefrme,fpyfEiS t
hf Ed ,
dN -jrefrme,fpyfw@kd wiG f tajccsv#u&f o
dS nf? jrefrm
Edik if aH usmif;om;vli,frsm;uGe*f &ufukd 1996 ckEpS /f Zefe0g&Dv(8)&ufae@Y e,l;a'vD+rdK@awmfwiG f pwifz@JG pnf;cJyh gonf? jrefrm
Edik if Hausmif;om;vli,frsm;uGe*f &uf.&nfreS ;f csuo
f nfrwlujJG ym;aomwdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;twGi;f Y em;vnfrw
_ nfaqmuf
&efEiS yhf ;l aygif;yg0ifrw
_ ;kd wufvmap&eftwGujf zpfonf? 4if;.&ke;f uef}uKd ;yrf;r_rsm;onf 'Dru
kd a&pDtjynft
h 0&&Sjd cif;/ vl@tcGit
hf a&;
tjynft
h 0&&Sad &;ESijhf refrmEdik if u
H kd ppfreS af omzuf'&,fjynfaxmifpt
k jzpf wnfaqmufjcif;twGuOf ;D wnfonf?
jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uf. (&nf&G,fcsuf)
jrefrmEdik if aH usmif;om;vli,ftzG@J tpnf; awmifw
h if;cdik rf mvmap&ef?
jrefrmjynf&pdS pftpd;k &tm; qef@usiw
f u
kd yf 0JG ifae=uaom tzG@J tpnf;rsm;twGi;f em;vnfr/_ yl;aygif;aqmif&u
G rf t
_ m;
jrSihf wif&ef?
tem*wfzuf'&,fjynfaxmifpk wnfaqmufEikd &f eftwGuf rwlujJG ym;jcm;em;aom wdik ;f &if;om;vli,frsm;twGi;f
tjyeftvSef ,H=k unfrw
_ nfaqmufomG ;&ef?
jrefrmEdkifiHausmif;om;vli,frsm;uGef*&uff. (OD;wnfcsuf)
wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pHak usmif;om;vli,fx.
k nDnw
G rf j_ zifh jrefrmjynf'rD u
kd a&pDwu
kd fyt
JG &Sed t
f [ket
f m; ydrk jkd rSiw
fh if&ef?
wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pHak usmif;om;vli,fxt
k wGi;f em;vnfry_ rkd ckd ikd +f rJjcif;jzifh trsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;/ jynfwiG ;f
ppf&yfpJa&;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;ESiw
hf ef;wlnrD #aom zuf'&,fjynfaxmifpw
k nfaqmufa&;?
wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pHak usmif;om;vli,fx.
k nDnw
G rf _jzifh jrefrmjynfppftm%m&Sifpepftm; t+yD;wdik cf sKyf+idrf;ap&ef?
wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pHak usmif;om;vli,fx.
k nDnw
G rf j_ zifh jynfwiG ;f ausmif;om; vli,fx.
k v_y&f mS ;r_tm; wd;k jrSiahf qmif
&Guo
f mG ;&ef?
Edik if w
H umausmif;om;vli,frsm;ESiyhf wfoufIurBmw0Srf; 'Dru
kd a&pDta&;/ vl@tcGit
hf a&;rsm;&Sio
f efxeG ;f um;
9
apa&;ESihf tm%m&Sipf epfcsKyf+idr;f a&;vkyif ef;rsm;wGif yl;aygif;aqmif&u
G &f ef?
13
vlwdkif;+idrf;csrf;a&;udkvkv
d m;=u./ ppfrufudk &GHrkef;=uonf/ ppfrufonf tm;vHk;udk ylavmif'u
k Qa&mufapIjzpf./
ppfreS faom+idrf;csr;f a&;onf wnf+idrfat;csrf;aponfum; trSefw&mjzpf.?
