Professional Documents
Culture Documents
>V^ - 1
VlB_ kD
>Vau_s
\_W - x>VD g|
u|k A_
C\ h [S
vmhzvR hmhx.
(US A)
wsh J a\
wsh J [S
wsh uz u \
u|mk
h PP
u|k A_
u v & 2010
Sz u
. g. Vz\V,
xz u (Cv)
AMK hUU P,
\UP,
\&602 103.
]P
E. sk\[,
uP B],
A_ BsP { ,
|mh & 635 852,
mh.
V. V[,
. kV>D,
uP B],
A_ BsP { ,
u] & 604 408,
vsn mh.
uP B],
A_ { ,
| & 631 051,
mh.
g. gxD,
uP B],
uzv Py PU Psn \mi
Cx { ,
v & 602 001.
uP B],
A_ BsP { ,
Jsiy,
P & 641 016.
ii
VeD
k..
V>A
1.
VlB_ kD - xD
2.
k s^
3.
]B > WB \A (BIS)
15
4.
bD mD mD x^
\uD \Vt_
19
5.
38
6.
k][ e s>D
48
7.
AV[
54
8.
k|>Vu^
78
9.
A V^
87
10. m |>KV ^
103
11.
113
kD >_
12. gV
129
iii
VeD
k..
1.
V>A
VlB_ kD - xD
AP & h & h & hzv CUPn & hzv
UQzx & i h & i h & \m
i h & Po P.
2.
k s^
AP & hP & T- i mhP & iLh & ]P
] P & APP & \m P & Po &
ga P & Pmi & P & [Qk P & C[Q[
& hzu
3.
]B > WB \A (BIS)
AP & &Am hzu & PSv & uUPmh &
P[P mi & o B S & \ ]h & i
Ah[P
4.
bD mD mD x \uD \Vt_
AP & Gs, Gzx Gx A] & Gs, GzxUP
A Qu & GzxUPUS Ch Ch & GzxUP
A & GzxUP PP & \[Szx GzxUP & \ GzxUP
& nh & nzv PP & A n & Ch
n & nk P & Ask ]h & hU
]h & nkuUP x SP & }mhmh PkP &
h & AUS u & n Ah & hzv
k PkP, Au Azu[P & nkuUP
vP & h[P \ nh & ]
5.
6.
k][ e s>D
AP & h[P A & h[P P & hzv
Gs & hzv & & A Qu & \ A Qu &
S UPm h A Qu & uUPmh A Qu & A
Quzv P & A Quzv P & \un AP &
mh AP & |s AP & hzu izx US
P
7.
AV[
AP & U\ & z u & I\mU h &
I\mU h & KU h & P h &
Pm h & BzuQU h & u Pn P & x
Pn P & J u[P & hzv
si UQ u[P & UPzu & UPzu & UPz
u & BU] u & BzuQU h &
I\mUhzu zx BzuQU h u &
BzuQU hzu zx I\QU h u
8.
k|>Vu^
AP & mkzuzv uP & mkUPkP uP
SP & mkzu & mkzu & {k Pk &
mkzuzv PP & mkzu & Amkzu
& k mkzu & k mkzu & UP
mkzu & B\m mkzu & mP mkz
uzvP Ah[P -& mkzuzu zx
BzuQU h[P u
9.
A V^
AP & CnmP PP & uPP Cn
mP & {u Cn mP & P AP &
SkP Pn[P & Ea\ mh & Qm & m & L[U &
Su mh & B & h y & TPI & m & a mh &
Pn & P PP & UP, ChUP PP & J ,
P & UP, EmUP P & P i[P & BSW
& BA & mU & \x & AU & |UQ &
mm & m, |m, hm \ & hzv P
& \P & \P PP & \[U \ & \[U \ PP
& Cn \ & \ \ & \ \ & k Psh \ &
Lu \ & EmL \ & \i \ & \i \ & umh \i
\ & Ei \ & \P PP & \ zv B & \
SP
10.
m |>KV ^
AP & UPh & CnzxmkuUP h & \
UPh & vSzu[Q & V &U & C &Q & |UQ m
11.
kD >_
AP & Abbreviation for Materials - Ferrous Materials - Non-Ferous Materials - Drawing
Abbreviations - hU SkP, Ah[P & ] x
P[P hzv Sk P & PkUPmh hzu
zx UPUS hzu
12.
gV
AP & kP & AqT[P & &
EmkUPP & mkU PP & \P & {Pz
uUPP & & Bmh Ph xUSu & Bmh Pi UQ
A\[P & umh & R[Somh & omh &
hshk omh & BUm j omh & i
omh & iL omh & Pmh \ & hmh &
Bmh Pm PmhP & PmhP Eh & Bmh Pi P
s & v Bnzu EUSu & HP E Bnzu
vzu & uu Bnzua \zu & uu Bnzu
ku & Bmh Pix u & hUPmhP & Pk
Pmh & mhUPmh & mh Pmh & }mhU Pmh & P
Pmh & \PU Pmh & ma Pmh & i hUm
Pmh
vi
1. VlB_ kD - xD
xD
h
x,
USx,
hzu
zx
] Pi.
kD
x | kzxQ ] Cv P[P uPsk,
Cv[P , Azu h x A
[P, AP Smk, xPi, GuP
mh h ""h'' (Drawing (or) Blue Print) Gk. Cu h
x E P (Engineers) kuS.
JD
|US u J uzv u m][ (Tracing)
u x P sk. C mh hzvS ""h''
G . hzvU Psk u vP GkzxUPuS
"" sm'' (Blue Print or Ferro Print) G . "" sm'' Gx
hzu u SUS. } { h[P A.
1
k][ D
h
Gx
u,
uP
AhUSPUS
Azu
Esk
Gu
k][ xBmkD:
1.
, Au \u x uUP si mP
vUP h A]Qx.
2. hzv G SP Ax P iQx.
3. mPz uuS , Au hzu uzxU
Pu SkP GuP \\xP.
4. mP uUSx umh, hzv
[Pz uxP.
5. ] C v o \ u , C v z u
zxu, JUP \ UQ Psix Pi.
SP x P. Pm uP x P |.
mh JUP xP i P. G,
A GuP, \P xP ""h'' A].
6. _, |mh Gv x uxP,
Ch[PUS A UP h A].
7. uP, CvoP hzu zx \ z
uP uxPsk o , P x Psk
o, v iP EUP h A].
8. o [P xPP zx, ux v Gkzx
zx uxP h A].
9. h Cu h UP PmP u.
10. J v mP, J |zv, oP Cv[P
2
Cu i hzu Csk
PP UP.
1.
2.
M k (Computer Graphics)
|h UP Po k Azx x
A v P z x Q x.
Po P x P
a] Ahxx. Po P AvP Ah x
x BS.
xP, Po PnUQku, Aa]ku, h u, v i[P
EUSu, h[P u, Pml vh[P EUSu,
C\zu, Ph[P | uUP EUSu
oPz xuP \xiUQx. Cv P G \
x P AvPP kzukQx.
P Cv[Pz uP u ~m a]US H v
iP uS, | iUP, Po P |US
P uP CUQx.
Po Au
BQ Gv Su QhUQx.
x Po h[P Gv Bmh
Pm (Auto Cad), &C (Pro-e) h iUS
P (Softwares) kQx.
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
3.
4.
{ kV>_ sB:
5.
6.
hzvx vP GkUS G?
x E xP CsiU T.
4
7.
8.
9.
i hzv PP ?
Po P \ oP ?
Po kzv h k mP ?
{ k_ sB:
10.
11.
12.
13.
14.
z] - g
h G G?
hzv UQzx CsiU T.
i h G G?
i h G G?
\m i h G G?
es_ sB:
z] -
2. k s^
(DRAWING INSTRUMENTS)
xD
x h[P u, x PP
ukQx. hUPP ~qUPP, xP P
six A]. h[P u PP :
1.
h P
Drawing Board
2.
T- i mhP
&
T-Square
3.
iLh
Drafter
4.
]P ] P -
5.
APP
Scales
6.
\m P
Set Square
7.
Po
Protractor
8.
a P
French Curves
9.
Pmi
Instrument Box
A) P
Compass
B) [Qk P
Divider
C) C[Q[
Inking Pen
D) } \S P
Lengthening Bar
hz u
Drawing Sheet
10.
(Drawing Board)
h P (Drawing Board)
Gx
|S
xskP,
Ax
Ix
P BS. Cu ui _
20 .. CUS. Cx , L, KU
mP uzx,
ukzumh P
BS.
