Professional Documents
Culture Documents
BOYA TESTLERİ
Boya testleri; üreticinin her seferinde aynı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip
boyayı üretebilmesi, tüketicinin ise kullanacağı boyanın fiziksel ve kimyasal
özelliklerini bilmesi ve seçmesi amacıyla gereklidir. Bu testlerin bir kısmının
yapılabilmesi için özel cihazlar ve/veya uzun süre gerekebilir. Bunun için testlerin
tamamı ürün onay raporlarında yer almayabilir.
Test paneli cinsi, yüzey hazırlama şekli, boya (kat) kalınlıkları, panelin bulunduğu
ve testin yapıldığı ortam koşulları, kuruma şartları en önemli etkenler olarak
sayılabilir ve test sonucunu büyük ölçüde etkiler.
Bu nedenle tekrar edilebilir ve güvenilebilir sonuçlar almak için bu etkenlerin
sabit tutulması gerekir. Ayrı merkezlerde yapılan test sonuçlarının karşılaştırılabilir
olması için ASTM, DIN, ISO, TSE’de test koşullarıyla ilgili olarak çok açık tanımlar
yapılmıştır.
KANAT BOYA A.Ş.’de testler ile ilgili ulusal ve uluslararası standartların referans
alındığı boya testleri ve yöntemleri ekte sunulmuştur.
1.1.2.2. Sonuç
Ölçümden elde edilen değer, ölçümün yapıldığı sıcaklık ve vizkozimetrenin
tipi belirtilerek verilir.
Örnek, 63// /DIN CUP 4/20oC,
96/// FORD CUP 4/20oC
1.1.3. YOĞUNLUK
Ağırlık ve hacim arasındaki ilişkiyi gösteren bu değer, boyanın fonksiyonel
özellikleri arasına girmemekle birlikte boya tüketiminin hesaplanabilmesi için
gerekli olabilir. Ancak boyanın formülasyonu ve ambalajlanması (ambalaj
büyüklüğü ve tipinin seçimi) sırasında gerek hammaddelerin, gerekse bitmiş
boyanın yoğunlukları önemlidir.
1.1.3.1. Test Yöntemi
Yoğunluk genellikle 100 ml hacminde özel olarak yapılmış yoğunluk kabında
(piknometre) ölçülür. Yoğunluk kabı darası alındıktan sonra, çok az taşacak
şekilde boya ile doldurulur ve kapağı kapatılarak taşan boya temizlenir.
Tekrar tartılır ve iki tartım arasındaki fark, 100 ml boyanın ağırlığı olup,
hesaplanan değer kabın iç hacmine(100 ml) bölünerek yoğunluk bulunur.
Ölçümler yapılırken boya sıcaklığı yine 20oC olmalı ve kullanılan terazi en az
0.01 gr hassasiyetinde olmalıdır.
1.1.3.2. Sonuç
Boya yoğunluğu gr/cm3 veya gr/ml olarak ölçümün yapıldığı sıcaklık
belirtilerek verilir. 1.16 gr/cm3 20oC’de gibi.
1.1.4. KATI MADDE MİKTARI
Bilindiği gibi boyayı oluşturan maddeler 4 grupta toplanır;
• Bağlayıcılar
• Pigmentler ve dolgu maddeleri
• Çözücüler
• Katkı maddeleri
Bunlardan ilk üç grupta bulunan maddeler boyanın yaklaşık % 95-99’nu
oluşturur. Bu nedenle katkı maddelerini dikkate almazsak boyanın katı madde
miktarı boya içindeki bağlayıcı, pigment ve dolgu maddeleri miktarının toplam
boya miktarına oranıdır. Kontrolü son derece basit olmakla birlikte iki alternatif
ürünün özellikle fiyat açısından karşılaştırılabilmesi için mutlak gerekli olan bu
değer maalesef birçok şartnamede yer almaz. Yer almadığı gibi, iki rakip ürünün
fiyat karşılaştırması boyaların katı madde miktarları dikkate alınmadan teklif
fiyatları üzerinden yapılır. Son derece yanlış olan bu değerlendirme sonucunda
ucuz gibi görünen bir boyayı daha pahalıya satın almak her zaman mümkündür.
