6

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
BOYAYA HAZIRLIK
ANKARA 2006
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET1
Uygun ortam salandnda boyay tanyacak, macun hazrlayabilecek, macunu duvara

uygulayabilecek ve boya yapma aralarn tekniine uygun kullanabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Boyay,
macunu ve boya aralarn tanmak iin internet ortamnda baz firmalarn internet
sayfalarnda aratrma yapnz. Aratrma ilemleri iin boya, macun ve bu ilerde kullanlan
ara-gereleri satan maazalar gezerek bilgi toplaynz. Boya, macun ve boya aralar ile
aralarn kullanm ekil ve amalar iin ise bu aralar kullanan kiilerden de nbilgi
edininiz.
1. ARA - GERE HAZIRLAMA

1.1. Boya
1.1.1. Tanm
Bir yzey zerinde tatbik edildiinde, dekoratif ve koruyucu bir tabaka (film)
oluturan kimyasal bir malzemedir. Genel ve basit hali ile bu ekilde tarif edilen boya,
uygulama yerine gre cinsi, kullanma ekli gibi farkllklar gsterir. Elbette ki her yere her
boyay uygulamak mmkn deildir. rnein duvara srlmek iin hazrlanm bir plastik
boya ile sandalye ve kap boyanamayaca gibi, mobilya iin hazrlanm bir boya ile de
duvar boyanamaz. Her boya forml kullanlaca yere gre ayr ayr tesbit edilmitir. Doru
ve uygun ekilde kullanlrsa, en iyi sonucu verir, yllarca korur ve gzelletirir.
1.1.2. Boyalarn Genel zellikleri

Binalarn esasn oluturan kaba inaat elemanlar ile bunlar tamamlayan ince inaat
elemanlarndan bazlarnn grnlerini gzelletirmek ve korumak zere badana ve boya
yaplr. Binalarn ince sval duvar ve tavan yzeylerinin grnlerini gzelletirmek zere
eitli renklerde sv halde hazrlanan fra ve rulo ile srlerek veya makinalar ile
pskrtlerek yaplan bir kaplamadr. Boya kuruduktan sonra k geirmeyen bir film haline
dnr. Boya belirli prensiplere gre formle edilen ve bnyesinde 4 esas madde bulunan
bir karmdr. Bunlar;
rtc ve renklendirici maddeler,

Balayc ve yaptrc maddeler,
zc ve inceltici maddeler,
Kurutucu ve yardmc kimyasal maddelerdir.
Tablo 1. Boyalarn genel zellikleri
Uygulamadan nce sahip

olmas gereken zellikler
Uygulama zellikleri
Uygulamadan sonra sahip

olmas gereken zellikler
Renk
Grn
Kuruma sresi
Kesilme ve phtlama
Kaplama gc
Parlaklk
kme
Fra ile uygulama

zellii
rtme gc
Pskrtme
makinesi ile
uygulama zellii
Depolanabilme
Parlama noktas
Yapma
Esneklik
Suya dayankllk
1.1.3. eitleri
1.1.3.1. Kurumalarna Gre Boya eitleri
Havada kuruyan boyalar
Solvent buharlamas ile kuruyan boyalar
Is etkisi ile kuruyan boyalar
Kimyasal reaksiyon ile kuruyan boyalar
1.1.3.2. Parlaklklarna Gre Boyala eitleri
Parlak boyalar
Yar parlak boyalar
Mat boyalar
1.1.4. Kullanld Yerler

Boya genellikle deiik yzeyde kullanlr.
Beton yzeyler i ve d duvarlar, kolon, baca, beton, sva, al, imento.
Ahap yzeyler; kap, pencere, pervaz, raf, dolap, trabzan, tavan.
Metal yzeyler; kap, pencere, pervaz, raf, dolap, merdiven, parmaklk, radyatr,
boru.
1.1.5. Boyann Snflar

1.1.5.1.Bnyesindeki Balayc Tipine Gre Boya Snflar
Badana usul
Yal boyalar
Kurutma yalar
Reineler
Solventler
Plastik boyalar
Sentetik boyalar
Sellozik boyalar
Emlsiyon boyalar
Renk ac boyalar.
1.1.5.2.Kullanm Alanlarna Gre Snflandrlmas
Mimari boyalar
Endstri boyalar
Deniz boyalar
Artistik boyalar
1.2. Boya ncelticileri

1.2.1. Tanm
Boya incelticileri; boyalarn kvamn oluturan uygulamada boyalarn dzgn bir
yzey oluturmasna olanak salayan maddelerdir. Boya trlerine bal olarak su ve tinerin
en ok kullanlan boya incelticisi olduu grlmektedir.
1.2.2. eitleri
1.2.2.1. Sentetik Tinerler
Kullanld yerler: Binalarn i ve d cephelerinde her trl ahap ve metal
yzeylerde dekoratif ve korucu amal kullanlr.
1.2.2.2. Sellozik Tinerler

Kullanld yerler: Sellozik boya ve verniklerin tm esitlerinin
inceltilmesinde ve bu uygulamalarda kullanlan aletlerin temizlenmesinde gvenle
kullanlr.
1.2.2.3. Poliretan Tinerler

Kullanld yerler: Poliretan boya ve verniklerin tm esitlerinin
inceltilmesinde ve bu uygulamalarda kullanlan aletlerin temizlenmesinde gvenle
kullanlr.
1.2.2.4. Endstriyel Tinerler

Kullanld yerler: Endstriyel bazl tm esitlerinin inceltilmesinde ve bu
uygulamalarda kullanlan aletlerin temizlenmesinde gvenle kullanlr.
1.3. Macun
1.3.1. Tanm
Dzgn olmayan, derin atlak ve boluklar bulunan yzeylerde dzgn bir yzey elde
etmek iin boyadan nce yzeylere uygulanan bir yzey dzeltici malzemedir.
1.3.2. eitleri
Cam macunlar
Sentetik macun
Dier Macunlar
Bezirya macunu
nce ve kaln stbe
1.3.3. Hazrlan
1.3.3.1 Yal Boya Macunu Hazrlanmas: Yal boya uygulanacak metal, ahap ve id cephe yzeyler iin hazrlanan bir macun trdr. 2 kg Kalsit ile hazrlanacak macun iin
gerekli malzemeler aada verilmitir
Gerekli malzemeler;
Kaln bezir ya (Osmanl nevi ifte kaynatlm)
nce bezir yai (ngiliz nevi)
inko
Kalsit
Karm oranlar;
1Kg ince bezir + 2 Kg Kalsit + Kg inko (toz) + 250 Gr kaln bezir
. Yukarda karm oranlar verilen ve piyasadan temin edilen malzemeler byk bir kap
ierisine boaltlarak macun kvamna gelinceye kadar spatula yardmyla kartrlr ve
kullanma hazr hale getirilir.
1.3.3.2 Plastik Boya Macunu

Cephe Macunu: cephe plastik boya ile yaplacaksa ncelikle duvar ilk
defa boyanacaksa sva als ile hazrlanacak macunla svanmaldr. Eer duvarlar
daha nceden boyanm ise kabarm yerler kaznmal ve yzey saten al ile
hazrlanan macun ile dzgn hale getirilip kuruduktan sonra zmparalanmaldr.
Binalarn i cephelerindeki her trl ince sval duvar yzeyinde, przsz, dzgn
bir yzey elde etmek iin ince sasparit macun uygulanr. Piyasada deiik
markalarda bulunabilecei gibi kendimizde hazrlayabiliriz.
nce Sasparit Esasl Macun Hazrlanmas
Gerekli malzameler
Kalsit
Glitolinli su
Beyaz tutkal (PVA esasl)
Su
25 Kg lk kalsit iin karm oranlar;
25 Kg Kalsit +150 Gr Glitolin +5 litre su +250 Gr tutkal
Yukarda karm oranlar verilen ve piyasadan temin edilen malzemeler byk bir kap
ierisine boaltlarak macun kvamna gelinceye kadar mala ve spatula yardmyla kartrlr
ve kullanma hazr hale getirilir.
D Cephe Macunu: Binalarn i ve d cephelerinde gzenek ve izlerin

dzeltilmesinde, atlaklarn doldurulmasnda ve dzgn bir yzey elde etmek iin
kullanlr. Piyasada hazr galonlar halinde bulunabildii gibi kendimizde
hazrlayabiliriz.
Hazrlan
Yeteri kadar ince mil, imento balayc olarak PVA esasl tutkal veya glitolin su ile
kartrlarak sva harc kvamna getirilir.
1.3.4. Macunlarn Kullanld Yerler

Yzeyin dzgn olmad zamanlarda dzgn yzey elde etmek iin uygulanr.
Yzeylerde derin atlaklar ve boluklar varsa bunlarn bir defada kapatlmas zor olur.
Bunun iin bu atlak ve boluklar her boyama katndan sonra macun yaplarak doldurulur.
Macun kurumal ve kuruduktan sonra zmparalanarak ikinci kat atlmaldr. Buna yoklama
macunu diyebiliriz. kinci kat astar uygulanmadan son kat boya uygulanmamaldr. Zira
macun zerine gelen son kat boya emilerek son katn yzey dzgnln ve parlakln
kaybettirir.
1.4. Boya Yapma Aralar

1.4.1. Tanm
Boya yapmnda uygulama ve dekoratif amal kullanlan tm ara ve gerelere boya
yapma aralar denir.
1.4.2. eitleri
1.4.2.1. Kestirme ve Yal Boya Fralar
Kestirme fras (ekil.1)
Plastik ve yal boya fralar (ekil.2)
Robot yal ve plastik boya fralar (ekil.3)
ekil.1
ekil.2
ekil.3
1.4.2.2. Rulolar
Normal Rulo: Sperlks rulo, d cephe boyamalarnda kullanlmak zere
retilmitir. Soleventten etkilenmez. Kullandka verimi artan uzun mrl
rulodur. (ekil.4)
Posteki Rulo: Profesyonel ustalarn kullanmna uygun olarak doal kuzu ve

koyun postundan i ve d cephe boyalarnda kullanlmak zere imal edilmitir.
(ekil.5)
Kadife Rulo: Vernik, yal boya uygulamalar ve muhtelif ilerde kullanlr. Sk

dokumal ve dikisiz olan Kadife Rulo solventten etkilenmez. (ekil.6)
Snger Kristalli Delikli Rulo: Dekorasyon amal olup akrilik esasl d cephe
boyalarnda byk gren yapar.(ekil.7)
ekil.4
ekil.5
ekil.6
ekil.7
Snger Kristalli D Cephe Rulosu: Akrilik esasl boya uygulamalarnda

dekoratif amal kullanlr. D cephelerde kullanlr. (ekil.8)
Ke Rulosu: Boya yapm srasnda normal rulolarla ulalamayan dar

blgeler ve kelerin boyanmasnda kullanlr. (ekil.9)
ekil.8
ekil.9
1.4.2.3. Badana Fralar

ve d cephelerde su esasl boyalar, kire, latex ve balayc boyalarda kullanlr.
(ekil.9)
1.4.2.4. Boya Pskrtme makineleri

zel boya pskrtme makinas. (ekil.10)
Kompresrler
Boya tabancas
Alttan depolu (ekil.11)

stten depolu (ekil.12)
ekil.10
ekil.11
ekil.12
1.4.2.5. Yardmc Gereler

Spatulalar ve Sistreler: Spatulalar ve sistreler boyanacak yzeylerin
kaznmasnda temizlenmesinde ve macun ekilmesinde kullanlr.
Kazyc ve kestirme spatulalar (ekil.13)

Eri sapl mastar ve macun ekme spatulalar (ekil.14)
Aa sistre (ekil.15)
Kazma raspa (ekil.16)
Eri raspa (ekil.17)
ekil.13
ekil.14
ekil.15
ekil.16
ekil.17
Boya Kartrclar: Boya kartrma ular (ekil.18) sratma zellii

olmayan darbesisiz matkaba taklarak (ekil.19) kullanlan boyac aracdr.
ekil.18
ekil.19
10
Plastik Boya Szgeci: Rulo ile boya yaplrken rulo zerindeki fazla boyalarn
alnmas iin rulonun zerinde gezdirildii bir boyac aracdr. (ekil.20)
Plastik Boya Tavas: Rulo zerindeki fazla boyalarn szge ile boyalar
alnrken boyann birikmesi iin altna konulan veya fazla boyalarn alnmas iin
de sadece kendisinin de kullanlabildii boyama gerecidir (ekil.21).
ekil.20
ekil.21
Fra Sap: Boya uygulamas yaplrken ulalamayan yksekliklerde fralarn

ahap veya plastik olan ksmlarna monte edilerek yksek ksmlar ve tavanlarn
boyanmasnda kullanlr (ekil.22).
ekil.22
Fra Robotu: Kestirme yaplmas gereken yerlerde, almas dar ve zor

alanlarda, merdiven gerekmeden bir srk ucuna taklarak oynar bal ile boya
uygulamasn kolaylatran bir boyac gerecidir (ekil.23).
ekil.23
Zmpara kd: Zmpara ktlar demir ve tahta zerinde kullanlmak zere

iki eittir. 0, 1, 2, 3 ve 4 numara olarak deiik kalnlk llerinde yaplr. (0) en
incesi, (4) en kalndr. 3 ve 4 numara yzey hazrlamada, 2 numara macun
zmparasnda, 1 numara astar tatbikatnda ve 0 numara boya zmparasnda
kullanlr.
11
1.4.2.6. Gvenlii Malzemeleri: Boya yapma esnasn da boyann ierisinde zarar

verici maddelerden korunmak iin kullanlan ara ve gerelerdir.
Tek filtreli maske (ekil.24)
ift filtreli maske (ekil.25)
Eldiven (ekil.26)
elbisesi (ekil.27)
ekil.24
ekil.25
ekil.26
ekil.27
1.3.4. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

1.4.3.1. Fra Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar:
Yeni fra astar Uygulamasnda kullanlarak ular bu ekilde altrlmaldr. Fra,
boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrlmaldr. Srlmeden nce kutunun
kenarna syrlarak boyann fazlas aktlmaldr.
Boyama srasnda mola verilecek ise, fra boyann iine daldrlm olarak
braklmamal, kutunun stne yatrlmaldr.
Boya ii bittikten sonra, fra mutlaka temizlenmelidir. Sentetik boya ( halk dilinde
yal boya) kullanldysa sentetik tiner veya serebentin ile plastik boya kullanldysa su ile
temizlenmelidir.
Plastik boya yapp daha sonra su ile temizlediimiz fray asarak kurutmak ve
yeniden kullanlaca zaman bir sre su iinde tutmak yararl olur.
Sentetik boya yaptktan sonra tiner veya terebentin ile temizlediimiz fray, yine
terebentin karm iinde saklamak, frann en iyi ekilde korunmas iin uygundur. Bu
ekilde saklanacak fra tekrar kullanlaca zaman iyice kurutulmaldr.
Boyay kartrmak iin veya boyanacak yerin tozunu gidermek iin boya franz
kullanmaynz. Bu ii daha ucuz bir fra ya da bezle yapnz.
12
ekil.28
Fralar ile ilgili bu genel bilgileri verdikten sonra hangi boy frann nerede
kullanlacan belirtmekte fayda var. Fralarda l, in hesabna gredir. 1/2, 1 ve 1 1/2,
in fralar kap ve pencere doramasnda, 2, 3 inlik fralar, geni yzeylerin
boyanmasnda, 4, 5 inlik fralar duvarlarn boyanmasnda kullanlr.
1.4.3.2.
Rulo kullanmnda dikkat edilecek hususlar:
Tavan ve benzeri geni sathlarda rulo kullanlabilir. Rulo kullanm iin sratini
arttrabilir. Ancak rulo boyaya daldrldktan sonra boya fazlasnn uygun rulo tablalarnda
alnmamas halinde, uygulanmas zor bir alet haline gelebilir. zellikle damlama ve srama
sorun yaratabilir. eitli rulo tipleri vardr, Plastik boyalar snger rulo ile sentetik boyalar
moher rulo ile uygulanr. Ayrca her iki amaca da hitap eden koyunyn rulolar bulmak
mmkndr. Rulolar da fralar gibi i bittikten sonra iyice temizlenip kurutularak kullanm
iin saklanabilir. Boyama iine, yukardan balayarak, aaya doru devam ediniz. Kaln tek
kat boya tatbik etmek yerine, ince iki kat uygulamay yeleyiniz.
ekil.29
ekil.30
1.4.3.3. Spatula Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar:

Eski boyalarn kaznmasnda, bozuk yzeylere al ekilmesinde ve yzeye macun
ekilmesinde kullanlr. Eski yzeyleri kazrken sert paralarn kopartlmas iin spatulann
sap ksmn sert cisimlerle vurmaynz. Spatulalar kullanlrken yzeye 45 dereceden daha
dik tutmaynz. Spatulay kullanrken sk sk temizleyerek ucunda topaklanma olumasn
engelleyiniz.
13
ekil.31
1.4.3.4.
Pskrtme Tabancas Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar
Pskrtme tabancalar stten depolu, alttan depolu, dzenli beslemeli ve dekor

tabancas eklinde olabilir. Boya ilemine balamadan nce deneme amacyla bir pskrtme
yaplmaldr. Tabanca bir noktada tutulmal ve tetik st ste birka kez ekilip braklmaldr.
Daha sonra uygulama hzn grmek amacyla kk bir alan boyanmaldr. Alana yaylan
boya miktar az ise ayar vidas alarak daha ok boya gelmesi salanr. Fazla boya gelmesi
halinde ise ayar vidas kslmal veya hava basnc drlmelidir.
1.4.3.5. Genel uyarlar
Kirli ve yal yzeyler boyanmadan nce mutlaka temizlenmelidir.

Parlak yzeyler boyanmadan nce zmparalanmaldr.
5oCnin altndaki yzey ve ortam scaklnda uygulama yaplamldr.
Yamurlu havalarda d yzeylere uygulama yaplmamaldr.
Islak ve rutubetli yzeylere uygulama yaplmamaldr.
Kullanlmadan nce iyice kartrlarak boyann homojen hale gelmesi
salanmaldr.
Ambalaj etiketlerindeki talimatlara tamamen uyulmaldr.
Boya uygulamas yukardan aaya doru yaplmaldr.
Artan boyalarn tekrar kullanlabilmesi iin, sentetik boyalarn zerine sentetik
tiner, su ile incelen krilik ve plastik boyalarn zerine su ilave edilip
kartrlmadan kapa skca kapatlarak aklanmaldr.
Uygulama aralar sentetik boya uygulamasndan sonra sentetik tiner ile plastik ve
akrilik boya uygulamalarndan sonra su ile hemen temizlenmelidir.
Ambalaj 5oCnin altnda ve direkt olarak gne alan yerlerde
depolanmamaldr.
Ambalaj kapaklarnn hava almayacak ekilde kapal olmasna dikkat edilmelidir.
14
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Uygun ortam salandnda proje zerinden l alabilecek, malzeme isimlerini

alabilecek, teknik uygulama bilgilerin renecek ve ilerin yaplaca yerleri
belirleyebileceksiniz. l, lek ve proje kavramlarn tanyacak l alma aletlerini
kullanabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:
Piyasada hizmet veren mimarlardan bir mimari proje edinip inceleyiniz.
Edindiiniz proje zerinde l alma almalar yapnz.
Mimarlk brolarndan kat planlar, kesit, grn, at plan rnekleri edininiz.
Kazanm olduunuz bilgi ve deneyimleri arkada gurubunuz ile paylanz.
2. PROJE DETAYLARINI OKUMAK

2.1. Proje
2.1.1. Tanm
nsanlarn iinde barnp oturaca, alaca, elenecei ve eitli faaliyetleri
yapaca fiziki tesislere ihtiyac vardr.
Bu ihtiyalarn karlanabilmesi amac ile ina edilecek tesislerin yaplmas iin

nceden yaplan tasarm almalar sonucunda ortaya kan izimlere proje denir.
2.1.2. eitleri
Mimari Projeler
Statik Proje
Tesisat Projeleri
Elektrik projesi
Shhi tesisat projesi
17
2.1.3. l
l; belirleyici bir kurala gre herhangi bir bykle saysal bir deer atanmasdr.
Bal bana bir disiplini olan l, teknik bilginin en temel ve zorunlu uzantsdr ve lsz
herhangi bir teknoloji de dnlemez.
2.2. Mimari Proje

2.2.1. Tanm
Yaplacak yapnn planlar, d grn, kitlelerin birbirleriyle oran, i tertipleri ve
tm ayrntlar hakknda bilgi veren projelere mimari proje denir.
2.2.2. zellikleri
Bir bina projesi yaplrken bu binaya ait projeler aadaki sra izlenerek elde edilir.
2.2.2.1. lk ncelemeler:
Mimari projelere balanmadan nce z nnde bulundurulmas gereken almalarn
tmne ilk inceleme denir. Bunlar maddeler halinde yazacak olursak:
Mimar, pojeyle ilgili istek ve imknlar gz nnde bulundurarak ihtiya proram
yapar.
Mimar, yerinde inceleme yaparak:
Arsann apa uygunluunu kontrol eder.
Arsann yol ebekesi, kanalizasyon, elektrik ve bunlarla ilgili balantlar kontrol
eder.
Arsann kuzey yn ve manzara durumunu kontrol eder.
Arsada varsa aalar, kuyu, havuz, sarn vb kontrol eder.
Toporafik durumunu inceler.
mar durumunu karr.
Proje herhangi bir zellik arz ediyorsa (fabrika, retim iftlii vb gibi) uzman
kiilerden gerekli bilgileri alr.
klim artlarn inceler.
Mimar, bu veriler nda, mesleki bilgi ve becerisini kullanarak bir balant emas
ortaya karlr.
2.2.2.2. Eskizler
Mimari projenin en nemli alma dnemidir ve bu izimlere taslak da denir. Eskiz
hazrlanrken dikkat edilmesi gereken kurallar aagdaki gibi sralanmtr.
18
Taslaklar serbest elle kareli ve eskiz ktlarna yaklak lde izilir.

Yapnn byklne gre plan kesit ve grnler 1/100-1/200, oturu planlar
1/500-1/1000 lei kullanlarak izilir.
Duvar kalnlklar biraz farkl olsada tek izgi olarak izilir.
Bilirkiilerin fikirleri alnr.
Mhendislerle bilgi alverii yaplr.
Civardaki mimari gz nnde bulundurulur.
Kullanacak olanlarn yaant, rf, adet, gelenek ve grenekleri gz nnde
bulundurulur.
Taslak, insan, hayvan, aa ve ara gibi sembollerle donatlr.
Gerekli grlm ise perspektif izilir ve maket hazrlanr.
2.2.2.3. n proje
Bu dnemde, eskizlerle yeterince olgunlaan ve btn ynleriyle olumlu bulunan
projenin, aralarla izimine geilir. Avan proje, belirli bir konunun verilen prorama ve arsa
durumuna gre uygun bir zmn bulunarak, ana fikirlerin uygun bir lekle
(1/500,1/200,1/100) durum plan, kat planlar yap grn ve kesit resimleri halinde kada
izilmesiyle hazrlanan ve mal sahibine verilen bir projedir. Kesin projede bulunan planlar
aada maddeler halinde verilmitir.
Vaziyet (oturu-durum) Planlar
Planlar(kat planlar)
Kesitler
Grnler
at panlar
2.2.2.4. Kesin Proje

Avan proje mal sahibine verildii zaman mal sahibi bunu beenmi olabilecei gibi,
beenmemi olmas veya zerinde bir takm deime isteinde bulunmasda mmkndr.
Keza mimari proje almalara paralel olarak devam eden statik ve tesisat ilerine ait
almalar da ilerledikce daha kesin durumlara gelindii iin, avan proje zerinde bu
konulardan dolay da bir takm deime grlebilir. Problemler btn ilgilileri tatmin edecek
ekilde zmlere kavuturulur. Projede kesinlik kazanp zerinde esasl deiiklik
yaplmasn gerektirecek bir problem kalmam olur. Bu hale gelen projeye kesin proje
denir 1/50 veya bina byklne gre 1/100 leinde izilir. Kesin projede bulunmas
gereken planlar unlardr.
Vaziyet planlar
Planlar (kat planlar)
Kesitler
Grnler
at planlar
Asma tavan plan
Detay listesi
19
2.2.2.5. Uygulama Projesi

Yaplan tm mimarlk, mhendislik proje almalarnn amac; inas istenilen
yapnn, dnld gibi olmasn salamaktr. Bu nedenle de yaplacak uygulamalarn tm
ayrnt ve detaylarn gsterilecei bir proje izilir, izilen bu projeye uygulama projesi denir.
Uygulama projesinde bulunmas gereken detay ve planlar aada verilmitir.
Detay Resimleri: Detay blmlerinden oluan bu blmdeki resimler plan, kesit

ve grnlerden nce eskizi yaplrsa, uygulama projesinin esas resimleri olan
plan, kesit ve grnler, daha doru bir ekilde elde edilebilir. Kesin proje
dneminde hazrlanan listedeki detaylar yine ayn listede belirtilen lekler
kullanlarak izilir. Bu dnemde; yapm iin gerekli at detaylar, merdiven,
dorama, deme, duvar ve tavan kaplamas; boya badana, aydnlatma stma
havalandrma ve klimal cihazlarn mimari ile ilgili detaylar; dilatasyon, sabit
mobilya ve tesisat projelerinde gsterilen yap elemanlarnn detaylar ile bahe
dzenlemesine ait detay resimlerini ierir. 1/10 veya 1/20 leinde izilir. Detay
resimleri 8 balk altnda izilir:
Genel sistem detaylar

Ksmi detay sistemleri
at detaylar
Merdiven detaylar
Dorama detaylar
Asma tavan detaylar
Duvar kaplama ve lambri detaylar
Yapnn fonksiyonu ile ilgili zel imalat detaylar
Boya ve kaplama detaylar
Planlar: Yapnn ina edilebilmesi iin, gerekli tm projenin blmlerini

meydana getiren ve belirli lekler ve kuralarla izilen resimlerdir. Uygulama
projesinde izilen planlara kat planlar da denir. Kat planlar binann bykl
veya kkl gz nne alnarak 1/50-1/100 leklerinde izilirlese de en ok
kulanlan lek 1/50 leidir. Kat planlarnn uygulama srasnda uygulaycya
her trl kolayl salyacak ekilde izilir. Planlarda tm odalar ve mstakil
alanlar numaralandr. Planlar zerinde mstakil blmlerin alanlar, lleri,
yaplacak kaplamalarn cinsi, yaplacak boyalarn cinsi, eyalarn yerleimi
gsterilir. Kat Planlar 6 ad altnda izilirler.
Bodrum kat plan

Zemin kat plan
Normal kat planlar (1. kat- 2. kat vb)
Asma kat plan
ekme kat plan
at planlar
20
Kesitler: Esas giri bitimi deme st kodu 0.00 alnp btn farkl
yksekliklerin verilerek ve her blok iin en az bir tanesinin hem merdiven hem de
dk demeden geirilmesi gereken ve en az 2 adet izilen dey planlardr.
Projenin byklne gre 1/50 veya 1/100 leinde izilir. Kesit planlarna
baktmzda kap ykseklii, pencere alt ykseklii, pencere ykseklii, oda ii
duvar ykseklii gibi gerekli ykseklikleri kolayca grebiliriz.
Grnler: Bulunduklar dey dzlemlere gre farkl izim teknii ile tm

cephelerden baklarak izilen planlardr. Grnler zerinde kap, pencere,
balkon, yamur oluklar, denizlik altlar, kalkan duvarlar, mahya, saaklar ve
bacalar izilerek kodlandrlr. Ayrca cephe kaplama malzemesi ve renler yazlr,
cephedeki hareketlilik belirtilir ve gerekiyorsa not alnr.
2.3. l ve llendirme
2.3.1. Tanmlar
2.3.1.1. l
Projede l; cisimlerin uzunluklar, genilikleri ve enlerini anlayabimemiz iin bu
boyutlara atanm saysal deerdir.
2.3.1.2. llendirme
Projeler genellikle 1/50 leinde izilir demitik. Eer biz projelerimizi 1/50
leinde izmemi olsaydk, yani 1 metre olan duvar kt zerinde yine 1 metre
izseydik,20 metrelik uzunluk iin 20 metre kt gerekecekti. Bu nedenle planlar izilirken
lek kullanlr. 1/50 denildiinde 50 birim uzunluun, 1 birim izildii anlalr. Ustalarn
resimler zerinden l alp baz hesaplar yaptktan sonra gerek bykl doru olarak
bulmas hemen hemen imknszdr; bu nedenle de proje llendirilirken yazlan ller
gerek deerlerdir.
llendirme Kurallar ve Elemanlar
Yatay llendirme (Kat Planlar)

o l izgisi: ls verilecek boyuta paralel olarak izilen ve zerine l
rakam yazlan igidir.
Dtan bina cephesine doru, birinci izgide blok uzunluu.

kinci izgide cephe hareketleri (Girinti ve kntlar).
nc izgide ise dolu ve bo ksmlar llendirilir.
21
Balama izgisi: l izgisini, ilgili olduu boyuta balayan ve ls

verilen boyutun nereden balayp nereye kadar gittiini gsteren izgidir.
l izgisi Snrlar: l izgisi ile baplama izgisinin kesitii yeri

belirten veya ls verilen boyutun nereden balayp nereye kadar gittii
daha belirgin bir ekilde ifade etmeye yarayan iarettir.
l Rakam: ls verilecek boyutun deerini gsteren ve genellikle

l izgisinin ortasna ve biraz stne yazlan rakamdr.
llere Eklenen Harf ve Semboller: Baz zel hallerde l rakamnn

neyi ifade etmek istediini belirtmek ve izimle anlatm gcn arttrmak
iin iin kullanlan harf ve sembollerdir.
Dikey llendirme (Kesit ve Grn)

o Kesitlerde
Esas giri bitmi deme st kodu 0.00 alnarak farkl ykseklikteki
demeler kotlandrlr (ekil.111).
Demeden sahanla,
Sahanlktan demeye llendirilir
Bir l izgisi zerinde kat ykseklikleri verilir.
Bir l izgisi zerinde ise denizlik at, pencere ykselii ve kiri aitidin
deme altina kadar olan mesafe verilir.
o Grnlerde
Esas giri bitmi deme st kodu 0.00 alnarak kotlamaya balanr.
0.00 kotundan pecere altna,
0.00 kotundan pencere stne,
0.00 kotundan balkon veya kiri altna,
0.00 kotundan deme stne,
Yap ok katli ise ayn sistematik devam ettirilir,
0.00 kotundan son deme stne,
0.00 kotundan, varsa mahya hizasna yoksa parapet stne kadar
0.00 kotundan at stne kadar kodlandrlp lleri yazlr
22
2.3.2. l Alma Kurallar

2.3.2.1. Gerekli Ara Gereler:
Cetvel,
Not defteri,
Kalem,
Silgi,
Hesap makinesi
2.3.2.2. Kurallar: ls alnacak mahalin i cephe olduu varsayalm;
Kat plan zerinden X yn uzunluu kat planndan okunur, not edilir,

Kat plan zerinden Y yn uzunluu alnr ve not edilir,
X+Y toplanr.
Karlkl duvarlarda fark yok ise 2 ile arplarak mahallin toplam duvar uzunluu
bulunur.
Bulunan toplam uzunluk kesit planndan alnacak kat ykseklii ile arplr ve
kabaca boyanacak yzey bulunur.
Daha sonra detay planlarna veya kat planlarna baklarak kap ve pencerelerin
kaplad alanlar bulunur.
Son olarak daha nce bulmu olduumuz kaba boya alanndan boluk miktarn
kardmzda net boyama alann buluruz
23
4
2
3
1
ekil.32
24
ekil.33
2.4. Proje zerinden Malzeme Belirleme

2.4.1. Cinsi
Daha nce de belirtildii proje zerinden kullanlacak olan boyalarn cinsleri (saten,
plastik, kire) ve renkleri alnabilir. Kat planlarna bakarak i cephe boyalarnn cinsleri
hakknda bilgi edinilebilir. D cepheler iin ise grn resimlerine bakarak boya trleri
belirlenebilir. Dier yap elemanlar iin boyanacak yzey ve cinsleri hakkndaki bilgileri
detay resimleri veya detay notlarndan belirlenir.
25
ekil.34
26
2.4.2. Rengi
Boyalarn cinslerinin belirlenmesinde olduu gibi proje zerinde boyalarn renkleri de
belirtilmitir. Kat planlarna bakarak i cephe boyalarnn renkleri hakknda bilgi edinilir. D
cepheler iin ise grn resimlerine bakarak boyann renkleri hakknda bilgi salanr. Dier
yap elemanlar iin boyanacak yzey ve bu yzeylerin boyanaca boyann rengi detay
resimleri veya detay notlarndan alnr. Renk seerken temelde kiisel beeni rol oynasa da
uygulanacak renk, meknn zelliklerine gre belirlenir. rnein: Koyu renkler emerek
i meknlar olduundan kk gsterir. Alak tavanl kk odalarda snrlar hafifletmek
ve mekn ferahlatmak iin, beyaz ya da pastel renkler kullanlr. Buna karlk, yksek
tavanlar, duvarlara gre bir-iki ton koyu boyanarak alaltlabilir. Korni ve pencere
pervazlarn farkl renklerle boyamak ise, uzun bir odann boyutlarn belirginletirir.
2.4.3. Listesi
Proje zerinde belirli sembollerle ve rakamlarla verilmi olan mahallerin listesi
karlr. karlan listede her mahallin kapland alan ve bu mahaller denk gelen astar,
macun, boya eitleri, zellikleri, renkleri, uygulama ara ve gereleri listelenir. Ayrca
boyanacak kap pencere ve dier yap elamanlar ve onlar iin gerekli olacak malzeme ara
gere ve miktarlar listelenir.
2.5. Uygulama Yeri

2.5.1. Tanm
Proje zerinde yaplan almalar sonucunda elimizde yaplacak i iin gereken
boyalarn cinsi miktar, zellikleri listesi yaplr ve bunlar temini edilir. Temin edilen bu
malzemelerin sarf edilecei yere uygulama alan ya da i sahas denir.
2.5.2. Proje Yn
Planlar, pafta veya paftalar zerinde, ayn bak ynnde yer alr. Her paftada hakim
rzgar, manzara ve kuzey yn ayn yerde olarak gsterilir.
2.5.3. Yap Elemanlar

2.5.3.1. Beton Yzeyler
ve d duvarlar,
Kolon,
Deme,
Tavan,
27
2.5.3.2. Ahap Yzeyler
Kap,
Pencere,
Pervaz,
Raf,
Dolap,
Trabzan,
Ahap tavan
Ahap deme
2.5.3.3. Metal Yzeyler
Kap,
Pencere,
Pervaz,
Raf,
Dolap,
Merdiven,
Parmaklk,
Radyatr,
Boru.
28
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
SELLOZK BOYA
582YIM141
Ankara, 2011
RENME FAALYET - 1
RENME FAALYET - 1
AMA
AALYET - 1
Uygun ortam salandnda macun ekebilecek, astar ahap veya metal yzeylere
uygulayabilecek; astar, boyay ve fray tekniine uygun kullanabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:

Boyay, macunu ve boya aralarn tanmak iin internet ortamnda belirli
firmalarn internet sayfalarnda aratrma yapnz. Boya ilemine balamadan
nce alnmas gereken tedbirleri aratrnz. Aratrma ilemleri iin boya,
macun ve bu ilerde kullanlan ara gereleri satan maazalar gezerek bilgi
toplaynz. Boya, macun ve boya aralar ile aralarn kullanm ekil ve
amalar iin ise bu aralar kullanan kiilerden n bilgi edininiz ve
aratrmalarnz rapor hline getirerek snfta arkadalarnzla paylanz.
1. FIRA LE SELLOZK BOYA

UYGULAMA
1.1. Macun ekme (Ahap ve Metal Yzeyler)
Yzeyleri boyaya hazrlamak ve yzeyi dzeltmek iin yaplan perdahlama iidir.
1.1.1. Kurallar
Salk ve gvenlik nlemleri alnz.

Gerekli olan ara ve gereleri hazrlaynz.
Rahat bir alma ortam iin evrede bulunan almaya engel tekil edecek
eyalar ortamdan uzaklatrnz.
Metal yzeylerde pas ve kabarklar iin tel fra kullanmna nem gsteriniz
(Resim 1.1).
Macun ekilecek yzeyi tozdan, pastan ve yadan arndrnz. Spatula ve scak

hava tabancas yardmyla macun ekilecek yzeydeki kabarklk ve
atlaklklar kazynz (Resim 1.2, 1.3).
Kaznan yzeyi tekrar temizleyiniz.
Kaln zmpara ile yoklama zmparas yapnz.
Tekrar temizleyerek kuru ve temiz olarak macun ekmeye hazr hle getiriniz.
Boyama ilemine balamadan nce evrede bulunan eya vb.yi korumaya alnz.
Resim 1.1: Tel fra
Resim 1.2: Spatula
Resim 1.3: Scak hava tabancas
1.1.2. Yzey Hazrlama (Ahap)

Boya sisteminin yzeye yapmasn artrmak iin temizliin ok iyi yaplmas
gereklidir. Yzeydeki budak ve reineli ksmlar mmknse yaknz ve sellozik tiner ile
iyice siliniz.
Yzeydeki toz, ya ve kirleri temizleyiniz. Tam dzgn bir yzey iin zmpara yapnz
(Resim 1.4). Zmparay aacn suyu ( lifleri) ynnde yapmak yararldr. Astar tatbikatndan
nce, ahabn lifleri arasna girerek ahabn direncini ve astarn yapmasn artran, kf ve
mantarn olumsuz etkilerini azaltan koruyucu zellikte bir doyurucu ve koruyucu malzeme
kullanmak, sonucun mkemmelliini garanti eder. Bu i iin genellikle bezir kullanm
yaygndr.
Resim 1.4: Ahap yzey zmparalama
Bu ise nemli bir hatadr. Zira bezir zellikle bakteri olumasn salayacak ortam
yaratr ve hzlandrr. Bu yzden kesinlikle bezir kullanmaynz. Ham tahta koruyucu veya
dekoratif tahta koruyucu bu i iin ideal malzemelerdir.
1.1.3. Birinci Kat Astarlama (Ahap)

Macun ekmeden nce ahabn macun iindeki maddeleri emerek macunun zelliini
bozmamas iin macunlama ileminden nce bir kat astar boya yaplr (Resim 1.5). Bylece
4
ham tahta koruyucu veya dekoratif tahta koruyucu ile doyurulmu yzey, birinci kat astar
uygulamasna hazr demektir.
Resim 1.5: Astar srmek
Astarn amac; boyaya daha dzgn bir yzey hazrlamak, sistemin kalnln
artrarak koruyuculuunun uzun srmesini salamaktr. Ahap zerine uygulanabilecek
eitli astarlar vardr. Sellozik esasl astarlar abuk kuruduklar iin tercih edilir. Birinci kat
astardan sonra sra macun ve ikinci kat astarlama ilemine gelir. Kullanlan macunun da
sellozik bazl olmasna dikkat edilmelidir.
Gerekli durumlarda ikinci kat yaplacaksa iki kat arasnda hava scaklna gre en az
2 - 3 saat gemelidir. Fra ile uygulama ekil 3.2de anlatlmtr.
1.1.4. Macunun Yapl
rn kullanlmadan nce ambalaj iinde homojen hle gelinceye kadar

kartrlmaldr (Gerektiinde sellozik tiner ile % 10 orannda inceltilmelidir.).
Uygulama yaplacak yzeylerde gerekli temizlik koullar salanmaldr.
Resim 1.6: Macun yapl
Yzey kuru olmaldr.

Yzeyde seviye fark yaratan ukurlarn doldurulmas veya dzgn bir yzey
hazrlanmas amac ile kullanacanz macun inceltilmeden spatula ile
uygulanmaldr.
Elde edilen tm macunlar dolgu ve dzeltme yaplacak yzeye spatula, macun
krei yardm ile srlr.
Daha byk yzeylerde elik malalardan da faydalanlr.
5
Spatula macun srlecek zemine yukardan aaya bastrlarak macunun daha

derin noktalara gitmesi salanr (Resim 1.6).
Yzeyden taan veya artan macunlar spatula ve macun krei yardm ile
toplanr.
Kuruma sresi 25Cde 3 - 5 saat arasndadr. Macun kuruduktan sonra
zmpara kd yardm ile yzey zmparalanp macun tozu fra yardm ile
alnr.
kinci bir dzeltme macunu yaplmak istenirse ilem sras yine ayn ekilde
uygulanmaldr.
1.2. Astar Fra ile Uygulama

1.2.1. Kurallar
Scak sathlara astar srmeyiniz.

Yal kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz.
Parlak sathlara zmpara yapmadan astar srmeyiniz.
Astar ar derecede inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyi,
talimatna uygun olarak kullannz.
Seilecek astar rengi, yaplacak boya renginden farkl olmal ki boya yaplrken
boya filminin eit ve homojen bir ekilde daldn grerek uygulama yapnz.
Salk ve gvenlik nlemlerini alnz.
Boyaya Hazrlk modlnden yararlanarak eyalarn korunmasn salaynz.
1.2.2. Yapl
Yeni bir fra; tozunun giderilmesi, kopuk ve zayf tutunmu kllarn

temizlenmesi iin kesinlikle ykanmamal, bklerek ve silkelenerek tozu
alnmaldr.
Kullanlmam yeni fra, tercihen nce astar uygulamasnda kullanlmal, ular
altrlmaldr.
Fra boyaya, kllarn yarsna gelecek ekilde sokulmal, boyann damlamasn
nlemek iin kutunun az ksmna srlerek fazlas alnmaldr.
Boyama esnasnda mola verilecek ise fra astarn iine daldrlm olarak
Boya ii bittikten sonra fra mutlaka temizlenmelidir.
1.2.3. Astarn nemi

Boya yaplacak yzeyler yeni veya sorunlu yzeyler olabilir. Her iki durumda da
yzeyin daha iyi ve daha sorunsuz bir ekilde boyanabilmesi iin astarlama ilemi muhakkak
yaplmaldr. Yanl yaplan astarlama sonucunda boyanm yzeylerde boya kabarmalar ve
atlaklar oluabilir. Boya ncesi kullanlmas gereken astar, mutlaka zerine uygulanacak
boyaya uygun olarak seilmelidir.
Astarn balca grevi aadaki gibidir:
Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans
(yapmay) artrr.
nce yapsnda dolay yzeye derinlemesine nfuz eder.
Boya filminin rtclne yardmc olur.
Astar genellikle beyazdr, boya altna astarn srldn gsterir. Koyu rengi
bir miktar krar.
Altyapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler.
Yzey emiciliini azaltt iin boya sarfiyatn azaltr.
Astar boyacnn radr, uygulama srasndaki alttaki hatalar ustaya gsterir.
1.3. Sellozik Boyay Fra ile Uygulama

Sellozik esasl boyalar, sentetik ve su bazl boyalara gre inaat alannda pek yaygn
kullanlmamaktadr. Bunun sebebi ierdii zararl kimyevi maddeler ve inceltilmesinde
kullanlan tinerin selloz esasl olmasdr. Sellozik boyalar genellikle metal ve ahap
yzeylerde kullanlr. zc buharlamas yolu ile abuk kuruduklar ve dayankl olduklar
iin zellikle tercih edilebilir. Yanc ve solunmas salk asndan sakncal olduu iin
uygulamaya balamadan nce gerekli tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
1.3.1. Kurallar
Salk ve gvenlik tedbirlerini alnz.

allacak ortamn aydnlatma ve havalandrma sistemini hazrlaynz.
Scak sathlara boya srmeyiniz.
Boya firmasnn belirttii ortam scaklnda uygulama yapnz.
Yal kirli, kabarm yzeyleri boya srmeden nce temizleyiniz.
Parlak sathlara boya yapmadan nce daha salkl bir aderans (yapma ) iin
yzeyi zmparalaynz.
Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici firmann tavsiye ettii incelticiyi
Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz.
Boyay astardan hemen sonra deil, retici firmann belirledii zaman
aralnda uygulaynz.
Boyaya Hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salaynz.
1.3.2. Yapl
Boyayacanz yzeylerde iyi sonu alabilmeniz iin mutlaka iyi bir franz
olmaldr. stelik iyi bir fray yllarca kullanabilirsiniz. Boyanz alrken
boyanacak meknn farkl boyutlardaki yzeylerine uygun fralar alarak tam
bir set oluturunuz.
rnein kap ve doramalar iin 0,5 - 1 ya da 1,5 inlik fralar, geni yzeyler
iin 2 ya da 3 inlik fralar, duvarlar iin 4 ya da 5 inlik fralar
kullanabilirsiniz. En iyi fralar, domuz klndan yaplanlardr (Resim 1.7).
7
Resim 1.7: Boyama ileminde farkl yzeylerde kullanlan fra eitleri
Uzun fralarn kaliteli fralara oranla daha sert kllar vardr ve bkldnde daha
sert yaylanr. Yeni satn alnan bir fray boyay kolayca srecek bir hle gelinceye kadar
nce astar uygulamalarnda kullanarak altrmalsnz. Boya srasnda, fra kllarnn
yarsn amayacak kadar boyaya batrmal ve boya fazlasn mutlaka syrmalsnz. Fra
srekli olarak yukardan aaya doru kullanlmal fra izi kalmamas iin apraz srmeler
yaplmadr. Yeni bir frann tozunun giderilmesi, varsa kopuk veya zayf tutunmu kllarn
temizlenmesi iin fray ykamak, bkmek ve silmek yanl olur. Sellozik boya yaparken
mutlaka gerekli olan gvenlii salaynz. Maskesiz kesinlikle almaynz. Ortamn rahat
bir ekilde havalandndan emin olunuz, ate yakmayanz.
Uygulamaya balamadan nce ambalaj zerindeki uyarlar dikkate alnz.

