CHNG 13 H THNG TIN T Khi i n nh hng, bn nhn c mt gi tr no , v d no bng.

. thanh ton cho dch v ny, bn phi tr cho ch nh hng mt s t giy bc mu xanh c trang tr bng nhng hoa vn k l, to nh quc hi v chn dung nhng ngi M ni ting qua i. Hoc bn c th tr cho ng ch nh hng t giy trn c tn mt ngn hng v ch k ca bn. Nh vy d bn tr bng tin mt hay sc, th nh hng vn sn sng tho mn nhu cu m thc ca bn i ly nhng t giy m bn thn n khng c gi tr no. i vi bt k ngi no sng trong nn kinh t hin i, tp qun x hi ny u khng c g xa l. Mc d nhng t tin giy khng c gi tr c hu, nhng ngi ch nh hng tin rng trong tng lai s c ngi th ba chp nhn n i ly ci g m anh ta cho l c gi tr. V ngi th ba cng tin rng ngi th t no s chp nhn nhng ng tin ny vi nim tin rng ngi th nm s chp nhn n l tin v vn vn. i vi ng ch nh hng v nhng ngi khc trong x hi chng ta, tin mt hoc sc ca bn i din cho quyn c hng hng ho v dch v trong tng lai. Tp qun s dng tin trong cc giao dch ca x hi cc k hu ch trong x hi ln v phc tp. Bn hy dng li i cht tng tng ra rng trong nn kinh t khng c ci g c chp nhn rng ri trong hot ng trao i hng ho v dch v. Khi mi ngi s da vo phng thc trao i hin vt - hng i hng. c ba n nh hng, bn phi tr bng mt th g c gi tr tng ng nh ra bt, ra t hay b quyt gia truyn v cch lm mn bp ci cun tht. Nn kinh t da vo trao i hin vt s gp nhiu kh khn trong vic phn b ngun lc khan him mt cch c hiu qu. Trong nn kinh t nh vy, cc giao dch ch c th thc hin c khi c s trng khp nhu cu - iu kh c kh nng xy ra, v him khi trong hai ngi mun tham gia trao i, ngi ny c hng ho hoc dch v m ngi kia cn v ngc li. S tn ti ca tin gip cho qu trnh trao i c thc hin d dng hn. ng ch nh hng khng cn quan tm n vic bn c sn xut cho ng ta mt hng ho hoc dch v c gi tr khng. Quy c nh vy cho php trao i din ra khp mi ni. ng ch nh hng sn sng chp nhn tin ca bn v bit nhng ngi khc cng hnh ng nh vy. ng ta nhn tin ca bn v s dng s tin tr lng cho c u bp ca mnh; c u bp ny li s dng tin lng ca mnh tr cho nh tr v vic chm sc con c; nh tr ny dng tin hc ph tr lng cho gio vin; v gio vin li dng tin lng nhn c thu bn ct c. Khi tin c chuyn t ngi ny sang ngi khc trong nn kinh t, n to thun li cho hot ng sn xut v trao i, qua cho php mi ngi chuyn mn ho vo cng vic m h c th lm tt nht, qua nng cao mc sng ca h. Trong chng ny, trc tin chng ta xem xt vai tr ca tin trong nn kinh t. Chng ta s tho lun vn tin l g, cc loi tin, h thng ngn hng to ra tin nh th no v chnh ph kim sot lng tin trong lu thng ra sao. V tin rt quan trng trong nn kinh t, nn phn cn li ca cun sch ny s tm hiu tc ng ca s thay i trong cung ng tin t ti cc bin s kinh t khc, bao gm lm pht, li sut, sn lng v tht nghip. Nht qun vi nhng nghin cu di hn 3 chng trc v chng sau, chng ta s xem xt nh hng
NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

di hn ca vic thay i cung ng tin t. Nhng nh hng ngn hn ca s thay i trong cung ng tin t l mt ch kh phc tp v chng ta s nghin cu phn sau ca cun sch. Chng ny to ra c s thc hin tt c cc phn tch . NGHA CA TIN Tin l g? Cu hi ny c v k quc. Khi bn c thy rng nh t ph Bill Gates c nhiu tin, bn hiu iu hm ng ta giu n mc c th mua hu ht hng ho m mnh mun. Vi ngha ny, tin c dng ch ca ci. Tuy nhin, cc nh kinh t s dng thut ng tin theo ngha c th hn: tin l tt c cc ti sn trong nn kinh t m mi ngi thng s dng mua hng ho v dch v ca ngi khc. Tin mt trong v ca bn l tin bi v bn c th dng n mua mt ba n nh hng hay mt chic o ca hng qun o. Ngc li, nu ngu nhin s hu phn ln Cng ty Microsoft nh Bill Gates, bn s l ngi giu c, nhng ti sn ny khng c coi l mt loi tin. Bn khng th mua mt ba n hay chic o s mi bng s ca ci nh vy nu nh trc khng i n ra tin mt. Theo nh ngha ca cc nh kinh t, tin ch bao gm mt s t loi ca ci thng c ngi bn chp nhn i ly hng ho v dch v Cc chc nng ca tin Trong nn kinh t, tin c ba chc nng: l phng tin trao i, n v hch ton v phng tin ct tr gi tr. Ba chc nng ny lm cho tin khc vi cc ti sn khc, nh c phiu, tri phiu, bt ng sn, tc phm ngh thut v ngay c th chi bng chy. Sau y chng ta s ln lt xem xt tng chc nng ca tin. Phng tin trao i l ci m ngi mua trao cho ngi bn khi mua hng ho v dch v. Khi bn mua mt chic s mi ca hng qun o, ca hng trao cho bn chic s mi v bn trao cho ca hng tin ca mnh. S chuyn giao tin t ngi mua sang ngi bn cho php h thc hin giao dch ny. Khi bc vo ca hng, bn tin chc rng ca hng s chp nhn tin ca bn khi bn mun i tin ly nhng hng ho m n ang bn, v tin l phng tin trao i c chp nhn rng ri. n v hch ton c ngha tin l thc o m mi ngi s dng nim yt gi v ghi cc khon n. Khi i mua hng, bn c th nhn thy gi mt chic s mi l 20 la v chic bnh hamburger gi 2 la. Mc d c th ni chnh xc rng gi ca chic o bng 10 chic bnh v gi ca chic bnh bng 1/10 chic o, nhng gi khng bao gi c ghi theo cch ny. Tng t, nu bn vay tin ca ngn hng, th s tin bn phi hon tr trong tng lai s c tnh bng la, ch khng phi bng lng hng ho v dch v. Khi mun tnh ton v ghi chp gi tr kinh t, chng ta s dng tin vi t cch l n v hch ton. Phng tin ct tr gi tr l mt th m mi ngi s dng chuyn sc mua t hin ti ti tng lai. Khi hm nay mt ngi bn chp nhn tin trao i ly hng ho hoc dch v, anh ta c th nm gi tin v tr thnh ngi mua hng ho hoc dch v khc vo thi im no trong tng lai. Tt nhin, tin khng phi phng tin ct tr gi tr duy nht trong nn kinh t, bi v mt ngi c th chuyn sc mua t hin ti ti tng lai bng cch nm gi cc ti sn khc. Thut ng ca ci c dng ch tng phng tin ct tr gi tr, trong c tin v cc ti sn khng phi tin.
NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

