EVRE DOSTU EKOLOJK YAPILAR

lk kez 1866 ylnda Alman biyolog Ernest Haeckel tarafndan kullanld kabul edilen ekoloji kavram, canl varlklarn birbirleriyle ve bulunduklar ortamla ilikilerini inceleyen ve yan dallardan oluan bir bilim dal olarak tanmlanmaktadr. Ekolojinin yan dallardan biri olan ekolojik mimarlk ise tasarm aamasnda alnan kararlar ile evreye en az dzeyde zarar veren fosil yaktlar yerine tkenmeyen yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanld, enerji korunumlu yap ina etmeyi hedeflemektir. Ekolojik mimarln bir dier tanm ise, evre kirliliini en aza indirgeyen, enerji kullanmn minimumda tutan, gne enerjisi bata olmak zere dier yenilenebilir enerji kaynaklarn kullanmna ynelik tasarmlar ortaya koyan, geri dnml malzeme kullanmn arttrabilen, kullanclara daha salkl ve gvenilir yaam ortamlar salayan bina ve bina evresi arasnda dinamik ve srekli etkileimler btndr. Ekolojik yap salkl, doal malzemelerin kullanld, az enerji tketen, bu enerjiyi doal kaynaklardan elde eden, bakm kolay ve ekonomik yap olarak tanmlanabilir. Yaplar yaam sreleri boyunca yapm evresinden ykm evresine kadar evre zerinde olumsuz etkilere neden olmaktadr. Bu etkilerin azaltlmasna ynelik olarak yaplarn tasarmnda ekolojik yap tasarm ltleri benimsenmelidir.

Ekolojik Yap Tasarmnn Hedefleri:

- Enerjinin, bakm-onarm maliyetinin, yapyla ilikili atk ve kirliliin azaltlmas, - Yap konforunun, yap ve bileenlerinin dayankll ve esnekliinin arttrlmas, - Bu kapsamda tasarmclar; evreye duyarl, enerji tketimini en aza indirgeyen , - Doal kaynaklarn kullanmn azaltp yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklar ile gne enerjisi, doal havalandrma ve doal aydnlatmay kullanan, - Fiziksel evre koullarna uygun, su korunumunu salayan, geri dntrlebilir yap malzemelerini ieren tasarmlar yapmay ilke edinmelidir.

Gne Enerjisi Pasif gne sistemleri ile gne enerjisinden; K aylar boyunca gneten -s kazanlarn arttrma, yaz aylar boyunca soutma-havalandrma-doal aydnlatma iin yararlanlabilmektedir. Gneten s kazanm salanmak iin mimaride kullanlan sistemler ;

-Gne pencereleri -Ktle duvar -Tromb duvar -Su duvar -K bahesi -Termosifon sistemi -Kaya zemin-k bahesi gibi zmlerdir.
Aktif gne sistemleri ile gne enerjisinden bu sistemler araclyla s enerjisi elektrik enerjisine dnerek yaplarda kullanlabilmektedir. Yaplarda, s enerjisi retimi, gne enerjili stma sistemleri ile, elektrik enerjisi retimi ise fotovoltaik sistemler ile salanmaktadr.

Rzgar Enerjisi
Pasif sistemler ile rzgar enerjisinden doal havalandrma salanmaktadr. Doal havalandrma iin alabilir pencere kullanm en yaygndr. Hakim rzgar ynnde olacak ekilde i avlu da tasarlanmakta, scak hava burada toplanarak dar atlmaktadr. Aktif sistemler ile rzgar enerjisinden elektrik enerjisi retilmektedir. Aktif rzgar enerjisi kullanm sistemleri rzgar trbinleridir.

Jeotermal Enerji

Jeotermal enerji, -Konutlarda stma ve soutmada -Seraclkta -Tarmda kullanlmaktadr.

Jeotermal akkann uygulama yntemlerine gre jeotermal enerji sistemleri; s pompalar, kuyu ii eanjrler ve s borular olarak farkl ekilde uygulanmaktadr. Yaplarda en yaygn kullanm s borular eklindedir.

BAY ETM MERKEZ PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

Bay Eitim Merkezi (Bay Education Center) 2005 tarihinde Save The Bay tarafndan Agostini Construction irketine Provience, Rhode Island, A.B.D. de yaptrlmtr. Arazi Providencedaki Narraganset krfezinin suyla bulutuu yerde, dolgu toprakla evrelenmi gney ucundaki terk edilmi blgededir. Narragansett krfezinde karlksz yardm salamakta, sahilin ekosistemini etkileyen salk ve srdrlebilirlik konularnda farkndalk yaratabilmek iin tasarlanmtr. Rhode Islandl ocuklarn kendi topraklar ile gl bir balant kurmalarn salamay amalar. Yapnn program: karlama mekanlarn, seyir lobisi, iki snf, laboratuar alan, byk bir toplant salonu, Save The Bay in ynetici ofisleri ve toplant salonunu, kaykhane, iskele ve rhtm kapsar.

