ATATRK'N LENN'E SANSRLENEN MEKTUBU:

'Mcadelemiz her eyden nce kapitalizme kar ynelmitir'

Atatrk'n 4 Ocak 1922'de Lenin'e yazd mektubun dzeltilmi tam metnini Trkiye basnnda ilk kez yaymlyoruz. "Memleketimizi dmandan kurtardktan sonra, kamusal ehemmiyet tayan byk iletmeleri devlet eliyle ynetme niyetindeyiz. Bylece gelecekte byk kapitalist snflarn efendiliinin lkede hkim olmasnn nne gemi oluruz."
MEHMET PERNEK

Rus likileri Tarihi" (Kita YaSovyet arivinde yaplan aynlar, Kasm 1969, stanbul s.270lmalar, bir gerei daha ortaya 273) adl kitabnda mektuba herhangi kard. Atatrk'n bundan 81 yl bir kaynaka gsteriyor. nce, 4 Ocak 1922 tarihinde Lenin'e yazd mektup, Trk Mektubu Rusa metniyle basnnda sansrlenerek yaymkarlatrdmzda evirinin land. Bu mektup, ilk kez, 26 Mays 1969 tarihli Akam zensiz olduu ve birok kelime ve cmlenin atland veya gazetesinin 5. sayfasnda kt. Ali Kemal Meram'n hazrlad "Dev- yanl evrildii gze arpyor. let Kurulurken Mustafa Kemal'den Baz paragraflarn tmden Sovyetler'e Sovyetler'den Mustafa atland ve bunun bir Kemal'e Mektuplar ve Milli Mcadele" balkl yaz dizisi iinde zensizlikten kaynaklanmad yaymlanan mektubun belirli paise ok ak. ragraflar ne hikmetse yok olmutu. Meram, ne yaz dizisinde, ne de MUSTAFA KEMAL'N KAPTALZM daha sonra yaymlad "TrkELETRLER KESLM Burada dikkati eken nokta, mektuptan paragraf paragraf blmlerin atlmas ve bu blmlerin de Mustafa Kemal'in kapitalizmi ve Bat sistemini eletirdii satrlar olmas. Meram'n yaymlad mektubun metninden, eviri olduu anlalyor. Mektubu Rusa metniyle karlatrdmzda, evirinin zensiz olduu, birok kelime ve cmlenin atland, ksaltld veya yanl evrildii gze arpyor. Baz paragraflarn tmden grmezden gelindii ve bunun bir zensizlikten kaynaklanmad ise ok ak. rnein, "Bu rejimi ortadan kaldrma hedefine sahip bugnk mcadelemiz, her eyden nce kapitalizme kar ynelmitir. Biz memleketimizi dman istilasndan kurtardktan sonra, ka-

musal ehemmiyet tayan byk iletmeleri devlet eliyle ynetme niyetindeyiz. Bylece gelecekte byk kapitalist snflarn efendiliinin lkede hkim olmasnn nne gemi oluruz." paragraf. Yine benzer vurgularn yapld bir baka paragrafa da, ne yaz dizisinde ne de kitapta rastlanyor: "Grld gibi, bizde iktidarn fonksiyonunun ayrl mevcut deil. Bat'da kapitalist sistemin btn milletin zerindeki efendiliini glendirmek ve bu snfn iktidar istismar etmesi iin zenle hazrlanan bu sistem, nefret uyandrmaktadr."

"SOVYET" KELMES NASIL "HALKI" OLDU?