Katı madde miktarları farklı iki boya üzerinden bir karşılaştırma yaparsak;
• Teklif fiyatları 1,1YTL/kg ve 1,0 YTL/kg olan iki boyanın hacimsel katı madde
miktarları % 55 ve % 40 olduğunu düşünelim.
• Bu durumda 1 Kg yaş boyadan yüzeyde kalan kuru boya miktarı birincide 550
gr, ikincide 400 gr’ dır. Çünkü geriye kalan uçucu kısmı çözücüler oluşturmakta
ve boya uygulandıktan sonra buharlaşarak atmosfere karışmaktadır.
Her ne kadar gerek boyanın üretimi sırasında, gerekse boyanın
uygulanması sırasında belirli miktar çözücünün kullanılması kaçınılmaz
ise de kullanılacak çözücü miktarı çözücülerin tipini ve karışımını çok iyi
seçerek gerekli olan en az miktarda tutulmalıdır.
• Birinci boya başlangıçta yaş durumda 0,1 YTL/kg pahalı olmasına rağmen,
boyanan yüzeyde kalan boya miktarı göz önüne alındığında fiyatlar,
Hacimsel katısı %55 olan boya için, 1,1/0.550 = 2 YTL/kg
Hacimsel katısı %40 olan boya için 1,0/0.400 =2,5 YTL/kg olacağından
hacimsel katısı %55 , 1,1 YTL/kg fiyatı olan daha ucuza gelecektir.
Boyada fazla çözücü kullanılmasının olumsuz etkileri gerçekte sadece fiyatla
belirtilecek kadar basit değildir. Fazla ve uygun olmayan çözücülerin
kullanılmasının çevre kirliliği, insan sağlığı, düşük performans ve fazla işçilik gibi
olumsuz etkileri vardır.
Genel olarak, çok tiner kaldıran boya sadece boya miktarını artırdığı düşüncesi ile
tercih edilir. Gerçekte ise boyaya fazladan ilave edilen tinerin her gramı kayıptır,
çünkü tiner her durumda buharlaşarak boyadan uzaklaşacak ve geriye boyanın
katı maddesi kalacaktır. Fazla tiner ilave etmekle, havaya atacağımız bir maddeyi
gereksiz yere kullanıp harcama yaptığımız gibi, aynı zamanda çözücülerin fazla
olmasının yaratacağı olumsuz etkileri daha çok artırırız. Örneğin; % 50 katı
maddesi olan bir boyayı %25 oranında tinerle incelterek kullanmak
mümkünken, % 100 tiner ilavesiyle kullanırsak ortaya çıkan durum aşağıdaki gibi
ifade edilebilir.
Katı madde 50 50
Çözücü 50 50
----------- ----------
Toplam 100 100
İnceltme için tiner 25 100
------------ -----------
İnceltilmiş boya 125 200
Her ne kadar ikinci durumda boya miktarı iki kat artmış gibi görünüyorsa da her
iki karışımın katı madde miktarı aynıdır. Ayrıca kullanılmaya hazır inceltilmiş
boyalarda katı madde miktarları,
%25 oranında tiner ile inceltilen boya için, (50/125)X100 = % 40
%100 oranında tiner ile inceltilen boya için, (50/200)X100 = % 25 olup
uygulama sırasında ikinci karışım sorunlar yaratacaktır.
Boya işini yapan kişiler daha hızlı çalışma ve işi çabuk bitirme bakımından fazla
tiner kullanmayı ve bunu kaldıran boyaları tercih ederler. Bu durum, yüzeydeki
boya filminin kalınlığı ince olmasına ve boyanın yeterli koruyuculuk özelliğini
gösterememesine neden olacaktır. Boyanan yerin bir fabrika olduğu düşünülürse,
sadece bu nedenle tesisin bir kat daha boyanması veya korozyon nedeniyle
tesisin boya işi için devreden çıkmasının getireceği ekonomik kayıplar boya,
boyama ve tiner için yapılan harcamaların yanında çok büyük olacaktır.
