You are on page 1of 89

T.C.

MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS

DERN TEMEL PLANI ZMLER


581MSP138

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve


retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. DZ RADYE TEMELLER ................................................................................................. 3
1.1. Dz Radye Temel Tanm ve Elemanlar...................................................................... 3
1.2. Dz Radye Temel Plan izimi .................................................................................... 6
1.3. Dz Radye Temel Kesit izimi .................................................................................... 9
1.4. Dz Radye Temel Donat Detay izimleri ................................................................ 13
1.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izim.............................................................. 18
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 23
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 24
2. ALTTAN KRL RADYE TEMELLER ........................................................................ 24
2.1. Alttan Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar ..................................................... 24
2.2. Alttan Kirili Radye Temel Plan izimi .................................................................... 25
2.3. Alttan Kirili Radye Temel Kesit izimi.................................................................... 28
2.4. Alttan Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri.................................................. 32
2.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi............................................................ 33
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 35
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 37
RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 38
3. STTEN KRL RADYE TEMELLER......................................................................... 38
3.1. stten Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar..................................................... 38
3.2. stten Kirili Radye Temel Plan izimi.................................................................... 39
3.3. stten Kirili Radye Temel Kesit izimi ................................................................... 42
3.4. stten Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri ................................................. 46
3.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi............................................................ 47
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 49
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 51
RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 52
4. MANTAR RADYE TEMELLER ...................................................................................... 52
4.1. Mantar Radye Temel Tanm ve Elemanlar............................................................... 52
4.2. Mantar Radye Temel Plan izimi.............................................................................. 52
4.3. Mantar Radye Temel Kesiti izimi ............................................................................ 55
4.4. Mantar Radye Temel Donat Detay izimleri ........................................................... 58
4.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi............................................................ 60
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 62
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 64
RENME FAALYET-5 ................................................................................................... 65
5. KAZIK TEMELLER.......................................................................................................... 65
5.1. Kazk Temel Tanm ve Elemanlar ............................................................................ 65
5.2 Kazk Temel Plan izimi............................................................................................ 67
5.3. Kazk Temel Kesiti izimi ......................................................................................... 70
5.4. Kazk Temel Donat Detay izimleri ........................................................................ 74
5.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi............................................................ 74
i

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 75


LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 77
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 78
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 81
KAYNAKA ......................................................................................................................... 83

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI

MODLN TANIMI

SRE
N KOUL
YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

581MSP138
naat Teknolojisi
Statik Yap Teknik Ressaml
Derin Temel Plan izimleri
Gerekli ortam salandnda dz radye, alttan kirili radye,
stten kirili radye, mantar radye ve kazk temellere ait plan,
kesit ve donat detaylarn, ynetmelik ve standartlara uygun
doru ve eksiksiz izebilme becerisi kazandran renme
materyalidir.
40/32 (+40/32 Uygulama tekrar yaplmal)
Temel Plan izimi - 1 modln baarm olmak
Dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar
radye ve kazk temellere ait plan, kesit ve donat detaylarn
izmek
Genel Ama
Okul ii gerekli ortam salandnda, okul d aratrma
yapabileceiniz kurulular belirtildiinde dz radye, alttan
kirili radye, stten kirili radye, mantar radye ve kazk temel
planlarn ynetmelik ve standartlara uygun izebileceksiniz.
Amalar
1. Dz radye temel plan, kesiti ve detaylarn
izebileceksiniz.
2. Alttan kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn
izebileceksiniz.
3. stten kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn
izebileceksiniz.
4. Mantar radye temel plan, kesiti ve detaylarn
izebileceksiniz.
5. Kazk temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.
Ortam: naat teknolojisi izim atlyesi, bilgisayarl izim
atlyesi (uygun izim programlar ile), ktphane, resim
salonu, iletmeler ve bilgi teknolojileri ortam
Donanm: Uygun donanml bilgisayar, televizyon, DVD,
VCD, tepegz, projeksiyon cihaz, izim masas, uygun izim
ara gereleri ve benzeri donanmlar ile ekipmanlar
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli
test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
iii

iv

GR
GR
Sevgili renci,
Bir yapnn eitli blmlerine etkiyen ykleri zemine aktaran yap elemanlarna temel ad
verilir. Temeller; tadklar ykn byklne, ykn duvar ya da kolonlar aracl ile gelmesine ve
zeminin tr ile tama gcne gre eitli ekillerde yaplabilir.
Temel sistemi tasarlanrken temelin zeminle temas eden yzeyinin her noktasndaki oturmann
eit (niform) olmas salanr. Zeminin tama gc dkse, yap ok katl ise veya zemin
koullarndan dolay farkl oturmalar bekleniyorsa radye temel tercih edilir. Radye temellerin
tercihinde saylan sebeplerin yan sra salam zeminin derinde bulunmas, yeralt suyunun varl ile
yzey suyunun (akarsu, gl, deniz vb.) olmas durumlarnda kazk temel yapmna gidilir.
Bu modl baar ile tamamladnzda temellere ait yapm kurallar, projelendirme esaslar,
dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar radye ve kazk temellere ait plan, kesit ve
donat detaylar izimi hakknda gereken teknik bilgileri kazanm olacaksnz. naat sektrndeki
hzl ilerlemeye ayak uydurabilmek ve bu sektrde tutunabilmek rendiklerimizi iyi
kullanabilmenize baldr.

RENME FAALYET1
AMA

RENME FAALYET1

Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda, dz radye temel


plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

ARATIRMA
Dz radye temellerle ilgili olarak inaat mhendislerinden, ktphaneden, internetten ve bu
temellerin yapmnda alan teknik elemanlardan bilgi alarak edindiiniz bilgileri snf ortamnda
arkadalarnzla paylanz.

1. DZ RADYE TEMELLER
1.1. Dz Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Radye-jeneral olarak da isimlendirilen bu temeller, dolma zeminlerde ya da emniyet
gerilmesinin ok dk olduu ve temel zemininin fazlaca skabilme zellii gsterdii veya temel
duvar ve kolonlarn birbirine ok yakn olduu durumlarnda uygulanr. Bu temel trnde bina,
zemini tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur.
Tanm: Genellikle duvar veya kolonlar birbirine yakn ve ykleri de az ise sadece dz plaka
hlinde uygulanan temele dz radye temel ad verilir (izim 1.1).

Zemin kat dsemesi

Zemin izgisi
Temel plagi

Kolon

izim 1.1: Dz radye temel plan ve kesiti


Elemanlar: Radye temel pla, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj
olarak sralanabilir.

Radye temel pla: Dz radye temelde tayc olan en nemli elemandr.


Plak kalnl 30 cmden az olamaz. Plak st kotu doal zemin kotundan
en az 60 cm aada; don etkisi olan yrelerde, donma derinliinin altna
kadar olmaldr (izim 1.2).
Kolon: Yapdan gelen ykleri tayarak zerine oturduu temele
nakleden ve dey olarak dzenlenen betonarme yap elemanlardr.
Betonarme perde: Uzun kenarnn kalnlna oran en az yedi olan
dey tayc sistem elemanlarna perde denir. Perde kalnl, kat
yksekliinin 1/15inden ve 20 cmden az olmayacaktr.
Beton elii: Betonarmede elik ile beton, yap elemanlarnn maruz
olduu yk birbirini tamamlayarak karlar. Beton elii, donat iindeki
4

fonksiyonu ve ekline gre eitli isimler alr. Maruz olduklar ykleri


tayan esas elikler (dz veya pilye elikleri), donat iskeletini
oluturmak iin kullanlan montaj elikleri ve donaty birbirine balamak
ve kesme kuvvetlerini almak amacyla kullanlan etriyeler beton iinde
kullanlan balca elik eitleridir. Radye temellerde plak zerinde
elikleri birbirine balamak zere etriye grevini yapan sehpa donatsdr.
Grobeton: Zemin yzeyini dzeltmek, temel pla iin taban oluturmak
ve temel plan zeminden gelebilecek olumsuz etkilerden korunmak iin
10 cm kalnlnda yaplan demirsiz betondur.
Blokaj: Zemin zerine grobeton dklmesi iin 15 cm kalnlnda
denen talara blokaj ad verilir.

Temel plagi

izim 1.2: Dz radye temel pla kesiti

1.2. Dz Radye Temel Plan izimi


Dz radye jeneral temel plan iziminde ilem sras:
Temel plan izilecek kdn altna, zemin kat plan yaptrlr.
Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar lsnde aynen izilir (izim 1.3).

izim 1.3: Zemin kat planndaki akslar ve kolonlarn izilmesi


Belirlenen llerde; temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla izilir.
Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm geniliinde betonarme
perde duvar izilir (izim 1.4).

izim 1.4: Temel pla ve betonarme duvarn izilmesi


Temel st ve temel alt (toprak) kotlar farkl yerlere yazlarak kotlandrma yaplr.
Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr (izim 1.5).

670
220

280

150

20
20

20

130

20

520

300

-1.70

-1.25

300

300

280

280

550

850

230

850

230

20

A
20

220

280

150

20

670

izim 1.5: D llendirmenin gsterilmesi


Gerekli elemanlara uygun taramalar yaplr.
Malzeme almlar yazlr. Kullanlan malzemelerle ilgili btn bilgiler yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.


