Mc lc

LI M U ............................................................................................................2 C S L THUYT .................................................................................................3 1. Khi nim: ........................................................................................................3 2. c im ca BHXH: .......................................................................................3 3. i tng tham gia BHXH: .............................................................................5 4. Cc hnh thc BHXH: ......................................................................................6 5. Vai tr, phm vi ca BHXH: ............................................................................6 6. Chc nng ca BHXH: .....................................................................................7 7. H thng cc ch BHXH: ............................................................................9 8. C ch hnh thnh v s dng qu BHXH: ....................................................11 8.1. Khi nim qu BHXH: .............................................................................11 8.2. C ch hnh thnh qu BHXH: ................................................................11 8.3. Cch thc s dng qu BHXH: ................................................................12 9. Li ch v cc hnh thc u t ca qu BHXH: ...........................................13 BO HIM X HI TI VIT NAM ...................................................................16 1. Thc trng BHXH ti Vit Nam t nm 2010 n nay: ................................16 1.1. Nhng thnh tu t c: ............................................................................16 1.2. Vn n ng BHXH: ..................................................................................16 2. Nhng kh khn gp phi ca BHXH:...........................................................17 3. Nguyn nhn nhng kh khn v hn ch ca BHXH: .................................19 4. Gii php xut: ...........................................................................................20 TNG KT ..............................................................................................................21

LI M U

C S L THUYT

1. Khi nim:
Bo him x hi (BHXH) l mt ch php nh bo v ngi lao ng v s ti tr ca Nh nc nhm tr cp v vt cht cho ngi c bo him trong trng hp b gim hoc mt thu nhp bnh thng do gp tai nn, ri ro bt ng. Theo khon 1, iu 3 Lut BHXH 2006: Bo him x hi l s bo m thay th hoc b p mt phn thu nhp ca ngi lao ng khi h b gim hoc mt thu nhp do m au, thai sn, tai nn lao ng, bnh ngh nghip, tht nghip, ht tui lao ng hoc cht, trn c s ng vo qu bo him x hi.

2. c im ca BHXH:
BHXH l qu an ton v ti chnh, s d nh vy l do c s cn i gia ngun vo v ngun ra ca qu BHXH. Bi v BHXH l m bo s an ton v thu nhp cho ngi lao ng cho nn BHXH phi t bo v mnh trc nguy c mt an ton v ti chnh. BHXH mang tnh tch ly. Bi v qu BHXH tch ly cho ngi lao ng phng khi m au, tui gi,.. v l cng sc ng gp ca c qu trnh lao ng ca ngi lao ng. BHXH va mang tnh cht hon tr va mang tnh cht khng hon tr. Tnh hon tr th hin ch qu BHXH c thit lp chi tr tr cp cho ngi lao ng khi h khng may gp phi cc ri ro dn n gim hoc mt thu nhp. Do ngi lao ng va l ngi ng gp ng thi cng l i tng c nhn tr cp. Tnh khng hon tr th hin ch mc d mi ngi ng gp nh nhau nhng khng c ngha l h c hng mt khon tr cp nh nhau.

BHXH gn lin vi i sng ca ngi lao ng, v vy n c mt s tnh cht c bn sau: - Tnh tt yu khch quan trong i sng x hi. Trong qu trnh lao ng sn xut, ngi lao ng c th gp nhiu bin c, ri ro v khi ngi s dng lao ng cng ri vo tnh cnh kh khn khng km nh: sn xut kinh doanh b gin on, vn tuyn dng lao ng v hp ng lao ng lun phi c t ra thay th v.v... Sn xut cng pht trin, nhng ri ro i vi ngi lao ng v nhng kh khn i vi ngi s dng lao ng cng nhiu v tr nn phc tp, dn n mi quan h ch - th ngy cng cng thng. gii quyt vn ny, Nh nc phi ng ra can thip thng qua BHXH. V nh vy, BHXH ra i hon ton mang tnh khch quan trong i sng kinh t x hi ca mi nc. - Tnh ngu nhin, pht sinh khng ng u theo thi gian v khng gian. Tnh cht ny th hin rt r nhng ni dung c bn ca BHXH. T thi im hnh thnh v trin khai, n mc ng gp ca cc bn tham gia hnh thnh qu BHXH. T nhng ri ro pht sinh ngu nhin theo thi gian v khng gian n mc tr cp BHXH theo tng ch cho ngi lao ng v.v... - Va c tnh kinh t, va c tnh x hi, ng thi cn c tnh dch v. Tnh kinh t th hin r nht l ch, qu BHXH mun c hnh thnh, bo ton v tng trng phi c s ng gp ca cc bn tham gia v phi c qun l cht ch, s dng ng mc ch. Qu BHXH ch yu dng tr cp cho ngi lao ng theo cc iu kin ca BHXH. Thc cht, phn ng gp ca mi ngi lao ng l khng ng k, nhng quyn li nhn c l rt ln khi gp ri ro. i vi ngi s dng lao ng vic tham gia ng gp vo qu BHXH l bo him cho ngi lao ng m mnh s dng. i vi Nh nc, BHXH gp phm lm gim gnh nng cho ngn sch ng thi qu BHXH cn l ngun u t ng k cho nn kinh t quc dn.