Cc nh kinh t s dng thut ng kh nng thanh khon ch mc d dng i mt ti sn thnh phng tin trao i ca nn kinh t. V tin l phng tin trao i ca nn kinh t, nn n l ti sn c kh nng thanh khon cao nht. Cc ti sn khc nhau c kh nng thanh khon rt khc nhau. Phn ln c phiu v tri phiu c th bn mt cch d dng vi chi ph thp v v vy chng l nhng loi ti sn c kh nng thanh khon tng i cao. Tri li, vic bn mt ngi nh, mt bc ha Rembrandt hay th chi bng chy nm 1948 ca Joe DiMaggio i hi nhiu thi gian v n lc hn, cho nn cc ti sn ny c kh nng thanh khon thp hn. Khi mi ngi quyt nh hnh thc nm gi loi ca ci no, h phi cn i gia kh nng thanh khon ca mi loi ti sn v tc dng ct tr gi tr ca n. Tin l loi ti sn c c kh nng thanh khon cao nht, nhng khng phi phng tin ct tr gi tr hon ho. Khi gi tng, gi tr ca tin gim. Hay ni cch khc, khi hng ho v dch v tr nn t hn, th s tin trong v ca bn s mua c t hng ho v dch v hn. Mi quan h gia mc gi v gi tr ca tin t tr nn quan trng hiu tin tc ng ti nn kinh t nh th no. Cc loi tin Khi tn ti di hnh thc mt hng ho c gi tr c hu, tin c gi l tin hng ho. Thut ng gi tr c hu hm hng ho c gi tr ngay c khi n khng c s dng lm tin. Mt v d v tin hng ho l vng. Vng c gi tr c hu bi v n c s dng trong cng nghip v ch tc trang sc. Mc d ngy nay chng ta khng s dng vng lm tin, nhng trong lch s vng l mt hnh thi tin t ph bin bi v n tng i d dng vn chuyn, cn o, kim tra thun nht. Khi mt nn kinh t s dng vng lm tin (hoc tin giy c m bo bng vng), th ngi ta ni nn kinh t ang hot ng trong ch bn v vng. Mt v d khc v tin hng ho l thuc l. Trong Th chin II, t binh cc tri giam trao i hng ho v dch v vi nhau bng cch s dng thuc l lm phng tin ct tr gi tr, n v hch ton, phng tin trao i. Tng t, khi Lin bang X vit b sp vo nhng nm cui 1980, thuc l li thay th ng rp v n l loi tin c a thch Mtcva. Trong c hai trng hp trn, ngay c nhng ngi khng ht thuc vn sn sng chp nhn thuc l trong trao i, bi v h bit rng c th dng thuc l mua nhng hng ho v dch v khc. Khi tin khng c gi tr c hu, n c gi tin php nh. Khi nim php nh n gin ch l mt php lnh hay ngh nh v tin php nh l loi tin c to ra nh mt php lnh ca chnh ph. V d, hy so snh nhng t la trong v ca bn (c chnh ph M pht hnh) v nhng t la trong tr chi c quyn (c cng ty tr chi Parker Brothers pht hnh). Ti sao bn c th s dng nhng t la th nht thanh ton cho ho n ca bn ti mt nh hng, trong khi nhng t la th hai th khng? Cu tr li l chnh ph M qui nh bng mt php lnh rng nhng t la l t la hp l. Mi t la trong v ca bn u c dng ch: this note is legal tender for all debts, public and private (t giy bc ny l phng tin thanh ton hp php cho tt c cc khon n, t nhn v cng cng). Mc d chnh ph l c quan ng vai tr trung tm trong vic thit lp v iu hnh h thng tin php nh (v d truy t nhng k lm tin gi), nhng h thng tin t hot

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

ng thnh cng, cng cn c nhng nhn t khc na. Ni rng hn, s chp nhn tin php nh ph thuc nhiu vo k vng v tp qun x hi cng nh mt php lnh ca chnh ph. Trong nhng nm 1980, chnh ph Lin X cha bao gi hu b ng rp, bi v n l ng tin chnh thc m chnh ph qui nh. Nhng ngi dn Mtcva li thch chp nhn thuc l (hoc la M) hn ng rp trong vic trao i hng ho v dch v, bi v h tin rng loi tin ny c nhng ngi khc chp nhn trong tng lai. Tin trong nn kinh t M Nh chng ta bit, lng tin lu thng trong nn kinh t - c gi l khi lng tin t c tc ng mnh n nhiu bin s kinh t. Nhng trc khi xem xt ti sao iu li ng, chng ta cn tr li cu hi quan trng: khi lng tin t l g? C th, hy tng tng bn c giao nhim v tnh ton xem trong nn kinh t M c bao nhiu tin. Theo cch tnh ca bn, khi lng tin t bao gm c nhng loi ti sn no? Loi ti sn r rng nht cn a vo khi lng tin t l tin mt - bao gm cc ng tin giy v tin xu trong tay cng chng. Tin mt r rng c chp nhn lm phng tin trao i mt cch rng ri nht trong nn kinh t. Nh vy, tin mt l mt b phn ca khi lng tin t. Tuy nhin, tin mt khng phi l ti sn duy nht m bn c th s dng mua hng ho v dch v. C nhiu ca hng chp nhn sc c nhn. Ti sn m bn nm gi di dng ti khon vit sc cng d dng s dng trong vic mua hng ho v dch v nh nhng ti sn m bn ct trong v. V vy tnh khi lng tin t, bn phi tnh c cc ti khon tin gi khng k hn - l nhng ti khon ngn hng m ngi gi c th s dng theo nhu cu, n gin bng cch vit sc. Khi coi s d ti khon vit sc ca bn l mt phn ca khi lng tin t, bn s ngh n cc loi ti khon khc m ngi gi ti ngn hng v cc nh ch ti chnh khc. Ngi gi tin ti cc ngn hng thng khng th pht hnh sc vo s d ti khon tit kim, nhng h c th d dng chuyn nhng khon tit kim ny thnh ti khon vit sc. Ngoi ra, nhng ngi gi tin ti qu h tng trn th trng tin t c th vit sc vo s d ca h. Chnh v vy, khi xc nh cc b phn ca khi lng tin t ca M, chng ta phi tnh n cc ti khon ny. Khi lng tin Nm 1998 M1 1.092 (t la) Bao gm