Pafta ad ve lei yazlr (izim 1.6).

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

-1.70

-1.25

300

300

280

280

550

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 1.6: 1/50 lekli dz radye temel plan

1.3. Dz Radye Temel Kesit izimi


Dz radye jeneral temel kesit iziminde ilem sras:

zerine kesitlerin izilecei temel plan paftas masaya yaptrlr.


Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir. Kesitler bak
dorultusuna gre ayn pafta zerine izilir.

Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir.


Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve st temel
kotlarna gre temel pla oluturulur (izim 1.7).

Temel plagi

A-A Kesiti
1

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

280

280

550

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 1.7: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann izilmesi


Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir.
Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam ettirilerek
kesilir (izim 1.8).

10

Zemin kat dsemesi

Zemin izgisi
Temel plagi

A-A Kesiti
1

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

280

280

550

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

B
5

220

280

150

20

670

izim 1.8: Zemin kat demesi ve kolonlarn kesite izilmesi


Kesit izgisinin kestii betonarme duvar kesiti izilir.
Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu llendirme
yaplr (izim 1.9).

11

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel plagi

- 1.70 - 1.65

A-A Kesiti
3

220

280

150

20

130

20

20

520

20

- 1.25

2
670

- 1.70 - 1.65

- 0.85

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

280

280

550

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

A
20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

+ 0.00

220

280

150

20

670

izim 1.9: Kotlu llendirmenin yaplmas


Uygun taramalar yaplr.
Malzeme almlar yazlr.
Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.
Pafta ad ve lei yazlr (izim 1.10).

12

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel plagi

- 1.70 - 1.65

A-A Kesiti
3

220

280

150

20

130

20

20

520

20

- 1.25

2
670

- 1.70 - 1.65

- 0.85

+ 0.00

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

550

280

280

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 1.10: Plan paftasnda kesitlerin tamamlanmas, pafta ad ve leinin yazlmas

1.4. Dz Radye Temel Donat Detay izimleri


Radye temellerde 1/50 lekli izilmi plan zerinde donat gsterilir. Kullanlan elik donat
hakknda daha geni bilgi vermek iin temel en ve boy kesiti 1/20 leinde izilerek donat gsterilir.
Ayrca elikler kesit alt veya yanlarna tek tek izilip kvrlma yerleri ve lleri zerine yazlr.
Radye jeneral temellerde esas eliklerin konduu yer demelerin aksinedir. Mesnet aralarnda
ste, mesnetlerde alta koyulur. elik boylar aynen demelerde olduu gibi hesaplanr. Gerekirse

13

mesnet altlar apo -ilave- elikleri ile takviye edilir. Plaka esas elikleri, ksa dorultuda betonarme
eleman yzeyine yakn koyulur.

30
30

30

Radye temel plaklarnda kullanlan eliklerin birbirine balanmas amacyla kullanlan donat,
sehpa donatsdr. 1-2 metre aralkla konarak elikler birbirine balanr (izim 1.11).

30
14

30

L=150 cm.

Sehpa donats
izim 1.11: Sehpa donats

14

30

30
30

30

Yukarda anlattmz radye temelde kullanlacak donatnn plan ve kesitteki durumu aadaki
izimlerle gsterilmitir (izim 1.12-13).

30

220

14

670
280

L=150 cm.

150

520

20

130

20

20

20

Sehpa donatisi

L=570

300

L=510

2516/12

L=900

-1.25
L=840

-1.70

2516/12

300

300

st Donati

L=660

4616/12

Alt Donati

L=720

L=600

280

1314/12

4414/12

280

1314/12

L=150

4414/12

414/15
Alt ilave

550

850

4616/12

230

850

230

L=150
L=540

414/15
Alt ilave

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 1.12: Planda donatnn gsterilmesi

15

25 cm betonarme duvar

30

14

14/12
Temel plagi

40

30

30

16/12
30
30

A-A Kesiti

L=150 cm.

Sehpa donatisi
30

660

16/12

L=660

660

16/12

L=720

30

670
220

280

150

20

130

20

520

20

30

20

40

L=570

-1.25
L=840

L=540

4616/12

st Donati

L=660

4616/12

Alt Donati

L=720

A
230

230

850

L=150

Alt ilave

550

280

1314/12

1314/12

280

4414/12

L=150

4414/12

840

414/15
Alt ilave

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

30

840

850

414/15

14/12

14/12

14/12

L=600

-1.70

300

L=510

2516/12

300

2516/12

L=900

300

L=900

L=840

16/12

B-B Kesiti

220

280

150

20

670

izim 1.13: Plan ve kesitte donatnn gsterilmesi

16

Radye temel donat detay iziminde ilem sras:


Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir.
Yatay ve dey llendirmeler yaplr (izim 1.14).

220
40

280

180

200

40

150
40

40

110

20

40

Temel plagi

A-A Kesiti
izim 1.14: Radye temel boy kesitinin izilmesi
Boyuna donatlar yerletirilir.
Enine donatlar yerletirilir.
Boyuna ve enine donatlarn ap ve aralklar zerine yazlr (izim 1.15).

3
280

220
40

180

150

200

40

16/12

40

110

14/12

40

Temel plagi

A-A Kesiti
izim 1.15: Boyuna ve enine donatlarn kesitte gsterilmesi

1.
2.

Donat alm yaplr.


Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 1.16).

17

40

20

3
280

220
40

180

150

200

40

40

16/12

40

110

20

14/12

40

Temel plagi

A-A Kesiti
30

660

16/12

L=660

660

16/12

L=720

30

izim 1.16: Radye temel donat detay izimi


Radye temel plaklarn donat dzeninde iki dorultuda alan demelerdeki kurallara uyulur.
Eer pilye kullanlacaksa mesnet aralarnda ste, mesnetlerde alta gelecek ekilde krlr. Pilye
krmlar deme ve kirilerin aksinedir. Boylarnn hesap edilmesinde farkllk yoktur. 1/20 lekte
izilen kesitte pilye ve dz demirler gsterilir ayn demirlere ait almlar hemen altna izilerek adet
ve boylar zerine yazlr (izim 1.17).

650
40

180

40

20
200

40

110

40

20

16/12

40

Temel plagi

Temel Plak Kesiti


660

16/12

L=660

100 16/12 L=391


80 16/12 L=359
30
30

55

42

42
660

42

110

42

110

35 16/12 L=320

97
110

16/12

35

35

75

L=720

Donat Almlar
izim 1.17: 1/20 lekli donat detay ve almlar

1.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izim


18

30
30

Teknik resimde grnlerle birlikte tamamlayc bilgilerin de bulunmas gerekir. Tamamlayc


bilgiler, resimlerin incelenmesini kolaylatrmak iin antet denen yaz alannda toplanr.
Antet, en az 170 mm uzunluunda ve en az 15 mm yksekliinde olan dikdrtgen eklinde bir
izelgedir. Bu izelge iindeki yatay ve dey blntlere; kurumun ad, resim numaras, parann ad,
lek, resimden sorumlu kiilerin isimleri, imzalar ve ilemleri yaptklar tarihleri belirten
tamamlayc bilgiler yazlr (ekil 1.1).

ekil 1.1: Yatay ve dey antetler


Antet, kt formlarnn sa alt kelerine ve ereve izgisine bitiik izilir. Antetler, TS6709
ve TS 7015 numaral standartlarda verilmitir. Antetlerdeki ereve ve dey izgiler, 0.5 mm geni
(kaln), ara yatay izgiler, 0.25 mm dar (ince) izgilerle izilmelidir.
Antetlerdeki yazlar, TS 10841 EN ISO 3098-2 standardnda belirtilen B tipi norm yaz
olmaldr. Antetteki; lek, resim ad ve resim numaras bilgileri h=5 mm veya h=7 mm yaz
ykseklii ile yazlmaldr. Dier yazlar ise h=3.5 mmlik yazyla yazlmaldr.
Resmi izen kii adn, soyadn, tarihi yazdktan sonra imzasn atmaldr. Resmin hangi
lekle izildii, parann ad, resim numaras ve kurumun ad mutlaka belirtilmelidir. Resim
izildikten sonra yetkili kii tarafndan kontrol edilmelidir. Kontrol eden kii adn, soyadn, tarihi
yazp imzasn atmaldr.
Antet rnekleri (T.S.E.)

ekil 1.2: yerleri iin izilmi antet rnei

ekil 1.3: Okullar iin izilmi antet rnei

19

ekil 1.4: Okullar iin izilmi antet rnei


Temel plan ve her iki ynde bak ynne uygun dorultuda izilen kesitlerin
tamamlanmasndan sonra temel planna ait bilgiler paftann alt kesinde verilir.

30

30
30

30

Plan ve kesitlerin izildii pafta ve daha sonra izilen donat detaylarna ait pafta evresine
antet izilir. Paftalarda mevcut izime, bu izimi yapan kiiye ve kontrol eden kiiye ait gerekli
bilgilerin yazld antedin izilmesi ve doldurulmas ile pafta tamamlanm olur (izim 1.18).
2

30

220

14

670
280

L=150 cm.

