Αρχές Περιβαλλοντικών Επιστημών

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Συμβατικές και εναλλακτικές

μορφές καλλιέργειας

Θεατροποιημένη παρουσίαση

1ο Γενικό Λύκειο Αγίου Δημητρίου

Μια παρέα μαζεύεται για φαγητό και η κουβέντα πηγαίνει
στα βιολογικά προϊόντα...........................................................
- Τι νόστιμες που είναι αυτές οι ντομάτες! Περίεργο. Συνήθως οι
ντομάτες που τρώμε πια είναι χάλια. Πού τις βρήκατε;

- Α ναι, είναι βιολογικές ντομάτες.

- Βιολογικές; Τι είναι αυτό;

 Τι είναι τα βιολογικά
προϊόντα;
Με τον όρο "βιολογικά" χαρακτηρίζονται τα προϊόντα
εκείνα που παράγονται χωρίς χημικά φυτοφάρμακα και
λιπάσματα ή ορμόνες.

Ένα προϊόν για να είναι βιολογικό πρέπει να πληρεί πολύ

συγκεκριμένες προϋποθέσεις σε όλα τα στάδια της
παραγωγής του:
Στο στάδιο της καλλιέργειας, της μεταποίησης και της
τυποποίησης.

Σε όλα τα στάδια γίνεται συνεχής έλεγχος και αυτό

άλλωστε αποτελεί και το βασικό λόγο για την αυξημένη
διατροφική ασφάλεια που προσφέρει το τελικό προϊόν που
καταλήγει στο τραπέζι μας.
- Και έχουν όλα τα γεωργικά προϊόντα την ίδια ποσότητα
φυτοφαρμάκων;
 Επιβαρυμένα προϊόντα από τα
φυτοφάρμακα
• Τα προϊόντα με τη μεγαλύτερη παρουσία
υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων είναι αυτά
που το βρώσιμο μέρος τους βρίσκεται κάτω
από τη γη (πατάτες, κρεμμύδια κλπ.).
Επίσης, κάποια φρούτα όπως τα μήλα και
τα σταφύλια και γενικά οι «δύσκολες
καλλιέργειες» δέχονται αρκετές επεμβάσεις.
Ακόμη επιβαρημένα είναι πολλά
εισαγόμενα προϊόντα από τρίτες χώρες.

• Σημαντικό είναι όμως ότι ο καταναλωτής θα

πρέπει να γνωρίζει ότι το καλό πλύσιμο
απομακρύνει μόνο τα φάρμακα που
παραμένουν στην επιφάνεια, και που είναι
τα λιγότερα.
- Εντάξει, τα βιολογικά δεν έχουν φυτοφάρμακα και ορμόνες.
Υπάρχει άλλος λόγος για να τα αγοράσω;
 Γιατί να τα προτιμήσω;
Ένα πρώτο πλεονέκτημα των βιολογικών προϊόντων είναι ότι
προστατεύουν τον καταναλωτή από τις επικίνδυνες τοξικές
ουσίες που περιέχουν τα φυτοφάρμακα με τα οποία
ραντίζονται οι συμβατικές καλλιέργειες.

Το γεγονός ότι δεν χρησιμοποιούνται χημικά λιπάσματα και

συνθετικές ορμόνες, σημαίνει ότι το φυτό δεν “βιάζεται” να
αναπτυχθεί και έχει μια φυσιολογική ανάπτυξη.

Είναι αναμφισβήτητο ότι τα βιολογικά προϊόντα έχουν

μεγαλύτερη θρεπτική αξία, σε σχέση με τα συμβατικά, δηλαδή
τα προϊόντα της εντατικής χημικής καλλιέργειας. Αυτό
συμβαίνει γιατί έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε φυσικά
σάκχαρα, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και μικρότερη
περιεκτικότητα σε νερό. Επίσης διαθέτουν μεγαλύτερη
περιεκτικότητα σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες.

Τέλος, η γεύση τους είναι περισσότερο ολοκληρωμένη και

μεστή ενώ διατηρούν σε μεγάλο βαθμό τα αρώματα τους.
- Εσύ μου λες για φυτοφάρμακα που είναι επικίνδυνα για την υγεία
των ανθρώπων. Το ξέρεις όμως ότι σε ορισμένες περιοχές της Γης,
εκεί όπου υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με συμβατικές γεωργικές
καλλιέργειες, ήδη κάποιοι άλλοι οργανισμοί έχουν εξαφανιστεί;

- Ναι, κάτι έχω ακούσει ότι κάτι γίνεται με τις μέλισσες. Ξέρεις κάτι
περισσότερο;

- Σε πολλές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών, τα τελευταία

χρόνια παρατήρησαν ότι δεν υπάρχουν πια μέλισσες! Οι ειδικοί
έκαναν μελέτες και κατέληξαν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται σε
κάποιες αιτίες.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ:

Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

Πιο πιθανά αίτια για την μείωση του αριθμού των μελισσών είναι τα εξής:

• Ένας ιός που επηρεάζει την θνησιμότητα των μελισσών.

