3

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)
NAT TEKNOLOJS
DENZLK
ANKARA 2007
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. DENZLK YAPMA............................................................................................................ 3
1.1. Denizlik......................................................................................................................... 3
1.1.1. Tanm.................................................................................................................... 3
1.1.2. Amac..................................................................................................................... 3
1.2. Denizlik Yapma Kurallar............................................................................................. 3
1.3. Denizlik Yapmada Sras........................................................................................... 4
1.3.1. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlikler............................................................... 4
1.3.2. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlik Konstrksiyon ekilleri ............................ 5
1.3.3. Denizlik Yapma Yntemleri.................................................................................. 6
1.4. Denizlik Yaplmas ....................................................................................................... 6
1.4.1. Mermer Hazr Denizlik Yapm............................................................................. 6
1.4.2. Dkme Betonlu (Mozaik) Hazr Denizlik Yapma ............................................... 12
1.4.3. Yerinde Dkme Betonlu (Mozaik) Denizlik Yapma ........................................... 17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 28
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 30
2. DENZLK MONTE ETME .............................................................................................. 30
2.1. Hazr Denizlik............................................................................................................. 30
2.1.1. Tanm.................................................................................................................. 30
2.1.2. eitleri................................................................................................................ 30
2.1.3. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlikler............................................................. 30
2.2. Denizlik Monte Etme Kurallar................................................................................... 31
2.3. Denizlik Monte Etmede Sras ................................................................................ 31
2.4. Denizlik Monte Etme .................................................................................................. 31
2.4.1. Mermer Denizlik Monte Etme............................................................................. 31
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 40
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 41
KAYNAKA ......................................................................................................................... 42
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Gerekli ortam
retebileceksiniz.
salandnda
denizlii
renip
kuralna
uygun
denizlik
ARATIRMA
Evinizde ve evrenizde bulunan denizlikleri inceleyerek ekil, eit, yapm

teknikleri ve kullanlan malzemeler hakknda aratrma yapnz. Denizlik
retmek ile ilgili bilgi ve kaynaklar ile elde ettiiniz sonular snfta
arkadalarnza sununuz.
1. DENZLK YAPMA
1.1. Denizlik
1.1.1. Tanm
Pencere doramas alt i ve d kenarlarnda bulunan, pencere yzeyinden akan
yamur sularnn duvar ierisine szmasn engelleyip duvar dna atlmasn salayan yap
elemanna denizlik denir.
1.1.2. Amac
Pencere boluklarnda biriken yamur sular duvar ierisine ve duvar yzeyine akarak
yap elemanlarnn bozulmasna neden olmaktadr. Pencere ve benzeri boluklarda sularn
duvar ierisine szmasn ve bu sularn duvar yzeyinden 3,54 cm ileriye damlamas amac
ile denizlik uygulamas yaplr.
Denizlik ile ilgili baz nemli bilgileri giri blmnde de bulabilirsiniz.
1.2. Denizlik Yapma Kurallar

Denizlikler;
Yamur ve kar sularnn duvar ierisine szmasn engeller nitelikte olmaldr.

Yamur ve kar sularnn denizlik yzeyinde birikmesini engeller nitelikte
olmaldr.
Yamur ve kar sularnn duvar yzeyine akmasn engeller nitelikte olmaldr
Bu nedenle denizlikler su geirmeyen malzemelerden, suyun dar atlmas iin daa eimli, kenarlar kalkk, suyun denizlik altndan duvara ulamamas iin damlalkl
yaplrlar.
1.3. Denizlik Yapmada Sras

Denizlikler kullanlan malzemeye gre deiik ilem ve yntemler kullanlarak yaplr.
Buna bal olarak ta denizlik yapmnda ilem sras da deiiklik gstermektedir.
Denizlik yapmada i sras 1.4.11.4.21.4.3teki uygulamalarda ilem basamaklar
halinde verilmitir
1.3.1. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlikler

Denizlik yapmnda; kullanlan malzeme eidine gre deiik yntemler
kullanlmaktadr. Aada deiik malzemelerden yaplan denizlikler rnek olarak verilmitir
Resim 1: Betondan (mozaik) yaplan denizlik
Resim 2: Tatan yaplan denizlik
Resim 3: Mermerden yaplan denizlik
Resim 4: Ahaptan yaplan denizlik
Ahap, plastik ve alminyum gibi denizlikler arlkta dorama imalat yaplrken, ta

ve tula denizlikler ise genelde duvar rlrken pencere boluu altna uygulanr.
1.3.2. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlik Konstrksiyon ekilleri
ekil 1.a,b: Beton (mozaik) dkme denizlik ekilleri
ekil 2: Tek para mermer denizlik
ekil 3: ift para mermer denizlik
ekil 4: D mermer, i ahap denizlik
ekil 5: ift tarafl ahap denizlik
1.3.3. Denizlik Yapma Yntemleri

Denizlik uygulamalar zamann gereklerine ve teknolojilerine uygun olarak malzeme
ve yntemlerde farkllklar grlmektedir. Gemite denizlik yapmnda ahap, ta ve beton
gibi malzemeler ska kullanlmakta iken gnmzde bunun yerini hazr denizlik dediimiz
farkl malzemelerden yaplan profiller almtr. Klasik denizlik yapma yntemlerinin
zorluu, iilik maliyetinin okluu, uygulama zamannn uzunluu gibi nedenlerle yerini
kolay uygulana bilen fabrikasyon malzemeler almtr.
Gemite en ok kullanlan beton (Mozaik karml) denizlik uygulamalarnn yerinde
yaplmas, her pencere ve l iin ayr kalplarn yaplmas, kalplara dkme ve skme,
perdah etme gibi ilemler zaman almakta, kullanmda temizliin zor olmas zamanla
atlamas bu uygulamann az tercih edilmesine neden olmaktadr.
Gnmzde mermerden yaplan denizlikler ska kullanlmakta hazr sve
malzemeleri ile grnt zenginlii kazandrlmaktadr.
Resim 5: Mermer denizlik ve sve kombinasyonu
1.4. Denizlik Yaplmas

Bu blmde ayr teknikte denizlik yaplmasn ele aldk. Bunlar:
Mermer hazr denizlik yapma

Dkme betonlu (mozaik) hazr denizlik yapma
Yerinde dkme betonlu (mozaik) denizlik yapma
1.4.1. Mermer Hazr Denizlik Yapm

lem basamaklar,
Kiisel gvenlik aralarnz temin ediniz.

Daha nceden renk ve zellikleri belirlenmi mermer plakay denizlik lsn
de dikkate alarak seiniz.
Resim 6: Kiisel korunma aralar
Resim 7: Deiik renk ve desende mermerler
Ar ve byk ebatl mermerleri uygun nakil vastalaryla i gvenlii

kurallarn dikkate alarak kesim makinesine getiriniz.
Makine siperini denizlik genilii kadar ayarlaynz.
Resim 8: Mermer tama aparat
Plakann llerini de dikkate alarak mermer plakay sipere dayayarak tablaya

yatrnz.
Testere yksekliini; testere di ucu tabla yzeyinden ortalama 0,5cm aaya
inecek ekilde ayarlaynz.
Kesim iin testere makinesi alteri ve su vanasn anz.
Kesim srasnda testere lamasnn ve mermerin snp zarar grmemesi iin
kesim srasnda soutma amacyla su kullannz
Testere makinesi tablasn yavaa iterek mermer zerinde kesim az
oluturunuz.
Tablay geri ekerek genilik ls kontroln yapnz.
Resim 9: Kesim az oluturma
Tekrar uygun hzda tablay hareket ettirerek testere ile mermerin kesilmesini
salayp mermer denizlik geniliini lsne getiriniz
Resim 10: Denizlik geniliinin lsne getirilmesi
Kesme hzn testere tipi ile kesilen mermerin cinsini dikkate alarak ayarlaynz
Denizlik boylarn tepsi testere makinesi tabla siperine dayayarak yukardaki
gibi kesiniz.
Resim 11: Denizlik boyunun lsne getirilmesi
Denizlik geniliini dikkate alarak damlalk kinii (kanal) kenardan 1,5-2cm

ieride olacak ekilde tabla siperini ayarlaynz.
Damlalk kinii (kanal) ortalama 0,6cm derinlikte olacak ekilde tepsi testere
yksekliini ayarlaynz.
Denizlik mermerini kontrol ederek temiz yz altta kalacak ekilde sipere
dayayarak tablaya yatrnz.
Kesim makinesini yukardaki gibi altrnz.
Tablay tepsiye doru iterek kesim az oluturunuz.
Damlalk kanal derinlii ile kenardan uzakln kontrol ediniz.
Resim.12: Denizlik damlal kesim az oluturma
Uygun hzla tablay iterek damlalk kanaln anz.
Resim 13: Denizlik damlal kanal ama
Resim 14: Damlalk kanal alm denizlik
Denizlik mermeri yzn dzeltip parlatmak iin perdah makinesi azna

malzeme zelliine ve andrma gerekliliine gre uygun silme tan taknz.
Resim 15: Silme (Perdah) talar
Damlalk kanal aada kalacak ekilde mermer denizlii perdah makinesi

tablasna yatrnz.
Perdah makinesi alteri ve su vanasn aarak sistemi altrnz.
stenilen dzgnle ve parlakla gelinceye dek yzeyde perdah ilemine
devam ediniz.
Resim 16: Denizlik yzeyinin perdah edilmesi
Mermer denizlik i ve d kenar st kelerine pah krmak ve cumbalar (kenar)

ile pahlar parlatmak iin gerekli ara gerelerini alma alanna getiriniz.
Resim 17: Spiral ve perdah gereleri
10
Takoz zmpara tan spiral makinesine tekniine uygun taknz.

Mermer denizlik i ve d kenar st kelerine kuralna uygun yeterli miktarda
pah krnz.
b
Resim 8.a,b: Spiral makinesi ile pah krma
Spiral makinesine cumba ve pah parlatmak iin malzeme tipine uygun

incelikteki zmparay destek fla ile birlikte taknz.
Mermer denizlii cumbas ve pahn denizlik yzey kalitesi orannda parlatnz.
a
b
Resim 19.a,b: Spiral makinesi pah ve kenar (cumba) perdah etme
Denizlik i ve d kenar alt keleri ile denizlik balarndaki kelere keskinlii

almak iin zmpara ile dar yzeyli pahlar krnz.
Resim 20: Denizlik evresindeki ke keskinliinin pahlandrlarak giderilmesi
11
lemleri biten mermer denizlikleri montaj yerine tanrken birbirini izmemesi

iin denizlik aralarna karton, battaniye, haval ambalaj naylonu gibi gereler
koyunuz.
Resim 21: zel olarak kesilmi mermer aralarna yerletirilen battaniye paralar
1.4.2. Dkme Betonlu (Mozaik) Hazr Denizlik Yapma

Fabrika veya kk iletmelerde, eitli malzemelerle oluturulan beton harlarnn
hazrlanan kalplara dklmesi ile elde edilen denizliklerdir. Deiik ekil, boy ve genilikte
yaplabilir. Uygun genilik ve ekillerdeki denizlikler seilip boylar gerektii kadar spiral ile
kesilerek kullanlr
Aada bu tip bir denizliin yapm verilmitir.
1.4.2.1. Hazr Denizlik Kalb Yapma ve Denizlik Harc le Doldurma
lem Basamaklar,
stenen denizlik modeline gre denizlik kalbn yapnz
Kalp i yzeyinin przsz istenilen denizlik l ve ekillerinde olmasna

zen gsteriniz
Resim 22: Kenarlar pahl hazrlanm denizlik kalb
12
Kalbn st llerinin alt llerinden 1-2 mm geni olmaldr.

Denizlik kalb hazrlanrken denizlik yzeyini kalp taban oluturaca
unutulmamaldr
Hazrlanan kalb, donat ve damlalk talarn alma alanna getiriniz.
Kalb dzgn ve salam bir zemine terazisinde yerletiriniz.
Resim 23: Denizlik kalb ve donatlar
Mozaik karml denizlik harcn kuralna uygun hazrlaynz.

Mozaik modlnde mozaik harcnn hazrlanmasn renmitiniz
Resim 24.a,b,c: Mozaik karml dkme denizlik harc hazrlama
Kalp derinliinin yarsna kadar har koyup harc kalba iyice oturtup yaynz
Denizlik yzeyinin dzgn ve przsz olmas iin har ve kalp arasnda hava
kabarc kalmamaldr.
13
b
Resim 25.a,b: Kalba denizlik harc dkme
Donaty har zerine yatrp mala ile har ierisine oturtunuz
Resim 26: Denizlik donatsnn har ierisine yerletirilmesi
Donat zerine har koyarak kalb doldurunuz.
Kk darbelerle harcn iyice oturmasn salayp har yzeyini mala ile

dzeltiniz.
Resim 27.a,b: Kalb denizlik harc ile doldurma yzey dzgnln salama
14
nceden hazrlanan damlalk yeri hazrlama talarn kenara paralel 1,52 cm

ieriden har zerine yatrnz
Dier kenarda ayn ilemi tekrarlaynz.
Kalba mozaik dklmeden nce kalp temiz ya ile yalanmaldr.damlalk

talarnn st kenarlar ,alt kenarlarndan azda olsa rahat ksn denizlii
krmasn diye geni olmaldr.
Mala ile bastrarak talar har yzeyiyle ayn ykseklikte olacak ekilde har
iine yerletiriniz.
Resim 28: Damlalk yeri talarn yerletirme ve mala ile dzeltme
Kalptaki harc kurumaya braknz.
Kuruma srasnda denizlik betonunun yanmamas iin betonu su ile soutunuz.
yice kurumadan kalptan karmaynz.
1.4.2.2. Dkme Hazr Denizlii Kalptan karma ve Tesviye Etme

lem Basamaklar,
Kurumu beton denizlii damlalk talarn yerinden karnz
15
Resim 30: Damlalk talarnn sklmesi
Denizlik kalbn ters evirerek beton denizlii kalptan karnz.
Denizlii kalptan karrken denizlie hasar vermemek iin dikkatli olunuz.
Resim 31.a,b,c: Dkme hazr denizliin kalptan karlmas
Denizlii perdah etmek iin spiral makinesine 40 numaral zmparay tekniine

uygun taknz.
Resim 32: Spiral makinesine zmpara taklmas
16
Spiral makinesi ile denizlik yzey formunu bozmadan yzeyini, cumba ve

pahn perdah ediniz.
Spiral makinesi ile perdah ileminde evre ve kiisel gvenlik nlemleri

alnmal. Toz maskesiz ve gzlksz allmamaldr.
Resim 33.a,b,c: Dkme beton hazr denizlik yzeyi perdah etme
1.4.3. Yerinde Dkme Betonlu (Mozaik) Denizlik Yapma

Denizlik boluu braklarak taklm pencere altna pencere geniliinden 6-8cm daha
uzun olacak ekilde denizlik kalplar yaplarak pencere alt i ve d tarafna balanp iine
beton doldurmak suretiyle yaplan denizliklerdir.
Uygulama iilii zor ve zaman alcdr. Bu nedenle kullanm skln yitirmitir.
Aada bu tr bir denizlie ait uygulamay greceksiniz

1.4.3.1. Denizlik Kalb Yapma Ve Yerine Balama
lem Basamaklar
Pencere boluunu lerek yaplacak denizlik kalp ls ve eklini

belirleyiniz.
Resim 34: Dkme beton denizlik yaplacak pencere
17
Belirlediiniz l ve ekildeki denizlik kalb tekniine uygun yapnz.
Denizlik kalbn, donatlarn, balama kancasn, metreyi, teraziyi, malay ve

keseri alma alanna getiriniz.
Resim 35: Farkl ekillerdeki denizlik kalplar
Resim 36: Kalp ve balama gereleri
Denizlik kalbn uygun ykseklikte ve pencereyi sadan soldan ortalayarak

duvarn iki yzne kanca yardmyla tutturunuz.
Resim 37.a,b: Kalbn demir kancalarla yerine balanmas
ve dtaki denizlik kalplarnn her iki ucundan lerek uygun koda getiriniz.
ve dtaki denizlik kalplarn pencerenin sa ve solundan lerek ortalaynz.
18
Resim 38.a,b: Kalp kodunun (yksekliinin) llerek belirlenmesi
Su terazisi kullanarak denizlik kalbnn yere paralel olmasn salaynz
Resim 39: Kalp yataylnn ayarlanmas
Duvar stndeki toz ve atklar su ile temizleyiniz.
Resim 40: Duvar stnn sulanmas
19
Su ile temizleme ayn zamanda denizlik betonu ile duvarn birbirine kaynamasn
salar.
1.4.3.2. Denizlik Kalbna Donatlarn Koyup Denizlik Harc le Doldurma
lem Basamaklar;
Denizlik dkme harcn tekniine uygun ve yeterli miktarda hazrlaynz.
Harc dkmeden nce kalbn i yzeylerini temiz ya ile yalaynz.
Mala ile denizlik kalbnn yarsna kadar har doldurup harc sktrnz.
Resim 41.a,b: Denizlik alanna denizlik harcnn dklmesi
Denizlik betonu donatlarn harcn zerine yerletirip har takviyesi yapnz.
Resim 42: Denizlik donatlar yerletirme
Resim 43: Har takviyesi yapma
teki denizlik yzeyini dz, dardaki denizlik yzeyi da meyilli olacak

ekilde har yzeyini mala ile dzeltiniz.
20
Resim 44.a,b: Denizlik har yzeyinin mala ile dzeltilmesi
Kalba dklm olan betonu kurumaya braknz.
Kuruma sresince betonun yanmamas iin sulayarak soutunuz.
Kullandnz ara ve gerecin bakmn yaparak yerine kaldrnz.
alma alann temizleyiniz.
Resim 45: Denizlik betonu dklm pencere
1.4.3.3. Denizlik Kalb Skme, Denizlik Tesviyesi Yapma

lem Basamaklar,
evre gvenliini alnz.
Kalp yada herhangi bir malzeme aa derek bakalarna zarar verebilir
Kalb tutan kancalar kendinize ve evreye zarar vermeden yerinden karnz.

21
yice kurumadan skmeyiniz.
Resim46: Kalp balama kancalarnn sklmesi
Denizlie ve kalba zarar vermeden ekile denizlik kalbna hafif darbeler

uygulayarak d taraftaki kalb yerinden karnz.
b
Resim 47.a,b,c: Denizlik kalbnn sklmesi
Resim 48: Damlal, kalp iine ta konularak yaplm denizlik
22
taraftaki kalb d kalp skmede olduu gibi sknz.
Resim 49.a,b,c: Denizlik kalbnn sklmesi
Resim 50: Damlal aa sarkk yaplm denizlik
Denizlik yzey formunu bozmadan tm yzeyleri spiral makinesi kullanarak

perdah ediniz.
23
d
Resim 51.a,b,c,d: Denizlik yzeylerini perdah etme
Denizlik alt kesine keskinlii yok etme amac ile pah krp denizlik tepelerini
perdah ediniz.
Resim 52: Denizlik alt kesine pah krma
Resim 53: Denizlik tepelerini perdah etme
teki denizlii de ayn ekilde perdah ediniz.
Resim 54: teki denizliin perdah edilmesi
Resim 55: Denizlii perdah edilmi pencere
24
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Gerekli ortam hazrlandnda nceden hazrlanm denizlikleri yerlerine kurallarna
uygun olarak monte edebileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde denizlik reten veya montaj ileri yapan i yerlerini gezerek hazr
denizlik eitlerine gre montaj teknikleri hakknda bilgi toplayp bu bilgileri
snf ortamnda arkadalarnza sununuz.
2. DENZLK MONTE ETME

2.1. Hazr Denizlik
2.1.1. Tanm
Yerinde yaplmas dnda kalan, fabrika veya kk iletmelerde eitli
malzemelerden montaja hazr halde retilmi denizliklere hazr denizlik denir
2.1.2. eitleri
2.1.3. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlikler
Beton denizlikler
Doal ta denizlikler
Tula denizlikler
Ahap denizlikler
Metal denizlikler
PVC denizlikler
Poliretan denizlikler
Denizlikler kullanld binann yap zelliine gre deiik malzemelerden ve deiik

ekillerde yaplr. Denizlik eitleri ile ilgili resimleri faaliyet-1de vermitik. Hatrlamak
iin dnp bakabilirsiniz.
30
2.2. Denizlik Monte Etme Kurallar
Denizlik monte etmeden evre gvenlii salanmaldr.

