Cilt 2

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
AHAP KALIP
ANKARA 2007
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR .......................................................................................................................................1
RENME FAALYET-1..................................................................................................... 3
1. KALIP KANADI HAZIRLAMA ........................................................................................3
1.1. Ahap kalp ...................................................................................................................3
1.1.1. Tanm....................................................................................................................3
1.1.2. nemi ....................................................................................................................3
1.1.3. Elemanlar..............................................................................................................3
1.1.4. Kullanld Yerler................................................................................................. 4
1.2. Ahap Kalp Kanatlar...................................................................................................4
1.2.2. eitleri ..................................................................................................................4
1.3. Ahap Kalp Kanad Hazrlama Kurallar ..................................................................... 4
1.4. Ahap Kalp Kanad Hazrlamada Sras...................................................................5
1.5. Ahap Kalp Kanadnn Hazrlanmas...........................................................................5
LME VE DEERLENDRME ....................................................................................10
RENME FAALYET- 2 .................................................................................................. 12
2. GROBETON KALIBI HAZIRLAMA ............................................................................... 12
2.1. Grobeton Kalb .......................................................................................................... 12
2.1.1. Tanm.................................................................................................................. 12
2.1.2. Elemanlar............................................................................................................12
2.1.3. Kullanld Yerler............................................................................................... 12
2.2. Grobeton Kalb Hazrlama Kurallar.......................................................................... 13
2.3. Grobeton Kalb Hazrlamada Sras ....................................................................... 13
2.4. Grobeton Kalb Hazrlanmas ....................................................................................13
RENME FAALYET- 3 .................................................................................................. 17
3. HATIL KALIBI HAZIRLAMA ........................................................................................ 17
3.1. Hatl Kalb.................................................................................................................. 17
3.1.1. Tanm.................................................................................................................. 17
3.1.2. Elemanlar............................................................................................................17
3.2. Hatl Kalb Hazrlama Kurallar................................................................................. 17
3.3. Hatl Kalb Hazrlamada Sras .............................................................................. 18
3.4. Hatl Kalb Hazrlanmas ........................................................................................... 18
RENME FAALYET- 4 .................................................................................................. 22
4. LENTO KALIBI HAZIRLAMA ....................................................................................... 22
4.1. Lento Kalb ................................................................................................................22
4.1.1. Tanm.................................................................................................................. 22
4.1.2. Elemanlar............................................................................................................22
4.2. Lento Kalb Hazrlama Kurallar ............................................................................... 22
4.3. Lento Kalb Hazrlamada Sras............................................................................. 23
4.4. Lento Kalb Hazrlanmas.......................................................................................... 23
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 29
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 31
KAYNAKA .........................................................................................................................32
RENME FAALYET-1
RENME FAALYET-1
AMA
Gerekli ortam
hazrlayabileceksiniz.
salandnda,
kalp
kanatlarn kullanarak
kuralna
uygun
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki inaatlar ziyaret ederek, kanatlarn hazrlanna ait

gzlemlerinizi ve ustalardan alm olduunuz bilgileri yaznz ve rendikleriniz
ile karlatrarak deerlendiriniz.
Kalp kanatlarnn montajnn nemini aratrnz.
evrenizdeki inaatlarda, ahap kalptan baka kullanlan kalplar varsa bu

kalplar hakknda topladnz bilgileri yaznz ve elde ettiiniz sonular, snfta
arkadalarnzla tartnz.
1. KALIP KANADI HAZIRLAMA

1.1. Ahap kalp
1.1.1. Tanm
Beton ve betonarmeden ina edilecek yap elemanlarna biim ve llerini
verebilmek amacyla ahaptan (kalp tahtalar ve ahap panolar) yaplan yzey kaplama ile
bu kaplamann balanmas ve desteklenmesi iin kullanlan paralardan meydana getirilen
sisteme kalp denir.
Kalplar; betona istenilen ekli vermek, prizini yapncaya kadar arln tamak ve
yanlara basncn nlemek zere geici olarak yaplr. Beton prizini tamamladktan sonra
sklr.
1.1.2. nemi
Kalp, beton ve betonarme yap elemanlarnn projedeki biim ve llerine gre ina
edilmesini salayan bir yap elemandr..
1.1.3. Elemanlar
Kanatlar
Taban tahtalar
Izgaralar
Boyunduruklar
Klapalar
Dikmeler
Gslemeler
Kuaklamalar
Gergi talar
Gergi teli (halat)
Payandalar
Kamalar
aplamalar
Demir kancalar
1.1.4. Kullanld
Yerler
Bina yaplar
Sanat yaplar
Su yaplar
Antlar ve tarihi yaplar
Ulatrma yaplar
Spor tesisleri
1.2. Ahap Kalp Kanatlar

1.2.1. Tanm
Beton ve betonarme olarak ina edilecek dik,yatay ve eik yap elemanlar kalplarnn
yan elemanlardr.
1.2.2. eitleri
Kiri kalb kanatlar

Kolon ve perde kalb kanatlar
Deme kalb kanatlar
Merdiven kalb kanatlar
Hatl kalb kanatlar
Lento kalb kanatlar
Harputa kalb kanatlar
Denizlik kalb kanatlar
Bina yaplard
ndaki yaplarn elemanlarnn kanatlar
1.3. Ahap Kalp Kanad Hazrlama Kurallar
Uygun lde tahta ya da pano semek

Tahta yada panoya zarar vermemek ve zayiattan kanmak
ivi ve tel gibi balayc gereleri ihtiyatan fazla kullanmamak
Kolay sklebilecek ekilde yapmak
En az 2,5 cm kalnl
nda ve 6 cm geniliinde tahta kullanmak
Tahtalar birletirmede kullanlan klapalar 40-60 cm aralklarla akmak
ivileri ayni dorultuda akmamak
Kalp kaplamas iin 2,5-3-4-6 cm kalnlnda, 6-20 cm geniliinde tahta ve

kalaslar kullanmak
Dier ahap elemanlar en az 1,2 cm kalnlnda kullanmak
1.4. Ahap Kalp Kanad Hazrlamada Sras
Projeden l alma, kalp tahtasn lme ve markalama

Tahtay kesme
Tahta yada ahap kalp panolarn birletirme
1.5. Ahap Kalp Kanadnn Hazrlanmas
Projeden lleri alnz (Resim 1).
Beton ve betonarmeden ina edilecek, yap elemanlarnn, projedeki biim ve

llerine gre ekillendirilebilmesi iin kalp projesini doru olarak okuyunuz.
Resim 1.1
Kalp iin uygun lde ve yeteri kadar tahta ve panolar kalp yaplacak yere
hazrlaynz (Resim 2.a, Resim 2.b).
Resim 1.2.a: Kalp tahtalar
Resim 1.2.b: Ahap kalp panolar
Kalp tahtalarn lnz ve markalaynz.
Kalp projesinde verilen lleri, kalp tahtalarnn veya kalp panolarnn zerine
doru olarak markalaynz (Resim 3.a, Resim 3.b). Markalanm
(llm ve kesilecek yeri
iaretlenmi) kalp tahtas
Resim 1.3.a
Resim 1.3.b
Kalp tahtalarn kesiniz.
Kalp tahtalarn izgiler kullanlacak paralarda kalacak ekilde, izgiyi takip ederek
kesiniz (Resim 4).
Resim 1.4
Kalp tahtalarn klapalarla birletiriniz.
Birletirilen tahtalarn nce iki ucuna 1 ve 2 nulu, sonra srasyla 3, 4, 5 nulu,

klapalar aknz(Resim 5.a, Resim 5.b).
Resim 1.5.a
Resim 1.5.b
Klapalarn tahtalara aklmas
Panolar klapalarla birletiriniz.
Ahap kalp panolarn, kalp tahtalarn birletirdiiniz gibi kuralna uygun olarak
boyuna ve enine birletirerek istediiniz kalb oluturunuz. Panolar birbiri ile birletirirken
kendi arlklarn da dnerek klapalar uygun aralklarla aknz (Resim 6.a, Resim 6.b).
Resim 1.6.a
Resim 1. 6.b
RENME FAALYET- 2
RENME FAALYET- 2
AMA
Gerekli ortam saland
nda, grobeton kalbn kuralna uygun hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki inaatlar ziyaret ederek Yakn evrenizdeki inaatlar ziyaret
ederek;
Grobeton kalplarnn hazrlan

na ait gzlemlerinizi ve ustalardan alm
olduunuz bilgileri yaznz ve rendikleriniz ile kar

latrarak deerlendiriniz.
Grobeton kalplarnn montajnn nemini aratrnz ve aratrmalarnz yaznz.
evrenizdeki inaatlarda, grobeton inas varsa, kalplar hakknda toplad

nz
bilgileri yaznz ve elde ettiiniz sonular, snfta arkadalarnzla tart
nz.
2. GROBETON KALIBI HAZIRLAMA

2.1. Grobeton Kalb
2.1.1. Tanm
Grobeton, elemanlar yapmnda (dkmnde) kullanlan kalba grobeton kalb denir.
2.1.2. Elemanlar
Kanat
Klapa
Destek kazklar
Mastarlk talar
2.1.3. Kullanld
Yerler
Tretuvar inasnda
Kaldrm inasnda
Beton yol inasnda
Temeldeki tesviye betonu inasnda
12
2.2. Grobeton Kalb Hazrlama Kurallar
Kanatlar projedeki biim ve llerine ve gre yerletirilmelidir.

Destek kazklar, 100-150 cm ara ile monte edilmelidir.
Grobeton demelerde beton kalnl
na uygun mastarlk yerletirilmelidir.
Kanat yksekliini en az 25 cm olmaldr.
2.3. Grobeton Kalb Hazrlamada Sras
Grobeton yaplacak yerde kalp yerlerini iaretlemek

Destek kazklarn hazrlamak
pe gre kanatlar yerletirmek
Destek kazklar ile kalb takviye etmek
2.4. Grobeton Kalb Hazrlanmas

a- p iskelesini kurunuz.
Grobeton kalbn yerine monte edebilmek iin; nce, ip iskelesini kurunuz. Daha
sonra ip iskelesi yardm ile, zemine kalbn yerini iaretleyiniz aretlemeyi yaparken, iskele
ile belirlenmi lleri, doru olarak ta
maya dikkat ediniz (Resim 2.1).
Resim 2.1
13
b- Kanatlar ipe gre destek kazklar yardm ile monte ediniz.

Grobetonun, projedeki biim ve llerde ina edilmesini salamak amacyla, kalb
doru ve salam olarak yerine monte ettiinizi kontrol ederek gerekiyorsa kalb takviye
ediniz (Resim 2.2.a, Resim 2.2.b Resim 2.2,c ).
Resim 2.2.a
Beton, kalbn iine dkldnde, tesviyesi ve priz tamamlama srecinde kalp

bozulmamaldr. Btn bunlar iin gerekli tedbirleri ald
nzdan emin olunuz.
Resim 2.2.b
Resim 2.2.c
14
RENME FAALYET- 3
RENME FAALYET- 3
AMA
Gerekli ortam salandnda, hatl kalbn kuralna uygun hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki inaatlar ziyaret ederek,
Hatl kalplarnn hazrlanna ait gzlemlerinizi ve ustalardan alm olduunuz

bilgileri yaznz ve rendikleriniz ile karlatrarak deerlendiriniz.
Hatl kalplarnn montajnn nemini aratrnz ve aratrmalarnz yaznz.
evrenizdeki inaatlarda, kgir yma yap inas varsa, hatl kalplar hakknda
topladnz bilgileri yaznz ve elde ettiiniz sonular, snfta arkadalarnzla
tartnz.
3. HATIL KALIBI HAZIRLAMA

3.1. Hatl Kalb
3.1.1. Tanm
Kgir yma yaplarda yksek duvarlara yatay olarak beton ve betonarme olarak ina
edilen hatllarn yapmnda kullanlan kalba hatl kalb denir.
3.1.2. Elemanlar
Kanatlar
Montaj takozu
Gergi talar
Gergi teli (halat)
Kanca demiri
3.2. Hatl Kalb Hazrlama Kurallar
Montaj takozlarn 40-60 cm ara ile duvar zerine aklmaldr.

Kanadn alttan almamas iin gergi telleri, 80-120 cm ara ile kanat alt
noktasna yakn yerden balanmaldr.
Kanadn stten almamas iin gergi talarn 100-150 cm. ara ile kanat st
noktalarna monte edilmelidir.
Kalbn almasn nlemek zere karlkl konulan kanatlar, kanca demiri ile
sklmaldr.
Kalb, iine dklecek betonun basn ve arln tayacak ekilde
salamlatrlmaldr.
17
3.3. Hatl Kalb Hazrlamada Sras
Montaj takozlarn duvara akmak

Kanatlar yerletirmek ve sabitlemek
Gergi ta ve tellerini akmak ve balamak
3.4. Hatl Kalb Hazrlanmas

a- Montaj takozlarn duvar zerine aknz.
Hatl kalb kanatlarnn, duvara montajnda, montaj takozlar en nemli ve ilk
aamasn oluturduundan yeteri kadar takozu duvara aknz (Resim 1).
Resim 3.1
b- Kanatlar yerletirip sabitleyiniz.

Hatl kalb kanatlarn; montaj takozu yardmyla, duvarn her iki tarafna terazisine
bakarak monte ediniz (Resim 2).
Resim 3.2
18
c- Gergi talarn ve gergi tellerini aknz ve balaynz.

Kanatlarn alttan almamas iin gergi tellerini gerdiriniz, stten almamas iin de
gergi talarn hatl geniliini gz nne alarak aknz (Resim 3.a).
Resim 3.3.a
nce ayn yndeki tm kanatlar, terazisinde monte ediniz. Sonra beton dklmesi ve
sonrasnda kalbn bozulmamas iin gerekli takviyeleri yapnz.
19
RENME FAALYET- 4
AMA
RENME FAALYET- 4
Gerekli ortam saland

nda, lento kalbn kuralna uygun hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki inaatlar ziyaret ederek
Lento kalplarnn hazrlan

na ait gzlemlerinizi ve ustalardan alm
olduunuz
bilgileri yaznz ve rendikleriniz ile kar
latrarak deerlendiriniz.
Lento kalplarnn montajnn nemini aratrnz ve rendiklerinizi yaznz.
evrenizdeki inaatlarda, lento, kalplar hakknda toplad

nz bilgileri yaznz
ve elde ettiiniz sonular, snfta arkadalarnzla tart
nz.
4. LENTO KALIBI HAZIRLAMA

4.1. Lento Kalb
4.1.1. Tanm
Kap pencere stlerine yaplan lentolarn yapmnda kullanlan kalba lento kalb
denir.
4.1.2. Elemanlar
Kanat
Taban tahtas
T-dikmeler
Gslemeler
Gergi talar
Gergi teli (halat)
Kamalar
Kuaklar
Destek takozu
aplama
4.2. Lento Kalb Hazrlama Kurallar
Destek takozlar lye gre duvara aklmaldr.

Taban tahtasn terazisinde destek takozlarnn zerine yerletirilmelidir.
T dikmeleri, 100-150 cm ara ile monte edilmelidir.
Dikmelerin boyunu ayarlamak iin dikme tabanna ift kama yerletirilmelidir.
Dikmelerin dik durmasn ve flambaj zorlamasn nlemek zere eik olarak
kuaklar aklmaldr.
22
Kanatlar monte dilmelidir.

100-150 cm ara ile gergi talar kanatlar aklmaldr.
80-120 cm ara ile gergi tellerini monte etmek
Gerekli takviyeleri yapmak
4.3. Lento Kalb Hazrlamada Sras
l alma ve destek takozlar akmak

Taban tahtas ile T-dikmeleri monte etmek
Kanatlar tabanlara akmak
Gergi tas ve telini monte etmek
Takviyeleri yapmak
4.4. Lento Kalb Hazrlanmas

a- lye gre, duvara destek takozlarn aknz.
Destek takozlarn, kota gre terazisinde ve daha sonra kolay sklecek ekilde salam
olarak duvara aknz (Resim 4.1).
Resim 4.1
b- Destek takozlarnn stne taban tahtasn terazisinde monte ediniz.

Taban tahtasn, terazisini kontrol ederek, kolay sklebilecek bir ekilde destek
takozlarna monte ediniz ( Resim 4.2).
23
Resim 4.2
c- T Dikmelerini hazrlaynz.
htiya kadar ve kuralna uygun olarak T dikmelerini hazrlaynz (Resim 4.3).
Resim 4.3
24
d- T-Dikmelerini, kamalar yardm ile taban tahtasnn altna monte ediniz

T-dikmelerini terazisini kontrol ederek, taban tahtasnn altna monte ediniz ve dikme
tabanlarna kamalar skca yerletiriniz (Resim 4.4.a, Resim 4.4.b).
Resim 4.4.a
Resim 4.4.b
e-Kanatlar monte ediniz.

Kanatlar,taban tahtas ve T-dikmeleri yardm ile aknz (Resim 4.5).
25
Resim 4.5
f- Gergi talarn ve tellerini monte ediniz.

Kanatlarn karlkl olarak salamlatrlmas iin, kanat stlerine gergi talarn ve
kanatlarn tabana yakn ksmlarna da gergi tellerini monte ediniz (Resim 4.6).
Resim 4.6
26
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
KALIP NCES HAZIRLIK
ANKARA 2006
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3
1. ARA VE GERELER....................................................................................................... 3
1.1. Betonarme Kalpl Aralar ......................................................................................... 3
1.1.1. Tanm.................................................................................................................... 3
1.1.2. eitleri.................................................................................................................. 4
1.2. Betonarme Kalpl Gereleri ....................................................................................... 8
1.2.1. Tanm.................................................................................................................... 8
1.2.2. eitleri.................................................................................................................. 8
1.2.3. Snflandrlmas .................................................................................................. 13
1.3.
Ara ve Gerelerin Hazrlanmas .............................................................................. 27
LME VE DEERLENDRME......................................................................................... 35
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 37
2. PROJE DETAYLARINI OKUMAK ................................................................................. 37
2.1. Statik Proje ...................................................................................................................... 37
2.1.1. Tanm.................................................................................................................. 37
2.1.2. zellikleri ............................................................................................................ 37
2.2. l ve llendirme ..................................................................................................... 38
2.2.1. l Alma............................................................................................................ 38
2.2.2. llendirme ....................................................................................................... 42
2.3. Projeden Betonarme Kalp Malzeme Bilgilerini Alma ................................................... 47
2.4. Teknik Uygulama Bilgilerini Alma................................................................................. 48
2.5. Proje zerine Betonarme Kalp Yerlerini aretleme...................................................... 54
LME VE DEERLENDRME......................................................................................... 55
KAYNAKLAR....................................................................................................................... 60
RENME FAALYET1
RENME FAALYET - 1
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalarnz dorultusunda, betonarme kalp iin
gerekli olan ara gereleri doru, eksiksiz ve ie uygun olarak hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde temel ukuru alm, ip iskelesi yapmna balanm veya yapm devam
eden inaat sahalarna giderek, sahiplerinden ve inaatn yapmndan sorumlu teknik
elamanlardan;
naatn kullanl amacn, yap sistemini, temel sistemini, deme sistemini

reniniz.
Kalp yapmnda kullandklar veya kullanacaklar malzemelerin zelliklerini,
Kalp malzemelerinin temin edilmesini, istiflenmesini ve kalp ncesi yaplan

hazrlklar sorarak ve izleyerek reniniz.
Kalp ve iskele uygulamalarnda dikkat edilecek kurallar ve gvenlik nlemleri

konusunda aratrma yapnz.
evrenizde grdnz deiik kalp malzemeleri ve teknolojileri hakknda bu

ile uraan, malzeme satan, kii ve kurululardan bror, dokman ve teknik
bilgi temin ederek bunlar inceleyiniz.
nternet ortamnda firmalarn sitelerine girerek kalp teknolojisi hakknda bilgi

sahibi olunuz.
Aratrma ve gzlemlerinizi rapor haline getiriniz ve hazrladnz raporu snfta

tartnz.
1. ARA VE GERELER
1.1. Betonarme Kalpl Aralar
1.1.1. Tanm
Betonarme kalp malzemelerinin hazrlanmas ve kalp yapm ilerinin her
kademesinde kullanlan aralara betonarme kalpl aralar denir.
1.1.2. eitleri
Baret: Sert cisimlerin kafamza dmesine ve zarar
vermesine kar, bamz koruyan balk (Resim 1.1)
Not: 4857 sayl Kanunu gereince inaat ileri, zellikle
iskeleler ve yerden yksek alma platformlarn stnde, altnda
veya yaknnda yaplan iler, kalp yapm ve skm, montaj ve
kurma ileri, iskelede alma ve ykm ilerinde kullanlmas
zorunludur.
Resim 1.1: Baret
Eldiven: Kalp malzemelerinin tanmasnda,

montajnda elleri korumak iin deiik tipte
eldivenler giyilir. (Resim 1.2)
Resim 1. 2: Eldivenleri
naat Ayakkabs: elik burun ve elik tabanl olan i

ayakkablar ivi vb. sivri cisimlere kar ayaklar korur.
(Resim 1.3)
Not: Kalp yapma ve skme ilerini de kapsayan beton ve
prefabrike paralarla yaplan almalarda 4857 sayl
Kanunu gereince ayak koruyucular, kullanlmas zorunludur.
Resim 1. 3: ayakkabs
Elbisesi (nlk): yerinde ie ve

mevsime uygun giyilen, rahat i
giysisi veya tulum. (Resim 1. 4)
Resim 1.4: elbiseleri
Emniyet Kemeri: Yksekte ve riskli durumlarda

vcuda (bele) kuanlan asks ile de salam bir yere
tutturularak emniyetli almay salayan kemer
(Resim 1.5).
Resim 1.5: Emniyet kemerleri
Pala Testere: Tahta ve levhalarn eitli

ynlerde kesme ilerinde kullanlr
(Resim 1.6).
Resim 1.6: Pala testere
Elektrikli Testere: Ahap tahta, zgara ve

latalarn
balarnn,
levha
halindeki
malzemelerin de boy kesimlerinde kullanlan
pratik bir testeredir (Resim 1.7).
Resim 1.7: Elektrikli testere makinesi
Gnye: Ahap malzemelerin ularnn hizalanmas, kesime

hazrlanmas kelerin diklik kontrol vb. amala kullanlr
(Resim 1.8).
Resim 1.8: Gnye
Kalem: Kalp zerinde uzunluklarn iaretlenmesine ve hesap yapmaa yarar

Hortumlu Su Terazisi: Kk apl inaatlarda kotlar almak, tamak amacyla
kullanlr. Kolon ykseklii, tabliye terazisi gibi ileri yapar.
Kilit (iroz) Skma Makinesi: Kalp
yzeylerinin karlkl gerdirilmesi
ileminde irozlar skar, sabitler
(Resim 1.9).
Resim 1.9: iroz anahtar (kilit skma makinesi)
Pense: Tel kesme, gerdirme, somun ve kelebek

skma veya skme vb. ilerde kullanlr (Resim
1.10).
Resim 1.10: Pense
Anahtar
Takm:
Kalp
elamanlarnn montaj ilerinde
(cvata ve somunlu balantlarda)
kullanlr (Resim 1.11).
Resim 1.11: Allen anahtar takm, iki az dz ve yldz
anahtar
Tel: Kalp kanatlarnn dik durmas ve almamas iin

demeye aklan ivi ile arada gergi olarak ve inaat
demiri balamada kullanlr. (Resim 1.12)
Resim 1.12 naat balama teli
rp ipi: Akslar belli etmekte ve dorultularn

belirlenmesinde kullanlr. naatlarda kullanlan naylon
karml ipe rp ipi denir. ki ucundan gerdirilerek
kullanlr (Resim 1.13).
Resim 1.13 rp ipi
Su Terazisi: Ksa aralklarda terazi almak amacyla kullanlr.

Kolonlarda diklik, kiri taban, zgara terazisi
vb. ilerde kullanlmaktadr. Su terazisinin dzgn
alp almadn syle anlarz: Bir yzeye nce bir
kenarn sonra kar kenarn, tutarz. ki tututa da
ayn eimi gsteriyorsa terazi doru demektir (Resim
1.14).
Resim 1.14 Su terazisi
Metre: Uzunluk lme aracdr. Sapl, kutulu ve katlanr tipleri vardr (Resim 1.15).
Resim 1.15 Metre eitleri
Kerpeten: ivi skme, ivi ve tel kesme, telleri gerdirme ilerinde kullanlr (Resim
1.16).
Resim 1.16: Kerpetenler
Manivela (ivi skecei): ivi skme ve kalp tahtalarn ayrma arac olarak
kullanlr. (Resim1.17)
Resim 1. 17: ivi skecei. ( manivela )
ekiler: ivi akma, ivi skme gibi ilerde kullanlan metal dipli aletlerdir. (Resim
1.18, Resim 1.19)
Resim 1.18: Trnakl eki.
Resim 1.19: Mobilyac ekici
Keser: Ahaba ivi akma, skme ve

yontma ilerinde kullanlr. Kalpnn
en iyi malzemesidir. (Resim 1.20)
Resim 1. 20: Keser
Tokmak: Deiik arlklarda olup akma, krma

ilerinde kullanlr. Byk olan tiplerine balyoz
denilmektedir. (Resim 1.21)
Resim 1. 21: Tokmak
akul (ekl): Dey kotlar ve dey teraziyi alr. rnein kolonlarn dik olup
olmad akul ile test edilir. Tabliyelerin bir alttaki tabliye ile ayn hizada olmas yine
akulle yaplr. (Resim 1.22)
Resim 1.22: akul
1.2. Betonarme Kalpl Gereleri

1.2.1. Tanm
Betonarme kalp malzemelerinin hazrlanmas ve kalp yapm ilerinin her
kademesinde kullanlan gerelere betonarme kalpl gereleri denir.
1.2.2. eitleri
Projeler: Mimari, betonarme(statik) ve tesisat projeleri kalpnn incelemesi gereken
projelerdir. zellikle betonarme(statik) proje, kalpla ilgili bilgileri ve llerini
alacamz bavuru kaynamzdr (Resim 2.1, Resim 2.2).
Resim 2.1: Mimari proje
Resim 2.2: Statik proje
ivi: naat kalp tahtalarnn aklmasnda, ahap paralarn birbirlerine tutturulmas,

eklenmesi vb. ilerde kullanlan elik malzemedir. Kalpta genel olarak 6'lk( 6 cm) ve
10'luk (10 cm) kullanlmaktadr. 6'lk tahtalarda, 10'luk ise 5*10 ve 10*10larda
kullanlmaktadr (Resim 2.3). Kolon aplikasyonlarnda, betona zgaralarn tutturulmas
iin beton ivileri kullanlr (Resim 2.4).
Resim 2.3: naat ivileri
Resim2.4: Beton ivileri
Tij (Te-Rot Takm) ve Tij Somunu (Kalp Balant Cvatas ve Somunu): Perde
kolon ve kiri kalplarnn iki yzeyindeki panolarn tespitinde kullanlabilecek en
doru zmdr. Kullanm ok pratik ve rahattr.15 ton kopma mukavemetine
dayankl rnlerdir (Resim 2.5).
Resim 2.5: Kalp balant cvatas ve somunu
Kilit (iroz): Kolon- perde gibi elemanlarn iki yzn birletirmek amac ile
kullanlan bir nevi kilittir. Perde kilidi de denmektedir. Kullanm yledir: Perde iki
yz arasna bir elektrik borusu geirilir ve bunun iinden 6,8lik inaat demiri
geirilir bu demirin iki ucuna taklan irozlar kollar vastasyla iki taraftan
sktrlarak perde istenilen kalnla gelince braklr ve kilitleri vastasyla sabitlenir.
Skerken de kilitleri alr ve kolayca kartlr.
Perde kolon ve kiri kalplarnn iki
panolarn
tespitinde
yzeyindeki
kullanlabilecek
en
doru
zmdr.
Kullanm ok pratik ve rahattr.15 ton kopma
mukavemetine dayankl rnlerdir (Resim
2.6).
Resim 2.6: iroz(kilit)
Kalp kelepesi: irozlarn deiik bir tipidir. Ayn amala kullanlr. 6, 8, 10 mm

inaat demirleri ile kullanlrlar. Tutucu diler sertletirilmitir. Yaylar nitelikli
eliktendir. Frn boyal veya inko kaplamaldr (Resim 2.7).
Resim 2.7: Kalp kelepesi
Teleskopik dikme direk:
Kurulmas, sklmesi, tanmas kolaydr.
Deme kalb uygulamalarnda, kalp alt destei olarak kullanlr.
Ak ve kapal mekanizmal olarak iki tipte ve eitli ebatlarda imalat

yaplmaktadr.
Teleskoplar kalas (kereste) sarfiyatn sona erdirmi, inaatmza uzun

vadede ok kr salamtr.
naatlarnza Avrupa standardnda gvenlii ve ekonomiyi getirir.
Kolay kurulumuyla
salamaktadr.
Korozyona kar antipas boyal olarak imalat yapldndan uzun

mrldr. stee bal daldrma galvaniz uygulamas yaplmaktadr.
Farkl tipte kiri alt mahya kafalar imalat yaplmaktadr. eitli

uygulamalar iin deiik (4 yollu, uzun U, standart U, dz, der) balk
tipleri vardr
Deiik kotlarda almak zere ayarlanabilir.
Dikmeler, kanal ve perde payandas olarak da kullanlabilir. Yksek irtifal

kalp kurulumunda 3 ayakl sehpa yardm ile dikmelerin dik durmas
salanr (Resim 2.8, Resim 2.9).
inaatn
yapm
sresi
iinde
byk
kolaylk
Resim 2.8: Teleskopik dikme ve paralar
Resim 2.9: Teleskopik dikme uygulamalar
Kolon Kelepesi: Kolon kanatlarnn almasn engellemek iin kullanlr.

Kuak grevi yapar (Resim 2.10).
10
Resim 2.10: Kolon kelepesi ve uygulamas
Ahap Kereste: Ahap kerestenin biilmesi ile elde edilen tahtalar, dilmeler
(zgaralar) , kalaslar, dikmeler kullanld gibi (ekil 2.11), endstriyel kalplarda
ahabn biraz daha ilem grmesi ile ahap kiri elamanlar oluturulup tayc
elamanlar olarak kullanlmaktadr (Resim 2.12).
Resim 2.11: Ahap kalplk kereste malzemeleri
ekil 2.12: Endstriyel kalplarda kullanlan ahap kiriler
11
Plywood (Beton Kontrapla): Bu malzemelerin yzeyleri polimer membran

kaplanm veya suya dayankl zel polimerik tutkallarla sktrlarak retilmitir. Sz
konusu kontrplak malzeme, filmli beton kalp kontrpla veya filmsiz beton kalp
kontrapla eklinde retilmektedir. Kontraplak yzeyinde film tabakas olarak zel
reine vardr.
Kalnlklar 18 mm (13 katman), 21 mm (15 katman), en ve boy ls 125x250 cm,
122x244 cmdir (Resim 2.13). Filmsiz kontrplaklarn kalnlklar 3,.., 9, 12, 15, 18,.,40 mm,
en ve boy lleri ise 122x244 cm, 125x250 cm ve 152,5x152,5 cmdir (Resim 2.14).
Malzeme, betonun hem grntsnde hem de fiziksel zelliklerinde iyilemeler
salamaktadr.
Fenolik film kapl beton kontrpla ismi ile de geen plywood, perde kolon vb. kalp
sistemlerinde beton yzeyine gelen noktalarda kullanlr. Plakalar halinde olduu gibi, elik
karkaslarn yzeyinde monte edilerekten panolar halinde de kullanlr.
Resim 2.13: Filmli plywood
Resim 2.14: Filmsiz plywood
Hafif fakat yksek dayanml,
Rahat kullanml,
evre dostu,
Uygulamas geni alanlara sahip bir malzemedir.
Plywood aa tabakalarndan oluan bir paneldir. Plywood ok iyi mekanik

dayanklla sahip olmasna karn hafif bir malzemedir. Katman says genelde tek say
olacak ekilde retilir. D katmanlar genellikle panelin uzun lsne paralel yndedir.
Birbirini izleyen katmanlar birbirine dik olacak ekilde yaptrlr. Bu retim ekli dayanm
artran, vibrasyonla oluacak ok etkilere kar koyan bir yapdr.
Betonun yapmamas iin ayrc maddeler kullanlmaldr. Ayrclar her zaman ok
ince bir ekilde uygulanmal ve gerekli olduunda kauuk bir silgi veya bez ile tekrar
dzeltilmelidir. Kalplar skldkten hemen sonra tekrar temizlenmelidir. Zaman zaman
12
kalp elemanlar (plywood) ok yalanmamas iin bir deterjanla temizlenmelidir. Ayn

zamanda her beton dkmnden nce beton dkm sonucunu etkilememesi iin plywood
olumu ve olabilecek kirlere kar temizlenmelidir (rnein iek tozu, toz vs.).
antiyede malzemeleri depolarken hepsinin dzenli olarak iyi korunmas veya ayn
derecede akta tutulmasna dikkat edilmelidir. Birbirine yakn sonular elde edilmesi her bir
elemann plywoodun ayn iklimde bulunmas ile mmkndr.
Beton kontraplaklar, kenar yzeyleri akrilik boyal olarak piyasada bulunur. Kesilir
kesilmez, kesilen kenarlarn hemen yaltlmasna dikkat edilmelidir.
Beton kontraplaklar, en yksek ihtiyalar karlayan ve kolayca allabilen (testere,
ivi vs.) bir paneldir.
1.2.3. Snflandrlmas
Kalp Malzemeleri: Bir kalp sistemini meydana getiren ksmlar kaplama ve
kalp iskelesi olmak zere ikiye ayrlr.
Kalp kaplamas, kalbn betonla temas eden yzeyi olup ahaptan, ahap esasl
malzemelerden, metal veya plastikten olabilir. Kalp yznde takviye eleman olarak lama
demiri, korniyer veya zel elikler kullanlr. Kalp yzeyini oluturan kaplama
malzemesinin, betonun ypratc etkisine dayankl olmas gerekir. Ayrca, kalp yzeyleri
geirimsiz ve taze beton yklerini gvenli ekilde tayclara aktarmaldr.
Kalp iskelesi, yeni dklen betonun kalp kaplamasna yapt basn ve ykleri
tayan ksmdr. Kalp iskelesi, dikme, kiri, kuak ve aprazlardan oluur. Sz konusu kalp
elemanlar ahap veya metal esasldr. Kalplarn, zellikle metal dikmelerinde borular
kullanlmaktadr.
Betonarme Kalplar;
1.2.3.1. Malzemelerine Gre Kalp eitleri
Kalplar malzemelerine gre gruba ayrlr:
Ahap kalplar:
Gnmz inaat sektrnde ilk yatrm maliyetinin dk olmas, byk, kk her
inatta kullanlabilmesi, ahabn her yerde kolaylkla bulunabilmesi, inaat sektrnde
alan herkes tarafndan bilinmesi ve antiyede kolaylkla el aletleri yardmyla
yaplabilmesi nedeniyle hl en yaygn kullanlan kalp sistemidir. Bu kalpla retilen yap
elemanlarndaki tm olumsuzluklara ramen kalbn kullanm devam etmektedir.
Aalarn ham haline tomruk denir. Tomruklarn hzar (bk) atlyelerinde biilip
ilenmesiyle kalplk kereste elde edilir. Ahap kereste en, boy, uzunluk ve kullanl
amacna gre tahta, dilme(zgara), kalas ve dikme (direk) diye adlandrlr.
13
Tahtalar 2.53 cm kalnlkta, 1020 cm genilikte ve 200400 cm

uzunluunda,
Dilmeler (Izgaralar) 5x10 cm, 10x10 cm kesitlerinde ve 200400 cm
uzunluunda,
Kalaslar 5 cm kalnlnda, 1520 cm genilikte ve 200400 cm
uzunluunda,
Dikmeler kare veya yuvarlak kesitli ve kesitinin en dar kenar 7 cm den az
olmayacak ekilde 200400 cm uzunluunda biilerek elde edilir.
Ahap kalplarda am, kknar, kavak keresteleri kullanlmaktadr. Kalpta kullanlacak

ahap gnee, suya ve yke kar koyabilmeli, fazla ekil deiimi yapmamaldr. Bu
bakmdan en ok am mamulleri kullanlr. am keresteleri de iin nemine gre I, II, III.
snflardan seilerek kullanlr. Ekseriya II. snf kereste kalpta kullanlr.
Ahap, genellikle su emmeye ve bozulmaya yatkn bir malzemedir. Ahabn arpma
ve srtnme etkisi ile bozulabilecei daima dikkate alnmaldr. Dairesel kesitli ahaplarla
kalp yapm zordur, dikdrtgen kesitliler tercih edilmelidir. (Resim 2.15)
Ahabn su emmesini nlemek iin kalp yzeyinin yalanmas veya zeri zel film ile
kapl malzemelerin kullanlmas gerekir. Piyasada ahap esasl, ilenmi, suya ve d tesirlere
kar glendirilmi ahap kiriler (ekil 2.12) ve kalp kaplama malzemesi olarak
kullanlabilen beton kontrpla diye (Plywood) (Resim 2.13, Resim 2.14) adlandrlan
malzemeler bulunmaktadr.
Resim 2.15: Ahap kalp uygulamalar
Metal Kalplar:
Sabit ve hareketli kalp retim yntemlerine uygun olan metal kalplar, elik ve
alminyumdan yaplr. Bu kalplar ile kolon, kiri, duvar, deme ve at elemanlar ile tm
yzeysel tayclar yaplabilir. elik kalplar sva gerektirmeyen, dzgn, przsz beton
yzeyler elde etmek iin idealdir. Montaj ve sklmesi son derece kolaydr. Yaklak 600
800 kez kullanlabilir. Kalplarda kullanlan saclarn kalnl 3 mm kadardr (ekil 2.1).
14
Alminyum kalplar ise i gcnden yaklak %75

tasarruf salar. Modler kalp sistemi iin olduka uygundur.
Modler olarak retilen alminyum kalplarn 60 cmlik ve 90
cmlik olmak zere iki tr vardr. Her bir modln alan 2,2
m dir.
Bir modl, 1,5 m lik kontrplak kalplar yaklak ayn
arlktadr. zel uzmanlk gerektirmeyen bu kalplar, 250
300 kez kullanlabilmektedir. Alminyum panel kalplarn
saclar 0,3 mm kadardr. zel kenar profilleri vardr. Bunlarla
zel standart boluklu kap ve pencere oluturulabilir. stenirse
kalp kelerinde gusseler yaplabilir.
ekil 2.1: Metal pano kalp
Plastik Esasl Kalplar

Tekrar kullanlabilme zellii olan plastik kalp sistemi dzgn yzeylerde kullanlan
yeni bir rndr. Sz konusu plastik kalplar, yksek younluklu polietilen kalplardan,
kalplar birbirine balayan kalp elemanlarndan ve kilitleme kelepelerinden oluur.
Kilitleme kelepesi kullanlmas, ivileme ihtiyac ortadan kaldrmaktadr. Plastiform
kalplarnda, her bir kalbn bir yzn tmyle kat eden krlang kuyruu eklinde bir yark
bulunmaktadr. Kilitleme kelepesi, destein dorultusunda bu yark ksma girdirilir ve 90
derece dndrlerek yerine kilitlenir. Daha sonra kelepenin sap, destei biime sokmak
iin kvrlr. Kalpta dzeltme yaplacaksa kelepe sap kvrlarak gevetilebilir ve kalp
uygun bir ekilde hareket ettirilebilir. Eer bir kalp hasar grrse ya da boyunda bir
deiiklik istenirse testere ile kolayca kesilebilir.
Plastik kalplara beton yapmaz, yalanmasna gerek yoktur. Kimyasallara dayankl
olmas, kalp zerindeki beton artklarnn suyla kolaylkla temizlenebilmesi, metal ve ahap
kalplara gre avantaj olarak grlebilir.
Bu tr kalplara istenilen ekiller verilebilir Polietilen iersine yerletirilen hasr
eliklerle oluturulan kalplarla ok deiik formlarn yzeyleri karelaj dokulu olarak
oluturulabilmektedir (Resim 2.16).
Resim 2.16: zel yzey ekli veren kalp elemanlar
15
Kaset demelerde fiberden retilen, kolayca ekil verilebilen, kullanm pratik, hafif
ve kullanl kalp elamanlar kullanlmaktadr ( Resim 2.17).
Resim 2.17: Kaset demelerde fiber kalp uygulamas
1.2.3.2. Yapm Yntem ve Tekniklerine Gre Kalp eitleri

Kalplar fonksiyonlar asndan ekil 2.2de grld gibi snflandrmak
mmkndr.
ekil 2.2: Kalplarn fonksiyonlar asndan snflandrlmas
16
Klasik Ahap Kalp:

Ana malzemesi tamamen ahap olan bu sistemde, malzeme zayiat ve iilii fazladr.
Kereste tketimine ynelik olmas nedeniyle de doal evrenin korunmas iin pek tavsiye
edilmeyen, terk edilmeye yz tutmu bir sistemdir (ekil 2.3). Ayrca, kalplarn tekrar
kullanm says azdr. Bu sistem, betona istenen formu verecek olan kalp paralar, projenin
ngrd llere uygun olarak, yerinde tek tek kesilerek ve ivilenerek kurulur. Kalp
yapma zaman uzundur. Kalp yapmlarnda, ahap dikmeler kullanlabilecei gibi teleskobik
metal dikmeler de kullanlabilir (Resim2.18).
Resim2.18: Klasik ahap kalp uygulamalar
ekil 2.3: Ahap kalp
Panel Kalp (Taklr Sklr Kalp)

Yap elemanlarn tek seferde blok halinde dzgn ve przsz olarak imal edebilmek
iin proje llerine gre veya standart boyutlarda, deiik malzemelerden fabrikalarda
retilen panolarn, eitli birletirme elemanlaryla bir araya getirilmesiyle oluturulan
kalplara panel kalp denir.
17
Panel kalplar, tek tek pano halinde ve insan gcyle kullanlabildii gibi birka tane
panonun bir araya getirilmesi sonucu bir kaldrma elemanyla (vinle vb.) blok halinde de
kullanlabilir.
Panel kalplar, fonksiyonlar itibariyle 2 ayr ekilde karmza kar;
Sabit (Klasik) Panel Kalp
Sabit panel kalplar yapldklar malzemelere gre 4'e ayrlrlar.

o Ahap Panel Kalplar
Su emme oran dk ahap malzemenin rabta makinelerinde yaklak 5 cm eninde

lamba zvanal olarak retilmesinden elde edilen tahtalar, szdrmazlk temin edecek ekilde
ahap veya elik bir kontrksiyon yardmyla birletirilip panolar oluturulur. Panolarn
oluturulmas srasnda sk geme veya ivi kullanlr. Buradaki ivi grnmemelidir.
Ahap panel kalplarn birbirleri ile birlemelerinde veya panolarn ayakta
tutulmalarnda tij ya da gergi teli kullanlr. Ahap panel kalplar oluturan panolarn
darbelere kar daha dayankl olmasn temin etmek iin en d yzeyinde elik bir zarf
kullanlr.
Ahap panel kalplarn dier panel kalplara gre olumsuz ynleri unlardr;
1. Panel kalplar iinde mr en az olandr.
2. Su emmesi en fazla olandr.
3. Tamirat zor ve pahaldr.
4. ok fazla kullanlacaksa tercih edilmemelidir.
5. Panolar oluturan tahtalarn birbirleri ile birleim yerleri ne kadar hassas yaplrsa
yaplsn, beton yzeyinde mutlaka tahtalarn ynlerine gre izgiler oluacaktr. ou zaman
bu izgiler dekoratif bir grnt arz eder.
6. Kalp kullanlrken, az da olsa su emeceinden, mteakip kullanmlarda arlklar artar.
7. Darbelere, skmalara, dmelere kar dayankszdr.
8. Souk havalarda kr yapma imkn kstl ve tehlikelidir.
Ahap panel kalplan dier panel kalplara gre avantajlar unlardr;

1. stenilen yerde, istenilen ekilde kolay ve yaygn olarak imal edilip kullanlabilir.
2. Kullanclar zel bir eitime tabi tutmadan fazla miktarda bulunabilir.
3. lk yatrm maliyeti dierlerine gre dktr.
o Plywood Panel Kalp
Pano yzeyi plywood (su kontrpla) elik profillerden imal edilen projeye uygun
veya standart boyutlarda kesilerek profil konstrksiyon vida ile balanan panolardan oluur.
Kalbn beton gren yzeylerinde kullanlr. Plywood malzemesinin su emme oran son
derece dk olduundan yzeyi ok dzgn beton elemanlar dkmek mmkndr.
18
Birletirme eleman olarak ivi haricinde tij, kama, kilit, vs. kullanlr. Ahap kalba gre
mrleri uzun olmakla beraber, tamiratlar ahap kalptan daha pahaldr (Resim 2.19).
Resim 2.19: Playwood panel kalp uygulamalar
,
o elik Panel Kalplar
Bu sistemin esas, standart llerde elikten hazrlanan panellerin kalp olarak uygun
ekillerde yan yana getirilmesidir. Geleneksel kalp sistemlerine gre daha ksa zamanda
kurulmas, zayiatsz olmas, yaklak 500 kez kullanlabilmesi avantajlardr. Bu sistem
sayesinde lkenin ormanlar korunmu olur. Bir inaat zamannda bitirmenin veya daha
ucuza mal etmenin yolu; malzemenin, fiyat ynnden ekonomik olan, ok sayda
kullanlabileni, montaj ve sklmesi kolay olanlar kullanmaktr. Modler kalp sistemi bu
bakmlardan byk avantajlar salar (Resim 2.20, Resim 2.21).
Resim 2.20: elik panel kalplar
Modler sistemde, proje llerine gre dizayn edilen kalplarn montaj, yan yana ve
st ste getirilmek suretiyle kama, kilit birleimleri, tij, vs. ile yaplr. Sac beton kalplar
para para alnabilecei gibi vin ile trmanan kalp sistemi ile de yaplabilir.
19
Beton gren yzeyleri sac, konstrksiyonu profil olan elik panel kalplar boyut ve
arlklarna gre dizayn edilmitir. En ideal yksek verimli, salam, szdrmaz kalplardr.
zel yaplarda panel kalbn yzeyine monte edilen sac, yzeyin zel sertletirilmi sacdr.
elik panel kalplardaki panolar kaynakl birleimlerle imal edilir. Panolarn
oluturulmasnda gazalt kayna yaplarak eliin bnyesinde kaynak srasnda oluan
gerilmelerin pano yzeyinde kaynak arplmalar oluturmamas salanmaldr. eliin
korozyona kar hassas olmas bu kalbn beton gren yzeylerine kalp ya ile beton
grmeyen yzeylerinde antipas veya yal boya ile boyanmas zorunluluunu ortaya karr.
elik panel kalplar tek tek paralar halinde ve insan gc ile kullanlabildii gibi, paralar
gruplandrlarak bir kaldrma makinesi yardmyla kullanlp montaj sresi azaltlabilir (ekil
2.4).
Resim 2. 21: elik panel kalplar

o Polyester Panel Kalp
Polyester panel kalplarn beton gren yzeyleri fiberglas, konstrksiyonu eitli delik
lamalardan olumu panolardr. Polyester serme ve svama yntemiyle delikli lamalar
zerindeki zgaralara yaptrlarak yzey oluturulur. Bu yzey eitli dzeltme
ilemlerinden geirilerek dzgn yzeyli bir pano haline getirilir. Bu pano dier panel
panolarna gre %50 daha hafiftir. Bu tip kalplar son derece basit fabrikalarda hatta
oluturulan atlyelerde retilir. Su emmezler ve hafif olduklarndan dierlerine gre 2 kat
daha byk retilebilir. Noktasal darbeler dhilindeki tm darbelere dayankldr.
Birletirilmesinde elik panel kalpta kullanlan paralar kullanlr, deiik mimari ekillere
kolay uyum salar ve istenilen ekillerde retilebilirler.
Kayar Panel Kalplar
Kalp sisteminin (yap tayc sistemine tutturulup) zemine mesnet ettirilmeden, bir
hidrolik kaldrma nitesine oturtularak yap ykseklii boyunca yrtld kalp
sistemlerine kayar kalp denir. ekil 2.4te kayar kalp sisteminin ileyi emas
grlmektedir.
20
o Mimari ekil gerei ykseklii fazla olan yaplarn deyde dzgnl

salayabilmek iin temelde d yzeye sabitlenen panel kalplarn yap yksekliince
sklmeden mekanik veya hidrolik dzenlerle yukar doru kaydrlmasyla kullanlan
kalplardr.
o Dey elemanlarn monoblok olarak yerinde betonlamasn saladndan
souk derz olumaz.
o Beton iinde braklan zel trmanma ubuklaryla kalp, 24 saatte 2,6 m
ykselme hzna kadar kabilmektedir.
o Kalp, yapnn ykselmesine paralel olarak yrdnden, ilk kurulu giderleri
dnda masraf gerektirmez.
o Silo, kule vb. gibi uzunluu geniliinden ok fazla olan yaplarda ounlukla
kullanlmas zorunlu bir kalp trdr. Ayrca tayc bir kalp iskelesi gerektirmez.
o Para para altndan,
kalb bir ste karmada alt ksm
betonunun
prizini
almasnn
beklenmesi gerekmez.
o Kalp ok yava bir hzla
yukar doru ekildiinden, i ve d
yz
ok dzgn olarak kar.
o Kalp olarak ahap yzeyli,
elik yzeyli ve plywood yzeyli imal
edilebilir.
o Kayar kalplarn kullanm
srasnda yardmc olarak kaldrma
makinelerine ihtiya duyulabilir.
Kayar kalpla yaplabilen binalar:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Yksek binalar (konut, iyeri),

Silolar,
Cami minareleri,
Tanklar,
Su Kuleleri,
Yksek bacalar, denge bacalar,
Yksek bakr tesis ayaklar,
Soutma kuleleri,
Hava meydan kontrol kuleleri.
ekil 2.4: Kayar kalp sisteminin ileyi emas
21
Trmanr Kalp
Yapya gereken ksmda ankre edilen dey elemanlarn kanallarnda
ilerleyerek aadan yukarya kesintisiz bir devamllk salayan
kalplardr.
o Kalbn ykseltilmesinde bir nceki evredeki dey elemanlar
yerlerinden sklmeden, onlarn ucuna eklenerek, yeni aamada bu
deylikten saplmad iin kesintisiz bir beton yzeyi salar (Resim
2.22)
o Kayar kalpta beton yzeyine srtnerek hidrolik sistemle ilerleme,
beton yzeyinde izler brakabilmesine karn, trmanr kalpta bu
srtnme olmadan yeniden kurulma olduundan, bu sakncalar olmaz.
o Trmanr kalplar;
o
o
o
o
o
Modler elemanlarn birletirilmesiyle zellikle perde tr dey

elemanlarda ok iyi sonular verir.
Elle trmandrlan kalplar insan gcnn yetecei byklkte
ki modler elemanlardan oluur.
Vinle trmandrlan kalplar, daha byk modler elemanlardan
oluur.
Kendinden trmanan kalplar (otomatik) mekanik ve hidrolik
mekanizmal olabilirler.
Trmanr kalplar yapya monte edilerek altklar iin, yapnn

istenilen yerinde ve zeminden yukarda kalp iskelesi gerekmeden
uygulanabilir.
Yaplarn d yzeylerinde kat ykseklii kadar kullanlrlar.
Kalp yzey dzgnl, modler paralarn birbiriyle hassas uyumuna baldr.
Tekrarl elemanlar fazla olan binalarda ekonomiklik ve hz salarlar.
Vin kullanlan trmanr kalplarda daha byk yzeyli eleman
kullanlmas i hz asndan daha avantajldr. Bu byklk iin st
snr genel olarak 25 m'dir.
Resim 2. 22: Vinle trmanr kalp uygulamas
22
Kayar ve Trmanr Kalbn Ortak Yanlar ve Farklar
Kaldrma ilemi trmanr kalplarda vin kullanlarak yaplmakta ve bir st

kademeye karlmaktadr.
Kayar kalplarda ise kaldrma, elik ubuk ve yardmc elemanlar ile
yaplmaktadr. Kaldrma srasnda temel veya sertlemi bir beton yzey, mesnet
grevi grmektedir.
Kayar ve trmanr kalp sistemleri temelde u elemanlardan olumaktadr:
Kalp eleman: Karlkl ahap veya elik kalp panolardan oluur.
Sehpa iskelesi: Kalp panolarn yerlerini sabitletirmekte ve betonun basnc ile

kalbn yukar doru hareketine yardmc olur.
Kaldrma eleman: Trmanma ubuklarnn (mesnet ubuklar) stne yerletirilen

bu eleman, tm kalbn yukar doru kaldrlmasn salar.
alma platformlar: Beton dkme ilerinde, ilemleri kolaylatrma amacyla

farkl dzeylerde kurulan platformlardr. st alma platformu dorudan doruya
kalp panolarna baldr. Alt alma platformlar ise zincir ya da elik ubuklar
ile st platforma aslmaktadr. st platformun ilevleri arasnda malzeme stoku,
ereve ve boluk kalplarnn konmas, beton dkm ve kalbn kaymas
saylabilmektedir. Alt platform ise kalptan kan beton yzeylerinin denetlenmesi,
boluklarn dzeltilmesi ve kalplarn karlmas amacyla kullanlmaktadr.
skele sehpas zerine kurulan ahap ereve: Bu ereve donatlarn ve kablolarn

depolanmasna, elektrik tesisat ile dzelerin yerletirilmesine olanak verir.
Tesisat ebekeleri: Srecin aksamamas ve srekliliin salanmas iin aydnlatma

tesisat ve elektrikli ekipmanlar iin elektrik tesisat ebekeleri gerekmektedir.
Boluk ereveleri ve kalplar:

elemanlardr.
Kayar kalp sistemleri sanayi tesislerinde, zellikle yksek betonarme silolar,

soutma kuleleri, ambar, tank vb. yaplarn yapmnda kullanlmaktadrlar. Enerji
santralleri, imento fabrikalar vb. sanayi tesislerinde ska kullanlmaktadrlar.
Projedeki boluklar iin gerekli ek kalp
Kayar kalplar ve trmanr kalplar arasnda genel olarak u farkllklar vardr:

Trmanr kalpta ilerleme hz, kayar kalba gre daha dktr. Ancak betonarme
demir montaj hznn kayar kalp ilerleme hzna (1012 in/saat) ayak uyduramamas gibi
durumlarda trmanr kalp ile almak zorunlu olabilir. Genel olarak trmanr kalpta, kayar
kalba gre daha kontroll ve sonuta da daha kaliteli bir imalat yapmak mmkn
olmaktadr.
Trmanr kalbn dier bir stnl, sistemin kayar kalp kadar karmak
olmamasdr. Daha ksa zamanda eleman yetitirilebilmektedir. Kayar kalpta yatay derz
23
grnmezken trmanr kalpta yatay derz izleri grlmektedir. Bu bakmdan derz yerlerinde
zel itina gsterilmelidir. Kayar kalp ve trmanr kalp arasnda seim teknik, ekonomik ve
eleman kalitesine gre yaplr. Trmanr kalp iki gnde bir ano kadar ykselebilir. (Yaklak
3m.)
Prefabrik Elemanlarn Kalb
Prefabrik elemanlar, genellikle bu i iin prefabrik yap elemanlar fabrikalarnda imal

edilir. ok zel durumlarda antiyelerde mini prefabrik atlye kurularak merdiven, cephe
eleman, balkon parapeti gibi yap elemanlar retilebilmektedir. Ayrca altyap inaatlarnda
kullanlmak zere beton boru, muayene bacas elemanlar, sulama inaatlarnda kullanlmak
zere kanalet ve aksesuarlar, yol inaatlarnda kullanlmak zere bordr elemanlar
fabrikalarnda retilmektedir.
Prefabrik elemanlarda bulunmas gereken ve onlar yerinde dkme yaplardan

ayran zellikler.
1. Yap eer prefabrik olarak imal edilecekse o yapnn projesi prefabriin zne uygun
olarak hazrlanmaldr.
2. Proje standardizasyonu salanmaldr.
3. Prefabrik yap elemanlarnn boyut lleri imalat ve montaj planlarna gre hassas
olarak imal edilir,
4. Prefabrik elemanlarnn retimi iin ona uygun fabrikalar yaplmaldr.
5. Prefabrik elemanlarn imal edildikleri kalplar yle dizayn edilmelidir ki;
a.
b.
c.
d.
e.
f.
Kolay kurulmal,
Kolay sklmeli,
Hassas llere sahip olmal,
Szdrmaz olmal,
Yksek vibrasyona dayankl olmal,
Kullanm adedinin fazla olmas
malzeme kullanlmaldr.
iin
yapmnda
salam
ve
uygun
6. retilecek yap elemannn kolay tanabilir ve kolay monte edilebilir yk ve arlkta

olmas gerekir.
7. retilecek yap elemannn cinsine ve kullanm amacna uygun olarak makineye bal
kalplar dizayn edilmelidir.
8. Montaj kolayl ve yap stabilitesinin salanmas asndan birleim yerleri uygun
detaylandrlmaldr.
9. ekil ve mukavemet asndan, o yap tr iin yerinde dkme yap elemanlarndan
daha avantajl olmaldr.
Btn bu artlar salayacak elemanlarn retiminde 3 eit yntem kullanlmaktadr.
1. Yatay retim
2. Dey retim
3. Makineli presli retim
24
1) Yatay retim
Elemanlar yatayda bulunan vibrasyonlu masa zerine monte edilmi kalplardan
faydalanlarak dklr. Dkm yapldktan sonra kr adr masa zerine kapatlarak
dklen betona kr uygulanr (En ideal kr buhar krdr). Prizini yapan elemann masadan
alnmas iin masa, hidrolik kaldrc vastasyla 75 aya kadar kaldrlr ve bir kreyn
yardmyla eleman dik olarak stok sahasna gtrlr. Yatay retimde ideal olan deme,
duvar, vs. geni yzeyli elemanlarn retimidir.
ekil 2.5te alt vibratrl, devrilebilen masa kalp grlmektedir.
a)
b)
Kalbn betonlama srasnda durumu

Elemann kalptan karlabilmesi iin kalbn kaldrlmas
1) Yan kalp
2) n yapm eleman
3) elik profilden ereve
4) Vincin tutmas iin halka
5) Destek
6) elik profillerden oluturulmu alt
taban
7) D Vibratr
ekil 2.5: Alt vibratrl, devrilebilen masa kalp
2) Dey retim
retilecek olan elemanlarn tm yzeylerinin dzgn olmas istendiinde kalp
sistemini dey olarak demek gereklidir. Kolon, kiri, makas, merdiven vs. elemanlarn
retilmesinde batarya kalp kullanlr. Beton dkm srasnda ie vibratr kullanlr.
3) Makineli Presli retim
Bu sistemle beton boru, bordr, muayene bacas, beton elektrik direi retilir. Burada
kalba makine kumanda etmektedir. Bu sistemle retilen elemanlarn kalpta kalma sreleri
hemen hemen hi yoktur. Elemann imalinden hemen sonra eleman alnr ve stok sahasna
nakledilir.
25
Tnel Kalp Sistemi
Modern kalp sistemlerinden olan tnel kalp depreme dayankl, hzl, kaliteli, konut
retiminde kullanlan bir kalp sistemidir. Belli saydaki toplu konut projelerinin
gerekletirilmesinde en ok tercih edilen kalp sistemidir. Tamamen elik malzemeden
binann projesine uygun olarak kalp fabrikalarnda retilmektedir. Trkiye inaat sektr
tnel kalpla 1980li yllarn banda tanm ve yaylarak halen kullanlmaya devam
edilmektedir (Resim 2.23).
Tnel kalp kullanm ve fonksiyon olarak 2 eittir.
o
o
Tam hidrolik tnel kalp