BHXH l b phn ch yu ca h thng bo m x hi, v vy tnh x hi ca n th hin rt r nt. Xt v lu di, mi ngi lao ng trong x hi u c quyn tham gia BHXH. V ngc li, BHXH phi c trch nhim bo him cho mi ngi lao ng v gia nh h, k c khi h cn ang trong tui lao ng. Tnh x hi ca BHXH lun gn cht vi tnh dch v ca n. Khi nn kinh t - x hi ngy cng pht trin th tnh dch v v tnh cht x hi ho ca BHXH cng ngy cng cao.

3. i tng tham gia BHXH:

Theo iu 2 Lut BHXH 2006: Ngi lao ng tham gia bo him x hi bt buc l cng dn Vit Nam, bao gm: a) Ngi lm vic theo hp ng lao ng khng xc nh thi hn, hp ng lao ng c thi hn t ba thng tr ln; b) Cn b, cng chc, vin chc; c) Cng nhn quc phng, cng nhn cng an; d) S quan, qun nhn chuyn nghip qun i nhn dn; s quan, h s quan nghip v, s quan, h s quan chuyn mn k thut cng an nhn dn; ngi lm cng tc c yu hng lng nh i vi qun i nhn dn, cng an nhn dn; ) H s quan, binh s qun i nhn dn v h s quan, chin s cng an nhn dn phc v c thi hn; e) Ngi lm vic c thi hn nc ngoi m trc ng bo him x hi bt buc. Ngi s dng lao ng tham gia bo him x hi bt buc bao gm c quan nh nc, n v s nghip, n v v trang nhn dn; t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc chnh tr x hi - ngh nghip, t chc x hi - ngh nghip, t chc x hi khc; c quan, t chc nc ngoi, t chc quc t hot ng trn lnh th Vit Nam;

doanh nghip, hp tc x, h kinh doanh c th, t hp tc, t chc khc v c nhn c thu mn, s dng v tr cng cho ngi lao ng. Ngi tham gia bo him x hi t nguyn l cng dn Vit Nam trong tui lao ng, khng thuc quy nh ti khon 1 iu ny. C quan, t chc, c nhn c lin quan n bo him x hi.

4. Cc hnh thc BHXH:

C 2 loi hnh BHXH: BHXH bt buc: Bo him x hi bt buc l loi hnh bo him x hi m ngi lao ng v ngi s dng lao ng phi tham gia. (Theo khon 2, iu 3 Lut BHXH 2006). BHXH t nguyn: Bo him x hi t nguyn l loi hnh bo him x hi m ngi lao ng t nguyn tham gia, c la chn mc ng v phng thc ng ph hp vi thu nhp ca mnh hng bo him x hi. (Theo khon 3, iu 3 Lut BHXH 2006).

5. Vai tr, phm vi ca BHXH:

i vi ngi lao ng: Trong giai on t nc ang ngy cng bc trn con ng cng nghip ha hin i ha th nhng "ri ro" din ra mt cch thng xuyn v ngy cng ph bin hn, phc tp hn gy kh khn cho ngi lao ng v c vt cht ln tinh thn, nh hng khng tt cho c cng ng. V vy BHXH s gp phn tr gip cho c nhn nhng ngi lao ng gp phi ri ro, bt hnh bng cch to ra cho h nhng thu nhp thay th, nhng iu kin lao ng thun ligip h n nh cuc sng, yn tm cng tc, to cho h mt nim tin vo tng lai. i vi ngi s dng lao ng:

Vic tham gia ng gp BHXH cho ngi lao ng ca ngi ch s dng lao ng l gp vo qu trnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip ngy cng pht trin hn, nng cao nng sut, hiu qu lao ng sn xut ca doanh nghip cng nh nng cao thu nhp cho ngi lao ng v gp vo vic pht trin nn kinh t ca t nc. BHXH to tm l an tm cho nhng ngi lao ng tham gia sn xut. i vi x hi: BHXH s bo him cho ngi lao ng, hot ng BHXH s gii quyt ri ro xy ra i vi nhng ngi lao ng, gp phn tch cc ca mnh vo vic phc hi nng lc lm vic, kh nng sng to ca sc lao ng. S gp phn ny tc ng trc tip n vic nng cao nng sut lao ng c nhn, ng thi gp phn tch cc ca mnh vo vic nng cao nng sut lao ng x hi BHXH tc ng mnh m ti h thng ti chnh ngn sch Nh nc, ti h thng tn dng tin t ngn hng. Chnh v vy, t ra mt yu cu cho qu BHXH phi t bo tn v pht trin qu bng nhiu hnh thc khc nhau, trong c hnh thc u t pht trin phn nhn ri ca qu. Phn ny c tc ng khng nh ti s pht trin t nc, gp phn to ra nhng c s sn xut kinh doanh mi, vic lm mi gp phn quan trng trong vic to ra vic lm cho ngi lao ng. T gp phn gii quyt tnh trng tht nghip ca t nc, gp phn tng thu nhp c nhn cho ngi lao ng ni ring v tng tng sn phm quc ni cng nh tng sn phm quc dn ni chung. BHXH gp phn vo vic thc hin cng bng x hi, l cng c phn phi li thu nhp gia nhng ngui tham gia BHXH. tng ca BHXH l on kt tng tr, pht huy tnh t thn, sng ho nhp c tnh c ngha gia cc nhm, cc gii bn trong cng cng ng vi nhau.

6. Chc nng ca BHXH:

Thay th hoc b p mt phn thu nhp cho ngi lao ng tham gia bo him khi h b gim hoc mt thu nhp do mt kh nng lao ng hoc mt vic lm. S bo m thay th hoc b p ny chc chn s xy ra v suy cho cng, mt kh nng lao ng s
7

n vi tt c mi ngi lao ng khi ht tui lao ng theo cc iu kin quy nh ca BHXH. Cn mt vic lm v mt kh nng lao ng cng s c hng tr cp BHXH vi mc hng ph thuc vo cc iu kin cn thit, thi im v thi hn c hng phi ng quy nh. y l chc nng c bn nht ca BHXH, n quyt nh nhim v, tnh cht v c c ch t chc hot ng ca BHXH. Tin hnh phn phi v phn phi li thu nhp gia nhng ngi tham gia BHXH. Tham gia BHXH khng ch c ngi lao ng m c nhng ngi s dng lao ng. Cc bn tham gia u phi ng gp vo qu BHXH. Qu ny dng tr cp cho mt s ngi lao ng tham gia khi h b gim hoc mt thu nhp. S lng nhng ngi ny thng chim t trng nh trong tng s nhng ngi tham gia ng gp. Nh vy, theo quy lut s ng b s t, BHXH thc hin phn phi li thu nhp theo c chiu dc v chiu ngang. Phn phi li gia nhng ngi lao ng c thu nhp cao v thp, gia nhng ngi kho mnh ang lm vic vi nhng ngi m yu phi ngh vic v.v... Thc hin chc nng ny c ngha l BHXH gp phn thc hin cng bng x hi. Gp phn kch thch ngi lao ng hng hi lao ng sn xut nng cao nng sut lao ng c nhn v nng sut lao ng x hi. Khi kho mnh tham gia lao ng sn xut, ngi lao ng c ch s dng lao ng tr lng hoc tin cng. Khi m au, thai sn, tai nn lao ng, hoc khi v gi c BHXH tr cp thay th ngun thu nhp b mt. V th cuc sng ca h v gia nh h lun c m bo n nh v c ch da. Do , ngi lao ng lun yn tm, gn b tn tnh vi cng vic, vi ni lm vic. T , h rt tch cc lao ng sn xut, nng cao nng sut lao ng v hiu qu kinh t. Chc nng ny biu hin nh mt n by kinh t kch thch ngi lao ng nng cao nng sut lao ng c nhn v ko theo l nng sut lao ng x hi. Gn b li ch gia ngi lao ng vi ngi s dng lao ng, gia ngi lao ng vi x hi. Trong thc t lao ng sn xut, ngi lao ng v ngi s dng lao ng vn c nhng mu thun ni ti, khch quan v tin lng, tin cng, thi gian lao ng v.v... Thng qua BHXH, nhng mu thun s c iu ho v gii quyt. c bit,
8

c hai gii ny u thy nh c BHXH m mnh c li v c bo v. T lm cho h hiu nhau hn v gn b li ch c vi nhau. i vi Nh nc v x hi, chi cho BHXH l cch thc phi chi t nht v c hiu qu nht nhng vn gii quyt c kh khn v i sng cho ngi lao ng v gia nh h, gp phn lm cho sn xut n nh, kinh t, chnh tr v x hi c pht trin v an ton hn.