Cv E zxskP
6
CUPh
CUP
Au
AiSv
kUPmiUS. CP ChxUP J |
a\mh (Ebony Strip) zumiUS. Cx T-i \mh (T-Square) xP
R |PuS EuQx.
h PP \P, P CUPsk. ui J
^P CUP sk. CPP AP BIS (Bureau of Indian Standards)
\xx. C R Amhn umkx.
.
Gs
h
P
A
( mh)
(}, AP, ui)
hz
u A
1.
D0
1500 x 1000 x 25
A0
2.
D1
1000 x 700 x 25
A1
3.
D2
700 x 500 x 15
A2
4.
D3
500 x 350 x 15
A3
T- kk \ (T-Square)
.
Gs
Sv }
( mh)
i mh
P
T-
1.
T0
1500 x 10
2.
T1
1000 x 10
3.
T2
700
4.
T3
500
V (Drafter)
iSv h P zvS, Sv
ui |Pzu.
Au \[Szx AP u
x (Soft)
- 7B u 2B
2.
|kzux (Medium) - B u 3H
3.
Pix (Hard)
- 4H u 9H
eV_^
(Scales)
AS, A si AS, E
A Quzu hzv A (Scale of Drawing) GQ.
A Qu[P J uS, A Quzv E,
JUS mh APP (Set of Scales) QhUQ. Au JUS
mh AP M 1, M 2 , M 3 ........ M 8 G PkUPmiUS.
J
AP
UP[P,
AP
Qu
1.
M2
1 : 2.5
1:5
2.
M3
1 : 10
1 : 20
3.
M4
1 : 50
1 : 100
4.
M5
1 : 200
1 : 500
5.
M6
1 : 300
1 : 600
6.
M7
1 : 400
1 : 800
7.
M8
1 : 1000
9
1 : 2000
AP
Cu APP x
VB (Set Square)
Q h m h U P m i S 3 0 0, 4 5 0, 6 0 0 9 0 0 C U S P k P
, J PmiS Pk \[SzuP CUSi, CnP
CUSi, PkP \m P kQx.
\m P Jk J Cnzx zx 15 0 , 75 0 105 0
PkP . \m P Csk PP E.
1.
30 0 60 0 Pn[PU Psh \m P
2.
45 0 Pn[PU Psh \m P
30 0 60 0 Pn[PU Psh \m P Au \[Pn
V\V (Protractor)
\mP AUP
iu,
iu
Pn[P AUP,
Cx kQx. Cu i
Amh Ax mhP
CUS. Cv Pn AP
SUPmiUS.
Cx
\k,
uUPmiUS.
10
Cu G P
PkP mh[P Cv P i.
s (Instrument Box)
CUP mi h uSz u
hU PP Ex. Cv E PP,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
} \S P (Legthening Bar)
7.
8.
F] P (Pin Point)
9.
10.
m mi (Lead Case)
11
kVBD (Compass)
u AS mh mh P kQx.
Cx EPzu Csk P P[PU Pshx. Cu uP _
Aa_ CnUPmiUS.
Csk P SvP J,
|D s (Divider)
| PkP, PkP C
\
P[PP
UP
kQx.
APa
uS,
AP Cx hzv AP, \
uS kQx.
Cuh A
Pzu x. B, Cu Csk P
SvP
GLQ
F]
zumiUS.
12
[ (Inking Pen)
C[U P | PkP, PkP uS C[Q[
kQx. F] P, C[U m C Csh, A
Pzxh Cnzx kzu. u[P Eh ]
P izxUPuS ""m P'' kQx.
.
Gs
;
;
;
$
;
hz
u
A
}
AP
1.
A0
1189
841
2.
A1
841
594
3.
A2
594
420
4.
A3
420
297
5.
A4
297
210
;
;
u[P
Psh
hzu
Psh
UPzv
sk.
13
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
A h P
A ) D3
B) D 0
C) D1
D) D 2
210 x 297 A hzu
A ) A4
B) A0
C) A2
D) A1
Qhmh Pk Cn PkP kzuk hU
P
A) h P
B) ih
C) T - i mh P
D) Po
L sm h[P k ]
A ) 3H
B) 2H
C) HB
D) 4H
Pn AP AUP, k h P
A) AP
B) Pmi
C) [Qk P
D) Po
| PkP, PkP BQPa \P[PP UP
k hUP
A) C[Q[ B) Po
C) AP
D) [Qk P
1000 x 700 x 25
{ kV>_ sB:
7.
8.
9.
10.
T &i
mh P C P[PU T.
\mP Csk PP ?
] u[PU T.
APP Gu \miUS?
{ k_ sB:
z] - g
11. ga x?
12. C[Q[ x?
13. Pmi E PP T.
es_ sB:
z] -
14. iLmh P .
15. Po, a , P, [Qk P & S GxP.
14
3. ]B > WB \A
xD
Cv u {n PP 1947 B Bsk {mhx. Cx hzu
G sk G, hzu Smh vPiu
kzu sk G, 1955 &C \ux. Cv
1987&C Cv u {n PP Gu "" B Cv hshm''
G \x \mh Cx.
x hzv RUPsh uP BIS
\xx.
.
Gs.
Cv u
{n
zx
ISO
1.
hzu
IS : 10711 - 2001
2.
hzu x
SP
IS : 10714 - 2001
u ~m h
GzxUP
IS : 9609 - 2001
IS : 10718 - 1993
3.
4.
(S : Shmk uP Ax Smh uP
BIS &C
Ax [PUS Emmhx.)
CuS
PSv (Margin)
2.
3.
4.
o B S (Revision Pannel)
15
5.
\ ]h (Zone System)
6.
i (Folding)
az] (Margin)
hzu J[PP, |zvP CuS hzu
|S UP[P Cx Smh A hk SvUS P
Sv G . P Sv }[PP hzu h[P
GUPk J sk.
16
1.
2.
3.
U\ P (Projection)
4.
(Material Details)
5.
A u (Scale of Drawing)
6.
u (Surface Finish)
7.
h (Tolerance) SP
V[ B_ (Parts List)
Cx hzu k P[P P mimkU
Pmh k Amhn SvS. Cv[P E
P[P PP hzu k. Cu P[P
mi u PmhzvS (Title Block) Guk. Cu P[P
[P Ah[Q mi R umkx.
1.
2.
3.
4.
Pzv Gs
Pzv (A) UP
uk GsoUP
JmkUP si hzv uP
5.
mP A \u
gF zA (Revision Panel)
hzv Ax \k vzu , [P v
\ PkUPmk Amhn SvS. Av vzu \mh
Gs, uv, ] S A[RPUS AvP, uvh Ti
_UP BQ Cv v \k. Cx hzu
x Pi Ax u Pmhzv Pnk. Cx hzv Pmhmkx.
V[ ED (Zone System)
hzv
Gu
Chzv
vzu
\kQx
Gu
UP u i izx UP sk.
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
D) 2000
{ kV>_ sB:
2.
3.
Cv u {n PP Gu Bsk {mhx?
BIS Gv UPzuU T.
{ k_ sB:
4.
5.
u Pmh G G?
o B S G G?
es_ sB:
6.
7.
z] - g
z] -
u Pmhzv Sh si mikP.
hzv &Amh h x, Av [PU SkP.
18
4. bD mD mD x^
\uD \Vt_
(LETTERING AND DIMENSIONING)
xD
hzv Gsq, Gzx Gx P UQ
A\S. hzv u, xn u, P[P A Cu
SP nh GQ. Gsq Gzx Gu PP
kzv AvP | \S. G, PP C P
APP, uP, PP GvSu Gx P UQ.
, m mD xl[ kEBD
1.
G UQzx ux hzu uP Q,
Au hzv Gsq, Gzx uP Gv u h
uS APP CUS.
2.
3.
uP Gxv Au h AhQx.
2.
3.
CUS.
_UPmh GzxUP AP SUPmk, AuP Ezv
GukQx. GxuP Ch SP CUS h[P CP
Gzx kzukQx.
19
m[ e (Size of Letters)
hzv GzxUP Ax GzxUP
Ezu zux. BIS { RUPsh GzxUP A x
\xx.
. Gs
]P
A (E ..&C)
1.
umkzuzuU Pmk
hzv Gs, Gzx
10, 12
2.
hzv u
6, 8
3.
xn u
3, 4, 5 & 6
4.
mP , n[P,
SP
3, 4 & 5
5.
