POVRTARSTVO

Prof. dr arko M. Ilin

arko Ilin
Poljoprivredni fakultet, Novi Sad
PROIZVODNJA POVRA U
ZATIENOM PROSTORU
ZNAAJ PROIZVODNJE POVRA U
ZATIENOM PROSTORU
BIOLOKI ZNAAJ
EKONOMSKI ZNAAJ
ZATIENI PROSTOR JE NASTAO IZ:
TOPLE BRAZDE TOPLOG BANKA
TOPLE KUICE
LEJE-UKOPANA
-PRIZEMNE
-NADZEMNE
LEJE-TOPLE
-MLAKE
-HLADNE
N
I
S
K
I

P
L
A
S
T
I

N
I

T
U
N
E
L
I
-
V
I
S
I
N
E

3
0
-
4
0
-
6
0

c
m
-

I
R
I
N
E

5
0
-
1
0
0

c
m
P
O
L
U
V
I
S
O
K
I

P
L
A
S
T
I

N
I

T
U
N
E
L
I
-
V
I
S
IN
E

7
0
-
9
0

c
m
-

I
R
I
N
E

5
0
-
1
5
0

c
m
NAJEI TIP ZATIENOG PROSTORA
U SRBIJI
VISOKI PLATINI
TUNELI VISINE
2,0-2,5 m x 4-5,5 m
VISOKI PLASTINI
TUNELI VISINE
2,6-3,5 m x 7-8 m
PLASTENICI
PLASTENICI
STAKLENICI
STAKLENICI
STAKLENICI
PROCENJUJE SE DA PLASTENIKA TUNELSKOG TIPA U SRBIJI
IMA OKO 3.000-5.000 ha
U POSLEDNJIH 5 god. PODIGNUTO JE JO MINIMUM 2.000-3.000 ha
PROCENA JE DA PLASTENIKA TUNELSKOG TIPA IMA OKO 5.000-6.000 ha
VISOKOG ZATIENOG PROSTORA STAKLENIKOG I PLASTENIKOG
TIPA U SRBIJI UKUPNO IMA 64 ha
U POSLEDNJIH 5 god. PODIGNUTO JE JO OKO 15 ha
TRENUTNO STANJE U PROIZVODNJI POVRA U VISOKOM
ZATIENOM PROSTORU
OD UKUPNO 64 ha POD STAKLENICIMA I
8 ha POD VISOKIM PLASTENICIMA
70 % JE VAN UPOTREBE
NA DESETAK % OD UKUPNIH POVRINA
ODVIJA SE PROIZVODNJA POVRA NA
RUBU EKONOMSKE OPRAVDANOSTI
NA PREOSTALIH 8 % OD UKUPNIH POVRINA
POD VISOKIM ZATIENIM PROSTOROM
STAKLENIKOG I PLASTENIKOG TIPA,
ODNOSNO, NA POVRINI OD 5,2 ha STAKLENIKA
OKONANA JE REVITALIZACIJA TEHNOLOGIJE
PROIZVODNJE I GREJANJA TOKOM 2005. GODINE.
REVITALIZOVANA TEHNOLOGIJA PROIZVODNJE
NA PREOSTALIH
58,8 ha TEK
PREDSTOJI
REVITALIZACIJA
TEHNOLOGIJE
PROIZVODNJE I
GREJANJA ZA
UKUPNO POSMATRANO POVRINE POD PLASTENICIMA
I STAKLENICIMA U SRBIJI SU RELATIVNO MALE U
ODNOSU NA UKUPNO OBRADIVE POVRINE
PA U EMU JE ONDA ZNAAJ OVE PROIZVODNJE?
IMA VIE NAINA DA SE UKAE NA INTENZITET,
PROIZVODNJE UOPTE PA I U PROIZVODNJI
POVRA U ZATIENOM PROSTORU
JEDAN OD POKAZATELJA MOE BITI VREDNOST
PROIZVODNJE PO JEDINICI POVRINE
PRIMERA RADI !!!
1.000 ha POD PENICOM 1 ha SAVREMENIH
STAKLENIKA
600 ha POD PENICOM 1ha REVITALIZOVANE
STAKLENIKE
PROIZVODNJE
150 ha POD PENICOM 1 ha PLASTENIKE
PROIZVODNJE
ODGOVARA VREDNOSTI
PROIZVODNJE SA:
1 ha ZATIENOG
PROSTORA PO
VREDNOSTI PROIZVODNJE
U PROSEKU SA 5.-6.000 ha PLASTENIKE PROIZVODNJE
OSTVARI SE VREDNOST PROIZVODNJE NA NIVOU OD
360 MILIONA EVRA GODINJE.
TO ODGOVARA UKUPNOM PRIHODU SA POVRINE OD
OKO 900.000 ha POD PENICOM.
UPOTREBA PLASTIKE I AGROTEKSTILA U
POLJOPRIVREDI SVE VIE DOBIJA NA ZNAAJU
TEMPERATURE VAZDUHA I ZEMLJITA
VLANOSTI VAZDUHA I ZEMLJITA
INTENZITETA I JAINE SVETLOSTI
KONTROLISANA ISHRANA
KONTROLA BOLESTI, TETOINA I KOROVA
OMOGUENA JE KONTROLA MIKROKLIMATSKIH
USLOVA I TO:

TA ZNA
TA ZNA

I OPTIMUM USLOVA
I OPTIMUM USLOVA
SREDINE?
SREDINE?
Faktori sredine
Smanjeno
dejstvo faktora
Poveanje nivoa
dejstva faktora
P
r
i
n
o
s
SKLADAN ODNOS USLOVA SREDINE npr.:
Svetlo
lux
Temp

C
Voda,
Ishrana
CO
2

ppm
5000 16-19 nizak 300
5-10.000 19-21 srednji 400
10-20.000 21-24 visok 700
20-30.000 24-27 veoma visok 1000


Cilj : OPTIMUM SVIH FAKTORA!
ZAHTEV POVRA PREMA SVETLOSTI U ZATIENOM PROSTORU
KAKO SVETLOST UTIE NA MOGUNOST GAJENJA
POVRA U ZATIENOM PROSTORU?
1.) INTENZITETOM I POSEBNO KVALITETOM
2.) DUINOM TRAJANJA (DUINA DANA)
KOJI DEO SUNEVOG SPEKTRA UTIE NA PROCES
FOTOSINTEZE ILI PRODUKCIJU ORGANSKE MATERIJE?
NAJVEI ZNAAJ IMA VIDLJIVI DEO SPEKTRA
ZRACI TALASNE DUINE 380-780 MILIMIKRONA (nm)
NA MIKROKLIMU U USEVU POVRA ZNAAJAN UTICAJ
IMAJU:
ULTRALJUBIASTI ZRACI TALASNE DUINE 280-380 nm I
INFRACRVENI ZRACI, DUINE IZNAD 780 MILIMIKRONA
FOTOAKTIVNE FOLIJE ABSORBUJU, REFLEKTUJU
ILI EMITUJU RAZLIIT DEO SPEKTRA SUNEVOG
ZRAENJA. IZRAENE SU OD POLIETILENA NISKE
GUSTOE I ETILEN VINIL ACETATA KOJI SADRE
RAZLIITE ADITIVE SA TERMIKIM I
ANTIKAPAJUIM OSOBINAMA
U NOVIJE VREME U PROCESU KOEKSTRUZIJE
SE PRAVE NAJEE TROSLOJNE, A
POSLEDNJIH NEKOLIKO GODINA I PETOSLOJNE
FOLIJE UZ KOMBINOVANJE VEEG BROJA ADITIVA
U ZAVISNOSTI OD SADRAJA RAZLIITIH ADITIVA
RAZLIKUJEMO:
FOLIJE SA ADITIVIMA PROTIV KAPANJA I/ILI
OROAVANJA (AD-ANTI DROP)
FOLIJA SA ADITIVIMA PROTIV MAGLJENJA (AF-ANTI FOG)
FOLIJE SA ADITIVIMA ZA TERMIKI EFEKAT (IR-INFRA RED)
FOTOSELEKTIVNE ILI ANTIVIRUSNE FOLIJE (UV)
ONEMOGUUJU NAPAD LISNIH VAI, BELE MUICE,
TRIPSA, MINERA I IRENJE VIRUSNIH ZARAZA
400 W na 5,0 m
2
600 W na 7,5 m
2
400 W = 5.000 luksa
600 W = 7.500 luksa
1 % SVETLOSTI POVEAVA ILI
SMANJUJE PRINOS ZA 1%
PRANJE STAKLA-Glass blanc
PRANJE STAKLA-Glass blanc
MAINA ZA PRANJE STAKLA-Glass blanc
SAVREMENI PLASTENICI IMAJU MOGUNOST
UDUVAVANJA VAZDUHA IZMEU DVE FOLIJE
PROVETRAVANJE
CO
2
O
2
RVV-PARADAJZ 45-50 %
-KRASTAVAC 60-80 %
-PAPRIKA 60-75 %
-SALATA 70-80 %
-PLAVI PATLIDAN 60-70 %
PROVETRAVANJE
GREJANJE
CO
2
GREJANJE
SENENJE
MREE ZA SENENJE