1.1.4.1. Test Yöntemi
Çapı 50 mm, kenar yüksekliği 5 mm olan alüminyum kapaklar temizlenerek
darası alınır. Bu kapaklara 1-2 gr kadar boya numunesi tartılır, gerekirse spatula
ile yüzeye iyice yayılır. Boya tartılan kapak hava sirkülasyonlu bir fırında,
1050C’de 3 saat bekletilir. Süre sonunda desikatörde soğutulduktan sonra tekrar
tartılır.
Kapak darası : a gr.
Kapak + yaş boya : b gr. (fırına koymadan önce )
Kapak + kuru boya : c gr. (fırından çıktıktan sonra )
1000 =126,26 g/m2 (1 m2 için gerekli boya miktarı ) Teorik Tüketim Değeri
7,92
- Uygulama yöntemine,
- Uygulama ekipman seçimine,
- Saha şartlarına (açık veya kapalı alanda uygulama),
- İklim şartlarına (rüzgar, soğuk),
- Uygulamayı yapan personelin çalışma hassasiyetine
1.kat 1.kat
2.kat
3.kat
4.kat
HEGMAN MİCRON
100
0
- 90
1-
- 80
2- - 70
- 60
3-
- 50
4- - 40
- 30
5-
- 20
6- - 10
-0
7-
GRINDO
METRE
Yatay bir masa üzerine kaymayacak şekilde yerleştirilen çelik bloğun üzerindeki
oyuğun derin kenarına 1-2 ml boya konur ve çekme bıçağı dik veya dikeye yakın
bir durumda tutularak sabit hızla çekilerek boya oyuk üzerine yayılır.
Beklemeden, blok ele alınarak göz hizasına getirilir ve değişik açılardan incelenir.
Ayrıca, ezilme inceliği sayısal bir değer gerektirmiyorsa rutin kontrol daha kolay
yapılabilir. Yeni örnek boya, kabul edilmiş bir standartla yan yana cam panel
üzerine aplikatör ile çekilir. Yeni örneğin ezilme inceliği, boya filmi yaş halde iken
ve kuruduktan sonra incelenerek standarda göre iyi, kötü veya aynı olarak
belirtilir.
1.1.6.2. Sonuç
Bloktaki pigment taneciklerinin görüldüğü nokta ezilme derecesi olarak tespit
edilir. O noktada okunan tane iriliği ezilme derecesi olarak saptanır. Örn. 15-25
mikron gibi.
MİCRON
50 –
45 –
40 –
35 –
30 –
25 –
20 –
15 –
10 –
5–
0-
Gerekli Araçlar:
- Test Plakası (350mmx450mm)
- Yapışkan Bant
6.1.7.1 Test Yöntemi:
6.1.7.2 Sonuç:
Yaş boya filminin sarktığı kuru film kalınlığı ölçülerek verilir.
2 kat
3 kat
4 kat
5 kat
6 kat
7 kat
8 kat
2/3
1/3
32 mic.
48 mic.
72 mic.
80 mic.
20 mic.
60 mic.
90 mic.
100
116
130
140
mic.
mic.
mic.
mic.
1.2KURU BOYA FİLMİ ÜZERİNDE YAPILAN TESTLER VE KONTROLLER
1.2.4. PARLAKLIK
Parlaklık bir yüzeyin üzerine düşen ışınları yansıtması demek olup, parlaklık
derecesi bir kaynaktan gelen ışınlarla yüzeyde oluşan görüntünün netlik derecesi
ile ifade edilir. Parlaklığın ölçüsünün ifadesi, birkaç şekilde yapılabilirse de yaygın
olarak yüzeyden yansıtılan ışığın şiddetinin belirli bir açıdan yüzeye düşen ışık
şiddetine oranı olarak ifade edilir.
1.2.4.2. Sonuç
Sonuç; Işığın test plakasına düşüş açısı/Test plakasının cinsi/Film kalınlığı/Ölçülen
parlaklık değeri olarak verilir.
Örnek: 600 de 98 ( gloss ) 35-40 µ kuru film, çıplak saç panel
1.2.5. SERTLİK
Kuru boya filminin sertliği, boya film kalınlığının dışarıdan gelen fiziksel ve
atmosferik şartlara karşı gösterdiği dirençtir.
Boyanın sertliği yaygın olarak Pendulum (sarkaç) veya kalem sertliği olarak ölçülür.
