De"ejeQ DeOeee

309

~~ eer hejceelceves vece~~

~~ DeLe DeeoMeesOeee: ~~
De"ejeQ DeOeee
ees ieerleekees Deefvlece DeOeee nes, pemekees hetJee&&cee eesiesej eerke=<Ceeje
emlegle DeveskeeQ eMvenkees meceeOeeve leLee Geje&cee ieerleekees Ghemebnej
efke ieerleeyee ueeYe kes ? me$eeQ DeOeeecee Deenej, lehe, e%e, oeve leLee
eekees efJeYeeiemeefnle mJehe JeCe&ve ieefjees, lemew mevoYe&cee leeiekees ekeej
yeeBkeer ved~ ceeefveme pes peefle ieo&, lemecee keejCe kes ? kemeues iejeGBo?
YeieJeevedues iejeGBved efke eke=efleues? ees heefnues osefKevew DeejcYe efLeees, pemecee
eme DeOeeecee hegve: ekeeMe heeefjees~ emewekeej JeCe&-JeJemLeekees eee&
YeFmekeskees efLeees~ me=efcee lemekees mJehekees efJeMues<eCe eme DeOeeecee emlegle
~ Devlecee ieerleeyee eehle ngves efJeYeteflenceeefLe ekeeMe heeefjees~
iele DeOeeecee DeveskeeQ ekejCenkees efJeYeepeve megvesj Depeg&veues mJeeb
SGe eMve jeKes- leeie j mebveemeueeF& heefve efJeYeeiemeefnle yeleeGvegmedDepeg&ve GJeee
mevveememe ceneyeenes leJeefceeefce Jesefolegced~~1~~
leeieme e <eerkesMe he=LekekesefMeefve<etove~~1~~
Depeg&veues Yeves- ns ceneyeenes! ns oekee meJe&mJe! ns kesefMeefve<etove! ce
mebveeme j leeiekees eLeeLe& mJehe he=Leked-he=Leked peeVe eenvg~ hetCe& leeie
mebveeme nes, peneB mebkeuhe j mebmkeejnkees heefve meceeheve j emeYevoe heefnues
meeOeveekees hetefle&kees ueeefie Gejesej Deemeefekees leeie vew leeie nes~ eneB ogF&
eMve ved efke mebveemekees leJeueeF& peeVe eenvg j Dekeex leeiekees leJe
peeVe eenvg~ emeceeefLe eesiesej eerke=<Ceues YeVegYeeeseerYeieJeevegJeee
keeceeveeb kece&Ceeb veemeb mevveemeb keJeees efJeog~~1~~
meJe&kece&Heueleeieb
eengmleeieb
efJee#eCee~~2~~

310

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

Depeg&ve! kesner heefC[lepeve keece kece&nkees leeieueeF& mebveeme Yevoved

j kesner efJeeej-kegMeue heg<e mechetCe& kece&-heuenkees leeieueeF& leeie Yevoved~
leepeb oes<eJeefoleskes kece& eengce&veeref<eCe~~1~~
e%eoevelehekece& ve leepeefceefle eehejs~~3~~
Ske Lejerkee efJeevedn emlees Yevoved efke meyew kece& oes<eege ved,
Dele: leeives eesie ved j oesees Lejerkee efJeevedn emlees Yevoved- e%e, oeve
j lehe leeives eesie nesFve~ emeekeej DeveskeeQ cele emlegle iejsj eesiesej eerke=<Ce
Deehevees heefve efveefele cele efovegngvefveeeb e=Ceg ces le$e leeies Yejlemeece~~1~~
leeiees efn heg<eJeeIe ef$eefJeOe mecekeerefle&le~~4~~
ns Depeg&ve! leme leeiekees efJe<eecee efleceer cesjes efveeeueeF& megve~ ns heg<ees!
lees leeie leerve ekeejkees YeefveSkees ~
e%eoevelehekece& ve leepeb keee&cesJe leled~~1~~
e%ees oeveb leheewJe heeJeveeefve ceveeref<eCeeced~~5~~
e%e, oeve j lehe- eer leerve ekeejkees kece& leeives eesie nesFveved~ efeveueeF&
le ieveg& he&; efkeveefke e%e, oeve j lehe leerveJew heg<enueeF& heefJe$e ievex ngved~
eerke=<Ceues eej eeefuele celenkees GuuesKe ieveg&Yeees~ heefnuees- keece
kece&nkees leeie, oesees- mechetCe& kece&heuenkees leeie, lesees- oes<eege
YeSkees keejCe meyew kece&nkees leeie, eewLees cele efLeees- e%e, oeve j lehe
leeives eesie nesFveved~ leer ceOes SGe celecee Deehevees menceefle eie ieoz YeVegYeeesDepeg&ve! cesjes heefve ees efveefele iejskees cele efke e%e, oeve j lehehe efeee
leeives eesie nesFveved~ emeyee efme efke ke=<Ce-keeuecee heefve keweeQ cele
eeefuele efLeS, pemecee SGe eLeeLe& efLeees~ leme keeuecee heefve keweeQ cele efLeS,
Deepe heefve ved~ ceneheg<e peye mebmeejcee DeeGB, leye keweeQ cele-celeevlejceOes
keueeCekeejer celeueeF& efPekesj meecegVes emlegle ieefjefov~ eleske ceneheg<eues
ener iejskee , eerke=<Ceues heefve ener ieveg&Yeees~ JeneBues kegvew veeeB ceeie& yeleeGveg
YeSve, ye eeefuele keweeQ celenceOes meleueeF& meceLe&ve efoSj lemeueeF& mhe
ieefjefovegYeees~

De"ejeQ DeOeee

311

Sleeveefhe leg kecee&efCe meb lekelJee Heueeefve e~~1~~

kele&Jeeveerefle ces heeLe& efveefelebb celecegececed~~6~~
eesiesej eerke=<Ce pees[ (yeue) efoSj YeVegngv- heeLe&! e%e, oeve j lehehe
kece& Deemeefe j HeueueeF& leeiesj DeJeMe ievegh& e&~ ees cesjes efveee iejskees meJeexece
cele nes~ Deye, Depeg&vekees eMve Devegmeej JeneB leeiekees efJeMues<eCe ieveg&ngvefveeleme leg mevveeme kece&Cees veesheheeles~~1~~
ceesneeme heefjleeiemleeceme heefjkeerefle&le~~7~~
ns Depeg&ve! efveele kece& (eerke=<Cekees Meyocee efveele kece& SGw , e%ekees
eefeee~ eme efveele MeyoueeF& Dee"-ome eesef eerke=<Ceues YeVegYeees~ emeceeefLe
heke-heke pees[ (yeue) efovegYeees efke meeOeke Yetueues Dekeex ieve& veueeieesmed),
eme MeeeefJeefOeyee efveOee&efjle kece&kees leeie ieveg& Gefele wve~ ceesnues lemekees
leeieieveg& leeceme YeefveSkees ~ meebmeeefjke efJe<ee-Jemlegnkees Deemeefecee DeuPesj
keee&ced kece& (keee kece&, efveele kece& Ske Dekee&kees hetjke ngved)kees leeie
leecemeer nes~ emlees heg<e DeOe ieefle- keerje-heeebeemeccekee DeOece
eesefvencee peev; efkeveefke lemeues Yepevekees eJe=efenueeF& leeefieefoees~ Deye
jepeme leeiekees efJe<eecee yeleeGveg ngvogKeefcelesJe elkece& keeekeuesMeYeeeepesled~~1~~
me ke=lJee jepemeb leeieb vewJe leeieHeueb ueYesled~~8~~
kece&ueeF& og:Kecee mebPesj Meejerefjke keuesMekees Yeeyee lemekees leeie ievex
Jeefe jepeme leeieueeF& iejsj heefve leeiekees heueueeF& eehle ieozve~ pemeyee
Yepeve heej ueeiowve j keeekeuesMeYeeeled- eme Yeeyee kece&ueeF& leeefie
efov efke MejerjueeF& ke ngves, leme ceeefvemekees leeie jepemeer nes, lemeueeF&
leeiekees heue hejceMeeefvle eehle ngBowve~ leLeekeee&efcelesJe
elkece&
efveeleb
efeelespeg&ve~~1~~
meb lekelJee Heueb ewJe me leeie meeefJekees cele~~9~~
ns Depeg&ve! ieveg& kele&Je nes~- emlees mebPesj pees efveeleced - MeeeefJeefOeyee efveOee&efjle iejskees kece&, mebie-oes<e j heueueeF& leeiesj ieefjv, lener