2, 3
m[ k^ (Types of Letters)
GzxUP J ^ ui Gx PzvU GzxUP (Gothic
Letters)
Gu.
2.
\ GzxUP
A) GzxUP (Uppercase Letters)
B) ] GzxUP (Lower Case Letters)
zm m^ (Vertical Letters)
Cv B[QGzxUP A..............Z GsP 1, 2, 3, ............0
Csk Qhmh PmiS \[SzuP (90 0 ) CUSi Gx
\[Szx GzxUP GQ. Cv ] P GzxUP
Csk Cu u GukQx.
GzxUP
] GzxUP
GzxUP
21
] GzxUP
\Vt_
(Dimensioning)
\V][ k^ (Types
of Dimensions)
J Gx E, T, P i[P
uUPkQx. G, C n Ckx, Jx
kzv Pmkx _.
hzv kzuk
A n (Size Dimensions)
22
2.
Ch n (Locating Dimension)
e \VD
(Size Dimensions)
J }, AP, E, B mh
APU SkuS A n GQ. PkUPmk
hzv S Gx A nzuU SUQx.
\VD
(Locating Dimensions)
J E Csk xP [PUS Ch E
yzu, x zvx A E
yzuU
SkuS
Ch
\Vt|D x^
(System of Dimensioning)
Csk Pk.
1.
2.
| ED (Aligned System)
xP AS Psh Pk x Av AP SUPkQx.
A k A S Psh Pmi Ch C x
23
24
[ (Leader Line)
hzv ] SP Hu usi
x h kQx.
hzv Gu Chzv UP u
sk Au Chzv Cx J Pk }mhmk, Av J
kUP Pk x Au Pmi, SP Guk. Cx Gu
Chzu Smk PmkQu, Au K A S CUS. Cu
Pmi Pn 30 0 u 60 0 \P \vUP kzu.
3 : 1 G Quzv
P
uzuU
Pmh
""PsqUSz uQ uizu P
PkP'' (Visible Outlines) kQx.
Cu H Ax HB uh
] kzu sk.
2.
3.
Cx x PUPkP (Hidden
Lines) BS. x P[P, xP
kzx uizu,
^ A, \ Ch mk
mk k ] PkP (Short
Dashes) BS. Cu H uh
] kzu sk.
4.
x,
E
E
mP Aa_ Pk, a \UQ,
|P P[P i G (Centre
Lines,
Pitch
Circle,
Extreme
Position)
k
PhS. CUPk J 15 .. }
Psh PhP (Long Dash),
3 .. } Psh ] PhP (Short
Dash) sk. Ax
5 : 1 G Quzv sk.
Cu 2H uh ]
kzu sk.
5.
A Sk PkP(Dimension Line)
CUPk kQx. Cu
2H uh ]
kzu sk.
6.
mk x QhUS
mkzuzuU Sk Pk (Cut
BS. Cu 2H
] kzu
Sectional Line)
uh
sk.
7.
UP u si Smh Pzv
Sv mk x APzv
u
Sv
}UQmk,
x,
Cu
J[P
GUPk (Irregular Limit Line)
kzukQx. Cu H
uh ] kzu
sk.
26
8.
9.
Gu Chzv mi Gu
v\
zu
u
mkzu QhUS Gu
SUS Pk (Cutting Plane Line) BS.
Cu 2H H uh
]P kzu sk.
27
AP iu mk hzv Sh sk.
2.
APkP J miUPUThx.
3.
4.
5.
mh hzv PU Pmix u Ak Pk Su
m\ 10 .. CUP sk.
6.
7.
8.
9.
28
5
5
63+(5(
29
23. 6 xP J mhzv \u Ch J A xP
Gu h SUQx.
31
32
26. E i o E mh v ]u
\ HkzxS \L[ (Chamfering) G . Cu Sk
hzv Pmhmkx.
33
k_ BV xl_ \Vt_ :
hzv AP SUS ] uP Hh sk.
Au, APzv UPzu \P x P ix. h
uuP CUS. hzu PUS Szu Hkzx.
CzuP Hh CUP AP i uxP
sk.
h x HkQ uP, Au \ \x
h & 1
2.
h & 1
h & 2
h & 2
34
3.
4.
5.
h & 3
h & 3
h & 4
h & 4
h & 5
h & 5
35
luE :
u nhmh h[P R umkx.
Av uP vzv \ nkP.
1.
2.
3.
4.
36
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
3.
4.
hzv u A
A) 10 ..
B) 6 ..
C) 3 ..
D) 2 ..
QhmhzvS \[SzuP Gx Gzu
A) \ Gzx
B) Gzx
C) \[Szx Gzx
D) ][Q hU Gzx
AUS PmiS CnP UP Gx
A) Ask ]h
B) }mhmh Pk
C) hU ]h
D) h
AUS }zv Qu
A) 2 : 1
B) 1 : 2
C) 3 : 1
D) 5 : 2
{ k_ sB:
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Gxu PP ?
\ GzxUP G G?
nzv PP ?
Ask ]h G G?
hU ]h G G?
mkzuzvU Sk Pk P.
mhzv A Sk GxP.
es_ sB:
12.
13.
14.
15.
z] - g
z] -
37
xD
x k u P , \un
P x Gi G uxPx P A]. CP
P P[P izu uP Sh EuQx.
i
umk
Csk
uP
uxP.
1.
2.
] P (Special Curves)
DA k (Conical Section)
J | mh T (Right Circular Cone) Au Aa]x
{P mkx QhUS u T mi (Conical Section)
GQ.
mh, }mh, , Av C T
mkzu GQ. H C Azx J | mh T
mku QhUQx.
38
kD (Circle)
mkzuzu T Aa]S \[SzuP Azx, mk x
QhUPUTi mkzu mh BS.
^ kD (Ellipse)
mkzuzu T Aa]x \zx Azx, mkx
QhUPUTi u } mh BS.
keBD (Parabola)
mkzuzu T Aa]x \zx, T EUPUTi
mh PkP Hu JS CnP Azx, mkx
QhUPUTi mkzu (Parabola) BS.
] keBD (Hyperbola)
mkzuzu Tx \zx Azx, mkx Ax
T Aa] Hkzx Pn AUT EUPUTi PkP (Generators)
^ k> kD x^
1.
2.
\P (Rectangle Methods)
3.
Q (Parallalogram Methods)
4.
Q (Eccentricity Methods)
5.
6.
m (Trammel Methods)
Csk
US {uP } mh sk.
] :
Aa_ 100 .. ] Aa_ 60 .. Psh Aa_PUS }
mh P.
40
CD = QR = PS
1, 2, 3 PkP P. Ax P 1, P 2, P 3, ............ P 12 G P
\vUS.
A
x P 1, P 2, P 3 C US {uP J P.
Cu \Pzv UP[PUS P u
}mh QhUS. CUS \P } mh G .
41
J uzv { S. P Gx |P S.
(L), P
yzvS E Qu P CUS |P P {u
zsBD (Focus)
G T miP {P E S (Focus) Gk.
Bzk (Directrix)
G T miP {P E Pk CUS (Directrix)
Gk.
\B >Vs>D (Eccentricity)
Szvx |P yzvS, CUS Cx |P
yzvS E Qu "" u Qu'' (Eccentricity) Gk.
42
uQu
(Axis)
Szvx |P y
___________________________________________________
CUSx |P y
k (Vertex)
Tmi, Aa] mk US hU (Vertex) G .
^ kD (Ellipse)
J mhu E J US, Aa] E (Major Axis)
C S[PUS (Foci) Ch E yzv TmkzuP Gx \P
CUS |Pu A {u (Locus) ""} mh'' BS.
keBD (Parabola)
J mhu E J US, SzvS Ch E
y, AUS, CUSUS (Directrix) Ch E y \P
CUS |P A {u (Locus) "" ''
BS.
] keBD (Hyperbola)
C { P Cx J |P yzv k
P CUS A |P Au {u ""Av ''
Gk.
^ ke (Cycloid)
J \uzv E J mhzv v E J |Px
\UTi {u ""_ '' G .
43
[kV_R (Involute)
J zvx P J, CUPP Czx USx
Ax \ J (Curves) Hkzx. CuS Cm G
.
^ (Spirals)
J uha]P J v\ J | Pmi J {
P Psk _u HkQx. CuS _ (Spirals)
G .