+idrf;csrf;a&;/ nDnw
G fa&;/ r#wa&; a'gufwdki}f uD;oHw
k idk fckid rf mygrS vGwv
f yfa&;tppftrSefukd &&SdcHpm;Edik frnf[k u|efawmf
qufpyfawG;ac:rdygonf?
a'guf w matmif a usmf ( oG m ;)q&m0ef
'Dae@[m urBmh+idrf;csr;f a&;ae@/ 'gayr,fh urBmay:rSm r+idrf;csr;f ao;aom Edik fiH/vlrsdK;rsm;+idrf;csr;f ygapa=umif;?
atmifausmfpdk;(u&ifeDjynfvli,frsm;or*~)
(UKSY)
15
udu
k }dk uD;(88rsdK;quf +idrf;csrf;a&;ESihyf Gihv
f if;vl@tzGJ@tpnf;)
18
rD;avmifaewJhtdrf,mawG
udk,f}udKufwmav;eJ@udk,f
yef;ryGifhawmhwJh O,smOfawG
udk,fcspfwJhae&mav;rSm aysmf&$ifpGmaecsif=uw,f?
bma=umifhvJ/ bmjzpfvdk@vJ
bmtwGufvJ/ bmawGvdktyfaewmvJ
bmawGjzpfcsifaewmvJ
wckyJ&Sdw,f
b,ftxdvJ
tJ'DtdyfrufO,smOfudk tJ'DaomheJ@zGifhrS
b,fawmhtqHk;owfrSmvJ?
yef;awGyGifhr,fqdk
igwdk@jynfolawGu at;at;csrf;csrf;aecsiw
f ,f
tJ'Daomh&J@trnf[m
&dk;&dk;om;om;pD;yGm;&Smcsifw,f
+idr;f csrf;a&;ygyJ?
oef;aX;armif
18
17
at;apjrap/ +idrf;csr;f apvdk/ ajrndKurBm/ a&v$myifv,f/ xuf0,faumif;uif/ tES@H yifv#i/f toifcsdK;jzL/ aw;csif;ulavmh/
vlv#ifvlcsi;f / rnSi;f ESdyfpuf/ ppfrufryGg;/ oem;=uifem/ udk,fcsi;f pmum/ arwWmw&m;/ v$r;f +cHKxm;um/ trsm;a0ae/ +idrf;
csrf;ayvdrhf +idrf;ayvdrfh?
+idrf;csrf;csdL;jzL/ wuluv
l #if/ usLusLat;at;/ vGwfvyfaw;udk/ raES;tjref/ oHEdXM efjzifh/ rSefrSefoDa=uG;/ um&efav;u/
axG;axG;jrjr/ vSvJvS./ oHjrcsdkvGif/ em;qifpzG,f/ emaysmfzG,fESifh/ wG,fwG,fwmwm/ omvJom./ omomvSv/S avmu
wpfciG f/ tvSqif+yD/ toifvlprG f;/ oifvlpGr;f ?
pmaywm0ef/ uAsmrGefjyif/ omvGefatmif;yg;/ 0wKrsm;Y/ rSefom;a=u;rH/k xif[yfpHk./ }uHKqHkwwfom;/ p&dkurf sm;udk/ a&;om;
azmfusL;/ uavmifjrL;cJh/ xl;jcm;yk*~dKvf/ zswfceJqkzd J@G / pmEGJ@yef;csD/ vGeyf Djyifonf/ jynfcspu
f xd bd;k u0d?
t+idrf;csrf;csr;f / +idrf;csrf;csrf;yg/ +idrf;csrf;omv#i/f tmomiifiif/ +rJyif&zSd @dk / u|efwdk@wawG/ aqmif&Guaf yrnf/ raoGrvGJ/ oHrp_d o
GJ @dk /
cJcufayvJ/ }udK;yrf;+rJrnf/ ysq
H JysyH g/ qufysHygav csKd ;iSufa&/qufysHygrnf bdk;wGuf&nf? +idrf;rnfcsrf;rnf atmif&rnf?
rif;oef@OD;(awmif}uD;)22-8-2013
19
19
20
20
21
22
ajymawmh xm0&+idrf;csrf;a&;wJh
yg;pyfu bk&m; bk&m;/
vufu um;,m;um;,m;?
cifneG f@acwfawmif r+idrf;csrf;ao;
orRwacwfrSm ppfa&;ajy;?
'kuQonfpcef;udk =unfvn
S fhyg/
w&pm>efr[kwf&if jrifwwfrSm/
vlvlcsif;pmemr_uif;
wudk,faumif;qefwJh pdwf"gwf&Sif;?