312

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

meeefJeke leeie nes~ Dele: efveele kece& j eme yeenske De pes peefle heefve ved,
lemeueeF& leeefieefoveg he&~ ees efveele kece& heefve kes meOeQ ieoz jnvesg Jee keefnues
emekees heefve leeie ngves? emeceeefLe JeneB YeVegngv (Deye Deefvlece leeiekees
he nsjeQ)ve sekegMeueb kece& kegMeues veeveg<eppeles~~10~~
leeieer meJemeceeefJees cesOeeJeer efVemebMee~~10~~
ns Depeg&ve! pees heg<e DekegMeueb kece& DeLee&led DekeueeCekeejer kece&yee
(Meeeues leeskeskees kece& vew keueeCekeejer nes, emekees efJejesOecee pes peefle , emew
ueeskekees yevOeve nes, emewues DekeueeCekeejer nes, emlew kece&nyee) s<e ieozve
j keueeCekeejer kece&cee Deemee ngBowve, pees ieveg& efLeees lees heefve yeeBkeer wveemlees meJeues mebege heg<e mebMeejefnle, %eeveJeeved j leeieer nes, lemeues meyew
kegje leeieskees , lej eeefhlekees meeLe ees hetCe& leeie vew mebveeme nes~ ngve meke
DePew kegvew Dekeex meefpeuees yeees nesuee? emeceeefLe JeneB YeVegngv- nesFve~ nsjeQve efn osnYe=lee Mekeeb leegb kecee&CeMes<ele~~10~~
emleg kece&Heueleeieer me leeieerleefYeOeereles~~11~~
MejerjOeejer heg<eneje (Mejerjcee$e nesFve, pemeueeF& leheeF osKveg ngv~
eerke=<Cekees Devegmeej eke=efleyee GlheVe meled, jpe j lece leerveJew iegCenues eme
peerJeelceeueeF& Mejerjncee yeeBOoved~ peyemecce iegCe peerefJele ved, leyemecce lees
peerJeOeejer nes~ kegvew ve kegvew hecee Mejerj heefjJeefle&le ngBow jnves~ Mejerjkees keejCe
peyemecce peerefJele ) mechetCe&leeues meyew kece&nkees leeie mebYeJe wve, emewues
pees heg<e kece&-heuekees leeieer nes, lener leeieer nes- emlees Yeefvev~ Dele:
peyemecce Mejerjkee keejCen peerefJele ved, leyemecce efveelekece& ieveg& j lemekees
heueueeF& leeiveg~ emekees meees kegvew Dekez heuekees keecevee veiej~ ngve le
mekeeceer heg<enkees kece&kees heue heefve ngvDeefveefceb efceeb e ef$eefJeOeb kece&Ce Heueced~~10~~
YeJeleleeefieveeb esle ve leg mevveeefmeveeb keJeefeled~~12~~
mekeeceer heg<enkees kece&kees jecees, vejecees j efceueskees- emlees leerve
ekeejkee heue cejCeeshejevle heefve ngvved, pevce-pevceevlejmecce heeGBved; lej

De"ejeQ DeOeee

313

mebveeefmeveeced- meJe&mJekees veeme (Devle) ievex hetCe& leeieer heg<enkees kece&kees

heue kegvew heefve keeuecee ngBowve~ ener Meg mebveeme nes~ mebveeme ejceeslke=
DeJemLee nes~ jecees-vejecees kece&nkees heue leLee hetCe& veemekeeuecee lemekees
Devlekees eMve hetCe& Yeees~ Deye heg<eeje MegYe DeLeJee DeMegYe kece& ngvegcee kes
keejCen ved? emeceeefLe nsjeQheewleeefve ceneyeenes keejCeeefve efveyeesOe ces~~10~~
mee*ddKes ke=leevles eeseeefve efmees meJe&kece&Ceeced~~13~~
ns ceneyeenes! mechetCe& kece&nkees efmeefkees ueeefie heeBe keejCen meebKeefmeevlecee YeefveSkee ved, efleveernueeF& efleceer jecejer ceyee peeve~
DeefOeeveb leLee kelee& kejCeb e he=LeefiJeOeced~~10~~
efJeefJeOeee he=Lekeese owJeb ewJee$e heececed~~14~~
eme efJe<eecee keee& (ees ceve), he=Leked-he=Leked kejCe (pemeeje ieefjv,
eefo MegYe heej ueeio Yeves efJeJeske, Jewjeie, Mece, oce, leeie, DeveJejle efevlevekees
eJe=efen kejCe ved~ eefo DeMegYe heej ueeio Yeves keece, eesOe, jeie, s<e,
efuehmee Fleeefo kejCe ved~ efeveerneje esefjle ngvesved~) efJeefYeVe ekeejkees
efYeVe-efYeVe esen (Devevle Fen), DeeOeej (DeLee&led meeOeve, pegve Femebie
meeOeve efceuo lener Fe hetCe& ngve ueei~ j heeBeeQ nsleg nes owJe DeLeJee
mebmkeej~ emewkees hegef ieveg&ngvMejerjJee*ddceveesefYee&lkece&
eejYeles
vej~~10~~
veeeb Jee efJehejerleb Jee heewles leme nsleJe~~15~~
ceeefveme ceve, JeeCeer DeLeJee Mejerjues Meeekees Devegmeej DeLeJee efJehejerle pes
peefle kegvew kece& DeejcYe ieo&, lemekee eer heeBeJew keejCen ngved~ lej emees
YeScee heefvele$ewJeb meefle kelee&jceelceeveb kesJeueb leg e~~10~~
heMeleke=leyegeflJeeVe me heMeefle ogce&efle~~16~~
pees heg<e DeMeg yegefkees keejCe leme efJe<eecee kewJeuemJehe DeelceeueeF&
keee& osKo, lees ogyeg&ef eLeeLe& osKowve DeLee&led YeieJeeved ieozve~

314

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

eme eMveceeefLe eesiesej eerke=<Ceues oesees heke pees[ (yeue)

efovegYeees~ DeOeee 5cee JeneBues YeVegYeSkees efLeees efke lees eYegues ve ieo&,
ve iejeGB, ve efeeekees mebeesieueeF& pees[do, leye ceeefveme efkeve Yevoved?
ceesnyee ceeefvemenkees yegef DeeJe=e , emewues kesner heefve YeVe mekeved~ eneB
heefve YeVegngv- kece& ngvegcee heeBe keejCen ved~ lemlees YeS heefve pees
kewJeuemJehe hejceelceeueeF& keee& osKved, lees cet{yegef (ogyeg&ef) eLeeLe&
osKowveved DeLee&led YeieJeeved ieozve, peyeefke Depeg&vekees ueeefie JeneB leeue "eskesj
Ke[e ngvegngv~ efveefceecee$eb YeJe efke keee&-Oeee& le ce ngB, efleceer efveefcee
yevesj Ke[e nesG~ Devlele lees ceneheg<e kes YeVe eenv?
Jemlegle YeieJeeved j eke=eflekees yeerecee SGe Deeke<e&Ce jsKee ~ peyemecce
meeOeke eke=eflekees meerceecee , YeieJeevedues ieozve~ Oesjw vepeerke YeSj heefve ehecee
vew jnv~ DeveveYeeJeues FueeF& meceeles heef JeneB oe-osMecee mebeeueke yeVe
peev~ meeOeke eke=eflekees Deeke<e&Ce meerceeyee efvemkesj JeneBkees #es$ecee DeeGB~
emlees Devegjeieerkees ueeefie JeneB leeue "eskesj meOeQ Ke[e jnv~ cee$e lemewkees
ueeefie YeieJeevedues ieo&~ Dele: efevleve iejeQ~ eMve hetCe& Yeees~ Deieeef[ nsjeQeme veen*ddke=lees YeeJees yegefe&me ve efueheles~~10~~
nlJeeefhe me FceeBuueeskeeVe nefvle ve efveyeOeles~~17~~
pegve heg<ekees Devle:kejCecee ce keee& ngB- emlees YeeJe wve leLee pemekees
yegef efueheeeceeve ngBowve, lees heg<e eer meyew ueeskenueeF& ceejsj heefve JeemleJecee
ve le ceeo& j ve yeeBefOev~ ueeskemecyevOeer mebmkeejnkees efJeuee vew ueeskemebnej nes~ Deye leme efveele-kece&kees esjCee kemejer ngv? emeceeefLe nsjeQ%eeveb %eseb heefj%eelee ef$eefJeOee kece&eesovee~~10~~
kejCeb kece& kelexefle ef$eefJeOe kece&me*dden~~18~~
Depeg&ve! heefj%eelee DeLee&led hetCe&%eelee ceneheg<eneje, %eeveb- lemeueeF&
peeVes efJeefOeues j %eseced- peeVes eesie Jemleg (eerke=<Ceues hee[er YeVegYeees- ce
vew %ese, peeveves eesie Jemleg g)yee kece& ievex esjCee efceuo~ heefnues le hetCe&%eelee
kegvew ceneheg<e nesmed, JeneBeje leme %eeveueeF& peeVes efJeefOe eehle nesmed, ue#e-