• Ένα παλιό μικρόβιο που μεταλλάχτηκε και έγινε περισσότερο επιθετικό

προς τις μέλισσες.

• Η χρήση νέας γενιάς φυτοφαρμάκων που είναι επιβλαβή για τις μέλισσες.

• Οι τοξίνες που υπάρχουν στα γενετικώς τροποποιημένα φυτά, οι οποίες

είναι απρόσβλητες στις μέλισσες.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η αιτία για την εξαφάνιση των μελισσών μάλλον
είναι ένας συνδυασμός των πιο πάνω παραγόντων.
- Ένα έντομο λιγότερο. Και τι έγινε;

- Έγινε ότι χάνεται ένας οργανισμός από τις τροφικές αλυσίδες και
όταν συμβαίνει αυτό κανείς δεν ξέρει ποιες θα είναι οι συνέπειες
για το οικοσύστημα που ανήκουν.

- Εντάξει όλα αυτά με τα φυτοφάρμακα κ.λ.π. και με τα προβλήματα

που δημιουργούν. Όμως τι να κάνουν οι γεωργοί; Να αφήσουν τις
καλλιέργειές τους να σαπίσουν; Να τις φάνε τα ζουζούνια;

- Εντάξει, μην ανησυχείς. Υπάρχουν ειδικά βιολογικά φυτοφάρμακα.

Τα φυτικά ή φυσικά εντομοκτόνα της βιολογικής γεωργίας

Είναι ουσίες με ελάχιστη τοξικότητα, που δεν δηλητηριάζουν το περιβάλλον και το

πιάτο μας.

Έχουν τρία σημαντικά χαρακτηριστικά:

1) Παρασκευάζονται από φυτικές ή άλλες φυσικές ουσίες.

2) Η χαμηλή έως ελάχιστη τοξικότητα που έχουν στο περιβάλλον και στους
ζωντανούς οργανισμούς.

3) Η ελάχιστη υπολειμματικότητά τους στα τρόφιμα.

- Και μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ολόκληρος
κλάδος της Χημείας η λεγόμενη ‘Πράσινη Χημεία’.
 ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΗΜΕΙΑ

Η Χημεία που προστατεύει το περιβάλλον

Πράσινη χημεία είναι ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με την παραγωγή
χημικών προϊόντων με την ελάχιστη δυνατή περιβαλλοντική επιβάρυνση.

Δεν παράγει ορμόνες και φυτοφάρμακα:

Γιατί, δεν είναι ανάγκη να σκοτώσουμε έναν οργανισμό για να προφυλλάξουμε
έναν άλλο. Τα φυτά έχουν δικούς τους μηχανισμούς για να ατιδράσουν αρκεί να
τα βοηθήσουμε να τους εφαρμόσουν.

Η πράσινη χημεία δεν καταστρέφει αλλά και συμφέρει :

Δεν χρειάζεται να αλλάξουν οι εγκαταστάσεις στις χημικές βιομηχανίες. Έτσι
δεν έχουμε μεγάλο κόστος παραγωγής.
Επιπλέον, μειώνεται και το κόστος από τη διαχείριση αποβλήτων για τις
χημικές βιομηχανίες.
 -Τελικά, τι γίνεται με όλα αυτά τα προβλήματα που συνέχεια
δημιουργούνται; Μια το ένα, μια το άλλο, ποιά ειναι η λύση;

- Η λύση είναι να μην αντιμετωπίζουμε το κάθε πρόβλημα

ξεχωριστά, αλλά συνολικά. Γι αυτό και δημιουργήθηκε αυτό που
λέμε ‘ολοκληρωμένη καλλιέργεια’
Τα τελευταία 2-3 χρόνια, εκτός από τη βιολογική καλλιέργεια, ένας άλλος
τρόπος παραγωγής αγροτικών προϊόντων,
η ολοκληρωμένη καλλιέργεια, αρχίζει να
αναπτύσσεται ραγδαία.

Το 2007, το 4% των γεωργικών

εκτάσεων της χώρας μας (1.500.000
στρέμματα) καλλιεργήθηκαν με τη
μέθοδο της ολοκληρωμένης
διαχείρισης.
 Ποιες είναι οι αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης;

•Σεβασμός στο περιβάλλον

•Σεβασμός στον καταναλωτή
- Αναρωτιέμαι αν γίνονται πράγματι όλα αυτά ή αν απλώς είναι
θεωρίες που δεν εφαρμόζονται.