150

520

20

130

20

20

20

Sehpa donatisi

L=570

300

L=510

2516/12

L=900

-1.25
L=840

-1.70

2516/12

300

300

st Donati

L=660

4616/12

Alt Donati

L=720

L=600

280

1314/12

1314/12

280

4414/12

L=150

4414/12

414/15
Alt ilave

550

850

4616/12

A
230

850

230

L=150
L=540

414/15
Alt ilave

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

20

MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI
: ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER
Ao = 0,40
I = 1,0
YZS = Z4
Ta = 0,20
Tb = 0,90
R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen
lek Konu
Snf Nu.
Tarih
Kontrol

Okul

Resim Nu.

izim 1.18: 1/50 lekli dz radye temel plan bilgileri ve antet izimi

21

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Dz radye temel plan, kesiti ve detaylarn iziniz.

lem Basamaklar

neriler

Dz radye temel tanm ve elemanlarn


inceleyiniz.

Dz radye temel tanmn ve elemanlarn


kavramaya alnz.

izim kdn balaynz.

izim alann tespit ediniz.

nlnz giyiniz.
izim ara gerelerini ve temizlik
malzemelerini hazrlaynz.
Masanzn ie balamadan nce temiz
olmasna dikkat ediniz.
Kdnz paralel cetvele gre
ayarlaynz.
izimi yapacanz alan ve kt kenar
boluklarn ayarlaynz.

Akslar iziniz.

Zemin kat planndaki akslar iziniz.

Kolonlar iziniz.

Zemin kat planndaki kolonlar iziniz.

Belirlenen llerde temel alann


btnyle kaplayacak ekilde temel
Dz radye temel plak ve plan donatlarn
plan iziniz.
iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas
donaty iziniz.
Kat planndan geirilen kesit izgilerinin,
Planda enine ve boyuna temel kesit
temel plannda da ayn yerde olmasna
yerlerini belirleyiniz.
dikkat etmelisiniz.
Her iki ynde temel kesitlerini iziniz.

Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak


ayn pafta zerine iziniz.

Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite


giren donatlar iziniz.
Dz radye temel donat detaylarn iziniz.
Donat almlarn yapnz.
Donat ksmi ve toplam boylarn yaznz.
D llendirmeyi yapnz.
Gerekli llendirmeleri yapnz.
llendirmeyi yapnz.
Kotlu llendirmeyi yapnz.
Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz.

Plan ve kesitlere isim veriniz.


izim leini belirtiniz.

Plannz inileyerek antedi hazrlaynz.

Grnrlk kurallarna gre izgi


kalnlklar veriniz.
Antedi doldurunuz.
22

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.

Radye temellerde bina, zemini tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur.
()
2.
Genellikle duvar veya kolonlar birbirine yakn ve ykleri de az ise sadece dz plaka hlinde
uygulanan temele dz radye temel ad verilir. ()
3.
Temel tabann dzeltmek iin temel zeminine, donats konmadan 150-200 dozlu ve 10 cm
kalnlnda demirli beton dklr. ()
4.
Radye jeneral temellerde esas eliklerin konduu yer demelerin aynsdr. ()
5.
elikler kesit alt veya yanlarna tek tek izilip kvrlma yerleri ve lleri zerine yazlr.
()
Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

6.

Blokaj 15 cm kalnlnda .. olan ksmdr.

7.

Plak kalnl cmden az olamaz.

8.
Radye temellerde plak zerinde elikleri birbirine balamak zere etriye grevini
yapan . donatsdr.
9.
Radye temel plaklarn . dzeninde iki dorultuda alan demelerdeki
kurallara uyulur.
10. Eer pilye kullanlacaksa mesnet aralarnda , mesnetlerde gelecek
ekilde krlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm
doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

23

RENME FAALYET2
RENME FAALYET-2
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda, alttan kirili radye
temel plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde yapm amasndaki temelleri inceleyerek edindiiniz izlenimleri snfnzda
arkadalarnzla tartnz.
Alttan kirili radye jeneral temellerle ilgili olarak inaat mhendislerinden, ktphaneden,
internetten ve bu temellerin yapmnda alan teknik elemanlardan bilgi alarak bunlar snf ortamnda
arkadalarnzla paylanz.

2. ALTTAN KRL RADYE TEMELLER


2.1. Alttan Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Bodrum kat demesinin dz olmas ve temelin zemin zerinde kaymamas
isteniyorsa radye temel plann altnda kiriler tekil edilir. Bu tr temellere alttan kirili (ters kirili)
temeller ad verilir. Sz konusu kiriler zellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapnn yanal
kaymalarn nlemede byk rol oynar (izim 2.1).

Zemin izgisi
Temel plagi

Temel kirisi

izim 2.1: Alttan kirili radye temel


Alttan kirili radye temellerde kiriler plaka altnda tertiplenir. Temel st kazs yapldktan
sonra alt kirilerin tanzim edilecei yerlerde, kiriten 12-20 cm daha geni ve 10 cm daha derin olacak
ekilde zemin kazlr. Taban ve yan yzeylerde 10 cm kalnlnda grobeton dklr.
Elemanlar: Radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj
olarak sralanabilir.
Kiri: Radye temel plann altnda dzenlenir. Kiriler temel plann ve dolaysyla yapnn
kaymasn engellemek amacyla dzenlenir (izim 2.2).
Saydmz dier elemanlarla ilgili bilgiler iin renme Faaliyeti 1.1e baknz.

24

Temel plagi

Temel kirisi

izim 2.2: Alttan kirili radye temel dey kesiti

2.2. Alttan Kirili Radye Temel Plan izimi


Alttan kirili radye temel plan iziminde ilem sras:

Temel plan izilecek kdn altna, zemin kat plan yaptrlr.

Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.

Belirlenen llerde temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla


izilir.

Temel pla altnda kalan ve kaymay nlemek zere dzenlenmi kiriler kesik
izgilerle izilir.

Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm


geniliinde betonarme duvar izilir (izim 2.3).

25

Temel Kirisi 40/90

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

TEMEL PLANI lek:1/50

izim 2.3: Akslar, kolonlar, temel pla ve betonarme duvarn izilmesi

Kotlu llendirme yaplr.

Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme


yaplr (izim 2.4).

26

670
220

280

150

20
20

20

130

20

520

300

-2.20

-1.25

300

300

Temel Kirisi 40/90

280

280

550

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50


5

220

280

150

20

670

izim 2.4: Kotlu llendirme ve d llendirmenin gsterilmesi

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.

Pafta ad ve lei yazlr (izim 2.5).

27

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

-2.20

-1.25

300

300

850

230

850

230

Temel Kirisi 40/90

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 2.5: 1/50 lekli alttan kirili radye temel plan

2.3. Alttan Kirili Radye Temel Kesit izimi


Alttan kirili radye temel kesit iziminde ilem sras:

zerine kesitlerin izilecei temel plan paftas masaya yaptrlr.

Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.

Kesitler bak dorultusuna gre ayn pafta zerine izilir.

Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir.

28

Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur.

Temel altnda kesilen kiriler oluturulan plan altna tanr. Kiriler ykseklik
ve genilik llerine uygun olarak izilir (izim 2.6).

Temel plagi

Temel kirisi

A-A Kesiti

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

300

-2.20

-1.25

300

B-B Kesiti

Temel Kirisi 40/90

280

280

550

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

B
5

220

280

150

20

670

izim 2.6: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann ve kirilerin izilmesi

Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir.

Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam
ettirilerek kesilir.
29

Kesite giren betonarme duvar kesiti izilir.

Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu
llendirme yaplr (izim 2.7).
+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel plagi

- 1.65
Temel kirisi

670

- 2.20 - 2.15

220

280

150

20

130

20

20

520

20

- 1.65

- 1.25

- 0.85

300

300

-2.20

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

Temel Kirisi 40/90

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

A
20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

+ 0.00

- 2.20 - 2.15

A-A Kesiti

220

280

150

20

670

izim 2.7: Zemin kat demesi, kolonlarn izilmesi ve kotlu llendirmenin yaplmas

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.


30

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.

Pafta ad ve lei yazlr (izim 2.8).


Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel plagi

- 1.65
Temel kirisi

670

- 2.20 - 2.15

220

280

150

20

130

20

20

520

20

- 1.65

- 1.25

- 0.85

+ 0.00

- 2.20 - 2.15

A-A Kesiti

300

300

-2.20

-1.25

300

B-B Kesiti

Temel Kirisi 40/90

280

280

550

B
Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

850

230

850

230

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 2.8: Plan paftasnda kesitlerin tamamlanmas, pafta ad ve leinin yazlmas

31

2.4. Alttan Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri


Alttan kirili radye temellerde gerektiinde izole edildikten sonra betonarme kiri donatm
yerletirilir. Alttan kirili radye temellerde plak donatsnn kiri boyuna donatsnn altnda kalmas
gerei unutulmamaldr.
Alttan kirili radye temel donat detay iziminde ilem sras:

Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir.

Kirilerin lsne uygun dey kesitleri izilir.

Yatay ve dey llendirme yaplr (izim 2.9).


650
40

180

20

40

200

40

110

40

20

40

Temel plagi

50

Temel kirisi

A-A Kesiti
izim 2.9: Alttan kirili radye temel boy kesitinin izilmesi

Plak ve kiri boyuna donats yerletirilir.

Plak ve kiri enine donats yerletirilir.

Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr (izim 2.10).


650
40

180

40

20
200

16/12

40

110

40

20

14/12

414

50

40

Temel plagi

8/20

Temel kirisi
314

A-A Kesiti
izim 2.10: Boyuna ve enine donatlarn kesitte gsterilmesi

Donat alm yaplr.

Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 2.11).

32

650
40

180

16/12

40

20
200

40

110

40

20

14/12

414

40

Temel plagi

8/20

50

Temel kirisi

314

A-A Kesiti
30

660

16/12

L=660

660

16/12

L=720

30

izim 2.11: Alttan kirili radye temel donat detay izimi

2.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi


Temel plan bilgileri yazm ve antet izimi ile ilgili bilgiler iin renme Faaliyeti 1.5e
baknz.
Temel planna ait bilgiler paftann alt kesinde antet iinde verilir (izim 2.12).

33

4
30

2
670
220

280

150

520

130

20

30

20

14

30
30

30

L=150 cm.

20

20

Sehpa donatisi

L=570

L=150

st Donati

L=660

4616/12

Alt Donati

L=720

Temel Kirisi 40/90


414/15

L=150

280

1314/12

1314/12

4414/12

4414/12

Alt ilave

280

550

850

4616/12

230

230

L=540

Alt ilave

L=600

414/15

L=900

-1.25

850

300

L=510

2516/12

L=840

-2.20

2516/12

300

300

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI
: ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER
Ao = 0,40
I = 1,0
YZS = Z4
Ta = 0,20
Tb = 0,90
R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen
lek Konu
Snf Nu.
Tarih
Kontrol

Okul

Resim Nu.

izim 2.12: 1/50 lekli alttan kirili radye temel plan bilgileri ve antet izimi

34

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Alttan kirili radye temel plan, kesiti ve detaylarn iziniz.

lem Basamaklar

neriler

Alttan kirili radye temel tanm ve


elemanlarn inceleyiniz.

Alttan kirili radye temel tanmn ve


elemanlarn kavramaya alnz.

izim kdn balaynz.

nlnz giyiniz.
izim ara gerelerini ve temizlik
malzemelerini hazrlaynz.
Masanzn ie balamadan nce temiz
olmasna dikkat ediniz.

izim alann tespit ediniz.

Kdnz paralel cetvele gre ayarlaynz.


izimi yapacanz alan ve kt kenar
boluklarn ayarlaynz.

Akslar iziniz.

Zemin kat planndaki akslar iziniz.

Kolonlar iziniz.

Zemin kat planndaki kolonlar iziniz.

Alttan kirili radye temel plann ve


donatlarn iziniz.

Belirlenen llerde temel alann btnyle


kaplayacak ekilde temel plan iziniz.
Temel pla altnda dzenlenecek kirileri
kesik izgilerle iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas donaty
iziniz.

Planda enine ve boyuna temel kesit


yerlerini belirleyiniz.

Kat planndan geirilen kesit izgilerinin,


temel plannda da ayn yerde olmasna dikkat
ediniz.

Her iki ynde temel kesitlerini iziniz.

Kesitleri bak dorultusuna uygun olarak


ayn pafta zerine iziniz.

Alttan kirili radye temel donat


detaylarn iziniz.

Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite


giren donatlar iziniz.
Plak donatsnn kiri boyuna donatsnn
altnda kalmas gerektiini unutmaynz.
Donat almlarn yapnz.
Donat ksmi ve toplam boylarn yaznz.

Gerekli llendirmeleri yapnz.

D llendirmeyi yapnz.
llendirmeyi yapnz.
Kotlu llendirmeyi yapnz.

35

Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz.

Plan ve kesitlere isim veriniz.


izim leini belirtiniz.

Plannz inileyerek antedi


hazrlaynz.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar


veriniz.
Antedi doldurunuz.

36

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.

Bodrum kat demesinin dz olmas ve temelin zemin zerinde kaymamas isteniyorsa radye
temel plann altnda kiriler tekil edilir. Bu tr temellere alttan kirili (ters kirili) temeller ad
verilir.

2.

Kiriler zellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapnn yanal kaymalarn nlemede byk rol

oynar.

3.

Elemanlar; radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj
olarak sralanabilir.

4.

Kiriler temel plann ve dolaysyla yapnn kaymasn engellemek amacyla dzenlenmez.

5.

Betonarmede elik ile beton, yap elemanlarnn maruz olduu yk birbirini tamamlayarak
karlar.
Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

6.

Alttan kirili radye temellerde kiriler ..altnda tertiplenir.

7.
Alttan kirili radye temellerde plak
.kalmas gerei unutulmamaldr.

donatsnn

kiri

boyuna

8.

Temel altnda kesilen oluturulan plan altna tanr.

9.

Grnrlk kurallarna gre . kalnlklar verilir.

10.

Taban ve yan yzeylerde . cm kalnlnda grobeton dklr.

donatsnn

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm
doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

37

RENME FAALYET3
RENME FAALYET-3
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda, stten kirili temel
plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde yapm aamasndaki temelleri inceleyerek stten kirili radye temellerle ilgili
edindiiniz izlenimleri snfnzda arkadalarnza aktarnz.
stten kirili temellerle ilgili olarak inaat mhendislerinden, ktphaneden, internetten ve bu
temellerin yapmnda alan teknik elemanlardan bilgi alarak snf ortamnda arkadalarnzla
tartnz.

3. STTEN KRL RADYE TEMELLER


3.1. stten Kirili Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Alttan kirili radye temellerin aksine, kiriler radye temelin zerine oturtulur. stten
kirili radye temeller ok uygulanan bir sistemdir. Bu tr temellerde iilik alttan kirili radye
temellere nazaran daha kolay olur. Ancak plaka zerine gelen bodrum kat demesinde kiriler ste
doru knt tekil eder. Dzgn bir bodrum deme taban elde edilmek istenirse kiriin alt yzeyine
kadar hafif dolgu malzemeleri (cruf, perlit vb.) ile doldurulur veya temel stndeki kiri
yksekliinin 70 cmden fazla olmas durumunda kiri st yzeyi seviyesinde betonarme deme
yaplr (izim 3.1).

izim 3.1: stten kirili radye temel


Elemanlar: Radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj
olarak sralanabilir.
Kiri: Radye temel plann stnde dzenlenir. Kiriler temel planda zmbalama etkisini
karlamak amacyla yaplr (izim 3.2).
Saydmz dier elemanlarla ilgili bilgiler iin renme Faaliyeti 1.1e baknz.

38

Temelkirisi

Temelplagi

izim 3.2: stten kirili radye temel elemanlar

3.2. stten Kirili Radye Temel Plan izimi


stten kirili radye temel plan iziminde ilem sras:

Temel plan izilecek kdn altna, zemin kat plan yaptrlr.

Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar lsne uygun olarak aynen izilir.

Belirlenen llerde; temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla


izilir.

Temel pla zerinde zmbalama etkisini karlamak amacyla dzenlenmi olan


kiriler llerine uygun olarak izilir.

Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm


geniliinde betonarme duvar izilir (izim 3.3).

39

Temel kirisi 40/90

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

TEMEL PLANI lek:1/50

izim 3.3: Akslar, kolonlar, temel pla ve betonarme duvarn izilmesi

40

Temel st ve toprak kotu gerekli yerlere yaplr.

Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme


yaplr (izim 3.4).
1

670
220

280

150

20
20

20

130

20

520

300

-2.20

-1.75

-1.25

300

300

850

230

850

230

Temel kirisi 40/90

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50


5

220

280

150

20

670

izim 3.4: Kotlu llendirme ve d llendirmenin gsterilmesi

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.


41

Pafta ad ve lei yazlr (izim 3.5).


1

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

-2.20

-1.75

-1.25

300

300

850

230

850

230

Temel kirisi 40/90

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 3.5: 1/50 lekli stten kirili radye temel plan

3.3. stten Kirili Radye Temel Kesit izimi


stten kirili radye temel kesit iziminde ilem sras:

zerine kesitlerin izilecei temel plan paftas masaya yaptrlr.

Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.
Kesitler bak dorultusuna gre ayn pafta zerine izilir.

Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir.


42

Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur.

Temel stnde dzenlenen ve kesilen kiriler, oluturulan plan zerine tanr.


Kiriler ykseklik ve genilik llerine uygun izilir (izim 3.6).

Temel kirisi

Temel plagi

A-A Kesiti

670
220

280

150

20

130

20

20

20

520

300

300

-2.20

-1.75

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

Temel kirisi 40/90

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 3.6: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann ve kirilerin izilmesi

Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir.

43

Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam
ettirilerek kesilir.

Betonarme duvar kesiti izilir.

Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu
llendirme yaplr (izim 3.7).

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel kirisi

- 1.75

Temel plagi

- 2.20 - 2.15

A-A Kesiti

670

- 2.15

- 1.75

- 1.25

- 0.85

+ 0.00

1
220

280

150

20

130

20

20

20

- 2.20

520

300

300

-2.20

-1.75

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

Temel kirisi 40/90

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 3.7: Zemin kat demesi, kolonlarn izilmesi ve kotlu llendirmenin yaplmas

44

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr. Kullanlan malzemeye ait bilgiler gerekli yerlere


yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.