De"ejeQ DeOeee

315

%eseceeefLe ef nesmed, Deefve kece&kees esjCee efceu j keee& (cevekees ueieve),

kejCe (efJeJeske, Jewjeie, Mece, oce Fleeefo) leLee kece&kees peevekeejeryee kece&kees
meben ngv, kece& Ske$e ngve ueei~ hee[er YeefveSkees efLeees efke eeefhlekees
heeeled leme heg<ekees kece& ievee&ues kegvew eeespeve ngBowve j ve es[sheef neefve vew
ngv; hesefj heefve ueeske-meben DeLee&led heef ngvesnkees oecee keueeCekeejer
meeOevenkees mebenkee ueeefie lees kece&cee Deemej ngv~ keee&, kejCe j kece&eje
efeveernkees meben ngv~ %eeve, kece& j keee&kees heefve leerve-leerve Yeson ved%eeveb kece& e kelee& e ef$eOewJe iegCeYesole~~10~~
eeseles iegCeme*ddKeeves eLeeJe=Ceg leeveefhe~~19~~
%eeve, kece& leLee keee& heefve iegCenkees Yesoues meebKeMeeecee leerve-leerve
ekeejkee YeefveSkee ved, efleveernueeF& heefve efleceer eLeeJeled megve~ emlegle
heefnues %eevekees YesomeJe&Yetles<eg
esvewkeb
YeeJeceJeeceer#eles~~10~~
DeefJeYeeb efJeYees<eg lep%eeveb efJeef meeefJekeced~~20~~
Depeg&ve! pegve %eeveues ceeefveme he=Leked-he=Leked meyew Yetlencee Ske DeefJeveeMeer
hejceelce YeeJeueeF& efJeYeeiejefnle Skejme osK, lees %eeveueeF& efleceer meeefJeke
peeve~ %eeve ele#e DevegYetefle nes, pemekees meeLew iegCenkees Devle ngveg ~ ees
%eevekees heefjhekeJe DeJemLee nes~ Deye jepeme %eeveueeF& nsjeQhe=LekelJesve leg ep%eeveb veeveeYeeJeevhe=LeefiJeOeeved~~10~~
Jesefe meJex<eg Yetles<eg lep%eeveb efJeef jepemeced~~21~~
pegve %eeveeje mechetCe& Yetlencee efJeefYeVe ekeejkee DeveskeeQ YeeJenueeF&
yesiuee-yesiuew peevoved efke ees jecees nes, ees vejecees nes- lees %eeveueeF& efleceer
jepeme peeve~ emlees efmLeefle Yeves jepemeer mlejcee eflecees %eeve nes~ Deye nsjeQ
leeceme %eeveeeg ke=lmveJeoskeefmcevkeeex meecenwlegkeced~~10~~
DeleJeeLe&Jeouheb
e
leeecemecegoeleced~~22~~
pegve %eeve Skecee$e Mejerjcee vew mechetCe&leekees meMe Deemee , egefejefnle

316

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

DeLee&led pemekees heeef[ kegvew efeee wve, leJekees DeLe&mJehe hejceelceekees

peevekeejeryee Deueie ievexJeeuee j leg , lees %eeveueeF& leeceme Yeefvev~ Deye
emlegle kece&kee leerve Yesonefveeleb
mejefnlecejeies<ele
ke=leced~~10~~
DeHeueeshmegvee kece& eelmeeefJekecegeles~~23~~
pegve kece& efveeleced- Meee-efJeefOeues efveOee&efjle , De nesFve, mebieoes<e
j Heuekees Fe vejeKves heg<eneje efyevee jeie-s<eues ieefjv, lees kece&ueeF&
meeefJeke Yeefvev~ (efveele kece& (DeejeOevee) efevleve nes, pees hejcecee eJesMe
efoueeGB~)
eeg keeceshmegvee kece& meenejsCe Jee hegve~~10~~
efeeles
yengueeeemeb
leepemecegoeleced~~24~~
pegve kece& Oesjw heefjeceues ege , Heuekees Fe ievex j Denbkeejege
heg<eeje ieefjv, lees kece&ueeF& jepeme Yeefvev~ ees heg<e heefve lener efveele
kece& ieo&; lej hejke eefle cee$e efke heuekees Fe j Denbkeejyee ege ~
emewues Gyee ngvesJeeuee kece& jepeme ngved~ Deye nsjeQ leecemeDevegyevOeb #eeb efnbmeeceveJes#e e heew<eced~~10~~
ceesneoejYeles
kece&
eeeecemecegeles~~25~~
pegve kece& Devlele ve ngvesJeeuee , efnbmee-meeceLe&kees efJeeej veiejer cee$e
ceesnJeMe DeejcYe ieefjv, lees kece&ueeF& leeceme YeefveSkees nes~ mhe , ees kece&
Meeekees efveele kece& nesFve~ lemekees mLeevecee Yeeefvle ~ Deye nsjeQ keee&kees
ue#eCecegemeesvenbJeeoer
Oe=leglmeenmeceefvJele~~10~~
efmeeefmeeesefve&efJe&keej kelee& meeefJeke Geles~~26~~
pees keee& mebie-oes<eyee jefnle YeSj, Denbkeejkees Jeeve veyeesuvesJeeuee, Oewe& j
Glmeenues ege YeSj, keee& efme ngves j ve ngvescee n<e&, Meeske Fleeefo efJekeejnues
meJe&Lee jefnle YeSj kece&cee (Denefve&Me) eJe=e , lees keee&ueeF& meeefJeke
Yeefvev~ eer vew Gece meeOekekees ue#eCe nes~ kece& lener nes- efveele kece&~

De"ejeQ DeOeee

317

jeieer kece&Heueeshmegueg&yOees efnbmeelcekeesMegefe~~10~~

n<e&MeeskeeefvJele kelee& jepeme heefjkeerefle&le~~27~~
Deemeefeege, kece&kees Heue eenves, ueesueghe, DeelceenueeF& ke efoves,
DeheefJe$e j n<e&-Meeskecee pees efuehle , lees keee&ueeF& jepeme Yeefvev~
Deege eeke=le mleyOe Me"esvew<ke=eflekeesueme~~10~~
efJe<eeoer oerIe&met$eer e kelee& leeceme Geles~~28~~
pees ebeue efeeJeeuee, DemeYe, IeceC[er, Oetle&, Dekee&kees keececee yeeOee
hegNeeGves, Meeske ievex mJeYeeJeJeeuee, Deeuemeer j oerIe&met$eer efke hesefj ievexg, lees
keee&ueeF& leeceme Yeefvev~ oerIe&met$eer kece&ueeF& Yeesueer-Yeesueer Yevesj euevesJeeuee
ngve; eeefhe ievex Fe lemeueeF& heefve jnv~ emeekeej keee&kees ue#eCe hetCe&
Yeees~ Deye eesiesej eerke=<Ceues veJeerve eMve G"eGveg Yeees- yegef, OeejCee j
megKekees ue#eCeyegsYexob Oe=lesewJe iegCeleefeefJeOeb e=Ceg~~10~~
eeseceeveceMes<esCe
he=LekelJesve
Oeveee~~29~~
Oevebpee! yegef j OeejCee Meefekees heefve iegCenkees DeOeejcee leerve ekeejkee
Yeso mechetCe&leeues efJeYeeiehetJe&ke ceyee megve~
eJe=efeb e efveJe=efeb e keeee&keeex YeeeYees~~10~~
yevOeb cees#eb e ee Jesefe yegef mee heeLe& meeefJekeer~~30~~
heeLe&! eJe=efe j efveJe=efeueeF&, kee&Je j Dekee&JeueeF&, Yee j DeYeeueeF&
leLee yevOeve j cees#eueeF& pees yegef eLeeLe& peevoefved, lees yegef meeefJekeer nes~
DeLee&led hejceelce-heLe, DeeJeeieceve-heLe ogyewkees jecees peevekeejer ngveg meeefJekeer
yegef nes~ eLeeeee Oece&ceOece e keee eekeee&cesJe e~~10~~
DeeLeeJelepeeveeefle yegef mee heeLe& jepemeer~~31~~
heeLe&! pegve yegefeje ceeefveme Oece&-DeOece&ueeF& leLee kee&Je j Dekee&JeueeF&
heefve eLeeJeled peevowve, DeOetjes peevo, lees yegef jepemeer nes~ Deye leecemeer
yegefkees mJeheueeF& nsjeQ-