Tin mt Sc du lch Tin gi khng k hn Cc ti khon c th vit sc khc M2 4.412 (t la) Mi th trong M1 Tin gi tit kim Tin gi ngn hn Qu h tng trn th trng tin t ... Bng 1. Hai i lng phn nh khi lng tin t trong nn kinh t M. Hai i lng c ch nhiu nht v khi lng tin t l M1 v M2.
NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

Trong nn kinh t phc tp hin nay, chng ta khng th phn bit r rng u l ti sn c gi l tin v u l ti sn khng phi tin. Tin xu trong v chng ta l mt phn ca khi lng tin t v to th chnh Niu-oc r rng khng phi l tin, nhng c rt nhiu ti sn nm gia hai thi cc ny m chng ta kh phn bit r rng. Chnh v th, khi lng tin t M c tnh theo nhiu cch khc nhau. Bng 1 minh ha cho hai cch tnh quan trng nht l khi lng tin t M1 v M2. Mi cch tnh s dng nhng tiu chun tng i khc nhau phn bit ti sn l tin v ti sn khng phi tin. Trong cun sch ny, chng ta khng xem xt s khc nhau gia cc cch xc nh khi lng tin t. iu quan trng l cung ng tin t trong nn kinh t ca M khng ch c tin mt, m cn bao gm nhiu khon tin gi trong cc ngn hng v nh ch ti chnh m ngi gi d dng s dng mua hng ho v dch v. NGHIN CU TNH HUNG: TIN MT NM U?

Mt vn n nan gii ny sinh khi xc nh khi lng tin t trong nn kinh t M lin quan n vic tnh ton khi lng tin mt. Vo nm 1988, khi lng tin mt trong nn kinh t M bng khong 460 t la. hiu c con s ny, chng ta c th chia n cho 205 triu ngi trng thnh (trn 16 tui) M. Kt qu tnh ton ny cho thy th mi ngi ln trung bnh nm gi khong 2.240 la tin mt. Hu ht mi ngi u bt ng khi bit rng trong nn kinh t ca chng ta c nhiu tin nh vy, bi v h trong v s tin t hn rt nhiu. Ai ang nm gi s tin mt ny? Khng ai bit chnh xc, nhng c hai cch l gii d hiu. Cch l gii th nht l phn ln tin mt c ngi nc ngoi nm gi. cc nc c h thng tin t khng n nh, ngi dn thng thch nm gi la hn ti sn trong nc. Trn thc t, vic la M c s dng nhiu nc lm phng tin trao i, n v hch ton v phng tin ct tr gi tr khng phi l iu bt thng. Cch l gii th hai l mt lng ln tin mt c nhng k bun ma tu, trn lu thu v ti phm khc nm gi. i vi hu ht ngi M, tin mt khng phi l loi ti sn tt nht. L do khng ch v tin mt c th b mt, b nh cp m cn khng c hng li sut, trong khi cc ti khon tin gi ti ngn hng em li li sut. Chnh v th m ngi dn ch mun gi mt lng nh tin mt. Ngc li, nhng k ti phm trnh gi tin vo ngn hng, bi v ti khon tin gi ngn hng cho php cnh st da vo s sch ln theo du vt ca cc hot ng bt hp php. i vi bn ti phm, tin mt l mt phng tin ct gi gi tr tt nht.

PHN C THM

TH TN DNG, TH GHI N V TIN

C v l l t nhin khi chng ta coi th tn dng l b phn ca khi lng tin t trong nn kinh t. Xt cho cng, mi ngi s dng th tn dng mua nhiu th. C phi v th m th tn dng l phng tin trao i khng? Mc d nhn qua lp lun ny c v thuyt phc, nhng th tn dng khng c coi l tin cho d khi lng tin t c nh ngha theo cch no. Nguyn nhn y l th
NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

tn dng thc ra khng phi l phng php thanh ton, m l phng php thanh ton chm. Khi mua mt ba n bng th tn dng, ngn hng pht hnh th s tr tin cho nh hng th hng n. Vo mt ngy no trong tng lai, bn phi hon tr ngn hng (c th c li sut). Khi n hn thanh ton s tin chi tiu bng cch s dng th, c th bn phi thc hin iu bng cch vit mt tm sc vo ti khon vit sc. S d trong ti khon vit sc ny l b phn cu thnh khi lng tin t ca nn kinh t. Hy ch rng th tn dng rt khc th ghi n, mt phng tin c dng rt vn t ng t ti khon ngn hng tr cho hng ho mua. Th ghi n khng cho php ngi s dng tr tin sau cho hng ho mua, m cho php anh ta s dng trc tip cc khon tin gi trong mt ti khon ngn hng. Hiu theo ngha ny, th ghi n ging mt tm sc hn th tn dng. S d trong ti khon lm c s cho th ghi n nm trong cc nh ngha v khi lng tin t. Mc d th tn dng khng c coi l mt dng ca tin, nhng n c ngha quan trng i vi vic phn tch h thng tin t. Nhng ngi c th tn dng c th tr tin mua hng ca mnh mt ln vo cui thng, ch khng phi thanh ton mi khi mua hng. Kt qu l, nhng ngi s dng th tn dng c l nhn chung nm gi t tin hn nhng ngi khng c th tn dng. Cho nn, vic p dng v tnh ph bin ngy cng tng ca th tn dng c th lm gim lng tin m mi ngi quyt nh nm gi.

on nhanh: Hy lit k v gii thch 3 chc nng ca tin. H THNG D TR LIN BANG Khi nn kinh t da vo h thng tin php nh nh nn kinh t M, th phi c mt c quan no chu trch nhim iu hnh h thng tin t. M, c quan l Qu d tr Lin bang, gi tt l Fed. Nu nhn ln pha trn t la, bn s thy dng ch giy bc ca Qu d tr Lin bang. Fed l mt v d v ngn hng trung ng - mt nh ch c thnh lp gim st hot ng ca h thng ngn hng v iu tit lng tin trong nn kinh t. Cc ngn hng trung ng ln khc trn th gii bao gm Ngn hng Anh (BOE), Ngn hng Nht (BOJ) v Ngn hng trung ng chu u (ECB). T chc ca Fed Qu D tr Lin bang c thnh lp vo nm 1914, sau khi hng lot v b ngn hng vo nm 1907 lm cho Quc hi M nhn ra rng phi c mt ngn hng trung ng bo m s lnh mnh ca h thng ngn hng ton quc. Hin nay, Fed hot ng di d lnh o ca Hi ng Thng c gm 7 thnh vin c tng thng c v Thng vin ph chun. Cc thng c c nhim k 14 nm. Cng ging nh cc thm phn lin bang c hng nhim k sut i tch h ra khi chnh tr, cc thng c ca Fed c nhim k di trnh cho h cc p lc chnh tr trong ngn hn khi h hoch nh chnh sch tin t. Trong s by thnh vin ca Hi ng Thng c, ngi quan trng nht l ch tch. Ch tch ch o nhn vin ca Fed, lnh o cc cuc hp ca hi ng v nh k gii trnh