Bay Eitim Merkezi (Bay Education Center) tasarrufu salayabilmek iin eitli unsurlar dikkate alr. Arazideki mevcut atklar kullanr, onlar geri dntrr ve doaya daha az zarar verir. Tasarm yaplrken blgenin mevcut durumu gz nnde bulundurur ve buna ynelik almalar yapar. Frtnalarn youn olduu bir blge olduu dikkate alnarak yeil bir at yaparak korunak salar ve su depolar. Yap inasndaki malzemeler yenilenebilen olanlardan seilir. Setii malzemelerdeki kimyasal oranlarna dikkat eder. evreye mmkn olduunca az zarar vermeyi amalar. Bu dorultuda en dk bakm maliyetiyle en yksek verimin elde edebilecei sistem ve malzemeleri kullanr. Kullanlan malzemeler mrlerini tamamladktan sonra geri dntrlebilir.

Bay Eitim Merkezi tasarmna yeil bir aty dahil etmitir. Bu at ile yapda farkllklar oluturulurken doaya uyum salanr. Yap kesitine de yansyan bu farkllk pencere ekillerinin deimesine ve amacna odaklanm unsurlara dnmesine yardmc olmutur. Konvansiyonel malzemelerin getirdii sradanl kran bu doku ile alg deitirilir. Yerel malzemeler ile kaplanm olan evre algy deitirirken ziyaretileri de bilinlendirir.

Bay Eitim Merkezi kesitlere ve atya bakldnda ekolojik perspektifin etkileri ak bir ekilde grlr. Kuzey cephesinde iki kademeli yeil at ile strktrel formda deiiklie gidilmitir. Bu form a verilmi dier atyla desteklenmi ve ieri alnan gne , hava kalitesi arttrlmtr. Yapnn son eklini almasnda evresel etkilerin gz ard edilmemesi nemli rol oynamtr. Yap inaa edilirken geri dntrlm, dk kimyasall, dk iletme giderli, etkinlii yksek malzemeler kullanlmtr.

POCONO EVRESEL ETM/ZYARET MERKEZ PROJESNNYEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

Pocono evresel Eitim/Ziyareti Etkinlik Merkezi (Pocono Enviromental Education/Visitor Activity Center) 2005 ylnda National Park Service/Pocono Enviromental Education Center tarafndan Pride Enterprises irketine Dingmans Ferry, Pennsylvania, A.B.D. de yaptrlmtr.

Pocono Eitim Merkezi bina yerleimi yaplrken pasif gnein kullanmna dikkat edilmi ve yapnn ynelimi buna gre yaplmtr. Ayrca dk kimyasall yada hi kimyasal kullanmayan rnler yaygn olarak kullanlarak evreye daha az zarar verilmitir. Yeniden kullanlm, dntrlm yada dntrlebilir malzemeler yaygn olarak kullanlarak srece dahil olunur. evreden en fazla yarar elde edilmeye allrken, bakm maliyetleri ve genel giderler drlr. evreye verilen zarar en dk seviyeye ekilmeye allr.

Pocono Eitim Merkezi olduka basit bir formun algsal olarak nasl bir farkllk oluturabileceini olduka iyi gsterir. Yap tek taraftan kr bir cepheye sahip effaf bir yamuk formundadr. Eimli ats ile btnl salarken zel tasarm at strktr ile estetie farkl bir yorum katar. Eimli at ile hava dolam desteklenmitir. Isnan scak hava ykselerek atnn hemen altndaki pencereler ile dar atlr. D kabuu oluturan elemanlar ile estetik alg desteklenir ve yapsal dzen salanr.

Pocono Eitim Merkezinde geni aklkl mekanlar oluturabilmek iin zel bir tasarm yaplm ve ahap laminasyonlu bir taraa sistemi oluturulmutur. Bu sistemle eik bir at oluturulurken cephede oluturulan pencereler ile bu yapsal sistemin etkin kullanm salanmtr. Pocono Eitim Merkezi inaa edildii blgedeki kullanlm araba lastiklerini tasarmna dahil ederken yksek verimlilik ile yapya etki salar ve insanlar eitir. Bu yzden sadece malzeme dnm salamakla kalmaz insanlar eiterek bilin dzeyini ykseltir. evreden aldklarnn yannda geri kazandrd yksek deerler daha fazla nem kazanr.

CHESAPEAKE KRFEZ FONU PHILIP MERRILL EVRE MERKEZ PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

Philip Merrill evre Merkezi (Chesapeake Bay Foundation, Philip Merrill Enviromental Center) Chesapeake Krfez Fonu tarafndan 2000 ylnda The Clark Construction Group firmasna Annapolis, Maryland, A.B.D. de yaptrlmtr

Arazi Chesapeake Krfezinin ky eridinin 31 acrelik (28.328 m2) ksmnda, Maryland - Annapolisin gney dousuna yaklak 15 dakikalk mesafede konumlanmtr. CBF satn almadan nce arazi havuz, otel olarak kullanlmaktadr.