318

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

DeOece Oece&efceefle ee ceveles lecemeeJe=lee~~10~~

meJee&Lee&efvJehejerleebe yegef mee heeLe& leecemeer~~32~~
heeLe&! leceesiegCeues {eefkeSkees pegve yegef DeOece&ueeF& Oece& ceevoefved leLee
mechetCe& efnlenueeF& efJehejerle vew osefKved, lener yegef leecemeer nes~
eneB Mueeske leermeosefKe yeeermemecce yegefkees leerve Yeson yeleeFees~ heefnuees
yegef kegve keee&yee efveJe=e ngveg j kegvecee eJe=e ngveg , kegve kee&Je nes j
kegve Dekee&Je nes, efeveernkees jecees peevekeejer jeKves yegef meeefJekeer nes~
pemeues kee&Je-Dekee&JeueeF& Oeefceuees {bieues peevoefved, eLeeLe& peevowve, lees
jepemeer yegef nes j DeOece&ueeF& Oece&, veejueeF& Meeele leLee efnleueeF& Deefnleemeekeej efJehejerle peevekeejerJeeuee ngves yegef leecemeer nes~ emeekeej yegefkees
Yeso meceehle Yeees~ Deye emlegle Dekeex eMve, Oe=efle- OeejCeekee leerve
YesonOe=lee eee Oeejeles ceveeeCesefveefeee~~10~~
eesiesveeJeefYeeeefjCee Oe=efle mee heeLe& meeefJekeer~~33~~
eesiesve- eewefieke eefeeeeje DeJeefYeeeefjCeer- eesie-efevleve yeenske
Dekeex kegvew mHegjCe DeeGveg JeefYeeej nes, efee yejeefueveg JeefYeeej nes; Dele emlees
DeJeefYeeeefjCeer OeejCeeues ceeefveme ceve, eeCe j Fefvenkee efeeeueeF& pemeues
OeejCe ieo&, lees OeejCee meeefJekeer nes~ DeLee&led ceve, eeCe j FefvenueeF& Fkees
efoMeecee hekee&Gveg vew meeefJekeer OeejCee nes~ leLeeeee leg Oece&keeceeLee&vOe=lee Oeejelespeg&ve~~10~~
emesve Heueekee*dd#eer Oe=efle mee heeLe& jepemeer~~34~~
ns heeLe&! Heuekees Feievex ceeefveme DeefleDeemeefeues pegve OeejCeeeje cee$e
Oece&, DeLe& j keeceueeF& OeejCe ieo& (cees#eueeF& nesFve), lees OeejCee jepemeer nes~
eme OeejCeecee heefve ue#e lener nes, cee$e keecevee ieo&~ pes peefle ieo&, lemekees
yeoueecee eenv~ Deye leecemeer OeejCeekees ue#eCe nsjeQeee mJehe>b Yeeb Meeskeb efJe<eeob ceocesJe e~~10~~
ve efJecegeefle ogcexOee Oe=efle mee heeLe& leecemeer~~35~~

De"ejeQ DeOeee

319

ns heeLe&! ogyegefngves ceeefveme pegve OeejCeeeje efvee, Yee, efevlee, ogKe j

DeefYeceeveueeF& heefve (eer meyewueeF& es[dowve) OeejCe iejskees ngv, lees OeejCee
leecemeer nes~ ees eMve meceehle Yeees~ Deiee[erkees eMve , megKemegKeb eflJeoeveeR ef$eefJeOeb e=Ceg ces Yejle<e&Ye~~10~~
DeYeemeeceles e$e ogKeevleb e efveieefle~~36~~
Depeg&ve! Deye megKe heefve leerve ekeejkees ceyee megve~ leerceOes pegve megKecee
meeOeke DeYeemeues jceCe ieo& DeLee&led efeeueeF& mecessj Fcee jceCe ieo& j
pees og:Kekees Devle ievexJeeuee leLee,
eeoes
efJe<eefceJe
heefjCeecesce=leeshececed~~10~~
lelmegKeb meeefJekeb eeseceelceyegefemeeopeced~~37~~
Gheeg&e megKe meeOevekees DeejcYekeeuecee eeefhe efJe<emeMe ueei
(eeoueeF& Metueercee e{eFees, ceerjeueeF& efJe<e efceuees~ keyeerj YeVegngv- megefKeee
meye mebmeej nw, Keees Deewj meesJes~ ogefKeee oeme keyeerj nw, peeies Deewj
jesJes~ Dele DeejcYecee efJe<epemlew DeeYeeme ngv) lej heefjCeececee Dece=lelegue
, Dece=le leJeueeF& efoueeGvesJeeuee nes~ Dele: Deelce-efJe<eeke yegefkees emeeoues
GlheVe YeSkees megKeueeF& meeefJeke Yeefvev~ leLeeefJe<eesefvemebeesieeeeoesce=leeshececed~~10~~
heefjCeeces efJe<eefceJe lelmegKeb jepemeb mce=leced~~38~~
pegve megKe efJe<ee j Fefvenkees mebeesieues ngv, lees eeefhe Yeesiekeeuecee
Dece=le meMe ngv lej heefjCeececee efJe<ekees meMe ngv, efkeveefke pevce-ce=legkees
keejCe nes, lees megKeueeF& jepeme Yeefvev~ leLeeeoes eevegyevOes e megKeb ceesnveceelceve~~10~~
efveeuemeeceeoeslLeb
leeecemecegoeleced~~39~~
pegve megKe Yeesiekeeuecee j heefjCeececee heefve DeelceeueeF& ceesncee heevexJeeuee
, efvee ee efveMee meJe&Yetleeveeced- peieledkees efveMeecee Deesle jeKvesJeeuee
, Deeueme j JeLe&kees esenyee GlheVe emlees megKeueeF& leeceme keefnSkees
~ Deye eesiesej eerke=<Ce iegCenkees hengBe yeleeGveg ngv, pegve meyewkees heef
ueeieskees ved-

320

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

ve leoefmle he=efLeJeeb Jee efoefJe osJes<eg Jee hegve~~10~~

meJeb eke=eflepewceg&eb eosefYe meeefl$eefYeieg&Cew~~40~~
Depeg&ve! he=LJeercee, mJeie&cee DeLeJee osJeleencee emlees kegvew heefve eeCeer
wve, pegve eke=efleyee GlheVe eer leerveJew iegCenyee jefnle nesmed~ DeLee&led yeeeosefKe
efueSj keerje-heee*deemecce eeJevcee$e peieled #eCe-Yebiegj, cevex-yeeBvesJeeuee
ngved, leerveJew iegCenkees Devleie&le ved DeLee&led osJeleen heefve leervew iegCenkee
efJekeej ngved; veej ngved~
eneB yeee osJeleenueeF& eesiesejues eewLees heke efuevegYeees~ (DeOeee
meele, veew, me$e leLee De"ejeQ DeOeeecee)~ eer meyewkees SGw DeLe& efke osJelee
heefve leerveJew iegCenkees Devleie&le ved~ pees Jeefe efeveueeF& Yepo, veejkees
hetpee ieo&~
YeeieJelekees efleere mkevOecee cenef<e& Megke leLee hejeref#elekees eefme DeeKeeve
, pemecee GheosMe efobow JeneB YeVegngv efke eer-heg<ecee escekees ueeefie MebkejheeJe&eflekees, Deejesiekees ueeefie Deefeveerkegceejkees, efJepeekees ueeefie Fvkees leLee
Oevekees ueeefie kegyesjkees hetpee ieveg&he&~ emewekeej efJeefJeOe keeceveen yeleeSj
Devlecee efveCe&e efovegngv efke mechetCe& keeceveenkees hetefle& j cees#ekees ueeefie le
Skecee$e veejeeCekees hetpee ieveg& heo&~ leguemeer cetueefnb meeRefeS, HetueF HeueF&
DeIeeF&~ Demleg, meJe&Jeeheke eYegkees mcejCe iejeQ, pemekees hetefle&kees ueeefie meoddiegkees
MejCe, efve<kehe YeeJeues eMve j mesJee Skecee$e Gheee nes~
Deemegjer j owJeer mecheod DevlekejCekee ogF& eJe=efen ngved, pemecee owJeer
mecheod hejceosJe hejceelceekees efoioMe&ve iejeGBo, emewues owJeer keefnv; lej eer
heefve iegCenkees Devleie&le ved~ iegCe Meevle YeSheef emekees heefve Meeefvle ngve
peev~ lelheeeled leme Deelce-le=hle eesieerkees ueeefie kegvew heefve kee&Je yeeBkeer
jnve peeBowve~
Deye emlegle , heeef[yee DeejcYe YeSkees eMve JeCe&-JeJemLee~ JeCe&
pevce-eOeeve nes DeLeJee kece&nyee eehle ngves Devle:kejCekees eesieleekees
veece nes? emeceeefLe nsjeQ-