(Helix)
\ \ E ( R i g h t C i r c u l a r C y l i n d e r ) Ax T ( C o n e ) C
J ^ Pn v\Pzv (Angular Velocity) Aa\
|UQ |Pu A EUS | (Helix) Gk.
xA^ (Surfaces)
| J Gu v\x zx Au uzu
{UQ, AuS \[SzuP E PS u P (Plane of
Projection)
G .
u A Ai u. C u[P | PhP
mk u. Qh{ PS, \[Szx PS \zx \un
P (Normal Surface) G .
\mhP C Smh izv A
x S | (Corrugated Surface) G . mi TUS
kzuk P| Kk CuS GkzxUPmhS.
J PP Bx.
R:
1.
\ P (Inclined Surface)
44
PP PP
2.
P P (Spherical Surface)
A) Su P (Concave Surface)
B) Su P (Convex Surface)
\\ xA (Flat Surface)
k Cu | Cu PS \mh P G .
CP P Qh{, \[Szx, \ BQ PP Ah[S.
(G.P.)
\ P, _ P, mi u, A UP[P,
SuP k \ \USz u
C Azx \mh PPS.
\ xA (Horizontal Surface)
k
Cu
Ax
kUP PS Qhmh P G .
\ UP, mi u BQ Qhmh
PPS.
2I~NIl1}{
zm xA (Vertical Surface)
Qhmh PS 90 0 CUSi Au P
\[Szx P BS. mi _, ys UP _, A
UP[P BQ \[Szx PP BS.
=<4[Y
l1}{
=
l1}{
\USz
BQ
PPS.
Ve xA (Spherical Surface)
Su P, Su P BQ Csk P PPS.
45
VF \V k kkD
mh P UQ vUS Su P, HP x
\ u, BQ \ mh
i[PS.
46
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
_ P
A) \mh P
C) \ P
C u CshP mi
A) Su P
C) \ i P
B) \[Szx P
D) Qhmh P
mi E P u
B) Su P
D) Qhmh P
{ kV>_ sB:
3.
4.
Qhmh PS 90 0 CUS Au P G?
mh P UQ vUS Su P G?
{ k_ sB:
5.
6.
7.
8.
9.
10.
z] - g
T mi G G?
} mh G G?
P G G?
| G G?
\mh P PP ?
P P PP ?
es_ sB:
z] -
11. i P PP \kzxP.
12. \mh P, Qhmh P, \ P BQ USP.
47
6. k][ e s>D
(SCALE OF DRAWING)
xD
J G UP[P uP uuS
h[P kQx. A x G P
Es Ai x Gx Pi. EunP, J Cv
Pzu Au Es Ai hzu ix. G, J
Smh Quzv A AU Szx hzv
sk. Cu, ] AP Es Ah uP
Pmh si x J Smh Quzv A uUQ hzv
sk. hzu zx uPz uxPuS, Au
kzxuS GuP CUS mk Cu A Qu
kQx.
e s>D (Scale)
Es AS, Au hzu
AS E Qu A Qu (Scale) Gk. h
AUP, Auh Smh Quzv uP, ]uP
uUP . Gu hzu Smh A Quzv u
sk. h ]uP Ax uP mi,
A SUS x Es Az u SUPsk.
APP \k, Pmk,
EP[P uUPmiUS. APP PkP h kQx.
AP h uP A Qu[P (E..
A[S, \..) AP ShmiUS. h uP
UPmh APP uUPmk, kzukQx. M1, M2, M3
....... M8
izx.
Smh h , UPmh AP
A SUPmh h , uUPmh h ,
48
2.
e s>][ k^
1.
\ A Qu (Full Scale)
2.
3.
h ]uUPmh
hzv A Qu
(Reduced Scale)
1
1
1
1
1
1
1
:
:
:
:
:
:
:
h
uUPmh
hzv A Qu
2
2:5
10
20
50
100
200
(Enlarged Scale)
10 : 1
5:1
2:1
ee e>uV z^
AuS k ASPz uxP six P
A]. ASP mU AP AUPkQx.
49
V eB[|D z^
1.
10 mh
1 \i mh
2.
10 \i mh
1 h] mh
3.
10 h] mh
1 mh
4.
10 mh
1 hP mh
5.
10 hP mh
1 Uh mh
6.
10 Uh mh
1 Q mh
7.
100 \i mh
1 mh
8.
1000 mh
1 mh
9.
1000 mh
1 Q mh
10.
1000 U
1 mh
Ae eB[|D z^
1.
100 \x mh
1 \x \i mh
2.
100 \x \i mh
1 \x h] mh
3.
100 \x h] mh
1 \x mh
ee eB[|D z^
1.
1000 P mh
1 P \i mh 2
2.
1000 P \i mh 2
1 P h] mh 2
3.
100 P h] mh 2
1 P mh
hzv A
Es A
hzv 1 \i mh Gx Es A 1 mh G
SuP Psh h ,
v (R.F.) =
=
hzv A
Es A
1
1x10x10
1
100
1 : 100
2.
mh AP (Diagonal Scale)
3.
|s AP (Scale of Chord)
4.
AP (Vernier Scale)
5.
mk AP (Comparative Scale)
51
AP a] 0.5 ..
2.
P a] 0.02 ..
3.
Umh a] 0.01 ..
4.
U mh a] 0.001 ..
e x^
mP AUP Cu AP kzukQ.
1.
2.
mU (CGS System)
mi
sV^:
z] -
{ kV>_ sB:
1.
2.
APP Gu mP uUPkQx?
A, hzv A J AP Cu Au A
Qu G?
52
3.
4.
5.
6.
h A, Ah Csk h[S Cu Au A
Qu G?
1000 U Gx Gzu mhUSa \?
\un AP G G?
A Qu P JUT.
{ k_ sB:
7.
8.
9.
10.
z] - g
v ] S P.
|Pmi AUPk ASP GxP.
A Qu G G?
A Quzv x?
es_ sB:
z] -
53
7. AV[
(PROJECTION)
xD
x E P, u~m Eu, Cv
o Azx Dkmk A P
u~m h (Technical Drawing) BS. P APh
Gsn[P QxP u ~m h kQx.
Gu
AV[ (Projection)
J x Ja \zxx, Au UPzv E v
(A) uzv A { (A) U\ Gk.
U\ C Pk.
1.
2.
54
2.
KU h (Oblique Drawing)
3.
Ui h (Perspective Drewing)
nV \ D kD x
J }, AP, E BQ 1200 \ Pnzv u
P (Plane of Projection) ui S. 120 0 Pnzv
AUPmh Aa_P }, AP, E BQ APU SUP
sk. AP Gx x. hzv K Aa_ \[SzuP, C
Aa_P 120 0 Pnzv AUPmiuU Pn. AP Aa_PUS
CnP Csk PUS Ch SUPh sk.
55
{ kD (Oblique Drawing)
Cx J P hzu BS.
Cv U\ Csk Aa_UP
JUP \[SzuP, x
Aa_ Qhmh Aa_US 30 0 Ax 45 0
Ax 60 0 PnzvS k.
KU h Csk Pk.
1.
P h
(Cavalier Drawing)
2.
Pm h
(Cabinet Drawing)
\[Szu
kD (Cabinet Drawing)
Chzv JUP \[Szu
C Aa_UP, kUPUPmiS 45 0 & K
Aa_ AUPmiUS.
E BQ Ai 60 ..
JUP \[SzuP E Aa_P
Shk. APzv A v
30
..
Aa]
Szx
h sk. C mh
h Hzu E A
h CUS.
56
Cv PkP mk
u Pn P
(First Angle Projection)
2.
Pn P
(Third Angle Projection)
AQ
Pmhmkx.
\ E UP u
mkx.
Au x UP
Cx USx u
mhzv P, Chx UPx
USx u ] mhzv
P
Au
UPzv
mkx.
u Pmhzv u Pn Pi
h mkx Gu AQ E
h PmkQx.
x
Pmhmkx.
Pn
AQ
J \ E UP
u mkx. Au Chx Cx
USx u ] mhzv P
Au v\x USx u
mhzv v ChxUP mkx.
u Pmhzv Pn Pi
h mkx
Gu AQ E h
PmkQx.
V[ _k >Vu^
J US Gmk u u[P .
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
3.
58
hzuU
PmkQx. mk Gx
C
Smh
Chzv,
Smh
v\ E uzuU
Pmku Gv h
[S.