Krfeze negatif etki oluturmak ve nemli yatrmlar iin planlanmtr. Proje 90 kiilik evresel personeli drt dank binadan tek bir 32.000 foot2 (3,000 m2) tesiste toplamtr. Chesepake krfez fonunun amacn aka savunmak ve desteklemek iin byle bir tasarm yaplmtr. Chesepake krfezi ile srdrlebilir ortak bir ba kurmak amalanr. Merkezin iindeki zellikler : bakanda dahil olmak zere btn personel yeleri iin ak alma istasyonlar, batan baa datlm toplant odalar, bir adet 40 kiilik toplant odas, yemek odas ve mutfak.

Philip Merrill evre Merkezi iinde bulunduu ekosisteme en az zarar verebilmek iin inaa srecinde evresel faktrlere zen gstermitir. Blgede bulunan et obur yarasalarn doal ortamlarna zarar vermemek iin yap inaasn bu hayvanlara gre dzenlemitir. Biyolojik sistemli filtreler kullanarak frtna sularn artm ve doal dngye katkda bulunmutur. Yerel malzemeler kullanarak olanaklar etkin kullanmtr. Ek olarak gelecek maliyet ve evre kirliliini engellemitir.

Philip Merrill evre Merkezi glgeleme unsurlar, eik atlar ve strktr ile tamamen farkl bir izgi izmektedir. Bu youn estetie ramen yzeylerde yapm olduu tek dze kaplamalar ile algya hitap eder. Grn ve kesitlerdeki dzen yapsal form ile desteklenmitir. Estetik unsurlar ilevseldir. Gne kesici grevini yerine getirirken n farkl ekillerde ieri alnmasn salar. Philip Merrill evre Merkezi kesitlerinde ahap tayclarn ve makas sisteminin oluturduu geni aklkl bir sistem grlr. Ahabn geni kullanm sayesinde yerel malzemeler srece dahil edilmitir. Kaynaklar daha az sarf edilirken, verimlilik artm ve maliyetler drlmtr. Philip Merrill evre Merkezi yksek verimlilikli blgesel malzemeleri kullanmakta zen gsterir. Bu amala yakn blgedeki ve mrn doldurmu malzemeleri tercih eder.

ISLANDWOOD PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

Yaplarda hi bir iklimlendirme sistemi kullanlmamtr. Havalandrma doal yollardan yaplr. Kompleks 39 binay iermektedir. Karlama merkezi, yemek salonu ve kampsn merkezindeki renme stdyolar gibi. Projenin her etkisi eitim iin bir seenek sunar. rnein tasarm ekibi dntrlm ya da yenilenmi malzemeleri projede kullanacaklarn szn vermilerdir. Aalarn byk blm yresel kaynaklardan salanmtr. Portland imentosunun yerine uucu kl kullanlmtr . lgi ekmek iin her snfn zemini farkl malzemeler (bambu, mantar, geri dntrlm kauuk) ile kaplanmtr ve deiik tezgahlar (ayiei kabuu,soya fasulyesi vb.) kullanlmtr. Projede srdrlebilir elemanlarn olduu her yerde ocuklar iin bir yol vardr. Belki de bu yaklamn en arpc rnei yapy yaayan bir makine olarak kullanmak ve su artmas salamaktr.

Islandwood projesi 2002 ylnda Islandwood firmas tarafndan Rafn Company irketine Bainbridge Island, Washington A.B.D. de yaptrlmtr. Yap toplamda 70,000 foot2 (6,500m2) bir alan kaplar. Krsal bir alanda otuz dokuz adet binadan olumaktadr. Bu yaplar birbirlerine yaya yollaryla balanr.

Islandwood daki yaplarn hepsi kolaylkla geri dntrlebilecek yada geri dntrlm malzemelerden dk kaynak kullanm ile inaa edilmitir. Mekanlar oklu amalara uyum salayacak ekilde tasarlanmtr. Malzemeler doal halleriyle braklmtr. Bu ekilde boya, kaplama, tamir gibi bakm rutinleri ortadan kaldrlmtr. Istma sistemi doal havalandrma ile desteklenerek kanal iilii azaltlm, bakm maliyetleri azaltlm ve hava kalitesi arttrlmtr. Doal havalandrma sistemi termal analiz sistemini kullanacak ekildedir.

Ahap panjurlar sayesinde k kontroll olarak ieri alnr. Yap kesitine bakldnda havalandrma iin bir sreklilik olduu grlr. Doal havalandrma yapnn ekliyle desteklenir. Doal aydnlatmada pencereler ve yapnn eimli yzeyleri ile desteklenir. Bu destek ieride oluturulmu olan termal blgeler ile sya dntrlebilir. Ar scaklklar dar atmak iin termal egzoz grevi gren bir fann atya yerletirildii grlr.