Yarm mekanik tnel kalp
lkemiz, iklim artlar ve personel kalitesi asndan yarm tnel kalp kullanlmaya
daha uygundur.
Bu nedenle lkemiz inaat sektr de yarm tnel kalb yaygn olarak tercih etmitir.
Halen lkemiz inaat sektrnde ok byk oranda yarm tnel kalp kullanlmaktadr.
Tnel kalp konut sektrne nemli katklar salamaktadr, bu katklar aada
zetlenmitir.
1. naatn yapmnda abukluk salar
2. naat maliyetinde ekonomi salar
3. Tnel kalpla retilen bina yksek niteliklidir.
4. Defalarca kullanld halde her seferinde dzgn yzeyler elde edilir.
5. Yap i blmlerinin lleri proje lleriyle ayndr.
6. Tnel kalpla retilen yapnn dey tayc elemanlar betonarme perdelerden
olutuundan ve monolitik olarak retildiinden ok gvenli yaplarn ortaya
kmasn salar.
Tnel kalp sisteminin esas her bir odann karlkl iki yarm tnelden olumas ile
elde edilecek bir hcrenin, iki yan, bir arka ve deme kalbnn ayn anda tekil edilmi
olmasdr. Kalplar, fabrikalarda veya inaat mahallinde hazrlanarak vinlerle konulmas
dnlen yerlere kaldrlr, yerletirilir. Kn tnel hcrelerinin n yzleri adr perdelerle
kapatlp ierde bu amala yaplm tp gaz yaktl stclar kullanlrsa aralksz kn inaata
devam edilebilir. Bylece gnde bir daire veya bir kat ina etme hzna eriilebilir.
Bu sistem, birim inaat alanna den kalp miktarnn fazla oluu ve antiyede kule
vinci gerektirmesi nedeniyle pahaldr. Fakat kalplarn yzlerce kez kullanlabilmesi
maliyeti drmektedir. Tnel kalp sisteminde kalplarla her seferinde dzgn yzeyler elde
etmek mmkndr. yle ki kalptan kan yzeyler spatula ile kk yoklama dzeltmeleri
sonras duvar kdna veya boyaya hazrdr. D duvarlarn yaltmlar, kalp iine konulan
yaltm levhalar (polistren) sayesinde beton dklrken bitirilmi olur.
26
Resim 2.23: Tnel kalp uygulamalar
1.3.
Ara ve Gerelerin Hazrlanmas
Betonarme kalpl ara ve gerelerinin hazrlanmas ii bilen iin sradan, bilmeyen

iin ise zor bir ilemler btndr.
Yaplacak bina projelerini inceleyerek ie balamalyz.
Nasl bir bina ina edilecek? Ka katl, alan ka m, kat ykseklii ne kadar?
naat sahibinin deme gc, elimizdeki imknlar, ekip durumumuz gibi birok nedeni
dikkate almalyz.
Projede zellikle kullanlmas istenen kalp yz elaman ve kalp iskelesi var m?
Yaplacak iin devamll ve bizim inaat ilerinde kararllmz malzeme seimini
de etkileyecektir.
Klasik ahap kalp malzemesi yerine plywood, elik panel kalplar tercih edebildiimiz
gibi, ahap dikme yerine teleskopik ayarl dikmeler de kullanabiliriz.
Tm bunlar iin maddi yn ile ilgili yapacamz tercihlerimizdir.
naat sahasnda malzemeleri istifleyebileceimiz yerleri tespit etmeliyiz.
antiye imknlarn gzden geirip, kalp malzemelerini temin ederek inaat alanna
getirmeliyiz.
Kalp kanatlarn dikmeleri vb. imalatlar yapp kalp malzemelerini kalp yalar ile
yalamalyz.
27
Plann zemine aplikasyonu, ip iskelesinin kurulmas, temel kazs, temel tabanna

tesviye betonun atlmas ile kalp ilemine balam oluyoruz (Resim 3.1).
Resim 3.1: p skelesinin Kurulmas ve Tesviye Betonu
ekil 3.1: Aks kelerinin tesviye betonu zerine aktarlmas ve iaretlenmesi
Akslarn kesim noktalarndan sarktlan akulle aks ke noktalar beton zerine

aktarlr. ivi kazklar (demir ubuklar) aklr (ekil 3.1).
Resim 3.2: Temel kalb uygulamas
Temel kalplarnn yaplmas, donatlarnn hazrlanmas ve beton dkm ile

inaatmzn tayc ksmn bitirmi oluyoruz (Resim 3.2).
28
Kolon aplikasyon plan ile kolonlarn yerleri tespit edilerek kolon zgaralar aklr
(Resim 3.3). Kolon kanatlar dikilerek desteklenir ve bylece inaatmz devam eder (Resim
3.4).
Resim 3. 3: Kolon zgaralarnn aklmas
Resim 3. 4: Kolon kalbnn montaj
Kalp Elamanlarnn Hazrlanmas

Ahap kalp aklmaya balanmadan nce, kalp ekibi tarafndan yapnn projesi
incelenerek gerekli kalp elemanlar hazrlanr. Bu elemanlar aada verilmitir.
1.Kanatlar
a) Kiri kanatlar ( ve d kanat olarak ikiye ayrlr.)
b) Kolon kanatlar
2.Kiri taban
3.Dikmeler
a) Kiri dikmesi
b) Deme dikmesi
Ahap Kalp Hazrlama modlnde kalp kanad hazrlama ilemi ayrntl biimde
anlatlmtr (Resim 3.5, 3.6).
Resim 3.5: Kanatlarn istiflenmesi

Resim 3.6: Kanatlarn hazrlan
renme faaliyeti 2de (Proje detaylarn okuma) llendirme maddesinde, kiri,

kolon kanadnn ve kiri tabannn llendirilmesi yaplmtr. Bu llere gre kiri ve
kolon kanatlarn hazrlayabiliriz.
29
renme faaliyeti 2de (Proje detaylarn okuma) llendirme maddesinde kiri ve

deme dikmeleri ile ilgili hesaplamalar yaplmtr.
Ahap Kiri ve Deme Dikmesi Hazrlama Kurallar

Uygun lde (en dar kenar 7 cmden az olmayacak) kare veya daire kesitli lata
seiniz.
Kat ykseklii 4.50yi geen kalp dikmelerinin kontrol mhendisi (denetim
mhendisi) tarafndan aadaki kstaslar dikkate alnarak boyutlandrmasn isteyiniz.
Kalp ve iskele arl
Beton arl
Yn durumundaki malzeme arl
Beton tama ara arlklar
Hareketli ykler (ii arlklar)
Beton dklrken meydana gelen arpma etkisi
Yatay yk olarak rzgar ve halat ekme etkileri
Tahta ya da lataya zarar vermeyiniz ve zayiattan kannz.
iviyi ihtiya kadar kullannz.
Dikmeyi gerektiinde sklebilecek ekilde aknz.
aprazlar ve ek ilemleri iin en az 2,5 cm. kalnlnda ve 6 cm. geniliinde tahta
kullannz.
ivileri ayn dorultuda deil, aprazlama ve kenardan biraz ieride olacak ekilde
aknz.
Kalp dikmeleri, ilgili standartlara uygun 2. veya 3. snf keresteden seiniz.
Direklerde birden fazla ek kesinlikle yapmaynz.
Ekleri 1/3 ksmnda, kare ve dikdrtgen direklerde drt tarafndan, yuvarlak aalarda
tarafndan en az 70 cm uzunluunda saplamalar ile ekleyiniz (3.2 ekil).
ekil 3.2: Dikmelerde ek yaplmas
Dikme altlarna konan takozlarn sert aatan olmasna (mee, grgen v.s.) ve kama
eklinde hazrlanmasna dikkat ediniz. Yumuak aatan yaplan kamalarn ezildiini
ya da yerinden kmas nedeniyle, deme ve kirilerde sehim olutuunu unutmaynz
(ekil 3.3).
30
ekil 3.3: Dikme altna konacak kama ve takozlar
Akl 3 m'yi geen demelerde en az 1 adet yedek dikme kullannz. Dikme aras 6
m'yi gemesi durumunda 2 dikme kullanlacak ekilde sayy belirleyiniz.
Ahap Kiri Dikmesi Hazrlamada Sras

1. Projeden l alma, dikme, apraz ve kulak (aplama) tahtasn lme ve markalama.
2. Dikme ve tahtay kesme.
3. Dikme, balk ve aprazlar (payanda) kurallarna uygun vaziyette akarak birletirme.
Ahap Kiri Dikmesi Hazrlanmas

a) Projeyi inceleyiniz (kat ykseklii, deme kalnl, kiri ykseklii vb).
Beton ve betonarmeden ina edilecek yap elemanlarnn, projedeki biim ve llerine
gre ekillendirilebilmesi iin kalp projesini doru olarak okuyunuz (ekil 3.4)
b) Daha nceden hesaplanm dikme, balk, kulak ve aprazlarn uzunluklarn not
ediniz.
ekil 3.4: Kalp plan ve kalp detay izimleri
31
c) Dikme iin uygun lde ve yeteri kadar lata (10x10 cm) ve tahtay alma alanna
taynz (Resim 3.7).
Resim 3.7: Dikme malzemeleri
d) Dikme uzunluunu (boyunu) lnz ve markalaynz (Resim 3.8).
Resim 3.8: Dikme boyunun ve baln llmesi
e) Dikme ve bal iaretlenen yerden kesiniz (Resim 3.9).
Resim 3.9: Dikme ve Bal aretlenen Yerden Kesilmesi
f) Dikmenin ucuna bal ortalayarak dayaynz (Resim 3.10).
32
Resim 3.10: Baln yerletirilmesi
g) Bal dikmeye ivi ile tutturunuz (Resim 3.11).
Resim 3.11: Baln dikmeye aklmas
h) Balk ile dikmeyi, kulak (aplama) tahtas birletiriniz (Resim 3.12).
Resim 3.12: Balk ile dikmeyi kulak tahtas ile birletirmek
i) Dikmeden baln her iki tarafna yaklak 45 - 60 meyilli olacak ekilde aprazlar
(payandalar) aknz (Resim 3.13).
33
Resim3.13: Dikmeden baln her iki tarafna aprazlar (payandalar) akmak
j) Hazrlanan kiri dikmelerini istifleyiniz (Resim 3.14)
Resim 3.14: Hazrlanan dikmelerin istiflenmesi
34
RENME FAALYET2
AMARENME
FAALYET - 2
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalarnz dorultusunda, uygulamaya ynelik

proje detaylarn doru olarak okuyabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde yapmna balanm veya yapm devam eden inaat sahalarna giderek
kalp uygulamalarn izleyiniz.
Sahiplerinden ve inaatn yapmndan sorumlu teknik elamanlardan, mhendislik
brolarndan mimari ve betonarme proje rnekleri temin ederek inceleyiniz.
Bu projelerdeki teknik deyimleri aratrnz.
Proje zerindeki bilgiler nda, yap elamanlarnn kalp resimlerini izerek
llendiriniz.
naatlara giderek, izin almak artyla yaplan kalp uygulamalarn yerinde grnz.
Projenin okunuunu ve bu bilgilerin uygulamaya nasl aktarldn ilgililerden
sorunuz.
tartnz.
2. PROJE DETAYLARINI OKUMAK

2.1. Statik Proje
2.1.1. Tanm
Mimari projeye uygun olarak inaat mhendisleri tarafndan hazrlanan, lekleri
yapnn byklne ve zelliine gre belirlenen, betonarme, yma, elik ve benzeri
yaplarn trlerine gre tayc sistemlerini gsteren, bodrum kat dahil tm kat planlarn,
at planlarn, bunlarn kesitlerini, detaylarn ve hesaplarn iine alan projeye Statik Proje
ad verilir.
Bu hesaplarda zeminin fiziksel parametreleri, zemin, temel, yap etkileimi ve temel
tasarmnn belirlenmesinde, mhendislik hizmetlerini ieren standartlara ve Bayndrlk ve
skn Bakanlnca yaymlanan "Zemin ve Temel Etd Raporlarnn Hazrlanmasna ilikin
Esaslar"a ve "Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik" hkmlerine
uyulur.
2.1.2. zellikleri
Statik projeler inaat mhendisi tarafndan hazrlanmaktadr. ekli ve boyutlar mimar
projede belirlenmi olan yapnn, yeterince salam olarak ina edilip kullanlabilmesi iin,
tayc elemanlarn hangi malzeme ile hangi kesit lsnde yaplmas gerektii
belirlenmekte ve bu tespitler proje haline getirilmektedir. naat mhendisi, proje
hazrlamaya balamadan nce, yapnn ina edilecei arsann zemin emniyet gerilmesi,
rzgr ve kar yknn hesabnda zellikle dikkate alnmas gereken yresel faktrler,
37
yrenin deprem riski ve deprem ynetmeliinin ngrd hesap koullan ile ilgili gerekli
bilgi ve belgeleri temin etmektedir.
Tayc eleman boyutlarnn belirlenmesi amacyla yaplan statik hesaplar, projenin
bir eki olarak, projeyle birlikte ilem greceinden, kolayca izlenip denetlenmelerine olanak
verecek bir dokman eklinde sunulmaktadr.
Tayc sistem projelerinde yer alacak paftalar, binann inaat tarzna gre
deimektedir. rnein betonarme karkas tarznda ina edilecek bir binann tayc sistem
projesinde aadaki paftalar yer almaktadr:
Temel Pln
Kolon Aplikasyonu
Deme Kalp Pln
Deme Tehizat (Donat) Plnlar
Kiri Detaylar
Merdiven Detaylar
Temel pln 1/50, detaylar 1/20 leinde kolon aplikasyonun kolon kesitleri 1/20
veya 1/25, aks aralklar 1/50 leinde deme kalp pln ve tehizat plnlan 1/50
leinde; kiri ve merdiven detaylar ise 1/20 veya 1/25 leinde izilerek, her paftaya,
kullanlan donatnn ekli, says, bkm boylar ve toplam boyu yazlmaktadr.
2.2. l ve llendirme
2.2.1. l Alma
l almak nemli bir olaydr dersek yalan olmaz. Doru alnmayan l uygulamada
sknt karr. ly araziden, malzemeden veya projeden alndna baklmakszn hassas
bir ekilde ve kurallarna uygun olarak okumak ve kayt altna (kda aktarmak) almak ve
yorumunu iyi yapmak gerekir.
Uygulama
rnek 1: Aada temel planndaki bilgileri okuyarak anlamlarn aklaynz?
S110: Aplikasyon plannda, 5A koordinatnda yer alan 110 nolu kolon

S112: Aplikasyon plannda, 5C koordinatnda yer alan 112 nolu kolon
5A ile 5B akslar arasndaki mesafe 390 cm, 5B ile 5C akslar arasndaki mesafenin
ise 490 cm olduu grlr.
38
rnek 2:
Aada temel planndaki bilgileri okuyarak anlamlarn aklaynz.
BK1 (30/30): 1.nolu balant (ba) kirii, genilii ve ykseklii ise 30 cmdir.
T5 (60/90): 3.nolu temel. Temelin genilii 60 cm, ykseklii ise 90 cmdir.
rnek 3:
Aada kalp planndaki bilgileri okuyarak anlamlarn aklaynz.
D307: 3. Kattaki 7 nolu deme veya 307 nolu deme

12 cm: Deme kalnl (ykseklii)
K315 (25/50): 3. Kattaki 15 nolu kiri veya 315 nolu kiri
39
rnek 4:
Subasman kotunun 0.00 kotundan 1.00 m yksekte ve temel st seviyesinin ise 1.92 m aada olduunu,
Deme tipinin, asmolen deme olduunu,
Bodrum kat yksekliinin 2.92 m ve zemin kat demesinde dk deme
yksekliinin 22 cm olduunu gryoruz.
rnek 5:
7 nolu mnferit (tekil) temelin kenar uzunluklarnn (en ve boyunun) 200er cm

olduunu,
S108 kolonunun ise daire kesitli olduunu,
2 nolu ba (balant) kiriinin ise geniliinin 30 cm, yksekliinin ise 30 cm
olduunu gryoruz.
40
rnek 6:
Binamzn 2 katnn kat yksekliinin 2.70 m,

Dk deme derinliinin 40 cm,
Saak kotunun 9.32 m,
Deme tipinin plak deme olduunu,
2 kat olarak ina edilecek olan binamzn zerinin at ile kapatlacan gryoruz.
rnek 7:
A-A kesitinin 303 ve 304 nolu demelerinden getiini,
41
304 nolu demenin (DD304) dk deme olarak planlandn, deme

kalnlnn 10 cm olduunu,
K313 kiriine paralel dilatasyon derzinin (binamzn sol tarafnda baka bir binann
olduu ve iki bina arasnda dilatasyon derzinin (boluunun) olduunu gryoruz.
2.2.2. llendirme
(Uygulama)
K319 kirii iin kalp llerinin hesaplanmas:

Verilenler:
stenenler:
a =25 cm
a) D kanat ykseklii
h = 50 cm
b) kanat ykseklii
c) Taban tahtas genilii

zm:
a) D kanat ykseklii = Kiri ykseklii + kiri taban tahtas kalnl
D kanat ykseklii = 50 + 2.5
D kanat ykseklii = 52.5 cm bulunur.
b) kanat ykseklii = Kiri ykseklii Deme kalnl Deme tahtas kalnl +

kiri taban tahtas kalnl olduundan
kanat ykseklii = 50 14 2.5 + 2.5
42
kanat ykseklii = 36 cm bulunur.
c) Taban tahtas genilii

Taban tahtas genilii, kiri geniliine eittir.
Taban tahtas genilii = 25 cm
S309 Kolonu in Kalp llerinin Hesaplanmas

Verilenler:
a = 25 cm
b = 65 cm
H = 2,92 m (Kat ykseklii)
Kiri Kesiti: 25x50 cm
stenenler:
a) Kanat geniliklerini (a,b) hesaplaynz.
b) Kanat boyunu (uzunluunu) hesaplaynz.
c) Klapa lleri
d) Kuak lleri
zm:
Not: Kolon kanat geniliklerinin hesabnda;
kanatlardan biri kolonun bir kenarnn lsnde
olup, dier kenarn kalp ls kolonun dier
kenarndan iki kalp tahtas kalnl kadar
artmaktadr.
a)
a = 25 cm (10 + 15 veya 12.5 + 12.5 cmlik tahtalardan oluturulur.) olur.
b = 65 + (2x2.5) = 70 cm (4 x 15 + 10 cmlik tahtalardan oluturulur.) bulunur.
b) Kiri taban tahtas, kolon kalbnn zerine oturduundan
Kanat boyu (uzunluu)= Kat ykseklii (Kiri ykseklii + Kiri taban tahtas kalnl)
Kanat boyu (uzunluu)= 292 (50 + 2.5) = 239.5 cm =2.395 m
c) Klapa uzunluklar kanat genilikleri kadardr.Yani a kenar iin 25cm, b kenar iinse 70
cm olarak belirlenir.
43
Dikme Uzunluklarnn Hesab

Verilenler:
a) Deme kalnl: 14 cm
b) H = 2,92 m (Kat
ykseklii)
c) Kiri lleri: 25x50 cm
d) Izgara: 5x10
e) Belleme (Ahap kiri):
10x10 (10x12,10x14)
f) Dikme bal 10x10 cm
g) Kalp tahtas 2,5 cm
kalnlnda
h) Kama ykseklii 3 cm (2 ~
4 cm)
stenenler
a) Kiri dikmesi uzunluu (K319 kirii iin)
b) Deme dikmesi uzunluu (D308 demesi iin)
zm
a) Kiri dikmesi uzunluu = Kat yk. ( Kiri yk. + Kiri taban tah. kalnl + Balk
kalnl + Kama ykseklii) olduunu biliyoruz.
Kiri dikmesi uzunluu = 292 (50 + 2.5 + 10 + 3) = 292 65.5 deerleri yerine koyarsak
Kiri dikmesi uzunluu = 226.5 cm = 2.265 m bulunur.
b) Deme dikmesi uzunluu = Kat yk. (Deme kalnl + Deme tahtas + Izgara
yk. + Belleme (Ahap kiri) ykseklii + Kama ykseklii) dir.
Deme dikmesi uzunluu = 292 (14 + 2.5 + 10 + 10 + 3) = 252.5 cm bulunur.
Deme dikmesi uzunluu = 252.5 cm = 2.525 m bulunur.
Not: Burada bulunan deerler, ahap malzemelerin lleri deitiinde otomatikman
deiecektir.
Ahap Kalp Malzemelerinin Hesaplanmas

Ahap kalp malzemelerinin hesaplarnn yaplmas aadaki kabullere
dayandrlmtr.
1. 1 m ye 1 adet dikme kullanlr.
2. Ahap kalbn teorik kullanm mr 45 kullanmdr, 5 kullanmdan sonraki
her 5 kullanm iin %25 kalp malzemesi ilave edilerek eskiyenlerle deitirilir.
44
3. Ahap kalp malzemelerinin hesaplarnda kullanlacak, kereste kalnl ve

toplam iindeki eleman oranlar aadaki tabloda grlmektedir.
Yap
Cinsi
Yma
Yaplar
Karkas
Yalar
15 Katl Yaplar
515 Katl Binalar
Toplam
Kereste
Kal.
8 cm
Tahta 5x10 10x10 Dikme

%si %si %si Adedi
Toplam
Kereste
Kal.
55
45
Tahta 5 x 10x10 Dikme

%si 10 %si Adedi
%si
-
12 cm
60
30
15 cm
60
1
10
30
10
Dikme uzunluklarnn hesabnda kullanacak olan formller aadaki ekilde

dzenlenmitir.
KDU =KY-KFY10,5
KDU- Kiri Dikmesi uzunluu
KY - Kat Ykseklii
KFY- Kiri Faydal Ykseklii
DDU = KY-DK25,5
DDU -Deme Dikmesi Uzunluu
DK - Deme Kalnl
NOT: Yma yaplarda kiri dikmesi kullanlamayacandan kiri dikmesi hesab
yaplmayacaktr.
45
RNEK: 1
Bir katnn alan 260 m olan 2 katl yma bir bina ahap kalpla ina edilecektir.
Deme kalnl = 13cm
Kat ykseklii=300cm
Olduuna gre bu binann yapm iin gerekli olan kereste miktarlarn hesaplayp
sipari listesi tablosunu oluturunuz.
ZM:
TKM = KA/KK
TKM: Toplam Kereste Miktar
KA: Bir Kat Alan
KK: Kereste Kalnl
TKM =260/0.09 =23.4 m
Tahta Miktar =23,4* 0.55 =12.87 m bulunur.
5/10 Dilme Miktar =23.4 * 0.45 = 10.53 m bulunur.
Dikme Adedi = 260*1 = 260 Adet
DDU = 3001325.5 = 261,5 cm bulunur.
Sipari Tablosu
MALZEME
LK PRYOT
LAVE
TOPLAM
5/10
DLME TAHTA
MK m
MKTARI m
10.53
12.87
10.53
12.87
DKME EDED
260
260
RNEK: 2
Bir katnda 4 daire bulunan ve bir dairesinin alan 132 m2 olan 5 katl bodrumlu 20
dairelik bir apartman karkas olarak ahap kalpla ina edilecektir.
Yapnn; kiri yksekliinin 50 cm, kat yksekliinin 300 cm ve deme kalnl 13,5 cm,
ayrca yapnn B.A. projesi incelendiinde firesiz kullanm iin; 5/10 uzunluklarnn 280 cm,
10/10 uzunluklarnn 290 cm, tahta boyutlarnn ise 15/2.5/250 olduu grlmektedir.
Yukardaki bilgiler nda bu yapnn ina edilmesi iin gerekli kereste sipari
tablosunu malzemelerin adetleri kacak ekilde hesaplaynz.
ZM:
TKA = 4*132 = 528 m
TKM = 528*0.12 = 63.36 m
Tahta Adedi =( 63.36*0,6 ) / (0.15* 0.025*2,5 ) = 4055 Ad
5/10 dilme adedi = ( 63.36 *0,3 ) / ( 0.05*0.10* 2,8 ) = 1358 Ad
10/10 dilme adedi = ( 63.36*0,1) / ( 0,1*0,1*2,9 ) = 219 Ad
Dikme adedi = 528*1 = 528 Ad
KDU = 300 -5010,5 = 239,5 cm
DDU = 30013,525,5 = 261 cm
46
MALZEME SPAR TABLOSU

MALZEME
TAHTA AD 10/10 AD
LKPERYOT 4055
219
LAVE
1014
55
TOPLAM
5069
274
5/10 AD
1358
340
1698
DKME AD
528
528
2.3. Projeden Betonarme Kalp Malzeme Bilgilerini Alma

naat ruhsat alnm bir yapnn inaatna balanmadan nce iveren, taeron, kalfa,
kalp ve demir ustasnn yaplacak bina hakknda bilgiye sahip olmas gerekir. Bu bilgiler
tasdikli betonarme projesinin n sayfasnda ve pafta altlarnda bulunmaktadr.
Bu bilgilerin renilmesi, yap iin ekip hazrlanmas, i blm ve iveren ile yapnn
taahhdn stlenenler iin nemlidir.
Proje sayfasnda yazlmam bilgiler kontrol mhendisinden renilmelidir. Binann
projesine uygun yaplmas iin bu bilgiler dorultusunda anlamalar yaplmal, yapm
esnasnda proje d malzeme kullanlmamal ve iilik hatalar olmamaldr.
Unutmamamz gereken dier bir konu ise her proje kendi iinde deerlendirilmelidir.
Komu binann malzeme cinsi ile iilik kalitesi yaplacak bina iin emsal tekil etmemelidir.
Bu nedenle yap genel bilgileri yapya balanmadan incelenmelidir.
Yap ilerinde alan kalp ustasnn betonarme projeyi okuyabilmesi gerekir.
Proje zerindeki yap ile ilgili bilgilere bir gz atalm.

l, ile, mahalle, sokak, kap no
Pafta, ada, parsel
Kat adedi
Yap sistemini (B.A, elik, Prefabrik v.s.)
Beton snfn (C20, C25, C30...v.s.)
Demir cinsini (STIII)
Deme sistemi (Plak, asmolen, kirisiz plak, vs)
Temel sistemi (Mnferit, mtemadi, radye vs)
Kullanma amacn (Konut, i yeri, maaza vs)
Kullanlacak kalp malzeme cinsi ve snf (2inci snf am kereste, metal kalp)
Kalplarn yapl teknii (Ahap kalp, panel kalp, tnel kalp, prefabrik kalp vb.)
Tm bu ve buna benzer bilgiler yaplacak yapnn nemine ve byklne gre proje

zerinde ve eklerinde belirtilir. Kalp ustas bunlardan gerekli olanlar not eder.
47
2.4. Teknik Uygulama Bilgilerini Alma

Yap ilerinde alan kalp ustas, mimari ve statik projede belirtilen tm l ve
detaylar okuyup, anlayarak bunlar uygulama safhasna geirebilmelidir
imdi projelerimize bir gz gezdirelim, neler var ve bu bilgiler ne anlama geliyor
bizim iimize yarayanlar not alp, yorumlayp gereini yapalm.
nce mimari projeyi inceleyelim.
Kat Planlar
Yapm srasnda kat planlarna ok sk baklr. malata yn veren birok bilgi

alnr.
Pencere genilik ve ykseklikleri,
Kap genilik ve ykseklikleri,
ve d ller,
Kotlar (katn veya bir blmnn kotlar),
Merdivenin basamak genilii, uzunluu, rht ykseklii ve merdiven k yn,
Bina bitiik taraflarnn dilatasyon ls,
Bacalar klklar ve lleri,
Sonu olarak her imalat safhasn da mimari projeye baklr.
Mimari kesit: Mimari projede kesitler kat planlar gibi birok bilgi verir. Kalfa,
kalp ustas ve demirci iin kesitler nemlidir. Bir projede en az 2 kesit bulunur. Bu
kesitlerden bir tanesi merdivenden geer. Kesitin getii yerde deme ekli, mahal isimleri
ile birok bilgiler alnr.(ekil 4.1)
Her katn brt, net kat ykseklikleri,
Kap, pencere ykseklik ve kotlar,
Her katn deme sistemi (plak, asmolen vs...),
Dk deme var ise l ve kotlar,
Merdiven kesiti (merdiven plak sistemi ),
Deme, pencere denizlik vs.. kotlar, yol ve tretuvar kotu,
at var ise, elemanlarnn ekli, ebatlar, eimi ve kaplama cinsi, baca kotlar,
Asansr dairesi var ise motor taban kesiti ve kotlar
Grnler
Binann projesinde btn grnleri grmek mmkndr. Yapnn ince ileri ile ilgili
bilgiler alnr.
Yol stndeki katlarn tm grnleri, kat kotlar,
Yol altnda kat varsa, kesit izgi ile kotlar,
at ve baca grn ve kotlar,
Balkon, saaklar grn ve kotlar,
Yol ve tretuvar kotlar,
Yap baheli nizam ise, bahe kotlar,
Subasman kotu.
48
ekil 4.1: Bina Kesiti
imdide betonarme projeyi inceleyelim.

Temel plan: Yap temel eidini (mnferit, mtemadi, radye temel) renebiliriz.
Bunlarn dnda zellikle yma binalarda uygulanan ta, tula ve beton temel planlar ile
karlamak mmkndr. Temel ekli ne olursa olsun temel planndan imalat ile ilgili tm
bilgiler alnr. Temel plannda varsa hatllar (balant kirileri) ve ebatlar temel genilik ve
ykseklikleri, kesitlerden temel alt (tesviye betonu, izalasyon.vs..) bilgileri alnr (ekil 4.2).
Temel isimleri (T1),l ve ebatlar,
Kolon isimleri (S101, S102..vs),
Hatl isim ve ebatlar (BK1, BK2, 30/30 v.s),
Kolon aks veya sabit kenar lleri,
Temel lei (1/50, 1/100),
Temelde kullanlan beton ve elik snf (C20, STIII).
49
ekil 4.2: Temel aplikasyon plan
50
Kolon Aplikasyon (bodrum) Plan

Kolonlarn proje akslarna gre temele balanmasna kolon aplikasyonu denir. Bunun
doru biimde yaplmas ip iskelesi ile mmkn olmaktadr. Kolon aplikasyon plannda,
kolonlar perde kolonlar ve perde duvarlarn her iki yndeki aks lleri yazldr. Ayrca
kolonlarn ismi, ebatlar, iindeki boyuna donat ve ap ile etriye bilgileri kolon aplikasyon
planndan alnr (ekil 4.3)
ekil 4.3: Bodrum kat kolon aplikasyon plan
51
Kalp Donat Plan

Kalp donat plan, isminden de anlalaca gibi deme, balkon, merdiven
donatlarn gsterir
Merdiven Donat Dzeni

Yapda uygulanacak merdivenin plan ve kesitlerini gsterir.
Yapnn betonarme projesinden merdivenin malzeme, donat cinsine ve detaylarna
baklr projede detay yoksa kontrol mhendisinden talep edilmelidir. Merdivenler deprem
ynnden son derece nemli yap elemanlardr (ekil 4.4).
ekil 4.4: Merdivenlerde plak dzeni
Kalp Plan
Kalp planlar yapnn byklne gre 1/50 veya 1/100 leklidir. Paftann alt
kesinde hangi kata ait olduu, lei, kullanlan malzeme cinsleri yazldr. Kalp plannda
aadaki bilgileri bulmak mmkndr (ekil 4.5).
Deme isim ve kalnlklar (D101, d=10cm),
Kiri isim ve ebatlar (K101, 25/50),
Dk deme (DD101),
Baca yerleri,
Kolon isimleri (S101),
Kiri aks lleri,
Kalp d ve i lleri,
Boluklar, hava bacalar,
Merdiven basamak yerleimi (sahanlk ekli),
Lento var ise (l),
Ters kiriler (Tk),
Kalbn mimariye gre kotu,
Farkl kiri ve deme kotlar,
Kullanlacak beton ve elik snf.
52
ekil 4.5: Birinci kat kalp plan
53
2.5. Proje zerine Betonarme Kalp Yerlerini aretleme

Projelerde yeterli bilgilerin bulunmad veya ok ayrntl olduu durumlarda,
Byk yaplarda birden fazla ekip almas olabilir. blm srasnda yerlerin
belirlenmesi ve grev dalmnda,
Projenin bir ksm yerinde imal edilebildii gibi, baz blmleri elik inaat tarznda
veya prefabrik yap elamanlar ile yapldnda,
Bazen inaatn yapm srasnda unutulan, gzden kaan veya tadilat nedeniyle
deitirilen ksmlar olmas halinde,
Takviye veya estetik amal ilavelerin yapm istendiinde,
Ustann ilerini daha kolay takip etmesi, yaplan ve zaman iinde yaplacak olan kalp
ilerinin sralanmas ve farkl malzemelerin nerelerde kullanlacann kendince
anlalr hale getirilmek istenmesi halinde,
Tm bu veya buna benzer durumlarda kalp yaplacak yerlerin ve bunlara ait teknik
bilgilerin proje zerine iaretlenmesi gerekir.
54
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
KALIP YAPMA
ANKARA 2006
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET 1 .................................................................................................. 3
1. TEMEL KALIBI YAPMA................................................................................................... 3
1.1. Temel ............................................................................................................................ 3
1.1.1. Tanm.................................................................................................................... 3
1.1.2. eitleri.................................................................................................................. 4
1.2. Temel Kalb ............................................................................................................... 10
1.2.1.Tanm................................................................................................................... 10
1.2.2. eitleri................................................................................................................ 10
1.2.3.Elemanlar............................................................................................................. 12
1.3. Temel Kalb Yapma Kurallar ................................................................................... 12
1.4. Temel kalb yaplmas................................................................................................ 12
DEERLENDRME LE .......................................................................................... 18
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 20
2. KOLON VE PERDE KALIBI YAPMA ............................................................................ 20
2.1. Kolon-Perde ................................................................................................................ 20
2.1.1.Tanm................................................................................................................... 20
2.1.2. eitleri................................................................................................................ 20
2.2. Kolon-Perde Kalb ..................................................................................................... 21
2.2.1.Tanm................................................................................................................... 21
2.2.2.eitleri................................................................................................................. 21
2.2.3. Elemanlar............................................................................................................ 23
2.3. Kolon-Perde Kalb Yapma Kurallar ......................................................................... 26
DEERLENDRME LE .......................................................................................... 31
RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 33
3. KR KALIBI YAPMA.................................................................................................... 33
3.1.Kiri.............................................................................................................................. 33
3.1.1. Tanm.................................................................................................................. 33
3.1.2.eitleri................................................................................................................. 34
3.2. Kiri Kalb.................................................................................................................. 37
3.2.1.Tanm................................................................................................................... 37
3.2.2.eitleri................................................................................................................. 37
3.2.3.Elemanlar............................................................................................................. 38
3.3. Kiri Kalb Yapma Kurallar...................................................................................... 40
3.4. Kiri Kalb Yaplmas ................................................................................................ 42
DEERLENDRME LE .......................................................................................... 47
KAYNAKLAR....................................................................................................................... 52
RENME FAALYET1
RENME FAALYET 1
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalarnz dorultusunda, betonarme temel
kalbn doru, eksiksiz ve ie uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde temel ukuru alm, ip iskelesi yapmna balanm veya yapm devam
eden inaat sahalarna giderek sahiplerinden ve inaatn yapmndan sorumlu teknik
elamanlardan;
Temel sistemini,
p iskelesinin kuruluunun nemini ve temel tabanna aktarln,
Kalp yapmnda kullandklar veya kullanacaklar malzeme zelliklerini,
Kalp malzemelerinin temin edilmesini, istiflenmesini ve temel kalp yapm

aamalarn sorarak ve izleyerek reniniz.
Kalp uygulamalarnda dikkat edilecek kurallar ve gvenlik nlemleri

konusunda aratrma yapnz.
nternet ortamnda firmalarn sitelerine girerek temel kalp teknolojileri hakknda

bilgi sahibi olunuz.

tartnz.
1. TEMEL KALIBI YAPMA

1.1. Temel
1.1.1. Tanm
Yk daha geni bir alana yaymak amacyla, temel duvarlarnn ya da kolonlarn
altna yaplan yap elemanlarna "temel" denir.
Temeller, yapnn sabit, hareketli ve deprem yklerini tayan ve bunlar zemine ileten,
deiik tasarm olan yap elemanlardr.
Temelin oturaca tabii zemine temel yata ad verilir. Bu zemin, deiik zellikler
gsterebildii gibi, farkl derinliklerde ve hatta iklim ve mevsime gre de deiik zellikler
gsterebilir. Bu nedenle, iyi bir zemin etd yaplmadan, zemin emniyet gerilmesi deneyle
tespit edilmeden temel hesaplanmamal ve ina edilmemelidir.
Temel tabannn, salam bir zemine oturtulmas gerekir. Aksi halde, temelin
yapaca dengesiz oturmalar binay, olumsuz ynde etkileyecektir.
Zemine szan veya zemin bnyesinde bulunan su zerreleri donma yaparak temelde,
istenmeyen hareketlerin domasna neden olabilir. Bu nedenle temel taban, zemin
yzeyinden aada, belirli bir derinlie oturtulmaldr. Bu derinlie, yani temel yata
derinliine don seviyesi denir.
Don seviyesinin lkemizde, en az 80 cm alnmas gerekir. Bu seviye, byk
binalarda ve souk iklimli blgelerde 150 cm ye kadar karlabilir.
1.1.2. eitleri
Temel yaplar, yzeysel ve derin temeller olmak zere iki gruba ayrlr.
Yzeysel temeller: Yzeysel temellerde malzemelerine gre drt, ekillerine

gre de be gruba ayrlmaktadr.
Malzemelerine gre
Ta ve prefabrik bloklarla yaplan temeller
o Beton veya betonarme temeller
o elik temeller
o Ahap temeller
o
ekillerine gre;
o
o
o
o
o
Duvar alt temeller

Tekil ve birleik temeller
Srekli temeller
Radye temeller
Rijit temeller
Duvar alt temeller: Temel duvarndan gelen ykleri daha geni bir yzeyle
zemine aktarmak iin duvar altna, talarla (ekil 1), kalp iine dklen grobeton
(ekil 2), betonarme betonu ( ekil 2) ile veya bloklarla temeller (ekil 4) yaplr.
ekil 1: Talarla yaplan duvar alt temeller
ekil 2: Beton ve B.A. ile yaplan duvar alt temel
Temel duvarlar, ya da betonarme karkas yapda kolonlar altna, yk daha geni

bir alana yaymak amacyla yaplan temel elemanlarna smel denir. Smel, tatan yaplan bir
temel duvar olduunda; tatan ina edilebilir (ekil 1). Fakat smeller, temel duvarndan
gelen yk, daha rijit ve emniyetli biimde temel tabanna yaydklarndan, genellikle
betonarmeden yaplrlar (ekil 2). Binann yk, temel tabanna betonarme smellerde 45,
ta smellerde ise 60 lik bir ayla yaylr (ekil 1).
Baz durumlarda taban ve ykseklik ok byk kabilir. Bu gibi durumlarda ta ve
beton gibi malzeme zayiatn nlemek iin smelde, tabana doru geniletme yaplr. Bu
geniletmeye ampatman denir (ekil 3).
ekil 3: Bloklarla yaplan duvar alt temeller
ekil 4: Betonarme ile yaplan duvar alt temeller
Tekil ve birleik temeller: Mnferit veya ayak temel de denilen tekil

temeller, temel zemininin orta sertlikte ve bina arlnn da az olmas
durumlarnda uygulanr. Betonarme karkas yapda, ykleri tayan kolonlarn
altna tekil smel olarak yaplrlar. ekil 5te, bu tr smellerin dz, ampatmanl
ve eimli olarak yaplm ekilleri grlmektedir.
ekil 5: Tekil smeller
Genellikle betonarmeden yaplan tekil smeller; kare ya da dikdrtgen olarak tertip

edilirler. Ayr ayr almalarndan dolay, kaymalarn nlemek zere 30x30, 50x50 cm
gibi en kesitlerdeki ba kirileriyle birbirlerine balanrlar.
ekil 6: Tekil smeller ve ba kirileri
Tekil smeller birbirlerine ok yakn olan iki kolonun ykn alp, tek bir smel
halinde zemine aktaracak ekilde de tertiplenebilirler. Bu tip smele birleik smel ad
verilir.
ekil 7: Birleik ve tekil smeller
Srekli temeller: Temel zemininin salam olduu yerlerde, bir hat boyunca
tertiplenmi duvar veya kolonlarn ykn zemine aktarmak amacyla yaplan
temellere srekli temeller denir. Sz konusu temeller betonarmeden yaplm
olup enine kesitleri itibaryla dz, kademeli (ampatmanl) veya eimli yaplrlar.
Her iki durumda da temel yata zerine 5 cm kadar kalnlkta iri kum serilmesi
ya da grobeton dklmesi, stten gelen her ykn temel zeminine daha dzenli
yaylmas bakmndan uygun olur.
ekil 8: Betonarme temellere ait en kesit rnekleri
ekil 9: B.A. Srekli temel plan ve perspektifi
Resim 1: Srekli temeller
Radye temeller: Radye - jeneral olarak da isimlendirilen bu temeller, dolma

zeminlerde ya da emniyet gerilmesinin ok dk olduu ve temel zemininin
fazlaca skabilme zellii gsterdii veya temel duvar ve kolonlarnn
birbirine ok yakn olmas durumlarnda uygulanrlar. Burada bina, zemini
tamamen rten ve tersine alan bir deme zerine oturtulur.
8
Radye temeller zeminin yapsna, bina ykne ve temel duvar ya da kolonlarn

aklklarna gre aadaki ekillerde ina edilirler:
Dz radye temel
Kirili radye temel
o Alttan kirili radye temel
o stten kirili radye temel
Mantar eklinde radye temel
Ters kemer eklinde radye temel
Rijit temel
ekil 10: Radye temeller
Derinlii fazla olan temellerde, zemindeki elstik imeleri, farkl oturmalar ve temel
duvarlarna yandan gelecek zemin basnlarn karlamak iin rijit temel yaplr. Rijit temel,
deme, perde duvar, kolon ve kirilerden bir btn olarak yaplan temellerdir.
Derin temeller: zerine binann oturaca salam zeminin ok derinlerde
olmas durumunda, hem tama gc fazla olan zemin tabakalarndan

yararlanmak hem de zemin ierisinde kullanlabilir hacimler oluturmak
amacyla derin temeller yaplr. Bu temeller ayak temeller, kazk temeller
ve kesonlar olmak zere gruba ayrlr:
Ayak temeller
Kazk temeller
Keson temeller
ekil 11: Ayak temeller
ekil 12: Kazk ve keson temeller
1.2. Temel Kalb

1.2.1.Tanm
Temel plannda belirtilen eklin verilmesi iin, zemin yzeyi zerinde oluturulan
kalplara temel kalplar denir. Yapy zemine oturtan temel kalplar en basit kalplardandr.
Ykseklikleri ve grnen yzleri azdr.
1.2.2. eitleri
Yapldklar temelin ismi ile anlrlar.
Duvar alt smel kalb
Tekil smel kalb
Srekli temel kalb
Duvar alt smel kalb: Duvar altna yaplacak smeller genellikle dikdrtgen
kesitlidirler. Bu tip smellerde kalp, yalnz yan yzlere yaplr. Kanatlarn
almamas iin yanlardan kazk aklp stten gergi latas veya telle gerdirilir.
10
ekil 13:Duvar alt temel kalbnn grn ve kesiti
Tekil smel kalb: Tekil smellerin yalnz yan yzleri ile st ksmnn (krs)
etrafna yaplan kalptr. Tekil temeller arasna balant kirileri yapldnda bu
kirilerin yan kanatlarna da kalp yapmak gerekir. Meyilli ksmlar iin kalba
gerek yoktur. Mala ile meyil (eim) verilir. st ksmn betonu alt ksmn betonu
dklp bir miktar sertletikten sonra dklr.
ekil 14: Tekil smel kalb
Srekli temel kalb: Betonarme karkas binalarn zemine oturtulmas iin tatbik
edilen bir tip temel eklide srekli smellerdir
Resim 2: Srekli temel kalb
11
1.2.3.Elemanlar
Temel kalb kanat, destek latalar, destek kirileri, gergi tas teli, gergi teli ve
kazklardan olumaktadr.
Kanat: Temel kirii yksekliinde olacak ekilde dzenlenir.
Destek latalar: 5x5 cm, 10x10 cm
Destek kirileri: 5x10, 10x10
Gergi tas: 2,5x10 cm
Gergi teli: Donat balama teli
Kazk: 5x5 cm, 8x8cm, 5x10 cm
ekil 15: Temel kesiti
1.3. Temel Kalb Yapma Kurallar
Mutlaka ip iskelesi kurulmal, temel planndaki llere uyulmaldr.

Temel akslarnn kesim noktalarna demir ubuklar (kazklar) aklmal temel
yerleri iaretlenmelidir.
ok katl ve sk donatl inaatlarda ip iskelesine gre temel yerleri belli
olduktan sonra nce demir donat yerletirilmeli, sonra kalp aklmaldr.
Kalp yaparken nce kalbn grnen yan kenarlar hazrlanmaldr.
Kanatlarn yerine konulmasnda, alttan almalar nlemek iin kanatlara paralel
olarak konulan kuak kirilerinin d kenarlarndan belirli ara ile (100200 cm)
zemine kazklar aklmaldr.
Akslarn doruluu son kontrollerden nce bir daha llmelidir. Yerinde
imalatta ekilen akslar aras uzaklklar llr ve doruluu kontrol edilir.
Akstan imalat kenarlarna uzaklklar kontrol edilir.
Kanatlarn dik durmas dtan destek aklarak salanr. (ine elik donat
konulan temellerin daha sonra zerine gergi ubuklar (50100 cm arayla)
aklarak ve aralarna gergi telleri ekilerek almalar nlenir.)
Kalp st kotlar (seviyeleri) hortumlu su dzeci ile veya nivo ile kontrol
edilmelidir. Her bir elemann en, boy ve ykseklik kontrol yapmaldr. Yan
kalplarn diklikleri su terazisi yardm ile llmelidir.
1.4. Temel kalb yaplmas

Temel ukuru alm, temel taban seviyesi istenilen kota kadar dzeltilmi (akl veya
grobeton serilerek), ip iskelesi uygulamas yaplm olmaldr (Aplikasyon modlnde
ayrntl bilgi bulabilirsiniz).
Temellere ait aks ve snr llerinin bulunduu telreler zerindeki ivi veya
entiklerden gerdirilen ipler esas alnarak akslarn kesim noktalarndan sarktlan
aklle, aks ke noktalar, beton zerine aktarlr. ivi kazklar aklr
12
ekil 16: Aks ke noktalarnn temel tabanna aktarlmas
.
Temele ait akslar ve snr bilgileri temel taban yzeyine aktarldktan sonra
temel donat planna gre temel donats hazrlanp montaj yaplr. zellikle ok
katl binalarn temel planlarndaki sk donatlarda bu ileme zen gsterilmelidir.
p iskelesinden aktarlan bilgiler hem demirci ustasnn hem de kalp ustasnn
ortak hareket etmesini salar.
Resim 3: Aks bilgilerinin ip iskelesi kullanlarak zemine aktarl
13
Resim 4:Ke noktalarnn tespiti ve temel donatsnn hazrlanp yerinde montaj
Temel kalb yaparken nce kalbn grnen yan kenarlar temel kalp planna
gre hazrlanr. Kanatlarn yerine konulmasnda, alttan almalar nlemek iin
kanatlara paralel olarak konulan kuak kirilerinin d kenarlarndan zemine
kazklar aklr. Kanatlarn dik durmas dtan destek aklarak salanr.
Resim 5: Kanatlarn hazrlanmas ve desteklenmesi
Srekli smellerde kolonlar balayan srekli kirileri, ya tek tarafl veya iki
tarafl ampatmanlarla zemine otururlar. Bu durumda kiri yan yzleri ile
ampatman yzeylerine yaplan kalplarn, ayr dzlem ve ayr seviyede olmas
gereklidir. Byle smellerde nce, ampatman alnlarnn kalb yapldktan
sonra, demirler denir. p iskelesine gre akslarn kesim noktalarna aklan
demir ubuklara uyularak demir donat yerletirilir daha sonra kalp kanatlarnn
akmna geilir). Daha sonra ampatman sonundan balamak zere, kiri yan
kanatlar yerletirilir. Bu kanatlar ampatman st seviyesinden itibaren balamak
zere yksekte kurulacandan, kanatlar bu ykseklikte tutmak zere, altna
destek paralar tespit edilir.
Akslarn doruluunu yerinde lmeliyiz imalatta ekilen akslar aras uzaklklar
llr ve douluu kontrol edilir. Akstan imalat kenarlarna uzaklklar kontrol
edilir. Kalp st kotlar (seviyeleri) hortumlu su dzeci ile veya nivo ile kontrol
edilir. Her bir elemann en, boy ykseklik kontrol yaplr. Yan kalplarn
diklikleri su terazisi yardm ile llr.
Daha sonra, kanatlar tel veya klape ile stten, almayacak ekilde balanrlar.
14
Resim 6: Ampatman aln kalb ve srekli kiri kalb ve kanatlarn gerdirilmesi
Dier kirilerin kanatlar karlkl destek ve gergilerle kendi aralarnda takviye

edildikten sonra beton dkmne balanr. Betonu ampatman seviyesinde
keserek bir mddet (betonun sertlemesini) beklemek, sonra kirilere doldurmak
gerekir.
Resim 7:Kanatlarn desteklenmesi ve temel kalb uygulamas
15
UYGULAMA (Temel kalb yapm)
p iskelesinin ve telrelerin yaplp yaplmadn kontrol ediniz. Gerekirse

yapnz veya yaptrnz.
Resim 8:Aks bilgilerinin zemine aktarl ve ip iskelesinin yaplmas
ekil 17: Aks ke noktalarnn temel tabanna aktarlmas
Temellere ait aks ve snr llerini temel yzeyine aktarnz.

p iskelesinden aktarlan bilgileri demirci ustas ile paylaarak, i blm
yaparak donatnn balanmasn ve yerletirilmesini isteyiniz. Temel kalp
plann inceleyiniz.
Resim 9: Ke noktalarnn tespiti ve temel donatsnn hazrlanp yerinde montaj
Temel kalb yaparken nce kalbn grnen yan kenarlar temel planna uygun
olarak hazrlaynz .
16
Kanatlarn yerine konulmasnda, alttan almalar nlemek iin kanatlara paralel

olarak konulan kuak kirilerinin d kenarlarndan zemine kazklar aknz.
Kanatlarn dik durmasn dtan destek akarak salaynz .
Resim 10: Kanatlarn hazrlan ve desteklenmesi
Akslarn doruluunu lerek kontrol ediniz.

Kalp st kotlarn (seviyelerini) hortumlu su dzeci ile veya nivo ile kontrol
ediniz
Her bir elemann en, boy ykseklik kontroln yapnz.
Yan kalplarn dikliklerini su terazisi yardm ile lnz.
Kanatlar tel veya klape ile stten, almayacak ekilde balaynz.
Resim 11: Ampatmann aln kalb ve kanatlarn gerilmesi
Dier kirilerin kanatlarn karlkl destek ve gergilerle kendi aralarnda

takviye ettikten sonra beton dkmne hazrsnz demektir.
Beton dklrken kalpnn beton dkmne nezaret etmesi gerektiini ve
kalbn almas, zarar grmesi durumunda hemen mdehale edeceinizi
unutmaynz
Resim 12: Kanatlarn desteklenmesi ve temel kalbnn uygulanmas
17
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET - 2
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalarnz dorultusunda, kolon-perde kalbn

doru, eksiksiz ve ie uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
naatlara giderek izin almak artyla yaplan kalp uygulamalarn yerinde

grnz. Projenin okunuunu ve bu bilgilerin uygulamaya nasl aktarldn
ilgililerden sorunuz.
Sahiplerinden ve inaatn yapmndan sorumlu teknik elamanlardan, kalp
yapmnda dikkat edilecek hususlar hakknda bilgi alnz.
Kolon aplikasyon planlarn inceleyiniz.
Projelerdeki teknik deyimleri aratrnz.
llendiriniz.
tartnz.
2. KOLON VE PERDE KALIBI YAPMA

2.1. Kolon-Perde
2.1.1.Tanm
Kirilerden gelen yk temele ileten dey durumdaki yap elamanlarna kolon denir.
Dey tayc elamanlara, kolonlarn byk kenarnn kk kenarn 4 katndan
byk olmas halinde perde ad verilir. Ayrca, kolonlarn byk kenarnn kat yksekliinin
yarsndan fazla olmas halinde de dey tayc elamanlar perde olarak tanmlanmaktadr.
Baz durumlarda kolonlar mimar grnn gerei sadece ssleyici olarak da
yaplrlar. Betonarme kolonlarda beton basnca elikler flambaj (eilme) ve burkulmaya,
zel hallerde yk dalm, basnc da karlayacak ekilde altrlr.
2.1.2. eitleri
Kolonlar kesitlerinin geometrik ekline ve donat durumuna gre, etriyeli kolonlar,
Fretli-fretajl kolonlar ve profile demirli kolonlar ekilde gruplandrlrlar.
Etriyeli kolonlar: Kesitleri kare, dikdrtgen, yamuk, I, T, L ve ha eklinde

olan kolonlardr. Boyuna demir donat belirli aralklarla yerletirilen etriyelerle
kuatlmtr. Demir donatnn miktar ve aplar hesaplar sonucu bulunur.
Bulunan deer ynetmeliklerde belirtilen deerden kk olamaz (En az donat,
dikdrtgen kesitli kolonlarda 416 veya 6 14 tr).
20
Yk tayc olarak yaplan dikdrtgen kesitli kolonlarda kesit genilii 250 mm den
az olamaz. Ancak, I, T ve L kesitli kolonlarda en kk kalnlk 200 mm kutu kesitli
kolonlarda ise en kk et kalnl 120 mm olabilir.
ekil 18: Etriyeli kolon kesitleri
Fretli-fretajl kolonlar: Genelde hareketli yklerin bulunduu meknlarda,

Mimari sebeplerle kesiti kk olmas istenen daire veya dzgn okgen
kesitindeki kolonlardr.
Fret donats, spiral ekilde betonu sararak ve betona yanal basn etki ettirerek
betonun dayanmn nemli lde artrr.
Daire kesitli kolonlarda, kolon ap 300 mm den az olamaz.
ekil 19: Fretli kolon kesitleri
Profile demirli kolonlar: Kolona gelen basn yknn fazla olduu hallerde
veya elik ve profile demirli kolonlarn yangn tehlikesine kar korunmas
gerektiinde uygulanan kolon eididir.
Kolon kesiti, kare veya dikdrtgen eklinde ise etriyeli, okgen ve daire eklinde ise
fretli (fretajl) yaplr.
2.2. Kolon-Perde Kalb

2.2.1.Tanm
Kolonlara projede belirtilen eklin verilebilmesi iin oluturulan kalba kolon kalb
ad verilir. Ayn ekilde perdelere projede belirtilen eklin verilebilmesi iin oluturulan
kalba da perde kalb ad verilir.
2.2.2.eitleri
Kolon ve perde kalplar yapldklar malzemelerine gre metal ve ahap olmak zere
iki, kolon kesitlerinin geometrik ekillerine gre de kare, dikdrtgen, daire ve dzgn okgen
olmak zere drt gruba ayrlmaktadr.
21
Resim 13: elik panel ve ahap kolon kalb
Resim 14: Daire, kare ve dikdrtgen kesitli metal kolon kalplar
ekil 20: Ahap, kare, altgen ve daire kesitli kolon kalplar
22
2.2.3. Elemanlar
Kanatlar: Betonarme kolonlar dey durumda bulunmalar sebebi ile her

yzne de kalp yaplmas gerekir, Projeye gre yaplacak kolon llerinde
nce tahtalar yan yana konur ve yaklak 50 cm aralklarla klapalarla tutturulup
yan kanatlar hazrlanr. Hazrlanan kanatlar birbirine i lleri kolon kesitini
verecek ekilde bindirilerek ivilenir. Drt kanattan karlkl iki tanesi 5 cm( iki
tahta kalnl) daha geni yaplr. Geni yaplan kanatlarn dier kanatlar
zerine bindirilerek balanabilmesi iin 30x40 cmlik bir kolon kesitinde
kanatlardan iki tanesi dar kenar lsnde 30 cm, dier iki tanesi ise 45 cm
geniliinde yaplmas lazmdr.
Daire kesitli kolonlar, kolon kesitine gre karlm bir tahta (iki paradan olumu)
ablon iine talarn yan yana dizilmesi ile oluturulur. ki para halinde hazrlanan yuvarlak
kolon kalb birletirilerek drt taraftan kuaklarla takviye edilir. Bu kuaklar bir metrede bir
yaplr, ortalarna 6, 8lik demirlerden sarlarak sktrlr.
ekil 21:Kolon kalb ve kanatlar - Daire kolon kalb
Kuaklar: Yan yana getirilen kanatlarn ivi ile aklmasndan sonra beton
dklrken amamas iin iin nemine gre 40~80 cm aralkta kuaklarla
balanrlar. Kuaklar 5x10 cm kesitindeki aatan yaplabildii gibi hazr
ayarlanabilir metal kuaklar da kullanlr. Metal kuaklarn kullanm pratiktir.
Daire kesitli kolonlarda kuaklarn ortalarna 6~8lik demirlerden sarlarak tel
kuak da yaplabilir.
23
zellikle geni kolonlarda perde kanatlarnn tutturulmas ve salamlatrlmas gergi

ubuklar (irozlar) kullanlarak yaplmaktadr. Kanat levhalarnn 5x10luk ahap zgaralar
arasna yerletirilen gergi ubuklarnn (irozlarn) gerdirilmesi, kilitlenmesi ve sabitlenmesi
sayesinde mmkn olur.
ekil 22: Dikdrtgen ve daire kolonlarna kuak yapmak
Resim 15: Kolonlarda metal kuak uygulamas ve kanatlarn gerilmesi
24
Ayrca kolon aplikasyonu yapldnda kolonlarn yerleri de 5x10 kuaklarla

(zgaralarla) temel veya deme zerinde belirlenir.
Resim 16:Kolon aplikasyonu ile kolonlarn yerlerinin belirlenmesi ve kuaklarn aklmas
Destekler: Kolonlar dey tayc elamanlar olduklar iin yan kanatlarn dik
durmas desteklerle salanmaktadr. Kanatlarn dik durmasnn yan sra beton
dklrken ve sktrlrken yana kaymasna ve almasna da engel olur.
Destekler 5x10 cm ahap zgaralardan olabilecei gibi metal borulardan da
(teleskopik dikmelerden) olur.
Resim 17: Perdelerin ubuklarla desteklenmesi ekil 23: Perdelerin eik dikmelerle
desteklenmesi
Resim 18: Kolonlarn ve perdelerin desteklenmesi
25
2.3. Kolon-Perde Kalb Yapma Kurallar
Kolon ve perdelerin yerleri kolon aplikasyon planndan alnan bilgilerle

belirlenir. Kolonlarn proje akslarna gre temele balanmasna kolon
aplikasyon denir. Bunun doru biimde yaplmas ip iskelesi ile mmkn
olmaktadr. Kolon aplikasyon plannda kolonlar perde kolonlar ve perde
duvarlarn her iki yndeki aks lleri yazldr. Ayrca kolonlarn ismi, ebatlar,
iindeki boyuna donat ve ap ile etriye bilgileri kolon aplikasyon planndan
alnr.
Kolon aplikasyon planna gre dzenlenen ip iskelesi ile belirlenen kolon ve

perdelerin yerleri 5x10 cm lik zgaralarla (kuaklarla) belirlenir.
naat balamadan nce kalp resim ve emalar hazrlanmaldr.
lk yatrm gideri ve tekrar kullanma saylarn dikkate alarak kalp cins ve
malzemesi seilmelidir.
Kalb yapacak ekibin yntemlerine, kurallara ve projelere uymas
kouluyla karmamak gerekir.
Kolon ve perde kalplarnn deylii sk sk aklle veya su terazisi ile kontrol
edilmelidir. Kolon ve perdeler payandalar ile desteklenmelidir.
Kalp, kalb salam ve rijit olacak ekilde dzenlemelidir. Kuaklar kalbn
almasn engelleyecek sklkta 5x10 cmlik zgaralarla 4060 cm ara ile ahap
malzemeden veya metal kuaklarla yaplmaldr.
Perdelerin ve geni kolonlarn, karlkl kanatlar tij, tij somunu ve (kalp
balant cvatas ve somunu) kilit (iroz veya kalp kelepesi) kullanmak
suretiyle birbirlerine tutturulur ve salamlatrlr.
ekil 24:Bodrum kat kolon aplikasyon plan
26
Kalbn yz oluturulduktan sonra demircinin donaty yerletirmesi

beklenmelidir. Donatnn yerletirilmesi ile kolon veya perde yzeyi kapatlmal
ve kuaklarla takviye edilmelidir.
Metal kalplarda iilii azaltmak iin zel kalp paralar olabildiince yerde
veya atlyede yaplp yerine vin veya benzeri aletlerle konmaldr. nk
kalbn yapm veya montaj srasnda yerinde yaplacak iilik daha zor
ve daha uzun srelidir. Bu da maliyeti artrc bir faktrdr.
Kalp, kalbn sklme kolayln yapm srasnda dnmelidir.
Ahap kalpta, daha az ivi kullanmann yollar dnlmelidir.