Denizliklere tanmas ve montaj srasnda zarar verilmemelidir.
Denizlik kenar duvar yzeyine paralel olmaldr.
Denizlik, yamur sularn duvar dna atacak ada d-aa eimli monte
edilmelidir
Denizliin iki ucu ayn kotta olacak ekilde monte edilmelidir.
Denizlik uygun balayclarla yerine monte edilmelidir.
Denizlik-Duvar, Denizlik-Dorama aras boluklar suyun gemesini
engelleyecek ekilde izole edilmelidir.
2.3. Denizlik Monte Etmede Sras
Denizlik, denizlik monte etme ara gerelerini alma alanna getirilmesi

Denizlik yerinin hazrlanmas
Denizliin yerine konarak kontrol
Yaptrma harcn hazrlama
Yaptrma harcn koyma
Denizliin yerine yerletirilmesi
Yaptrc harc fazlalklarnn alnmas
Boluklarn harla kapatlmas
nce sva ve macunlarla tesviye yapma
2.4. Denizlik Monte Etme

2.4.1. Mermer Denizlik Monte Etme
lem Basamaklar,
evre gvenliini salaynz.

Mermer denizlii alma alanna getiriniz.
Mermer denizlikleri tarken ve istiflerken krlmamas iin dik pozisyonda
olmasna dikkat ediniz.
Resim 57: Mermer denizliin tanmas
Resim 58: Mermer denizlik istifleme
31
Denizlik yerini hazrlaynz
Svadan sonra konulan denizliklerde pencere kenarndan 4cm kntl olmas, sve
konulacaksa sve geniliini karlamas amacyla mermer girecek ekilde yan duvarlar
gerekli lde krlr. Bu uygulama sonucunda suyun duvar iine girmesi de engellenmi
olur.
Resim 59: Hazr denizlik konacak pencere
Resim 60: Pencere kenarlarnn krlmas
Denizlik boyunda fazlalk var ise denizlik boyunu lerek markalaynz.
Denizlik fazlaln spiral makinesi ile i gvenlii kurallarna uygun kesiniz.
Mermer denizlii 23 hamlede her seferinde biraz daha derinlemesine dalnarak

kesilmesi gerekir. Aksi halde denizlie, spiral makinesi ile kesicisine daha nemlisi alana
ve evreye zarar verilebilir
a
b
c
Resim 61.a,b,c: Mermer denizlik boyunun markalanp spiral ile kesilmesi
Denizlii yerine koyarak montaj iin gerekli kontrolleri yapnz.
32
Resim 62: Mermer denizlik montaj ncesi kontrol
Yaptrma harcn zengin karml tekniine uygun hazrlaynz.
b
Resim 63.a,b,c: Mermer denizlik yaptrma harc hazrlama
Denizlik monte edilecek yzeyi dzeltip temizleyiniz.
Yaptrma harcnn salamca tutmas ve yzeyi tozlardan temizlemek iin

montaj yzeyini su ile ykaynz.
Resim 64: Denizlik montaj yzeyinin sulanmas
33
Denizlik montaj yzeyine yeterli miktarda harc mala ile tekniine uygun
seriniz.
Yaptrma harc denizlik zeminini doldurup dzeltmek, denizlii istenilen yatayllkta

ayarlamak ve zamanla yaptrma harcnn krlp dklmesini nlemek iin 3-4cm
kalnlnda serilmesi gerekir.
b
Resim 65.a,b: Yaptrma harc serme
Serilen yaptrma harc zerine yapma gcn artrmak iin biraz imento
sepeleyiniz.
imento kuru kalm ise su sepeleyerek slatnz.
a
b
Resim 66.a,b: Yaptrma harc zerine imento ve su sepeleme
Denizlii damlalk altta kalacak ekilde ortalayarak yerine koyunuz.
D ve i tama pay ile duvar iine girme payn istenilen deerlere getiriniz.
Denizlik kenar ile duvar yzeyi dorultular birbirine paralel olmal
34
Resim 67: Mermer denizlii yaptrma harc zerine yerletirme
Denizlii boy ynnde yere paralel, genilik ynnde 35 derece da meyilli

olacak ekilde hafif darbelerle yerine oturmasn salaynz.
a
b
Resim 68.a,b: Denizlii terazi kullanarak istenilen eimde yerine yerletirilmesi
Taan yaptrma harcn mala ile dzeltip fazla harc alarak yzeyi tesviye
ediniz.
Denizlik ular ile duvar aras boluklar da harla doldurup yzeyi tesviye
ediniz.
Resim 69: Fazla harlarn alnmas
Resim 70: Kenar boluklarn doldurulmas
35
nce sva ve al ile bozulan sva tadilatlarn yapnz.
a
b
Resim 71.a,b: te al ile montaj tadilat yaplm pencere
Yere dklm olan yaptrma harc fazlalklar ile dier atklar alma
alanndan kaldrnz.
Ara ve gereleri toparlayp gerekli bakmn yapnz.
Denizlik yaptrma harc kuruyana dek hibir ekilde denizlie darbe

uygulamaynz.
Kuruma sresi iinde denizlik yaptrma harcn ve tadilat svalarn sulaynz.
Resim 72: Dta, ince sva ile montaj tadilat yaplm pencere
Dier hazr denizlikler malzeme tipinden kaynaklanan balama fakll dnda ilem
basamaklar aa yukar ayndr.
36
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
SERAMK
ANKARA 2007
NDEKLER
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................... iii
GR....................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................... 3
1. FAYANS-SERAMK KESME VE DELME......................................................... 3
1.1. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Aralar .................................................... 3
1.2. Fayans ........................................................................................................... 6
1.3. Seramik ......................................................................................................... 6
1.4. Markalama..................................................................................................... 6
1.5. Fayans-Seramikleri Kesme ve Delme ............................................................ 7
1.6. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Kurallar................................................... 7
1.7. Fayans-Seramik Kesme ve Delme leminin Yaplmas: ................................ 7
LME VE DEERLENDRME........................................................................ 9
RENME FAALYET- 2 .................................................................................. 12
2. MASTAR VE MASTARLIK FAYANS-SERAMKLER YERLETRME ...... 12
2.1. Mastar Uzunluunu Belirleme ..................................................................... 12
2.2. Alt Mastar Yerini Belirleme:........................................................................ 12
2.2.1. Malzemenin Deme ekline Gre Alt Mastar Yksekliini Ayarlama . 12
2.2.2. Alt Mastarlar Sabitleme: ...................................................................... 13
2.3. Klavuzlar Yerletirme................................................................................ 13
2.3.1. Balang Noktasn Belirleme .............................................................. 13
2.3.2 Mastar Uzunluuna re Son Klavuz Yerini Belirleme ........................... 14
2.3.3 Har Kalnln Ayarlama ..................................................................... 14
2.3.3 Klavuzlar Yaptrma ........................................................................... 14
2.3.4 Deylik Kontrol.................................................................................. 14
2.4. Mastarlk Klavuzlarn Sabitleme:............................................................... 14
2.5. Mastar ve Mastarlk Fayanslarnn Yerletirilmesi ....................................... 14
LME VE DEERLENDRME...................................................................... 15
RENME FAALYET-3 ................................................................................... 17
3. YAPITIRICI HARCINI YAPMA..................................................................... 17
3.1. Yaptrma Harc Yapma Aralar................................................................ 17
3.2. Karm Suyu............................................................................................... 17
3.3. stenilen Nitelik ve Renkte Har Hazrlama ................................................. 18
3.4. Priz Bilgisi................................................................................................... 18
3.5. rn Bilgisi ................................................................................................. 18
3.6. Yaptrma Harcnn Yaplmas.................................................................... 20
RENME FAALYET-4 ................................................................................... 24
4. DUVARDA (YAPITIRICIYLA) FAYANS-SERAMK UYGULAMASI
YAPMA................................................................................................................. 24
4.1. Duvarda (Yaptrcyla) Fayans-Seramik Uygulama Aralar...................... 24
4.2. Balang Yerini Seme............................................................................... 26
i
4.3. Detay Planna Uygun Fayans-Seramik Deme Bilgisi ................................ 26

4.4. Fayans-Seramiklerin Islatlmas ................................................................... 27
4.5. Temizlik Yapma .......................................................................................... 28
4.6. Derzli Uygulama ......................................................................................... 28
4.7. Mevsimine Gre Yzeyi Islatma.................................................................. 28
4.8. Uygulama Yntemleri.................................................................................. 28
4.8.1.Taraklama Yntemi ............................................................................... 28
4.8.2. Yalama Yntemi ................................................................................. 29
4.8.3.Kombine Yntemi.................................................................................. 29
4.9. Prova Yapma: .............................................................................................. 30
4.10. Yaplan i Koruma.................................................................................... 31
LME VE DEERLENDRME...................................................................... 32
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................... 36
MODL DEERLENDRME ............................................................................... 38
KAYNAKLAR ...................................................................................................... 41
ii
RENME FAALYET -1
RENME FAALYET 1AMAAMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda
seramikleri istenilen l ve ekilde keserek delmeyi yapabileceksiniz.
fayans-
ARATIRMA
Yaadnz evrede kaplanm fayans-seramik lerden alet iler el nr ataszne
uymayan yerleri gznzn nne getiriniz,
ve elde ettiiniz sonular snfta
arkadalarnza sununuz.
1. FAYANS-SERAMK KESME VE DELME

1.1. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Aralar
a) Tanm: Fayans-seramikleri istenilen l ve ekilde delme ve kesmeye yarayan
aralara fayans-seramik kesme ve delme aralar denir.
b) eitleri:
Elektrikli fayans-seramik kesme arac
Elektrikli pah kesme aleti
Fayans-seramik kesme aleti
Al fayans-seramik kesme aleti
Fayans-seramik kesme aleti ve elmaslar
Elektrikli matkap ile kullanlan delme aparatlar ve ular
Kesici ulu talama aletleri
Kerpeten
Boyal rp ipi
Mastar
Su terazisi
Hortumlu su terazisi
Resim 1: Fayans Kesme aleti
Resim 2: Kerpeten
Resim 3: Keski-eki
Resim 4:Seramik Kesme makinesi
Resim 6: Seramik Kesme aleti
Resim 5: Seramik Delme Aleti
Resim 8: Renkli rp pi
Resim 7: Gnye
Resim 9: rp pi
Resim 10:Delik ablonu
Resim 11: Kurun Kalem
Resim 12: Su Terazisi
Resim 13: akul
Resim 14:erit Metre
1.2. Fayans
a. Tanm: Dey zeminlerde gzel grnm, estetik ve kolay temizlenebilmesi
acsndan slak-sulu mekanlara ve tezgah zerinde kullanlan zel retilmi, ince duvar
kaplama plakasdr.
b. eitleri
Biimlerine gre:
Kare biimli
Dikdrtgen biimli
zel biimli
Renklerine gre:
Tek renkli
ok renkli
Dz renkli
Desenli
Dendikleri yerlere gre:
Ortaya denen
Kenara denen
Keye denen
c. Kullanld yerler: Islak-sulu mekanlarn dey yzeylerinin kaplamasnda
kullanlr.
1.3. Seramik
a. Tanm: Yksek scaklklarda piirilen ve bir yz srlanm ince deme kaplama
plakasdr.
b. eitleri
Piirimlerine gre:
Bir piirim
ki piirim
piirim
Drt piirim
Dier eitleri fayansta olduu gibidir
c. Kullanld yerler: Islak-sulu ve d mekanlarn deme kaplamasnda kullanlr.
1.4. Markalama
a) Tanm:
Kesilecek ve delinecek yerin resminin 1/1 leinde fayans-seramik zerine
aktarlmasna (izme veya iaretleme) markalama denir.
b) Markalama aletleri
Markalama yaplrken aadaki aletler kullanlr:
Kurun kalem
Metre
Fayans merkr (ayakl delik ablonu)
akul
apkal gnye
Boyal rp ipi
Mastar
Su terazisi
Hortumlu su terazisi
1.5. Fayans-Seramikleri Kesme ve Delme

KESME: Fayans-seramikleri biim ve llerine getirmektir.
DELME: Fayans-seramikleri delme ilemidir
eitleri:
1. El aletleriyle yaplan kesme ve delme
2. Makinelerle yaplan kesme ve delme
1.6. Fayans-Seramik Kesme ve Delme Kurallar

Fayans-seramiklerin kesme aletine yerletirirken aadaki hususlara dikkat etmek
gerekir:
Tm kesme ilemleri sabit ve hareketli gnyelere malzeme yaslanarak

yaplmaldr. Serbest elle kesme kesinlikle yaplmamaldr.
Markalanan yere iyi dikkat etmeli ve izgiler sizin greceiniz tarafta olmaldr.
1.7. Fayans-Seramik Kesme ve Delme leminin Yaplmas:

Kesme ve delme ilemine gemeden nce tm n hazrlklarn yaplmas
gerekmektedir. Bunlar;
Kesme ve delme aletlerinin ne ie yaradklarnn ve kullanm kurallarn bilmesi

Markalamann tam ve dzgn yaplmas, llerin tekrar kontrol edilmesi
Kesme ve delme eitlerinin nerelerde kullanlacan bilinmesi
Kesme ve delme ii yaparken uyulmas gereken genel ve kiisel gvenlik
tedbirlerinin yerine getirilmesidir.
. Bunlar yerine getirildikten sonra kesme ve delme ilemi yapabilirsiniz.

Kullanma Kurallar: Aletle gvenli bir ekilde alabilmek iin kullanm klavuzu ve
gvenlik talimatlarn dikkatlice okuyup, belirtilen hususlara titizlikle uymalsnz. Aleti ilk
kez kullanmadan nce, bu ii bilen birisinin gzetiminde bir sre deneme yapn. Kullanm
kurallar elektrikli aralarn eitlerine gre deimekle birlikte;
alma srasnda ebeke balant kablosu hasar grecek veya ayrlacak olursa
dokunmayn ve hemen ebeke fiini prizden ekin, aleti hibir zaman hasarl
balant kablosu ile kullanmayn.
Koruyucu kulaklk, gzlk, i eldivenleri ve i ayakkabs kullann.
Salarnz uzunsa sa koruyucu kullann. ok dar ve ok geni olmayan
giysilerle aln.
almaya ara verdiinizde, aleti kullanmadnzda veya aletin kendinde bir
alma yaparken (rnein kolon deitirirken, bakm ve temizlik yaparken)
ebeke fiini prizden ekin.
Kabloyu her zaman aletin arkasnda tutun.
Aleti kablodan tutarak tamayn veya kablo ile bir yere asmayn.
Fii sadece alet kapalyken prize sokun.
alrken el aletlerini daima iki elinizle skca ve alma pozisyonunuzun
gvenli olmasna zen gsterin.
Aleti elinizden brakmadan nce mutlaka kapatn ve serbest dnn sona
ermesini bekleyin.
16 Yandan kkseniz elektrikli aletleri kullanmayn.
Tm aletlerde orijinal u ve aksesuarlar kullann.
RENME FAALYET-2
AMA
RENME FAALYET 2-
AMA
Uygun ortam
yerletirebileceksiniz.
salandnda,
mastar
ve
mastarlk
fayans-seramiklerini
ARATIRMA
ARATIRMA
Fayans-seramik kaplamalarnn grlen hatalarn aratrnz ve elde ettiiniz sonular
snfta arkadalarnza sununuz.
2. MASTAR VE MASTARLIK FAYANSSERAMKLER YERLETRME

2.1. Mastar Uzunluunu Belirleme
Mmkn olduunca tek para mastar kullannz. Zira birka paradan oluan mastarlar
yatay derzlerin krlmasna ve dey derzlerin bozulmasna sebep olur. Fayans-seramik sras
arttka derzler ya byk olmaya ya da kk olmaya balar.
Mastar uzunluunun belirlemesinde, kullanlacak fayans-seramiklerin, derz kenarnn,
en az yarm en fazla kendisi keler ksa yaplmas istenir. Bylece i bitiminde mastar
sklrken hem kolay sklr hem de dier taraflara zarar vermez.
2.2. Alt Mastar Yerini Belirleme:

2.2.1. Malzemenin Deme ekline Gre Alt Mastar Yksekliini Ayarlama
Demede eim sfr ise fayans-seramik kaplamann ilk srasn bu deme
zerine oturtarak kaplamay balatabiliriz. Ama demedeki en ufak hata fayansseramie yansyacandan ilk srasnn ok dikkatli konmas gerekir. Bu zorluu
dnerek ilk sray yapmayp ilk sra yksekliince fayans-seramik kaplanacak
mekn duvarna mastar konur. Bu mastar ykseklii, yle hesaplanr;
Deme betonu zerine ortalama 3 cmlik tesviye betonu veya eim betonu
dklecektir.
Deme kaplamas ap veya mozaik ise 3 cm kaplamann kalnl vardr.
Deme fayans-seramik kaplama ile kaplanacaksa, yaptrc ile birlikte bu
kaplamann kalnl vardr. Bu kalnlklarn toplamna bir sra fayans-seramik
12
ve iki derz kalnl eklenecek, bu ekilde mastarlar btn duvar boyunca sfr
dolamaldr.
DKKAT: Bir demenin meyili dikkate alnarak en dk noktada bir tek fayansseramik gelecek ekilde mastarn teraziye alnarak yerletirilmesi gerekir. En yksek
yerlerde ise ilk srada fayans-seramik bu ykseklik kadar kesilecektir.
2.2.2. Alt Mastarlar Sabitleme:

Sonradan mastarlarn kolaylkla alnabilmesi iin, mastar, kamalara veya zel
yaplm mastar destek setlerine oturtulur ve al harc ile oynamaz hale getirtilir.
Resim 15:Mastarlklarn ve klavuzlarn yerletirilmesi
2.3. Klavuzlar Yerletirme

2.3.1. Balang Noktasn Belirleme
Kaplama yaplacak duvarn tavana yakn iki ucuna
mastarlk fayans-seramikler yerletirilir. Yerletirilen mastarlk
fayans-seramiin n yznden akul alnarak altta birinci srann
ke fayans-seramikleri konur. Balang fayans-seramikleri
konurken kenin kontrol dikkatlice yaplr. Erilik yar yarya
boluk ve girinti olarak datlr.
Resim 16: Mastar destei
13
2.3.2 Mastar Uzunluuna re Son Klavuz Yerini Belirleme
Balang noktasnn belirlendii gibi, st tarafa tutturulan fayans-seramiin n

yznden akul sarktlarak mastarn uzand yere geici olarak son klavuz konur.
Deme yaplp son klavuza yaklald zaman son klavuz sklr ve uygun derzle
yerine konur.
2.3.3 Har Kalnln Ayarlama
Har kalnln ayarlama fayans-seramik ebadna gre yaplr. Yaptrcyla

yaplan demelerde kalnlk tarak di lsyle ayarlanr.
2.3.3 Klavuzlar Yaptrma
Klavuzlar arkasna yaptrma harc yaplr ve yerine konduktan sonra lastik

tokmakla vurularak stteki fayans-seramikle ayn seviyeye getirilir.
2.3.4 Deylik Kontrol
Deylik kontrol mastar ve su terazisi ile stteki klavuzlar yardmyla yaplr.