AUS
\x
Cv
|
UP
P
si
BU]
xn
uzvS
u
g>VV D kD x
Bzu (Ortho) G | Pn Ax \[Szx Pn Gu,
QU G Gumh Ax mh Gu SUS.
Cu | u h G T. Bzu QU h Gx J
uzu JUP \[SzuP E Csk Ax AuS
m h v\ x USx uQ uzu uzu P
Ai uU SUS.
59
nV\ D
g>V V D
60
I\mU h
BzuQU h
3/$1
0
1
4
6,'(9,(:
(/(9$7,21
$OO'LPHQVLRQVDUHLQPP
61
2.
62
3.
63
4.
64
5.
65
6.
66
k luE :
nV\ > Vm J[VD V kl_ g>V
V D k :
1.
I\mU h
2.
I\mU h
67
3.
I\mU h
4.
I\mU h
68
5.
I\mU h
6.
I\mU h
69
7.
I\mU h
8.
I\mU h
70
9.
I\mU h
10. I\mU h
71
11. I\mU h
12. I\mU h
72
13. I\mU h
14. I\mU h
73
BzuQU h
2.
BzuQU h
74
3.
BzuQU h
4.
BzuQU h
75
5.
BzuQU h
6.
BzuQU h
76
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
{ kV>_ sB:
3.
4.
U\ PPU T.
Bzu QU hzv C PPU T.
{ k_ sB:
5.
6.
7.
8.
I\mUh G G?
Bzu QU h G G?
x Pn P h G G?
hzv UQ u[PU TP.
es_ sB:
9.
z] - g
z] -
J Gmk P u[P ?
skV sB:
z] - ~
10. P k U P m h I \ m U h z v U P , U P ,
UPzu BQ x PmkP.
11. PkUPmh Bu QU u[P kzv I\mU
uzu x PmkP.
77
8. k|>Vu^
(SECTIONAL VIEWS)
xD
J Bzu QU h Au zu zu
mk Pmk. Au E [P PkP Pmhk. AvP
]UP E [P E hzv AvP PkP . Cu
AvP PkP E hzvx, Au E [P xPx
Pi.
BP, E [P A mkzu[P
kQ.
k|>Vu][ >k^
1.
2.
3.
mkzu
78
\.
E x Ch[P Au
mkzu P \.
k|>VuD
J z uzvS CnP mi S, mhmh Sv
}UQmk u Pzu US u mkz u Gk. Cv
PkP Pmhsiv.
79
zA
1.
2.
45 0 \P Pk CUP sk.
3.
4.
5.
6.
mhmh uP Cu UPmha _
{k Pk u x.
7.
mhmh Sv A Skx xP
Smk Pmhk. A Sh iu
{ A Pk x A Sh ]u {k
Pmi Azx Au Chzv A Pmi, A
sk.
2.
3.
4.
5.
6.
mkz
(mkzu 90 0 Pn
A CUS)
PP : 1. UP A mkz
u,
2.
ChUP
mkzu,
3.RUP
A
A
u. 4. UP A u
mkz uzv
AU S x
Pmk S.
(Connecting
Rod),
mkzuzvU Sh.
J| k|>VuD
(Removed Sectional View)
J Aa]S \[SzuP
mhk uzv AUS
x Pmk S.
Cv
mkzuzvU
Sh
sk.
81
BQ
SUS
J u Chzv mk
Smh Chzv mk E uk x,
mkzu Pmh iu E A, Ax A
mkzuzv ] UQ [P }UPkx C
kzukQx.
82
mP
Ah[P
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
123456789012345678
C
GLS
zu
2.
D
A
3.
PQm
4.
\[P
5.
6.
Psni
7.
8.
83
.Gs.
mP
Ah[P
9.
} Aa_ (Shaft)
10.
S (Pipe)
11.
usk (Bar)
12.
BB L (Ams of Pulley)
13.
m (Rivets)
14.
R & Pmh BL m
(Keys & Cotters of Shafts)
2.
84
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
3.
4.
5.
{ kV>_ sB:
6.
7.
8.
{ k_ sB:
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
z] - g
mkzuzv uP ?
P u G G?
mkzu G G?
{k Pk G G?
Amkzuzv PP ?
B\m mkzu G G?
D, A, BQ mkzu Ah[P P.
85
es_ sB:
z] -
skV sB:
z] - ~
86
9. A V^
(FASTENERS)
xD
Csk Ax AuS mh Cv P[P Jh J
CnuS, iuS k EPnzvS ""Cn mP''
(Fasteners)
G .
A V[ k^ (Types of Fasteners)
Cn mP (Fasteners) C Pk. A,
1.
2.
{u Cn mP (Permanent Fasteners)
CP Cn x.
HP
i[ CnP, mhm
\^ xD
E
Ax,
Em
G hmhx.
87
Cv[P
uPPP
Csk
Ax
Ax
{uP
AuS
J
mh
\zx
P[P
CnuS
""Lh'' (Fasteners) G .
c sD (Major Diameter)
E Ax P AvPm\ mh Ea\ mh (Major
Diameter)
Gk. xP, S Ax mi A Sh Cu
Ea\ mh A \ sk.
Eun, 10 .. S Ea\ mh = 10 ..
(Crest)
Ea\ Qm GQ.
(Roots)
E m BS.
eV (Flank)
Qh, mh CnUS \ L[U BS.
\l #D (Pitch)
J o Akzukzx Csk P Ea] Ax
[PUS Ch E yzvS h y (Pitch) G .
88
Gu SUS.
(Lead)
o |m J _ _ |P y m (Lead) Gk. m
Gx 1/ TPI h yzvS \S.
J m
1 x h y
C m
2 x h y
sD (Pitch Diameter)
Gu AP, zv AP \P CUS
Au miUPsk \ J P E mh
a mh BS.
\[ k^ (Types of Threads)
P V i , \x i G C PP UPkQx.
Cu RUPsh PPP UP.
1.
2.
3.
4.
5.
UP (External Thread)
6.
k k, k \^
89
CuS ChUP P G .
_UPP
\u PiP _i _x UP P G, Gv PiP
_i _x ChUP P G T.
2.
3.
mU (Metric Thread)
4.
\x (Square Thread)
5.
AU (Acme Thread)
6.
7.
m (Buttress Thread)
90
i | s kV \ (BSW Thread)
C
izv
CUS. C Pn 55 0
BS.
Cv
CP
P[P
AvP
G P
A BSW P
CUS. B, BSW U Pmi TPI AvP. BSP Gx
SP (Pipe) hk PU SUS.
A[SzvS
mhh E i PP
hk
S.
Cu
AP 0 u 22 E
GsP Shk. h (Tap) ,
h (Die) PP CP
Pnk.
\ \ (Metric Thread)
V
Psh
C Pn 600 BS.
ux
Cv[P
Cv
P[P
mU
AvPP
kzukQx.
CP
mhzu, a A zx Shk.
m \ (Square Thread)
90 0 Pn Psh CP AvP
z u[PUTix. (Vice), vS
u[Q (Screw Jack) PP CP
k.
mhzu
zx
TPI&
P.
91
uukzxU
t \ (Acme Thread)
Cx
\x
C, 29 0 Pn Pshx. uP
C[S m S E
i
uskP
kzu
CP
kQx.
CP
P |m Gv vUP.
^ \ (Knuckle Thread)
Cu Ea] P mh iP
CUS.
\x
\zx
\P
izuU Pshx. P
Cv
kzuk.
AvPP
TP C mh iP
Cu Gv uv.
\ (Buttress Thread)
m J
UP Aa_US \[SzuP,
UP
Pnzv
450
CUS.
\x
Pmi
SUSmh
\ z ( S h e a r i n g St r e n g t h )
u[S
Pshx.
\Uv
Ch[S
J UP |UQ
V_, , , \uD kV
(Bolt, Nut, Stud, Washer)
mP Jh J CnuS m, |m, hm, \
kQx.
C Ezv Su
BS.
92
V_ (Bolt)
uh (Head) Ti hmh Ei PUS m G
. Cv PP E.
1.
x m (Through Bolt)
2.
h m (Tap Bolt)
3.
hm (Stud)
4.
hm m (Stud Bolt)
m V_ (Through Bolt)
CnUPh si Csk P[P E | x
\zv J |m kUPmiUS iS x m G .
V_ (Tap Bolt)
CnUPh si Csk P[P J | x,
hmh x CUS m hmh x
vQ kUPk. Cv |m kzu u.
(Stud)
uu iS hm
G . Ei P C
P
hmiUS.
hhu Sv \x P
PshuP Ax ukUS (Collar)
PshuP CUS.