Yeni fray nce astar uygulamasnda kullanmanz ve ularn bu ekilde
altrmanz tavsiye edilir.
Fray boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrnz. Srlmeden nce
kutunun kenarna syrarak boya fazlasn alnz (Resim 1.8 ,a -b).
Boyamay kk alanlar seerek yapnz.
Fray yukardan aa istikamette srnz.
Daha sonra apraz ve helezonik srmler yaparak fra izlerinin giderilmesini
salaynz.
Boyama esnasnda mola verilecek ise fray astarn iine daldrlm olarak
brakmaynz, kutunun stne yatrnz (Resim 1.8 c).
Boya ii bittikten sonra fray mutlaka temizleyiniz. Temizleme iini sellozik
tiner veya terebentin ile yapnz.
Boyay kartrmak iin veya boyanacak yerin tozunu gidermek iin boya
franz kullanmaynz.
Boya akmalarn ve damlamalarn temizleyiniz.
Resim 1.8: Boyama ileminde frann boyaya daldrlmas, syrlmas ve bekletilmesi
RENME FAALYET - 2
RENME FAALYET - 2
AMA
Uygun ortam salandnda sellozik astar ve sellozik boyay rulo yardmyla
yzeylere uygulayabileceksiniz.
ARATIRMA
nternet ortamnda ve piyasada rulo uygulama tekniklerini aratrnz.
nternet ortamnda ve malzeme satlan yerlerde sellozik astar zelliklerini

aratrnz.
nternet ortamnda ve malzeme sat noktalar ve boya ustalarndan sellozik

boya zelliklerini aratrnz ve aratrma sonularnz snfta arkadalarnzla
paylanz.
2. RULO LE SELLOZK BOYA

UYGULAMA
2.1. Astar Rulo ile Uygulama
2.1.1. Kurallar

Yal, kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz. Kabarma olan yerlerde
spatula ile kazma veya gerekiyorsa boya skc likitlerden kullannz.
evrenizde bulunan eyalar plastik koruyucu (naylon) vb. rnlerle koruma
altna alnz.
13
2.1.2. Yapl
2.1.2.1. Yzey Hazrlama
Bilindii gibi sellozik esasl boyalar, yap iinde hava kanallarn tkad ve salk
asndan sakncal olduu iin yaam mahallerinde kullanlmamaktadr. Genellikle yaplarda
ahap ve metal ilerinde tercih edilir. Her boyama ileminde olduu gibi sellozik boyalarda
da daha kaliteli bir boyama elde etmek iin yzey hazrlamann nemi byktr. ncelikle
ilk astarn yaplmas gerekmektedir. Astar, boyanacak yzey ile son kat boya arasnda kpr
vazifesi gren, yzey emiciliini azaltan, son kat boyann yzeye daha kuvvetli yapmasn
salayan, effaf veya renkli olarak retilen rnlerdir. Metal yzeylerde pek olmasa da ahap
yzeylerin boyay emmesi maliyeti artrmaktadr. Hem salkl bir boyama hem de maliyetin
drlmesi iin astarlama ileminin muhakkak yaplmas gerekmektedir. Astar boyalar
zemine stabil bir yapma zellii kazandrdklar gibi zeminin boyay emmesini de engeller.
Astar ilemleri yaplrken koruyucu gzlk taklmal, astarlama ve kuruma sresince
bulunduunuz ortam havalandrlmaldr. Astar boya dondan ve ar scaktan korunmal,
direkt ateten uzak tutulmal ve arta kalan astar lavabo ve tuvalete dklmemelidir.
2.1.2.2.Birinci Astar
Boyamaya hazr duruma getirilmi yzey mutlak surette sellozik esasl astarlarla
astarlanmaldr. Bunun nedeni sellozik esasl astarlarn sentetik esasl astarlar zerek
olumsuz boya sonularn dourmasdr. Bu ilem sentetik boyalar iin de geerlidir. Yzeye
sentetik boya yaplacaksa kullanlacak astarn da sentetik esasl olmas gerekmektedir.
2.1.2.3. Macunlama ve kinci Kat Astar
Ahap yzeyler ister boyal, ister vernikli olsun, eski kabarm boya ve vernikler
mutlaka kaznmal ve temizlenmelidir. Eer eski yzeydeki boya ve vernik, ok salam ve
dzgn ise ok ince bir zmpara ekmek, boyama ncesi hazrlk iin yeterli olabilir. Eski
boyay veya vernii tamamen skmek istiyor, ancak bir trl kazyamyorsak iki yntem
uygulanabilir. Birincisi, eski boyay scak hava tabancas ile yakmaktr (Resim 2.1). Buna
karlk, boya skc kullanlarak eski boyann kendiliinden kaldrlmas gayet kolay ve
mmkndr.
Resim 2.1: Boyay yakma
14
2.2. Sellozik Boyay Rulo ile Uygulama

2.2.1. Kurallar
Boya malzemesi ne olursa olsun uygulanacak yzeyde dikkat edilmesi gereken genel
kurallar birbirlerine ok yakndr. Salkl bir boyama ilemi iin bu kurallara uyulmas
gerekmektedir. Sellozik boyalarla ilgili kurallar unlardr:

Yal kirli, kabarm yzeyleri boyamadan nce temizleyiniz.
Parlak yzeyler ne kadar astarlansa da salkl bir boyama elde edilemez. Bu
yzeyleri boyamadan nce aderans (yapma) kabiliyetini artrmak iin
zmparalaynz.
Kaln tek kat boya yerine, ince iki kat ile son kat boyay kullannz.
Sellozik boya iin moher rulo kullannz.
Boyaya Hazrlk modlnden faydalanarak eyalarn korunmasn salaynz.
2.2.2. Yapl
u ana kadar, boyama ncesi ilemlerden sz edildi. Yani birinci kat astar, macun ve
ikinci kat astar ilemleri tamamlandktan sonra tercih edilen sisteme uygun son kat boya
tatbikat ile yzeylere uygulanan boya sistemi ve kademeleri tamamlanr. Sellozik boyalar
rulo ile tatbik ederken kullanlacak rulo eidi moher rulodur (Resim 2.2).
Resim 2.2: Moher rulo
15
Geni yzeylerde rulo kullannz.

Rulo kullanm iin sratini artrr.
Boyama ileminin 20-25 derece sdaki ve % 40-60 normal hava nemliliindeki
hava ortamnda, kuru yzeylere sellozik ve sentetik boya uygulamalar
yaplmas idealdir. Boya reticisi firmalar, boya uygulama tavsiyelerini kuruma
ve katlar aras bekleme sreleri hakknda bilgileri ambalaj etiket ve
brorlerinde belirtmektedir.
Keler ve kesiim blgelerine rulolar ulaamayacandan bu blgeleri nceden
kestirme ve akrobat fralaryla boyaynz.
Boyanacak yzey ok genise 1 x 1 m2 eklinde boyanmasnda yarar vardr.
Rulonun kullanlmasn salayacak rulo tablalar da satlmakta olup rulo
tablalarnda rulodaki boyann fazlasnn alnmasna yarayan kanallar
bulunmaktadr (Resim 2.3).
Ufak detaylarda parmak rulolar kullanlmaktadr (Resim 2.4).
Rulo yukardan aaya doru ve daha nce getii yerin % 50 zerinden
geecek ekilde srlr (Resim 2.5).
Yzeyi boyarken rulonuzu diyagonal ve zikzaklar eklinde kullannz.
Ruloya uygun bir sap takarak geni yzeyleri daha rahat boyama frsat elde
ediniz.
Sellozik ve sentetik boyada kullanlan rulo temizlenirken nce gazete kd
zerindeki boya mmkn olduu kadar alnr. Sonra tiner iinde ykanr ve
gazete zerinde yuvarlanarak kurutulur. Son olarak lk, sabunlu su ile ykanr,
durulanr ve aslarak kurutulur.
Rulo tekrar kullanlrken tiner veya su ile nemlendirilip slatlr ve boya iine
daldrlarak doyurulur, zgarada fazla boya syrlp kullanlr.
16
RENME FAALYET - 3
RENME FAALYET - 3
AMA
Bu renme faaliyeti ile okul ii gerekli ortam saland takdirde, sellozik boyay
makine ile uygulayabileceksiniz.
ARATIRMA
nternet ortamnda ve piyasada makine uygulama tekniklerini aratrnz.
nternet ortamnda ve piyasada makine eitleri hakknda aratrma yapnz.
3. MAKNE LE SELLOZK BOYA

UYGULAMA
3.1. Astar Makine ile Uygulama
3.1.1. Kurallar
Astar boya kullanlmadan nce iyice kartrlmaldr. Uygulama esnasnda ortam
scakl 5-35C arasnda olmaldr. Her uygulamadan sonra boya makinesi yaplacak
boyann cinsinden tiner ile temizlenmelidir. Sellozik astar boya uygulanan yzeyler 12 saat
sreyle fiziksel ve kimyasal etkenlerden korunmaldr. Astar boya kesinlikle kanalizasyon ve
su kanallarna boaltlmamaldr. Astar boyama ilemleri iin boyann her yere nfuz etmesi
iin tercih edilen pskrtme yntemi hava destekli havasz dediimiz Air-Assisted Airless
Systemdir (Resim 3.1).

Yal, kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz. Kabarma olan yerlerde
spatula ile kazynz veya gerekiyorsa boya skc likitlerden kullannz.
Kullanlacak astar ambalaj alarak bir problemin olup olmad kontrol
edilmelidir. Bozuk olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.
Tm astar veya vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde
kartrlmaldr.
20
ki bileenli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr (Aksi

takdirde zmpara olmama, kurumama, kolay izilme gibi problemler ortaya
kabilecektir.).
Astar veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarlarda tiner kullanlmaldr.
Resim 3.1: Pskrtme boya makinesi
3.1.2. Yapl
Uygulama basnc dolgu ve astar iin 4 5 atmosfer olmaldr. Daha yksek basnta
uygulamalar, yzey hatalar ve sarfiyatn daha fazla olmasna neden olmaktadr. Astar ve
dolgu uygulamalarnda 1.5 1.7 mm apnda tabanca memesi kullanlmaldr. Hava
kompresrlerinde, hava ile birlikte ya ve su gelmesini nlemek iin muhakkak ya ve su
filtresi kullanlmaldr. Boya tabancas, yzeyden 20 25 cm uzakta ve yzeye mmkn
olduunca dik tutularak uygulanmaldr (Resim 3.2).
21
Resim 3.2: Boya tabancas
3.2. Sellozik Boyay Makine ile Uygulama

3.2.1. Kurallar
Boya ve vernikler ne kadar kaliteli olursa olsun boyanacak yzeyler gerektii ve
nerildii gibi hazrlanmamsa boya veya vernik doru uygulanmamsa istenilen sonu
elde edilemedii gibi istenmeyen maliyet artlar da ortaya kabilecektir. Bu nedenle yzey
hazrlama ve boya uygulamasnda gsterilecek zen en iyi sonucun alnmasn salayacaktr.
Kullanlacak boya alarak bir problemin olup olmad kontrol edilmeli, bozuk
olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.
Tm boya ve vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde
kartrlmaldr.
ki bileenli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr. Aksi
kabilecektir.
Boya veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarda inceltici
kullanlmaldr.
Boya veya vernik uygulamalar yksek nemli ortamlarda yaplmamaldr.
Krma olmamas iin yeterince kurumayan astar zerine boya yaplmamaldr.
3.2.2. Yapl
Uygulama basncn son kat iin 2 3 atmosfer olarak ayarlaynz. Daha yksek
basnta yaplan uygulamalar yzey hatalarna ve sarfiyatn fazlalamasna
sebep olur.
Son kat boya uygulamalarnda 1.5-1.7 mm apnda tabanca memesi kullannz.
Kullanlacak kompresrlerde muhakkak su ve ya filtresi kullannz.
Boya tabancasn yzeye 25 30 cm uzaktan ve mmkn olduunca dik tutarak
pskrtme yapnz.
Boya tabancas ile her geite bir nceki geiin % 50 zerinden geerek
pskrtme yapnz.
22
Boya tabancasnn memesini sk sk kontrol ediniz, gerekirse tiner ile

temizleyiniz.
Dik ve eimli yzeylerde bir defada ok kaln boya pskrtmeyiniz. Bu,
yzeyde akma ve sarkmalara neden olur. Byle yzeylerde ince olarak ikier kat
uygulama yapnz.
Boya tabancasnn boya atm kontroln aadaki ekillere gre yapnz
Normal uygulama ekli: Tabanca

ayarlar tam olarak yapldktan sonra
tabancann at ekli yandaki gibi
olmaldr.
DORU EKL
Sada veya solda youn at nozul veya
hava delikleri tkal, dikkatlice
temizleyiniz. Hava ayar vidasn 180
derece dndrnz, gerekiyorsa hava
ayar vidasn, nozullar ve inesini
deitiriniz.
Ortada youn at, viskozite ok yksek,
hava veya malzeme ayar yanl,
nozullar ok geni.
stte veya altta youn at, nozullar
veya hava kapak tkal. Dikkatlice
derece eviriniz. Gerekiyorsa hava ayar
vidasn, nozullar ve inesini
deitiriniz.
Sada veya solda youn at, nozul veya
hava delikleri tkal. Dikkatlice
derece dndrnz. Gerekiyorsa hava
ayar vidasn, nozullar ve inesini
deitiriniz.
23
Ortada zayf at, malzeme az, hava ve /

veya malzeme ayarlar hatal.
3.2.3. Dikkat Edilmesi Gereken Salk Kurallar

Boyama ilemi esnasnda ateten, tozdan ve dumandan korunmak iin gerekli mesafe
hesaplanmal ve temas eden yzeyler kapatlmaldr. iler uygun aspiratr veya gaz
maskeleri ile tehiz edilmeli veya allan yer uygun vantilasyona tabi tutulmaldr.
Birok boya malzemeleri, genellikle birok kimseler iin ksa bir mddet temas
edildii takdirde zararszdr. phesiz boyanm olan sahann hi olmazsa boya bitimini
mteakip temizlenmesi icap edecektir. Keza boya dumanlarnn, buharnn, kokusunun orta
derecede teneffs edilmesi genellikle zararl olmaz.
Bununla beraber bu her ahsa gre deiir. Yine bu ortamda uzun mddet kalma
mecburiyetinde olan veya sk sk bu ortama girmekle grevli olan ahslar bu gazlar orta
dereceden daha fazla teneffs edebilir. Bu takdirde vcut bundan zarar grebilir. Pskrtme
suretiyle boyama yapan boyaclar ve kum pskrtcler, toz paracklarndan, boya gaz ve
zerreciklerinden korunmak iin maske takar ve btn vcutlarn koruyan bir tulum giyer.
Boyama iinin kapal yerlerde yaplmas hlinde, ieriye devaml surette temiz hava
temin etmek iin uygun bir havalandrma tertibat dnlmelidir. Uygun bir vantilasyon
hem zehirleyici gazlarn ar derecede teneffsne mani olur hem de maden ispirto, xylene
ve ketones gibi yanc gazlarn bir yerde toplanmasn nler. Boyann deri zerinde bir
noktada birikmesine mani olunmal bu gibi ksmlara koruyucu kremler srlmelidir.
Yaplan boya iine gre eldiven, nlk ve apka kullanmak zaruridir. Bilhassa yeni
boyalar deri iin ok zararl olabilir. Bu boyalarn koruyucu zellii fazla olmas sebebiyle
kullanlma sahalar gittike genilemektedir. Hl byleyken zararlarndan kanabilmek iin
de eitli tedbirler dnlmektedir. Bu boyann kullanlmas srasnda, plastik eldiven ve
elbiseler giyilmelidir. Etkiye maruz kalacak deri ksmlarn her tarafna koruyucu kremler
srlmelidir. Organik buharlar absorbe edecek filtreli maskeler kullanlmaldr. Kullanlan
elbiseler sk sk deitirilmeli ve ykamaldr.
24
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
SENTETK BOYA
582YIM140
Ankara, 2011
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Uygun ortam salandnda macun ekebilecek, astar; duvara, ahap veya metal
yzeylere uygulayabileceksiniz. Astar,
boyay ve fray tekniine uygun
kullanabileceksiniz.
ARATIRMA
Boyay, macunu ve boya aralarn tanmak iin internet ortamnda belirli

firmalarn internet sayfalarnda aratrma yapnz. Aratma ilemleri iin boya,
macun ve bu ilerde kulanlan ara gereleri satan maazalar gezerek bilgi
toplaynz. Boya, macun ve boya aletleri ile aletlerin kullanm ekil ve amalar
iin ise bu aletleri kullanan kiilerden de n bilgi edininiz ve aratrmalarnz
rapor hline getirerek snfta arkadalarnzla paylanz.
1. FIRA LE SENTETK BOYA

UYGULAMASI
Fra ile sentetik boya uygulamas aada belirtilmitir.
1.1. Macun ekme (Ahap ve Duvar Yzeyler)

1.1.1. Kurallar
Macun ekilecek yzey temizlenir.

Ispatula yardmyla macun ekilecek yzeydeki kabark ve atlatlar kaznr.
Kaznan yzey tekrar temizlenir.
Kaln zmpara ile yoklama zmparas yaplr.
Tekrar temizlenerek kuru ve temiz olarak macun ekmeye hazr hle getirilir.
Salk ve gvenlik nlemleri alnr.
Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmas salanr.
Resim 1.1: Ispatula ile macun ekmek
Resim 1.2: Przleri zmpara yapmak
Resim 1.3: Zmpara eitleri
1.1.1.1. Yzey Hazrlama (Ahap)

Boya sisteminin yzeye yapmasn artrmak iin temizliin ok iyi yaplmas
gereklidir. Yzeydeki budak ve reineli ksmlar mmknse yaknz ve sellozik tiner ile
iyice siliniz. Yzeydeki toz, ya ve kirleri temizleyiniz. Tam dzgn bir yzey iin zmpara
yapnz. Zmparay aacn suyu (lif ynnde) yapmak yararldr. Astar tatbikatndan nce,
ahabn lifleri arasna girerek ahabn direncini ve astarn yapmasn artran, kf ve
mantarn olumsuz etkilerini azaltan koruyucu zellikte bir doyurucu ve koruyucu malzeme
kullanmak, sonucun mkemmelliini garanti eder. Bu i iin genellikle bezir kullanm
yaygndr. Bu ise nemli bir hatadr. Zira bezir zellikle bakteri olumasn salayacak
ortam yaratr ve hzlandrr. Bu yzden kesinlikle bezir kullanmaynz. Ham tahta koruyucu
veya dekoratif tahta koruyucu bu i iin ideal malzemelerdir.
1.1.1.2. Birinci Kat Astarlama (Ahap)
Macun ekmeden nce ahabn macun ierisinde ki maddeleri emerek macunun
zelliini bozmamas iin macunlama ileminden nce bir kat astar boya yaplr. Yzey
hazrl bitirilmi ve ham tahta koruyucu veya dekoratif tahta koruyucu ile doyurulmu
yzey, birinci kat astar uygulamasna hazr demektir. Astarlama ekli aada anlatlmtr.
Resim.1.4: Astar ekmek
Astarn amac, boyaya daha dzgn bir yzey hazrlamak, sistemin kalnln
artrarak koruyuculuunun uzun srmesini salamaktr. Ahap zerine uygulanabilecek
eitli astarlar vardr. Birinci kat astardan sonra sra macun ve ikinci kat astarlama ilemine
gelir.
Gerekli durumlarda ikinci kat yaplacaksa iki kat arasnda hava scaklna gre en az
8 - 10 saat gemelidir. Fra ile uygulama ekli 3.2de anlatlmtr.
1.1.2. Macunun Yapl (Ahap-Kargir)
rn kullanlmadan nce ambalaj iinde homojen hle gelinceye kadar

kartrlmaldr (Gerektiinde sentetik tiner ile % 10 orannda inceltilmelidir.).
Uygulama yaplacak yzeylerde gerekli temizlik koullar salanmaldr.
Yzey kuru olmaldr.
Yzeyde seviye fark yaratan ukurlarn doldurulmas veya dzgn bir yzey
hazrlanmas amac ile kullanacanz macun inceltilmeden spatula ile
uygulanr.
Elde edilen tm macunlar dolgu ve dzeltme yaplacak yzeye spatula, macun
krei yardm ile srnz.
Daha byk yzeylerde elik malalardan da faydalannz.
Ispatula, macun srlecek zemine yukardan aaya bastrlarak macununun
daha derin noktalara gitmesi salaynz.
Tplerde olan hazr macun eitlerinde skma tabancalarndan faydalannz.
Yzeyden taan veya artan macunlar spatula ve macun krei yardm ile
toplaynz.
Kuruma sresi 25o Cde 4 - 8 saat arasndadr. Macun kuruduktan sonra zmpara
kad yardm ile yzey zmparalayp tozunu alnz.
kinci bir dzeltme macunu yaplmak istenirse ilem srasn yine ayn ekilde
uygulaynz
1.2. Astar Fra ile Uygulama (Ahap-Duvar)

1.2.1. Kurallar

Yal, kirli, kabarm yzeylere astar srmeyiniz, nce temizleyiniz.
Astar ar derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi
Seilecek astar rengi yaplacak boya renginden farkl olmal ki boya yaplrken
boya filminin eit ve homojen bir ekilde dalmas salanmaldr.
Boyaya hazrlk modlnden bakarak eyalarn korunmasn salayn.
1.2.2. Yapl
Yeni bir frann tozunun giderilmesi, varsa kopuk veya zayf tutunmu kllarn
temizlenmesi iin fray ykamak, bkmek ve silmek yanl olur.
Yeni frann nce astar uygulamasnda kullanlmas ularnn bu ekilde
altrlmas tavsiye edilir.
Fra, boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrlmaldr. Srlmeden
nce kutunun kenarna syrlarak fazlas alnmaldr.
Resim 1.5: Astar fra ile uygulama
Boya ii bittikten sonra fra mutlaka temizlenmelidir. Yal boya kullanldysa
sentetik tiner veya terbentin ile temizlenmelidir.
franz kullanmaynz.
1.2.3. Astarn nemi

Boya yaplacak yzey yeni ise imento reaksiyonun tamamlanmas iin beklenir (en
az drt hafta). Bu ilemden sonra astar uygulamas yaplr ve boyaya geilir. Daha nce
uygulanrsa boyada dklmeler oluur. Boyama ileminden nce en nemli konu yzey
hazrldr. Boya ncesi kullanlmas gereken astar, mutlaka zerine uygulanacak boyaya
uygun olarak seilmelidir.
Astarn, balca grevleri aadaki gibidir:
Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans
(yapmay) artrr.
nce yapsnda dolay yzeye derinlemesine nfus eder.
Boya filminin rtclne yardmc olur.
Astar genellikle beyazdr, boya altna astarn srldn gsterir. Koyu rengi
bir miktar krar.
Altyapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler.
Yzey emiciliini azaltt iin boya sarfiyatn azaltr.
Astar boyacnn radr. Uygulama srasndaki alttaki hatalar ustaya gsterir.
1.3. Sentetik Boyay Fra ile Uygulama (Ahap)

1.3.1. Kurallar

Yal, kirli, kabarm yzeylere boya srmeyiniz, nce temizleyiniz.
Parlak sathlara zmpara yapmadan boya srmeyiniz.
Boyay an derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi
Kaln tek kat boya yerine ince iki kat ile son kat boyay kullannz (Resim 1.6).
Boyay astardan 24 saat sonra uygulaynz.
1.3.2. Yapl
Boyayacanz yzeylerde iyi sonu alabilmeniz iin mutlaka iyi bir franz olmaldr.
stelik iyi bir fray yllarca kullanabilirsiniz. Boyanz alrken boyanacak meknn farkl
boyutlardaki yzeylerine uygun fralar alarak tam bir set oluturunuz. rnein, kap ve
doramalar iin 0,5 - 1 ya da 1,5 inlik fralar, geni yzeyler iin 2 ya da 3 inlik fralar,
duvarlar iin 4 ya da 5 inlik fralar kullanabilirsiniz. En iyi fralar, domuz klndan
yaplanlardr.
Resim.1.6: Fra ile sentetik boya uygulama
Uzun fralarn kaliteli fralara oranla daha sert kllar vardr ve bkldnde daha
sert yaylanr. Yeni satn alnan bir fray, boyay kolayca srecek bir hle gelinceye kadar,
nce astar uygulamalarnda kullanarak altrmalsnz. Boya srasnda, fra kllarnn
yarsn amayacak kadar boyaya batrmal ve boya fazlasn mutlaka syrmalsnz. Fra,
srekli olarak yukardan aaya doru kullanlmal, fra izi kalmamas iin apraz srmeler
yaplmaldr. Yeni bir frann tozunun giderilmesi, varsa kopuk veya zayf tutunmu kllarn
temizlenmesi iin fray ykamak, bkmek ve silmek yanl olur.
Yeni frann nce astar uygulamasnda kullanmanz ve ularnn bu ekilde

altrlmasn tavsiye ederiz.
Fray, boyaya kllarnn yarsna gelecek seviyede daldrnz. Srlmeden nce

kutunun kenarna syrrarak boya fazlasn aldrnz.
Boyamay kk alanlar seerek yapnz.
Fray yukardan aa istikametde srnz.
Daha sonra apraz ve helezonik srmler yaparak fra izlerinin giderilmesini
salaynz.
brakmaynz, kutunun stne yatrnz.
Boya ii bittikten sonra fray mutlaka temizleyiniz. Temizleme iini sentetik
tiner veya terbentin ile yapnz.
franz kullanmaynz.
Boyann akt ve damlad yerleri temizleyiniz.
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Uygun ortam salandnda sentetik astar ve sentetik boyay rulo yardmyla
yzeylere uygulayabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr:
nternet ortamnda ve piyasada rulo uygulama tekniklerini aratrnz.
nternet ortamnda ve malzeme satlan yerlerde sentetik astar zelliklerini

aratrnz.
nternet ortamnda ve malzeme sat noktalar ve boya ustalarndan sentetik

boya zelliklerini aratrnz ve sonularn snfta arkadalarnzla paylanz.
2. RULO LE SENTETK BOYA

UYGULAMASI
Rulo ile sentetik boya uygulamas ve aamalar aada srasyla verilmitir.
2.1. Astar Rulo ile Uygulama (Duvar)

2.1.1. Kurallar

Boyay ar derece inceltmeyiniz, retici frmann tavsiye ettii incelticiyi
Btn astarlar makine ile uygulanamazlar. Makineyle yaplacaksa buna uygun
astar seilmelidir.
12
2.1.2. Yapl
2.1.2.1. Yzey Hazrlama
Yeni inaatlarda, beton, sva ve imento balaycl yzeyler, zerlerine srlen
boyay farkl emerler. Bylece hem boya ok sarf olur, hem de sonuta dalgal bir grnt
ortaya kar. Halk arasnda bunu nlemek iin kire bulamac kullanlr. Bu ok yanltr.
Kire bulamac duvara yapmaz, doyurucu deildir. Dklr ve boyann nfuzunu nler.
imentonun bazik etkisini azaltc hi bir etkisi yoktur. Bu i iin astar boya
mkemmel bir malzemedir. yi bir yapma salar. Astar boya, ilk defa uygulanacak
yzeylerde, doyurucu zelliiyle boyada byk tasarruf salar.
2.1.2.2. Birinci Astar
duvarda sentetik boya kullanlacaksa birinci astar grevini sentetik astar boya grr.
2.1.2.3. Macunlama ve kinci Kat Astar
Duvar macunlama, cam gibi dz bir duvar yzeyi elde etmek iindir. Zira normalde
her duvar, kum zerreciklerini gsterir. Eer duvara sentetik boya srlecekse sentetik macun,
geni azl spatula ile uygulanr. Eer duvara sentetik boya uygulanacaksa, iyice
kuruduktan sonra zmparalanp, zerine sentetik astar srmek gereklidir. D yzeylerde
atlak, oyuk varsa, bunlarn d cephe duvar macunu ile tamiri gerekmektedir. Eski boyal
yzeyler tekrar boyanrken nelere dikkat edilmelidir. Ahap yzeyler, ister boyal ister
vernikli olsun, eski kabarm boya ve vernikler mutlaka kaznmal ve temizlenmelidir. Eer
eski yzeydeki boya ve vernik, ok salam ve dzgn ise ok ince bir zmpara ekmek,
boyama ncesi hazrlk iin yeterli olabilir. Eski boyay veya vernii tamamen skmek
istiyor, ancak bir trl kazyamyorsak iki yntem uygulanabilir. Birincisi, eski boyay
yakmaktr. Ancak bu yntem tehlikelidir. Buna karlk, boya skc kullanlarak eski
boyann kendiliinden kaldrlmas gayet kolay ve mmkndr. Sentetik astarn yapl
1.2.2. deki gibidir.
2.2. Sentetik Boyay Rulo ile Uygulama ( ve D Yzeyler)

2.2.1. Kurallar

Sentetik boya iin moher rulo kullannz.
13
2.2.2. Yapl
u ana kadar boyama ncesi ilemlerden sz edildi. Yani birinci kat astar, macun ve
ikinci kat astar ilemleri tamamlandktan sonra tercih edilen sisteme uygun son kat boya
tatbikat ile i ve d yzeylere uygulanan boya sistemi ve kademeleri tamamlanr.
Uygulanacak boya sentetik bir boyadr (Halk arasnda yal boya olarak adlandrlr.). D
yzeylerde yaplacak uygulamalarda, yar mat veya mat olanlara gre dayankllklar daha
fazla olduundan zellikle sentetik veya parlak sentetik boyalar tercih edilmelidir.
Resim. 2.1: Rulo ile sentetik boya uygulama
Tavan ve benzeri geni sathlarda rulo kullanlabilir.

Rulo kullanm iin sratini arttrr.
zellikle damlama ve srama sorun yaratabilir.
Keler ve kesiim blgelerine rulolar ulaamayacandan bu blgeler nceden
Duvar alann 1 x 1 metrelik alanlara ayrarak boyaynz.
Sramalarn nlemek iin boyaya daldrdnz rulo boya szgeci zerinde
gezdirerek fazla boyann akmasn salaynz.
Rulo yukardan aaya doru ve daha nce getii yerin % 50 zerinden
geecek ekilde srnz.
Duvarlar boyarken rulonuzu diyagonel ve zikzaklar eklinde kullannz
Ruloya uygun bir sap takmak geni yzeyleri daha rahat boyama frsat verir.
Resim.2.2: Kestirme fra uygulamas
Resim.2.3: Rulo ile boya uygulama
14
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Uygun ortam salandnda sentetik boyay makine ile uygulayabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr:
nternet ortamnda ve piyasada makine uygulama tekniklerini aratrnz.
nternet ortamnda ve piyasada makine eitleri hakknda aratrma yapnz.
3. MAKNE LE SENTETK BOYA

UYGULAMA
Makine ile sentetik boya uygulamas aada anlatlmtr.
3.1. Astar Makine ile Uygulama (Ahap- duvar)

3.1.1. Kurallar
Astar boya kullanlmadan nce iyice kartrlmaldr. Uygulama esnasnda ortam
scakl 5 - 35 C arasnda olmaldr. Her uygulamadan sonra boya makinesi sentetik tiner
ile temizlenmelidir. Sentetik astar boya uygulanan yzeyler 12 saat sreyle fiziksel ve
kimyasal etkenlerden korunmaldr. Astar boya kesinlikle kanalizasyon ve su kanallarna
boaltlmamaldr.
Uygulama, aada belirtildii gibi yaplmaldr:

Kullanlan astar alarak bir problemin olup olmad kontrol edilmelidir.
Bozuk olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.
Tm astar veya vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde
kartrlmaldr.
ki komponentli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr.
(Aksi takdirde zmpara olmama, kurumama, kolay izilme gibi problemler
ortaya kabilecektir).
Astar veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarlarda tiner kullanlmaldr.
18
3.1.2. Yapl
Uygulama basnc dolgu ve astar iin 4 - 5 atmosfer olmaldr (Daha yksek

basnta uygulamalar yzey hatalar ve sarfiyatn daha fazla olmasna neden
olmaktadr.).
Astar ve dolgu uygulamalarnda 1,5 - 2,0 mm apnda tabanca memesi
kullanlmaldr.
Kompresrlerde mutlaka ya ve su filtresi kullanlmaldr (Hava ile beraber
gelecek ya veya su yzey hatalarna sebep olacaktr.).
Boya tabancas yzeyden 20 - 30 cm uzakta ve yzeye dik olarak tutularak
uygulama yaplmaldr.
Resim 3.1: Boya makinesi
3.2. Sentetik Boyay Makine ile Uygulama

3.2.1. Kurallar
Boya ve vernikler ne kadar kaliteli olursa olsun boyanacak yzeyler gerektii ve
nerildii gibi hazrlanmamsa boya veya vernik doru uygulanmamsa istenilen sonu
elde edilemedii gibi istenmeyen maliyet artlar da ortaya kabilecektir. Bu nedenle yzey
hazrlama ve boya uygulamasnda gsterilecek zen en iyi sonucun alnmasn salayacaktr.
Kullanlacak boya alarak bir problemin olup olmad kontrol edilmeli, bozuk
olduu tespit edilen rn kesinlikle kullanlmamaldr.
Tm boya veya vernik malzemeleri kullanlmadan nce mutlaka iyi bir ekilde
kartrlmaldr.
ki bileenli rnlerde mutlaka nerilen oranlarda karm hazrlanmaldr (Aksi
kabilecektir.).
Boya veya verniklerde mutlaka nerilen tip ve miktarlarda tiner kullanlmaldr.
19
3.2.2. Yapl
Uygulama basnc son kat iin 2 - 3 atmosfer olmaldr (Daha yksek basnta
uygulamalar yzey hatalar ve sarfiyatn daha fazla olmasna neden
olmaktadr.).
Son kat boya uygulamalarnda 1,5 2,0 mm apnda tabanca memesi
kullanlmaldr.
Kompresrlerde mutlaka ya ve su filtresi kullanlmaldr (Hava ile beraber
gelecek ya veya su yzey hatalarna sebep olacaktr.).
Boya tabancas yzeyden 20 - 30 cm uzakta ve yzeye dik olarak tutularak
uygulama yaplmaldr.
Boya tabancas her geide nceki getii yerin zerine % 50 binerek
gemelidir.
Normal uygulama ekli tabanca ayarlar

tam olarak yapldktan sonra tabancann
at ekli yandaki gibi olmaldr.

hava delikleri tkal dikkatlice
temizleyin. Hava ayar vidasn 180
derece dndrn, gerekiyorsa hava ayar
vidasn, nozullar ve inesini deitirin.
Ortada youn at viskozite ok yksek

hava veya malzeme ayar yanl nozullar
ok geni
stte veya altta youn at nozullar veya

hava kapak tkal. Dikkatlice
derece evirin. Gerekiyorsa hava ayar
vidasn, nozullar ve inesini deitirin .
20

hava delikleri tkal. Dikkatlice
Derece dndrn. Gerekiyorsa hava ayar
vidasn, nozullar ve inesini deitirin.
Ortada zayf at malzeme az hava ve /

veya malzeme ayarlar hatal
3.3. Dikat Edilmesi Gereken Salk Kurallar

Boyama ilemi esnasnda ateten, tozdan ve dumandan korunmak iin gerekli mesafe
hesaplanmal ve temas eden yzeyler kapatlmaldr. iler uygun aspiratr veya gaz
maskeleri ile tehiz edilmeli veya allan yer, uygun vantilasyona tabi tutulmaldr.
Birok boya malzemeleri, genellikle birok kimseler iin ksa bir mddet temas
edildii takdirde zararszdr. phesiz boyanm olan sahann hi olmazsa boya bitimini
mteakip temizlenmesi icap edecektir. Keza boya dumanlarnn, buharnn, kokusunun orta
derecede teneffs edilmesi genellikle zararl olmaz.
Bununla beraber bu her ahsa gre deiir. Yine bu ortamda uzun mddet kalmak
mecburiyetinde olan veya sk sk bu ortama girmekle grevli olan ahslar bu gazlar orta
dereceden daha fazla teneffs edebilir. Bu takdirde vcut bundan zarar grebilir. Pskrtme
suretiyle boyama yapan boyaclar ve kum pskrtcler, toz paracklarndan ve boya gaz ve
zerreciklerinden korunmak iin maske takarlar ve keza btn vcutlarn koruyan bir tulum
giyerler.
Boyama iinin kapal yerlerde yaplmas hlinde, ieriye devaml surette temiz hava
temin etmek iin uygun bir havalandrma tertibat dnlmelidir. Uygun bir vantilasyon,
hem zehirleyici gazlarn ar derecede teneffsne mani olur hem de madeni ispirto, xylene
ve ketones gibi yanc gazlarn bir yerde toplanmasn nler. Boyann deri zerinde bir
noktada birikmesine mani olunmal, bu gibi ksmlara koruyucu kremler srlmelidir.
Yaplan boya iine gre eldiven, nlk ve apka kullanmak zaruridir. Bilhassa yeni
boyalar deri iin ok zararl olabilir. Bu boyalarn koruyucu zellii fazla olmas sebebiyle
kullanlma sahalar gittike genilemektedir. Hl byleyken zararlarndan kanabilmek
iinde eitli tedbirler dnlmektedir. Bu boyann kullanlmas annda plastik eldiven ve
elbiseler giyilmelidir. Etkiye maruz kalacak deri ksmlarn her tarafna koruyucu kremler
srlmelidir. Organik buharlar absorbe edecek filtreli maskeler kullanlmaldr. Kullanlan
elbiseler sk sk deitirilmeli ve ykanmaldr.
21
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
SU BAZLI BOYA
582YIM142
Ankara, 2011
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda, su bazl boyay frayla kuralna uygun
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Su bazl boyalarda fra ile yzeye uygulamada dikkat edilecek hususlar ve

yzeye gre boya uygulamalar ile ilgili bir yaz hazrlaynz.
Bu konuyu snfnzda tartnz.
1. FIRAYLA SU BAZLI BOYA

UYGULAMA
1.1. Astar
1.1.1. Tanm
Yzey hazrlamalarn sonuncusu olan astar; temizlemi, tozu, kiri alnm, eski veya
yeni yzeylerin, macun ekilmesi ile son bulan almalardan sonra boya hatalarn en aza
indirmek iin yaplan uygulamadr. Bir tr n boya diyebiliriz.
1.1.2. eitleri
Tm astar eitleri boya uygulanacak yzeyin durumuna gre seilir ve uygulanr. Su
bazl boyalarda su bazl astarlar seilir (yeni yzey astarlar, eski boyal yzeyler iin gei
astarlar).
Solvent bazl boyalarda solvent bazl astarlarn seilmesine dikkat edilmelidir.
Boyalarda olduu gibi malzemesine ve uyguland yerlere gre;
Duvarlar,
Ahaplar,
Metaller olarak e ayrlr.
1.1.3. levleri
Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans (yapmay)
artrr. nce yapsndan dolay yzeye derinlemesine nfus eder. Boya filminin rtclne
yardmc olur. Alt yapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler. Yzey
emiciliini azaltt iin boya sarfiyatn da azaltr.
1.2. Su Bazl Boyalar

1.2.1. Tanm
Su ile inceltilen boyalara su bazl boyalar denir.
1.2.2. zellikleri
Silinebilir.
abuk kurur.
Kokusuzdur.
Uygulanmas kolaydr.
Su ile kolayca temizlenir.
Teneffs etme zelliine sahiptir.
evreye ve insan salna zarar vermez.
kinci kat boya bir ka saat iinde srlebilir.
Uygulamadan ksa bir sre sonra boyanan meknlar kullanma alabilir.
1.2.3. eitleri
Su bazl plastik ve saten boyalar beton yzeylerde, parlak boyalar ise kap-pencere ve
metal yzeylerde kullanlr.
Mat boyalar (plastik boya)

Su bazl mat boyalara halk arasnda plastik boya denir. Plastik boyalar kaygan bir
yapya sahip deildir ve tam silinebilme zellikleri yoktur. Bu yzden, plastik boya ile
boyanm duvarlarn ok sk ve slak bezle silinmesi boyann renk kaybna uramasna ya da
lekelerin boya zerinde iz brakmasna neden olabilir.
Yar mat boyalar (saten boya)

Yar mat boyalara halk arasnda saten boya denir. Saten boyalar, yzey hatalarn
gizleme zelliklerinden dolay macun ya da al ile dzeltilmi yzeylerde dekoratif amal
uygulanr.
Kaygan bir yapda olan saten boyalar, tam silinebilme zelliine sahiptir. Su itme ve
buhar geirgenlii zellikleri sayesinde suyun boya tarafndan emilmesine ve lekelerin
silinirken boyaya bulamasna izin vermezler.

Parlak boyalar
Kap, pencere ve metal yzeylerde parlak boyay tercih edenler iin su bazl parlak
boya olan solvent bazl yal boyalar yerine gelitirilen boya eitleridir.
Fra ile kuralna uygun boya yapm aadaki tabloda anlatld ekilde yaplmas
gerekmektedir.
lem Basamaklar
neriler
Uygulama
ncesi
hazrlklarnz yapnz.
gvenlik kyafetinizi giyiniz.