Pafta ad ve lei yazlr (izim 3.8).

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel kirisi

- 1.75

Temel plagi

- 2.20 - 2.15

220

280

150

20

130

20

20

520

20

- 1.75

A-A Kesiti

670

- 2.20 - 2.15

- 1.25

- 0.85

+ 0.00

300

300

-2.20

-1.75

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

Temel kirisi 40/90

550

280

280

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

izim 3.8: Plan paftasnda kesitlerin tamamlanmas, pafta ad ve leinin yazlmas

45

3.4. stten Kirili Radye Temel Donat Detay izimleri


stten kirili radye temellerde plaka zerinde tertiplenen kiriin altna konulan esas elikler
plakaya konulan esas eliklerin stne oturtulur.
stten kirili radye temel donat detay iziminde ilem sras:

Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir.

Kirilerin lsne uygun dey kesitleri izilir.

Yatay ve dey llendirme yaplr (izim 3.9).


650

50

40

180

40

200

40

Temel kirisi

110

20

40

40

Temel plagi

A-A Kesiti
izim 3.9: stten kirili radye temel boy kesitinin izilmesi

Plak ve kiri boyuna donats yerletirilir.

Plak ve kiri enine donats yerletirilir.

Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr (izim 3.10).

650
40

180

40

200

40

110

40

20

414
14/12
Temel plagi

8/20

40

50

16/12
Temel kirisi

A-A Kesiti
izim 3.10: Boyuna ve enine donatlarn kesitte gsterilmesi

46

314

Donat alm yaplr.

Donatlarn ksmi ve toplam boylar ile ap ve says zerine yazlr (izim


3.11).
650
40

180

40

200

40

110

40

20

414

50

16/12

14/12

Temel kirisi

Temel plagi

40

8/20

A-A Kesiti

30

314

660

16/12

L=660

660

16/12

L=720

30

izim 3.11: stten kirili radye temel donat detay izimi

3.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi

Temel plan bilgileri yazm ve antet izimi ile ilgili bilgiler iin renme
Faaliyeti 1.5e baknz.

Temel planna ait bilgiler paftann alt kesinde antet iinde verilir (izim
3.12).

47

670
220

280

150

520

20

130

20

30
30

30

30

14

30

L=150 cm.

20

20

Sehpa donatisi

D
L=510

-1.25

L=540

4616/12

st Donati

L=660

4616/12

Alt Donati

L=720

A
230

230

A
850

L=150

Alt ilave

850

414/15

L=600

300

L=570

-1.75

L=900

-2.20

L=840

300

2516/12

300

2516/12

Temel kirisi 40/90

280

1314/12

1314/12

280

4414/12

L=150

4414/12

414/15
Alt ilave

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

220

280

150

20

670

MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI
: ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER
Ao = 0,40
I = 1,0
Ta = 0,20
Tb = 0,90

YZS = Z4
R = 8,00

ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm


izen
lek Konu
Snf Nu.
Tarih
Kontrol

Okul

Resim Nu.

izim 3.12: 1/50 lekli stten kirili radye temel plan bilgileri ve antet izimi

48

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
stten kirili temel plan, kesiti ve detaylarn iziniz.

lem Basamaklar

neriler

stten kirili radye temel tanm ve


elemanlarn inceleyiniz.

stten kirili radye temel tanmn ve


elemanlarn kavramaya alnz.

izim kdn balaynz.

nlnz giyiniz.
izim ara gerelerini ve temizlik
malzemelerini hazrlaynz.
Masanzn ie balamadan nce temiz
olmasna dikkat ediniz.

izim alann tespit ediniz.

Kdnz paralel cetvele gre


ayarlaynz.
izimi yapacanz alan ve kt kenar
boluklarn ayarlaynz.

Akslar iziniz.

Zemin kat planndaki akslar iziniz.

Kolonlar iziniz.

Zemin kat planndaki kolonlar iziniz.

stten kirili radye temel plann ve


donatlarn iziniz.

Belirlenen llerde temel alann


btnyle kaplayacak ekilde temel
plan iziniz.
Temel pla zerinde dzenlenecek
kirileri iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas
donaty iziniz.

Planda enine ve boyuna temel kesit


yerlerini belirleyiniz.

Kat planndan geirilen kesit izgilerinin


temel plannda da ayn yerde olmasna
dikkat ediniz.

Her iki ynde temel kesitlerini iziniz.

Kesitleri bak dorultusuna uygun


olarak ayn pafta zerine iziniz.

stten kirili radye temel donat


detaylarn iziniz.

Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite


giren donatlar iziniz.
Kiriin altna konulan esas elikleri
plakaya konulan esas eliklerin stne
gelecek ekilde iziniz.
Donat almlarn yapnz.
Donat ksmi ve toplam boylarn
yaznz.

49

Gerekli llendirmeleri yapnz.

D llendirmeyi yapnz.
llendirmeyi yapnz.
Kotlu llendirmeyi yapnz.

Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz.

Plan ve kesitlere isim veriniz.


izim leini belirtiniz.

Plannz inileyerek antedi hazrlaynz.

Grnrlk kurallarna gre izgi


kalnlklar veriniz.
Antedi doldurunuz.

50

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.

Kiriler radye temelin altna oturtulur. ()

2.

Bu tr temellerde iilik alttan kirili radye temellere nazaran daha kolay olur. ()

3.

stten kirili radye temeller ok uygulanan bir sistemdir. ()

4.

Temel stndeki kiri yksekliinin 70 cmden fazla olmas durumunda kiri st yzeyi
seviyesinde betonarme deme yaplr. ()

5.

Plak kalnl 80 cmden az olamaz. ()


Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

6.

Kiriler temel planda ..etkisini karlamak amacyla yaplr.

7.

Perde kalnl, kat yksekliinin 1/15inden ve . cmden az olmayacaktr.

8.

Plak st kotu doal zemin kotundan en az . cm aada olmaldr.

9.
stten kirili radye temellerde plaka zerinde tertiplenen kiriin altna konulan esas
elikler plakaya koyulan ..stne oturtulur.
10.

Boyuna ve enine donatnn .ve ..zerine yazlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm
doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

51

RENME FAALYET4
RENME FAALYET-4
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda, mantar radye temel
plan, kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde yapm aamasndaki temelleri inceleyerek mantar radye temel hakknda bilgi
edinmeye alnz. Edindiiniz bilgileri snfnzda arkadalarnza aktarnz.
Mantar radye temellerle ilgili olarak inaat mhendislerinden, ktphaneden, internetten ve bu
temellerin yapmnda alan teknik elemanlardan bilgi alarak bunlar snf ortamnda arkadalarnza
aktarnz.

4. MANTAR RADYE TEMELLER


4.1. Mantar Radye Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Kolon yklerini daha geni bir alana yayarak radye temele aktarmak iin kolon altlar,
gusseli kirilerin tersi bir yapda geniletilerek yaplr (izim 4.1).

Temel plagi

izim 4.1: Mantar radye temel


Elemanlar: Radye temel pla, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton ve blokaj
olarak sralanabilir (izim 4.2).

Temel plagi

izim 4.2: Mantar radye temel elemanlar

4.2. Mantar Radye Temel Plan izimi


Mantar radye temel plan iziminde ilem sras:

Temel plan izilecek kdn altna, zemin kat plan yaptrlr.

Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.


52

Belirlenen llerde temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla


izilir.

Temel pla zerinde kolonun yklerini daha geni bir alana yaymas iin
dzenlenmi mantar ekline benzeyen genileme alanlar izilir.

Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm


geniliinde betonarme duvar izilir (izim 4.3).
1

Kolon genisleme alan80/80


Kolon 40/40

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

TEMEL PLANI lek:1/50

izim 4.3: Akslar, kolonlar, temel pla ve betonarme duvarn izilmesi

Kotlu llendirme yaplr.

53

Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme


yaplr (izim 4.4).
1

690
20

220

280

150

20

130

20

20

520

20

20

300

-1.70

-1.25

300

300

Kolon genisleme alan80/80

850

230

850

230

Kolon 40/40

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50


20

220

280

150

20

690

izim 4.4: Kotlu llendirme ve d llendirmenin gsterilmesi

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.

Pafta ad ve lei yazlr (izim 4.5).


54

690
20

220

280

150

520

20

130

20

20

20

20

300

-1.70

-1.25

300

300

Kolon genisleme alan80/80

850

230

850

230

Kolon 40/40

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

Kolon

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

20

220

280

150

20

690

izim 4.5: 1/50 lekli mantar radye temel plan

4.3. Mantar Radye Temel Kesiti izimi


Mantar radye temel kesit iziminde ilem sras:

zerine kesitlerin izilecei temel plan paftas masaya yaptrlr.

Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.
Kesitler bak dorultusuna gre ayn pafta zerine izilir.

Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir.

55

Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur.

Temel stnde dzenlenen kolon genilemeleri plandan tanr ve ykseklik


lsne uygun olarak izilir (izim 4.6).

Temel plagi

A-A Kesiti
1

690
20

220

280

150

520

20

130

20

20

20

20

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

A
Kolon genisleme alan80/80
Kolon 40/40

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

B
20

220

280

150

20

690

izim 4.6: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann izilmesi

Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir.

Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam
ettirilerek kesilir.
56

Betonarme duvar kesiti izilir.

Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu
llendirme yaplr (izim 4.7).

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel plagi

- 1.70 - 1.65

A-A Kesiti
3

20

220

280

150

520

20

130

20

20

20

20

- 1.25

2
690

- 1.70 - 1.65

- 0.85

+ 0.00

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

A
Kolon genisleme alan80/80
Kolon 40/40

280

280

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

B
20

220

280

150

20

690

izim 4.7: Zemin kat demesi, kolonlarn izilmesi ve kotlu llendirmenin yaplmas

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.


57

Pafta ad ve lei yazlr (izim 4.8).

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Temel plagi

- 1.70 - 1.65

A-A Kesiti
3

20

220

280

150

520

20

130

20

20

20

20

- 1.25

2
690

- 1.70 - 1.65

- 0.85

+ 0.00

300

300

-1.70

-1.25

300

B-B Kesiti

850

230

850

230

A
Kolon genisleme alan80/80
Kolon 40/40

550

280

280

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

20

220

280

150

20

690

izim 4.8: Plan paftasnda kesitlerin tamamlanmas, pafta ad ve leinin yazlmas

4.4. Mantar Radye Temel Donat Detay izimleri


Temelin elik donatm dz radye temel plakasna benzer. Kolonlarn altlarnda elik aplar
artrlr veya aralklar azaltlr. Mantar radye temel donat detay iziminde ilem sras:

58

Plandan yararlanlarak temel plann ve kolonlarn dey kesiti izilir.

Kolonlarn genileme yapan ksmlar plandan tanan izgiler yardmyla


izilir.

Yatay ve dey llendirme yaplr (izim 4.9).


690

20

40

20

80
40

180

40

200

40

110

40

20

20

40

Tem el plagi

A-A Kesiti
izim 4.9: Mantar radye temel boy kesitinin izilmesi

Plak boyuna donats yerletirilir.

Plak enine donats yerletirilir.

Boyuna ve enine donatnn ap ve aral zerine yazlr (izim 4.10).


690

20

40

20

80
40

180

20

40

16/12

200

40

110

14/12

40

Temel plagi

A-A Kesiti
izim 4.10: Boyuna ve enine donatnn kesitte gsterilmesi

Donat alm yaplr.

Donatlarn ksmi ve toplam boylar zerine yazlr (izim 4.11).

59

40

20

690
20

40

20

80
40

180

20

40

200

16/12

40

110

40

20

14/12

40

Temel plagi

A-A Kesiti

30

680

16/12

L=680

680

16/12

L=740

30

izim 4.11: Mantar radye temel donat detay izimi

4.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi


Temel plan bilgileri yazm ve antet izimi ile ilgili bilgiler iin renme Faaliyeti 1.5e
baknz.
Temel planna ait bilgiler paftann alt kesinde antet iinde verilir (izim 4.12).

60

30

30

690
20

220

280

150

520

20

130

20

14

30

L=150 cm.

Sehpa donatisi

20

20

20

30
30

2516/12

L=590

L=150

st Donati

L=680

4616/12

Alt Donati

L=740

A
850

4616/12

230

230

L=540

Alt ilave

L=600

414/15

L=900

-1.25

850

300

L=530

L=840

-1.70

2516/12

300

300

Kolon genisleme alan80/80


Kolon 40/40

280

1314/12

1314/12

280

4414/12

L=150

4414/12

414/15
Alt ilave

550

25 cm betonarme duvar
Temel plagi

20

A
20

TEMEL PLANI lek:1/50

20

220

280

150

20

690

MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI
: ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER
Ao = 0,40
I = 1,0
YZS = Z4
Ta = 0,20
Tb = 0,90
R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen
lek Konu
Snf Nu.
Tarih
Kontrol

Okul

Resim Nu.

izim 4.12: 1/50 lekli mantar radye temel plan bilgileri ve antet izimi

61

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Mantar radye temel plan, kesiti ve detaylarn iziniz.

lem Basamaklar

neriler

Mantar radye temel tanm ve


elemanlarn inceleyiniz.

Mantar radye temel tanmn ve


elemanlarn kavramaya alnz.

izim kdn balaynz.

nlnz giyiniz.
izim ara gerelerini ve temizlik
malzemelerini hazrlaynz.
Masanzn ie balamadan nce temiz
olmasna dikkat ediniz.

izim alann tespit ediniz.

Kdnz paralel cetvele gre


ayarlaynz.
izimi yapacanz alan ve kt kenar
boluklarn ayarlaynz.

Akslar iziniz.

Zemin kat planndaki akslar iziniz.

Kolonlar iziniz.

Zemin kat planndaki kolonlar iziniz.

Mantar radye temel plann ve


donatlarn iziniz.

Belirlenen llerde temel alann


btnyle kaplayacak ekilde temel
plan iziniz.
Temel pla zerinde dzenlenecek
kolon genileme alanlarn llerine
uygun olarak iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas
donaty iziniz.

Planda enine ve boyuna temel kesit


yerlerini belirleyiniz.

Kat planndan geirilen kesit


izgilerinin, temel plannda da ayn
yerde olmasna dikkat ediniz.

Her iki ynde temel kesitlerini iziniz.

Mantar radye temel donat detaylarn


iziniz.

Kesitleri bak dorultusuna uygun


olarak ayn pafta zerine iziniz.
Dz demirleri, sehpa donatsn ve kesite
giren donatlar iziniz.
Kolonlarn altlarnda elik aplarnn
artrlmasnn veya aralklarnn
azaltlmas gereini unutmaynz.
Donat almlarn yapnz.
Donat ksmi ve toplam boylarn
yaznz.

62

Gerekli llendirmeleri yapnz.

D llendirmeyi yapnz.
llendirmeyi yapnz.
Kotlu llendirmeyi yapnz.

Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz.

Plan ve kesitlere isim veriniz.


izim leini belirtiniz.

Plannz inileyerek antedi hazrlaynz.

Grnrlk kurallarna gre izgi


kalnlklar veriniz.
Antedi doldunuz.

63

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.

Kolon yklerini daha geni bir alana yayarak radye temele aktarmak iin kolon altlar, gusseli
kirilerin tersi bir yapda geniletilerek yaplr. ()

2.

Radye temel pla, mantar radye temelde tayc olan en nemli elemandr. ()

3.

Bu temellerde kolonlar temel plakasna birletikleri yerde genileyerek yklerini daha geni bir
alana yayarlar. ()

4.

Zemin zerine grobeton dklmesi iin 45 cm kalnlnda denen talara blokaj ad verilir.
()

5.

Plak kalnl 90 cmden az olamaz. ()


Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

6.

Zemin kat planndaki .ve kolonlar aynen izilir.

7.
Temel pla zerinde kolonun yklerini daha geni bir alana yaymas iin dzenlenmi
..ekline benzeyen genileme alanlar izilir.
8.
Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm geniliinde
duvar izilir.
9.
Temel stnde dzenlenen kolon plandan tanr ve ykseklik
lsne uygun olarak izilir.
10. Plan ve kesitlerin izildii pafta ve daha sonra izilen donat detaylarna ait pafta
evresine izilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm
doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

64

RENME FAALYET5
RENME FAALYET-5
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda ve uygun ortam salandnda, kazk temel plan,
kesiti ve detaylarn izebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde yapm aamasndaki temelleri inceleyerek kazk temel hakknda bilgi edinmeye
alnz. Edindiiniz bilgileri snfnzda arkadalarnza aktarnz.
Kazk temellerle ilgili olarak inaat mhendislerinden, ktphaneden, internetten ve bu
temellerin yapmnda alan teknik elemanlardan bilgi alarak bunlar snf ortamnda arkadalarnza
aktarnz.

5. KAZIK TEMELLER
5.1. Kazk Temel Tanm ve Elemanlar
Tanm: Yap yknn yan yana ve belli aralklarla dzenlenmi kazklar vastasyla
derinlerdeki salam zemine aktarlmasn salayan temel trne kazk temel denir.
Yapdan gelen ykler kazk ularyla ya da yan yzeylerinin srtnmesinden yararlanlarak
aktarlr. Kazklar hazr olup aklabilecei gibi yerinde dkme olarak da uygulanabilir. Yerinde
dkme kazklarla 12 metre derinlikte bulunan salam zeminleri kullanmak mmkn olmaktadr.
Zemine belli aralklarla dzenlenen bu kazklar birbirine, st ksmlarna atlan ba kirileri ve
zgaralarla balanr, zerine radye veya mtemadi temel dzenlenerek birlikte almas salanr
(izim 5.1).

65

6-12 metre

fret araligi 20 cm.

6-12 metre

10
20 cm. FRET

6-12 metre

donati filizi

siklastirma
blgesi

donati filizi

10

siklastirma
blgesi

fret araligi 20 cm.

