Literatura koja se preporuuje

A. Zelid, Elektrini strojevi, Tehnika kola ibenik, 2000. god.

Z. Jaarevid, Elektrini strojevi-Laboratorijske vjebe, Tipex, Zagreb 2000. god.

Hartl, Elektrini strojevi I i II, kolska knjiga, Zagreb, 1991.

Meluzin, Elektrotehnika na lak nain, Tehnika knjiga, Zagreb, 1982.

J. Jurekovid, Elektrini strojevi, kolska knjiga, Zagreb, 1994.

Inenjerski prirunik IP3 elektrotehnika, elektronika, komunikacije i elektrini strojevi, kolska knjiga, Zagreb, 2002.

http://www.google.ba/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=85&ved=0CFIQFjAEOFA&url=http%3A%2F% 2Fwww.asoo.hr%2FUserDocsImages%2FNastavni%2520planovi%2520i%2520programi%252019%2F7%2Ftehnicar_za_elektricne_strojeve_s_primijenjenim_racunalstvom.pdf&ei=H9HCUublOcjZswbd_IG4Bg& usg=AFQjCNFFNtc3XroAhl3Vs-Plwz_L5qmYJg

OSTALI SEMINARSKI RADOVI IZ ELEKTRONIKE / ELEKTROTEHNIKE

Teslino obrtno magnetno polje

Nikola Tesla - ovjek ispred svog vremena

Roen je 10. jula 1856. godine u pograninoj oblasti austrijske monarhije - Lici u malom selu AndroidSmiljanu (sedam kilometara sjeverozapadno od seminarski rad Gospida). Lika je bila pod upravom Vojne krajine jo od 16. vijeka, pa je stanovnitvo ivjelo Daljinski upravljivi vojnikim ivotom - branilo je granicu od Turaka automobiliali i sudjelovalo u ratovima irom Evrope. seminarski rad Porodica Tesla potie iz mjesta Raduea, sela na pola puta izmeu Gospida i Graaca, ispod Direktno najviih vrhova Velebita. Otac Milutin bio je ubrizgavanje pravoslavni svetenik. Majka uka potie iz goriva-seminarski ugledne svetenike porodice Mandida. rad Osnovnu kolu uio je u Smiljanu i Gospidu, gdje Diode-seminarski je zavrio i niu gimnaziju. Viu gimnaziju pohaao je u Rakovcu kod Karlovca. Sklonost i talenat za tehniku naveli su njegove profesore da ga preporue za studije prirodnih nauka. rad To je bilo u suprotnosti sa eljama njegovog oca, ali ipak 1877. dobija od roditelja dozvolu da u Gracu upie Tehniku visoku kolu (hemijsko-tehnoloki fakultet). U toku druge DC motorgodine studija posveduje se teorijskom razmatranju elektrinog motora bez kolektora zbog seminarski rad ega zanemaruje studije i gubi stipendiju. Studije nastavlja u Pragu. Ne eledi da bude dalje Dizel etvorotaktni na teretu porodice, odluuje dase zaposli i 1881. godine odlazi u Budimpetu i dobija motori SUSmjesto u telefonskoj kompaniji gdje uspjeno radi kao vodedi inenjer na projektovanju i instalaciji este telefonske centrale u Evropi. U Budimpeti se Tesla teko razboleo, seminarski rad dospjevi u stanje nervne preosjetljivosti. Oporavlja se neoekivano uspjeno i nastavlja Elektrina vuarad na indukcionom motoru. Februara 1882. godine, u etnji parkom, iznenada dolazi do seminarski rad njegovog rjeenja na bazi obrtnog magnetnog polja. Sa preporukom poslodavca odlazi u Pariz da radi u Edisonovoj kompaniji. Tamo radi na Elektropokretaprepravkama Edisonovih maina, ime stie ugled velikog strunjaka. U tom periodu ved je seminarski rad imao razraenu ideju indukcionog motora i pokuavao je da pronae nekoga zainteresovanog za taj projekat. Posao ga odvodi u Strazbur, gdje nastaje prvi model Elektrostatika i elektromotora. zakoni Shvativi da u Evropi nede uspjeti da realizuje svoj pronalazak, 1884. godine odlazi u SAD. elektrostatikeSa preporukom inenjera Beerola, stie u Njujork i odlazi pravo Edisonu. Oekivao je seminarski rad podrku od ovog velikog pronalazaa. Meutim, ovaj ne shvata prednost naizmjenine nad jednosmjernom strujom, pa dolazi do nesporazuma izmeu njih dvojice. Da bi dosao do Elektronske polaznog kapitala patentira nekoliko otkrida iz podruja regulatora lunih lampi i komponenteregulatora dinamo-maina jednosmjerne struje. Sa partnerom otvara ''Teslinu elektrinu seminarski rad kompaniju'' i otvara laboratoriju u kojoj realizuje svoje zamisli o polifaznom sistemu naizmjeninih struja i isprobava indukcione i sinhrone motore, Elektro generatore,transvormatore... Od osnivanja kompanije do prve serije podnijetih patenata i osvetljenjenovog sistema proizvoena, prenoenja i koridena elektrine energije na bazi seminarski rad naizmjeninih struja proteklo je samo par mjeseci. Oktobra 1887. podnosi seriju patenata koji su oznaili poetak druge elektrine revolucije. Uslijedila je primamljiva ponuda Hibridna vozila-