Gvenlik iin kullanacanz gzlnz
ve maskenizi takmay ihmal etmeyiniz.
ve d cephelerde yapacanz
uygulamalarda
kendi
gvenliinizi
tehlikeye drecek maddeleri evrenizden
uzak tutunuz.
Zeminin kaygan olduu yerleri ve zerinde
alacanz merdiven veya iskelede
grdnz aksaklklar retmeninize
bildiriniz.
Uygulama yzeyinde elektrik kablosu ve
Gvenlik nlemlerini alnz.
benzeri
tehlike
yaratacak
eyleri
retmeninize bildiriniz.
Sonucunu kavrayamayacanz tehlikeli
durumlar
kendi
banza
ortadan
kaldrmaya kalkmaynz.
Astar malzemesini hazrlaynz.
Astar ambalaj zerindeki karm,
kullanm ve
gvenlik
talimatlarn
okuyunuz.
Su bazl boya ncesi astarlar su ile
inceltilir. Bu kurala dikkat ediniz.
nceltme oran kutu zerinde rnek olarak
1/ 10 veya %10 orannda inceltiniz
eklinde yazacaktr, uyarlar dikkate
alnz.
nceltici temiz suyu kutu zerindeki oran
Fra eitleri
dhilinde kartrma kabna dknz.
Fra yardm ile yzeye astar srnz.
yice homojen olana kadar kartrnz.
Boya uygulamalarndaki metotlarla
Yerlere damlatmaynz.
ayn olup farkllk arz etmez.
Kesme frasyla kelerin kesilmesi
Fra ile uygulama
1/2 veya 1 in fralar kap ve pencere

doramalarnda; 2 ve 3 inlik fralar geni
yzeylerin boyanmasnda; 4 ve 5 inlik
fralar ise duvarlarn astarlanmas ve
boyanmasnda kullannz.
Fray astara tam daldrmadan kl
boyunun 1/3 gemeyecek ekilde astara
batrnz ve fazla olan astar kabn kenarna
srerek alnz.
Fradan astar malzeme ak durana kadar
bekleyiniz ve boyanacak yzeyi astar ile
boyaynz.
Tm uygulamalarda olduu gibi astar
uygulamalarnda da nce duvar kenar
ksmlarn kesme fras srnz.
1. kat ve 2. kat uygulamalarnda katlar
arasnda en az 2 saat bekleyiniz.
1x1 mlik kareler hlinde yzeyi
astarlaynz. Komu kareye geene kadar
bir ncekinin kurumamasna dikkat ediniz
ki kat izi olumasn.
Boyunuzun yetmedii yksekliklerde
uzatma sapn franz takarak uygulama
yapnz. Dar alanlarda uzatma sapnn
kullanm zor olduundan merdiven ve
iskelelerden faydalanabilirsiniz.
Ahap uygulamalarnda astar ahabn lif
ynlerinde srnz.
Metal yzeylere astar uygulama sras
dier yzeylere uyguland gibidir,
dikkate alnz.
Ahap malzeme zerine uygulama
Astar uygulamasndan sonra en az 4

saatlik bekleme sresinden sonra fra
ile boya uygulamasna geiniz.
Duvar kenarlarnn kesilmesi
Duvar kenarlarnn kesilmesi
Ahap zerine uygulama

uzatma
sapn
franz
takarak
uygulama yapnz. Dar alanlarda
uzatma
sapnn
kullanm
zor
olduundan merdiven ve iskelelerden
faydalanabilirsiniz.
Boya ambalaj zerindeki karm,

kullanm ve
gvenlik
talimatlarn
okuyunuz.
Su bazl boyalar, su ile inceltilirler, bu
kurala uyunuz.
Kutu zerinde rnek olarak 1/ 10 veya %
10
orannda
inceltiniz
eklinde
yazacaktr. Uyarlar dikkate alnz.
nceltici temiz suyu kutu zerindeki oran
dhilinde kartrma kabna dknz.
Fray boyaya tam daldrmadan kl
boyunun 1/3 gemeyecek ekilde
batrnz ve fazla olan boyay kabn
kenarna srerek alnz.
Fradan boya ak durana kadar
bekleyiniz ve yzeye srnz.
Tm uygulamalarda olduu gibi nce
duvar kenar ksmlarn kesme fras ile
boyaynz.
1. kat ve 2. kat uygulamalarnda katlar
arasnda en az 4 saat bekleme sresi
olmaldr.
1x1 m2lik kareler hlinde yzeyi boyayn.
Komu kareye geene kadar bir ncekinin
kurumamasna dikkat ediniz ki kat izi
olumasn.
Boyama yaptnzda yzey kurumad
iin fra izleri boya yaken grlebilir.
Tekrar tekrar ayn yzey ksmlarn
boyamaynz, katlar aras boyann eit
olmasna dikkat ediniz.
Ahap yzeylerde boyama yapyorsanz
ahabn lif ynlerinde srme ilemi
yapnz.
Metal yzeylere boya uygulama sras
dier yzeylerede olduu gibidir, dikkate
alnz.
RENME FAALYET2
RENME FAALYET-2
AMA
Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda su bazl boyay rulo ile kuralna uygun
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Su bazl boyalarda rulo ile yzeye uygulamada dikkat edilecek hususlar ve

yzeye gre boya uygulamalar ile ilgili bir yaz hazrlaynz. Bu konuyu
snfnzda tartnz.
2. RULO LE SU BAZLI BOYA UYGULAMA

2.1. Tanm
Astar ve boya uygulamalarnda malzemeyi yzeye srmede kullanlan silindir
biiminde yzeyi eitli malzemelerle kaplanm boyama gerecidir. Rulo kullanm
uygulama hzn artrmakla beraber, fazla boyann rulodan alnmamas hlinde damlatma ve
sratma sorunlar yaratabilir.
2.2. eitleri
Pelu rulo
Snger rulo
Mercan rulo
Delikli rulo
Posteki rulo
Kadife rulo
2.3.Yapl
D ve i yzeylerde yaplacak uygulamalarda, astara veya boyaya rulo, st yzeyini
kapataca kadar boyaya daldrlr. Boyann fazlal alnr. Rulo yzeye aadan yukaryukardan aaya ve perdah iin yzeye diyagonal olarak bask uygulamandan tm yzey
boyanr.
Tavan ve benzeri geni sathlarda rulo kullanlabilir.

Rulo kullanm iin sratini artrr.
13
zellikle damlama ve srama sorun yaratabilir.

Keler ve kesiim blgelerine rulolar ulaamayacandan bu blgeleri nceden
Duvar alann 1 x 1 metrelik alanlara ayrarak boyaynz.
Sramalar nlemek iin boyaya daldrdnz ruloyu boya szgeci zerinde
gezdirerek fazla boyann akmasn salaynz.
Ruloyu yukardan aaya doru ve daha nce getii yerin % 50 zerinden
geecek ekilde srnz.
Duvarlar boyarken rulonuzu diyagonel ve zikzaklar eklinde kullannz.
Ruloya uygun bir sap takmak geni yzeyleri daha rahat boyama frsat verir.
Rulolar da fralarda olduu ekilde boyama ii bittikten sonra temizlenmelidir.
Resim 2.1: Rulo ile boya uygulama
14
UYGULAMA FAALYET
Rulo ile kuralna uygun boya yapm aadaki tabloda anlatld ekilde yaplmas
gerekmektedir.
lem Basamaklar
neriler
Uygulama ncesi gvenlik hazrlklarnz kyafetinizi giyiniz.

yapnz.
Gvenlik
iin
kullanacanz
gzlnz ve maskenizi takmay
ihmal etmeyiniz.
ve d cephelerde yapacanz
uygulamalarda
kendi
gvenliinizi
tehlikeye
drecek
maddeleri
evrenizden uzak tutunuz.
Zeminin kaygan olduu yerleri ve
zerinde alacanz merdiven veya
iskelede
grdnz
aksaklklar
Uygulama yzeyinde elektrik kablosu ve
benzeri tehlike yaratacak eyleri
Sonucunu kavrayamayacanz tehlikeli
durumlar kendi banza ortadan
kaldrmaya kalkmaynz.
Astar ambalaj zerindeki karm,
Astar malzemesini hazrlaynz.
kullanm ve gvenlik talimatlarn
okuyunuz.
Su bazl boya ncesi astarlar su ile
inceltilir. Bu kurala dikkat ediniz.
nceltme oran kutu zerinde rnek
olarak 1/ 10 veya %10 orannda
inceltiniz eklinde yazacaktr. Uyarlar
dikkate alnz.
Boyama rulolar
nceltici temiz suyu, kutu zerindeki
oran dhilinde kartrma kabna
dknz.
15
Rulo yardm ile yzeye astar srnz.
Rulo ve kab
Ke noktalarn kesilmesi
Rulo uygulamas
5 cm veya 10 cm snger rulolar kap,

pencere ve metal yzeylerde; 20 cm ve
30 cm pelu rulolar geni yzeylerin
boyanmasnda; 30 cm st rulolar daha
geni
d
cephe
boyamalarnda
kullannz.
Astar uygulamalarnda nce duvar kenar
ksmlarn kesme fras ile srnz.
Rulonun batrma kabna astar koyunuz.
Rulonuzu batrma kabna daldrnz.
Kabn trtkl yzeyine rulo zerindeki
fazla astar almak ve eit ekilde yaymak
iin rulonuzu srnz.
Rulonuzu boyama yzeyine srnz.
Fazla bastrmadan ar hareketlerle
yzey zerinde rulonuzu gezdiriniz.
1x1 m2lik kareler hlinde yzeyi
astarlaynz. Komu kareye geene kadar
bir ncekinin kurumamasna dikkat
ediniz ki kat izi olumasn.
Boyama yaptnzda yzey kurumad
iin rulo izleri boya yaken grlebilir.
Tekrar tekrar ayn yzey ksmlarn
boyamaynz, katlar aras boyann eit
olmasna dikkat ediniz.
uzatma
sapn
rulonuza
takarak
uygulama yapnz. Dar alanlarda uzatma
sapnn kullanm zor olduundan
merdiven
ve
iskelelerden
Ahap uygulamalarnda astar ahabn lif
ynlerinde srnz.
Metal yzeylere astar uygulama sras
dier yzeylere olduu gibidir, bunu
dikkate alnz.
Metal yzeylere uygulama
16
Astar uygulamasndan sonra en az 4

saatlik bekleme sresinden sonra rulo ile
boya uygulamasna geiniz.
Ke noktalarn kesilmesi
Rulo uygulamalar
17
Boya uygulamalarnda nce duvar kenar

ksmlarn kesme fras ile srnz.
Rulonun batrma kabna boya koyunuz.
Rulonuzu batrma kabna daldrnz.
Kabn trtkl yzeyine rulo zerindeki
fazla boyay almak ve eit ekilde
yaymak iin rulonuzu srnz.
Rulonuzu boyama yzeyine srnz.
Fazla bastrmadan ar hareketlerle
yzey zerinde rulonuzu gezdiriniz.
1x1 m2lik kareler hlinde yzeyi
boyaynz. Komu kareye geene kadar
bir ncekinin kurumamasna dikkat
ediniz ki kat izi olumasn.
uzatma
sapn
rulonuza
takarak
uygulama yapnz. Dar alanlarda uzatma
sapnn kullanm zor olduundan
merdiven
ve
iskelelerden
Ahap uygulamalarnda boyay ahabn
lif ynlerinde srnz.
Metal yzeylere boya uygulama sras
dier yzeylere olduu gibidir, bunu
dikkate alnz.
RENME FAALYET3
RENME FAALYET -3
AMA
Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda, su bazl boyay makine ile kuralna uygun
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Su bazl boyalarda makine ile yzeye uygulamada dikkat edilecek hususlar ve

yzeye gre boya uygulamalar ile ilgili bir yaz hazrlaynz. Bu konuyu
snfnzda tartnz.
3. MAKNE LE SU BAZLI BOYA

UYGULAMA
3.1. Boya Uygulama Makineleri
3.1.1. Tanm
Boya ve kaplama malzemelerinin sadece insan gc ile sathlara uygulanmas ok
zaman alr. ok da emek gerektiren bu ilem maliyetleri artrr. Yzeyi byk alanlarda boya
uygulamalar yapmak, iilik maliyeti ve zamandan da tasarruf salamak amac ile
gelitirilmi boya uygulamalarnda kullanlan makinelerdir.
3.1.2. eitleri
Genel olarak marka ve yzeye uygulanacak malzemelere gre ok eitlilik arz
etmekle beraber alma prensiplerine gre iki eittir.
Elektirik, benzin ve hava pompas prensibi ile alan makineler
Kullanld yerler ve avantajlar

o
ilik zamann minimuma indirir.
o
ou zaman 1 kat uygulama yeterlidir.
o
Mkemmel sonular elde edilmesini salar.
o
Hafif ve rahat kullanl olup tek kiilik iler iin idealdir.
o
Duvarlarn, tavanlarn, zeminlerin boyanmasnda kullanlr.
o
Boyalar, astarlar, yal boyalar, vernikler vb. rnler uygulanabilir.
23
o
o
o
Fra ve rulo iilii zayf olan boyacnn daha iyi i karmasn

salar.
Dakikada 1 ile 5 arasnda malzemeyi sprey eklinde
pskrtebilen eitleri bulunur.
Konut yaplarnn i ksmlarnda alma temizlii ve fazla boya
kullanm nedeni ile tercih edilmezler.
El kuvveti ile alan makineler
alma prensibi bakmndan makinelerde olduu gibi alan ve kas gc ile basn
elde edilip pskrtme salanan makinelerin dnda mevcut sv malzemeyi bir mandal
vastas ile pompalayarak bir hortumun ucundaki rulo veya fraya aktaran eitleri de
mevcuttur. Bu ilemde ama boya kabna rulo veya fray batrmadan damlatma yapmadan
hzl bir ekilde ii bitirmektir. Bizlerin daha ok uygulamada kullanacamz makineler bu
gruba giren makinelerdir.
24
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
YALITIM VE BOYA
582YIM291
Ankara, 2011
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Yaltm malzemelerini hazrlayarak uygulayabileceksiniz.
ARATIRMA
Binalarda, yaltm yapmann avantajlarnn neler olduunu aratrp snf

ierisinde retmeninizle deerlendiriniz.
Yaltm malzemeleri hakknda katalog ve bror getirerek snf ierisinde

arkadalarnzla paylanz.
1. YALITIM
1.1. Yaltm Malzemeleri
Yap elemanlarn ve iinde bulunan canl cansz tm varlklar, her trl istenmeyen
etkiden korumak maksadyla kullanlan malzemelerdir.
1.1.1. Su Yaltm Malzemeleri

Su ve rutubetin ahap, metal, ta, tula, beton gibi yap elemanlar ve yap iinde
bulunan gereler zerindeki olumsuz etkilerine kar uygulanr.
Su ve rutubete kar tabii asfalt, suni asfalt, mastik asfalt, bitm, katran, bitm
emlsiyonu, ruberoit (asfaltla doyurulmu karton), asfaltl cam tl, yaltm pestili, asfaltl
cam dokuma yaltm pestili, katran, srme esasl yaltm vb. ile kullanlan kanavie ve jt
bezi kullanlan malzemelerdir. Harlar ierisine % 2-15 oranlarnda katk maddesi katlarak
su yaltm salanr.
Resim 1.1: Su ve rutubete kar at yaltm
1.1.2. Is Yaltm Malzemeleri

Yap s yaltmnda cam yn, plastik kpk (polistren, poliretan, vb.) perlit, mantar,
sentetik elyaflar, odun lifi, yonga, rende tala, vb. prese edilmi kam levhalar, amyant
levha, boluklu beton, gaz beton, delikli tula, boluklu briket, bims tulalar, asmolen gibi
malzemeler kullanlr.
Resim 1.2: Is yaltm ve yapda s yaltm malzemeleri
1.1.3. Ses Yaltm Malzemeleri

Bir ses dalgas geliigzel bir spektrumda yer alyorsa ya da dier bir deile
istenmeyen bir ses ise buna grlt ad verilir. nsan sal ve konforu zerinde olumsuz
etkileri olan grlt, iitme hasarlarnn yan sra vcut aktivitesinde kan basncnn artmas,
kaslarn istem d kaslmas gibi fizyolojik; huzursuzluk sinirlilik gibi psikolojik tesirler ve
i veriminin dmesi gibi performans tesirleri olan ok nemli bir olgudur.
Ses yaltm malzemeleri drt ana grupta toplanmaktadr. Bunlar:
Vibrasyon snmleyici malzemeler

Ses yutucu malzemeler
Ses yaltm malzemeleri
Kompozit malzemeler (iki veya nn birleimi)
Asma tavan uygulamalar,

restaurantlar, sinemalar, ofisler
Her trl yzer deme

uygulamalar
Tayn mantolama
uygulamalarnda
Yatlar, klima kanallar, sinemalar
Kazan dairesi ve mekanik tesisat yaltmlar
Camyn at arasndaki uygulamalarda
Resim 1.3: Kullanld yere gre yaltm malzeme eitleri
1.1.4. Yangn Yaltm Malzemeleri

Bir yap elemannn s etkileri karsnda ilevlerini srdrebilmesi yetenei, o
elemann, yangn direnimi olarak tanmlanr. Elemann yangna direnebilmesi iin aada
belirtilen zellikleri srdrebilmesi gerekir.
Duraanlk (stability): Bir yap elemann ar sehim ve gmeye kar boyutsal

yeterliliidir.
Btnlk (integrity): Elemann sl oklara ve atlamaya direnerek adezyon ve
kohezyonunu srdrmesi ve bylece scak gaz ve alev geiine izin
vermemesidir.
lkemizde yangn yaltm iin arlkl olarak Alman DIN normlar kullanlmaktadr.
Yangn yaltmyla ilgili retilen malzemelerin ou DIN 4102 ye gre beyan edilmektedir.
Yerli olarak retilen mineral yn malzemelerin (cam yn, ta yn), yan sra endstriyel
yaplarda kullanlan yangn nleyici ve geciktirici paneller, kablo kanallarnda kullanlan
yangn nleyici akrilik macunlar, vermikulit esasl inorganik balaycl malzemeler, yangn
tutucu bantlar, silikon mastikler, al ve cam elyafndan imal plakalar, ta yn esasl
paneller yangn yaltmnda kullanlan malzemelerdir.
Resim 1.4: Yangn yaltm
1.1.5. Tesisat Yaltm Malzemeleri

Tesisat yaltm, ilerinde kullanlan malzemenin cinsine bal olarak istenmeyen ses
oluumu, s kayb ve yangnn hem tesisata hem de yapya zarar vermesini nleyen
malzemelerin ortak addr. Tesisat yaltm malzemelerini aadaki balklar altnda
inceleyebiliriz.
CNS
Seramik yn
Kayayn/tayn
Cam kp
Cam yn
Poliretan kpk
Kauuk kp
Expande polistiren
Extrde polistiren
DAYANIM SICAKLII
1800 C
750 C
430 C
250 C
110 C
95 C
80 C
80 C
Resim 1.5: Tesisat yaltm
1.2. Yaltm Malzemesini Kesme Aralar

Yaltm malzemelerini istenilen ebatta ve ekilde kesmeye yarayan aralardr.
1.2.1. Maket Ba
Yaltm malzemesini dzgn kesebilmek iin kullanlr.
Resim 1.6: Maket ba
1.2.2. zel Baklar

Her trl yaltm iinde yaltm malzemesini istenilen ekilde kesmek iin kullanlr.
Resim 1.7: Yaltm malzemesini kesme baklar
1.2.3. Makas
Yaltm malzemesi geometrik olarak kesilmesi gerektiinde kullanlr.
Resim 1.8: Yaltm malzemesini kesme makas
1.3. Yaltm Malzemesini Kesme Kurallar

Yaltm kesme aletli seilir. Kademeli alan baklar, kesilecek malzeme kalnln
biraz gemeli, fazla kartlmamaldr. Kesme aralar ular keskin olduundan yaltm
malzemesinin zelliine gre dikkat edilmesi gerekir. Yaltm malzemesini istenen ebatta
kestikten sonra kesme arac klfna konmaldr.
1.4. Yaltm Malzemesinin Kesilmesi
Uygulamaya balamadan nce

gerekli ara ve gere temin
ediniz.
Gerekli lm yapnz.
Kesilecek malzeme dzgn

yzeye taynz.
Kesilecek malzeme ebadnda
iaretleyiniz.
aretlenen malzemeyi
gnyesinde iziniz.
Ban ucunu, malzeme

kalnlna gre ayarlaynz.
Dikkatli bir ekilde kesim
yapnz.
1.5. Yaltm Yaptrclar

1.5.1. Yaltm Yaptrc Har Malzemeleri
Perlitli kaya kumlarnn 950 ila 1100 Clik alevde ok olarak genletirilmesiyle elde
edilen agregalara perlit agregas denir. Birleiminde imento, kire veya al balayc
bulunan, genletirilmi perlit veya perlitle birlikte tabii kum kullanarak yaplan, eitli har
katk maddeleri ile zellik kazandrlan harlardr.
1.5.1.1. eitleri
Yaltm yaptrma harlarnn eitleri unlardr:
Perlit sva harc

zolasyon sva harc
All perlit sva harc
All perlit izolasyon harc
Yksek kaliteli sva harc
effaf perlit sva harc
1.5.1.2. zellikleri
Yaptrma harlar eitli kimyasal katk maddeleri ile elde edilmi olup yksek
yaptrma mukavemeti gsterir. Yaltm malzemesinin genel zelliinde TSEnn zellikleri
aranr. Yaltm malzemelerinde akmama, bakteri retmeme, rmeme, formunu bozmama,
gibi genel zellikler aranr.
1.5.2. Yaltm Yaptrc Harlar

Toz hlindeki yaptrma malzemesinin su veya kimyasal maddeler karm ile
homojen bir ekilde elde edilmesine yaltm yaptrma harc denir.
1.5.2.1. eitleri
zel katkl imentolar

Mastik asfalt harc
erisine kimyasal maddeler katlm harlar
Hazr yaltm harlar
1.5.2.2. zellikleri
Yaltm yaptrc harlar karmlar genellikle fabrikada yaplm harlardr.
Piyasada 20-30 kglk torbalar ierisinde bulunmaktadr. Kuru karml olan malzemeye
ambalaj zerinde yazlan miktarda su kartrlarak hazrlanr. Bu tr harlara ilave balayc
malzeme kartrlmamaldr. Yaltm malzemesinin genel zelliinde TSE standartlar
aranr. Yaltm malzemelerinde akmama, bakteri retmeme, rmeme, formunu bozmama,
gibi genel zellikler de aranr.
1.5.3. Yaptrc Harcn Yapm Kurallar
Har karlacak leen hazrlanr.

Hazrlanan leene, hazrlanacak harcn miktarna gre su konur.
Her 5 litre suya 6-7 dm yaltm malzemesi har suyuna yava yava serpilir.
Karmda ptrl ksmlar kalmas iin mikserle yada elle har kartrlr.
Har suyuna gre malzeme konacaksa malzeme suyun iinde odack
oluturuncaya kadar serpilir.
Homojen hle gelen har kullanlmadan 5 dk. dinlendirilir. Kullanlaca zaman
tekrar kartrlr.
Yaptrc harc hazrlanrken retici firmann tavsiyelerine uyulmaldr.
1.5.4. Yaptrc Harcn Uygulama Aralar

Yaltm harcnn hazrlanmasnda kullanlan aralar aada verilmitir.
1.5.4.1. Mala
Mala bir ustann sa kolu gibidir. Hemen hemen tm uygulamalar iin gereklidir.
Harcn uygulanmas, kartrlmas gibi
1.5.4.2.Mikser
Homojen karm iin tm kartrma ilemlerinde matkap mikseri kullanlr.
1.5.4.3.Har teknesi
erisinde homojen karm elde etmek iin kullanlr.
Resim 1.9: Mala, har teknesi, mikser (rpc)
1.6. Yaltm Yaptrc Harcnn Yaplmas

Yaltm harcnn yaplnda aadaki ilem sras uygulanr.
Yaltm yaptrc teknesini, har karmak iin hazrlaynz kirli ise tekneyi nce
temizleyiniz.
10
Resim 1.10: Har teknesinin hazrlanmas
Yaltm yaptrc teknesine, retici firma tavsiyelerine uygun miktarda temiz su

koyunuz.
Resim 1.11: Tekneye su konmas
Su yzeyini rtene kadar malzemeyi tekne ierisine serpeleyiniz.
Resim 1.12: Harcn suya eklenmesi
Malzemenin suyu emmesi iin yaklak 2-3 dakika bekleyiniz.
Resim 1.13: Bekleme ve harcn demlenmesi
11
Ardndan elle ya da elektrikli mikser yardmyla iyice kartrlarak homojen bir

kvam elde ediniz.
Resim 1.14: Harcn kartrlmas
Kullanma ara verdiinizde tekrar uygulamaya balamadan kaptaki harc

kullanm kvamna getiriniz.
Resim 1.15: Harcn kvamlandrlmas
1.7. Yaltm Malzemesini Uygulama Aralar

Yaltm yaplacak yzeye yaltm ekli seildikten sonra uygulanmas iin gerekli ara
ve gerelerdir. Yaltm malzemelerinin kimyasal yaplar ve uygulama yntemleri,
birbirlerinden farkl olmasndan tr, uygumala srsndaki aralarda, birbirinden farkldr.
Aada yaltm gerelerinin tanm, kullanma kullanm ve ilevleri verilmitir.
1.7.1. Lastik eki

Yaltm kaplama malzemelerinin salkl yaptrlmas ve terazilemesinde kullanlr.
Resim 1.16: Lastik eki
1.7.2. Lastik Mala

Yaltm malzemesini yzeye yaptrmada kullanlr.
12
Resim 1.17: Lastik mala
1.7.3. Tarakl Mala

Tarakl mala ustann tm yaptrma ve tamir harc uygulamalarnda, kullanlan rne
gre 6x6 -10x10 gibi tarak lleri nemlidir. Kullanma talimatlar dikkatle incelenmelidir
Resim 1.18: Tarakl mala
1.7.4. Ispatula
Yzeylerin kaznarak tesviyesi, kk tamiratlar, takm temizlii vb. ilemlerde
antann vazgeilmez demirbadr.
Resim 1.19: Spatula
1.7.5. Su Terazi
Yaptrma esnasnda yatay ve dey kontrollerin yaplmas su terazisi ile mmkndr.
Resim 1.20: Su terazisi
13
1.8. Yaltm Malzemesini Uygulama Kurallar
Yaltm yaplacak yzeye yaltm eidi seilir.

Seilen yaltm eidinin, uygulanmas iin gerekli ara ve gere temin edilir.
Uygulama iin yzey hazrlanr.
Yaltm malzemesinin uygulama zelliine gre malzeme hazrlanlr.
Hazrlanan malzeme, yzeye uygulanr.
Yaltm malzemesinin zelliine gre son kat ilemleri yaplr.
1.9. Yaltm Malzemesinin Uygulanmas

Uygulanacak yaltm eidine gre uygulama farkllklar vardr. rnein d cephe
izolasyonunun (mantolama) uygulama safhalarn anlatacak olursak ilem basamaklar
aadaki gibidir.
Yaltm yaplacak yzeye uygun

malzemeyi seiniz.
Yaltm malzemelerinin ve aralar

hazrlaynz.
Yaltm yaplacak yzeyi hazrlaynz.
14
Su basman profillerini yaltm yzeyi

boyunca kotunda monte ediniz.
Yaltm yaptrma malzemesini ve

gerecini hazrlaynz.
Yaltm yaptrma malzemesini veya

gerecini yaltm malzemesine metoduna
uygun srnz.
Hazr olan yaltm malzemesini yzeye

artmal ve kelerde kilitli olacak
ekilde tespit ediniz.
15
Yzeye tespit ettirilen malzemenin

yapma mukavemetini artrnz.
(Kullanlan izolasyon malzemesine
uygun dbelleme tespiti yapnz.)
Mantolama yzeyine fileli hazr sva

uygulamas yapnz.
Mantolama yzeyine fileli hazr sva
uygulamas yapnz.
16
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Badana yaplacak yzeyi hazrlayacak ve badana yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde grdnz bozuk sathl (grnml) duvarlar inceleyiniz. Sizce

bu bozulmaya sebep olan faktrler nelerdir?
Boyama aletleri hakknda aratrma yapnz.
Boyaclk firmalarn dolaarak aratrma ve gzlem yapnz.
Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz ve hazrladnz raporu

snfta tartnz.
2. BADANA YAPIMI VE BOYA

HAZIRLAMA
2.1. Yzey Hazrlama
Boya ncesi yzeylerin kir, toz, ya ve kabarm eski boyalar iyice temizlenmesi
gerekmektedir. Gz ve el ile bu alanlar ok kolay bir ekilde tespit edilebilir.
2.1.1. Yzey Hazrlama Aralar

Boya ncesi yzeyin hazrlamasna yarayan yardmc el aletlerinin tmne yzey
hazrlama aralar denir. Bunlar unlardr:
Deiik numaralarda zmpara ktlar: (80, 120, 220 kum)Yzeyde przsz bir sath
(yzey) elde etmek iin kullanlan geretir.
Resim 2.1: Zmpara
Sert kll fra: Yzey tozlarn temizlemek iin kullanlan fra eididir.
20
Resim 2.2: Sert kll fra
Ispatula: Yzeyi kazmak, macun ve aly yzeye srmek iin kullanlan

elikten yaplm el aletidir.
Resim 2.3: Ispatula
Ispatula krei: elikten yaplm el aletidir. Dolgu malzemelerini yzeye

srmede spatulaya yardmc olmak amac ile kullanlr.
Resim 2.4: Ispatula krei
Tel fra ve elik yn : Eski boyalarn kaznmas, temizlenmesinde kullanlan

el aleti ve malzemesidir.
Resim 2.5: Tel fra
Mastikleme iin macun tabancas: Su geirgenlii olabilecek pencere, kap vb.

kenar, aralk ve atlaklar kapatmaya yarayan zel macunlan skmak iin
kullanlan tabanca biiminde el aletidir.
21
Zemini ve eyalar korumak iin bez veya naylon rtler.

Snger ve deterjanl su
Temizlik iin bez paralar
Ellerinizi korumak iin plastik eldiven
2.1.2. Yzey Hazrlama Kurallar

Her iki yzey iin de yaplacak temizlik ilemlerinin mant ayndr. Kir, toz, ya ve
kabarm eski boyalar iyice temizlenir. Temizlik ilemi tamamlandktan sonra yzeydeki
tamirat ileri, kullanlacak boyaya gre uygun astar, macun ve tamirat alanlar tespit edilir.
Gz ve el ile bu alanlar ok kolay bir ekilde tespit edilebilir.
2.1.2.1. Kgir Yzeylerin Hazrlanmas
Boyaclkta altn kural, yzey hazrln iyi yapmaktr. Temiz, kuru ve salam
yzeyler hazrlayarak boya iinde baar garantilenebilir. rnlerin kullanma talimat
dikkatlice okunmal ve ilemin sras dikkatli takip edilmelidir. Yzey hazrl iin zaman
ayrldnda boyann daha gzel grnd ve ok daha uzun mrl olaca grlecektir.
Eyalar uygun bir ekilde kapatldktan sonra boyanmas istenmeyen ksmlara

bant yaptrlr.
Boyanacak duvarlar spatula yardmyla eski boyalar kazyarak ie balanr.
Bu ilemler yaplrken duvar rtsne zarar vermemeye zen gsteriniz.
Boyanacak duvara yapm olan kir ,toz ,ya ve kimyevi maddelerin (zift,asit)
muhakkak temizlenmesi gerekir. Bunun iin tel fralardan ve zmpara
ktlarndan yararlanlmaldr.
Resim 2.6: Yzeyin zmpara ile temizlenmesi
Gerekiyorsa deterjanl suyla ykanmaldr. Bu ilem duvarlar, boyann yzeye

yapmasn engelleyebilecek, kir ve yalardan arndracaktr.
Elleri korumak iin plastik eldiven kullanmaya zen gsterilmelidir.
Taban yzeyi ahap ise bu ilem duvar silerek yaplr.
Ardndan temiz su ve sngerle duvarlar durulanmaldr.
Boyanacak yzeyleri dikkatlice inceleyerek atlak, delik ve kusurlar tespit
edin.
22
2.1.2.2. Ahap Yzeylerin Hazrlanmas
Normalde ham ahap, astar vurulup boyamaya ve verniklenmeye hazr

durumdadr. Ancak boyann mrn azaltacak kusurlar olabilir. Varsa ivi delikleri, birleme
yerleri ve kusurlar macun ile doldurulur.
Resim 2.7: Ahap yzeyin zmpara ile temizlenmesi
Dolgu kuruduktan sonra 220 numara zmpara kd ile (Yzeye uygun olan her
tr zmpara kd, 220 tavsiyedir.) liflerin ynnde (suyuna) zmparalanarak
dzgn bir yzey elde edilir.
Nemli bir bezle tozlar silinir. Bu ilemlerden sonra yzey, astara hazr hle
gelmitir.
2.1.2.3. Metal Yzeylerin Hazrlanmas

Pasl ve dklen yzeyler tel fra, elik yn veya 80 numara zmpara kdyla
temizlenir.
Resim 2.8: Metal yzeyin tel fra ile temizlenmesi
Sonra daha yksek dereceli bir zmpara kdyla yzey przlerden arndrlr.
Gereken yerlerde macun kullanlarak anm yerler doldurulur.
Metal yzeylerde astar(antipas) boyalardan nce, yzey temizleme ilemi
yaplr.
23
2.2. Macunlar
Boya ncesi yzey tamiratnda atlak, izik ve yzey dzeltme ileminde kullanlan
dolgu malzemeleridir. eitleri unlardr:
cephelerde kullanlan macunlar

D cephelerde kullanlan macunlar
ve d cephelerde kullanlan macunlar
Metal yzeylerde kullanlan macunlar
2.2.1. Macun Hazrlama

cephe duvar ve tavan yzeylerinde kullanlmak zere gelitirilmi su bazl, akrilik
esasl, eitli minerallar ihtiva eden , ince yzey dzeltme macunudur. Prefabrik inaatlarn
beton yzeylerinde, sva, al, macun gibi emici yzeylerde, macun ve saten al uygulamas
yaplacak yzeylerde, boya uygulamas yaplacak yeni ve eski yzeylerde kullanlr.
Su bazl macunlar, malzeme yzeyindeki bozukluklan doldurarak dzgn bir yzey
salar. Kolay uygulanr, abuk zmparaya gelir. Duvarn teneffs kabiliyetini engellemez. Su
ve neme kar direnlidir. Binalarn zamanla temellerinin oturmas, deprem gibi doa
olaylar ya da sva hatalar, yzeylerde klcal ya da derin atlaklar olumasna neden olur. Bu
atlaklar al ile tamir edilirse zamanla atlaklar bymeye devam eder. Al, sert ve esnek
olmayan bir malzemedir.
Kartrma potasna yars ince, yars kaln stbe harman ederek ortas alr.
stbe tozlar macun kvamna gelinceye kadar iki lek bezir ya, bir lek yal vernik
ve az miktar su ilave edilir. Macun herhangi bir yzeyden dmeyecek, yapkan hle gelene
kadarkartrlr. Elde edilen macuna su ilavesi yaplrsa macun hamurumsu bir ekilde
sertleir.Uygulama ekli dier macun da olduu gibi yaplr.
2.2.2. Macun ekme

Yzeye uygun seilen macun, dolgu ve dzeltme yaplacak yzeye spatula, macun
krei yardm ile srlr.
Resim 2.9: Yzeye macun ekilmesi
Daha byk yzeylerde elik malalardan da faydalanlr.
Ispatula, macun srlecek zemine yukardan aaya bastrlarak macunun

daha derin noktalara gitmesi salanr. Tplerde olan hazr macun eitlerinde skma
tabancalarndan faydalanlr.
24
Yzeyden taan veya artan macunlar spatula ve macun krei yardmi ile
toplanr.
Kuruma sresi 25Cde 4-8 saat arasndadr. Macun kuruduktan sonra zmpara
kd yardm ile yzey zmparalanp tozu alnr.
kinci bir dzeltme macunu yaplmak istenirse ilem sras yine ayn ekilde
uygulanr.
Resim 2.10: Yzeye macun ekilmesi
2.3. Kire
2.3.1. Tanm
Kirecin ham maddesi kalker ta, (kalsiyum karbonat-CaCO3) ve dolomit ta
(kalsiyum ve magnezyum karbonat-CaCO3,MgCO3) gibi ktlelerden oluur. Bu ktleler,
kire ocaklarndan i makineleri ile krlarak ve dinamitle patlatmak suretiyle elde edilir.
Resim 2.11: Kire madeni
2.3.2. eitleri
Kire eitlerini sndrlm kireler ve hava kireleri olarak iki ayr ekilde
inceleyebiliriz.
2.3.2.1.Sndrlm kireler: Kendi ierisinde ikiye ayrlr:
Toz kire
Hamur kire
25
2.3.2.2.Hava Kireleri:
Kendi ierisinde e ayrlr:
Kalker kireci (beyaz kire)
Bu tr kireler iinde % 80den fazla CaCO3 bulunan, kire talarnn (900-1000 oC)
piirildikten sonra su ve buhar altnda sndrlmesiyle elde edilir.
Resim 2.12: Beyaz kire
Dolomit kireci
Dolomit talarnn (CaCO3,MgCO3) 900-1000 0C scaklkta piirildikten sonra su ve
buhar altnda sndrlmesiyle elde edilen kiretir.
Su kireci
Marnl (silis, alminyum ve demir oksit ieren) kire talarnn piirildikten sonra su
veya buharla sndrlerek tlmesiyle toz hline getirilen kirelerdir. Bu kireler su ile
kartrldktan sonra hem havada hem de su altnda sertleme zelliine sahiptir.

Kire ta bir maden olarak en ok inaat sektrnde tketilmektedir. Bu sektrler
aadadr.
Briket
Gazbeton
imento sanayi
Al sva
Beton
Altyap yol
Sva har
26
Resim 2.12: Kire fabrikas
2.4. Badana Karm (Kire Karm Hazrlama)
1.seenek: zel olarak seilmi, elenmi sndrlmemi kalker kire ( topak

kire ) suyla muamelesi sonrasnda kurutularak toz hline getirilir. Seperatr
makinesinden geirilip hibir kimyasal katk maddesi iermemesi sebebiyle
insan sal asndan son derece gvenilir olan, tekrar su ile muamele gren
ve 15 gn havuzlarda dinlendirildikten sonra kaymak kvamna getirilmi,
naylon ambalajlardaki badana-sva amal kirece hamur kire denir. Suyla
inceltmek yeterlidir.
Resim 2.12: Hazr paketlenmi kire ve sndrme kuyular
2.seenek: Bir oda iin ortalama 2-3 kg temiz ve beyaz kire, genie bir kapta
su ile sndrlr. Yalnz bu i ev iinde yaplmamaldr. Patlamalar hem
kirlenmeye hem de insan vcudunda yanmalara sebep olur. En uygun olan
kire sndrme kuyulardr. Snen kire dinlendirilir. Badanann kmamas
iin iine % 3 orannda ap veya tuz konur.
27
Resim 2.13: antiyede kire sndrme ilemi
2.5. Badana Uygulama Aralar

Badana uygulamalar farkl ara ve gerelerle farkl ekillerde yaplabilmektedir.
2.5.1. Badana fralar

Kire badana iin retilmi deiik boylarda kl fralardr. Su bazl temizlie uygun
olmalar nemlidir.
Resim 2.14: Badana fralar
2.5.2. Badana Pompas

indeki hava pompas sayesinde, sulu kire zeltisini pulvarize ederek pskrtme
teknii ile geni alanlara ve zellikle tavanlarda uygulama yapmak iin kullanlan bir
pompadr. almak iin iki kiiye gerek vardr. Pskrtme srasnda gzlerin ve eyalarn
korunmas ok nemlidir.
28
Resim 2.15: Badana pompas
2.6. Badana Uygulama Kurallar
Duvarlarda atlak ya da ukurlar varsa sva alsyla badanadan nce uygun

macun veya gerelerle bir gn nceden kapatlr.
Badana yaparken birinci katn duvara iyice ilemesine dikkat edilir. kinci ve
nc kat badanalar ilkinden biraz koyu olur.
Fra sapna taktmz robot frayla fazla batrmamak suretiyle badanaya
dedirilir. Kovann iine bir ka kez silkeleyip tavan boyamaya balayabiliriz.
Tavana bir kat vurduktan sonra bir saat veya iki saat beklenir. yice kuruduktan
sonra tekrar boyanr. Bu ilem tavann kirlilik durumuna gre boyamaya devam
edilir.
Keler fra sapna taklan robot kestirmeyle yerden boyanabilir.
Boya yaparken size sanki boyanmyormu gibi gelebilir. Ancak kuruduka (2
saat kadar sonra) renk oturacak ve boya belirginleecektir.
Duvarlarn renkli olmas istenirse nalburlarda satlan toz (oksit) boyalar temin
edilmelidir. Toz boyalar bo bir kapta sulandrlr. Hazrlanan badanann iine
istenilen renk tonu kadar ilave edilir ya da deiik markalarn renk tpleri alnp
istenilen renk tonu kadar ilave edilir ve gzelce kartrlp duvara srmeye
balanabilir.
2.7. Badana Uygulamas
Kire badana beyaz olacaksa hibir ilem yapmadan, renkli olacaksa istenilen
renkte toz boya bir kapta suyla inceltilir.
Resim 2.16: Toz boyann inceltilmesi
29
Hamur kire bir kovada su ile kartrlr. stenilen kvama gelinceye kadar su
ile inceltilir.
Resim 2.17: Hamur kirecin inceltilmesi
Hazrlanan kire, badana pompasna doldurulur. Pompann az skca kapatlr.
Resim 2.18: Badana pompasnn doldurulmas
Dairesel hareketlerle tavan ve duvarlar boyanr. Uygulama en az iki kat

yaplmaldr.
Resim 2.19: Badana pompas ile alma
30
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Yzeye, astar ve boyay hazrlayarak tatbik edebileceksiniz.
ARATIRMA
Boya ncesi astarlar hakknda aratrma yapnz.
Astar uygulama aletleri hakknda aratrma yapnz.
Astar kullanm brorleri ve uyan etiketler hakknda bilgi toplaynz.
Aratrma ve gzlemlerinizi rapor hline getiriniz ve hazrladnz raporu

snfta tartnz.
3. ASTAR SRME VE PLASTK BOYA

YAPIMI
3.1. Astar
Her trl boya ncesi yaplmas gereken bir uygulamadr. Astar, boya ile yzey
arasnda aderans (yapmay) artran bir malzemedir.
3.1.1. Tanm
Astar temizlemi, tozu, kiri alnm, eski veya yeni yzeylerin macun ekilmesi ile
son bulan almalardan sonra boya hatalarn en aza indirmek iin yaplan uygulamadr. Bir
tr n boya diyebiliriz.
3.1.2. eitleri
Tm astar eitleri boya uygulanacak yzeyin durumuna gre seilir, uygulanr. Su
bazl boyalarda su bazl astarlar, solvent bazl boyalarda solvent bazl astarlarn seilmesine
dikkat edilmelidir.
Boyalarda olduu gibi malzemesine gre uyguland yerlere gre;
Duvarlar
Ahaplar
Metaller olmak zere e ayrlr.
35

Difzyon kabiliyeti fazla olduu iin boya ile yzey arasnda aderans (yapmay)
artrr. nce yapsndan dolay yzeye derinlemesine nfuz eder. Boya filminin rtclne
yardmc olur. Altyapda homojenlik salar, boyann dalga dalga olmasn nler. Yzey
emiciliini azaltt iin boya sarfiyatn da azaltr. Her trl boya yaplacak yzeye
uygulanr.
3.2. Yzeye Astar SrmeF
Uygulama ncesi gvenlik hazrlklar yaplr. kyafeti giyilir. Gvenlik iin

gzlk ve maske takma ihmal edilmemelidir.
Resim 3.1: Maske
Astar malzeme zerindeki uygulama talimatna gre hazrlanr. Astar ambalaj

zerindeki karm, kullanm ve gvenlik talimatlar okunur. Su bazl boya
ncesi astarlar su ile inceltilir. Bu kurala dikkat edilir. nceltme oran kutu
zerinde rnek olarak 1/ 10 veya %10 orannda inceltiniz. eklinde yazar ve
bu uyarlara dikkat ediniz. nceltici temiz suyu kutu zerindeki oran dhilinde
kartrma kabna dklr. yice homojen olana kadar kartrlr. Yerlere
damlatmamaya dikkat ediniz.
1/2 veya 1 in fralar kap ve 1pencere doramalarnda; 2 ve 3 inlik fralar
geni yzeylerin boyanmasnda; 4 ve 5 inlik fralar ise duvarlarn astarlanmas
ve boyanmasnda kullanlr.
Resim 3.2: Fra ve rulo eitleri
36
Fray astara tam daldrmadan, kl boyunun 1/3 gemeyecek ekilde astara

batrlr ve fazla olan astar kabn kenarna srerek alnr. Fradan astar
malzeme ak durana kadar beklenir ve boyanacak yzey astar ile boyanr. Tm
uygulamalarda olduu gibi astar uygulamalarnda da nce duvar kenar
ksmlarna kesme fra srlr.
Resim 3.3: Astarn kestirme fras ile srlmesi
1.kat ve 2. kat uygulamalarnda katlar arasnda en az iki saat beklenir.1x1 m2

lik kareler hlinde yzey astarlanr . Komu kareye geene kadar bir ncekinin
kurumamasna dikkat edilir ki kat izi olumasn.
Boyun yetmedii
yksekliklerde uzatma sap fraya veya ruloya takarak uygulama yaplr. Dar
alanlarda uzatma sapnn kullanm zor olduundan merdiven ve iskelelerden
yararlanalr.
Resim 3.4: Astarn rulo ile srlmesi
Ahap uygulamalarnda astar ahabn lif ynlerinde srlr. Metal yzeylere

astar uygulama sras dier yzeylere uyguland gibidir, dikkat ediniz.
37
Resim 3.5: Ahabn lif ynne srlmesi
Astar uygulamasndan sonra en az drt saatlik bekleme sresinden sonra fra

ile boya uygulamasna geilebilir.
3.3. Plastik Boya Uygulama Aralar

Plastik boya uygulamalarnda, kestirme ve yal boya fralar, rulolar ve yardmc
uygulama aralar kullanlmaktadr. Bu aralar aada anlatlmtr.
3.3.1. Kestirme ve Yal Boya Fralar

Kestirme ve yal boya fralar, astar ve boya uygulamalarnda kullanlan ve
kullanld yere gre eitlilik gsteren aralardr.
Resim 3.6: Kestirme fras, plastik ve yal boya fralar, robot yal ve plastik boya fralar
3.3.2. Rulolar ve Yardmc Uygulama Aralar

Plastik boya yapmnda farkl tip ve zelliklerde rulo, boya pskrtme makinesi,
spatula ve sistre, boya kartrc, plastik boya szgeci, boya tavas vb. aralar
kullanlmaktadr.
3.3.2.1.Normal Rulo
Sperlks rulo d cephe boyamalarnda kullanlmak zere retilmitir. Soleventten
etkilenmez. Kullandka verimi artan uzun mrl rulodur.
Resim 3.7: Normal rulo
38
3.3.2.2.Posteki Rulo
Profesyonel ustalarn kullanmna uygun olarak doal kuzu ve koyun postundan i ve
d cephe boyalarnda kullanlmak zere imal edilmitir.
Resim 3.8: Posteki rulo
3.3.2.3.Kadife Rulo
Vernik, yal boya uygulamalar ve muhtelif ilerde kullanlr. Sk dokumal ve
dikisiz olan kadife rulo solventten etkilenmez.
Resim 3.9: Kadife rulo
3.3.2.4. Snger Kristalli Delikli Rulo

Dekorasyon amal olup akrilik esasl d cephe boyalarnda byk gren yapar.
Resim 3.10: Snger kristalli delikli rulo
3.3.2.5. Snger Kristalli D Cephe Rulosu

Akrilik esasl boya uygulamalarnda dekoratif amal kullanlr. D cephelerde
kullanlr.
39
Resim 3.11: Snger kristalli d cephe rulo
3.3.2.6.Ke Rulosu
Boya yapm srasnda normal rulolarla ulalamayan dar blgeler ve kelerin
boyanmasnda kullanlr.
Resim 3.12: Ke rulosu
3.3.2.7. Boya Pskrtme makineleri

zel boya pskrtme makinesidir.
Resim 3.13: zel boya pskrtme makinas
3.3.2.8.Spatulalar ve Sistreler
Ispatulalar ve sistreler boyanacak yzeylerin kaznmasnda, temizlenmesinde ve
macun ekilmesinde kullanlr.
Kazyc ve kestirme spatulalar
40
Resim 3.14: Kazma ve kestirme spatulalar
Eri sapl mastar ve macun ekme spatulalar
Aa sistre
Resim 3.15: Eri sapl spatulalar
Resim 3.16: Aa sistre
Kazma raspa
Resim 3.17: Kazma raspa
41
Resim 3.18: Eri raspa
3.3.2.9.Boya Kartrclar
Boya kartrma ular sratma zellii olmayan darbesiz matkaba taklarak
kullanlan boyac aracdr.
Resim 3.19: Boya kartrc ular ve matkap
3.3.2.10.Plastik Boya Szgeci ve Boya Tavas

Rulo ile boya yaplrken rulo zerindeki fazla boyalarn alnmas iin rulonun zerinde
gezdirildii bir boyac aracdr. Rulo zerindeki fazla boyalarn szge ile boyalar alnrken
boyann birikmesi iin altna konulan veya fazla boyalarn alnmas iin sadece kendisinin de
kullanlabildii boyama gerecidir.
Resim 3.20: Boya szgeci ve tavas
3.3.2.11.Fra ve Rulo Sap

Boya uygulamas yaplrken ulalamayan yksekliklerde fralarn ahap veya plastik
olan ksmlarna monte edilerek yksek ksmlar ve tavanlarn boyanmasnda kullanlr.
42
Resim 3.21: Fra ve rulo sap
3.4. Plastik Boya Uygulama Kurallar
Kirli ve yal yzeyler boyanmadan nce mutlaka temizlenmelidir.