Dokusuyla, kullanlan malzemeleriyle yap bir yenilik iermektedir. Dier binalar gibi bitmi son halini alm malzemeler yapda kullanlmamtr. Aksine doal haliyle braklan malzemeler ile zamandan, maliyetten, tasarruf salanr. Yapsal form olarak blgeden kan ahabn kullanlmas sonucu klasik ahap iilii grlr. Eimli atlar ve at pencereleri bu formu ksmen de olsa deitirir. Yap yerel malzemeleri kullanmaya zen gsterir. Mmkn olduunca ok ahap kullanr ve malzemeleri yaln halleriyle brakarak doaya kar daha tutarl davranr. Blgeden kan malzemeler ncelik tar ve bu ncelie gre kullanlrlar

PICHLING OKUL PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESND NCELENMES

Pichlin okulu (Pichling School) 2003 ylnda Avusturya nn Pichling blgesinde inaa edilmitir. Mimar Loudon + Habeler firmasdr. Yap 5,901 m2 lik bir okuldur. Pichling in gemii 1990 larn bana dayanmaktadr. Konut geliimi iin yap zemini eksikliinden dolay kentsel geliim projesi yaplarak hrsl bir karar verilmitir. Roland Rainer bataki kentsel konsepti gelitirmitir. Proje 1317 konaklama birimiyle fonksiyonel olarak topluluk binas, kre ve okul tarafndan tamamlanmtr. Okul binasna toplu tama ile ulalmaktadr. Yap iki katl kanat ile snflar ve gnlk bakm iin olan odalardan olumutur. n taraftaki spor salonu zemine yaknlatrlmtr ve yeralt geidi ile ana binaya balanmtr. Uzunlamasna cepheler asl, ayarlanabilir glgeleme panjurlarna bakmaktadr. Atriyum ve st ksmdaki pencereler iki taraftan snflara k salar.

Pencerelerin ve cephenin fiziksel yapsna uyum salayarak dk enerji sisteminin birleenleri s tasarrufu ve jeotermal sistemleri kapsayacak ekilde tasarlanmtr. Taze hava snflara koridorlardan girmektedir. Hava ak snflardaki kapaklar ile kontrol edilmektedir. Ayn zaman da hava ak tavan boluklarndan ve merkezi havalandrma toplayclaryla dar atlmaktadr. Ar scaklk havalandrmayla dar atlmaktadr. Pencereler temel havalandrmay ve ekonomik devaml gece havalandrmasn salar.

Modern tarzda ki yap geni caml yzeyler ile donatlmtr. Ik yapnn ekillenmesindeki en byk etkenlerden biridir. Yapda dengeli bir k girii ve gne kazanm iin glgeleyici hareketli pervazlar bulunmaktadr. evreden ald enerjiyi kaynana geri dndrmekte okta iyi bir yap deildir. Pasif enerji sistemleri kullanlmamtr. Aktif sistemler kullanlarak yapnn enerji bamll arttrlmtr. Artk klasik denebilecek modern mimarisi ise yapya yeni bir zellik katmamaktadr.

Mekan kalitesi ve algsn etkileyen ve gelitiren en byk etken ktr. In ieri ekilmesi ve etkin bir ekilde kullanlmas nemlidir. Snflarda algsal bir btnlk kla salanmtr. Aydnlk dzeyi kullanclar rahatsz etmez.

SINO-ITALIAN EKOLOJK VE ETKN ENERJ BNA PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

SIEEB (Sino Italian Ecology and Energy Efficient Building) projesi Mario Cucinelia Architects tarafndan Beijing in de yaplmtr. Toplamda 20,000 m2 lik alana sahip olan bir aratrma merkezidir.

in enerji ihtiyacnn byk blmn kmr bazl fosil yakt tketimiyle salamaktadr. Bu yzden yksek oranda karbon emisyonu gerekletirmektedir. Sino talian iin dk karbonlu tasarm ve dk enerji nceliklidir. Tasarmclarn, aratrmaclarn ve mteahhitlerin arazi ile ilgili, mimari form ile ilgili, enerji ile ilgili ve yeniden enerji sarfiyat ve carbon emisyonlaryla ilgili ortak almasnn sonucudur. Tasarm ve bireylerin deneyimi ekolojik tasarmn kalbini oluturur. Gne, arazi ve rzgar ilham kaynaklardr.

Mary Guzowski nin Towards The Zero Energy kitabnda Mario Cucinella ile yaplan bir syleide mimar yle der: Gzellik evre ile alakaldr. Gzellik anlay zamana ve kltre gre deiir. Endstriyel devrimden nce ehir ve kltr balamnda daha kark ve iklimle ilgili bir yapdr. Gzellik her zaman iklim ve gnein ortaya karmasyla alakaldr. Gzelliin bir ok ekli vardr. Her devrin teknolojisinin tasarmda bir etkisi vardr. Nasl gne, fotovoltaikler ve glgeleyiciler mimarinin yeni estetii olabilir? Bu sylemden yola karak mimar tasarmn gelitirmi ve bahsettii unsurlar mimarinin yeni estetii haline getirmitir. Yirmi bin metrekarelik ok katl bir aratrma merkezi olan SIEEB laboratuarlara, eitim birimlerine ve aratrma merkezine ev sahiplii yapar. Yap ok katmanl cephenin dinamik hareketleri, ayarlanabilir cam panjurlar, fotovoltaik glgeleme elemanlar ve akmayacak ekilde dzenlenmi aamal teraslardan oluur. Ekolojik tasarmclarn, aratrmaclarn ve mteahhitlerin ortaklaa almas ile tasarm son haline ulamtr.