De"ejeQ DeOeee

321

yeeeCe#eef$eeefJeMeeb MeteCeeb e hejvlehe~~10~~

kecee&efCe eefJeYeeeefve mJeYeeJeeYeJewieg&Cew~~41~~
ns hejblehe! yeeeCe, #eef$ee JewMe j Metnkees kece& mJeYeeJeyee GlheVe
iegCeneje efJeYee ieefjSkee ved~ mJeYeeJecee meeefJeke iegCe Yeves leheeFcee
efvece&uelee ngves, Oeeve-meceeefOekees #ecelee ngves~ leecemeer iegCe Yeves Deeueme,
efvee, eceeo jnves, lemew mlejyee leheeFyee kece& heefve ngves~ pees iegCe keee&jle
, lener leheeFkees JeCe& nes, mJehe nes~ emewekeej De&-meeefJeke j De&jepemeyee SGe Jeie& #eef$eekees nes j DeeOeeYevoe kece leeceme leLee efJeMes<e
jepemeyee efleere Jeie&~
eme eMveueeF& eesiesej eerke=<Ceues eneB eewLees heke efuevegYeees~ DeOeee
ogFcee eer eejw JeCe&nceOes SGe #eef$eekees veece efuevegYeees efke #eef$eekees
ueeefie egYevoe es Dekeex kegvew ceeie& vew wve~ lesees DeOeeecee JeneBues YeVegYeeesogye&ue iegCe ngvesnkees ueeefie heefve Gmekees mJeYeeJeyee GlheVe eesieleevegmeej
Oece&cee eJe=e ngveg, lemecee ceveg& hejs heefve hejce keueeCekeejke nes, Dekee&kees
veeue ieveg& YeeeJen nes~ DeOeee eejcee yeleeGvegYeees efke eej JeCe&nkees me=ef
cewues iejW~ leye kes ceeefvemenueeF& eej peeeflencee yeeBef[ees? YeVegngv- nesFve,
iegCekece& efJeYeeieMe- iegCenkees eesieleeyee kece&ueeF& eej meesheeven
(Keg[defkeueen)cee yeeBef[ees~ eneB iegCe Ske hewceevee nes, leme eje ceehesj kece&
ievex #eceleeueeF& eej Yeeiecee yeeBef[ees~ eerke=<Cekees Meyocee, kece& SGe cee$e
DeJee heg<ekees eeefhlekees ueeefie efeee nes~ F&ej-eeefhlekees DeeejCe DeejeOevee
nes, pemekees eejcYe cee$e Ske Fcee eeyee ngv~ efevlevekees efJeefOe-efJeMes<e
, pemeueeF& Deieeef[ vew yeleeF& meeg YeSkees , eme e%eeLe& kece&ueeF& eej
Yeeiecee yeeBef[ees~ Deye neceer kemejer mecPeeQ efke neceercee kegve iegCe j kegve
esCeerkee ? emeceeefLe JeneB YeVegngvMecees ocemlehe Meeweb #eeefvlejepe&JecesJe e~~10~~
%eeveb efJe%eeveceeefmlekeeb yeekece& mJeYeeJepeced~~42~~
cevekees Meceve, Fefvenkees oceve, hetCe& heefJe$elee, ceve, JeeCeer j MejerjueeF&
Fkees Deveghe leheeGveg, #eceeYeeJe, ceve, Fefven j Mejerjkees meJe&Lee mejuelee,

322

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

Deeefmleke yegef DeLee&led Ske Fcee meee DeemLee, %eeve DeLee&led hejceelceekees
peevekeejerkees mebeej, efJe%eeve DeLee&led hejceelceeyee efceuves efveoxMenkees peeie=efle
SJeced lemekees Devegmeej euves #ecelee eer meyew mJeYeeJeyee GlheVe YeSkee
yeeeCenkee kece& ngved DeLee&led peye mJeYeeJecee eer eesieleen Yesefv, kece&
OeejeJeener YeSj mJeYeeJecee {ueesmed (efceueesmed), leye ees yeeeCe esCeerkees keee&
nes~ leLeeMeewe lespees Oe=efleoe&#eb egs eeheheueeeveced~~10~~
oeveceerejYeeJee #ee$eb kece& mJeYeeJepeced~~43~~
MetjJeerjlee, F&ejere lespe efceuveg, Oewe&, efevlevecee o#elee DeLee&led kece&meg
keewMeueced- kece& ieve&cee o#elee, eke=eflekees mebIe<e&yee veYeeives mJeYeeJe, oeve
DeLee&led meJe&mJekees mecehe&Ce, meyew YeeJencee mJeeceerYeeJe DeLee&led F&ejYeeJeeer meyew #eef$eekees mJeYeeJepeced- mJeYeeJeyee GlheVe YeSkee kece&n ngved~
mJeYeeJecee eer eesieleen heeFvved Yeves lees keee& #eef$ee nes~ Deye emlegle
JewMe leLee Metkees mJeheke=ef<eieewj#eJeeefCepeb JewMekece& mJeYeeJepeced~~10~~
heefjeee&lcekeb kece& Metmeeefhe mJeYeeJepeced~~44~~
ke=ef<e, iees-j#ee j JeJemeee JewMekee mJeYeeJepeve kece& ngved~ ieesheeueve vew
efkeve? YeQmeerueeF& ceejeQ? yeeKe^e vejeKeeQ? emlees kesner heefve nesFve~ megotj Jewefoke
Jee*dceecee iees Meyo DevlekejCe SJeb Fefvenkees ueeefie eeefuele efLeees~
iees-j#eekees DeLe& nes, Fefvenkees j#ee~ efJeJeske-Jewjeie-Mece-oceeje Fefven
megjef#ele ngefvved, keece-eesOe-ueesYe-ceesneje efeveern efJeYee ngefvved, #eerCe
ngefvved~ Deeeflceke mecheefe vew efmLej mecheefe nes~ ees Deehevees efvepeer Oeve nes, pegve
Ske heke meeLe YeSheef meOeQ meeLe efovved~ eke=eflekees vnyee Gveernkees
efJemleejw-efJemleejw meben ieveg& JeJemeee nes (efJeee Oeveced meJe&OeveeOeevecedemeueeF& Deefpe&le ieveg& JeeefCepe nes) Kesleer? Mejerj vew SGe #es$e nes~ emekees
Devlejeuecee jskees yeerG mebmkeej-hecee jecees j vejeceesefmele Gcevved~ Depeg&ve!
eme efve<keece kece&cee yeerpe DeLee&led DeejcYekees veeMe ngBowve~ (leerceOes kece&kees