Parlak yzeyler boyanmadan nce zmparalanmaldr.
5 0Cnin altndaki yzey ve ortam scaklnda uygulama yaplmamaldr.
Yamurlu havalarda d yzeylere uygulama yaplmamaldr.
Islak ve rutubetli yzeylere uygulama yaplmamaldr.
Kullanlmadan nce iyice kartrlarak boyann homojen hle gelmesi
salanmaldr.
Ambalaj etiketlerindeki talimatlara tamamen uyulmaldr.
Boya uygulamas yukardan aaya doru yaplmaldr.
Artan boyalarn tekrar kullanlabilmesi iin sentetik boyalarn zerine sentetik
tiner, su ile incelen akrilik ve plastik boyalarn zerine su ilave edilip
kartrlmadan kapa skca kapatlarak aklanmaldr.
Uygulama aralar sentetik boya uygulamasndan sonra sentetik tiner ile plastik
ve akrilik boya uygulamalarndan sonra su ile hemen temizlenmelidir.
Ambalaj 5 0Cnin altnda ve direkt olarak gne alan yerlerde
depolanmamaldr.
3.5. Plastik Boya Uygulamas
Su bazl boya ncesi astarlar su ile inceltilir. Bu kurala dikkat edilmelidir.

nceltme oran kutu zerinde rnek olarak 1/ 10 veya %10 orannda
inceltiniz. eklinde yazacaktr. Uyarlara dikkat ediniz.
nceltici temiz suyu, kutu zerindeki oran dhilinde kartrma kabna dknz.
Homojen olana kadar iyice kartrlmaldr. Yerlere damlatmamaya zen
gsteriniz.
Resim 3.22: Rulo ve boya tavas
43
5 cm veya 10 cm snger rulolar kap, pencere ve metal yzeylerde; 20 cm ve 30

cm pelu rulolar geni yzeylerin boyanmasnda; 30 cm st rulolar daha geni
d cephe boyamalarnda kullanlabilir.
Astar uygulamalarnda nce duvar kenar ksmlarna kesme fras ile srlr.
Rulonun batrma kabna astar konulur.
Rulo batrma kabna daldrlr.
Kabn trtkl yzeyine rulo zerindeki fazla astar almak ve eit ekilde yaymak
iin rulo srlr.
Resim 3.23: Pencere ve kelerin kestirilmesi
Ruloyu boyama yzeyine srp fazla bastrmadan ar hareketlerle yzey

zerinde rulo gezdirilir.
1x1 m lik kareler hlinde yzey astarlanr. Komu kareye geene kadar bir
ncekinin kurumamasna dikkat edilmelidir ki kat izi olumasn.
Boyama yaptnzda yzey kurumad iin rulo izleri boya yaken grlebilir.
Tekrar tekrar ayn yzey ksmlar boyanmamaldr, katlar aras boyann eit
olmasna dikkat edilmedilir.
Boyun yetmedii yksekliklerde uzatma sap ruloya taklarak uygulama yaplr.
Dar alanlarda uzatma sapnn kullanm zor olduundan merdiven ve
iskelelerden faydalanlmaldr.
Ahap uygulamalarnda astar ahabn lif ynlerinde srlmelidir.
Metal yzeylere astar uygulama sras dier yzeyler de olduu gibidir, dikkate
alnmaldr.
Resim 3.24: Rulo ile boya uygulamas
44
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
YALITIMA HAZIRLIK
Ankara, 2013
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. YALITIM ARA VE GERELER .................................................................................... 3
1.1. Yaltm lerinde Kullanlan Makineler ........................................................................ 3
1.1.1. Tanm .................................................................................................................... 3
1.1.2. eitleri ve Kullanm Yerleri................................................................................. 3
1.1.3. Yaltm Makinelerinin Bakm ve Onarmlar......................................................... 5
1.2. Yaltm lerinde Kullanlan El Aralar ....................................................................... 6
1.2.1. Tanm .................................................................................................................... 6
1.2.2. eitleri.................................................................................................................. 6
1.2.3. Bakmlar ve Onarmlar ...................................................................................... 12
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 13
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 15
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 16
2. YALITIM PROJE DETAYLARI ...................................................................................... 16
2.1. Yaltm Projelerini Okumak ........................................................................................ 16
2.1.1. Yaltm Projesi ..................................................................................................... 16
2.1.2. Yaltm Detaylar ................................................................................................. 19
2.2. Mimari Proje Okumak ................................................................................................ 20
2.2.1. l Alma............................................................................................................ 20
2.2.2. llendirme ....................................................................................................... 20
2.2.3. Projeden Yaltm Malzemesi Bilgilerini Alma .................................................... 21
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 25
3.YALITIM YZEY HAZIRLAMA..................................................................................... 25
3.1. Yzey Temizlii.......................................................................................................... 25
3.2. Yzey Tamirat ........................................................................................................... 27
3.3. Ahap, Metal, Kgir ve Tesisat Yzeyleri Hazrlama ................................................. 28
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 34
4. YALITIM ARA GERE VE MALZEMELERN DEPOLAMA .................................. 34
4.1. Depo Planlamas ......................................................................................................... 34
4.2. Makine Kullanma Klavuzlar ..................................................................................... 35
4.3. Bakm lemleri ........................................................................................................... 36
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 40
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 42
KAYNAKA ......................................................................................................................... 44
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET1
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, yaltm makinelerini tanyp nerede ve

hangi amala kullanldn, el aletlerinin eitlerini ve kullanmlarn, yaltm malzemesi
eitlerini ve kullanld yerleri bileceksiniz.
ARATIRMA
Yaltm yaplrken kullanlan ara ve gereleri aratrp snf ierisinde arkada ve
retmeninizle deerlendiriniz.
Yaltm ara ve gereleri hakknda katalog ve bror getirerek snf ierisinde
nternetten yaltm ara ve gereleri ile ilgili bilgi toplaynz.
1. YALITIM ARA VE GERELER

1.1. Yaltm lerinde Kullanlan Makineler
Gnmzde teknolojinin hzla gelimesiyle birlikte yaltm ilerinde kullanlan
makinelerde eitlilik kazanmtr.
1.1.1. Tanm
Yaltm ilerinde kullanlan yaltm malzemesinin cinsine ve uygulanaca yzeye
bal olarak yksek basn reten veya s ile birletirme yapabilen cihazlarn ortak addr.
1.1.2. eitleri ve Kullanm Yerleri

Yaltm makineleri s, ses ve su yaltmlarnda kullanlr. Bu makineler yaltm trne
gre poliretan pskrtme makineleri ve Kaynak makinesi-robot (su yaltmnda) olmak
zere 2 grupta incelene bilir.
Poliretan pskrtme makineleri
Poliretan makinesi, sv veya plastik kvamdaki poliretan esasl malzemeyi uygun

miktarlar da oranlayarak yksek basnla uygulama yzeyine pskrtr. Bu zellii ile
iilik ve zaman tasarrufu salar. Yaltm malzemesi yzeye basnla uyguland iin
maksimum aderans (yapma) salanm olur.
Resim 1.1: Poliretan pskrtme makinesi
Yaltm ilerinde kullanlan poliretan pskrtme makineleri genellikle hidrolik ve

bilgisayar kumandal olarak retilmektedir. Bu makineler ile kullanlan hortumlar ise
kendinden stcl ve izolasyonlu olup 500 bar basnca dayankl olacak ekildedir.
Bu makineler;
Soutma sistemi boru ve ekipmanlarn izolasyonlarnda,

at ve teraslarda,
zel panel plaka modllerinde,
naatlarda,
Hangarlarda,
Fabrikalarda,
Kk ve orta lekli iletmelerde,
Souk depolarda,
Dondurulmu gda tesislerinde,
St, maya tesislerinde,
Gne enerji sistemlerinde,
Otomotiv sektrnde kullanlr.
Otomatik kaynak makinesi (robot)
Su yaltm rtleri bindirme paylar braklarak yzeye serildikten sonra bindirme

yerlerinden su ve nem almamas iin bu blgelerin birletirilmesi ileminde kullanlan
makinedir. zellikle teras atlarda izolasyon rtsnn serilmesinde ortaya kan buruma
risklerini en aza indirgemektedir. Bnyesinde barndrd elektronik kumanda sistemi
sayesinde bozuk zeminlerde bile uygulama zellii vardr. rettii scak hava 700 C ye
kadar kmaktadr. Piyasada tam ve yar otomatik olarak satlmaktadr.
Resim 1.2: Otomatik kaynak makinesi
Yksek sya dayanamayan PVC asll su yaltm rtlerinde el tipi kk olan

kullanlmaktadr. Bu cihazlarn stma oran dierlerine gre daha dktr ve genellikle
srme tipi otomatik kaynak makinelerinin giremedii yerlerde el tipi kullanlr.
Resim 1.3: El tipi kaynak makinesi
1.1.3. Yaltm Makinelerinin Bakm ve Onarmlar
Poliretan pskrtme makinelerinin bakm
Poliretan pskrtme makinesinde en fazla sorun, hortum ve tabanca ierisinde

kuruyan malzemeden kaynaklanmaktadr. Kullanlan kpk tabanca ierisinde braklabilir.
Uygulama tamamen bitinceye kadar tabancann temizlenmesi gerekli deildir. Tabanca
ierisinde oluan kpn sertlemesini nlemek iin uygulama biter bitmez tabancay
temizleyiniz.
Kpn tabanca ierisinde sertlemesi durumunda; zclerin bunu eritip
ayrtrmas mmkn olmayacaktr. Tabancay tavsiye edilen temizleme zcleri ile
birlikte temizleyiniz. Bunlarn dndaki zcler tabancaya hasar verebilir. Tabancay
temizlemek iin asla su kullanmaynz.
Temizleme esnasnda, tabancay 2 dakikalna temizleyici ierisinde braknz. Tetie

basarak iinde bulunan zcnn dar kmasn salaynz. Herhangi bir kpk art ve
kirlilii kalmakszn bu ilemi ieride bulunan tm kpk dar kana kadar devam ettiriniz.
Kpn tabanca ierisinde sertlemesi durumunda, dzenleme inesini karnz.
neyi, andrc olmayan bir rnle temizleyiniz. Sertlemi kpk tabancaya hasar
verebilir. Tekrar tabancaya yerletirilmeden nce ineyi gres ya ile yalaynz.
Otomatik kaynak makinelerinin bakm
Otomatik kaynak makinelerinde ise, uygulama bittikten sonra k az kontrol

edilmeli ve varsa bu blgedeki malzeme kalnts (asfalt, zift vb.) kurumadan
temizlenmelidir. Bu blgede daha nceki uygulamadan kalan ve temizlenmeyen kalnt varsa
kaznmaya allmamal, makine altrlp malzeme kalnts s ile eridikten sonra uygun
zc ile temizlenmelidir. lem bittikten sonra bask rulosu zerinde kalan malzeme
artklar temizlenmelidir.
Kullanmaya balamadan nce kablolar gz ile kontrol edilerek kopuk veya syrklar
tespit edilmelidir. Makinenin elektrik devrelerinden kaynaklanan arzadan dolay almad
durumlarda kurcalanmamal ve yetkili kiilere mracaat edilmelidir.
1.2. Yaltm lerinde Kullanlan El Aralar

Yaltm ilerinde kullanlan kk el aletleri ve eitleri yledir;
1.2.1. Tanm
Yaltm malzemelerinin gerek yzeye uygulamadan nce yzey hazrl, gerekse
uygulama ve montaj srasnda iilik, zaman ve malzemeden tasarruf salayan basit el
aralardr.
1.2.2. eitleri
Yaltm ilerinde kullanlan ara ve gereler temel ara gereler, koruyucu ara ve
gereler ve dier ara gereler olmak zere e ayrlmaktadr.
1.2.2.1. Temel Ara ve Gereler
Yaltm malzemelerinin en iyi ekilde grevlerini yapabilmeleri iin maksimum verim
alnmas, mrlerinin uzun olmas ve mteri memnuniyeti iin baz el ara ve gerelerinin
kullanlmas zorunludur. Aksi takdirde; yaltm malzemesi yzeye salam bir ekilde monte
edilemeyecektir.

eki
Is ve ses yaltm malzemelerinin yzeye montajnda ve dbel ile burgulu ivilerin
aklmas ileminde kullanlr. ekiler metal ksma ok yakn ve sapn u ksmndan
tutulmamaldr. Yaplacak iin eidine gre uygun arlkta eki seilmelidir.
Resim 1.4: eki
Madrga
Is, ses ve su yaltm malzemelerinin yzeye uygulanabilmesi iin zemin hazrl

aamasnda kgir yzeydeki istenmeyen knt, artk ve kalntlarn mur ve keski ile
temizlenmesi ileminde vurma iini gren aratr. Ele vurmamak iin zen gsterilmelidir.
Resim 1.5: Madrga
Krc matkaplar
Yaltm ilerinde yzey hazrlk aamasnda zellikle istenilmeyen kalnt ve

kntlarn temizlenmesi iinde kullanlan aratr.
Resim 1.6: Krc delici matkap
Krc ular matkaba skca balanmaldr. Toprakl piriz kullanlmaldr. Hareketli

yardmc kol, tutu ekline gre ayarlanmaldr. Kullanm srasnda mutlaka tutacaklarndan
tutulmal ve hareketli metal ksma dokunulmamaldr. Makinenin gc dikkate alnarak
gereinden fazla zorlanmamaldr.
Tornavidalar
Is ve ses yaltm malzemelerini yerine monte etme srasnda kullanlan vidalarn

skma ilerinde kullanlr. Tornavidalarn arjl ve ok ulu tipleri de vardr. Tornavidalar
asla iskarpela yerine kullanlmamaldr.
Resim 1.7: Tornavida setleri
Mur
Yaltm yaplacak yzeyin durumuna gre duvar veya zeminde yaplacak tamiratlarda
krma veya delik delme amacyla kullanlan elikten yaplm keski veya delicilerdir.
Arkasna vurmaktan olumu dalan ve ezilen ksmlar yaralanmalara neden olmamas iin
arka tutularak temizlenmeli ve plastik koruyucu kullanlmaldr.
Resim 1.8: Delici ve kesici mur takm
Spiral
zellikle su yaltm yaplacak metal yzeylerin hazrlanmasnda kullanlr. Metallerin

keskin kenarlar, sivri keleri ve varsa kaynak apaklarnn siliminde kullanlr.
Resim 1.9: Spiral (kesme) makinesi
Toprakl priz ile kullanlmaldr. Makine ele aldktan sonra altrlmal ve tamamen
durana kadar yere braklmamaldr. Kesinlikle atlak ve krk talar kullanlmamal ve
muhafazas karlmamaldr.
Demir testeresi
Yaltm ilerinde zellikle s ve ses yaltm malzemelerinin yzeye montaj srasnda

alminyum ve sac profillerin kesilmesinde kullanlr.
Resim 1.10: Demir testeresi
Maket ba
Yaltm malzemelerinin ekillendirilmesinde kullanlr. Kanca ulu tipleri vardr
Resim 1.11: Maket baklar
1.2.2.2. Koruyucu Gereler
Maske
Gerek alumo aleviyle stlarak uygulanan gerekse basnla beraber yzeye

pskrtlerek uygulanan yaltm malzemelerinin toz ve gazlarndan korunmak iin kullanlr.
Kullanrken yz ksmna tam olarak oturmasna dikkat edilmelidir.
Resim 1.12: Koruyucu maske eitleri
Eldiven
Yksek scaklklarda stlarak uygulanan su yaltm malzemelerinin veya pskrtme

tipi yaltm malzemelerinin ele bulamamas iin ve elleri korumak iin nemle kullanlmas
gereken bir geretir.
Baret
Sadece yaltm ilerinde deil inaat sektrnde imalat, tamirat, bakm ve onarm
ilerinin tamamnda kullanlmas gereken bir geretir. alanlar ba tarafndan alnacak
lmcl darbelere kar korumaktadr. Sz konusu insan sal olunca kullanlacak
malzemenin kalitesine de nem verilmelidir.
Resim 1.13: Eldiven ve baret
10
1.2.2.3. Dier Gereler
Spatula
Spatula yaltm ilerinde, derz dolgu macunlarnn ekilmesinde ve yaltm iin yzey
hazrlk aamasnda kazma iinde kullanlr.
Metal rulo
Is ile kaynak yaplan su yaltm rtlerinin kaynak yerlerinin basklanmasnda

kullanlr.
Resim 1.14: Metal rulo ve spatula
alumo
zel bal sayesinde lpg veya btan gaz ile alan, alev reten ve bu alev sayesinde
genellikle su yaltmnda asfalt esasl yaltm malzemelerinin yzeye yaptrlmasnda
kullanlan aratr.
Resim 1.15: alumo
11
1.2.3. Bakmlar ve Onarmlar

Yaltm ilerinde kullanlan ara ve gerelerin ilevsellik zelliklerini uzun sre
korumalar iin her ilemden sonra mutlaka temizlikleri yaplarak bir sonraki ilemler iin
hazr durumda kaldrlmaldr. zellikle yaltm malzemesiyle direkt olarak temas eden ara
veya gereler muhakkak yaltm artklarndan temizlenmelidir. Kullanlan elektrikli ara ve
gerelerin kablolar, ie balamadan veya i bitiminde kontrol edilmeli eer gerekiyorsa
tehlike arz etmeyecek durumda onarmlar yetkili kiilere yaptrlmaldr.
Her trl inaat ilerine balamadan nce baret kullanlmal ve riskli olarak kabul
edilen ilerde koruyucu eldiven kullanlmaldr. Eldivenler her kullanmdan sonra inaat
artklarndan temizlenmelidir.
alumo ile allmaya balanmadan nce gerekli olan gaz kaaklar yetkili kiilerce
kontrol edilmelidir. bitiminde de kullanlan gaz kaynann tamamen kapatlm olmas
gerekmektedir.
Koruyucu maske kullanlmas gereken ilerde kullanlmas gereken maskelerin TSE
standartlarnda belirtilen niteliklerde olmal ve sala zararl toz veya gazlarn minimum
seviyede tutulmas iin her kullanmdan sonra filtrelerinin temizlenmesi gerekmektedir.
12
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Uygun ortam salandnda proje detaylarn okuyabilecek, eitlerini kavrayarak l

alma, llendirme, projeden yaltm malzemesi bilgilerini alp bunlarn tekniine uygun
kullanm amalarn, yerlerini ve ekillerini renebileceksiniz.
ARATIRMA
Mimar veya mhendis brolarndan proje ve eitleri hakknda bilgi toplaynz.
Projelerdeki llendirmeleri inceleyiniz.
nternetten lek hesaplar hakknda bilgi toplaynz.
2. YALITIM PROJE DETAYLARI

2.1. Yaltm Projelerini Okumak
Mimari projelerde hangi elemanlar zerine hangi tr yaltm yaplaca detay izimleri
ile ortaya konulur. Yaltm malzemelerinin nereye ve nasl uygulanaca bu projelerde
belirtilir. Bu sayede ina srasnda herhangi bir tereddt ve sonradan ortaya kacak
olumsuzluklar yaanmam olur.
2.1.1. Yaltm Projesi

lkemizde, binalarda gerekli yaltm nlemlerinin alnmamas, olduka nemli
boyutlarda kaynak israfna neden olmaktadr. rnein, bugn iin binalarn deme, at,
duvar ve pencerelerinde yaltm yaplmas, stma ve soutma sistemlerinde otomatik kontrol
uygulanmas gibi sradan nlemlerle, stma ve soutma enerjisinden % 40 tasarruf
salanabilecei hesaplanmaktadr. Bu basit nlemlerin alnmam olmas bile, her yl yz
binlerce Lira deerinde enerjinin israf edilmesine ve bununla birlikte evre kirliliine, enerji
kaynaklarnn tkenmesi ve insan salnn bozulmasna da neden olmaktadr.
Halen Trkiyede 30.10.1981 tarih ve 17499 sayl Resmi Gazetede yaynlanm
ynetmelik gereince binalarda s yaltm uygulamas zorunluluu bulunmaktadr. Bu
nedenle binalarda Temel ruhsat alnabilmesi iin, ilgili belediyeye dier projelerle birlikte
Is yaltm projesinin de sunulmas gerekmektedir. Is yaltm projesi, makine
mhendislerince hazrlanmaktadr. Projesi yaplan binalarn i meknlarnda bulunan
16
pencere alanlar, yap elemanlarnn tekili Bayndrlk ve skn Bakanlnca yaynlanm

bulunan (04.01.1983 tarih ve R.G.No:17918) genelgesi ekindeki seeneklere uyuyorsa,
ayrca s yaltm projesi hazrlamak yerine, s yaltm raporunun dzenlenmesi yeterli
olmaktadr. Aksi halde ayrca s yaltm projesi hazrlamak gerekmektedir.
Is yaltm hesaplarnn TS.825e uygun olmas gerektii, yukardaki ad geen
ynetmelikte belirtilmitir. Ayrca projenin hazrlanmasnda kullanlan hesap yntemi ve
sonularnn bulunduu dokmanlar da, proje eki sayldndan, proje ile sunulacak ekilde
dzenlenmektedir.
Bir yapda s yaltm uygulanacaksa, bunun, mimari projenin hazrlanmas
aamasnda dikkate alnmas gerekmektedir. Ancak baz boyutlandrmalar makine
mhendisinin ngrecei yaltm malzemesi ve yaltm tarz bilinmeden de yaplamaz.
rnein d duvarda s yaltm uygulamas ngrlmse, yaltm malzemesi duvarn d ya
da i tarafna veya ierisine (sandvi eklinde) konulabilir. Ayrca, yaltm malzemesinin
kalnl ve cinsi de, mimari projenin hazrlanmas aamasnda stlenen mimarn, daha n
proje aamasnda, yaltm projesi hazrlayacak makine mhendisiyle ibirlii iinde olmas
gerekmektedir.
Resim 2.1: Toprak temasl yaltm
ounlukla s yaltm gereleri, su ile temas ettiinde yaltkanlk zelliklerini byk

lde kaybetmektedirler. Bu nedenle s yaltmlarn sudan korumak gerekmektedir. Bu
17
nedenle s yaltm uygulanrken su ve buhar yaltm ile ilgili temel ilkelerde gz nnde
tutulmaldr. Aksi halde, s yaltmnn fayda salamas bir yana, kullanld yerde eitli
sorunlara neden olmakta ve ayrca yaplan harcamalarda boa gitmi olmaktadr. Dier
nemli bir husus da, yaltm projesi hazrlayan makine mhendisinin, yaltm detaylarn
olutururken ve kullanmay nerecei yaltm malzemesini belirtirken sz konusu gerecin
dier yap gereleri ile birlikte kullanm ya da inaatn gerekletirme tekniine uygunluu
konusunda mimar ve inaat mhendisi ile birlikte olmasnn ok ynl yararlar
salayacann bilinmesidir. Bazen hazrlanan yaltm detaylar teorik olarak yeterli olmasna
karn, uygulama aamasnda eitli glkler domakta ya da olmas gerektii gibi
uygulanamamaktadr.
Bir inaatn teknik uygulama sorumlusu olan mimar veya inaat mhendisi, yapdaki
tm imalatlarn projesine uygun yaplmasndan sorumlu olmaktadr. Bir yapda ngrlm
bulunan herhangi bir yaltmn uygulama aamasnda ok dikkatli bir ekilde izlenerek iilik
hatalarna imkn verilmemesi gerekmektedir. Aksi halde, kk uygulama hatalar, yaltmn
tmn etkisiz hale getirebilmektedir. Ancak, yaltmn denetlenebilmesi, yaltm
malzemelerinin genel zelliklerini genel hatlaryla bilinmesiyle mmkn olmaktadr. Bu
nedenle, mimarlar ve inaat mhendislerinin de, yaplarda uygulanmakta olan yaltmlarn,
tasarm ve uygulamalarna ynelik temel bilgileri ana hatlaryla da olsa mutlaka renmeleri
gerekmektedir.
lkemizde binalarda s yaltm yaplmas zorunlu olmakla birlikte, bu zorunluluk
maalesef istenilen dzeyde uygulamaya yansmamaktadr. Bunun eitli nedeni bulunmakla
birlikte, nemli nedenlerden birisi, yap sahibinin yaltm uygulamas nedeniyle yap
maliyetindeki kk arta katlanmak istemeyiidir. Oysa yaltm uygulanmas durumunda
(yaplan) ilk yatrm maliyeti, yap kullanlmaya balandktan ksa bir sre sonra geri
kazanlmakta ve yaltmn salad ok ynl faydalardan yapnn mr boyunca
yararlanlmaktadr. Bu hususun yap sahiplerine anlatlmas ve onlarn bu konuda ikna
edilmesi sorumluluu, yap retimi iinde yer alan her teknik elemann grevi olmaktadr.
ekil 2.1: Bodrum kat yaltm
18
2.1.2. Yaltm Detaylar

na edilen binalardaki yaltm uygulamalarnda, yaltmn hangi malzeme ile ve hangi
kalnlkta yaplaca detaylarda belirtilmelidir. zellik arz eden durumlarda yaltm
malzemelerinin cinsi detaylarda belirtilmelidir. Bu detaylar izilirken TS 825e bal
kalnarak binann ina edildii blgeye gre seilen yaltm malzemesine gre
detaylandrlmaldr. Uygulamann doru ve eksiksiz tamamlanmas iin yaltm detaylarnn
da doru ve eksiksiz olmas gerekmektedir.
ekil 2.2: Temel yaltm detay
19
2.2. Mimari Proje Okumak

Yaltm ilerinde yaltm malzemesinin cinsinin nemliliinin yannda bu
malzemelerin binann neresinde ve hangi kalnlkta uygulanmas gerektii mimari projelerde
belirtilmektedir.
2.2.1. l Alma
Bilindii gibi yaplar kt zerine birebir lde izilemez. Belirli bir lek dhilinde
kltlmeleri gerekir. Proje ierisinde yer alan yap elemanlar hakknda okuyucuya daha
ok bilgi vermek amac ile llendirme yaplr. Yaplan bu llendirme yap elemannn
gerek boyutlarn ortaya koyar.
Projeden iki ekilde l alnabilir. Birincisi, proje zerine yaplm olan llendirme
izgileri ve rakamlarn kullanmaktr. kincisi ise proje zerinde bir cetvel yardm ile gerek
uzunluu tespit edilmek istenen yap elemann lmek ve llen deeri proje lei ile
arpmaktr. kinci yntem doru olmakla birlikte zellikle byk leklerde, gerek izimden
kaynaklanan, gerekse uzunluu len kiiden kaynaklanan hatalar neticesinde hassas
sonular elde edilemeyebilir.
2.2.2. llendirme
Mimari projeyi meydana getiren kat plan, kesitler vb. planlarda hem i, hem de d
llendirme yaplr. Bunun nedeni, projeyi okuyan kiinin her bir yap eleman iin en st
dzeyde ve net bilgi edinmesini salamaktr. l izgileri, planda yer alan her bir girinti
veya knt, boluk ve aklklar gstermelidir. Ayrca l izgileri okuyucuya en fazla
bilgiyi verecek yerden geirilmelidir. Bu kurala gre hazrlanm bir projede belirtilen ilgili
yerlere yaltm yaplmas iin gerekli malzemenin miktarn llendirmeyi dikkate alarak
yapmak gerekir.
ekil 2.3: Kesit llendirme
20
2.2.3. Projeden Yaltm Malzemesi Bilgilerini Alma

Proje izilmeden nce yaplan incelemeler, yapnn neresinde hangi tr yaltm
yaplaca hakknda projeyi izen kiiye gerekli bilgileri verir. Projeyi izen yetkili projede
bu ihtiyalar detay izimleri ile ortaya koyar. Detaylarda kullanlacak yaltm malzemesinin
tr (s, ses, su yaltm) tarama izgileri ile gsterilip malzeme cinsi uygulaycya
braklaca gibi, kullanlacak malzemenin cinsi de (poliretan sert kpk, bitml karton,
kaya yn vb) belirtilebilir.
naatn yapmn stlenen ahs veya ahslar, projede belirtilen yap elemanlarna
gerekli yaltm uygular. Proje detaynda yaltm malzemesinin cinsi belirtilmi ise
uygulayc mutlaka belirtilen yaltm malzemesini kullanmak zorundadr. nk ayn ii
grecei dnlen yaltm malzemesi eitli fiziksel ve kimyasal (darbe, basn, solventler
vb.) etkilere kar koyamayabilir ve sonuta yaltm malzemesinden istenilen verim
alnamayabilir. Eer detay izimlerinde yaltm malzemesinin cinsi nemsiz grlerek
uygulaycya braklm ise uygulayc yzeye en uygun malzeme seimini aadaki
hususlara dikkat ederek yapmaldr:
Ortamdaki su basnc,
Zeminin yaps,
Yapdan beklenen hareketler,
rnn zerine gelecek olas ykler,
Yapdaki detaylar.
ekil 2.4: Zemin ve duvarda yaltm
21
RENME FAALYET3
AMA
RENME FAALYET3
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, yaltm

yaplacak yzeyi kurallarna uygun hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Yaltma balamadan nce yaltm yzeyinin nasl iyiletirileceini aratrnz.
Yzey temizleme tekniklerini aratrnz.
nternetten yaltm yzey hazrlama ile ilgili bilgi toplaynz.
3.YALITIM YZEY HAZIRLAMA

Uzun mrl ve estetik yaltm yapmann en nemli artlarndan birisi de hi kukusuz
kaplama yzeyinin hazrlanmasdr. Bunun iin meknn ve yzeyin iyi incelenmesi ve bu
dorultuda, malzeme ve uygulama ynteminin tespit edilmesi ok nemli bir konudur. Asla
unutulmamaldr ki doru uygulama iin doru yzey gerekir.
3.1. Yzey Temizlii

Yaltm ilemine balamadan nce yaltm yaplacak yzeyin temizlenmesi
gerekmektedir. Bu ilem yaplan iin salaml ve uzun mrl olmas iin gerekli
ilemlerden birisidir. Gerekli yzey temizlii yaplmadan uygulanan yaltm ilerinde
sonradan oluacak iilik ve uygulama hatalar bazen geri dnm mmkn olmayan
sorunlar olarak karmza kabilmektedir. Her trl yaltm ilerinde yaltm ncesi
uygulanmas gereken kurallar yledir;
Duvar yzeyinde atlak, kme, zayf bir tabaka veya terazisizlik (gnyesizlik)
var ise gerekli dzeltmeler yaplmaldr. Yzeydeki en fazla 5 mmlik hatalar
(gnye ve terazi hatalar) uygulama esnasnda yaptrma harlaryla telafi
edilebilir.
ncelikle kabaran ksmlar spatula yardmyla kaznmaldr.
Kaplama yzeyinde bulunan ivi, inaat demiri, kanca vb. nesneler
sklmelidir.
Yzey temizliinde yzeyde bulunan kalp ya, tuz kusmas, pas gibi aderans
nleyiciler yzeyden uzaklatrlmaldr.
25
Yzey temizleme ilemlerinde kullanlan yap kimyasallarn uygulamadan nce

yaltm malzemesi ile uyumluluu kontrol edilmelidir.
Yzey temizleme ilemlerinde yaltm malzemesi reten firmalarn yzey
temizleme ile ilgili aklamalarna dikkat edilmelidir.
Resim 3.1: Yzey temizleme ilemleri
Mineral esasl yap malzemelerinin su ile temas srasnda yapnn ierisinde

mevcut olan ve su ile zlebilir olan tuzlar yzeye tanr. Suyun buharlamas
sonucunda yzeyde kalan bu tip tuzlar kusmalara neden olurlar. Bu kusmalar
yaltm katmannn yzeye yapmasn engelleyecei iin uygulamadan nce
tam olarak temizlenmeleri gerekmektedir. Temizleme ilemi; basnl su, slak
kumlama veya zel temizlik maddeleri ile yaplr.
Resim 3.2: Yzeyin tuz kusmas
Yzeye yapmaya engel tekil edecek kalp yalar var ise temizlenmelidir.
Bunun iin eitli yntemler uygulanmaktadr. Ya, alumo alevi ile yaklabilir.
Ancak alevin tehlikelerine kar nlem alnmaldr. Betonu ok stp
patlatmamaya da dikkat edilmelidir. Ya derine ilemi ise oyulup karlarak
tamir harc ile doldurulmaldr. Kalp ya gibi betonun zerinde olan yalar tel
fra yardm ile karlabilir. Basnl ve deterjanl su ile ykamada yadan
kurtulmann dier bir yoludur.
26
3.2. Yzey Tamirat
Korozyon tamirat
Metallerin evreleri ile girdikleri elektro-kimyasal reaksiyon sonucu anmaya ve
bozulmaya uramasna korozyon denir. Donatl beton ierisine su szarsa gerek beton
hazrlanrken kullanlan katklar, zemin suyunda znm halde bulunan slfat ve tuzlar
betonun zelliklerine bal olarak zamanla betona kimyasal yolla etki yapar, betonarme
sistemini ypratr. Genel olarak beton geirimsiz bir yap eleman olmasna ramen eitli
faktrlerin etkisi ile betonun pH deeri der, bu da korozyonun nedenlerinden biridir.
Korozyon sonucunda donat zerinde ortamdaki artlara bal olarak donatnn hacminin
birka kat kadar hacim art yapan pas tabakas meydana gelir. Bunun sonucu olarak beton
atlar ve paralanr. Donatnn aa kmas ile de korozyon daha da hzlanr. Betonarme
yaplarn korozyona kar korunmasnda kaliteli beton kullanmnn yan sra su yaltm
yapmann nemi byktr. Zemin sularna kar yapy korumak iin temelde uygun su
yaltm mutlaka yaplmaldr. Ayrca betona katlan korozyon inhibitrleriyle de ilave
nlemler alnabilir. Bu inhibitrler hem sv, hem de gaz halde szarak donat zerinde bir
film tabakas olutururlar. Eer bu nlemler batan alnmam ve korozyon meydana gelmi
ise, bu ksmlar tamir edilmelidir.
ekil 3.1: Korozyona uram donatnn tamiri
Krk, boluk, kme ve atlaklarn tamiri
ncelikle; eer varsa yaltm malzemesinin uygulanaca zemindeki krk, boluk,

kme gibi dzensizlikler giderilmelidir. atlaklarn nce ne tr bir atlak olduu
belirlenmeli, tamir ilemi ondan sonra yaplmaldr. atlaklar tiplerine gre yapsal olmayan
atlaklar ve yapsal atlaklar olarak ikiye ayrlr.
27
Yapsal olmayan atlaklar

Yzeysel olarak grlen ve sva atla olarak adlandrlan atlaklardr.
Bu tip atlaklar hareketsizdir ve rmcek an andrr bir grnmdedir.
Yapsal atlaklar
Yaplarda tayc betonarmede grlen atlaklardr. Kendi aralarnda
statik (hareketsiz) atlaklar ve dinamik (hareketli) atlaklar olmak zere
ikiye ayrlrlar. Statik atlaklar mekanik yntemlerle krlarak almal ve
uygun bir tamir harc ile doldurulmaldr.
Resim 3.3: Yzey tamirat
Birka cmden derin olmayan yapsal veya yapsal olmayan atlaklar eitli mineral
veya reine esasl rnler kullanlarak tamir edilir. Souk derzler ve hareketsiz atlaklar U
biiminde ve 23 cm derinliinde alarak kire iermeyen tamir harlar ile doldurulmaldr.
Derin atlaklarn tamiri iin eitli mineral ve reine esasl rnler kullanarak bir ine
ya da u kullanarak manuel ya da motorlu pompa sayesinde atlak aralndan madde zerk
etmek suretiyle tamir edilebilirler.
3.3. Ahap, Metal, Kgir ve Tesisat Yzeyleri Hazrlama

Yaltm yaplacak yzeyde, yukarda anlatlan temizlik ve tamirat ilerinden sonra
aadaki ilemler de yaplmaldr. Taban duvar, duvar - duvar ve duvar tavan birleim
noktalarndaki keler uygulamadan nce yapsal tamir harc ile pahlandrlmaldr. Sivri
keler kvrlarak veya tralanarak yuvarlatlmaldr.
28
Ahap yzey zerine yaplacak yaltma balamadan nce yzey plak gzle kontrol
edilmeli varsa yzey zerindeki derin atlaklar, reine artklar, inaat atklar, kir ve ya
temizlenmelidir.
Mevcut mineral esasl yzeylerdeki tayc olmayan katmanlar, kireli sva, ya
emmi ap vs. gibi kaplamalar uygulamadan nce tam olarak kaldrlmaldr. Bu kaldrma
ilemleri;
o
o
o
o
o
o
Mekanik krma ileri ile

Yksek veya ok yksek basnl su ile
Islak veya kuru kumlama ile
Frezeleme ile
Mekanik fralama ile
Bilyalama ile uzaklatrlabilir.
Bu tip katmanlarn kaldrlmas ile uygulanacak yaltm malzemesinin yzeye aderans

salanm olacaktr.
Beton kalitesinin yetersizliinden dolay veya beton imalat srasndaki negatif d
etkenler sebebi ile beton yzeyinde zayflk oluabilir. Bu zayflk kendini tozma veya
gevek paracklarla gsterir. Uygulamadan nce bu ksmlar salam yapya kadar kaznmal
veya uygun yntemler ile kaldrlmaldr. Mur ve eki ile yzey gevek paralardan
arndrlabilir ayrca ayn ilemi yapan makinelerde kullanlabilir. lem bittikten sonra bir
sre tozun yatmas beklenmeli ve tozu yzeyden uzaklatrmak iin sprme iine
geilmelidir.
Segragasyona (beton-agrega ayrmas) uram yzeyler varsa bunlar yaltmdan nce
kaldrlmaldr. Bu amala gevek blge mekanik ilemlerle gevek paralardan arndrlmal
ve uygun bir tamir harc ile doldurulmaldr.
Parlak yzeylerin przlendirilmesi
Malzemenin zemine tutunmasna mani olacak derecedeki parlak veya aderans dk

yzeyler mekanik yntemlerle przlendirilmelidir. Gnmzde kaplama ncesi
przlendirme veya yzey sonlandrma amacyla youn ekilde uygulanan kumlama ilemi,
basnl hava ile yzeye, kum olarak tabir edilen ve mikron boyutlarnda olan malzemelerin
pskrtlmesi olarak tanmlanabilir. Hava sayesinde yksek bir hza ve dolaysyla
momentuma sahip olan bu kumlar yzeye arptklarnda mikron mertebesinde izler
brakrlar. Oluan bu izlerin derinlii ve ekilleri yzeyin parlaklna birebir etki ederler.
Yzeyin parlakl ortadan kaldrlarak izolasyon harc veya sv izolasyon malzemesinin
yzeye daha salam yapmas salanr.
29
Resim: 3.4: Metal yzeylerin kumlama yntemi ile przlendirilmesi
Tij deliklerinin doldurulmas
Betonarme imalat srasnda kullanlan demir ubuklarn geirilmesi iin kullanlan

deliklerdir. zellikle su yaltmna balamadan nce bu delikler doldurulmaldr. Eer
deliklerin ierisinde plastik paracklar varsa bunlarda karlmaldr.
Yzeyden dar kan demirler varsa, beton krlarak demirin en az 2 cm ieride
kalacak ekilde kesilmelidir. Bu tr delikler yksek aderansa sahip tamir harc ile
doldurulmaldr.
30
RENME FAALYET4
AMA
RENME FAALYET4
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, i

duvarlarda s yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Binalarda, duvar yaltmnn nemini aratrarak snfta arkadalarnz ve
retmeninizle tartnz.
duvar yaltmnn lke ekonomisine katklarn aratrnz.
nternetten bina mantolama sistemleri ile ilgili bilgi toplaynz.
4. YALITIM ARA GERE VE

MALZEMELERN DEPOLAMA
Her ite olduu gibi yaltm iinde de ilerin seri bir biimde yaplmas, kaliteli i
gcnn salanmas ve zaman kazanm iin kullanlan alet, makine ve malzemelerin dzenli
olmas zorundadr.
4.1. Depo Planlamas

Bilindii gibi yaltm malzemeleri yamur, kar, ar scak vb. gibi d etkenlerden
etkilenen malzemelerden retilmektedir. rnein sv halde bulunan su yaltm malzemeleri
ar souklarda donar ve zelliklerini kaybeder. Bunun yannda yine su yaltmnda
kullanlan membranlar ar scaktan eriyerek birbirlerine yapr ve kullanlamaz hale
gelebilirler. Depo planlamas yaplrken zellikle kullanlacak malzemelerin etkilenme
durumlarna gre yerletirme ilemi yaplmaldr. Ar scak veya souk memleketlerdeki
depolarda gerekli nlemler alnmaldr. Belirli yerlere havalandrma kanallar konulmaldr.
Yaltm malzemeleri istif edilirken malzeme ve zemin arasna muhakkak suretle ahap
veya metal zgaralar konulmaldr. Bunun nedeni malzemenin zeminden gelecek neme kar
korunarak mrnn uzatlmasdr. st ste konulan malzemelerde retici firma tarafndan
belirlenen oranlarda depolama yaplmaldr.
Kullanlan alet ve makinelerde ise depolama ilemi yine yaltm malzemelerinde
olduu gibi nemlidir. El aralar ve elektrikle alan alet ve makineler ayn yerde
34
bulundurulmamaldr. Gerekiyorsa bu alet ve makinelerin yerleri uyarc levhalarla

belirtilmelidir. Arzal ve salam alet ve makineler ayn yerde bulundurulmamaldr.
Yaltm malzemeleri genellikle petrol trevi malzemelerden imal edildikleri iin
yanma olaslklar yksektir. Bu nedenle depolarda yangna kar nlemlerin alnmas
gerekmektedir. Yangn riskinin yksek olduu yerlerde tavandan sndrme ve yangn
alarmlar monte edilmelidir. Gerekli yerlere yangn keleri oluturulmaldr.
Resim 4.1: Malzeme ve makine deposu
4.2. Makine Kullanma Klavuzlar