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

v chnh sch ca Fed trc cc u ban ca quc hi. Tng thng trc tip b nhim thng c cho nhim k 4 nm. Khi cun sch ny ang in, th Ch tch Hi ng thng c ca Fed l Alan Greenspan, ngi trc y c tng thng Rign b nhim vo nm 1987 v sau ny li c tng thng Bush v Clinton ti b nhim. H thng d tr lin bang bao gm Hi ng D tr Lin bang c tr s th Washington v 12 Ngn hng D tr Lin bang khu vc c tr s ti cc thnh ph ln trn khp nc M. Ch tch ngn hng khu vc do hi ng gim c ngn hng - nhng ngi trc y hot ng trong cng ng kinh doanh v ngn hng trong khu vc - bu chn. Fed c hai nhim v gn b vi nhau. Nhim v th nht l iu hnh cc ngn hng v m bo s lnh mnh ca h thng ngn hng. y l nhim v ch yu thuc phm vi trch nhim ca cc Ngn hng D tr Lin bang khu vc. C th, Fed gim st tnh hnh ti chnh ca tng ngn hng v to thun li cho cc giao dch ngn hng thng qua thanh ton sc. N cng hot ng vi t cch l ngn hng ca cc ngn hng. Ngha l Fed cho cc ngn hng vay tin khi h mun vay. Khi cc ngn hng gp kh khn v ti chnh cm thy thiu tin mt, Fed s ng vai tr l ngi cho vay cui cng - tc ngi cho nhng ngi khng th vay ni khc vay tin - duy tr s n nh ca ton b h thng ngn hng. Nhim v th hai v quan trng hn ca Fed l kim sot lng tin hin c trong nn kinh t, thng c gi l cung ng tin t. Nhng quyt nh do cc nh hoch nh chnh sch a ra c lin quan n cung ng tin t to thnh chnh sch tin t. Ti Qu D tr Lin bang, chch sch tin t c U ban th trng m Lin bang (FOMC) thc hin. FOMC hp su tun mt ln ti th Washington trao i v cc iu kin ca nn kinh t v xem xt nhng thay i trong chnh sch tin t. U ban th trng m lin bang U ban th trng m Lin bang c 7 thnh vin ca Hi ng Thng c v 5 thnh vin c chn t 12 ch tch ngn hng khu vc. Tt c 12 ch tch ca ngn hng khu vc u c tham d ti cc cuc hp ca FOMC, nhng ch c 5 ngi c quyn b phiu. Nm mi ngi c quyn b phiu ln lt c chn t 12 ch tch khu vc. Tuy nhin, ch tch ca Fed Niu oc lun c mt phiu, bi v Niu oc l trung tm ti chnh truyn thng ca nn kinh t M v cng bi v tt c cc giao dch mua bn tri phiu ca Fed u c tin hnh ti quy giao dch ca Fed Niu oc. Thng qua cc quyt nh ca FOMC, Fed c quyn tng hoc gim s lng t la trong nn kinh t. Ni bng mt hnh nh n gin, bn c th tng tng ra rng Fed in ra nhng t la, sau dng my bay trc thng th chng xung khp nc M. Tng t nh vy, bn cng c th hnh dung ra vic Fed s dng mt chic my ht bi khng l ht bt cc t la trong v ca mi ngi. Mc d trn thc t cng c m Fed s dng lm thay i cung ng tin t phc tp hn th nhiu, nhng my bay - my ht bi l mt hnh nh gn ng vi ngha ca chnh sch tin t. Trong phn cui chng ny, chng ta s tho lun cch thc Fed lm thay i cung ng tin t, nhng c l y chng ta cng nn bit rng cng c c bn ca Fed l nghip v th trng m - tc vic mua v bn tri phiu chnh ph. (Hy nh li rng tri phiu chnh ph M l mt chng ch n ca chnh ph lin bang). Nu FOMC quyt nh tng cung ng tin

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

t, Fed in la v s dng s la ny mua tri phiu chnh ph t tay cng chng trn th trng tri phiu quc gia. Sau khi Fed mua tri phiu, s la trn s nm trong tay cng chng v v vy vic mua tri phiu trn th trng m ca Fed lm tng cung ng tin t v ngc li. Fed l mt t chc quan trng bi v s thay i trong cung ng tin t c th tc ng mnh m ti nn kinh t. Mt trong Mi Nguyn l ca kinh t hc chng 1 l: gi c tng khi chnh ph in qu nhiu tin. Mt nguyn l khc trong Mi Nguyn l ca kinh t hc l: x hi phi i mt vi s nh i ngn hn gia lm pht v tht nghip. Sc mnh ca FOMC nm nhng nguyn l c bn ny. V nhng l do m chng ta s tho lun y hn trong nhng chng sau, cc quyt nh chnh sch ca FOMC c tc ng ht sc quan trng ti t l lm pht ca nn kinh t trong di hn, cng nh vic lm v sn xut trong ngn hn. D nhin, ch tch Qu D tr Lin bang l ngi c quyn lc mnh m th hai, ch sau tng thng M. on nhanh: Nhng trch nhim quan trng nht ca Qu D tr Lin bang l g? Nu Fed mun tng cung ng tin t, n thng lm theo cch no? H THNG NGN HNG V CUNG NG TIN T n y chng ta bit tin l g v Qu d tr Lin bang kim sot cung ng tin t bng cch mua v bn tri phiu chnh ph trn th trng m nh th no. Tuy s l gii cung ng tin t ny ng, nhng cha y . C th, n cha cp n vai tr trung tm ca cc ngn hng trong h thng tin t. Hy nh rng s lng tin m bn nm gi bao gm c tin mt (tin giy trong v bn v tin xu trong ti bn) v ti khon tin gi khng k hn (s d trong ti khon vit sc ca bn). Tin gi khng k hn nm cc ngn hng thng mi v v vy hnh vi ca cc ngn hng nh hng n lng tin gi v cung ng tin t trong nn kinh t. Trong phn ny, chng ta s tm hiu xem hnh vi ca cc ngn hng thng mi nh hng nh th no n cung ng tin t v h lm cho hot ng ca Fed tr nn phc tp nh th no khi n kim sot cung ng tin t. Tnh hung n gin: hot ng ngn hng d tr 100% xem xt nh hng ca hot ng ngn hng thng mi n cung ng tin t, u tin chng ta hy tng tng ra rng trn th gii khng tn ti bt k ngn hng no. Trong nn kinh t gin n ny, tin mt l hnh thc duy nht ca tin. Ni c th, nu tng lng tin mt l 100 la, cung ng tin t cng l 100 la. By gi chng ta hy gi nh rng ngi no m ti khon ti mt ngn hng, gi l Ngn hng quc gia th nht (FNB). Ngn hng quc gia th nht ch l nh ch nhn tin gi. Ngha l, n ch nhn tin gi m khng cho vay. Mc ch ca hot ng ngn hng ny l cung cp ni an ton cho mi ngi gi tin. Mi khi nhn c tin gi, n ct s tin ca h vo kt st cho n khi khch hng n rt tin ra hoc vit sc vo s d ti khon ca mnh. Nhng khon tin gi m ngn hng nhn c, nhng khng cho vay c gi l d tr. V trong nn kinh t tng tng ny, tt c cc khon tin gi c gi li di dng d tr, nn h thng ngn hng ca n c gi l ngn hng d tr 100%.