- Γίνονται. Τον Φεβρουάριο κάναμε μια εκδρομή σε ένα αμπέλι κι

ένα οινοποιείο στα Σπάτα. Στο αμπέλι καλλιεργούνται σταφύλια με
τη μέθοδο της βιολογικής καλλιέργειας και στο οινοποιείο κάνουν
κρασί με τη μέθοδο της οργανικής οινοποίησης. Να, κοιτάξτε.
Βιολογική καλλιέργεια
Συμβατική καλλιέργεια
- Είδα ότι είπιατε και το κρασάκι σας.

- Έχουμε κι εδώ. Δοκίμασε!

- Τι είδους σταφύλια καλλιεργεί ο οινοπαραγωγός στα Σπάτα;

- Χρησιμοποιεί την ποικιλία ‘ασύρτικο’, ‘μαλαγουζιά’ και κυρίως το

‘σαββατιανό’ που είναι τοπική ποκιλία των Μεσογείων. Και αυτό
είναι σημαντικό γιατί έχουν χαθεί πάρα πολλές ποικιλίες.

- Πώς έχουν χαθεί; Πώς γίνεται αυτό;

- Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια με τις εντατικές μεθόδους

γεωργίας καλλιεργούνται ορισμένες μόνο ποικιλίες. Παλιότερα ο
κάθε γεωργός είχε το χωράφι του όπου καλλιεργούσε τα τοπικά
είδη. Τώρα, έχουμε τεράστιες εκτάσεις όπου σε όλες
καλλιεργούνται πολύ λίγες ποικιλίες. Για παράδειγμα στα μήλα.
 ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΜΗΛΩΝ

Το 1889 υπήρχαν 32 είδη μήλων. Τώρα υπολογίζεται ότι έμειναν 5 είδη μήλων.
Παλιά υπήρχαν σε κάθε περιοχή οπωρώνες με γευστικότερα και αρωματικότερα μήλα.

Είδη μήλων που χάθηκαν: Ονόματα ποικιλιών που δείχνουν συχνά

την προέλευσή τους

1) Φιρίκια τριών 10) Μουσαλέικα 19) Κερέικα

ειδών, ενός 11) Βαρδακέικα 20) Αρβανίται
καλοκαιρινού, δύο 12) Φλασκιά 21) Καραουλάνια
χειμωνιάτικων 13) Σκιούπια 22) Μήλα της
4) Μανιές 14) Φακηλάτα Εκκλησιάς
5) Μαρκέικα 15) Λαδόμηλα 24) Κανηκέικα
6) Αναστασέικα 16) Κωστέικα 25) Δηλιγιαννέικα
7) Καρλέικα 17) Τσακνακέικα 26) Τσιλκέικα
8) Σουμπεκιά 18) Καρπενησιώτικα 27) Νταουτέικα
9) Χειμωνιάτικα
- Και τι πειράζει αν έχουμε τρεις ποικιλίες μήλων αντί για πενηντατρείς;
Καλύτερα, να μη μπερδευόμαστε

- Δεν είναι έτσι. Όσο λιγότερα είδη υπάρχουν σε ένα οικοσύστημα, τόσο
πιο ασταθές είναι. Τόσο πιο εύκολα μπορεί η περιοχή να ερημοποιηθεί και
να καταστραφεί και να γίνει δηλαδή ακατάλληλη για οποιαδήποτε
καλλιέργεια. Αντίθετα μια υγιής περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλη
ποικιλία ζώων και φυτών. Γι αυτό και τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη
προσπάθεια να διατηρήσουμε όσο γίνεται περισσότερες ποικιλίες
γεωργικών ειδών, ξεκινώντας από τις τοπικές σε κάθε περιοχή.

- Εντάξει μωρέ, θα φιάξουμε άλλες ποικιλίες. Άκουσα ότι τώρα πια όλα
γίνονται. Στα εργαστήρια μπορούν να σου κάνουν ότι φυτό θέλεις.

- Λες για τα γενετικά τροποποιημένα φυτά. Αυτό όμως είναι ένα θέμα που
σηκώνει πολύ συζήτηση.

- Γιατί; Δεν είναι καλά;

- Όχι για όλους.......

 ΓΕΝΕΤΙΚΑ
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝ
Α ΠΡΟΪΟΝΤΑ
 ΟΙ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ
ΕΧΟΥΝ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΡΑΓΩΓΟ:

►Οι συμβατικές καλλιέργειες είναι 11% αποδοτικότερες

►Απαιτούνται ορισμένα μέτρα για τη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων

καλλιεργειών (Π.χ μεγάλες αποστάσεις από τις συμβατικές καλλιέργειες)

►Ειδικά στη χώρα μας όπου έχουμε μικρές και πολυτεμαχισμένες εκτάσεις η
δημιουργία τέτοιων καλλιεργειών θα δημιουργήσει απώλειες σημαντικών
καλλιεργήσιμων αγαθών.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΠΟΡΟ:

►Πρόκειται για προϊόντα που διατηρούνται σε καλή κατάσταση από τη στιγμή της
συγκομιδής
(π.χ. αφαιρείται το γονίδιο που προκαλεί το σάπισμα).