lk sradan sonra st klavuzlara dayamaya gerek yoktur.
2.4. Mastarlk Klavuzlarn Sabitleme:

st mastarlk klavuzlar, harsz olarak ince sva yzeyine al olarak iki ivi arasna
konur. Alt klavuzlar ise arkasna har konularak lastik tokmak yardm ile sabitlenir.
2.5. Mastar ve Mastarlk Fayanslarnn Yerletirilmesi

lem basamaklar
1.Dikkatli olunuz.
2.Temiz ve itinal olunuz.
3. kyafetinizi giyiniz
4.Gvenlik nlemlerini alnz.
5.Zamannz ve malzemeyi iyi kullannz.
6.evreyi korumaya duyarl olunuz.
7.Mastar ve mastarlk fayans-seramiklerini yerletirme aralarn hazrlaynz.
8.Klavuzlar hazrlaynz.
9.Mastarlk klavuzlarn sabitleyiniz.
10.Mmknse hep alminyum mastar kullannz.
11.Mastarlklar yerletirirken kesinlikle kama veya zel yaplm destekler kullannz.
12.Kesinlikle seramik kutularn ve ivi kullanmaynz.
14
RENME FAALYET-3
RENME FAALYET 3AMA
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda, gerekli ortam salandnda, yaptrma
harc yapabileceksiniz.
ARATIRMA
ARATIRMA
Yaptrma harlarnn tercih edilme sebebini aratrnz ve sonularn snftaki
arkadalarnzla paylanz.
3. YAPITIRICI HARCINI YAPMA

3.1. Yaptrma Harc Yapma Aralar
Yaptrma harc yapma aralar; mikser, mala, har kartrma kab veya har
teknesidir. Yaptrma harc malzemeleri ise yaptrma harc ve sudur.
Resim 17: Mikser
3.2. Karm Suyu

a) Miktar: Yaptrcnn cinsine gre deimekle birlikte ortalama 25 kg yaptrc
iin 7.5 lt su kullanlmaldr.
NOT: Kullandnz yaptrcnn ambalajnn zerinde yazan uygulama talimatn
okuyunuz.
b) Nitelii: Yaptrma harcnda kullanlacak su, iilebilir nitelikte olmaldr.
erisinde organik asl ve erimi harca zarar verebilecek maddeler bulunmamaldr.
17
3.3. stenilen Nitelik ve Renkte Har Hazrlama

Yaptrma harlar tek tip olmayp deiik nitelik ve renkte retilmektedir. Bu
nedenle renk ve nitelik seimi iin amacnza uygun yaptrc ve renk seiniz.
NOT: Ak renk fayans-seramik ve benzeri kaplamalarn denmesinde, beyaz renk
yaptrc kullannz. Kesinlikle yabanc maddeler ilave etmeyiniz.
3.4. Priz Bilgisi

Priz bilgisinde kullanlan yaptrcnn ambalajna baklmaldr. Ortak priz deerleri
aadaki gibidir:
Kullanabilme sresi
mak. 4 Saat
alabilme sresi
mak. 25 Dakika
Dzeltilebilme sresi
mak. 20 Dakika
Derz uygulanabilmesi iin gerekli sre
24 Saat (duvarda ve zeminde)
Zeminin trafie alabilmesi iin gerekli sre 24 Saat
Bu sreler 20oC yzey ve ortam scaklnda geerlidir. Sre, dk sda uzar, yksek
sda ksalr.
3.5. rn Bilgisi
a) Tanm:
Fayans-seramik, pimi toprak, karo mozaik, granit seramik, doal ta, mermer, granit,
traverten, cam mozaik vb. rnlerin yaptrlmas iin zel karmlar katlarak hazrlanan ve
su ile kartrlarak kullanlan malzemelere, fayans-seramik yaptrcs denir.
b) Uygulama Alanlar:
Fayans-seramik, cam mozaik vb kaplama malzemelerinin, i mekanlarda duvarlara ve
demeye, d mekanlarda ise zemine denmesinde kullanlr.
NOT: Kullandnz mekan iin malzeme seimine dikkat ediniz ve seilmi
malzemenin ambalajnda bulunan uygulama alan blmn okuyunuz.
c) Teknik zellikler:
Kullanlan malzemenin teknik zellikleri torba zerinde bulunmaktadr.( Saysal
deerler eit ve firmaya gre deiebilir. Aadaki deerler rnek olarak verilmitir.)
Grn
Uygulama scakl :
Karm oran
ekme mukavemeti
Kayma
:
Gri renkli ince toz
+5o C ile 35o C aras
:
25 kg toz iin 5-7.5 lt su
:
0.90 N /mm2
:
Yok
18
Kap mr
:
3 Saat
Derzleme
:
24 Saat sonra
Tketim
:
4-5 kg /m2
Trak ls
:
min.6x6x6 mm
Mak.10x10x10 mm
Raf mr
:
Rutubetsiz ve kuru bir ortamlarda retim
tarihinden itibaren 1 yldr. En ok 8 kat istif edilmelidir.
d) Uygulama kurallar:
Yzey temiz, kuru, dzgn ve salam olmal, yzeyin zerinde bulunan 3

mmden ince svalar kaznarak tamamen temizlenmelidir.
ok gzenekli yzeyler slatlmal ve yzey nemli kalacak ekilde su tabakas

yok olana kadar beklenmelidir.
Yzeydeki nemli bozukluklar ve delikler, yaptrc uygulamasndan en az 72

saat nce onarlmaldr.
10 mmnin altndaki blgesel onarmlar yaptrc ile yaplabilir.
Ortam scakl +5 C ile 35 C aras olmaldr.
Donmu erimekte olan veya 24 saat ierisinde don tehlikesi olan yzeylerde
uygulama yaplmaz.
Dorudan gne, kuvvetli rzgr altnda veya scak yzeylerde

uygulanmamaldr.
Uygulama esnasnda yaptrcnn yzeyde film oluturmamasna dikkat

edilmeli, film olumu ise o ksm yeniden taranmaldr.
Ortalama 7.5 lt. kadar su ile 25 kglk yaptrc tercihen dk devirli bir
mikser veya mala ile topak kalmayacak ekilde iyice kartrlmaldr.
Kartrlan yaptrc 5 dk. dinlendirildikten sonra, uygulama ncesinde 1-2 dk,

kartrlmaldr.
Har, yzeye uygulanp kalnl dili elik mala ile ayarlanmaldr. Malann di
boyutu, denecek fayans-seramiin boyutuna ve uygulama yaplacak yzeyin
dzgnlne gre belirlenmelidir.
Tablo 1-Tarak Di ls
nerilen Tarak
lleri
Fayans-seramik
Tarak ls
< 5 cm
5 10 cm
10-20 cm
20-40 cm
> 40 cm
3 mm
4 mm
6 mm
8 mm
10 mm
mekn zemin uygulamalarnda; 33x33den byk kaplamalar, i mekan duvar

uygulamalarnda 20x25den byk kaplamalar, tm d mekan zemin
uygulamalarnda hem uygulanacak yzeye hem de kaplamann arkasna har
uygulanmaldr. (ift tarafl yaptrma)
yi bir yaptrma iin lastik tokmak yardmyla kuvvet uygulanarak hava dar
atlmaldr.
19
NERLER:
Kesinlikle yabanc maddeler ilave edilmemelidir.
Uygulama sonrasnda, kullanlan tm aletler kurumadan su ile ykanmaldr.

e)Uyarlar:
Tehlike Uyarlar
Yutulduunda sala zararl olduu unutulmamaldr.

Gvenlik Uyarlar
ocuklarn ulaabilecei yerden uzak tutulmaldr
Sk kapatlm kapta korunmaldr.
Gz ve deri temasndan saknlmaldr.
3.6. Yaptrma Harcnn Yaplmas

lem basamaklar
1.Yaptrma harc yapma aralarn hazrlaynz.
2.Yaptrma harcn hazrlaynz.
3.Gne altnda uygulama yapmaktan kannz
4.Ak renk fayans-seramiklerin denmesinde beyaz renk yaptrc kullannz
5.Ahap parke zemin uygulamasnda telalama ilemi fayans-seramik demesinden
nce tm yzeye yaplmaldr. 20 m2den byk alanlarda ahap zerine fayans-seramik
demeyiniz.
6.Uygulama srasnda mutlaka eldiven giyiniz, rnlerin gz veya deri temasndan
kannz.
7.Uygulama bittikten sonra tm aletleri kurumadan su ile ykaynz.
Resim 18: Har Yapma
20
Resim 19: Har Yapma
21
RENME FAALYET-4
AMA
RENME
AMA
FAALYET 4-
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda, tekniine uygun, duvara (yaptrcyla)

fayans-seramik kaplamay yapabileceksiniz..
ARATIRMA
ARATIRMA
Evinizde, apartmannzda ve evrenizdeki seramik kaplamalar hakknda aratrma yapnz
ve elde ettiiniz sonular snfta arkadalarnza sununuz.
4. DUVARDA (YAPITIRICIYLA) FAYANSSERAMK UYGULAMASI YAPMA

4.1. Duvarda (Yaptrcyla) Fayans-Seramik Uygulama Aralar
Metre
:
Terazi
:
Derz artlar
:
Tarak
:
rp ipi vb.
:
Lastik tokmak
:
Havann kartlmasnda
lme ilerinde
Yatay ve deylik kontrolnde
Derz aralklarn eit karmada
Yaptrc harcn yaymada
Seviye kontrolnde kullanlr.
Fayans-seramiin arasndaki harcn yaylmas ve
Resim 20: Mikser
Resim 21: Mala
24
Resim 22-elik Dili Mala
Resim 23-Lastik Tokmak
Resim 24-Keski eki
Resim 25-Derz Arts
Resim 26-Derz Skc
Resim 27-ekpas
Resim 28: Derz Doldurma Tabancas
Resim 29:Plastik Mala
25
Resim 30: Snger
4.2. Balang Yerini Seme

Meknda, fayans-seramik kaplamaya grnen kelerden balanr. Fayans-seramik
kaplamaya balamadan nce iyi bir planlama yaplmaldr. Para fayans-seramik kullanmak
gerekecektir. Bu fayans-seramikler, olabildiince kap arkalarna veya dorudan
grnmeyecek kelere getirilmelidir.
4.3. Detay Planna Uygun Fayans-Seramik Deme Bilgisi

Seramik-fayans yaplmadan nce proje tasarmcs bir kaplama plan yapt ise doal
olarak bu plana uyulacaktr. Byle bir dzenleme yok ise kompozisyon, ustann
inisiyatifinde demektir. Kaplama yaplacak meknda elek rg biimi veya 45o kaplama
dizayn kullanlabilir.
26
Resim 31-Bordr eitleri
Resim 32-Oluklandrlm Derz
4.4. Fayans-Seramiklerin Islatlmas

Fayans, kuru ve gzenekli bir malzemedir. Hacimce % 20ye kadar su emme
zelliine sahiptir. Kullanmadan bir saat nce temiz suya koyulmal, su ierisinde hava
kabarc k bitinceye kadar beklenmelidir. Sonra parlak yz parlak yze gelecek
ekilde klcna uygun bir ekilde dizilmelidir.
Resim 13: Seramiklerin Islatlmas
Fayans-seramiin slatld kap; kire, al, imento, boya ve bunun gibi rengini suya
verecek bir malzeme bula ile kirli olmamaldr.
Kullanlacak olan su, kirli ve renkli olmamaldr. Aksi takdirde bu renkli suyu emen
fayans-seramik, istenmeyen renkleri emerek irkin bir grn kazanr.
27
4.5. Temizlik Yapma

Denmesi bitmi kaplamalarn derzleri, doldurulmadan evvel derzlerdeki yapmay
nleyebilecek, toz, inaat art, yaptrma harc veya yaptrma macununun tant artklar
iyice temizlenmelidir.
4.6. Derzli Uygulama

Sfr derzli fayans-seramik kaplama, buhar kna tam frsat vermemekte ve fayansseramiklerin s farklarn karsnda genlemesi zorlanacaktr ancak, iveren, sfr derzli
kaplama istiyorsa bu kaplama ekli uygulanabilir. Esas olarak kaplama, mutlaka derzli
yaplmaldr. Derz tekilinde plastik derz artlar kullanlr.
Kaplanm yzeyin temizlii yapldktan sonra;
Derz boluklar en erken 24 saat sonra derz dolgu malzemesi ile doldurulmaldr.
orannda su ilave edilerek macun haline getirilen derz dolgu malzemesi
kullanlmadan nce iyice kartrlmaldr.
Macun halindeki dolgu, plastik spatula ile derz boluklar tamamen dolacak
ekilde tm duvara uygulanr.
Yaklak 20-30 dakika bekledikten sonra plastik spatula ile fazlalklar syrlarak
alnr.
Temiz bir snger ve stb yardmyla fayanslarn yzeyi temizlenir.
4.7. Mevsimine Gre Yzeyi Islatma

ok scak havalarda kaplama yaparken veya derz dolgu yaptktan sonra prizi tam
almadan, kurumay nlemek iin yaptrma harcna veya derz dolguya zarar vermeden
yzey slak sngerle slatlmaldr.
4.8. Uygulama Yntemleri

4.8.1.Taraklama Yntemi
Bu yntem, ince yatak harlarnda kk ve orta ebatl kaplama malzemelerinin
yaptrlmasnda kullanlan en yaygn yntemdir.
Yaptrma harc, kaplama yaplacak yzeye dz el malas ile kuvvetlice bastrlarak
yayldktan sonra karo ebadna gre seilmi olan uygun di ebatl tarakl mala ile 45 ila
60'lik tutu asyla taraklanr.
Bu ilemler sonras kaplama malzemesi taraklanm yzeye kuvvetli bir ekilde
bastrlarak yaptrlr. Ayrca harcn kaplama malzemesi arkasna daha iyi yaylmasn ve
tutunmay arttrmak iin lastik veya tahta tokmak yardmyla kaplama malzemesi
sabitlenerek teraziye alnr.
28
4.8.2. Yalama Yntemi

Bu yntem ince yatak harlarnda kk ve orta ebatl kaplama malzemelerinin
yaptrlmasnda kullanlan bir yntemdir. Yaptrma harc, kaplama malzemesinin arka
yzeyine ke ve kenarlarda boluk kalmayacak ekilde dz el malas ile tabaka halinde
srlr ve yzeye yaptrlr. Daha sonra harcn kaplama malzemesi arkasna daha iyi
yaylmasn ve tutunmay arttrmak iin lastik veya tahta eki yardmyla, kaplama
malzemesi sabitlenerek teraziye alnr.
4.8.3.Kombine Yntemi
Bu yntem orta yatak harlarnda kullanlan bir yntemdir. Byk ebatl kaplama
malzemelerinin yaptrlmasnda, ar yaya ve yk trafiine maruz zeminlerde, souk
iklimli yerlerde, d cephe uygulamalarnda bu yntem kullanlmaldr.
Yaptrma harc, hem taraklama ynteminde olduu gibi zemine srlp tarakla
ekilir, hem de yalama ynteminde olduu gibi kaplama malzemesinin arkasna ince bir
tabaka halinde srlr. Bu ilemler sonras harcn kaplama malzemesi arkasna daha iyi
yaylmasn ve tutunmay arttrmak iin lastik veya tahta eki yardmyla kaplama
malzemesi sabitlenerek teraziye alnr.
Kombine yaptrma yntemi ile yaplan uygulamalarda tketim yaklak %30
orannda artacaktr.
nce svas yaplm meknda fayans kaplamaya balamak iin ilk srann stne
oturabilecei bir ekilde usulnce mastarlarnz yerletiriniz.
nce sva yeterli mukavemeti almsa balamadan nce sonradan oluan
kirlenmeleri temizleyiniz.
Fayans-seramik kaplamay planlaynz.
Temiz bir tekne, kova veya en iyisi plastik bir leende 1 m2 fayans-seramik
kaplamak iin 4 kg yaptrma harc hesab ile 1-2 kullanabileceiniz kadar
yaptrma harcn leene alnz.
Bu yaptrma harcn takriben 1/3 kadar su ilave ediniz ve homojen bir karm
ile macun kvamna getiriniz. Bu macunu 5 dakika dinlenmeye braknz.
Dinlenen macunu tekrar kartrarak spatula, macun krei veya mala gibi
Aralarla fayans-seramik kaplanacak sva yzne srnz.
Bu macunu vakit geirmeden dili elik tarakla tarayarak oluklu (kanall) bir
zemin elde ediniz.
Zemin artk fayans-seramik yapmaya hazrdr. Bu itibarla fayans-seramik
kaplama plannza gre kaplamaya fayans-seramikleri yaptrarak devam ediniz.
Fayans-seramikleri kaplarken alttaki macunun ayn kalnlkta olmamasndan
dolay fayans-seramik yzeyinde hafif farkllklar oluabilir. Bunun iin fayansseramii ya el ile iyice bastrarak ya da plastik tokmakla itina ile vurarak
yerletirip ok dzgn bir yzey elde etmeye alnz.
29
Resim 34: Harcn Yzeye Uygulanmas
Resim 35: Harcn Yzeye Uygulanmas
4.9. Prova Yapma:

Dekoratif fayans-seramikler ve panolar kullanlmadan nce yere serilerek prova
yaplmaldr. Bylece yapm srasnda olabilecek muhtemel hatalar da nlenmi olur.
Resim 36: Uygulanm rnek
Resim 37:Uygulanm rnek
30
4.10. Yaplan i Koruma

Uygulama yaplp, temizlik bittikten sonra:
Seramik koruyucu akrilik emisyon esasl fayans-seramik koruyucu kullannz.