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

NGN HNG QUC GIA TH NHT

Ti sn D tr 100 la Cc khon n Tin gi 100 la

Chng ta c th biu th tnh hnh ti chnh ca Ngn hng quc gia th nht bng ti khon ch T. y l bng k ton n gin cho bit nhng thay i trong ti sn v cc khon n ca n. Sau y l ti khon ch T ca Ngn hng quc gia th nht nu ton b 100 la tin ca nn kinh t c gi ti ngn hng ny. 100 la ghi bn tri ca ti khon ch T l ti sn ca ngn hng (s tin m ngn hng gi trong kt st). Bn phi ca ti khon l cc khon n cng ghi 100 la (s tin m n n ngi gi). Hy nh rng ti sn v cc khon n ca ngn hng Ngn hng quc gia th nht ng bng nhau. By gi chng ta s xem xt cung ng tin t trong nn kinh t tng tng ny. Trc khi Ngn hng quc gia th nht khai trng, cung ng tin t l 100 la tin mt m cng chng ang nm gi. Sau khi n khai trng v cng chng gi tin mt ca mnh, cung ng tin t l 100 la tin gi khng k hn. (Tin mt khng cn na v ton b s tin ny nm trong kt st. Mi la tin gi vo ngn hng lm gim mt la tin mt v lm tng tin gi khng k hn mt lng ng nh th, cho nn cung ng tin t khng thay i. V vy, nu cc ngn hng gi ton b khon tin gi di dng d tr, th h s khng tc ng ti cung ng tin t. Qu trnh to tin gi ca hot ng ngn hng d tr mt phn C th cc ch ngn hng ti Ngn hng quc gia th nht bt u suy ngh li chnh sch d tr 100% ca h. Vic cho ton b tin nm nhn ri trong kt st l khng cn thit. Ti sao li khng s dng mt phn s cho vay? Cc h gia nh mua nh , cc doanh nghip xy nh xng mi v sinh vin tr hc ph, tt c u sn sng tr li sut cho vay mt phn tin trong mt thi gian. Tt nhin, Ngn hng quc gia th nht cng phi gi mt phn di dng d tr c sn tin mt khi ngi gi n rt tin ra. Nhng nu cc khon tin gi mi gn bng s tin rt ra, th Ngn hng quc gia th nht ch cn gi mt phn tin gi di dng d tr. Nh vy, hot ng ca h thng Ngn hng quc gia th nht p dng h thng c gi l ngn hng d tr mt phn. T trng tin gi m ngn hng gi di dng d tr c gi l t l d tr. T l ny c xc nh da trn quy nh ca chnh ph v chnh sch ca ngn hng. Nh chng ta s trnh by k hn vo cui chng ny, Fed t ra t l d tr ti thiu m cc ngn hng phi nm gi, gi l d tr bt buc. Ngoi ra, cc ngn hng thng mi c th nm gi khi lng d tr ln hn mc d tr ti thiu m lut php yu cu, gi l d tr di ra, m bo chc chn rng h khng b thiu ht tin mt. phc v cho mc ch ca mnh, chng ta coi t l d tr l cho trc v tm hiu ngha ca hot ng ngn hng d tr mt phn i vi cung ng tin t.

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

Gi s Ngn hng quc gia th nht c t l d tr l 10%. Ngha l, ngn hng ny gi li 10% tin gi di dng d tr v cho vay ht phn cn li. By gi chng ta hy nhn li ti khon ch T ca n:

Ngn hng Quc gia Th nht

Ti sn D tr 10 Cho vay 90 la Cc khon n Tin gi 100 la

Cc khon n ca Ngn hng quc gia th nht vn l 100 la, v vic cho vay khng lm thay i ngha v tr n ca ngn hng i vi ngi gi tin. Nhng gi y ngn hng c hai loi ti sn: 10 la trong kt st v n cho vay 90 la. (Cc khon cho vay ny l khon n ca nhng ngi vay tin ngn hng, nhng l ti sn ca ngn hng cho vay, bi v ngi i vay sau ny phi hon tr ngn hng). Nhng tnh tng cng, ti sn ca Ngn hng quc gia th nht vn bng cc khon n ca n. Mt ln na, chng ta hy xem xt cung ng tin t trong nn kinh t. Trc khi Ngn hng quc gia th nht cho vay, cung ng tin t bng 100 la di dng tin gi vo ngn hng. Nhng khi Ngn hng quc gia th nht cho vay, cung ng tin t tng ln. Ngi gi tin vn c 100 la tin gi khng k hn, nhng gi y ngi vay tin ca ngn hng nm gi 90 la tin mt. Cung ng tin t (bng tng ca tin mt v tin gi khng k hn) bng 190 la. Nh vy, khi cc ngn hng ch gi mt phn tin gi di dng d tr, h to ra tin. Trc ht, qu trnh to tin ny ca ngn hng d tr mt phn c v qu tuyt vi, v dng v nh ngn hng to ra tin t khng kh. lm cho qu trnh to tin ny khng cn l php mu, chng ta hy nh rng khi Ngn hng quc gia th nht cho vay mt phn d tr v to ra tin, n khng to ra thm bt k ca ci no. Cc khon cho vay ca Ngn hng quc gia th nht em li cho ngi i vay mt s tin mt v v vy h c kh nng mua hng ho v dch v. Song ngi i vay phi chu nhng khon n, v vy cc khon cho vay khng lm cho h giu hn cht no c. Ni cch khc, khi mt ngn hng to ra ti sn l tin, n cng to ra ngha v tr n tng ng cho ngi i vay. Vo cui ca qu trnh to tin ny, nn kinh t c kh nng thanh khon cao hn, hiu theo ngha c nhiu phng tin trao i hn, nhng nn kinh t khng c nhiu ca ci hn trc. S nhn tin Qu trnh to tin khng dng li Ngn hng quc gia th nht. Gi s nhng ngi vay tin t Ngn hng quc gia th nht s dng 90 la mua mt ci g t ngi no v nhng ngi ny sau khi nhn c tin li quyt nh gi ton b s tin mt ca mnh vo Ngn hng quc gia th hai. Sau y l ti khon ch T ca Ngn hng quc gia th hai:

Ngn hng Quc gia Th hai

Ti sn D tr 9 la Cho vay 81 la Cc khon n Tin gi 90 la

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

10

Sau khi c khon tin gi, ngn hng ny c khon n bng 90 la. Nu ngn hng Ngn hng quc gia th hai cng gi t l d tr l 10%, n s nm gi ti sn bng 9 la di dng d tr v cho vay 81 la. Bng cch ny, Ngn hng quc gia th hai to ra thm lng tin 81 la. Nu 81 la tin mt cui cng li c huy ng vo Ngn hng quc gia th ba v ngn hng ny cng c t l d tr l 10%, n s gi 8,1 la di dng d tr v cho vay 72,9 la. y l ti khon ch T ca Ngn hng quc gia th ba:

Ngn hng Quc gia Th ba Ti sn c Cc khon n D tr 8,1 la Tin gi 81 la Cho vay 72,9 la Qu trnh c th tip din mi mi. Sau mi ln tin mt c gi vo ngn hng v ngn hng tin hnh cho vay, tin li c to thm. Vy bao nhiu tin c th c to ra trong nn kinh t? Chng ta hy cng chng li vi nhau: Tin gi ban u = 100 la Cho vay ca Ngn hng quc gia th nht = 90 la [= 0,9 x 100 la] Cho vay ca Ngn hng quc gia th hai = 81 la [= 0,9 x 90 la] Cho vay ca Ngn hng quc gia th ba = 72,9 la [= 0,9 x 81 la] * * * * * * Tng mc cung ng tin t = 1.000,00 la Nh vy, mc d qu trnh to tin c th tip din mi mi, nhng n khng to ra lng tin v hn. Nu kin nhn cng chui v hn cc con s trong v d trn li vi nhau, bn s thy 100 la d tr to ra lng tin bng 1.000 la. Lng tin do hot ng ca h thng ngn hng to ra t mi la d tr c gi l s nhn tin. Trong nn kinh t tng tng ca chng ta, 100 la d tr to ra lng tin bng 1.000 la v nh vy s nhn tin bng 10. Yu t no quyt nh quy m ca s nhn tin? Cu tr li tht n gin: s nhn tin l s nghch o ca t l d tr. Nu r l t l d tr ca tt c cc ngn hng trong nn kinh t, th c mi la d tr s sinh ra 1/r la. Trong v d ca chng ta, 1/r=10 v v vy s nhn tin bng 10. Cng thc nghch o tnh s nhn tin ny bao hm mt ngha quan trng. Nu mt ngn hng c 1.000 la tin gi, khi t l d tr 1/10 (10%) hm n phi d tr 100 la. S nhn tin ch o ngc tng ny: nu h thng ngn hng vi t cch mt tng th

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

11

nm gi tng cng 100 la d tr, n ch c th c 1.000 la tin gi. Ni cch khc, nu r l t l d tr so vi tin gi (tc t l d tr) ti mi ngn hng, th t l tin gi so vi d tr trong h thng ngn hng (tc s nhn tin) phi bng 1/r. Cng thc trn cho thy lng tin m cc ngn hng to ra ph thuc vo t l d tr nh th no. Nu t l d tr ch bng 1/20 (tc 5%), h thng ngn hng c th to ra s tin gi ln gp 20 ln d tr v s nhn tin bng 20. Mi la d tr to ra 20 la tin gi. Tng t, nu t l d tr bng 1/5 (tc 20%) v lng tin gi bng 5 ln d tr, th s nhn tin phi bng 5 v mi la d tr to ra 5 la tin gi. Bi vy, t l d tr cng cao, lng tin gi m cc ngn hng cho vay cng t v s nhn tin cng nh. Trong trng hp c bit vi hot ng ngn hng d tr 100%, t l d tr bng 1 v s nhn tin bng 1. Kt qu ny tng ng vi trng hp ngn hng khng cho vay hoc khng to ra tin. Cc cng c kim sot cung ng tin t ca Fed Nh chng ta bit, Fed c trch nhim kim sot cung ng tin t trong nn kinh t. By gi, sau khi hiu ngn hng d tr mt phn hot ng nh th no, chng ta vo v th t hn hiu cch thc Fed thc hin cng vic ca mnh. Bi v cc ngn hng to ra tin trong h thng ngn hng d tr mt phn, nn s kim sot cung ng tin t ca Fed c tnh cht gin tip. Khi Fed quyt nh thay i cung ng tin t, n phi bit hnh vi ca mnh tc ng nh th no vo h thng ngn hng. Fed c ba cng c kim sot cung ng tin t: nghip v th trng m, t l d tr bt buc v li sut chit khu. Chng ta hy tm hiu xem Fed s dng cc cng c ny nh th no. Nghip v th trng m. Nh chng ta bit, Fed thc hin nghip v th trng m khi n mua hoc bn tri phiu chnh ph cho cng chng. lm tng cung ng tin t, Fed ch th cho cc nh bun tri phiu ca mnh Fed Niu oc mua tri phiu trn th trng tri phiu quc gia. Cc t la m Fed b ra mua tri phiu lm tng lng la trong lu thng. Mt phn trong s la mi ny c gi di dng tin mt, phn cn li c gi vo cc ngn hng. Mi la mi c gi di dng tin mt lm tng cung ng tin t ng 1 la. Mi la c gi vo ngn hng lm tng cung ng tin t nhiu hn 1 la v n lm tng d tr v lng tin m h thng ngn hng c th to ra. Ngc li, ct gim cung ng tin t, Fed bn tri phiu chnh ph cho cng chng trn th trng tri phiu quc gia. Cng chng tr cho cc tri phiu bng tin mt v tin gi ngn hng m h ang nm gi v v vy lng tin trong lu thng gim xung. Ngoi ra, khi cng chng rt tin ra khi cc ngn hng, cc ngn hng nhn thy lng tin d tr ca h gim. p li s suy gim d tr ny, cc ngn hng gim khi lng cho vay v qu trnh to tin s din ra theo chiu hng ngc li. Nghip v th trng m rt d thc hin. Trn thc t, vic mua bn tri phiu chnh ph ca Fed trn th trng tri phiu quc gia ging nh cc giao dch m bt k c nhn no thc hin khi thay i c cu u t ca mnh. (Tt nhin khi mt c nhn mua hoc bn tri phiu, s tin trong tay h thay i, nhng lng tin trong lu thng vn nh c). Hn na, Fed c th s dng nghip v th trng m thay i cung ng tin t trn quy m nh hoc ln vo bt k ngy no m khng cn c nhng thay i ln trong lut php hay cc
NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