►Προκύπτουν πολλαπλά οικονομικά συμφέροντα για τους εμπόρους αφού

ελαχιστοποιείται το ενδεχόμενο ζημίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΥΒΕΡΝΩΝΤΕΣ:

►Η διατροφή όλου του πληθυσμού εναποτίθεται στα χέρια 3-4 εταιρειών των Η.Π.Α

►Η ρήση του προέδρου Μπούς «Θέλουμε να θρέψουμε όλο τον κόσμο»

όσο και αν ακούγεται φιλάνθρωπη κρύβει το μεγαλύτερο ΚΙΝΔΥΝΟ :

Να αποφασίζουν ελάχιστοι για το πώς και πότε θα τρέφεται όλος ο πλανήτης.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ:

►Όλοι προτιμούν τα φρέσκα προϊόντα.

►93 % των καταναλωτών στην Ελλάδα και 70 % στην Ε.Ε είναι αντίθετοι με τα
γενετικά τροποποιημένα προϊόντα.

►Είναι ακόμη αμφίβολες οι επιπτώσεις τους στην υγεία (Αλλεργιογόνοι

παράγοντες και τοξίνες μπορεί να προκαλέσουν καρκινογενέσεις).

►Τα προϊόντα αυτά είναι 20-30 % ακριβότερα από τα συμβατικά.

ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ:

►Τα γενετικά τροποποιημένα φυτά εκκρίνουν τοξικές ουσίες ενάντια σε

ζιζάνια και έντομα. Οι ουσίες αυτές μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία
υπερμικροβίων και ανεξέλεγκτων μεταλλάξεων.

►Τελικά δεν αποφεύγεται η χρήση φυτοφαρμάκων:

Η αμυντική ικανότητα των φυτών είναι ανεπαρκής για τα 3ης ή και 2ης
γενιάς παράσιτα (υπερ-ζιζάνια).
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ:

Ο συσχετισμός πείνας-γενετικώς τροποποιημένων προϊόντων μόνο εμπορικό και

όχι ανθρωπιστικό ενδιαφέρον κρύβει.

►Στην πραγματικότητα η παγκόσμια αγροτική παραγωγή επαρκεί για να θρέψει

τον κόσμο. Το 80% των παιδιών που υποσιτίζονται ζει σε χώρες που έχουν
πλεόνασμα γεωργικών προιόντων δημητριακών που προορίζονται για ζωοτροφές

→ Η ΠΕΙΝΑ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ

- Αλήθεια, ποιοί ασχολούνται με όλα αυτά;

- Υπάρχουν ερευνητικά ιδρύματα όπως στην Ελλάδα π.χ. το

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο που πήγαμε.
- Ξέρεις, σκέφτομαι ότι δε θα ήταν άσχημο να ασχοληθώ με κάτι
τέτοιο. Πάντα ήθελα να ζήσω και κάπου πιο ήσυχα. Έχω από τον
πατέρα μου κάποιες εκτάσεις στο χωριό, αλλά δεν είναι μεγάλες.

- Α, μην ανησυχείς γι αυτό. Οι βιολογικές καλλιέργειες δεν

απαιτούν μεγάλες εκτάσεις. Το θέμα είναι αν η τοπική κοινωνία
εκεί είναι αρκετα οργανωμένη έτσι ώστε να σε βοηθήσει.
 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ιδιαίτερα σημαντικός για την βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη είναι ο

ρόλος της τοπικής κοινωνίας και κάθε νομού χωριστά.

Έτσι, μπορούν να ενισχυθούν κάποιες εναλλακτικές μορφές

αγροτικής παραγωγής, όπως η βιολογική γεωργία
- Πάντως, αν πάρεις την απόφαση να κάνεις βιολογικές
καλλιέργειες να ξέρεις ότι θα βοηθήσεις και την οικονομική
ανάπτυξη του τόπου σου αλλά και το περιβάλλον.
 Γιατί....

Το έργο του παραγωγού δεν έχει μόνο την παραδοσιακή

διάσταση, του να παρέχει στην κοινωνία τα απαραίτητα εφόδια
για την διατήρηση της ζωής, αλλά εμπεριέχει και το

χρέος της συμβολής στην προστασία του περιβάλλοντος

και της αντίστασης στην απειλή της οικολογικής καταστροφής.