20 cm. FRET

10

siklastirma
blgesi

donati filizi

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

816 Boyuna donati

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

816 Boyuna donati

8/20 Fret
50

50

Betonarme Kazik Enine Kesit

Betonarme Kazik Enine Kesit

50
Betonarme Kazik Enine Kesit

izim 5.1: Daire kesitli yerinde dkme kazk boyuna ve enine kesiti
Elemanlar: Kazklar, radye temel pla, kiri, kolon, betonarme perde, beton elii, grobeton,
blokaj, ba kirileri ve zgaralar olarak sralanabilir.
Kazklar: Betonarme kazklar yapllarna gre hazr ve yerinde dkme olmak zere iki ksma
ayrlr. Hazr veya akma kazklar atlyelerde dkldkten alt hafta sonra yerine gtrlerek aklr.
Bu kazklar; kare, dikdrtgen veya daire kesitli ve ular sivri yaplr. Yerinde dkme kazklar, zemin
eitli ekillerde delindikten sonra kazk elik donatm yerine yerletirilip beton dklerek yaplr.
Fore kazklar ad verilen yerinde dkme kazklar daire kesitli olur.
Ba kirileri: Kazklarn birbirine balanmasn ve birlikte almasn salamak amacyla
30x30 cm veya 30x50 cm kesitinde betonarmeden yaplan elemanlardr.
Izgaralar: Kazk temellerin zerine, binann oturtulabilmesi iin zgaralar yaplr (izim 5.2).
Bu zgaralarn grevlerini yle sralayabiliriz:

Yap ykn, kazklara eit olarak datmak

Kazklarn birbirinden ayr ve yanlara olabilecek hareketlerini nlemek

Kazklarn zemine eit ve dzgn oturmasn (niform) salamak

Su seviyesi yksekse, zgaralarn yaplabilmesi iin ya su seviyesi drlr ya da zgara


evresi palplanlarla tahkim edilerek iyi bir alma ortam hazrlanr. Izgara yerine kazklarn zerine
plak eklinde radye temel de dzenlenebilir.
Saydmz dier elemanlarla ilgili bilgiler iin renme Faaliyeti 1.1e baknz.

66

280

150

280

75

Kazk
Izgara
230

250

230

350

izim 5.2: Kazk zgaralarnn dzenleni ekilleri

5.2 Kazk Temel Plan izimi


Kazk temel plan iziminde ilem sras:

Temel plan izilecek kdn altna, zemin kat plan yaptrlr.

Zemin kat planndaki akslar ve kolonlar aynen izilir.

Belirlenen llerde, temel alann btnyle kaplayacak ekilde temel pla


izilir.

Temel pla zerinde hesap sonucu tespit edilmi say ve ldeki kazklar
yerlerine izilir.

Yanlardan gelecek toprak basncna kar d kolonlar arasnda, 25 cm


geniliinde betonarme duvar izilir (izim 5.3).

67

830
300

300

40

40

150

40

40

D
150

300

300

50 cm. Fore Kazk

R2
5

-1.25
150

-1.70

C
150

150

150

150

980

300
150

300

980

150

150

B
150

300

25 cm betonarme duvar
Radye temel plagi

40

40

Kolon

150

300

50 cm. Fore Kazk

40

300

300

150

40

830

izim 5.3: Akslar, kolonlar, temel pla, betonarme duvar ve kazklarn izilmesi

Kotlu llendirme yaplr.

Akslar ve toplam cephe lsn veren d llendirme yaplr (izim 5.4).

68

830
40

300

40

40

150

40

300

300

300

50 cm. Fore Kazk

-1.70

-1.25

980

300

300

980

300

300

50 cm. Fore Kazk

25 cm betonarme duvar
Radye temel plagi

40

40

Kolon

40

300

300

150

40

830

izim 5.4: Kotlu llendirme ve d llendirmenin gsterilmesi

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.

Pafta ad ve lei yazlr (izim 5.5).

69

830
40

150

300

40

40

40

300

300

300

50 cm. Fore Kazk

-1.70

-1.25

980

300

300

980

300

300

50 cm. Fore Kazk

25 cm betonarme duvar
Radye temel plagi

40

40

Kolon

40

150

300

300

40

830

izim 5.5: 1/50 lekli kazk temel plan

5.3. Kazk Temel Kesiti izimi


Kazk temel kesit iziminde ilem sras:

zerine kesitlerin izilecei temel plan paftas masaya yaptrlr.

Kat planndan geirilen kesit izgileri, temel plannda ayn yerden geirilir.
Kesitler bak dorultusuna gre ayn pafta zerine izilir.

Plandan uygun mesafede zemin izgisi izilir.

Kesilen ve grnte kalan temel pla bak dorultusu ynnde tanr. Alt ve
st temel kotlarna gre temel pla oluturulur.
70

Temel pla altnda kalan ve derinlii 6-12 metre arasnda deien kazklar
plandan tanarak kesite izilir (izim 5.6).

Radye temel plagi

Betonarme kazik

A-A Kesiti

830

(50 cm.)

300

150

300

40

40

40

40

Betonarme kazik

(50 cm.)

300

300

B-B Kesiti

50 cm. Fore Kazk

-1.70

-1.25

980

300

300

980

Radye temel plagi

300

300

50 cm. Fore Kazk

25 cm betonarme duvar
Radye temel plagi

40

40

Kolon

40

300

300

150

40

830

izim 5.6: Alt ve st temel kotlarna gre temel plann ve kazklarn izilmesi

Su basman kotuna gre zemin kat demesi izilir.

Kolonlar, temel pla stnden balayp zemin kat demesinden 1-2 cm devam
ettirilerek kesilir.

Betonarme duvar kesiti izilir.

71

Temel pla alt ve st, zemin izgisi ve zemin kat demesini gsteren kotlu
llendirme yaplr (izim 5.7).

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Radye temel plagi

- 1.70 - 1.65

Betonarme kazik
6-12 metre

(50 cm.)

elik baslik

A-A Kesiti

830
300

150

300

40

40

40

40

(50 cm.)

Betonarme kazik

- 1.25

- 1.70 - 1.65

- 0.85

+ 0.00

elik baslik
Saglam zemin

300

300

B-B Kesiti

50 cm. Fore Kazk

-1.70

-1.25

980

300

300

980

Radye temel plagi

Zemin kat dsemesi

300

300

40

25 cm betonarme duvar
Radye temel plagi

Kolon

40

Saglam zemin

25 cm betonarme duvar

50 cm. Fore Kazk

Zemin izgisi

6-12 metre

40

300

300

150

40

830

izim 5.7: Zemin kat demesi, kolonlarn izilmesi ve kotlu llendirmenin yaplmas

Uygun taramalar yaplr.

Malzeme almlar yazlr.

Grnrlk kurallarna gre izgi kalnlklar verilir.

Pafta ad ve lei yazlr (izim 5.8).


72

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

+ 0.00

Zemin kat dsemesi

25 cm betonarme duvar

Zemin izgisi

- 0.85
- 1.25

Radye temel plagi

- 1.70 - 1.65

Betonarme kazik
6-12 metre

(50 cm.)

elik baslik

A-A Kesiti

830
300

150

300

40

40

40

40

(50 cm.)

Betonarme kazik

- 1.25

- 1.70 - 1.65

- 0.85

+ 0.00

elik baslik
Saglam zemin

300

300

B-B Kesiti

50 cm. Fore Kazk

-1.70

-1.25

980

300

300

980

Radye temel plagi

Zemin kat dsemesi

300

300

40

25 cm betonarme duvar
Radye temel plagi

Kolon

40

Saglam zemin

25 cm betonarme duvar

Grobeton 10 cm.
Blokaj 15 cm.
Zemin

50 cm. Fore Kazk

Zemin izgisi

6-12 metre

40

300

300

150

40

830

MALZEME
BETON : C20 (BS 20)
DONATI
: ST 420 (B III)
DEPREM DEERLER
Ao = 0,40
I = 1,0
YZS = Z4
Ta = 0,20
Tb = 0,90
R = 8,00
ZEMN EMNYET GERLMES = 1,2 kg/cm
izen
lek Konu
Snf Nu.
Tarih
Kontrol

Okul

Resim Nu.

izim 5.8: Plan paftasnda kesitlerin tamamlanmas, temel plan bilgileri yazm ve antet izimi

73

5.4. Kazk Temel Donat Detay izimleri


Kazklarn elik donatmlar, boylamasna konulan esas ve enlemesine konulan etriyelerden
meydana gelir. Kazk iine kelere gelecek ekilde en az drt adet, daire kesitli olanlarda ise en az
be adet esas elik konur. Kare ve dikdrtgen kesitlerde etriyeler, daire kesitlerde fretler kullanlr.
Kazklarda boyuna donat, kazk kesit alannn 0,01inden az olmayacak ekilde, 12-40 mm
arasnda ve kancasz olmaldr. Pas pay ise en az 40 mm olmaldr. Enine donat da en az 8 mm
olmaldr.
1. ve 2. deprem blgelerinde, yerinde dkme fore kazklarda, 3.00 metreden az olmamak zere,
kazk balnn altndaki kazk boyunun, stten 1/3ndeki boyuna donat oran, kazk kesitinin
0,008inden daha az olamaz. Bu blgeye konulacak spiral donat ap ise 8 mmden az ve spiral adm
(fret aral), 200 mmden fazla olmayacak; ayrca stte en az kazk ap ykseklikte spiral donat
adm 100 mmye indirilecektir. Yani kazn stte ve altta ap kadar ykseklikte fret aral yarya
indirilecek ve donat sklatrmas yaplm olacaktr. Kazklarn st ksmlarnda oluturulacak radye
temelle balantsn salamak zere plak yksekliince donat filizi braklr. Bu filizler geme
yapacak ekilde temel plann iine karlkl ynlere krlr (izim 5.9).

fret araligi 20 cm.


siklastirma
blgesi

10

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

6-12 metre

10
20 cm. FRET

fret araligi 20 cm.


siklastirma
blgesi

6-12 metre

10
20 cm. FRET
10

siklastirma
blgesi

donati filizi

siklastirma
blgesi

donati filizi

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

816 Boyuna donati

816 Boyuna donati

8/20 Fret

8/20 Fret

50

50

Betonarme Kazik Enine Kesit

Betonarme Kazik Enine Kesit

izim 5.9: Kazklarda donatnn boyuna ve enine kesitte gsterilmesi

5.5. Temel Plan Bilgileri Yazm ve Antet izimi


Temel plan bilgileri yazm ve antet izimi ile ilgili bilgiler iin renme Faaliyeti 1.5e
baknz.
Temel planna ait bilgiler paftann alt kesinde antet iinde verilir (izim 5.8).