Akrilik emisyon esasl derz koruyucu kullannz.
Temizlik ve bakmda amonyak ve aartc kimyasallar birletirerek ve mekanik
temizleyici aralarn kk bir alanda denemeden kullanmaynz.
Temizleme ilerinde snger, naylon veya kl fra kullannz, temizlik bittikten
sonra duru su ile durulaynz.
Andrc, izici kirlere kar cadde ve sokaklarda kum, toz, vs.gibi maddeler
fayans-seramik yzeylerini izerek grnmn bozarlar. Bu nedenle koruyucu
olarak girilere paspas koyunuz.
Darbelere kar ar ve sert cisimleri drmekten, arpmaktan ve
srklemekten saknnz.
Kaplama zerine herhangi bir sv dklmesi veya damlamas halinde yzeyi
bekletmeden hemen temizleyiniz.
31
.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
DUVAR VE ZEMNDE DERZ DOLGU

(FUGA)
ANKARA 2007
NDEKLER
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. DERZLER TEMZLEME................................................................................................... 3
1.1. Derz Temizlemede Kullanlacak Malzemeler............................................................... 4
1.1.1. Kerpeten................................................................................................................. 4
1.1.2.Ahap Kama ........................................................................................................... 4
1.1.3.Fra ........................................................................................................................ 4
1.1.4. Snger.................................................................................................................... 4
1.1.5. Dizlik ..................................................................................................................... 5
1.1.6. Eldiven ve Maske .................................................................................................. 5
1.2. Derz Temizleme Kurallar ............................................................................................ 5
1.3. Derzlerin Temizlenmesi ................................................................................................ 6
1.3.1. Derzlerin Temizlenmesinde lem Sras............................................................... 6
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 9
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 10
1. FUGA HARCINI HAZIRLAMA ...................................................................................... 10
2.1. Fuga Harc................................................................................................................... 10
2.1.1. Fuga Harc Kvam .............................................................................................. 10
2.1.2. Fuga Harc Miktar .............................................................................................. 11
2.2. Fuga Harcn Hazrlama Kurallar............................................................................... 11
2.3. Fuga Harcn Hazrlamada lem Basamaklar ........................................................... 12
2.4. Fuga Harcnn Hazrlanmas ....................................................................................... 12
3. DERZ DOLGUSU YAPMA .............................................................................................. 16
3.1. Derz Dolgusu Yapmnda Kullanlan Aralar ve Kullanm artlar ........................... 16
3.1.1. elik Mala ........................................................................................................... 16
3.1.2. Lastik Mala .......................................................................................................... 16
3.1.3. Lastik ekpas ...................................................................................................... 17
3.1.4. Sapl Fra............................................................................................................ 17
3.1.5. Snger ve Temiz Bez........................................................................................... 17
3.1.6. Plastik Kova......................................................................................................... 17
3.2. Derz Dolgusu Yapma Kurallar .................................................................................. 18
3.3. Derz Dolgu Yapmnda lem Basamaklar ................................................................ 19
3.4. Derz Dolgusunun Yaplmas....................................................................................... 20
KAYNAKA ......................................................................................................................... 30
GR
GR
Sevgili renci,
Bu modln sizlere kazandracak olduu bilgi ve beceriler sayesinde her trl duvar
ve deme kaplama malzemesinde derz dolgu yapabileceksiniz. Ayrca derz dolgu
yapmnda kullanlan el aletlerini tanyacaksnz. En uygun derz dolgu yapma becerisini
reneceksiniz.
Gnmzde inaat alanndaki hzl teknolojik ilerleme ok eitli inaat malzemesinin
retimine imkn vermektedir. Bu teknolojik ilerleme derz dolgu malzeme eidini de
artrmaktadr. Daha kaliteli, daha dayankl, daha uzun mrl ve estetik grnml derz
dolgu fugalar retilmektedir. zellikle i ve d meknlarda duvar ve deme kaplama
malzemelerinin derz dolgusunda kullanlan fuga, vazgeilmez bir dolgu aracdr. Estetik
grnm artrmas, kaplama malzemesinin mrn uzatmas fugann zelliklerinden
bazlardr. naat malzemelerinin kulanm mrn azaltan su ve rutubete kar itici bir
zellie sahiptir.
imento esasl bir zellie sahip olan fuga, duvar ve deme kaplama yapmnn en
son iiliini oluturur. Bu zelliinden dolay, kaplama malzemesinin rengine uygun bir
fuga renginin seimi ve iiliinin kaliteli olmas gerekmektedir. Derz dolgu yapm ile ilgili
btn sorularn cevabn bu kitapkta bulabileceksiniz.
Mesleki yaantnzda baarlar dilerim.
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Uygun ortam salandnda derz boluklarn temizleyebileceksiniz
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:
Derz dolgu malzemesinin (fuga) teknik zelliklerini, uygulama aralarn

tanmak iin internet ortamnda belirli firmalarn internet sayfalarnda aratrma
yapnz.
Derz dolgu ilemine balamadan nce alnmas gereken tedbirleri aratrnz.

Aratma ilemleri iin derz dolgu malzemesi ve bu ilerde kulanlan ara
gereleri satan maazalar gezerek bilgi toplaynz.
evrenizde bu ilerle uraan insanlardan uygulama teknikleri hakknda bilgi

alnz ve aratrmalarnz rapor haline getirerek snfta arkadalarnzla
paylanz.
1. DERZLER TEMZLEME
Derz, iki malzeme arasnda kalan boluktur. Seramik karo kaplama malzemeleri
ebatlarna ve meknn kullanm amacna ve fiziksel durumuna gre kesinlikle derzli olarak
denmelidir. nk zaman ierisinde s farkllklar karsnda seramik karolarn
hacimlerinde deimeler (byme-klme) olur. Seramik karolarn, hacimlerindeki bu
deiimleri zararsz olarak atlatabilmeleri iin (rahat hareket edebilmeleri) komusu bulunan
dier seramiklerle arasnda makul bir boluk (derz) bulunmaldr. Ayrca yapsal hareketlere
ve hareketli yklere (insan, eya, alan makine) kar seramiklerin deformasyona
uramamas iin derzli denmesi arttr.
Seramik kaplama malzemelerinin deformasyona uramamas iin derzli olarak
denmesi her zaman yeterli deildir. Kaplama derzlerinin ne tr bir malzeme ile
doldurulduu ve uygulamann nasl gerekletirildii de ok nemlidir. ayet derz boluklar
fleks (esnek) olmayan beyaz imento veya al gibi sert malzemeler ile doldurulur ise bu
durum kaplamadaki seramik karolar zerinde derzsiz denmi gibi etki yapacaktr. nk
beyaz imento (veya gri imento) veya al sert ve krlgan malzemelerdir. Dolaysyla
seramikler arasna bu niteliklere sahip sert bir malzeme koymakla derzsiz deme arasnda
hi fark olmayacaktr. Sonu olarak kaplamada braklan derzler, derz dolgu malzemelerinin
en uygun olanyla doldurulmaldr.
1.1. Derz Temizlemede Kullanlacak Malzemeler

Derz boluklarn temizlemede kullanlan aralar, ilem srasna gre gerekli olan
yerlerde ve i gvenliini n planda tutarak dikkatli kullanmalyz. Derz temizleme
ileminde kullanlan aralar, derz dolgunun yaplaca duvara veya zemine gre deimekle
birlikte aada isimleri belirtilen malzemelerdir.
1.1.1. Kerpeten
Seramik kaplamalarda derzlerin geniliinin her yerde ayn olabilmesi iin kullanlan
derz ubuklarn skmek iin kullanlr.
1.1.2.Ahap Kama
Kaplamas bitmi yzeylerdeki derz aralarnn geniliine uygun ahaptan yaplm
derz boluu temizleme malzemesidir.
Resim 1.1: Ahap kama ve kerpeten
1.1.3.Fra
Derz boluklarndaki fazlalklar alndktan sonra derzlerin tozdan arndrlmas ve i
bitiminde malzemelerin temizlenmesi iin kullanlr.
1.1.4. Snger
Gerektiinde rahat bir alma iin derz aralarndan kan har kalntlarn
temizlemek iin kullanlr.
Resim 1.2: Fra ve snger
1.1.5. Dizlik
zellikle seramik yer kaplamas yaplrken kme esnasnda dizlerin tahri olmamas
iin kullanlr.
1.1.6. Eldiven ve Maske
Resim 1.3: Dizlik, maske ve eldiven
1.2. Derz Temizleme Kurallar

Derz doldurma ilemine balamadan nce kaliteli bir iilik ve salamlk iin gerekli
temizliklerin yaplmas gerekmektedir. Genel olarak derz dolgu (fuga) ilemine balamadan
nce derz boluklarnn temizlenmesinde u kurallara uyulmas gerekmektedir;
Gerekli i gvenliini salanmal,

alma ortam yeterince aydnlatlmal,
Kaplama yaplm yzeyin derz dolgu ilemine hazr olduundan emin olunmal,
Gerekiyorsa yapmann tam salanmas iin bir mddet daha beklenmeli,
evrede bulunan ar har kalnts ve gereksiz olan ara gere ve malzemeler
ortamdan uzaklatrlmal,
Derz boluklar temizlenirken metal temizleyiciler (spatula, mala, ivi vb.)
kullanlmamal,
Seramik karoyu izmeyecek aletler (ahap kama, plastik kama, fra vb.)
seilmeli,
Kerpeten kullanarak derz ubuklar, fazla zorlamadan karlmal,
Ahap kama kullanlrken kama ucunun derz boluuna uygun olduunu kontrol
edilmeli,
Snger ve fra kullanlrken bu malzemelerin ar derecede slak olmasndan
saknlmal,
Snger zerinde biriken har kalntlar ve dier engel tekil edecek malzeme
artklar sk sk temizlenmeli,
Fra ile temizlik esnasnda frann kllarnn derzler arasna girdiinden emin
olunmal,
Derz doldurma ileminde kullanlacak malzemeler, ie balanmadan nce
temizlenerek hazr duruma getirilmelidir.
1.3. Derzlerin Temizlenmesi

imento harc ve yaptrma harc ile yaplan kaplamalarda, hem dekoratif amal hem
de kaplamann uzun mrl olmas iin derz yaplmaldr. Yaplan derzlerin doldurulmadan,
derz dolgusunun gzel grnmesi ve uzun mrl olmas asndan derzlerin ok iyi
temizlenmesi gerekir. Har paralarnn temizlenmesi ve derzlerin yeterli derinlikte olmasn
salamak iin sivriltilmi ahap veya plastik kamalar kullanlmaldr. Metal temizleyiciler
kullanlmamaldr. Fayanslarn ve derzlerin temizlenmesi iin nemli bez veya nemli
sngerler kullanlr.
1.3.1. Derzlerin Temizlenmesinde lem Sras
Kaplamas bitmi yzeylerde derzler arasndaki derz talar kerpeten yardmyla

seramikler oynatlmadan karlr.
Ucu derz aralarna gre ayarlanm, ar sivri olmayan ahap veya plastik
kamalarla derz derinlii fazlalatrlmadan yukardan aaya ve soldan saa
hareketlerle derz aralar temizlenir.
Her temizleme hareketinden sonra nemli bir snger ile derz aralarndan kan
kalntlar silinerek temizlenir.
Kama ileminden sonra plastik fra ile kllar derzlerin arasna tam girecek
ekilde toz ve ufak paralar temizlenir
Son ilem olarak tekrar temiz nemli bir snger ile kaplanacak yzey tamamen
temizlenir.
Resim 1.4: Derzlerin duvarda kerpeten, snger, kama ve fra ile temizlenmesi
Duvarda ve yerde seramik karo kaplamalarnda derz temizleme ilemleri ve derz

temizleme malzemeleri ayndr. Zeminlerde, zellikle de insan aknn fazla olduu yerlerde
dikkat edilmesi gereken uygun derz boluklarnn uygun fugayla doldurulmasdr.
Resim 1.5: Derzlerin zeminde kerpeten, snger, kama ve fra ile temizlenmesi
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Derz dolgu (fuga) harcn kuralna uygun olarak hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr:
nternet ortamnda ve piyasada derz dolgu malzemesi (fuga) uygulama

tekniklerini aratrnz.
nternet ortamnda ve malzeme satlan yerlerde derz dolgu malzemesi (fuga)

zelliklerini aratrnz.
nternet ortamnda, malzeme sat noktalar ve seramik kaplama ustalarndan

derz dolgu malzemesi (fuga) zelliklerini aratrnz ve sonularn snfta
arkadalarnzla paylanz.
1. FUGA HARCINI HAZIRLAMA

2.1. Fuga Harc
Fuga; imento esasl, rn performansn, ilenebilirliini, atlama direncini ve renk
kalcln artrc kimyasal katklar ieren, tek bileenli ve przsz yzey salayan derz
dolgu malzemesidir. Islak hacimler iin, antibakteriyel, scak-souk iklimler iin olan
eitleri mevcuttur.
2.1.1. Fuga Harc Kvam

Kaplamas tamamlanm yzeye uygulanacak derz dolgu (fuga) harcnn kvam
ncelikle ilenebilir olmaldr. Derz aralarn tam doldurmas gereken bu kvamn ne ok
akkan ne de ok sert olmas istenir. Plastik kvam dediimiz boza kvam en uygun
kvamdr. Harc hazrlanrken kullanlacak su miktar derz dolgu malzemesi ambalajlar
zerinde yazmaktadr.
10
Resim 2.1: Derz dolgu (fuga) harc kvam
2.1.2. Fuga Harc Miktar

Hazrlanan derz dolgu (fuga) harc en fazla bir saat ierisinde tketilmelidir. Bir
saatten fazla bekletilen dolgu harc zelliini kaybeceinden bir daha kullanlmamaldr.
Bundan dolay, harc hazrlamaya balamadan nce ncelikle ne kadar i ve buna bal
olarak ne kadar har yaplacana karar verilmelidir.
2.2. Fuga Harcn Hazrlama Kurallar

Derz dolgu (fuga) harcn hazrlarken uyulmas gereken kurallar aada belirtilmitir
Gerekli i gvenlii salanmal,
Eldiven ve maske kullanlmal,
alma ortam yeterli derecede aydnlatlmal,
Derz dolgu harc hazrlanacak malzemeler nceden temizlenmeli,
Derz dolgu malzemesinin ambalaj zerinde yazan su / karm oranna uyulmal

ve iilebilir nitelikte su kullanlmal,
nce karm suyu, sonra derz dolgu malzemesi suyun zerine serpilerek
konulmal,
Mala ile kartrma ilemine balanmal, daha sonra mekanik kartrc ile
plastik kvama getirilmeli,
Uygun ve devirli mekanik kartrc kullanlmal,
Yaplacak iin byklne ve sresine gre derz dolgu harc hazrlanmal,
Gereinden fazla har hazrlanmamal ve hazrlanan harc bir saat iinde

tketilmeli,
Dolgu ileminden sonra kaplama yzeyi ve evresi temizlenmelidir.
11
2.3. Fuga Harcn Hazrlamada lem Basamaklar

Fuga harc hazrlama ilemi aada belirtilen ilem basamaklar sras ile
uygulanmaldr.
Gerekli i gvenliini salanr.
zellikle epoksi ve imento bazl malzemelerle alrken eldiven ve maske

kullanlr.
alma ortamn yeterli derecede aydnlatlr.
Derz dolgu harc hazrlanacak har teknesi veya leende bulunan eski har
kalntlarn temizlenir
Kaplama yaplacak yzeydeki seramik karolarn salaml kontrol edilir.
Leen veya har teknesi ierisine iilebilir nitelikte ve belirtilen oranda su

konulur.
Karm suyuna malzeme, serpilerek konulur.
Mala ile kartrlarak tozun su ile karm salanr.
Uygun kartrc u ve devirli bir matkap ile kartrlr.
Hazrlanan har uygulamaya balamadan nce ortamn scaklk ve nem

durumuna gre 5 -10 dakika bekletilir.
Bu srenin sonunda har tekrar mala yardm ile alt

kartrlr.
st etmek koulu ile
2.4. Fuga Harcnn Hazrlanmas

imento esasl derz dolgu (fuga) malzemelerinin hazrlanma esaslar ayn prensibe
dayanr. Har teknesi (plastik veya metal leen) ierisine, bir torba derz dolgu iin ambalaj
zerinde yazan miktar kadar ime suyu niteliinde su konur.
Resim 2.2: Kullanlacak ara gereler
Resim 2.3: Karm suyunun konmas
12
Daha sonra su dolu tekne ierisine toz halindeki derz dolgu malzemesi yava yava
dklerek (serpitirilerek) mala yardm ile tozun su ile karm (slatma) yaplr. Devri
ayarlanabilir bir matkaba, uygun kartrc u taklarak dk devirde, mala ile ilk karm
yaplm olan har uygun kvama gelene kadar kartrma ilemi yaplr.
Resim 2.4: Harcn slatlmas
Resim 2.5: Harcn kartrlmas
Hazrlanan derz dolgu harc olgunlamas iin ortamn scaklna ve nem dzeyine
bal olmak kaydyla yaklak 5 il 10 dakika bekletilir. Bu sre sonunda fuga,
kullanlmadan nce mala ile tekrar kartrlarak altrlr.
Resim 2.6: Bekletilen harcn altrlmas
imento bazl derz dolgu malzemeleri ile alma scakl +5 C ile +30 C arasndadr.
Bu scaklk aralna mutlaka uyulmaldr. Ortam scakl bu dzeyde deilse nlem
alnmaldr. Kullanma hazr hale getirilen derz dolgu malzemesi, ortamn scaklna ve nem
dzeyine bal olmak kaydyla ortalama 1 saat ierisinde bitirilmelidir. Bu sre ierisinde
bitirilebilecek kadar har hazrlanmaldr. Artan har bir baka uygulamada
kullanlmamaldr.
Fuga normalden ok fazla sulu kvamda yaplmamaldr. nk fuga ierisindeki su
zamanla buharlaacak, yerini boluklara brakacaktr. Bu boluklardan zamanla su gemesi
veya fugann krlmas, atlamas ve tozumas kanlmaz olacaktr. Ayn ekilde harcn koyu
yaplmamas gerekir. nk koyu har derz aralarna tam dolmaz ve grevini yerine
getiremez.
13
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Derz dolgusunu kuralna uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr:
nternet ortamnda veya yap marketlerde derz dolgu malzemesi hakknda bilgi
alnz
evrenizdeki yap inaatlarn gezerek derz dolgu uygulamalarn yerinde
grnz.
Yeni kan derz dolgu malzemelerini aratrarak snfta arkadalarnzla
tartnz.
3. DERZ DOLGUSU YAPMA

3.1. Derz Dolgusu Yapmnda Kullanlan Aralar ve Kullanm
artlar
Derz dolgusu yapmada kullanlan aralar ilem srasna gre gerekli olan yerlerde ve
i gvenlii n planda tutarak dikkatli olarak kullanmalyz. Derz dolgusu ileminde
kullanlan aralar, derz dolgunun yaplaca duvara veya zemine gre deimekle birlikte
aada isimleri belirtilen malzemelerdir.
3.1.1. elik Mala

Gerektiinde derz dolgu harcnn kartrlmasnda ve gerektii yerlere derz dolgu
harc koymak iin kullanlr.
3.1.2. Lastik Mala

Seramik karolarn derz aralarna derz dolgu malzemesinin doldurulmasnda kullanlr.
Lastik ksmnn, kullanlacak derz dolgu malzemesinin eidine gre yumaktan serte doru
gider derecede ekilleri vardr.
16
Resim 3.1: elik mala
Resim 3.2: Lastik mala
3.1.3. Lastik ekpas

Zemine seramik karo deme ileminde derz dolgu malzemesinin yaylmas iin
kullanlr.
3.1.4. Sapl Fra

Derz dolgu ileminden sonra derz aralarna koruyucu solsyon uygulamak ve genel
temizlik iin kullanlr.
Resim 3.3: ekpas
Resim 3.4: Sapl fra
3.1.5. Snger ve Temiz Bez

Gerektii yerde derz boluklarn nemlendirmek, derz aralarn temizlemek ve derz
dolgu ileminden sonra yzeyi temizlemek iin kullanlr.
3.1.6. Plastik Kova

Temizlik ilerinde kullanlacak snger ve bezin temizlenmesinde kullanlr.
17
Resim 3.5: Bez
Resim 3.6: Plastik kova
Derz dolgu uygulamasna balanmadan nce kullanlacak ara ve gerecin

temiz olmasna nem gsteriniz.
3.2. Derz Dolgusu Yapma Kurallar

Derz dolgu uygulamas yaplrken hem estetik hem de yapnn salaml asndan
uyulmas gereken baz temel kurallar vardr.
Bunlar;
Gerekli i gvenlii salanmal,

Eldiven ve maske kullanlmal,
alma ortam yeterli derecede aydnlatlmal,
Derz dolgu uygulamas yaplacak malzeme ara ve gereler temizlenmeli,
Ortam ve kaplama yzeyi koullarnn derz dolgusu ilemi yaplacak durumda
olup olmad kontrol edilmeli, deil ise nlem alnmal,
Seramik karoyu izmeyecek aletler seilmeli,
Derz boluklar beyaz imento, al, tutkal vb. malzemelerle doldurulmamal,
Beyaz fugalar renklendirmek iin ierisine toz boya, yal ve plastik boya asla
katlmamal,
Derz dolgu malzemesi, kaplama yzeyinde apraz hareketler yaplarak derz
aralar doldurulmal,
Lastik mala ile bir derz boluu zerinden birden fazla geilmeli,
2 3 metrekarelik alanlarda derz doldurma ilemi bittikten sonra nemli bir
sngerle silinmeli,
Uygulama sonunda yzey kuru ve temiz bir bezle silinmelidir.
18
ekil 3.1: Derz dolgu rnekleri
3.3. Derz Dolgu Yapmnda lem Basamaklar

Salkl bir delz dolgusu yaplabilmesi iin izlenecek ilem basamaklar unlardr;
Gerekli i gvenlii salanr.