0gqd0k gacgif a&azgifazgif
aoG;qmaewJh ppfacgif;aqmif
ucsifqdk&if(autdkiftdk)yJ
owfr,fjzwfr,f wuJuJ?
cGifhv$wfEdkifp&mta=umif;r&Sd
wdkufcdkuf+yD;&if; tajymyufpuf
'kuQonfjzpfwm urBmuod?
tcspfawGryGm;apeJ@
xm0&+idrf;csrf;a&;wJh r,HkzG,f
trkefawGyGm;rwJh?
ajracG;pum;vdk wdk@rSwf+yDuG,f
'kuQonfawGpdwfematmif
raemajr-pdef
jynfolawGu woufrarhaygif
(19-6-2012)
23
csifwJh wkdif;&if;om;awG&J@wef;wltcGifhta&;udkzefwD;ay;zdk@&,f/
tm%m&wJh tkypf ;dk olawGu vlxw
k pf&yfvk;H udk apwemxm;jyD; ppf
rSefwJhEdkifiHacgif;aqmifawGjzpfzk@d &,f/ wkdif;jynf&J@tem*wfvzS @dk jynfol
trsm;pkuawmif;qdkwhJ tkyfcsKyfr_pepfusio
hf ;Hk zdk@ vdkvrd rfh ,fvk@d xifyg
w,f?
b,f&_axmihfuaeyJ=unf=h unfh usrtaeeJ@uawmh usrwdk@
EdkifiH +idrf;csrf;ae+yDvdk@rxifbl;/ +idrf;csrf;a&;eJ@tvSrf;a0;aeao;
w,fvdk@xifygw,f/ ta=umif;jycsufawGu jyp&mrvdkavmuf
atmifudk tm;vHk;uodrSmyg/ usrvufcx
H m;wJh t"duta=umif;
t&if;uawmh usrwdk@awGtoH;k rusvk@d yJ/ qefa&pyg;aygwJh usr
wdk@EdkifirH Sm xrif;iwfae=uwJhjynfolawG&Sdae+yD; usnfqHawG ayg
aewmudku usrwdk@ awmfawmfudktoHk;rus=uwmyg/ usrwdk@
tm;vHk; trsm;}uD;jyKjyifajymif;vJ&OD;r,f }udK;pm;=u&OD;r,f?
aemfarb,fxl;
ausmfudkudkAuo(1)
uGseaf wmfwdk@ArmEdkifi[
H m 1948 ckESpfu udkvdkeDpepfatmufrSvGwfajrmufcJh+yD; zqyvtpdk;&tkyfcsKyfcGifh&cJhayr,fh tajccH 'Dru
dk a&pD
tcGifhta&;awG tjynfht0&&SdcJhw,fvdk@ ,lqvdk@r&cJhygbl;/ pD;yGm;a&;t& udkvdkeDa[mif;awGudkrDSckdae&wmrdk@ trsKd;om;pD;yGm;a&; tajccH
taqmuftOD;awGukv
d nf; rxlaxmifEkid fcyJh gbl;/ tJ'Dumv urBmt
h ajctaet& ppfat;wdu
k yf Ju
G vnf;&Sdaewmrd@k jynfwiG ;f Edik if aH &;udk taemuf
tkyfpku t}uD;tus,f 0ifa&mufpGufzufwmudkvnf;cHaecJh&ygw,f/ vGwfvyfa&;&+yD;vdk@ (3)vt=umrSm ArmjynfuGefjrLepfygwD pwif
awmcdkch+J yD; jynfwGi;f ppfpwifc&Jh ygw,f/ aemufawmh u&if/ rGef pwJh wkdif;&ifom; vlrsKd;pktoD;oD;vnf; vufeufudkifawmfvSeaf &;vrf;pOfudk
ul;ajymif;oGm;=uw,f/ vGwfvyfa&;&atmif nDnDnw
G fnGww
f u
dk fy0GJ ifc/Jh vufwaGJ oG;pnf;cJh=uwJh trsKd;om;Edik fiHa&;tiftm;pkawG 0g;tpnf;
ajyovd+k ydKuGJ+yD; tcsi;f csif;owfjzwfajcr_ef;cJh&wJhtjzpf[m wdkif;jynftwGuf uHq;dk rd;k arSmifusa&muf&wmyJjzpfygw,f/ tcsif;csi;f rnDnw
G w
f mudk
ta=umif;jyK+yD; ppfwyfu vufwpfqkyfpmppf0g'DawGu wdki;f jynfudk xyfrv
H kyf}uHtm%modr;f +yD; udk,u
f sKd;&Smzd@k trsm;jynfolukcd seif;wmvnf;
cHcJh&ygw,f?