Beijin doal zellikleri bakmndan muson yamurlarna maruz kalan inin kuzey blmnde bulunur. Yap pasif enerji ve gne kontrolyle enerji sarfiyatn drmeyi amalar. Tasarm ekibi ehir yerleimi, yakn binalar ve kltrel balamda olduka dikkatli olmutur. lk tasarm aamalarnda uygun ekillere kara verilmitir. Uygulanabilirlik analizleri yaplmtr. Yap ktlesi ve mekan dalmlarna karar verilmitir. ekle karar verilmesinden sonra gne performans analiz edilmitir. Kn en fazla gne kazanmn elde etmek ve yazn en dk hale getirmek iin en uygun ekil gelitirilmitir. Terasl bir yap seilmitir. Rzgar, gne, teraslar ve ofislerin i ksmlarndan dolay en iyi ekle ve ncelikli konsepte baklmtr. Arazinin ve eklin ncelikli analizleri yaplmtr. ehir balamnda, arazi ve performans deerlendirilmitir. En iyi performans her zaman en iyi ekil deildir. Bu yzden ekil analizi nemlidir. Estetik bu sreten sonra gelir. Aratrmalar ve mhendislik estetiin tanmlanmasnda yardmc olurlar.

Terasl yap ktlesi gne eriimi ve kontrol salar. U ekilli binann kuzey aks simetriktir. Yapnn merkezide bulunan avlu bahe, teraslar, rampalar ve yry yollarnn oluturduu toplumsal bir mekadr. Bu mekanlar sayesinde insanlar yapnn merkezine doru ekilir. Yapnn kademeli ekli n ve havann ieri girmesine olanak tanr. Kullanclar mevsimlere gre ihtiyalar dorultusunda yapnn verdii cevab gzlemleyebilirler. Gneyde glgeleme unsurlar, darda ise termal kalite ve aydnlk salamak iin baheler bulunur. Yapnn d kabuu ift katmanl ve doal havalandrmay desteleyecek ekilde tasarlanmtr. Yapnn her cephesi farkl bir zellik gsterir. Caml blgeler termal yada aydnlk bir zellik gstermektedir. Termal ve aydnlk dzeyinin kontrolnn salanmas iin i ve d kabuklar arasna alminyum glgeleyiciler yerletirilmitir. ift caml gvenlik hatt d kabukta bulunur. D kabukta alabilir pencereler, k panjurlar ve basit bir ekilde kontrol edilebilen jaluzi sistemi bulunmaktadr.

Tasarm aamasnn balamasndan sonra ekolojik sistemlerin dahil olduu bir yapdr. Yapya eklini veren pasif ve aktif sistemler olduka baskndr. Kesite bakldnda yap formunun enerji kazanmn en yksek seviyeye getirebilmek iin ne kadar deitiini, doaya dokuna bilmeyi amalad grlr. Yapnn cam cephesi modern yaplar ile ile ayn iken farkll katmanl zel bir sistem olarak kurgulamasdr. Yapda cam cephe gibi d kabukta katmanl bir ekilde kurgulanmtr. Bu kurgu en yksek dzeyde enerji verimliliini elde ederken yapnn iyi bir ekilde kullanclarna hizmet etmesini amalar. Yap bulunduu ehre algsal olarak farkl mekanlar sunmutur. Kentin toplumsal bir mekan gibi davranan avlusu kullanc ve ziyaretileri iine eker. Ayn zamanda bu avlu ile mekann kalitesi ykseltilirken, mekann iindeki unsurlar ile ekolojik unsurlarn kazanm arttrlmtr.

KINGSPAN FENER PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

Kingspan Fener (Kingspan Lighthouse) projesi mimarlar Alan Shingler, Martin Rose ve Sheppard Robson tarafndan 2007 ylnda ngilterenin Hertfordshire blgesindeki Innovation Parkta inaa edilmitir. 93.3 m2 lik bir konut olarak tasarlanmtr.

Mimar Alan Shingler editr Mary Guzowski nin Towards The Zero Energy kitabnda yapy ok karmak olmayan bir tasarm ortaya koyacamzdan emin olmalyz. Yapda yaayacaksak iimizden gelmeli. Blgedeki doaya uyum salamal. Pasif enerji ile kullanclar yapy doaya gre ayarlayabilmelidirler. Aktif sistemler basit kontrolleri ile dk teknolojili olmaldr. Tasarm davransal deiiklikleri cesaretlendirmelidir. diye tanmlar. Bina srdrlebilir ev kavramnn devam niteliindeki bir yap olabilmesi iin tasarlanmtr. Yapy ekillendiren unsurlar k, rzgar ve mekandr. ngilteredeki ilk sfr karbon emisyonlu yapdr. Srdrlebilir evler iin en yksek derece olan ngiliz derecelendirme sistemine gre altnc seviyededir.