zellikle epoksi ve imento bazl malzemelerle alrken eldiven ve maske
kullanlr.
alma ortam yeterli derecede aydnlatlr.
Derz dolgu harc hazrlanacak har teknesi veya leende bulunan eski har
kalntlar temizlenir.
Ortam ve kaplama yzeyi koullarnn derz dolgusu ilemi yaplacak durumda
olup olmad kontrol edilir.
Dinlendirilen derz dolgu malzemesi mala ile tekrar kartrlarak altrlr.
Boza (plastik kvam) kvamnda hazrlanan malzeme, lastik mala ile yzeyde
apraz hareketler yaplarak derz aralar doldurulur.
Doldurma ilemi srasnda fazla fugalar lastik mala ile syrlr.
Derz boluklar zerinden birka defa geilir.
2 3 metrekarede bir dolgu yaplm yzey nemli snger ile silinir.
Bir mddet sonra snger ile silinen yzeyde uuk bir renk tabakas oluacaktr.
Bu uukluu ortadan kaldrmak iin temizlenmi nemli snger ile tekrar silinir.
Derz dolgu ilemi bittikten sonra temiz ve kuru bir bezle son silme ilemi
yaplr.
Silme ileminden sonra derz geniliine uygun ahap bir kama ile derzlere
oluklandrma yaplarak uniform bir grnt elde edilir.
Son olarak yzeye yzey koruyucu srlr.
19
3.4. Derz Dolgusunun Yaplmas

Derz boluklarnn derz dolgu malzemeleriyle doldurulmasnn sebebi, seramik
karolarn s farkllklar ve yapsal hareketler karsnda rahat hareket edebilmelerini
salamak, dekoratif ve estetik bir grnm elde etmek, kaplamann mukavemetini artrmak,
derz boluklarna istenmeyen malzemelerin (kir, toz, haere, su vb.) dolmasn engellemek ve
derzlerin uzun mrl olmasn salamak olarak sralayabiliriz.
Yaplacak ilemin temiz, salam ve kalc olmas iin de duvarda en erken 8 saat,
zeminde en erken 24 saat sonra derz dolgu ilemine geilir.
Derz dolgu ilemine geilmeden nce ortam ve zemin koullarnn derz dolgusu ilemi
yaplabilecek durumda olup olmad kontrol edilir. Deilse nlem alnr. rnein kaplama
yaplacak mahal nceden stlabilir.
Salkl bir doldurma ilemi salanabilmesi iin derz aralklar temizlenir. Bu
temizleme ileminde sert ulu metal temizleyiciler kullanlmamal ve derzler
derinletirilmemelidir. Dolgu ilemine balamadan nce kaplamadaki tm derz ubuklar
yerlerinden kartlmaldr.
Baz durumlarda derz ubuklar, stten bastrlarak derzin iine gmlr ve zeri fuga
ile doldurulur. Bu ok yanl bir uygulamadr. Derz arasnda kalan derz ubuu, bulunduu
yerde zayf bir tabaka ve boluklu bir hacim meydana getirir. Zamanla o noktalarda
kopmalar ve ieklenmelerin olumas da kanlmaz olur.
Resim 3.7: Duvarda derz ubuklar
Duvarda iin boza (palstik kvam) kvamnda hazrlanan har, lastik mala ile yzeyde
apraz hareketler yaplarak derz aralar doldurulur. Lastik mala ne ok dik ne de ok eik
tutulmaldr. En uygun tutma as 45 derecedir. Bu esnada fuga fazlalklar lastik mala ile
syrlr. Derz boluklar zerinden bir kere gemek boluklar tam anlamyla
dolduramayacandan lastik mala ile derz boluklar zerinden birka defa daha geilir.
20
Resim 3.8: Duvarda derz dolgu uygulamas
Ortamn scaklna ve nemine gre 2-3 metrekarelik alann, lastik mala ile derz
doldurma ilemi bittikten sonra, daha fazla ilerlemeden doldurma ilemi biten yzeyler,
nemli bir snger ile silinir. zellikle st yzeyi dz olmayan inili kl olan seramiklerin
(cam bordr gibi) derz boluklar doldurulurken fuga, seramik yzeyine olabildiince
dedirilmemelidir. Aksi takdirde fuga kalntlarnn temizlik esnasnda karlmas zorlar.
Silme ileminde ar slak bez veya snger kullanlmamaldr. Kullanlacak silme
malzemeleri sk sk temizlenmelidir.
Resim 3.9: Nemli snger ile ilk silme
Bir mddet sonra snger ile silinen yzeylerde uuk bir renk tabakas oluacaktr. Bu
uukluu gidermek iin snger temiz suda iyice ykanp skldktan sonra silinen yzeyler bir
daha silinmelidir. Son olarak kuru ve temiz bir bezle silme ii yaplr. Bu esnada derz
geniliine uygun ahap bir kama ile derzlere oluklandrma yaplarak uniform bir grnt
elde edilir. Derz oluklandrma ileminde kullanlacak kamann fazla sivri olmamas ve fazla
bastrlmamas gerekir.
21
Resim 3.10: Uuk renk tabakasn tekrar silme ve derzleri oluklandrma
Ayn yntem ile kaplamann geri kalan derzleri de doldurulur. Derz doldurma ilemi
bittikten sonra, seramiklerin ve fugalarn kirlenmemesi ve yosun tutmamas iin 24 saat
sonra btn yzeylere (seramik+derz) yzey koruyucu srlr.
Zeminde derz dolgu ilemi duvarda uygulanan ilemlerden ok farkl deildir.
Zeminin durumuna, insan ve eya yklerine, hareket akna gre derz aralklarnn boyutu
ve kullanlacak derz dolgu tipinde deiimler olmaktadr. Derzlerin temizlenmesinde
uygulanan metotlar duvarlardaki ilemlerle ayndr.
Derz dolgu ilemine geilmeden nce ortam ve zemin koullarnn derz dolgusu ilemi
yaplabilecek durumda olup olmad kontrol edilir. Deilse nlem alnr. Seramik karolarda
oynama, krk, atlak veya herhangi olumsuzluk varsa bunlar derz dolgu ilemine
balanmadan halledilmelidir. zellikle d meknlarda, gne nlarna maruz kalan yerlerde
derz dolgu ilemine gemeden nce, seramik kenarlar slak sngerle nemlendirilmelidir.
Zeminde, boza (palstik kvam) kvamnda hazrlanan har bir elik mala yardmyla
kaplama yzeyine alnr. Lastik mala ile yzeyde apraz ve dairesel hareketler yaplarak derz
aralar doldurulur. Bu esnada fuga fazlalklar lastik mala ile syrlr. Derz boluklar
zerinden bir kere gemek boluklar tam anlamyla dolduramayacandan lastik mala ile
derz boluklar zerinden birka defa daha geilir. Derz doldurma ilemi zeminde lastik mala
ile yapld gibi lastik ekpas ile de uygulanmaktadr.
Resim 3.11: Harcn yzeye konulmas
Resim 3.12: Lastik malann tutulmas
22
Resim 3.13: Zeminde derz dolgunun yaplmas
Lastik ekpas ile uygulamalarda manevra kabiliyeti daha kolay olduu iin dolgu
harc kaplama yzeyine biraz daha fazla konulur. Dairesel ve zikzak hareketlerle derz
boluklar zerinden birden fazla geilir.
Resim 3.14: Derz dolgu miktar
Resim 3.15: ekpas ile derz dolgu

uygulamas
Ortamn scaklna ve nemine gre 2-3 metrekarelik alann, lastik mala ile derz
doldurma ilemi bittikten sonra, daha fazla ilerlemeden doldurma ilemi biten yzeyler,
nemli bir snger ile silinir. Silme ileminde kullanlan snger ve bezler ar slak
olmamaldr. Bu silme ileminde ortaya kan uuk renk tabakas ilk silme ile giderilir.
23
Resim 3.16: Zemin derz dolgu ileminde ilk silme
Dolgu ilemi bu ilem basama srasnda bitirildikten sonra zemin kuru ve temiz bir
bezle son defa silinir. Silme ilemi yaplrken ayn anda derz aralna uygun ahap bir kama
ile oluklandrma yaplarak uniform bir grnt elde edilir. Oluklandrma ileminde ahap
kamann ucu ok sivri olmamal ve derzlere uygulama yaplrken normalden fazla
bastrlmamaldr.
Resim 3.17: Zemin derz dolgu ileminde son silme ve oluklandrma ilemi
Derz doldurma ilemi bittikten sonra, seramiklerin ve fugalarn kirlenmemesi ve

yosun tutmamas iin 24 saat sonra btn yzeylere (seramik+derz) fra veya sapl fra ile
yzey koruyucu srlr.
Resim 3.18: Koruyucunun fra ve sapl fra ile uygulanmas
24
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
SVE VE HARPUTA
Ankara, 2013
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iv
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3
1. SVE YAPIMI .................................................................................................................... 3
1.1. Sve............................................................................................................................... 3
1.1.1. Tanm .................................................................................................................... 4
1.1.2. Amac..................................................................................................................... 5
1.2. Sve Yapma Kurallar ................................................................................................... 6
1.3. Sve Yapmada lem Sras .......................................................................................... 6
1.4. Sve Yaplmas ............................................................................................................. 7
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 12
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 15
2. SVE MONTE ETME ...................................................................................................... 15
2.1. Hazr Sve ................................................................................................................... 16
2.2. Sve Monte Etme Kurallar ........................................................................................ 17
2.3. Sve Monte Etmede lem Sras ................................................................................ 17
2.4. Sve Monte Edilmesi .................................................................................................. 19
RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 29
3. HARPUTA YAPIMI........................................................................................................ 29
3.1. Harputa ...................................................................................................................... 29
3.1.1. Tanm .................................................................................................................. 29
3.1.2. Amac................................................................................................................... 31
3.2. l Alma ve Boyutlandrlmas ................................................................................ 32
3.3. Harputa Yapma Kurallar .......................................................................................... 33
3.4. Harputa Yapmada lem Sras .................................................................................. 34
3.5. Harputa Yapm ......................................................................................................... 34
KAYNAKA ......................................................................................................................... 48
ii
RENME FAALYET1
RENME FAALYET - 1
AMA
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, sveyi kuralna uygun olarak
hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Eski binalarda svenin kullanmn gzlemleyiniz.
Tarihi binalarda sve hangi amalarla kullanlmtr, aratrnz.
Eski ve yeni binalardaki sve yapm tekniklerini ve modellerini aratrnz.

Aratrmalarnz rapor olarak hazrlaynz. Snf ortamnda arkadalarnza
sunarak tartnz.
1. SVE YAPIMI
D cephesi sve ile sslenmi binalar ehir mimarisine estetik ve nitelikli bir grnm
kazandrmaktadr. Sve, sadece estetik bir grnm kazandrmakla kalmaz, kullanlan
malzemenin yapsna ve zelliine bal olarak yaltma da nemli bir katk salamaktadr.
Eski binalarda ta iiliinin en gzel rnekleri ile karmza kan d cephe
sslemeleri, gnmzde de farkl malzemelerle uygulanmaktadr. Gnmz inaat
sektrnde metal alaml, poliretan, polyester, ahap, beton ve doal talardan ilenerek
deiik modeller ve llerde hazrlanm sveleri bulmak mmkndr. Montaja hazr halde
bulunan bu tr svelere hazr sve denilmektedir. Yaplarn cephesinde ssleme amal
kullanlan polistren kpk (strafor) sveler, uygulama ve maliyet asndan en uygun sve
malzemeleri arasnda yer almaktadr.
Modlmzde imento ve mozaik kumu ile beton sve yapm anlatlmtr.
1.1. Sve
Genellikle binalarn d cephelerinde pencere kenarlarna, denizlikle bir btnlk
salayacak ekilde yaplan sveler, pencerelere ve dolays ile bina genel duruuna daha
gzel bir grnm katmaktadr. Gnmzde teknolojik imknlarn salad kolaylklarla
ok eitli malzeme ve motiflerde denizlik ve sve profili retilebilmektedir.
Motifler genel yap btnl ile uyum salayacak ekilde izilerek hazrlanrlar.
Sahip olduumuz kltrel mirasn zelliklerini motiflere yanstmak suretiyle tarihsel mimari
anlaymz canl tutarak gelecee tama imkn da ortaya km olacaktr.
1.1.1. Tanm
Kap ve pencereleri yamur sularndan korumak ve bina ehresine estetik grn
vermek zere kap ve pencerelerin yan kenarlar ile st kenarlarna uygulanan yzeyden da
doru kntl, deiik malzemelerden yaplabilen, estetik grnml yap elemanlarna sve
denir.
Sve; kap ve pencerelerin bina d yzeyine bakan ksmlarna uygulanabilecei gibi
istenirse estetik ve zengin grnm asndan i meknlarda da uygulanabilir. Sve d
cephede iklim artlarna dayankl her malzemeden yaplabilir. Resim 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 ve
1.5te deiik malzemelerden yaplan svelere rnekler verilmitir.
Resim 1.1: Duvar rlrken yaplan rg sveler
Resim 1.2: Poliretan esasl sveler
Resim 1.3: Doal ta sveler
Resim 1.4: Ahap sveler
Resim 1.5: Mozaik kumu ve beyaz imento karmndan yaplan dkm sveler
1.1.2. Amac
Sve tanmnda da belirtildii gibi, pencere ve kap boluklarn yamur sularndan bir
nebze olsun korumann yannda estetik grnm amacyla kullanlmaktadr. Resim 1.6:
(a.b.c)de sve uygulamas yaplm konutlar buna rnek olarak verilmitir.
Resim 1.6.a : Sve uygulamas yaplm konutlar
Resim 1.6.b: Sve uygulamas yaplm konutlar
Resim 1.6.c: Sve uygulamas yaplm konutlar
1.2. Sve Yapma Kurallar

Kum, imento vb. malzeme ile hazrlanm harcn zel kalplara dklmesiyle yaplan
sveler iin:
Binann yap sitiline uygun sve modeli seilmelidir.
Gerekli gvenlik nlemleri alnmaldr.
Sve yapmnda kullanlacak malzeme seilmelidir.
Sve yaplacak kap ve pencere boluklarnn lleri alnmaldr.
Sve kalplar; alnan l ve belirlenen modele uygun yaplmaldr.
Sve harc kuralna uygun hazrlanmaldr. Kum ve imento oran standarda

uygun olmaldr.
Kalplara kalp ayrc srlmelidir.
Kalp iine dklen harcn ierisine uygun llerde ve teknikte destek

demirleri konulmaldr.
Harcn kalpta yeterince sertlemesi salanmaldr.
Kalptan karlan sve tama ve montaj iin uygun hava ortam ve dz bir
zeminde dinlendirilmelidir.
1.3. Sve Yapmada lem Sras

imento ve mozaik kumu ile beton sve yapm iin ilem sras aada maddeler
halinde anlatlmtr.
Sve yaplacak kap ve pencere boluklarnn lleri alnr.

Seilen sve modeline uygun kalplar hazrlanr.
Svenin kalptan rahat ve kolay karlmas iin kalba ya srlr.
Sve harc hazrlanr.
Yalanan sve kalbna har sktrlarak doldurulur.
Destek demirleri yerletirilir.
Destek demirleri yerletirildikten sonra har dzeltilir.
Ortalama 1215 saat sonra kalp ters evrilerek sve kartlr.
Kalbndan kartlan sve sertlemesi salanmak zere dinlenmeye braklr.
1.4. Sve Yaplmas

imento ve mozaik kumu ile beton sve aadaki gibi yaplmaldr.
Kot ve l almak
Sve yaplacak kap ve pencere boluklarnn llerini alnz ve l defterine

pencerenin resmini taslak halinde izerek lleri zerine yaznz.
Kalp yapmak
Seilen sve modeline uygun l ve ekildeki kalplar, ahap, metal, polyester vb.
malzemelerden yaplabilir. yerinin kapasitesine gre i yerinde yaplabilecei gibi,
siparile baka firmalara da yaptrlabilir. Sizler ahap malzemeden istediiniz sve kalbn
yapabilirsiniz.
Resim 1.7: Sve kalplar
Sve kalbna kalp ayrc srlmesi
Kalba dklen harcn kuruduktan sonra, svenin kalptan rahat ve hasarsz

karlmas iin kalba ya srlmesi gerekir. Kullanlan kalp ya, d cephe boyasnn
sveye yapmasn engelleyecek trden olmamaldr. Bu amala mazot ve arap sabunu
kullanabilirsiniz. Sve dinlendirilirken betonun yanmamas iin yaplan sulamada bu tr
malzemeler sve zerinden akp gidecektir.
Resim 1.8: Sve kalbnn yalanmas
Sve harc yapmak
Sve harcn, yapma kalitesi ve dayanmndan tr kolaylkla bulabileceimiz

mozaik kumu ve beyaz imento kullanarak hazrlayabilirsiniz. Kum ierisinde 10 mmden
byk tanecikler bulunmamaldr. Kum, imento ve su karm oranlarn tekniine uygun
hazrlaynz.
Resim 1.9: Makine ve el ile sve harcnn hazrlanmas
Harc kalba yerletirmek
Yalanan sve kalbn dzgn bir zemine az ste gelecek ekilde yatrnz.
Hazrladnz harc, sve kalbna sktrarak doldurunuz. Kalp ile har arasnda hava
boluu kalmamaldr.
Resim 1.10: Sve kalbnn terazisinde dkm alanna konmas
Resim 1.11: Sve harcnn kalba dklmesi
Destek demirlerini yerletirmek
Har ile doldurulan kalbn llerine uygun hazrladnz destek demirlerini harcn
zerine yerletiriniz.
Resim 1.12: Destek demirinin sve harc iine yerletirilmesi
Harc dzeltmek
Destek demirlerinin mala ile harcn iine yerlemesini salaynz, harc mala ile
sktrp dzeltiniz. Sve harcn sertlemesi iin beklemeye braknz.
Resim 1.13: Mala ile sve kalbna dklen harcn dzeltilmesi
Sveyi kalptan karmak
Ortalama 1215 saat sonra kalb ters evirerek dzgn bir zemine yatrnz. Svenin
kalptan rahat kmas iin kalp dna hafif titreimler yapacak darbeler uygulanabilir.
Sveye hasar vermeden kalb yukar kaldrmak suretiyle sveyi kalptan karnz.
10
Resim 1.14: Svenin kalptan ters evrilerek karlmas
Sveyi dinlendirmek
Kalptan karlan svenin nakliyesi ve montaj srasnda krlp hasar grmemesi iin,
sveyi yan evirerek kaldrp dinlendirme (sertleme) blmne alnz. Dinlendirme
esnasnda betonun kimyasal tepkimesi devam edeceinden snmasn engellemek iin sveyi
belli aralklarla su ile slatarak soutunuz.
Resim 1.15: Kurumaya braklan sveler
Yzey ilemlerini yapmak
Kalptan karlrken veya montaj iin tanrken meydana gelen sve yzeyindeki
tamir edilebilen hatalar dzgnce gideriniz. Byk apl hasar grm svelerin montajn
yapmaynz.
11
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, sve montajn kuralna
uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki sve imalat ve montaj yapan firmalara gidip, sve montaj ile
ilgili incelemeler yapnz. Hazr sve ile dkme sve montajndaki malzeme ve
uygulama farkllklarn tespit ediniz. Elde ettiiniz bilgiler ile resim ve
dokmanlar snfta arkadalarnza sununuz.
2. SVE MONTE ETME

Cephe kaplamalarnda pencere etrafndaki svelerin altna veya mermerin altna
denizlik uygulamas yaplabilir veya svelerin st ksmna ta uygulamas yaplabilir.
D cephelerde sve uygulamas yaplrken yamurla birlikte kendini ykama zellii
olan zel boyalar kullanld zaman, svelerin zaman iinde kirlenmesi nlenmi olur.
Pencere etraflarnda daha sk kullanlan sveler zeminden daha yksek bir boyut verirler.
Sveler, kilit talar, talar, kat silmeleri, stunlar yaplarn d cephesinde deiik yerlerde
ssleme eleman olarak kullanlmaktadr. Sve uygulamas iyi yapld taktirde yap mrne
e deer mre sahip olmaktadr.
Monte edilecek svenin eidine gre montaj farkllk gstermesine karn temelde
ayn ekilde montaj yaplr.
Aadaki d cephe dekoratif rnleri uygulanm bir binann ncesi ve sonrasna ait
resimler bulunmaktadr.
Resim 2.1: D cephe dekoratif rnleri uygulanm binann eski ve yeni grnm
15
Resim 2.2: D cephe dekoratif rnleri uygulanm bir binann ncesi ve sonras
Resim 2.3: D cephe dekoratif rnleri uygulanm bir binann ncesi ve sonras
2.1. Hazr Sve

Gnmz inaat sektrnde metal alaml, poliretan, polyester, ahap, beton ve
doal talardan ilenerek deiik modeller ve llerde hazrlanm sveleri bulmak
mmkndr. Montaja hazr halde bulunan bu tr svelere hazr sve denilmektedir.
Sve seiminde aadaki hususlara dikkat etmek gerekir.
Sve zerindeki harcn kenarndan tutup kaldrldnda sve malzemesinin de

har ile beraber skld gzlenmelidir.( Hazr sve yzeyi dmdz
kalmamal veya har snmemelidir.) Bu durum hazr sve ile yaptrcnn
doru uyumunu gstermektedir.
Sve yzeyinin sert olmas, darbelere kar dayankl olmas gerekir. Aksi halde
yumuak olan sve yzeyi d etkenler sonucunda deforme olacak, boyalar
atlayacaktr. Bunun sonucunda binada ho bir grnt olmayacaktr.
Sve bir mantolama malzemesi olmas itibariyle yer ekimine kar ok duyarl
bir rndr. Bu yzden binaya uygulanacak svenin hafif olmas ve uzun
16
mrl olmas son derece nemlidir. in bu boyutunda svenin zerindeki

kaplamann kalnl hem ince hem sert olmas gerekir.
2.2. Sve Monte Etme Kurallar

lem srasna gre montaj kurallarn yle sralayabiliriz:
Sve kaplanacak yzey dzgn olmaldr.