Yaltm ilerinde kullanlan makinelerin kullanma klavuzlarna i ve ii gvenlii
nedeniyle muhakkak uyulmaldr. Makineler zerinde bulunan etiket ve gvenlik uyarlarnn
anlamlar kullanm klavuzlarndan renilmelidir. Makine zerindeki uyar etiketleri
zamanla yprana bilir. Bu nedenle eksik ve hasarl etiketler deitirilmelidir. Makinelerin
nasl altrld ve kontrollerinin doru bir ekilde nasl yaplaca bu klavuzlar sayesinde
renilir. Her makinenin kendine gre uygun alma ortamlar vardr bu ortamlarda yine bu
klavuzlarda belirtilmitir.
35
Resim 4.2: Basit bir makine emas ve kullanma klavuzu
4.3. Bakm lemleri

Yaltm ilerinde kullanlan her trl el aleti, elektrikli alet ve makinelerin mrlerinin
daha uzun olmas iin her i balang ve bitiminde mutlaka bakmlar yaplmaldr. zellikle
elektrik ile alan alet ve makinelerde gerekli gvenlik tedbirleri nceden alnmaldr.
Kopmu, soyulmu ya da ypranm kablolar, uzman kiiler tarafndan deitirilmelidir. Eer
pskrtme amal bir makine ise i balang ve bitiinde pskrtme tabancalar kontrol
edilmelidir. Pskrtme tabancalarnda kalan yaltm malzemeleri zamanla sertleerek
pskrtme memelerini tkar ve makinenin ilevini yerine getirememesine neden olur.
El aletleri her i sonunda su veya kimyasal temizlik maddeleri ile temizlenerek
depolanmaldr. zellikle metal aksaml el aletleri zaman zaman mazot ile silinerek
paslanmann nne geilmelidir.
Delme ve kesme makinelerinde kullanlan delici ve kesici ularn periyodik olarak
bakm yaplarak ilevsellikleri devam ettirilmelidir. Gerektiinde kesici ularn
keskinletirilme ilemi yaplmaldr.
Makineler zerinde bulunan gvenlik ikaz ve uyar etiketleri zaman zaman
yenilenmelidir.
36
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
ATILARDA ISI YALITIMI
Ankara, 2013
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET -1
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, eimli

atlarda s yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA

ierisinde arkada ve retmeninizle deerlendiriniz.
Yaltm malzemeleri hakknda katalog ve bror getirerek snf
ierisinde
nternetten eimli atlarda s yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
1. EML ATILARDA ISI YALITIMI

1.1. atlarda Is Yaltm
Is yaltm yaplmam bir binada, s kayplarnn %20 - %25i izole edilmemi
(yaltlmam) atlarda olumaktadr. atlarn yaltlmamas insan saln ve yaam
standartlarn olumsuz etkiledii gibi hem aile hem de lke ekonomisine byk zararlar
vermektedir.
1.1.1. Tanm ve nemi

Yapy atdan gelecek souk ve scak hava etkilerinden korumak, insanlarn daha
salkl ve konforlu yaamas adna eitli s yaltm malzemeleri ile yaplan yaltm ilerine
atlarda s yaltm denmektedir.
Souk iklim blgelerinde zellikle apartmanlarn en st katlarnda oturanlar genellikle
iyi snamadklarndan ikayet ederken; radyatr dilimlerinin artrlmas, kazan suyu
scaklnn ykseltilmesi nerilen zmler iinde olmakta, bu sefer de alt katlarda
oturanlar scaktan ikayeti olup, pencerelerini amaktadrlar. Scak iklim blgelerinde
apartmanlarn en st katlarnda oturanlar ise snamamann aksine; yaz aylarnda evlerinde
oturamayacak derecede ar yksek scaklktan ikayeti olmakta, konfor araylarn
soutma gc yetsin veya yetmesin her odaya koyulan klimalarla ve dolaysyla gelen
yksek elektrik faturalaryla srdrmektedirler.
atlarda s yaltmnn faydalarn ksaca yle sralayabiliriz;
K aylarnda s kayplarn ve yaz aylarnda s kazanlarn nleyerek, stma

ve soutma enerjisi ihtiyacnn, dolaysyla yakt tketimi ve enerji giderlerinin
azaltlmas,
ortam ve i yzey scaklklarnn dengeli olmasn salayarak; terleme,
kflenme gibi istenmeyen zararlarn nlenmesi ve i ortam konforunun
salanmas,
stenmeyen d ortam grltsnn yaanlan i ortamlarda rahatszlk
vermesinin nlenmesi,
Yap eleman detaylarnda kullanlan malzeme seimi ile yaadmz
mekanlarda yangn gvenliinin salanmas
st katlarda oturup, merkezi stma yerine kombi ile mnferit stma yapanlar iin ise,
s kaybeden iki yzeyinden biri olan tavanlarnn yaltlmas daha da nem kazanmaktadr.
rnein 3,73 W/mK toplam s gei katsaysna sahip at betonarme demesinin
0,040 W/mK s iletkenlik grubundaki camyn ilte ile 12 cm kalnlkta yaltlmas, at
betonarme demesinin toplam s gei katsaysn 0,31 W/mKye drmektedir.
Bir dier deyile yaltmsz bu yap elemannn neden olduu 100 birimlik s kayp
veya kazanc, uygulanan yaltm ile 8 birime dmekte, 92 birim tasarruf salanabilmektedir.
Tablo 1de de grld zere yaltm yaplrken yaltm malzemesinin seimi, s yaltm
yannda ses yaltm ve yangn gvenliini de beraberinde getirecektir.
Tablo 1.1: Yaltm malzemeleri zellikleri
1.1.2. Uyguland Yerler

atlarda s yaltm;
Konutlar, okul, hastane, yurt, otel, i yeri gibi, atlardan gelen zararl
etkilerinden korunmas gereken alanlarn korunmasnda,
Endstriyel alanlarda zellikle souk hava depolarnda, ar scak ve souktan
etkilenen endstriyel rnlerin korunmas gereken yaplarda,
atlarda s yaltmnn yan sra ses yaltmna da ihtiya duyulan bina ve
meknlarda uygulanmaktadr.
1.2. atlarda Kullanlan Is Yaltm Malzemeleri

Gnmzde at yaltm malzemeleri ok fazla eitlilik arz etmektedir. Mmkn
olduunca insan salna zararsz olanlarn tercih edilmesi istenir. Aada daha detayl
olarak konuya deinilmitir.
1.2.1. Tanm
Konutlar, okul, hastane, yurt, otel, i yeri gibi, ar scaklk ve souun zararl
etkilerinden korunmas gereken bina ve mekanlarda atlardan gelecek s kazan ve
kayplarna kar nlem amacyla uygulanan yaltm malzemelerine atlarda s yaltm
malzemesi denir.
1.2.2. eitleri
atlarda s yaltm, yaltm malzemesinin mertek altna, arasna veya stne
uygulanmasna gre farkl yaltm malzemeleri kullanlabilir.
1.2.2.1. Mertek Altna Uygulanan Is Yaltm Levhalar
Mineral ynler (cam yn)
Ergitilmi camdan elde edilen s ve ses izolasyonunda kullanlan bklebilir, atee

dayankl cam lifleridir.
Resim 1.1: Mineral ynler (cam yn, ta yn)
EPS kompozit s yaltm levhalar
TS 825e uygun kalnlkta ve TS 7316 EN 13163 standardna gre TSE belgeli,

yanclk snf B1 olan, en az 25 kg/m younlukta, %10 deformasyonda basma mukavemeti
en az 150 kPa bir yz al karton levha kaplamal genletirilmi (ekspande) polistiren kpk
levhalardr. Eer yaltm uygulamasnda bu malzeme kullanlacaksa youma aratrmalar
yaplarak buhar kesici kullanmna karar verilmelidir.
Resim 1.1: EPS ve sandvi s yaltm levhalar
XPS kompozit s yaltm levhalar

yanclk snf B1 olan, %10 deformasyonda basma mukavemeti en az 100 kPa (C1 snf)
bir yz al karton levha kaplamal ekstrde polistiren kpk levhalardr. Youma
aratrmas sonucu buhar kesici gerekli ise detayda uygulanmaldr.
Resim 1.2: XPS s yaltm levhalar
Ta yn kompozit s yaltm levhalar
TS 825e uygun kalnlkta ve TS 901-1 EN 13162 standardna gre TSE belgeli,

yanclk snf A olan, en az 110 kg/m veya daha fazla younlukta ta yn levhalardr.
Scak tarafta (i yzeyinde) buhar kesici ile birlikte kullanlmaldr.
Resim 1.3: Ta yn
1.2.2.2. Mertek Arasna Uygulanan Is Yaltm Levhalar
Ta yn s yaltm levhalar

yanclk snf A olan, en az 50 kg/m younlukta tas yn levhalardr. Scak tarafta (i
yzeyinde) buhar kesici ile birlikte kullanlmaldr.
Camyn s yaltm malzemeleri

yanclk snf A olan, en az 22 kg/m younlukta camyn levhalar veya en az 14 kg/m
younlukta iltelerdir. Scak tarafta (i yzeyinde) buhar kesici ile birlikte kullanlmaldr.
Resim 1.4: Camyn
1.2.2.3. at Tahtal Konstrksiyonlarda Is Yaltm
EPS s yaltm levhalar

yanclk snf B1 olan, en az 25 kg/m younlukta, %10 deformasyonda basma mukavemeti
en az 150 kPa genletirilmi (ekspande) polistiren kpk levhalardr.
XPS s yaltm levhalar

yanclk snf B1 olan, %10 deformasyonda basma mukavemeti en az 30kg/m younlukta
ve 200 kPa (C2 Snf) ekstrde polistiren kpk levhalardr.
Tayn s yaltm levhalar

yanclk snf A olan, en az 150 kg/m younlukta tayn levhalardr.
1.2.2.4. at Tahtasz Konstrksiyonlarda Is Yaltm
XPS s yaltm levhalar

yanclk snf B1 olan, %10 deformasyonda basma mukavemeti, en az 30 kg/m ve mertek
eksen aralna bal olarak uygun kalnlkta ve basma mukavemetinde (400 ve 500 kPa)
seilmelidir.
at tahtasz uygulamalarda mertek aks aral, 4 cm kalnlnda XPS kullanlacaksa
40 cm, 5 cm kalnlnda kullanlacaksa 50 cm, 6 cm kalnlnda kullanlacaksa 60 cm
olarak ina edilmeli ve iki mertek arasnda izgi yk olarak orta eksende 150 kg yk
tayabilmelidir.
1.3. Eimli atlarda Is Yaltm Yapm

1.3.1. Tavan Aras Demesi zerine Yaplan Is Yaltm
Mineral yn esasl at ilteleri hafif olduklarndan kolaylkla atya karlr ve
kesilerek uygulanabilir. at ilteleri yrtlmaz ve her atya adapte edilebildiinden firesiz
olarak uygulanabilir. Mineral yn esasl ilteler, kullanlmayan at aralarnn s yaltmnda
demeye serilerek uygulanr. iltenin zeri herhangi bir ekilde rtlmemelidir. Is yaltm
malzemesinin toz, kir vb. d etkilerden korunmasnn istenildii durumlarda, mineral yn
esasl s yaltm malzemesinin st cam tl gibi buhar geirgen (nefes alan) bir rnle
rtlebilir.
Resim 1.5: Mineral esasl iltenin at demesine serilmesi
Alminyum folyo kapl ilteler, folyolu taraf scak tarafta kalacak ekilde
uygulanmaldr. Mineral yn esasl ilteler yk tamayan zellikte dk younlukta bir
malzeme olduundan bu malzemelerin zerine yk gelmemeli ve zerinde yrnmemelidir.
at arasnda yrnmesi gerektiinde, ahap kadronlar zerine kalaslarla yrme yolu
ina edilmelidir. Yaltm malzemesi eer yke maruz kalacak ise ilte tipi rnler yerine
levha formunda sert s yaltm malzemeleri kullanlmaldr. Uygulama yaplacak at
demesinin st, toz, kir har artklarndan temizlenerek veya deme betonu zerine mala
perdahl ince ap uygulamas yaplarak, dzgn bir zemin temin edilir. Dzgn yzey
zerine youma deerlerinin sonularna gre buhar dengeleyici serilir ve kalnl TS 825
Binalarda Is Yaltm Kurallar Standard na gre belirlenmi s yaltm malzemeleri
denir. Is yaltm malzemesinin zerine ayrc tabaka yerletirilerek, yksek dozlu ap
uygulamas yaplarak detay tamamlanr. ap uygulamasnn stne tercihe bal olarak
herhangi bir kaplama yaplabilir.
ekil 1.1: Is yaltml at detay
Bu detayda havalandrma hayati neme sahiptir. Yaltm malzemesinden geen su

buhar yaplan havalandrma boluu ile atmosfere atlmaldr.
Tavan aras demesi zerine yaplan s yaltmnda dikkat edilmesi gereken baz
hususlar yle sralaya biliriz;
Is yaltm at arasnda, betonarme deme zerine uygulanr.

at ve s yaltm arasnda havalandrma salanmaldr.
Mevcut binalarda uygulanabilir. at arasnda mevcut s yaltm yenilenirken
veya teras at zerine bir krma at ilave edilirken uygulanabilir.
K sezonunda bitml su yaltm rts ile su yaltm yaplm atlarda, s
transferi srasnda at boluunda s yaltm zerinde bulunan taraftaki souk
yzeylerde youma gerekleebilir. Saak aln veya altnda 15'den dk
eimli atlarda en az 25 mm., 15 'den yksek eimli atlarda ise en az 10
mm, srekli havalandrma boluu salanmaldr. Bu boluk alanlarnn toplam
at dzlem alannn 1/500'nden daha az olmamaldr.
Nefes alan su yaltm rtsyle (Sd< 0.02 m) yaplm uygulamalarda, at
arasnn uygun ekilde havalandrlmas gerekir.
Bu braklan boluklarda, bcek ku vb. canllarn girmesini nlemek amacyla
3-4 mm gzenekli sva filesi, kafes teli vb. kullanlmal ancak havalandrmay
engellememelidir.
Saaklarn i taraflarnda, at rts ile demenin birletii noktalarda, s
yaltm malzemesi havalandrmay engellemeyecek ekilde yerletirilmeli,
saakta braklan srekli aklk aynen kalacak ekilde s yaltm malzemesi
zerinde boluk braklmaldr.
Saak aln veya altnda braklan srekli aklk alanlarnn toplamna eit
kalacak ekilde mahyada havalandrma boluu braklmaldr. ift ynl krma
atlarda, eimin 35'den yksek olmas veya mahya uzunluunun 10 m'yi
amas durumunda, mahyadaki bolua 5 mm ilave edilmelidir. Tek ynl
krma atlarda da benzer nlemler alnmaldr.
Deme ve s yaltmn delip geen tm elektrik kablolar vb. etkenlerin
evreleri buhar geirmeyecek ekilde kapatlmaldr. Islak hacimlerden ve dier
hacimlerden at arasna kan tm boru ve bacalarn etrafndaki boluklar
skca kapatlmaldr.
Baca veya boru iinde herhangi bir youma oluuyorsa, at iine akma veya
damlamaya imkn brakmayacak ekilde eimli bir boru yardm ile saaktan
dar atlmas salanmaldr.
Deme zerine serilen s yaltm, duvar zerine bindirilerek (saak aln veya
altndan at arasna giren havay engellemeyecek ekilde) duvar s yaltm ile
ilikilendirilmelidir. Bylece s kprleri yok edilmi olacaktr.
at aras souk olacandan, tesisat borular ve su deposu vb. iinde su hareketi
olan tm tesisat ekipmanlarnn mmkn olduunca buraya konulmamas,
konuluyorsa mutlaka s yaltm yaplmas gerekir. Suyun borular veya su
deposu iinde donmas, borularn patlamas hem s yaltmn ie yaramaz hale
getirecek hem de tesisatn yenilenmesini gerektirecektir. Ayrca souk ve scak
su tesisat borularnn yan yana olmamasna dikkat edilmelidir.
10
1.3.2. Ahap Krma atlarda Is Yaltm

Ahap krma atlarn yaltm al plaka, ilte ve polistiren kpk gibi malzemeler ile
yaplmaktadr.
1.3.2.1. Mertek Altna Al Plaka Kapl Kompozit Is Yaltm Levhalar le Is

Yaltm Yaplmas
Al plaka kapl s yaltm levhalar uygun bir testere ile kesilerek montaja hazr hale
getirilir ve mertek altlarna oturtularak zel vidalar yardmyla merteklere tespit edilir. Al
plaka kapl s yaltm levhalar birleim yerlerine sva filesi yaptrlarak yzey zerine al
sva uygulanr. Eer son kat al sva zerine boya yaplacaksa, al sva zerine ince bir
saten al uygulanmasnn yaplmas nerilir.
1.3.2.2. Mertek Arasna ilte Formunda Mineral Ynler le Is Yaltm

Mertek arasnda kullanlan iltelerin bir yz alminyum folyo kapldr ve folyo
kenarlarnda 5 cm 'lik tespit pay bulunmaktadr. ilteler kullanlan at aralarnda, ilte
geniliinde aralkl denmi mertekler arasna alminyum folyolu yzeyin scak tarafa
bakacak ekilde yerletirilir. Daha sonra iltenin folyolu yzeyinin her iki kenarnda bulunan
5 cm 'lik tespit paylar merteklere ivilenir veya zmbalanr. Al plaka veya lambri vb. tavan
kaplama malzemeleri ile uygulama tamamlanr.
Resim 1.6: Mertek aras ilte uygulamas
1.3.2.3. Mertek zerine Polistiren Kpkler le Is Yaltm Yaplmas

at tahtasz uygulama
Kullanlacak s yaltm levhas ile ayn kalnlkta biti tas, saak boyunca mertek
ularna ivi veya vida ile sabitlenir. Yaltm levhalar, biti tasndan balayarak mahyaya
doru merteklerin zerine, merteklere dik ynde yerletirilir. Levhalarn binilerinin tam
oturmas ve/veya arada boluk kalmamas salandktan sonra bask talar, s yaltm
11
levhasnn zerinden merteklere aklr. Bask talar, s yaltm katman zerinde bir
havalandrma boluu meydana getirirler. Salkl havalandrma koullarnn salanmas iin
bask talar en az 4 cm kalnlkta olmaldr.
Nefes alan su yaltm rtleri saak seviyesinden mahyaya doru birbiri zerine
bindirilerek uygulanr. Bask talarna dik ynde kiremit tespit talar, bask talar zerine
ivilenir. Kiremit talarnn zerine kiremitler tutturularak uygulama tamamlanr.
Resim 1.7: Polistiren kpk levhalar ile s yaltm
at tahtal uygulama
Kullanlacak s yaltm levhas ile ayn kalnlkta biti tas, saak boyunca mertek
ularna ivi veya vida ile sabitlenir. Su yaltm rts, s yaltm levhasnn altnda veya
stne uygulanabilir.
Su yaltm membranlarnn, s yaltmnn zerinde yer almas durumunda; s yaltm
levhalar, biti tasndan balayarak mahyaya doru at tahtas veya OSB zerine,
merteklere dik ynde yerletirilir. Levhalarn binilerinin tam oturmas ve/veya arada boluk
kalmamas salandktan sonra bask talar, s yaltm levhasnn zerinden merteklere
aklr. Bask talar, s yaltm katman zerinde bir havalandrma boluu meydana
getirirler. Salkl havalandrma koullarnn salanmas iin bask talar en az 4 cm
kalnlkta olmaldr.
Nefes alan su yaltm rtleri saak seviyesinden mahyaya doru birbiri zerine
bindirilerek uygulanr. Bask talarna dik ynde kiremit tespit talar, bask talar zerine
ivilenir. Kiremit talarnn zerine kiremitler tutturularak uygulama tamamlanr.
Su yaltm rtlerinin, s yaltmnn altnda olmas durumunda ise su yaltm rtleri
at tahtas veya OSB zerine uygulanmaktadr. Burada su yaltm rtleri ayn zamanda
buhar kesici grevi grrler. Is yaltm levhalar biti tasndan balayarak mahyaya doru
su yaltm yaplm at tahtas veya OSB zerine, merteklere dik ynde artmal ve
boluksuz olarak yerletirilir. Is yaltm levhalar bask talar yardmyla, at tahtas ve
merteklere zel tespit elemanlar ile tutturulur. Salkl havalandrma koullarnn
salanmas iin bask talarnn kalnl en az 4 cm olmaldr. Bask talarna dik ynde
12
kiremit tespit talar, bask talar zerine ivilenir. Kiremit talarnn zerine kiremitler
tutturularak uygulama tamamlanr.
1.3.3. Betonarme Krma atlarda Is Yaltm

Su yaltm rtlerinin, s yaltmnn altnda yer almas durumunda; beton at
yzeyinin temizlenmesi ve dzeltilmesinin ardndan kuru durumda iken su yaltm rtleri
serilmelidir. Is yaltm levhalar saaklardan balayarak mahyaya doru su yaltm yaplm
beton yzey zerine, biti talarna desteklenerek artmal ve boluksuz olarak yerletirilir.
Is yaltm levhalar bask talar yardmyla, beton yzeye zel tespit elemanlar ile
tutturulur. Salkl havalandrma koullarnn salanmas iin bask talarnn kalnl en az
4 cm olmaldr. Bask talarna dik ynde kiremit tespit talar, bask talar zerine
ivilenir ve kiremit talarnn zerine kiremitler tutturularak veya bask talarnn zerine
OSB levhalar tespit edilerek shingle montaj ile uygulama tamamlanr.
Su yaltm membranlarnn, s yaltmnn zerinde yer almas durumunda; s yaltm
levhalar, biti tasndan balayarak yerletirilir.
Levhalarn binilerinin tam oturmas ve/veya arada boluk kalmamas salandktan
sonra bask talar, s yaltm levhasnn zerinden betonarme yzeye aklr. Bask talar,
s yaltm katman zerinde bir havalandrma boluu meydana getirirler. Salkl
havalandrma koullarnn salanmas iin bask talar en az 4 cm kalnlkta olmaldr.
Kiremit alt su yaltm rtleri saak seviyesinden mahyaya doru birbiri zerine bindirilerek
uygulanr. Bask talarna dik ynde kiremit tespit talar, bask talar zerine ivilenir.
Kiremit talarnn zerine kiremitler tutturularak uygulama tamamlanr.
Ayn detay s yaltm malzemesinin zerine nefes alan su yaltm rtlerinin serilmesi
ve zerine yeterli kalnlkta (en az 4cm) bask talarnn yerletirilmesiyle elde edilen
havalandrma boluuyla uygulanabilir.
ekil 1.2: Betonarme at detay
13
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET - 2
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, teras

ARATIRMA
Teras atlarda s yaltmnn nemini aratrarak snfta arkadalarnz ve

Teras atlarda s yaltm iin retilmi yaltm malzemelerinin brorlerini

toplayarak snfta arkadalarnzla tartnz.
nternetten teras atlarda s yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
2. TERAS ATILARDA ISI YALITIMI

2.1. Teras atlar
at hacimlerinin ilev kazandrlarak deerlendirilmesinde, ayn zamanda deme
olma zellii nedeniyle at eimi kukusuz nemli bir kriterdir. atlar, eimi %1.5
civarnda olan teras atlar ve %33 (zel koullar ile %40) olabilen eimli atlar olarak iki
gurupta snflandrlr. Eimli ats olan binalarn at alt hacimlerinin kullanm, tasarm
zellikleri, fiziksel konfor koullarnn salanmas ve imar ynetmeliinde belirtilen hususlar
dahilinde mmkndr. Teras at olarak bilinen dz atlar ise bahe, otopark, helikopter
pisti, rekreasyon (dinlenme ve yrme alan) alanlar gibi ilevler iin deerlendirilmektedir.
evremizdeki bina younluu ve bu binalarn atlarnn kullanm ekilleri dnldnde,
deerlendirilebilecek bir potansiyelden sz edilebilir.
Resim 2.1: Teras at
17
2.1.1. Geleneksel Teras atlarda Is Yaltm

Bu detayda su yaltm katman s yaltmnn zerinde yer almaktadr. at sistemi,
alttan buhar kesici ile su buharna kar korunurken, stte uygulanan su yaltm rts suyun
yap elemanlarna ulamasn nler.
Uygulama yaplacak beton yzeyin iyice temizlenmesinin ardndan ve kuru durumda
iken astar olarak m'ye en az 0,400 kg. sarf edilecek biimde TS113'e uygun souk
uygulamal asfalt emlsiyonu srlr. Su buharnn, s yaltmnn ierisinden geerek su
yaltm rts altnda birikmesi ve youmas sonucu, s yaltmnn ilevini kaybetmesini
ve rtlerinin tahrip olmasn nlemek iin; s yaltmnn altna (scak tarafa) yksek
performansl buhar kesici uygulanmaldr. Astar kuruduktan sonra buhar kesici katman (cam
tl taycl polimer bitml rt olabilir) eritler halinde ve gerekli bindirmelere dikkat
ederek yaptrlr. Buhar kesici uygulamalarnda ek yerleri tam yaptrlmaldr. Buhar
kesici katman zerine, s yaltm levhalar artmal olarak, ek yerlerinde derz olumayacak
ekilde noktasal bitmle yaptrlr.
Resim 2.2: Geleneksel teras at
Is yaltm malzemesi, su yaltm malzemesinin yaptrma scaklna dayankl ve

rijit (yk etkisiyle ekil deitirmeyen) ise (tayn) su yaltm malzemesi dorudan s
yaltm malzemesi zerine uygulanabilir. Eer s yaltm malzemesi, su yaltm
malzemesinin yaptrma scaklna dayankl ve rijit deil ise yaltm katman zerine eim
betonu dklmeli ve su yaltm malzemesi eim betonun zerine uygulanmaldr. Bylece s
yaltm malzemesi yaptrma scaklndan korunur ve yayl yk altnda rijitlii
bozulmadan ilevini yerine getirerek zerinde gezilmeyen teras at detay tamamlanr.
Gerek ift kat uygulanan bitm esasl rtlerin son kat, gerekse de tek kat uygulanan
sentetik su yaltm rtleri; gece/gndz ve yaz/k scaklk fark sebebiyle oluabilecek
termal gerilmeleri azaltmak ve U.V (ultra viyole) etkilerinden korunmak amacyla gne
nn yanstc bir biti tabakas ile korunmaldr. Bu amala mineral kapl su yaltm
rtleri veya akl tabakas biti tabakas olarak kullanlabilir.
18
2.1.1.1. zerinde Gezilmeyen Teras atlar

Bu at sisteminde, genellikle tayc bir beton at pla zerine s ve su yaltm
malzemeleri getirilir. En stte devaml gezilmeye msait olmayan bir akl tabakas bulunur.
Sistem u eklidedir (alttan yukar doru):
Beton plak
Eim betonu
En az 2 kat su yaltm (st katman en az 3 mm kalnlkta ve polyester kee
taycl olmal)
XPS
Ayrc kee
akl
En ste gelecek akl tabakas beyaz renkli ve dere akl (sivri kseleri olmayan)
kullanlmaldr.
ekil 2.1: Teras at detay
2.1.1.2. zerinde Gezilen Teras atlar

Bu teras at tipi de zerinde gezilemeyen terasa benzer. u farkla ki keenin zerine
akl yerine tekrar yksek dozlu en az 5 cm kalnlkta bir beton atlmal ve istee gre
kaplama malzemesi denmelidir. Eer yaltm malzemesi zerine daha fazla yk (tat yk
v.s.) gelecekse, daha yksek basma mukavemetine sahip olan yaltm malzemeleri (XPS
levhalar) tercih edilmelidir. Ayrca istenirse XPS zerine bask betonu atlmadan plastik
takozlar zerine karo mozaik denerek de uygulama yaplabilir.
19
2.1.2. Ters Teras atlarda Is Yaltm

Ters teras atlarda, s yaltm su yaltm membrannn zerinde yer alr. Bu sebeple
kullanlacak olan s yaltm malzemesi d iklim koullarna (scak, souk, yamur vb.)
maruz kalr. Ters teras atlarda, s yaltm malzemesinin, temel sl zelliklerinin dnda bu
detaya uygun olarak; donma zlme dayanm, basma dayanm (yk altndaki atlarda),
uzun sreli su emme deerleri aranr. Ters teras atlarda younluu en az 30kg/m olan,
%10 deformasyonda basma mukavemeti 300kPa olan, iki yz zrhl, kenarlar binili ve
difzyonla su emmesi %3'n altnda olan ekstrde polistiren kpk (XPS) levhalar kullanlr.
ekil 2.2: Is yaltml ters teras detay
atda biriken yamur suyunun drenaj iin betonarme zerine en az %2 eim

salayacak ekilde eim betonu dklr. Eim betonunun st yzeyinin iyice
temizlenmesinin ardndan, kuru durumda iken astar olarak m'ye en az 0,400 kg. sarf
edilecek biimde TS113'e uygun souk uygulamal asfalt emlsiyonu srlr. Elde edilen
dzgn yzey zerine tekniine uygun olarak su yaltm rts uygulanr. Is yaltm
malzemesi, su yaltm rts stne yaptrlmadan, serbest ve artmal olarak, ek
yerlerinde derz olumayacak ekilde yerletirilir. Is yaltm malzemesi zerine, stteki
katmanlardan gelecek olan ve istenmeyen yabanc maddelerin yaltm levhalarnn derzlerine
girmesini engelleyen filtre katman serilir. Filtre katman olarak buhar geiine kar diren
oluturmayan, en az 150 gr/m'lik polyester veya polipropilen keeler ve bu ilevler iin zel
olarak imal edilmi mamuller (ssal dokunmu jeotekstiller) kullanlr. Filtre katmannn
zerine arlk oluturarak s yaltm malzemesinin umasn veya yzmesini engelleyen,
gne nlarn yanstan ak renkli 16-32 mm aras yuvarlak, ykanm ve elenmi uygun
kalnlkta dere akl serilerek zerinde yrnmeyen ters teras at detay tamamlanr.
20
ekil 2.3: Gezilemeyen ters terasta s yaltm
Ters teras atlarda uygulama, atnn kullanm amacna gre farkllklar gsterir.
Yrnebilen at detaylarnda akl tabakas zerine ayrc tabaka serilmesinin ardndan,
harla denen deme kaplamas veya akl tabakas serilmeden filtre katmannn serilmesi,
stne plastik takozlar yerletirilmesi ve prekast (stn zellikli beton) beton karolarn
plastik takozlara oturtulmas ile uygulama tamamlanr.
Gezilen at detaynda, s yaltm levhalar zerine 4-7 mm byklnde akl
kullanlr. Bahe at uygulamas yaplacak ise, akl katman zerine filtre tabakas
serildikten sonra, onunda zerine bitki topra yerletirilerek uygulama tamamlanr. Bahe
atlarda bitki kklerine dayankl zel su yaltm rtlerinin kullanlmas gerekir.
Ters teras atlarda su yaltm iin polimer bitml rtler, sentetik esasl rtler veya
srme su yaltm malzemeleri kullanlabilir. Su yaltm malzemesi olarak sentetik
membranlarn kullanlmas durumunda, su yaltm rts ile s yaltm malzemesi arasnda
solvent geiini nlemek iin ayrc tabaka yerletirilmelidir. Ayrc tabaka; keskin ve sivri
yzeylerin, su yaltm rtlerinden farkl sl boy uzama katsaysna sahip malzemelerin su
yaltm katmanlarna zarar vermesini nlemek iin araya konulan ve rtlere yaptrlmayan
koruyucu katmandr. Bu ama iin, en az 150 gr/m'lik polyester veya polipropilen keeler
veya 300 kalnlnda polietilen folyo kullanlr. Su yaltm membran olarak kullanlacak
olan polimer bitml rtnn TS 11758-1 standardna gre TSE belgeli olmas ve
uygulamasnn TS 11758-2 standardna gre yaplmas gerekir.
21
2.2. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

Gerek geleneksel teras atlarda ve gerekse ters teras atlarda gezilebilir ve
gezilemeyen trde olan teraslarn s yaltmnda dikkat edilmesi gereken hususlar vardr. Bu
hususlar s yaltmnn amacna uygun hizmet edebilmesi iin ok nemlidir.
2.2.1. Geleneksel Teras at Is Yaltmnda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Youma tahkiki mutlaka yaplmaldr.

Scak atlarda, su yaltm rtleri en stte olduu takdirde, sl oklar (gecegndz, yaz- k scaklk farklar dolaysyla) azaltmak amacyla, gne n
yanstc ve bir biti tabakas ile korunmaldr.
Tek kat sentetik su yaltm rtleri iin ek yerlerinin yaptrlmasnda retici
firmalarn tavsiyelerine titizlikle uyulmaldr.
Tama ve su birikmesini nleyecek yeterli sayda gider braklmaldr. Aksi
takdirde stma soutma dnemlerinde su yaltm rts daha fazla sl oka
maruz kalacaktr.
Yanc s yaltm malzemeleri kullanlan scak at uygulamalarnda alumo
alevi kullanarak yaplan bitml rt tespiti srasnda gerekli yangn gvenlik
nlemleri alnmaldr.
Bu uygulamada su buhar, s yaltm iinden geerek, su yaltm rts altnda
youma yaparak s yaltmnn bozulmasna ve su yaltm rtsnn ksa
zamanda tahrip olmasna neden olmamas iin, s yaltm tabakasnn altna
yksek performansl bir buhar kesici tabaka uygulanmaldr. Mevcut binalarda
su yaltm rts varsa bu su yaltm tabakas buhar kesici olarak kabul edilir,
yoksa buhar kesici kullanlmaldr. Buhar kesici tabaka ile alt zemin yzeyi
birbirine tamamen yaptrlmal ve ek yerleri scak bitm ile doldurulmaldr.
Buhar kesici tabaka en az 15 cm s yaltm malzemesi zerine dndrlmeli ve
stteki su yaltm rts ile birbirine yaptrlmaldr. Bylece s yaltm
tabakas alttan buhar kesici stten su yaltm rts ile bohalanm olacaktr.
Is yaltm malzemesinin srekliliinin bozulduu noktalarda, (duvar-at
birleim noktalar, borularn aty deldii noktalar vb.) s kprleri oluur ve
bu noktalarda youma gerekleir. at-duvar birleimlerinde s yaltm
malzemesinin srekli olmas salanmaldr. Betonarme scak teras atlarda s
yaltm mutlaka parapet kenarlarna dndrlmeli ve duvar s yaltm ile
ilikilendirilmelidir.
elik konstrksiyon yaplarda, at makas vb. tayc konstrksiyonun
bulunduu at boluunun yan kenarlarnda at hizasna kadar s yaltmnn
sreklilii salanmaldr.
Is yaltmn delip geen tm borular mutlaka yaltlmaldr. Buhar direnci
yksek yaltm veya buhar kesici folyo ile birletirilmi s yaltm malzemeleri
ile su buharnn borulara ve youma noktalarna ulamas nlenmelidir.
Su yaltmnn altnda yaplan eim betonu suyun szgece doru akmas ve
tahliye borusuna verilmesi salanmaldr.
22
2.2.2. Ters Teras at Is Yaltmnda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Bu uygulamada bnyesinde su emmeyen kapal gzenekli XPS (ekstrde

polistiren kpk) s yaltm levhalar kullanlmaldr.
Is yaltm, su yaltm rtsnn zerine yaptrlmadan yerletirir. UV
nlarna ve rzgr etkisi ile umaya kar, gezilmeyen atlarda en az 5 cm
kalnlnda 16-32 mm akl tabakas serilerek braklr. akl tabakas altna
bir filtre tabakas (jeotekstil kee) serilir. Bu uygulama, betonarme, metal ve
ahap tayc konstrksiyon zerine yaplabilir. Ayrca plastik takozlar zerine
serbest karo uygulamas da yaplabilmektedir.
Yeni binalarda tayc konstrksiyon altnda (bina ii scak tarafta) s yaltm
kullanlmamaldr. Bu uygulama, mevcut konstrksiyonun veya mevcut s
yaltmnn yenilenmesi gerektiinde kullanlabilir. Mevcut atnn yenilenmesi
durumunda, su yaltm rtsnn altnda kalan konstrksiyonun s geirgenlik
direncinin daha dk olmas gerekmektedir.
Bu uygulamada su yaltm rts gece-gndz scaklk farklarndan etkilenmez.
Tm yl boyunca oda scaklna yakn ve deimeyen bir ortamda kalr.
Bylece su yaltm rts sl oklardan etkilenmez.
Duvar ve at yaltmlar birbiri zerine bindirilerek, s kprleri
engellenmelidir. Gerektiinde parapetlere dtan s yaltm uygulamas
yaplarak s yaltmnn sreklilii salanmaldr.
Bu uygulamada bnyesinde su emmeyen, kapal gzenekli, yksek donma
zlme direncine sahip, basma ve snme yklerine dayankl XPS levhalar
kullanlmaldr.
Is yaltm levhalar UV nlarna maruz kalacak ekilde plak olarak
braklmamaldr. Parapet kenarlarna dndrlen s yaltm levhalar etek
elemanlar ile korunmaldr. akl tabakasnn srekli olmas salanmaldr. Is
yaltm levhalarnn rzgr etkisi ile uma ve su birikmesi sonucu yzme
etkisine kar akl tabakasnn kalnl ve akl granlometrisi yeterli
olmaldr.
zellikle mevcut yaplarda, mevcut su yaltm rts zerinde herhangi bir
kaplama ve/ veya temizlenemeyen krntlar olmas durumunda, polietilen
kpk levhadan bir yastk tabakas oluturulmas, s yaltm levhalarnn tahrip
olmasn engelleyecektir.
Kk akl taneleri yamur etkisi ile levha aralarndan aaya szabilir. Bu
durum zellikle tek kat su yaltm levhalarnn tahrip olmasn engelleyecektir.
Kk akl taneleri yamur etkisi ile levha aralarndan aaya szabilir. Bu
durum zellikle tek kat su yaltm rtlerinde sorun yaratabilir. Bunu nlemek
amacyla s yaltm levhalar ile akl tabakas arasnda jeotekstil kee
kullanlr.
atya eim verilerek youan suyun su yaltm ile szge birleimlerine doru
akmas ve tahliye borusuna verilmesi salanmaldr.
23
2.3. Teras atlarda Is Yaltm Yapm

Teras atlarda s yaltm u ekilde yaplmaktadr.
Yaltm iin gerekli malzeme, ara ve gereler nceden yaltm yaplacak

uygulama alanna getirilerek dzgn bir ekilde istiflenir.
Su yaltmnn gerektirdii meyil betonu, szge ve su yaltm uygulamas

tamamlanarak, gerek szdrmazlk, gerekse drenaj testi yaplr.
Resim 2.3: Is yaltmna hazr teras
Is yaltm levhalar artmal olarak, su yaltm zerine serbest ekilde denir.

Levha kenarlarnn birbiri zerine tam olarak oturmasna ve rzgarl havalarda levhalarn
umamasna dikkat edilmelidir.
Resim 2.4: Is yaltm levhalarnn denmesi
Levhalarn zerine bir filtre tabakas (kee, jeotekstil (nem bariyeri)) serilerek,
kum vb. malzemelerin su ile levha derzlerinden aaya inmesi nlenir.
24
Resim 2.5: Filitre tabakas uygulanm teras
Gezilmeyen teras atlarda zerine min. 5 cm. kalnlnda akl (16-32 mm.)
serilerek braklr. Gezilebilen teras atlarda, filtre tabakasnn zerine ince
akl serilir. Karolar bu akllar zerine har kullanmakszn yerletirilerek
detay tamamlanr veya filtre tabakas ve akl kullanmadan, karolar plastik
takozlar ile s yaltm levhalarnn zerine yerletirilir. Her iki detay da bakm
iin kolayca demonte edilebilir zmler salar.
Kee ve 2-3 cm. kalnlnda ince akl ( 4-8 mm.) zerine karolarn harla
sabitlenmesi, mozaik veya ap gibi kaplamalar yaplmas da mmkndr.
Ancak kaplama tabakasnn buhar hareketlerine imkan vermesi tercih
edilmelidir.
Bahe teras atlarda uygulama, yrnmeyen teras atlar ile ayndr. akl katmannn
zerine 1 kat filtre eleman, onun da zerine bitki topra serilerek uygulama tamamlanr.
Kullanlacak olan su yaltm membrannn bitki kklerine dayankl olmas veya normal
membran zerine bakr folyo gibi koruyucu bir tabaka yerletirildikten sonra dier
katmanlarn uygulanmas tavsiye edilir.
Resim 2.6: Bahe teras
Gezilen ters teras at uygulamas betonarme demeden yzey kaplamasna

kadar tm katmanlar gezilmeyen teras at uygulamasndaki gibi uygulanr.
25
Betonarme deme zerine meyil ap dklerek bitm emilsiyon astar

uygulanr. ki kat bitml su yaltm rts yzeye yaptrldktan sonra yaltm
levhalar serbest olarak serilir. Bu uygulamada eim betonunu %2 gibi
hissedilmeyecek bir eimde yapmaya dikkat edilmelidir. Ayrca ilk kat su
yaltm rts parapetlere kadar ykseltilmeli ve son kat rt ise tm nii
kaplamaldr. Bakm, onarm gerektiinde, deme kaplamasnn kolayca ve
sisteme zarar vermeden kaldrlabilmesi iin deme kaplamas olarak, plastik
takozlara oturan prekast beton karolar filtre eleman zerine yerletirilmelidir.
Otopark teras atlarda uygulama yrnmeyen teras atlarda ki uygulama ile

ayndr. Yk tama ynnden eim betonunun hafif agrega yerine normal
agrega ile donatda demirli beton yaplmas tavsiye edilir, istee bal olarak
kaplama yaplr veya tesviye edilerek braklr.
Kullanlacak szgelerin tm katmanlardan suyu alacak ekilde, adet ve

kapasiteleri de suyun hzl tahliyesini salayacak ekilde olmaldr.
26
RENME FAALYET3
RENME FAALYET - 3
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, elik
ARATIRMA
elik atlarda uygulanan malzemeler hakknda bilgi toplaynz.
elik at detaylarn inceleyiniz.
nternetten elik atlarda s yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
3. ELK ATILARDA ISI YALITIMI

3.1. at Is Yaltm Levhalar
Kullanm amalarna gre eitli zelliklere sahip elik atlarda kullanlan s yaltm
levhalar sandvi paneller olarak da adlandrlmaktadr.
Resim 3.1: Sandvi paneller
3.1.1. Sandvi Paneller

Genel olarak sandvi paneller; i ve d metal levha ve yaltm ekirdeinden oluur.
Yaplarn d kabuunu s ve su yaltml olarak estetik bir ekilde zen bu paneller;
fabrikalar, sanayi yaplar, askeri yaplar, sosyal yaplar, zirai yaplar, spor tesisleri, antiye
binalar, silolar, hipermarketler, alveri merkezleri, souk hava depolar, hal binalar gibi
30
tayc sistemi elik veya prefabrike olan byk boyutlu binalarn at ve duvarlarnda
kullanlr.
Sandvi panellerin avantajlar ise yledir;
Su, ses ve yangn dayanml olan tipleri vardr.