Sarkaç sistemi ile yapılan sertlik testleri genellikle Kohing-Albert Pendulum veya
Persöz Pendulum sarkacı ile yapılır.
1.2.5.1. Test Yöntemi
Boya filmi üzerine küresel iki ayakla oturan sarkaç, belirli bir mesafeden salınıma
bırakılır. Salınımın kısmen sönmesi için geçen süre veya salınım sayısı tespit edilir.
Salınımın sönmesi sürtünmeye, plakanın cinsine ve küresel ayakların boya filminde
yaptığı çökmeye bağlıdır. Diğer değişkenler eşit olduğunda küresel ayakların yaptığı
deformasyon (çökme) sertlik ölçüsü olarak alınabilir. Yumuşak bir boya filminde
daha fazla deformasyon olacağından salınımlar daha çabuk sönecektir.
1.2.5.2. Sonuç
Sonuçlarda tespit edilen değerlerle birlikte film kalınlığı, yüzeyin cinsi ve ölçümde
kullanılan aracın türü belirtilir.
98 ± 5 Kohing 35 mic. Kuru film sac plakada
336 ± 15 Persöz salınımı 60 mic. Kuru film cam plakada
//
1.2.6.2. Sonuç
Sonuçlar banda yapışarak boşalan karelerin toplam alana oranı (%) olarak ifade
edilir. Ancak bunu ölçmek pratik olmadığından, pratik değerlendirme şu ifadelerle
yapılır:
a) Mükemmel veya 0 (Gt-0); çiziklerin kenarları tamamen muntazam, tarama
ile meydana getirilen karelerin hiçbiri dökülmemiş boyalar için,
b) Çok iyi veya 1 (Gt-1); sadece çiziklerin kesim noktalarında çok az miktarda
boya dökülmüş. Boyası dökülmüş alan, toplam alanın % 5’ni geçmeyen
boyalar için,
c) İyi veya 2 (Gt-2); yatay ve düşey çizikler boyunca ve kesim yerlerinde boya
filmi dökülmüş, birkaç kare kısmen boşalmış, boyasız kalan alan toplam alanın
% 15’ni geçmeyen boyalar için,.
d) Orta veya 3 (Gt-3); çizikler boyunca ve kesim yerlerinde boya filmi
dökülmüş, birkaç kare kısmen veya tamamen boşalmış, boyasız alan toplam
alanın % 35’ni geçmeyen boyalar için,
e) Kötü veya 4 (Gt-4); çizikler boyunca geniş bantlar halinde boya filmi
dökülmüş, birçok kare kısmen veya tamamen boşalmış, boyasız alan toplam
alanın % 65’ni geçmeyen boyalar için
kullanılan ifadelerdir.
Sonuçlar verilirken boyanın tatbik edildiği yüzeyin cinsi, astar olup olmadığı, film
kalınlığı ve kuruma şartları verilmelidir.
1.2.7. ELASTİKİYET
Boya türü malzemeler için elastikiyet, boya filminin herhangi bir arıza
göstermeden bükülebilmesi ve uzayalabilmesi olarak tanımlanır. Boyanın kuru
film elastikiyet özelliği ağır testlerle incelenir. Böylece boyanın daha sonradan
uğrayacağı deformasyonlara karşı direnci önceden test edilmiş olur. Elastikiyet
ölçümü için Konik Bükme, Silindirik Bükme ve Derin Çekme cihazlarından biri
veya hepsi kullanılabilir.
1.2.7.1. Test Yöntemi
Konik bükme testi, sanayi boyaları için uygulanan en yaygın elastikiyet testidir.
Konik bükme testinde; panel konik bir mandrel etrafında 15 saniye içinde 1800
bükülür ve boya filminde çatlamaların uzadığı mesafe koninin küçük tabanından
itibaren ölçülerek mm olarak verilir veya hesapla filmin uzama yüzdesi bulunur.
Ayrıca müşterilerin isteği doğrultusunda silindirik bükme ve derin çekme testleri
de yapılabilir.
1.2.7.2. Sonuç
Ölçülen mesafe milimetre cinsinden konik bükmenin ifadesidir ve x mm’ye kadar
kılcal çatlama veya y mm’ye kadar yüzeyden kopma veya komple ayrılma/ Kuru
Film Kalınlığı:µ / Test plakasının cinsi olarak belirtilir.