Sve yaparken gerekli gvenlik tedbirleri alnmaldr.
Svenin cinsine uygun yaptrma harc seilmelidir.
Ar sveler yerine salam bir ekilde tutturulmaldr.
Sve montajnda can emniyeti alnmaldr.
Sve montajna ilk nce yan paralardan balanmaldr.
Sve paralar akulinde ve terazisinde yerine konmaldr.
Sve ek yerleri dzeltilmelidir.
Fazla harlar kurumadan alnmal, ek yerleri tesviye edilmelidir.
2.3. Sve Monte Etmede lem Sras

Uygulama yzeyi temiz olmaldr. Yzeyde toz, ya, cila, nem olmamal yzey, eski gevek sva ve boya katmanndan arndrlm olmaldr. Uygulama yzeyi ipinde olmaldr.
Kaba aamasndaki binalarda gerekli durumlarda yzey kaba sva ile dzeltilmelidir.
Uygulama -3 derecenin altnda yaplmamaldr.
Kesimlerde gnye aleti kullanlmaldr. Gerekli durumlarda yaptrc donana kadar
profilin sabitlenmesinde beton ivisi ile desteklenmelidir. Profillerin birleim yerlerinde 5
mm boluk braklmal kendi tamir harcyla doldurulmaldr. Hazr svelerde solvent esasl
olan boyalar kullanlamaz.
Uygulama yaplacak yzey llr. Profil (sve) llr ve gnyesi alnarak

kesime hazr hale getirilir.
Gnye yardmyla 45lik a verilecek ekilde sve ular belirlenir.
Resim 2.4: Ke birleim yerinin 45lik a verilecek ekilde iaretlenmesi
Profil (sve), lsnde ve gnyesinde sve kesim aparat veya el testeresi ile
kesilir.
17
Resim 2.5: Svenin iaretlenen yerden kesilmesi
Profilin (sve) arka yzeyine duruma gre imento esasl yaptrma harc di
brakacak ekilde 8-10 mm'lik bir tarakl mala veya zel tabancas ile
pskrtlerek srlr. Ek yerlerine de yaptrc srlr.
Resim 2.6: Sve zerine yaptrc har srlmesi
Sve arkas yaptrc tabaka en az 2 mm kalnlnda olmaldr, profiller (sve)

3 mm boluk kalacak ekilde yan yana birleim salanacak ekilde iyice
bastrlp ne veya arkaya hafife kaydrlarak sktrlmaldr. Sveden taan
yaptrma harc spatula kullanlarak dikkatlice temizlenmelidir.
Resim 2.7: Svenin ne veya arkaya hafife kaydrlarak sktrlmas
Sve profillerinin gnyede olup olmad su terazisi ile kontrol edilmelidir.

Son olarak profilin birleim yerine elastik tamir harc spatula ile ekilip
kuruduktan sonra zmparalanr.
18
Resim 2.8: Birleim yerine spatula ile elastik tamir harc ekilmesi
Sve profilleri (sveler) uygulamas bittikten en az 24 saat sonra su bazl boya

ile seilen renkte boyanmaldr.
Resim 2.9: Hazr svenin su bazl boya ile boyanmas
2.4. Sve Monte Edilmesi

Hazr sve kullanarak pencere yan ve stne sve uygulamas aada ilem
basamaklarnda olduu gibi yaplmaldr.
Montaj alannn hazrlanmas

Montaj yaplacak pencere ve kap kenar ile stlerini, varsa kntlar krarak
temizleyip hazr hale getiriniz. Pencere kenarna montaj yaplacak sveler ile montaj yapma
aralarn (testere, keser, ivi, kalem, metre, mastar, terazi, spatula, mala, har hazrlama kab
ve yaptrma harc) montaj alanna getiriniz.
Resim 2.10: Polistren kpk hazr sve
19
Sveleri lsne getirme
Sve llerini kontrol ederek boylarn, ke alar ile kertme yaplacak yerleri
istenen deerlere getiriniz. naatta (montaj alannda) pencere ve denizlik lleri birbiriyle
ayn standartta olmayacandan, boy ve kertme llerini sveyi yaptrlaca yzeye
dayayarak lleri direk sve zerine markalayabilirsiniz.
Resim 2.11: Sve boyu ve denizlik kertiinin sve zerinde markalanmas
Sve montaj bina d yzeyine yapldndan alanlarn dme riski vardr. Bu

sebeple dmeye kar gerekli emniyeti almadan almaynz. alma srasnda i gvenlii
kurallarna uyunuz.
Resim 2.12: Svenin markalanm yerlerinden kesilerek lsne getirilmesi
Resim 2.13:Hazr sve yaptrma harlar
20
Yaptrc harcn hazrlama
Sve yaptrma harlar piyasada hazr torbalar halinde bulunur. Svenin cinsine
uygun yaptrma harcn seiniz. retici firma nerileri dorultusunda yaptrma harcn su
ile kartrarak hazrlaynz.
Sve yan paralarn monte etme
Sve montajna ilk nce yan paralardan balaynz. Yaptrma harc srdnz
sve yan paralarn aklnde (dey dorultusunu ayarlayarak) yerine yerletiriniz.
Elinizle darbeler uygulayarak duvara yapmasn salaynz. Terazi ve mastar ile
dzgnln kontrol ediniz.
Resim 2.14: Sveye yaptrma harcnn srlp pencere kenarna yaptrlmas
Resim 2.15: Svenin mastar ve terazi ile

deyliliinin ayarlanmas
Resim 2.16: kinci yan svenin pencere

kenarna yaptrlmas
21
Yerine yaptrlan sveleri beton ivisi ile salamlatrnz.
Resim 2.17: Yan svelere beton ivisi aklarak salamlatrlmas
Sve st parasn monte etme
st sveyi yan sveler balandktan sonra yerine yaptrnz. st sve yan svelerden
yana doru tayor ise tamann her iki yanda da eit olmasn metre ile lerek salaynz.
(Ar svelerde; st sve yerine yaptrlrken yan svelerin yerinden oynama durumu
var ise yan svenin yerine yapmas beklenmelidir.)
Resim 2.18: Yaptrma harcnn srlmesi
Resim 2.19: st sve ama paynn

ortalanmas st svenin yerine yerletirilmesi
Svenin st kenar dorultusunu ve yere paralelliini mastar ve terazi ile istenen

deerlerlere getiriniz. st sve zerine elinizle darbeler uygulayarak svenin duvara
yaklamasn ve yaptrma harcnn duvara yapmasn salaynz. Yaptrlan st svenin
beton ivisi vb. balant eleman ile yerine salam bir ekilde tutturulmasn salaynz.
22
Resim 2.20: st sve dzgnlnn terazi ve

mastar ile ayarlanmas
Resim 2.21: st svenin beton ivisi aklarak

salamlatrlmas
Sve ek yerlerini dzeltme ve tesviyesi
Sve ek yerlerini yaptrma veya derz harlaryla dzeltiniz. Yaptrma harc

kurumadan fazla harlar mala veya spatula ile alnz. Ek yerlerini har ile dzeltiniz.
Resim 2.22: Yan svelerdeki yaptrma harc fazlalklarnn dzeltilmesi ve tesviyesi
23
Resim 2.23: st svelerdeki yaptrma harc fazlalklarnn dzeltilmesi ve tesviyesi
Resim 2.23:Har fazlalklarnn dzeltilmesi ve son kontroller
Resim 2.24: Kat silmesi ve sve yaplm bina
24
RENME FAALYET3
AMA
RENME FAALYET - 3
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, harputay kuralna uygun

olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde grdnz bahe ve at parapet duvarlarna yaplm olan

harputalar gzlemleyiniz. Grm olduunuz harputalar hangi
malzemelerden ve ne amala yaplmtr. Aratrp rapor hazrlaynz. Snf
ortamnda arkadalarnza sunarak tartnz.
3. HARPUTA YAPIMI
Harputa genellikle duvar ya da at parapeti st ksmlarnda kullanlan, zerinde su
ve karn birikmemesi iin bir tarafa ya da ortadan iki tarafa eimli olan, damlalk kntl
yap elemanlardr.
3.1. Harputa
Harputalar zellikle bina at parapetlerinde ok kullanlrlar. Yaltmn
yaygnlamasyla beraber birok eidi km olan harputa, son yllarda sklkla binalarda
dekoratif olarak kullanlmaya balanmtr. Harputa beton, prekast, XPS kpk, EPS kpk
olarak farkl malzemeler ile retilmektedir. u anda binalarda en ok EPS ve XPS
malzemesinden retilen harputalar kullanlmaktadr. ekilleri U ve L eklinde atdaki
parapetin zerini kapatacak ekilde olur.
3.1.1. Tanm
Kgir bahe duvarlar ve buna benzer ak havada ina edilen kgir duvarlar olduu
gibi braklacak olursa yamur ve kar sular yap elemannn bozulmasna neden olur. Duvar
ierisine su szarak mukavemet azalr. Don tesiri ile atlamalar oluur. Tm bu
olumsuzluklar nlemek iin duvar boyunca ve en az duvar kalnlnda yaplan 1015 cm
yksekliinde ve st yzeyi tek tarafa eimli veya bombeli olarak beton mozaik, kesme ta,
tula, XPS - EPS kpk ve metal malzemelerle retilen yap elemanna harputa denir.
Harputa amacna uygun olarak deiik ekillerde, deiik malzemelerden yaplr.
Bunlar inaat yerinde yaplabildii gibi darda hazr olarak imal edilip yerine monte de
edilebilir. Harputa genel olarak XPS kpk, EPS kpk, beton, mermer, mozaik, ta, metal,
tula gibi malzemelerden yaplrlar. Harputalar estetik olarak deiik ekillerde yaplr.
Kullancnn isteine gre deiik kalplar hazrlanp istenilen ekilde retimi yaplabilir. Bu
ekillerden bazlar aada gsterilmitir.
29
Resim 3.1: EPS kpk harputa
Resim 3.2: Mozaik harputa
Resim 3.3: Ta harputa (Andezit)
Resim 3.4: Dilatasyon iin metal harputa
Resim 3.5: Parapet iin metal harputa
30
Resim 3.6: Tula harputalar
3.1.2. Amac
Harputann yapl amac, yap elemanndan su ve nemi en abuk ekilde, bnyeye
girmeden uzaklatrmaktr. Bilindii gibi su yap elemanna zarar verir ve zamanla
mukavemetini drr. Harputa yap elemann d etkilerden de korur. zellikle yap
elemannn kelerinde oluabilecek deformasyonlar nler.
31
3.2. l Alma ve Boyutlandrlmas

l alma ilemi zellikle hazr harputalar iin nemlidir. ekil 3.1de grld
gibi hazr paralarn standart para, ke paras ve bitim paralar bulunmaktadr. l
alrken bu paralar gz nne alnp harputa siparii ona gre verilmelidir.
ekil 3.1: Harputa paralar
ekil 3.2deki rneimizde grld gibi 8 adet ke paras, 2 adet biim paras ve
kalanlar da standart para olacak ekilde sipari verilmelidir.
ekil 3.2: Harputa iin l alnmas
32
ekil 3.3teki rneimizde metal harputann duvara montesi grlmektedir. ncelikle

altta kalan tespit eleman dbelle duvara sabitlenir; sonra metal harputa tespit elemanna
balanacak ekilde montesi yaplmaktadr.
ekil 3.3: Metal harputa llendirme
ekil 3.4teki rneimizde metal harputann dilatasyon derzlerinde kullanlmas

grlmektedir. ncelikle dilatasyon derzine kauuk yaltm band konulduktan sonra metal
harputann dbelle montaj yaplmaktadr.
ekil 3.4: Metal harputa dilatasyon profili
3.3. Harputa Yapma Kurallar
Harputa montajlarnda yksekte almak gerektiinde i gvenlii iin gerekli

tedbirler mutlak surette alnmaldr.
33
Harputa yaplrken ncelikle kullanlan malzemelerin tespiti iyi yaplmal,

kalitesiz malzeme kullanlmamasna dikkat edilmelidir. Aksi taktirde yaplacak
olan harputa uzun mrl olmaz.
Yerinde monteli olarak yaplacaksa yaptrc TSEye uygun seilmelidir.

Kalba dkme ileminde llere dikkat edilmelidir.
Kalbn iine yapmamasna dikkat edilmelidir.
Harputa montajnda dier yap elemanlar ile arasnda boluk kalmamasna

dikkat edilmelidir.
Ayrca gnyesine olmasna dikkat edilmelidir.
3.4. Harputa Yapmada lem Sras
Montaj ara gereleri alma alanna getirilmelidir.
Montaj sahas hazrlanmal ve temizlenmelidir.
Montaj yaplacak yerin ls alnmaldr.
Montaj yaplacak yap eleman lye uygun imal edilmeli veya ebatlanmal ve
montaj sahasna getirilmelidir.
Montaj iin gerekli akrilik veya imento esasl yaptrc (har) hazrlanmaldr.
Akrilik veya imento esasl yaptrc, montaj yaplacak yere mala ile tabaka
halinde tm yzeye uygulanmaldr.
Hazr harputalar kullanlacaksa, dzlemleri iinde ne ve arkaya hafife

kaydrlarak sktrlmaldr.
Taan yaptrma harc spatula veya mala kullanlarak dikkatlice

temizlenmelidir.
Montajn dzgn olup olmad su terazisi ile kontrol edilmelidir.
Harputa paralar bir araya getirilip sktrldnda, yaptrc harcn bir ksm
tama yapacaktr. Bunlar temizlenmeli ve fra ile dzeltilmelidir.
Montaj yaplan yap elemannn montaj noktalarnn yapnn yzey

kaplamasyla uyumu salanmaldr.
3.5. Harputa Yapm
(XPS - EPS) Harputa
ncelikle XPS ve EPS malzemeler hakknda biraz bilgi verelim.

EPS (Ekstrde Polistiren): Gnmzde en ok kullanlan malzemeler arasndadr.
Olduka dk bir s iletkenlik (0,031 W/mK)deerine sahip olan EPSnin yangn
snf B-1 (Zor alevlenici) ve min. 20 Kg/m younluktadr. ounlukla yaltm
amal kullanlmaktadr. lkemizde, d cephe s yaltmnda, ounlukla 3 cm
34
kalnlnda, binili tipleri kullanlmakla birlikte, teras yaltm, zel ilemler veya
istenildii durumda, 5 cm kalnlnda levhalar da kullanlmaktadr.
XPS (Ekspande Polistiren): Birim hacim ktlesi 16 Kg/m ve Is iletkenlik deeri

0,040 W/mKdr. EPS levhalara gre daha ekonomik olan XPS levhalar B-1 yangn
snfna girerler. Beyaz kpk olarak da bilinir.
XPS veya EPS harputa montajnda ncelikle uygulayc tarafndan, at parapetinin

detayl l ve kntlar llr ve saak parapetine uygun ve istenilen modeldeki
harputann siparii verilir. Harputa, cephede mantolama yaplyor ise yaptrma
imalatndan sonra yaplr. Harputa, mantolama yaptrma harc gibi imento esasl
yaptrma malzemeleri ile yerine yaptrlr. Terazide ve ayn kotta olmas ok nemlidir.
Harputann zeri at deresine doru meyilli olmaldr ki yamur, kar vb. sularn zerinde
birikmemesi ve cepheye akmas nlensin.
Resim 3.7: EPS harputa duvara montesi
nemli olan detaylardan biri de harputalarn birleim noktalarnn eer malzemesi

kpk ise (EPS-XPS) sve tamir harc dediimiz svenin ve harputann zerindeki kendi
malzemesi ile doldurulmasdr. Eer ki silikon, har, yaptrc gibi malzemeler kullanlrsa
ok yakn bir zaman iinde birleim noktalarnda atlaklar grmeye balanabilir, bu estetik
olarak kt durduu gibi ayn zamanda su alma sknts ile bizi kar karya getirebilir.
Harputamz yaptrp birleim yerlerinde tamirlerini yaptktan sonra geriye sadece
harputann istenilen renkte boyanmas kalr.
Montaj sonunda harputann zerine UV nlarna dayankl su yaltm malzemesi
srlmelidir. Ayn zamanda bu su yaltm malzemesi (likit membran) ince file ile at
35
parapetinden deresine kadar indirilip uygulanrsa at parapetinde ok kapsaml bir su

yaltm nlemi alnm olunur.
Resim 3.8: EPS harputa yaplm duvar
Resim 3.9: EPS harputa yaplm duvar
Kesme ta harputa
Harputa yapmnda kullanlacak talar, kolayca ilenebilen cinsten olmaldr. Bu

talar iki tarafa meyilli olacak ekilde dzeltilir. Dzeltilen harputa talarnn derzlerine su
almamas iin iyice kalafatlanr veya bu ksmlara inko oluk konulur. Harputa talar,
duvar zerine beton harc ile monte edilir.
Beton mozaik harputa
Beton ve mozaik harputalarn dzgn olmas iin kalp olarak bir yzeyi rendelenmi
tahtalar kullanlr. Harputaya damlalk yaplmak istenildiinde eyrek daire kesitli damlalk,
taban latas zerine oturtulduktan sonra ykseklii en az olan yerde 50100 cm aralklarla
konulan dikmeler zerine harputa kalb oturtulur. Yksekliin fazla olduu yerlerde kalb
desteklemek zere duvara takozlar aklr. Karlkl duran kalp tahtalarn almamas iin
36
100150 cm aralklarla kanca demirleri konulur veya ahap gergi talar aklr. Yerine
dklen mozaik harputa bylece yaplr (ekil 3.5).
Daha nceden dklm mozaik harputann montajysa mozaik denizlik montajnda
olduu gibidir. Hazrlanan kalba dklen mozaik harputa, yine mermer denizlik
montajnda olduu gibi monte edilir. Harputa montajndan sonra mutlak surette izolasyon
yaplmal ve yzey gerektii taktirde cepheye uygun bir ekilde kaplanmaldr (ekil 3.6).
ekil 3.5: Mozaik harputa kalb
ekil 3.6: Mozaik harputa ekilleri
37
Metal (alminyum veya sac) harputa
Korozyona kar korunmu sac veya alminyumdan yaplan harputalar iki tarafa
meyilli veya bombeli ekilde uygulanr (Resim 3.10). Ayrca harputa zerinde kalan suyun
duvara szmamas iin harputa duvar geniliinden 1015 cm daha geni yaplr. U
ksmlar ie doru kvrlarak suyun duvara szmas nlenmelidir. Sac harputalar duvar
zerine tespit edilen taya (harputa profili) monte edilir (ekil 3.7). Harputa yaplacak
parapet yzeyi mutlak surette izole edilmelidir (ekil 3.8).
ekil 3.7: Metal harputa balants ve