Dier yap malzemeleri ile birlikte kullanma uygun olduundan tasarm
kolayl salar.
Uzun mrldr.
Fabrikasyon sandvi panellerin montaj sresi, yerinde yapma sandvi sistemlere
gre daha hzldr.
evreye zarar vermezler, bakteri retmez ve barndrmazlar.
Hafif olduklarndan tayc sistem ve temel maliyetlerinde ekonomi salarlar.
3.1.2. Sandvi Panellerin Yaps
D yzeyler
Sandvi paneli oluturan d yzeyler metal veya su yaltm rtsnden olabilir. at

eiminin %10 ve zerinde olduu yaplarda iki yz metal olan sandvi paneller, eimin
%10un altnda olduu yaplarda ise alt yz metal kompozit paneller zerine su yaltm
rts kaplanmaldr. Sandvi panelin metal yzeyleri, galvanizli sac veya alminyum
olabilir. Sistemin sandvi olabilmesi iin metallerin s yaltm kabuuna aderans ok iyi
salanmaldr. Aksi halde i-d levha ve s yaltm ekirdei bir btn olarak davranamaz
ve kendinden beklenen gerekli ykleri tayamayp istenmeyen zararlara yol aabilir.
Sandvi sistemlerde; paneller galvanizli sac veya alminyumdan imal edilebilir.
Panellerin, d artlara daha dayankl olabilmeleri iin yzeyleri boyanm olabilir.
at eiminin %10un altnda olduu durumlarda, kompozit panelin (alt yz sac, s yaltm
zeri kraft kd kapl) st yz su yaltm rts kaplanmaldr. st yzde, sentetik (PVC,
EPDM, Polietilen vb.) veya TS 11758-1e uygun retilmi polimer bitml rtler, su
yaltm malzemesi olarak kullanlabilir. Sentetik rtler; genel olarak detayn gereklerine
uygun kalnlkta ve UV dayanml olmaldr. Bu rtlerin yksek kopma mukavemeti
deerlerini salamas iin polyester kee takviyeli olmas gerekir. Ayrca sandvi panellerde
kullanlan sentetik rtler, detayn gerekliliklerine uygun uzama katsays ve buhar difzyon
direncine sahip olmaldr.
Is yaltm ekirdei
Poliretan: Sandvi panellerin at ve cephe tiplerinde kullanlacak olan poliretan

esasl s yaltm malzemesinin TS 825e uygun kalnlkta ve TS EN 13165 standartlarna
gre TSE belgeli, yanclk snf B1 olan en az 40kg/m younlukta olmaldr.
Ta yn: TS 825e uygun kalnlkta ve TS 901-1 EN 13162 standardna gre TSE
belgeli yanclk snf A olan, younluu at tipinde en az 110kg/m, cephe tipinde en az
31
100kg/m olan ta yn s yaltm malzemeleri kullanlmaldr. Her iki tipte basma dayanm
en az 20 kPa olmaldr.
Camyn: TS825e uygun kalnlkta ve TS 901-1 EN 13162 standardna gre TSE
belgeli yanclk snf A olan, younluu at tipinde en az 70kg/m, cephe tipinde ise en az
60kg/m olan camyn s yaltm malzemeleri kullanlmaldr.
EPS: TS825e uygun kalnlkta ve TS 7316 EN 13163 standardna gre TSE belgeli
yanclk snf B1 olan, en az 25 kg/m younlukta olan ekspande polistiren kpk
kullanlmaldr.
XPS: TS825e uygun kalnlkta ve TS 11989 EN 13164 standardna gre TSE belgeli
yanclk snf B1 olan, en az 25 kg/m younlukta olan ekstrde polistiren kpk
kullanlmaldr.
3.2. Sandvi Panel Uygulama Esaslar

3.2.1. ki Yz Metal Sandvi Paneller
%10un zerindeki eimli atlarda iki yz metal olan paneller kullanlr. Panelin
trapez yz hkim rzgrn uygun ynne getirilerek, EPDM contal, matkap ulu vidalar ile
hadve zerinden elik konstrksiyona sabitlenir. Prefabrike sistemlerde ise yine EPDM
contal akma dbeller veya betofast (akll vida) vidalar kullanlr. Vidalama aral mye
1,5 adet decek ekilde, panele homojen bir ekilde datlmaldr. at panellerindeki
galvanizli sac veya alminyum levha kalnl panelin en az 120 kg/m uzun sreli yayl yk
tasma hesabna gre tespit edilir. Cephe panellerinde bu hesap rzgrn 80 kg/m olan emme
hesabna gre yaplr. Bu hesaplara gre uygun kalnlklar seilmediinde veya yeterli
miktarda vida kullanlmadnda at veya cephe panellerinde kopmalar olabilir.
Resim 3.2: EPDM conta eitleri ve betofast vida
elik at paneli uygulamalarnda aadaki yardmc aksesuar elemanlar kullanlr.
Mahya alt profili
0,40mm kalnlkta boyal galvanizli sac veya alminyumdan, en az 400mm almda

3,00m boyunda bkme profildir.
32
ekil 3.1: Mahya alt profili
Oluk kenar profili

0,60 mm kalnlkta galvanizli boyal sac veya alminyumdan, en az 250 mm almda
bkme profildir. Genellikle 3 m boylarnda retilip, 10cm bindirilecek ekilde ilerine
silikon uygulanarak oluk kenarna vidalanr. Bu profil ile sandvi panel arasna 20x30 mm
boyutlarnda bitm emdirilmi snger yaptrlarak oluk kenarlarndan toz geilerinin
nlenmesi gerekir.
Etek alt profili

bkme profildir.
ekil 3.2: Etek alt profili
Mahya st profili
0,60mm kalnlkta galvanizli boyal sac veya 0,9 mm alminyumdan, en az 600 mm

almda panel tipine gre trapez oymas yaplm, en az 3m boyunda bkme profildir. Profil
ile panel arasna trapez formlu bitm emdirilmi sngerler ift tarafl olarak yaptrlmadr.
Mahya st profilinin yerine panel st trapezinden uygun mahya as verilmi en az 1,00 m
boyunda trapez mahyada kullanlabilir.
Etek st profili
0,60mm kalnlkta galvanizli boyal sac ve 0,9mm alminyumdan, en az 400 mm

almda en az 3,00 m boyunda bkme profildir. Boy binilerinde silikon kullanlmaldr.
Kalkan profili ve harputa
33
1,00 mm kalnlkta galvanizli boyal sac veya alminyumdan detayna uygun almda
en az 4,00 m boyunda profildir. Bu profillerin panellere montajlar geni di aralkl sac veya
alminyum tipi ektirme vidalaryla yaplr. at zerinde yer alan baca, pencere, aydnlatma
elemanlarnn at ile ilgili birleimlerine dikkat edilmeli, mutlaka uygun aksesuar elemanlar
ile birlikte szdrmazlk bant veya fitilleri kullanlmaldr.
3.2.2. Membranl Sandvi Paneller

Eimin %10un altnda olduu, genellikle %1-2lik eimli byk boyutlu atlarda
kullanlr. En az 120 kg/m uzun sreli yayl yk tama hesabna uygun olarak trapezli yz
altta, membran, stte kalacak ekilde uygulanr. Bu sistem iki yz metal olan sandvi panel
sisteminden ok farkldr. Sistemde oluk yoktur. atnn suyu, membrana uygun yamur
szgeleri ile atlr. Panelin, konstrksiyona sabitlenmesi matkap ulu metal basl vidalar ile
yaplr. Panelin membranl st yzeyi yaptrma amacyla 5 cm uzun olmaldr. Kullanlan
su yaltm rts, tekniine uygun olarak yaptrlmaldr. Panelin boy eklerine 15 cm ilave
membran ile ayn tr yaptrma yaplr. Sistemde, metal atlarda deinilen mahya alt
profili, etek alt profili ile birlikte harputa kullanlr. Ek olarak at parapet ilerine, klk,
baca kenar gibi blgelere membran lamine edilmi sacdan almna gre retilmi
bkmler kullanlmaldr.
Resim 3.3: Membranl sandvi panel
3.2.3. Yerinde Yapma Sandvi Sistemler

yzde metal, d yzde metal veya membran, aralarnda mesafe ayarlayc profil
sistemi ve yaltm ekirdeinden oluur.
Alt ve st yzleri trapezdir. Aralarnda mesafe belirleyici ask sistemi ile birlikte
kullanlrlar. Alt trapezin zerine iten gelebilecek su buhar ve boumaya nlem olarak
buhar kesici kullanlmaldr. Ara ak ve dolaysyla atnn st yk, alt trapeze
dedirilmeden lamalar vastasyla yapnn tayc elemanna aktarlmaldr. Birim boyda
(1mde) en az 1 adet lama kullanlmaldr. Is yaltm olarak EPS, XPS, poliretan, ta yn
ve camyn plakalar kullanlr. Mineral ynl s yaltmnda levhann st yznde buhar
dengeleyici kullanlmaldr. Mesafe ayarlayc profiller ile trapezler arasndaki s kprleri
izolasyon bantlar ile engellenmelidir.
34
ekil 3.3: Yerinde yapma sandvi sistem
35
3.3. elik atlarda Is Yaltmnda Dikkat Edilecek Hususlar
Sandvi panel duvarlarn birleimlerinde szdrmazla dikkat edilmeli ek

yerleri ve bindirmelerinde szdrmazlk bant/fitili kullanlmaldr.
Sandvi panellerin kalnlklar youma tahkiklerine gre seilerek, panel i
yzeyinde youmann olumasna engel olunmaldr.
Yatay ak aralklar ve panel tipleri, rzgr yklerine gre hesaplanarak
seilmelidir.
Metal sandvi paneller ve tespit elemanlar, korozyon etkisine kars direnli
retilmi olmaldr.
Is yaltm zerine ift kat bitml rt veya UV dayanml tek kat sentetik
rtler serilir. Bitml rt uygulamasnda st kat ak renkli arduaz tas
kaplanm olmaldr. zellikle st levha rengi olarak, sl hareketleri minimize
etmek amacyla ak renkler tercih edilmelidir.
Her iki yz metal levha olan sandvi paneller haricinde, en stteki metal
rtnn alt yzeyinde youma riski fazladr. Bu blgede donma da oluabilir.
Bnyesine su emebilen s yaltmlar, bu youma suyu ile slanp s yaltm
deerlerini yitirebilirler. Metal tespit elemanlar ve levha kenarlar paslanabilir.
Youma suyu tespit noktalarndan veya derzlerden damlama yapabilir. Bu
nedenle souk atlarda, zellikle endstriyel binalarda, prosesten kaynaklanan
buhar mekanik sistemlerle dar atlmaldr. Mevcut at rts buhar kesici
olarak kabul edilir, Is yaltm ahap veya metal profiller arasna yerletirilir.
st kat kaplama malzemesi olarak metal rtler (alminyum, galvanizli sac,
boyal galvaniz sac ) kullanlr.
Metal levhalarn ek yerlerinde, bindirmelerin balang biti noktalarnda
srekli olarak fitil yaltm yaplmaldr. Aksi takdirde bu blgelerde su
birikmesi tespit elemanlarn paslandrabilir. %10'un altndaki eimlerde, ek
yerlerinde ters rzgr etkisi ile ieriye su girebilir.
Aklar ve iki levha arasnda mesafe ayarlayclar, alt ve st levha arasnda s
kprleri oluturur. Bina ii dereler ve at pencereleri de yaltmn srekliliini
keserek s kprleri olutururlar. Metal olmayan plastik mesafe ayarlayclar
kullanlarak, st levha ile asklar arasnda oluan s kprleri elimine
edilmelidir.
erden geen yamur borular s yaltml olmaldr. Yksek nemli ortamlardan
geen ve aty delen tm boru ve bacalar, youma riskine kars yaltlmaldr.
Kapal gzenekli malzemeler ve buhar kesici bantlar kullanld gibi, buhar
kesici folyolu mineral ynler ile de yaltm yaplabilir.
st metal levhann alt yzeyi, youmadan kaynaklanan korozyona dayankl
bir kaplama ile kaplanm olabilir.
Bal nemin %65'i gemedii binalarda koruyucu kaplamal karbon elik tespit
elemanlar kullanlabilir. Bunun zerinde bal nem ieren binalarda paslanmaz
elik tespit elemanlar kullanlmaldr.
Mineral ynl sandvi at panellerde yaltm ekirdeinin montajdan nce ve
sonra slanmamas iin tedbir alnmaldr.
36
Yerinde yaplan uygulamalarda, tayc metal levha zerine mutlaka buhar

kesici uygulanmal, metal levhalarn ve buhar kesici tabakalarn ek yerleri,
mutlaka szdrmazlk salayacak ekilde yaltlmaldr.
37
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
ATILARDA SU YALITIMI
Ankara, 2013
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET -1
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, eimli

atlarda su yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA


nternetten eimli atlarda su yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
1. EML ATILARDA SU YALITIMI

1.1. Eimli atlar
at; bir binay stnden etkileyen yamur, kar, rzgr, scak ve souk gibi d
etkilerden korumak zere binann en stnde ina edilen yap elemandr.
zerine gelen sular bekletmeden aktabilmesi iin at yzeyi meyilli olarak yaplr.
Bu meyil atnn yapld yerin iklimine, kullanlacak at rt malzemesinin cinsine ve
binann grnne gre deiir.
atlar yapldklar malzemenin cinsine gre ahap, elik ve betonarme olmak zere
ksma ayrlr. Bir atnn yapmnda bu malzemelerden iki ya da daha fazlas
kullanlyorsa esasn tekil eden ve atnn tayc sistemini oluturan malzemenin ismini
alr.
zeri kullanlmayacak atlar, eimli olarak yaplr. Bu eim iklime, rt gerecinin
cinsine ve at arasndan yararlanma durumlarna gre tespit edilmekle birlikte; imarl
blgelerde, imar ynetmeliklerinde belirtilen lde alnr. rnein Ankara Bykehir
Belediyesi imar ynetmeliine gre at eimi, %40'dan fazla olamaz. Bu eim, binann
cephesinden hesaplanr. Saaklar hesaba katlmaz. Kapal kma bulunan ve bu kma, bina
yksekliince devam eden ksmlarda da at eimi, kma ucundan hesaplanr. Ancak at,
alnan eimle bulunan mahyann, saak ucuyla birletirilmesiyle oluturulur.
ekil 1.1: at eiminin uygulanmas
atlar, eimlerine gre e ayrlr;
Dz atlar Eim alar ye kadar olan atlardr.

Orta eimli atlar Eim alar - 40 arasnda olan atlardr.
Dik atlar Eim alar 40 den fazla olan atlardr.
ekil 1.2: Eimlerine gre at eitleri
1.2. Serme Esasl Su Yaltm Malzemelerinin eitleri

Polimer esasl plastiklerle bitmn (asfalt) modifiye edilerek, Polyester veya cam
tl gibi tayclarla birlikte retilmesi sonucu elde edilen su yaltm rtleridir.
1.2.1. Membranlar
Termoplastik atactic polipropilen (APP) esasl polimerik bitmle kaplanm cam tl
tayc veya polyester kee taycl su yaltm malzemesidir. Alt yz polietilen, st yz
polietilen ya da mineral kaplamal olarak retilmektedir. Rulo halinde piyasaya
srlmektedir.
Resim 1.1: Rulo membran
Membranlar:
Teras atlar
Temeller
Krma atlar
Gizli Dere Uygulamalar
Yamur Dereleri
ieklikler
Pis Su Artma Tesisleri
Bahe Teras Uygulamalar
Gletler
Otoparklar
Su Depolar
Basnl Yer Alt Problemleri
Islak Meknlarn Su ve Buhar Yaltm
stinat Duvar ve Bodrum duvarlar yaltmnda kullanlmaktadr.
1.2.2. Plastomerik Yaltm rtleri

Ilman iklim kua iin elverili olan Plastomerik bitmlerde, bitmn dayanklln
arttrmak iin termoplastik reineli Atactic Polipropilen (APP) kullanlr. APP ile
glendirilen malzeme, ultraviyole etkilerine kar dayanmn ve uzun kullanma mrn
salar. Ayrca membranlarn fiziksel dayanklln arttrmak iin de tayc olarak cam tl
ve polyester kee kullanlmaktadr. almo Atei ve scak asfalt ile kolay uygulanabilen bir
rndr.
Resim 1.2: Plastomerik yaltm rts
1.2.3. Elastomerik Yaltm rtleri

Bu tip rtlerde, bitmn dayanklln arttrmak iin termoplastik reine ieren,
Styrene-Butadiene-Styrene (Yksek esneklik kabiliyeti olan suni kauuk esasl polimer)
kullanlr.
Bu tip membranlar souk iklim artlarnda ve esnekliin yksek olmas istenen
hareketli yaplarda kullanlrlar. Dk scaklklarda bile malzeme srekli bir elastikiyet
halindedir.
Dier yaltm rtlerinde olduu gibi Elastromerik bitmlerde de tayc olarak cam
tl ve polyester keeler kullanlmaktadr. Souk hava koullarnda atlama ve krlma
olmaz. Membran kaplama ileminde almo atei ve scak asfalt ile kolay uygulanabilen bir
rndr.
Resim 1.3: Elastomerik yaltm rts
1.2.4. Kiremit Alt Su Yaltm rtleri

Kiremit alt rtleri, eimli atda at kaplamasnn altnda kullanlr ve polimer
bitmden retildiinden abuk oksidasyona uramaz. ekme dayanm yksektir, atda
uzun sreli bir geirimsizlik salar.
Resim 1.4: Kiremit alt su yaltm rts
1.3. Serme Esasl Su Yaltm Malzemesinin Uygulanmas

yi bir su yaltmnn temel koulu, doru detaylarn seilmesi ve doru uygulamann
yaplmasdr. Yaltm membranlarnn uygulanmasndan nce yzeysel problemlerin bertaraf
edilmesi gerekir. Zeminde ukur ve kntlar bulunmamaldr. Uygulama yaplacak beton
yzeyler slak ve nemli olmamal, yeterli priz alma sresi tamamlanmaldr. Uygulama
yaplacak yzey zeri ve yakn evresi toprak, amur vs.' den arndrlmaldr.
Tm dey ve yatay elemanlarn birleim ara kesitleri ve dey elemanlarn yn
deitirdii ara kesitlerinde rtlerin daha yumuak dn yapmalarn salamak iin 4
eimli en az 8x8 cm genilikte pahlar yaplmaldr.
ekil 1.3: Arakesit pahlar
Su yaltm uygulanacak olan yzeyler dzgn, przsz, tercihen ahap mala perdahl
olmal; ya, mazot vb. su yaltmna zarar verebilecek kirlerden veya birikintilerden
temizlenmi olmaldr.
ncelikle zemine bitm esasl astar uygulanmas tavsiye edilir. Astar yzeysel
problemlerin minimize edilmesine yardmc olduu gibi tam yaptrma yaplan yzeylerde
membrann zeminle aderansn artrr.
Resim 1.5: Yzeyin temizlenmesi ve astarlanmas
Yaltm malzemesi rtsnn enine bindirmeleri en az 10 cm, boyuna bindirmeleri ise

en az 15 cm olmaldr. Ek yerindeki mineral kapl yzey almo alevi ile stlp, mineral
stne mala srlerek minerallerin bitm ierisine gmlmesi salandktan sonra ek yeri
yaptrmas yaplmaldr.
Resim 1.6: Membranlarn serilmesi
Temel yaltmnda 1. kat olarak serilen membranlar, yap tayc sisteminin temel
tabanndaki dk dozlu grobeton tabakas arasnda oluacak deformasyondan
etkilenmemesini salamak iin sadece birleim yerlerinden yaptrlr. Uygulama, perde
yzeyinde yaplacak ise toprakla temas etmesi muhtemel tm yzeylerde, membrann her iki
katmannda da tam yaptrma yaplmas gereklidir.
Birleim yerlerinde yaptrma, LPG gaz kullanan almo alevinin modifiye bitm
eritmesine sebep olacak, stma ilemi sonucu gerekleir. Yapma ilemi tamamlandktan
sonra eriyen bitm birleim noktalarnda tarlmal ve tarlan blm (fibrocam ya da
polyester kee ortaya kmayacak ekilde) spatula veya mala ile bastrlmaldr.
Resim 1.7: Membranlarn yaptrlmas
at evresi boyunca, baca diplerinde ya da rulo balarnda membran en az bir metre

tam yaptrlarak uygulanmaldr.
Arduvazl tip membranlarn yan birleim yerleri, arduvazsz olarak hazrlanm 10 cm
kalnlktaki eritler zerine yaptrlr. Ba birleim yerlerinde ise 1 cm'lik ksm stlarak
talarn mala yardmyla yzeyden kaznmas gereklidir. Arduvazl rnlerde eriyen bitm
bini yerlerinden tarldktan sonra soumadan zerine arduvaz ta dklmesi tavsiye edilir.
Birleim yerleri mutlaka suyun ak yn hesap edilerek uygulanmal, membranlar suyun
ak ynne dik olarak serilmelidir. malat mutlaka dk kottan balatlmaldr.
Resim 1.8: Arduvaz tann kaznmas
2. kat olarak uygulanacak membran katman, 1. katmana tamamen yaptrlmal ve

birleim blgeleri artlarak uygulanmaldr. Her iki katman da kesinlikle ayn ynde
uygulanmal, rg biiminde uygulama yaplmamaldr. Yaltm delip geen yap
elemanlarnn, yaltmn bu elemanlara balanmasn salayacak biimde flanlar
bulunmaldr. Uygulama, tamamlandktan sonra yrtlma, delinme, yalanma (arduvaz,
lamine alminyum gibi yzeyi kapl rnler hari) vs. nedenlerden dolay zeri kapatlarak
mutlaka koruma altna alnmaldr. Doru yaptrma scakl, membrann zerine lamine
edilmi olan sl hassasiyete sahip polietilen film tabakasnn almo atei temasyla erimesi
annda gerekleir. Kumlu yzeylerde ise almo alevinin tutulduu kumlu yzeyin parlak
bir hal almas yaptrma iin uygun scakla ulaldn gsterir
Resim 1.9: artma membran deme
Resim 1.10:Yaltm malzemesi yaptrma
Yaltm malzemesi erit halinde veya blgesel yaptrmada, yaptrlan yzeyler

arasndaki mesafeler yaklak olarak -10 cm arasnda olmaldr. erit halinde yaptrma
yaplan rtlerin, dier rtler ile enine ve boyuna istikametlerdeki ek yerlerinde tam
yaptrma yaplmaldr.
Detaylarda aksi belirtilmedike bu uygulama, beton at yzeylerde ilk kat (buhar
kesici) rtler ile, s yaltm katmanlar stndeki ilk kat rtlere (buhar dengeleyici)
uygulanr.
at ve temel uygulamalarnda ste gelen ikinci kat rt tam yaptrma yntemi ile
birinci kat rtlerin ek yerlerini ortalayacak ekilde yaptrlmaldr.
10
ekil 1.4: Tam ve erit yaptrma
1.4. Eimli atlarda Su Yaltm Yapm

Eimli atlarda zeri arduvaz ve alminyum kapl membranlar son kat uygulamas
iin kullanlabilir. zellikle eimli atlarda zor detaylar nedeniyle karlalan zorluklar,
polimer bitml membran uygulamasyla zahmetsizce ortadan kaldrlabilir. atnn
tmnde ayn tip malzeme kullanldndan malzeme uyumsuzluu ve zmszl
yaanmaz. %1 `in zerindeki eimlerde tek kat 4 mm`lik arduvazl membran kullanlarak su
yaltm ve at kaplama ayn rnle zlebilir.
Resim 1.11: Arduvazl membran ile at izolasyonu
11
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET - 2
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda teras

atlarda su yaltmn, kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Teras atlarda su yaltmnn nemini aratrarak snfta arkadalarnz ve

Teras atlarda su yaltm iin retilmi yaltm malzemelerinin brorlerini

nternetten teras atlarda su yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
2. TERAS ATILARDA SU YALITIMI

2.1. Teras eitleri
at hacimlerinin ilev kazandrlarak deerlendirilmesinde, ayn zamanda deme
olma zellii nedeniyle at eimi kukusuz nemli bir kriterdir. atlar, eimi %1,5
civarnda olan teras atlar ve %33 (zel koullar ile %40) olabilen eimli atlar olarak iki
gurupta snflandrlr. Eimli ats olan binalarn at alt hacimlerinin kullanm, tasarm
zellikleri, fiziksel konfor koullarnn salanmas ve imar ynetmeliinde belirtilen hususlar
dhilinde mmkndr. Teras at olarak bilinen dz atlar ise bahe, otopark, helikopter
pisti, rekreasyon (dinlenme ve yrme alan) alanlar gibi ilevler iin deerlendirilmektedir.
Teras eitleri zerlerinde gezilen, gezilemeyen ve bahe at olarak gruba
ayrlmaktadr.
zerinde gezilen atlar adndan da anlalaca gibi yrmeye veya deiik
amalarda kullanlmaya olanak salayan at eklidir. Bu teras atlar otopark, dinlenme
alanlar veya helikopter pisti gibi amalarla kullanlabilinmektedir.
zerinde gezilemeyen teras atlarda ise yukarda belirtilen amalardan
yararlanlamaz. Binay d etkilerden korumak iin ve ya az olan iklimlere sahip
blgelerde uygulanr.
Bahe atlar ise mevcut teras atlarda baz deiiklikler yaplarak teras atnn
botanik bir bahe ekline getirilmesidir.
15
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Deme kaplamas
ap
Su yaltm
Is yaltm (ift kat deme
olduunda artmal)
akl
Mineral kapl su yaltm
Eim betonu
Betonarme plak veya
asmolen deme
sva
ekil 2.1: Teras at detay
2.2.
Srme Esasl Su Yaltm Malzemesinin eitleri

Srme esasl su yaltm malzemeleri;
imento esasl su yaltm malzemeleri,
Bitm esasl su yaltm malzemeleri,
Poliretan esasl su yaltm malzemeleri,
Akrilik esasl su yaltm malzemeleri olmak zere drt gruba ayrlmaktadr.
2.2.1. imento Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Adndan da anlalabilecei gibi imento esasl olup su ile kartrlarak ve srlerek
uygulanan malzemelerdir. Tek bileenli olan tipleri; toz haldedir ve uygulamadan nce su ile
kartrlarak srlebilir kvama getirilirler. ki bileenli olan tipleri ise ayr paketler halinde
sv ve toz bileenden oluur. retici tavsiyesine gre gerekiyorsa su ile de kartrlabilir.
16
Resim 2.1: imento esasl su yaltm malzemesi
imento esasl malzemeler uygulama ekline gre ikiye ayrlr
Kristalize olan imento esasl malzemeler: Betonun iindeki kimyasallar ile

reaksiyona girerek kristal retirler. Bu kristaller betonun yapsna nfuz ederek
betondaki kapiler (klcal) boluklar tkayarak su yaltm salar. Kristalize
olarak betona ilemenin yan sra yzeyde esnek ve dayankl bir katman
oluturarak iki aamal koruma salarlar. Hem negatif (iten) hem de pozitif
(d) taraftan uygulanabilirler. Tek veya iki bileenli tipleri mevcuttur.
ekil 2.2: Kristalize yaltm malzemesi uygulama detay
Kristalize olmayan imento esasl malzemeler: Beton, ap ve benzeri

yzeylere kuvvetle yaprlar; yksek atlak kprleme (balama) zelliine
17
sahiptirler. Sadece pozitif taraftan uygulanrlar. Negatif taraftan kullanma

uygun deillerdir. Rijit, yar elastik ve tam elastik tipleri vardr.
2.2.2. Bitm Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Bu yaltm malzemeleri; likit (akkan) haldeki bitm esasl malzemeler ve pasta
halindeki kauuk/bitm esasl malzemeler olmak zere iki ksma ayrlmaktadr
Likit haldeki bitm esasl malzemeler: Normal scaklkta akc halde olan
asfaltlardr. Kendi aralarnda e ayrlrlar
Asfalt solsyonlar: Bir bitml malzemenin seyreltilerek sv hale

gelmesiyle elde edilir. zellikle astar amal ve souk olarak
uygulanr. TSnin ilgili ksmlarnda, tekniine uygun olarak nasl
yaplmas gerektii detayl olarak verilmektedir. Buna gre astar
beton, sva, ap, gaz beton, ahap, metal yzeyler ve imento yonga
levhalar zerine uygulanr. Ayrca toprak altnda kalan metal
yzeylerin, korozyona kar korunumu amac iin de
kullanlmaktadr. Zemin altndaki metal yzeylere uygulanmas
durumunda; 3 kat halinde, en az 1 m3 suya 1 kg katlmak zere
malzeme yzey zerine uygulanmaldr. Betonarme yzeylerin
slfatl zeminlerdeki korunumu iinse yine ayn miktardaki sarfiyat
ile asfalt solsyonu kullanlmaldr.
Asfalt emlsiyonlar: Bir bitml malzemenin su iinde disperse

(dalm) edilmesiyle elde edilir. Kullanm srasnda su ile
seyreltilerek souk olarak uygulanr. Beton ve gaz beton
yzeylerde astarlama amacyla kullanlrlar. Asfalt emlsiyonlar
metal yzeylerde kullanlmazlar.
Kreozot: Metal ve ahap yzeylerin su yaltmnda, zift esasl

malzemeler kullanlmas halinde astar olarak kreozot kullanlr.
Kreozot, solsyon tipinde bir malzemedir. Kmrden elde edilen
ham katrann 23 0 Cde kaynatlmasndan elde edilir. Kahvesiyah renkli yakc kokulu bir svdr.
18
Resim 2.2: Likit su yaltm malzemesi uygulamas
Pasta halindeki kauuk/bitm esasl malzemeler: Bir veya iki komponentli

(karml) malzemelerdir. ki bileenli tiplerinde, ikinci bileen priz hzlandrc
ve sertletirici olarak karma katlr. Kuru, hafif nemli, emici ve emici
olmayan yzeyler ile beton, sva, ap, metal, tahta, gaz beton vb. yzeyler
zerinde de olduka etkilidir. Esnek olmalar ve bina hareketlerine dayanmalar
nedeniyle yzeye ok rahat uygulanrlar. Bunun yannda toprak alt ve st
meknlarda, balkon, bahe, teras, slak hacimler veya eski bitml membran
yzeylere, zift, asfalt gibi yatayda ve deyde rahatlkla kullanlabilmektedir
2.2.3. Poliretan Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Beton yzeye fra, rulo ile srlerek veya pskrtlerek uygulanan trleri mevcuttur.
Krlerini tamamladktan sonra sreli olarak elastik kalrlar. Bu tr malzemeler % 400lere
varan oranlarda elastiktir ve atlak kprs kurabilme zelliine sahiptirler. Binalarda dtan
temel yaltmnda, beton ve tula yaplarda su tayan atlaklarn yaltmnda, teras ve
otopark detaylarnda, at yaltmlarnda kullanlabilirler. UV (ultraviyole) nlarna
dayankl ve dayanksz olan, tek veya ift bileenli tipleri vardr.
Resim 2.3: Poliretan esasl su yaltm malzemesi uygulamas
19
2.2.4. Akrilik Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Akrilik esasl bir malzeme olup kopolimer akrilik dispersiyon (dalm) esasl bir
karma sahiptir. Beton yzeye srlerek veya pskrtlerek uygulanr. Su ile seyreltilerek
kullanlr. Birinci kat astar olmak zere en az kat, gerektiinde de tayc takviyesiyle
uygulama yaplr. UV nlarna dayankl olan ve olmayan tipleri vardr. Islak hacim, teras
vb. yerlerde kullanlabilir. ok atlakl yzeylerde tayc takviyesiyle uygulanmas nerilir.
Akrilik malzemeler krn tamamladktan sonra daima elastik kalr.
Resim 2.4: Akrilik esasl su yaltm malzemesi uygulamas
2.3.
Srme Esasl Su Yaltm Malzemesinin Uygulanmas
Srle bilen yaltm malzemeleri piyasada , 10 ve 2 litrelik ambalajlar eklinde

satlmaktadr. Bu malzemelerin hazrlan retici firma tarafndan ambalajlarn zerinde
belirtilmektedir. Genel olarak srlerek yaplan yaltm malzemelerinin hazrlan u
ekildedir
25 litrelik bir su yaltm malzemesi eer fra ile uygulanacaksa 10 litre suyla
seyreltilmelidir.
25 litrelik bir su yaltm malzemesi eer mala ile uygulanacaksa 7 litre suyla
seyreltilmelidir.
Homojen bir karm elde etmek iin dk devirli bir matkap kullanlmaldr.
Kartrma ilemi yaplrken zellikle topaklanmann olmamasna dikkat
edilmelidir.
Karm kab gereinden fazla byk veya kk olmamaldr.
Karm suyu iilebilir nitelikte olmaldr.
Hazrlanan karm 20-25 dakika ierisinde tketilmelidir.
Srlecek malzemenin birinci kat tek dorultuda uygulanmaldr.
kinci ve dier katlar bir birine dik uygulanmaldr.
Bekleme sresine uyulmaldr.
20
Resim 2.5: Yaltm malzemesinin kartrlmas
Dier srlebilen su yaltm malzemelerinin uygulama ekilleri de birbirine ok

yakndr. Genelde hazrlanan yaltm malzemesi, pskrtme yntemleriyle uzman kiilerce
uygulanmaktadr.
21
RENME FAALYET3
RENME FAALYET - 3
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda elik
atlarda su yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
elik atlarda uygulanan malzemeler hakknda bilgi toplaynz.
elik at detaylarn inceleyiniz.
nternetten elik atlarda su yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
3. ELK ATILARDA SU YALITIMI

3.1. at Su Yaltm Levhalar
Kullanm amalarna gre eitli zelliklere sahip elik atlarda kullanlan, s ve su
yaltm levhalar sandvi paneller olarak da adlandrlmaktadr.
Resim 3.1: Sandvi paneller
3.1.1. Sandvi Paneller

Genel olarak sandvi paneller, i ve d metal levha ile yaltm ekirdeinden oluur.
Yaplarn d kabuunu s ve su yaltml olarak estetik bir ekilde zen bu paneller;
fabrikalar, sanayi yaplar, askeri yaplar, sosyal yaplar, zirai yaplar, spor tesisleri, antiye
binalar, silolar, hipermarketler, alveri merkezleri, souk hava depolar, hal binalar gibi
tayc sistemi elik veya prefabrike olan byk boyutlu binalarn at ve duvarlarnda
kullanlr.
25
Sandvi panellerin avantajlar ise yledir
Su, ses ve yangn dayanml olan tipleri vardr.

Dier yap malzemeleri ile birlikte kullanma uygun olduundan tasarm
kolayl salar.
Uzun mrldr.
Fabrikasyon sandvi panellerin montaj sresi, yerinde yapma sandvi sistemlere
gre daha hzldr.
evreye zarar vermezler, bakteri retmez ve barndrmazlar.
Hafif olduklarndan tayc sistem ve temel maliyetlerinde ekonomi salarlar.
3.1.2. Sandvi Panellerin Yaps
D Yzeyler
Sandvi paneli oluturan d yzeyler metal veya su yaltm rtsnden olabilir. at

eiminin %10 ve zerinde olduu yaplarda, iki yz metal olan sandvi paneller; eimin
%10un altnda olduu yaplarda ise alt yz metal kompozit paneller zerine, su yaltm
rts kaplanmaldr. Sandvi panelin metal yzeyleri, galvanizli sac veya alminyum
olabilir. Sistemin sandvi olabilmesi iin metallerin s yaltm kabuuna aderans ok iyi
salanmaldr. Aksi halde i-d levha ve s yaltm ekirdei bir btn olarak davranamaz
ve kendinden beklenen gerekli ykleri tayamayp istenmeyen zararlara yol aabilir.
Sandvi sistemlerde paneller, galvanizli sac veya alminyumdan imal edilebilir.
Panellerin, d artlara daha dayankl olabilmeleri iin yzeyleri boyanm olabilir.
at eiminin %10un altnda olduu durumlarda, kompozit panelin (alt yz sa, s yaltm
zeri kraft kd kapl) st yz su yaltm rts kaplanmaldr. st yzde, sentetik (PVC,
EPDM, polietilen vb.) veya TS 11758-1e uygun retilmi polimer bitml rtler, su
yaltm malzemesi olarak kullanlabilir. Sentetik rtler; genel olarak detayn gereklerine
uygun kalnlkta ve UV dayanml olmaldr. Bu rtlerin, yksek kopma mukavemeti
deerlerini salamas iin polyester kee takviyeli olmas gerekir. Ayrca sandvi panellerde
kullanlan sentetik rtler, detayn gerekliliklerine uygun uzama katsays ve buhar difzyon
direncine sahip olmaldr.
3.2. Sandvi Panel Uygulama Esaslar

3.2.1. ki Yz Metal Sandvi Paneller
%10un zerindeki eimli atlarda, iki yz metal olan paneller kullanlr. Panelin
trapez yz hkim rzgrn uygun ynne getirilerek EPDM contal, matkap ulu vidalar ile
hadve zerinden elik konstrksiyona sabitlenir. Prefabrike sistemlerde ise yine EPDM
contal akma dbeller veya betofast vidalar kullanlr. Vidalama aral mye 1,5 adet
decek ekilde, panele homojen bir ekilde datlmaldr. at panellerindeki galvanizli sac
veya alminyum levha kalnl, panelin en az 120 kg/m uzun sreli yayl yk tasma
26
hesabna gre tespit edilir. Cephe panellerinde bu hesap rzgrn 80 kg/m olan emme
hesabna gre yaplr. Bu hesaplara gre uygun kalnlklar seilmediinde veya yeterli
miktarda vida kullanlmadnda at veya cephe panellerinde kopmalar olabilir.
Resim 3.2: EPDM conta eitleri ve betofast vida
elik at paneli uygulamalarnda, aadaki yardmc aksesuar elemanlar kullanlr
Mahya Alt Profili
0,40 mm kalnlkta boyal galvanizli sac veya alminyumdan, en az 400 mm almda

3,00 m boyunda bkme profildir.
ekil 3.1: Mahya alt profili
Oluk Kenar Profili

bkme profildir. Genellikle 3 m boylarnda retilip 10 cm bindirilecek ekilde ilerine
silikon uygulanarak oluk kenarna vidalanr. Bu profil ile sandvi panel arasna 20x30 mm
boyutlarnda bitm emdirilmi snger yaptrlarak oluk kenarlarndan toz geilerinin
nlenmesi gerekir.
Etek Alt Profili

bkme profildir.
27
ekil 3.2: Etek alt profili
Mahya st Profili
0,60 mm kalnlkta galvanizli boyal sac veya 0,9 mm alminyumdan; en az 600 mm

almda, panel tipine gre trapez oymas yaplm, en az 3m boyunda bkme profildir. Profil
ile panel arasna trapez formlu bitm emdirilmi sngerler ift tarafl olarak yaptrlmadr.
Mahya st profilinin yerine, panel st trapezinden uygun mahya as verilmi en az 1,00 m
boyunda trapez mahyada kullanlabilir.
Etek st Profili
0,60 mm kalnlkta galvanizli boyal sac ve 0,9 mm alminyumdan, en az 400 mm

almda, en az 3,00 m boyunda bkme profildir. Boy binilerinde silikon kullanlmaldr.
Kalkan Profili ve Harputa
1,00 mm kalnlkta galvanizli boyal sac veya alminyumdan, detayna uygun almda
en az 4,00 m boyunda profildir. Bu profillerin panellere montajlar, geni di aralkl sac
veya alminyum tipi ektirme vidalaryla yaplr. at zerinde yer alan baca, pencere,
aydnlatma elemanlarnn at ile ilgili birleimlerine dikkat edilmeli, mutlaka uygun
aksesuar elemanlar ile birlikte szdrmazlk bant veya fitilleri kullanlmaldr.
3.2.2. Membranl Sandvi Paneller

Eimin %10un altnda olduu, genellikle %1-2lik eimli byk boyutlu atlarda
kullanlr. En az 120 kg/m uzun sreli yayl yk tama hesabna uygun olarak trapezli yz
altta; membran, stte kalacak ekilde uygulanr. Bu sistem iki yz metal olan sandvi panel
sisteminden ok farkldr. Sistemde oluk yoktur. atnn suyu, membrana uygun yamur
szgeleri ile atlr. Panelin, konstrksiyona sabitlenmesi, matkap ulu metal bal vidalar ile
yaplr. Panelin membranl st yzeyi yaptrma amacyla cm uzun olmaldr. Kullanlan
su yaltm rts, tekniine uygun olarak yaptrlmaldr. Panelin boy eklerine 15 cm ilave
membran ile ayn tr yaptrma yaplr. Sistemde, metal atlarda deinilen mahya alt
profili, etek alt profili ile birlikte harputa kullanlr. Ek olarak at parapet ilerine, klk,
baca kenar gibi blgelere membran lamine edilmi sacdan, almna gre retilmi
bkmler kullanlmaldr.
28
Resim 3.3: Membranl sandvi panel
3.2.3. Yerinde Yapma Sandvi Sistemler

yzde metal, d yzde metal veya membran, aralarnda mesafe ayarlayc profil
sistemi ve yaltm ekirdeinden oluur.
Alt ve st yzleri trapezdir. Aralarnda mesafe belirleyici ask sistemi ile birlikte
kullanlrlar. Alt trapezin zerine iten gelebilecek su buhar ve boumaya nlem olarak
buhar kesici kullanlmaldr. Ara ak ve dolaysyla atnn st yk, alt trapeze
dedirilmeden lamalar vastasyla yapnn tayc elemanna aktarlmaldr. Birim boyda (1
mde) en az 1 adet lama kullanlmaldr.
ekil 3.3: Yerinde yapma sandvi sistem
3.3. elik atlarda Su Yaltmnda Dikkat Edilecek Hususlar
Sandvi panel duvarlarn birleimlerinde szdrmazla dikkat edilmeli; ek

yerleri ve bindirmelerinde szdrmazlk band/fitili kullanlmaldr.
Sandvi panellerin kalnlklar, youma tahkiklerine gre seilerek panel i
yzeyinde youmann olumasna engel olunmaldr.
Yatay ak aralklar ve panel tipleri, rzgr yklerine gre hesaplanarak
seilmelidir.
Metal sandvi paneller ve tespit elemanlar, korozyon etkisine kars direnli
retilmi olmaldr.
Su yaltm iin bitml rt uygulamasnda, st kat ak renkli arduvaz tas
kaplanm olmaldr. zellikle st levha rengi olarak sl hareketleri minimize
etmek amacyla ak renkler tercih edilmelidir.
29
Her iki yz metal levha olan sandvi paneller haricinde, en stteki metal
rtnn alt yzeyinde youma riski fazladr. Bu blgede donma da oluabilir.
Bnyesine su emebilen s yaltmlar, bu youma suyu ile slanp s yaltm
deerlerini yitirebilirler. Metal tespit elemanlar ve levha kenarlar paslanabilir.
Youma suyu tespit noktalarndan veya derzlerden damlama yapabilir. Bu
nedenle souk atlarda, zellikle endstriyel binalarda, prosesten kaynaklanan
buhar, mekanik sistemlerle dar atlmaldr. Mevcut at rts buhar kesici
olarak kabul edilir; su yaltm ahap veya metal profiller arasna yerletirilir.
st kat kaplama malzemesi olarak metal rtler (alminyum, galvanizli sac,
boyal galvaniz sac ) kullanlr.
Metal levhalarn ek yerlerinde, bindirmelerin balang biti noktalarnda
srekli olarak fitil yaltm yaplmaldr. Aksi takdirde bu blgelerde su
birikmesi tespit elemanlarn paslandrabilir. %10'un altndaki eimlerde, ek
yerlerinde ters rzgr etkisi ile ieriye su girebilir.
Yksek nemli ortamlardan geen ve aty delen tm boru ve bacalar, youma
riskine kars yaltlmaldr. Kapal gzenekli malzemeler ve buhar kesici bantlar
kullanld gibi, buhar kesici folyolu mineral ynler ile de yaltm yaplabilir.
st metal levhann alt yzeyi, youmadan kaynaklanan korozyona dayankl
bir kaplama ile kaplanm olabilir.
Bal nemin %65'i gemedii binalarda, koruyucu kaplamal karbon elik tespit
elemanlar kullanlabilir. Bunun zerinde bal nem ieren binalarda, paslanmaz
elik tespit elemanlar kullanlmaldr.
Mineral ynl sandvi at panellerde, yaltm ekirdeinin montajdan nce ve
sonra slanmamas iin tedbir alnmaldr.
Yerinde yaplan uygulamalarda, tayc metal levha zerine mutlaka buhar
kesici uygulanmal, metal levhalarn ve buhar kesici tabakalarn ek yerleri,
mutlaka szdrmazlk salayacak ekilde yaltlmaldr.
30
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
ISLAK HACMLERDE SU YALITIMI
Ankara, 2012
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET-1
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda temel ve

perde duvarlarda su yaltmn kurallarna uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Binalarda yaltm yapmann avantajlarnn neler olduunu aratrp snf


nternetten su yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
1. TEMEL VE PERDE DUVARLARDA SU

YALITIMI
1.1. Su Yaltm
Yaplarn uzun mrl olabilmesi, salkl konforlu ve gvenli bir ortam
salayabilmesi iin i ve d etkenlere kar doru bir ekilde korunmas gerekmektedir. Sz
konusu bu i ve d etkenlerden korunabilmenin en etkin yolu da izolasyondur. Yaplarda su
izolasyonu, suyun hangi iddette, hangi hlde ve nereden gelirse gelsin yap kabuundan
ieri girerek yap elemanlarna dolaysyla da yapya zarar vermesini nlemek iin yaplr.
1.1.1. Tanm ve nemi

Yaplarmza zarar veren en nemli faktrlerden biri de sudur. Yaplarmz yamur,
kar, topran nemi, yapnn ina edildii zemindeki yer alt suyu gibi d kaynakl su ile
banyo ve tuvalette kullanlan i kaynakl suya maruz kalr. Yapmz ve konforumuzu tehdit
eden su ve nemden korunmak iin yaplan ilemlere su yaltm denir.
Nereden ve nasl geldiinin saptanmasnn olduka g olduu bilinen suyun yapya
ve iinde yaayan insanlara verdii zarar aktr. Yaplardaki rutubet insan saln olumsuz
etkilemekte, salk problemlerine yol amakta, konforu zedelemektedir. Su ve rutubetin
etkisine maruz yap elemanlarnn mukavemetleri zayflamaktadr. Ahap malzemelerde
rme, kflenme, mantarlama grlmekte; metal malzemeler parlakln yitirmekte ve
korozyona uramaktadr. Su ve rutubetin etkisindeki duvarlarda kabarma, ieklenme ve
kflenme olmakta, bu etki temel ve parapet duvarlarnda da aynen kendini gstermektedir.