Kalbn yapm esnasnda iine dklebilecek tahta, tala gibi atklarn
temizlenebilmesi iin kolon tabannda 1520 cm aklk braklmaldr.
ekil 25: Kalp yznn kapatlmas ve kolonlarda temizleme delii
Kolon kelerinin krlmamas iin gen kesitli talar kelere aklarak pahl
kmas temin edilebilir.
Yuvarlak kolon kalplar talarla yaplr. ta kalnl hesaba katlarak oyulan
tahtalarn yan yana ekil 13te grld gibi konmasyla daire iine talar
aklp iki para halinde hazrlandktan sonra birletirilerek drt taraftan
kuaklarla takviye edilmelidir. Bu kuaklar bir metrede bir yaplmal, ortalarna
6 lk demirlerden sarlarak sktrlmaldr. Altgen, sekizgen ve iki ucu pahl
ve ular yarm daire kesitli kolon kalplar da ayn usule gre hazrlanr.
ekil 26: Altgen ve yuvarlak kolon kalb
27
UYGULAMA
Kolon aplikasyon plann inceleyiniz.
ekil 27: Kolon aplikasyon plan
Lzumlu ara gereleri i yerine getiriniz.

Kolon aplikasyon planna gre kolon ve perde yerlerini tespit ediniz
Kolon kesitlerini izerek kanatlarn llerini belirleyiniz.
Resim 19: Izgaralarn ( kuaklarn) tespiti
[a = 25 cm (10 + 15 veya 12.5 + 12.5 cmlik tahtalardan oluturulur.) olur.

b = 65 + (2x2.5) = 70 cm (4 x 15 + 10 cmlik tahtalardan oluturulur.) bulunur.]
Kolon kanatlarn hazrlaynz.

Kolon kalbn dikey olarak yerlerine koyup iki istikametten takviyelerle
balaynz.
Hazrlanan kolon kanatlarn birbirine ivi ile tutturunuz, ak yz de alttan
stten tahta ile aknz.
Kolon yksekliklerini ip ekerek iaretleyip fazla ksmlarn kesiniz.
28
Resim 20: Kanat hazrlama
ekil 28: Kolon kesit resmi
Kalp temizliini yapp resimdeki gibi donaty yerletirdikten sonra ak kalan yzn
kapatp kuaklar aknz.
Geni kolonlarda ve perdelerde balant ubuklar yerletiriniz. ubuklarn

ularna kilitler veya irozlar yerletirilip sknz ve kalp geniliini ayarlaynz.
Kalbn genel kontroln yapnz.
Resim 201: Kolonun takviye edilmesi ve yerletirmesi
29
Resim 21:Kanatlarn takviye edilmesi ve kolon kuaklarnn aklmas
Resim 22: Balant ubuklar ve kilitlerin yerletirilmesi ve kanatlarn gerdirilmesi
30
RENME FAALYET3
AMA
RENME FAALYET - 3
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalarnz dorultusunda, kiri kalbn doru,

eksiksiz ve ie uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
naatlara giderek izin almak artyla yaplan kalp uygulamalarn yerinde

grnz. Projenin okunuunu ve bu bilgilerin uygulamaya nasl aktarldn
ilgililerden sorunuz.
Sahiplerinden ve inaatn yapmndan sorumlu teknik elamanlardan, kalp
yapmnda dikkat edilecek hususlar hakknda bilgi alnz.
Kalp planlarn ve kiri almlarn inceleyiniz.
Projelerdeki teknik deyimleri aratrnz.
llendiriniz.
tartnz.
3. KR KALIBI YAPMA
3.1.Kiri
3.1.1. Tanm
Betonarme karkas yaplarda demeden gelen ykleri mesnetlere (kolon veya
duvarlara) nakleden (ileten) yatay durumdaki yap elemanlardr.
Kiriler, genellikle dikdrtgen kesitli olup yatay durumda eilmeye alan yap
elemandr. zerlerine gelen ykleri kolon veya duvarlara iletirler. Kirilerde tarafsz
eksenin st ksm basnca, alt ksm ise ekme gerilmelerine kar koyar (ekil 29).
Betonarme kiriin oturduu mesnetler arasndaki aklk serbest aklktr.
ekil 29: Kiriin yk etkisinde ekil deiimi ve etkileri
33
Kirilerde hesap akl, 35 cm ve daha az kalnlktaki mesnetlerde mesnet eksenleri

arasndaki mesafe olarak alnr. Kalnl 35 cmden fazla olan mesnetlerde hesap akl,
serbest akln %5'i eklenerek bulunur. Devam eden kirilerde mesnetlerin eksenlerinin
aras, hesap akl olarak alnr. ekil 29'da kiri ekseni ile arlk merkezi ekseni
grlmektedir.
3.1.2.eitleri
Kiriler, mesnet durumlarna ve donat ekline gre aadaki gibi isimlenirler.
ki ucu serbest oturan betonarme kiriler: Kgir yaplarda deme veya

duvarlarn yklerini yanlardaki mesnetlere ileten kirilerdir.
ekil 28: ki ucu serbest oturan basit kiri
Betonarme lentolar: Kgir yaplarda kap ve pencere boluklarnn zerini

kapatmak ve zerine gelen ykleri mesnetlere iletmek iin yaplan betonarme
elemanlardr.
ekil 31:Dili lento
Betonarme hatllar: Ta, tula ve bloklarla ina edilen kgir yma yaplarda,
duvarlarn balantsn salamak, zerlerine gelen ykleri dzgn bir ekilde
yaymak ve stabiliteyi artrmak zere dey hatllar ve yatay hatllar tertip edilir.
Hatl genilii duvar geniliine eit olmal ve ykseklii 20 cm'den az
olmamaldr.
34
ekil 32: Duvar st hatl donats
ekil 33: at kalkan duvarnn hatllarla evrilmesi
ki ucu ankastre (gml) olan betonarme kiriler: Mesnette dier bir yap
elemanna (genellikle bir betonarme kolon veya kirie) gml ve o elemanla
mterek alan kirilerdir.
ekil 34: ki ucu ankastre kiri
Bir ucu ankastre (gml) dier ucu mesnetsiz (askda) olan betonarme
kiriler: Harici merdivenlerde, yan kirisiz merdivenlerde, balkon kntlarnda
uygulanan, bir ucu duvar veya kirie gml, dier ucu serbest kirilerdir.
ekme gerilmesi stte olacandan esas demirler kiriin st ksmna, montaj
demirleri alta konur. Etriyeler ankastre olan uca doru sklatrlrsa bu durumda
her etriyenin aral zerine yazlr.
35
ekil 35: Bir ucu ankstre dier ucu askda olan betonarme kiri
Devam eden (mtemadi) betonarme kiriler: kiden fazla mesnet zerine

oturtularak iki ve daha fazla aklkl yaplan kirilerdir. Aklk ve zerine gelen
yk farkl olmasna ramen iilik kolayl bakmndan bazen kiri ls
deitirilmez. Ancak pilye elikler her aralkta ayn veya ayr ayr konabilir.
ekil 36: Devam eden kiri
Konsollu, ankastre veya srekli kiriler: Betonarme yaplardaki kapal ve ak

kmalarn yklerini binann tayc elemanlarna ileten kirilerdir. Askdaki
kiriin esas ve ilave pilye elikleri devam eden kiriin iine aklnn 1/4 kadar
uzatlr.
ekil 37: Konsol kiri
Tablal (T) kirileri: Deme altlarna konan ve deme ile beraber dklen
kiriler tablal yaplrlar. Demenin ortasnda veya kenarnda yaplabilirler.
Kirile beraber altrlacak deme genilii, deme aklnn yarsndan
36
fazla olmaz. Demenin pilye elikleri, kiriin tevzi (datma) elikleri

zerinden geirilerek konur. Esas elikleri ise kiri ierisinden geirilerek konur.
ekil 38: Tablal kiri
Ters kiriler: Betonarme karkas yapda kiriin deme altndan sarkmas

istenmezse, demenin stnde dzenlenir. Bu durumda kiri ykseklii ile
deme kalnl arasndaki fark deme zerinde kalr.
ekil 39: Ters kiri
3.2. Kiri Kalb

3.2.1.Tanm
Yatay durumda eilmeye alan bir yap eleman olan kirii oluturmak iin
hazrlanan kalba kiri kalb denir.
3.2.2.eitleri
Yapldklar yerlere gre:
Hatl kalb
Lento kalb
Normal kiri kalb
37
ekil 40: Hatl kalb
ekil 41: Lento kalbnn n grn ve kesiti
3.2.3.Elemanlar
Dikme (balkl)
Kiri taban kalb
Kiri yan (i, d) kanatlar
Takviye ve zgaralar
Gergi teli veya tas
Kuak ve aprazlar
Yastk ve kamalar
38
ekil 42: Lento kalb
ekil 43: B.A. Kiri ve deme kalb
39
3.3. Kiri Kalb Yapma Kurallar
Betonarme karkas yaplarda kiriler kolonlar zerine oturduundan kiri, kolon

ve deme kalplarnn bir btn olarak yaplmas tercih edilmelidir (Resim 44).
ekil 44: Kolon, kiri ve deme kalb ile kiri taban tahtalarnn aklmas
Kiri tabanlar atlmadan, taban lleri tm kolonlarda su terazisi ile

alnmaldr. Fazla dklen kolon betonlar tralanmal veya kolon kalbnn
fazla ksmlar kesilmelidir.
Kiri kalplar, st balkl ve 10x10 cm kesitli dikmelerle alttan
desteklenmelidir.
Kirilerin altna dikmeler en fazla 1,5 m ara ile konulmaldr. Ahap dikmeler
daire veya kare kesitli olabilir. Ayarl metal boru ve teleskopik dikmeler de
kullanlabilir
Resim 23: Dikmelerin ayarlanmas
ekil 29: Tek ve iki dikmeli kiri kalb
Kiriin byklne gre tek veya ift dikme kullanlabilir. Tek dikme
kullanlmas halinde, dikmeden baln her iki ucuna gsleme verilir.
Kalbn ift dikmeli yaplmas halinde, batk ile dikmelerin hepsini balamak
zere bir ba apraz vurulur.
40
Kalp yksekliinin ayarlanabilmesi ve sklmesinde kolaylk salamas

bakmndan, dikmelerin altna ift kama veya krikolar konabilir. Dikmelerin
zemini ezmemesi iin altna ahap veya metal yastk elemanlar konmaldr.
Dikmelerin dik durmas ve burkulmamas iin dikmeler arasna aprazlar

atlmaldr. aprazlarn eik olarak aklmalar gerekir. aprazlar hibir zaman
iskele olarak kullanlmamaldr.
Resim24:Dikmelere aprazlarn aklmas
ekil 30: Kiri kalb kesiti
Dikmelerde ek yapma zorunluluu olursa ekleme, dikme yksekliinin 1/3

mesafelerinin altnda veya stnde olmaldr.
Kalp, iine dklecek betonun arln tayabilecek salamlkta, beton
dklrken sarslmayacak biimde yaplmaldr.
Ek takviye olarak kanatlar, yaklak her 1,50 mde bir gergi telleri ile karlkl
olarak ektirilir.
Ykseklii ve genilii fazla olan kirilerde kanatlarn yana almamas iin
alttan blon ile ortadan tel ile takviye edilebilir.
Beton dklmeden kalplar yalanmaldr.
Resim 25: Kiri i kanad
ekil 31: Kalba tel takviyesi
41
Karkas binalarda kirilerle kolon balants gusseli(meyilli ) olarak da yaplmaktadr.
ekil 32: Kolon ile gusseli birleimi
Resim 26: Dikmelerin ayarlanmas
Yan kalplar beton pompasnn basnl beton dkmesi ve vibratr etkisi ile
genileyip deforme olabilir. Bunun iin yeterli takviye yaplmaldr (ekil 47).
Yksek kirilerde temizleme delikleri braklmaldr.
Kalplarn sonradan sklecei gz nne alnarak yaplmaldr.
Deme ve kirilerde tesisat geirme yerleri, beton dkmnden nce kontrol
mhendisi tarafndan iaretlenmesi istenmelidir. Rasgele denen youn elektrik
borular ile sonradan krlarak denen kat kaloriferi tesisatnn yapya byk
zarar verdii unutulmamaldr.
3.4. Kiri Kalb Yaplmas
Kalp plann inceleyiniz. Kiri, kolon llerini ve deme kalnl aratrnz.

Gerekli hesaplamalar yaparak kiri kanatlarn hazrlaynz.
ekil 33: Kalp plan
Kolonlarn nceden yaplp yaplmadn kontrol ediniz. Kolon kalb yaplma

kolon yksekliklerini nivo veya hortumlu su terazisi ile belirleyiniz. Tm
kolonlara ip ekerek iaretleyip fazla ksmlarn kesiniz.
42
Resim 27:Kolon, kiri ve deme kalb
Kiri taban tahtalarn kolon balarna aknz.

Kiri alt kanatlarnn (taban tahtasnn) altna balkl dikmeleri ~ 1,00 m aralkla
yerlerine tespit ediniz.
Resim 28: Destek ve kuaklama
Resim 29: Taban tahtas ve dikme yerletirme
Su terazisi ve ip yardm ile taban tahtalarnn ykseklik ve yatayln,

dikmelerin altlarna yerletirilen kamalar yardm ile salaynz.
43
Resim 29: Kiri taban tahtalarnn iple hizalanmas ve kiri tabanna dikmelerin aklmas
Dikme apraz takviyelerini iki istikametten akarak, taban tahtalarn

salamlatrnz.
Yan kanatlar, balklar vastasyla dikmeler zerine oturtunuz. Kiri yan
kanatlarn yerlerine aknz.
Resim 301: Kanatlarn aklmas ve dikmelerin kuaklarla desteklenmesi
Kanatlarn dikliini kontrol ederek, destek talar yardm ile dikme balklarna
akarak salamlatrnz.
44
Resim 312: kanatlarn aklmas ve d kanatta destek talar
Demir donatnn yerletirilmesini salaynz.

Donatnn yerletirilmesi ile birlikte kanatlar gergi talar akarak ve tel
takviyesi ile almalarn engelleyiniz.
Eer kiriimiz deme kalb ile birlikte aklyorsa nce kiri i kanatlarn
aknz.
Balk zerine kanatlarn almamas iin takviyeleri (zgaralar) aknz.
(Deme kalb ile kalb tayan zgaralar kiri yan kanatlarnn almasna da
engel olup kirie destek olurlar)
Yan kanatlarn dikliini su terazisi ile kontrol ederek dik olmasn salaynz
Resim 323: Destek zgaralar ve deme kiri zgaralar
Kiri yan kanatlarna zgaralar aknz.

Deme kalb kirilerini hazrlayp, altna dikmeleri 1,00 -1,50 m ara ile dikiniz,
kamalarla sktrnz.
Izgaralar deme kirileri zerine 50 cm ara ile yerletirip aknz.
Resim 334: Deme kirileri ve zgaralar
45
Deme tahtalarn (kaplamasn) az ivi akarak zgaralara tutturunuz.

Deme kalbnn aklmasndan sonra d kanatlar da yerletiriniz. Destek
talar vastas ile balklara aknz.
Kalp temizliini yapp kolon demirleri konduktan sonra ak kalan yzn
kapatp kuaklar aknz.
Dikmeleri iki istikametten apraz takviyelerle balaynz. (Dikmelerin hem
kendi aralarnda hem de deme dikmelerinin apraz takviyelerle balanmasnn
sallanmalara kar kalbn emniyetini artrdn unutmaynz
Resim 345: Perde donatsnn yerletirilmesi ve kuaklarn aklmas
Kiri ve deme donatsnn yerletirilmesinden sonra kiri kanatlarn demeye

tel takviyesi ile balaynz.
Resim 356: Kaplamann aklarak kiri ve deme donatlarnn yerletirilmesi
Kalbn genel kontroln yapnz.
46
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
DEME VE MERDVEN KALIBI
ANKARA 2006
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET ........................................................................................................ 3
1. DEME KALIBI YAPIMI................................................................................................ 3
1.1. Betonarme Deme ....................................................................................................... 3
1.1.1. Tanm.................................................................................................................... 3
1.1.2. eitleri.................................................................................................................. 3
1.2. Betonarme Deme Kalb ............................................................................................ 5
1.2.1.Tanm..................................................................................................................... 5
1.2.2. eitleri.................................................................................................................. 5
1.2.3. Elemanlar.............................................................................................................. 9
1.3. Betonarme Deme Kalb Yapma Kurallar .............................................................. 10
1.4. Betonarme Deme Kalb Yaplmas (UYGULAMA).............................................. 11
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 18
2. MERDVEN KALIBI YAPMA ......................................................................................... 18
2.1. Betonarme Merdiven................................................................................................... 18
2.1.1. Tanm.................................................................................................................. 18
2.1.2. eitleri................................................................................................................ 18
2.1.3. Merdiveni Oluturan Elamanlar .......................................................................... 20
2.1.4.zellikleri ............................................................................................................. 21
2.1.5. Kullanld Yerler............................................................................................... 21
2.2. Betonarme Merdiven Kalb........................................................................................ 21
2.2.1. Tanm.................................................................................................................. 21
2.2.2. eitleri................................................................................................................ 21
2.2.3. zellikleri ............................................................................................................ 26
2.2.4. Elemanlar............................................................................................................ 26
2.2.5. Kullanld Yerler............................................................................................... 27
2.3. Betonarme Merdiven Kalb Yapm Kurallar ............................................................ 27
2.4. Betonarme Merdiven Kalb Yaplmas (Uygulama) .................................................. 27
KAYNAKA ......................................................................................................................... 38
RENME FAALYET1
RENME FAALYET
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalarnz dorultusunda, deme kalplarn

doru, eksiksiz ve kuralna uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bulunduunuz evredeki inaatlar gezerek;
Uygulanmakta olan betonarme demeler hakknda aratrma yapnz.

naatlarda uygulanmakta olan betonarme kalplar hakknda aratrmalar yapnz.
nternetten inaat alannda faaliyet gsteren firmalarn sitelerine girerek bilgiler
edinmeye alnz.
tartnz.
1. DEME KALIBI YAPIMI

1.1. Betonarme Deme
1.1.1. Tanm
Binay katlarna ayran ve zerine gelen ykleri tayarak kolonlara nakleden
betonarme ile yaplan yap elemanlardr.
1.1.2. eitleri
Betonarme demeler alma ekline gre isim alr. Demeler zerine oturtulduu
mesnetlerin (kpr aya- tayc eleman, destek) kenarlarnn oranlar bakmndan hurdi ve
dal demeler olmak zere ikiye ayrlrlar.
1.1.2.1. Hurdi Demeler

Deme alan dikdrtgen eklinde, yk tayan mesnet kenar boylarnn birbirine
oran ikiden fazla veya yarmdan az olan betonarme demelerdir. Bu demelere tek ynde
alan demeler de denir.
1.1.2.2. Dal Demeler

Deme alan kare veya kenarlar arasndaki uzunluk fark az olan dikdrtgen eklinde
yk tayan mesnet kenar boylarnn bibirine oran ikiden az veya yarmdan fazla olan
demelerdir.
3
Betonarme demeler mesnetlere oturmalar bakmndan ise serbest oturan, konsol,

devam eden, mantar, kirili ve nervrl olarak snflandrlrlar.
1.1.2.3. Serbest Oturan Demeler

Yaplarda yalnz bir blm zerine yaplan kenarlar kgir duvar zerine oturtulan
veya gmlen basit demelerdir.
1.1.2.4. Konsol Betonarme Demeler

Bir ucu askda dier ucu ankastre olan bu demeler binalarda i ve d kntlar
meydana getirmek iin kullanlr (resim 1).
Resim 1: rnek konsol betonarme deme
1.1.2.5. Devam Eden Demeler

Kgir yma veya betonarme iskeletli yaplarda yan yana birden fazla blmlerin
stlerini ayn seviyede kapatmak zerlerine gelen ykleri tayarak mesnetlere nakletmek
zere yaplan demelerdir.
1.1.2.6. Mantar Demeler

Akl fazla olan demelerde betonarme kiri kullanlmadan yk kolonlara
nakletmek zere yaplan demelerdir.
1.1.2.7. Kirili Betonarme Demeler

Demelerin tadklar yk fazlalatka veya mesnet arasndaki aklk arttka
demenin kalnl da artar. Demelerde kalnln artmas ekonomik olarak pahalya mal
olur. Bu nedenle betonarme demelerin altna kiriler konularak daha kk alanlara
blnm olur.
1.1.2.8. Nervrl Betonarme Demeler

Nervrl sistem tavann ssl olmas ve gzel grnmesi istendii ses veya sya kar
yaltlmas gerektii durumlarda kullanlr (Resim 2). Bu tr demelerde betonarme kiriler
ile binalarn tesisat borular kolaylkla gizlenebilir. Ancak ahap keresteler ile yapm kolay
olmadndan genellikle sa kalplar kullanlr.
Nervrl demeler, dili, alttan kaplamal ve bloklu olarakta yaplabilirler.
Resim 2: Bloklu nervrl betonarme deme
1.2. Betonarme Deme Kalb

1.2.1.Tanm
Kalplar beton veya betonarme yap ksmlarna istenilen boyut ve ekil vermek iin
yaplan elemanlardr.
1.2.2. eitleri
Deme kalplar demenin cinsine gre deiir. naatlarda kullanm kolayl
salayacak ve zel amalar dorultusunda farkl deme kalplar kullanlr
1.2.2.1.Dz Deme Kalplar

Dz deme kalplar binada oluturulmak istenen grntye gre nervrl, asmolenli
veya dili olarak deiik ekillerde yaplrlar (resim 3). Bu deme kalplarnda kiriler
betonarme deme ierisinde kalacak ekilde yaplr. Nervrl ve dili deme kalplarnn
yaplmas olduka zaman alc ve zordur. Bir yandan da keresteyle yaplmak istendiinde
malzeme kayb fazladr. Bu nedenle kalplarnn yaplmasnda zel ekilli sac kalplar
kullanlr (resim 3.1.4).
Resim 3: Betonarmesi dklm merdiven ve deme kalb
Resim 3.1: Betonarme dz deme kalb
Resim 4: Hazr kalp malzemesi ile yaplm dz kalp uygulamas
Asmolenli deme kalplarnda ise yapm kolayl ok daha rahattr (ekil 1).
Betonarme kalplar tamamyle dz tabla eklinde hazrlanr. Yaplmas hem zaman
asndan hem iilik asndan kolaydr.
ekil 1: Bloklu deme kalb uygulamas
1.2.2.2. Kirili Deme Kalplar

Geni betonarme demelerde arlk ykn datmak iin deme yzeyi kirilerle
blnr (resim 5). Bu kalbn yapmda nervrl ve dili demelerde olduu gibi zaman alc
ve iilik gerektiren bir uygulamadr. Bu yzden bu demelerde de hazr sa kalplar
kullanm kolayl salar
Resim 5: Kirili betonarme kalb uygulamas
Resim 5.1: Kirili hazr betonarme deme kalb uygulamas
zellikleri
Dz demeler nervrl ve dili olarak yaplaca zaman yapm kolayl asndan
zel deme kalplar gerektirir. zel kalplar kullanlmad zaman tahta kalplarla
yaplmas zaman alc olur. Bloklu olarak yaplan dz demelerde ise yapm kolayl daha
fazladr.
8
Ancak hem hasr demirlerinin kullanlmas hem de bloklar arasnda yatay kirilerin
bulunmas daha fazla demir kullanmay gerektirir.
Betonarme iskeletli binalarda genellikle deme kalb, stun ve kiri kalplar ile
birlikte yaplr. Bu nedenle deme kalb zerine gelen betonarme elemann arln
tamak zorunda kalr. Bu yzden dikmeler 100150 cm aralklarla konur ve aprazlarla
balanr. Dikmeler zerine kalp esas kirileri oturtulur ve her ikisinin yan yzeylerinden
aklan aprazlama ile balanr. Izgara kirileri 4060 cm aralkla esas kiriler zerine dizilir
yanlardan aklr. Kirili betonarme demelerde zgaralarn ular kiri kalbnn yan
tarafna aklan ve takozlarla desteklenen kiriin zerine oturtulur. Izgara kirileri zerine
kalp tahtalar veya levhalar konur ve ivilenir (ekil 2).
Ahap demelerden baka betonarme deme kalpclnda kullanlan hazr metal
demeler de bulunmaktadr. Bu demeler kolaylkla monte edilip sklebildii iin hem
zamandan hem iilikten tasarruf salamaktadr. Ayrca kolayca monte edilip sklebilir
olmasndan dolay ahap malzemeler gibi deforme olmazlar (resim 5.1).
Aada hazr deme kalplar ile ilgili rnek uygulamalar grmektesiniz (resim 6).
1.2.3. Elemanlar
Dikmeler (Ahap, Metal)

Kalp yz elemanlar (Ahap,
sac, kontrplak, plastik vb)
Tayc kiriler
apraz balantlar
Aks kua
Balk
Yan d kanatlar
Yan i kanatlar
Deme alt zgaralar
Aks kua
Izgara mesnedi
Klapa
Takviye
(Ayrntl bilgiler iin kalp
ncesi hazrlk modlne
baknz.)
Resim 6: rnek metal kalp ve dikme uygulamas
ekil 2: Betonarme deme elemanlar gsterilmesi ve uygulamas
Kullanld Yerler
Betonarme deme kalplar; konutlarda, kprlerde ve btn betonarme inaatlarda
kullanlr. Konut ve i merkezi, otel, hastane gibi binalarda kazandrlmak istenen tavan
grntsne gre kirili, nervrl, bloklu gibi deme yntemlerinden herhangi bir tanesi
kullanlr. Dz deme yntemlerinden olan mantarl deme kalplar ise geni akl
deme betonarmeler ile kpr ayaklarnda kullanlr.
1.3. Betonarme Deme Kalb Yapma Kurallar
Betonarme deme kalb zerine gelecek ykleri ve sarsntlar karlayacak

ekilde salam yaplmaldr.
Kalp tayc dikmeleri standard aralklarda olmaldr
Tayc dikmeler apraz balantlarla balanmaldr
Deme alt kirileri sabitlenmelidir
Kiri zerinde zgaralar kullanlmaldr
Btn elemanlarda yataylk ve deylik salanmaldr
Beton dklmeden nce kalp ii iyice temizlenmelidir
Kalp ek yerlerinde gneten kaynaklanan almalar varsa kalplar slatlmaldr.
Kalbn tekrar sklecei dnlerek kolay sklr olmasna dikkat

edilmelidir.
Kalp kerestesinin defalarca kullanlaca dnlerek dikkatle kesilmesi

gerekmektedir
Kalp tahtalar kesitindeki yl halkalar merkezi kalp yzne gelecek ekilde olmaldr
10
1.4. Betonarme Deme Kalb Yaplmas (UYGULAMA)
Kalp ncesi hazrlk modlne gre hazrlnz yapnz
Kolon kalplar ile beraber, tayc kirileri yerletiriniz.
Betonarme kalb alt tayc kirileri metal dikmeler zerindeki yuvalarna salamca
yerletirilir (resim 7). Bu ilem yaplrken kalbn yataylk ve deylik kontrol yaplmaldr.
Btn ilemler akl ve terazi ile kontrol edilmelidir.
Resim 7: Betonarme Kalp Tayc Kirilerin Yerletirilmesi
Tayc kirilerin altna metal veya ahap dikmeleri yerletiriniz.

Betonarme deme kalp elemanlarnn tayclar
olan metal dikmeler (Gnmzde yapm ve kullanm
kolayl asndan daha ekonomik olmasndan dolay
metal tayclar kullanlmaktadr) destekleri ile beraber
yere salam bir ekilde oturtulmaldr (resim 8). Bu ilem
yaplrken yataylk ve deylik kontrol srekli
yaplmaldr (resim 8.1).
Resim 8: Metal tayc dikmelerin

yerletirilmesi
11
Resim 8.1: Betonarme deme kalplarnda tayc kiri uygulamas
Tayc kirilerin zerine deme alt zgaralarn yerletiriniz.

Tayc dikmeler zerine yerletirilen kiriler zerine betonarme kalp tahtalarnn
sabitlenecei zgaralar yerletirilir (resim 9). Kiriler ve zgaralar yerletirilirken kolayca
sklebilirlik gz nnde bulndurulmaldr. Ayrca yataylk ve deylik kontrolleri
yaplmaldr. Izgaralar aras mesafe 50-60cm arasunda olmaldr. nk deme tahtalarnn
tama kuvveti zgaralara baldr.
Resim 9: Tayc kiriler zerine zgara kaytlarnn yerletirilmesi
12
Izgaralar zerine betonarme deme tahtalar veya zel deme elemanlarn

yerletiriniz.
Betonarme deme kalp tahtalar sabitlenirken tahta aralarnda yani ek yerlerinde

aklk olmamasna zen gsterilmelidir. Betonarme yzeyinin dzgn elde edilebilmesi iin
deme yzeyinin eit dzgnlkte olmasna dikkat edilmelidir (resim 10).
Resim 10: Betonarme deme kalp tahtalarnn yerletirilmesi
Resim 10.1: Betonarme deme yzey uygulams
Betonarme yzey elemanlar tahtalardan, metal ereve iersine alnm tahtalar ve

hazr metal malzemelerden herhangi biriyle yaplabilir (Resim 10.1).
D kanatlar ve saak kalplarn yapnz.
D kanatlar betonarme deme kalp yzey elemanlarn betonarme kalnln

seviyeleyecek ekilde desteklerle sabitlenir. Bu ilem oluturulacak saak grntsne gre
yaplr. Bu ilemi yaparken de yataylk ve deylik kontrolleri untulmamaldr. Hazr
betonarme kalplardaki d kanat uygulamasn resim 11de grmektesiniz.
13
Resim 11: Kenar kanatlarn uygulanmas
Resim 11.1: Ahap kalplarda kenar saak uygulamas
Ahap malzeme ile yaplan betonarme deme kalplarnda kenar ve saak

uygulamalar (Resim 11.1) grdnz ekilde uygulanmaktadr.
Tayc dikmeleri apraz balantlarla takviye ediniz.
Betonarme deme kalplarnda kalp elemanlarn tamak amacyla kullanlan

dikmeler, eer ahap malzemeden yaplm ise dayanmn artrmak iin dikmeler arasnda
ve tayc kiriler arasnda apraz balantlar kullanlmaldr (ekil 3).
ekil 3: Betonarme ahap kalplarda apraz balant uygulamas
14
Betonarme deme kalplarnda tayc olarak metal kiriler kullanld zaman ahap
dikmeler gibi apraz balantlara gerek duyulmaz (Resim 12).
Resim 12: Metal tayc kirilerde kirilere destek uygulamas
15
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler ve aratrmalar dorultusunda, betonarme merdiven kalb
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bulunduunuz evredeki inaatlar gezerek;
Uygulanmakta olan betonarme merdivenler hakknda aratrma yapnz.

naatlarda uygulanmakta olan betonarme merdiven kalplar hakknda
aratrmalar yapnz.
nternetten inaat alannda faaliyet gsteren firmalarn sitelerine girerek bilgiler
edinmeye alnz
Elde ettiiniz bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
Edineceiniz bu bilgiler sizin renme faaliyetini daha iyi anlamanz
salayacaktr.
2. MERDVEN KALIBI YAPMA

2.1. Betonarme Merdiven
2.1.1. Tanm
Bir yapda dey yndeki hareketi salamak iin kullanlan muntazam aralkl yatay
ve dey yzeylerden oluan yap elemanlarna merdiven denir.
2.1.2. eitleri
Merdivenler yapldklar yerlere, binalardaki grevlerine, eimlerine ve yapllarna
gre betonarme merdivenler snflandrlabilir.
2.1.2.1.Merdivenler Yapldklar Yerlere Gre kiye Ayrlrlar
D merdivenler
merdivenler
2.1.2.2.Binalardaki Grevlerine Gre kiye Ayrlrlar
Normal kat merdivenleri

dhili merdivenler
18
2.1.2.3.Eimlerine Gre se Be Ksma Ayrlrlar
Yatk eimli merdivenler, 20 dereceye kadar

Normal eimli merdivenler, 2024 derece aras
Normalden fazla eimli merdivenler, 2436 derece aras
ok eimli merdivenler, 4560 derece aras
Dik merdivenler, 60 dereceden fazla Merdivenleri oluturan elemanlar
2.1.2.4.Yapllarna Gre Betonarme Merdivenler se ki eide Ayrlr.
Yan Kirisiz Betonarme Merdivenler: Kgir yma ve betonarme karkas

binalarda betonarme merdivenler genellikle tek para halinde yaplr. Plaka
betonu dz plaka olarak veya basamaklarla birlikte dklr. Merdiven plaka
kalnl en az 10cm olarak yaplmaldr. Bu merdivenlerde iki ksma ayrlr.
Konsol Betonarme Merdivenler: D ve i merdivenlerde merdiven kolunun

bir ucu en az bir tula kalnlnda ve imento harc ile rlen duvara
gmlerek yaplr. Merdiven eik plaka halinde ve dili olarak yaplabilir.
D ve i merdivenlerde merdiven kolunun bir ucu en az bir tula kalnlnda ve

imento harc ile rlen duvara gmlerek yaplr. Merdiven eik plaka halinde ve dili
olarak yaplabilir.
Sahanlk, Kat Deme Veya Kirilerine Oturan Merdivenler: Bu

merdivenlerin grnleri gzel ve iilikleri kolay olduundan daha fazla
kullanlrlar. Merdiven zeminde baladnda alt ucu ayrca yaplan bir temel
zerine oturtulur ve merdivenin esas elikleri deme ierisine gmlr.
Yan Kirili Betonarme Merdivenler: Kol uzunluu fazla olduunda iilii

zor olmasna ramen daha ekonomiktir. Kirilerin merdiven koluna konulan
adet ve ekline gre ksma ayrlr.
Bir Yan Kirili Betonarme Merdivenler: Merdiven kolunun bir taraf duvara
en az 10cm oturtulur veya gmlr ve dier kenar yan kirili yaplr. Yan kiri
zeminden balyorsa temel ve stndeki hatla oturtulur ve stte sahanlk
kiriine birletirilir.
ift Yan Kirili Merdivenler: Merdiven kollarnn ykleri yanlarnda konulan

kirilere tattrlmak zere yaplr. Yan kiriler merdivenin kol plakasnn alt
kenarlarnda sarkan kiri veya limonluk kiri eklinde yaplr. zellikle dili
olarak yaplan merdivenlerde yan kiriler kol kenarndan 25-55cm ieride
yaplarak gzel grn kazandrlm olur.
Orta kirie oturtulan betonarme merdivenler: Merdiven grnn

gzelletirmek iin merdiven plakas veya basamaklar orta kiri zerine
oturtulur. Kiri yk alt ve st ulardaki tayclara nakleder.
19
2.1.3. Merdiveni Oluturan Elamanlar

2.1.3.1.Basamak ve Rhtlar
Merdivenlerde ayakla baslan yatay yzeylere basamak, basamaklar arasndaki dik
yzeylere rht denir. Rahat bir ini k iin basamak genilii ve rht yksekliklerinin belirli
llerde olmas gerekir. Normal artlarda basamak genilii en az 26 cm, en fazla 33 cm
olmaldr. Rht ykseklii ise en az 12 cm, en fazla 22 cm olur. Bu ller merdivenin
yapld yere gre u ekilde deiiklik gsterir:
Bahe park ve geit merdivenleri h= 1214 cm

D merdivenler ve topluma ak binalarn i merdivenleri h=14-16cm
Normal binalarn i merdivenleri h=1619 cm
Bodrum ve at merdivenleri h=1922 cm
Minare kule ve benzeri yerlerde h=2022 cm
Basamak genilii ile rht ykseklii arasnda k kolayln salamak iin bir iliki
kurulur. Normal bir insann adm boyu ortalama 63cm olarak kabul edilir. Merdivenin
yaplaca yere gre rht ykseklii belirlendikten sonra basamak genilii aadaki
formlle bulunur.
b+2h = 63cm
b =63- 2h
b= Basamak, h= Rht
ki rht ykseklii ile bir basamak genilii topland zaman ortalama adm boyu olan
63cm elde edilmelidir.
rnek:
Rht ykseklii 16 cm olarak kabul edilirse basamak genilii yle bulunur.
b =63- 2h
b =63 -32 =31 cm olur.
2.1.3.2. Merdiven Kolu

Merdivenlerde kesintisiz olarak devam eden basamaklar dizisine merdiven kolu denir.
Merdiven kolunun fark edilebilmesi iin en az basamak olmas gerekir.
2.1.3.3. Merdiven k Hatt

Merdivenden ini ve k srasnda normal olarak zerinden yrnen ve grnmeyen
hatta k hatt denir. Bu hat genilii 100cm ye kadar olan merdivenlerde tam ortadan,
genilii daha fazla olan merdivenlerde ise korkuluktan itibaren 55-60cm ileride kabul edilir.
20
2.1.4.zellikleri
Betonarme merdivenlere konulacak elik donat merdivenin yapl ve alma ekline
gre deiik olmakla beraber, elemann ekme gerilimine, alan ksmna elikler
konulduundan, donat ekli betonarme kiri ve demelere benzer.
Yaplarda deme betonu her katta ayr ayr dkldnden, merdiven plaka veya
kiri donatnn ykn aktard yap elemanndaki donat ile birletirilmesini salamak
zere filizler braklr.
Yan kirisiz betonarme merdivenler zeminden balatldnda alt ucu ayrca yaplan
bir temel zerine oturtulur ve esas elik ular hatl donat iine gmlr. Bu merdivenlerde
sahanlk veya deme yan tayclar zerine en az 20 cm ve kar tayclar zerine en az 10
cm bindirilir veya gmlr.
2.1.5. Kullanld Yerler

Betonarme merdivenler konutlarda, i merkezlerinde, okullarda ve ihtiya duyulan her
yerde kullanlrlar. Kullanldklar yerlere gre de merdiven genilikleri deiik llerde
yaplr.
Bodrum, at ve asma katlarda en az 75 cm

ki katl evlerde 100 cm
Okul sinema tiyatro ve resmi binalar gibi topluma ak yerlerde en az 140 cm
olmaldr.
Binalarn insan kapasitesine gre bu llere100 cm genilik iin aadaki ilave kol
genilii eklenir.
500 kiiye kadar her 100 kii iin 50 cm

2.2. Betonarme Merdiven Kalb

2.2.1. Tanm
Betonarme merdivenleri oluturmak iin yaplan ve betonarmeyi tayan kalplara
betonarme merdiven kalb denir.
2.2.2. eitleri
Betonarme merdiven kalplarnn yaplabilmesi iin merdiven llerine gre nceden
hazrlanm izimlere ihtiya vardr. Bu izimlere ve llere gre kalplar hazrlanr.
Betonarme merdiven kalplarn incelemeden nce merdiven kalplarnn ekillerine
gre gruplandrma yapmak doru olur. Merdiven kalplar yapl ekline gre u ekilde
gruplandrlabilir.
21
2.2.2.1. Dz Kollu Merdiven Kalplar
ekil 1: Bahede uygulanm dz kollu merdiven
Projede belirlenen merdiven ekline gre merdiven yeri hazrlanr. Dnel merdivenin
ise 1/1 leinde uygun bir yere izimi yaplr. Dz kollu merdivenlerde bu izim duvar
rlm ise su terazisi ile duvar zerine izilir. Duvar yok ise hazrlanan yan kanatlara su
terazisi ile basamak ve rht lleri izilir. Yan kanat tahtalarnn merdiven meyline gre
yerinin tespit edilmesi gerekir (ekil 1, 1.1, 1.2).
ekil 1.1: Dz kollu merdiven kalb uygulamas
Bu merdivenleri iki ekilde yapmak mmkndr.

Birincisi; tabliye betonu iin kalp yaplr ve beton dklr. Binann kaba iilii
bittikten sonra rht ve basamak kalb hazrlaharak rht ve basamaklar dklr.
ekil 1.2: Dz kollu merdiven uygulamas kesiti
22
naat uzun sren ve ok katl binalarda genellikle bu uygulama uygulanr. Bundan

iki yarar salanr; birincisi el arabalar ile ini klar kolay olur. kincisi ise basamaklarda
krlarak bozulmalar olmaz.
kinci yapm uygulamas ise tabliye rht kalplar hep birlikte hazrlanr betonarmeleri de
beraber dklr.
2.2.2.2. ift Kollu Merdiven Kalplar
Resim 1: ift kollu sahanlkl betonarme merdiven
Katlar arasndaki merdivenler sahanlktan sonra dn yaparak devam ediyorsa bu tr

merdivenlere ift kollu merdivenler denir (resim 1). Kalplarnn hazrlanmas dz kollu
merdivenlerde olduu gibidir. Burada dikkat edilecek nemli nokta, sahanlkta son bulan
rhtn st ile sahanlktan balayan ilk rhtn alt ksm ayn hizada olmaldr.
2.2.2.3. Dnel Merdiven Kalplar

Bu merdivenler, dier merdiven eitlerine gre yaplmas daha zor olan
merdivenlerdir. Fazla iilik ve ok malzeme gittiinden biraz masrafldr. Ancak dier
merdiven eitlerine gre az alan kaplar. Dz merdivenlere gre k alan daha az olmas
nedeniyle merdiven boluk sorunu olan binalarda kullanlrlar.
Hatasz dzgn bir dnel merdiven kalb yapmak iyi izilmi merdiven plan ve
detaylar sayesinde olur. Dnel merdivenlerin yapm, izime dayanan bir alma gerektirir.
Dnel merdivenlerde i ksmlardaki en dar basamak 10 cm den daha az olmamaldr.
Normal basamak genilii ise k hatt zerinde alnr. serene gelindike basamaklar
daralr. k hattndan d serene doru ise basamak genilii byr. Dnel merdivenleri
dnme miktarna gre genel olarak grupta toplayabiliriz.
23
eyrek Dnel Merdiven Kalb: Projede ihtiyatan dolay eyrek dnel

merdiven kalb yapm gerektii zaman uygulanr. Dnel basamaklarn iyi
dengelenmesi gerekir.
Dnel bir merdivenin uygulama projesinde plan ve lleri alnarak

dengeleme metotlarndan biriyle 1/1 leinde izilir.
ve d serenlerin tek tek anmlar birebir leinde izilir.
Dier merdivenlerde olduu gibi bu izimler ahap malzeme zerine
aktarlarak alt seren ve st seren kartlm olur.
Serenlerin altna enine kirilemeler atlarak dikme ve kamalarla
salamlatrlr zerine deme tahtalar aklr. Serenleri salam
tutturabilmek iin dikmeleri iten atar serenleri dikmeleri yandan ivileriz.
Tam serenin altna ikinci bir para ivileyerek serene gelen yk yalnz
ivilere brakmayz ve serenin aa sarkmas nlenir.
Yarm Dnel Merdiven Kalb: eyrek dnel merdivenlerde yaplan

uygulamalar burada da aynen uygulanr.
Dnen basamaklarn dzgn olabilmesi iin izimle dengeleme ilemi

yaplmaldr. Burada eksende ister rht ortada olsun isterse basamak ortada
dzenlensin sanda ve solunda kalan basamaklar birbirinin simetrii
olarak kar bu yapmda bize kolaylk salar.
Yarm dnel merdiven kalp plannn d ve i seren anmlar ayr ayr
kartlr.
Kalp plannn L1 seren anmndan faydalanarak 2,5cm lik tahtaya veya
5cm lik ahap malzeme zerine alt seren izimi yaplr. Bu eri ksmn
izimini yaparken en az 3 noktay birletirerek izmek gerekir (ekil 2).
ekil 2: Yarm dnel merdiven kalbnn dengelenmesi
24
Tam dnel merdiven kalb: Dier dnel merdivenlerden tek fark i seren tm
daire eklinde yaplr. Yarm dnel merdivenin dnen ksmnn yapld gibi iki
ayr paradan veya tek kolu bir yuvarlak kesitten yaplrsa rht ve deme
tahtalarnn aklmas kolay ve salam olur (Resim 2, 2.1).
Resim 2: Hazr metal tam dnel b.a.

merdiven kalb
Resim 2.1: Tam dnel merdiven

kalb
serenin zerine eit olan rht ve basamaklar bir ablon ile izilir. Rht ve
basamaklardan faydalanarak deme ksm karlr. Deme ve rht tahtalarn akmak iin
yardmc paralar aklr (ekil 3).
ekil 3: Tam dnel merdivenin dengelenmesi
25
2.2.2.4. Para Basamakl Merdiven Kalplar

Adndan da anlalabilecei gibi bu merdiven tipi basamaklarn atlyeler de veya
antiyelerde tek tek dklp sonra yerinde monte edilmesi ile yaplr.
Para basamakl merdivenler dz merdiven olarak yaplacaksa ilk basamak iin bir
kalp, dier btn basamaklar iin bir kalp yaplmas yeterli olacaktr (ekil 4).
Dnel merdivenler para basamakl olarak yaplacaksa her deiik basamak iin ayr
bir kalp yaplmaldr. Bu kalplar projeye gre numaralandrlr. Bu numaralama ilemi bize
yerine montajda kolaylk salar.
ekil 4: rnek para basamakl merdiven kalb
2.2.3. zellikleri
Betonarme merdiven kalplar zerine gelecek olan betonarmeyi tayacak salamlkta
yaplmaldr. Tayc kiriler birbirine balanmaldr. Projede belirtilmi olan llere gre
hatasz bir dengeleme yaplmaldr. zellikle dnel merdivenlerde seren anmlar
izilmeden uygulama gerekletirilemez.
Dz kollu merdivenler en yaygn olarak kullanlan merdiven kalplardr. Dnel
merdivenler ise daha ok merdiven boluu az olan yerlerde kullanlr.
2.2.4. Elemanlar
Merdiven kalp boyunduruklar

Merdiven kalb tayc dikmeler
Merdiven kalb alt zgaralar
Merdiven kalb deme tahtalar
Merdiven yan kanatlar
Merdiven kalb basamak tahtalar
Merdiven kalb balant talar
26

Betonarme merdiven kalplar binalarda ve konutlarda, betonarme merdiven ihtiyac
duyulan her yerde kullanlr.
2.3. Betonarme Merdiven Kalb Yapm Kurallar
Projede belirlenen llere gre rht ve basamak saylar dengelenir.

Dnel merdiven yaplacaksa anmlar izilir.
Tayc kiri ve dikmeler sabitlenir.
Alt zgaralar sabitlenir.
Yan serenler sabitlenir.
Alt kalp deme tahtalar sabitlenir.
Tayc kolonlar birbirlerine apraz balantlarla balanr.
Kalbn kolay sklebilir olmasna dikkat edilir.
Sahanlkl merdivenlerde sahanlkta biten rht tam sahanlkla tabliye betonunun
kestii yerden balatlmamaldr. Biraz geriden balatlmas gerekmektedir.
nk o nokta en zayf noktadr.
2.4. Betonarme Merdiven Kalb Yaplmas (Uygulama)
Kalp ncesi hazrlk modlne gre hazrlnz yapnz.

Projeye gre merdiven kotunun lsn alnz.
Eer merdiven kalb bamsz olarak yaplacaksa kot ykseklii belirlenip rht ve
basamak lleri hesap edilir. Daha sonra bu llere gre kalp malzemeleri hazrlanarak
ilem srasna gre kalp malzemeleri yerine yerletirilir.
Resim 3: Kat ykseklii ile beraber yaplm merdiven kalb
27
Eer betonarme merdiven kalb kat ykseklii ile beraber yaplacaksa (resim 3) kat
betonarme kalb yaplrken merdiven kalb da birlikte yaplr. Boyunduruklar ve tayc
dikmeler kat kalb ile birlikte yaplr ve betonarmesi birlikte dklr.
Boyunduruklar hazrlayarak yerletiriniz
Merdiven kalb boyunduruklar dikmeler zerine (resim 4) kalp yapm kurallarna

uygun olarak sabitlenir. Bu ilem yaplrken merdiven eimi, dzgnl muntazam bir
ekilde kontrol edilmelidir.
Resim 4: Merdiven kalb boyunduruklarnn dikmeler zerine yerletirilmesi
Tayc dikmeleri hazrlaynz ve yerletiriniz.
Boyunduruklarla beraber tayc dikmeler (resim 5) dengeli bir ekilde yerletirilir.

Dikmeler yerletirilirken merdiven eimine gre dikmelerin duruu kalb tayacak ekilde
ayarlanmaldr. Eer devam eden merdiven kalb ise alt merdivenin basamaklarna
yerletirilecek ekilde ayarlanmaldr. Yataylk ve deylik kontrol unutulmamaldr.
28
Resim 5: Merdiven kalb tayc dikmelerin yerletirilmesi
Izgaralar hazrlanarak yerletiriniz.
Boyunduruklar zerine zgara paralar 5060 cm aralklarla yerletirilir. Izgara

aralklar ok fazla ak yaplmamaldr. nk kalp deme tahtasnn tama gc
zgaralar sayesinde olmaktadr (resim 6).
Resim 6: Merdiven kalb zgara uygulamas
Merdiven taban deme elemanlar hazrlanan zgaralar zerine aralarnda boluk

olmayacak ekilde yerletirilir. Eer deme malzemesi ahap tahtalardan yaplyorsa
ekonomik kullanmaya zen gsterilmelidir (resim 7).
29
Resim 7: Merdiven kalb deme tahtas uygulamas
Resim.7.1de merdiven uygulamasn grmektesiniz. Bu uygulama ahaptan yaplan

merdivenlerde de uygulanmaktadr. Merdiven grntsnn daha gzel olmasnn istendii
durumlarda uygulanr.
Resim 7.1: Hazr metal kalp ile dnel merdiven kalb uygulamas
30
Merdiven yan kanatlarn hazrlaynz ve monte ediniz
Betonarme merdiven kalplarnn deme tahtalarnn sabitlenmesinden sonra yan

kanat tahtalar aklr (resim 8, 8.1).
Resim 8: Tek kollu dz merdivende yan tahta uygulamas
Resim 8.1: Betonarme merdiven kalb yan tahta uygulamas
31
Basamak aln kalp tahtalarn yerletiriniz,
Betonarme merdiven kalb basamak aln tahtalar belirlenmi olan rht ve basamak
llerine gre yerine sabitlenir. Bu ilem srasnda aln tahtalarnn paralellii zenle
korunmaldr (resim 9).
Resim 9: Aln tahtalarnn yerletirilmesi
Resim 10: Aln tahtalarnn ta

ile desteklenmesi
talar hazrlaynz ve monte ediniz
Basamak aln tahtalar st ksmndan takviye talar yardm ile glendirilmelidir.

zellikle geni aklkl merdivenlerde basamak aln tahtalarnn esnemesinin nlenmesi iin
bu ilem ok nemlidir. talar aklrken aln tahtalarnn paralelliinin bozulmamasna
dikkat edilmelidir (resim 10).
32
Kalplarn takviyesini yapnz.
Betonarme merdiven kalb ahap dikmeler ile yaplmsa bu dikmeler birbirlerine

apraz balantlar ile balanmaldr. Hazr metal dikme kullanlan kalplarda ise dikmeler
arasnda apraz balantlara gerek duyulmaz.
Resim 11: Betonarme merdiven kalp dikmeleri
Resim 11de hazr metal dikmelerde apraz balantlar yaplmadan nceki uygulamay
gryorsunuz Uygulama devam eden merdivenlerde basamaklara gre gerekletirilmitir.
Resim 11.1: Betonarme merdiven hazr kalp uygulamasnda dikmeler
Resim 11.1de hazr betonarme merdiven kalbn ve tayc dikme uygulamasn

gryorsunuz.
33
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
KALIP SKME1
ANKARA 2006
NDEKLER
AIKLAMALAR ........................................................................................................ii
GR ........................................................................................................................... 1
RENME FAALYET 1 ....................................................................................... 3
1. KANATLARI SKME............................................................................................ 3
1.1. Kanat ................................................................................................................. 3
1.1.1. Tanm ........................................................................................................ 3
1.1.2. Malzemeleri................................................................................................ 3
1.1.3. lleri....................................................................................................... 4
1.2. Kanatlar Skme Aralar.................................................................................. 4
1.2.1. Tanm ........................................................................................................ 4
1.2.2. eitleri ...................................................................................................... 4
1.2.3. zellikleri ve Kullanm ekilleri ............................................................... 6
1.3. Kanatlar Skme Kurallar ................................................................................ 7
1.4. Takviyelerin sklmesi ..................................................................................... 7
1.5. Kanatlarn Sklmesi ........................................................................................ 8
UYGULAMA FAALYET- 1 ................................................................................ 9
DEERLENDRME.............................................................................................. 11
RENME FAALYET - 2..................................................................................... 14
2. DKMELER SKME........................................................................................... 14
2.1. Dikme .............................................................................................................. 14
2.1.1. Tanm ...................................................................................................... 14
2.1.2. Malzemeleri.............................................................................................. 15
2.1.3. lleri..................................................................................................... 15
2.2. Dikmeleri Skme Aralar .............................................................................. 15
2.2.1. Tanm ...................................................................................................... 15
2.2.2. eitleri .................................................................................................... 15
2.2.3. zellikleri ve Kullanm ekilleri ............................................................. 16
2.3. Dikmelerin Sklme Kurallar ........................................................................ 16
2.4. Dikmelerin Sklmesi..................................................................................... 16
UYGULAMA FAALYET- 2 .............................................................................. 17
LME VE DEERLENDRME......................................................................... 19
MODL DEERLENDRME .................................................................................. 21
CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 23
KAYNAKA ............................................................................................................. 24
RENME FAALYET1
RENME FAALYET 1
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda kalba ve
betona zarar vermeden, kalp skme kurallarna gre kalp kanatlarn doru, eksiksiz ve ie
uygun olarak skebileceksiniz.
ARATIRMA
Yaadnz evrede kanat kalb skme ilerini izleyiniz.
Elde ettiiniz sonular snfta arkadalarnza sununuz.
1. KANATLARI SKME
1.1. Kanat
1.1.1. Tanm
Beton ve betonarme kalplarnn yan kalp yz elemanlarna kanat ad verilir. Beton
prizini tam olarak yaptktan sonra kalp sklr. Kalp skme sresi hava artlarna,
kullanlan imentoya, kullanlan su miktarna, betonarme elemanlarnn uzunluk ve hacmine
gre deiir. Normal olarak kiri yanlar, kiri yan kalplar, perde kolon kpr aya
kalplar 3 gn, deme kalplar 8 gn, kiri dikmeleri ve byk aklkl deme kalplar
21 gn bekletilmelidir.
1.1.2. Malzemeleri
Malzeme olarak, ahap (Resim 1), metal (Resim 2), ve plastik malzemeler kullanlr.
Metal ve plastik malzemeler yekpare ve fabrikalarda toplu olarak hazrlanmtr. Ahap ise
deiik llerdeki kerestelerin ivi ile birletirilerek bir araya getirilmesinden meydana
gelmitir. Hatta gnmzde ahap, metal karm, ska beraber kullanlmaktadr.
Ahap, metal ve plastik kaplama malzemeleri ve bunlar birbirine balamak iin
kullanlan balama telleri, ikenceler, inaat demiri, kelebekler ve bulonlar saylabilir.
Resim 1: Ahap kanat rnekleri
Resim 2: Metal kalp rnekleri
1.1.3. lleri
Kanat lleri; 2.5 -5 cm kalnlnda 1520 cm geniliinde tahtalarn bir araya
getirilmesiyle yaplr. Bunlar klapalarla birbirine tutturulmutur. Byk ve standart yaplan
inaatlarda metal ve plastik malzemelerden yaplan kanatlar da kullanlr.
1.2. Kanatlar Skme Aralar

1.2.1. Tanm
Kalplar skmede, tamada ve kalp bakmnda kullanlan aralara kalp skme
aralar denir.
1.2.2. eitleri
Kalp skme aralar, zel kalplarda ok eitli tel skme aralar kullanlmakla
birlikte, genel olarak unlardr: Bu aralar inaatn byklne ve kullanlan kalp
cinslerine gre deimektedir. Bunlar:
Baret (Resim 3)
Eldiven (Resim 4)
eki (Resim 5)
Keser (Resim 6)
Manivela (Resim 7)
Cvata anahtarlar (Resim 8)
Kule vin (Resim 9)
naat asansr (Resim 10)
Emniyet kemeri (Resim 11)
Burnu elik takviyeli ayakkab (Resim 12)
Resim 3: Baret
Resim 4: Eldiven
Resim 5: eki
Resim 6: Keser
Resim 7: Manivela
Resim 8: Cvata anahtarlar
Resim 9: Kule vin
Resim 10: naat asansr
Resim 11: Emniyet kemeri
Resim 12: Burnu ve alt elik takviyeli

ayakkab
1.2.3. zellikleri ve Kullanm ekilleri

eki (en az 500 grlk ivi skebilen)
Keser (ivi skmeye veya akmaya elverili)
Manivela (Yeterli uzunlukta bir yeri keskin dier yeri ivi skebilecek ekilde olmaldr ve
alan yormayacak arlkta olmaldr)
Cvata anahtar (Cvata anahtar somuna uygun olmaldr.)
Kule vin (antiyede dey ve yatay malzeme tama ilerinde kullanlmaktadr.)
naat asansr (antiyede sadece dey yk tama ilerinde kullanlan aratr.)
Baret (Fiberglastan yaplm ve canl renklerden olumaktadr.)
Eldiven (Bez eldiven olmal ve eli terletmemelidir.)
Emniyet kemeri (Parat ipinden yaplmal, kancalar takldnda kendiliinden kilitli
olmaldr. Srtnmeye maruz olan yerleri metal destekli olmaldr.)
Ayakkablar (Alt ve burnu metal takviyeli olmaldr.)
1.3. Kanatlar Skme Kurallar

Yap ilerinde ii sal ve i gvenlii tzne gre kanatlar skme kurallar u
ekildedir.
Madde 112: Kalp skme ii aada belirtilen esaslara gre yaplacaktr.
Kalb alnacak ksmn nce aprazlar, kolon kanatlar alnacak ve saha

temizlenecektir.
Skme ii en ok iki aksn dikmeleri alnarak yaplacaktr.
Skme ii yapan iiler dikmelere trmanmayacak, spa vb. aralardan
yararlanacaklardr.
Sklen kalp malzemeleri uygun ekilde istif edilecektir.
Skm srasnda skm yerine, skcden baka ii girmeyecektir.
D yz ve boluk ksmlarda dmeye kar gerekli gvenlik tedbirleri
alnacaktr.
Kalp malzemelerinin yere indirilmesi veya yukar kartlmas iin malzeme
dengeli olarak iki noktadan balanacaktr.
1.4. Takviyelerin sklmesi

Kalp skmedeki ilem srasnda ana kural en son aklandan balanarak ilke doru
sklmesidir. Kiri yan kalplar perde kolon kpr aya kalplarnn takviyelerinin
skmne normal artlarda beton dkmnden gn sonra balanr.
lem sras:
Gerekli gvenlik tedbirlerini alnz (Baret giyiniz, ivi batmaz ve burnu elik
takviyeli ayakkab giyiniz, emniyet kemerini taknz.)
Gerekli kalp skme aralarn kalbn skeceiniz yere gtrnz.
Skme balamadan nce skm yerinde baka bir ii olmadndan emin
olunuz.
nce kenarlara bal aprazlar sknz (Resim. 13)
Resim 13: Kenarlara bal apraz takviyeler
Resim 14: Kenarlara bal apraz takviyeler
Takviyeleri sknz (Resim 14)

Sktnz malzemeleri snfna gre istif ediniz (Resim 15, Resim 16).
Resim 15: Malzemelerin cinsine gre istif

edilmesi
Resim 16: Malzemelerin cinsine gre istif

edilmesi
Sahay temizleyiniz
Kullandnz aralar yerine gtrnz
1.5. Kanatlarn Sklmesi

Kanatlarn sklmesine, takviyelerin sklmesi bittikten sonra balanr. Kanatlarda
genlemeyi nlemek iin betonarme elemann ebad, yeri ve nemine gre tel gergi, ahap
takviyeler, ahap kuaklar, demir takviyeler, profil takviyeler, kelebek demirleri, cvatal
bulonlar ve ikenceler kullanlr. Bunlar tek tek kullanld gibi hepsi bir arada da
kullanlabilir.
UYGULAMA FAALYET- 1
UYGULAMA FAALYET- 1
Kanatlar Skmedeki lem Sras
takviyeli ayakkab giyiniz ve emniyet kemerini taknz).
Gerekli kalp skme aralarn kalbn skeceiniz yere gtrnz.
olunuz
D yz ve boluk ksmlardaki skmlerde gerekli gvenlik tedbirlerini alnz.
Kenarlardaki ikenceleri skmek iin bir elinizle ikenceyi tutunuz dier elinizle
eki veya keserle ikencenin ucuna vurarak ikencenin gevemesini salaynz
(Resim 17).
Resim 17: Kenarlardaki ikencelerin sklmesi
Resim 18: Bulonlarn sklmesi
Varsa cvatal kuak bulonlarn sknz. Bulonlar anahtarla sklecei gibi

kelebek somunu olanlar elle de sklebilir (Resim 17, Resim 18).
Beton kalp ierisinde yerletirilen pvc elektrik borularndan geirilen inaat
demirlerinden yaplan ve ucunda kelebek denilen mekanizma bulunan gergileri
sknz. Kelebeklerin (Resim 19) ucuna eki veya keserle vurduunuzda
onlar gevetmi olursunuz.
Resim 19: Kelebeklerin sklmesi
Resim 20: Destek profillerinin alnmas
Varsa destek profili ve tahtalarn alnz (Resim 20).