Tasarm ekibi fikir aamasndayken bile tasarmn ve performansn birleimine odaklanmtr. Bu amala evlerin insanlarn iinde yaamalar iin olduunu unutulmamtr. ngiltere deki srdrlebilir evler iin olan snrlayc unsurlarn yaam stili ve mimariye glge drmesine izin verilmemitir. Mekann kalitesi, arazi ile ilikisi, termal ve aydnlk konforu dikkatlice dnlmtr. Gne yolu, rzgar ve termal s almalar yaplmtr. Yap deniz kenarnda yazn soutma, kn ise stma gerektirecek bir mekanda konumlanmtr. Ocak aynda ortalama en dk scakl 5 derece ve Temmuz aynda ise ortalama scaklk 23 dereceyi gemektedir. Blgenin mikro iklimine cevap verebilecek ekilde tasarlanm zel gne sistemi bulunmaktadr. Bu sayede ihtiyalarna kendi karlk veren, doadan enerjisini salayabilen bir yap ortaya konmutur. Yap ayn scaklk ve iklim koullarnn olduu yerlere kolaylkla yerletirilebilecek ekilde tasarlanmtr. Yapy snrlayan unsurlarn banda direk olarak gne n alabilmek gelmektedir. Yaknnda bulunan binalarn ykseklii ve arazide uygun gne kazanm yapnn eklini olduka fazla etkilemitir. Yapnn uzun aks dou bat ynnde konumlandrlmtr. Bu konuma uygun olarak yapnn ats gneye doru ynlendirilmitir. Yapnn altnc derecede olmas elektrik enerjisi retimini iermektedir. Arazide retilen elektrik klandrma, fanlar, yemek yapm v.b iin kullanlmaktadr. atnn gneye doru ynlendirilmi olmasnn nedeni de budur nk gne stclar ve fotovoltaik paneller buraya bakmaldr. Bu sebeple yapnn ats daha fazla gne alabilmesi iin eimli olarak yaplmtr.

Yapnn rijit grnml ktlesindeki caml blgeler, delikler ve boluklar arlkl olarak kuzey ve gney cephelerine yerletirilmitir. Herhangi bir prototip ev iin yaplan tasarmlarda nemli olan kurgu esnek bir tasarmla farkl ekillerde, farkl arazi koullarnda ve corafi konumlarda uygulanabilir olmasdr. Binay snrlayan bir ok unsur olmasna ramen yap esnekliini korumu ve araziye uyum salamtr. Kingspan Fener projesi stma, aydnlatma, scak su ve evlerde kullanlan dier enerjiler iin oluturulan standartlara kar bir meydan okuma olarak alglanabilir. Yapnn cephesinde caml blgeler azaltlm ve szdrmaz bir d kabuk inaa edilmitir. caml gaz doldurulmu pencereler kullanlmtr. Kk caml alanlar iyice yaltlm ve snm drlmtr. Dnemsel olarak kullanlacak ekilde tasarma unsurlar eklenmitir. ngiltere deki pasif gne tasarm yaklamnn tersine Kingspan Feneri pasif ve aktif sistemleri birletirerek mevsimlere gre kullanmtr. Melez termal tasarm yazn soutma ve stmas iin genellikle deiken olarak alr. Bu tasarm kullanclar tarafndan deer biilerek nem kazanacaktr.

Yapnn dou ve bat cephesindeki kk balkonlar yaanabilir alan geniletmektedir. Cam korkuluklar gn n kesmez ve ieri girmesini salar. Kayar ahap pervaz sistemi gnlk ve mevsimsel glgeleme, hava ak, k kazanmn dengelemek iin kullanlr. Yapnn scaklk dengelemesini salayabilmek iin elyaf tabakalara benzeyen yksek yaltml termal ktle kullanlmtr. Yapnn yklerini ahaptan oluturulmu strktrel sistem tar. Yapnn zemin katnda bulunan pencereler gvenlik ve kapallk duygusu salamak iin tasarlanmtr. Yap kullanclarnn aydnlk ve termal konforunu salayabilmek iin aydnlatma, havalandrma, pasif soutma gibi zelliklerinin kiiler tarafndan deitirilebilmesine imkan tanr. Yapnn mevsimsel stma ve soutma ihtiyalarn karlayabilmek iin tasarma aktif sistemler dahil edilmitir. Enerji gneten scak su ve gne panelleriyle salanmaktadr. Su sarfiyat dk akl ekipmanlar ile azaltlmtr. Yap tasarmn ilk aamalarndan itibaren evreye en dk zarar verip en yksek enerji girdisini salamay amalar. Mekan kalitesini arttrmak iin d kabuunda oluturduu boluklar, pencereler ile ieri alr ve havalandrmay destekler. D kabuun katmanl yaps ve kullanlan malzemeler bir farkllk ortaya koymutur. at direk olarak gnee ynelmi ve en fazla s kazanmna odaklanmtr. Bu ilevi yerine getirirken mekann algsna etki eden bir ekle brnmtr. Yapy meydana getiren paralarn hepsi bir hiyerari ierisindedir. Bu da farkl bir tektoniin kullanldnn gstergesidir. Yap evre ile olan ilikisini sadece enerji kazanm olarak grmekte iinde bulunduu ortama, ehre herhangi bir art deer katmamaktadr.