Bu paragrafn hemen arkasndan gelen "Bu bakmdan, biz kapitalist sistemden daha ok Sovyet sistemine yaknz" cmlesindeki "Sovyet" kelimesi, Meram'n evirisinde "halk" olarak deitiriliyor. Sovyet, yani ralar sistemini ifade eden yrtmenin "dorudan, kendi setikleri ve her hareketlerinde onlara hesap verecek vekletler araclyla" halk temsilcilerinin elinde olmas da, mektubun sansrlenmi bir noktas. Yarg grevinin "stiklal Mahkemeleri araclyla" yerine getirildii de es geilmi. Atatrk, Lenin'e ilk mektubunu 20 Nisan 1920 tarihinde yazmt. Bu ikinci mektubunu, Trkiye'ye gelen Ukrayna Sovyet Hkmeti heyetinin bakan Mihail Vasiylevi Frunze araclyla Lenin'e ulatryor. 2 Ocak 1922 tarihinde imzalanan "Trkiye-Ukrayna Dostluk ve Kardelik Antlamas"nn ardndan, mektubun yazld 4 Ocak 1922 tarihinde Frunze'yle bir grme yapan Atatrk, mektubu bu grmede Frunze'ye veriyor.

Akam gazetesinin mektubun sansrl olarak yaymland 26 Mays 1969 tarihli nshas.
46 Aydnlk 19 OCAK 2003
http://genclikcephesi.blogspot.com

Trkiye basnnda ilk kez dzeltilmi tam metnini yaymladmz bu mektup, Sosyo-Politik Rusya Devlet Arivi'nde fond 461, liste 2, dosya 4037, yaprak 1-4 kaydyla saklanyor. Ayrca 1963 ylnda Mejdunarodnaya Jizn dergisinin 11. saysnn 153-155. sayfalarnda tam metni yaymlanm. Mektuptaki arabalklar Aydnlk tarafndan konmutur. Ankara, 4 Ocak 1922 Deerli Bakanm, Ankara'da genel bir sayg ve sempati kazanan yolda Frunze'nin, lkemizden ayrl vesilesinden istifade ederek, ahsi his ve fikirlerimden baka, gizli olarak, Trk siyaseti konusundaki grlerimi ve bilhassa, Trk-Rus mnasebetlerini, size, ksaca aklamak isterim. KORKUYA KAPILAN BYK BATILI
EMPERYALST VE KAPTALST

Atatrk: "Btn bunlar, Trkiye'nin btn messeseleriyle ve bugnk hkmetiyle sadece Sovyet Rusya'da gven hissi yaratabileceini, Bat'nn ise, bize dman gzyle bakmasn gerektirecei gereini ortaya koyar."

LKELER Bildiiniz gibi, Trk ve Rus halklar, yzyllarca srdrlm boyunduruk zincirini bir hamlede silkip attktan sonra, kendi halklarnn da bu yolu takip edeceklerinden dolay byk korkuya kaplan byk Batl emperyalist ve kapitalist kuvvetlerin saldrsna uradndan, halklarmz arasndaki yaknlk ve anlama, kendiliinden gelimitir. Hatrlayacanz gibi, mterek umutlarn ve benzer artlarn neticesi olarak ortaya kan fikirlerin gelimesi, hkmetlerimiz arasnda resmi mnasebetlerin kurulmasna yol am ve bilhassa bu mnasebetlerde tayin edici bir rol oynamtr. "TRKLER VE RUSLAR, HEMEN ANLATI" Trkler ve Ruslar, tarihleri, yzyllarca srdrlm kanl savalarla doldurulduktan sonra, hemen anlam ve uzlamlar-dr. Bu vaziyet, teki uluslar aknla uratmtr. Pek ou, dostluun geici olduu ve artlarn zoruyla saland konusunda bir inanca sahip olmulardr. Hl da bu inantadrlar. Fakat, iki halkn hangi artlarla ve ne lye kadar birbirlerini anlayp sevdiini ve eski kavgalarn,