pronalazaa i finansijera Vestinghausa za saradnju. Vestinghaus je sa prihvatio Tesline ideje sa potpunim povjerenjem i odigrao kljunu ulogu u praktinoj realizaciji Teslinog Induktivni senzori sistema. U saradnji sa inenjerima ''Vestinghausa'', tesla radi na konstrukciji generatora za hidrocentralu na Nijagarinim vodopadima, gdje je prvi put u svijetu ostvaren polifazni -seminarski rad sistem velikih razmjera. Devedesetih godina prelazi na novo podruje naizmjeninih struja Ispitivanje - na struje visokih frekfencija. Otkriva nepoznate osobine ovih struja - da se sa porastom termoparovafrekfencije lake transformiu, i da ''lake'' prolaze kroz slobodni prostor. Radi danonodno, seminarski rad prezentuje nove patente i dri predavanja u Americi i Evropi. Posebnu panju posvetio je prostiranju struja visokih frekfencija kroz slobodni prostor, to je postavilo osnove radija Ispitivanje na emu je radio i italijanski naunik Markoni, mada je sva slava nezasluzeno pripala ovom transformatoradrugom. seminarski rad Krajem devedesetih sagradio je veliku eksperimentalnu radio-stanicu na platou Kolorado Springsa. Tamo razvija aparaturu za selektivni prenos poruka koridenjem viefaznih Kablovi-seminarski primo-predajnika. Ova tehnika nala je praktinu primjenu tek u najnovije vrijeme. Njegov rad eksperimentalni model iz tog perioda predstavljao je primjer budude klase robota koji de o nekim svojim odlukama modi sam odluivati. Po povratku iz Kolorado Springsa svojim Kontrola izduvnih idejama i vizija, potpuno se udaljava od vremena u kojem ivi toliko da postaje neshvatliv gasova-seminarski lajicima ali i strunjacima. Veliki udarac za njega predstavljala je odluka jednog od rad najbogatijih ljudi Amerike, Morgana, da obustavi finansiranje izgradnje svjetske radiostanice. Zbog nedostatka finansijskih sredstava prelazi na druga podruja istraivanja, Kratki spoj prvenstveno na beini prenos energije. Na polju mainstva okrede se istraivanju nove jednofaznog turbine bez lopatica, ideje koju nosi jo od djetinjstva. Bila je to jo jedna orginalna, transformatorazapanjujude jednostavna aparatura koja je mnogo obedavala. Za nekoliko godina Tesla je seminarski rad razradio vie modela turbina i pumpi, raznih elemenata kao to je hidraulina dioda, orginalnih aparata za mjerenje brzine toka fluida... Sve ovo omogudilo mu je da se izdrava Kulonov zakonali ne i da stvori znaajna finansijska srestva za dalji rad na velikim projektima. Polako ga seminarski rad stiu godine i starost, smjenjuju se zakasnela priznanja i razoarenja. Nekoliko zlatnih Kvalitet elektrine medalja i poasnih doktorata dobija na vrhuncu slave. Godine 1917. dobija Edisonovu energijemedalju, najvede ameriko nauno priznanje. Bio je kandidat za Nobelovu nagradu ali seminarski rad pekulie se da ju je odbio. 1936. slavi se njegov osamdeseti roendan u Jugoslaviji ali i u vie mjesta u svijetu. Umro je na pravoslavni Boid, 7. januara 1943. godine u hotelskoj Klima uredjajisobi. Otkriven je tek dva dana kasnije, jer je na vrata stavio poruku da ga ne uznemiravaju. seminarski rad Ta injenica ostavlja prostora raznim pekulacijama o sudbini njegovih biljeaka. Tesla, za koga su mnogi pisali da je mogao biti jedan od najbogatijih ljudi na svijetu, vedi dio ivota Kondenzatoriproveo je u nematini. Iz njegove laboratorije sauvan je samo mali broj instrumenata seminarski rad kojima se nekada sluio. Nijedna od njegovih maina nije pronaena u ostavtvini koju je po njujorkim hotelima sakupio njegov nedak Sava Kosanovid. Danas se njegove biljeke, Merenje kao i njegova urna uvaju u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu. parametara Sudbina nekih njegovih zabiljeaka prekrivena je velom misterije. Nezvanino, u Americi na kvaliteta nekim od njih radi par hiljada naunika. elektrine energije1. TESLINO OBRTNO MAGNETNO POLJE seminarski rad Obrtno magnetno polje otkrio je na naunik u Budimpeti 1882. godine. Na tom otkridu Modeliranje i zasniva se rad Teslinog trofaznog elektromotora koji je on konstruisao u Americi 1887. simulacija robota godine ime je otvoren put modernoj civilizaciji. Magnetno polje koje se obrde u datom prostoru sa stalnom ugaonom brzinom izmeu tri nezavisna namotaja kroz koje teku uz pomod seminarski rad