Altnc kademedeki ihtiyalar yksek yaltml d cephe ve drlm caml alanlar kapsamaktadr. Alt ve st katlardaki yatak odalar gn, hava ve manzaraya en rahat ulamn olduu yerlerde konumlandrlmtr. lk kat girii, merdiveni, malzeme odasn, banyoyu ve iki yatak odasn kapsar. Merdivenin rhtsz olmas ve cam korkuluklar grsel ve aydnlk bir balanty iki kat arasnda salar. st kattaki yaam mekan ana yaam mekann, merkezi olarak yerletirilmi olan mutfa ve yemek odasn ierir. nc olarak asma kat ise yaam mekanna bakar. Pencereler ve at pencereleri daha iyi bir ferahlk, aydnlk ve araziyle balant hissi salamak iin konumlandrlmtr. Manzaraya bakan pencereler yemek odasnda , mutfakta ve geni kayar kapl yaam odasnda bulunmaktadr. Marifetli rzgar yakalaycs-k bacas yapnn kalbinde konumlandrlarak tepe , pasif soutma ve doal havalandrma salanmtr. Havalandrma aygtlar dardaki souk havay ierideki lk havayla deitirerek hava hareketi salar. Alabilir pencereler ar stma ya da scakln ykseldii durumlarda alarak dengelemeye yardmc olmaktadrlar.

SOLTAG ENERJ EV PROJESNN YEL MMAR KAVRAMLARI EREVESNDE NCELENMES

Soltag Enerji Evi (Soltag Energy Housing) projesi Neilsen ve Rubow mimarlk tarafndan Horsholm Danimarka da yaplmtr. 84 m2 lik modler, prefabrik bir konut olarak tasarlanmtr.

Mimarlar Kurt Emil Eriksen ve Per Arnold Andersen editr Mary Guzowski nin Towards The Zero Energy kitabnda yapy Gn muhteemdir. Dz bir at yerine eimli bir at yapmamzn nedeni budur. Btn pencereler gn n ve manzaray daha iyi hale getirecek ekilde konumlandrlmtr. Bu insanlarn evdeki hissiyatlarnda bir deiim yaratmtr. diye tasvir etmilerdir. Soltag kuzey lkelerinin iklimine uyabilecek sfr enerji ve karbon salnmsz prefabrike evi salamaya alr. Kark olmayan bir balangla mimari tasarmn btnletirilmesi ana amalardan biridir. Gsterisizlik ve tasarmn basitlii gl olan iki zelliidir. Gn odak noktalarndan biridir. Soltag energy housing projesi prefabrike, gne tabanl ve mevcut yap stouna eklenebilecek ekilde tasarlanmtr. Yap avrupa birliinin altnc ereve program kapsamnda yaplmtr. Yapl amac birliin kanun ve direktifleri dorultusunda karbon emisyonunun drlmesi ve yaplarn enerji sarfiyatnn azaltlmasdr. Yap prefabrike olmasndan dolay kolaylkla sklp tanabilecek ekilde tasarlanmtr. ki para olarak uygulanaca yere nakledilip, tekrar kurulabilir. Mevcut bir yapnn atsna monte edilebilecek ekilde tasarlanmtr.

Yap kuzeyin gne kazanm ve k ihtiyalarnn ok olduu lkeler iin tasarlanmtr. Yapnn ilk prototipi mimarlarn Danimarkadaki ofisinde konumlandrlmtr. Blgenin ortalama hava scakl -0.4 derece ile 18 derece arasnda deimektedir. Soltag evresini kirletmeden barnma ve konaklama iin gerekli olan enerjiyi ve i kaliteyi salar. Yap doal manzara ile stratejik olarak yerletirilmi olan pencereler, gne panelleri, gne hcreleri ve hava kanallaryla iletiime geer. Gne, gn ve taze hava yap ierisine girer ve elektrie, scakla, aydnlatmaya ve havalandrmaya dntrlr. Pasif gne sistemlerini ve aktif sistemlerin daha iyi bir hale getirilmesine allmtr. Bu amala yap yaklam, pencere yaklam, pasif stma, gn , azaltlm soutma ve d glgeleme gelitirilmitir. Yapnn ihtiya duyduu enerjiyi kendi bana retebilmesi salanmtr. Mimari prefabrike elemanlar ile birlikte enerjiyi en iyi hale getiren birleenleri kullanmtr. Bu yzden inaat sreci doru olarak uygulanm ve elementler ayn mimari tasarm dilini konumutur. nsanlarn ihtiyalarna karlk verebilmek iin eitli bina birleenleri, btn enerji fonksiyonlar daha gl ve salkl bir i ortam sunmak iin kullanlmtr. Yap bulunduu souk lkelerdeki eski yap stouna kolayca eklenerek mevcut yaplarnda kendi enerjilerini kazanabilecekleri bir hale getirilmesini amalar. Yap havay ve gnei elde etmek iin atsn kullanr. Ev iki prefabrik modln oluturduu yaam mekanlarndan oluur. Mutfak, yatak odas, banyo ve tavan aras ksm evin blmleridir. Gne mekanda aklk ve ferahlk hissi yaratmak iin kullanlmtr. Gne yanstc yzeyler ve ierideki renkler ile desteklenerek mekan kalitesi ykseltilmitir.