74

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Kazk temel plan, kesiti ve detaylarn iziniz.

lem Basamaklar
Kazk temel tanm, eitleri ve
elemanlarn inceleyiniz.

izim kdn balaynz.

izim alann tespit ediniz.


Akslar iziniz.
Kolonlar iziniz.

neriler
Kazk temel tanmn, eitlerini ve
elemanlarn kavramaya alnz.
nlnz giyiniz.
izim ara gerelerini ve temizlik
malzemelerini hazrlaynz.
Masanzn ie balamadan nce temiz
olmasna dikkat ediniz.
Kdnz paralel cetvele gre
ayarlaynz.
izimi yapacanz alan ve kt kenar
boluklarn ayarlaynz.
Zemin kat planndaki akslar iziniz.
Zemin kat planndaki kolonlar iziniz.

Kazk temel plann ve donatlarn


iziniz.

Belirlenen llerde, temel alann


btnyle kaplayacak ekilde temel
plan iziniz.
Temel pla altnda dzenlenecek
kazklar belirlenen aralkta ve yerlerde
llerine uygun olarak iziniz.
Temel plannda enine ve boyuna esas
donaty iziniz.

Planda enine ve boyuna temel kesit


yerlerini belirleyiniz.

Kat planndan geirilen kesit


izgilerinin, temel plannda da ayn
yerde olmasna dikkat ediniz.

Her iki ynde temel kesitlerini iziniz.

Kazk temel donat detaylarn iziniz.

Kesitleri bak dorultusuna uygun


olarak ayn pafta zerine iziniz.
Dz demirleri, etriye ya da fretleri ve
kesite giren donatlar iziniz.
Kazklarn iinde kullanlan boyuna
(esas) ve enine (etriye) donatlarn
iziniz.
Kazk balarnda sklatrma blgesinde
fret aralnn yarya inmesi gerektiini
unutmaynz.
Donat almlarn yapnz.
Donat ksmi ve toplam boylarn
yaznz.
75

Gerekli llendirmeleri yapnz.

D llendirmeyi yapnz.
llendirmeyi yapnz.
Kotlu llendirmeyi yapnz.

Temel plan ve kesit bilgilerini yaznz.

Plan ve kesitlere isim veriniz.


izim leini belirtiniz.

Plannz inileyerek antedi hazrlaynz.

Grnrlk kurallarna gre izgi


kalnlklar veriniz.
Antedi doldurunuz.

76

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.

Yap yknn yan yana ve belli aralklarla dzenlenmi kazklar vastasyla derinlerdeki
salam zemine aktarlmasn salayan temel trne radye temel denir. ()

2.

Yapdan gelen ykler kazk ularyla ya da yan yzeylerinin srtnmesinden yararlanlarak


aktarlr. ()

3.

Kazklar hazr olup aklabilecei gibi yerinde dkme olarak da uygulanabilir. ()

4.

Kazklarn elik donatmlar, boylamasna koyulan esas ve enlemesine koyulan etriyelerden


meydana gelir. ()

5.

zerine radye veya mtemadi temel dzenlenerek birlikte almas salanr. ()


Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

6.
Zemine belli aralklarla dzenlenen kazklar birbirine, st ksmlarna atlan ba
kirileri ve balanr.
7.

.kazklar ad verilen yerinde dkme kazklar daire kesitli olur.

8.
Kazklarda boyuna donat, kazk kesit alannn 0,01inden az olmayacak ekilde, 1240 mm arasnda ve olmaldr.
9.

Pas pay ise en az 40 mm olmaldr. donat da en az 8 mm olmaldr.

10. Kazklarn st ksmlarnda oluturulacak radye temelle balantsn salamak zere


plak yksekliince . braklr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken
tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm
doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

77

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aada ematik olarak verilen plann temelini mantar radye temel olarak 1/50 lekli
uygulama projesi esaslarna gre iziniz. Kolonlar: 40x40 cm, temel ykseklii: 90 cm olacaktr.
Donatlarda 16lk demir kullannz. lave donat 14lk, kolon genileme alan 90x90 olacaktr.

650
220

280

150

300

230

760

230

Modl iinde anlatm izilerek verilmi olan dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye,
mantar radye ve kazk temel; plan, kesit ve donat detaylarn uygulama faaliyeti olarak 1/50 ve 1/20

78

lekli olarak, proje izim esaslarn dikkate alarak eskiz kda kurun kalemle ve ayn llerde
aydnger kdna rapido ile izmitiniz.
Kendi uygulamanz ya da arkadanzn yapt uygulamay kontrol ediniz ve aadaki
performans testini doldurarak modlle kazandnz yeterlii lnz.

KONTROL LSTES
Dersin Alan

Ama

Konu
Zaman

Statik Proje izimleri

rencinin
Dz radye, alttan kirili radye,
stten kirili radye, mantar
radye ve kazk temellere ait
Ad Soyad
plan, kesit ve donat detaylarn
ynetmelik ve standartlara
uygun olarak izebileceksiniz.
Temel Plan izimi - 2
Snf /Nu
Balang saati
Biti saati
Harcanan sre
Deerlendirme ltleri

Dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar


radye ve kazk temellere ait plan, kesit, donat detay, donat
almlar, temel plan bilgileri yazm ve antet izimini
uygularken;
Dz radye, alttan kirili radye, stten kirili radye, mantar
radye ve kazk temellerin tanm ve elemanlarn kavradnz
1.
m?
izim masanz, izim ara gerelerinizi temizleyerek izim
2.
kdnz masaya baladnz m?
3.

izim alannz tespit ettiniz mi?

4.

Akslar izdiniz mi?

5.

Kolonlar izdiniz mi?

6.

Temel plann ve donatlarn izdiniz mi?

7.

Plan enine (X-X) ve boyuna (Y-Y) kesit izgilerini izdiniz


mi?

8.

Enine temel kesitini izdiniz mi?

9.

Boyuna temel kesitini izdiniz mi?

10.

Temel donat detaylarn izdiniz mi?

11.

D llendirmeyi yaptnz m?

12.

llendirmeyi yaptnz m?
79

Evet

Hayr

13.

Kotlu llendirmeyi yaptnz m?

14.

Temel plan ve kesit bilgilerini yazdnz m?

15.

Antedi izdiniz mi?

16.

Antet bilgilerini doldurdunuz mu?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi
yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise bir sonraki
modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

80

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
D
Y
Y
D
Ta dolgu
30
Sehpa
Donat
ste-Alta

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
D
D
Y
D
Plaka
Altnda
Kiriler
izgi
10

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Y
D
D
D
Y
Zmbalama
20
60
Esas eliklerin
ap-Aral

81

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
D
D
Y
Y
Akslar
Mantar
Betonarma
Genilemeleri
antet

RENME FAALYET-5N CEVAP ANAHTARI


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Y
D
D
D
D
Izgaralarla
Fore
Kancasz
Enine
Donat filizi

82

KAYNAKA
KAYNAKA

COKUN A. hsan, Serpil IRK, Abdullah KAYHAN, Feride IIK, brahim ERM,
Yap Ressaml IX. Snf ve lem Yapraklar, MEB Yaynlar, stanbul,
2005.

COKUN A. hsan, Serpil IRK, Abdullah KAYHAN, Feride IIK, brahim ERM,
Yap Ressaml X. Snf ve lem Yapraklar, MEB Yaynlar, stanbul,
2005.

DANI smet, naat Teknik Resmi, Mill Eitim Yaynevi, stanbul, 2001.

PANCARCI Ali, Mehmet Emin CAL, Yap Teknik Resmi 2, Birsen Yaynevi,
stanbul, 1998.

OYMAEL Sabit, Yap Bilgisi Cilt I-III, MEB Yaynlar, stanbul, 2003.

TAYMAZ Haydar, Yap Bilgisi Cilt IIIII, MEB Yaynlar, stanbul, 2001.

ZCAN Kksal, Yap, Bilim Yaynlar, Ankara, 2002.

DOANGN Adem, Betonarme Yaplarn Hesap ve Tasarm, Birsen


Yaynevi, stanbul, 2005.

AMLIBEL A.Nafiz, Yzeysel Yap Temelleri, Birsen Yaynevi, stanbul, 2000.

83

You might also like