MATLABaseminarski rad Motori sa unutranjim sagorevanjemseminarski rad Operacijski sustav Androidseminarski rad Planetarni elektropokretaseminarski rad Podeavanje ugla predpaljenjaseminarski rad

trofazne struje naziva se obrtno magnetno polje. ( Na principu obrtnog magnetnog polja zasniva se rad asinhronih i sinhronih elektromotora).

ema 1.Teslino obrtno magnetno polje

Obrtno magnetsko polje je magnetsko polje koje periodino menja pravac i smer. To je osnovni princip rada motora naizmenine struje. Stalni magnet u takvom polju bi rotirao Poluprovodnicikako bi njegovi polovi ostali poravnati sa polovima tog spoljnjeg obrtnog polja. Ovaj efekat seminarski rad sa stalnim magnetom se koristio u prvobitnim motorima naizmenine struje. Obrtno magnetsko polje se moe dobiti koristedi dva namotaja pod pravim uglom kroz koje teku Prenaponska naizmenine struje koje su fazno pomerene za 90 stepeni. Meutim, sistem koji bi zatita isporuivao takvu struju, morao bi da ima tri provodnika kroz koje teku struje razliitih telekomunikacioni amplituda. U praktinom smislu to znai da bi ovi provodnici morali da imaju razliite h sistemapreseke to bi ometalo standardizaciju provodnika. Da bi se ova prepreka prevazila, seminarski rad usvojen je trofazni sistem gde su tri struje jednake po amplitudi i fazno pomerene za 120 stepeni. Tri slina namotaja koji su meusobno prostorno pomereni za 120 stepeni mogu Projektovanje da stvore obrtno magnetsko polje u sluaju ovog trofaznog napajanja. Mogudnost da se elektroenergetskih trofazni sistem upotrebi za stvaranje obrtnog magnetskog polja u motorima, osnovni je mrea-seminarski razlog zbog kojeg ovakav sistem elektrinog napajanja dominira u svetu. rad Primenjena elektronikaseminarski rad 2. NASTANAK TESLINOG OBRTNOG MAGNETNOG POLJA