7. H thng cc ch BHXH:
Theo iu 4 lut BHXH 2006: Bo him x hi bt buc bao gm cc ch sau y: a) m au; Ch ny gip cho ngi lao ng c c khon tr cp thay th thu nhp b mt i do khng lm vic khi b m au. Vic thit k ch ny nh hin nay trnh c nhng hin tng lm dng v bnh qun ho thong khi xt tr cp. m bo cng bng gia ng v hng BHXH, ng thi c tnh n yu t san s cng ng gia nhng ngi tham gia BHXH. b) Thai sn; Thit k ch ny nh hin nay gip lao ng n c c khon tr cp thay th cho phn thu nhp b mt do khng lm vic v sinh con. Hn na, vic qui nh thi gian ngh tnh n yu t iu kin v mi trng lao ng nhm m bo sc kho cho sn ph thuc nhm lao ng khc nhau. Qua thc tin, ch ny cn c mt s im phi khc phc nh: cn an xen gia chnh sch BHXH vi chnh sch dn s, k hoch ho gia nh; thi gian d b trc khi c hng cng cha c... c) Tai nn lao ng, bnh ngh nghip; Thc tin trin khai ch ny nc ta trong nhng nm va qua gp phn khng nh m bo thu nhp, n nh cuc sng cho ngi lao ng khng may b tai nn lao ng hoc bnh ngh nghip. ng thi ch ny cn qui nh r trch nhim
9

ca ngi s dng lao ng i vi cc trng hp xy ra tai nn lao ng hoc bnh ngh nghip. Mc tr cp ca ch ny da trn c s t l suy gim kh nng lao ng l hp l. Tuy vy, cn phi xc nh r hn tai nn lao ng xy ra trn ng t nh ti ni lm vic v ngc li, danh mc bnh ngh nghip cn phi c b sung v c mt s loi bnh mi pht sinh nhng cha c xp vo bnh ngh nghip... d) Hu tr; y l ch nhm cung cp mt khon tr cp thay th cho phn thu nhp khng c nhn na t ngh nghip do ngh hu. Ni dung ch ny khc phc c nhng hn ch trc y nh: Vic qui i thi gian cng tc; bc tch c phn ln nhng ch u i x hi ra khi ch hu tr...v th m bo c s cng bng, bnh ng gia ng v hng BHXH; gia cc nhm lao ng khc nhau. Tuy vy, ch ny vn cn nhiu im ni cm cn khc phc nh: tui i v hu gia cc ngnh, nhm lao ng; nhng ngi hng tr cp mt ln a vo ch l cha hp l, v nhng ngi ny vn cha tui, va khng tch lu cn thit hng tr cp. y ch l s tr li mt phn s tin cho ngi lao ng khi h khng cn quan h lao ng na, do qu BHXH m nhn. ) T tut. Mt trong nhng ch BHXH mang tnh nhn o nht l ch t tut. Ch ny gip cho thn nhn ngi cht c c khon th cp b p mt phn thiu ht thu nhp ca gia nh do ngi lao ng b cht; khi xy dng ch ny, tnh n yu t ng gp ca ngi tham gia bo him v yu t x hi gia ngi sng v ngi cht. c bit c tnh n yu t k tha i vi thn nhn ca ngi cht. Bo him x hi t nguyn bao gm cc ch sau y: a) Hu tr; b) T tut.

10

Ngoi ra, cc iu kin c hng, i tng c hng, mc hng c quy nh r trong Lut Bo Him X Hi Vit Nam nm 2006.

8. C ch hnh thnh v s dng qu BHXH:

8.1. Khi nim qu BHXH:

Qu BHXH l tp hp nhng ng gp bng tin ca nhng ngi tham gia BHXH hnh thnh mt qu ti chnh c lp, tp trung nm ngoi Ngn sch Nh nc chi tr cho nhng ngi c BHXH v gia nh h khi h b gim hoc mt thu nhp do b gim hoc mt kh nng lao ng, mt vic lm. Nh vy, qu BHXH l mt qu tiu dng ng thi l mt qu d phng, n va mang tnh kinh t, va mang tnh x hi rt cao v l iu kin hay c s vt cht quan trng m bo cho ton b h thng BHXH tn ti v pht trin. Qu BHXH hnh thnh v hot ng to ra kh nng gii quyt nhng ri ro ca tt c nhng ngi tham gia vi tng d tr t nht, gip cho vic dn tri ri ro c thc hin theo c hai chiu khng gian v thi gian, ng thi gip gim ti thiu thit hi kinh t cho ngi s dng lao ng, tit kim chi cho c ngn sch Nh nc v ngn sch gia nh 8.2. C ch hnh thnh qu BHXH:

Theo iu 88 lut BHXH 2006, nhng ngun hnh thnh qu BHXH l: 1. Ngi s dng lao ng ng theo quy nh ti iu 92 ca Lut ny. 2. Ngi lao ng ng theo quy nh ti iu 91 ca Lut ny. 3. Tin sinh li ca hot ng u t t qu. 4. H tr ca Nh nc. 5. Cc ngun thu hp php khc.