izolasyonu
Resim 3.10: Metal harputa
ekil 3.8: Metal harputann montaj
ekil 3.8de giydirme cephe ile parapet zerine binen harputa detay grlmektedir.
50 75 cm ara ile 7 cm geniliinde alt halterler zerine gemeli olarak balanan srekli
alminyum harputa detay, 3 m ara ile oluan ek yerlerine H profili (ekil 3.9) konularak
szdrmazlk salanr.
38
ekil 3.9: Giydirme cephe ile birlikte metal harputa
Resim 3.11: Giydirme cephe ile birlikte metal harputa
39
Resim 3.12: Dilatasyon derzi zerine metal harputa
Doal ta harputa
Doal ta harputa duvarn yapmnda

kullanlan talardan oluturulur. Duvarn st
yzey bitiminde harputa yerine kullanlacak
talar nispeten byk ve yastk yzeyi
dzgn olan geni yzey seilir. Bunlara
kabak ta denilir. Bu talar tek tarafa meyilli
veya kubbe eklinde beton harc ile
tutturulur. stten gelen suyun duvara
szmamas iin ta, duvar yzeyinden 1015
cm daha geni olmaldr (ekil 3.10).
ekil 3.10: Doal ta harputa
40
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
TESSAT TEKNOLOJS VE
KLMLENDRME
ATIK SU TESSATI
ANKARA 2006
NDEKLER
NDEKLER
NDEKLER.....................................................................................................................i
AIKLAMALAR...............................................................................................................iii
GR ..................................................................................................................................1
RENME FAALYET -1 ................................................................................................3
1. BNA ATIK SU TESSATININ BLMLER .........................................................3
1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ksmlar ............................................................................3
1.1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ana Borusu .................................................................4
1.1.2. Atk Su Kolonu ..................................................................................................4
1.1.3. Atk Su Kat Borusu............................................................................................4
1.1.4. Atk Su Balant Borusu ....................................................................................4
1.1.5. Atk Su Havalk Borusu .....................................................................................5
1.2. Atk Su Tesisatnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ....................................7
1.3. Bina Atk Su Tesisatnn Boru ap Tayini................................................................7
1.3.1. Boru ap Hesab...............................................................................................9
1.4. Atk Su Borularnn Denmesi...............................................................................11
1.5. Atk Su Borularnn Sabitlenmesi ............................................................................11
UYGULAMA FAALYET...........................................................................................13
LME VE DEERLENDRME.................................................................................15
RENME FAALYET -2 ..............................................................................................18
2.ATIK SU TESSATININ AIZLARININ AYARI .........................................................18
2.1. Alaturka Tuvalet Ta..............................................................................................21
2.2. Alafranga Tuvalet Ta............................................................................................22
2.2.1. Alttan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar................................22
2.2.2. Arkadan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar ............................23
2.2.3. Duvar Dzlemine Bitiik Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar ..............24
2.3. Lavabo ve Eviye .....................................................................................................25
2.4. Kvet ve Du Teknesi .............................................................................................26
2.5. Pisuarlar..................................................................................................................27
2.6. Yer Szgeci ............................................................................................................28
RENME fAALYET -3...............................................................................................32
3. BNA ATIK SU TESSATINn testi ..............................................................................32
3.1. Kolon ve Daire i Borularn Testi ..........................................................................32
3.1.1. Su ile Testini Yapma........................................................................................32
3.1.2. Duman ile Testini Yapma.................................................................................33
RENME FAALYET4 ..............................................................................................39
4. ATIK SU TESSATININ kanalizasyon balantlar........................................................39
4.1. Bina D Atk Su Tesisat .......................................................................................39
4.1.1. Atk Su Rgarlar.............................................................................................40
4.1.2. Ana Rgarlar ...................................................................................................41

MODL DEERLENDRME...........................................................................................44
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................46
NERLEN KAYNAKLAR..............................................................................................47
KAYNAKA ....................................................................................................................48
ii
RENME FAALYET1
RENME FAALYET -1
AMA
Uygun ortam salandnda bina ii atk su tesisatnn blmlerini, denmesinde
dikkat edilecek hususlar renecek, standartlara uygun olarak borularn aplarn
hesaplayabilecek ve demesini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki yaplmakta olan inaatlarda yetkililerden izin alarak atk su

tesisatnn blmlerini inceleyiniz.
Piyasada tesisat ileri yapan ustalardan atk su borularn derken dikkat

ettikleri hususlar reniniz.
Proje izen brolardan tesisat projesi temin ederek seilen boru aplarn
arkadalarnzla inceleyiniz.
Aratrma ilemleri iin inaat irketlerinden ve proje izimi yapan brolardan

yararlanabilirsiniz
1. BNA ATIK SU TESSATININ

BLMLER
1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ksmlar
Su kullanma yerlerinden gelen atk sular binann 1,0 - 1,5 m. dna tayan boru
blmlerinin toplamdr. (ekil 1-1)
Bina ii atk su tesisat boru blmlerinin grevleri dikkate alnarak, ana boru, kolon,
kat borusu, balant borusu, havalk borusu olmak zere be blmde incelenir.
ekil 1.1: Bina ii atk su tesisat ve blmleri
1.1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ana Borusu

Binann atk su kolonlarndan gelen pis ve kirli sular toplayarak binann 1,0 - 1,5
metre dna, bina d atk su tesisatna ileten boru blmdr. Atk su kolonlarndan gelen
pis ve kirli sular bina temel snrlar ierisinde toplayp tek bir boru ile bina d atk su
tesisatna iletir. (ekil 1-1) Baz binalarn bina ii atk su tesisatlarnda atk su ana borusu
yaplmaz.
1.1.2. Atk Su Kolonu
Yaplarn katlarndaki su kullanma yerlerinden gelen sular atk su ana borusuna yada
bina dndaki rgara ileten dey denmi boru blmdr. (ekil 1-1)
1.1.3. Atk Su Kat Borusu
Katlardaki su kullanma yerlerinden gelen atk sular en yakndaki atk su kolonuna
ileten yatay denen bina ii atk su boru blmdr. (ekil 1-1)
1.1.4. Atk Su Balant Borusu
Su kullanma yerleri ile kat borusu arasndaki atk su boru blmdr. (ekil 1-1)
1.1.5. Atk Su Havalk Borusu

Atk su borular ierisindeki hava basncnn art ya da eksi ynde deimesi,
sistemdeki suyun akn engelledii gibi kokularn binaya yaylmasn nleyen sifonlardaki
suyun kaybna neden olur. Bu durumda sifon kendisinden beklenen grevi yapamaz. Bina ii
atk su tesisatndaki ak hava basncn sabit tutmak iin yaplan boru hattna havalk borusu
denir. Atk su kolon borusunun en son pis ve kirli su toplama noktasnn bina atsnn
zerine kadar kartlan boru blmdr. ( ekil 1-1)
1.1.5.1. Havalk Kolon Borusu
Bu sistemde atk su kolonu yannda bulunan, ikinci bir havalk kolonu ile
havalandrlr. Havalandrma kolonu her katta atk su kolonuna balanr. Atk su balant
borular ise sadece atk su kolonuna baldr. Atk su kolonu at zerine kadar karlr.
ekil1.2
ekil 1.2: Havalk Kolon Borusu
1.1.5.2. Her Su Kullanm Yerinden Havalk Borusu ekilmesi

Bu yntem mkemmel, fakat ok pahal bir havalandrma yntemidir. Bu sistemde,
hela ta, lavabo, du teknesi gibi btn salk gerelerinin sifonu ayr ayr 50 mm apnda
havalandrma borusuna baldr. Sifonlarn en az iki ap ilerisinden balanan havalk
borular, ortak bir havalk borusu ile birletirilerek yatay bamsz havalandrma kolonuna
balanr. ekil1-3de bu sistem grlmektedir.
ekil 1.3: Her su kullanm yerinden havalk borusu ekilmesi
1.1.5.3. Atk Su Borusunun Havalk Borusu Yaplmas

Atk su kolonlarnn ayr ayr veya birka kolonun at arasnda birletirilerek, ayn
apta at zerine kadar uzatlarak yaplan havalandrmadr. Bu sistem basit, ucuz ve yaygn
olarak uygulanan havalandrma sistemidir. Byk binalarn atk su tesisatnn
havalandrlmasnda yetersiz kalr. ekil 1.4
ekil 1.4: Atk su kolonu havalk sistemi
1.2. Atk Su Tesisatnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

Kat borularnn mmkn olduu kadar ksa olmasna,
Borularn suyun akn kolaylatracak ekilde eklenmesine,
Deyden yataya geen boru tesisat noktalarnda, yay dirsek veya iki ak dirsek
kullanlmasna
Alt kata denen ana borularn, bina dna en ksa yoldan karlmasna,
Her kolonun eriilebilecek en alt noktasna bir temizleme kapa konulmasna,
Yatay borulara eimin %2 verilmesine,
Zemin zerinde denen boru alt ve yanlarnn ince kumla beslenmesine, sert
cisimlerden korunmasna,
Her kolonun mutlaka ap deimeden at zerine kadar karlmasna, zerine
havalk borusu ve apkas taklmasna,
Atk su boru azlarnn deme ve duvara balanacak tesisat u malzemesinin cins
ve zelliine gre uygun llerde braklmasna,
Atk su azlarnn iine pislik, har vb. maddelerin gitmesini nlemek iin iyi bir
ekilde geici olarak kapatlmasna.
Atk su tesisatnda kullanlan PVC borularn, birbirine eklenmesinde mutlaka uygun
boru contalar kullanlmal ve iyi bir szdrmazlk salanmasna dikkat edilmelidir.
1.3. Bina Atk Su Tesisatnn Boru ap Tayini

Bir binada ortaya kan atk sularn ana kanala veya fosseptie aktlabilmesi iin
gerekli boru ( PVC ) tesisat belirli yntemlere uygun olarak yaplmaldr. Atk su tesisat
tketim birimi yntemine gre hesaplanr.
Tablo 1.1de tesisat u malzemelerinde oluan atk su miktarlar, akma deerleri ( atk
su tketim birimi ) ve balant boru aplar belirtilmitir.
Tesisat u malzemeleri
Hela ta
Ykanma teknesi
Oturmal ykanma teknesi
Ayak ykama teknesi
Du teknesi
Kova doldurma (kk)
Kova doldurma (orta)
rdek ykama ve dezenfeksiyon
Aygt
Srg ykama teknesi
Pisuar (1/2 basl)
Bulak ykama teknesi
(tek gzl)
Bulak ykama teknesi
(ift gzl)
Byk bulak ykama teknesi
Lavabo (kk)
Lavabo (byk)
Bide
Deme szgeci (70)
Deme szgeci (WC gibi tali
yerde)
Atk Su
Miktar
(Lt/ s
2,5
1,75
1,5
1,0
1,0
1,0
1,5
2,5
Atk Su
Tketim
10
7
6
4
4
4
6
10
Balant Borusu
ap
Mm
100
70
70
70
70
70
70
100
2,5
1,0
1,0
10
4
4
100
70
70
1,5
70
2,0
0,25
0,5
0,5
2,5
0,5
8
1
2
2
10
2
70
70
70
70
70
70
Tablo 1.1: Atk su miktar, akma deeri ve balant aplar.
Tablo 1.2 de %1 ve % 2 eimli prz katsays m:0,35 ve m:0,25 olan yatay atk su
borularndan geebilecek atk su miktarlar ve bunlara karlk gelen atk su tketim deerleri
grlmektedir.
Boru
ap
mm
70
100
125
150
200
Prz katsays m=0,35

Eim 1/100
Eim 1/50
Q
Atk su
Q
Atk su
(lt/s) tketim (lt/s) Tketim
birimi
birimi
1,4
25
2,0
36
3,9
100
5,5
147
7,0
270
10,0
400
12,3
600
17,5
875
28,0
1550
38,0
2170
Prz katsays m=0,25

Eim 1/100
Eim 1/50
Q
Atk su
Q
Atk su
(lt/s
tketim (lt/s
tketim
birimi
birimi
1,75
32
2,25
41
4,9
130
6,9
185
9,0
360
12,6
500
15,0
750
21,0
1050
33,0
1900
46,0
2630
Tablo 1.2: Yatay atIk su borular tketim deerleri ve boru aplar
Atk su tesisatnda kullanlan yatay atk su borularndan geebilecek atk su

miktarlar ve bunlara bal olarak alnmas gerekli atk su tketim birimleri Tablo 1.2 de
belirtildii gibidir.
Dey atk su borular tablo 1.3de belirtilen deerlere gre seilmelidir.
Atk Su Tketim Birimi
40
150
400
900
2200
Atk Su Borusu ap
70
100
125
150
200
Tablo 1.3: Dey borularda atk su tketim birimine gre atk su boru aplar
1.3.1. Boru ap Hesab
ekil 1.5: Boru ap hesab iin rnek atk su emas
Yukarda emada verilen su tketim yerlerine gore boru aplar yle hesaplanr.
Kolon 2ye her katta kvet, lavabo, szge balanmtr. Kvetin tketim birimi tablo 1.1e
gore 6dr. Lavabonun tketim birimi (byk) 2dir. Deme szgecinin tketim birimi
10dur.Bunu tabloya dkersek aada ki sonular kar.
1 numaral kolon boru ap hesab:
Kolon
Numaras
1
1
1
Kat Ad
4
4
4
Tesisat U Malzemesi
Tketim Birimi
Kvet
Lavabo ( byk)
Banyo szgeci
Toplam
6
2
10
18
Boru ap
mm
70
70
70
70
Tablo 1.4: Kolon tketim deerleri
Dier katlar da bunun ayns olduuna gre kat borusu ap ayn olacak, kolon ap
deiecektir. Kolon boru aplarna 1.3den baklacaktr.
Kolon Numaras
1
1
1
1
Kat Ad
Tketim Birimi
18
18 +18= 36
18+36= 54
18+54= 72
4
3
2
1
Boru ap
70
70
100
100
Tablo 1.5: Kolon tketim deerlerine gre boru aplar
2 Numaral kolona her katta iki gzl eviye balanmtr. ki gzl eviyenin tketim
birimi tablo 1.1e gore 6dr.
2 Numaral Kolonun Boru ap Hesab:

Kolon Numaras
2
2
2
2
Kat Ad
4
3
2
1
Tketim Birimi
6
6+6=12
12+6=18
18+6=24
Boru ap
70
70
70
70
3 numaral kolona her katta 4 adet lavabo balanmtr. Lavabo (byk) tketim birimi
Tablo1.1e gore 2dir.
Kolon Numaras
3
3
3
3
Kat Ad
4
3
2
1
Tketim Birimi
2*4=8
8+8=16
16+8=24
24+8=32
10
Boru ap
70
70
70
70
Yataydaki ana boru apnn hesab:

Kolon numaras
2-3 aras
1-2 aras
1 ve ncesi
Tketim birimi
32
32+24=56
56+72=128
Boru ap
70
100
100
Tablo 1.8: Yatay boru tketim deerlerine gore boru aplar
Hesaplamalar bittikten sonra her balant blmne boru aplar yazlr. Daha detayl
bilgiyi shhi tesisat resim modllerinde bulabilirsiniz.
1.4. Atk Su Borularnn Denmesi

yi denmi atk su tesisat aadaki zelliklerde olmaldr:
Binann tm atk sularn kesintisiz olarak, sala zarar vermeyecek ve insanlar
rahatsz etmeyecek bir ekilde bina dna tamaldr.
Koku, gazve bcekler atk su borularndan binaya gememelidir.
Borular ve boru eklemeleri salam gaz ve su szdrmaz olmaldr.
Atk su tesisatnda kullanlan borular mutlaka TSE Belgeli olmal, yapnn esnemesi
ve oturmasndan zarar grmeyecek ekilde denmelidir.
Atk su borular yatayda veya deyde densin, mmkn olduu kadar dz ve ksa
olmaldr. Yatay denen borular bel vermeyecek ekilde uygun aralklarla binaya
kelepelerle balanmaldr. Atk su borular bina ierisinde mmkn olduunca
grlmeyecek yerlere, tesisat bacas, dk deme iersine, asma tavan iine, duvar
kelerine denmelidir.
1.5. Atk Su Borularnn Sabitlenmesi

Borularn sabitlenmesinde kelepeler kullanlr Borularn ap, iindeki akkan
scaklna ve ortam scaklna gre nerilen boru tespit aralklar tablo 1.9 gsterilmitir.
Boru Anma ap mm
Scakla Gre PVC Boru Tespit Aralklar mm
50
20 C
1500
40 C
1200
70
100
1650
2000
1500
1700
125
150
2200
2400
1900
2100
Tablo1.9: Atk su borularn sabitleme aralklar
11
Bina iinde kelerden denen kolon borular kat yksekliinin ortasnda kelepe ile
sabitlenmelidir. Kelepeler borularn kaymalarn nlemek iin muf altlarna konulmaldr.
ekil 1.6
Resim 1.1: Kelepe ile kat ortasnda sabitleme
Aadaki ekillerde kelepe eitleri grlmektedir. ivili olanlar duvara ivi

apndan kk delik delinerek aklr. Vidal tipler ise duvara delinen delie uygun dbel
aklr ve vidalanr.
Resim 1.2: Atk su boru kelepeleri
12
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET -2
Uygun ortam salandnda, salk gereleri iin azlar brakmay tekniine uygun
olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Atk su azlar inaatn hangi aamasnda braklr aratrnz.
nternetten lavabo, hela talar ve seramik malzeme reten firmalar bulunuz,
lginizi eken yaz, resimlerin ktsn alnz, arkadalarnzla inceleyiniz
2.ATIK SU TESSATININ AIZLARININ