De"ejeQ DeOeee

323

lesees esCeercee kece& DeLee&led F-efevleve efveele kece&) hejceleJekees efevlevekees

pegve yeerG eme #es$ecee jeefKeSkee ved, lemeueeF& megjef#ele jeKow emecee DeeGves
efJepeeleere efJekeejnkees efvejekejCe ieoz peeveg Kesleer nes~ ke=ef<e efvejeJeefnb elegj
efkemeevee~ efpeefce yegOe lepeefnb ceesn ceo ceevee~~ (ceeveme, 4/14/8)emeekeej Fefve- nkees megj#ee leLee eke=eflekees vnyee Deeeflceke
mecheefeueeF& mebenerle ieveg& j eme #es$ecee hejceleJekees efevlevekees mecJe&ve- ees
JewMe esCeerkees kece& nes~
eerke=<Cekees Devegmeej e%eefMeeefMeve- hetefle&keeuecee e%e pemeueeF&
efov, lees nes hejelhej yee~ lemekees heeve ievex mevlepeve mechetCe& heehenyee
cege ngvved j lemewkees efJemleejw-efJemleejw efevleve-efeeeyee yeerpeejesheCe ngv~
lemekees megj#ee Kesleer nes~ Jewefoke Meeencee DeVekees DeLe& nes hejceelcee~ lees
hejceelcee vew Skecee$e DeMeve nes, DeVe nes~ efevlevekees hetefle&keeuecee ees Deelcee
hetCe&le le=hle ngve peev, hesefj keefnues heefve Dele=hle ngBowve, DeeJeeiecevecee DeeGBowve~
eme DeVekees yeerGueeF& peceeGBow Deiee[er ye{eGveg ke=ef<e nes~
DeehetYevoe GVele DeJemLee YeSkee, eeefhleJeeuee iegpevekees mesJee ieveg&
Metkees mJeYeeJepeve kece& nes~ Metkees DeLe& veere nesFve ye Deuhe%e nes~ efvecve
esCeerkees meeOeke vew Met nes~ eJesefMekee esCeerkees lees meeOekeues heefjeee&yee vew
DeejcYe ieveg&he&~ efJemleejw-efJemleejw mesJeeues Gmekees oecee leer mebmkeejnkees
me=peve ngvesved j eceMe: efn[sj lees JewMe, #eef$ee j yeeeCemeccekees otjer lee
iejsj, JeCe&nueeF& heefve heej iejsj yeecee eJesMe heeGves~ mJeYeeJe heefjJele&veMeerue
~ mJeYeeJekees heefjJele&vekees meeLe JeCe&-heefjJele&ve ngve peev~ Jemlegle: eer JeCe&
Deefle Gece, Gece, ceOece j efve<ke= eej DeJemLeen ngved, kece&heLecee euvesJeeuee
meeOekekees Ge-veere eej meeR{ern ved; efkeveefke kece& SGw efveele kece&~
eerke=<Ce YeVegngv- hejceefmeefkees eeefhlekee ueeefie ener SGe cee$e yeees nes efke
mJeYeeJecee pemlees eesielee leneRyee DeejcYe iejesmed~ emeueeF& nsjeQmJes mJes kece&CeefYejle mebefmeefb ueYeles vej~~10~~
mJekece&efvejle efmeefb eLee efJevoefle le=Ceg~~45~~

324

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

Dee-Deehevew mJeYeeJecee heeGves eesieleekees Devegmeej kece&cee ueeieskees ceeefveme

mebefmeefced- YeieJeleeefhleheer hejceefmeef eehle ieo&~ heeef[ heefve yeleeGveg
Yeees- eme kece&ueeF& iejsj efleceer hejceefmeef eehle ievexew~ kegve kece& iejsj?
Depeg&ve! efleceer Meee-efJeefOeyee efveOee&efjle kece&, eLeeLe& kece iej~ Deye mJekece&
ievex #eceleekees Devegmeej kece&cee ueeieskees ceeefveme hejceefmeefueeF& kegve ekeej
eehle ieo&, lees efJeefOe ceyee megve~ Oeeve efovegmedele eJe=efeYet&leeveeb esve meJe&efceob leleced~~10~~
mJekece&Cee leceYee& efmeefb efJevoefle ceeveJe~~46~~
pegve hejceelceeyee meyew Yetlenkees Glheefe Yeees, pemeyee ees mechetCe&
peieled Jeehle , leme hejcesejueeF& mJekece&Cee- Deehevees mJeYeeJeyee GlheVe
YeSkees kece&eje Dee&ve iejsj ceeefveme hejceefmeefueeF& eehle ieo&~ Dele:
hejceelceekees YeeJevee j hejceelceekees meJeeieerCe Dee&ve j eceMe euveg DeeJeMeke
~ pemlees efke kegvew "tuees ke#ee (esCeer)cee yem Yeves meevees heefve iegceeGBeQ, "tuees
le efceuves wve~ Dele: eme kece&heLecee meesheeveMe vew efn[dves efJeOeeve ~ pemlew
18/6cee~ emewceeefLe hegve: pees[ (yeue) efobow JeneB YeVegngv efke leheeF Deuhe%e vew
YeS heefve leneRyee DeejcYe iejeQ~ lees efJeefOe nes- hejceelcee eefle mecehe&Ce~
eseevmJeOeceex efJeiegCe hejOecee&lmJevegefleeled~~10~~
mJeYeeJeefveeleb kece& kegJe&Veehe>esefle efkeefuye<eced~~47~~
jecees efkeefmeceues Devegeve ieefjSkees Dekee&kees Oece&Yevoe iegCejefnle YeS heefve
mJeOece& hejcekeueeCekeejke nes~ mJeYeeJeefveeleb- mJeYeeJeues efveOee&efjle ieefjSkees
kece& ieoz ceeefveme heehe DeLee&led DeeJeeieceveueeF& eehle ieozve~ eee meeOekenueeF&
Geeve ngve ueei efke neceer mesJee ieoz vew jnveseQ, JeneB le OeevemLe ngvegngv~
jecees iegCenkees keejCe Gvekees mecceeve ~ eeB[w Gveern veeue (osKeeefmekeer)
ieve& ueeioved~ eerke=<Cekees Devegmeej, veeue Jee F&<ee&yee kesner efceuves wve~
Deehevees mJeYeeJeyee kece& ievex #ecelee Devegmeej kece& iejsj vew keesner hejceefmeef
heeGB, es[sj nesFve~
menpeb kece& keewvlese meoes<eceefhe ve lepesled~~10~~
meJee&jcYee efn oes<esCe Oetcesveeefie>efjJeeJe=lee~~48~~

De"ejeQ DeOeee

325

keewvlese! oes<eege (Deuhe%e DeJemLeeJeeuee Yeves efme efke Deefnues

oes<enkees yeenguelee , emlees oes<eege heefve) menpeb kece&- mJeYeeJeyee
GlheVe menpe kece&ueeF& leeiveg ngBowve; efkeveefke OetJeeByee Deefivekees meMe meyew
kece& kegvew ve kegvew oes<eyee DeeJe=e ved~ yeeeCe esCeer vew mener, kece& le ieefjjeKveg
heefjjnskees ~ efmLeefle veefceuesmecce oes<e efJeeceeve ngv, eke=eflekee DeeJejCe
efJeeceeve ngv~ oes<ekees Devle leneB ngves, peneB yeeeCe esCeerkees kece& heefve
yeecee eJesMemebiew efJeuee ngve peev~ lees eeefhleJeeueekees ue#eCe kes nes, peneB
kece&nyee eeespeve jnve peeBowve?
Demeeyegef meJe&$e efpeleelcee efJeielemhe=n~~10~~
vew<kece&efmeefb hejceeb meVeemesveeefOeieefle~~49~~
meJe&$e Deemeefeyee jefnle yegefJeeuee, mhe=neyee meJe&Lee jefnle, efpeleskees
DevlekejCeJeeuee heg<e mebveeefmeveeced- meJe&mJekees veemekees DeJemLeecee
hejce vew<kece&kees efmeefueeF& eehle ieo&~ eneB mebveeme j hejce vew<kece& efmeef
heee&e ngved~ meebKeeesieer leneR hegio, peneB efve<keece kece&eesieer~ ees GheueefyOe
ogyew ceeieeankees ueeefie meceeve ~ Deye hejce vew<kece& efmeef eehle iejskees heg<e
pemejer yeeueeF& eehle ieo&, lemekees efe$eCe meb#eshecee ieveg&ngvefmeefb eehlees eLee yee leLeehe>esefle efveyeesOe ces~~10~~
meceemesvewJe keewvlese efvee %eeveme ee heje~~50~~
keewvlese! pegve %eevekees hejeefvee , hejekeee , leme hejceefmeefueeF&
eehle iejskees heg<e yeeueeF& pemejer eehle ieo&, leme efJeefOeueeF& efleceer ceyee
meb#eshecee peeve~ Deiee[erkees Mueeskecee lener efJeefOe yeleeFjnveg YeSkees , Oeeve
efovegmedyegee efJeMegee egees Oe=leelceeveb efveece e~~10~~
MeyoeoerefvJe<eeebmlekelJee jeies<eew Jegome e~~51~~
efJeefJeemesJeer
ueIJeeMeer
eleJeekekeeeceeveme~~10~~
Oeeveeesiehejes efveleb Jewjeieb mecegheeefele~~52~~
Depeg&ve! efJeMes<eheues Meg yegefues ege, Skeevle j MegYeosMekees mesJeve