0 mm çatlama yok /konik mandrel / 35 mikron kuru film / çıplak sac panelde
1.2.8. DARBE DİRENCİ (ASTM-D 2794 , AWWA C 210/78)
Boya kuru filminin üzerine uygulanan ani kuvvetlere karşı gösterdiği dirence darbe
direnci denir. Bu test, boyalar için yapılmış özel darbe cihazları ile yapılır.
1.2.8.1. Test Yöntemi
Boya filminin üzerine sürüldüğü yüzeyle birlikte ani darbelere karşı direncinin
ölçüldüğü bu testte ucu yarı küresel şekilde olan belirli bir ağırlık, yatay durumdaki
boyalı panel üzerine dik olarak belirli bir mesafeden düşürülür. Bu işleme, boya
filminde bir bozulma (çatlama, kabarma, pullanma gibi) meydana gelinceye kadar,
her seferinde küresel ağırlığın yüksekliği biraz daha artırılarak devam edilir. Boya
filminin herhangi bir bozulma göstermeden direnç gösterdiği en fazla yükseklik
darbe direnci olarak alınır.
1.2.8.2. Sonuç
Kuru boya filminin direnç gösterdiği en fazla yükseklik inch-pound veya
kilogram/santimetre olarak ifade edilir ve panel cinsi film kalınlığı ile birlikte
verilir.
25 kg – cm, 35 mikron kuru film, çıplak saçta
36 inç-lb, 35 mikron kuru film, çıplak saçta
1.3PERFORMANS TESTLERİ (DİRENÇ ÖZELLİKLERİ)
Boyaların gerçek ve en son testi gerçek kullanım koşullarındaki performansının
belirlenmesidir. Fakat bu testler son derce pahalı ve çok uzun zaman isteyen
testlerdir. Bu nedenle bu testlerin daha küçük boyutta ve içinde bulunacağı
ortamın koşulları daha da ağırlaştırılarak daha kısa sürede sonuçlandırılabilmesi
için bir çok yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemler;
• Nem odası,
• Tuzlu su sisi,
• Yaşlandırma,
• Kimyasal maddelere karşı direnç
testleridir.
Ancak hızlandırılmış testlerle alınan sonuçlar gerçek kullanım koşullarında alınan
sonuçlarla her zaman aynı paralelde değildir. Ancak bu testler çoğu zaman en
azından iki alternatif boya sisteminin hangisinin daha dayanıklı olduğunu
göstermesi bakımından yararlıdır.
Bu testler için kullanılacak paneller de 6.2.1 maddesinde anlatıldığı gibi
hazırlanırlar.
1.3.1. NEM ODASI TESTİ (NEM DİRENCİ) (ASTM D-1653)
Bilindiği gibi su, az veya çok bütün yapı malzemelerini tahrip eder. Koruyucu
boyalarla suyun bu malzemeler üzerindeki etkisi kontrol edilmeye, azaltılmaya
çalışılır. Boya filminin su veya su buharına karşı direnci nem odasında test edilir.
Test ASTM D 16532 e göre yapılır. ASTM D 7142’ ye göre raporlanır.
1.3.1.1. Test Yöntemi
Bu testte sadece boya filminin direncinin görülebilmesi için test plakalarının yan
kenarları ve çıplak arka yüzleri dayanıklı bir boya ile kaplanarak içinde yapay
olarak % 90 nem ve 380C sıcaklık yaratılmış bir kabine yerleştirilir. 48 saat de bir
paneller kontrol edilir. Arge laboratuarınca belirlenmiş red/kabul sınırı gözetilerek
kaplamaların performansı kaydedilir.
Boya filminin yüzeyinde yoğunlaşan su buharının film içinde yol alarak boya
filmini tahrip etmesi çoğunlukla boya filminde kabarcık oluşmasına neden olur.
Bu kabarcıkların sıklığı ASTM D-714’e göre tespit edilerek sonuç nem direnci
olarak verilir.
1.3.1.2. Sonuç
ASTM D 714 standardının belirttiği kabarcık sayısı ve büyüklüğüne göre sonuç
verilir (Az, orta, yoğun gibi).