V_ (Stud Bolt)
Csk P[P CnUP si x J x,
hmh x CUS. hmh x u hm Pz
vQ Akzu Pzv x \zv |m kUPk. hm
P zv E \x P (Spanner) kzv kUP
sk.
93
(Nut)
CnUPk mP CUQiUP,
Psh xh PzvS |m G .
Cv B UP Psh |m (Hexagonal Nut) G,
|S UP Psh |m (Square Nut) G C P
Ex.
] Ch E Chzv Th
Gv zv 1/6 [S _ kUP
GuP Eu, US AP u
Ehu |S UP |mh h, B UP |m
P Azx Ch[P kzukQx.
|m hmh Gv u P ui mi SUP
hmh x Bo J \Pk. Au Bo iuPP |mi
P mhmiUS. A mhmh |mkP
C P Esk. |mi Ezu AvPkzu Av mh
mi AuS ""hm |m'' (Sloted Nut) G, |mi Sv 1/2
[S EzvS EiP Ezv Av mhmi
AuS ""Pmi |m'' (Castle Nut) G . E SP E |miS
""U |m'' (Lock Nut) G .
kV (Washer)
|m i J[PuP C |miS R kzu
sk. Azxh |m x \zx Azux AvP \zuh
Euu Gv Eh mP mk kUSx
Ehv. ] \ m \zuk x uP C
zx |mh kUP sk.
C Pk.
1. { (Solid Washer)
2.
_ (Spring Washer)
{ \un Ch[P, _ Av Hk
Ch[P k.
94
k]_ \e kD x
THREADS
BIS CONVENSION
External V-Thread,
Single
Start right hand
L.H. External
V-Thread
coarse pitch
L.H. External
V-Thread
Fine pitch
L.H. External
V-Thread
coarse, double
start
R.H. External
Square
Thread Single Start
Internal V-Thread
95
Vs^ (Keys)
E i usi \UP (Gear), g (Flange)
zumiUS. A Jh J Cnx _UTi P[Pa
\P mhP i \ (Key) P zxx UP. ux
\ UP. \ AvP \z u[Su GLS EPzu
\miUS. \ zxuPP BsPQ _ usi,
sPQ n zv mhk. AuS
\ (Key Ways) G .
2.
\i \ (Saddle Key)
3.
sm \ (Round Key)
Vs (Sunk Key)
Cx J UPmh \S. Cu mkzu \x Ax
\P PUPshx. Cu Sv \x Ax E i
Ehx. xP, Ca\ ui (Thickness) v Aa] zv,
Gg] Sv (Hub) \zv x.
k^
1.
Cn \ (Parallel Key)
2.
\ \ (Tapper Key)
3.
4.
Lu \ (Feather Key)
5.
Vs (Parallel Key)
Cn \ AP, ui Au }zvS J AP
CUS. Cu SUSmkzu \x Ax \P ihx.
CP \P xP P (Pulley), nP (Gears) , Cx
P[P Aa_h CnUP kQx.
Ca\ kQx.
kV Vs (Taper Key)
\P 1 : 50 G Quzv \ PkUPmiUS. \x P
Ax \P Phx. }mhzv zv \ PshuP
CUS. APzv \ CUPx. ] P UPmiUS.
ku Vs (Straight Key)
\P, \x Ph Ti \ \, uskP |PUTix.
Au \ uskh CnUPh si n, Qma P[P
CnuS k.
97
_ usk, Auh x P BQ Hu Jh
\ {P zumiUS. G, Pzv E \
Cnx _ u Pshx. Cx Cn \ x.
Cu mkzu \P, \x, , Ax mh i CUS.
Shaft)
_ Vs (Saddle Key)
_ usi mh umhP (Flat) CUSi
o \miUS. CS _ uskh x (Hub)
Pzv hmh \ zvS Ch CP \ zuk.
98
Cx Csk Pk.
1.
2.
(Hub) mk \
Vs[ xA^
\P PPU Pshx. \P A, A
x u E A RUPsh h[P USQ.
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
123456789012345678901
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
1234567890123
\x P
mh P
\P P
Vs ^e][ gwD
E i usi v B, Av x Pzv v B
CUSi (Half in and Half out) \ mhk. zv B zv
_ u AUPsk. E i usi Aa_ AUPU
Thx.
Vs uB zA^
D
- & \ ui (Thickness)
& \ AP (Width)
& \ B (Radius)
& \ } (Length)
sV^
z] -
BV sB >>|m m.
1.
J A[Szv E P GsoUP
A) TPI
B) ISI
C) BSI
D) IS
2.
m Cn Gx
A) uPP Lh
B) {u Lh
C) S
D) Pmh
0
Pn 60 E
A) BSW
B) BA
C) mU
D) \x
\ uk E \
A) \ \
B) E i\
C) k \
D) \i \
n CnUP k \
A) Cn \
B) \ \
C) Lu \
D) \i \
3.
4.
5.
{ kV>_ sB:
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
G G?
U Pskizu ?
Qm G G?
Lh PP ?
m G G?
PPU T.
\ Gu EPzu \mh?
\ PP PP ?
101
{ k_ sB:
14.
15.
16.
17.
18.
z] - g
uPP Lh G G?
h y G G?
m G G?
\ G G?
vUPmh \ PP CsiU T.
es_ sB:
z] -
102
10. m |>KV ^
(ASSEMBLY DRAWINGS)
xD
Cv[P P[PU Pshx.
P[P
2. Cnzx mkuUP h
3. \ UPh
seD
J Pzu uzu x u [P, AP
uuS ""UPh'' G .
m |>KV D
] P[P Psh Cvzv P[P, Cnzx mi
u uzu, J PzvS E uh, UQ
PmkQ h, CnzxmkuUP hS.
R PkUPmk hzv, hzu zuh, Av E ]
P[P Guu Chzv zu sk Gx . UPh[Pz
uzuP zu u Au [P A i. Cnzx
mkuUP hzu zuh, Au P[P zumh uzu
Gv uxP i.
B_ seD
J Cvzu Ax P Azx uP, u
hzvS ""\UPh'' G . Av P[P h, ,
GsoUP, \mh EP Ax, , u BQ
uPP PkUPmiUS.
103
104
105
106
107
C- Q P[P
108
C- Q (C Clamp)
109
110
|UQ m P[P
111
sV^:
{ k_ sB:
1.
2.
3.
UPh G G?
CnzxmkuUP h G G?
\UPh G G?
skV sB:
4.
z] - g
z] - ~
C-Clamp
Knuckle Joint
112
11. kD >_
(BLUE PRINT READING)
xD
(Introduction)
C hUPP, UPmh
kzuk
Ah[P
hzv
Cu |mi u a]US,
zvS h uP Ex Gu A A.
Ferrous material
Abbreviation
Cast Iron
CI
Cast Steel
CS
Forged Steel
FS
Mild Steel
MS
Spring Steel
Sp.S
NON-FERROUS MATERIALS
Sl. No.
1
2
3
4
5
6
7
Non-ferrous Material
Aluminium
Brass
Bronze
Copper
Gun Metal
White Metal
Zinc
Abbreviation
Al
Br.
Bronze
Cpr
GM
WM
Zn
113
DRAWING ABBREVIATIONS
Sl.No.
TERM
ABBREVIATION
Across corners
A/C
Across flats
A/F
Alteration
Alt
Approved
APPD
Approximate
APROX
Assembly
Assy
Auxiliary
AUX
Centimeter
cm
Centres
CRS
10
Centre line
CL
11
Centre to centre
C/C
12
Checked
CHD
13
Circular pitch
CP
14
Connected
CONN
15
Continued
CONTD
16
Counterbore
CBR
17
Countersink
CSK
18
Cylinderical
CYL
19
Diameter
DIA
20
Diametral pitch
DP
21
Dimension
DIM
22
Drawing
DRG
23
External
EXT
24
Figure
FIG
25
Ground level
GL
26
Hexagon
HEX
27
Horizontal
HORZ
28
Inspected
INSP
29
Inside diameter
ID
30
Internal
INT
114
Sl.No.
TERM
ABBREVIATION
31
Kilogram
kg
32
Kilometre
km
33
Left hand
LH
34
Machine
M/C
35
Manufacturing
MFG
36
Maximum
MAX
37
m / s
38
Mechanical
MECH
39
Millimetre
mm
40
Minimum
MIN
41
Miscellaneous
MISC
42
Module
43
Nominal
NOM
44
Not to scale
NTS
45
Number
No.