Kuaklar sknz.
Manivela yardm ile kanatlar laka haline getiriniz. Laka haline getirirken
sarsnt yapabilecek hareketlerden saknnz (Resim 21, Resim 22).
Resim 21: Kanatlarn sklmesi
Resim 22: Kanatlarn sklmesi
Resim 23:Kanatlarn llerine gre

istiflenmesi
Resim 24:Kanatlarn llerine gre

istiflenmesi
Sktnz kanatlar lsne gre istifleyiniz (Resim 23, Resim 24).

Sahay temizleyiniz.
Kule vin ve inaat asansr ile yapacanz yatay ve dey tamalarda kalp
malzemelerini en az iki yerinden balaynz.
Kullandnz aralar yerine gtrnz.
10
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
betona zarar vermeden kalp skme kurallarna gre dikmeleri doru, eksiksiz ve ie uygun
olarak skebileceksiniz.
ARATIRMA
Yaadnz evrede kalp skme ilerini izleyerek elde ettiiniz sonular snfta
arkadalarnza sununuz.
2. DKMELER SKME
2.1. Dikme
2.1.1. Tanm
Kalplarn ykn (gerek balklar gerekse zgaralarn altndaki kirilerden ald
yk) tayan kalp elemanna dikme denir.
Bunlarn ahap olanlar kare kesitli olduu gibi daire kesitli de olabilir. Dikme
yklerinin zemine yaylmas, tekniine uygun olmal, rk ve dolmu zeminlerde zel
tedbirler alnmaldr. Yk aktarmasn ve yaylmasn salamak iin dikmelerin (Resim 1,
Resim 3) altna salam ekilde aa yastk ( kadron-kalas ) konulmaldr. Dikmelerin altna
hibir zaman ta paras veya tula konulmamaldr. Dikme; kolay, sarsntsz tehlikesiz
sklebilecek ekilde dzenlenmelidir.
Resim 1: Ahap dikmeler
Resim 2: Metal dikmeler
14
2.1.2. Malzemeleri
Dikmeler ahap ve metal malzemelerden yaplr. Ahap olanlar kare ve daire kesitli
olup metalden (Resim 2, Resim 4) olanlar boru eklindedir ve zel dzenekler ile
ykseklikleri ayarlanabilmektedir. Ahap dikmeler balk, kulak ve payanda paralar ile
birlikte yaplmtr. Metallerde ise ahap baln oturaca U profiller metal dikmelerinin
ucuna kaynatlmtr.
Resim 3: Ahap dikme
Resim 4: Metal dikme
2.1.3. lleri
Kare kesitliler 10 x 10 cm den, daire kesitli olanlarn ap ise 7 cm den kk
olmamaldr.
2.2. Dikmeleri Skme Aralar

2.2.1. Tanm
Kalplar skmede tamada ve kalp bakmnda kullanlan aralara kalp skme
aralar denir.
2.2.2. eitleri
zel kalplarda ok eitli tel skme aralar kullanlmakla birlikte genel olarak kalp
skmde aadaki aralar kullanlr. Bu aralar inaatn byklne ve kullanlan kalp
cinslerine gre deimektedir. Bunlar:
eki
Keser
Manivela
Cvata anahtarlar
Kule vin
naat asansr
Baret
Eldiven
Emniyet kemeri
Burnu elik takviyeli ayakkab
15
eki ( en az 500 grlk ivi, skebilen)

Keser ( ivi skmeye veya akmaya elverili)
Manivela ( yeterli uzunlukta, bir yeri keskin dier yeri ivi skebilecek ekilde
olmaldr ve alan yormayacak arlkta olmaldr)
Cvata anahtar ( Cvata anahtar somuna uygun olmaldr.)
Kule vin ( antiyede dey ve yatay malzeme tama ilerinde
kullanlmaktadr.)
naat asansr ( antiyede sadece dey yk tama ilerinde kullanlan aratr.)
Baret ( fiberglastan yaplm ve canl renklerden olumaktadr.)
Eldiven ( bez eldiven olmal ve eli terletmemelidir.)
Emniyet kemeri ( Parat ipinden yaplmal, kancalar takldnda kendiliinden
kilitli olmaldr. Srtnmeye maruz olan yerleri metal destekli olmaldr.)
Ayakkablar ( Alt ve burnu metal takviyeli olmaldr.)
2.3. Dikmelerin Sklme Kurallar

Yap ilerinde ii sal ve i gvenlii tzne gre dikmeleri skme kurallar u
ekildedir.
Dikmeleri alnacak ksmn nce aprazlar sklmelidir.

yararlanacaklardr.
Ve saha
temizlenecektir.
Skm srasnda skm yerine skcden baka ii girmeyecektir.
alnacaktr.
2.4. Dikmelerin Sklmesi

Dikmelerin sklmesine, kanatlarn sklp kanat malzemeleri llerine gre
istiflenip sahann temizlenmesinden sonra balanr.
16
UYGULAMA FAALYET- 2
UYGULAMA FAALYET- 2
Dikmelerin Sklmesindeki lem Sras
takviyeli ayakkab giyiniz emniyet kemeri taknz).
Gerekli dikme skme aralarn, dikmeleri skeceiniz yere gtrnz.
olunuz
D yz ve boluk ksmlardaki skmlerde gerekli gvenlik tedbirlerini alnz.
Resim 5: D yzeylerin skm
Resim 6: D yzeylerin skm
Dikmeleri birbirine balayan apraz ve dz kuaklar sknz (Resim 2, 6).

Varsa dier takviyeleri sknz.
Resim 7: Dikmelerin sklmesi
Resim 8: Dikmelerin sklmesi
Dikme skme iini en ok iki aksn dikmelerini alarak yapnz (Resim 7, Resim
8).
Dikmeler altndaki kamalar alarak dikmeyi laka haline getiriniz. Bu srada zor
kullanmamaya, vurarak devirmemeye ve sarsmamaya zen gsteriniz (Resim 9).
17
Resim 9: Ahap dikme kamas
Resim 10: Profil dikme ykseklik ayar yeri
Dikmeler metal ise ykseklik ayar pimini karp dikmeyi gevek haline getiriniz
(Resim 10).
Resim 12: Yedek dikmelerin braklmas
Resim 11: Yedek dikmelerin braklmas
Baz dikmeleri yedek olarak yerinde braknz (Resim 12). Her kattaki yedek
dikmenin alt kattakinin stnde bulunmasna zen gsteriniz.
Sktnz dikmeleri lsne gre istifleyiniz (Resim 13, Resim 14).
Resim 13: Dikmelerin istif edilmesi
Resim 14: Dikmelerin istif edilmesi
Sahay temizleyiniz.
Kule vin ve inaat asansr ile yapacanz yatay ve dey tamalarda kalp
malzemelerini en az iki yerinden balaynz.
18
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
KALIP SKME2 VE BAKIMI
ANKARA 2006
NDEKLER
AIKLAMALAR ........................................................................................................ii
GR ........................................................................................................................... 1
RENME FAALYET 1-...................................................................................... 3
1. KR VE DEME KALIPLARINI SKME ...................................................... 3
1.1. Kalplar Hakknda Genel Bilgi.......................................................................... 3
1.2. Kiri................................................................................................................... 4
1.3. Deme.............................................................................................................. 5
1.4. Kiri ve Deme Kalplarn Skme Aralar ................................................... 7
1.4.1. Tanm ........................................................................................................ 7
1.4.2. eitleri ...................................................................................................... 7
1.4.3. zellikleri ve Kullanma ekilleri............................................................... 9
1.5. Kiri ve Deme Kalplarn Skme Kurallar: ................................................. 9
1.5.1. Kalp Sreleri ............................................................................................ 9
1.6. Kiri ve Deme Kalplarnn Sklmesi........................................................ 11
DEERLENDRME LE .............................................................................. 14
RENME FAALYET 2-.................................................................................... 16
2. MERDVEN KALIBINI SKME ......................................................................... 16
2.1. Merdiven ......................................................................................................... 16
2.2. Merdiven Kalplarn Skme Aralar:............................................................ 17
2.2.1. Tanm ...................................................................................................... 17
2.2.2. eitleri .................................................................................................... 17
2.2.3. zellikleri ve Kullanm ekilleri ............................................................. 17
2.3. Merdiven Kalplarn Skme Kurallar ........................................................... 17
2.4. Merdiven Kalplarnn Sklmesi ................................................................... 18
2.5. Sklen Kalplarn Bakm.............................................................................. 19
DEERLENDRME LE .............................................................................. 21
KAYNAKA ............................................................................................................. 26
RENME FAALYET1
RENME FAALYET 1AMA
betona zarar vermeden kalp skme kurallarna gre kiri ve deme kalplarn doru,
eksiksiz ve ie uygun olarak skebileceksiniz.
ARATIRMA
Yaadnz evrede kalp skme ilerini izleyerek, elde ettiiniz sonular snfta
1. KR VE DEME KALIPLARINI
SKME
1.1. Kalplar Hakknda Genel Bilgi
Beton yeni hazrlandnda akc ve iine konulduu yerin eklini alabilen bir karm
olduundan onu istenilen bir ekle sokabilmek iin sertleinceye kadar kalp ierisinde
muhafaza etmek gerekir.
Resim 1:Kalp grnleri
Resim 2: Kalp grnleri
Kalp, betona istenilen ekli ve boyutu vermek iin yaplan ve beton prizini yaptktan
sonra sklen bir yardmc olduuna gre, kolay yaplr ve kolay sklr olmaldr. Kalp
zerine gelen ykleri, sarsntlar karlayacak ekilde yaplp ucuza mal edilmeli, dier
katlarda tekrar kullanlabilmelidir.
Resim 3: Karma kalp
Resim 4: Karma kalp
Kalp, ahap, metal veya plastik malzemelerden yaplmaktadr. Metal ve plastik

malzeme pahal ve ekil deiimi zor olduundan byk ve standart inaatlarda
kullanlmaktadr.
lkemizde en ok ahap kalp kullanlmaktadr. Ahap kalplarda am, kknar ve
kavak keresteleri kullanlmaktadr. Kalpta kullanlacak kereste gnee, suya ve yke kar
koyabilmeli ve fazla ekil deiimi yapmamaldr. Bu bakmdan en ok am aac mamulleri
kullanlr. in nemine gre birinci, ikinci ve nc snf keresteler seilerek kullanlr.
Kalplar genellikle iki elemann birlemesiyle meydana gelir.
Kalp yz elemanlar
skele elemanlar ( dikme ve takviyeler)
1.2.Kiri
Kgir, karkas ve yma yaplarda betonarme kiriler genellikle betonarme demelerle
birlikte ve nadiren mnferit olarak yaplr. Kalp, dklen betonun arln tar ve ayn
zamanda yanlara gelen basnc nler.
Resim 5. Kiri dikmeleri
Resim 6. Kiri dikmeleri
Betonarme kiriin kesiti byk olduunda 100 -150 cm ara ile konulan dikmeler
zerine boylama kirileri konur ve balklar zgara eklinde 4090 cm aralklarla aklr.
Ayrca kiri ykseklii fazla olduunda almalar nlemek iin ortadan 100150 cm
aralklarla tel gergiler konur. Betonarme karkas yaplarda kiriler kolonlar zerine
oturtulduklarnda kiri, kolon ve deme kalplan bir btn olarak yaplr.
1.3. Deme
Betonarme demeler yma yaplarda yk tayan duvarlara ve karkas yaplarda
kiriler zerine oturtulur. Duvarlara oturtulan betonarme demelerde, deme ve hatl kalb
birlikte yaplr. Betonarme iskeleti yaplarda, deme kalb ounlukla stun ve kiri
kalplar ile birlikte yaplr.
Resim 7:Deme kalplar
Resim 8:Deme kalplar
Deme kalplar, zerine gelecek betonarme elemann arln tar. Bu nedenle,

dikmeler 100150 cm aralklarla konur ve aprazlar aklr. Bu kirilerin altna ularda ahap
ve arada ayarl boru dikmeler yerletirilebilir veya aprazlar borudan yapldnda tm
dikmeler ayarl borulardan konulabilir. Dikmelerin stne kalp esas kirileri oturtulur ve her
ikisinin yan yzeylerinden aklan aprazlama ile balanr. Izgara kirileri 4060 cm
aralklarla esas kiriler zerine dizilir ve yanlardan aklr. Kirili betonarme demelerde
zgaralarn ular kiri kalbnn yan tarafna aklan ve takozlarla desteklenen kirisin zerine
oturtulur. Izgara kirileri zerine kalp tahta veya levhalar konur ve ivilenir. Bloklu yaplan
demelerde kullanlan kil veya beton bloklarn altna kalp kaplamas yaplmas gerekmez.
Yalnz zgaralar zerinde bloklarn ek yerinin ve kirilerin altna yeterli genilikte tahtalar
konulur. Asmolen deme kalbnn kolaylkla yaplmas ve ayn kalbn bozulmadan ve
ekli deimeden defalarca kullanlmas istendiinde metal kalplar tercih edilir.
Resim 9: Balkon kalplar
Resim 10: Balkon kalplar
Resim 11: Kalplarn dier katlarda da

kullanlmas
Resim 12: Kalplarn dier katlarda da

kullanlmas
ok katl veya ayn projenin uyguland binalarda zellikle bloklu veya asmolen
deme kalp iskelelerinin kurulabilmesi ve sklebilmesi iin portatif olmas tercih edilir.
Bu kalplarda 35 m uzunluunda ve kat yksekliine gre yaplan elik veya ahap sehpalar
24 m aralklarla konur ve zerine kalas kiriler 4050 cm aralklarla yuvalarna oturtularak
yerletirilir.
1.4.Kiri ve Deme Kalplarn Skme Aralar

1.4.1.Tanm
Kalplar skmede, tamada ve kalp bakmnda kullanlan aralara kalp skme
aralar denir.
1.4.2.eitleri
Kalp skme aralar, inaatn byklne ve kullanlan kalp cinsine gre
deimektedir.zel kalplarda ok eitli tel skme aralar kullanlmakla birlikte genel
olarak unlardr:
eki
Keser
Manivela
Cvata anahtarlar
Kule vin
naat asansr
Baret
Eldiven
Emniyet kemeri
Resim 14: Eldiven
Resim 13: Baret
Resim 16: Keser
Resim 15: eki
Resim 17: Manivela
Resim 18: Cvata anahtarlar
Resim 19: Kule vin
Resim 20: naat asansr
Resim 21:Emniyet kemeri
Resim 22: Burnu ve alt elik takviyeli

ayakkab
1.4.3.zellikleri ve Kullanma ekilleri
eki ( en az 500 grlk ivi skebilen)

Manivela ( yeterli uzunlukta bir yeri keski dier yeri ivi skebilecek ekilde
olmaldr ve alan yormayacak arlkta olmaldr.)
kullanlmaktadr.)
1.5. Kiri ve Deme Kalplarn Skme Kurallar:

1.5.1. Kalp Sreleri
Beton dkm iinin bitimi ile kalp skme arasnda geecek sre kalp alma sresidir.
Bu sre kullanlacak imentonun cinsine, betonun kalitesine, su imento oranna, betonarme
yapnn yknn cinsine, etkilerine, byklne ve hava artlarna baldr.
En dk scaklk derecesi + 5 0C olan elverili hava artlar altnda ve normal kalp
sistemlerinin kullanld yerlerde genel olarak aadaki kalp alma sreleri uygulanr. Bu
tablolarda belirtilen srelere kullanlan imentonun dozaj, agrega irilii, havann ok scak
olmas gibi durumlar da etki etmektedir.
Kiri yan kalplar,

perde kolon kpr
aya kalplar
Deme kalplar
Kiri dikmeleri,
byk aklkl
deme kalplar
Normal Portland
imentosu
3 GN
8 GN
3 HAFTA
abuk sertleen
Portland imentosu
2 GN
4 GN
8 GN
Kullanlan imento
cinsi
zel durumlarda, byk aklkl ve byk boyutlarda yukardaki sreler iki katna
karlabilir.
Kayan ve yrtlebilen kalplar veya benzeri metotlarn kullanld beton,
vibrasyonla sktrld takdirde veya olaanst elverili hava artlar olduunda cetvelin
ikinci stunundaki sreler bir miktar ksaltlabilir.
Sertleme srasnda hava don yapt takdirde kalp alma sresi en aa don yapan
gnler kadar uzatlmaldr, 24 saat ierisinde glgedeki scaklk 00Cye derse o gn iin
don olay var kabul edilmelidir. Dondan sonra tekrar ie balandnda kalp almaya devam
etmeden nce betonun prizini yaparak yeter derecede sertletii veya sert grnp souk
etkisi ile tamamen donmu olup olmad aratrlmaldr.
Yedek dikmeler kalp skldkten sonra da normal portland imentosu kullanlan
yerde 14 gn, abuk sertleen portland imentosu kullanlan yerlerde en az 8 gn daha
yerlerinde braklmaldr. Bu srelerde scakln + 5 0Cden aa dt gnler hesaba
katlmaldr. Uygulanan en az iki deneyle bu sreler sorumlu tarafndan azaltlabilir.
Yap ilerinde ii sal ve i gvenlii tzne gre kanatlar skme kurallar u
ekildedir.

temizlenecektir.
Skme ii en ok iki aksn dikmeleri alnarak yaplmal, dier kalplarn
skmnde de bu sralamaya (en fazla 2 aks) gre gidilmelidir.
Skme ii yapan iiler dikmelere trmanmayacak, spa v.b. aralardan
yararlanacaklardr.
Sklen kalp malzemeleri uygun ekilde istif edilecektir
alnacaktr.
10
1.6. Kiri ve Deme Kalplarnn Sklmesi
Kalp skmedeki ilem srasnda ana kural en son aklandan balanarak ilke
doru sklmesidir.
Kiri yan kalplar perde kolon kpr aya kalplarnn takviyelerinin skmne
normal artlarda beton dkmnden gn sonra balanr.
lem sras:
takviyeli ayakkab giyiniz ve emniyet kemerini taknz)
Gerekli kalp skme aralarn kalbn skeceiniz yere gtrnz
olunuz
nce kenarlara bal aprazlar sknz.
Resim 23: apraz ve takviyeler
Resim 24: apraz ve takviyeler
Takviyeleri sknz
Dikmelerin altndaki kamalar alnz,dikmeler metal ise vidalarn geveterek
dikmeleri laka haline getiriniz.
11
Resim 25: Dikmeler
Resim 26: Dikmeler
Dikmeleri alrken mutlaka baz dikmeleri yedek olarak yerinde braknz.

Yerinde braktnz dikmelere ve bunlarn zerindeki kalp tahtalarna
dokunmaynz.
Resim 27: Yedek dikmeler
Braktnz yedek dikmelerin alt katlardakilerle st ste gelmesine dikkat

ediniz.
12
Resim 29: Yzey kaplamalar
Resim 30: Yzey kaplamalar
Akl 3 metreyi gemeyen kirilerin ortasnda bir yedek dikme brakmak

yeterlidir
Demelerde ise ortada bir adet dikme yedek braknz.
Sktnz malzemeleri snfna gre istif ediniz.
Resim 31: Snfna gre istifleme
Resim 32: Snfna gre istifleme
Sahay temizleyiniz.
13
RENME FAALYET2
RENME FAALYET 2AMA
betona zarar vermeden kalp skme kurallarna gre merdiven kalplarn doru, eksiksiz ve
ie uygun olarak skebileceksiniz.
ARATIRMA
Yaadnz evrede kalp skme ilerini izleyerek elde ettiiniz sonular snfta
2. MERDVEN KALIBINI SKME

2.1. Merdiven
Para basamakl merdivenlerde her basamak ayr ayr dkleceinden bir merdiven
basamann ekline gre deiken bir kalp hazrlanr.
Resim 33: Merdiven kalb
Resim 34: Merdiven kalb
Yekpare yaplan betonarme merdiven kalplar, eik duran deme veya kirili deme
kalb gibi yaplr. Basamaklar plaka ile birlikte dklecek ise rht tahtalar, basamak
genilii ve yksekliine gre terazisinde konur ve ulardan yan kanatlara destek talar ile
aklr.
16
2.2.Merdiven Kalplarn Skme Aralar:

2.2.1. Tanm
Kalplar skmede tamada ve kalp bakmnda kullanlan aralara kalp skme
aralar denir.
2.2.2. eitleri
Kalp skme, inaatn byklne ve kullanlan kalp cinslerine gre deimektedir.
zel kalplarda ok eitli tel skme aralar kullanlmakta birlikte genel olarak unlardr:
eki
Keser
Manivela
Cvata anahtarlar
Kule vin
naat asansr
Baret
Eldiven
Emniyet kemeri
eki ( en az 500 grlk ivi skebilen)

Manivela ( yeterli uzunlukta bir yeri keski dier yeri ivi skebilecek ekilde
olmaldr ve alan yormayacak arlkta olmaldr)
kullanlmaktadr.)
2.3. Merdiven Kalplarn Skme Kurallar

Yap ilerinde ii sal ve i gvenlii tzne gre dikmeleri skme kurallar u
ekildedir.

temizlenecektir.
17

yararlanacaklardr.
alnacaktr.
2.4. Merdiven Kalplarnn Sklmesi

Merdiven kalplarnn skm eik duran deme ve kirilerin sklmyle ayndr.
lem sras:
Gerekli gvenlik tedbirlerini alnz (baret giyiniz, ivi batmaz ve burnu elik
takviyeli ayakkab giyiniz ve emniyet kemeri taknz)
Gerekli kalp skme aralarn kalbn skeceiniz yere gtrnz
olunuz
nce kenarlara bal aprazlar sknz.
Resim 35: Takviyeler
Resim 36: Dikmeler
Takviyeleri sknz
Dikmelerin altndaki kamalar alnz, dikmeler metal ise vidalarn geveterek
dikmeleri laka haline getiriniz.
18
Resim 38:Kalp malzemelerinin dier katlarda

da kullanm
Dikmeleri alrken mutlaka baz dikmeleri yedek olarak yerinde braknz.

Yerinde braktnz dikmelere ve bunlarn zerindeki kalp tahtalarna
dokunmaynz.
Braktnz yedek dikmelerin alt katlardakilerle st ste gelmesine dikkat
ediniz.
Sktnz malzemeleri snfna gre istif ediniz.
Sahay temizleyiniz
Kullandnz aralar yerine gtrnz
2.5.Sklen Kalplarn Bakm

Sklen ahap kalp malzemesi temizlenir, kullanma yerlerine veya boyutlarna gre
istif edilir. Metal malzemelerden dikme ve aprazlar temizlenir. Kaplama olarak kullanlan
levhalar temizlendikten sonra yalanarak veya boyanarak levhalarn paslanmas nlenir.
lem sras:
Sktnz kalp malzemesizindeki ivileri sknz, har artklarn spatula

veya tel fra ile temizleyiniz
Resim 39: Kalp tahtalarnn temizlenmesi
Resim 40: Kalp tahtalarnn temizlenmesi
19
Krlan ve bozulan yerleri tamir ediniz.

Kaplama olarak kullanlan levhalar temizledikten sonra uygun kimyasallar
fra ile srerek yalaynz. (emprenye etmek) Metallerin paslanmasn nlemek
iin boyaynz.
Resim 41: Kalp tahtalarna kimyasallarn

srlmesi
Resim 42: Kalp tahtalarna kimyasallarn

srlmesi
Kullanma yerlerine ve boyutlarna gre uygun bir yere istifleyiniz.
Resim 43: Kullanma yerlerine ve boyutlarna

gre istifleme

gre istifleme

gre istifleme
Resim 46: Kullanma yerlerine ve

boyutlarna gre istifleme
20
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
HAR
ANKARA 2007
RENME FAALYET-1
RENME FAALYET-1
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda ,tekniine
uygun kum eleme yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan inaat aamasndaki binalarn duvar yapmnda ne tr kum
kullanldn, aratrnz ve elde ettiiniz sonular, snf ortamnda arkadalarnza
sununuz.
1. EL LE (EL ARALARI LE) KUM

ELEME
1.1. El ile Kum Eleme Aralar
1.1.1. Tanm
Duvar harcnda kullanlacak kumu, istenilen tane apna getirmek iin kullanlan
aralarn tmne kum eleme aralar denir. Kumu istenilen tane apna getirme ve
istenmeyen maddelerden ayrma iine de kum eleme denir.
1.1.2. eitleri
1.1.2.1. Elekler
Gzenek ekillerine gre elekler:
Kare kesitli elek: 0-4 mm gzenek aklna sahip eleklerdir.
Yuvarlak kesitli elek: 0-7 mm gzenek aklna sahip eleklerdir.
Kullanm ekillerine gre elekler:
Destekli elek
Dikdrtgen eklinde olup, bir destek yardmyla belli bir
ada (60-75) duran elektir. Elek zerine atlan kumun kaymas
iin elee a verilir. naat sektrnde kum elemek iin
genellikle bu tr elekler kullanlr.
Destekli Elek

Sarsma elekler
Tek veya iki kiinin birlikte sarsarak kulland, kare veya
dikdrtgen eklinde, yatay konumda kullanlan eleklerdir.
Bu tr elekler genellikle ince kum elemek iin kullanlr.
Sarsma Elek
1.1.2.2. Elek Destekleme Latas

Elei, belli bir a ile destekleyen latadr.
1.1.2.3. Krek
Kumu elek zerine atmak iin kullanlan el aletidir.
1.1.3. zellikleri
Elekler, kolay krlmayan malzemeden seilmelidir. Elek, ereve talar elei
tayabilecek salamlkta, ahap malzemeden yaplmaldr.
Elek destekleme latalar, genellikle ahaptan 5x5 cm, 5x10 cm kesitinde elek
boyundan ksa olmayacak ekilde yaplmaldr. Destek elein devrilmemesi iin yere iyi
sabitlenmelidir.
Krekler, elikten yaplan ve uygun sap takmak suretiyle kullanlan el aletidir. Har
krei, kum krei ve bel krei gibi eitleri vardr
1.2. El le Kum Eleme Kurallar

Elle iyi bir kum eleme yapabilmek iin aada belirtilen kurallara uymak gerekir:
Elenecek kum kuru olmal eer slak ise bir mddet kurumaya braklmaldr.
Kum elenecek yer dzgn ve temiz olmaldr.
Elein as, kumu zerine serptiinizde rahatlkla aaya kayacak ekilde

olmaldr.
Elenen kumdan arta kalan maddeler elenmi kuma karmamas iin elein
nnden sk sk alnmaldr.
Elek arkasndaki elenmi kum; elein nndeki maddelere karmamas, elee

temas etmemesi ve elemeye yer amak iin ara ara boaltlmaldr.
1.3. Elle Kum Eleme Metotlar

Duvar harc yapmnda kullanlacak kumu elemek iin, en ok aada belirtilen
metotlar tercih edilir:
a. Al destekleme ile kum eleme metodu,
b. Sarsma ile kum eleme metodu,
Destekli elekle kum eleme
Sarsma elekle kum eleme
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
EL ARALARI LE KUM ELENMES
A. Al Destekleme le Kum Eleme:
Zaman iyi
deerlendiriniz
Resim 1
Resim 2
1. Kum elenecek yeri temizleyiniz (Resim.1 )
2. Elei temizlenmi yere

belli bir a ve destek yardmyla
sabitleyiniz. (Resim.2)
Malzemeyi
dikkatli
kullannz
Resim 4
Resim 3
3. Elenecek kumu, krek yardmyla, elein

elek zerine, alttan yukarya doru hafife
serperek atnz. (Resim.3)
4. Elek nnde biriken kaba

malzemeleri ayr bir
yere alnz. ( Resim.4)
Resim 5
5. Elei kaldrarak, elenmi kumu krek ile toplaynz. (Resim.5)
B. Sarsma Metodu le Kum Eleme lem Basamaklar

Aada ilem basamaklar verilen sarsama metodu ile kum eleme iini yapnz.
Gvenlik
tedbirlerini
alnz
Resim.1
Resim.2
1.Kum elenecek yeri temizleyiniz. (Resim.1)
2.Kumu elek zerine krek ile

tanabilecek miktarda koyunuz.
(Resim.2)
evreye
saygl
olunuz
Resim.3
Resim.4
3. Elei iki tarafndan tutarak

sarsnz.(Resim.3)
4. Elek zerinde kalanlar bir tarafa

dknz. (Resim.4 )
Resim.5
5. Elenmi kumu krek ile toplaynz.( Resim.5 )
RENME FAALYET-2
RENME FAALYET - 2
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, kvamnda har yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan inaat aamasndaki binalar gezerek, ne tr har kullanyor,
bunlar aratrnz ve elde ettiiniz sonular, snf ortamnda arkadalarnza sununuz.
2. DUVAR HARCI HAZIRLAMA

2.1. Duvar Harlar
2.1.1. Tanm
Duvar harc; uygun kum, kire hamuru, balayc olarak imento ve yeteri kadar
suyun karmndan elde edilen malzemedir.
D duvarlar ile i blme duvarlarda kullanlacak har arasnda, imentonun miktar ve
zellii bakmndan fark vardr. D duvarlarda, i duvarlara gre daha fazla imento
kullanlr.
2.1.2. eitleri
Duvar harlar; har karmna giren malzemenin cinsine ve miktarna gre e
ayrlr.
2.1.2.1. Kire Harlar
Bu harlar, kendi ierisinde ikiye ayrlrlar.
Kire harc
Belirli oranlarda kum, snm kire ve suyun kartrlmas sonucu elde edilen hartr.
Gnmz inaat sektrnde sk kullanlmamakla birlikte, bazen i blme duvarlarnda ve
rutubet almayan yerlerde kullanlr.
Takviyeli har
Kire harcnn ierisine, belirli oranda imento ilave edilerek, elde edilen hartr.
naat sektrnde duvar rme ilerinde genellikle takviyeli har kullanlr. lave edilen
imento, harcn abuk sertlemesini ve daha mukavemetli olmasn salar.
10
2.1.2.2. imento Harlar

Duvar yapmnda kullanlacak imento harlar, karmn ierisindeki malzemenin
cins ve miktarna gre snflandrlr.
imento Harc
0-4mmlik kum ile belirli oranda imento ve suyun
karmndan elde edilen hartr. Bu tr harlar, genellikle d
duvarlarn rlmesinde kullanlr. Duvar harc ierisindeki
imentonun yaklak miktar 250-350 kg arasnda olmaldr. imento
harlar, imentonun priz almamas iin 2 saat iinde kullanlmaldr.
imento harc
Melez (Temditli) Har

Sadece imento katlarak yaplan harcn ilenebilirlii azdr.
imentonun zelliinden dolay abuk priz alr. Kullanma esnasnda
malaya yapr. Kire imentonun prizini geciktireceinden, imento
harcnn iine bir miktar kire katlr. erisine kire katlm bu tr
harlara melez har denir.
Melez har
1.2.3. Hazr Duvar Harlar

Bu tr harlar, eitli kimyasal katk maddeleriyle desteklenmi ve ierisine Portland
imentosu katlmak suretiyle fabrika ortamlarnda elde edilmi harlardr. Bu harlar; i ve
d mekanlarda, ta, tula ve eitli bloklarla duvar rmede kullanlr. Hazr harlar;
ierisindeki katk maddeleri nedeniyle suya, neme, ar hava artlarna ve dona kar
dayankldr. Piyasada 30-40 kg lk torbalar ierisinde kuru karm olarak satlr.
2.1.3. Kire ile imento Harlarnda Kvam ve Malzeme Oranlar
2.1.3.1. Kvam
Harcn kvam, uygulama esnasnda zorluk kartmamas bakmndan nemlidir. yi
bir harcn kvam ne sulu ne de kuru olmaldr. Tulay harcn zerine koyduunuzda har
hemen kmemeli, hafif tokmaklamaya msaade etmelidir. Harcn kvamn tayin etmek iin
bir elik mala zerine, karm yaplm hartan bir miktar alnr. Mala hafife yana doru
eilir. Har malann zerinden yavaa kayar ve malada har izi brakmazsa har
kullanlmaya uygun kvamdadr.
2.1.3.2. Malzeme Oranlar
Harlarn karmnda kullanlan kum, kire hamuru, imento ve su miktarlar,
aadaki tablolarda verilmitir.
Tablo 1 Kire harc karm oranlar
Kum
6-8 Hacim
Kire Hamuru
Su
Hacim
1-2 Hacim
11
Tablo 2 Takviyeli kire harc karm oranlar

Kire Harc
1 Hacim
imento
1/5-1/7 Hacim
Tablo 3 imento harc karm oranlar

Kum
3 Hacim
imento
1 Hacim
Su
1-2 Hacim
Tablo 4 Melez har(temditli) karm oran

Kum
4 Hacim
imento
1 Hacim
Kire Hamuru
Hacim
Su
1-2 Hacim
2.2. Duvar Harcnda Kullanlan Malzemeler

2.2.1. Kum
Tabiattaki talarn eitli ekillerde paralanmasyla
meydana gelen, tane irilii 7 mmyi gemeyen paralara denir.
Kumlar, tane aplarna gre ince kum (0-1mm), orta kum (0-2
mm) ve iri kum (0-4 mm) olarak snflandrlr. Ayrca kumlar
elde edililerine gre, doal ve yapay kum olmak zere ikiye
ayrlr.
Har kumu
Gnmzde duvar harcnda kullanlan kumlar, en byk tane ap 0- 4 mm olan, dere
ve ocak kumlardr. Duvar harcnda kullanlacak kum, temiz olmal, ierisinde yabanc
madde bulunmamaldr.
Deniz kumlar, bnyesinde fazla tuz bulundurmas nedeniyle, inaatlarda pek tercih
edilmez. Eer kullanlmas gerekiyorsa mutlaka ykanmal ondan sonra kullanlmaldr.
2.2.2. Kire
Kirecin hammaddesi, kalker ta, (kalsiyum karbonatCaCO3) ve dolomit ta (Kalsiyum ve magnezyum karbonatCaCO3,MgCO3) dr. Bu kayalar, kire ocaklarndan, i
makineleri ile krlarak ve dinamitle patlatmak suretiyle elde
edilir.
Hamur kire
12
2.2.2.1. Kireler, Elde Edili ekillerine Gre Snflandrlr
Sndrlm kireler: Kendi ierisinde ikiye ayrlr.

1. Toz kire
2. Hamur kire
Hava Kireleri: Kendi ierisinde 3 e ayrlr.
Kalker Kireci (Beyaz Kire)

Bu tr kireler; iinde % 80 den fazla CaCO3 bulunan, kire talarnn (900-1000 oC)
piirildikten sonra su ve buhar altnda sndrlmesiyle elde edilir.
Dolomit kireci
Dolomit talarnn (CaCO3,MgCO3) 900-1000 oC scaklkta piirildikten sonra, su ve
buhar altnda sndrlmesiyle elde edilen kiretir.
Su Kireci
Marnl (silis, alminyum ve demir oksit ieren) kire talarnn, piirildikten sonra su
veya buharla sndrlerek, tlmesiyle, toz haline getirilen kirelerdir. Bu kireler su ile
kartrldktan sonra, hem hava da hem de su altnda sertleme zelliine sahiptir.
2.2.2.2. Kirelerin Sndrlmesi
Kire, ocaklardan para halinde getirilip, yeterli miktarda su katldktan sonra
kartrlarak sndrlr. Kire ocandan i yerine gelen ta halindeki kireler,
bekletilmeden sndrlmelidir. yi sndrlmeyen kireler, zamanla hava ve su ile temas
etmelerinden dolay har ierisinde snerek, duvara zarar verir.
Kirelerin sndrlmesi drt ekilde yaplr.
Teknelerde Sndrme
Yaklak Ebad 200x400x40 cm olan teknelere yksekliin 1/4 ne kadar snmemi
kire konur. Kirecin st seviyesine kadar su doldurulur. Daha sonra suyun miktar yava
yava artrlr ve kire sndrlene kadar gelberi ile kartrlarak eritilir. Ayran kvamna
gelmi olan kire, teknenin nndeki kuyuya, elekten geirilerek szlr. Kuyudaki kire, 1
hafta bekletildikten sonra duvar harcnda kullanlabilir.
Sulama Yntemi le Sndrme

Piirilmi kalker talar, 10 cm kalnlnda tabakalar haline dz bir zemin zerine
yaylr ve zerine su pskrtlr. 15 Gn kendi halinde bekletildikten sonra, eleme ve
tme ileminden geirilerek torbalanr.
Suya Daldrma Yntemi

Piirilen kalker bir sepet ierisinde suya birka saniye daldrlr ve sonra kendi haline
braklarak sndrlr.
Makine le Sndrme
zel makinelerde su ile kartrlp ayran kvamna getirilen kire, elekten geirilip
dinlenme ukurlarna aktarlr. Kire, tldkten sonra, hamur (kaymak) halinde piyasaya
srlr.
13
Toz Kireler
Toz kireler, piirilmi ve sndrlm kirelerin tlmesiyle ve elenmeleriyle elde

edilir. Toz kireler, piyasada 25 kg. lk torbalar halinde satlr.
2.3. imentolar
imento, yaklak % 79 kalker ve % 21 kil karm
olan hidrolik balayclardr. Kalker ve kil 1450 0C-1650 0C
ye kadar frnlarda piirilerek fndk ve nohut
byklndeki klinker elde edilir. Klinker belirli incelie
kadar tlmeden reaksiyona girmez ve sertlemez.
Klinker tlrken iine % 3-5 orannda al ta ilave
edilerek tlr ve tlm ve tane boyutu 90 mikrona
kadar drlm toz halinde imento elde edilir.
Torba imento
2.3.1. imento Trleri

imentolar genel olarak Portland imentolar (P), Beyaz Portland imentosu ve
Slfata dayankl imento (SD) olmak zere guruba ayrlr. Portland imentosu iinde
katk maddeleri yoktur.
Portland imentosu (P)

Portland imentosunun ilkel maddeleri esas olarak kalker ve kildir. Portland
imentosu, imento klinkerinin bir miktar al ta ile birlikte tlmesi sonucu oluan
hidrolik balaycdr. imentonun 28 gnlk basn dayanmna (kg/cm2) gre tipi vardr.
1. Portland imentosu (P 325)
Beyaz Portland imentosu (BP)

Mimari, dekoratif ve vitrifiye amal kullanlan imentodur. imentonun 28 gnlk
basn dayanm 325- 425 kg/cm2 dr.
Slfata dayankl imento (SD)

naatlarda, zararl sularla temasta olan yerlerde kullanlan imento trdr.
imentonun 28 gnlk basn dayanm 325 kg/cm2 dr.
2.4. Har Yapm Kurallar

2.4.1. Kire ve imento Harc Yaparken Dikkat Edilecek Kurallar
1. Har yaplacak yer temiz olmaldr
2. Har yaplacak yer nceden slatlmaldr.
14
3. Har kumu, istenilen tane boyutunda ve temiz olmaldr.

4. Harca yeteri kadar kum, kire, su ve istenirse imento katlmaldr.(TS EN 998)
5. Har yapmnda kullanlacak kire iyi sndrlm olmaldr.
6. Kullanlacak kire, kuyuda en az bir hafta bekletilmeli ve kire tortulardan
temizlenmi olmaldr.
7. Har yapmnda kullanlacak su, temiz ve berrak olmaldr.
8. imento harlar, prizine abuk balayacandan dolay, kullanlacak har kuru
karm harmanndan yeteri kadar alnmaldr.
9. Yaplan har prize balamadan tketilmelidir.
10. Melez harlarda, kullanlacak harcn sresine bal olarak kire eklenmesi
gerekmektedir.
2.4.2. Duvar Harc Yapma Aralar
1. Krek
2. Gelberi
3. Kova veya teneke
15
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
DUVAR HARLARININ YAPILMASI
A. Kire Harc Yapm
Gvenlik
nlemlerini
alnz.
Resim 1
Resim 2
1. Har yaplacak zemini

temizleyiniz ve slatnz. (Resim.1)
2. Yeteri kadar kumu

hazrlaynz.( Resim.2)
Malzemeyi
dikkatli
kullannz
Resim 3
Resim 4
3. Kire hamurunu kum

oranna gre hazrlaynz. (Resim.3)
4. Elenmi kumun orta ksmn

krek ile ukurlatrarak
anz.( Resim.4 )
16
Zaman iyi
deerlendiriniz
Resim 5
Resim 6
5. Kire hamurunu, alan

ukurun ortasna dknz. (Resim.5)
6. Gerekli suyu ilave ediniz. (Resim.6)
Resim 7
Resim 8
7. Gelberi (apa) ile kire hamurunu

ayran kvamna gelene
kadar eziniz. (Resim.7)
8. Krekle, kum ve kire

hamurunu kartrnz.(Resim.8)
Resim 9
Resim 10
9. Karmn homojenliini
kontrol ediniz. ( Resim.9 )
10. Yaylan harc krekle

toplaynz. (Resim.10)
17
B. Takviyeli Harcn Yapm

Not: Kire harc yapmndaki ilem basamaklarn uygulaynz.
Resim
Resim 2
1. Hazrlanan kire harcnn,

kullanacanz kadar ksmna, nceden
belirtilen karm oranna gre imento
ilave ediniz. (Resim.1)
2. imento ile kire harcn

homojen olana kadar kartrnz
(Resim.2)
C. imento Harc Yapm

Not: Kire harc yapmndaki ilk iki ilem srasn uygulaynz.
Resim 1
Resim 2
1.Hazrlanan kumun zerine har

karm oranlarnda belirtilen
miktarda imentoyu dknz. (Resim.1)
18
2. Kum ile imentoyu iki defa

krek ile harmanlaynz.(Resim.2)
Resim 3
Resim 4
3. Hazrlanan kuru karmn

ortasna ukur anz .(Resim.3)
4. Alan ukurun ortasna su

ilave ediniz. (Resim.4)
Malzemeyi dikkatli
kullannz
Resim 5
Resim 6
5. Krek ile harc en az iki

defa kartrnz.( Resim.5 )
6. Harcn homojenliini
kontrol ediniz. (Resim.6)
19
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
SIVAYA HAZIRLIK
ANKARA 2006
NDEKLER
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3
1.ARA - GERE HAZIRLAMA .......................................................................................... 3
1.1.Aralar............................................................................................................................ 3
1.1.1. Tanm.................................................................................................................... 3
1.1.2. eitleri.................................................................................................................. 3
1.2. Gereler (Malzemeler) ................................................................................................ 38
1.2.1. Tanm.................................................................................................................. 38
1.2.2. eitleri................................................................................................................ 38
1.3. Ara ve Malzemelerin Hazrlanmas:.......................................................................... 45
1.3.1. Yapacanz sva trne gre tm aralar temin ediniz (Resim 51)................... 45
1.3.2. Aralar kontrol ediniz. Arzal aralar onarnz, bakmn yapnz.................... 45
1.3.3. Onaramadnz aralar tamirciye gtrnz ..................................................... 46
1.3.4. Yapacanz ie uygun tm aralar kullanma hazr hale getirdiinizden emin
olunuz ............................................................................................................................ 47
1.3.5. Yapacanz sva trne gre tm malzemeleri (gereleri) temin ediniz ............ 48
1.3.6. Malzemeleri kontrol ediniz. Son kullanma tarihi gemi olan rn
kullanmaynz ................................................................................................................ 49
1.3.7. Yapacanz sva trne gre kumu seerek uygun elekle eleyiniz .................... 50
1.3.8. Har yaplacak yere uygun arala taynz ......................................................... 50
1.3.9. Kire harcn yaparak 3-5 gn dinlendiriniz ........................................................ 51
1.3.10. Yapacanz ie uygun tm malzemeleri kullanma hazr hale getirdiinizden
emin olunuz ................................................................................................................... 52
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 55
2. PROJE DETAYLARINI OKUMA .................................................................................... 55
2.1.Proje ............................................................................................................................. 55
2.1.1. Tanm.................................................................................................................. 55
2.1.2. eitleri................................................................................................................ 55
2.2.Mimari Proje ................................................................................................................ 55
2.2.1. Tanm.................................................................................................................. 55
2.2.2. zellikleri ............................................................................................................ 56
2.3.lme ve llendirme ............................................................................................... 56
2.3.1. lme................................................................................................................... 56
2.3.2. llendirme ....................................................................................................... 56
2.3.3. l Alma Kurallar ............................................................................................ 56
KAYNAKA ......................................................................................................................... 66
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET - 1
Gerekli donanm kullanarak sva ara-malzemelerini (gereler) kuralna uygun

ARATIRMA
Sva aralar hakknda aratrma ve gzlem yapnz.

Sva malzemeleri hakknda aratrma yaparak bilgi toplaynz.
Aratrma ve gzlemlerinizi rapor haline getiriniz ve hazrladnz
raporu snfta tartnz.
1.ARA - GERE HAZIRLAMA

1.1.Aralar
1.1.1. Tanm
in standartlara uygun ve kolay yaplmasn salayan aralara sva yapma aralar
denir. lem srasna gre, gerekli yerlerde, ii sal ve i gvenlii dikkate alnarak
kullanlmaldr. Arzal aralarla allmamaldr.
1.1.2. eitleri
Aralar
neriler
Su terazisi(su dzeci): erisinde hava kabarc

bulunan su dolu cam tpler ve ahap veya hafif
metal gvdeden oluan, eitli uzunlukta imal
edilen, damlalk kalbnn yatayln kontrol
etmek, d kelerin sva yapm iin monte edilen
mastarlarn deyliini kontrol etmek, vb. ilerin
yapmnda kullanlan aratr (Resim 1).
Resim 1. Su terazisi
Arzal
su
terazisi
ile
almaynz.
Su terazisi ile l alrken
azami zen gsteriniz.
Su terazisi ile l alrken hava
kabarcnn izgilerin tam
ortasna
gelmesine
dikkat
ediniz.
Su terazisini i bitiminde
temizleyiniz (zerinde har,
toz, vb. artklar brakmaynz).
Gnete brakmaynz, glgede
muhafaza ediniz.
Su terazisini iiniz bittikten
sonra uygun yere koyunuz.
Arzal krekle almaynz.

alrken
uygun
eldiven giyiniz (Aksi taktirde
elinizde kabarcklar oluur
almanz gleir).
Krek sapnn alabileceiniz
uzunlukta olmasna dikkat
ediniz.
Krekle
alrken
sapn
mutlaka,
dizinize
dayayp
alnz (Dizinizden destek
almadan sadece kol yardmyla
alrsanz, ksa srede bel ve
kollarnzda arlar oluur,
almanz gleir).
Krei
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde krei iyice
ykaynz
(zerinde
har,
toprak,
vb.
artklar
brakmaynz).
Krei geliigzel atmaynz.
Uygun
yere
dik
olarak
yaslaynz.
muhafaza ediniz.
Krei
uzun
sre
kullanmayacaksanz
metal
ksmlarn mazotlaynz.
Suyun ulaamayaca yerde
muhafaza ediniz.
Krek: elik ba ksm ve ahap saptan oluan, Krekle

kum elemek, har yapmak, doldurmak, boaltmak,
vb ilerin yapmnda kullanlan aratr (Resim 2).
Resim 2. Krek
El arabas: Metal gvde, metal kollar ve lastik

tekerlekten oluan, inaat alannda her eit yk
tamakta kullanlan aratr (Resim 3).
Resim 3: El arabas
Arzal
el
arabasyla
almaynz.
El arabasn kapasitesinden fazla
yklemeyiniz.
El arabasnn gidecei yolu
dzeltiniz. Rahat gidip gelmeyi
salaynz.
El arabasn amacnn dnda
kullanmaynz.
El arabasnn iinde herhangi bir
sre
uzun
malzemeyi,
brakmaynz.
bitiminde el arabasn iyice
ykaynz
(zerinde
har,
toprak, vb. artklar brakmaynz,
vurarak
sert
cisimlerle
temizlemeyiniz).
Tekerlein
bakmn
ska
yapnz.
muhafaza ediniz.
El
arabasn
uzun
sre
metal
kullanmayacaksanz
ksmlarn mazotlaynz.
El arabasn iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
Arzal elek ile almaynz.
Elek ve Destek tas: Ahap ve metal gvde, Yapacanz ie uygun elei

elek teli ve destek tasndan oluan, piyasada
eitli ekillerde bulunan, kum elemek amac ile
kullanlan aratr (Resim 4.1, Resim 4.2).
Resim 4.1: Elek ve destek tas
Resim 4.2: Elek
seiniz.
Elenecek kumun kuru olmasna
dikkat ediniz.
Elenecek kumun gelecei yeri
iyice sprnz.
Elenecek kuma, elei yeteri
kadar yanatrnz.
Elei, destek tas yardmyla,
uygun ada yerletiriniz.
Kumu, elein zerine aadan
yukarya doru atnz.
Elein nne dklen elek
artn ska kaldrnz.
Elenmi
kuma
elenmemi
kumlarn karmasna engel
olunuz.
Elek ile oyun oynamaynz.
Amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde elei temizleyiniz
(zerinde
kum
artklar
brakmaynz).
Elei i bitiminde uygun yere
dik olarak yaslaynz.
Elei gnete brakmaynz,
glgede muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
Arzal metre ile almaynz.

metreyi
haznesinden,
kapasiteden fazla karmaya
zorlamaynz.
erit metre ile lm yaparken
gergin tutunuz, sarkmasna izin
vermeyiniz.
Metre ile oyun oynamaynz.
dnda
Amacnn
kullanmaynz.

bitiminde
metreyi
temizleyiniz. (zerinde har,
toz,
toprak,
vb
artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Metreyi iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
muhafaza ediniz.
Metre: elik erit ve gvdeden oluan, eitli erit

uzunluklarda retilen, lme iinde kullanlan bir
aratr (Resim 5.1, Resim 5.2).
Resim 5.1. Metre
Resim 5.2. Metre
Arzal mala ile almaynz.

ile alrken uygun
elinize har bular ve eliniz
tahri olur, almanz gleir).
Malay kapasitesinden fazla
doldurmaynz (Aksi taktirde
ksa srede bileinizde ve
kolunuzda
arlar
oluur,
almanz gleir).
Sva yaparken malaya aldnz
harc,
yzeye
arparak
uygulaynz.
Malaya ok iyi hakim olunuz,
harc istediiniz yere ulatrnz.
Malay
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde malay temizleyiniz
(zerinde har, toz, toprak, vb.
artklar brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Malay iiniz bittikten sonra
uygun yere koyunuz.
Malay
uzun
sre
kullanmayacaksanz
metal
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
elik Mala: elik gvde ve ahap saptan oluan, Mala

harc svanacak yzeye atmak, harc altrmak,
harc dzeltmek, vb. ilerin yapmnda kullanlan
aratr (Resim 6).
Resim 6. elik mala
Svac
krei: Ahap veya sert plastik

malzemeden yaplan, gvde ve saptan oluan,
zerine har koymak, ince sva harcn yzeye
ekmek, vb. ilerin yapmnda kullanlan aratr
(Resim 7).
Resim 7: Svac krei
p: Naylon malzemeden imal edilen, piyasada

adna duvarc ipi de denen, svanacak yzeyin sva
kalnln grmek ve buna gre dolgu veya
kazma-krma yapmak, mastarlk talarn ayn
dorultuda yerletirmek, vb. ilerin yapmnda
yardmc bir aratr (Resim 8).
Resim 8: p
Arzal
svac
krei
ile
almaynz.
Svac krei ile alrken
uygun eldiven giyiniz (Aksi
takdirde elinize har bular ve
eliniz tahri olur, almanz
gleir).
Svac kreini kapasitesinden
fazla
doldurmaynz
(Aksi
takdirde ksa srede bileinizde
ve kolunuzda arlar oluur,
almanz gleir).
Svac kreini amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde svac kreini
temizleyiniz (zerinde har, toz,
vb. artklar brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Svac kreini iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
Arzal ip ile almaynz.
p ekmek iin aktnz
ivilerin gevek olmamasna
dikkat ediniz.
p ekerken sarkmamasna,
gergin olmasna zen gsteriniz.
p ile oyun oynamaynz.
Amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde ipi temizleyiniz ve
sararak toplaynz.
muhafaza ediniz.
pi iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
Arzal mastar ile almaynz.
Mastar: Ahap veya hafif metal malzemeden Mastar ile alrken uygun
yaplan, dzgn olan, eitli uzunlukta imal edilen,
sva yaplacak yzeyin dzgnln kontrol
etmek, yzeye atlan sva harcn dzeltmek, vb.
ilerin yapmnda kullanlan aratr (Resim 9.1,
Resim 9.2).
Resim 9.1. Mastar
Resim 9.2. Mastar
ivi: Metal malzemeden imal edilen, eitli ap

ve uzunlukta olan, ipi svanacak yzeye tutturmak,
ahap malzemeleri birletirmek, vb. ilerin
yapmnda kullanlan bir aratr
(Resim 10).
Resim 10. ivi
10

elinize har bular ve eliniz
Svay dzeltirken mastar,
aadan yukarya doru, saasola hafif oynatarak ekiniz.
Mastar, analara (mastarlk)
mutlaka temas ettirerek ekiniz
(Aksi taktirde, yaplan sva
dzgn olmaz).
Yzeyi dzeltene kadar ayn
ilemleri tekrarlaynz.
Mastarn zerine biriken harc,
dier harla kartrarak tekrar
kullannz.
Mastar
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde mastar temizleyiniz
(zerinde har, toz, vb. artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Mastar iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
muhafaza ediniz.
Arzal ivi ile almaynz.
Yapacanz ie uygun ap ve
uzunlukta ivi kullannz.
ivi akarken uygun ara
kullannz.
ivi akarken bklmemesine
zen gsteriniz.
iviyi skerken uygun ara
kullannz,
ba
ksmn
koparmaynz.
iviyi,
amacnn
dnda
kullanmaynz.
muhafaza ediniz.
ivileri iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
muhafaza ediniz.
Su Fras: Plastik yumuak tellerin monte

edildii ahap veya plastik gvde ve saptan
oluan, ince sva yaplm taze yzeyi
perdahlamadan nce kurumaya balam yerleri
hafife slatmak iin kullanlan bir aratr (Resim
11).
Resim 11. Su fras
akul(ekl): Metal gvde, ip, ahap veya metal

destekten (ayna) oluan, svanacak yzeyin
deyliini kontrol etmek, mastarlk talarn
yerletirmek, d ke mastarlarn yerletirmek,
vb. ilerin yapmnda kullanlan aratr
(Resim 12).
Resim 12. akl (ekl)
11
Arzal
su
fras
ile
almaynz.
Su fras ile alrken uygun
eliniz slanr, har bular ve
gleir).
Sadece su ihtiyac olan yerleri
slatnz.
Yzeyi yeteri kadar slatnz.
Fazla slatmaynz.
Su frasn amacnn dnda
kullanmaynz.

bitiminde
su
frasn
muhafaza ediniz.
Su frasn iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
Arzal akl ile almaynz.
ekl ile deylik kontrol
yaparken destek ksmn yzeye
iyice yaslaynz.
pinden tutarak ekl gvdesini
yavaa
siperden
aaya
sarktnz.
ekl gvdesinin, llecek
yzeye yaknlnn yaklak 1
mm olmasna dikkat ediniz.
ekl
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde ekl temizleyiniz
(zerinde har, toz, vb. artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
ekl iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
sre
ekl
uzun
kullanmayacaksanz
metal
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Testere: elik gvde ve ahap saptan oluan, Arzal

piyasada ok eidi bulunan, ahap malzemeyi
kesmek iin kullanlan aratr (Resim 13.1, Resim
13.2).
Resim 13.1. Testere
Resim 13.2. Testere
12
testere
ile
almaynz.
Testere ile alrken dikkatli
olunuz,
elinize
zarar
vermeyiniz.
Yapacanz ie uygun testere
ile alnz.
Keseceiniz yeri mutlaka
iaretleyiniz.
aretlediiniz
yerden
dikkatlice kesiniz.
Testereyi amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde
testereyi
temizleyiniz.
Gnete
brakmaynz,
Testereyi iinizi bitirdikten
Testereyi
ska
bileyip
aprazn veriniz.
Testereyi
uzun
sre
kullanmayacaksanz
metal
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Keser: elik ba ksm ve ahap saptan oluan, ivi

akmak, ivi skmek, ahap malzemeleri yontmak,
vb. ilerin yapmnda kullanlan bir aratr (Resim
14).
Resim 14: Keser
13
Arzal keser ile almaynz.