jynfwGif;ppfa=umifh }uD;xGmvmwJhppfwyfudk vufudkifwkwftjzpfo;Hk cJhwJh ppf0g'DawG[m ppftm%m&Sifpepfqw
dk Jhusm;aoudk touf
oGi;f +yD; jynfol@aoG;om;udk ESpf(50)eD;yg; 0g;+rdKpm;aomufc=Jh uygw,f/ jynfov
l x
l k}uD;u 'DEpS if g;q,f=umwJt
h arSmifxk}uD;xJrSm vH;k 0+idrfouf+yD;
vnfpif;cHch=J uwmawmhr[kwfygbl;/ &So
d rSstiftm;udpk pk nf;+yD; &oavmufenf;vrf;awGe@J qef@usifek f;uef vGwfajrmuf&mvrf;udk tqufrjywf
&SmazGaecJh&wmyg/ jynfov
l x
l ktwGuf vGwfajrmuf&mvrf;uawmh jynfwiG ;f ppfvk;H 0&yfp+J yD; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;udk tckdit
f rmwnfaqmufEkid rf S
&&Srd ,fv@dk ,q
l ygw,f/ ppfwvif;jzpfc&Jh wJh +rdK@jyeJ@aus;&Gmwdki;f rSm ppfab;'%fuckd pH m;cJ&h wJh jynfoal wGtwGuf tckcsdex
f d wkefvy_ fajcmufjcm;r_awG
&Sdae&qJyg/ pdw'f %f&mawG/ tdyrf ufq;dk awG/ ud,
k v
f uft*Fg xdcku
d yf sufpD;wmawGtjyif b0wpfcv
k ;Hk r_e@f r_e@f nufnuf ysuo
f kOf;cJ&h wmawGyg
a&wGufvdk@ukefEdkifr,frxifygbl;?
jynfov
l x
l kwpf&yfvHk;u av;pm;=unfnKd cJh&wJh q&m}uD;ocifu,
dk fawmfri_d f;[m jynfwGi;f +idr;f csrf;a&;twGuf uG,fvGecf sed t
f xd tm;xkwf
vHk;yrf;cJhz;l ygw,f/ 'gayr,fh q&m=uD;&J@ olremudk,frem +idrf;csrf;a&;wnfaqmufwJhoabmw&m;udk ppfrmefwuf+yD; ppfoaH y;aewJh tm%m
&SifawG[m tav;xm;&aumif;rSef;rodbJ OayuQmjyKcJh=uvdk@ 'Duae@txd jynfwGif;+idrf;csrf;a&;eJ@ a0;cJh&ygw,f/ +idr;f csrf;a&;AdokumjzpfwJh
q&m}uD;ocifu,
kd af wmfrid_ ;f [m raocifrmS +idr;f csr;f a&;&wm jrifomG ;csiw
f ,f qdw
k hJ aemufq;kH qENav;awmif jynfrh oGm;Ekid cf &hJ mS yg? q&m}uD;&J@
wynfhwpfOD;jzpf+yD; q&m}uD;vdkyJ +idrf;csrf;a&;jrwfEdk;olwpfOD;jzpfwJh uAsmq&m '*kefwm&m[mvnf; +idrf;csrf;a&;r&cif ArmjynfolawGudk
ausmckdif;oGmcJh&ygw,f?