Kod stvarnih maina induktor se sastoji,prema Teslinom principu,iz q navoja koji su pod svakim dvostrukim polnim korakom (x) uzajamno prostorno razmaknuti za */q,tako da faznom navoju pod jednim polom m lebova . Kroz te navoje tee q naizmeninih struja Regulatori napona iste uestalosti ( f ) i jednakih trajanja perioda (T),ali koje nisu jednovremene ,nego jedna -seminarski rad prema drugoj zakanjavaju za T/q.Takav induktor stvara Teslin obrtni magnetni fluks.Tesla je prvi doao na ideju da stvori obrtni magnetni fluks pomodu nepokretnih navoja.On je Samonosivi prvi uvideo i pokazao da se takav fluks moe dobiti samo pomodu viefaznih naizmeninih kablovski snopovistruja,koje jedna prema drugoj kasne za q-ti deo perioda.Stvorio je seminarski rad generatore,motore,transformatore itav jedan sistem tkz.Teslin viefazni sistem. O nastajanju obrtnog magnetnog fluksa moemo se uveriti posmatrajudi sliku 2. Dvopolni ( Senzori blizine2p=2),trofazni (q=3) induktor sa jednoslojnim prenikim namotom kod koga se navoj seminarski rad svake faze sastoji iz jednog navojnog dela (m=1) prikazan je na slici 2(a).

Senzori temperatureseminarski rad Senzori u auto industriji i sistemi za dijagnostikuseminarski rad Senzori u motoru automobilaseminarski rad Sistem napajanja oto motora gorivom i vazduhomseminarski rad Sistem za paljenje oto motoraseminarski rad Sistem za ubrizgavanje benzinaseminarski rad Samozapaljivost goriva-seminarski rad Solarna energijaseminarski rad ta je alnaserseminarski rad Suve neizolovane prostorijeseminarski rad Snimanje prenosne karakteristike tranzistoraseminarski rad

Fazni navoji su meusobno razmaknuti za */3.Ako kroz te navoje teku trofazne naizmenine struje tj.struje koje jedna prema drugoj zakanjavaju za T/3,svaki od njih prozvede u meugvou po jedan neharmonini,nepokretni,naizmenini magnetni fluks.Kao i navoji,ta tri fluksa su meusobno prostorno pomereni za */3. Neka se struje menjaju po sinusnom zakonu.Vreme demo raunati od trenutka kad je struja prve faze nula. Posmatrademo promene magnetnog fluksa, irom meugvoa u trenutcima t1 = T /4, t2 = T /4 + T /3 i t3 = T /4 + 2T /3. Na svakoj maketi induktora,koje odgovaraju ovim trenutcima,ucrtavamo raspored faznih navoja,a krstidima i takama ukazujemo na smerove struja. U svakom od posmatranih trenutaka struja u navoju jedne faze je pozitivna i u maksimumu ( u trenutku t1-to je struja prve faze, t2 -struja druge faze,a u t3 -struja trede faze). Struje u ostala dva fazna navoja su negativne i upola manje po vrednosti.Predpostavlja se da pozitivna struja tee kroz navoj od ulaza ka izlazu,a negativna od izlaza ka ulazu.Pored svake makete induktora crtamo odgovarajudi vektorski dijagram struja triju faza,kao i osnovne talase indukcija koje odgovaraju nepokretnim naizmeninim magnetnim fluksovima koje ove struje proizvode. Sada moemo odrediti pravac i smer vektora rezultantnog magnetnog fluksa,kao krivu raspodele njegove indukcije irom meugvoa u svakom posmatranom trenutku vremena.Smer magnetnog fluksa odreuje se po Amperovom pravilu.Ako se u susednim navojnim delovima smerovi struja poklapaju,onda ti navoji delovi treba da budu obuhvadeni zajednikim fluksom koji ima isti smer kao i fluksovi pojedinih navojnih delova. 3. PRIMJENA TESLINOG OBRTNOG MAGNETNOG POLJA 3.1 . Asinhrona maina

Slika 3.Asihrona maina Asinhrona (indukciona) maina je vrsta elektrine maine za naizmeninu struju. Kod asinhronih maina, brzina obrtanja rotora i brzina obrtanja obrtnog magnetnog polja nisu sihnronizovane, pa otuda ime. Asinhrone maine za razliku od sinhrone maine ne mogu da proizvode reaktivnu snagu, pa se u glavnom koriste kao elektromotori. Princip rada Neka je statorski namotaj maine prikljuen na sistem naizmeninih trofaznih napona. Kada kroz namotaje statora protiu trofazne naizmenine struje, one stvaraju obrtno magnetsko polje, koje obrde rotor brzinom Q. Obrtno polje rotira u zazoru i zatvara se kroz