11

T l ng BHXH ca ngi s dng v ngi lao ng: Thi gian Trc 1/1/2009 1/1/2009 - 31/12/2009 1/1/2010 - 31/12/2011 1/1/2012 - 31/12/2013 1/1/2014 v sau Ngi s dng lao ng 15% 15% 16% 17% 18% Ngi lao ng 5% 5% 6% 7% 8% Tng cng 20% 20% 22% 24% 26%

Bn cnh c th khi qut ngun hnh thnh qu BHXH t nhng nhm sau y: - Th nht, l phn ng gp ca ngi s dng lao ng, ngi lao ng v Nh nc, y l ngun chim t trng ln nht v c bn ca qu. - Th hai, l phn tng thm do b phn nhn ri tng i ca qu c t chc BHXH chuyn trch a vo hot ng sinh li. - Th ba, l phn np pht ca nhng c nhn v t chc kinh t vi phm lut l v BHXH. 8.3. Cch thc s dng qu BHXH:

Theo iu 90 lut BHXH 2006, qu BHXH c s dng : 1. Tr cc ch bo him x hi cho ngi lao ng theo quy nh ti Chng III ca Lut ny.
12

2. ng bo him y t cho ngi ang hng lng hu hoc ngh vic hng tr cp tai nn lao ng, bnh ngh nghip hng thng. 3. Chi ph qun l. 4. Chi khen thng theo quy nh ti khon 2 iu 133 ca Lut ny. 5. u t bo ton v tng trng qu theo quy nh ti iu 96 v iu 97 ca Lut ny. Do c th ngi tham gia BHXH ng ph trong mt thi gian di v thng l rt lu sau h mi c hng cc ch tr cp di hn (nh hu tr, tut...), ng thi s ngi tham gia ng ph v hng ti mt thi im thng c chnh lch dng (i khi kh ln) nn qu BHXH ti mt thi im nht nh c s tin kt d ln. Mt khc, qu BHXH cng lun phi i mt vi nhng nguy c ri ro, nh vic tnh ton mc ng - mc hng ca i tng khng khoa hc; nhng bin ng x hi c bit dn n vic bi chi qu; b gim gi tr do lm pht thng thng, do lm pht t cc cuc khng hong kinh t, chnh tr, x hi trong nc v nc ngoi tc ng... Nhng c th i hi qu BHXH phi c ch trng n hot ng u t tng trng trnh b bi chi. S quay vng bo ton v tng trng qu BHXH l mt c trng c bn ca hot ng BHXH trong nn kinh t th trng. Hot ng u t quay vng vn bo ton v tng trng gi tr qu BHXH l mt yu cu nht thit khch quan, m bo cho s tn ti, pht trin v pht huy tc dng ca chnh sch BHXH trong vic bo m an sinh x hi v h tr cho nn kinh t pht trin bn vng.

9. Li ch v cc hnh thc u t ca qu BHXH:

Hot ng u t trc ht gip mang li li ch cho chnh qu BHXH. Thng qua hot ng u t qu BHXH vo cc lnh vc c kh nng sinh li ca nn kinh t, ngun ti chnh nhn ri t qu BHXH c th to ra mt ngun ti chnh tng i ln b sung vo qu, t tng quy m v sc mnh cho qu BHXH. Mt khc, quy m s