Keser ile alrken dikkatli
olunuz, elinize vurmaynz.
iviyi iyice tutturduktan
sonra keser ile dikkatlice
aknz (Aksi taktirde ivi
eilir ve sizi ok uratrr,
iinizi yavalatr).
Keser ile skme yaparken,
malzemeyi
krmamaya
paralamamaya
zen
gsteriniz.
Keser ile yontma yaparken,
paray uygun ada tutunuz.
Keseri
amacnn
dnda
kullanmaynz.

bitiminde
keseri
toz, toprak, vb. artklar
brakmaynz).
Gnete
brakmaynz,
Keseri iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
Keseri
uzun
sre
metal
kullanmayacaksanz
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Kanca:
Metal malzemeden retilen, eitli

byklklerde yaplan, mastarlar tutturmak iin
kullanlan bir aratr (Resim 15).
Resim 15: Kanca
14
Arzal kanca ile almaynz.

Yapacanz
ie
uygun
byklkteki
kancay
kullannz.
Kancayla
mastarlar
tutturmadan nce, ekl veya
su
dzeci
yardm
ile
mastarlarn deyliini tam
salaynz.
Kancalar, mastarlar tutacak
uygun aralklarla yerletiriniz.
Kancay amacnn dnda
kullanmaynz.

bitiminde
kancalar
toz,
vb.
artklar
brakmaynz).
Gnete
brakmaynz,
Kancalar iinizi bitirdikten
Kancalar
uzun
sre
kullanmayacaksanz
mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Arzal mastarlk tas ile

almaynz.
Mastarlk tasn monte
ederken uygun eldiven giyiniz
(Aksi taktirde elinize har
bular ve eliniz tahri olur,
almanz gleir).
Mastarlk tasn monte
ederken mutlaka, yukardan
balaynz.
Mastarlk tasn monte
ederken mutlaka, akl ile
deyliini kontrol ediniz
(Aksi taktirde, yaplan sva
dzgn olmaz).
Mastarlk talarn monte
Resim 16: Mastarlk (ana) tas
ederken mutlaka, ip ekiniz.
mastarlk

bitiminde
talarn temizleyiniz.
Gnete
brakmaynz,
Mastarlk
tasn
iinizi
bitirdikten sonra uygun yere
koyunuz.
Kirli stb ile almaynz.
stb: Tekstil art olan bir rndr. Piyasada stb ile alrken uygun
kilo ile satlr. Sva yaplacak yzeydeki toz, ya, is,
eliniz slanr tahri olur,
vb. kirleri temizlemek iin kullanlr (Resim 17).
almanz gleir).
temizliin
Yapacanz
cinsine gre yeteri miktarda
stb alnz.
stb ile alrken yzeyin
emin
temizlendiinden
olunuz.
stb ile oyun oynamaynz.
Gnete
brakmaynz,
stby iinizi bitirdikten
ulaamayaca yerde
Suyun
Resim 17: stb
muhafaza ediniz.
Mastarlk(ana)
tas:
Genellikle
ahap
malzemeden yaplan, kalnl 0,5-1 cm, genilii 2-4
cm, uzunluu 10-15 cm mastarlk yapmnda klavuz
olarak kullanlan bir yardmc aratr (Resim 16.1,
Resim 16.2).
15
Arzal eki ile almaynz.

ie
uygun
arlktaki eki ile alnz.
eki ile alrken dikkatli
olunuz, elinize vurmaynz.
iviyi iyice tutturduktan
sonra eki ile dikkatlice
aknz (Aksi taktirde ivi
eilir ve sizi ok uratrr,
iinizi yavalatr).
eki ile krma ii yaparken,
etrafnzdaki
insanlarn
mesafeye
emniyetli
gitmelerini salaynz.
eki ile alrken kendi
emniyetinizi alnz.
dnda
ekici amacnn
kullanmaynz.

bitiminde
ekici
brakmaynz).
Gnete
brakmaynz,
ekici iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
ekici
uzun
sre
kullanmayacaksanz
metal
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
eki: elik ba ksm ve ahap veya metal saptan Yapacanz

oluan, eitli arlklarda imal edilen, ivi akmak,
sva yaplacak bozuk yzeylerde krma yapmak,
mur ile delme-krma yapmak, vb. ilerin yapmnda
kullanlan bir aratr (Resim 18.1, Resim 18.2).
Resim 18.1: eki
Resim 18.2: eki
16
Mur ve Keski: elik malzemeden imal edilen,

eitli ap ve az yapsnda retilen, sva yaplacak
bozuk yzeylerde krma-delme yapmak iin
kullanlan bir aratr (Resim 19.1, Resim 19.2).
Resim 19.1: Mur
Resim 19.2: Keski
17
Arzal
mur-keski
ile
almaynz.
ie
uygun
Yapacanz
arlktaki mur-keski ile
alnz.
Mur-keski ile alrken
dikkatli
olunuz,
elinize
vurmaynz.
Mur-keski ile krma ii
etrafnzdaki
yaparken,
insanlarn emniyetli mesafeye
gitmelerini salaynz.
Mur-keski ile alrken
emniyet alnz.
Mur-keski amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde Mur-keskiyi
brakmaynz).
Gnete
brakmaynz,
Mur-keskiyi
iinizi
koyunuz.
Mur-keskiyi
uzun
sre
kullanmayacaksanz
mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Arzal gelberi ile almaynz.

ile alrken uygun
elinize har bular ve eliniz tahri
olur, almanz gleir).
Gelberi ile alrken, su ile kireci
istenilen
kvama
kadar
kartrmaya zen gsteriniz.
Gelberi ile alrken, su ile
karan kireci tarmaynz.
Gelberiyi
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde gelberiyi temizleyiniz
(zerinde har, toz, toprak, vb.
artklar brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Gelberiyi geliigzel atmaynz.
Uygun yere koyunuz.
uzun
sre
Gelberiyi
kullanmayacaksanz
metal
ksmlarn mazotlaynz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
Gelberi: elik ba ksm ve ahap veya metal Gelberi

saptan oluan, kire harc yapm srasnda kire
kayman su ile iyice kartrmak iin kullanlan
bir aratr (Resim 20).
Resim 20: Gelberi
18
Merdiven:
Ahap, metal veya ikisinin

birleiminden imal edilen, ok eitli ekillerde
retilen, elin yetiemedii yksek yerlere
ulamak iin kullanlan aralardr (Resim 21.1,
Resim 21.2, Resim 21.3).
Resim 21.1: Merdiven
19
Arzal merdiven ile almaynz.

Merdiveni dzgn yerletiriniz,
oynamadndan emin olunuz.
Gerekiyorsa bir kiinin merdiveni
tutmasn salaynz.
Yapacanz ie uygun merdiven
kullannz.
Merdiveni
amacnn
dnda
kullanmaynz.

bitiminde
merdiveni
toprak, vb. artklar brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Merdiveni iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
ulaamayaca
yerde
Suyun
muhafaza ediniz.
Perdah Malas: Ahap veya sert plastik gvde Arzal

ve saptan imal edilen, ince sva yaplm taze
yzeyi perdahlamak iin kullanlan bir aratr
(Resim 22.1, Resim 22.2).
Resim 22.1: Perdah malas
Resim 22.2: Perdah malas
20
perdah
malas
ile
almaynz.
Perdah malas ile alrken uygun
elinize har bular ve eliniz tahri
olur, almanz gleir).
Perdah malas ile alrken, ince
sva yaplm taze yzeyde,
kurumaya yz tutmu yerleri su
fras ile yeteri kadar slatnz.
Perdah malasn mutlaka, dairesel
hareketlerle yzeyde hareket
ettiriniz.
Perdah malasnn kelerinin,
perdahlama esnasnda svaya
batmamasna dikkat ediniz.
Perdahladnz
yzeyin
dzeldiinden emin olunuz.
Perdah malasn amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde perdah malasn
muhafaza ediniz.
Perdah malasn iinizi bitirdikten
ulaamayaca
yerde
Suyun
muhafaza ediniz.
Snger: Plastik veya ahap gvde zerine

yaptrlm snger ve saptan oluan,
perdahlanm ince svay dzeltmek ve daha
dzgn yzey elde etmek iin kullanlan bir
aratr (Resim 23).
Resim 23: Snger
21
Snger ile perdah yaplmas

bayndrlk teknik artnamesine
aykrdr. Ama piyasada ok sk
olarak kullanlmaktadr (Snger
ile perdah yaplrken yzeydeki
balayclar
bir
miktar
emdiinden,
ince
sva
kuruduunda yzeydeki baz kum
tanecikleri gevek kalr. Al sva,
boya, vb yapm esnasnda
dklerek almay zorlatrr).
Snger ile perdah yapmanz
isteniyorsa;
Arzal snger ile almaynz.
Snger ile alrken uygun
eliniz slanr, har bular ve eliniz
Sngeri slatnz.
hareketlerle
Sngeri
dairesel
yzeyde hareket ettiriniz.
Sngeri yzeyde gereinden fazla
gezdirmeyiniz.
Sngeri ska suya batrarak
temizleyiniz.
Snger
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde sngeri temizleyiniz
(zerinde
har
artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Sngeri iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
Ke Devir Malas: elik gvde ve ahap

saptan oluan, svada i keleri yapmak iin
kullanlan bir aratr (Resim 24.1,Resim 24.2).
Resim 24.1: Ke devir malas
Resim 24.2: Ke devir malas
22
Arzal ke devir malas ile

almaynz.
Ke devir malas ile alrken
taktirde elinize har bular ve
gleir).
Ke devir malasn ounlukla
kaba sva yapm esnasnda
kullannz.
Gerekiyorsa yaplan kaba svay
su fras ile yeteri kadar slatnz.
Ke
devir
malasn
dzelteceiniz
keye
iyice
oturtunuz.
Ke devir malas ile i keleri
yaparken, dzgn kana kadar
malay keye srnz.
Ke devir malas amacnn
dnda kullanmaynz.
bitiminde ke devir malasn
muhafaza ediniz.
Ke devir malasn iinizi
koyunuz.
Ke devir malasn uzun sre
metal
kullanmayacaksanz
ksmlarn mazotlaynz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
Tel fra: nce elik tellerin monte edilmi olduu

ahap veya plastik gvde ve saptan oluan, sva
yaplacak yzeyde temizleme yapmak, hafif
kazma yapmak, vb ilerin yapmnda kullanlan
bir aratr (Resim 25.1, Resim 25.2).
Resim 25.1: Tel fra
Resim 25.2: Tel fra
23
Arzal tel fra ile almaynz.

Tel fra ile alrken uygun toz
maskesi ve i gzl giyiniz
(Aksi taktirde tozdan rahatsz
ve
almanz
olursunuz
gleir).
Tel fra ile sva yaplacak
yzeyde, hafif kazma yaparken
gereinden fazla kazmaynz.
Tel fray amacnn dnda
kullanmaynz.
tel
fray

bitiminde
muhafaza ediniz.
Tel frasn iinizi bitirdikten
Tel
fray
uzun
sre
metal
kullanmayacaksanz
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Arzal sprge ile almaynz.
Sprge: Sprge otu, al, sert ve yumuak Sprge ile alrken uygun toz
plastik gibi malzemelerden retilen, gvde ve
saptan oluan, piyasada ok eitleri bulunan,
sprmek, temizlemek, vb ilerin yapmnda
kullanlan bir aratr (Resim 26).
Resim 26: Sprge
24
maskesi ve i gzl giyiniz

(Aksi taktirde tozdan rahatsz
ve
almanz
olursunuz
gleir).
Sprge ile alrken yerleri
slatnz, tozutmaynz.
Sprgenin itemeyecei kadar
toz, moloz, har birikirse
sprgeyi zorlamaynz. Krekle
aldktan sonra sprmeye devam
ediniz.
Sprdnz
yzeyin
temizlendiinden emin olunuz.
Sprgeyi iinizi bitirdikten
sonra
amacnn
dnda
kullanmaynz.
sprgeyi
bitiminde
toprak,
vb.
artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Sprgeyi iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
Arzal iskele ile almaynz.
skele: Ahap ve metal malzemeden imal edilen, inizi kolaylatracak ekilde,

sabit, hareketli, mekanik(motor yardmyla
alan), vb ok eitli ekilleri sva yapm
esnasnda elin yetiemedii yksek yerlere
ulamak iin kullanlan aratr (Resim 27).
Resim 27: skele
25
iskeleyi
kuracanz
yeri
belirleyiniz,
Yapacanz ie uygun iskeleyi
kurunuz.
Acele
etmeyiniz.
skeleyi
standartlara uygun olarak monte
ediniz.
skelenin btn balantlarnn
yapldndan emin olunuz.
skeleye
ktnzda
ihmal
etmeyiniz, mutlaka emniyet
tedbirlerini
alnz
(UNUTMAYIN K lm ve
kalc sakatlanmalar, ounlukla,
iskelelerde
yeterli
emniyet
tedbirleri
alnmad
iin
olmaktadr).
skelenin yksekliini, rahat
alacanz ekilde ayarlaynz.
Mekanik iskelelerin periyodik
bakmlarn mutlaka yaptrnz.
skeleyi
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde iskeleyi skerek
temizleyiniz (zerinde har
artklar brakmaynz).
muhafaza ediniz.
skelenin
metal
ksmlarn
mazotlaynz.
skele malzemelerini iinizi
istifleyiniz.
Suyun ulaamayaca
yerde muhafaza ediniz.
Har Teknesi: Ahap, sert plastik ve metal

malzemeden retilen, har koymak iin kullanlan
aratr (Resim 28.1, Resim 28.2).
Resim 28.1: Har teknesi
Resim 28.2. Har teknesi
26
Arzal
har
teknesi
ile
almaynz.
Har teknesi ile alrken
taktirde elinize har bular ve
gleir).
Har teknesini kapasitesinden
fazla
yklemeyiniz
(Aksi
taktirde har dklr, teknede
katlar,
harc
srekli
kartrmak gerekir ksa srede
bileinizde ve kolunuzda arlar
oluur, almanz gleir).
Har teknesini, almanza
engel olmayacak en yakn yere
koyunuz.
Har teknesini amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde har teknesini
artklar brakmaynz, sert
cisimlerle
vurarak
temizlemeyiniz).
muhafaza ediniz.
Har teknesini iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
Kum lei: Ahap veya hafif metal

malzemeden yaplan, gvde ve tutma yerinden
oluan, eitli hacimlerde retilen, kum miktarn
lmek iin kullanlan aratr (ekil 1).
ekil 1. Kum lei
27
Arzal
kum
lei
ile
almaynz.
Kum leini koyacanz yeri
her
defasnda
mutlaka
dzeltiniz.
leini
Kum
tam
doldurduunuzdan emin olunuz.
Kum leini doldurduktan
sonra zerini dzeltiniz.
Kum leini tutma yerinden
tutarak
kaldrnz.
Kumun
tamamnn dkldnden emin
olunuz.
leceiniz kum miktarna gre
ayn ilemleri tekrarlaynz.
bitiminde kum leini
temizleyiniz.
Kum leini amacnn dnda
kullanmaynz.
muhafaza ediniz.
Kum leini iinizi bitirdikten
Kum leini uzun sre
metal
kullanmayacaksanz
ksmlarn mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Su Hortumu: Plastik malzemeden imal edilen,

eitli ap ve uzunlukta retilen, suyu istenilen yere
ulatrmak iin kullanlan aratr (Resim 29).
Resim 29. Su hortumu
28
Arzal
su
hortumu
ile
almaynz.
Yapacanz ie uygun hortumla
alnz.
Su hortumunu muslua iyice
balaynz.
Ar vastalarn, su hortumunu
ezmeden zerinden gemesini
salayacak tedbirler alnz.
Suyu israf etmeyiniz. iniz
bittiinde musluu kapatnz.
Su hortumunu amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde su hortumunu
temizleyip sararak toplaynz
(zerinde
har
artklar
brakmaynz, sert cisimlerle
vurarak temizlemeyiniz).
muhafaza ediniz.
Su hortumunu iinizi bitirdikten
Su fs: Metal veya sert plastik malzemeden imal Arzal su fs ile almaynz.
edilen, eitli ap ve boyda retilen, su depolamak
iin kullanlan aratr (Resim 30).
Resim 30: F
29
Yapacanz
ie
uygun
byklkteki su fs ile
alnz.
Su fsn almanza engel
olmayacak en yakn yere
koyunuz.
Su
fsn
yeteri
kadar
doldurunuz. Suyu tarp israf
etmeyiniz.
Su fs dolu iken hareket
ettirmeyiniz (Aksi taktirde bel
ve kollarnzda arlar oluur,
almanz gleir).
Yapacanz i uzun srecekse
fnn iini ska temizleyiniz.
Su fsn amacnn dnda
kullanmaynz.

bitiminde
su
fsn
temizleyiniz
(zerinde
ve
iinde
har
artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Su fsn iinizi bitirdikten
Su
fsn
uzun
sre
kullanmayacaksanz
mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Su Kovas ve Su lei: Teneke veya sert

plastik malzemeden imal edilen, eitli ap ve
boyda retilen, suyu istenilen yere tamak ve
lmek iin kullanlan aratr (Resim 31).
Resim 31. Su kovas
Kyafeti: Tekstil malzemeden imal edilen,

eitli beden llerinde retilen, inaat alannda
giyilen giysidir (Resim 32).
Resim 32: kyafeti
30
Arzal
su
kovas
ile
almaynz.
ie
uygun
Yapacanz
byklkteki su kovas ile
alnz.
Su kovasn almanza engel
olmayacak en yakn yere
koyunuz.
Su kovas ayn zamanda su
lei olarak kullanld iin,
sularn
eit
gtrdnz
miktarda
olmasna
dikkat
ediniz. Ka kova su tadnz
unutmaynz.
Su kovasn tayabileceiniz
kadar doldurunuz (Aksi taktirde
bel ve kollarnzda arlar
oluur, almanz gleir).
Su kovasn amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde su kovasn
temizleyiniz
(zerinde
ve
iinde
har
artklar
brakmaynz).
muhafaza ediniz.
Su kovasn iinizi bitirdikten
Su
kovas
uzun
sre
kullanmayacaksanz
mazotlaynz.
muhafaza ediniz.
Yrtk, skk, vb arzalar olan
i kyafeti ile almaynz.
kyafetinizin yapacanz ie
uygun olmasna zen gsteriniz.
kyafetiniz abuk kirlenip ter
kokacandan ska ykaynz.
kyafetinizi iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
Yamurluk: D naylon ii tekstil veya sadece Yrtk, skk, vb. arzalar olan
naylon malzemeden imal edilen, eitli beden
llerinde retilen, yamurlu havalarda i
kyafetinin zerine giyilen, yamurdan koruyan bir
giysidir (Resim 33).
Resim 33: Yamurluk
31
yamurluk ile almaynz.

Yamurluunuzun yapacanz
ie uygun olmasna zen
gsteriniz.
yaparken dikkatli olunuz,
yamurluunuzun delinmesine,
yrtlmasna engel olunuz.
Yamur
sonra
durduktan
karp,
yamurluunuzu
kuruyaca ekilde uygun yere
asnz.
Kirlendiinde yamurluunuzu
temizleyiniz.
iinizi
Yamurluunuzu
koyunuz.
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
Eldiven: Tekstil, deri, plastik veya bu rnlerin

birleiminden imal edilen, eitli model ve
byklkte retilen, inaat alannda alma
esnasnda elleri koruyan giysidir (Resim 34.1,
Resim 34.2, Resim 34.3).
Resim 34.1: Eldiven
Resim 34.2: Eldiven
Resim 34.3: Eldiven
32
Arzal eldiven ile almaynz.

Eldiveninizin yapacanz ie ve
elinize uygun olmasna zen
gsteriniz.
yaparken dikkatli olunuz
eldiveninizin
delinmesine,
Elinizi uzun sre eldivenin
iinde
brakmaynz.
Belli
aralklarla elinizi havalandrnz.

bitiminde
eldiveninizi
temizleyiniz
(zerinde
ve
iinde
har
artklar
brakmaynz).
Eldiveninizi iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
izme: D plastik ii tekstil veya sadece plastik

malzemeden imal edilen, eitli ayak llerinde
retilen, inaat alannda alma esnasnda ayaklar
koruyan bir giysidir
(Resim 35).
Resim 35: izme
Baret: Hafif metal veya sert plastik malzemeden

imal edilen, gvde ve ba tutan ksmdan oluan,
eitli llerinde retilen, inaat alannda alma
esnasnda ba koruyan giysidir (Resim 36).
Resim 36: Baret
33
Arzal izme ile almaynz.

izmenizin yapacanz ie ve
ayanza uygun olmasna zen
gsteriniz.
izmenizin
delinmesine,
Ayanz uzun sre izmenizin
iinde
brakmaynz.
Belli
aralklarla
ayanz
havalandrnz.
izmeyi, mmkn olduu kadar
uygun orapla giyiniz.

bitiminde
izmenizi
temizleyiniz (zerinde ve iinde
har artklar brakmaynz).
izmeyi iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
Arzal baret ile almaynz.
Bareti banza en rahat oturacak
ekilde ayarlaynz.
baretin delinmesine, krlmasna
engel olunuz.
Baret giymeden nce, mmkn
olduu kadar, banzn terini
emecek bir bere giyiniz, sonra
bareti taknz.
bitiminde bareti temizleyiniz
(zerinde ve iinde har artklar
brakmaynz).
Bareti iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
Emniyet
Kemeri: Tekstil veya plastik

malzemeden imal edilen, gvde, emniyet halat ve
kancadan
oluan,
ok
eitli
ekillerde
retilen,inaat alannda alma esnasnda can
gvenliini salamak iin kullanlan aratr (Resim
37.1, Resim 37.2).
Resim 37.1. Emniyet kemeri
Resim 37.2. Emniyet kemeri
34
Arzal emniyet kemeri ile

almaynz.
alrken ihmal etmeyiniz,
mutlaka emniyet kemerinizi
taknz (UNUTMAYIN K lm
ve
kalc
sakatlanmalar,
ounlukla emniyet kemeri
kullanlmad iin olmaktadr).
Emniyet kemerini belinize en
rahat olacak ekilde ayarlaynz.
Emniyet kemerinizin kancasn,
iinize engel olmayacak en
uygun yere taknz.
bitiminde emniyet kemerini
artklar brakmaynz).
Emniyet
kemerini
iinizi
koyunuz.
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
toz
Toz Maskesi: Tekstil, elyaf, plastik veya Arzal
almaynz.
daha farkl malzemelerden imal edilen, eitli
model ve byklkte retilen, toz tutucu gvde
ve balama kollarndan oluan, inaat alannda
alma esnasnda az, burnu ve gz; toz,
duman, vb etkilerden koruyan giysidir
(Resim 38).
Resim 38: Toz maskesi
Gzl: Cam ve ereveden oluan,

plastik, hafif metal ve cam malzemeden imal
edilen, eitli model ve byklkte retilen,
inaat alannda alma esnasnda gz; har,
toz, duman, vb. etkilerden koruyan giysidir
(Resim 39).
Resim 39: gzl
35
maskesi
ile
Toz maskesinin yapacanz ie

Toz maskesini banza en rahat
oturacak ekilde ayarlaynz.
yaparken dikkatli olunuz, toz
maskesinin
delinmesine,
krlmasna engel olunuz.
Toz
maskesini
uzun
sreli
takmaynz. Belli aralklarla karp
temiz havaya knz.
Toz maskesinin filitresi varsa,
filitrenin alp almadn ska
kontrol ediniz.

bitiminde
toz
maskesini
temizleyiniz (zerinde ve iinde
Toz maskesini iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
muhafaza ediniz.
Arzal i gzl ile almaynz.
gzlnn yapacanz ie
gzln banza en rahat
oturacak ekilde ayarlaynz.
yaparken dikkatli olunuz, i
gzlnn
delinmesine,
krlmasna engel olunuz.

gzln
uzun
sreli
takmaynz. Belli aralklarla karp
gznz dinlendiriniz.

bitiminde
i
gzln
temizleyiniz (zerinde har artklar
brakmaynz).
gzln iinizi bitirdikten
muhafaza ediniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
Sva makinesi: Metal malzemeden imal Arzal

edilen, tayc gvde, motor, har hazrlama
haznesi, har pompalama nitesi, hortum,
kumanda kollar ve tekerlekten oluan, piyasada
ok farkl eitlerde ve byklklerde bulunan;
normal sva, al sva, vb harc hazrlamak,
svanacak yzeye pskrtmek iin kullanlan
aratr
Resim 40.1: Sva makinesi
Resim 40.2: Sva makinesi
36
sva
makinesi
ile
almaynz.
ie
uygun
Yapacanz
byklkteki sva makinesi ile
alnz.
Sva makinesini, almanza engel
olmayacak en yakn yere koyunuz.
Har yapacanz malzemeleri,
sva makinesine lerek koyunuz.
Suyu lerek ilave ediniz.
Sva makinesini uygun devirde,
har istenilen kvama gelene kadar
altrnz.
Sva
makinesinin
ayarlarn
yaparak, hazrlanan harc, sva
yaplacak yzeye, kuralna uygun
ekilde pskrtnz ve dzeltiniz.
Sva makinesini amacnn dnda
kullanmaynz.
bitiminde sva makinesini iyice
temizleyiniz (inde ve dnda
Sva
makinesinin
periyodik
bakmlarn mutlaka yapnz veya
yaptrnz.
muhafaza ediniz.
Sva makinesini iinizi bitirdikten
sonra kapal yerde muhafaza
ediniz.
ulaamayaca
yerde
Suyun
muhafaza ediniz.
Betonyer (Har-Beton Yapma Arac): Arzal betonyer ile almaynz.

Metal malzemeden imal edilen, tayc gvde,
motor, hareketli kova, kumanda kollar ve
tekerlekten oluan, piyasada ok farkl
eitlerde ve byklklerde bulunan; har,
beton, vb. yapmak iin kullanlan aratr Resim
41).
Resim 41: Betonyer
37
Yapacanz
ie
uygun
byklkteki betonyer ile alnz.
Betonyeri; kum, imento, su gibi
malzemelere en yakn yere
yerletiriniz.
Har yapacanz malzemeleri
betonyere lerek koyunuz.
Betonyeri uygun devirde, har
istenilen kvama gelene kadar
altrnz.
Harc uygun araca boaltnz.
Betonyeri
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde betonyeri iyice
temizleyiniz (inde ve dnda har
artklar brakmaynz).
Betonyerin periyodik bakmlarn
mutlaka yapnz veya yaptrnz.
muhafaza ediniz.
Betonyeri iinizi bitirdikten sonra
kapal yerde muhafaza ediniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
1.2. Gereler (Malzemeler)

1.2.1. Tanm
Svay meydana getiren elemanlara sva malzemeleri (gereler) denir.
1.2.2. eitleri
Malzemeler(Gereler)
neriler
1- Kum: Onuncu snf sva modlnde Yaplacak svann cinsine gre,

detayl olarak anlatlan kum, inaat yapmnda
kullanlan en temel malzemedir. naatta sva
harc, duvar harc, ap, vb yapmnda kullanlr
Resim 42: Kum
Resim 42.2: Kum
38
tane
iriliini
doru
kumun
belirleyiniz.
Kumun ykanm olmas, mil, toz,
organik artklar gibi yabanc
maddelerden arnm olmasna
dikkat ediniz.
Kumu elerken, elein deliklerinin
bozuk olmamasna, ayn byklkte
olmasna dikkat ediniz.
Elenmi kuma; molozlarn(inaat
artklar) ve elenmemi kumlarn
karmasna engel olunuz.
Elenmi kumu har yapacanz
yere taynz.
Har yapacanz zaman elenmi
kumu mutlaka lerek alnz.
Kumu
amacnn
dnda
kullanmaynz.
bitiminde artan elenmi kumu
toparlaynz.
Elenmi kumu iinize engel
olmayacak uygun yere koyunuz.
a. imento: Onuncu snf sva modlnde

detayl olarak anlatlan imento, piyasada 50
kglk torbalar halinde bulunur. naat
yapmnda kullanlan en temel balaycdr.
Beton dkmek har yapmak, vb birok ama
iin kullanlan malzemedir (Resim 43.1,
Resim 43.2).
Resim 43.1: imento
Resim 43.2: imento
39
Son kullanma tarihi gemi olan

imentoyu kullanmaynz.
imentoyu istiflerken altna, yer ile
temasn
kesecek
elemanlar
koyunuz.
imentoyu st ste on sradan fazla
istiflemeyiniz.
Nem alp talamaya yz tutmu
imentoyu kullanmaynz.
imentoyu
nerilen
dozda
kullannz.
Har yaparken imentonun iyice
karm olmasna dikkat ediniz.
bitiminde artan imentoyu
ambalajna koyup azn balaynz.
imentoyu
amacnn
dnda
kullanmaynz.
imentoyu iinizi bitirdikten sonra
uygun yere koyunuz.
muhafaza ediniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
b. Kire: Onuncu snf sva modlnde

detayl olarak anlatlan kire, piyasada 25
kglk torbalar halinde bulunur. naatta sva
harc, duvar harc, vb. yapmnda kullanlr
Resim 44.1: Kire
Resim 44.2: Kire
40
Son kullanma tarihi gemi olan

kireci kullanmaynz.
Torba kireci istiflerken altna, yer
ile temasn kesecek elemanlar
koyunuz.
kireci kullanmaynz.
Kire kuyuda sndrlyor ise,
kire ta, kuyuda en az hafta
bekletilmelidir.
Snm kireci itinayla szdkten
sonra kullannz.
Kireci nerilen dozda kullannz.
Har yaparken kirecin iyice
karm olmasna dikkat ediniz.
Kire harc yapldnda har, en az
gn bekletilmelidir.
bitiminde artan kireci ambalajna
koyup azn balaynz.
Kireci
amacnn
dnda
kullanmaynz.
muhafaza ediniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
c. Al: Onuncu snf sva modlnde detayl Son kullanma tarihi gemi olan
olarak anlatlan al, piyasada 25 kglk
torbalar halinde bulunur. naatta sva
harc(zel durumlarda), al sva harc, vb
yapmnda kullanlr (Resim 45.1, Resim
45.2).
Resim 45.1: Al
Resim 45.2: Al
41
aly kullanmaynz.
Torba aly istiflerken altna, yer ile
temasn
kesecek
elemanlar
koyunuz.
aly kullanmaynz.
Yaplacak iin cinsine gre al
trn belirleyiniz.
Aly nerilen dozda kullannz.
Har yaparken alnn iyice karm
olmasna dikkat ediniz.
Kullanacanz
kadar
har
hazrlamaya zen gsteriniz.
bitiminde artan aly ambalajna
koyup azn balaynz.
dnda
Aly
amacnn
kullanmaynz.
muhafaza ediniz.
ulaamayaca
yerde
Suyun
muhafaza ediniz.
Son kullanma tarihi gemi olan sva
harcn kullanmaynz.
Torba sva harcn istiflerken altna,
yer ile temasn kesecek elemanlar
koyunuz.
Nem alp talamaya yz tutmu sva
harcn kullanmaynz.
Yaplacak iin cinsine gre sva
harc trn belirleyiniz.
Sva harcn sva makinesine lerek
koyunuz.
zel retilmi Sva Harc: zel retilen,

Sva makines ile sva yapmak iin kullanlan,
kuru olarak imal edilen, 25 kglk torbalarda
piyasaya srlen, her sva makines firmasnn
kendi makines iin zel rettii, sva yapmak
iin kullanlan bir malzemedir (Resim 46).
Suyu lerek ilave ediniz.

Sva makinesini uygun devirde, har
istenilen kvama gelene kadar
altrnz.
Sva makinesinin ayarlarn yaparak
harc, sva yaplacak yzeye
kuralna uygun ekilde pskrtnz
ve dzeltiniz.
Kullanacanz
kadar
har
bitiminde artan kuru sva harcn
Sva harcn amacnn dnda
kullanmaynz.
muhafaza ediniz.
ulaamayaca
yerde
Suyun
muhafaza ediniz.
Resim 46: zel retilmi sva harc
3- Su: Doada bolca bulunan, har yapmak, Kirli su ile almaynz (lam
aralar temizlemek, vb amala kullanlan
malzemedir (Resim 47).
Resim 47: Su
42
suyu, ierisinde amur, ot, odun

paralar, vb atklar olan su
kullanlmamaldr).
Har yaparken suyu lerek
kullannz.
Suyu israf etmeyiniz.
Suyu flara doldurarak kullanma
hazr hale getiriniz.
Aralar ykamak iin sudan
faydalannz.
Sva Teli (rabitz): Metal malzemeden imal Arzal sva telini kullanmaynz.
edilen, farkl desenlerde ve rulo halinde
retilen, sva kalnlnn normalden fazla
olduu durumlarda, ahap yzey zerine sva
yaplaca durumlarda, vb kullanlan bir
malzemedir (Resim 48.1, Resim 48.2).
Yapacanz ie uygun sva teli

kullannz.
Sva teli ile kaplayacanz yzeyi
tespit ediniz.
Sva telini, zel retilmi iviler ile
kuralna uygun olarak yzeye monte
ediniz.
bitiminde artan sva telini
toplaynz.
muhafaza ediniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
Resim 48.1: Sva teli
Resim 48.2: Sva teli
e. zel retilmi Balayclar: zel

durumlar iin retilmi, yaltm, yaptrma,
vb
amac iin kullanlan malzemelerdir
Resim 49.1-2: ze retilmi balayc
43
Son kullanma tarihi gemi rnler

kullanlmamaldr.
Yaplacak iin cinsine gre uygun
balaycy seiniz.
Ambalajn zerinde yazan kullanma
talimatn dikkatlice okuyunuz.
Balaycy kullanma talimatna gre
hazrlaynz ve uygulaynz.
Kullanacanz kadar balaycy
bitiminde artan balaycy
muhafaza ediniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
4- zel Katklar: zolasyon salamak,

erken ve yksek dayanma ulamak, harcn
sertleme sresini geciktirmek veya erken
sertlemesini
salamak,
scak,
souk
havalarda har yapmak ve dier zel amalar
iin harcn iine eklenen kimyasal maddelerdir
Resim 50.1-2: .katklar
44
Son kullanma tarihi gemi rnler

kullanlmamaldr.
Yaplacak iin cinsine gre zel
katk malzemesini seiniz.
Ambalajn zerinde yazan kullanma
talimatn dikkatlice okuyunuz.
zel katk malzemesini kullanma
talimatna gre hazrlaynz.
Har yapm esnasnda ilave ediniz.
bitiminde artan zel katk
malzemesini ambalajna koyup
azn kapatnz.
muhafaza diniz.
Suyun
ulaamayaca
yerde
muhafaza ediniz.
1.3. Ara ve Malzemelerin Hazrlanmas:

1.3.1. Yapacanz sva trne gre tm aralar temin ediniz (Resim 51).
Resim 51: eitli sva aralar
1.3.2. Aralar kontrol ediniz. Arzal aralar onarnz, bakmn yapnz

Resim 52.1: Arzal sva arac
45
1.3.3. Onaramadnz aralar tamirciye gtrnz

(Resim 53).
Resim 53: Sva makinesi
46
1.3.4. Yapacanz ie uygun tm aralar kullanma hazr hale getirdiinizden

emin olunuz
Resim 54.1: eitli sva aralar
Resim 54.1: eitli sva aralar
47
1.3.5. Yapacanz sva trne gre tm malzemeleri (gereleri) temin ediniz

(Resim 55.1,
Resim 55.2).
Resim 55.1: eitli sva gereleri
48
1.3.6. Malzemeleri kontrol ediniz. Son kullanma tarihi gemi olan rn

kullanmaynz
Resim 56.1: Gerelerin imalat tarihi
49
1.3.7. Yapacanz sva trne gre kumu seerek uygun elekle eleyiniz
(Resim 57). (10. snf duvar modlnde bulunan kum eleme faaliyetine baknz).
Resim 57: Kumun elenmesi
1.3.8. Har yaplacak yere uygun arala taynz

(Resim 58).
Resim 58. Kumun tanmas
50
1.3.9. Kire harcn yaparak 3-5 gn dinlendiriniz

(Resim 59.1, Resim 59.2). (10. snf sva modlnde bulunan sva harc hazrlama
faaliyetine baknz).
Resim 59.1: Kire harcnn yaplmas
Resim 59.2: Kire harcnn dinlendirilmesi
51
1.3.10. Yapacanz ie uygun tm malzemeleri kullanma hazr hale

getirdiinizden emin olunuz
52
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Gerekli donanm kullanarak, proje detaylarn kuralna uygun okuyabileceksiniz.
ARATIRMA
Projeler hakknda aratrma ve gzlem yapnz.

Mimari proje hakknda aratrma yaparak bilgi toplaynz.
Mimari projeden sva yaplacak yzeylerin lsn alma konusunu aratrarak
bilgi toplaynz.
Aratrma ve gzlemlerinizi rapor haline getiriniz ve hazrladnz raporu
snfta tartnz.
2. PROJE DETAYLARINI OKUMA

2.1.Proje
2.1.1. Tanm
Bir imalatn salkl ve kaliteli biimde yaplabilmesi iin o imalatn resminin nceden
izilmesi gerekir. Yaplacak imalatn tasarlanarak, resminin standart ve ynetmeliklere
uygun olarak izilmesine proje denir.
2.1.2. eitleri
Her imalatn projesi vardr. Konumuz inaat olduundan inaat yapm iin gerekli
projeler genel olarak unlardr.
2.1.2.1. Mimari proje
2.1.2.2. Betonarme(statik) proje
2.1.2.3. Elektrik tesisat projesi
2.1.2.4. Tesisat projesi
2.1.2.5. Peyzaj projesi
2.2.Mimari Proje
2.2.1. Tanm
Yaplacak binann ve mahallerinin ekli, boyutlar ile bu mahallerin birbirleri ile
ilikilendirilerek standart ve ynetmeliklerine uygun olarak izilmesine mimari proje denir.
55
2.2.2. zellikleri
Mimari projenin zellii, binann tm elemanlarn ayrntl olarak gsterildii proje
olmasdr. naat yaplacaksa nce mimari proje izilir, daha sonra dier projeler mimari
projeye uygun olarak izilir.
2.3.lme ve llendirme
2.3.1. lme
Herhangi bir bilinmeyeni bilinen bir l aleti ile mukayese(karlatrma) edilmesine
lme denir.
2.3.2. llendirme
izilen resimlerin llerle ifade edilmesi ve tanmlanmasna llendirme denir.
2.3.3. l Alma Kurallar

Yaptmz i sva olduundan, sva yzeyi ls alma kurallar anlatlacaktr.
2.3.3.1. Projeden Sva Yzeyi ls Alma Kurallar
Mimari proje alp kuzey ynne gre yerletirilmelidir.

Sva yaplacak yerler tespit edilmelidir.
Mahallerdeki llerden sva yaplacak duvar uzunluklar alnmaldr.
Mahallerdeki tavan ykseklikleri alnmaldr.
Mahallerdeki tavan ebad lleri alnmaldr.
D cephe lleri alnmaldr.
Alnan ller dzenli olarak kaydedilmelidir.
Alnan ller kuralna uygun olarak hesaplanmaldr.
2.3.2.1. Projeden sva yzeyi ls alnmas:
Mimari projeyi ap kuzey ynne gre yerletiriniz (Resim 61).
56
Resim 61: Mimari projenin kuzey yn
Sva yaplacak yerleri tespit ediniz (Resim 62).
Resim 62: Projede sva yaplacak yerlerin tespiti
Mahallerdeki llerden sva yaplacak duvar uzunluklarn alnz (Resim 63).
57
Resim 63: Sva yaplacak duvar uzunluklarnn alnmas
Mahallerdeki tavan yksekliklerini alnz (Resim 64).
Resim 64: Mahallerdeki tavan yksekliklerini alnmas
Mahallerdeki tavan ebatlarn alnz (Resim 65.1, Resim 65.2).
58
Resim 65.1: Mahallerdeki tavan ebatlarnn alnmas
Resim 65.2: Mahallerdeki tavan ebatlarnn alnmas
D cephe llerini alnz (Resim 66.1, Resim 66.2).
59
Resim 66.1: D cephe llerinin alnmas 1
Resim 66.2: D cephe llerinin alnmas 2
60
2.3.2.1.7. Alnan lleri dzenli olarak kaydediniz

(Resim 67).
Resim 67: Alnan llerin dzenli olarak kaydedilmesi
Alnan lleri kuralna uygun olarak hesaplaynz (Resim 68).
Resim 68: Alnan llerin kuralna uygun olarak hesaplanmas
61
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRME PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
KABA SIVA
ANKARA 2006
NDEKLER
AIKLAMALAR ........................................................................................................ii
GR ........................................................................................................................... 1
RENME FAALYET - 1....................................................................................... 3
1. SIVA YAPILACAK YZEY HAZIRLAMA........................................................ 3
1.1. Sva Nasl Olmal? ............................................................................................ 3
1.2. Hatal Sva Uygulamalar .................................................................................. 4
1.3. Sva Yaplacak Yzey ....................................................................................... 6
1.3.1. Tanm ........................................................................................................ 6
1.3.2. eitleri ...................................................................................................... 6
1.4. Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlamada Kullanlan Ara Ve Gereler (Malzeme)6
1.5. Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlama Kurallar..................................................... 6
1.6. Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas.............................................................. 7
RENME FAALYET - 2..................................................................................... 16
2. MASTARLIK (ANO-ANA) YAPMA................................................................... 16
2.1. Mastarlk (Ano-Ana) ....................................................................................... 16
2.1.1. Tanm ...................................................................................................... 16
2.1.2. Amac ....................................................................................................... 16
2.2. Mastarlk (Ano-Ana) Yapmnda Kullanlan Ara Gereler (Malzeme) ........ 16
2.3. Mastarlk (Ano-Ana) Yapma Kurallar ........................................................... 17
2.4. Mastarlk (Ano-Ana) Yaplmas...................................................................... 17
RENME FAALYET - 3..................................................................................... 32
3. KABA SIVA YAPMA........................................................................................... 32
3.1.Kaba Sva ......................................................................................................... 32
3.1.1. Tanm ...................................................................................................... 32
3.1.2. Amac ....................................................................................................... 32
3.2. Kaba Sva Yapmnda Kullanlan Ara ve Gereler (Malzeme)..................... 32
3.3. Kaba Sva Yapma Kurallar ............................................................................ 33
3.4. Kaba Sva Yaplmas....................................................................................... 34
LME DEERLENDRME............................................................................... 50
KAYNAKLAR........................................................................................................... 55
RENME FAALYET1
AMA
RENME FAALYET - 1
Gerekli donanm kullanarak sva yaplacak yzeyi hazrlamay kuralna uygun

yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde grdnz inaatlar inceleyiniz. Sva yaplacak yzeyi hazrlama
hakknda aratrma ve gzlem yapnz.
Sva yaplacak yzeyi hazrlamann nemi konusunda aratrma yaparak, bilgi
toplaynz.
Sva yaplacak yzeyin hazrlan hakknda inaatlara gidip bilgi toplaynz ve
gzlem yapnz.
tartnz.
1. SIVA YAPILACAK YZEY HAZIRLAMA

1.1. Sva Nasl Olmal?
Tm sva uygulamalar TS 1262 ve TS 1481 Standartlarna uygun olarak yaplmaldr.
Seilecek svann aadaki zellikleri tamasna dikkat edilmelidir.
Yksek elastikiyet.
Dk sl genleme
Yksek yapma kabiliyeti
Dk klcal su emme.
Yksek buhar geirgenlii
D etkenlere yksek mukavemet
D ve i sva uygulamalarnda aadaki tabloda belirtilen har gruplarna ve
karm oranlarna mmkn olduu kadar uyulmaldr.
Sva karm oranlar

Serpme
Tabakas(sva 1. seenek
alt serpme)
D sva
sva
Kum
3
lek
imento
1 lek
Kum
3 lek
imento
1 lek
2. seenek
Toz
imento
Kire
1 lek
2 lek
Kum
9 lek
Kire
Kum
imento
Kayma 9
1 lek
1,5 lek lek
3. seenek
Kire
imento Kayma Kum
1 lek 1,5
9 lek
lek
Kire
Kum
imento
Kayma 3
1 lek
1,5 lek lek
1. seenek
Toz
imento
Kire
1 lek
2 lek
2. seenek
Kire
Kire
Kum
imento
Kum
imento
Kayma
Kayma 3
1 lek
10 lek 1 lek
1,5lek
1,5 lek lek
1.seenek
Toz
imento
Kire
1 lek
2 lek
2.seenek
Kire
Kire
Kum
imento Kayma Kum
imento
Kayma 3
1 lek 1,5
11 lek 1 lek
1,5 lek lek
lek
Kaba Sva
nce Sva
Kum
Kum
imento Toz Kire
3
10 lek 1 lek 2 lek
lek
Kum
Kum
imento Toz Kire
4
11 lek 1 lek 2 lek
lek
1.2. Hatal Sva Uygulamalar

lkemizde sva uygulamalarnda, gerek sva malzemeleri (gereler) karmlarnda ve
gerek uygulama srasnda nemli hatalar yaplmaktadr. Yerlemi hatal uygulama
alkanlklarnn deimesi mmkn olamamaktadr. Yaplan bu hatalarn sonucu, lkemizde
sva ve cephe hasarlarna, hemen her binada rastlamak mmkndr. Konunun nemi ve
yaygnlndan dolay, sva hasarlar ile ilgili sebep ve sonular, aadaki tabloda
verilmitir.
Sva Hasarlar Sebep ve Sonular
Hasarn cinsi
Sva atla
Sonu
Sebebi
Mnferit atlaklar
. Yapnn oturmasndan,
. Yaltm olmayan betonarme elemanlarnn sl
almasndan,
. Farkl duvar malzemelerinin birlikte
kullanlmasndan,
. Farkl zamanlarda tatbik edilen svann ek
yerinden.
Blok derzleri boyunca

atlak
. Bloklarn uygun ekilde rlmemesi ve yeterli

balant olmamasndan,
. Duvar malzemesinin rtresinden,
. Svann ince olmasndan,
. Duvarn kararl bir yapda olmamasndan.
Yatay sva atla
. Kaln bir sva tabakasna henz yumuak iken

tirfil ekilmesinden,
. Isl genlemeler sonucu betonarme
elemanlarnn duvara gre yapt
hareketlerden,
. Duvarn oturmas sonucu betonarme
elemanlarndan ayrlmasndan.
Dey sva atla
. Duvar malzemesinin rtresinden.
A eklinde gayri
muntazam
sva atla
. Sva harcnda yksek miktarda balayc

bulunmasndan,
. Sva kumunda toz nispetinin yksek
olmasndan,
. Sertlemesi balam al svaya su katarak
kullanlmasndan,
. Svann hzl kurumasndan (Gne, rzgr
vb.)
. Son sva tabakasnn st yzeyinde tirfil
sonucu yksek dozajl bir film tabakas teekkl
etmesinden,
. Sva st tabakasnn alt tabakadan daha yksek
dozajl olmasndan.
Yetersiz Sva
Mukavemeti
Sva yzeyinde
tozlanma
. Kum bnyesinde toz ve organik madde

orannn fazla olmasndan,
. Sva harcnda balayc miktarnn az
olmasndan,
. Duvarn, sva suyunu hzl ekilde
emmesinden,
. Sva yzeyinin hzl bir ekilde kurumasndan.
Sva Bnyesinde
Tahribat
Krater eklinde
patlaklar
. Snmemi kire tanelerinin sonradan

snmesinden,
. Kumun iinde kil topaklar veya kmr
taneleri bulunmasndan.
Sva Aderansnn
Yeterli Olmamas
Svann duvardan
tabakalar halinde
ayrlmas
. Duvarn sva suyunu hzl emmesinden,

. Duvar yzeyinin przllnn yeterli
olmamasndan,
. Duvar yzeyinin kirli olmasndan,
. Sva tatbikat srasnda duvar yzeyinin
donmu olmasndan,
. Bir seferde tatbik edilen sva tabakasnn fazla
kaln olmasndan,
. Svann arpma sureti ile deil ekme sureti
ile yaplmasndan,
. Serpme tabakasnn olmamasndan,
.Yanl serpme tabakas tatbik edilmesinden.
Sva tabakalarnn
birbirinden ayrlmas
. Sva tabakalarnn mukavemetlerinin yanl

tanzim edilmesinden, mukavemet ste doru
artmaktadr.
. Sva alt tabakas yzeyinin yeterli przlkte
olmamasndan,
. Son tabakann ok ince olarak tatbik
edilmesinden.
D svada
. Svaya katlan don katk maddesinin hatal

tatbikinden,
. Sva malzemesindeki tuzlarn
ieklenmesinden,
. D svann duvar bnyesinde ierden nfuz
eden buhara kar bir buhar kesici durumunda
olmasndan,
. Duvarn zaman zaman teekkl eden rutubeti
atma imkn olmamasndan.
svada
. Duvarn s yaltmnn yetersizliinden i

yzeyde rutubet olumasndan.
Rutubet Hasar
Sva Yzeyinin
Renklenmesi,
Kirlenmesi
Leke belirmesi
. Tuz ieklenmesinden,
. Sva karmnn yeterli olmamasndan,
. Svaya katlan boyalarn iyi
kartrlmamasndan,
. Sva kalnlnn yeterli olmamasndan,
. Balayc malzeme ile boya malzemesi
arasnda reaksiyon meydana gelmesinden,
. Farkl cinste har kullanlmasndan,
. Farkl cinste duvar malzemesi
kullanlmasndan.
Kirlenmesi
. Fazla przl bir sva sath olmasndan.
1.3. Sva Yaplacak Yzey

1.3.1. Tanm
eitli malzemelerden (gereler) imal edilen, yapy meydana getiren ve sva
yaplmas gereken yzeylerin tmne sva yaplacak yzey denir.
1.3.2. eitleri
Yapda sva yaplacak yzeyler ok eitlidir. Teknolojik gelimelere paralel olarak
yap malzemeleri hzla gelimekte ve oalmaktadr. Doal olarak sva yaplacak yzeyler
de eitlenmektedir. Bunlardan bazlarn yle sralayabiliriz. Betonarme yap elemanlar
yzeyleri, kerpi, ahap, kam hasr, ta, tula, briket, gazbeton, zel retilmi bloklar, vb.
malzeme ile yaplan duvar yzeyleri, yaltm malzemesi ile kaplanm yzeylerdir.
1.4. Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlamada Kullanlan Ara Ve

Gereler (Malzeme)
Geni bilgi iin 11. Snf Svaya Hazrlk modlne baknz.
Krek, el arabas, elek ve destek tas, metre, elik mala, svac krei, su terazisi,
mastar, akul, ip, ivi, keser, eki, mur-keski, gelberi, su fras, sprge, tel fra, stb,
merdiven, iskele, har teknesi, kum lei, su hortumu, su fs, su kovas, su lei, i
kyafeti, yamurluk, eldiven, izme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi, i gzl,
betonyer, kum, imento, kire, al, sva teli(rabitz), zel retilmi balayclar, su, zel
katklardr.
1.5. Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlama Kurallar

Svanacak yzey incelenmeli, yzey tehisi yaplmaldr.
Svanacak yzeyi meydana getiren malzeme zamanla don ve baka etkilerle
bozulmu ise, gereken dzeltme yaplmadan svaya balanmamaldr.
Svanacak yzey tmyle kurumu olmaldr.
Uygun iskele kurulmaldr ve emniyet tedbirleri alnmaldr.
Svaya balanmadan nce, yzeydeki knt ve bulaklar mutlaka kaznp

temizlenmelidir.
Duvar dipleri beton ise sprlmeli, topraksa kalas dizilmelidir.
Duvar yzeyi iyice slatlmaldr.
Bir zorunluluk yoksa camlar svadan nce taklmamaldr.
Svanacak beton yzeyler yeterince przl deilse, ta tara ile dilenerek
przlendirilmelidir.
Duvar yzeyinde svanmas gereken metal ve aa yzeyler varsa bu yzeyler sva
teli(rabitz) ile kaplanmaldr.
Sva yaplacak yzeye aderans salamak iin, yzeyin cinsine ve bulunduu yere
gre, ierisine sika latex, ecosal vb. katk maddeleri katlm imento erbeti ya da
yksek dozlu imento harc ile sva alt serpme yaplmaldr.
Sva alt serpme, hzl su kaybndan dolay ufalanmamas iin, sertleinceye kadar
belirli aralklarla sulanmaldr.
Sva yaplacak mahalde don ihtimali varsa tedbir alnmadan sva yaplmamaldr.
Mecburiyet yoksa sva yaplmamaldr.
DKKAT!
SKELEDE ALIIRKEN MUTLAKA EMNYET TEDBRLERN

ALIN, ALMAYANLARI UYARIN.
1.6. Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas
Ara ve gereleri (malzemeleri) hazrlaynz (Resim 1.1, Resim 1.2, Resim 2.1 ve
Resim 2.2).
Resim 1.1: Aralar
Resim 1.2: Aralar
Resim 2.1: Malzemeler (al ve imento)
Resim 2.2: Malzemeler (snm kire)
Sva yaplacak yzeyde ya, is, kir, boya, toz vb. varsa temizleyiniz (Resim 3.1 ve
Resim 3.2).
Resim 3.1: Yzeyin tel fra ile temizlenmesi
Resim 3.2: Yzeyin sprge ile temizlenmesi
Svanacak yzeydeki kaba przleri dknz (Resim 4.1 ve Resim 4.2).
Resim 4.1: Kaba Przlerin keserle dklmesi
Resim 4.2: Kaba przlerin

eki ve mur ile dklmesi
Svanacak yzeyin bulunduu zemini temizleyiniz (Resim 5.1 ve Resim 5.2).
Resim 5.1: Zeminin sprlmesi
Resim 5.2: Toplanan pisliin alma

alanndan uzaklatrlmas
Svanacak yzeyin dzgnln, kelere ivi akp apraz ip ekerek kontrol

ediniz (ekil 1, Resim 6.1, Resim 6.2, Resim 6.3 ve Resim 6.4).
ekil 1: Yzeyin Dzgnlnn llmesi
Resim 6.1: Yzeyin dzgnl iin

ivilerin aklmas
Resim 6.2: Yatay ve dey iplerin ekilmesi
Resim 6.3: Yzeyin dzgnl iin apraz

iplerin ekilmesi
Resim 6.4: Yzeyin dzgnlnn llmesi
imento harc hazrlaynz (10. Snf Sva Ve Duvar Modlne baknz) (Resim
7.1, Resim 7.2, Resim 7.3 ve Resim 7.4)
Resim 7.1: imento harcnn kuru
Resim 7.2: imento harcnn su ilave
10
olarak kartrlmas
edilerek hazrlanmas
Resim 7.3: imento harcnn kartrlmas
Resim 7.4: imento harcnn hazrlanmas
Yzeyi slatnz (Resim 8.1 ve 8.2).
Resim 8.1: Tula yzeyin slatlmas
Resim 8.2: Beton yzeyin slatlmas
Derin ukur ve krklar onarnz (Resim 9.1 ve Resim 9.2).
Resim 9.1: Svanacak yzeydeki derin krklar
Resim 9.2: Svanacak yzeydeki derin krklar
Yzeyin cinsine gre gerekiyorsa sva teli (rabitz) monte ediniz (ekil 2.1, ekil 2.2
ve Resim 10).
11
ekil 2.1: Sva Teli eitleri
ekil 2.2: Yzeye sva teli uygulamas
Resim 10: Yzeye sva teli uygulamas
Sva alt serpme yapnz (10. Snf Sva Ve Duvar Modlne baknz) (ekil 3,
Resim 11.1, Resim 11.2, Resim 11.3 ve Resim 11.4).
ekil 3: Sva Alt Serpme Yaplmas
12
Resim 11.1: : Sva alt serpme yaplmas
Resim 11.2: : Sva alt serpme uygulamas
Resim 11.3: : Tula yzeye sva alt

serpme yaplmas
Resim 11.4: : Tula yzeye sva alt

serpme yaplm hali
bitiminde ara ve gereleri toplayp temizleyiniz (Resim 12.1, Resim 12.2, Resim
13.1 ve Resim 13.2)
Resim 12.1: Aralarn temizlenmesi
Resim 12.2: Aralarn toplanmas
Resim 13.2: Gerelerin

toplanm hali
Resim 13.1: Gerelerin toplanmas
13
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
Gerekli donanm kullanarak mastarlk (ano-ana) yapmay kuralna uygun olarak

yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde grdnz inaatlar
aratrma ve gzlem yapnz.
inceleyiniz.
Mastarlk(ano-ana)
hakknda
Mastarlk (ano-ana) yapmann nemi konusunda aratrma yaparak, bilgi toplaynz.