Shadofix+Transfix, ReduSol Xtra, Kreno mleko...
SENENJE
ENERGETSKE ZAVESE
ENERGETSKE ZAVESE
DODATNO OSVETLJENJE
ENERGETSKE ZAVESE
GREJANJE
KONTR
KONTR
O
O
LISATI FAKTORE SREDINE I
LISATI FAKTORE SREDINE I
SMANJITI NJIHOV NEGATIVAN UTICAJ!
SMANJITI NJIHOV NEGATIVAN UTICAJ!
KONTROLOM TEMPERATURE,
SVETLOSI,
MINERALNE ISHRANE (MAKRO I MIKRO ELEMENTE),
VODE (KONTROLOM VLANOSTI ZEMLJITA I VAZDUHA),
pH,
EC,
CO
2
,
O
2
,...
P
R
I
N
O
S
STANJE U PROIZVODNJI POVRA U ZATIENOM
PROSTORU KOD NAS
NIZAK PRINOS-3-4 kg/biljci, A KAO REZULTAT
NISKOG NIVOA TEHNOLOGIJE-izbor repromaterijala
NARUAVANJE POSTOJEEG POTENCIJALA-ZEMLJITA
NIZAK NIVO ZNANJA I NEDOSTATAK STRUNJAKA SPECIJALISTA
ZA PROIZVODNJU POVRA U ZATIENOM PROSTORU
PROIZVODNJA NA ZEMLJI
UZ MALOVANJE FOLIJAMA RAZNIH BOJA
PROIZVODNJA NA ZEMLJI
UZ MALOVANJE FOLIJAMA RAZNIH BOJA
I FERTIGACIJU
PROIZVODNJA NA ZEMLJI
I UZ FERTIGACIJU
PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJU
PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJU
REZIDBU I VOENJE BILJAKA UZ KANAP
PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJU
REZIDBU I VOENJE BILJAKA UZ KANAP
PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJU
REZIDBU I OPLODNJU BUMBARIMA
PROIZVODNJA NA ZEMLJI UZ FERTIGACIJU
REZIDBU I OPLODNJU BUMBARIMA I PELAMA
PROIZVODNJA NA ORGANSKIM SUPSTRATIMA
PERLIT
SUPSTRAT
SUPSTRAT
ORGANSKI SUPSTRAT
GROW BAG
ORGANSKI SUPSTRAT OD
KOKOSOVIH VLAKANA
S
A
D
N
J
A

N
A

N
E
O
R
G
A
N
S
K
O
M

S
U
P
S
T
R
A
T
U
-
K
A
M
E
N
A

V
U
N
A
SKIDANJE
LISTOVA
SKIDANJE
LISTOVA
OPLODNJA BUMBARIMA
TANK A
TANK B
Kalcijum nitrat
Amonijum nitrat
Fe
Kalijum nitrat
Moni kalijum fosfat
Magneyijum sulfat
Cink sulfat
Borax
Bakar sulfat
Molibden
KVALITET VODE ZA FERTIGACIJU
pH
Ukupne soli,
EC,
Na
+
,
Cl
-
,
Fe
++
,
Mn
++
,
HCO
3
-
RECEPTI
PREVENTIVNE I
FITOSANITARNE MERE
PREVENTIVNE I
FITOSANITARNE MERE
KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA
KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA
KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA
KONSTRUKCIJE I TIPOVI STAKLENIKA
SA BAZENOM ZA VODU