326

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

ievexJeeuee, meeOeveecee peefle meneeke ngv leefle vew Deenej ievexJeeuee, efpeleskees
ceve, JeeCeer j MejerjJeeuee, { JewjeieueeF& jecejer eehle iejskees heg<e efvejvlej
Oeeve-eesiekees hejeeCe j emlees OeejCeeues ege DeLee&led eer meyewueeF& OeejCe
ievexJeeuee leLee Devle:kejCeueeF& JeMecee iejsj Meyoeefoke efJe<eenueeF& leeiesj,
jeie-s<eueeF& ve iejsj leLeeDenejb yeueb ohe keeceb eesOeb heefjenced~~10~~
efJecege efvece&ce Meevlees yeeYeteee keuheles~~53~~
Denbkeej, yeue, IeceC[, keece, eesOe, yeeefnjer Jemlegn j Deevleefjke
efevlevenueeF& leeiesj, ceceleejefnle, Meevle DevlekejCe YeSkees heg<e hejyeekees
meeLe SkeerYeeJe ngvekees ueeefie eesie ngv~ Deieeef[ nsjeQyeeYetle emeVeelcee ve Meeseefle ve kee*dd#eefle~~10~~
mece meJex<eg Yetles<eg ceefeb ueYeles hejeced~~54~~
yeemebie SkeerYeeJe ngves eesielee YeSkees lees emeVeefee heg<e ve le kegvew
Jemlegkees ueeefie Meeske ieo& j ve kemewkees Deekeeb#ee vew ieo&~ meyew Yetlencee
meceYeeJe YeSkees lees Yeefekees hejekeeecee ~ Yeefe Deehevees heefjCeece efoves
efmLeeflecee , peneB yeecee eJesMe efceuo~ DeyeYekelee ceeceefYepeeveeefle eeJeeveeeefmce leJele~~10~~
lelees ceeb leJelees %eelJee efJeMeles leovevlejced~~55~~
leme hejeYeefeeje lees ceueeF& jecejer peevo~ lees leJe nes kes? ce
pemlees j pegve eYeeJeJeeuee g, Depej-Decej-Meeele pegve Deueewefkeke iegCeOece&Jeeuee
g, lemeueeF& peevo j ceueeF& leJeyee peevesj eeB[w vew cecee eJesMe ieo&~
eeefhlekeeuecee le YeieJeeved osefKev j eeefhleheeeled lel#eCe lees Deehevees
DeelcemJeheueeF& leme F&ejere iegCeOece&nmebie ege heeGB efke Deelcee vew
Depej, Decej, Meeele, DeJee j meveeleve nes~
oesees DeOeeecee eesiesej eerke=<Ceues YeVegYeSkees efLeees- Deelcee vew mele
nes, meveeleve nes, DeJee j DeelcemJehe nes; lej eer efJeYeteflenyee ege
DeelceeueeF& cee$e leJeoMeeanues osKes~ Deye leneB eMve mJeeYeeefJeke efLeees

De"ejeQ DeOeee

327

efke- Jemlegle: leJeoe|Melee kes nes? Oesjw ceeefveme heeBe leJe, heeerme leJekees
yeewefke ieCevee ieve& ueeioved; lej emeceeefLe eerke=<Ceues eneB De"ejeQ DeOeeecee
efveCe&e efovegYeees efke hejceleJe nes hejceelcee~ pemeues JeneBueeF& peevo, lener
leJeoMeea nes~ Deye eefo leheeFueeF& lees leJekees eenvee , hejceelce leJekees
eenvee , Yeves Yepeve-efevleve DeeJeMeke ~
eneB Mueeske Gveeemeyee heeheVemecce eesiesej eerke=<Ceues mhe ieveg&Yeees
efke mebveeme ceeie&cee heefve kece& ieveg& he&~ JeneBues YeVegYeees- mebveemesvemebveeme eje (DeLee&led %eeveeesieeje) kece& ieoe&-ieoz Fejefnle, Deemeefejefnle
leLee efpeleskees Meg DevlekejCeJeeuee heg<e pegve ekeej vew<kece&kees hejceefmeefueeF&
eehle ieo&, lemeueeF& meb#eshecee YeVesg~ Denbkeej, yeue, ohe&, keece-eesOe, ceoceesn Fleeefo eke=eflecee efiejeGves efJekeejn peye meJe&Lee Meevle ngvepeevved j
efJeJeske, Jewjeie, Mece-oce, Skeevle mesJeve, Oeeve Fleeefo yeecee eJesMe efoueeGves
eesieleen peye hetCe&leee heefjhekeJe ngve peevved leme yesuee lees yeeueeF& peeVes
eesie ngv~ leme eesieleekees veece vew hejeYeefe nes, emew eesieleeeje lees
leJeueeF& peevo~ leJe kes nes? ceueeF& peevo~ YeieJeeved pees , pegve
efJeYeteflenyee ege , lemeueeF& peevo j ceueeF& peevesj lel#eCe cecee efmLele
ngvepeev~ DeLee&led yee, leJe, F&ej, hejceelcee j Deelcee Ske Dekee&kee heee&e
ngved~ SGekees peevekeejermebie eer meyewkees peevekeejer ngvepeev~ ener hejceefmeef,
hejceieefle, hejceOeece heefve nes~
Dele ieerleekees { efveee efke mebveeme j efve<keece kece&eesie ogyew
heefjefmLeeflencee hejce vew<kece& efmeef heeGvekees ueeefie efveele kece& (efevleve)
DeeJeMeke ~
Deefnuesmecce le mebveemeerkees ueeefie Yepeve-efevlevecee pees[ (yeue)
efovegYeees j Deye mecehe&Ce Yevesj lener Jeelee&ueeF& efve<keece kece&eesieerkees ueeefie
heefve YeVegngvmeJe&kecee&Ceefhe meoe kegJee&Cees ceoddJeheeee~~10~~
celemeeoeoJeehe>esefle
Meeeleb
heoceJeeced~~56~~

328

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

ceceeefLe efJeMes<eheues Deeefele YeSkees heg<e mechetCe& kece&nueeF& meOeQ

ieoz, kesner heefve $eger ve jeKesj ieoz cesjes ke=hee-emeeoyee Meeele, DeefJeveeMeer
hejceheoueeF& eehle ieo&~ kece& lener nes- efveele kece&, e%ekees eefeee~ hetCe&
eesiesej meoddiegkees Deeefele meeOekeues Gvekees ke=hee-emeeoues eeB[w heeGB~
Dele: lemeueeF& heeGvekees ueeefie mecehe&Ce DeeJeMeke ~
eslemee meJe&kecee&efCe ceefe meVeme celhej~~10~~
yegefeesiecegheeefele ceefee meleleb YeJe~~57~~
Dele Depeg&ve! mechetCe& kece&nueeF& (peefle efleceeryee ngve meke) ceveeje
Deefhe&le iejsj, Deehevees Yejcee nesFve ye ceueeF& mecehe&Ce iejsj, cesjes hejeeCe YeSj
yegefeesie DeLee&led eesiekees yegefkees DeJeuecyeve iejsj efvejvlej ceceeefLe efee ueieeG~
eesie SGw , pees meJe&Lee og:Kenkees Devle ievex j hejceleJe hejceelceecee
eJesMe efoueeGvesJeeuee nes~ lemekees efeee heefve SGw - e%ekees eefeee, pees
ceve leLee Fefvenkees mebece, eeme-eeeme leLee Oeeve FleeefoceeefLe efveYe&j
~ pemekees heefjCeece heefve SGw - eeefvle yee meveeleveced~ emewceeefLe
Deieeef[ YeVegngvceefee meJe&ogiee&efCe celemeeoeeefj<eefme~~10~~
DeLe esJecenejeVe ees<eefme efJeve*dd#eefme~~58~~
emeekeej cecee efvejvlej efeeueeF& ueieeGves YeSj efleceer cesjes ke=heeues ceve j
Fefvenkees mechetCe& ogie&nueeF& Deveeeeme vew leve& meheue ngvesew~ Fefvvn
ej PejesKee veevee~ lenB lenB megj yew"s keefj Leevee~~ DeeJele osKeefn efJe<ee
yeeejer~ les nef" osefnb kehee GIeejer~- eer vew ogpe&e ogie& ngved~ cessjes ke=heeues
efleceer eer yeeOeenueeF& DeefleeceCe ievexew lej eefo Denbkeejkees keejCe cesjes
Jeeve megvesve Yeves efJeve ngvesew, hejceeLe&yee egle ngvesew~ hegve: emewceeefLe pees[
(yeue) efovegngveonejceeefele ve eeslme Fefle cevemes~~10~~
efceLew<e JeJemeeemles eke=eflemlJeeb efveees#eefle~~59~~
pemeueeF& efleceer Denbkeejkees Deeee efueSj emlees ceevoew efke eg ievex