Soltag da eimli bir at kullanlarak dz bir atnn elde edebileceinden iki kat fazla k kazanm salanmtr. Bu sayede 84 m2 bir alan kaplayan yapda daha fazla aydnlk dzeyi salanarak mekan kalitesi arttrlmtr. Yapnn tavan aras ksm ieri ekilmi ve hava sirklasyonunun ve k dolamnn devam salanmtr. Yapnn pencereleri k ve yaz boyu yapya hizmet eden en byk unsurlardr. Yapda s pompas, iklimlendirme birimi, scak su tank, gne panelleri, ift katmanl ve gne hcreli at gibi gelitirilmi enerji sistemleri kullanlmaktadr. at iki katmandan olumaktadr. Bu iki katman arasnda bir hava boluu bulunur.

Is pompasna gidecek olan hava ilk olarak burada stlr ve hava ak salanarak foto voltaik panellerin ar snmas engellenmi olunur. Sistemlerin hepsi sfr enerji ve karbonsuz s amacna yapnn ulamasn salar.

Modler bir sistem ile yaplarak evreye daha az zarar vermeyi, daha yksek enerji kazanmn salamay, kolay nakliye ile iilik ve zamandan tasarrufu amalayan bir yapdr. Kuzey lkelerinin souk iklimleri iin yaplan bu yap mekan kalitesini ykseltmek iin direk olarak ieri alr. Direk gne ak renkli ve yanstc yzeyler sayesinde ieri yaylr ve mekann algsn deitirir.

Yap standart bir prefabrik strktr ile gelmekte ve yapsal olarak bir yenilik iermemektedir. Modler yaps kolaylkla tanp, kurulmasn ve yaplara eklenebilmesini salamaktadr. Yapdaki farkllk sadece at kesitlerinde grlebilmektedir. Hava kanall ats alla gelmi yaplardan farkldr. Bu sistem ile hava nceden stlm ve gerekli yerler iin soutma hava sirklasyonu ile salanmtr.Yap mevcut yaplarn emisyon deerlerini drerek ehre farkl bir deer katmay amalar. ehirlerin yap stouna ekolojik bir yaklam getirmeyi amalar.

SONU
evre sorunlarnn olumsuz sonular gnmzde gittike daha fazla hissedilmekte, yaplar da eitli aamalarda bu duruma katkda bulunmaktadr. Bu sorunu azaltacak yaklamlar, mimari tasarmlar srdrlebilir, evre dostu ekolojik yaplara doru ynlendirmektedir. Bu nedenle evre bilinci gelimi lkelerde evresel etkisi az olan yap tasarmlarna ncelik verilmektedir. Ekolojik tasarm yntemlerinin uyguland evre dostu tasarmlar ilk uygulama aamasnda az veya hi ek maliyet getirmemektedir. Buna karlk daha sonraki yaam dngs boyunca birok evresel ve ekonomik kazanlar salanmaktadr. Gnmzde byle bir konutun yapm maliyeti, geleneksel binann en fazla % 10'u orannda daha fazladr. Bu konuda yeterli gelimelerin olmas iin tasarmclardan kullanclara kadar yapsal faaliyetlerle ilgili her kesimin bilinlenmesi, ayn zamanda eitli teviklerin ve dzenlemelerin olmas gerekmektedir. Konuya sadece fayda/maliyet asndan deil, evre merkezli bir bak asyla da bakmak gerekir. Srdrlebilir bir yaam iin devlet politikalar gelitirilmeli, bilinlenme iin evre dostu yaklamlar ilkretimden itibaren eitim srecine girmelidir. Ekolojik yaplama eitli kolaylklar salanarak (Yenilenebilir enerji kaynaklarnn retilmesinde kullanlan ekipmanlarn vergilerinin indirilmesi, ekolojik zelliklere sahip yaplardan daha dk ruhsat, emlak ve p vergisi alnmas, ekolojik yap malzemesi reticilerine tevikler salanmas gibi) desteklenmelidir.