(2)
+idrf;csrf;a&;enf;jcif;onf nDnGwfa&;tm;enf;aoma=umifhjzpfonf [k q&m'*kefwm&mu aumufcsufcscJhzl;ygw,f? uAsm
q&marmifatmifyGifhuvnf; wdki;f &if;om;csif;awGrdk@ wpfudk,fwnf;wpfcE<mwnf;vdk taoG;wltom;wl pmemzGJ@wnf+yD;&if/ ypPuQjzpfysuf
aewm[m vlwpfa,muf ol@b,fvufnmvufrSm "m;wpfvufpu
D idk f+yD; ol@udk,fol tjyefjyeftvSefveS f tzefwvJvJ ckwx
f pfzaJh jcGaeawmhwJh
twdkif;ygyJvm; vdk@ jynfwGif;ppf&J@twGif;okyfudk 0d+*dK[fjyKcJzh l;ygw,f? uGseaf wmfwdk@Eidk fiHtzdk@ jynfwGif;ppfudk&yfpJ+yD; +idr;f csrf;a&; trSefwu,f
25
wnfaqmufrnfqkv
d #if yxrqH;k tcsuftaejzifh nDnGwfa&;udkpwifwnfaqmuf&ygw,f/ nDnw
G fa&;qdkwJhae&mrSm trsKd;om;&if=um;apha&;/
trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&; pwJh pum;vHk;awGeJ@azmfnef;+yD; vkyfaqmifae=uwJh vkyfief;pOfawGtm;vHk; yg0ifw,fvdk@ rSwf,lrdygw,f?
trsK;d om;&if=um;apha&;qdkwmr&SdbJ +idr;f csr;f a&;&&Sdzdk@rjzpfEidk fyg/ wdki;f &if;om;tm;vH;k &J@ wef;wlcGih/f udk,yf idk fjyXmef;cGiEfh Sifh ppfreS faom
zuf'&,fjynfaxmifpkwpfckay:xGef;a&;udk trSefwu,fvdkvm;w,fqdk&if trsKd;om;&if=um;apha&;jzpfpOfudk jzwfoef;zdk@vdkygw,f? tjyef
tvSef,k=H unfr_wnfaqmufz@dk }udK;pm;=uonfqadk omfvnf; ESpu
f mvrsm;om &Snfvsm;vmcJhum aoewfoHrpJao;onfh tajctae}uD;u
uGsefawmfwdk@uH=urRmawGudk zHk;v$rf;aeqJyif jzpfygw,f/ 'gudk=unfh&if wlnDwJhtawG;t,ludk t&ifrwnfaqmufbJ +idrf;csrf;a&;ndKjrawG
t&ifvkyf=uvdk@ yGJrjywfEdkifjzpfae&w,fvdk@ jyif;jyif;xefxefa0zef&ygvdrfhr,f?
uGsefawfmwdk@em;vnfxm;wmu 'Drdkua&pDa&;v_yf&Sm;r_rsm;ESifh+idrf;csrf;a&;v_yf&Sm;r_rsm;[m wpfom;wnf;vdkyl;uyfqufpyfaejcif;
jzpfw,fvdk@cH,lygw,f/ +idrf;csrf;a&;v_yf&Sm;zdk@ 'Drdkua&pDtcGifhta&;awGr&Sd&ifrjzpfovdk 'Drdkua&pDpepfckdifrmwnfwHhzdk@uvnf; r+idrf;csrf;bJ
rjzpfEidk fyg? 1992 ckEpS u
f e,fpyfa'orSmzGJ@pnf;cJhwhJ vlrsKd;pkawmfvSefa&;tzGt
J pnf;rsm;&J@wyfaygif;pk}uD;vnf;jzpfwJh jynfaxmifpk jrefrmEdkiif H
trsK;d om;aumifpD (NCUB)&J@ oH;k oyfcsuw
f pfcu
k adk zmfjycsifygw,f/ jynfwiG ;f ppfjzpfymG ;&jcif;/ jynfwiG f;+idr;f csr;f a&;uif;rJah e&jcif;awG&J@ t"du
ta=umif;t&if; (2) &yfu1? wdkif;&if;om;vlrsKd;awG&J@ &oifh&xdkufwJh trsKd;om;tcGifhta&;awGtwGuf +idrf;csrf;pGmwdkufyGJ0ifr_udk tpdk;&tqufqufeJ@ppftm%m&Sif
awGujiif;y,f+yD; vufeufudkifawmfvSeaf &;od@k wGe;f ydk@cHcJh&jcif;?