- Και όχι μόνο αυτό. Μπορείς να διαλέξεις να καλλιεργείς φυτά που
ταιριάζουν στο κλίμα και στο έδαφος της περιοχής σου. Έτσι, και η
καλλιέργεια θα είναι πιο εύκολη και θα έχεις μεγαλύτερη απόδοση.
Ψάξε μόνο να βρεις το κατάλληλο είδος φυτού. Για παράδειγμα, σε
μια περιοχή της Ινδίας οι κάτοικοι μιας μικρής περιοχής,
αποφάσισαν να καλλιεργήσουν ένα αυτοφυές δέντρο που λέγεται
Neem.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ:
ΤΟ ΦΥΤΟ NEEM

Το Neem είναι ένα δέντρο που μεγαλώνει

γρήγορα και μπορεί να φθάσει σε ύψος 15-20 μέτρα.
 Οι αγρότες εκμεταλλεύονται όλα τα μέρη του φυτού: τα
φύλλα, τους σπόρους ακόμη και τη φλούδα του κορμού.

Όλα τα μέρη του φυτού και τα αποστάγματά του έχουν πολλές σημαντικές
ιδιότητες και χρησιμοποιούνται

•Στην ιατρική
•Ως εντομοαπωθητικά
•Ως ηρεμιστικά
•Στην παραγωγή καλλυντικών
•κ.λ.π.
- Έτσι, κερδίζουν πολύ περισσότερα χρήματα, χωρίς να εξαρτώνται ιδιαίτερα
από γεωπόνους, επιδοτήσεις κ.λ.π.

- Ναι, το ξέρω, υπάρχουν πολλά προβλήματα στον κόσμο, σε άλλες πολύ πιο
φτωχές χώρες από εμάς. Εκεί δε νομίζω ότι εμείς μπορούμε να κάνουμε κάτι.

- Κι όμως, μπορούμε. Στην Ελλάδα υπάρχει η οργάνωση Fair Trade Ελλάς

που είναι είναι μια Ελληνική Μη Κυβερνητική Οργάνωση που για πρώτη φορά
στην Ελλάδα προωθεί τη φιλοσοφία του δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου.

- Πως το είπες;

- Δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο

- Δηλαδή;

- Δηλαδή, αγοράζουμε προϊόντα κατευθείαν από μικρές ομάδες παραγωγών

από διάφορες χώρες του κόσμου. Τα προϊόντα αυτά είναι βιολογικά, όχι από
γενετικά τροποποιμένα φυτά και το κυριότερο, τα χρήματα πηγαίνουν όλα
στους παραγωγούς και όχι στους μεσάζοντες ή στις μεγάλες εταιρείες που
κανονίζουν. Πιο συγκεκριμένα, το δίκαιο εμπόρο έχει τους εξής στόχους:
 Δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο - Fair trade

Στόχοι:

Βελτίωση της διαβίωσης και της ευημερίας των παραγωγών του τρίτου κόσμου
με ιατρική περίθαλψη, σχολεία, συνεχή παραγωγή

Ευκαιρίες ανάπτυξης για μη-προνομιούχους παραγωγούς, ιδίως για τις

γυναίκες και τον ντόπιο πληθυσμό

Προστασία των παιδιών από την εκμετάλλευση στην παραγωγική διαδικασία

Εμπορική συνεργασία μέσω διαλόγου, διαφάνειας και σεβασμού

Αλλαγές στους κανόνες και τις μεθόδους του συμβατικού διεθνούς εμπορίου

Προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων με την προώθηση κοινωνικής

δικαιοσύνης, ορθών περιβαλλοντικών μεθόδων και οικονομικής ασφάλειας
- Το χειμώνα μάλιστα, κάναμε και μια επίσκεψη στο κατάστημα
της Fair Trade Ελλάς στο Σύνταγμα.
- Όμως να φέρνουμε προϊόντα από τόσο μακρυά, δεν είναι κακό για το
περιβάλλον; Τόσο πετρέλαιο για πλοία, τόσα καυσαέρια... και μετά
φωνάζουμε.

- Ναι, αυτό είναι αλήθεια. Τα θέματα του περιβάλλοντος δεν ειναι απλά και
έχουν πάντα δύο πλευρές. Από τη μια λες να αγοράσεις από τον παραγωγό
της Βολιβίας για παράδειγμα, από την άλλη, τα καύσιμα των πλοίων που
φέρνουν τα προϊόντα από την Αμερική συνεισφέρουν στο φαινόμενο του
θερμοκηπίου. Καλύτερα θα ήταν να κατανάλωνε ο καθένας τα τρόφιμα της
περιοχής του

- Όμως και να βοηθάς αυτούς που έχουν ανάγκη, δεν είναι κακό. Αφού οι
δικοί τους δεν ενδιαφέρονται.