1.3.2. TUZLU SU SİSİ TESTİ (Salt Sprey) (ASTM B 117)
Bu test özellikle paslanmayı önleyecek boya sistemlerinin performansını ölçmek
üzere geliştirilmiş bir testtir. Test ASTM B 117 ye göre yapılır ve ASTM D 714,
ASTM D 610, ASTM D 1654’ e göre raporlanır.
1.3.3.2. Sonuç
Belirlenen saatler, 100 saat , 500 saat , 1000 saat, 2000 saat sonunda paneller
değerlendirmeye alınır. Renk değişimi ASTM D 2244’ e göre raporlanır. Blister
oluşumu ve yapışma kaybı ASTM D 822’ ye göre raporlanır.
1.3.4. KİMYASAL MADDELERE KARŞI DİRENÇ TS 4314
Boyaların kimyasal maddelere karşı direnci genellikle çok basit ve kolaydır.
Boyalar bir çok kimyasal madde ile temastadır. Temas sürekli kimyasal maddenin
kendisiyle veya kimyasal maddenin buharıyla olabilir. Zaman zaman sıçrama
şeklinde olabilir. Bu tür temas şekillerine göre boyalar temasta bulunacağı
kimyasal maddelere direnci yönünden test edilmelidir.
Ortam sıcaklığı 23±20C dir.
1.3.4.1. Test Yöntemi
Kimyasallara karşı direnci ölçmek için üç genel yöntem vardır.
1. Daldırma yöntemi:
Panellerin arkası ve yanları dayanıklı bir kaplama ile korunur.
Boyalı panelin yarısı sıvı içinde kalacak ve aralarında 30 mm olacak şekilde
daldırılır.
2. Damla yöntemi:
Boyalı yüzeyin üzerine 0,1 ml hacimde, yeterli örnekleme yapacak sayıda,
20 mm aralıkta damlalar bırakılır. Belirlenen sürede panel hareket ettirilmeksizin,
hava akımsız bir yerde bekletilir.
3. Emdirilmiş yüzeylerin teması metodu:
25 mm çapında 1,25 mm kalınlığında mukavvaya sıvı emdirilir. Aralıklı
yerleştirilen mukavvaların üstü saat camı ile örtülür.
1.3.4.2. Sonuç
Daldırma yöntemi için sonuç:
Yüzeyde oluşan kabarcıklanma ASTM D714’ e göre raporlanır. Yüzeyde oluşan
renk değişimi, kırışma, kalkma, yumuşama test yapılmamış yüzeyle
karşılaştırılarak raporlanır.
Damla yöntemi için sonuç:
Yüzeyde oluşan renk değişimi, kırışma, kalkma, yumuşama test yapılmamış
yüzeyle karşılaştırılarak raporlanır.
Emdirilmiş yüzeylerin teması için sonuç:
Yüzeyde oluşan kabarcıklanma ASTM D714’ e göre raporlanır Yüzeyde oluşan
renk değişimi, kırışma, kalkma, yumuşama test yapılmamış yüzeyle
karşılaştırılarak raporlanır.
1.3.5. QUV testi ASTM G53
1.3.5.1. Test Yöntemi
Boyalı yüzeylerin UV ışınları altında renk değiştirme ölçüsünü belirlemek için
kullanılır. Cihaza yerleştirilen boyalı paneller gün aşırı kontrol edilir. Kontrol için
test yapılmayan orijinal yüzey ile karşılaştırma yapılır. Gözle kontrol ve
colorimetre ile ölçüm yapılır. ΔE>1 olduğu durumda test sonlandırılır. Özel
testlerde ΔE sınırı belirlenmelidir.
1.3.5.2. Sonuç
Cihazda kullanılan lambanın gücüne göre test saatine karşılık gelen dayandığı
süre(yıl) diyagram olarak oluşturulur.
Burada elde edilen sonuçlar ürünün normal yaşlanma performansını %100
doğrulukta vermez. Ancak çıkan sonuçlar dayanıklılığı kanıtlanmış ürünlerle
karşılaştırma imkanı verir ve bir ürün grubu içinde ürünün performansını belirler.