2? 'Drdkua&pDESifhvl@tcGifhta&;twGuf jynfolvlxk&J@ +idrf;csrf;pGmawmif;qdkwdkufyGJ0ifr_awGtay: ppftm%m&SifawGu &ufpufpGmzdESdyfcJh=uwJh
twGuf 'Drku
d a&pDvdkvm;olawG[m enf;rsKd;pHkeJ@ &yfwnfwku
d yf GJ0ifae&jcif;wdk@ jzpfw,fvdk@ NCUB u _jrifoHk;oyfazmfjycJyh gw,f?
tESpcf sKyf=unfhwt
Jh cg +idr;f csr;f a&;[m 'Drku
d a&pDa&;/ vlrsKd;pkwef;wla&;/ zuf'&,fjynfaxmifpw
k nfaqmufa&;awGukd taumiftxnf
azmfawmif;qdkwdkufyGJ0ifaewJh EdkifiHa&;tiftm;pk/ wdkif;&if;om;vlrsKd;pktiftm;pk (vufeufudkif/rudkif)tm;vHk;wdk@&J@ &nfrSef;csufyef;wdkifwpfck
jzpfaewmudkawG@&ygw,f/ 'Dtiftm;pkawG[m bufwpfzufwnf;rSmtwl&Sdaewmudkvnf;awG@&ygw,f/ &Sdoifh&SdxdkufwJh pnf;vHk;nDnGwfa&;
tajccHvt
kd yfae+yD; tjcm;wpfzufu +idr;f csr;f a&;rvdv
k m;olawG&@J oyfv#Kad oG;cGrJ u
_ kd b,fvu
kd muG,&f rvJqw
kd hJ enf;vrf;awGukd pkaygif;tajz&Smzd@k
trsKd;om;tqifh awG@qHkaqG;aEG;yGJwpfck zefwD;zdk@vdktyfaeygw,f?
jynfwGif;ppfeJ@ppftm%m&Sifpepf&J@qdk;0g;r_awG/
emrnfu [efurG fhvGr;f aZmif;vd@k ac:ygw,fcifAsm;/ ucsiw
f idk f;&if;om;xJrS avmfah 0:rsK;d pkjzpfygw,f/ uGseaf wmfu rkqk;d rom;wpf
a,mufyg/ vuf&adS wmh ucsiv
f il ,fEiS ahf usmif;om;tzG@J All Kachin Sutdent and Youth Union (AKSYU) eJ@ucsif Oya'taxmuftuljyKuGe,
f uf
Kachin Legal Aid Network Group (SHINGNIP)rSm udk,fwwfEki
do
f avmuf vkyftm;ay;vkyaf eygw,f/ Oay'ynm&yfeJ@ Edik if aH &;ynmudk cHrk ifpGm
avhvmqnf;yl;aewJh vli,fwpfa,mufyg?
26
vuf&djS refrmjynf +idrf;csr;f ae+yDv@dk vH;k 0rajymEdik yf gbl;/ Oyrm- Tomas Ojea Quintana =o*kwfv 21 &uf 2013 ckESpf/ &efuek f tjynfjynf
qdkif&mavqdyf owif;pm&Si;f vif;yGrJ mS ajymoGm;w,f/ UN vl@tcGiht
f a&;txl;ud,
k fpm;vS,fuadk wmif vHk+cHKa&;aumif;pGmrvkyfay;Ekdifbl;/ tjcm;
dk;dk;jynfolwpfO;D wpfa,muf&@J vHk+cHKa&;qdk b,fvkv
d q
J w
dk majymp&mawmifrvdkawmhbl;vd@k a0zefcsuaf y;cJw
h m&Sdw,f/ tpd;k &u xm0&+idrf;csrf;
a&;ajymaeayr,fhvnf; ucsi'f kuQonfawGu avsmo
h Gm;wmvH;k 0r&SdbyJ w
dk ;dk vmw,f/ tckq&dk if wpfoed f;ausmo
f Gm;+yD/ tpdk;&u 'kwd,yifvHk
uJhodk@aqG;aEG;yGJ aejynfawmfrSmvkyfr,fajymw,f/ 'gayr,fh rlabmifr&Sdbl;/ b,fvdkvkyfrSmvJ/ b,folawG b,fvdkyg0ifaqG;aEG;Ekdifatmif
tcGifhtvrf;zGifhxm;rvJ pwJh ar;cGef;awG ar;p&m&Sdaeygw,f/ EdkifiaH &;tcif;tusif;u tD*spfvdkrjzpfvmEdkib
f l;vdk@ b,folrt
S mrrcH&Jygbl;?