- Ναι, αν σκεφτείς πόσος κόσμος θα μπορούσε να ζήσει με αξιοπρέπεια αν

τα πράγματα ήταν αλλιώς, αν υπήρχε λιγότερη εκμετάλευση..

- Τελικά και στα θέματα του περιβάλλοντος, όλα ξεκινάνε από την
οικονομία

- Ναι, και καταλήγουν στα ανθρώπινα δικαιώματα.

 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Οι συνθήκες, οι συμβάσεις και οι νόμοι σε σχέση με το περιβάλλον δυστυχώς
δεν επηρεάζουν συνήθως την πολιτική των κυβερνήσεων.

Γιατί οι κυβερνήσεις προτιμούν να ικανοποιήσουν μέσω της πολιτικής τους,

τους ψηφοφόρους τους και τα οικονομικά συμφέροντα.

Τελικά, για να πάρουμε στα σοβαρά οποιοδήποτε

περιβαλλοντικό θέμα πρέπει να καταστραφεί κάτι, για να
αρχίσουμε να ανησυχούμε και να ασχοληθούμε.

Οι πολίτες οι οποίοι είναι ενημερωμένοι είναι λίγοι!!!

Πρέπει να καταλάβουμε ότι........

Η επίλυση των μεγάλων περιβαλλοντικών προβλημάτων με τα οποία είναι

αντιμέτωπος ο πλανήτης αρχίζουν από τη

δική μας συμμετοχή

- Πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά, όμως υπάρχουν αρκετά είδη βιολογικών
προϊόντων; Μπορώ να βρω ό,τι θελήσω;

- Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν όλο και περισσότερα καταστήματα με

βιολογικά προϊόντα που έχουν απίστευτη ποικιλία όχι μόνο από τρόφιμα
αλλά από καλλυντικά, απορρυπαντικά, ότι θέλεις υπάρχει, και στο μέλλον
πρόκειται να ανοίγουν συνεχώς. Άλλωστε και στα Σούπερ Μάρκετ πια
βρίσκεις κάποια λίγα προς το παρόν βιολογικά προϊόντα.

- Πριν κανένα μήνα, πήγαμε σε ένα κατάστημα με βιολογικά προϊόντα και

αμέσως μετά σε ένα Σούπερ Μάρκετ της περιοχής μας. Κάναμε και μια
καταγραφή κάποιων από τα προϊόντα και των τιμών τους.
 ΕΡΕΥΝΑ ΑΓΟΡΑΣ

Επίσκεψη σε κατάστημα βιολογικών προϊόντων

και σε σούπερ μάρκετ

Έρευνα γεωργικών προϊόντων και παραγόντων τους

και σύγκριση τιμών
- Σε ορισμένα είδη, όπως τα γλυκά για παράδειγμα, στο σούπερ μάρκετ
υπήρχε μεγαλύτερη ποικιλία. Οι τιμές ήταν περίπου οι ίδιες.
Φρούτα και λαχανικά υπήρχαν σε αρκετά μεγάλη ποικιλία και οι τιμές
τους ήταν λίγο ψηλότερες. Όμως, πολλά από τα βιολογικά φρούτα και
τα λαχανικά προέρχονταν από άλλες χώρες.
Υπήρχαν επίσης διάφορα δημητρικά με σχεδόν ίδιες τιμές. Μόνο στα
είδη κορν-φλέϊκς δεν υπήρχε η ποικιλία που βρίσκεις στα σούπερ
μάρκετ.
Πολύ μεγάλη ποικιλία υπήρχε σε βιολογικά όσπρια και με καλές τιμές.
Επίσης υπήρχαν πολλά βιολογικά γαλακτοκομικά με λίγο ψηλότερες
τιμές από τα συμβατικά.
 ΓΛΥΚΑ
ΠΡΟΪΟΝ Κατάστημα Βιολογικών Σούπερ Μάρκετ
προϊόντων
Αριθμός Τιμές Πιστοπ Αριθμός Τιμές
προϊόντω οίηση προϊόντω
ν ν
Σοκολάτες 8 1–3Ε ναι 100 0,20 – 6 Ε