Solarne elektrane - stator i rotor, zbog ega se u provodnicima indukuju odgovarajude elektromotorne sile. seminarski rad U namotu statora javlja se kontraelektromotorna sila Es koja dri ravnoteu prikljuenom naponu statora U i iji se moduo razlikuje za nekoliko procenata od dovedenog napona, Teslino obrtno zbog pada napona na omskoj otpornosti i reaktansi rasipanja. U namotaju rotora se takoe magnetno poljeindukuje elektromotorna sila. Ako je elektrino kolo rotora zatvoreno, kroz njega de seminarski rad proticati struja Ir, ija je aktivna komponenta istog smera kao i indukovana elektromotorna Tranzistor kao sila. Poto se provodnik sa strujom Ir nalazi u magnetskom polju, na njega de delovati prekidaelektromagnetna sila F koja de obrtati rotor u smeru obrtanja obrtnog magnetnog polja. seminarski rad Zbir svih proizvoda pojedinanih sila u provodnicima rotora i poluprenika predstavlja obrtni momenat elektromagnetnih sila maine. Kako se energija sa statora na rotor Termistori i prenosi putem elektromagnetne indukcije, asinhrone maine se esto nazivaju i pozistoriindukcione maine. seminarski rad Rotor ne moe nikada postidi sinhronu brzinu, odnosno brzinu obrtanja magnetnog polja. Ako bi se rotor okretao sinhronom brzinom, onda ne bi bilo relativne brzine izmeu Torsen obrtnog polja i rotora, zbog ega magnetni fluks ne bi presecao provodnike rotora i ne bi diferencijalpostojala indukovana elektromotorna sila u namotajima rotora, a bez nje ni struja, seminarski rad elektromagnetna sila i obrtni momenat. Zbog manjka/nedostatka momenta, rotor bi poeo da usporava i da zaostaje, zbog ega bi provodnici ponovo poeli presecati Transformatorimagnetni fluks i pojavio bi se obrtni momenat. Kada rotor nije optereden radnom seminarski rad mainom (asinhroni motor u praznom hodu), tada rotor mora da savlada samo mehanike Upotreba senzora gubitke usled trenja u leajevima i trenja rotora o vazduh. Kako su gubici usled trenja i ventilacije mali, tada se rotor okrede brzinom koja je vrlo bliska sinhronoj brzini. kod hibridnih Namotaji su po svojoj prirodi omsko-induktivnog karaktera. Za magnedenje magnetnog vozila-seminarski materijala i vazdunog zazora izmeu statora i rotora potrebna je reaktivna energija. Kako rad asinhrona maina ne moe da proizvodi reaktivnu energiju, ona je mora uzimati iz mree. Uredjaji i oprema Struja koju napon mree tera kroz namot de uvek biti induktivna. Zbog toga je asinhrona maina u i motorskom i u generatorskom reimu potroa reaktivne energije, to je jedan za dijagnostiku od osnovnih razloga zato se asinhrona maina koristi preteno kao motor. U vozila-seminarski generatorskom reimu asinhrona maina se koristi u okviru autonomnih rad elektroenergetskih sistema i tada se reaktivna energija obezbeuje iz kondenzatorske Jo... baterije. 3.2. Sinhrona maina Sinhrona maina je vrsta elektrine maine za naizmeninu struju. Sinhrone maine mogu da rade u generatorskom i motorskom reimu. Sinhrone maine se uglavnom koriste kao generatori u elektranama, poto se kao motori danas koriste jevtinije i prostije asinhrone maine Princip rada Kada se rotor obrde brzinom n', pobudni magnetni fluks rotora sijee provodnike viefaznog (najede trofaznog ili dvofaznog) namotaja statora i indukuje u njegovim faznim navojima naizmjenini napon E'.Kada se maina optereti, u namotaju statora javide se viefazne struje pod ijim uticajem nastaje obrtni magnetni fluks statora, koji se obrde u smjeru obrtanja rotora istom brzinom kao i rotor.Kod ovih maina rezultantni magnetni fluks nastaje pod zajednikim djelovanjem magnetnih napona statora i rotora i obrde se u