+idr;f csrf;wJhEdkifiw
H pfckjzpfzdk@ vli,fawGtaeeJ@ tpd;k &wGiaf omfvnf;aumif;/ twdu
k t
f cHygwDbufraS omfvnf;aumif;/ wdik ;f &if;om;tzG@J tpnf;rsm;rSmaomfvnf;aumif; vuf&jdS refrmh
Edkiif Ha&;tajctaetcif;tusif;xJrSmOD;aqmifyg0ifaewJv
h l}uD;rsm;u tcsi;f csif; xkdicf kv
H /k tm%mjycsi/f vkyyf kid cf Gifhvkdcsi/f Zmwfa[mif;awGjyef
vSe+f yD; tcsif;csif;xdk;ESuw
f mawGjzpfaeygw,f/ vli,fbufr=S unfah wmh wu,f&,fp&mvnf;jzpfaeygw,f/ 0rf;enf;p&mvnf;aumif;ygw,f?
bmjzpfvk@d vJqdkawmh Edik fiHa&;toGiful;ajymif;aewJhtcsdefrmS owdxm;zdk@u ta&;r}uD;wmudk ta&;w}uD;rvkyfrzd dk@vdkygw,f/ vli,fawGu
vl}uD;awGtcsif;csi;f rnfodk@rnfyjHk zpfaeygap olwdk@urdk =unhfbJ trSew
f u,fuk,
d ,
f =Hk unfwJh+idrf;csr;f a&;v_y&f Sm;r_rsm;udk tm;oGecf eG fpdkufvyk f
aqmif&r,f/ ppfreS fwJh+idrf;csrf;a&;azmfaqmifaewJh b,fvt
dk zGJ@tpnf;eJ@rqdk tem*wftwGut
f "du=unfh+yD; rdrdwwfEdkifwhJ Om%fynm/ cGeftm;/
pwmawGu&kd if;ESD;jrKyfE+HS yD; tm;oGecf eG pf u
kd v
f yk af qmifrS ppfreS w
f +hJ idr;f csrf;a&;udk wnfaqmufazmfaqmifEikd yf gvdrrhf ,fv@kd tckid ftrm,Hk=unfygw,f?
+idrf;csr;f wJv
h l@tzGJ@tpnf;wnfaqmufzd@k Ekdiif Ha&;toGiful;ajymif;wJt
h csed frmS Edkiif Ha&;tpmra=ur_awG }uHKawG@&rSm {uefrvGyJ gbl;?
'gayr,fh tJ'ED idk if Ha&;tpmra=ur_ukd b,fyb
Hk ,fenf;eJ@tpma=uatmifvyk frvJqkw
d mt"duusygw,f/ &Jabmf&b
J uf vli,fw@kd udkajymcsiw
f mu
jrefrmEdkiif o
H nf t&ifujy\emxkw}f uD;jzpfygvdrhrf ,f/ 'gayr,fh tckawmh jrefrmEkid if H[m tcGifhtvrf;qdkwJhvrf;ay:udak &mufaeyg+yD/ 'DtcGifh
tvrf;}uD;udk b,fvdktoHk;csrvJqdkwm vli,fawG&J@vufxJrSmyg/ vli,fawG&J@tcsdef jzpfaeyg+yDvdk@ajymcsifygw,f?
ppfrSefwJh+idrf;csrf;a&;udkvdkvm;ol
vGrf;aZmif; (Oya')
28
30
wdik ;f jynf.'kuu
Q kd
axmufxm;+yD;
raoyJ rowfyJ
at;csr;f oGm;Edik rf nfh
enf;vrf;eJ@
aqmif&u
G =f uygvd@k
ESpOf ;D ESpzf ufuakd &m
wdik ;f jynfuakd &m
arwWm&yfccH siw
f myJ
+ird ;f csr;f a&;qdw
k m
&efou
l rkd w
d af qGjzpfatmif
vkyw
f ehJ nf;yJ
'*kew
f m&m(1456=2013)