"Bat'da kapitalist sistemin btn milletin zerindeki efendiliini glendirmek ve bu snfn iktidar istismar etmesi iin zenle hazrlanan bu sistem, nefret uyandrmaktadr. Bu bakmdan, biz kapitalist sistemden daha ok, Sovyet sistemine yaknz."
zalim yneticilerin kkrtmalar ile km olduunu, son savata asker ve subaylarn birbirleriyle nasl isteksizce savatn grm olanlar, birka sene nce oluan yeni vaziyetin srekli ve istikrarl olduunu kabul etmekte gecikmeyeceklerdir. nk bu vaziyet tabii olandr ve eski istihdaf ayakta tutan suni dmanlk ise son nefesini vermitir. Trkiye'nin rejim deitirmesi, Rusya'da olduu gibi, sosyal bir devrimle ortaya km olmayp, yabanc devletlerin saldr ve hkimiyetlerine kar bir bakaldrma trnde olduundan, dnya kamuoyunun dikkatini ekmemitir. Bu bakaldr, canl ve gerek olarak dile getirilmemitir. Yzeysel de olsa, lkemiz hakknda bir bilgiye sahip olanlar, 1918 Mtarekesi'nden, zel-

likle 16 Mart 1920'den beri alnan yolun ok byk olduunu kabul edeceklerdir. Yzyllardan beri her eyde efendilerine ve sarayllara ve daha sonra oligariye bal kalan Trk halk, 1919 yaznda giriilen savala, kendi kaderinin sahibi olmay baarmtr. TRK HALKI EFENDSZ YAAYABLECEN LAN ETT Ak konuuyorum. Erzurum ve arkasndan Sivas kongrelerinde bir araya gelen delegeler, halklarn kendi kaderlerini tayin hakkn ngren bir hkme varmlardr. Siz, deerli Bakanm, daha Dnya Sava'ndan nce, bu hususu mdafaa etmekteydiniz. Bu kongrelerde kabul edilen kararlarla, stanbul'un yetersiz ve yeteneksiz ellerdeki iktidar tasfiye edilecek ve yeni yneticileri, bizzat milletin kendisi seecektir. Byk Millet Meclisi'nde bulunanlar, Trkiye'de yeni bir dnemin baladn ve Trk halknn artk uzun sreden beri olduu gibi kendi yneticilerinin himayesi altnda deil, efendisiz yaayabileceklerini ilan ettiler. 16 Mart 1920 darbesinden sonra 23 Nisan'da Ankara'da Byk Millet Meclisi'nde toplanan halk temsilcileri, milletin iradesini ve kaderini bamsz ve hkim bir varlk olarak tayin et19 OCAK 2003 Aydnlk 47
http://genclikcephesi.blogspot.com

me arzusunu ilan ettiinde, bu istein, btnyle gereklemesi milli bir gaye olmutur. KAPTALST SSTEM NEFRET UYANDIRIYOR imdi, btn bunlar gerekleiyor. Halk tarafndan seilmi olan temsilciler, sadece yasama kuvvetini deil, ayn zamanda, yrtme kuvvetini de dorudan, kendi setikleri ve her hareketlerinde onlara hesap verecek vekletler araclyla ellerinde bulundurmaktadrlar. stisnai olarak, milletin bamszlk ve gvenliinin sz konusu olduu fevkalade hallerde, halk temsilcileri, yarg vazifesini stiklal Mahkemeleri araclyla yerine getirmektedir. Grld gibi, bizde iktidarn fonksiyonunun ayrl mevcut deil. Bat'da kapitalist sistemin btn milletin zerindeki efendiliini glendirmek ve bu snfn iktidar istismar etmesi iin zenle hazrlanan bu sistem, nefret uyandrmaktadr. Bu bakmdan, biz kapitalist sistemden daha ok, Sovyet sistemine yaknz. BAKALARININ EMEYLE YAAYANPARAZTLERSINIFI Sosyal alanda da, memleketi-

mizde benzer deiimler olmutur. Yeni vaziyetimizin ve ekonomik artlarn gerei olarak, toplumun, artk istismara ba ememek konusundaki kararnn neticesi olarak, herhangi bir aba gstermeksizin, bakalarnn emei ile yaayan parazitler snf btnyle ortadan kalkmamsa bile, bu snfa girenlerin saysnda byk bir azalma olmutur. Modern Trkiye'de, imparatorluk dneminin efsanevi zengin snf artk yoktur. Byk arazi sahiplerinin gelirleri artk dmtr. imdi, Trkiye'de herkes dzenli almak zorundadr. Sonu olarak, bugnn Trkiye'sinde atlan admlar herkes