Mastarlk (ano-ana) yapm hakknda inaatlara gidip bilgi toplaynz ve gzlem
yapnz.
tartnz.
2. MASTARLIK (ANO-ANA) YAPMA

2.1. Mastarlk (Ano-Ana)
2.1.1. Tanm
Yzeye yaplacak svay; akulnde ve dzgn yapabilmek, sva kalnln kontrol
altna alabilmek, mastar ekmeyi kolaylatrmak amacyla yaplan klavuzlara mastarlk
(ana-ano) denir.
2.1.2. Amac
Svay akulnde yapmak
Svay dzgn yapmak
Sva kalnln kontrol altna almak
Mastar dayayp ekmek
Sva yapmay kolaylatrmak
Sva hatalarn en aza indirmek
2.2. Mastarlk (Ano-Ana) Yapmnda Kullanlan Ara Gereler

(Malzeme)
Geni bilgi iin 11. Snf Svaya Hazrlk Modlne baknz.
16
mastar, mastarlk tas, akul, ip, ivi, testere, keser, eki, mur-keski, gelberi, su fras,
sprge, tel fra, stb, merdiven, iskele, har teknesi, kum lei, su hortumu, su fs, su
kovas, su lei, i kyafeti, yamurluk, eldiven, izme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi,
i gzl, betonyer, kum, imento, kire, al, sva teli(rabitz), zel retilmi balayclar,
su, zel katklar
2.3. Mastarlk (Ano-Ana) Yapma Kurallar

Mastarlk (ano-ana) harcnn yapmnda kullanlacak, kaba kum veya krma ta,
temiz olmal ve elenmelidir.
Mastarlk (ano-ana) yapmnda kullanlacak kum, 7 mm apl yuvarlak delikli
elekte elenmi dili kum olmaldr.
Balayclardan biri olan kire, sndrlmemi ta halinde ise; kire kuyusunda
sndrlmeli ve orada en az hafta bekletilmelidir.
Balayclardan; imento, al veya torba kire; rutubetten korunmu, zaman am
ve depolama hatasndan dolay birletirme zelliini kaybetmemi olmaldr.
Mastarlk (ano-ana) harc yapmnda kullanlan malzemelerin (gereler) oranlar,
svann cinsine ve yaplaca yere gre deiir. Bir binada yaplacak ayn cins sva
iin bu oran sabit olmaldr.
Mastarlk (ano-ana) yaplacak yzeylere alanlarn boyu yetimeyecek ise iskele
kurulmaldr.
skele; zerinde kolaylkla ve gvenle allabilecek ekilde ve salamlkta
olmaldr.
Mastarlk (ano-ana) yaplacak yzey temizlenmi ve mevsimine gre slatlm
olmaldr. Svanacak yzeyde kalan toz ve kirler, harcn yzeye yapmasna engel
olur ve sva, kuruduktan sonra kavlar.
Mastarlk (ano-ana) yaplacak yzey, mastarlk yaplmadan nce, mutlaka akc
kvamdaki har ile sva alt serpme yaplmaldr.
Mastarlk (ano-ana) yaplacak har, ince tabakalar halinde yzeye vurulmaldr.
Har, mastarlk kalnl kadar bir defada yzeye vurulursa, dzgn yzey elde
etmek gleir, sva zamanla atlar ve kavlar.
imento ve takviyeli har ile yaplan mastarlklar (ano-ana), scak havalarda prizini
normal artlarda yapabilmesi iin slatlmaldr. Souk havalarda ise mastarlk
yaplmamaldr. Mutlaka yaplacaksa, donmaya kar tedbir alnmaldr.
Mastarlklar (ano-ana), bina iinde normal olarak 15 mm ve d cephede 20 mm
kalnlnda olmaldr.
Mastarlklar (ano-ana) yaplmadan nce, kap ve pencere kasalar taklm olmaldr.
2.4. Mastarlk (Ano-Ana) Yaplmas

Ara gereleri (malzemeleri) hazrlaynz (Resim 14.1, Resim 14.2, Resim 14.3 ve
Resim 14.4).
17
Resim 14.1: Aralar
Resim 14.2: Aralar
Resim 14.3: Malzemeler (al ve imento)
Resim 14.4: Malzemeler (snm kire)
Svanacak yzeyin cinsine gre takviyeli veya imento harc hazrlaynz (10. snf
sva ve duvar modlne baknz) (Resim 15.1, Resim 15.2, Resim 15.3, Resim
15.4, Resim 16.1, Resim 16.2, Resim 16.3 ve Resim 16.4).
Resim 15.1: Takviyeli har iin kire katlmas Resim 15.2: Takviyeli harcn kuru kartrlmas
18
Resim 15.3: Takviyeli Harca imento Katlmas Resim 15.4: Takviyeli Harcn
Hazrlanmas
Resim 16.1: imento harcnn kuru kartrlmas Resim 16.2: imento harcna su ilave edilmesi
Resim 16.4: imento harcnn hazrlanm hali
19
Svanacak yzeyi slatnz (Resim 17.1 ve Resim 17.2).
Resim 17.1: Yzeyin Islatlmas
Resim 17.2: Yzeyin Islatlm Hali
Harc plastik kvama kadar altrnz (kvam konusunda 10. snf sva ve duvar
modlne baknz) (Resim 18.1 ve Resim 18.2).
Resim 18.1: Plastik kvamdaki har
Kullanacanz kadar harc svac kreine alnz (ekil 4, Resim 19.1 ve Resim
19.2).
ekil 4: Harcn Svac kreine alnmas
20
Resim 19.1: Harcn svac kreine alnmas
Resim 19.2: Harcn svac kreine alnmas
Svanacak yzeyin st iki ba kesine mastarlk talarn harla tutturunuz (ekil 5,

Resim 20.1 ve Resim 20.2).
ekil 5: st ki Ba keye mastarlk talarnn yerletirilmesi
Resim 20.1: st iki ba keye mastarlk

talarnn yerletirilmesi
Resim 20.2: st iki ba keye mastarlk

talarnn yerletirilmesi
Svanacak yzeyin alt iki kesine koyacanz talar, st iki kedeki talara gre
akul yardm ile getirerek yerletiriniz (akul ile alt talar arasndaki mesafe en
fazla 1 mm. olmaldr) (ekil 6.1, ekil 6.2, Resim 21.1 ve Resim 21.2).
21
ekil 6.1: Alt talarn akul

Yardmyla Yerletirilmesi
ekil 6.2: Alt talarn akul Yardmyla Yerletirilmesi
Resim 21.1: Alt talarn akul Yardmyla

Yerletirilmesi
Resim 21.2: Alt talarn akul Yardmyla

Yerletirilmesi
st iki bataki talar arasna yeni talar koymak gerekiyorsa, st iki taya ip
ekerek uygun yerlere yeni talar yerletiriniz (iki ta arasndaki mesafe en fazla
1,5 - 2 m. olmaldr) (ekil 7, Resim 22.1 ve Resim 22.2).
ekil 7: Ara talarn Yerletirilmesi
22
Resim 22.1: Ara talarn Yerletirilmesi
Resim 22.2: Ara talarn Yerletirilmesi
Ayn ilemleri alt talar arasna da uygulaynz (alt tarafa yerletirilen talar ste
yerletirilen talarla ayn hizada olmaldr) (ekil 8, Resim 23.1 ve Resim 23.2).
ekil 8: Ara talarn Yerletirilmesi
Resim 23.1: Ara talarn yerletirilmesi
Resim 23.2: Ara talarn yerletirilmesi
Svanacak yzeyin st ve alt tarafna yerletirilen talar arasna gerekiyorsa, dey

istikamette ip ekerek ara talar yerletiriniz (iki ta arasndaki mesafe en fazla 1,5
- 2 m. olmaldr) (Resim 24, ekil 9.1 ve ekil 9.2).
23
Resim 24: Ara talarn Yerletirilmesi
ekil 9.1: Ara talarn Yerletirilmesi
ekil 9.2: Yerletirilmi ara talar
Alt alta sralanm talar arasna ta genilii kadar, akc kvamda bir tabaka
serpme atnz (kvam konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz)
(Resim 25.1, Resim 25.2, Resim 25.3, Resim 25.4 ve ekil 10).
Resim 25.1: Akc kvamdaki har
24
Resim 25.3: Birinci tabaka serpme atlmas
ekil 10: Analara birinci tabaka serpme atlmas
Harcn ekmesini bir sre bekleyiniz (Resim 26 ve ekil 11).
Resim 26: Harcn ekmesinin beklenmesi
ekil 11: Harcn ekmesinin beklenmesi
Bu defa plastik kvamdaki hala, ikinci tabakay atnz (kvam konusunda 10.
snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim 27.1, Resim 27.2, Resim 27.3 ve
Resim 27.4).
25
Resim 27.3: kinci tabaka harcn atlmas
Alt alta gelen talara, mastar temas ettirip bu temas kaybetmeden mastar yukaraa hareket ettirerek ikinci tabaka harcn fazlalklarn alnz (Resim 28.1, Resim
28.2, ekil 12.1 ve ekil 12.2).
Resim 28.2: Harcn mastarla dzeltilmesi
26
ekil 12.1: Harcn mastarla dzeltilmesi
Akc kvamdaki harla nc tabakay atarak, ikinci tabaka boluklarn

doldurunuz (kvam konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim
29.1, Resim 29.2, Resim 29.3 ve Resim 29.4).
Resim 29.3: nc tabaka harcn atlmas
27
Mastarla nc tabakay tesviye ediniz (Dier mastarlklar da ayn yntemle

tamamlaynz) (Resim 30.1, 30.2 ve ekil 13).
ekil 13: Mastarlklarn yaplmas
Dklen harlar toplaynz (dklen harlar, zaman kaybetmeden toplaynz ve

hazrlanm olan harla kartrarak tekrar kullannz) (Resim 31.1, Resim 31.2,
Resim 31.1: Dklen harlarn toplanmas
Resim 31.2: Dklen harlarn

tekneye doldurulmas
28
Resim 31.3: dklen harcn Dier Harla

tekrar altrlmas
Resim 31.4: Dklen harcn dier harla

tekrar altrlmas
32.3 ve Resim 32.4).
Resim 32.4: Gerelerin toplanm hali
29
RENME FAALYET3
RENME FAALYET - 3
AMA
Gerekli donanm kullanarak, kaba sva yapmay kuralna uygun olarak
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde grdnz inaatlar inceleyiniz. Kaba sva hakknda aratrma ve
gzlem yapnz.
Kaba svann nemi konusunda aratrma yaparak, bilgi toplaynz.
Kaba sva yapm hakknda inaatlara gidip bilgi toplaynz ve gzlem yapnz.
tartnz.
3. KABA SIVA YAPMA

3.1.Kaba Sva
3.1.1. Tanm
Dz svann birinci tabakasn oluturmak, ince svaya zemin hazrlamak, duvardaki
hatalar rtmek, yap elemanlarn d etkilere kar korumak, duvarn dayanmn artrmak,
su ya da rutubet geiine engel olmak ve dzgn yzey elde etmek iin, duvarn kgir
malzeme ile kaplanmasna kaba sva denir.
3.1.2. Amac
Sva yaplacak yzeyin hatalarn gidererek, dzgn yzey oluturmak.
Ortak zemin oluturarak, farkllklar ortadan kaldrmak
Sva yaplacak yzeyin mukavemetini artrmak.
Su ya da rutubet geiine engel olmak
nce sva yapmaya zemin oluturmak.
3.2. Kaba Sva Yapmnda Kullanlan Ara ve Gereler (Malzeme)

Geni bilgi iin 11. snf svaya hazrlk modlne baknz.
mastar, akul, ip, ivi, keser, eki, mur-keski, kanca, gelberi, sprge, ke devir malas,
tel fra, stb, merdiven, iskele, har teknesi, kum lei, su hortumu, su fs, su kovas,
su lei, i kyafeti, yamurluk, eldiven, izme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi, i
32
gzl, betonyer, kum, imento, kire, al, sva teli(rabitz), zel retilmi balayclar, su,
zel katklar.
3.3. Kaba Sva Yapma Kurallar

Kaba sva harcnn yapmnda kullanlacak, kaba kum veya krma ta, temiz olmal
ve elenmelidir.
Kaba sva yapmnda kullanlacak kum, 7 mm apl yuvarlak delikli elekte elenmi
dili kum olmaldr.
Balayclardan biri olan kire, sndrlmemi ta halinde ise; kire kuyusunda
sndrlmeli ve orada en az hafta bekletilmelidir.
Balayclardan; imento, al veya torba kire; rutubetten korunmu, zaman am
ve depolama hatasndan dolay birletirme zelliini kaybetmemi olmaldr.
Sva harc yapmnda kullanlan malzemelerin(gereler) oranlar, svann cinsine ve
yaplaca yere gre deiir. Bir binada yaplacak ayn cins sva iin bu oran sabit
olmaldr.
Svanacak yzeylere alanlarn boyu yetimeyecek ise iskele kurulmaldr. skele;
zerinde kolaylkla ve gvenle allabilecek ekilde ve salamlkta olmaldr.
Sva yaplacak yzey temizlenmi ve mevsimine gre slatlm olmaldr. Svanacak
yzeyde kalan toz ve kirler, harcn yzeye yapmasna engel olur ve sva,
kuruduktan sonra kavlar.
Sva, aadan yukarya doru vurulmaldr.
Sva yaplacak yzey, sva yaplmadan nce, mutlaka akc kvamdaki har ile sva
alt serpme yaplmaldr.
Sva harc, ince tabakalar halinde svanacak yzeye vurulmaldr. Har, sva kalnl
kadar bir defada yzeye vurulursa, dzgn yzey elde etmek gleir, sva zamanla
atlar ve kavlar.
imento ve takviyeli har ile yaplan svalar, scak havalarda prizini normal artlarda
yapabilmesi iin slatlmaldr. Souk havalarda ise sva yaplmamaldr. Mutlaka
yaplacaksa, donmaya kar tedbir alnmaldr.
Kaba sva, bina iinde normal olarak 15 mm. ve d cephede 20 mm. kalnlnda
olmaldr.
Kaba sva yaplmadan nce, kap ve pencere kasalar taklm olmaldr.
33
3.4. Kaba Sva Yaplmas

Ara ve gereleri (malzemeleri) hazrlaynz (Resim 33.1, Resim 33.2, Resim 33.3
ve Resim 33.4).
Resim 30.1: Aralar
Resim 30.3: Malzemeler (Al ve imento)
Resim 30.2: Aralar
Resim 30.4: Malzemeler (Snm Kire)
Svanacak yzeyin cinsine gre takviyeli veya imento harc hazrlaynz (10. snf
sva modlne baknz) (Resim 34.1, Resim 34.2, Resim 34.3, Resim 34.4, Resim
Resim 34.1: Takviyeli Har Yapm in

Kire Katlmas
Resim 34.2: Takviyeli Harcn Kartrlmas
34
Resim 34.3: Takviyeli Har in

imento Katlmas
Resim 34.4: Takviyeli Harcn Hazrlanmas
Resim 35.1: imento Harcnn Resim

Kuru Kartrlmas
35.2: imento Harcna Su lave Edilmesi
Resim 35.4: imento harcnn hazrlanmas
35
Svanacak yzeyi slatnz (Resim 36.1 ve Resim 36.2).
Resim 36.1: Yzeyin slatlmas
Resim 36.2: Yzeyin slatlm hali
Mastarlklar arasna akc kvamdaki harla bir tabaka serpme atnz (kvam
konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim 37.1, Resim 37.2,
Resim 37.1: Akc Kvamdaki Har
Resim 37.2: Akc Kvamdaki Har
36
Harcn ekmesini bir sre bekleyiniz (Resim 38.1 ve Resim 38.2).
Resim 38.1: Harcn ekmesinin beklenmesi
Resim 38.2: Harcn ekmesinin beklenmesi
Plastik kvamdaki harla, mastarlk kalnl kadar ikinci tabaka svay atnz
(kvam konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim 39.1, Resim
39.2, Resim 39.3 ve Resim 39.4
).
37
Anolara(mastarlk), mastar yatay olarak temas ettirip bu temas kaybetmeden,

mastar saa-sola hareket ettirerek ikinci tabaka harcn fazlalklarn alnz (ekil
14.1, ekil 14.2, Resim 40.1 ve Resim 40.2).
ekil 14.1: Harcn mastarla

dzeltilmesi
Resim 40.1: Harcn Mastarla Dzeltilmesi
Resim 40.2: Harcn Mastarla Dzeltilmesi

doldurunuz (kvam konusunda 10. snf sva modlne baknz) (Resim 41.1,
Resim 41.2, Resim 41.3 ve Resim 41.4).
38
Mastarla nc tabakay tesviye ediniz. Dier analarn (mastarlk) arasn da ayn

yntemle tamamlaynz (ekil 15, Resim 42.1 ve Resim 42.2).
ekil 15: Harcn Mastarla Dzeltilmesi

Mastarlk talarn karnz (Resim 43.1 ve Resim 43.2).
Resim 43.1: Mastarlk talarnn karlmas
Resim 43.2: Mastarlk talarnn karlmas
39
Mastarlk talarnn bo kalan yerlerini harla doldurarak mastarla dzeltiniz (Dier

ta boluklarn da ayn yntemle doldurup dzeltiniz) (ekil 16, Resim 44.1 ve
Resim 44.2).
ekil 16: Harcn mastarla dzeltilmesi
Resim 44.1: ta boluklarnn doldurulmas
Resim 44.2: Doldurulan ta boluklarnn

mastarla dzeltilmesi
Bitmi kaba sva yzeyine, gerekiyorsa 45 derecelik a oluturacak ekilde apraz

izgiler iziniz (izgileri derin izerek sva yzeyini bozmaynz) (Resim 45.1,
Resim 45.2, ekil 17.1 ve ekil 17.2).
Resim 45.1: Bitmi kaba sva yzeyi
Resim 45.2: Bitmi Kaba sva yzeyinin izilmesi
40
ekil 17.1: izilmi kaba sva yzeyi
ekil 17.2: Dz sva (Kaba + nce) Tabakalar
Merkezleri(d keleri) yapmak iin, mastarlar keye dayayp, terazi veya akul
yardm ile dey konuma getiriniz (akul ile mastar arasndaki mesafe en fazla 1
mm. olmaldr) (Resim 46.1, Resim 46.2 ve Resim 46.3).
Resim 46.1: Merkeze

mastarlarn getirilmesi
Resim 46.2: Mastarlarn

deyliinin salanmas
41

deyliinin salanmas
Mastarlar kanca yardm ile skca tutturunuz (ekil 18.1, ekil 18.2, Resim 47.1,
ekil 18.1: Mastarlarn kancalarla tutturulmas ekil 18.2: Mastarlarn kancalarla tutturulmas

kancalarla tutturulmas

jancalarla tutturulmas
42

kancalarla tutturulmas
Svanacak yzeyi slatnz (Resim 48.1, Resim 48.2 ve Resim 48.3).
Resim 48.1: Yzeyin slatlmas Resim 48.2: Yzeyin slatlmas
Resim 48.3: Yzeyin slatlm

hali
Mastarlar arasna akc kvamdaki harla bir tabaka serpme atnz (kvam
konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim 49.1, Resim 49.2,
43
Harcn ekmesini bir sre bekleyiniz (Resim 51).
Resim 51: Harcn ekmesinin Beklenmesi
Plastik kvamdaki harla, mastarlarn arasna (merkez) ikinci tabaka svay atnz
(kvam konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim 52.1, Resim
52.2, Resim 52.3 ve Resim 52.4).
Resim 52.1: Plastik kvamdaki Har
Resim 52.2: Plastik kvamdaki Har
Resim 52.3: kinci Tabaka harcn atlmas
44
Kancalar ile tutturulan mastarlara, harc dzeltmek amacyla kullanlan mastar,

yatay olarak temas ettirip bu temas kaybetmeden, mastar saa-sola hareket ettirerek
ikinci tabaka harcn fazlalklarn alnz (Resim 53.1 ve Resim 53.2).

doldurunuz (kvam konusunda 10. snf sva ve duvar modlne baknz) (Resim
45
Mastarla nc tabakay tesviye ediniz (Dier merkezleri de(d ke) ayn

yntemle svaynz ve sva kendini tuttuktan sonra mastarlar dikkatlice karnz)
(Resim 55.1 ve Resim 55.2).
Resim 55.1: Harcn Mastarla Dzeltilmesi Resim 55.2: Harcn Mastarla Dzeltilmesi
Dklen harlar toplaynz (dklen harlar, zaman kaybetmeden toplaynz ve

hazrlanm olan harla kartrarak tekrar kullannz) (Resim 56.1, Resim 56.2,

tekrar altrlmas

tekrar Altrlmas
46
57.3 ve Resim 57.4).
47
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
NCE VE HAZIR SIVA

582YIM110
Ankara, 2012
1.1.2. Gereler
1.1.2.1. Tanm
Harc meydana getiren elemanlara har malzemeleri (gereler) denir.
1.1.2.2. eitleri
Kum: Doada bulunan, kum ocaklarndan karlan, 4.76 mm lik kare delikli
veya 7 mm apl yuvarlak delikli elekten geen doal malzemeye kum denir.
Tane iriliine gre ince sva kumu 0-1 mm aralnda olmaldr.
Balayclar: Har malzemelerini (gerelerini) birbirine balayan,
ilenebilirliini, yzeye yapmasn salayan malzemelere balayclar denir.
Doadan alnr, ilenir ve piyasaya sunulur. nce sva harcnda kullanlan
balayclar, aada verilmitir:
imento: Yaklak % 79 kalker ve % 21 kil karmnn 1450 1650 C

ye kadar piirilmesiyle elde edilir. Frndan kan ve bilya-nohut
byklndeki malzemeye klinker denir. Klinker, belirli incelie kadar
tlmeden su ile reaksiyona girmez, sertlemez. Klinker tlrken
iine % 1-6 orannda al ta ilave edilir. imento ierisine konulan dier
katk maddelerine puzolan denir. Puzolanlar, tlme esnasnda farkl
oranlarda imentoya katlabilir.
Kire: Kirecin ham maddesi, kalker ta, dolomit ta gibi ktlelerdir.
Kirecin retiminde iki aama vardr. Bunlar; kire tann piirilmesi (
850 1000 C) ve sndrme ilemidir.
Al: Al ta olarak bilinen jipsin yaklak yarm molekl kristal suyu
kalacak ekilde kzdrlarak (120 180 C) suyunun uurulmas ve
tlmesi ile elde edilen maddelere al denir.
Ktk(Keten): Ahap, kam ve badadi yzeylere sva yapmnda, harcn
yzeye daha iyi yapmasn salamak iin ktk ad verilen keten lifler
kullanlr. Ktk, harcn iine doranr ve iyice kartrlarak ahap yzeye
uygulanr.
zel retilmi balayclar: zel durumlar iin retilmi, yaltm,
yaptrma vb. amal balayclardr.
Su: Har yapmnda kullanlacak su, mmkn olduu kadar temiz olmal,
ierisinde betona ve harca zarar verebilecek organik ve atk maddeler
bulunmamaldr.
zel katklar: zolasyon salamak, erken ve yksek dayanma ulamak,
harcn sertleme sresini geciktirmek veya erken sertlemesini salamak,
scak-souk havalarda har yapmak ve dier zel amalar iin harcn
iine eklenen kimyasal maddelere zel katklar denir.
1.2. Ara ve Malzemelerin Hazrlanmas
nce sva yapmndaki aralar temin ediniz (Resim 1.1).
12
Resim 1.1: nce sva aralar
Aralar kontrol ediniz. Arzal aralar onarnz, bakmn yapnz

13
nce sva uygulamasndaki tm aralar kullanma hazr hle getirdiinizden

emin olunuz (Resim 1.4, Resim 1.5).
Resim 1.4: eitli ince sva aralar
14
Resim 1.5: eitli ince sva gereleri
Malzemeleri kontrol ediniz. Son kullanma tarihi gemi olan rn

kullanmaynz (Resim 1.6, Resim 1.7).
15
Yapacanz ince sva trne gre kumu seerek uygun elekle eleyiniz
(Resim 1.8) (10. snf Dz Sral Tula Duvar modlnde bulunan tula duvarlar
faaliyetine baknz).
Resim1.8: Kumun elenmesi
16
Har yaplacak yere uygun arala taynz (Resim 1.9).
Resim 1.9. Kumun tanmas
Kire harcn yaparak 3-5 gn dinlendiriniz

(Resim 1.10, Resim 1.11) (10. snf Dz Yzeye Sva modlne baknz).
Resim 1.10: Kire harcnn yaplmas
17
1.3. nce Sva Harc Hazrlanmas

1.3.1. nce Sva Harc Hazrlama Kurallar
Har yaplacak yer, temiz olmaldr.

Har yaplacak kum, temiz olmaldr.
Har yaplacak su, temiz olmaldr.
Balayclarn son kullanma tarihi gememi olmaldr.
Ara ve gereler, har yaplacak yerde olmaldr.
Har aralar, kullanma uygun olmaldr.
Malzemeler, llerek alnmaldr.
Kum, kire ve su ile homojen kartrlp 3-5 gn bekletilmelidir.
Dinlendirilmi kire harcna, imento ve su eklenerek homojen kartrlmaldr.
Har yaparken hava scakl dikkate alnmaldr.
Kullanm amacna gre harcn kvam ayarlanmaldr.
Dalan har, koni eklinde toplanmaldr.
Har, prize balamadan tketilmelidir.
bitiminde ara ve gereler toplanp temizlenmelidir.
Har yaplan yer temizlenmelidir.
1.3.2. nce Sva Harcnn (Kire Harc ve Takviyeli Har) Hazrlanmas
Har yaplacak yeri temizleyiniz (Resim 1.12, Resim1.13).
18
Resim 1.12: Har yaplacak yerin temizlenmemi hli
Resim1.13: Har yaplacak yerin temizlenmi hli
Yaplacak ince svann cinsine gre kum trn belirleyiniz (Resim 1.14 ).
Resim 1.14: nce kum
19
Elenmi kumu, lerek alnz ( Resim 1.15 ).
Resim 1.15: Kum lei
Kumu el arabas ile taynz ( Resim 1.16 ).
Resim 1.16: Kumun el arabas ile tanmas
Kireci lerek alnz (Resim 1.17).
Resim 1.17: Sndrlm torba kire
20
Kumun ortasn anz (Resim 1.18).
Resim 1.18: Kumun ortasnn almas
Alan ukura, lerek aldnz kireci dknz (Resim 1.19).
Resim 1.19: ukura kirecin dklmesi
lerek aldnz suyu, ukura dknz (Resim 1.20, Resim 1.21).
Resim 1.20: Suyun lerek alnmas
21
Resim 1.21: Suyun ukura dklmesi
Su ile kireci, gelberiyle iyice kartrnz (Resim 1.22).
Resim 1.22: Kire ile suyun gelberi ile kartrlmas
Su ierisinde eriyen kireci, krek yardmyla kum ile homojen olarak kartrnz
Resim 1.23: Kum ile kirecin kartrlmas
22
Resim 1.24: Kum ile kirecin kartrlmas
Hazrlanan kire harcn, 3-5 gn dinlendiriniz (Bu ilemler sonunda kire harc
hazrlanmtr.) (Resim 1.25).
Dinlendirilmi kire harcndan, ihtiyacnz kadar alnz (Resim 1.26).
Resim 1.26: Kire harcnn alnmas
23
Ortasn atnz kire harcnn zerine, lerek aldnz imentoyu, serperek

dknz (Resim 1.27, Resim 1.28).
Resim 1.27: imentonun lerek alnmas
Resim 1.28: imentonun kire harcna serpilmesi
lerek aldnz suyu, ukura dknz (Resim 1.29).
stenilen kvama kadar homojen olarak kartrnz (Resim 1.30).
Resim 1.29: Suyun ukura dklmesi
24
Resim 1.30: Harcn kartrlmas
bitiminde, har yaplan yeri temizleyiniz (Resim 1.31, Resim 1.32).
Resim 1.31: Har yaplan yerin temizlenmesi
Resim 1.32: Har yaplan yerin temizlenmesi
Son olarak kullanlan aralar temizleyip yerlerine koyunuz (Resim 1.33).
25
26
RENME FAALYET-2
AMA
RENME FAALYET-2
nce svay kurallarna uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Yaadnz evrede ince sva yaplmas ilerini izleyerek elde ettiiniz

sonular snfta arkadalarnza sununuz.
2. NCE SIVA YAPIMI

Svalarn eitli yapm amalar vardr. Bu amalar, bina iinde ve dnda przsz
yzeyler elde etmek, binay ve onu tekil eden yap elemanlarn d tesirlere kar koruyarak
yapya gzel bir grn temin etmektir. D tesirler arasnda souk, scak, kar, yamur gibi
iklimsel deiiklikler ile yangn tehlikesi saylabilir. Sva iin en elverili mevsim, ilkbahar
ve sonbahardr. naat bitip duvarlar iyice kuruduktan sonra sva ilerine balanr. Resim 2.1
ve 2.2de ince sva yapmndan grntler grmektesiniz.
Resim 2.1: nce sva yapm
Svalar malzeme zayiatnn ok olduu uygulamalar arasndadr. Burada esas olan

yaplacak ie yetecek kadar malzeme alnmasdr. Ancak uygulamalarda, uygulama yerinin
zelliine, uygulayclarn teknik yeterliine bal olarak bu miktarlarda deimeler
olabilecei dncesinden hareketle, %10 zayiat hesabyla malzeme miktarlar fazla alnr.
Malzemelerde tasarruflu olmak hem birey hem de lke ekonomisi asndan yarar salar.
30
2.1. nce Sva

2.1.1. Tanm
Kaba sva iyice sertletikten sonra mil kumu katlarak yaplan sva harc ile yaplan
svaya ince sva denir. nce sva yzleri istenilen ekle gre tirfil, tahta ya da demir mala ile
dzgn yzey elde edilinceye ve atlak kalmayncaya kadar perdahlanr. Resim 2.3te kaba
sva yaplm yzeyi, Resim 2.4te ince sva yaplm yzeyi grmektesiniz.
Resim 2.3 : Kaba sva yaplm yzey
Resim2.4: nce sva yaplm yzey
2.1.2. Amac
nce svann yapl amac, kaba sva yzeyinde;
Bina iinde ve dnda przsz yzeyler elde etmek,

Binay ve onu tekil eden yap elemanlarn d tesirlere kar (souk, scak, kar,
yamur gibi iklimsel deiiklikler ile yangn tehlikesi) koruyarak yapya gzel
bir grn temin etmektir.
Yapm yntemi, malzemesi ve fiyatlar farkl olan birok sva tr vardr. Bunlar en
ucuzu dz svadr. Dz sva dier svalara zemin olabilecei gibi baka bir kaplamaya da
zemin tekil eder. rnek: Badana, suni esasl hazr sva vb.
2.2. nce Sva Yapma Kurallar

nce svalar yaplrken aadaki kurallara kesinlikle uyulmas gerekir. Bunlar;
Uygulama yaplacak yzeylerdeki, aderans drc toz, kir, ya, eski ve

kabarm tabakalar tmyle temizlenmelidir. Binann su ile ilgili tm yaltm
nlemleri alnm olmaldr.
Rutubetli bodrum duvarlar hari, i svalar umumiyetle kire harl veya
takviyeli olarak yaplmaldr.
Kire szldkten sonra kire kuyusunda en az 3 hafta bekletilmi olmaldr.
31
Kum temiz, keskin keli olmak kayd ile kaba svalar iin 3cm'lik, ince svalar
iin 1cm'lik elekten elenmi olmaldr.
Har 1m3 kuma 0,33 m3 kire hamuru, 110 litre su veya takviyeli ise 1 m3
kuma 225 kg imento, 0,170 m3 kire, 135 litre su konarak elde edilir.
svalarda birinci tip har kullanlr.
Bayndrlk Bakanl Yap leri Fenni artnamesi'nde ortalama olarak kaba
sva kalnl 2 cm, ince sva kalnlnn ise 1 cm olaca tespit edilmitir.
Ancak duvar sathlar dzgn olduu takdirde, bu kalnlklar srasyla 1,5 ve
0,5cm'ye indirmek daha dorudur.
svada kullanlan karm genellikle ince agrega ve balayc iermekle
beraber ilenebilirlii arttrmak, su tutma, gzeneklilik ve adezyon kuvvet gibi
zelliklerini iyiletirmek iin baz mineral esasl veya kimyasal maddeler ilve
edilebilir. Bunlar; al, imento, kire organik balayc, doal veya krma ta
kumu, vermiklit veya genlemi perlit gibi zel malzemeler saylabilir.
imento esasl karmlar kire ile birlikte kuvvetli anmaya kar direnli
yzeyler salar ve kimyasal etkilerle karlamadka nemli artlarda
dayankldr. Birbiri ardna uygulanan katmanlar arasnda kuruma
bzlmesinden dolay yeterli sre braklmaldr.
Al esasl karmlar ok az priz genlemesi yapar. Bunun miktar karm
oranlarna gre deiir. Fakat art arda yaplan uygulamalar beklemeye gerek
kalmadan ayn gn uygulanabilir. Svann erken kurumasndan veya geciken
genlemesinden dolay bozulmalar olabilecei unutulmamaldr.
Lifli ve fiberli allar rijit olmayan, dk veya deiken emme gsteren
yzeylerde kullanlr.
Priz genlemesi dk olan svalar veya zel balayc svalar, dzgn, youn
yzeylerde yzeyi entiklenmeden kullanlabilecei gibi alternatif olarak
balayc katklarla da kullanlabilir.
Renkli svalarn yapmnda oksit boyalar ile beyaz imento kullanlmaldr.
Svaya balanmadan nce sva alt hizalar saptanp iaretlenmeli, yzeyde
kavlayan, atlayan, kntl yerler tel fra ve spatula ile kaznp temizlenmeli,
duvar dipleri betonsa sprlmeli, topraksa kalas dizilmeli ve duvar yzeyi
iyice slatlmaldr.
Yeni svanm bir binada, kirecin rutubet ve bakaca olumsuz tesirleri
olacandan insanlarn binaya sva bittikten 46 hafta sonra girmesine msaade
edilir.
Darda hibir zaman don havalarda sva yaplmamaldr. erde ise nlem
almak artyla mahsuru olmaz.
D ksmda ince svalar iddetli gneli ve fazla rzgrl havalarda yaplmamal
veya gnein ekildii yzlerde allmal, abuk kurumadan korunmal ve
rutubetli tutulmaldr.
Svanacak imalatn tmyle kurumu olmas arttr.
Sva yapmna yukardan balanr.
Sva iin en elverili mevsim, ilkbahar ve sonbahardr. naat bitip duvarlar
iyice kuruduktan sonra sva ilerine balanr.
32
2.3. nce Sva Yapm Sras

nce sva yaplrken takip edilmesi gereken i sras u ekildedir;
Kiisel gvenlik ve koruma tedbirleri alnmaldr.
Uygulama yaplacak yzeylerdeki, yapmay engelleyici toz, kir, ya, eski ve

kabarm tabakalar tmyle temizlenmelidir. Binann su ile ilgili tm yaltm
nlemleri alnm olmaldr.
nce svadan nce btn iskele balantlar duvardan ayrlm, btn gmme
ileri tamamlanm olmaldr.
nce sva, kaba svann iyice sertlemesinden sonra ve kaba sva yzeyi bolca
slatlarak vurulur.
Kurallarna gre hazrlanm ince sva harc tekneye alnarak plastik kvama
getirilir.
nce svann dozaj kaba svadan kuvvetli olmamalardr.
Yeteri kadar har tahta mala zerine alnr.
Har, tahta malay aadan yukar doru ekerek ve bastrlarak svanr.
Sva kalnl ortalama 0.8cm olmaldr.
Tahta mala sva zerinde, bastrlarak yana doru ekmek suretiyle sva
dzeltilir.
Dzgnlk kontrol yaplr. 20 cmlik bir cetvel sva yzeyinde her dorultuda
hareket ettirildiinde, cetvelin herhangi bir durumunda girinti ve kntlar
arasndaki fark 1mmyi; 2mlik bir mastarn ayn ekilde gezdirilmesinde enine
dorultuda 5mmyi, boyuna dorultuda 7mmyi gememelidir (Sprgelik
dzeyinde de ayrca mastar kontrol yaplmaldr.).
Mastara gre ukur kalan yerler doldurulur, fazla harlar syrlr.
Mala ile kabaca dzeltilen yzey, parmak basncna kar koyacak derecede
sertletikten sonra bir yandan fra ile devaml su serpilirken tirfil malas ile
srekli daireler izilerek hibir atlak, prz ve dalgalanma kalmayncaya kadar
yukardan balamak art ile perdah edilir.
Perdah srasnda ukurlaan yerlere, tekrar har ilave edilerek perdahlanr.
Svanacak yzeylerin kesitikleri keler plan ya da zel artnamesinde

belirtildii gibi keskin, yuvarlak ya da pahl olmaldr. D keler genellikle,
alan pencere kanatlar st yksekliine kadar pahl yaplr.
Son olarak bir snger ile silinerek sva zerindeki serbest kumlar drlr.
Pervazsz kasalarda atlama yerini saklayabilmek iin ara kesite ince bir derz
alr.
Kaba svadan sonra yaplan oyma ve delmeler nce kaba sva ile tamir edilmeli;
ince svadan sonra yaplanlara nce kaba sva vurulmal ve sertletikten sonra
ince tamir yaplp, ek yeri kayboluncaya kadar zenle perdah edilmelidir.
erde nlem alma durumu hari, darda hibir zaman don havalarda sva
yaplmaz. Ayrca d ince svalar iddetli gneli ve fazla rzgrl havalarda
yaplmamal, olas ise gnein ekildii yzlerde allmal, abuk kurumadan
korunmal ve rutubetli tutulmaldr.
Dilatasyonlar sva ile rtlmeyip aralk braklmaldr.
Yaplan iin dzgnl ve kurallara uygunluu kontrol edilir.
yeri ve kullanlan aralar temizlenir.
33
Svay her trl tehlikeye kar koruyacak nlemler alnr.
2.4. nce Sva Yaplmas
Kiisel gvenlik ve koruma tedbirleri alnr.

Uygulama yaplacak yzeylerdeki, yapmay engelleyici toz, kir, ya, eski ve
kabarm tabakalar tmyle temizlenir. Binann su ile ilgili tm yaltm
nlemleri alnm olduu kontrol edilir.
nce svadan nce btn iskele balantlar duvardan ayrlm, btn gmme
ileri tamamlanm olduu kontrol edilir.
nce svay, kaba svann iyice sertlemesinden sonra ve kaba sva yzeyi bolca
slattktan sonra uygulanr.
Kurallarna gre hazrlanan ince sva harc tekneye alarak plastik kvama
getirilir (Resim 2.5, 2.6).
nce sva dozajnn kaba svannkinden kuvvetli olmamasna zen gsterilir.
Resim 2.5: nce sva harc
Resim 2.6: nce sva harc
Yeteri kadar har tahta mala zerine alnr (Resim 2.6).
Resim 2.7: Harcn tahta mala zerine alnmas
Har, tahta malay aadan yukar doru ekerek ve bastrlarak svanr (Resim
2.8, Resim 2.9).
34
Sva kalnlnn ortalama 0.8mm olmasna dikkat edilir.
Tahta mala sva zerinde, bastrlarak yana doru ekmek suretiyle sva
dzeltilir (Resim 2.10).
Dzgnlk kontrol yaplr (20cmlik bir cetvel sva yzeyinde her dorultuda
hareket ettirildiinde, cetvelin herhangi bir durumunda girinti ve kntlar
arasndaki fark 1mmyi; 2mlik bir mastarn ayn ekilde gezdirilmesinde enine
dorultuda 5mmyi, boyuna dorultuda 7mm yi gememelidir.).
Resim 2.10: nce svann dzeltilmesi
Mastara gre ukur kalan yerleri doldurulur, fazla harlar syrlr.

Mala ile kabaca dzeltilen yzey, parmak basncna kar koyacak derecede
sertletikten sonra bir yandan fra ile devaml su serperken tirfil malas ile
srekli daireler izilerek hibir atlak, prz ve dalgalanma kalmayncaya kadar
yukardan balamak art ile perdah edilir (Resim 2.11, Resim 2.12 ).
35
Resim2.11: nce sva yzeyinin perdahlanmas
Perdah srasnda ukurlaan yerlere, tekrar har ilave edilerek perdahlanr.
Resim 2.12: nce sva yzeyinin perdahlanmas
Svanacak yzeylerin kesitikleri keler plan ya da zel artnamesinde

belirtildii gibi keskin, yuvarlak ya da pahl yaplr. D keleri genellikle,
alan pencere kanatlar st yksekliine kadar pahl yaplr (Resim 2.13, Resim
2.14).
Resim 2.13: D kelere pah krmak
Resim 2.14: D kelere pah krmak
36
Son olarak bir snger ile silerek sva zerindeki serbest kumlar drlr
(Resim 2.15). Pervazsz kasalarda atlama yerini saklayabilmek iin ara kesite
ince bir derz alr.
Resim 2.15: Serbest kumlarn drlmesi
Kaba svadan sonra yaplan oyma ve delmeler, nce kaba sva ile tamir edilir.
nce svadan sonra yaplanlara nce kaba sva vurulur ve sertletikten sonra ince
tamir yaplp ek yeri kayboluncaya kadar zenle perdahlanr.
erde nlem alma durumu hari, darda hibir zaman don havalarda sva
yaplmaz. Ayrca d ince svalar iddetli gneli ve fazla rzgrl havalarda
yaplmaz, olas ise gnein ekildii yzlerde allr, abuk kurumadan
korunur ve rutubetli tutulur.
Resim 2.16: Yamurlu hava
Resim 2.17: Souk hava
Dilatasyonlar sva ile rtmeyip aralk braklr.

Yaplan iin dzgnl ve kurallara uygunluu kontrol edilir (Resim 2.18).
37
Resim 2.18: nce svas bitmi yzey
yeri ve kullanlan aralar temizlenir.

Svay her trl tehlikeye kar koruyacak nlemler alnr.
38
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS ALANI
TESVYE BETONU VE AP
582YIM113
Ankara, 2012
NDEKLER
NDEKLER.............................................................................................................. i
AIKLAMALAR ........................................................................................................ ii
GR ........................................................................................................................... 1
RENME FAALYET ............................................................................................ 3
1. TESVYE BETONU HAZIRLAMA ....................................................................... 3
1.1. Tesviye Betonu .................................................................................................. 3
1.1.1. Tanm ........................................................................................................ 3
1.1.2. Amac ......................................................................................................... 3
1.2. Tesviye Betonu Malzemeleri ............................................................................ 3
1.2.1. Agrega (Kum akl) ................................................................................ 4
1.2.2. imento ...................................................................................................... 5
1.2.3. Su ................................................................................................................ 6
1.2.4. Katk Maddeleri.......................................................................................... 7
1.3. Tesviye Betonu Harcnn Hazrlanmas ............................................................ 7
UYGULAMA FAALYET ................................................................................... 11
RENME FAALYET-2 ....................................................................................... 14
2. TESVYE BETONU DKLMES ..................................................................... 14
2.1. Tesviye Betonu Dkme Kurallar ................................................................... 14
2.2. Tesviye Betonu Dkmede lem Sras ........................................................... 15
2.3. Tesviye Betonu Dklmesi ............................................................................. 15
RENME FAALYET3 ...................................................................................... 28
3. AP DKME ......................................................................................................... 28
3.1. ap ................................................................................................................... 28
3.1.1. Tanm ...................................................................................................... 28
3.1.2. Amac ....................................................................................................... 29
3.2. ap Dkme Kurallar ....................................................................................... 29
3.3. ap Dkmede lem Sras .............................................................................. 30
3.4. ap Dklmesi ................................................................................................ 30
CEVAP ANAHTARI ................................................................................................. 41
KAYNAKA ............................................................................................................. 42
RENME FAALYET1
RENME FAALYET
AMA
Gerekli alma ortam salandnda tesviye betonu harcn kuralna uygun olarak
ARATIRMA
Tesviye betonu harc iinde kullanlacak malzemeler hakknda ktphane,

internet ve bizzat uygulama yapan ustalarla grerek bilgi edinmeye alnz.
Evinizde, okulunuzda ve evrenizde beton atlacak yzeyleri inceleyiniz.
evrenizde dklmek zere hazrlanan harlar ve bu harlarn hazrlanma

aamasn inceleyiniz.
Bu aratrma iin okul, ev, spor sahalar vb. yerlerin beton yzeylerini
inceleyiniz. Grnt asnda gznze arpan olumsuzluklar varsa bunlar not
alnz.
1. TESVYE BETONU HAZIRLAMA

1.1. Tesviye Betonu
1.1.1. Tanm
Kalba alnm betonun st yzeylerine ya da saha betonlarnn zerine istenen
terazide kaplama yapmann temeli tesviye betonudur.
Yzeyi dzeltmek amacyla yeni bir ilem yapmann n ilemi tesviye betonudur.
1.1.2. Amac
Yzey dzgnl elde etmek

Yzeye istenen eimi vermek
Yaplacak olan yzey kaplamalar iin istenen yzeyi elde etmek (kaba, ince,
przl ve przsz)
1.2. Tesviye Betonu Malzemeleri

Zamanmzn en nemli yap malzemelerinden biri olan beton, kum akl (agrega),
imento, su ve gerektiinde katk maddelerinin karmndan meydana gelir. akl ( iri
agrega ), betonun iskeletini oluturur. Kum ( ince agrega ) ise akllar arasndaki boluklar
doldurur ve betonun dayanm ve dayankllnn artmasn salar.
imento ve su ise daneleri birbirine balayan imento hamurunu meydana getirir.
Ayrca gerektiinde betonun belirli zelliklerini deitirmek (rnein, sertleme sresini
ksaltmak veya uzatmak, ilenebilirlii artrmak vb.) amacyla eitli mineral ve kimyasal
katklar da kullanlabilir.
Beton harcn oluturan malzemeleri tantrken o malzemelerin eitleri ve zellikleri
de konu iinde anlatlacaktr.
1.2.1. Agrega (Kum akl)

Bir yapnn meydana gelebilmesi iin ok eitli malzemeye ihtiya vardr. Kum ve
akln bu malzemeler arasndaki nemi ok byktr. Kum ve akln doada bir arada
bulunmasna kark (tvenan) agrega denir. Agregalar, elde edili ekline gre iki eittir.
Bunlar:
Doal agregalar: Nehir, deniz, l, eski gl ve dere yataklarndan elde edilen

agregalardr. Bu agrega eitleri iinde en yaygn kullanlan, akarsu yatandan
elde edilen agregalardr. nk bunlar, temiz ve dzgn danelerden oluur.
Yapay agregalar: Ta ocaklarndan gelen talarn belirli llerde krlmas

veya bir ileme tabi tutularak ya da bir malzemenin at olarak elde edilen
agregalardr(krma ta, genletirilmi perlit, cruf vb.).
Agregalar, dane iriliklerine gre de snflandrlr. TS 706 beton agregalar standardna

gre kare delikli 4 mm elekten geen malzemeye kum, kare delikli 4 mm elek stnde kalan
malzemeye akl denir. Normal beton agregas, her iki malzemenin karmndan oluan ve
kark (tvenan) ad verilen, doal agrega ocandan dorudan elde edilen agregalardr.
Standart ve artnamelerde zorunlu kalnmadka kark ( tvenan ) agrega kullanlmas
istenmemektedir.
Beton agregalarn seiminde, aada belirtilen zellikler dikkate alnr:
Dayankl olmas
Su emme zelliinin az olmas
Zararl maddeleri iermemesi
ekil bozukluunun olmamas
1.2.2. imento
imentonun tarihi incelenirse pek ok yaplarda su ilavesi ile sertleen balayc
maddeler kullanld grlr. Romallar, su yollarn, tlm tula paralarna snm
kire katarak elde ettikleri harlarla (horasan harc) yapmlardr. lkemizdeki pek ok cami,
kpr, kale ve sur gibi yaplarda bu cins har kullanld bilinmektedir.
imento, su ile kartrlp hamur hline getirildikten sonra gerek havada gerekse su
iinde yava sertleerek yapay ta hline gelebilen balayc bir malzemedir. imentonun
retiminde nce uygun miktarlarda kire, silis, almin ve demir oksit ieren kil ve kalker
gibi ham maddeler tlr ve belirli oranlarda kartrlarak dner frnda 1450 C ile 1650
Cye kadar piirilir. Frndan kan gri renkteki fndk veya bilye byklndeki
malzemeye klinker denir. Klinker, soutulur ve sonra tlr. Bu tme ilemi srasnda
klinkere, imentonun katlama (priz) sresini ayarlamak iin alta katlr. Bylece
imento ad verilen balayc malzeme elde edilir. imento, piyasada torba imento veya
dkme imento olarak bulunur(Resim 1.1).
Resim 1.1: Torbalanm imento
imento, su ile temas ettii zaman reaksiyona balayarak sertleme srecine girer. Bu
sre (priz balama), belirli snrlar iinde bulunmaldr. Standart ve artnameler bu
snrlamay, priz balama iin en fazla 1 saat, priz sonu iin en fazla 10 saat olarak
belirtmilerdir. Sertleme ok sratli olursa yani 1 saatten nce balarsa taze betonun
tanmasnda ve dklecei yere yerletirilmesinde olduka glk ekilir. Sertleme ok
ge olursa istenilen zamanda beton dayanmn kazanamaz, kalp skme sresi gecikir ve
hava artlarndan olumsuz etkilenir.
Tablo 1.1de imento eitlerinin isimleri, Trk Standartlarnda belirtilen numaralar,
basnca kar dayanmlar ve kullanld yerler belirtilmitir.
Tablo 1.1: Trk imento standartlar
imentonun nemden korunmas ve depolanmas, beton dayanm ve dier zelliklerini

olumlu veya olumsuz ynde etkiler. imento, havann rutubetini alarak topaklanabilir.
Topaklarn parmakla kolaylkla ezilebilmesi, sertleme ve dayanm kazanmasnn bu
topaklanmadan etkilenmediini gsterir. imento iindeki sert topaklar bozulmann
belirtisidir. Bu nedenle imentonun depolanmasnda su ile temas etmemesine, zemin
rutubetinden etkilenmemesine veya rutubetli havada kalmamasna dikkat edilmelidir. Torba
imento depolama yerinin demesi, zeminden yksek ve yaltlm olmaldr.
imento depolarda uzun sre kalacaksa ayrca naylon, branda bezi vb. su geirmeyen
rtlerle rtlmelidir. Depolama ileminde ahap zgara zerine 10 sradan fazla torba
olmamasna ve sralar ile duvarlar arasnda 5-10 cm boluk kalmasna ve sralarn birbiri
arasnda hi boluk kalmayacak ekilde olmasna zen gsterilmelidir(Resim 1.2).
7 gnlk beton dayanm

28 gnlk dayanmn
%70inin altna
dmemelidir.
Resim 1.2: imento torbalarnn istiflenmesi
1.2.3. Su
Betonu oluturan malzemelerden biri de sudur. Su, beton yapmnda deiik ama
iin kullanlmaktadr.
imento ve agrega ile birlikte betonun karlmasnda karm suyu olarak

Yerine yerletirilen taze betonun yzeyine uygulanan bakm suyu olarak
Betonda kullanlacak agregalarn temiz olmalarn salamak iin ykama suyu
olarak
Bunlardan en nemlisi birincisidir yani imento ve agrega tanelerinin yzeyini

slatarak beton malzemelerinin kolayca kartrlabilmesini ve yerletirilebilmesini zetle
ilenebilirlii salamaktr.
Beton yapmnda karm suyu olarak kullanlacak su, mmkn olduu kadar temiz
olmal, ierisinde betona zarar verebilecek organik ve atk maddeler bulundurmamaldr.
zetle beton retiminde kullanlacak su, TS 3440a uygun olmal ve genelde iilebilir
zellikte olmaldr.
1.2.4. Katk Maddeleri

Beton katk maddeleri, betonun fiziksel ve kimyasal zelliklerinin bazlarnda
deiiklik yapmak amacyla beton karm suyuna belirli oranlarda katlan maddelerdir. Bu
maddeler, kimyasal ve mineral olmak zere iki eittir. Beton kimyasal ve mineral katk
maddeleri, beton ve har ierisinde imento, agrega ve su dnda karm ncesi veya
karm srasnda ilave edilen kimyasallar ierir. Bu kimyasallar (katk maddeleri), betonun
akkanln artrmas, erken ve yksek dayanma ulalmas, geirimsizliin salanmas
gibi zelliklerin dnda sertleme sresinin geciktirilmesi veya erken sertleme gibi
scak/souk havalarda beton dkmne olanak salar. Btn bu nedenlerle beton katk
maddeleri, gnmz inaat teknolojisinde ok fazla kullanlr duruma gelmitir.
Taze ve sertlemi beton zelliklerini deitiren ve yksek dayanml beton retiminde
kullanlan kimyasal katk maddeleri, dnyada olduu gibi lkemizde de artk birok yapda
kullanlmaktadr.
1.3. Tesviye Betonu Harcnn Hazrlanmas

Tesviye betonu olarak dklecek olan betondan istenen baz zellikler vardr. Bu
zellikler Bayndrlk Bakanl Genel Teknik artnamesinin demirsiz beton artnamesine
uymak zorundadr. Bu artname TS 802ye gre dzenlenmitir.
Tesviye betonundan istenen zellikler aadaki gibidir.
Agrega: Genellikle agrega 70 mm'ye kadar (70 dhil) irilikteki daneleri ihtiva
edecek.
Dozaj: Yerine konmu ve sktrlm bir metrekp betonda bulunan

imentonun kilogram cinsinden miktardr.
Demirsiz betonlar genellikle, 150 - 200 - 250 dozajl yaplrsa da

gerektiinde 300 - 350 dozajl da yaplabilir.
Demirsiz imentonun terkibine giren imento, kum, akl yada krma ta

ve suyun kendi fenni artlamalarnda belirtilen niteliklerde olmalar
gerekir.
eitli dozajlarda yaplan betonun 28 gnlk istenilen en dk basn

krlma direnleri laboratuvar artlar aada gsterildii gibidir. Ancak
28 gn beklenmeyen ve 7 gnlk tecrbe ile iktifa edilecek hllerde, 7
gnlk diren, 28 gnlk direncin % 70'in altna dmeyecektir.
Dozaj: 150 200 250 300 350 (Kg/m) kp (20x20x20) tm
Diren: - 50 80 120 160 (Kg/cm) silindir (D=15 cm H=30 cm)
Diren: - 40 70 100 140 (Kg/cm)
250 dozajl betonda, agrega kendi bnyesinde uygun granlometri

vermek artyla tuvenandan, 300 dozajl, agrega iki karmdan, 350
dozajl betonda, agrega karmdan olacaktr.
Harcn kartrlmas
Kartrma el ile yaplrsa kum, akl ve imento nce kuru olarak har,
tahta ya da sa bir platform zerinde iyice kartrlr. Bu kartrma en az
defa bir yere aktarlmak suretiyle yapldktan sonra gerektii kadar su
katlarak har ile sarlmam hibir akl ya da krma ta grlmeyinceye
kadar kartrma ve harmanlama iine devam edilecektir (Resim 1.3).
Resim 1.3: Tesviye betonu harcnn el ile kartrlmas
Kartrma betoniyer ile yaplrsa betoniyere konacak imento, kum, akl

ya da krma ta ve su, hep birlikte konacak ve homojen bir ekilde
kartrlacaktr. Krma ii genellikle en az bir dakika olmakla birlikte
betoniyerin kapasitesine de baldr. Bu mddet 1.147 m olan
betoniyerler iin en az 1,5 dakikadr (Resim 1.4).
Resim 1.4: Tesviye betonu harcnn betoniyer ile kartrlmas
Kullanlacak betoniyer, su ayar tertibatl olacaktr. Betoniyer ile

kartrmada, ikinci bir karm konmadan nce betoniyer tamamyla
boaltlacak, i bittii ya da durdurulduu zaman ise ii iyice
temizlenecektir.
Harcn tanmas
Teknik artlara uygun olarak hazrlanan har derhl ve aralksz olarak

dklecei yere tanacaktr.
Tama srasnda har elemanlarnn birbirinden ayrlmamas iin tama

ii sarslma, alkanma yapmayan aralarla yaplacaktr. Bu yaplmazsa
har tandktan sonra ve dklmeden nce zel bir deme zerinde de
bir kere daha karlacaktr(Resim 1.5).
Resim 1.5: Tesviye betonu harcnn arala tanmas
Harcn serbest olarak 1,5 m'den yksekten dklmesi kesinlikle yasaktr.