prostoru istom brzinom kao i rotor.Kod sinhrone maine namotaj, u kome se indukuju viefazni naponi i kroz koji protiu viefazne struje opteredenja, naziva se namotaj indukta, a dio maine, na kojem je smjeten pobudni namotaj, naziva se induktor. S obzirom na nain rada i teoriju rada sinhrone maine svejedno je da li se obrde indukt ili induktor. Kod savremenih sinhronih maina induktor je redovno rotor, a indukt stator. Sinhrone maine su reverzibilne, tj. svaka sinhrona maina moe da radi kao generator i kao motor. Da bi generator radio, mora ga goniti pogonski motor sa regulatorom, iji je zadatak da odrava sinhronu brzinu obrtanja rotora generatora. Kada radi kao generator, sinhrona maina moe da radi autonomno, i u tom sluaju napaja neki zaseban prijemnik elektrine energije, ili paralelno prikljuena na mreu, na koju su prikljueni i drugi sinhroni generatori. Kada radi paralelno sa mreom, sinhrona maina moe da alje ili da uzima elektrinu energiju iz mree, tj. da radi ili kao generator ili kao motor. Ako je namotaj statora prikljuen na mreu napona U i uestalosti f, u njemu de se javiti viefazne struje, koje stvaraju, kao i u asinhronoj maini, Teslino obrtno magnetsko polje. Usljed uzajamnog djelovanja ovog polja i struje J' koja tee u namotaju rotora, stvara se elektromagnetni momenat maine M, koji je kretni kad maina radi kao motor, a otporni kad maina radi kao generator. U sinhronoj maini, za razliku od asinhrone, pobudni fluks pri praznom hodu maine stvara namotaj jednosmjerne struje, koji je smjeten na rotoru. Znai, u ustaljenom reimu rada relativna brzina obrtanja rotora u odnosu na obrtno polje statora jednaka je nuli, tj. rotor se obrde zajedno sa obrtnim poljem statora brzinom n' = n, nezavisno od reima rada maine. ZAKLJUAK Obrtno magnetno polje otkrio je na naunik u Budimpeti 1882. godine. Na tom otkridu zasniva se rad Teslinog trofaznog elektromotora . Obrtno magnetno polje je magnetno polje koje periodino menja pravac i smer. To je osnovni princip rada motora naizmenine struje. Stalni magnet u takvom polju bi rotirao kako bi njegovi polovi ostali poravnati sa polovima tog spoljnjeg obrtnog polja. Ovaj efekat sa stalnim magnetom se koristio u prvobitnim motorima naizmenine struje. Obrtno magnetno polje se moe dobiti koristedi dva namotaja pod pravim uglom kroz koje teku naizmenine struje koje su fazno pomerene za 90 stepeni. Meutim, sistem koji bi isporuivao takvu struju, morao bi da ima tri provodnika kroz koje teku struje razliitih amplituda. U praktinom smislu to znai da bi ovi provodnici morali da imaju razliite preseke to bi ometalo standardizaciju provodnika. Da bi se ova prepreka prevazila, usvojen je trofazni sistem gde su tri struje jednake po amplitudi i fazno pomerene za 120 stepeni. Tri slina namotaja koji su meusobno prostorno pomereni za 120 stepeni mogu da stvore obrtno magnetno polje u sluaju ovog trofaznog napajanja. Mogudnost da se trofazni sistem upotrebi za stvaranje obrtnog magnetnog polja u motorima, osnovni je razlog zbog kojeg ovakav sistem elektrinog napajanja dominira u svetu. LITERATURA 1. V.V. Petrovid, M.R. Pendid: Elektrine maine-Transformatori,obrtna magnetna polja,asihroni motori",Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd,1980. 2. Z. Pendid, M. Pendid: Elektrine maine-Za 3 razred elektrotehnike kole", Zavod za udbenike i nastavna sredstva,Beograd,2001.

http://www.besplatniseminarskiradovi.com/ELEKTRONIKA/Teslino-obrtno-magnetno-polje.html