AYARI
Shhi tesisatnn, atk su borularn dedii ve azlar brakt aama inaatn kaba
inaat, aamasdr. Demeler bitmemi kat betonu konumundadr. Bu konumda
lmlendirme ok nemlidir. Tm lmlendirmeler bitmi deme ve duvara gre
yaplacandan ham demeden ( kat betonu ) sonra deme yksekliinin duvar, karo ve
seramik paynn ne olaca bilinmelidir. Bu bilgiler inaatn sorumlusundan renilebilinir.
Shhi tesisat deme ve duvar kaplama malzemesine gre baz lleri bilmeli ve
hesaplamaldr.
ekil 2.1de deme betonu zerinin seramik kaplanmasnda ekil 2.2de mozaik
kaplanmasnda ve ekil 2.3de duvarn fayans kaplanmasnda kan ller grlmektedir.
ekil 2.1: Deme betonunun seramik (karo) kaplanmasnda kaplama pay ve lleri
18
ekil 2.2: Deme betonunun mozaikle kaplanmas
ekil 2.3: Duvarn fayansla kaplanmasnda kaplama pay ve lleri
Yapnn kalitesi ve zelliine gre baz inaatlarda lmlendirmenin yaplabilmesi

iin bitmi demeye gre 1m (tesviye) izgisi izilir. Shhi tesisat bu izgiyi
lmlendirmede kullanabilir.
Shhi tesisatn kurulmasnda kullanlan btn ller bitmi demeye gre
belirlenmitir. Atk su borularnn denmesi ve azlarn braklmas kaplama pay alnarak
yaplmaldr. Verilen rnekte lavabonun atk su aznn ham demeden ykseklii
hesaplanmtr.
rnek: Lavabo atk su az bitmi demeden 500 mm yksektedir. Karo fayans
kaplanacak bir deme iin lavabonun atk su k az ekseninin bitmemi demeden
ykseklii ka mmdir?
Tesviye betonu
: 30 mm
Fayans karo yaptrc : 6 mm
Fayans karo kalnl : 9 mm
Toplam
: 45 mm 50mm alnr.
19
Lavabo atk su boru az ham demeden 500 mm + 50 mm = 550 mm yksekte

olmaldr. ekil 2.4
ekil 2.4: Lavabo atk su az ykseklii
Deyde olduu gibi yatayda da denecek atk su borularnn lmlendirilmesinde

duvar kaplama pay dikkate alnr.
rnek: Alaturka hela ta atk su k az merkezi bitmi duvardan 265 mm
olmaldr. Buna gre ham duvardan azn merkez ls ne olmaldr?
Sva kalnl
: 30 mm
Fayans yaptrc kalnl : 5 mm
Fayans Kalnl
: 6 mm
Toplam : 41 mm
Ham duvardan alaturka hela ta az merkezi 265 + 41 = 306 mm310 mm alnr.
ekil 2.5
20
ekil 2.5: Alaturka hela ta aznn duvardan uzakl
Ayarlar yaplan atk su tesisat azlar ak braklmamaldr. Azlar PVC tapalarla

ya da kattan top yaplarak tkanmal ve zerleri al ile gvenli bir ekilde kapatlmaldr.
Braklan azlar terazisinde olmaldr. Az lleri imalat firmalara gre deiiklik
gstermektedir. Onun iin tesisat nceden salk gerelerinin llerini renmelidir.
2.1. Alaturka Tuvalet Ta

Alaturka hela tann sifonu akta veya gizli olarak iki ekilde az braklr. Koku ve
gazlarn binaya szmamas iin hela talarnda lastik contal standart sifonlar (es) kullanlr.
Sifonu akta monte edilen hela talarnda kendinden contal adaptr taklmaldr.
Resim 2.1: Standart hela ta sifonu (es)
21
Sifonu gizli monte edilen hel ta montajnda, sifonun demeye oturma yeri tespit
edilmelidir. Sifonu akta braklan montajda ise, sifon deme altnda askya alnp
sabitlenmelidir. Sabitleme balama teli ile iki katl sa rg yaplarak terazisinde olmaldr.
Sifon ekseninin bitmi duvardan akl hela tana gre deiebilir, 265 - 350 mm aras
uygundur. nemli olan bitmi duvarla hela ta arasnn 100 mm olmasdr. ekil 2.7 Sifonun
etraf harla sabitlendikten sonra az kapatlarak etraf ince ve kuru kumla doldurulup
sktrlr.
1.Sifonun demeye oturan yeri

harla doldurularak sabitlenir.
2.Sifonun az kapatlarak etraf kumla

doldurularak sktrlr.
ekil 2.6: Alaturka hela ta aznn sabitlenmesi
2.2. Alafranga Tuvalet Ta

Alafranga hela talarnn atk su az lleri tiplerine ve firmalara gre deiir.
Yapda hangi tip alafranga hela ta kullanlacaksa, lmlendirme ona gre yaplr.
Alafranga hela talar atk suyun kna gre alttan kl ve arkadan kl olmak zere iki
tipte retilmektedirler. Ayrca duvar dzlemine bitiik ve duvara aslan hela talar da vardr.
2.2.1. Alttan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar
Alttan kl alafranga hela ta tanm olarak; gizli kl, dey eksenli, az
demenin zerinde kalan hela tadr. Bu hela talarnn atk su tesisat genellikle asma
tavan ile deme arasnda veya deme altnda bulunur. Atk su az demeye sfr braklr
ve sonradan taklan kadann ykseklii 50mm olur. Alafranga hela talarnn baland atk
su borular ve havalandrma borular ap 100 mm olmaldr. Hela tann baland
noktann atk su kolonuna uzakl elden geldiince ksa tutulmaldr. Atk su aznn
merkezinin duvardan uzakl 200 mm olmaldr. ekil 2.8
22
ekil 2.7: Alttan kl alafranga hela ta atk su az
1. Atk su borusu
alafranga hela tann
lsne ayarlanr.
2.Atk su borusunun
ykseklii maks. 15
mmye ayarlanr.
3. Atk su
borusunun evresi
har ile doldurulur.
4. Atk su
borusunun ucuna
lastik kada taklr ve
az geici kapatlr.
ekil 2.8: Alttan kl alafranga hela ta atk su aznn sabitlenmesi
2.2.2. Arkadan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar

Arkadan kl alafranga hela talar tanm olarak ak kl; yatay eksenli seramik
salk gerecidir. Alafranga hela tann atk su aznn braklmasn da atk su tesisatnn
durumuna gre iki yntem uygulanr. Demeye dik veya demeye paralel az brakma
yntemleri.
2.2.2.1. Demeye Dik Az Brakma
Alafranga hela ta bu yntemde 90lik, az lastik contal dirsek balants ile
Alttan kl alafranga hela ta haline dnr. Atk su borusu kat demesinin altndan
veya dk demenin iinden geer. Atk su k az ekseninin bitmi duvara uzakl,
seilen rne gre deiir. ekil 2.10
23
ekil 2.9: Demeye dik alafranga hela ta atk su az
2.2.2.2. Demeye Paralel Az Brakma

Yapnn atk su kolonu, tesisat bacas veya aydnlkta yer almaktadr. Bu sistemde,
alafranga hela ta atk su tesisatna balanaca atk su k az ekseni, bitmi demeden
170 mm stte olacak ekilde braklr. Alafranga hela ta ile atk su aznn
birletirilmesinde kada kullanlr. ekil 2.11
ekil 2.10: Demeye paralel alafranga hela ta (klozet) atk su az
2.2.3. Duvar Dzlemine Bitiik Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar

Duvar dzlemine bitiik alafranga hela talar; atk su klar arkadan ya da alttan
kldrlar. Duvara sfr montaj edildikleri iin tesisatn gizlenmesi, mekn iinde l nokta
brakmamas, temizliinin kolay olmas gibi sorunlar zmlenmi ada bir rndr.
Duvar dzlemine bitiik alafranga hela talarnn az iki ekilde braklr.
2.2.3.1. Demeye Dik Az Brakma
Bu balant eklinde firmalarn zel rettikleri dirsein girecei atk su k ekseninin
bitmi duvardan uzakl 250 mm olmaldr. Atk su az bitmi demeye sfr
braklmaldr.
24
2.2.3.2. Demeye Paralel Az Brakma

Az lastik contal zel dz boru ile yaplan, arkadan kl balantdr. Yapnn atk
su tesisatnn tesisat bacas veya aydnlkta yer ald durumlarda ideal zmdr. Bu
balantda, dikkat edilmesi gereken dz borunun balanaca atk su k ekseninin bitmi
demeden 170mm yukarda braklmasdr. Ayrca atk su borusu mufu bitmi duvara sfr
braklmaldr.
2.3. Lavabo ve Eviye

Lavabo eitleri ok fazladr. Yapda kullanlacak lavabo trne gre atk su
lmlendirmesi yaplr. Genelde lavabolarn atk su aznn ekseni bitmi demeden 450 550mm arasnda alnr ve az ap 50mmdir. ekil 2.12
ekil 2.11: Lavabo atk su az
Yapda kullanlacak eviye eidine gre atk su az braklr. Eviyelerde bitmi

demeden atk su aznn merkezinin ykseklii 500 - 600 mm arasnda alnabilir. Az
ap 50mmdir. ekil 2.13
25
ekil 2.12: Eviye atk su az
2.4. Kvet ve Du Teknesi

Yapda kullanlacak kvet eidine gre atk su aznn ls deimektedir. Gmme
kvet atk su az bitmi demeden 50 mm ve bitmi duvara sfr braklr. Boru ap ise
50mmdir. ekil 2.14
ekil 2.13: Kvet atk su az
26
Du teknesi eitleri ok fazladr. Du teknesinin bitmi duvara sfr ve yandaki

duvardan uzakl 150mm alnr. Dk demeden ise 100mm yukarda az braklr. Atk
su boru ap ise 50mmdir. ekil 2.15
ekil 2.14: Du teknesi atk su az
2.5. Pisuarlar
stten temiz su girili pisuarlarda, atk su az ap 50mm, pisuar ekseni zerinde,
bitmi demeden 450mm yukarda braklr. ekil 2.16
stten ve arkadan temiz su girili pisuarlarda arkadan kl sifon kullanlacaksa,
bitmi duvarda pisuar ekseni zerinde, bitmi demeden 415mm ykseklikte atk su az
ap 50mm braklr. ekil
ekil 2.15: Pisuar atk su az
27
2.6. Yer Szgeci

Szgeler konulduklar yerlere gre atk su azlar ve lleri deiir. Banyolara
konan yer szgeleri kvetle ayn atk su azna balanabilir. Ayr az braklacaksa
szgecin lsne gre bitmi demeyle sfr olacak ekilde atk su az braklr. ekil 2.16
ekil 2.16: Szge atk su balants
28
RENME FAALYET3
RENME FAALYET -3
AMA
Uygun ortam salandnda bina ii atk su tesisatnn sznt, kant testini
uygulayacak ve kaak yerlerinin tamirini tekniine uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli
Aratrmalar unlardr:
evrenizdeki yaplmakta olan inaatlarda yetkililerden izin alarak atk su
tesisatnn testini ustalarla birlikte yapnz.
Atk su tesisat deyen kiilere genelde szntlarn olduu yerleri sorunuz.
Arkadalarnzla bu konular tartnz.
Aratrma ilemleri iin inaat irketlerinden, proje izimi yapan brolardan ve
internetteki inaat irketi sayfalarndan yararlanabilirsiniz
3. BNA ATIK SU TESSATININ TEST

Atk su tesisat borular dendikten sonra boru zerleri kapatlmadan gzden kam
muhtemel olabilecek hatalara kar test edilir. Bylece sistemin gvenirlii kontrol edilmi
olur. Sistem iletmeye aldktan sonra fark edilen hatalar binada istenmeyen hasarlara neden
olur.
Atk su tesisat borularnn tmnn testi bir defada yaplmas en doru yoldur. Fakat
yaygn geni denmi atk su tesisat borular blmlere ayrlarak test edilebilir. Atk su
tesisat borular kaak testi su ve duman ile iki usulde yaplr.
3.1. Kolon ve Daire i Borularn Testi

3.1.1. Su ile Testini Yapma
Atk su tesisatnn su ile testi en emin test tekniklerinden biri olmakla birlikte
uygulamas zor ve zaman alcdr. Atk su boru tesisatnn btnn bir defada su ile test
etmek mmkn olmaz. Su ile testte atk su tesisat borular blmlere ayrlarak her kat ayr
test edilir. Her blmn test basnc 1,5 mssdur. Denenecek atk su tesisat boru blm 1,5
metre yksekliinde su ile doldurulur. Test uygulama sresi 30 dakikadr.
32
PVC borular ile yaplm atk su tesisatnn su ve duman ile testinde boru ular tapa
ile kapatlabilecei gibi uygun konumlarda adaptr contalarda kullanlabilir. ekil3.1 atk su
tapalar.
Bu tapalardan dz olanlar boru ularna, dirsekli olanlar atal ilerine, kolonlarn
testinde kullanlrlar. Deneme tapas takldktan sonra kelebek somunu varsa elle yoksa
uygun azl anahtarla sklr. Cvata, esnek lastii genileterek boru i yzeylerine bask
uygular ve szdrmazl salar.
ekil 3.1: Atk su tapalar
3.1.2. Duman ile Testini Yapma

Yal paavra, katranl kt veya duman karan zel maddeler zel bir haznenin
iinde yaklr ve meydana gelen duman tesisata hava fleyici tarafndan flenir. Azlar
daha nceden kapatlm olan boru blmnde kaak yerleri varsa dumann yapt ses veya
kokudan kolaylkla tespit edilir. Denemenin baarl olabilmesi iin azlarn szdrmaz
olmas ve en yksekteki ak boru azna duman gelir gelmez kapatlmas gerekir. Kaak
yerleri fleyiciden ve dumandan uzak duran bir kii tarafndan aranr. Denemede duman
basnc 25 mmss olmaldr.
33
RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Uygun ortam salandnda; bina d atk su tesisatn demeyi renecek, rgar ve
kanalizasyon balantsn tekniine uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Rgarlarn yapldklar malzemeleri reniniz.
nternetten atk su borusu reten firmalarn sayfalarna giriniz ve aldnz atk
su, kanalizasyonla ilgili ktlar arkadalarnzla inceleyiniz.
4. ATIK SU TESSATININ KANALZASYON

BALANTILARI
4.1. Bina D Atk Su Tesisat
Binann 1,0 -1,5 metre dndan balayp ehir kanalizasyonunda ya da rtme
ukurunda son bulan atk su tesisatnn boru blmdr. Binann uygun olan eitli
yerlerinden kartlan atk su borular rogarlar aracl ile birletirilip ehir kanalizasyonuna
balanr. ( ekil 4 .1 )
ekil 4.1: Bina d atk su tesisat
39
Bina d atk su tesisatnda kullanlacak boru seiminde ve uygulanmasnda genellikle

yeteri kadar nem verilmez. Bina ii atk su tesisatnn grevini srekli ve tam olarak
yapabilmesi bu blmn salkl almasna baldr. Bina d atk su tesisat yaplrken her
trl olaslklar dikkate alnarak zenle yaplmaldr.
4.1.1. Atk Su Rgarlar
Rgarlar atk su borularna dirsek yapmakta, birden fazla kolun birletirilmesinde ve
temizleme bacas olarak kullanlrlar. Atk su rgarlar 50 x 50 cm llerinde yaplr. Dz
denmi atk su borularna 30 mde bir rgar yaplmaldr. Atk su rgarlar ya ve kuru
olarak iki ekilde yaplrlar. Ya rgarlar iine ulalabilir szdrmaz haznelerdir. Yatay
borular bu hazneye balanr. Atk su bu haznede dinlendii gibi, bu hazneden borulara
ulamak ve mdahale etmek mmkndr. Ya atk su rgar ekil 4.2de grlmektedir.
Deme altndan giden borulara konan temizleme kapaklarna ulaabilmek iin kuru rgar
yaplr. Kuru atk su rgar ekil 4.3de grlmektedir
.
ekil.4.2: Ya atk su rgar
ekil 4.3: Kuru atk su rgar
40
4.1.2. Ana Rgarlar

Binann evresindeki atk su rgarlarndan gelen atk sularn topland rgardr.. Her
binada bir adet ana rgar bulunur. ekli ve ileyii ekil1.2deki ya atk su rgaryla ayndr,
sadece lleri 80x80 cmdir. Ana rgardan ehir kanalizasyonuna balant yaplr. D atk
su borularnn denmesine ehir kanalizasyonuna baland noktadan balanr.
Kanalizasyona genellikle uygun yerlerde, balama azlar braklmtr. Bu yaplmam ya
da braklan az bulmak mmkn olmamsa, kanala bir delik amak gerekecektir. ehir
kanal genellikle beton borudan yaplmtr. Delik sivri ulu bir murla veya krc makine ile
dikkatle alr. Buraya, boyu kanal kalnlna eit bir kol az hazrlanarak yerine bol
imentolu harla tespit edilir. Aadaki iki ekilde kanalizasyona balant grlmektedir.
ekil 4.4: Atk su borusunun kanalizasyona balants
41

3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

Evinizde ve evrenizde bulunan denizlikleri inceleyerek ekil, eit, yapm

1.2. Denizlik Yapma Kurallar

Yamur ve kar sularnn duvar ierisine szmasn engeller nitelikte olmaldr.

1.3. Denizlik Yapmada Sras

1.3.1. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlikler

Resim 1: Betondan (mozaik) yaplan denizlik

Resim 2: Tatan yaplan denizlik

Resim 3: Mermerden yaplan denizlik

Resim 4: Ahaptan yaplan denizlik

Ahap, plastik ve alminyum gibi denizlikler arlkta dorama imalat yaplrken, ta

1.3.2. Kullanlan Malzemeye Gre Denizlik Konstrksiyon ekilleri

ekil 1.a,b: Beton (mozaik) dkme denizlik ekilleri

ekil 2: Tek para mermer denizlik

ekil 3: ift para mermer denizlik

ekil 4: D mermer, i ahap denizlik

ekil 5: ift tarafl ahap denizlik

1.3.3. Denizlik Yapma Yntemleri

Resim 5: Mermer denizlik ve sve kombinasyonu

1.4. Denizlik Yaplmas

Mermer hazr denizlik yapma

1.4.1. Mermer Hazr Denizlik Yapm

Kiisel gvenlik aralarnz temin ediniz.

Resim 6: Kiisel korunma aralar

Resim 7: Deiik renk ve desende mermerler

Ar ve byk ebatl mermerleri uygun nakil vastalaryla i gvenlii

Resim 8: Mermer tama aparat

Plakann llerini de dikkate alarak mermer plakay sipere dayayarak tablaya

Resim 9: Kesim az oluturma

Resim 10: Denizlik geniliinin lsne getirilmesi

Resim 11: Denizlik boyunun lsne getirilmesi

Denizlik geniliini dikkate alarak damlalk kinii (kanal) kenardan 1,5-2cm

Resim.12: Denizlik damlal kesim az oluturma

Uygun hzla tablay iterek damlalk kanaln anz.

Resim 13: Denizlik damlal kanal ama

Resim 14: Damlalk kanal alm denizlik

Denizlik mermeri yzn dzeltip parlatmak iin perdah makinesi azna

Resim 15: Silme (Perdah) talar

Damlalk kanal aada kalacak ekilde mermer denizlii perdah makinesi

Resim 16: Denizlik yzeyinin perdah edilmesi

Mermer denizlik i ve d kenar st kelerine pah krmak ve cumbalar (kenar)

Resim 17: Spiral ve perdah gereleri

Takoz zmpara tan spiral makinesine tekniine uygun taknz.

Spiral makinesine cumba ve pah parlatmak iin malzeme tipine uygun

Denizlik i ve d kenar alt keleri ile denizlik balarndaki kelere keskinlii

Resim 20: Denizlik evresindeki ke keskinliinin pahlandrlarak giderilmesi

lemleri biten mermer denizlikleri montaj yerine tanrken birbirini izmemesi

1.4.2. Dkme Betonlu (Mozaik) Hazr Denizlik Yapma

stenen denizlik modeline gre denizlik kalbn yapnz

Kalp i yzeyinin przsz istenilen denizlik l ve ekillerinde olmasna

Resim 22: Kenarlar pahl hazrlanm denizlik kalb

Kalbn st llerinin alt llerinden 1-2 mm geni olmaldr.

Resim 23: Denizlik kalb ve donatlar

Mozaik karml denizlik harcn kuralna uygun hazrlaynz.

Resim 24.a,b,c: Mozaik karml dkme denizlik harc hazrlama

Donaty har zerine yatrp mala ile har ierisine oturtunuz

Resim 26: Denizlik donatsnn har ierisine yerletirilmesi

Donat zerine har koyarak kalb doldurunuz.

Kk darbelerle harcn iyice oturmasn salayp har yzeyini mala ile

nceden hazrlanan damlalk yeri hazrlama talarn kenara paralel 1,52 cm

Dier kenarda ayn ilemi tekrarlaynz.

Kalba mozaik dklmeden nce kalp temiz ya ile yalanmaldr.damlalk

Resim 28: Damlalk yeri talarn yerletirme ve mala ile dzeltme