Har, oluk yardm ile dklecek ise ve eim ok fazla ise oluun yer yer,
paletlerle tehiz edilmesi, ksa paralarla imal edilip sk sk yn
deitirerek betonun hznn krlmas ya da beton dkld yerde bir
daha kartrlmas temin edilecektir. Boru kullanlrsa borunun alt ucu,
dklm beton iinde bulundurulacak ve boru her zaman dolu
olacaktr(Resim 1.6).
Resim 1.6: Tesviye betonu harcnn boru ile tanmas
Tesviye betonu harcnn karld ya da betoniyerden kt an ile yerine

dkld an arasnda geecek srenin 20 dakikay amamasna dikkat
edilecektir. Daha uzun sreli tamalar olursa galeri kanal, tnel gibi
yerlerde betonun dklecei yerde zel bir deme yaplacak har bunun
zerinde yeniden karlacaktr. Bu takdirde de tama sresi 30 dakikadan
fazla olmamaldr.
Havadan kablo veya pompaj suretiyle yaplacak tamalarda, har
hazrlanmas ve tanmasna ait tesisat yapldktan sonra tanacaktr.
zel kartrma aletleriyle tehiz edilmi kamyon ile tamalarda sre 45
dakikay gememelidir.
10
RENME FAALYET2
RENME FAALYET-2
AMA
Gerekli alma ortam salandnda tesviye betonunu kuralna uygun olarak
dkebileceksiniz.
ARATIRMA
Evinizde, okulunuzda ve evrenizde beton atlm yzeyleri inceleyiniz.
Beton atlm yzeylerde su akntsnn olup olmadn ve yzey dzgnln

inceleyiniz.
Tesviye betonu dkmnde dikkat edilmesi gereken hususlar aratrp

edindiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.
Bu aratrma iin okul, ev, spor sahalar vb. yerlerin beton yzeylerini inceleyiniz.
Grnt asnda gznze arpan olumsuzluklar varsa bunlar not alnz.
2. TESVYE BETONU DKLMES

2.1. Tesviye Betonu Dkme Kurallar
Tesviye betonu dkme kurallar aadaki gibidir:
Beton dklecek yzeyde toz, ya, kir olmamaldr.

naat art har vb. sonradan yzeye yapm madde olmamaldr.
Tesviye edilecek yzey drt kenar ve keden teraziye alnmaldr.
Terazinin elverdii koullarda dklecek olan en az beton kalnl 2,5 cmden
aa olmamaldr.
Terazi mastarlar yerletirilir.
Geni sahalarda beton birer atlayarak dklr (ekil 2.1).
Uzun mastarlar yerleri sabit anolar zerin de zikzak yaplarak kaydrlr.
Geni sahalarda bo kalan yerler 1 ya da 2 gn sonra beton dkm yaplr.
Mastar yine ayn anolar zerinden zikzak yaplarak kaydrlr.
Beton tamamlandktan 1 gn sonra yerdeki anolar sklr. Yerleri beton ile
doldurulur.
14
ekil 2.1: Geni sahalarda birer atlayarak tesviye betonu dkm
2.2. Tesviye Betonu Dkmede lem Sras

Tesviye betonu dkme i sras aadaki gibidir:
Tesviye betonu dklecek yzeyin temizlenmesi

Temizlenen yzeyde yapm har vb. malzemelerin kaznarak temizlenmesi
Hortum terazi ile duvar kenarlarnda ve kelerde kotun iaretlenmesi
Tam dz bir yzey iin kot iaretlerinin aaya tanmas
Tesviye betonu dklecek yzeyin sulanmas
Kenarlara anolarn yerletirilmesi
Anolarnn zerinin terazi ile kontrol edilmesi
Dklecek olan tesviye betonunun hazrlanmas
Tesviye betonunun dklmesi ve mastar ile dzeltilmesi
Anolarn karlmas ve yerine beton dklmesi
2.3. Tesviye Betonu Dklmesi

Tesviye betonunun dklmesi, tesviye betonu dkme i srasna gre yaplr. Tesviye
betonu dklrken betonun dozaj, dklen yerin temizlii ve dkm esnasndaki s
deerleri gibi ltleri gz nnde bulundurmak gerekir. Yaplacak dkm ilemi srasnda
bunlarn hepsi ilem sras geldiinde incelenecektir. Tesviye betonunun zerine kaplama
yaplacak bir yap malzemesi olduu unutulmamaldr. Tesviye betonunun dzgnl,
kaplama malzemesinin de dzgn ve kullanl olmasn salar. Dkm kurallarna harfiyen
uymak gerekir.
Tesviye betonu dklecek yzeyin temizlenmesi
Tesviye betonu atlacak olan yzeyin temiz ve inaat artklarndan, tozdan ve benzeri
malzemelerden arnm olmas gerekir. Dklecek olan betonun iinde bulunan suyun zemin
zerindeki dier maddeleri imento ile kimyasal tepkimeye sokarak beton kalitesini drr.
Zemin zerinde bulunan tozun ve benzeri malzemelerin beton ile yzey arasnda bir katman
oluturup zemin ve tesviye betonunun birbirine yapmasn nler. Bunlar, tesviye betonunun
15
bozuk ve istenen kalitede olmamasna yol aar. Dklen tesviye betonunun dzgn ve
istenen zelliklerde olmas iin tesviye betonu dklecek olan yzeyin tamamnn zenli bir
ekilde temizlenmesi gerekir (Resim 2.1).
Resim 2.1: Yzeyin temizlenmesi
Temizlenen yzeyde
temizlenmesi
yapm
har
vb.
malzemelerin
kaznarak
Tesviye betonu atlacak olan yzey temizlendikten sonra inaatn yapm esnasnda
tesviye betonu atlacak olan yzeye yapm olan ve sprge gcyle kmayan baz
yabanc maddeler olabilir. Bu maddeler sprge gcyle kmyor ise daha kuvvetli bir
malzeme ile krek kazma eki veya keser gibi malzeme ile kaznarak tesviye betonunun
dkm esnasnda oluacak olan olumsuzluklar ortadan kaldrlm olur. Bu malzemeler
temizlenmez ise tesviye betonu en az 2,5 cm atld iin bu blgelerde ya 2,5 cmden az
beton dklr veya yerdeki yabanc madde tesviye betonunun zerinde kalarak istenmeyen
ykseklikler meydana getirir. Bu olumsuzluklar ortadan kaldrmak iin bu yabanc
maddelerin zeminden mutlaka kaznmas gerekir (Resim 2.2).
16
Resim 2.2: Yzeyin yapm har vb. malzemelerden temizlenmesi
Hortum terazi ile duvar kenarlarnda ve kelerde kotun iaretlenmesi
Yzey temizlenip yzeye yapm malzemelerden arndrldktan sonra hortum terazi

yardm ile duvar kenarlarna ve kelere kot iaretlenir. aretleme ilemi normal hortum
terazi ile veya son zamanlarda teknolojinin gelimesiyle kullanlmaya balanan elektronik
lazer nl hortum terazi ile yaplr.
Normal hortum terazisi iine su doldurulmu hortumun yerden yaklak 1m ykseklie
herhangi bir noktadan kotun iaretlenmesi ve bu kotun btn kenarlara ve kelere bu kotun
tanmas ile uygulanr (Resim 2.3).
Resim 2.3: Kotun iaretlenmesi
Elektronik hortum terazi ise tesviye betonu dklecek alann her noktas gren bir
noktaya yerletirilir. Ayaklarnda bulunan vidalar yardm ile elektronik hortum terazisi
zerinde su dzeneine baklarak teraziye alnr. Daha sonra altrlp elektronik hortum
17
terazi tarafndan kan lazer klarnn duvarda brakt iz zerinden duvar kenarlarnda ve
kelerden renkli bir kalem yardm ile iaretleme yaplr (Resim 2.4).
Resim 2.4: Elektronik hortum terazi nlar
Tam dz bir yzey iin kot iaretlerinin aaya tanmas
Duvar kenarlarnda ve kelerde kot iaretlemesi yapldktan sonra dklecek olan

tesviye betonun ykseklii yaklak olarak 5 cm yksekliinde olmas istenir. Tesviye
betonu dklecek olan yzey zerine baklarak gznze arpan en yksek noktada bulunan
kot iaretinden ilk aa tanr ve dz bir izgi ile iaretlenir.
Alt ve yan yz bir tahta paras alnarak tahta paras dik bir ekilde tutularak alt
taraf alt tarafta bulunan izgiye sfr hle getirilir. Daha sonra yukardaki kot kalem yardm
ile tahta parasnn zerine tanr. zeri iaretlenen tahta paras bize dier kot iaretlerinin
aaya tanmasnda klavuzluk yapacaktr. Her kot iaretinde metre ile lm yapma ve
yanl lm yaplmasn nleyecektir. zeri iaretli tahta paras, duvar kenarlarnda ve
kelerde bulunan kot iaretlerine dik bir ekilde tutularak ve tahta zerindeki iaret ile kot
izgisi paralel bir ekilde yan yana getirilip tahta parasnn alt ksmnda duvara iaret konur
(Resim 2.5).
18
Resim 2.5: Kotun alt taraf tanmas
Alt taraf iaretleme ii bittikten sonra boyal rp ipi yardm alt taraftaki iaretler
btn duvar yzeyine tanr.
Kotun duvar kenarlarna ve kelere iaretlenmesi, kotun aaya tanmas ve boyal

rp ile duvar zerinde iaretleme yapldktan sonra kenarlara anolarn yerletirilmesi
ilemine geilir.
Alt tarafta boyal rp ipi ile braklan izler, anolarn yerletirilmesinde klavuz olarak
kullanlr. Anolar aadaki kurallara gre yerletirilir.
Ano yapmak iin seilen tahtalar tesviye betonu yksekliinden yksek

olmamaldr.
Yerletirilen anolarn boylar ok uzun olamamaldr. Sonradan yerlerine
beton dklecei unutulmamaldr.
Anolarn aralar kullanlacak olan mastar geniliine gre ayarlanmaldr.
Mastar boyundan uzun olmamaldr. Mastarn apraz iki anoya yetimesi
gerekir.
Kenar dnda orta ksmlara ano yerletirmek gerekiyorsa duvarn alt
ksmnda boyal rp ipi ile braklan iz zerine ivi aklara iki duvar
arasna rp ipi ekilir ve mastar boyuna gre anolar yerletirilir (Resim
2.6).
Anolar beton ivisi yardm ile yere monte edilir.
19
Resim 2.6: Anolarn duvar kenarna yerletirilmesi
Anolarn terazi ile kontrol edilmesi
Anolar yerletirilip yerlerine sabitleme yaplrken su terazisi ile tek tek kontrol edilir.
Anolar, sabitleme yaplrken terazisi kontrol edilmezse ise sonradan terazi alnmas srasnda
terazisi bozuk olanlar tekrar skmek ve tekrar sabitlenmek gerekir. Bu yzden sabitleme
yaplrken sabitlenir.
Anolarn terazisinin dzgn olmas, mastar yapma ii anolar zerinden yaplacandan
tesviye betonunun dzgn atlmas iin nemlidir (Resim 2.7).
20
Resim 2.7: Anolarn teraziye alnmas
Tesviye betonu dklecek olan yzeyin sulanmas
Tesviye betonu dklecek yer temizlenerek yapm malzemelerden arndrlr. Duvar

kenarlarna ve kelere kot iaretlenip metre yardm ile aaya tandktan ve anolar
yerletirildikten sonra dklecek olan tesviye betonun zeminle daha iyi birlemesi iin
tesviye betonu dklecek yzey sulanr (Resim 2.8).
Yzey hortumla veya hortum yoksa szge ile sulanr. Sulama esnasnda dikkat
edilecek hususlar aadaki gibi sralanmtr:
Sulama yaplan su temiz su olmaldr. Kirli sular imento ile tepkimeye

girerek betondan istenen zelliklerin elde edilmesini engelleyebilir.
Hava scaklna dikkat edilmelidir. Hava scakl ok fazla ise su
buharlaaca iin tesviye betonun belirli bir ksm dkldkten sonra
kuruyan yerler yeniden sulanmaldr.
Yzey ok fazla sulanmamaldr. Tesviye betonun su orann arttraca
iin dklen betondan istenen zellikler elde edilmeyebilir.
Yzey sulandktan sonra 5-10 dakika yzeyin suyu emmesi beklenir.
Yzey suyu emmeden beton dkm yaplrsa yzeyde bulunan su
betonun iine direkt karaca iin betonun iindeki su oran artar ve
betondan istenen zellik elde edilmeyebilir.
21
Resim 2.8: Yzeyin sulanmas
Dklecek olan tesviye betonunun hazrlanmas
Dklecek olan tesviye betonunun hazrlanmas iin birinci renme faaliyetindeki

1.3te anlatlanlara baklmaldr.
Tesviye betonunun dklmesi ve mastar ile dzeltilmesi
Tesviye betonu olarak dklecek olan beton hazrlanp yerine tandktan sonra yerine
dklmesi ve mastar ile dzeltilmesi ilemine geilir.
Beton dklmesi ve sktrlmas
Beton aralksz dklecek vibratr ya da el ile sktrlarak skl temin

edilecektir.
Vibratrle
sktrmada,
betonun
homojenliinin
bozulmamasna dikkat edilecek.
Beton kat kat dklecek, vibre edilmi katlarn kalnl titreim aletinin
ine uzunluunun yarsna eit olacaktr. EI ile sktrmada tabaka
kalnl 15 cmden fazla olmayacaktr. ki tabakann dkm arasndaki
zaman 90 dakikay gemeyecektir. Vibre edilen ve prizi balayan
betonlar tekrar vibre edilmez.
Vibratr inesi en son dklm beton iine yava yava ve beher metre
kare yzeye drt defa ve eit aralklarla batrlacaktr. Bu aralklar
vibratrn etki alannn apndan fazla olmayacaktr. Beton, dkmnden
7 gn sre ile her trl titreimden korunacaktr. Deme ve
kaplamalarda sath vibratr kullanlacaktr.
22
Betonun mastar ile dzeltilmesi
Mastar ncelikli olarak birbirine dz olan anolar zerinden yava bir

ekilde saa ve sola kaydrlarak kendinize doru ekilmesi yoluyla
yaplr.
Daha sonra apraz iki ano arasna mastar konulur ve mastar dzgn bir
ekilde saa sola kaydrlarak kendinize doru ekilmesi yoluyla yaplr.
Mastarn nne ylan fazla beton krek yardmyla bo yerlere tanr.
Mastar ile dzeltilen yzey istenirse daha sonradan mala ile zerinden
dzeltilebilir (Resim 2.9).
Resim 2.9: Mastar yaplm yzeyin mala ile dzeltilmesi
Anolarn karlmas ve yerine beton dklmesi
Beton dkldkten en fazla iki ya da gn sonra anolarn beton iinden sklmesi ve

yerine tesviye betonu dklmesi gerekir. Eer anolar bir gnden fazla betondan sklmez ve
yerine tesviye betonu dklmez ise
Anolarn yerinden karlmas zorlaacaktr.
Betonda souk derz oluacaktr.
Beton dayanmlar deiecei iin anolarn bulunduu yerler zayf

kalacaktr.
Yukardaki maddelerde gz nne alnarak tesviye betonu dkldkten bir gn sonra
anolarn sklp yerine beton dklmesi gerekir (Resim 2.10).
23
Resim 2.10: Anolarn kartlmas
24
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Gerekli alma ortam saladnda ap dkmede ilem srasn renecek ve ap
dkebileceksiniz.
ARATIRMA
Gnlk hayatnzda gittiiniz yerlerde yer kaplamalarn ve zelliklerini

inceleyerek not alnz.
ap yapm hakknda bilgi edinmeye alnz.
Bu aratrma iin okul, spor salonlar, maazalar vb. yerlerin yer demelerinin
incelemesini yapnz. Kullanm esnasnda ve grnt asnda gznze arpan
olumsuzluklar varsa bunlar kullanan kiilere sorunuz.
3. AP DKME
3.1. ap
3.1.1. Tanm
Yerine dklm tesviye betonu zerine zeminin izolasyonu, grsel gzellii ve zel
kullanm amac iin dklen yer kaplama malzemesidir (Resim 3.1).
Resim 3.1: Yerine dklm ap
28
3.1.2. Amac
apn yaplmasn amac, tesviye betonu dklm yzeyi d etkenlerden korumaktr.
Kullanlan alann kullanm sresini uzatmaktr. zel amalar iin kullanlacak alanlarn
zelliine uygun yer kaplamas yapmaktr. Kullanm alanlar genitir. Bunlar:
Su ve nem etkisinde bulunan yerler

Ak ve kapal otoparklarda
Fabrika i ve d sahalarnda
Ak spor alanlar, kapal spor salonlar
Sergi ve gsteri salonlar vb.
Yukarda yazlan yerler vb. yerlerde zeminin sudan korunmas, grselliin n plana
kmas ve kullanm amacna uygun zeminin elde edilmesi amacyla zemine uygulamas
yaplr (Resim 3.2).
Resim 3.2: Fabrika i sahas ap
3.2. ap Dkme Kurallar

ap dkme kurallar aadaki gibidir:
ap dklecek yzeyde toz, ya, kir olmamaldr
naat art har vb. sonradan yzeye yapm madde olmamaldr.
Tesviye edilecek yzey drt kenar ve drt keden teraziye alnmaldr.
Terazinin elverdii koullarda dklecek olan en az ap kalnl
imento ile yaplan ap iin 0,2 cmden az ve 0,5 cmden fazla olmamaldr.
Sentetik ierikli ap iin 0,5 cmden az 3 cmden fazla olmamaldr.
Terazi mastarlar yerletirilir.
Uzun mastarlar yerleri sabit anolar zerin de zikzak yaplarak kaydrlr.
ap dklrken konulan anolar sklr ve annda yerine ap dkm yaplr.
Yzey mastar ekildikten sonra uygun mala ile dzeltilmelidir.
Geni alanlarda mastar ekildikten sonra helikopter ile dzeltme yaplmaldr

(Resim 3.3).
29
Resim 3.3: ap dzeltme helikopteri
3.3. ap Dkmede lem Sras

Tesviye betonu dkme i sras aadaki gibidir:
ap dklecek yzeyin temizlenmesi
Temizlenen yzeyde yapm yabanc maddelerin temizlenmesi
Duvar kenarlarna kotun iaretlenmesi
Anolarnn zerlerinin terazi ile kontrol edilmesi
Dklecek olan apn hazrlanmas
apn dklmesi ve mastar ile dzeltilmesi
3.4. ap Dklmesi
ap dklmesi, ap dkme kurallarna gre ve ap dkme i srasna gre yaplr.
Tesviye betonu ile dzeltilmi yzeylerin d etkenlerden ve istenen zelliklerde zemin elde
edilmesi iin kiilerin isteine gre yaplr.
Yaplan ap dkme ilemi ikiye ayrlr. imento ile yaplan ap dkme ilemi ve hazr
sentetik ap dkme ilemleridir. imento ile yaplan ap dkme ilemi kendi iinde ikiye
ayrlr.
Bunlar imentonun tesviye betonu zerine serpilerek slatlmas ile yaplan ve
imentonun su ile kartrlp zemine serilmesi ile yaplan ap dkme ilemleridir.
Sentetik ap malzemesi ise fabrikalarda retilen ve kutular iinde kullanm alanna
getirilir. Kutular iinde kullanma hazr hldedir. Kutudan direk zemine uygulamas yaplr.
30
ap dklecek yzeyin temizlenmesi

ap dklecek yzeyin tamamen tozdan inaat artklarndan ve dier yabanc
maddelerden temizlenmesi gerekir. Temizleme ileminde yumuak sprgeler kullanlmal
ve yer tozdan tamamen temizlenmelidir. mknlar dhilinde varsa hava pskrtlerek zemin
temizlenmelidir.
ap ile alttaki tesviye betonu arasnda katman oluturacak toz taneleri zeminin abuk
deforme olmasna ve ok ksa bir sre ierisinde kalkmasna neden olacaktr. Bundan dolay
zemin temizliine dikkat edilmelidir (Resim 3.4).
Resim 3.4: ap dkm iin yerin temizlenmesi
Temizlenen yzeyde yapm yabanc maddelerin temizlenmesi
ap dklecek yzey temizlendikten sonra yzeyde yapm ve ap dkmne yani

olacak yabanc maddeler varsa har art, sktrma kp, al paras vb. inaat yapm
esnasnda kalan bu malzemeler mala, kazma, eki vb. malzemeler yardm ile temizlenir.
Bu malzemeler temizlenmez ise dklecek olan apn ykseklii az olaca iin
zellikle imento ile yaplan ap dkmnde gze ho grnmeyen ve istenmeyen tmsekler
meydana gelecektir. Genellikle temizleme ilemi mala yardm ve malann ucuyla yaplr
(Resim 3.5).
31
Resim 3.5: Yapm yabanc maddelerin kaznmas
Duvar kenarlarna kotun iaretlenmesi
Duvar kenarlarna kot iaretleme ilemi tesviye betonuyla ayndr. Tesviye betonu
dkmnde kullanlan kot iaretleri duruyorsa klavuz olarak kullanlabilir. imento ile
yaplan ap dkmnde kot iaretlemesine gerek yoktur, sentetik ap dkmnde kot
iaretlemesi yaplr. Ykseklik az olduu iin direk tesviye betonu zerine uygulanr.
Kot iaretlemesi iin renme Faaliyeti 2de 2.3n Hortum terazi ile duvar
kenarlarnda ve kelerde kotun iaretlenmesi ve Tam dz bir yzey iin kot iaretlerinin
aaya tanmas balklarna baklmaldr.
Kot iaretleme ilemi bittikten sonra kenarlara kullanlacak olan mastar uzunluuna
gre anolar yerletirilir. imento ile yaplan ap dkmnde ano yerletirilmez. Sentetik ap
dkmnde ano yerletirilmesi yaplr.
Tesviye betonunda yerletirilen anolardan farkl olarak anolar kolay kabilecek bir
ekilde yerletirilir. nk ap dkm esnasnda mastar yapldktan sonra anolar hemen
sklr ve yerine ap dkm yaplr.
Anolarn yerletirilmesi iin renme Faaliyeti 2 de 2.3 n Kenarlara anolarn
yerletirilmesi balnda anlatlanlara baklmaldr.
Anolarn zerinin terazi ile kontrol edilmesi
Anolar yerletirildikten sonra zerlerine tek tek terazi konularak kontrol edilir ve
sabitleme ilemi yaplr.
32
Anolarn zerinin terazi ile kontrol iin renme Faaliyeti 2de 2.3te anlatlan
Anolarn terazi ile kontrol edilmesi konusuna baklmaldr. Burada dikkat edilmesi gereken
nokta sabitlenen anolarn tesviye betonunda olduu gibi deil, mastar yapldktan sonra
hemen karlaca dnlmelidir. Bu yzden sabitleme ok salam yaplmamaldr.
Dklecek olan apn hazrlanmas
Dklecek olan ap ikiye ayrld iin hazrlan da ikiye ayrlmaktadr:
imento ile dklen ap

Sentetik (hazr) ap
imento ile dklen apn hazrlanmas
imento ile dklen apta kendi iinde ikiye ayrlmaktadr.
Tesviye betonunun zerine imento serpilerek yaplan: Hazrlanmas

aamas yoktur. Direk tesviye betonu zerine serpilerek uygulanr.
Tesviye betonunun zerine su ile kartrlp yaplan: Normal imentonun
iine su kartrlarak hazrlanr. Kab iine konulan imentonun zerine
su eklenir ve mikser veya yardmc bir arala zemin zerine srlecek
kvama gelene kadar kartrlr. Koyuluk veya sulu olma durumuna gre
imento veya su eklemesi yaplabilir.
Sentetik (hazr) apn hazrlanmas
Sentetik aplar piyasada kutular iinde bulunmaktadr. Kutularn zerinde iine ne

kadar su katlaca veya kullanlacak baka bir malzeme varsa ne kadar katlaca
yazmaktadr. Kutularn zerindeki hazrlama klavuzlar dikkatlice okunmaldr.
Sentetik ap reten firmalarn rnlerinde iine katlacak su miktar ve dier
malzemeler deiiklik gstermektedir. Baz durumlarda hibir malzeme kullanlmadan
dorudan uygulama yaplmaktadr.
apn iine su veya herhangi bir baka malzeme katlacak ise bu ap dkm ap
makinesi ile yaplacaksa ap makinesine iine dklp kartrlmaldr. El ile yaplacaksa
kartrma ilemi mikser ile yaplmaldr.
apn dklmesi ve mastar ile dzeltilmesi
Dklecek olan ap hazrlandktan sonra dkm ilemine balanlr. imento ile

dklen ap ve sentetik ap uygulama bakmndan deiiklik gstermektedir. Uygulama
ekilleri birbirinden farkldr.
33
imento ile hazrlanan apn dklmesi
imento ile hazrlanan ap iki eittir. imentonun serpilerek dklmesi bir de

imentonun hamur hline getirilerek dklmesidir.
imentonun serpilerek dklmesi
Tesviye betonunun zerine direk uygulanr. Uygulama aadaki gibi yaplr:
zeri temizlenmi tesviye betonun ap dkmne balanmadan 15-20

dakika nce iyice sulanr.
Sulanan tesviye betonunun zerinde su birikintilerinin olmamasna dikkat
edilir.
Yanda snger ve su bulundurulmaldr.
Tesviye betonunun zerine mala ile dzeltilebilecek ksma, imentoyu
elle 2-3 mm kalnlnda serpilir.
Daha sonra snger yarm ile zerine hafife su gezdiririlir.
Mala ile imentonun zeri dikkatlice dzeltilir.
Kuru imentolar kalm ise o blgeler hafife slar ve mala ile tekrar
dzeltilir.
Btn alana kademe kademe ayn ilem uygulanr.
Bu ap dkmnde anolama ilemi yoktur.
imento apnn dklmesi
Tesviye betonu zerine uygulanr. Uygulamas aadaki gibidir:

edilir.
Hamur hlinde hazrlanan imento ap mala ile dzeltilebilecek kadar
mesafeye yaklak 0,5 cm kalnlnda krek veya mala yardm ile
serilir.
Mala yardm ile ap zerine bastrlarak sktrlarak dzeltilir.
Alann tamamna ksm ksm bu ilem uygulanr.
Yzey zerinde desen isteniyor ise ksm ksm veya alann tamamna ap
dkme ilemi bittikten sonra ap zerine desen yaplr (Resim 3.6).
34
Resim 3.6: imento apnn zerine desen yaplmas
Sentetik (hazr) apn dklmesi
Sentetik (hazr) aplar tesviye betonu zerine uygulanr. Uygulama ekli aadaki
gibidir:
ap dklecek alann temizlii tekrar kontrol edilmelidir.


edilir.
ap dkmne dklecek olan alann ap makine ile dklyor ise

makineye en uzak noktasndan, el ile dklecek ise k noktasna en
uzak noktadan balanarak dklmelidir.
ap makine hortumuyla veya el ile dklyorsa zemine mastar genilii

kadar 2-3 cm yksekliinde dklmelidir.
Mastar ile ap yzeyi dzeltilmelidir (Resim 3.7).
Resim 3.7: Zeminin mastar ile dzeltilmesi
35
Mastar yapmada kullanlmayacak olan anolar hemen sklp yerlerine

ap dklmelidir.
Sklen anolarn yerine ap dklp mala ile dzeltilmelidir.
apn yzeyi mala ile dzeltilecekse mastar yapma ilemi biten blge
hemen mala ile dzeltilmelidir.
ap yzeyi helikopter ile dzeltilecekse alann tamamna ap dkm
bitirilmeli ve en az 1,5-2 saat bekledikten sonra helikopter alan sokulup
helikopterin dar karlaca en uzak noktadan dkme
balanmaldr(Resim 3.8).
Resim 3.8: Helikopter ile zeminin dzeltilmesi
36
T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
GLENDRLMES PROJES)
NAAT TEKNOLOJS
ALI
ANKARA 2007
NDEKLER
AIKLAMALAR....................................................................................................................iii
GR........................................................................................................................................1
RENME FAALYET1.....................................................................................................3
1. ALI HARCI HAZIRLAMA............................................................................................... 3
1.1. Al Harc Hazrlama Aralar.......................................................................................3
1.1.1. Tanm ....................................................................................................................3
1.1.2. eitleri ..................................................................................................................3
1.1.3. levleri...................................................................................................................4
1.2. Allar............................................................................................................................5
1.3. Al eitleri..................................................................................................................5
1.3.1. Snflar...................................................................................................................5
1.3.2. Tipleri.....................................................................................................................6
1.3.3. Trleri.....................................................................................................................6
1.3.4. Normal Al............................................................................................................6
1.3.5. Katkl Normal Al................................................................................................6
1.3.6. Susuz Al ..............................................................................................................6
1.3.7. Katkl Susuz Al ..................................................................................................6
1.3.8. Saten Al...............................................................................................................6
1.4. Alnn zellikleri .........................................................................................................7
1.4.1. ncelik.....................................................................................................................7
1.4.2. Priz Sresi ..............................................................................................................7
1.4.3. Basn Mukavemeti................................................................................................7
1.4.4. Su Alma Tayini ......................................................................................................7
1.5. Al Harlar ..................................................................................................................7
1.5.1. Tanm ....................................................................................................................7
1.5.2. Harc Oluturan Malzemeler ..................................................................................7
1.5.3. Harcn Kvam........................................................................................................7
UYGULAMA FAALYELER............................................................................................9
LME VE DEERLENDRME.....................................................................................12
RENME FAALYET2...................................................................................................13
2. KALIBA ALI HARCI DKME...................................................................................... 13
2.1. Al Kalplar...............................................................................................................13
2.1.1. Tanm ..................................................................................................................13
2.1.2. eitleri ................................................................................................................13
2.1.3. Kullanld Yerler ...............................................................................................13
2.2. Kalba Al Harc Dkme Aralar..............................................................................14
2.2.1. Tanm ..................................................................................................................14
2.2.2. eitleri ................................................................................................................14
2.2.3. levleri.................................................................................................................14
2.3. Kartonpiyer Yapmnda Kullanlan Malzemeler .........................................................16
2.3.1. Tanm ..................................................................................................................16
2.3.2. levleri.................................................................................................................16
2.4. Al Harcn Kalba Dkme Kurallar .........................................................................17
2.5. Al Harcnn Kalba Dklmesi .................................................................................17
RENME FAALYET3...................................................................................................22
3. ALIYI KALIPTAN IKARMA ...................................................................................... 22

3.1. Aly Kalptan karma Aralar ...............................................................................22
3.1.1. Tanm ..................................................................................................................22
3.1.2. eitleri ................................................................................................................22
3.1.3. levleri.................................................................................................................22
3.2. Aly Kalptan karma Kurallar ..............................................................................23
3.3. Alnn Kalptan kartlmas......................................................................................23
RENME FAALYET4...................................................................................................26
4. ALI SIVA YAPMA .........................................................................................................26
4.1. Al Sva ......................................................................................................................26
4.1.1. Tanm ..................................................................................................................26
4.1.2. eitleri ................................................................................................................27
4.1.3. zellikleri.............................................................................................................27
4.1.4. Kullanld Yerler ...............................................................................................27
4.2. Al Sva Yapma Aralar ...........................................................................................28
4.2.1. Tanm ..................................................................................................................28
4.2.2. eitleri ................................................................................................................28
4.2.3. levleri.................................................................................................................28
4.3. Al Sva Yapmada Kullanlan Malzemeler................................................................32
4.3.1. Tanm ..................................................................................................................32
4.3.2. eitleri ................................................................................................................32
4.3.3. levleri.................................................................................................................32
4.4. Al Sva Yapm Kurallar...........................................................................................33
4.5. Al Sva Yaplmas.....................................................................................................34
4.6. El le Sva Yapmak......................................................................................................34
MODL DEERLENDRME............................................................................................... 46
CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................49
KAYNAKA ......................................................................................................................... 50
ii
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda istenilen kvam ve miktarda al harcn
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki al dekorasyon ileriyle ilgili olarak faaliyet gsteren

firmalara giderek al harcnn nasl hazrlandn ve hangi ara gerelerin
kullanldn ieren bir aratrma yapnz ve bu sonular snfta
arkadalarnzla paylanz.
1. ALI HARCI HAZIRLAMA

1.1. Al Harc Hazrlama Aralar
1.1.1. Tanm
Al harcn hazrlamak iin kullanlan her trl araca al harc hazrlama aralar
denir.
1.1.2. eitleri
Al harcn hazrlarken kullanlan aralar unlardr:
Al teknesi
Mekanik kartrc
Sva malas
rpa
Spatula
Lastik eldiven
1.1.3. levleri
1.1.3.1. Al Teknesi
ine konulan al ve suyun kartrlmas ileminde kullanlr.
1.1.3.2. Mekanik Kartrc
Al teknesinin iine konulan al ve suyun kartrlp har kvamna getirilmesinde
kullanlr.
Resim 1.1: Al teknesi ve mekanik kartrc
1.1.3.3. Mala
Alnn torbadan alnp har teknesine konulmas, az miktardaki al harcnn
kartrlmas ve uygulanmas ilerinde kullanlr.
1.1.3.4. rpa
Al teknesindeki karmn elle yaplmas durumunda kullanlr.
Resim 1.2: Mala ve rpa
1.1.3.5. Spatula
Kk apl tamir ilerinde al harcnn hazrlanmas, har teknelerinin temizlenmesi
ve harcn uygulanmas ilerinde kullanlr.
1.1.3.6. Lastik Eldiven

Yaplan i ve ilemler srasnda ellerimizin zarar grmemesi iin kullanlr.
Resim 1.3: Spatula ve lastik eldiven
1.2. Allar
Al ta (jips), doal olarak oluan ve bileiminde iki molekl su bulunduran bir
kalsiyum slfat mineralidir. Al tann (CaSO4 2H2O) bnyesinde yarm molekl su
kalacak ekilde kzdrlarak (120-180 oC) suyunun uurulmas ve tlmesi ile elde edilen
maddelere al denir (TS EN 13279-1). Al binalarda genellikle katksz al svas, katkl
al svas olarak ve kartonpiyer yapmnda kullanlr.
Al, suyla kartrlnca tekrar katlaarak balayclk zellii tayan bir yap
malzemesine dnr. Ham alnn hidratasyonu (su ile girdii reaksiyonu) ok hzl olup
saflna bal olarak 3-15 dakika srer. Uygulamalarda bu yeterli olmayacandan
kullanlaca yere gre ham alnn iine retim aamasnda katlamay geciktirici baz
maddeler katlmaktadr.
Al ta, doada bulunan dk younlukta bir tatr. lendikten sonra ok eitli
kullanm olan bu ta, bugn dnyann birok lkesinde ev ve iyerlerinin duvar ve tavan
kaplama malzemesi olarak kullanlmaktadr. Yanmazl ve dayankll ile tm dnyada
bina ve yangn sigortas otoriteleri tarafndan kabul grmektedir. nsan yaam iin toksin
olmayan al ta bitki ve hayvan yaamn ise destekleyici nitelikte olduundan i mekn
yap malzemelerinin temel tadr.
1.3. Al eitleri
1.3.1. Snflar
Yap allar, imal metoduna gre:
Normal al (NA),
Susuz al (SA) olmak zere ikiye ayrlr.
1.3.2. Tipleri
Yap allar katk maddeleri ihtiva edip etmediklerine gre:
Katksz al (NA, SA),
Katkl al (KNA, KSA) olmak zere ikiye ayrlr.
1.3.3. Trleri
Normal katkl allar kullanm yerleri dikkate alndnda:
Saten allar (KNSA),
Katkl dier allar olmak zere ikiye ayrlr.
1.3.4. Normal Al
Normal al, al tann tlmesi ve bileiminde yarm mol kristal suyu kalacak
(CaSO4.1/2H2O) ekilde dehidratasyon (su kayb) ilemine tabi tutularak, ihtiva ettii kristal
suyunun ksmen giderilmesi ile elde edilen bir yap alsdr.
1.3.5. Katkl Normal Al

Katkl normal al, normal alnn ileme zelliklerini daha elverili hale getirmek
iin kullanm amacna uygun olarak iine eitli katk malzemelerinin (akkanlatrc, priz
geciktirici, yumuatc gibi) ilavesiyle elde edilen yap alsdr.
1.3.6. Susuz Al
Susuz al, al tann tlmesi ve ihtiva ettii 2 mol kristal suyunun
dehidratasyona tabi tutularak tamamen giderilmesi veya kimyasal ya da doal kaynakl
anhidritin (CaSO4) tlmesi ile elde edilen bir yap alsdr.
1.3.7. Katkl Susuz Al

Katkl susuz al, susuz alnn ileme zelliklerini daha elverili hale getirmek amac
ile kullanm amacna uygun olarak eitli maddelerinin ilavesiyle elde edilen bir yap
alsdr.
1.3.8. Saten Al
Saten al, al sva kaplanm duvarlara veya brt beton yzeylere uygulanabilen bir
yap alsdr.
1.4. Alnn zellikleri

1.4.1. ncelik
Katkl normal al, susuz al ve katkl susuz al ayn deney uygulandnda
TS 1227ye uygun 1,25 mm gz aklndaki elek zerinde ktlece % 1den fazla
kalnt, saten alda ise 0,045 mm gz aklndaki elek zerinde ktlece % 20, 0,16
mm elek zerinde ktlece % 0,5den fazla kalnt brakmamaldr.
1.4.2. Priz Sresi
Normal alda 8 dakikadan az; Katkl normal al, susuz al ve katkl susuz alda 20
dakika, saten alda ise 130 dakikadan az olmamaldr.
1.4.3. Basn Mukavemeti

mal metoduna gre yap allarnn basn mukavemeti, en az 7 N/mm2 (70 kg/cm2),
saten al iin ise en az 2,5 N/mm2 (25 kg/cm2), olmaldr.
1.4.4. Su Alma Tayini

Bu zellik sadece saten alda aranr. Su alma miktar en fazla 2 mm olmaldr.
1.5. Al Harlar
1.5.1. Tanm
Al harc, su ve alnn belirli oranlarda kartrlarak istenilen kvama getirilmesi ile
elde edilen bir yap gerecidir.
1.5.2. Harc Oluturan Malzemeler

Al harcnn balca 2 ana maddesi vardr; al ve su
1.5.3. Harcn Kvam

Al harcnn kvam yaplacak uygulamaya gre deiiklik gstermektedir. Bu yzden
yaplacak uygulamaya gre al harlar unlardr:
Resim 1.4: Har kvam
1.5.3.1. Kalp Als

Kalba dklecek harlarda, har teknesindeki har her noktada akc kvama
gelinceye kadar ierisinde topaklanma olmayacak ekilde kartrlr.
Resim 1.5: Har kvam
1.5.3.2. Sva Als

Har teknesinin iindeki har uygulama iin hamur kvamna gelinceye kadar
ierisinde topak kalmayacak ekilde kartrlr.
1.5.3.3. Saten Al
Har teknesinin ierisindeki har her noktada macun kvamna gelinceye kadar
ierisinde topak kalmayacak ekilde kartrlr.
UYGULAMA
FAALYELER
UYGULAMA
FAALYET
Al harcnn hazrlanmas
Resim 1.6: Al teknesini har karmak iin hazrlaynz
Resim 1.7: Al teknesine gerektii kadar su koyunuz
Resim 1.8: Su yzeyini rtene kadar, aly tekneye sepeleyiniz
Resim 1.9: Alnn suyu emmesi iin yaklak 2-3 dakika bekleyiniz
Karm esnasnda ve karmdan sonra, alnn topaklanmamas iin harca su veya toz
al ilave etmeyiniz.
Ardndan elle ya da el mikseri yardmyla iyice kartrarak homojen bir kvam elde
ediniz
Resim 1.10: Harcn kartrlmas
10
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
Bu faaliyet uygun ortam salandnda tekniine uygun olarak hazr kalplara al

dkebilirsiniz.
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki al dekorasyon ileriyle ilgili olarak faaliyet gsteren

firmalara giderek al harcnn nasl kalplara dkldn ve hangi ara
gerelerin kullanldn ieren bir aratrma yapnz ve bu sonular snfta
2. KALIBA ALI HARCI DKME

2.1. Al Kalplar
2.1.1. Tanm
Kartonpiyer, gbek, aplik ve heykel gibi dekoratif malzemelerin yaplmas iin
kullanlan kalplara al kalplar denir.
2.1.2. eitleri
Al kalplar, genel olarak;
Fiber malzemeden
Metal malzemeden
Ahap malzemeden
Al malzemeden
Silikon malzemeden yaplrlar.
Gnmzde kullanlan al kalplarnn byk ounluu fiberden yaplmaktadr.

Al kalplar genel olarak;
Konutlarda
Okullarda
Ofis ve ynetim binalarnda
13
ve alveri merkezlerinde
Otellerde
Kltrel binalarda
Hastanelerde
Kartonpiyer, gbek, aplik ve heykel almalarnda kullanlr.
2.2. Kalba Al Harc Dkme Aralar

2.2.1. Tanm
Al kalbna al harcn dkerken kullanlan gerelerin tmne kalba al harc
dkme aralar denir.
2.2.2. eitleri
Dkm kalb
Dkm kab
Al teknesi
Fra
Eldiven
Mekanik kartrc
rpa
Spatula
2.2.3. levleri
2.2.3.1. Dkm Kalb
Al harcna ekil vermekte kullanlr.
Resim 2.1: Fiber kalp
14
Resim 2.2: Deiik kalp trleri ve rnekleri
Resim 2.3: Silikon kalp
Resim 2.4: Ahap kalp
2.2.3.2. Dkm Kab

Tekne ierisinde hazrlanan al harcn dkm kalbna dkmek iin kullanlr.
Resim 2.5: Dkm kalb
15
2.2.3.3. Al Teknesi, Fra, Plastik Eldiven, Mekanik Kartrc, Spatula ve rpa

renme Faaliyeti - 1 de anlatlmtr.
2.3. Kartonpiyer Yapmnda Kullanlan Malzemeler

2.3.1. Tanm
Kartonpiyer yapmnda kullanlan malzemelere denir. Bunlar;
Kartonpiyer als
Keten veya cam elyaftr.
2.3.2. levleri
2.3.2.1. Kartonpiyer Als
Kartonpiyer, gbek, aplik ve heykel gibi malzemelerin yapmnda kullanlan yap
alsdr.
Resim 2.6: Kartonpiyer als
2.3.2.2. Keten veya Cam Elyaf

Keten ya da cam elyaf, kartonpiyerin dayanmn arttrmak iin kullanlr.
Resim 2.7: Keten ve cam elyaf
16
2.4. Al Harcn Kalba Dkme Kurallar

Kalba al harc dkerken aadaki kurallara dikkat edilmelidir:
Harcn hazrland kap ile uygulamada kullanlan aletler temiz olmaldr.
Yzeydeki tozlar ve tutunmay nleyici maddeler temizlenmelidir.
Kartonpiyerin kalptan dzgn kmas iin, uygun nitelikte ayrc malzeme

kalp yzeyinin tamamna srlmelidir.
Uygulama yaplan ortamdaki aklklar, hava akmn nleyecek ekilde naylon

vb. ile kapatlmal ve ortam en az +5o Cye getirilmelidir. Gerektii durumlarda
stc kullanlmaldr.
Farkl rnler birbirine kartrlmamaldr.
Harcn su scaklna dikkat edilmeli ve temiz su kullanlmaldr.
Su / al oran batan iyi ayarlanmal, harca sonradan su veya al

eklenmemelidir.
Al teknesinin iindeki har akc kvama gelinceye kadar ve ierisinde

topaklar kalmayacak ekilde kartrlmaldr.
Har bir kez kartrlp kvamn bulduktan sonra ikinci kez kartrlmamaldr.
Priz baladktan sonra har kullanlmamaldr.
Keten ya da cam elyaf, ilk kat kartonpiyer zerine dzgn olarak serilmeli ve
yeterli miktarda kullanlmaldr.
Kalba dkme ilemi bittikten sonra kullanlan malzemeler ve kullanlan alan

temizlenmelidir.
2.5. Al Harcnn Kalba Dklmesi
Uygulamaya balamadan nce dkm kalb rahat sarslabilecek bir yzey

zerine koyunuz (Resim2.8).
Resim 2.8
17
Arap sabunu, gaz ya ve su karmndan oluan ayrcy kalba fra ile

srnz (Resim 2.9).
Hazrlanan harc kalp zerine dknz (Resim 2.10).
Resim 2.10
Resim 2.10
Kalb sarsarak harcn kalba tam olarak yerlemesini salaynz (Resim 2.11).
Keten ya da cam elyaf kartonpiyerin dayanmn arttrmak iin ilk kat harcn
zerine seriniz (Resim 2.12).
Resim 2.11
Resim 2.12
Bu ilemden sonra ikinci kat harc kalp zerine dknz (Resim 2.13)
Resim 2.13
18
Kalp zerine dklen harc dzelterek kartonpiyerin arka yzeyini dzgn hale
getiriniz (Resim 2.14).
Al sertlemeye baladktan sonra kalp kenarlarn temizleyiniz (Resim 2.15).
Resim 2.14
Resim 2.15
19
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Bu faaliyet ile uygun ortam salandnda al sva uygulamalarn kurallarna uygun
olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Yakn evrenizde dekorasyon ileriyle ilgili olarak faaliyet gsteren firmalara

giderek al harcnn nasl hazrlandn, hangi ara-gerelerin kullanldn ve
kalptan nasl karldn ieren bir aratrma yapnz ve bu sonular snfta
3. ALIYI KALIPTAN IKARMA

3.1. Aly Kalptan karma Aralar
3.1.1. Tanm
Kalba dklen kartonpiyerin karlmasnda kullanlan aralardr.
3.1.2. eitleri
Plastik tokmak
Spatula
3.1.3. levleri
Plastik tokmak
Priz sresinin sonunda plastik tokmakla kalba hafif darbelerle vurarak dklen al
harcnn kartlmas ileminde kullanlr.
Resim 3.1: Plastik tokmak
22
Spatula
renme faaliyeti -1de anlatlmtr.
3.2. Aly Kalptan karma Kurallar

Aly kalptan kartrken aadaki kurallara uyulmaldr:
Aly kalptan kartmadan nce kenarlarnda fazlalklar varsa bu fazlalklar

spatula ile temizlenmelidir.
Aplik, ni, gbek ve heykel gibi motifler plastik tokmakla kalba hafif
darbelerle vurularak kalptan kartlmaldr.
Kalptan kartlan kartonpiyerler havalandrlan bir ortamda kurutulmaldr.
3.3. Alnn Kalptan kartlmas

Kalp zerindeki kartonpiyer harc yaklak 30 dakikada prizini alacaktr. Bu nedenle
kalptan kartma ilemine gemeden nce bu sreye dikkat ediniz.
Kalba dklen aly priz sresinin sonunda kalbn kesinden iterek kartnz
(Resim 3.2).
Aplik, ni, gbek ve heykel gibi motifleri kartrken kalba plastik tokmakla
hafif darbelerle vurunuz (Resim 3.3).
Resim 3.2
Resim 3.3
23
RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Bu faaliyetle kurallarna uygun olarak al sva yapabile yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Yakn evrenizdeki al sva ileriyle ilgili olarak faaliyet gsteren firmalara

giderek al svann nasl hazrlandn ve uygulandn, hangi ara gerelerin
kullanldn ieren bir aratrma yaznz ve bu sonular snfta
4. ALI SIVA YAPMA

4.1. Al Sva
4.1.1. Tanm
Tula, beton, brt beton, gazbeton, bimsblok ve benzeri malzemelerin veya kaba
svann zerine aldan yaplan ve zerine yaplacak olan kaplamaya kat oluturan yzeye
al sva denir.
Al svalar makine ve elle yaplan olmak zere ikiye ayrlrlar;
4.1.1.1. El le Yaplan Al Svalar
Uygulama yzeyinde toz, ya ve benzeri maddeler varsa, yzey, temizlik maddeleriyle
temizlenir. Tula duvar, beton duvar ve gazbeton duvarlar, uygulama ncesinde su ile
slatlmadr. ok dzgn yzeyli tavanlarn yzeyi sva uygulamasndan nce
przlendirilmeli veya harcn yapmasn salayc bir malzemeyle astarlanmaldr.
4.1.1.2. Makine le Yaplan Al Svalar
Makine sva als, tula, briket, gazbeton ve benzeri yzeylere uygulanabilir.
Uygulama yzeyinde toz, ya ve benzeri maddeler varsa, yzey, temizlik maddeleri ile
temizlenmeli ve yzey slatlmaldr. Dzgn yzeyli tavanlarn sva uygulamasndan nce,
yzey, przlendirilmeli veya harcn yapmasn salayc bir malzeme ile astarlanmaldr.
26
4.1.2. eitleri
4.1.2.1. Perlitli Al Sva
Tula, briket, gazbeton ve benzeri yzeylerde uygulanabilen, prizi ve ileme sreleri
uzatlm, s ve ses yaltm zellii artrlm bir hazr sva alsdr.
4.1.2.2. Perdah Al Sva
nce sva veya al svas yaplm duvarlar ile brt beton yzeylerin yan sra kirli
veya boyanm yzeylere uygulanabilen bir yzey dzeltme svasdr. Yzeyi cam gibi
parlak ve dzgn hle getirerek plastik, yal boya ve kat iin uygun bir zemin oluturur.
4.1.3. zellikleri
Yanmaz bir malzemedir. Bnyesindeki sudan dolay yangn geciktirici zellie

sahiptir.
Nefes alan bir malzeme olduundan, nem orann dengeleyerek salkl bir
ortam oluturur.
Kf, bakteri ve mantar oluturmaz.
zerine uyguland yzeyi tek katta boyaya hazr hale getirir.
Przsz bir yzey elde edilmesine imkn verir.
Kolayca tamir edilebilir.

Al svalar i meknlarda;
Konutlarda
Okullarda
Ofis ve ynetim binalarnda
ve alveri merkezlerinde
Otellerde
Hastanelerde
Sva, onarm ve yenileme ilemlerinde kullanlrlar.
27
4.2. Al Sva Yapma Aralar

4.2.1. Tanm
Al svalar yaplrken kullanlan aralarn tmne al sva yapma aralar denir.
4.2.2. eitleri
Al teknesi
Mekanik kartrc
Sva malas
rpa
elik mala
Spatula
Ano tas
Alminyum bak mastar
Su terazisi
Sva krei
Ke malas
Al rendesi
Profil makas
Fra
Spiral
Tirfil
4.2.3. levleri
Kullanlan yardmc aralar;
Al Teknesi, Mekanik Kartrc, Sva Malas, rpa, Spatula, renme Faaliyeti1de anlatlmtr.
4.2.3.1 elik (Al) Mala
Al sva yapmnda ve tamirat ilerinde kullanlr.
28
4.2.3.2. Ano (ana) tas

Svann istenilen kalnlkta ve terazisinde yaplabilmesi iin kullanlr.
4.2.3.3. Alminyum Bak Mastar
Yzeye yaplan al svann mastarlanmas iin kullanlr.
Resim 4.1: Alminyum bak mastar
4.2.3.4. Su Terazisi
Ano, ke profilleri ve svann dzgnln kontrol etmekte kullanlr.
Resim 4.2: Su terazisi
4.2.3.5. Sva Krei

El ile yaplan al sva uygulamalarnda sva harcnn tekneden alnp duvara
uygulanmasnda kullanlr.
Resim 4.3: Sva krei
29
4.2.3.6. Ke Malas
ve d kelerin dzeltilmesinde kullanlr.
Resim 4.4: Ke malas
4.2.3.7. Al Rendesi
Duvar keleri ve duvarn dier blmlerinde dzeltmeler yapmak iin kullanlr.
Resim 4.5: Al rendesi
4.2.3.8. Profil Makas

Ke profillerinin kesim ilerinde kullanlr.
Resim 4.6: Profil makas
30
4.2.3.9. Fra
Al yaplacak yzeyin slatlmas amacyla kullanlr.
Resim 4.7: Fra
4.2.3.10. Talama makinesi (spiral)

Al sva yaplacak yzey, beton veya brt beton ise zerindeki apaklarn
talanmasnda (temizlenmesinde) kullanlr.
Resim 4.8: Spiral
4.2.3.11. Tirfil
Al harcnn iindeki ince malzemenin yzeye kartlmas iin sva yzeyinin
zerinde dairesel hareket ettirilerek kullanlr.
Resim 4.9: Tirfil
31
4.3. Al Sva Yapmada Kullanlan Malzemeler

4.3.1. Tanm
Al sva yaparken kullanm olduumuz malzemelerdir.
4.3.2. eitleri
Sva als
Sva profili
Sva filesi
4.3.3. levleri
4.3.3.1. Sva Als
Tula, beton, brt beton, gazbeton, bimsblok ve benzeri malzemelerin veya kaba
svann zerine yaplacak olan kaplamaya kat oluturmak iin kullanlr.
Resim 4.10: Sva als
4.3.3.2. Sva Profili

Duvar kelerinde ano tas ilevi gren sva profili kullanlr. keler ve d
keler olmak zere ikiye ayrlr.
Resim 4.11: Sva profilleri
32
4.3.3.3. Sva Filesi

Duvar kolon ve kiri birleim yerlerinde svann atlamasn nlemek ve yzeyin
yekpare olarak ilevini yerin getirmesini salamak iin birleim yerini ortalayacak ekilde
kullanlr.
Resim 4.12: Sva filesi
4.4. Al Sva Yapm Kurallar

Al svalar yaplrken aadaki kurallara dikkat edilmelidir:
Harcn hazrland kap ile uygulamada kullanlan aletler temiz olmaldr.
Her kullanmdan nce sva makinesine su alnmal ve ncelikle makine

pskrtme hortumunun ii ve makine tamamen temizlenmelidir.
Yzeydeki tozlar ve tutunmay nleyici maddeler temizlenmelidir.
Kuru ve scak yzeyler uygulama ncesi slatlmaldr.
Tutunmay artrmak iin przsz yzeyler przlendirilmelidir.
Uygulama yaplan ortamdaki aklklar hava akmn nleyecek ekilde naylon

v.b. ile kapatlmal ve ortam +5oCye getirilmeli, gerekli durumlarda stc
kullanlmaldr.
Dzgn olmayan alt katman zerine n dolgu yaplmaldr.
nce ( kumlu ) sva iinde bulunan snmemi kire svann har suyunu emerek
genleir ve sva kuruduktan sonra yzeyde patlaklara yol aar. Duvar yzeyinde
ince sva mevcutsa kaznmal, yeni ince sva yaplacak ise sndrlm kire
kullanlmaldr.
Farkl rnler birbirine kartrlmamaldr.
Sva harcnda su scaklna dikkat edilmeli ve temiz su kullanlmaldr.
Su / al oran batan iyi ayarlanmal, harca sonradan su veya al

eklenmemelidir.
33
Har (al) teknesinin iindeki har hamur kvamna gelinceye kadar iinde
topak kalmayacak ekilde kartrlmaldr.
Bzlme, genleme, oturma gibi binann yapsal hareketleri veya titreim

sonucu kolon, kiri, deme ve duvar gibi yap elemanlarnda oluabilecek
atlamalar, sva yzeyinde atlaklara yol aabilir. atlama riskini azaltmak iin
farkl malzemelerin birleim yerlerine sva filesi uygulanmaldr.
Sva kalnlnn fazla olmas halinde sva uygulamalar 1 gn arayla ve iki

aamada, ilk kat mastarlanmadan yaplr.
Svann uygulanm olduu yzeyin, prizi balamadan nce dzeltme ilemi

bitirilmelidir.
Kauuk mala ile tirfilleme iin tm yzeyi slatacak miktarda su serpilmelidir.
Sva uygulanan yzeyde boya aamasna gemeden nce yzeyin mutlaka

tamamen kurumas beklenmelidir. Aksi taktirde yzeyde kabarma meydana
gelir.
Sva yapldktan
temizlenmelidir.
sonra
kullanlan
malzemeler
ve
kullanlan
alan
4.5. Al Sva Yaplmas

Al sva elle ve makine ile olmak zere iki ekilde yaplr.
Makine ile yaplan svalar 11. snf modllerinde verilecektir!
4.6. El le Sva Yapmak
Uygulamaya balamadan nce zellikle beton, brt beton yzeyler zerindeki

apaklar temizleyiniz (Resim 4.13).
Resim 4.13: Yzey temizlii
34
Sva yaplacak yzeydeki tozlar ve tutunmay nleyici maddeleri fra ile

temizleyiniz (Resim 4.14).
Resim 4.14: Yzeyin fra ile temizlenmesi
Kuru ve scak yzeyleri uygulama ncesi slatnz
Resim 4.15: Yzeyin slatlmas
Tutunmay arttrmak zere przsz yzeyleri przlendiriniz
Resim 4.16: Yzeyin przlendirilmesi
35
Keser ile entikleme yaplabilir veya imento, su ve kumdan hazrlanan karm

serpme eklinde yzeye atlabilir.
Duvar yzeyindeki atlaklar ve delikleri tamir ediniz (Resim 4.17).
Resim 4.17: atlaklarn ve deliklerin tamir edilmesi
Farkl malzemelerin birleim yerlerinde atlama riskini azaltmak iin 30 cm

geniliindeki sva filesini, birleim yerini ortalayacak ekilde sva harc zerine
uygulaynz (Resim 4.18).
Resim 4.18: Sva filesinin uygulanmas
Uygulamay i gvenliiniz iin gerekli gvenlik nlemlerini alarak zaman ve

malzemeyi dikkatli bir ekilde kullanarak yapnz.
Harc spatula ile ano tasnn yaptrlaca dorultu boyunca duvar yzeyine
uygulaynz (Resim 4.19)
36
Resim 4.19: Ano hatt
Ano talarn 120-200 cm aralklarla sva yaplacak yzeye alyla yaptrnz

(Resim 4.20).
Resim 4.20: Ano talarnn yaptrlmas
Yaptrma srasnda ano talarn teraziye getiriniz (Resim 4.21).
Resim 4.21: Ano talarnn teraziye getirilmesi
37
Sva profilini profil makasyla gerektii kadar kesiniz (Resim 4.22).
Resim 4.22: Profilin kesilmesi
Duvar kelerinde ano tas ilevi gren sva profilini har kullanarak
yerletiriniz (Resim 4.23)
Resim 4.23: Ano tasnn yerletirilmesi
Ke profillerini teraziye alnz (Resim 4.24)
Resim 4.24: Profillerin terazilenmesi
38
Sva kreine alnan al hacn aadan yukarya bastrarak uygulaynz

(Resim 4.25)
Uygulamaya devam ederek duvar yzeyini bu yntemle kapatnz.
Resim 4.25: Sva krei ile al harcnn duvara uygulanmas
Alminyum bak mastarla aadan yukarya doru ano talarna bastrarak

mastar ekiniz (Resim 4.26)
Resim 4.26: Mastar ekilmesi
Mastar zerindeki fazla harc sva malasyla alnz (Resim 4.27)
Resim 4.27: Fazla harcn temizlenmesi
39
Alnan har ile yzeydeki boluklar doldurunuz (Resim 4.28).
Resim 4.28: Boluklarn doldurulmas
Mastarlamay tamamlaynz (Resim 4.29)
Resim 4.29: Mastarlama ilemi
Al sertlemeye baladktan sonra ano talarn sknz (Resim 4.30).
Resim 4.30: Ano talarnn sklmesi
40
ta boluklarn sva harc ile doldurunuz (Resim 4.31)
Resim 4.31: Ano boluklarnn doldurulmas
Yzeyin dzeltilmesi iin sva ve saten aly eit oranda kartrnz (Resim
4.32).
Resim 4.32: Allarn kartrlmas
Karm duvar yzeyine elik malayla en az 1,5 mm kalnlnda uygulaynz

(Resim 4.33)
Resim 4.33: Yzeyin dzeltilmesi
41
Al sertletikten sonra przleri spatula ile dzeltiniz (Resim 4.34)
Resim 4.34: Przlerin temizlenmesi
keleri i ke malasyla dzeltiniz (Resim 4.35).
Resim 4.35: ke malas ile kelerin dzeltilmesi
kelerde ve duvarn dier blmlerinde dzeltmeleri al rendesi ile yapnz

(Resim 4.36).
Resim 4.36: Al rendesi ile dzeltme
42
T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
ALI SIVA
582YIM157
Ankara, 2012
NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3
1. ALI SIVA YAPILACAK YZEY HAZIRLAMA ......................................................... 3
1.1. Al Sva Yaplacak Yzeyler ....................................................................................... 3
1.2. Al Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlama Kurallar ......................................................... 5
1.3. Al Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlamada Sras....................................................... 5
1.4. Al Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas.................................................................. 6
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 9
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 12
2. ALI HARCI HAZIRLAMA ............................................................................................ 12
2.1. Al Sva eitleri ....................................................................................................... 12
2.2. Al Svada Kullanlacak Al Miktarn Belirleme .................................................... 13
2.3. Al Svada Kullanlacak Su Miktarn Belirleme ...................................................... 16
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 20
3. EL LE ALI SIVA ........................................................................................................... 20
3.1. Al Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlama lem Sras ve Kurallar .............................. 20
3.2. Al Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas................................................................ 21
3.3. Elle Al Sva Yapm ................................................................................................. 24
3.3.1. Perlitli Sva Allarnda Karlalacak Sorunlar ve zmleri .......................... 37
3.3.2. Saten Sva Allarnda Karlalacak Sorunlar ve zmleri ............................ 40
RENME FAALYET - 4 ................................................................................................. 45
4. MAKNE LE ALI SIVA ................................................................................................ 45
4.1. Makine le Kullanlacak Alnn Kvam Ve Debi Ayar ............................................ 45
4.2. Makine le Al Sva Yapm ...................................................................................... 46
4.3. Makine le Al Sva Yapmnda Karlalacak Sorunlar .......................................... 51
RENME FAALYET. - 5 ................................................................................................. 57
5. ARA - GERE BAKIM ONARIMI................................................................................ 57
5.1. Ara, Gere Bakm ve Onarm Yapma Kurallar ........................................................ 57
5.2. Ara, Gere Bakm ve Onarm Yapma lem Sras .................................................. 58
5.3. Ara-Gere Bakm Ve Onarmn Yapm .................................................................. 59
KAYNAKA ......................................................................................................................... 68
RENME FAALYET1
RENME FAALYET - 1
AMA
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, al sva yaplacak yzeyi
kuralna uygun olarak hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Al sva yaplabilen kgir malzemeler nelerdir? Aratrp rapor hazrlaynz.