Demelerde ise kabarma ve malzeme dokusunun bozulmas grlmektedir.
Resim 1.1: Duvarlarda oluan kf ve mantarlar
Su yaltm genellikle yaplar su ve rutubetten korumak amac ile uygulanmaktadr.

Bunun yannda su yaltm;
Yapmzn tayc ksmlarnda yer alan donatnn paslanmasn ve tama

kapasitesinin dmesini engeller.
Betonun bozulmasna ve atlamasna engel olur.
Binann gvenliini salamasnn yan sra bakteri ve kf olumasna mani

olmak ve suyun atlarmzdan veya tavanlarmzdan damlamasn nleyerek
salkl ve konforlu ortamlar salamak maksadyla yaplr.
1.1.2. eitleri ve Uyguland Yerler

Yaplardan su ve nemi uzaklatrmak zere zellikle petrol esasl olan bitml
malzemeler olduka fazla kullanlmaktadr. Genel olarak scak ve souk olmak zere iki
ekilde su yaltm uygulanmaktadr.
Souk uygulamalar daha ok srme ilemlerinde tercih edilmektedir. Scak
uygulamalar ise daha ok serme amal yaltm malzemelerinin montajnda uygulanmaktadr.
Su yaltm malzemeleri;
Drenajlarda,
Temel uygulamalarnda,
Banyo ve tuvalet gibi slak hacimlerde,
D etkilere devaml surette ak olan teras ve atlar gibi alanlarda,
Endstriyel yaplarda,
Su depolarnda,
Havuzlarda olduka youn olarak uygulanmaktadr.
1.2. Su Yaltm Malzemeleri

Su yaltm malzemeleri kendi iinde olduka eitlilik gstermektedir. Su yaltm
malzemeleri, srme ve serme olmak zere iki ksma ayrlr. Bu malzemeler de kendi
aralarnda uygulan ekillerine gre ksmlara ayrlmaktadr.
1.2.1. Serme Esasl Su Yaltm rtleri

Polimer esasl plastiklerle bitmn (asfalt) modifiye edilerek polyester veya cam tl
gibi tayclarla birlikte retilmesi sonucu elde edilen su yaltm rtleridir.
1.2.1.1. Membranlar
Termoplastik atactic polipropilen (APP) esasl polimerik bitmle kaplanm cam tl
tayc veya polyester kee taycl su yaltm malzemesidir. Alt yz polietilen, st yz
polietilen ya da mineral kaplamal olarak retilmektedir. Rulo hlinde piyasaya
srlmektedir.
Resim 1.2: Rulo membran
Membranlar;
Teras atlar,
Temeller,
Krma atlar,
Gizli dere uygulamalar,
Yamur dereleri,
ieklikler,
Pis su artma tesisleri,
Bahe teras uygulamalar,
Gletler,
Otoparklar,
Su depolar,
Basnl yer alt problemleri,
Islak meknlarn su ve buhar yaltm,
stinat duvar ve bodrum duvarlar yaltmnda kullanlmaktadr.
1.2.1.2. Plastomerik Yaltm rtleri

Ilman iklim kua iin elverili olan plastomerik bitmlerde, bitmn dayanklln
arttrmak iin termoplastik reineli atactic polipropilen (APP) kullanlr. APP ile
glendirilen malzeme, ultraviyole etkilerine kar dayanm artrr ve uzun kullanma mr
salar.
Ayrca membranlarn fiziksel dayanklln arttrmak iin de tayc olarak cam tl
ve polyester kee kullanlmaktadr. almo atei ve scak asfalt ile kolay uygulanabilen bir
rndr.
Resim 1.3: Plastomerik yaltm rts
1.2.1.3. Elastomerik Yaltm rtleri

Bu tip rtlerde, bitmn dayanklln arttrmak iin termoplastik reine ieren
styrene-butadiene-styrene (Yksek esneklik kabiliyeti olan suni kauuk esasl polimer)
kullanlr.
Bu tip membranlar, souk iklim artlarnda ve esnekliin yksek olmas istenen
hareketli yaplarda kullanlr. Dk scaklklarda bile malzeme srekli bir elastikiyet
hlindedir.
Dier yaltm rtlerinde olduu gibi elastromerik bitmlerde de tayc olarak cam
tl ve polyester keeler kullanlmaktadr. Souk hava koullarnda atlama ve krlma
olmaz. Membran kaplama ileminde almo atei ve scak asfalt ile kolay uygulanabilen bir
rndr.
Resim 1.4: Elastomerik yaltm rts
1.2.1.4. Kiremit Alt Su Yaltm rtleri

Kiremit alt rtleri, eimli atda at kaplamasnn altnda kullanlr ve polimer
bitmden retildiinden abuk oksidasyona uramaz. ekme dayanm yksektir, atda
uzun sreli bir geirimsizlik salar.
Resim 1.5: Kiremit alt su yaltm rts
1.2.2. Srme Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Srme esasl su yaltm malzemeleri;
imento esasl su yaltm malzemeleri,

Bitm esasl su yaltm malzemeleri,
Poliretan esasl su yaltm malzemeleri,
Akrilik esasl su yaltm malzemeleri olmak zere drt gruba ayrlmaktadr.
1.2.2.1. imento Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Adndan da anlalabilecei gibi imento esasl olup su ile kartrlarak ve srlerek
uygulanan malzemelerdir. Tek bileenli olan tipleri toz hldedir ve uygulamadan nce su ile
kartrlarak srlebilir kvama getirilir. ki bileenli olan tipleri ise ayr paketler hlinde sv
ve toz bileenden oluur. retici tavsiyesine gre gerekiyorsa su ile de kartrlabilir.
Resim 1.6: imento esasl su yaltm malzemesi
imento esasl malzemeler uygulama ekline gre ikiye ayrlr.
Kristalize olan imento esasl malzemeler: Betonun iindeki kimyasallar ile

reaksiyona girerek kristal retir. Bu kristaller betonun yapsna nfuz ederek
betondaki kapiler (klcal) boluklar tkar ve su yaltm salar. Kristalize olarak
betona ilemenin yan sra yzeyde esnek ve dayankl bir katman oluturarak
iki aamal koruma salar. Hem negatif (iten) hem de pozitif (d) taraftan
uygulanabilir. Tek veya iki bileenli tipleri mevcuttur.
ekil 1.1: Kristalize yaltm malzemesi uygulama detay
Kristalize olmayan imento esasl malzemeler: Beton, ap ve benzeri

yzeylere kuvvetle yapr, yksek atlak kprleme (balama) zelliine
sahiptir. Sadece pozitif taraftan uygulanr. Negatif taraftan kullanma uygun
deildir. Rijit, yar elastik ve tam elastik tipleri vardr.
1.2.2.2. Bitm Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Bu yaltm malzemeleri, likit hldeki bitm esasl malzemeler ve pasta hlindeki
kauuk/ bitm esasl malzemeler olmak zere iki ksma ayrlmaktadr.
Likit hldeki bitm esasl malzemeler: Normal scaklkta akc hlde olan
asfaltlardr. Kendi aralarnda e ayrlr:
Asfalt solsyonlar: Bir bitml malzemenin seyreltilerek sv hle

gelmesiyle elde edilir. zellikle astar amal ve souk olarak uygulanr.
TSEnin ilgili ksmlarnda tekniine uygun olarak nasl yaplmas
gerektii detayl olarak verilmektedir. Buna gre astar beton, sva, ap,
gaz beton, ahap, metal yzeyler ve imento yonga levhalar zerine
uygulanr. Ayrca toprak altnda kalan metal yzeylerin korozyona kar
korunumu amac iinde kullanlmaktadr. Zemin altndaki metal
yzeylere uygulanmas durumunda 3 kat hlinde en az 1 m3 suya 1 kg
katlmak zere malzeme yzey zerine uygulanmaldr. Betonarme
yzeylerin slfatl zeminlerdeki korunumu iinse yine ayn miktardaki
sarfiyat ile asfalt solsyonu kullanlmaldr.
Asfalt emlsiyonlar: Bir bitml malzemenin su iinde disperse

(dalm) edilmesiyle elde edilir. Kullanm srasnda su ile seyreltilerek
souk olarak uygulanr. Beton ve gaz beton yzeylerde astarlama
amacyla kullanlr. Asfalt emlsiyonlar metal yzeylerde kullanlmaz.
Kreozot: Metal ve ahap yzeylerin su yaltmnda, zift esasl

malzemeler kullanlmas hlinde astar olarak kreozot kullanlr. Kreozot,
solsyon tipinde bir malzemedir. Kmrden elde edilen ham katrann
2350 Cde kaynatlmasndan elde edilir. Kahve-siyah renkli, yakc,
kokulu bir svdr.
Resim 1.7: Likit su yaltm malzemesi uygulamas
Pasta hlindeki kauuk/bitm esasl malzemeler: Bir veya iki komponentli

(karml) malzemelerdir. ki bileenli tiplerinde ikinci bileen priz hzlandrc
ve sertletirici olarak karma katlr. Kuru, hafif nemli, emici ve emici
olmayan yzeyler ile beton, sva, ap, metal, tahta, gaz beton vb. yzeyler
zerinde de olduka etkilidir. Esnek olmalar ve bina hareketlerine dayanmalar
nedeniyle yzeye ok rahat uygulanr. Bunun yannda toprak alt ve st
meknlarda, balkon, bahe, teras, slak hacimler veya eski bitml membran
yzeylere yatay ve dey ekilde rahatlkla uygulanabilmektedir.
1.2.2.3. Poliretan Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Beton yzeye fra, rulo ile srlerek veya pskrtlerek uygulanan trleri mevcuttur.
Krlerini tamamladktan sonra sreli olarak elastik kalr. Bu tr malzemeler % 400lere
varan oranlarda elastiktir ve atlak kprs kurabilme zelliine sahiptir. Binalarda dtan
temel yaltmnda, beton ve tula yaplarda su tayan atlaklarn yaltmnda, teras ve
otopark detaylarnda, at yaltmlarnda kullanlabilir. UV (ultraviyole) nlarna dayankl
ve dayanksz olan tek veya ift bileenli tipleri vardr.
Resim 1.8: Poliretan esasl su yaltm malzemesi uygulamas
1.2.2.4. Akrilik Esasl Su Yaltm Malzemeleri

Akrilik esasl bir malzeme olup kopolimer akrilik dispersiyon (dalm) esasl bir
karma sahiptir. Beton yzeye srlerek veya pskrtlerek uygulanr. Su ile seyreltilerek
kullanlr. Birinci kat astar olmak zere en az kat, gerektiinde de tayc takviyesiyle
uygulama yaplr. UV nlarna dayankl olan ve olmayan tipleri vardr. Islak hacim, teras
vb. yerlerde kullanlabilir. ok atlakl yzeylerde tayc takviyesiyle uygulanmas nerilir.
Akrilik malzemeler krn tamamladktan sonra daima elastik kalr.
Resim 1.9: Akrilik esasl su yaltm malzemesinin uygulamas
1.2.3. Yapsal Su Yaltm Malzemeleri

Yapnn her aamasnda, her elemann imalatnda iyiletirmesi, dayanklln
artrlmas, hz kazanlmas, kullanm mrnn uzamas gibi amalarla kullanlan
kimyasallardr. Genel olarak beton elemanlarn imalat srasnda imalat kolayl salamak,
betonun kalitesini artrmak, istenen zelliklerin verilmesini salamak ve su geirimsizlii
elde etmek amacyla kullanlan yap kimyasallar, toz ya da likit (sv) hlde bulunur. Yap
kimyasallar beton, har katklar ve derzlerde dolgu amal olarak uygulanmaktadr.
Derz dolgu olarak kullanlan malzemeler de uygulamaya ynelik olarak d yzeye
uygulanan, betonun bnyesine uygulanan ve i yzeye uygulanan malzemeler olmak zere
ksma ayrlr.
1.2.3.1. Beton Katklar
Taze veya sertlemi hldeki beton zelliklerini deitirmek iin kartrma ilemi
srasnda betona imento dozajnn % 5ini gememek zere eklenen kimyasal maddelerdir.
Bu katklar betondaki boluklarn doldurulmas prensibine dayanr. Bir anlamda da
akkanlatrc katklardr. atlaksz bir betonda, betona nfuz eden suyun hacmi,
buharlaan suyun hacminden daha dk ise betonun su geirimsiz olduundan
bahsedilebilir. Su geirimsizlik salayclar, ierdikleri kimyasal maddeler sayesinde
betondaki klcal boluklarn ierisini su itici tabakalar hlinde doldurur ve betonun su
emmesini azaltr.
10
1.2.3.2. Sva ve Tka Malzemeleri

Aktif su kaaklarn genleerek tkayan ok prizli su tkalardr. Suyla kartrlarak
kullanlr. atlak, boluk ve deliklerden szan ya da basnl ekilde gelen sularn acil olarak
durdurulmas amacyla uygulanr.
Resim 1.10: Su tkac
1.2.3.3. Derz Malzemeleri
D yzeye uygulanan malzemeler
Yapya su giriinin cephenin her noktasnda durdurulmas iin kullanlr. D

yzeydeki suyun betondaki genleme veya inaat derzlerine girmesini engeller. Betonun d
yzeyine uygulanan polietilen veya hypalon su tutucu bantlardr. Suyu durdurma veya beton
ierisinde gidecei yolu uzatma prensibi ile alr. Donat yerletirilmesinin dhili su
geirimini etkiledii, direkt su basncnn betonda hasar oluturduu, yapnn dndaki
zararl sularn engellenmek istendii durumlarda kullanlr.
Resim 1.11: Derz dolgu malzemesinin uygulanmas
11
Betonun bnyesine uygulanan malzemeler
D yzeydeki suyun betondaki genleme veya inaat derzlerinden geiini

engellemek iin kullanlr. Betonun bnyesine uygulanan su tutucu bantlar veya su ile
genleen mastik ve profil malzemelerdir. Suyu durdurma veya beton ierisinde gidecei yolu
uzatma prensibi ile alr. Estetik nedenlerden dolay dardan mdahale edilemeyen
durumlarda, anma gibi direkt su basncnn betona etkidii hllerde vb. uygulanr.
Resim 1.12: Su tutucu bant
yzeye uygulanan malzemeler
yzeydeki suyun betondaki genleme veya inaat derzlerinden geiini engellemek

iin kullanlr. Betonun i yzeyine uygulanan hypalon su tutucu bantlardr. Suyu durdurma
prensibi ile alr. Mevcut yaplarla temas, su yaplar ve onarm ilerinde kullanlr.
1.3. Su Yaltm Malzemesini Hazrlama Kurallar

Yaltm malzemeleri, uygulamaya balamadan nce kuralna uygun olarak yaltm
yapabilmek ve yaplan yaltm ileminden en st dzeyde faydalanmak iin baz ilemlerden
geirilir. Yaltm malzemesinin hazrlk aamasnda dikkat edilmesi gereken noktalar aada
belirtilmitir.
1.3.1. Srlerek Yaplan Yaltm Malzemelerinin Hazrlanmas

Srlebilen yaltm malzemeleri piyasada 5, 10 ve 25 litrelik ambalajlar eklinde
satlmaktadr. Bu malzemelerin hazrlan, retici firma tarafndan ambalajlarn zerinde
belirtilmektedir. Genel olarak srlerek yaplan yaltm malzemelerinin hazrlan u
ekildedir:
25 litrelik bir su yaltm malzemesi eer fra ile uygulanacaksa 10 litre su ile
seyreltilmelidir.
25 litrelik bir su yaltm malzemesi eer mala ile uygulanacaksa 7 litre su ile
seyreltilmelidir.
Homojen bir karm elde etmek iin dk devirli bir matkap kullanlmaldr.
Kartrma ilemi yaplrken zellikle topaklanmann olmamasna dikkat
edilmelidir.
Karm kab gereinden fazla byk veya kk olmamaldr.
12
Karm suyu iilebilir nitelikte olmaldr.

Hazrlanan karm 20 25 dk. iinde tketilmelidir.
Resim 1.13: Yaltm malzemesinin kartrlmas
1.3.2. Serilerek Yaplan Yaltm Malzemelerinin Hazrlanmas

Serilerek yaplan yaltm malzemeleri genellikle bitm maddeden imal edilir. Piyasada
rulo hlinde sata sunulmaktadr. Yaltm rtleri ile uygulamaya balamadan nce dikkat
edilmesi gereken hususlar unlardr:
Rulo hlindeki yaltm malzemeleri dik konumda muhafaza edilmelidir.

Direkt olarak gne nlarna maruz braklmamaldr.
+5 derece zeri scaklklarda uygulanmas daha uygundur.
Souk havalarda uygulanacaksa 24 saat nceden oda scaklnda muhafaza
altna alnmas gerekmektedir.
Malzemenin zelliine gre alome (alev makinesi) kullanlmaldr.
Resim 1.14: Membran
13
1.3.3. Yapsal Su Yaltm Malzemelerinin Hazrlanmas

Yapsal su yaltm malzemeleri, betonun imalat srasnda karm suyuna ilave
edilerek direkt olarak kullanlmaktadr. Toplam imento miktarnn %5ini gememelidir.
ok prizli su tkalar ise yle hazrlanr:
ok prizli su tkac az miktarda temiz su ile kartrlr.

Souk su kullanlarak hazrlanan karmlarda reaksiyon daha yava, scak su ile
hazrlanan karmlarda reaksiyon daha sratlidir. Bu sebeple k aylarnda
reaksiyon sresini kontrol etmek amac ile lk veya scak su kullanlabilir.
Hazrlanan karm ufalanmadan yorulabilen bir kvamda olmaldr.
Reaksiyonun balamas ile karm snmaya balar.
Toz hlindeki ok prizli su tkalar ise bir eldiven yardm ile direkt olarak
uygulanmaktadr. Bu rnler iin herhangi bir n hazrlk yapmaya gerek yoktur.
1.3.4. Yaltm Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas ve Yaltm Uygulanmas

yi bir su yaltmnn temel koulu, doru detaylarn seilmesi ve doru uygulamann
yaplmasdr. Yaltm membranlarnn uygulanmasndan nce yzeysel problemlerin bertaraf
edilmesi gerekir. Zeminde ukur ve kntlar bulunmamaldr. Uygulama yaplacak beton
yzeyler slak ve nemli olmamal, yeterli priz alma sresi tamamlanmaldr. Uygulama
yaplacak yzeyin zeri ve yakn evresi toprak ve amurdan arndrlmaldr.
Tm dey ve yatay elemanlarn birleim ara kesitlerinde ve dey elemanlarn yn
deitirdii ara kesitlerinde rtlerin daha yumuak dn yapmalarn salamak iin 45
eimli, en az 8x8 cm genilikte pahlar yaplmaldr.
ekil 1.2: Ara kesit pahlar
Su yaltm uygulanacak olan yzeyler dzgn, przsz, tercihen ahap mala perdahl
olmal; ya, mazot vb. su yaltmna zarar verebilecek kirlerden veya birikintilerden
temizlenmi olmaldr.
14
ncelikle zemine bitm esasl astar uygulanmas tavsiye edilir. Astar, yzeysel
problemlerin minimize edilmesine yardmc olduu gibi tam yaptrma yaplan yzeylerde
membrann zeminle aderansn artrr.
Resim 1.15: Yzeyin temizlenmesi ve astarlanmas
Yaltm malzemesi rtsnn enine bindirmeleri en az 10 cm, boyuna bindirmeleri ise

en az 15 cm olmaldr. Ek yerindeki mineral kapl yzey, almo alevi ile stlr. Mineral
stne mala srlerek minerallerin bitm ierisine gmlmesi salandktan sonra ek yeri
yaptrlr.
Resim 1.16: Membranlarn serilmesi
Temel yaltmnda 1. kat olarak serilen membranlar, yap tayc sisteminin temel
tabanndaki dk dozlu grobeton tabakas arasnda oluacak deformasyondan
etkilenmemesini salamak iin sadece birleim yerlerinden yaptrlr. Uygulama perde
yzeyinde yaplacak ise toprakla temas etmesi muhtemel tm yzeylerde membrann her iki
katmannda da tam yaptrma yaplmas gereklidir.
Birleim yerlerinde yaptrma, LPG gaz kullanan almo alevinin modifiye bitm
eritmesine sebep olacak stma ilemi sonucu gerekleir. Yapma ilemi tamamlandktan
sonra eriyen bitm birleim noktalarnda tarlmal ve tarlan blm (fibrocam ya da
polyester kee ortaya kmayacak ekilde) spatula veya mala ile bastrlmaldr.
15
Resim 1.17: Membranlarn yaptrlmas
at evresi boyunca, baca diplerinde ya da rulo balarnda membran en az bir metre

tam yaptrlarak uygulanmaldr.
Arduazl tip membranlarn yan birleim yerleri arduazsz olarak hazrlanm 10 cm
kalnlktaki eritler zerine yaptrlr. Ba birleim yerlerinde ise 15 cm'lik ksm stlarak
talarn mala yardmyla yzeyden kaznmas gereklidir. Arduazl rnlerde eriyen bitm
bini yerlerinden tarldktan sonra soumadan zerine arduaz ta dklmesi tavsiye edilir.
Birleim yerleri mutlaka suyun ak yn hesap edilerek uygulanmal, membranlar suyun
ak ynne dik olarak serilmelidir. malat mutlaka dk kottan balatlmaldr.
Resim 1.18: Arduaz tann kaznmas
2. kat olarak uygulanacak membran katman, 1. katmana tamamen yaptrlmal ve

birleim blgeleri artlarak uygulanmaldr. Her iki katman da kesinlikle ayn ynde
uygulanmal, rg biiminde uygulama yaplmamaldr. Yaltm delip geen yap
elemanlarnn bu elemanlara balanmasn salayacak biimde flanlar bulunmaldr.
Uygulama tamamlandktan sonra yrtlma, delinme, yalanma gibi olumsuzluklara kar
(arduaz, lamine alminyum gibi yzeyi kapl rnler hari) yaltm malzemesinin zeri
kapatlarak yaltm koruma altna alnmaldr. Doru yaptrma scakl, membrann zerine
lamine edilmi olan sl hassasiyete sahip polietilen film tabakasnn almo atei temasyla
erimesi annda gerekleir. Kumlu yzeylerde ise almo alevinin tutulduu kumlu yzeyin
parlak bir hl almas yaptrma iin uygun scakla ulaldn gsterir.
16
Resim 1.19: artma membran deme
Resim 1.20: Yaltm malzemesi yaptrma
Yaltm malzemesini erit hlinde veya blgesel yaptrmada, yaptrlan yzeyler

arasndaki mesafe yaklak olarak 5 - 10 cm arasnda olmaldr. erit hlinde yaptrma
yaplan rtlerin dier rtler ile enine ve boyuna istikametlerdeki ek yerlerinde tam
yaptrma yaplmaldr.
Detaylarda aksi belirtilmedike bu uygulama, beton at yzeylerde ilk kat (buhar
kesici) rtler ile s yaltm katmanlar stndeki ilk kat rtlere (buhar dengeleyici)
uygulanr.
at ve temel uygulamalarnda ste gelen ikinci kat rt tam yaptrma yntemi ile
birinci kat rtlerin ek yerlerini ortalayacak ekilde yaptrlmaldr.
17
ekil 1.3: Tam ve erit yaptrma
1.4. Temellerde ve Perde Duvarlarda Su Yaltm

Temel perde duvarlar, toprak dolgusunun yapld andan itibaren sznt sular, geici
veya srekli basnl yer alt sularna maruz kalr.
Temel evresinde yaplacak drenaj uygulamalar ancak yer alt suyunun basncn
drmede etkili olur. Betonun su geirimsizlik katklar ile hazrlanmas ise tam bir su
yaltm salamaz.
Yaltlmam yzeylerden betonarmenin bnyesine girecek su, elik donatda
korozyona sebep olur, yapnn mrn ksaltacak sonular dourur. meknlarda oluacak
rutubet, ayn zamanda yaam konforunu da olumsuz ynde etkiler. Polimer-bitm modifiyeli
rnler ile dardan bohalama yntemiyle yaplacak bir su yaltm uygulamas tm bu
olumsuzluklarn nlenmesini salar.
Temellere ve dolaysyla binaya zarar veren yer alt sular basnl ve basnsz olmak
zere iki gruba ayrlr. Bundan dolaydr ki bu iki farkl duruma gre yaltm yaplmas
nemli bir husustur.
18
ekil 1.4: Temelde s ve su yaltm detay
Niteliksiz veya yaltmsz temel ve bodrum duvarlarnda u kusurlar oluur:
Su szntsnn olduu hllerde beton iindeki sularn donma sonucu

genlemesiyle beton btnl bozulur ve betonda atlaklar oluur.
Atmosfer etkisi altnda kalan demir yzeyinde oluan demiroksit veya
demirhidroksit tabakasnn bnyeden ayrlmas, ktlede arlk kaybna neden
olur.
eri giren sular kflenme ve mantarlamaya neden olur.
Betondaki demir donat korozyona urar.
zenle seilmi ve denmi seramiklerin oynamas, derz aralarnn atlamas
ve dklmesi ile karlalr.
Ald nemden dolay svalarn, boyalarn ve duvar ktlarnn kabarmasna
neden olur.
19
Resim 1.21: Su yaltm yaplmam kpr aya
1.4.1. Temellerde Basnsz Yer Alt Sularna Kar Yaltm

Basnsz suya kar yaltm uygulanaca zaman, yaltmn korunacak yap
yzeylerini suyun etkisinde kalan ksmlarnda tamamen rtmesine ve basn yapmayan
suyun ieri szmasn nlemesine dikkat etmelidir. Yaltmn detaylandrlmasnda aadaki
etkilerin gz nnde bulundurulmas gerekir:
Yaltm yaplacak yapnn planlanmasnda yaltmn maruz kalaca etkiler gz

nne alnmal ve gerekli nlemlerle yaltmn gereinden fazla zorlanmas
nlenmelidir.
Yapda meydana gelebilecek atlaklar yaltmla giderilemeyecek kadar bykse
armatr, ters omega yaparak dilatasyon tekili ve ayrc tabaka gibi nlemler
alnmaldr.
Yapdaki dilatasyonlar, bunlarn yaltm iin gerekli artlar gz nne alnarak
planlama dneminde tespit edilmeli ve detaylandrlmaldr.
Yaltm, sadece yaltm dzeyine dik adan etki eden kuvvetleri karlayabilir.
Planlama dneminde bu faktr unutulmamal ve gerekli nlemler alnmaldr.
Yaltm, genel olarak iki rijit yap eleman arasna gmlmelidir.
Basn yapmayan szma suya kar yaltm yaplacak yaplarda etkili ve srekli
drenaj iin gerekli nlemler alnmaldr.
Yaltmn uygulanaca zemin, salam, kuru, dzgn olmal; zeminde atlaklar,
ukur ve kntlar bulunmamaldr. Btn ke ve kenarlar yarap 4 cm
olacak ekilde yuvarlatlmaldr.
Yaltm delip geen yap elemanlarnn (rnein borular) yaltmn bunlara
balanmasn salayacak biimde balant paralar bulunmaldr. Bu elemanlar,
yaltmn bunlara her taraftan balanabilecei biimde yerletirilmelidir.
Yaltm uygulamas tamamlandktan sonra yaltm yaplan yzey koruyucu bir
tabaka ile korunmaldr.
20
Resim 1.22: D yzeyden su yaltm yaplm temel
1.4.2. Temellerde Basnl Yer Alt Sularna Kar Yaltm

Bir binann planlanmas ve konstrksiyonu, basnl suya kar yaltm gz nnde
tutularak yaplmaldr. Kural olarak binann suya bakan yzne yaplan yaltmn binay
dtan tamamen sarmas gerekir. Yapya, yaltma srekli ve belli bir hidrostatik basn
yapan sular, basnl yer alt sular olarak adlandrlr. Metre cinsinden su stunu ykseklii
ile ifade edilen su durumu kg/m2 olarak basn yapar. Basnl suya kar yaltm
detaylandrmas, su basnc ve yapnn yaltm zerine yapaca skma basnc olarak iki
faktre gre belirlenir. Bu konuda okside bitml rtlerle zmler getiren TS 3647nin
gnmzn yksek performansl rtlerine uyarlanmas ve retici firmalarn bilgi birikimi
ile nerilecek detaylar tabloda belirtilmitir. Ancak her projenin zgn zemin ve yapsal
koullar her defasnda yeniden ett edilmelidir.
Basnl suya kar yaltmn yaplmasnda u hususlara dikkat edilmelidir:
Yaltm, her iki yzden de boluksuz bir biimde sabit yap elemanlar ile
kaplanm olmal, beton sertleme yaptktan sonra dahi iki sert yap eleman
tarafndan belirli bir yzey basnc altnda tutulmaldr.
Yaltm srtnmesiz olarak kabul edilmeli ve bu nedenle ancak yaltmn
yaplaca yerde dik kuvvetleri iletebilecei unutulmamaldr.
Yaltma etki eden kuvvetlerin e oranda datlmasna ve kuvvet farklar
meydana getirmemesine zen gsterilmelidir.
Yaltmn srekli olarak yumuama noktasnn, elastometrik rtlerde 120 oC ve
plastometrik rtlerde 140 oC yukar scaklklara maruz kalmayaca, kalmas
durumunda ise zel nlemlerin alnmas gerekecei unutulmamaldr.
Dilatasyonlar daima yaltm dzlemine dik olacak biimde dzenlenmeli, ke
ve kenarlardan en az 50 cm uzaklkta olmaldr.
21
Yaltm yaplacak binann plan, olanak olduu lde, basit tutulmal ve

yaltm tabanndaki farkl seviyeler 45 dereceden daha az eimli eik yzeylerle
birbirine balanmaldr.
Basnl suyun en fazla ykselebilecei seviyeye gre yaltm uygulama
ykseklii tespit edilmelidir. Geirgen zeminlerde bu ykseklik, sz edilen
seviyenin 30 cm zerinde olabilir. Dier btn durumlarda toprak seviyesinin
30 cm zerine kadar yaltm devam eder.
Yaltmn yaplaca beton zeminin yzeyi muntazam ve temiz olmaldr.
Sktrlm, salam zeminlerde beton kalnl 10 cm olmaldr. Tama gc
fazla yksek olmayan zeminlerde bu kalnlk arttrlmal ve gerekiyorsa beton
donatl yaplmaldr.
Dey yaltmn yaplaca yardmc duvarlar, zemin betonun d kenarlarnda,
zemin betonundan bir yaltm rts ile ayrlr. Bunlar genellikle tula veya
briket duvar eklinde ina edilir.
Yaltma bask yapacak bir toprak yk bulunmad zamanlarda ankrajlarla
tespit yoluna gidilir ve betonarme perde duvarlar ina edilir.
Ankrajlarn keler, dilatasyonlar ve yaltmn biti noktalarndan uzakl ise en
ok 0,35 m, birbirinden uzakl ise en ok 1,50 m olmaldr. Yardmc
duvarlarn keleri, balant tekil etmeyecek biimde rtlmelidir. Kelerde
ve 5 ile 10 m mesafelerde, duvarlarda da dey dilatasyonlar yaplarak bunlar
iki kat bitml rt eridi ile birbirinden ayrlr. Yardmc duvarlar, ina edilmi
bulunan sabit yap ksmlarndan ayrc tabakalar yardmyla ayrlr. Yardmc
duvarlar rldkten sonra duvarlarn i ksmlar svanarak perdahlanr.
Duvarlar 1,5 metreden fazla ykseklikteyse mutlaka tula ayaklarla takviye
edilerek devrilmelerinin nne geilmelidir.
Su yaltmnn uygulanaca zemin kuru ve dzgn olmal, zeminde atlaklar,
ukur ve kntlar bulunmamaldr. Btn ke ve kenarlar yarap 4 cm
olacak ekilde yuvarlatlmaldr. Yaltm delip geen yap elemanlarnn,
yaltmn bunlara balanmasn salayacak biimde balant paralar (flanlar)
bulunmaldr. Yaltm uygulamas tamamlandktan sonra koruyucu tabaka ile
korunmaldr.
1.4.3. Bohalama Metodu le Temelde Su Yaltm

En etkili su yaltm uygulamas hi phesiz dtan yaplan dier bir deyile
bohalama teknii ile yaplandr. Ayrca temel ve perdelerde su-nem yaltmnda baarl
olmak ve soruna kalc bir zm getirmek, sistem ve malzeme seimine titizlik, doru
detaylandrma ve hassas bir uygulama ile gerekleebilir.
Bohalama metodu, bina temelinin bir membran tabakas ile epeevre sarlmasdr.
Bu yntemde nce yaltm tabakas hazrlanr, bu bohann iine temel oturtulur. ncelikle
bitml membran tabakasnn zerine serilecei salam zemin hazrlanmaldr. Bu zemin
dzgn yzeyli bir grobeton katmandr. Bu katmann zerine en az iki kat 3 veya 4 mm
kalnlnda polyester kee taycl membran yaptrlr. Bohalama uygulamalarnda
membran altna astar uygulanmaz.
22
Bohalama metodu u ekilde uygulanmaktadr:
Membranlar enlemesine 10 cm, boylamasna ise 15 cm birbiri zerine

bindirilerek ve almo ile eritilerek yaptrlr.
Resim 1.23: eitli boylarda izolasyon almolar
lk katta membranlarn ek yerlerinden birbirine yaptrlmas yeterlidir.

kinci kat yana doru 50 cm ve boyuna 5 metre artma yaplarak yaptrlr.
lk ve ikinci katlar enine-boyuna eklinde dik a ile artlarak uygulanmaz.
kinci kat membranlar, ilk kat uygulamaya tamamen yaptrlr.
Resim 1.24: Bohalama metodu
Noktasal yaptrma doru deildir. Zemin yaltm tabakasnn perde yaltm ile
birletirilebilmesi iin kenarlarda yaklak 1 metre fazlalk braklr.
Perdelerin yaltmnda ayn tip membran kullanlabilir ancak polyester kee
takviyeli sv membran uygulanmas daha pratik ve salkl bir uygulamadr.
Btn dik alar mutlaka pahlanmaldr. Bu amala Trkiyede de retilen
almo uygulamal bitml pah band kullanlmas yerinde olur.
23
Resim 1.25: Pah band
24
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET-2
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda slak

hacimlerde su yaltmn kurallarna uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Binalarda su yaltmnn nemini aratrarak snfta arkadalarnz ve

retmeninizle paylanz.
Islak mekn hacimlerde su yaltm iin retilmi yaltm malzemelerinin

brorlerini toplayarak snfta arkadalarnzla inceleyiniz.
nternetten slak hacimlerde su yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
2. ISLAK MEKN HACMLERNDE SU

YALITIMI
Su tesisatlarndan szan sularn deme kaplamalarndan geerek yapya ve alt katlara
zarar vermesini nlemek iin yaplan bir yaltm eklidir.
2.1. Islak Hacimler

Genellikle konutlarmzda kullandmz mahallerden banyo, tuvalet, mutfak, balkon
ve teraslar slak hacimler olarak deerlendirilmektedir. Endstriyel alanlarda, laboratuvar
ortamlarnda da ska slak hacimlerle karlalmaktadr. Yzme havuzlar, ss havuzlar ve
sulama kanallar ayrca su depolar da slak hacimler grubuna girmektedir. Suyun her eit
yapya verdii zararlar gz nnde bulundurularak bu alanlarda gerekli su ve nem
yaltmnn yaplmas zorunludur.
Resim 2.1: Banyo ve WC
2.1.1. Banyo, Mutfak ve Tuvaletlerde Su Yaltm

Islak hacimler genellikle seramik ile kaplanr. Seramikler su geirimsiz olsalar da tek
balarna su yaltm salamaz. Seramik derzleri suyun geii asndan risk oluturan
29
blgelerdir. Duvarlarn birbiriyle ve zeminle birletii kelerde genellikle su geiini

kolaylatran atlaklar oluur. Tesisat borular veya su giderleri gibi zel noktalarda da
durum ayndr. Islak hacimlerden su szmas alt katlarda veya yan odalarda hasara neden
olur. Bu durumda yaplmas gereken en doru ey, slak hacimlerin inaat aamasnda sva
filesi ve yaltma uyumlu giderler kullanlarak yaltlmasdr.
Resim 2.2: atlamalara kar kullanlan sva filesi
2.2. Islak Meknlarda Su Yaltm

Tavanlarda grlen su lekeleri ve damlalar, slak duvarlar, banyoya bitiik duvarlarda
kabaran boya ve duvar ktlar sk sk ve youn su temas gzlenen ortamlarda suyun
verdii hasarlardan sadece bazlardr.
zellikle otel, AVM ve i merkezi gibi hizmette ara verilemeyen binalarda tuvalet,
du alan, mutfak, amarhane, hamam, banyo gibi slak hacimlerin yaltmnn hatasz ve
sorunsuz olarak yaplmas nem kazanmaktadr. Modern konutlarda ise yaam konforunun
salanmas iin slak hacim yaltm yaplmas kanlmazdr.
Resim 2.3: Yaltm tamamlanm banyo
30
2.2.1. Islak Meknlarda Su Yaltm Uygulama Kurallar
Su yaltm yaplacak meknlarn su ile alakal fiziksel ve hidrolik hesaplar

yaplmaldr.
Yaltm yaplacak yzey toz, kir, ya, inaat atndan temizlenmelidir.
Yaplan hesaplara gre yaltm malzemesi belirlenmelidir.
Kullanlacak malzemelerin uygulanmasnda retici firma tarafndan belirlenen
uygulama talimatlarna uyulmaldr.
zellikle har ii katk maddesi veya srlebilir yaltm malzemelerinde karm
oranlarna dikkat edilmelidir.
Uygulama yaplacak yzeylerde derin atlak, krk, korozyon vb. engel tekil
eden unsurlar bulunmamaldr. Bu unsurlar varsa yaltma balamadan nce
giderilmelidir.
Islak hacim meknlarnda, yaltm malzemesi tam olarak kurumadan duvar veya
zemin kaplamas yaplmamaldr.
Kaplama ilemi bitirildikten sonra kaplama derzleri arasna su yaltm iin
hazrlanm derz dolgu malzemeleri veya srlebilir nitelikteki su yaltm
malzemeleri ile szdrmazlk uygulamas yaplmaldr.
Tm yaltm ileri bittikten sonra yzeyler temizlenmelidir.
2.2.2. Islak Meknlarda Su Yaltmnn nemi

Nereden ve nasl geldiinin belirlenmesinin g olduu suya kar yaama
meknlarnda bulunan slak hacimlerde yaltmn yaplmas ve tesisatn denmesinde titizlik
gsterilmesi nemlidir.
Genellikle i meknlarda bulunan banyo, mutfak, tuvalet gibi slak hacimlerde su
tesisatlarnda oluan hasarlar, alt katlara su akmasna sebep olmaktadr. Bu blmlerin zemin
demesi zerine polimer bitm membranlarla yaplacak su yaltm veya srlebilen yaltm
malzemeleri, tesisatta oluacak kaaklarn alt katlara geiini engeller. zellikle apartman
dairelerinde oluan bu durum, eitli problemlere neden olmaktadr. Polimer bitm
kaplamalarnn st yzeyi her eit kaplama malzemesiyle kolay aderans salayacak ekilde
imal edilmektedir.
Resim 2.4: Yaltmsz duvar
31
Konut ii slak hacimlerde su yaltm u ekilde yaplmaktadr: Tesviye ap

yapldktan sonra keler pahlanmaldr. Beton yzeyler suya iyice doyurulduktan sonra
dk devirli matkap ile erbet hline getirilen imento esasl elastik su geirmez yaltm
malzemesi bekletilmeden frayla zemine ve gerekli ykseklie kadar duvarlara srlr.
Resim 2.5: Yaltm malzemesinin hazrlanmas
imento esasl su yaltm malzemesi henz yaken alkali dayanml sva filesi, zemine
denir. lk kat kuru-ya (yzey kurusu) duruma geldiinde ikinci kat imento esasl elastik
su geirmez yaltm malzemesi srlr ve yaltm tamamlanr.
Resim 2.6: Zemine imento esasl yaltm malzemenin srlmesi
Islak hacimlerde seramik uygulamas en ge 12 gn iinde yaplmaldr. Seramik

derzlerinin su geirimsizliini salamak iin derz macunu yaplrken har suyuna
katlmaldr. Yaltm yaplmadan kaplamas yaplm veya yaltm eitli nedenlerle hasar
grm slak hacimlerin seramik kaplanmasndan sonra alt katlara su veya rutubet gemesi
hlinde imento harlarna katlan aderans artrc ve su geirimsizlik malzemeleri
kullanlarak yaltm yaplabilir. Bunun iin ncelikle kaplamalarn aralarndaki derz
dolgular temizlenmelidir. Alan derzler uygun miktarda yaltm malzemesi katlm su ile
kvama getirilmi derz dolgusu ile tekrar doldurulmaldr. Derz dolgusu iyice kuruduktan
sonra derzlere srlen su iticilik zellii salayan, klcal kanallara suya kar grnmez bir
yaltm tabakas salayan su yaltm malzemelerinden derzlere srlr. Bu ilem iin ince bir
fra kullanlabilir. Kaplamann zerine taan sv henz kurumadan nemli bir bezle
silinmelidir.
32
Resim 2.7: Derz aralarna yaltm malzemesinin srlmesi
33
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
SES YALITIMI
582YIM284
Ankara, 2012
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 2
RENME FAALYET -1 .................................................................................................... 4
1. DEMELERDE SES YALITIMI...................................................................................... 4
1.1. Zeminde Ses Yaltm.................................................................................................... 4
1.1.1. Tanm ve nemi ................................................................................................... 4
1.1.2. Uyguland Yerler ................................................................................................ 5
1.2. Zeminde Ses Yaltm Malzemeleri................................................................................ 6
1.2.1. Tanm .................................................................................................................... 6
1.2.2. eitleri.................................................................................................................. 6
1.2.3. zellikleri .............................................................................................................. 9
1.3. Zeminde Ses Yaltm Malzemesini Hazrlama Kurallar ............................................ 10
1.4. Zeminde Ses Yaltm Malzemesini Uygulama Kurallar ............................................ 11
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 17
2. DUVARLARDA SES YALITIMI ..................................................................................... 17
2.1. Duvarlarda Ses Yaltm .............................................................................................. 17
2.1.1. Duvarlarda Ses Yaltm Malzemesi eitleri....................................................... 17
2.1.2. Yaltm Malzemesinin Uygulanmas ................................................................... 19
2.2. Uygulama Hatalar ...................................................................................................... 23
RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 27
3. GRLT ODAKLI SES YALITIMI.............................................................................. 27
3.1. Grlt Odakl Ses Yaltm ....................................................................................... 27
3.1.1. Tanm .................................................................................................................. 27
3.1.2. eitleri................................................................................................................ 28
3.2. Grlt Odakl Ses Yaltm Uygulamalarnn Yapm............................................... 29
RENME FAALYET - 4 ................................................................................................. 36
4. AKUSTK YALITIM......................................................................................................... 36
4.1. Akustik Yaltm ........................................................................................................... 36
4.1.1. Tanm .................................................................................................................. 36
4.1.2. Akustik Yaltml Meknlar ................................................................................. 37
4.1.3. Malzemeleri ......................................................................................................... 37
4.2. Akustik Yaltm Uygulamalar .................................................................................... 39
RENME FAALYET - 5 ................................................................................................. 43
5. TTREM YALITIMI ...................................................................................................... 43
5.1. Titreim Yaltm ......................................................................................................... 43
5.2. Titreimi Yok Eden Malzemeler ................................................................................. 43
5.3. Titreim Yaltm Uygulamalar .................................................................................. 46
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET -1
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda,

demelerde ses yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA

Yaltm malzemeleri hakknda katalog ve bror getirerek snf
ierisinde
nternetten ses yalt ile ilgili bilgi toplaynz.
1. DEMELERDE SES YALITIMI