13

ngi tham gia BHXH ngy cng tng cng to nn s tng trng cho qu, m bo kh nng chi tr thng xuyn cho cc i tng hng ch BHXH. i vi nn kinh t, ngun vn ln c c t tn dng qu BHXH s h tr quan trng u t pht trin mt s d n pht trin kinh t - x hi ca Nh nc, gip thc y tng trng v pht trin kinh t. c bit, trong iu kin nn kinh t ang pht trin, nhu cu vn cho u t khng ngng tng nhanh th bn cnh vic thu ht cc ngun vn u t trong nc v nc ngoi, vic cung ng vn t nn kinh t thng qua cc t im ti chnh nh qu BHXH c ngha rt quan trng, nht l to ra s t ch v th ch ng trong vic pht trin kinh t t nc. Mt khc, thng thng Nh nc phi h tr mt phn ngn sch Nh nc cn bng thu - chi qu BHXH. Qu BHXH u t hiu qu, em li mt ngun ti chnh khng nh s gip ngn sch nh nc gim gnh nng b p cho qu BHXH. Hin nay, qu BHXH thng c u t vo cc lnh vc nh: mua cc loi tri phiu Chnh ph, tri phiu a phng hoc tri phiu cng ty; gi tit kim ngn hng, mua k phiu ngn hng; mua c phiu; cho cc cng ty vay vn; trc tip lin doanh hoc u thc kinh doanh; kinh doanh bt ng sn. Trong , mua tri phiu chnh ph v gi ngn hng l an ton hn c v c hu ht cc nc p dng. Tuy nhin qu trnh u t ngun qu BHXH cn tun th cc nguyn tc cht ch v an ton v hiu qu hn ch ti a ri ro. Bn cnh , hot ng u t vn nhn ri cn phi m bo nguyn tc thanh khon v li ch x hi. Trong , nguyn tc an ton l quan trng hng u, an ton c hiu l khng ch bo ton c s vn u t m cn gi c gi tr thc s ca vn. Do qu BHXH khng c u t vo cc knh vc c ri ro cao, mo him ln v nn phn tn u t vo nhiu lnh vc khc nhau gim thiu ri ro trong u t. V nguyn tc hiu qu, mc tiu ca vic u t qu l t c s tng trng do cn xc nh c danh mc u t, lnh vc u t mang li hiu qu kinh t cao nht da trn h thng cc ch tiu khoa hc. Nguyn tc th ba l m bo tnh thanh khon ca dng vn. Qu BHXH lun vn ng khng ngng,
14

l qu trnh to lp v s dng qu cho tr cho cc i tng hng ch BHXH. Do vy, u t qu vo lnh vc no, di hnh thc no cng phi m bo thc hin ngha v chi tr cho ngi lao ng. Ngoi ra u t tng trng qu BHXH cn phi m bo li ch kinh t v x hi, bi BHXH l mt chnh sch x hi quan trng ca Nh nc. Ty theo tnh cht v ni dung u t m cc nguyn tc trn c tm quan trng khc nhau.

15

BO HIM X HI TI VIT NAM

1. Thc trng BHXH ti Vit Nam t nm 2010 n nay:

1.1. Nhng thnh tu t c:

Nm 2010, c nc c 50.735.900 ngi tham gia BHXH, BHYT, trong c 9.342.767 ngi tham gia BHXH, BHYT bt buc; 61.689 ngi tham gia BHXH t nguyn, ch tham gia BHYT l 41.331.534 ngi. Ton ngnh thu c 80.155 t ng trong nm 2010. Tuy nhin cho thng 11 nm 2013, tng s ngi tham gia BHXH, BHYT l 62.601.341 ngi, tng hn 18 triu ngi so vi nm 2010, trong c 10.802.829 ngi tham gia BHXH, BHYT bt buc; 159.558 ngi tham gia BHXH t nguyn; ch tham gia BHYT l 51.638.954 ngi. Ch tnh trong thng 11/2013 ton Ngnh thu 13.109,1t ng, nng s thu t u nm n ht thng 11/2013 ln 141.352,3 t ng. S ngi c gii quyt ch t u nm n ht thng 11/2013 l 6.215.785 lt ngi, tng 699.119 lt ngi (12,7%) so vi cng k nm 2012. S ngi c cp s BHXH tnh n 30/11/2013 l 10.290.355 ngi, t 95,2% s ngi tham gia BHXH. 1.2. Vn n ng BHXH:

Tnh ti 30/11/2013, BHXH cc tnh, thnh ph thc hin khi kin 1.954 n v n ng BHXH, BHYT, thu hi c 293,8 t ng nhng s n vn rt cao. S n n 30/11/2013 l 10.569 t ng, tng 316,5 t ng so vi s n ti thi im 31/10/2013, chim 7,93% so vi tng s phi thu; tng 1.931 t ng (22,1%) so vi cng k nm 2012, bao gm: N BHXH l 7.746,2 t ng m trong c bit lu l n BHXH t 6 thng tr ln ti 3.209,8 t ng, tng 143,3 t ng so vi thng 10/2013). C 26 BHXH tnh, thnh ph t l n so vi s phi thu cao hn t l n chung ton Ngnh (7,93%), trong c 10 a phng t l n cao l: Ha Bnh 17,7%; Bnh Thun
16

17,3%; Gia Lai 12,9%; Thanh Ha 12,2%; C Mau 11,4%; Ninh Thun 11,4%; Lm ng 10,6%; Qung Tr 10,1%; Qung Ngi 10% v k Nng 9,9%. C 37 BHXH tnh, thnh ph t l n so vi s phi thu thp hn t l n chung ton Ngnh (di 7,93%), trong c 10 a phng t l n thp l: Hu Giang 5,4%; An Giang 5,3%; Ninh Bnh 5,2%; Hi Dng 5,2%; Hng Yn 4,5%; H Tnh 4%; Vnh Phc 3,4%; Sc Trng 3,4%; ng Thp 2,8% v in Bin 2%. Nguyn ngn ch yu ca vic n ng l do cc doanh nghip gp kh khn trong sn xut, kinh doanh; mt s n v s nghip cha c kinh ph ng theo mc lng c s mi; ngn sch a phng chm chuyn kinh ph ng BHXH, BHYT.