Καραμέλες 8 1–3Ε ναι 48 0,62 – 4 Ε

Μέλι 23 3 – 16 Ε ναι 10 3–8Ε

Μαρμελάδε 10 3–5Ε ναι 40 2–4Ε

ς
 ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ
ΠΡΟΪΟΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΙΜΕΣ ΤΙΜΕΣ ΤΙΜΕΣ Σ. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ
ΒΙΟΛ.ΚΑΤ. ΜΑΝΑΒΗ ΜΑΡΚΕΤ
ΜΗΛΑ ΙΤΑΛΙΑ 2,97 1,9 2 ΒΙΟ
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΗΛΕΙΑ 1,13 0,8 0,68 ΒΙΟ
ΜΠΑΝΑΝΑ ΑΓ. ΔΟΜΙΝΙΚΟΣ 2,29 1,9 1,5 ΒΙΟ
ΤΟΜΑΤΑ ΚΡΗΤΗ 3,43 1,8 1,68 ΒΙΟ
ΑΓΓΟΥΡΙ ΚΡΗΤΗ 1,62 1 2 Μεταβ.Στάδιο
ΛΑΧΑΝΟ ΟΛΛΑΝΔΙΑ 1,12 0,6 0,26 ΒΙΟ
ΚΑΡΟΤΟ ΟΛΛΑΝΔΙΑ 1,52 1 0,55 ΒΙΟ
ΠΙΠΕΡΙΑ ΚΡΗΤΗ 4,79 3,5 3,75 Μεταβ.Στάδιο
ΑΧΛΑΔΙ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ 3,37 2,9 2,49 ΒΙΟ
ΛΕΜΟΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ 1,81 1,8 1,39 ΒΙΟ
ΦΡΑΟΥΛΑ ΗΛΕΙΑ 9,85 5,5 2,27 ΒΙΟ
ΠΑΤΑΤΑ ΙΤΑΛΙΑ 1,41 0,7 0,55 ΒΙΟ
ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΤΡΙΚΑΛΑ 2,95 2,25 2,25 ΒΙΟ
 ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ

Βιολογικό κατάστημα Σούπερ Μάρκετ

Νιφάδες καλαμποκιού (κορν φλέϊκς)
Νιφάδες καλαμποκιού 500 gr 6,52 Special Kellog’s 300 gr 3,47
Crunchy nut Kellog’s 3,29
Bran Flakes 375 gr 4,10
Nestle κανέλλα 375 gr 3,05
Coco pops 375 gr 3,38
Nesquik 375 gr 2,88
Μούσλι
Μούσλι – γλουτένη 500 gr 7,07 Μούσλι 500 gr 4,10
Βρώμη
Βρώμη 500 gr 1,55 Quaker βρώμη 375 gr 2,97
Ζυμαρικά
Σπαγγέτι ντίκελ 500 gr 3,48 Φουσίλι 500 gr 3,02
Βίδες ντίκελ 500 gr 4,05 Πεταλουδίτσες 500 gr 3,02
Πένες καλαμποκιού 500 gr 4,05 Όλα τα υπόλοιπα ίδια
Λαζάνια καλαμποκιού 500 gr 4,05 τιμ
ή
Σόγια
Σόγια κιμάς ΒΚ 200 gr 1,91 Σόγια κιμάς 400 2,07 gr
Σόγια κεμπάπ ΒΚ 200 gr 1,58 Σόγια κεμπάπ 400 2,07 gr
 ΟΣΠΡΙΑ