12

qui nh v ngn hng. Chnh v th, nghip v th trng m l cng c ca chnh sch tin t m Fed s dng thng xuyn nht. T l d tr bt buc. Fed cng c th tc ng ti cung ng tin t thng qua t l d tr bt buc, tc mc d tr ti thiu m cc ngn hng phi nm gi so vi tin gi. T l d tr bt buc nh hng n lng tin m h thng ngn hng c th to ra t mi la d tr. S gia tng t l d tr bt buc hm cc ngn hng phi d tr nhiu hn, do cho vay t hn t mi la m n nhn c di dng tin gi; kt qu l, n lm tng t l d tr, lm gim s nhn tin v cung ng tin t. Ngc li, bin php ct gim t l d tr bt buc lm tng s nhn tin v cung ng tin t. Fed rt t khi thay i t l d tr bt buc bi v s thay i thng xuyn c th lm gin on hot ng kinh doanh ca ngnh ngn hng. V d, khi Fed tng t l d tr bt buc, mt s ngn hng nhn thy h b thiu ht d tr, mc d h khng thy c s bin ng no trong tin gi. Trong trng hp nhu vy, h phi t chi cho vay cho n khi to ra c mc d tr bt buc mi. Li sut chit khu. Cng c th ba trong cc cng c tin t ca Fed l li sut chit khu, tcli sut m Fed p dng khi cho cc ngn hng thng mi vay tin. Khi khng d tr bt buc, ngn hng thng mi phi vay tin ca Fed. Tnh hung ny c th xy ra bi v ngn hng cho vay qu nhiu hoc bi v c qu nhiu cc khon tin c rt ra. Khi Fed cho mt ngn hng vay tin, h thng ngn hng s c nhiu d tr hn v h c th to ra nhiu tin hn. Fed c th thay i cung ng tin t bng cch thay i li sut chit khu. Li sut chit khu cng cao, cc ngn hng cng ngi vay tin ca Fed b p d tr. Bi vy, bin php tng sut chit khu lm gim d tr ca h thng ngn hng, dn n cung ng tin t gim. Ngc li, bin php gim li sut chit khu khuyn khch cc ngn hng vay tin ca Fed, dn ti lng d tr tng v cung ng tin t tng. Fed s dng hnh thc cho vay chit khu khng ch kim sot cung ng tin t, m cn nhm gip cc nh ch ti chnh khi h ri vo tnh th kh khn. V d vo nm 1984, mi ngi n rng ngn hng quc gia Continential Illinois National Bank c rt nhiu khon n kh i v rt nhiu ngi gi tin rt tin ra. cu ngn hng ny, Fed hot ng vi t cch ngi cho vay cui cng v cho n vay hn 5 t la. Tng t, khi th trng chng khon ph Un sp vo ngy 19-10-1987, nhiu cng ty mi gii chng khon ph Un ngay lp tc nhn thy h cn phi c s tin ln thanh ton cho khi lng giao dch chng khon ln. Trc khi th trng chng khon m ca vo sng hm sau, ch tch ca Fed Alan Greenspan thng bo rng Fed sn sng cung cp phng tin thanh ton h tr cho h thng kinh t v ti chnh. Nhiu nh kinh t tin rng phn ng ca Greenspan i vi s sp ca th trng chng khon l mt l do quan trng gii thch v sao s kin ch c rt t hu qu. Nhng vn ny sinh khi kim sot cung ng tin t Ba cng c ca Fed - nghip v th trng m, t l d tr bt buc v li sut chit khu tc ng mnh n cung ng tin t. Tuy nhin, Fed khng th kim sot cung ng tin t

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

13

mt cch chnh xc. Fed phi vt ln vi 2 vn . Chng ny sinh bi v phn ln cung ng tin t l do h thng ngn hng d tr mt phn ca chng ta to ra. Vn th nht l, Fed khng kim sot c lng tin m cc h gia nh quyt nh nm gi di dng tin gi ti cc ngn hng. Cc h gia nh cng gi nhiu tin vo ngn hng, cc ngn hng cng c nhiu d tr v h thng ngn hng cng c th to ra nhiu tin. V ngc li, cc h gia nh cng gi t tin vo ngn hng, ngn hng cng c t d tr v h thng ngn hng cng to ra t tin. thy r ti sao y li l mt vn , chng ta hy gi nh rng vo mt ngy no , mi ngi bt u mt nim tin vo hot ng ca h thng ngn hng, v vy h quyt nh rt tin ra khi ngn hng v gi nhiu tin di dng tin mt hn. Khi iu ny xy ra, h thng ngn hng mt mt phn d tr v to ra t tin hn. Cung ng tin t s gim, cho d khng c bt k s can thip no ca Fed. Vn th hai ca vic kim sot cung ng tin t l, Fed khng kim sot c lng tin m cc ngn hng cho vay. Khi tin c gi vo mt ngn hng, tin ch c to ra nhiu hn khi ngn hng ny cho vay. Bi v cc ngn hng c th quyt nh gi mt phn d tr di ra, ch khng cho vay, nn Fed khng bit chc h thng ngn hng to ra bao nhiu tin. V d, gi s cc ngn hng tr nn thn trng hn trong kinh doanh do tnh hnh kinh t khng thun li, v vy h quyt nh cho vay ra t hn v gi nhiu tin di dng d tr hn. Vi quyt nh ny ca cc ngn hng, cung ng tin t s gim. Bi vy trong h thng ngn hng d tr mt phn, lng tin trong nn kinh t ph thuc mt phn vo hnh vi ca ngi gi tin v ngn hng. V Fed khng th kim sot hoc d bo chnh xc hnh vi ny, nn n khng th kim sot cung ng tin t mt cch hon ho. Song nu Fed ch n nhng vn ny, th chng khng phi l nhng vn ln. Hng tun Fed u thu thp s liu v cc khon tin gi v d tr ca cc ngn hng, chnh v vy Fed c th nhanh chng nhn ra bt k s thay i no trong hnh vi ca ngi gi tin v cc ngn hng. Do , n c th phn ng li nhng thay i ny v gi cho cung ng tin t st vi mc m n la chn.