1.1. Zeminde Ses Yaltm
Grlt pek ok salk sorununa yol amaktadr. nsan grlty zamanla
kabullenmi olsa bile zararlar artarak devam edecektir. stelik grlt sonucu oluan iitme
kayplarnn ilala veya cerrahi bir mdahale ile tedavisi bulunmamaktadr. zellikle uzun
sreler yksek grltye maruz kalanlarda kalc iitme kayplar (sarlk) olumaktadr.
Ayrca fabrika gibi endstriyel tesislerde alanlarn verimi dmekte, dikkatlerinin
dalmas sonucunda i kazalar meydana gelmektedir.
1.1.1. Tanm ve nemi

Gelien teknolojiye paralel olarak, yap elemanlarnn hafiflemesiyle grlt sorunlar
ortaya kabilmektedir. Bu sebeple sonradan meydana gelecek ve hem masrafl hem de
telafisi zor durumlarda kalmay nleyebilmek iin yap elemanlarnn ses nlar karsndaki
davranlarn iyi bilmek gerekir. Yap elemanlar vastasyla iletilen bu seslerin miktarlarn
azaltmak iin alnan nlemlere Ses Yaltm denir.
Grltden korunmann en temel yolu ses yaltm uygulamalardr. Ses yaltm,
istenmeyen seslerin yaltlarak insana zarar vermeyecek ve yaam kalitesini drmeyecek
seviyeye drlmesidir.
Yaadmz mekanlarda grltye yol aan sesler iki snfa ayrlr. Bunlar ortam
sesleri ve darbe sesleridir.
Ortam sesleri, hava titreimleriyle oluan ve hava yoluyla yaylan seslerdir. Konuma
sesi, TV sesi, daktilo sesi gibi sesler ortam seslerine rnek olarak verilebilir.
Darbe sesleri ise iki sert cismin birbirine arpmas sonucu ortaya kan ve kat cisimler
zerinde titreim yoluyla yaylan seslerdir. ok katl yaplarda en nemli grlt sorunlar
darbe seslerinden kaynaklanr. Sert zemin demesi zerinde yrnmesi, sandalye vs.
eyalarn ekilmesi, sert cisimlerin yere dmesi gibi durumlarda yksek dzeyde darbe sesi
oluur ve grlt sadece alt kata deil yapnn iskeleti zerinden tm dairelere yaylr.
Zeminde oluan darbe sesinin bir dier tipi de topuk sesi diye adlandrlan ve sert
deme zerinde yrnmesi ile oluup ortam sesi olarak ayn mekanda yaylan seslerdir.
Bir zemin kaplams ne kadar sertse yaratt grlt de o denli byk olacaktr.
Laminat, lamine, ahap, seramik gibi ada yer demelerinin tamam gnlk olaan
kullanmda bile yksek dzeyde grltye yol aarlar.
Yaplardaki grlty nlemek iin ses yutucular, ses bariyerleri, snmleyiciler ve
titreim nleyiciler kullanlr.
Katlar aras ses yaltm, ortam seslerinin ve darbe seslerinin iki kat arasnda geiini
nlemeyi ve yaanlan mekndaki topuk sesini kesmeyi hedefler. Bunun iin ap altnda ya
da deme altnda bir ses yaltm malzemesi kullanmak gerekir. Bu tip malzemelerin ayn
anda hem darbe hem de ortam sesi yaltm yapmas arzu edilir. Sadece ortam seslerini
yaltmak isteniyorsa ta yn gibi lifli, ak hcreli rnler, hem darbe seslerini hem de
ortam seslerini yaltmak isteniyorsa younlatrlm kauuk ya da mantar bazl rnler
kullanlr.
Katlar aras ses yaltmnda malzemenin younluu, hcresel yaps ve fiziksel
dayanm son derece nemli faktrlerdir.
1.1.2. Uyguland Yerler

Ses yaltm;
Konutlar, okul, hastane, yurt, otel, i yeri gibi, grltnn zararl etkilerinden
korunmas gereken alanlarn duvar, deme, at, kap, pencere ve tesisat
elemanlarna,
evreye yaydklar grltnn nlenmesi gereken jeneratr, hidrofor, kalorifer
dairesi gibi alanlarn ve yksek ses dzeyine sahip elence yerleri vb.
meknlarn duvar, deme, tavan, pencere, kap ve tesisat elemanlarna,
Sinema, tiyatro, konser ve konferans salonu, TV ve ses kayt stdyosu gibi

kullanm koulu sese bal alanlarn duvar, deme, tavan, kap, pencere ve
tesisat elemanlarna yaplmaldr.
1.2. Zeminde Ses Yaltm Malzemeleri

1.2.1. Tanm
Konutlar, okul, hastane, yurt, otel, i yeri gibi, grltnn zararl etkilerinden
korunmas gereken alanlarda ve ayrca evreye yaydklar grltnn nlenmesi gereken
jeneratr, hidrofor, kalorifer dairesi gibi alanlarn ve yksek ses dzeyine sahip elence
yerleri vb. meknlarn duvar, deme, tavan, pencere, kap ve tesisat elemanlarnn ses
dzeyini drmek iin uygulanan yaltm malzemelerine ses yaltm malzemesi denir.
1.2.2. eitleri
Ses yaltm malzemeleri, ses ve grlt iddetinin younluuna, uygulanacak mahallin
durumuna ve yaltm malzemesinin cinsine gre be gruba ayrlmaktadr.
Bunlar; Mineral Ynler (Cam yn, ta yn), Polietilen, Kauuk Kp, Ahap
Yn ve Poliretan malzemelerdir.
Mineral Ynler (Cam Yn, Ta Yn)
Ergitilmi camdan elde edilen s ve ses izolasyonunda kullanlan, bklebilir, atee

dayankl cam lifleridir.
Resim 1.1: Mineral Ynler (Cam Yn, Ta Yn)
Polietilen
Boru yapmnda kullanlan ve ayrca gda maddelerinin saklanmas iin retilen

maddelerin yapmnda kullanlan, petrol trevidir. naat sektrnde s ve ses yaltm iin
kullanlmaktadr.
Resim 1.2: Polietilen yaltm malzemesi
Kauuk Kp
Kauuktan elde edilen yaltm malzemesidir. Hem s hemde ses yaltmnda

kullanlmaktadr.
Resim 1.3: Kauuk kp
Ahap Yn
Ahap yn levhalar, izolasyon ( yaltm ) amal olarak ahap rnlerden retilmi

bir malzeme olup, pek ok sentetik rne gre de belli bal stnlklere sahiptir. Baz
yerlerde ayrca odun lifli levha olarak da ad gemektedir. Her eyden nce sentetik
rnlerin bir ksm yangna kar ahap rnler kadar dayankl deildirler. Bununla birlikte
ahap rnler, neme kar dayankszdr.
Resim 1.4: Ahap yn
Poliretan
Birok sektrde yardmc malzeme olarak kullanlan bir karbon bileiidir. Kullanm
amacna gre sert ve yumuak olarak retilmektedir. Sert olarak retilen poliretanlar yapda
yaltm malzemesi olarak kullanlmaktadr.
Resim 1.5: Poliretan
1.2.3. zellikleri
Yaplarda kullanlacak ses yaltm malzemelerinin zellikleri ise yle olmaldr,
Younluk
Bir rnn younluu arttka hem ortam hem de darbe sesi yaltm gc de artar.
Dk younluklu malzemeler (110 130 kg/m3den kk) yeterli ses yaltm yapamazlar.
Ancak ok yksek younluklu malzemeler yapnn statik ykn artrarak baka sorunlarn
ortaya kmasna yol aabilirler.
Sertlik
Sert malzemeler yksek younlua sahip olsalar dahi darbe seslerini yaltamazlar
(rn. beton). Esnek malzemelerin darbe emme yetenei daha yksektir.
Hcresel Yap
Malzemenin ak hcrelere sahip olmas (lifli ya da serbest granll yap) ortam sesi
yaltm performansn artrrken, kapal hcrelere sahip olmas (mantar gibi bal betei
yaps) titreimleri snmlemesini salayarak darbe sesleri yaltmnda etkinliini ykseltir.
Silentcork hem ak hem kapal hcrelere sahip tek ses yaltm rndr.
Fiziksel Dayanm
zellikle zeminde kullanlan rnler srekli olarak yke ve darbeye maruz kalrlar.
Zaman iinde meydana gelen kme malzemenin orijinal yapsnn bozulmasna ve ses
yaltm zelliinin yitmesine yol aar.
Nem ve Kfe Dayanm
Lifli ya da sentetik malzemelerin neredeyse tamam neme ve kfe kar dayankszdr.

Nem, kf ve bazen de bakteri oluumlar zamanla malzemenin yapsn bozar; yaltm
gcnn yitmesine yol amakla kalmaz insan sal iin de tehlike oluturur.
Yangn Gvenlii
zellikle deme altnda kullanlan rnler yangna kar dayankl olmaldr.

Yangnlarda yaralanma ve lmlerin pek ou zehirlenmeden kaynaklanmaktadr. Yaltmda
abuk alevlenen ve yandnda zehirli gaz karan sentetik rnler tercih edilmemelidir.
Bceklenme
Tpk bakteriler gibi bcekler de ilalama ile ulalamayan yumuak yap elemanlarna
kolayca yerleirler. Bu durum hem yaltmn baarsz olmasna hem de salksz bir mekann
ortaya kmasna yol aar.
ekil 1.1: Demede ses yaltm
ekil 1.2: Demede ses yaltm detay
1.3. Zeminde Ses Yaltm Malzemesini Hazrlama Kurallar

Zemine ses yaltm ilemine balamadan nce yaltm malzemesinin hazrlanmas iin
gerek yaplacak iin amacna ulamas gerekse iin kalitesi asndan uyulmas gereken baz
kurallar vardr. Bu kurallar yle sralanmaktadr.
Ses yaltm yaplacak zeminin metraj kartlarak gerekli malzeme miktar ve

cinsi belirlenir.
10
Belirlenen malzeme zeminin yapsna gre ve girinti-kntlara gre maket

ba yardmyla ekillendirilir.
Kullanlacak malzeme katlana bilir bir malzeme ise sprgeliklerde ne kadar
katlanmas gerektii belirlenir.
Kullanlacak yaltm malzemesi, almay etkilemeyecek ekilde meknn belli
bir yerinde toplanr.
1.4. Zeminde Ses Yaltm Malzemesini Uygulama Kurallar

Demelerde ayak sesi eya ekme sesi gibi darbe seslerinin de bitiik, alt ve st
meknlara geiinin nlenmesi gerekir. Bu amala uygun malzemelerle yzer deme
uygulamalar yaplr. Darbe seslerin nlenmesi, ancak ift katmanl deme uygulamas ile
mmkndr. Bu amala deme zerinde ses yaltm malzemeleri yerletirilir. Ardndan
zerinde oluturulacak sap ve deme kaplamasnn betonarme deme ve duvar
elemanlaryla temas kesilecek ekilde ses yaltm malzemesi sprgelik hizasna kadar
duvarlarda devam ettirilir. Bylelikle insanlarn zerinde hareket edecekleri demenin
duvarlar ile temas kesilerek, ses yaltm malzemelerinden oluan bir nevi havuzun ierisine
alnmas salanr. Bylece dorudan veya dolayl yollardan ses iletimine neden olacak ses
kprleri ortadan kalkar. Bu sisteme yzer dseme ad verilir.
Zemine ses yaltm yapmak iin aadaki ilem sras takip edilir.
Yaltm ilemi iin gerekli olan ara ve gereler hazrlanr.
Resim 1.6: Yaltm ara-gereleri
Yzey ya, toz, har art, demir filizleri gibi atklardan temizlenir.
Yapsal ya da yzeysel bozuk sathlar varsa uygun tamir harlar ile tamir edilir.
Resim 1.7: Temizlii yaplm yaltm yzeyi
11
Deme kaplamasnda meydana gelebilecek darbe ve titreimin duvarlar

vastasyla komu mekna gemesine engel olmak iin, kaplama st kotuna gre
belirlenecek kalnlkta levhalar kesilerek tm deme etrafna sprgelik
hattnca denir.
Resim 1.8: Sprgelik hattnca denecek levha
Tayn, polietilen, kauuk kp gibi deme ses yaltm levhalarndan

seilen yaltm malzemesi deme stne serbest olarak ve aralarnda boluk
kalmayacak ekilde denir.
Resim 1.9: Malzemenin boluksuz denmesi
Ses yaltm malzemelerinin birleim yerleri izolasyon band ile bantlanr.
Resim 1.10: Tamamlanm ses yaltm
Gerekiyorsa ap dklmeden nce levhalarn zerine su geirimsiz bir rt veya

nem tutucu serilir.
12
Yaltm malzemesi dendikten sonra zerine ap uygulamas yaplr.
Resim 1.11: ap uygulamas
13
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, duvarda
ses yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Binalarda, ses yaltmnn nemini aratrarak snfta arkadalarnz ve

Duvarlarda ses yaltm iin retilmi yaltm malzemelerinin brorlerini

nternetten duvarda ses yaltm ile ilgili bilgi toplaynz.
2. DUVARLARDA SES YALITIMI

2.1. Duvarlarda Ses Yaltm
ki daire arasnda ses yaltm uygulamas yaptrarak komunuzun grltsn
engelleyebilirsiniz. Bu amala; duvar elemanlarnn zerine yay vazifesi gren, duvardan
geri yansyan seslerin yutulmasn salayan ses yaltm malzemeleri profiller arasna
yerletirilir veya dorudan duvar zerine yaptrlr ve nlerine ktle oluturan ikinci bir i
yzey kaplama malzemesi uygulanr. Bylelikle duvar elemannn "ktle-yay-ktle" prensibi
ile ses iletim performans iyiletirilebilir.
2.1.1. Duvarlarda Ses Yaltm Malzemesi eitleri

Duvarda ve demede ses yaltm iin kullanlan yaltm malzemeleri genellikle ayn
malzemeler olup duvarda kullanlan malzemeler mahallin amacna gre deiiklik
gsterebilmektedir.
Mineral (imento) Esasl Malzemelerle Yaltm
Sert yzeyli malzemeler sesi ok az tutarak aynen yanstmaktadr. Ta yn ve cam

yn gibi hava geiren ve esnek malzemelerde ses, sya dntrlerek yok edilmektedir.
Ses dalgas, malzeme bnyesine ne kadar nfus ederse yutulan enerjide o kadar fazla
olmaktadr. Ta yn esasl malzemelerle yaplacak ses yaltmnda, yzey ile yaltm
malzemesi arasnda hava boluu bulunmaldr.
17
Resim 2.1: Mineral (imento) esasl ses yaltm malzemesi
Poliretan Esasl Malzemelerle Yaltm
Poliretan esasl malzemelerle ses yaltm, yzey temizlenerek yaplmaktadr. Ses bu

malzemelerce emilerek yansmas nlenir. Poliretan malzeme iin sesin indirgeme deeri
30 dB dir. Ses emici akustik malzemeler, genellikle yzeyi piramit ekilli, renkli, elastik ve
poliretan esasl bir rndr. Gzenekler iine giren sesler, gzeneklerde iddetini
kaybederek sesin yutulmasn salar.
Resim 2.2: Poliretan esasl ses yaltm malzemesi
Mantar Levhalar
Rulo ve levha mantar; inaat sektrnde zellikle s ve ses yaltm uygulamalarnda

kullanlan, mantar meesi aacnn kabuunun paralara blnmesinden sonra tekrar
preslenerek dilimlenmesi ile elde edilmektedir.
Resim 2.3: Mantar levha
18
Dier ses yaltm malzemeleri renme Faaliyeti 1.2de Zeminde Ses Yaltm
Malzemeleri konusunda verilmitir.
2.1.2. Yaltm Malzemesinin Uygulanmas

Tek katmandan oluan yap elemanlar, havada oluan sesin komu mekna geiine
ktleleri ile kar koyar. Buna ktle kanunu ad verilir. Dolaysyla bir duvarn arln
arttrdka ses gei kayb da artrlm olur. Ancak bu yntemle ses yaltm salamak,
tayc sisteme getirecei ar yk, ses kprleri oluumu ve o duvarn kalnlamasndan
dolay ortaya kacak yer kayb gibi nedenlerle ekonomik ve fonksiyonel olmaz. Bu tr tek
katmanl blme duvarlara alternatif olarak gnmzde ift cidarl hafif blme duvarlar
kullanlyor. Bu duvarlar, tayc bir konstrksiyon arasna yerletirilen ses yutucu
malzemeler ve iki yzne tespit edilen ince kaplamalardan oluur. Mevcut binalarda ieriden
yaplacak uygulamalarda ses yaltm malzemesi, yap elemanna profillerle veya
yaptrlarak tespit edilir ve zerine kaplama yaplr.
Ses yaltm uygulamas bina ii veya bina dndan yaplabilir. Uygulama ekli ise
profilli ses yaltm uygulamas veya yaptrma tekniklerinden birisi ile yaplr.
Mevcut Duvar zerine Profilli Ses Yaltm Uygulamas
Duvar llerine gre deme ve tavana monte edilecek "U" profilleri

kesilerek uygulamaya hazrlanr.
Resim 2.4: Duvar tipi U profil
Kesilen U profillerinin tavan ve deme ile temas edilecek taban

ksmlarna ses kprleri olumamas iin akustik bant yaptrr.
Resim 2.5: Akustik bant
19
Tavan ve zemin U profillerinin monte edilecei yerler izgi izilerek

iaretlenir.
U profiller, artnamede yaplan tanmlamalara uygun ekilde, boluklu
veya boluksuz olarak izilen izgilere gre mekanik olarak monte edilir.
Resim 2.6: Profillerin montaj
Zemin ve tavana U profilleri monte ettikten sonra dey tayc profilleri

(C profil) duvar yksekliine gre kesilerek uygulamaya hazrlanr
Resim 2.7: C profil
Tavandaki ve zemindeki konstrksiyon arasna uygun aralklarla dikey

olarak tayc profiller denir.
Ses yaltm malzemeleri, dikey tayc profiller arasnda boluk
kalmayacak ekilde yerletirilir.
Dey tayc profillerin i ortama bakan yzeylerine akustik bant
yaptrlr.
Resim 2.8: Yaltm malzemesinin denmesi
20
yzey kaplamas akustik bant zerinden dikey tayc profillere

vidalanr.
Alpan levhalar vidalanr ve sabitlenir.
Birleim yerlerine derz band yaptrlr ve derz als ekilir.
Resim 2.9: Derz band ve derz als ekme
Mevcut Duvar zerine Yaptrmal Ses Yaltm Uygulamas
Genellikle bina d yzeylerinin mimari zelliklerinin korunmak istenildii ya da

apartman yaantsnda, s ve ses yaltm zerine ortak karar verilemedii durumlarda, daire
sahiplerinin en azndan kendi dairelerine ieriden mantolama yapmakla s ve ses yaltm
sorununa zm getirebilmek amacyla uygulanabilen yntemidir.
ekil 2.1: Yaltm detay
Uygulamaya balamadan nce yzey temizlii yaplr.
21
Gerekli olan malzeme, ara ve gereler hazrlanr.

Yaptrmal ses yaltm uygulamalarnda yzeyin dzgnlne gre
uygun yaptrma teknii belirlenir.
Al veya imento esasl yaptrc reticisinin tavsiyeleri dorultusunda
hazrlanr.
Resim: 2.10: Yaptrma harcnn hazrlanmas
Yaptrc, levha kenarlarnda kesintisiz ereve ve levha ortasnda

bekler halinde ses yaltm levhalarna uygulanr.
Resim 2.11: Yaptrcnn levhaya uygulanmas
Ses yaltm levhalar aralarnda boluk kalmayacak ekilde duvara

yerletirilir.
Yzeye tespit ettirilen malzemenin yapma mukavemetini arttrmak iin
kullanlan malzeme, uygun dbeller ile duvara sabitlenir.
Resim 2.12: Levhalarn dbelle duvara sabitlenmesi
Kaplama zerine yaplacak sva reticinin tavsiyeleri dorultusunda

hazrlanr ve fileli sva uygulamas yaplr.
22
Resim 2.13: Fileli sva uygulamas
Ayrca duvar ve deme elemanlarn delip geen tesisat elemanlarnn (boru, kanal
vb) titreim ile grlt iletmesini nlemek iin, demeyle/duvarla birleim yerlerine ses
yaltm malzemeleri (tayn, camyn, kauuk, polietilen vb.) uygulanmaldr.
2.2. Uygulama Hatalar

Her iin kendine zg yapl kurallar ve teknii vardr. Bu kurallara uyulmad
takdirde birok sorunla kar karya kalna bilir. Zamannda kuralna uygun olarak
yaplmayan iler sonradan hem byk zaman kayb hem de maliyetli tamiratlar eklinde
karmza ka bilir. Bu gibi sorunlarla karlamamak iin yaplan yaltm ilerini kuralna
gre yapmak gerekir.
Aada baz uygulama hatalar maddeler halinde verilmitir.
Ses yaltm iin uygun malzeme kullanlmamas

Uygulanacak mahalde nceden ses iddetinin llmemesi
Yaptrma harcnn kural d levhalarda uygulanmas
Bina rzgar yklerinin dikkate alnmamas sonucu eksik dbel kullanm
Is ve ses yaltm levhasnn svasnn ince yaplmas sonucu svada dklme
problemleri
Is ve ses yaltm levhalarnn artma metodu ile yerletirilmemesi
Donat filesinin kalitesiz olmas, alkali direnli olmamas
Donat filesi uygulamasnda file bindirmelerinin yaplmamas,
Is ve ses yaltm levhalarnn arasnda 2-4 mm. boluk bulunmas halinde bu
boluun har veya sva ile doldurulmas
Su yaltm ile s ve ses yaltmnn birleim detaylarnn iyi zlmemesi
23
RENME FAALYET3
RENME FAALYET - 3
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, grlt
odakl ses yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Grlt odakl ses yaltmnn nerelerde uygulandn aratrnz.

Grlt odakl yaltm malzemeleri hakknda bilgi toplaynz.
nternetten ses yalt ile ilgili bilgi toplaynz.
3. GRLT ODAKLI SES YALITIMI

3.1. Grlt Odakl Ses Yaltm
Grlt odakl ses yaltm genelde elence yerleri, jeneratr daireleri, asansr makine
daireleri, hidrofor daireleri v.b. gibi yerlerde uygulanmaktadr.
3.1.1. Tanm
Herhangi bir ses kaynandan yaylan grlt niteliine sahip sesleri, kabul edilebilir
seviyeye indirmek, akustik zelliini deitirmek, etki sresini azaltmak, hoa giden veya
daha az rahatsz eden bir baka ses ile maskelemek gibi yntemlerle zararl etkilerini
tamamen veya ksmen yok etmek iin yaplan ilemlere grlt odakl ses yaltm denir.
Grlt dzeyi yksek mahallerde, zel ebatlarda ve yzeyi profilli grlt
snmleyici levhalar, toz tutmayan, su geirmeyen, yanmaz kuma kaplamal grlt
perdeleri ve paneller, grlt emici sabit ve hareketli paneller kullanlarak gereksinimlere ve
koullara uygun grlt azaltc almalar yaplmaktadr.
D ortamda yaplan almalarda ise grlt emici sabit ve hareketli paneller, su
geirmeyen, yanmaz kuma kaplamal grlt perdeleri gibi malzemeler kullanlarak deiik
zmler retilebilmektedir.
27
3.1.2. eitleri
Kullanlan ses izolasyon malzemelerinin uygulamalar ekilde olur.
Yaptrma le Yaplan Ses zolasyonu
Ses yaltm malzemelerinin zel al, imento esasl yaptrc harlar veya yangna
dayankl sv yaptrc ile yzeye uygulanmasdr.
Resim 3.1: Asansr makine dairesi
Profillerle Yaplan Ses zolasyonu
Kaplama yaplacak yzeyi, elik veya alminyum profillerle donatlp bu profiller

zerine yaltm malzemesinin sabitlenmesi eklinde uygulanr.
Pskrtme Metodu le Yaplan Ses zolasyonu
Selloz esasl malzemelerden elde edilen, ierisinde bor tuzlar barndran, s, ses ve
yangn izolasyon malzemesinin zel pskrtme makineleri ile yzeye pskrtlmesi
yntemidir.
Resim 3.2: Pskrtme metodu ile yaltlm jeneratr dairesi
28
3.2. Grlt Odakl Ses Yaltm Uygulamalarnn Yapm

Grlt odakl ses yaltm yaplmadan nce ilk i olarak yaltlacak mahalin en ok
ses toplad yeri tespit etmek gerekmektedir. Bu ilem yaplrken ses desibelini len sfr
hassasiyetteki dijital lm cihazlar kullanlmaktadr.
Resim 3.3: Ses seviye lm cihaz
Grlt odakl ses yaltmnda kullanlan akustik snger ile ses yaltm
ilem basamaklar
Yaltm yaplacak mahale uygun olarak ses yaltm malzemesi belirlenir.
Resim 3.4: Akustik snger
Ses iddetinin fazla youn olduu yerler belirlenir.

Kolon ve kiriler binay ayakta tutan balca yap birimi olup, ii demirle
dolu olduundan sesi nce onlar iletir. Bu yzden meknda bulunan
kolon ve kiriler belirlenir.
Yaptrma yaplacak yzeyler kir, toz, ya ve inaat atklarndan
temizlenir.
Yaltm yaplacak yzey net olarak llr.
Net lmlere gre akustik snger kesilir.
Yangna dayankl bir sv yaptrc kullanlr.
Sv yaptrc, her 1m ye 300 350 gram gelecek kadar kullanlmaldr.
29
Yaptrma ilemi yaplrken nce akustik snger ve yaptrlacak yzeye

ince bir film tabakas eklinde yaptrc srlr.
Resim 3.5: Yzeye sv yaptrc srlmesi
Yaptrcnn kurumas iin 5 10 dk. beklenir.

Bu ilemden sonra akustik sngerler yzeye el ile hafif bask yaplarak
yaptrlr.
Resim 3.6: Akustik sngerin yaptrlmas
30
Akustik ses sngerleri

braklmamaldr.
denirken
kesinlikle
aralarnda
boluk
Resim 3.7: Yaltm bitmi bir jeneratr odas
D Cephede Grlt Odakl Ses Yaltm Uygulama Aamalar
Baz durumlarda grlt seviyesi yksek mahaller ayr bir bina olabilir. rnein bir
renci yurdunun enerjisini salayan jeneratr veya snma ihtiyacn karlayan kalorifer
dairesi ayr bir bina olarak ina edile bilir. Bu durumda makinelerin grltsn ortadan
kaldrmak iin d cephede ses yaltm yapmak gerekebilir.
D cephe kaplamas yaplacak olan yzey, yaltm olumsuz ynde

etkileyecek olan her trl nesneden arndrlr.
zolasyon ve yaltm uygulanacak cepheye yaptrc har srlr. Bu
ilem bilindik sva uygulama ilemi gibi itina ile yaplr. Yaptrc har
her bir blgeye temas edecek ekilde svanr. Yaptrc har svandktan
sonra yaltm tabakasnn daha salam tutmas asndan yaptrcya 8
10 mm lik tarak ekilir. Tarak ekme ilemi sayesinde ise yaltm
malzemesi, uygulanacak zemine daha salam oturur ve hava kanallar
sayesinde malzeme nerdeyse cepheden sklemeyecek kadar salam bir
ekilde yer edinir.
stee bal olarak seilmi yaltm malzemesi, artmal dizim
dediimiz metodik dizim yntemi ile d cepheye dizilir. artmal dizim
sayesinde her bir yaltm tabakas dier bir tabakaya kenetlenir.
Bina cephe ke ksmlar veya dier tm ke ksmlarda zel plastik
fileli kebent kullanlr.
artmal dizim ilemi salam ve itinal bir ekilde bittikten sonra
dbelleme ilemi uygulanr.
Yaltm uygulanacak yzeye dbelleme ilemi uygulandktan sonra sert
plastik fileyi yaptrmak iin alt ince sva uygulanr. Hemen ardndan file
31
gergin bir ekilde yaptrlr ve daha sonra ikinci kat sva atlr. Islak
snger vastasyla file st sva zemini sonraki aama olan dekorasyon
iin przsz hale getirilir.
ekil 3.1: D cephede ses yaltm detay
32
RENME FAALYET4
RENME FAALYET - 4
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, akustik ses
yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Akustik ses yaltmnn nerelerde uygulandn aratrarak snfnzda tartnz.
Akustik ses yaltm malzemeleri hakknda bilgi toplaynz.
evrenizde bulunan yaltm reticilerini ziyaret ederek bilgi toplaynz.
4. AKUSTK YALITIM
4.1. Akustik Yaltm
Grltnn kendi kaynanda yok edilmesi mmkn olmad zaman, ortamda
yaylmasn engellemek iin gerekli nlemler alnr. Bu nlemler, sesin yayld ortama
engel, panel veya duvar yaplmas ile salanr. Aada akustik yaltm ile ilgili bilgiler
verilecektir.
4.1.1. Tanm
Akustik, sesin oluumu, duyulmas ve dalmyla ilgilenen bir bilim daldr. Ses
dalgalar, bulunduu ortam koullarna gre uygun hareket etmektedir. Bo ve kapal bir
meknda duvarlardan yansyarak yanklanmaya sebep olurken, uygun denmi ortamlarda
net bir ekilde duyulur hale gelmektedir. Bunun iinde mimari ortamlardaki yanklanmay,
grlty, duyma problemlerini ortadan kaldrmak, mekndaki insanlarn eit olarak sesten
faydalanmasn salamak ve ierdeki sesin dary rahatsz etmemesi iin yaplan yaltm
eidine Akustik Yaltm denir.
Resim 4.1: Akustik yaltm
36
4.1.2. Akustik Yaltml Meknlar

Uygulama mekannn zelliklerine, ses kaynann durumuna ve uygulama
imkanlarna akustik yaltm yaplabilecek yerler yle sralana bilir;
Ev
Stdyo
Ses kayt stdyosu
TV ve radyo stdyolar
D cephe
Makine odalar, jeneratr odalar
Asansr odalar, hidrofor dairesi, kazan dairesi
Sunum odas, sinema odas, home theatre (ev sinemas)
Toplant odas, konferans salonu
Resim 4.2: Akustik yaltml toplant salonu
4.1.3. Malzemeleri
Akustik ses yaltmnda kullanlan malzemeler kullanm yerlerine gre eitlilik
gstermektedirler. Cam yn, ta yn petrol trevi yaltm rnleri haricinde akustik
yaltm iin retilen dier rn eitlerinden bazlar unlardr,
Piramitler
Piramit formlu kpkler gzenekleri ak, ses yutma zellii olan ve uluslararas
yanmazlk standartlarna uygun ses yaltm malzemeleridir. Piramit yzeyleri sayesinde her
yzde ayn seviyede termal yaltm ve ses emme seviyesine sahiptirler.
Grnen i mekanlarn yzey uygulamalarnda, endstriyel alanlarda, radyo ve kayt
stdyolarnda, elence yerlerinde, konferans salonlarnda, jenaratr dairelerinde,
kompresrlerde, bekleme salonlarnda vb. ok geni kullanm alanlarna sahiptir.
Resim 4.3: Akustik yaltm piramitleri
37
Akustik Kpkler
Havadan gelen sesi yksek dzeyde emme gcne sahip, ok kaliteli bir poliretan
ester veya eter kpktr. Makina evreleri, yolcu gemilerinin motor blmlerinde,
havalandrma kanallarnda, tesisat borularnda, elektronik cihazlarda vb. kullanm alanlarna
sahiptir.
Resim 4.4: Akustik kpk
Akustik Tavan Panelleri
Hem dekoratif hemde ses yaltm iin uygun olan ahap veya plastik malzemeden
imal edilen panellerdir.
Resim 4.5: Akustik tavan paneli
Akustik Duvar Panelleri
Derzli akustik paneller, ahap panelin arka tarafna belirli aks aralklaryla deliklerin
almas, n tarafna da deliklere uygun akslarla derzlerin almasyla akustiklik zelliini
kazanan panellerdir. Bu paneller zerindeki derzlerin skl ve delik says, panelin
akustiklik zelliini belirler.
Resim 4.6: Akustik duvar paneli
38
Akustik Kumalar
Akustik kumalar, sesi belli oranlarda emen zel olarak imal edilen rnlerdir.
Dekoratiflik ynnden dier yaltm malzemelerine gre avantajlar vardr.
Resim 4.7: Akustik kuma ile ses yaltm
4.2. Akustik Yaltm Uygulamalar

Akustik yaltm uygulamalar dier yaltm uygulamalar ile ayn olup profilli,
yaptrma veya pskrtme eklinde yaplmaktadr. Bu uygulamalar yaplrken dikkat
edilmesi gereken husus, uygulama yaplacak yerin kullanm amac ve ses iddetine gre
yaltm eklinin belirlenmesidir.
Akustik yaltm uygulamalarnda ilem basamaklar; renme Faaliyeti 1
Demelerde Ses Yaltm, renme Faaliyeti 2 Duvarlarda Ses Yaltm ve renme
Faaliyeti 3 Grlt Odakl Ses Yaltm, uygulamalar ile benzerlik gsterdiinden ilgili
faaliyetin uygulamalar ayn ekilde kullanlabilir.
Resim 4.8: Profilli, yaptrma ve pskrtme yntemleri
39
RENME FAALYET5
RENME FAALYET - 5
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, titreim
yaltmn kurallarna uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Titreime yol aan ve yaltlmas gereken nesneleri aratrarak snfnzda

tartnz.
Titreimi engelleyen yaltm malzemeleri hakknda bilgi toplaynz.
evrenizde bulunan yaltm reticilerini ziyaret ederek bilgi toplaynz.
5. TTREM YALITIMI
5.1. Titreim Yaltm
Modern binalarda titreim ve titreimin neden olduu grlt ikyetleri her geen
gn artmakta ve gnlk yaamn iinde ok da fark edilmeyen ancak salk asndan
rahatszlklara yol aabilen bir problem olarak karmza kmaktadr. Sinsi ses kirlilii ile
birlikte kontrol edilemeyen titreimin yaratt malzeme yorulmalar yok edilmesi gereken
bir sorun haline gelmitir. zm ise mekanik tesisatn statik ve dinamik yk zellikleri ile
her biri kendi iinde karmak ve ok sayda parametrenin dikkate alnarak belirlenmesi
gereken titreim izolatrleridir.
Bir binada bulunan jeneratr, hidrofor veya asansr boluklarndan gelen sesleri nasl
izole edeceimizi nceki faaliyetlerimizde renmitik. Bu renme faaliyetinde titreime
yol aan bina ii makinelerin rettikleri titreim ve olumsuz etkilerini ortadan kaldrma
yntemlerine deineceiz.
5.2. Titreimi Yok Eden Malzemeler

Mekanik ekipmanlarn, yaplarda yaratt grlt problemlerine zm salamak iin
ve sismik koruma maksadyla kullanlan malzemelerdir.
Titreim izolasyonu iin amaca gre farkl malzeme ve formdaki yaylar kullanlr.
snmlemesi yksek yaylar arasnda doal malzemeden mantar ve doal kauuk saylabilir.
Sentetik kauuk veya zel plastikten imal edilmi yaylarn ise i snmlemeleri daha
byktr. Yaylardan sk sk titreim snmleme ve izolasyon ilemlerinde yararlanlr.
43
Gerek yaam mahallerinde gerekse endstriyel mahallerde ska rastlanan titreim

sorununu zmek iin titreim nleyici veya etkisini en aza indirgeyici malzemeler
retilmektedir.
ncelikle kullanlacak malzeme belirlenmeden nce izolasyonu yaplacak alan veya
makinelerin, titreim deerlerini lmek gerekir. Bunun amac her titreim yaltm
malzemesinin farkl zelliklere sahip olmasndandr.
Titreim Takozlar
Normal vibrasyonlu her trl sistemlerde yaygn bir ekilde kullanlmaktadr.

Kompresr, jeneratr, hidrofor soutma gruplar, eksantrik ve hidrolik preslerin oluturduu
titreimi azaltmak iin kullanlr. Yay ve lastik dizayn enerji snmleme esasna gre alr.
Resim 5.1: Vibrasyon takozu
Halatl Titreim Takozlar
Halatl vibrasyon elemanlar, hassas cihaz ve nitelerin hem titreimlerini engelleyip

yapya zarar vermesini engellemek hem de kendi alma sistemlerini korumak amacyla
kullanlr.
Resim 5.2: Halatl titreim takozu
44
Yayl Titreim Takozlar
zel yaylar ve hidrolik sistemlerle yaplan, titreimi %90 orannda azaltan titreim
takozlardr. Genellikle endstriyel makinelerin titreim izolasyonlarnda kullanlr.
Resim 5.3: Yayl titreim takozlar
Kauuk Titreim nleyiciler
zel kauuklardan retilen genellikle daha hafif arlkta olan makinelerin yapya ve
insanlara zarar vermemesi iin kullanlr.
Resim 5.4: Kauuk titreim nleyiciler
Mantar Levhalar
Mantar, ii hava dolu hcreleriyle nemli bir yastklama kabiliyetine sahiptir ve

vibrasyon (Titreim) izolasyonu temin edilmesini salar. Genellikle titreimin youn olduu
demelerde kullanlr.
Resim 5.5: Titreim nleyici mantar
45
Haval Sspansiyonlar
Bilinen krk prensibiyle alan titreim izolatrleridir. Hava basncndan

yararlanlr. Bu sistemlerde titreimin younluuna gre hava basnc ayarlana bilmektedir.
Resim 5.6: Haval sspansiyonlar
5.3. Titreim Yaltm Uygulamalar

Titreim yaltm uygulamalar iin aadaki ilem basamaklarna dikkat edilmesi
gerekmektedir
letme halindeki makinalarn oluturduklar titreimlerin ana konstrksiyona

aktarlmamas iin, yzer kaide detaylar ve titreim izolatrleri kullanlr. Ar
makinelerin titreim yaltm, proje srasnda gz nnde bulundurulmaldr.
Makine kaidesi olarak, yerinde dkme donatl beton kaide yerine, prekast
(prefabrik olarak retilen kaideler) kaide yaplarak deme levhas zerine
yerletirilmesi daha uygun olacaktr. ncelikli olarak istenen, titreime maruz
kalacak demelerde kullanm amacna gre yzer demeler yaplmasdr.
Titreim kaidesinin yapmnda dikkat edilmesi gereken konu, yzeyin dz ve 0
(sfr) eimde olmasdr.
ekil 5.1: Titreim kaidesi detay
46
Titreime yol aacak makinelerin montaj yaplrken ister bodrum ister ara kat
isterse at katna yerletirilsin mutlaka bina statiine uygun kaide betonu
atlmas gerekmektedir. Makinelerin yerletirilecei yer mutlaka dz olmaldr.
Zemin dz deil ise tesviye betonu atlarak dzgn bir yzey salanmaldr.
Titreime yol aacak makineler ile kaide betonu aras izolasyon mutlaka
yaplmaldr. Aksi takdirde makinelerin almasndan dolay oluan titreim
tm zemine oradan da tm binaya iletilmesi sz konusu olur. Zeminin
dzgnl mastar ve su terazisi yardmyla kontrol edilmelidir.
ekil 5.2: Zemin yzey dzgnlnn kontrol
Zemin kir ve tozdan iyice arndrldktan sonra kullanlacak makinenin

zelliine gre makinenin oturma alanna 1015 cm ykseklikte kalp talar
aklr. Tesviye betonunun dzgnl, kalp talarnn terazisinde olmasna
baldr. Bu nedenle talar aklrken su terazisi yardmyla yan ve st
yzeylerinin dzgnlne dikkat edilmelidir.
ekil 5.3: Tesviye betonunun mastarlanmas
47
Yeni sertleen beton ok naziktir, zenle korunmas gerekir. zellikle bir hafta
iinde beton kurumamal, donmamal ve sarsntya maruz kalmamaldr.
Dklen tesviye betonunun ak yzeylerinin belirli zamanlarda sulanmas ve
bu sulama sresinin 7 ile 14 gn arasnda tutulmas gerekir.
Titreim izolasyonunda kaidelerin oluturulmasndan sonra montaj srecine
geilir. Bu sre de ar makinelerin montajnda genellikle mekanik vinler
kullanlr. Baz makineler, oluturulan kaidelerdeki montaj yerlerine
sabitlenirken baz makinelerin montajnda ise yukarda belirtilen 5.2. Titreimi
Yok Eden Malzemeler konusundaki malzemelerden yararlanlr.
Resim 5.7: Ayaklar izole edilmi kompresr
Titreim izolatrlerinin yerletirilme sras u ekildedir.
Makinelerin tek bir ayana gelen yk miktarna gre hesaplanarak

izolatr seimi yaplmaldr.
Titreim izolatrleri, kullanlacak makinelerin her bir ayana konacak
ekilde ayarlanmaldr.
zolatrler belirlendikten sonra makinenin arlna gre mekanik
vinlerden yararlanlarak izolatr yksekliince kaldrlmaldr.
zolatrler, makinenin her bir ayana yerletirilir ve zel cvata somun
takmlaryla sabitlenir.
Tekrar vin yardm ile izole edilen makine indirilir.
48
Resim 5.8: Titreim izolatrleri yerletirilmi bir makine
49

6

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

6

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

Uygun ortam salandnda boyay tanyacak, macun hazrlayabilecek, macunu duvara

1. ARA - GERE HAZIRLAMA

1.1.2. Boyalarn Genel zellikleri

rtc ve renklendirici maddeler,

Tablo 1. Boyalarn genel zellikleri

Uygulamadan nce sahip

Uygulamadan sonra sahip

Fra ile uygulama

1.1.4. Kullanld Yerler

1.1.5. Boyann Snflar

1.2. Boya ncelticileri

1.2.2.2. Sellozik Tinerler

1.2.2.3. Poliretan Tinerler

1.2.2.4. Endstriyel Tinerler

1.3.3.2 Plastik Boya Macunu

D Cephe Macunu: Binalarn i ve d cephelerinde gzenek ve izlerin

1.3.4. Macunlarn Kullanld Yerler

1.4. Boya Yapma Aralar

Kestirme fras (ekil.1)

Plastik ve yal boya fralar (ekil.2)

Robot yal ve plastik boya fralar (ekil.3)

Posteki Rulo: Profesyonel ustalarn kullanmna uygun olarak doal kuzu ve

Kadife Rulo: Vernik, yal boya uygulamalar ve muhtelif ilerde kullanlr. Sk

Snger Kristalli D Cephe Rulosu: Akrilik esasl boya uygulamalarnda

Ke Rulosu: Boya yapm srasnda normal rulolarla ulalamayan dar

1.4.2.3. Badana Fralar

1.4.2.4. Boya Pskrtme makineleri

Alttan depolu (ekil.11)

1.4.2.5. Yardmc Gereler

Kazyc ve kestirme spatulalar (ekil.13)

Boya Kartrclar: Boya kartrma ular (ekil.18) sratma zellii

Fra Sap: Boya uygulamas yaplrken ulalamayan yksekliklerde fralarn

Fra Robotu: Kestirme yaplmas gereken yerlerde, almas dar ve zor

Zmpara kd: Zmpara ktlar demir ve tahta zerinde kullanlmak zere

1.4.2.6. Gvenlii Malzemeleri: Boya yapma esnasn da boyann ierisinde zarar

1.3.4. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

Rulo kullanmnda dikkat edilecek hususlar:

1.4.3.3. Spatula Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar:

Pskrtme Tabancas Kullanmnda Dikkat Edilecek Hususlar

Pskrtme tabancalar stten depolu, alttan depolu, dzenli beslemeli ve dekor

1.4.3.5. Genel uyarlar

Kirli ve yal yzeyler boyanmadan nce mutlaka temizlenmelidir.

Uygun ortam salandnda proje zerinden l alabilecek, malzeme isimlerini

2. PROJE DETAYLARINI OKUMAK

Bu ihtiyalarn karlanabilmesi amac ile ina edilecek tesislerin yaplmas iin

2.2. Mimari Proje

Taslaklar serbest elle kareli ve eskiz ktlarna yaklak lde izilir.

2.2.2.4. Kesin Proje

2.2.2.5. Uygulama Projesi

Detay Resimleri: Detay blmlerinden oluan bu blmdeki resimler plan, kesit

Genel sistem detaylar

Planlar: Yapnn ina edilebilmesi iin, gerekli tm projenin blmlerini

Bodrum kat plan

Grnler: Bulunduklar dey dzlemlere gre farkl izim teknii ile tm

Yatay llendirme (Kat Planlar)

Dtan bina cephesine doru, birinci izgide blok uzunluu.

Balama izgisi: l izgisini, ilgili olduu boyuta balayan ve ls

l izgisi Snrlar: l izgisi ile baplama izgisinin kesitii yeri

l Rakam: ls verilecek boyutun deerini gsteren ve genellikle

llere Eklenen Harf ve Semboller: Baz zel hallerde l rakamnn

Dikey llendirme (Kesit ve Grn)

2.3.2. l Alma Kurallar