46
Opposite
OPP
47
Outside diameter
OD
48
PCD
49
Pitch circle
PC
50
Quantity
QTY
51
Radian
rad
52
Radius
53
Reference
REF
54
Required
REQ
55
Right hand
RH
56
Serial Number
SL.NO.
57
Specification
SPEC
58
Spherical
SPHERE
59
Spot face
SF
60
Square
SQ
61
Symmetrical
SYM
115
k zX|D, BVeD:
Sl. No.
Description
Symbol
Specified dimensions
01.
E i
Round section
02.
S
Tube
03.
\x i
Square section
04.
UPn i
Triangular section
05.
A[Pn i
Hexagonal section
06.
Amh i
Half round section
07.
\P i
Rectangular section
08.
09.
d
dxt
Pn i
Angle section
G
W
G
V
V
wxt
A xB
A xB
%
$
E
T - i
T - Section
hxb
hxb
10.
I - i
I- beam section
11.
\ i
Channel section
12.
Z - i
Z - Section
13.
i
Rail section
14.
S Pn i
Bulb Angle section
15.
S umk i
Bulb plate section
116
Actual Projection/Section
External
Threads
Internal
Threads
Slotted
Head
Square End
and Flat
Radial Ribs
Bearing
Knurling
117
Convention
Title
Actual Projection/Section
Holes on
Linear Pitch
Holes on
Circular Pitch
Leaf Spring
Ratchet and
Pawl
Splined
Shaft
Springs
Repeated
Parts
118
Convention
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
E Pzv AP G?
E Pzv Gzu xP hmk?
hzv E Pzv ui A G?
E hzv E xP mh G?
uPmi Pzv E B G?
Pzv E Csk xP [PUS Ch E y
G?
9. uPmi R B G?
hP:
1. Elevation, Plan, 2. E.Centre Line, F.Visible Outline, G.Dimension Line,
H.Extension Line, I.Dotted Line, J.Leader Line, 3. 98 mm, 4. xP,
5. 4 mm, 6. f12mm, 7. R 16 mm., 8. 90 mm, 9. R 20 mm
119
2.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
PkUPmk Pzv G?
Cu P G[S kzukQx?
PkUPmh Pzv mh G?
PkUPmh Pzv } G?
A G?
V- i zv Pn A G?
PkUPmh Pzv E x mh G?
V- i zv zv B G?
V- i P zv AP G?
hP:
1. V-Pulley, 2. V-Belt Drive, 3. 40 mm, 4. 38 mm, 5. M5, 6. 39 0, 7. 12 mm,
8. 7.5 mm, 9. 10 mm.
120
3.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
PkUPmk Pzv } G?
PkUPmk Pzv AP G?
PkUPmk Pzv E G?
PkUPmk Pzv h hhu x B G?
PkUPmk Pzv h hmh x B G?
PkUPmk Pzv h hmh xP Gzu E?
PkUPmk Pzv h hhu xP Gzu E?
PkUPmk Pzv S, u x zvS
Ch E y G?
9. J \, Akzukzx h hmh, h hhu
xP [PUS Ch E y G?
hP:
1. 90mm, 2. 70mm,
3. 65 mm, 4. 25 mm,
9. 14 mm
121
5. 20mm, 6. 4, 7. 2,
8. 12 mm,
4.
1.
2.
PkUPmk Pzv G?
PkUPmk Pzv E P.C.D. A G?
3.
4.
5.
6.
hP:
1. Cylinder Cover, 2. 90 ,
3. 8,
4. 18 mm,
122
5. 115mm, 6. 45 0
5.
FILLER PLATE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
PkUPmk Pzv G?
PkUPmk Pzv h hmh xP Gzu E?
AvP }zv hmh x h A G?
]mhm zv B G?
PkUPmk Pzv } G?
PkUPmk Pzv AP G?
PkUPmk Pzv E G?
ABC BQ A Pski.
UPmi E Csk xP [PUS Ch E y
G?
hP:
1. Filler Plate, 2. 2, 3. M12, 4. 5 mm,
5. 56mm, 6. 30mm, 7. 14 mm,
8.A=30mm, B=5.5mm, C=30mm, 9. 38 mm.
123
luE :
1.
6.
2.
7.
3.
8.
4.
9.
5.
124
2.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
PkUPmk Pzv E G?
PkUPmk Pzv } G?
PkUPmk Pzv AP G?
PkUPmk UPm G Pzv E x mh G?
UPmi Sv ui G?
PkUPmk Sv E mh izv B G?
hP:
1.
4.
2.
5.
3.
6.
125
3.
1.
2.
3.
4.
hP:
1.
2.
3.
4.
126
4.
1.
PkUPmk Pzv A G Sv mh G?
PkUPmk Pzv zu } G?
B G A Gu PmkQx?
C G A Gu PmkQx?
35 mm G Sk Gu P oU PmkQx.
2.
3.
4.
5.
hP:
1.
2.
3.
4.
5.
127
5.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
PkUPmk Pzv mh G?
PkUPmk Pzv zu Gzu ] xP E?
PkUPmh Pzv Gu P [ kzumkx?
PkUPmk Pzv ui G?
] P |S xP mh G?
UPk, Pzv Gu P oU PmkQx?
Pzv E S } Au ui G?
hP:
1.
5.
2.
6.
3.
7.
4.
128
12. gV
(Auto CAD)
xD
(Introduction)
Auto CAD
Gx Po (Software), uhh
h[P Hkzumhx.
Au hzv MIT
G {zu G h[P Po
G {zv h[P uP Po
UP
uQ,
h[P
a]x,
B[V|^ (Applications)
1.
2.
3.
4.
5.
^ (Advantages)
1.
2.
3.
HP mh h[P v \u (Editing), u
(Modify) P.
4.
5.
6.
7.
P.
hP (Output) uQx.
,1 3 8 7
3 5 2 &( 6 6
,1 6 75 8 &7,2 1
130
2 8 73 8 7
Processor)
xnh
mh
ozx
Pzv
\h
xnQx.
Ah[S.
AUPkQx.
xn uUP {Px UPP (Peripherals) GkQx. Cx
uP Poh CnUPmiUS. A, mk (Hard Disk),
iU (Floppy Disk) , CD Rom Drives GkzxUPmkPS.
\[V^
(Software)
1.
A (System Software)
2.
mk (Applications Software)
G u xUP.
2.
7LWOH%DU
'UDZ
WRROEDU
3XOOGRZQPHQXEDU
0RGLI\
WRROEDU
'UDZLQJ
SDQH
<
&RPPDQG
SDQH
;
132
Auto CAD- [ xB D^
>A (Title Bar)
Cx \ v ( W indow ) Pnk.
C v
File
Edit
CUS.
View
Insert
Format
PmhP CUS.
Tools
Draw
Modify
PmhP CUS.
Windows & G u v u[P Cascade, Horizontally, Vertically
&BP AUP.
Help
(Tool Bar)
Auto CAD- I xUQh u mh R (Title Bar)
omhP u. A,
1.
2.
3.
4.
Ah[Q CUS.
C v v mP E US uSz
134
(UDVH
&RS\ 2EMHFW
/LQH
0LUURU
&RQVWUXFWLRQ/LQH
2IIVHW
3RO\/LQH
3RO\JRQ
$UUD\
5HFWDQJOH
0RYH
$UF
5RWDWH
&LUFOH
6FDOH
5HY&ORXG
6SOLQH
6WUHWFK
(OOLSVH
7ULP
(OOLSVH $UF
([WHQG
,QVHUW %ORFN
%UDNH DW SRLQW
0DNH %ORFN
3RLQW
%UDNH
+DWFK
&KDPSHU
5HJLRQ
)LOOHW
0XOWL 7H[W
([SORGH
?9
9
'UDZ7RRO%DU
0RGLI\7RRO%DU
135
e [_ (Command Window)
Auto CAD- PmhPU PkuS, {UP \vPz umha_
V (Status Bar)
{mh (Status Bar) Gx \US R hUPS
AiPzv Pnk \P i SvS. ux EPzv E
{ (Status), \ (Window), G u (View) uQx G
uPU PkUS.
Sl.No.
1.
CATEGORY
AUTOCAD Commands
Drawing commands
136
2.
Editing Commands
3.
Text Commands
Mtext, text
4.
Display Commands
5.
Dimensioning
6.
Setting Commands
7.