NGHIN CU TNH HUNG: TNH TRNG X N NGN HNG RT TIN V CUNG NG TIN T Mc d c l trong i mnh chng bao gi bn chng kin hin tng x n ngn hng rt tin, nhng c th bn nhn thy cnh trong nhng b phim nh Mary Poppins hay l cuc sng tuyt vi. Tnh trng x n ngn hng rt tin xy ra khi ngi gi tin ngh rng ngn hng c th ph sn v bi vy h x n rt tin gi ca h ra. Hin tng x n ngn hng rt tin l mt vn cho tt c cc ngn hng p dng nguyn tc d tr mt phn. V ngn hng ch gi mt phn tin gi ca mnh di dng d tr, nn n khng th tho mn mi yu cu rt tin ca tt c ngi gi tin. Ngay c khi cc ngn hng thc s c kh nng thanh khon (hiu theo ngha ti sn ca h vt qu cc khon n), th h cng khng c tin mt tr cho mi ngi mun rt tin ra. Khi hin tng x n ngn hng rt tin xy ra, ngn hng phi ng ca cho n khi ly li c

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

14

tin vay hoc khi ngi cho vay cui cng no (chng hn Fed) cung cp tin mt tho mn nhu cu ca ngi gi tin. Hin tng x n ngn hng rt tin lm cho vic kim sot cung ng tin t tr nn phc tp. Mt v d quan trng v vn ny xy ra trong cuc i suy thoi vo u nhng nm 1930. Sau mt ln sng x n ngn hng rt tin v ng ca ngn hng, cc h gia nh v ch ngn hng tr nn thn trng hn. Cc h gia nh rt tin gi ca mnh ra khi ngn hng v mun gi tin di dng tin mt hn. Quyt nh ny lm o ngc qu trnh to tin, khi cc ch ngn hng p li s suy gim d tr bng cch ct gim cc khon cho vay. ng thi, h cn tng t l d tr c tin tr cho ngi gi ngay c khi c tnh trng x n ngn hng rt tin trong tng lai. T l d tr cao hn lm gim s nhn tin v cung ng tin t. T nm 1929 n 1933, cung tin gim 28 phn trm, mc d Fed khng thc hin bin php thu hp tin t no. Nhiu nh kinh t cho rng s gim mnh ca cung ng tin t l nguyn nhn gy ra tnh trng tht nghip cao v gi c gim trong thi k ny. (Trong cc chng sau chng ta s tm hiu c ch tc ng ca cung ng tin t ti tht nghip v gi c.) Ngy nay, hin tng x n ngn hng rt tin khng phi vn ln i vi h thng ngn hng hoc Fed. Hin nay chnh ph lin bang thc hin ch bo him tin gi hu ht cc ngn hng, ch yu thng qua Cng ty Bo him Tin gi Lin bang (FDIC). Ngi gi tin khng x n ngn hng rt tin bi v h tin rng nu ngn hng ca h ph sn, FDIC s tr cho h s tin tng ng. Chnh sch bo him tin gi ca chnh ph cng c gi ca n: cc ch ngn hng nhn tin gi c bo him thng c qu t ng c trnh nguy c khng i c n khi cho vay. (Hnh vi ny l mt v d minh ha cho hin tng ri ro v o c m chng ta nu trong chng trc.) Nhng mt ci li ca bo him tin gi l h thng ngn hng n nh hn. V l do ny, nhiu ngi trong chng ta ch nhn thy cnh x n ngn hng rt tin trn phim nh. Kim tra nhanh: Hy trnh by qu trnh to tin ca h thng ngn hng. Nu Fed mun s dng c ba cng c ca chnh sch tin t ct gim cung ng tin t, th n s lm g? KT LUN Vi nm gn y, cun sch bn chy nht c tiu l Nhng b mt ca Ngi n: Qu D tr Lin bang iu hnh t nc nh th no. Mt d, khng c bt k s hoi nghi no v s phng i ca cun sch, nhng tn ca n lm sng t vai tr quan trng ca h thng tin t trong i sng thng nht ca chng ta. Mi khi mua hoc bn mt th g , chng ta u phi da vo quy c cc k hu ch l tin. Gi y, sau khi bit tin l g v ci g quyt nh cung ng tin t, chng ta c th bn n vn nhng thay i trong cung ng tin t nh hng nh th no n nn kinh t. Chng ta s cp n vn ny trong chng sau. TM TT

Tin l khi nim ch nhng ti sn m mi ngi thng s dng mua hng ho v dch v.

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

15

Tin c ba chc nng: phng tin trao i, n v hch ton v phng tin ct tr gi tr. Vi t cch phng tin trao i, n l vt c s dng trong cc giao dch. Vi t cch n v hch ton, n to ra mt cch ghi gi v cc gi tr kinh t khc. Vi t cch phng tin ct tr gi tr, n to ra mt cch chuyn sc mua t hin ti ti tng lai. Tin hng ho, chng hn vng, l tin c gi tr c hu. N c gi tr ngay c khi khng c dng lm tin. Tin php nh, chng hn cc t la, l tin khng c gi tr c hu: n khng c gi tr nu khng c dng lm tin. Trong nn kinh t M, tin bao gm tin mt v cc ti khon tin gi khc nhau ngn hng, chng hn ti khon vit sc. Qu D tr Lin bang, ngn hng trung ng ca M, c trch nhim qun l h thng tin t M. Ch tch ca Fed do tng thng b nhim v c Quc hi ph chun cho nhim k 4 nm. Ch tch l ngi ng u U ban Th trng M Lin bang. U ban ny hp su tun mt ln nhm xem xt nhng thay i trong chnh sch tin t. Fed kim sot cung ng tin t ch yu thng qua nghip v th trng m: nu Fed mua tri phiu chnh ph, cung ng tin t s tng, ngc li nu Fed bn tri phiu chnh ph, cung ng tin t s gim. Fed cng c th tng cung ng tin t bng cch gim t l d tr bt buc hoc gim li sut chit khu v ngc li. Khi cc ngn hng cho vay mt phn tin gi ca mnh, h lm tng lng tin trong nn kinh t. Do vai tr ny ca cc ngn hng trong vic quyt nh cung ng tin t, nn s kim sot cung ng tin t ca Fed khng hon ho.

CC THUT NG C BN n v tnh ton Chnh sch tin t Cung ng tin t D tr D tr bt buc Hot ng ngn hng d tr mt phn Kh nng thanh khon Li sut chit khu Ngn hng trung ng Nghip v th trng m Phng tin trao i Phng tin ct tr gi tr Qu D tr Lin bang (Fed) S nhn tin Tin gi khng k hn Tin hng ho Tin mt Tin php nh Tin Unit of account Monetary policy Money supply Reserves Reserve requirements Fractional-reserve banking Liquidity Discount rate Central bank Open market operations Medium of exchange Store of value Federal Reserve Money multiplier Demand deposit Commodity money Currency Fiat money Money

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

16

T l d tr

Reserve ratio

NGUYN L KINH T HC Chng 13 H thng tin t

17