2. Nhng kh khn gp phi ca BHXH:

Trong qu trnh trin khai thc hin ch , chnh sch BHXH xut hin mt s vng mc cn c tip tc nghin cu, b sung, ban hnh vn bn hng dn vic gim nh mc suy gim kh nng lao ng, quy nh gi li mt t l trn tin lng, tin cng ng BHXH ca n v chi tr cho ngi lao ng iu kin hng ch m au, thai sn v thc hin quyt ton hng qu vi t chc BHXH ( hu ht cc doanh nghip u khng mun gi li). Bn cnh , BHXH Vit Nam ang phi i mt s sp cn kit ca qu BHXH. Theo T chc Lao ng Quc t (ILO) phi hp vi B Lao ng Thng binh X hi t chc cng b bo co D bo cn i qu bo him x hi v cc khuyn ngh php l. Theo cng b kt qu nghin cu ca ILO hin nay, chnh sch bo him x hi bao ph khong 20% lc lng lao ng Vit Nam. Tuy nhin, tui ngh hu ca Vit Nam ang qu thp, c bit l i vi n. Mt s nhm lao ng li c php v hu sm cng vi dn s ang gi ha, tui th ngi dn tng cao v t sut sinh gim khin t l lao ng trn s ngi hng lng hu thp. iu ny to p lc nng n ln qu bo him x hi. Vi s lng ngi trong tui lao ng gim i v ch lng hu ho phng, ILO khuyn co rng, Qu Bo
17

him X hi Vit Nam c th bt u thm ht t nm 2021 v hon ton cn kit nm 2034 nu khng c thay i kp thi v mt chnh sch. Bn cnh, tnh trng gi ha dn s v tui ngh hu ca Vit Nam ang qu thp gy nh hng n ngun qu BHXH, th hiu qu ca vic u t ngun qu l mt vn cn phi c nhc n. Qu BHXH hin nay tp trung nhiu vo tri phiu chnh ph v tin gi ngn hng l cha hp l, mc d y l hnh thc u t t ri ro mang tnh n nh trong di hn, ph hp vi tnh cht ca qu BHXH nhng t sut sinh li l khng tha ng. T sut sinh li trn vn u t hin thp hn mc tng lng trung bnh v khng theo kp tc lm pht trong vi nm gn y. Bn cnh , nm 2009 s ngi tham gia BHXH bt buc mi chim khong 20% lc lng lao ng; s ngi tham gia BHXH t nguyn cn thp hn, ch khong 0,22% i tng thuc din tham gia BHXH t nguyn. Tnh trng trn, n BHXH ca cc doanh nghip lm mt i c hi hng quyn li BHXH ca hng ngn ngi lao ng... S d c iu l do: Nhiu lao ng cha hiu r tc dng ca BHXH, c bit cc doanh nghip ngoi khu vc Nh nc. Vai tr ca cc t chc cng on cc n v ny cn kh m nht. Nhiu doanh nghip lm n thua l khng kh nng ng BHXH cho ngi lao ng dn n tnh trng n ng BHXH ko di. Cng tc thng tin tuyn truyn cha c thng xuyn, ni dung tuyn truyn cha tht phong ph, liu lng ngi lao ng v ngi s dng lao ng nhn thc y tm quan trng v ngha ca ch , chnh sch BHXH trong thi k i mi Cng tc thanh tra, kim tra hot ng BHXH cn hn ch. Ch ti x pht i vi nhng n v trn np BHXH cha mnh.