Βιολογικό κατάστημα Σούπερ Μάρκετ

Όσπρια
Πλιγούρι ΒΚ 500 gr 1,73 Φακές ψιλές 500 gr 0,63
Φακές χονδρές ΒΚ 500 1,90 Φάβα Σαντορίνης 500 gr 9,98
gr 1,46 Ρεβύθια 500 gr 1,96
Φακές ψιλές ΒΚ 500 gr 2,55 Σιτάρι 500 gr 1,20
Φάβα κόκ. ΒΚ 500 gr 1,21 Σιτάρι Νο1 500 gr 0,49
Φάβα πράσινη 500 gr 2,01 Πλιγούρι 500 gr 2,92
Φάβα κίτρινη 500 gr 1,54 Φασόλια 500 gr 2,05
Φασόλι ροβίτσα 500 gr 1,60 Φάβα 500 gr 2,05
Φασόλι μαύρο 500 gr 1,40 Ρύζι 500 gr 2,87
Φασόλι αζούκι 500 gr 1,34
Φασόλι κοκκινο 500 gr 1,55
Φασόλι μπαρμπούνι 500 1,12
gr 1,35
Φασόλι σόγιας 500 gr 0,96
Φασόλι άσπρο 500 gr 1,71
Σιτάρι ΒΚ 500 gr 4,65
Σιτάρι σπέλτ Ντίκελ 500
gr
Ρύζι 500 gr
 ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Προιόντα από Βιολογικό κατάστημα
Είδος Ποσότητα Τιμή σε € Σχόλια
Αυγά 6αδα 63g 3,5
Αυγά 6αδα 53g 3,44
Αυγά 4αδα 2,35
Αυγά ανα τμχ 0,53
Γάλα (ημίπαχο) 1000 Ml 2,29
Γάλα αγελαδινό 1L 2,4
Γάλα πλήρες 1L 1,29
Γιαούρτι πλήρες 500gr 2,62
Γίδινο γιαούρτι 2*200gr 2,94
Επιδόρπιο Γιαουρτιού 400gr 2,62 Χώρα προέλευσης:Ιταλία
Φέτα 400gr 5,59
Φέτα 400gr 5,83
Φέτα 200gr 2,98
Τυρί γίδινο 400gr 5,83
Τυρί κατσικίσιο 400gr 5,55
Τυρί κατσικίσιο 200gr 2,98
Τυρί κατσικίσιο 350gr 5,15
Κασέρι 250gr 5,08
Τυρί γκούντα 300gr 7,25 3μήνες ωρίμανση
Τυρί γκούντα 350gr 5,59 1μήνα ωρίμανση
Τυρί γκούντα τριμμένο 100gr 2,13
 Προιόντα από Supermarket
Είδος Ποσότητα Τιμή σε € Σχόλια
Αυγά 6αδα Large 2,04
Αυγά 6αδαMedium 53-63gr 2,76
Αυγά 6αδαMedium 53-63gr 2,7
Αυγά 6αδαMedium 53-63gr 2,89
Γάλα 1L 2,8 Βιολογικό από Ιταλία
Βιολογικό άγνωστης
Γάλα 1L 1,8 προέλευσης
Γάλα 0% fat 1L 1,49
Γάλα 2,5% fat 1L 1,58
Γάλα 3,7% fat 1L 1,58
Γάλα 1,3% fat 1L 1,42
Γάλα 3,5% fat 1L 1,34
Γάλα 1L 1,55 Βιολογικό
Γάλα 1L 1,38
Γιαούρτι 200gr 0,77
Γιαούρτι (στραγγιστό) 200gr*3 3,29
Γιαούρτι πρόβειο 200gr 0,87 Πλήρες ή Light
Φέτα 400gr 4,23
Φέτα 400gr 4,1
Φέτα 400gr 4,3
Φέτα 400gr 4,96 (λιγότερα λιπαρά)
Φέτα 400gr 3,4
- Και που θα το καταλάβω ότι είναι πράγματι βιολογικά προϊόντα;
 Πώς τα
ξεχωρίζω;

Ένα προϊόν για να είναι βιολογικό πρέπει να φέρει στη

συσκευασία του το ειδικό σήμα πιστοποίησης του
οργανισμού που το έχει ελέγξει σε όλα τα στάδια
παραγωγής του, καθώς και τον ειδικό αριθμό
πιστοποίησης.

Επίσης, όλα τα βιολογικά προϊόντα πρέπει να αναγράφουν

το όνομα του παραγωγού, τον μεταποιητή (αν υπάρχει),
τον τόπο παραγωγής, αλλά και οποιαδήποτε άλλη
πληροφορία αφορά την ταυτότητα του προϊόντος.  Είναι
όλα συσκευασμένα, εκτός από εκείνα που πωλούνται μέσα
στα κτήματα που παράγονται.
Το ευρωπαϊκό σήμα Το σήμα πιστοποίησης
της Βιολογικής Γεωργίας της ΔΗΩ

Το σήμα πιστοποίησης Το σήμα πιστοποίησης

της ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ της ΒΙΟΕΛΛΑΣ
- Εγώ, δεν πιστεύω τίποτα από αυτά. Πιστεύω ότι μας κοροϊδεύουν και
ότι αυτά που λένε βιολογικά είναι όπως όλα τα άλλα. Κάνουν τις
κομπίνες τους, βάζουν εκεί ένα σήμα κι εμείς απλώς πληρώνουμε
παραπάνω. Σιγά μη γίνονται αυτά τα πράγματα στην Ελλάδα.

- Αυτό είναι δικό σου θέμα. Αλλά νομίζω ότι δεν μπορείς να σκέφτεσαι
το μέλλον χωρίς να έχεις εμπιστοσύνη σε κανέναν. Μια κοινωνία
είμαστε. Αντί να κοιτάμε με καχυποψία ο ένας τον άλλον, ας δούμε αν
μπορούμε να κάνουμε κάτι.

- Α, δεν σας είπαμε. Γυρίζοντας, από την επίσκεψη στο κατάστημα του
Δίκαιου Εμπορίου, κατά τύχη πέσαμε πάνω σε μια διαδήλωση της Green
Attack στο Σύνταγμα, για περιβαλλοντικά προβλήματα.
 Τέλος !
‘Αρχές
Περιβαλλοντικών
Επιστημών’

Β΄ Λυκείου

Υπεύθυνοι καθηγητές: Γεωργία Παπαγεωργάκη

Ξενοφών Βαμβακερός
Έκθεση με τις εργασίες των μαθητών
στο χώρο του σχολείου