Hatching Commands
8.
3D surface Commands
9.
3D drawing / Solid
11.
System Variables
UPkQx.
1.
2.
2.
3.
4.
\P P Ctrl. + N Gu \u Azu.
138
New
Smk Hu J \ kzv
hzv Ei \ (Window) vUS.
2.
3.
4.
\P P Ctrl. + O Gu \u Azu.
Open
Smk Hu J \ kzv
hzv Ei \ (Window) vUS.
Save
(or)
File
139
Save as
2.
3.
4.
\P P Ctrl. + S Gu \u Azu.
Smk Hu J \ kzv
2.
Close
Smk Hu J \ {
hzv Ei Eh mi (Dialogue Box) u.
E Eh mi siuz uukzx zu
QU \u Bn hk.
140
P Hu J \kzu.
1.
2.
Exit
Smk Hu J \ {
hzv Ei Eh mi (Dialogue Box) u.
k e^ (Draw Commands)
V| e (Line Command)
Cu Pmhx J x US, Pk
uS kQx. Pk Gx C PUS (End Point)
Chmh y BS. Pk uS
1.
2.
Line &I QU \.
3.
G Type \x Enter zu QU
\.
Cv Hu J Psh Auto CAD v Specify First
Point - Aux u P (Drawing Pan) _mi zx QU \u
2.
3.
LINE
0, 0
80, 0
0, 80
80, 80
0, 0 (or) C
HP
Szu
(Previous
Point)
AihPUPsk
LINE
0, 0
@ 40, 0
@ 0, 40
@ -40, 0
@ 0, -40 (or) C
LINE
50, 50
@ 40 < 0
@ 40< 90
k e (Circle Command)
Cu Pmhx mhzu uS Pz
uukUP kQx. J mh uS
1.
2.
3.
Circle &I QU \.
G Type \x Enter zu QU
\.
PkUPmk \ \uS Hu J
Psh Auto CAD v Eh Specify First Point for Circle (or) [3p/2p/
Ttr (tan.tan.radius)] G u.
Auto CAD & mh uS P E. A RUPq
Csk P mh u UPkQx.
1.
2.
B mh u :
Command
Circle
mh mh u :
Command
Circle
k s_ e (Arc Command)
Cu Pmhx mh (Arc) uS Pz
uukUP kQx. J mh uS
1.
2.
Arc &I QU \.
3.
G Type \x Enter zu QU
\.
PkUPmk \ \uS Hu J
Psh Auto CAD v Eh Specify start Point of Arc (or) [Centre]
G Eh u.
Auto CAD & mh uS P E. Av
Arc
0, 0
20, 20
40, 0
^k e (Ellipse Command)
Cu Pmhx }mhzu uS Pz
uukUP kQx. J }mh uS
1.
2.
3.
Ellipse &I QU \.
G Type \x Enter zu QU
\.
PkUPmk \ \uS Hu J
Psh Auto CAD v Eh Specify axis end Point of Ellipse (or) [Arc
/Centre] G Eh u.
Auto CAD & }mh uS P E. C Axis End
Point }mh u UPmkx.
Command
Ellipse
0, 0
40, 0
25
144
2.
3.
Polygon &I QU \.
G Type \x Enter zu
QU \.
PkUPmk \ \uS Hu J
Psh Auto CAD v Eh Enter Number of sides G PmS.
Command
Polygon
4, 4
12, 4
k e (Rectangle Command)
Cu Pmhx \P uS kQx. J \P
uS,
1.
2.
3.
Rectangle &I QU \.
G Type \x Enter zu
QU \.
PkUPmk \ \uS Hu J
Psh Auto CAD v Eh Specify First Corner Point G PmS.
Command
RECTANG
V e (Hatch Command)
Cu Pmhx G Psh Sv (Closed Boundary
Region) SUS PkP (Hatching) uS kQx.
B HATCH
145
Eh mi E Pick Points zu QU \.
Select a Points inside a closed object
, Eh mi OK G zu QU \x ma
(Hatch) \.
146
M TEXT
10, 10
sV^:
z] -
BV sB >>|m m.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
CAD Gx
A) Po izu
B) Po u
C) Po PnUQku izu
D) Po kzv izu
\P _mi Gx
A) \ P
B) kUP
C) EmkUP
D) \US P
Floppy Drive Gx
A) u uUPP \u
B) xn uUPP \u
C) Emk \u
D) mk \u
u mh AvUS Ch
A) \
B) \ R
C) hP
D) omh
mh Gx
B) Text Command
A) Display Command
C) Editing Command
D) Drawing Command
Mtext Gx
A) Drawing Command
B) Text Command
C) Editing Command
D) Display Command
147
{ kV>_ sB:
7.
8.
9.
10.
11.
12.
{ k_ sB:
13.
14.
15.
16.
17.
18.
z] - g
Po G G?
(Hardware) G G?
Emk \u Gu .
mk \u Gx G?
a \P (CPU) G G?
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
{P uUPPzv PP ?
(Software) G G?
Auto CAD - & I Gi xUP?
Auto CAD Window & UQ A\[P ?
Auto CAD omhP ?
i l Pnk oUSP (Icons) ?
iL l G G?
Pmh \ (Command Window) G?
{mh (Status Bar) G G?
Auto CAD PmhP uSvP ?
] h PmhP PU SkP.
] AUPmhPU (Dimension Commands) SkP.
Auto CAD & PmhP Eku (Command Entry) P ?
P s G G?
v Bnzu Gi EUS?
HP E Bnzu vUS P ?
Auto CAD & k P Aa_ y P (Co-ordinate Systems)
?
36. Auto CAD & P Ah (Point Location) G SUPkQx?
37. Auto CAD h P G \UP?
148
es_ sB:
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
z] -
skV sB:
z] - ~
45. J Po P US.
46. Auto CAD & u P sP (File Management) USP.
47. Auto CAD & PkP (Lines) P G kQx Gu
USP.
48. Auto CAD & mh (Circle) G kQx Gu USP.
149
\V] sV>V^
VlB_ kD
Vm B]sB_ >V^ - 1
VD : 3 \
\] : 200
-----------------------------------------------------------------------------z] -
BV sB >>|m m.
1.
30 x 1 = 30
150
11. mhm Cn Gx
A) uPP Lh
B) {u Lh
C) S
D) Pmh
12. Pn 60 E
A) BSW
B) BA
C) mU
D) \x
13. CAD Gx
A) Po izu
B) Po u
C) Po PnUQku izu
D) Po kzv izu
14. Floppy Drive
A) u uUPP \u
B) xn uUPP \u
C) Emka \u
D) mka \u
15. Mtext
A) Drawing command
C) Editing command
B) Text command
D) Display command
{ kV>_ sB:
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
hzvx vP GkUS P G?
i hzv PP ?
] PP ?
BIS Gu ?
U\ PPU TP?
mkzuzuU Sk Pmi P.
A Quzv P JT?
I\mU h G G ?
Psni mkz uzv Ah P.
Pskizu ?
m G G ?
\ Gu EPzu \mh.
Gu {zu uUPmhx?
29. x AUTO CAD G?
30. Pmh \ G[P Axx?
AUTO CAD
151
{ k_ sB:
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
z] - g
10 x 4 = 40
h G G?
ga x.
Gxu PP ?
Ask ]h G G?
} mh G G?
hzv |S P T.
I\mU h G G?
U G G?
mkz u G G?
\ G G?
Po G G?
\P ( CPU )G G?
G G?
] AU PmhP PU SkP.
P s G G?
es_ sB:
z] -
5 x 10 = 50
46. ih P .
47. hzv kzuk Pk, A Azu[P
USP.
48. i P PPU T USP.
49. mkz uzv PP AmhnkzxP.
50. P PP T Hu Csi US
51. Auto CAD- omh USP.
52. Multi line Text - Pmh USP.
152
z] -~
skV sB:
4x20=80
153
sV \A - k
UP JxURk
.
Gs.
Sv & A
Sv&B
J
vs
|S
vs
Sv&C
Sv&D
zx
Cx
vs vs
154
1.
h & AP
&
&
2.
hUPP
&
3.
Cv u {n A (BIS)
&
&
&
4.
Gsq Gzx Gx P nh
&
5.
i P PP
&
6.
hzv A Qu
&
&
7.
U\
&
8.
mkzu[P
&
9.
CnmP
&
10.
&
&
&
11.
h izu
&
&
&
12.
Bmh Pm
&
30
15
zu UP