18

i ng cn b tuy c o to nhng vn cha p ng c so vi iu kin hin nay. Cc cn b c chuyn mn cc tnh huyn th x cha cao,ch tp trung cao cc thnh ph ln. Cha linh hot trong qu trnh sng to, nng lc cha p ng nhu cu. S n tn ng tht thot ca BHXH vn cn cao d cc t chc BHXH c nhiu bin php tuyn truyn n tng n v. Cn nhiu doanh nghip cha t gic tham gia BHXH cho ngi lao ng m khng b x l. Cng tc qun l cha ng b,cha cht ch,khng nm r tnh hnh kinh doanh s dng lao ng ca doanh nghip. Cn nhiu bt cp trong vn k khai ng k khng chnh xc s ngi tham gia ln cc mc lng trch np di nhiu hnh thc:khai thp hn s lao ng s dng,hoc tham gia BHXH cho ngi lao ng vi mc lng thp. Kinh ph hot ng ca ngnh cn thp, thiu c s vt cht my mc phc v cho nhu cu cng vic. Cha c h tr trong iu kin lm vic kh khn nhng vng c iu kin kinh t kh khn, khng c chnh sch khen thng hp l cho n v lm vic hiu qu. Chnh sch BHXH trong thi gian qua thay i nhiu ln v hin nay vn cn nhiu ni dung khng hp l gy rm r phc tp cho qu trnh tham gia BHXH, cn c nghin cu v xy dng thnh mt vn bn chnh thc thng nht ngn gn d dng cho qu trnh tham gia BHXH nhm t chc thc hin c hiu qu. Chnh sch BHXH vn cha c tuyn truyn mt cch rng ri,nn vic tham gia BHXH cha c coi l ngha v v quyn li c ca ngi lao ng v ngi s dng lao ng. 3. Nguyn nhn nhng kh khn v hn ch ca BHXH: Mt l do trnh vn ha thp ca cc lao ng lm vic cc doanh nghip ch yu l lao ng ph thng cha qua o to, do khi tham gia BHXH th s hiu bit v quyn li ca mnh v BHXH cn kh nhiu hn ch, nn h khng th ch ng yu cu cc ch s dng lao ng ng BHXH cho mnh ngay khi k kt hp ng. Hai l phn ln cc t chc doanh nghip Vit Nam a phn l cc doanh nghip nh, ch ch trng vo hot ng sn xut kinh doanh nn khng quan tm nhiu ti vic tham gia BHXH cho ngi lao ng. Ba l vn cn thiu cn b trong vic thu BHXH cc a phng nh,huyn th x. Thiu cn b theo di qun l c thc thu BHXH i vi cc doanh nghip c quy m
19

nh. Cha mnh tay x l trong cc trng hp np chm tin BHXH. Nng lc chuyn mn ca i ng cn b cc tnh,huyn ,th x,th trn nh cn cha tt. Bn l cng tc tuyn truyn v vic tham gia BHXH cc chnh sch cng nh quyn li ca ngi tham gia BHXH cn cha su rng, ch mang tnh bc pht, cn mang nng tnh hnh thc, rm r trong th tc nn vic tham gia BHXH gp rt nhiu kh khn. Nm l cc vn bn lut l chnh sch thng xuyn c sa i b sung nn vic qun l kh nm bt vi cc c quan qun l. Do c qu nhiu vn bn nn doanh nghip s tm k h c th m lch lut trn hay chm np BHXH.

4. Gii php xut:

i mi cng tc thng tin, tuyn truyn k c v hnh thc v ni dung. y mnh hot ng thu BHXH trn c s thc hin mt cch c hiu qu s phi hp cht ch cc c quan qun l ti tng a phng, kin ton i ng thanh tra chuyn ngnh v BHXH t Trung ng ti a phng. i mi v hon thin phng thc ca h thng s nghip cung cp dch v BHXH theo hng nng cao cht lng phc v v bo m cho s pht trin bn vng hot ng cung ng dch v BHXH trn phm vi c nc. Thc hin cc gii php tch cc trong hot ng u t tng trng qu BHXH. Hon thin quy trnh nghip v qun l v th tc gii quyt ch , chnh sch bo him x hi. y mnh cng tc thanh tra, kim tra, gim st vic chp hnh php lut v bo him x hi. Cng c v tng cng qun l qu bo him x hi y mnh u t ng dng cng ngh thng tin, tng bc hin i ha h thng qun l bo him x hi. iu chnh mc ng BHXH cho ngi lao ng ti cc doanh nghip theo mc thu nhp v c ghi r trong hp ng lao ng. iu chnh tui ngh hu sao cho ph hp vi tc gi ha nc ta hin nay. M rng i tng v hnh thc tham gia BHXH: bao gm c hnh thc bt buc ln t nguyn.
20

TNG KT Tm li BHXH Vit Nam i mt chng ng di v p ng c nhu cu ca a s ngi lao ng. Cc ch BHXH c quy nh linh hot, ph hp vi iu kin kinh t- x hi Vit Nam trn c s m bo an sinh x hi. Hot ng BHXH ngy cng th hin r nt vai tr l b phn chnh sch x hi quan trng nht trong vic gp phn m bo an sinh x hi Vit Nam. Hng nm BHXH gii quyt cho hng triu ngi c hng tr cp BHXH thng xuyn hng thng mi min t nc, hng chc triu ngi ngho, ngi c thu nhp thp vt qua kh khn khi gp ri ro m yu. BHXH l chnh sch ln ca ng v Nh nc gp phn bo m n nh i sng cho ngi lao ng, n nh chnh tr, trt t an ton x hi, gp phn thc y s nghip xy dng t nc, bo v t quc.

21