Snf ortamnda arkadalarnza sunarak tartnz.
1. ALI SIVA YAPILACAK YZEY

HAZIRLAMA
1.1. Al Sva Yaplacak Yzeyler
Tanm
Tula, beton, brt beton, gaz beton, bims blok, al levha vb malzemelerden yatay ve
dey dorultuda yaplm tayc veya blme zellii olan tm elemanlara al sva
uygulanabilir.
eitleri
Al sva tutunma zelliinin yksek olmas istendiinden gzenekli ve kagir yap
malzemelerine uygulanr. Ahap veya metale gerekli tedbirler alnmadan uygulama
yaplamaz. lkemizde en ok uyguland yzeyler tula, beton, brt beton, gaz beton, bims
blok ve al levhadr.
Tula
Pimi kilden elde edilen en yaygn blme duvar malzemesidir. Tayc olarak
kullanlan eitleri de vardr. Resim 1.1.
Resim 1.1: Tula
Beton Brt Beton: Yerine dklp sktrlm veya fabrikasyon

olarak retilmi imento + agrega +sudan oluan priz alma suretiyle
sertleen genellikle tayc yap elemanlarnda kullanlan ( kolon, kiri,
deme vb. ) malzemedir. Resim 1.2
Resim1.2: Brt beton
Gazbeton: Silisli kum, imento, kire, alminyum tozu ve suyun

karmndan basnl buhar altnda sertletirmeyle elde edilen gzenekli
bir yap elemandr. Resim 1.3
Resim1.3: Gazbeton
Bims Blok: inden kuvars kumu alnm bims agregas ile imento ve
suyun kurallara uygun olarak kartrlmas ve sonrada yksek basn
altnda makinelerde sktrlmasyla yaplan bloklardr. Resim 1.4
Resim 1.4: Bims blok
Al levha: zel olarak hazrlanm al hamurunun iki tarafna karton

kaplanmas ile elde edilen fabrikasyon yap malzemesidir. Hafifliinden
dolay daha ok blme duvar ve asma tavan uygulamalarnda kullanlr.
Resim 1.5
Resim 1.5: Al levha
1.2. Al Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlama Kurallar
Uygulama Koullar
Al svalar tm normal yzeylere uygulanabilir. Yapma ( aderans ) yzeyin durumu

asndan ok nemlidir. Bu nedenle yzey mutlaka kontrol edilmelidir. Yzeyi kontrol
ederken aada belirtilen durumlara dikkat edilmeli, gereken tedbirler alnmaldr.
Yzeyin elverili olmamas; rnein kaba pislikler, kflenmeler, ok dzgn

yzeyler, yalanm yzeyler, emicilii her noktada ayn olmayan yzeyler,
donmu yzeyler, deiik trden yzey malzemelerinin olmas,
Yapnn neminin ok yksek olmas,
Przn fazla olmas.
Bu gibi durumlarda inaat sahipleri veya teknik sorumlular ikaz edilmeli, gerekli
tedbirler alnmaldr.
1.3. Al Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlamada Sras

Al sva yaplacak yzeyde almaya balamadan nce basit kontrol ve deneylerin
yaplmas yaplan iin kalitesini arttrmak iin gereklidir. Aada bu yntemler ve alnmas
gereken nlemler aklanmtr.
Grsel Kontrol
Al svann tutunmas aada belirtilen durumlardan

etkilenmeyecei ou kez gzle kontrol srasnda bile anlalr.
olumsuz
etkilenip
Yapm yabanc maddeler, kir, is, har lekeleri, beton pislikleri, kalp
tahtas artklar,
Beton yzeyde gevek ve dklen ksmlar,
Yapm kire ve ieklenmeler,
ok dzgn ve sk yzeyler.
nlemler:Yapm yabanc maddeler, betonun dklen ve gevek ksmlar alnr,

kire ve ieklenmeler tel fra ile temizlenir.
Elle Kontrol
Elle kontrol, yzeyin tozlu ve kirli olup olmadn anlamak iin yaplmaldr. Elle
kontrol mutlaka birden ok noktada uygulanmaldr.
nlemler:Toz ve kir sprge ve fra ile temizlenir. Gerekirse ykanr, kurumas
beklenir.
Kazma Deneyi
Sva zeminini kontrol etmenin bir dier yolu da kazma deneyidir. Bu deney sivri ve
sert bir cisimle (spatula, mala vb) yaplr. Bu srada soyulan pul pul veya kum gibi dklen
ksmlar tespit edilirse svaya balamadan nce nlem alnmaldr.
nlemler: Yzey tel fra ile iyice temizlenir.
Islatma Deneyi
Bunun iin temiz su bir fra yardmyla yzeye srlr. Su birka dakika sonra hala
yzeyden damlyor veya aktan koyuya doru rengi hemen dnmyorsa bundan u sonular
kartlabilir.
Yzeyde ya olabilir,
Yzey fazla nemlidir.
nlemler: Yzeydeki ya temizlik maddeleri kullanlarak temizlenir ve durulanr.

Yzey nemi fazla ise kurumas beklenir.
Scaklk lme
Al sva uygulamas +5 C derecenin altnda yaplmamaldr. Scaklk klasik
termometre ile llebilir. Ortam scaklnn ok dk olmas durumunda al svann
donma tehlikesi vardr.
nlemler: Ortamda nem yapmayan bir stc ile scaklk arttrlmaldr.
1.4. Al Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas
n Hazrlklar
Al sva yaplacak yzeyde nc blmde anlatlan kontrol ve deneyler yapldktan
ve gerekli nlemler alndktan sonra n hazrlklara balanr. Bu blmde duvar ve tavan
uygulama resimleri ile konu aklanacaktr.
Uygulamaya balamadan nce beton ve brt beton zerindeki apaklar

temizlenmelidir. Bu ilem iin madrga, keser veya spiral kullanlabilir.
Resim 1.6. , Resim 1.7.
Resim 1.6:Spiral ile n temizlik
Resim 1.7:n temizlik
Yzeydeki toz ve tutunmay nleyici maddeler fra ile temizlenmelidir.

Resim 1.8. Resim1.9.
Resim 1.8:Fra ile duvar temizlii
Resim 1. 9:Fra ile tavan temizlii
Fralanarak temizlenen yzeyler uygulama ncesi slatlmaldr. Bu

ilem fra yardmyla yaplr. Resim 1.10. , Resim 1.11.
Resim 1.10:Fra ile duvarn slatlmas
Resim 1.11:Fra ile tavann slatlmas
Dier bir yntemde duvar yzeyi hortumla sulanr ve suya doyurulur. Bu

zellikle ok scak havalarda ve ok su emen gzenekli yap
malzemelerinde (gazbeton ) dikkat edilmesi gereken bir konudur. Al
svann yzeye tutunmasnda bir sorunla karlamamak iin yzeyin
suyu tamamen emmesi beklenir. Resim 1.12, Resim 1.13
Resim 1.12:Hortumla duvarn slatlmas
Resim 1.13:Hortumla tavann slatlmas
Tutunmay
arttrmak
zere
przsz
ve
sk
yzeyler
przlendirilmelidir. rnein keser veya madrga ile entikleme ilemi
yaplabilir. Bu ilemden sonra yzey tekrar fra ile temizlenmeli ve
slatlmaldr. Dier bir seenekte yzey hazrlayc ve balayclar
kullanlabilir. Resim 1.14, Resim 1.15
Resim 1.14:Duvarn przlendirilmesi
Resim 1.15:Tavann przlendirilmesi
Przlendirme ileminde dier bir yntem ise serpme sva yaplmasdr.

(1m serpme sva iin: 1m 0,3 kum + 225 kg imento + 135 lt su ).
Hazrlanan karm yzeyi kapatacak ekilde serpme sva makinesi ile
atlr. Bu uygulama gazbeton yzeyler iin her durumda uygulanmaldr.
Resim 1.16:Duvara serpme sva
Resim 1.17:Tavana serpme sva
RENME FAALYET2
RENME FAALYET - 2
AMA
Bu faaliyetle uygun ortam ve donanmlar salandnda, al sva harcn kuralna
uygun olarak hazrlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Piyasada bulunan al sva eitlerini aratrnz
Al sva harc karm oranlarn (su ve al oran) aratrnz
Deiik trdeki allarda priz srelerini aratrnz ve aratrma sonucunda

bulgularnz snfta arkadalarnzla paylanz.
2. ALI HARCI HAZIRLAMA

2.1.Al Sva eitleri
Sva als olarak yaygn biimde kullanlan tip al vardr:
Perlitli Sva Allar ( kaba sva 5 40 mm )
T. S. 6 43 3 ( Perlitli Sva ve Harlar ) ve T. S. 37 0 ( Yap Allar ) tarif ed ilen al

tann tlp piirilmesiyle elde edilen bina blmlerinin fabrikasyon imalat veya
yerinde yapm ilerinde kullanlan ve eitli katk maddeleri ihtiva eden yap malzemesidir.
Tula, briket, gazbeton ve benzeri yzeylerde uygulanabilen, prizi ve ileme sreleri
uzatlm, s ve ses yaltm zellii artrlm bir hazr sva alsdr.
Perlitli sva als; her trl kagir yzey zerine yerinde dklen betonda dahil, kaba
ve gzenekli tavan ve duvar yzeylerine ilk kat olarak uygulanr. Deyde 5 40 mm, yatay
da 5 20 mm kalnlkta yaplr. Son kat saten uygulamas iin ideal astar oluturur.
Saten Sva Allar ( ince sva 0,3 1 mm )
meknlar iin son kat al karmdr. Saten perdah als; al levha, kaba sva, al
sva ile kaplanm duvarlar, brt beton yzeyler ve kirli boyanm yzeylere uygulanan bir
yzey dzeltme svasdr. Duvar ve tavan yzeylerini son ekle getirmek, her trl boya ve
duvar kdna uygun zemin hazrlamak iin ideal inaat malzemesidir.
Yatayda ve deyde 0,3 1 mm kalnlnda yaplr.
12
Makine Sva Allar
Beton,gaz beton,brt beton,tula,bimsblok,briket gibi malzemeler zerine

uygulanabilen, ideal inaat malzemesidir.Tek kat uygulama ile saten perdah alsna gerek
kalmadan, boyaya hazr yzey oluturur.
2.2. Al Svada Kullanlacak Al Miktarn Belirleme

Sva yapmnda kullanlan allar piyasada 3 eit halinde bulunmaktadr. Bunlar
Perlitli sva allar
Har iin gerekli su/al oran : 10 kg alya 6,0-6,5 lt su.
Toz halinde birim hacim arl : 800-850 Kg/m3
Plastik kvamda kalma sresi: 60 dakika
Tketim miktar: 1 cm kalnlk iin 10 Kg/m2
Saten sva allar
Har iin gerekli su/al oran:10 kg alya 6,5 7 lt su.
Toz halinde birim hacim arl: 700 Kg/m3
Plastik kvamda kalma sresi: 1,5 saat
Tketim miktar: 1 mm kalnlk iin 1 Kg/m2
Makine sva allar
Har iin gerekli su/al oran : 10 kg alya 5,5 - 6,0 lt su.
Toz halinde birim hacim arl : 800-850 Kg/m3
Plastik kvamda kalma sresi: 90 dakika
Tketim miktar: 1 cm kalnlk iin 10 Kg/m2
Yzeye yaplacak al sva eidi belirlendikten sonra kullanlacak al miktar metraj

yaplarak bulunur.Al miktar hesaplanrken svanacak yzeyin alan hesaplanr. Sva
yaplacak alanda kap, pencere gibi boluklar var ise karlr.
(Bu deerler yaklak olarak verilmitir. Kullanlacak alnn zelliklerine ve firmalara
gre deikenlik gsterebilir)
13
Resim 2.1.a: Al sva hesab yaplacak yzey
pencere
100/150
300
kap
90/210
500
Resim 2.1.b: Al sva hesab yaplacak yzey
Yukarda ekilde verilen duvar yzeyine al sva yaplacaktr. 1cm ve 1.5 cm

kalnlndaki al sva iin malzeme miktarn hesaplaynz.
ZM:
1) ncelikle toplam duvar alann bulalm
Toplam Duvar Alan= Duvar boyu x duvar ykseklii

5.00x3.00= 15.00 m
14
Toplam Duvar Alan = 15.00 m
2) Toplam boluk alann bulalm
Kap Boluu (0.90x 2.10)

Pencere Boluu (1.00 x1.50)
Toplam Boluk alan= Kap Boluu+ Pencere Boluu
=0.90x 2.10+1.00 x1.50
= 1.89+1.50
=3.39 m
Toplam Boluk Alan = 3.39 m
3) Net sva alann bulalm.Toplam alandan kap ve pencere boluklarn

kardmzda net sva alan bulunacaktr.
Net Sva alan =Toplam Duvar Alan - Toplam Boluk alan

Net Sva alan =15.00-3.39
=11.61 m
Net Sva alan =11.61 m
4)Bulunan net sva alanna gre 1cm ve 1,5 cm kalnlndaki al svada

kullanlacak al miktarn bulalm.Tketim miktar 1cm kalnlndaki
svalar iin gerekli miktar olan 10 Kg/m2alnmtr.
Al miktar= Net sva Alan * Tketim miktar(1 cm sva kalnl iin 10 Kg/m2)
= 11.61 x 10
= 116.1 kg
Al miktar=116,1 kg ( 1 cm sva kalnl iin)
1cm kalnlndaki sva iin al miktar 116,1 kg bulunmutur.
1,5cm kalnlndaki sva iin al miktarn bulalm
1,5 cm sva kalnl iin al miktar = al miktar * 1,5
=116.1 * 1,5
=174,15 kg dr.
1,5cm kalnlndaki sva iin al miktar 174,15 kg bulunmutur.
15
2.3. Al Svada Kullanlacak Su Miktarn Belirleme

Su miktar bulunurken 10 kg al iin 6-6,5 lt su kullanld dikkate alnarak bulunur.
nemli:Torba zerinde yazan su/al oranna dikkat edilmeli
Perlitli al sva ve saten al sva harlar malzemeleri ayn yntemle hesaplanr.
Su miktar hava artlar, kvam, younluk ve iin zelliine gre deiebilir.
Yukardaki rnee gre su miktarn hesaplayacak olursak;
10 kg alda 6 lt su kullanlyorsa 174,15 kg al iin ka litre kullanlr.
Su miktar =
al miktar
6
10
Su miktar =
174,15
6
10
Su miktar = 17,415 6
Su miktar = 104,49 lt su
174,15 kglk al iin = 104.49 lt temizsu kullanlr.
16
RENME FAALYET3
RENME FAALYET - 3
AMA
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, el ile al svay kuralna
uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Al sva yaplacak yzeyde hangi zellikler aranr?
Sva ncesi yaplmas gereken hazrlklar nelerdir?
Elle al sva yapmnda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir aratrnz.

Elde ettiiniz bulgular snfta arkadalarnzla paylanz.
3. EL LE ALI SIVA
3.1. Al Sva Yaplacak Yzeyi Hazrlama lem Sras ve Kurallar
Al sva yaplacak yzeyde almaya balamadan nce basit kontrol ve deneylerin
yaplmas yaplan iin kalitesini arttrmak iin gereklidir. Aada bu yntemler ve alnmas
gereken nlemler aklanmtr.
Grsel Kontrol
Al svann tutunmas aada belirtilen durumlardan

etkilenmeyecei ou kez gzle kontrol srasnda bile anlalr.
olumsuz
etkilenip
Yapm yabanc maddeler, kir, is, har lekeleri, beton pislikleri, kalp
tahtas artklar,
Beton yzeyde gevek ve dklen ksmlar,
Yapm kire ve ieklenmeler,
ok dzgn ve sk yzeyler.
nlemler: Yapm yabanc maddeler, betonun dklen ve gevek ksmlar alnr,

kire ve ieklenmeler tel fra ile temizlenir.
Elle Kontrol
Elle kontrol, yzeyin tozlu ve kirli olup olmadn anlamak iin yaplmaldr. Elle
kontrol mutlaka birden ok noktada uygulanmaldr.
20
nlemler: Toz ve kir sprge ve fra ile temizlenir. Gerekirse ykanr, kurumas
beklenir.
Kazma Deneyi
Sva zeminini kontrol etmenin bir dier yolu da kazma deneyidir. Bu deney sivri ve
sert bir cisimle (spatula, mala vb) yaplr. Bu srada soyulan pul pul veya kum gibi dklen
ksmlar tespit edilirse svaya balamadan nce nlem alnmaldr.
nlemler: Yzey tel fra ile iyice temizlenir.
Islatma Deneyi
Bunun iin temiz su bir fra yardmyla yzeye srlr. Su birka dakika sonra hala
yzeyden damlyor veya aktan koyuya doru rengi hemen dnmyorsa bundan u sonular
kartlabilir.
Yzeyde ya olabilir,
Yzey fazla nemlidir.

nlemler: Yzeydeki ya temizlik maddeleri kullanlarak temizlenir ve durulanr.
Yzey nemi fazla ise kurumas beklenir.
Scaklk lme
Al sva uygulamas +5 C derecenin altnda yaplmamaldr. Scaklk klasik

termometre ile llebilir. Ortam scaklnn ok dk olmas durumunda al svann
donma tehlikesi vardr.
nlemler: Ortamda nem yapmayan bir stc ile scaklk arttrlmaldr.
3.2. Al Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas

Al sva yaplacak yzeyi hazrlama ilemleri ile ilgili daha detayl bilgiler iin
renme faaliyeti 1e baknz.
n Hazrlklar
Al sva yaplacak yzeyde nc blmde anlatlan kontrol ve deneyler yapldktan
ve gerekli nlemler alndktan sonra n hazrlklara balanr. Bu blmde duvar ve tavan
uygulama resimleri ile konu aklanacaktr.
Uygulamaya balamadan nce beton ve brt beton zerindeki apaklar

temizlenmelidir. Bu ilem iin madrga, keser veya spiral kullanlabilir.
21
Resim 3.1:Spiral ile n temizlik
Resim 3.2:n temizlik
Yzeydeki toz ve tutunmay nleyici maddeler fra ile temizlenmelidir.

Resim 3.3 Resim3.4
Resim 3.3: Fra ile duvar temizlii
Resim 3.4:Fra ile tavan temizlii
Fralanarak temizlenen yzeyler uygulama ncesi slatlmaldr. Bu

ilem fra yardmyla yaplr. Resim 3.5. , Resim 3.6.
Resim 3.5: Fra ile duvarn slatlmas
Resim 3.6: Fra ile tavann slatlmas
Dier bir yntemde duvar yzeyi hortumla sulanr ve suya doyurulur. Bu

zellikle ok scak havalarda ve ok su emen gzenekli yap
malzemelerinde (gazbeton ) dikkat edilmesi gereken bir konudur. Al
svann yzeye tutunmasnda bir sorunla karlamamak iin yzeyin
suyu tamamen emmesi beklenir. Resim 3.7, Resim 3.8.
22
Resim 3.7: Hortumla duvarn slatlmas
Resim 3.8: Hortumla tavann slatlmas
Tutunmay
arttrmak
zere
przsz
ve
sk
yzeyler
przlendirilmelidir. rnein keser veya madrga ile entikleme ilemi
yaplabilir. Bu ilemden sonra yzey tekrar fra ile temizlenmeli ve
slatlmaldr. Dier bir seenekte yzey hazrlayc ve balayclar
kullanlabilir. Resim 3.9, Resim 3.10
Resim 3.9:Duvarn przlendirilmesi
Resim 3.10:Tavann przlendirilmesi
Przlendirme ileminde dier bir yntem ise serpme sva yaplmasdr.

(1m serpme sva iin: 1m 0,3 kum + 225 kg imento + 135 lt su ).
Hazrlanan karm yzeyi kapatacak ekilde serpme sva makinesi ile
atlr. Bu uygulama gazbeton yzeyler iin her durumda uygulanmaldr.
Resim 3.11: Duvara serpme sva
Resim 3.12: Tavana serpme sva
23
3.3.Elle Al Sva Yapm

Makine ile al sva yapm hala gnmzde ok uygulanan yntemlerden biridir.
Svaya balamadan nce 3.1. Al Sva yaplacak Yzeyi hazrlama ilem sras ve Kurallar
ve 3.2. Al Sva Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas ilemleri yapldktan sonrasva iin
gerekli olan el aletleri hazrlanr.
Al sva yapmna balamadan nce sarf malzemeleri ve yardmc malzemeler
alma ortamna getirilir. Resim 3.13, Resim 3.14
Perlitli Sva Als

Sva Profili
Sva Filesi
Delikli Ke
Profili
Resim 3.13: Sarf malzemeleri
24
Bak Mastar
Al Teknesi
Su Terazisi
Mekanik Kartrc
Sva Krei
Mala
Mastar
rpa
Ke Malas
elik Mala
Al Rendesi
Spatula
Profil Makas
Ano tas
Resim 3.14: Yardmc malzemeler
alma ortamna getirilen sva als hakknda ambalaj zerindeki uyarlara veya
teknik bilgiler ieren bror, katalog vb dokmanlara baklmaldr. Su / Al oranna,
kullanm sresine, donma sresine, tketim miktarna zellikle dikkat edilmelidir. Tablo 3.1
Su / Al Oran
Kullanm Sresi
Donma Sresi
Tketim Miktar
TEKNK ZELLKLER
6 6,5 Lt suya 10 Kg Perlitli Sva Als

60 Dakika
150 Dakika
Her bir cm kalnlk iin 9 -10 Kg/m
Tablo 3.1: Dikkat edilmesi gereken teknik zellikler
Ortam scaklnn +5C nin zerinde olduundan emin olunuz. Gerekiyorsa ortam
nem yapmayan bir stc ile stnz.
Al Sva Harcnn Hazrlanmas
Buraya kadar anlatlan aamalar tamamladysanz al sva harcn hazrlamaya

balayabilirsiniz. Duvar ve tavan yzeylerinin al svaya hazrlanmas aamalar ayn ilem
basamaklarndan oluur.
25
Al sva, standartlara ve al artnamesine uygun allarla yaplacaktr. Al, suya

katlarak har elde edilecek, alya su katlmayacaktr. Al harcnda, mukavemetinin
azalmamas iin, su miktar, al arlnn % 80'i gememelidir.
lk i olarak i gvenlii tedbiri amacyla eldiven giyiniz. Resim 3.1
Resim 3.15: Plastik eldiven
Karm suyunu, hazrlayacanz harcn miktarna gre (teknik

zelliklerden reniniz) al teknesine doldurunuz. Bunun iin iilebilir
nitelikte temiz su kullannz. Resim 3.16
Resim 3.16: Karm suyunun hazrlanmas
Al sva torbasn dik konuma getirdikten sonra maket ba ile st

ksmn kesiniz. Resim 3.17. Elinizle bir miktar alp sepeleme yntemi ile
al teknesindeki suyun iine katnz. Resim 3.18
Resim 3.18: Torbann almas
Resim3.19: Sepeleme yntemi
26
Sepeleme ilemine al su yzeyini rtene kadar devam ediniz. Resim

3.20. Belirlediiniz suya sepeleyerek kattnz alnn demlenmesi iin
birka dakika bekleyiniz. Resim 3.21.
Resim 3.20: Alnn su yzeyini rtmesi
Resim 3.21: Yzen alnn slanarak batmas

iin 2-3 dakika bekletilmeli
Alnn demlenme sresi tamamlandktan sonra kartrma ilemine

geebilirsiniz. Bunun iin iki yntem uygulanr. Dk devirli mekanik
kartrc Resim 3.22. veya elle mala rpa kullanarak kartrma
ilemini yapabilirsiniz. Resim 3.23.
Resim 3.22: Dk devirli makine ile

kartrma
Resim 3.23: Elle kartrma
Tekne ierisindeki har uygulama iin hamur kvamna gelinceye kadar

iinde topaklar kalmayacak ekilde kartrlmaldr. Kartrma sonras
perlitli sva als 1 saat boyunca ilenebilir. Resim 3.24. Kartrma
sonras al sva harcnn iine su veya al eklemeyiniz. Resim 3.25.
Resim 3.25. Kartrma sonras ekleme

yaplmamal
Resim 3.24: Kvam
27
Al Sva Uygulamas ( Duvar - Dey )
Al sva harc hazrlandktan sonra duvarda al tesviyenizi kontrol

etmenize yardmc olacak ano talarnn dey dorultuda yerletirilmesi
ilemine balanr. Bunun iin al sva harcn tespit ettiiniz dorultu
boyunca duvar yzeyine spatula yardmyla uygulaynz. Resim 3.26. ki
ano tasnn aras kullanacanz mastar boyunu gememelidir. Yaklak
150-200 cm. arasnda olmaldr. Resim 3.27.
Resim 3.26:Ano talarnn dey dorultuda

yerletirilmesi
Resim 3.27: Ano talarnn aras mastar

boyunu gememeli
Anolarn yaptrlmas srasnda su terazisi, mastar ve ip yardmyla ayn

dzleme getirilmesi salanr. Resim 3.28. Duvar d kelerinde, kap ve
pencere geilerinde ise ke profilleri kullanlr. Bu profiller ayn
boyutta ve temiz bir ekilde bu kelerin dnlmesini salar. Ke
profilleri gerekli boyutta profil makas ile kesilir. Resim 3.29.
Resim 3.29: Ke profillerinin kullanm
Resim 3.28: Su terazisi ile kontrol
28
Resim 3.30: Fileli ve filesiz ke profilleri
Sva ke profilleri al sva yardmyla kelere yerletirilir. Resim 3.31.

Su terazisi yardmyla dey terazi kontrol edilir. Resim 3.32. Kap ve
pencere kasalarnn oturaca ksmlarda metrik kontrol yaplmaldr.
Resim 3.33.
Resim 3.31: Ke profillerinin

kelere yerletirilmesi
Resim 3.32: Ke profillerinin

deylik kontrol
Resim 3.33: Kasalarn

oturaca ksmlarn
metrik kontrol
Ano talarnn ve ke sva profillerinin yaptrlmasnda kullanlan

harcn bir mddet sertlemesi beklenmelidir. Bu srede duvar
yzeyindeki tamir ilerini yapabilirsiniz. Duvar yzeyindeki atlak ve
delikler al svann o blgede akma yapmamas iin sva als ile
doldurulmaldr. Resim 3.34.
Resim 3.34: Tamir ileri
29
atlak ve deliklerin doldurulmasndan baka; farkl malzemelerin

birleim yerlerinde (rnein: beton- tula ) 25-30 cm geniliinde al
sva ve filesi uygulamas yaplmaldr. Bunun iin birleim yerine sva
kalnln gemeyecek ekilde elik mala yardmyla al sva ekilir.
Resim 3.35. zerine sva filesi uygulamas yaplr. Bu uygulama atlama
riskini ortadan kaldrr. Resim 3.36.
Resim 3.35:File uygulamas iin iin sva

hazrl
Resim 3.36: Sva filesi uygulamas
Tm bu almalardan sonra al sva yapmna balayabilirsiniz. Alc

sva harcndan bir miktar sva kreine alnz. Resim 3.37.
Resim 3.37: Al svann kree aln
30
Yzeye uygulama I.Yntem; sva krei zerindeki al harc aadan

yukarya doru bastrlarak yzeye uygulanr. (Resim 3.38) Uygulamaya
iki ano tasnn aras dolana kadar devam edilir. Resim 3.39.
Resim 3.38: Sva krei yardm ile al sva

uygulamas
Resim 3.39: ki ano tas aras sva

uygulamas
Yzeye uygulama da II. Yntem; sva krei zerindeki al harc sva

malas yardmyla yzeye serpme seklinde atlr. Resim 3.40. uygulamaya
tm yzey dolana kadar devam edilir. Resim 3.41
Resim 3.40:Mala yardm ile al sva

uygulamas
Resim 3.41:ki ano tas aras sva

uygulamas
31
Duvar yzeyi her iki yntemle de ano talarnn kalnln bir miktar
geecek ekilde doldurulur. Daha sonra alminyum bak mastar iki ano
tasna bastrlarak aadan yukarya doru mastarlama yaplr. Resim
3.42. Alminyum bak mastar zerine toplanan fazla har mala
yardmyla alnarak mastarn temas etmedii sva yzeyindeki boluklara
doldurulur. Resim 3.43-3.44
Resim 3.42:Aras doldurulan

ano talarnn mastarlamaya
hazr hale gelmesi
Resim 3.43: Aadan

yukarya doru mastarlama
yapm
Resim 3.44: Sva

yzeyindeki boluklarn
doldurulmas
Sva yzeyinde ki boluklarn doldurulmasndan sonra tekrar

mastarlama yaplr. lem tavana varncaya kadar devam ettirilir. Resim
3.45
Resim 3.45:Yzey boluklarnn doldurulmasndan

sonra tekrar mastarlama yapm
32
Tm yzeyde sva mastarlama ilemi tamamlandktan sonra ano talar

sklr. Resim 3.46. Ano talarnn sklmesi ile oluan boluklara al
sva doldurulur. Resim 3.47.
Resim 3.46: Ano talarnn skm
Resim 3.47: Boluklara al sva

doldurulmas
Duvar d keleri ile kap ve pencere merkezlerinde daha nceden

yerletirdiiniz ke profillerinin bulunduu blgeler de al sva harc ile
doldurulur. Resim 3.48. bu ilem iin terazisine getirilmi mastar da
kullanlabilir. Resim 3.49.
Resim 3.48: Duvar d keleri, kap ve

pencere merkezlerine al sva yapm
Resim 3.49: Ke profilleri blmne al

sva yaplmas
Tm yzeylerdeki sva ilemi bittikten sonra i kelere ke malas ile

son ekli verilir. Resim 3.50.
Resim 3.50: Ke malas kullanm
33
Perlitli sva als yapsndan dolay gzenekli bir yzey oluturur bu nedenle kaba
sva olarak anlr. Daha temiz ve przsz bir yzey elde etmek iin Saten Perdah Als
ile sva yzeyinin kaplanmas gerekir. Saten perdah als bu zelliinden dolay ince sva
olarak anlr. Al reticileri bu iki alnn kartrlarak kullanlmasn tavsiye etseler bile bu
iki al sva eidi ayr ayr uygulanmaldr. nk; homojen bir karm elde etmek iin
antiye artlar her zaman uygun olmayabilir. Saten perdah als bir dzeltme alsdr,
hazrlan ekli blm 3.51.teki gibi yaplr.
Perlitli al sva ile kaplanm ve kurumasn tamamlam duvar yzeyinde

bulunabilecek al artklar ve olumu mastar izgileri spatula yardm ile
temizlenir ( raspa yaplr). Resim 3.52. Hazrlanan saten perdah als elik mala
zerine alnr. Resim 3.53. elik mala zerindeki al 0,3-1 mm kalnlk
oluturacak ekilde aadan yukarya doru yzeye svanr. Resim 3.54.
Resim 3.52:Ispatula yardm

ile temizlik
Resim 3.53:Saten alnn elik

mala zerine konulmas
Resim 3.54:elik mala ile

aadan yukarya doru
al sva yapm
Geni azl eri sapl spatula yardm ile son dzeltmeler yaplr ve saten
perdah als uygulamas bitirilir.Dahada przsz bir yzey elde etmek
isteniyorsa 0-400 kum zmpara ile duvar yzeyi zmparalanr.Resim 3.55
Resim 3.55: Yzeyin zmparalanmas
Al Sva Yaplmas ( Tavan Yatay )
Al sva harc renme faaliyeti 3.3 te anlatld gibi hazrlanr. Bu uygulama iin
yeterli ykseklikte sarslmaz bir alma sehpas veya iskele kurmanz gereklidir.
34
Al sva harc spatula yardmyla ano talarnn yerletirilecei dorultu

boyunca tavan yzeyine uygulanr. Resim 3.56. Yaklak 150-200 cm
aralklarla ano talar tavan yzeyine yaptrlr. Resim 3.57.
Resim 3.56:Ano iin tavana al sva

uygulamas
Resim 3.57:150-200 cm aralklarla ano

talarnn tavana yerletirilmesi
Ano talar yaptrma srasnda ipine getirilir ve teraziye alnr. Resim

3.58. ano talar iin kullanlan harcn bir miktar sertlemesi iin
beklenir. Tavan uygulamalarnda sva kalnl 5-20 mm. arasnda
olmaldr.
Resim 3.58:Ano talarnn hizaya getirilmesi
Al sva harc, mala yardmyla sva kreine bir miktar alnr. Resim
3.59. tavan yzeyine sva krei bastrlarak uygulanr. deal uygulama
tek katta ano talarnn yksekliini bir miktar geecek ekilde yaplm
olandr. Resim 3.59-3.60.
Resim 3.59: Al sva harcnn, sva kreine

konulmas
Resim 3.60: Tavana sva uygulamas
35
Uygulamaya devam edilerek, tavan yzeyinin dier ksmlar da bu

yntemle kapatlr. Resim 3.61.
Resim 3.52:Ano talar arasnn al sva

harc ile doldurulmas
Ano talarnn aras al sva harc ile doldurulduktan sonra alminyum

bak mastar ile talara bastrlarak mastarlama yaplr. Resim 3.62.
alminyum bak mastar zerinde toplanan fazla har sva malas ile
alnarak sva yzeyindeki ukur yerlere doldurulur. Resim 3.63. Bu ilem
sonras sva yzeyi tekrar mastarlanarak sva ilemi tamamlanr. Resim
3.64.
Resim 3.62:Mastarlama
yapm
Resim 3.63:Sva yzeyindeki

boluklarn doldurulmas
Resim 3.64:Yzey
boluklarnn
doldurulmasndan sonra
tekrar mastarlama yapm
Tm tavan yzeyinde mastarlama ilemi bittikten sonra ano talar

sklr. Resim 3.65. (Sva yaplan yzey ok ve bykse ano talarn
skmek iin donma sresinin bitmemesine dikkat ediniz.) talarn
sklmesi ile oluan boluklara al sva doldurulur. Resim 3.66.
36
Resim 3.65: Tavanda ano talarnn skm
Resim 3.66:ta boluklarna al sva

doldurulmas
Tm yzeylerdeki sva ilemi bittikten sonra tavan ve duvarn birletii i

kelere ke malas ile son ekli verilir. Resim 3.67.
Resim 3.67:Ke malas kullanm
Saten perdah als uygulamas duvar uygulamas ilem basamaklarnn tavan

yzeyine tatbikinden oluur.
3.3.1. Perlitli Sva Allarnda Karlalacak Sorunlar ve zmleri
1. Sorun: Hazrlanm perlitli sva alsnda erken donma durumu
zm:Perlitli sva harcnn erken donmamas iintorba zerinde yazan

su/al oranna dikkatedilmeli. Al suya sepelendikten sonra bir sre
suyuemmesi beklenmeli, malzeme ok uzun sre ve yksek devirli
makinelerdekartrlmamal, harcn hazrland su ve malzemeler temiz
olmaldr. Malzemekartrldktan sonra zerine su ya da al
eklenmemelidir. 25 Cnin zerindeki scaklklarda erken donma
gzlenebilir.
2. Sorun: Sva duvara srldkten sonra atlaklarn olumas
zm:Sva duvara srldkten sonra atlaklar oluuyor ise svann

srld duvar farkl su emme kapasitesine sahip olabilir, duvarn dz
olmama sebebi ile sva kimi yerlere kaln kimi yerlere ince srlm
olabilir, bina statik olmadndan oturma yapm olabilir.
37
Bu sorunlar ortadan kaldrmak iin sva yaplmadan nce duvar

slatlmal suya doymas salanmaldr. Farkl su emme kapasitesine sahip
blgelerde beton ksm ve tula ksmn birleme noktalarnda sva filesi
kullanlmaldr. Ortam scaklnn en az 5 C olmas gereklidir.Binann
oturmasndan kaynaklanan atlama sorunlarn gidermek iin sva filesi
kullanlmas byk fayda salayacaktr. Duvarn dzgn olmamas
durumunda duvardaki ukur ksmlar nceden doldurulmal daha sonra
sva yaplmaldr. Sva kalnlnn en az 5-8 mm olmas gerekmektedir.
3. Sorun:Svann ufalanmas
Svann ufalanmasndaki balca sebepler arasnda svann ierisine

yabanc maddeler eklenmesi (mermer tozu, kum), duvara srlmeden
uzun sre bekletilmesi, hazrlandktan sonra zerine su ya da al
eklenmesi ve svann duvara ince srlmesi vardr.
zm:Malzemenin
ierisine
kesinlikle
yabanc
maddeler
katlmamaldr. Dolgu veya farkl zellik kazandrlmak amacyla
malzemeye katlan yabanc maddeler malzemenin mukavemetini
drecei gibi mrn de ksaltacaktr. Sva hazrlandktan sonra uzun
sre beklenmeden uygulamaya geilmelidir. Malzeme hazrlandktan
sonra zerine al ya da su eklenmemelidir. Tasarruf salamak amacyla
sva ince srlmemelidir.
4. Sorun:Svann duvarda izik yapmas
Uygulama esnasnda perlitli svann duvar izmesinin sebepleri arasnda;

malzemenin nakliye srasnda slanmasyla kat partikllerin olumas,
uygulama esnasnda svann duvara ince srlmesi, alt katmandaki
svadan kat paracklarn kopmas ve alnn hazrlanmasnda temizlie
dikkat edilmeyerek ierisinde paracklar bulunan kirli su kullanlmas
vardr.
zm:Svann duvarda izik yapmamas iin nakliye esnasnda

torbalarn slanmamasna, nem almamasna dikkat edilmelidir. Eer
malzeme slanmsa elekten geirildikten sonra suyla karlmaldr. Ayrca
svann duvara daha kaln srlmesi gerekir. Harcn karld kabn temiz
olmasna dikkat edilmeli ve duvara srmeden nce duvar
temizlenmelidir.
5. Sorun:Malzemenin karlma esnasnda topaklanma yapmas
Malzemenin karlma esnasnda topaklanmalar yapmasnn balca

sebepleri arasnda; svann karld kabn temiz olmamas, kirli su
kullanlmas, malzeme kartrldktan sonra zerine kuru al ilave
edilmi olmas veya harcn ierisine bekletilmi nem alm, bozulmu
alnn katlmas vardr.
zm:Topaklanma olmamas iin harcn karld kap ve su temiz

olmal, karma ilemi tamamlandktan sonra zerine kuru al ilavesi
38
yaplmamal ve zellikle daha nceden beklemi nem alm malzeme

eklenmemelidir.
6. Sorun:Al torbasnn ierisinden iri taneler kmas
Al torbasnn ierisinde iri taneler kamasn sebebi torbann nakliye

srasnda
slanmas,
nem
almas
veya
uygun
depolama
artlarndakorunmam olmasdr.
zm:Bu gibi sorunlar ortadan kaldrmak iin malzemenin

nakliyesinde nem olmayan kuru yerde ve en fazla st ste 20 torba
istiflenmesi gerekmektedir.
7. Sorun:Svann tozuma yapmas
Uygulama yaplan duvarn ok kuru olmas durumunda, su/al oranna

dikkat edilmedii durumda, svann ince srld ve sva yaplan yerde
hava akmnn olmas halinde sva tozuma yapar.
zm:Svann yapld yerde hava akmnn kesilmesi, gerekiyorsa

ak olan kap ve pencerelerin kapatlmas gereklidir. Svaya balamadan
nce duvar slatlarak suya doymas salanmaldr. Svann uygulanan
kalnlktan daha kaln srlmesi ve su/al oranna dikkat edilmesi
tozuma problemini ortadan kaldracaktr.
8. Sorun:Svann keperme yapmas(Svann duvarda ptrlemesi,

dklmesi,tutunmamas)
Svann duvarda ptrlemesine, dklmesine duvarda tutunmamasna

sebep alnn duvara ince srlmesi, duvarn ok kuru olmas sebebiyle
aldan su emmesi, dzeltmenin ge yaplmas olabilir.
zm:Eer svama ilemi scak havalarda yaplyor ise svann

yaplmaya balanmasndan nce duvarn sulanmas gereklidir. nk
duvar ihtiyac olan suyu aldan ekecektir. Eer al duvara ince
srlmse ayn keperme olay gzlenebilir. Bu yzden alnn duvara en
az 5-8 mm kalnlkta srlmesi gerekmektedir.
9. Sorun:Al svann kusma yapmas
Al duvarda kusma yapyorsa bunun olas nedenleri arasnda duvarn

kirli olmas veya uygulamann ideal scaklk deerlerinin altnda
yaplmasyla har suyunda donma olmasdr.
zm:Duvarda kusmann engellenebilmesi iin svaya balanmadan

nce duvarn tozdan, kirden, yadan temizlenmi olmas gerekmektedir.
Ortam scaklnn en az 5 C olmas gereklidir. Mmknse svann
yapld alan stlmaldr.
10. Sorun: Alnn patlama atlama yapmas
Alnn patlama atlama yapmasnn en byk nedenleri arasnda duvarn

tozdan kirden yeterince temizlenmemi olmas, duvarnn svaya
balanmadan nce slanmam olmas ve alnn altndaki imento kire
esasl svann ierisindeki kirecin tam olarak sndrlmemi olmas yatar.
39
zm:Patlama sorununu gidermek iin al svasndan nce uygulanm

olan imento kire esasl svann ierisindeki kirecin tam olarak
sndrldne dikkat etmek, al svasnn uygulanaca duvarn tozdan
kirden arndrlm olmasna ve duvarn alnn suyunu emmeyeceine
emin olmak gerekir.
11. Sorun:Svada ieklenme olmas
Sva alsnn hazrlanmasnda kirli su kullanlmas sva alsnda

ieklenmeler olumasna neden olur.
zm:Sva als hazrlanrken temiz su kullanmaya dikkat edilmeli ve

sva uygulanacak tm yzeyin ayn scaklkta olduundan emin
olunmaldr.
12. Sorun:Sva yzeyinde terleme olmas
Uygulama yaplan ortamda fazla nem olmas, svann terlemesine neden

olur.
zm:Svann yapld yerin mmkn olduunca kuru havaya sahip

olmas, gerekirse svann nemin az olduu saatlerde yaplmas terleme
sorununu ortadan kaldrr.
13. Sorun:Svann zerine uygulanan boyann kabarmas
Svann zerine uygulanan boyada kabarmalar olmasnn nedenleri

duvarn tam kurumam olmas ve kirli olmasdr.
zm:Duvara boya uygulanmadan nce kesinlikle svann tam

kuruduundan emin olmak gereklidir. Yzeydeki kir ve toz
temizlenmelidir.
3.3.2. Saten Sva Allarnda Karlalacak Sorunlar ve zmleri
1. Sorun:Saten alnn erken donmas
Saten alnn su/al oranna dikkat etmedenkartrma yaplmas,

mikserde ok uzun sre kartrlmas ierisine baka malzemeler
katlmas saten alnn erken donmasna neden olur.
zm:Su/al oran 7/10 olacak ekilde al suyun zerine sepelenmeli

3-4 dakika beklendikten sonra kartrmayabalanmaldr. Kartrma
yaplan mikser fazla yksek devirde altrlmamal ve uzun sre
kartrma yaplmamaldr.
2. Sorun:Al torbasnn ierisinden iri taneler kmas
Nakliye esnasnda saten torbalarnn slanmas, st ste 20 torbandan

fazla ve nemli yerde istifleme yaplmas torbann ierisinden iri taneler
kmasnn sebeplerindendir.
zm: Nakliye esnasnda alnn slanmasn engelleyecek biimde

zerinin rtlmesi, st ste 20 torbadan fazla istifleme yaplmamas,
40
depolanacak yerin nem almayan kuru bir yer olmas iri taneler kmas
sorunun ortadan kaldracaktr.
3. Sorun:AldaTopaklamalar olmas
Su/al oranna dikkat etmemek, al kartrldktan sonra zerine su ya

da al ilavesi yapmak veya ierisine baka malzemeler katmak alnn
topaklanmasna neden olur.
zm: Saten sva als iin su/al oran 7/10 dur. Bu oran dikkat
edilerek kartrma yaplmal, hazrlanan al bitmeden zerine su al
ekleyerek yeni har karlmamal ve saten alsnn ierisine baka
malzemeler eklenmemelidir.
4. Sorun: Svann duvarda izik yapmas
Saten alnn ierisinde yabanc maddeler bulunmas( kum, mermer tozu)

saten srlecek duvarn przl ve temiz olmamas izilme sorununa
sebep olur.
zm: Saten al duvara srlmeden nce alt katmandaki svann temiz

ve przsz olmasna dikkat edilmelidir. Saten al ince srld iin
ierisindeki en kk yabanc maddeler bile duvarda izik olumasna
neden olacaktr. izilmelerin en byk nedeni duvardan kopan
taneciklerdir. Ayrca saten alnn karld malzemelerin ve suyun temiz
olmasna dikkat etmek gereklidir.
Su al oranna dikkat etmemek, uygulama yaplan duvarn ok kuru

olmas alnn tozuma yapmas sebeplerindendir.
zm: Saten al duvara uygulanmadan nce duvarn slanmas

gereklidir. Alt katmandaki sva suya doyduu iin saten alnn suyunu
emmeyecek ve tozuma olmayacaktr. Su/al oranna dikkat etmekte
tozuma sorununu ortadan kaldracaktr.
41
RENME FAALYET4
RENME FAALYET - 4
AMA
Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanmlar salandnda, makine ile al svay
kuralna uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Al sva yapmnda kullanlacak makineler hakknda aratrma yapnz
Makine ile al sva yapmnda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir

aratrnz. Elde ettiiniz bulgular snfta arkadalarnzla paylanz.
4.MAKNE LE ALI SIVA

Makine sva als, tula, briket, gazbeton ve benzeri yzeylere uygulanabilir.
Uygulama yzeyinde toz, ya ve benzeri maddeler varsa, yzey, temizlik maddeleri ile
temizlenmeli ve yzey slatlmaldr. Dzgn yzeyli tavanlarn sva uygulamasndan nce,
yzey, przlendirilmeli veya harcn yapmasn salayc bir malzeme ile astarlanmaldr.
4.1.Makine le Kullanlacak Alnn Kvam Ve Debi Ayar
Harcn Hazrlanmas
Uygun dozaj, sva makinesinden kacak ilk karmn 1 litrelik kaba alnp dklmesi
ile meydana gelen yaylmn belirtilen apa ulamasyla elde edilir.
Makina als hazr sva kartrma ve pskrtme makinesi ile kartrlarak (1920 lt
su/40 kg torba) yzeye pskrtlr. Resim 4.1.
Resim 4.1: Al sva makinas le al sva harcnn yzeye pskrtlmesi
45
4.2.Makine le Al Sva Yapm

Makina als hazr sva kartrma ve pskrtme makinesi ile kartrlarak (1920 lt
su/40 kg torba) yzeye pskrtlr. Resim 4.2-4.3
Resim 4.2: Al Sva makinas
Resim 4.3: Al Sva makinas ile yzeye

pskrtme
Makine ile al sva yaplrken makine ile al sva yapmndaki yzey hazrlama
ilemi aynen yaplr.
Yzey kalp yal, toz, boya ve aderans azaltc maddelerden mutlaka

arndrlmaldr. Resim 4.4
Resim : 4.4: Sva yaplacak yzeyi Temizlenmesi
46
Uygulama ncesi atlak ve deliklerin tamiri uygun tamir harlar ile

yaplmaldr. Resim : 4.5
Resim : 4.5 atlak yzeylerin tamiri
Uygulama yzeyi gerekli ise su ile nemlendirilmelidir.

Parlak brt yzeyler, beton tavan ve duvarlarda uygulama ncesinde, aderans
arttrc astar olarak kullanlr. Resim 4.6 Resim 4.7
Resim 4.6: Parlak Veya Beton Yzey
Resim 4.7: Yzey Astarlama
47
Beton yzeyler ile blok yzeyler birleim yerleri balanty artrmak ve

atlamay nlemek iin file germe ilemi yaplr. Resim 4.8
Resim 4.8: File germe ilemi
Sva ke ve ano tlar 80-120 cm ara ile terazisinde yerletirilir. Resim: 4.9
Resim :4.10
Resim 4.10: Ke talarnn

yerletirilmesi
Resim 4.9:Ano talarnn yerletirilmesi
48
Anolar aras boluu sva makinas yardm ile yukardanaa pskrtlerek

doldurulur. Uygulama kalnl, tek katta 8 mm ile 2,5 cm arasnda olmaldr.
Kalnlk 2,5 cm'den fazla ise, ikinci kat, ilk kat prizini almadan yine en fazla 2,5
cmolarakuygulanr. Resim :4.11
Resim 4.11: Makine ile al sva harcnn yukardan aaya uygulamas
Yzey mastarlanr. Yzey kurumaya baladnda, yzeydeki fazlalklar ikinci

bir mastarlama ile alnabilir.Resim:4.12
Resim 4.12: Yzeyi mastarlama
49
Birinci mastarlamadan sonra mastarlk talar spatula yardm ile sklr.

Resim:4.13 ta boluklar svac malas ile doldurulur. Resim:4.14
Resim:4.13 Mastarlk ta skm
Resim:4.14:ta yerlerinin Doldurulmas
Daha sonra spatula ile sktrma ve dzeltme ilemi yaplr. (Resim.4.15)

Yzey yeteri sertlie ulatnda, hafife slatlarak snger tirfil ekilir ve saten
yzey hazrlanr. (Resim.4.16)
Resim.4.15: elik Mala ekimi
Resim.4.16: Yzeye snger tirfil ekilmesi
50
Kelere elik mala, i keler elik ke malas ekilir ve tirfil yaplarak saten
alya hazr duruma getirilir.(Resim 4.17)
Resim 4.17 ke malas ile ke dzeltme
Ortam scaklna bal olarak, yzeydeki saten kurumaya balarken elik mala
ekilerek kusursuz bir yzey elde edilir.
Yaklak 2 saat sonra sertlemi yzey hafife slatlr ve elik mala
uygulanarak ilem bitirilir.
4.3.Makine le Al Sva Yapmnda Karlalacak Sorunlar
1. Sorun: Makine sva alsnda erken donma durumu
Makine sva alsnn su/al oranna dikkat etmemek erken donma

olmasnn en nemli etkenidir. Pskrtme makinesinin temiz olmamas,
kirli pis su kullanlmas, alnn tam ve homojen kartrlmamas ya da
gereinden fazla kartrlmas da malzemenin erken donmasna sebep
olur.
zm:Svaya balanmadan nce pskrtme makinesinin temizlii

gzden geirilmeli, 5,5-6/10 su al oranna, kullanlan suyun temizliine
ve makine sva alsnn ierisine baka malzemeler katlmamasna dikkat
edilmelidir.
2. Sorun: Al torbasnn ierisinden iri taneler kmas
Makine sva als nakliye esnasnda slanm veya uygun artlarda

depolama yaplmam ise torbann ierisinden iri taneler kabilir.
zm: Makine sva alsnn ierisinden iri taneler kyorsa

malzemenin kullanlmadan nce elenmesi gereklidir. Eer malzeme
51
depoda bekletilecek ise deponun nemden uzak olmasna ve st ste 20

torbadan fazla istifleme yaplmamasna dikkat edilmelidir.
3. Sorun:Sva duvara srldkten sonra atlaklarn olumas
Su al oranna dikkat etmemek, uygulama yaplan duvarn kuru ve tozlu

olmas, binann oturma yapmas ve makine sva alsnn ince srlmesi
duvarda atlama sorunlarna yol aar.
zm: Binann oturma yapmasyla svada atlaklarn olumasn

engellemek iin en uygun yntem sva filesi kullanmaktr. zellikle
oturmadan dolay atlama yapabilecek yerlerin tahmin edilmesi (Pencere
kenarlar, kap kenarlar, kseler) ve buralarda sva filesi uygulanmas bu
sorunlarn zmnde etken olacaktr. Dier taraftan su/al oranna
dikkat etmek,uygulamadan nce duvar slatmak ve aly duvara en az
10mm kalnlkta uygulamak atlama sorununu ortadan kaldracaktr.
Makine sva alsnda su/al oranna dikkat edilmeden al karlmsa,

svann uyguland duvar kuru ve tozlu ise, malzemenin ierisine baka
malzemeler eklenmise, uygulamann yapld yerin scakl ok
dkse tozuma sorunu ile karlalabilir.
zm: Makine sva alsnda su/al oran 5,5-6/10 dur. Bu orana dikkat
edilmelidir. Uygulama esnasnda duvarn alnn suyunu emmeyecek
ekildeslatlm ve tozdan arndrlm olmas, makine sva alsnn
ierisine baka maddeler katlmam olmas ve svann uyguland yerin
ok souk olmamas dikkat edilmesi gereken hususlardandr.
5. Sorun: Makine sva alsnn duvarda sarkma yapmas
Makine sva alsnn duvarda sarkmasnn balca nedenleri su al

oranna dikkat etmemek ve uygulamann ok kaln yaplmasdr. Svann
fazla kaln srlmesi alnn duvarda tutunmasn azaltacak ve sarkmalara
neden olacaktr.
zm:Duvarda sarkma yaanmamas 5,5-6/10 su al oranna dikkat

edilmeli ve tek katl yaplan svann ok fazla kaln srlmemesi
gereklidir.
6. Sorun: Makine sva alsnn ardndan duvarda blgesel donmalar

olmas
Makine sva alsnn tam ve homojen olarak kartrlmamas, su al

oranna dikkat etmemek duvarda blgesel donmalar olmasna etkendir.
zm:Makinenin kartrmay salayan paralarnn temizliine dikkat

edilmeli ve iyi kartrldna emin olunmal, malzemenin 5,5-6/10 su
al orannda alt kontrol edilmelidir.
52
7. Sorun: Svann duvardan kopmas
Uygulama yaplan duvarn yal, tozlu, kirli, kuru olmas ve yeterince

przl olmamas kopmalara neden olur.
zm: Makine sva als duvara srlmeden nce duvarn

temizlenmeli tozdan kirden arndrlmaldr. Duvarn alnn suyunu
emmemesi iin duvar nceden slanmal hatta gerekiyorsa eki ve
benzeri aletlerle duvarda yaralar aarak svann duvardan kopmamas
salanabilir.
53

Cilt 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cilt 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

Yakn evrenizdeki inaatlar ziyaret ederek, kanatlarn hazrlanna ait

Kalp kanatlarnn montajnn nemini aratrnz.

evrenizdeki inaatlarda, ahap kalptan baka kullanlan kalplar varsa bu

1. KALIP KANADI HAZIRLAMA

1.2. Ahap Kalp Kanatlar

Kiri kalb kanatlar

1.3. Ahap Kalp Kanad Hazrlama Kurallar

Uygun lde tahta ya da pano semek

Kalp kaplamas iin 2,5-3-4-6 cm kalnlnda, 6-20 cm geniliinde tahta ve

1.4. Ahap Kalp Kanad Hazrlamada Sras

Projeden l alma, kalp tahtasn lme ve markalama

1.5. Ahap Kalp Kanadnn Hazrlanmas

Projeden lleri alnz (Resim 1).

Beton ve betonarmeden ina edilecek, yap elemanlarnn, projedeki biim ve

Resim 1.2.a: Kalp tahtalar

Resim 1.2.b: Ahap kalp panolar

Kalp tahtalarn lnz ve markalaynz.

Kalp tahtalarn kesiniz.

Kalp tahtalarn klapalarla birletiriniz.

Birletirilen tahtalarn nce iki ucuna 1 ve 2 nulu, sonra srasyla 3, 4, 5 nulu,

Klapalarn tahtalara aklmas

Panolar klapalarla birletiriniz.

Grobeton kalplarnn hazrlan

olduunuz bilgileri yaznz ve rendikleriniz ile kar

Grobeton kalplarnn montajnn nemini aratrnz ve aratrmalarnz yaznz.

evrenizdeki inaatlarda, grobeton inas varsa, kalplar hakknda toplad

2. GROBETON KALIBI HAZIRLAMA

2.2. Grobeton Kalb Hazrlama Kurallar

Kanatlar projedeki biim ve llerine ve gre yerletirilmelidir.

2.3. Grobeton Kalb Hazrlamada Sras

Grobeton yaplacak yerde kalp yerlerini iaretlemek

2.4. Grobeton Kalb Hazrlanmas

b- Kanatlar ipe gre destek kazklar yardm ile monte ediniz.

Beton, kalbn iine dkldnde, tesviyesi ve priz tamamlama srecinde kalp

Hatl kalplarnn hazrlanna ait gzlemlerinizi ve ustalardan alm olduunuz

Hatl kalplarnn montajnn nemini aratrnz ve aratrmalarnz yaznz.

3. HATIL KALIBI HAZIRLAMA

3.2. Hatl Kalb Hazrlama Kurallar

Montaj takozlarn 40-60 cm ara ile duvar zerine aklmaldr.

3.3. Hatl Kalb Hazrlamada Sras

Montaj takozlarn duvara akmak

3.4. Hatl Kalb Hazrlanmas

b- Kanatlar yerletirip sabitleyiniz.

c- Gergi talarn ve gergi tellerini aknz ve balaynz.

Gerekli ortam saland

Lento kalplarnn hazrlan

Lento kalplarnn montajnn nemini aratrnz ve rendiklerinizi yaznz.

evrenizdeki inaatlarda, lento, kalplar hakknda toplad

4. LENTO KALIBI HAZIRLAMA

4.2. Lento Kalb Hazrlama Kurallar

Destek takozlar lye gre duvara aklmaldr.

Kanatlar monte dilmelidir.

4.3. Lento Kalb Hazrlamada Sras

l alma ve destek takozlar akmak

4.4. Lento Kalb Hazrlanmas

b- Destek takozlarnn stne taban tahtasn terazisinde monte ediniz.

d- T-Dikmelerini, kamalar yardm ile taban tahtasnn altna monte ediniz

e-Kanatlar monte ediniz.

f- Gergi talarn ve tellerini monte ediniz.

KALIP NCES HAZIRLIK