tilasndan kurtardktan sonra, kamusal ehemmiyet tayan byk iletmeleri devlet eliyle ynetme niyetindeyiz. Bylece gelecekte byk kapitalist snflarn efendiliinin lkede hkim olmasnn nne gemi oluruz. Trkiye'nin byk devletler ve onlarn uydular tarafndan hl ak veya kapal olarak lgnca saldrlara hedef olmasnn nedeni, btn mazlum milletlere kurtulu yolunu gstermi olmasdr. BATI DMAN GB, SOVYETLER
DOST GZYLE BAKIYOR

iindir. "Trkiye'nin byk devletler ve onlarn uydular tarafndan hl ak veya kapal olarak lgnca saldrlara hedef olmasnn nedeni, btn mazlum milletlere kurtulu yolunu gstermi olmasdr."
TRKYE'NN SSTEM, AVRUPA'YA DEL SOVYETLERE YAKIN Trkiye, Bat Avrupa'ya olduundan ok, bir bakma Rusya'ya, zellikle son birka ayn Rusya'sna daha yakndr. Sonra, memleketlerimiz arasnda bir baka mhim benzerlik, bizim, kapitalist ve emperyalist dzene kar savamamzdr. Kapitalizm Trkiye'de, Avrupa'da ve eski Rusya'da olduundan daha zayf geliti. Fakat vaziyet, byk teebbslerdeki hemen btn kapitalin yabanclar tarafndan yatrlm olmasyla iddetlenmitir. Halkmzn istismarn kolaylatrmak iin kurulmu olan kapitlasyon sistemi, gelimemizi engellemi ve bizi bu smrye tahamml etmeye mahkm etmitir. Bu rejimi ortadan kaldrma hedefine sahip bugnk mcadelemiz her eyden nce kapitalizme kar ynelmitir. BYK LETMELER DEVLET YNETECEK Biz memleketimizi dman is-

Atatrk bu mektubunu, Trkiye'ye gelen Ukrayna Sovyet Hkmeti heyetinin bakan Mihail Vasilyevi Frunze araclyla Lenin'e ulatryor.

Btn bunlar, Trkiye'nin btn messeseleriyle ve bugnk hkmetiyle sadece Sovyet Rusya'da gven hissi yaratabileceini, Bat'nn ise, bize dman gzyle bakmasn gerektirecei gereini ortaya koyar. Milletleraras siyaset alannda Trk-Fransz anlamas, Rus-ngiliz ticaret anlamas gibi, artlarn zoruyla vcut bulmutur. Bu anlama, gelecekte imzalayabileceimiz anlamalar gibi, ideallerimizden vazgetiimiz anlamn tamaz. Sizi kesin surette temin ederim ki, her halkrda Byk Millet Meclisi'nin Trkiye'si bugne kadar Sovyet Rusya'ya kar takip ettii siyasetten vazgemeyecektir ve bu konuya dair yaylm btn sylentilerin hepsi yalandr. SOVYETLER'E KARI HBR ANLAMAYAPMAYACAIZ Yine ayn ekilde sizi temin ederim ki, Sovyet Rusya'ya kar dorudan veya dolayl olarak asla hibir anlama yapmayacaz ve hibir koalisyona girmeyeceiz. Son zamanlarda meydana gelen aramzdaki btn yanl anlalmalar, her eyden nce Ankara-Moskova arasndaki yazmalarn olduka yava olmasndan kaynaklanmaktadr. Deerli Bakanm, bu iten aklamalarn iki halkmz ve hkmetimiz arasndaki dostane ve kardee mnasebetleri daha da kuvvetlendirecei midiyle samimi kardelik hislerimi kabul etmenizi dilerim. Mustafa Kemal

48 Aydnlk 19 OCAK 2003

http://genclikcephesi.blogspot.com