De"ejeQ DeOeee

329

wve, leye ees eflecees efveee efceLee nes; efkeveefke eflecees mJeYeeJeues efleceerueeF&
yeueeled (yeuehetJe&ke, peyeo&mleer) egcee ueieeGves~
mJeYeeJepesve keewvlese efveye mJesve kece&Cee~~10~~
keleg vesefme evceesnelkeefj<emeJeMeesefhe leled~~60~~
keewvlese! ceesnJeMe efleceer pegve kece& ievex Fe ieozveew, lemeueeF& heefve
Deehevees mJeYeeJeyee GlheVe YeSkees kece&yee yeeBefOeSj hejJeMe (efJeJeMe) YeSj
ievexew~ eke=eflekees mebIe<e&yee veYeeives eflecees #eef$ee esCeerkees mJeYeeJeues efleceerueeF&
yeuehetJe&ke kece&cee ueieeGves~ eMve hetje Yeees~ Deye JeneB F&ej keneB yemveg
ngv?- emeceeefLe YeVegngvF&ej meJe&Yetleeveeb sMespeg&ve efleefle~~10~~
YeeceevmeJe&Yetleeefve ev$ee{eefve ceeeee~~61~~
Depeg&ve! lees F&ej mechetCe& Yetle-eeefCenkees oe-osMecee efveJeeme ieo&~
eefle vepeerke Yeves ceeefvemen efkeve peevowveved? ceeeeheer ev$ecee Dee{
YeSj meyew ceeefvemen YeceJeMe eej ueieeGBow jnvved, emewues peevowveved~ ees
ev$e "tuees yeeOeke nes, pees heke-heke veej keuesJejncee (Mejerjncee)
IegceeGow jnv~ leye MejCe kemekees efueves?lecesJe MejCeb ie meJe&YeeJesve Yeejle~~10~~
lelemeeoelhejeb Meeefvleb mLeeveb eehmeefme Meeeleced~~62~~
emewues ns Yeejle! mechetCe& YeeJeues leme F&ejkees (pees oe-osMecee efmLele
) Deveve MejCeueeF& eehle iej~ Gmekees ke=hee-emeeoues efleceer hejceMeeefvle,
Meeele hejceOeeceueeF& eehle ievexew~ Dele: Oeeve ieve&g Yeves oe-osMecee iej~
ees peevoe-peevow heefve ceefvoj, ceefmpeo, ee& Jee Deve$e Keespveg mecee yejyeeo
ieveg& nes~ nes, peevekeejer veYeSmecce mJeeYeeefJeke ~ F&ejkees efveJeeme-mLeeve
oe nes~ YeeieJelekees eleg:Mueeskeer ieerleekees meejebMe heefve ener nes efke ngvele ce
meJe&$e g, lej eehle ngvg oe-osMecee Oeeve iejsheef cee$e~
Fefle les %eeveceeKeeleb iegeeoddiegelejb ceee~~10~~
efJece=MewleoMes<esCe eLesefme leLee keg~~63~~

330

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

emeekeej yeme eeflekew ieesheveereYevoe heefve Deefleieesheveere %eeve cewues eflecees

ueeieer YeveW~ eme efJeefOeues mechetCe& heues efJeeej iej, Deefve efleceerueeF& pemlees Fe
ueeio lemlew iej~ mele ener nes, MeesOekees mLeueer ener nes, eeefhlekees mLeueer
heefve ener nes~ lej oeefmLele F&ej osefKbeowve, emeceeefLe Gheee yeleeGveg ngvmeJe&iegeleceb Yete e=Ceg ces hejceb Jee~~10~~
Fesefme ces {efceefle lelees Je#eeefce les efnleced~~64~~
Depeg&ve! mechetCe& ieesheveere Yevoe heefve Deefleieesheveere cesjes jnmeege JeeveueeF&
efleceer hesefj megve~ (YeVegYeSkees , lej hesefj megve~ meeOekees ueeefie F meOeQ Ke[e
jnv) efkeveefke efleceer cesjes DeefleMee efee ew, emewues ees hejce efnlekeejke
Jeeve ce eflecees ueeefie hesefj heefve YeVesg~ lees nes kes?cevcevee YeJe ceees ceeepeer ceeb vecemkeg~~10~~
ceecesJew<eefme meleb les eeflepeeves efeeesefme ces~~65~~
Depeg&ve! efleceer cecee vew Deveve ceveJeeuee nesG, cesjes Deveve Yee nesG, cesjes
eefle eeues hetCe& nesG (cesjes mecehe&Cecee Deegheeled ngve ueeieesmed) ceueeF& vew veceve
iej~ emees iejscee efleceer ceueeF& vew eehle ievexew~ ees ce eflecees ueeefie mele eefle%ee
iejsj Yevg, efkeveefke efleceer cesjes Delevle efee ew~ Deieeef[ yeleeGveg Yeees efke
F&ej oe-osMecee lemekees MejCecee peeT, eneB YeVegngv- cesjes MejCecee
DeeT~ ees Deefle ieesheveere jnmeege Jeeve megve efke cesjes MejCecee DeeT~
JeemleJecee eesiesej eerke=<Ce kes YeVe eenveg ngv? ener efke meeOekekees ueeefie
meodiegkees MejCe efveleevle DeeJeMeke ~ eerke=<Ce Ske hetCe& eesiesej ngvegngvLees~
Deye mecehe&Cekees efJeefOe yeleeGveg ngvmeJe&Oecee&vheefjlepe ceeceskeb MejCeb epe~~10~~
Denb lJee meJe&heehesYees cees#eefe<eeefce cee Mege~~66~~
mechetCe& Oece&nueeF& leeiesj (DeLee&led ce yeeeCe esCeerkees keee& ngB Jee Met
esCeerkees, #eef$ee ngB DeLeJee JewMe- eme efJeeejueeF& leeiesj) cee$e SGe cesjes
Deveve MejCeueeF& eehle iej~ ce efleceerueeF& mechetCe& heehenyee cege iejeGves g~
efleceer Meeske veiej~

De"ejeQ DeOeee

331

eer meyew yeeeCe, #eef$ee Fleeefo JeCe&nkees efJeeej veiejsj (efke eme
kece&-heLecee kegve mlejkees ngB) pees Deveve YeeJeues MejCe ngvepeev, Fyeenske
De kemewueeF& osKowve, lemekees eceMe: JeCe&-heefjJele&ve, GlLeeve leLee mechetCe&
heehenyee efveJe=efe (cees#e)kees efpeccesJeejer lees F (meodieg) mJeeb Deehevees
nelecee efuevegngv~
eleske ceneheg<eues ener Yeves~ Meee peye uesKvecee DeeGB, leye ueeio
efke ees meyewkees ueeefie nes; lej nes Jemlegle: DeefOekeejerkees ueeefie vew~ Depeg&ve
DeefOekeejer efLeS lemew GmeueeF& pees[ (yeue) efoSj YeVegYeees~ Deye eesiesej mJeeb
efveCe&e efovegngv efke emekees DeefOekeejer kees ngved?Fob les veelehemkeee veeYeeee keoeeve~~10~~
ve eeMeget<eJes Jeeeb ve e ceeb eesYemeteefle~~67~~
Depeg&ve! emeekeej eflecees efnlekees ueeefie YeefveSkees eme ieerleekees GheosMeueeF&
kegvew keeuecee efyemexj heefve ve le lehejefnle ceeefveme eefle YeVeg he&, ve Yeefejefnle
eefle YeVeg he&, ve megVes Fe veYeSkees eefle j pees cesjes efvevoe ieo&- ees oes<e nes,
lees oes<e nes- emeekeej Pet"es Deeueesevee ieo&, lemekees eefle heefve YeVeg ngBowve~
ceneheg<e vew efLeS, pemekees mece#e mlegeflekeee&nkees meeLe-meeLew keeflehee efvevoke
heefve jnskee nesueeved~ efeveernueeF& heefve YeVeg nBgowve~ lej eMve mJeeYeeefJeke efke
YeVes kemeueeF&? emeceeefLe nsjeQe Fceb hejceb iegeb cees<JeefYeOeemeefle~~10~~
YeeEkele ceefe hejeb ke=lJee ceecesJew<elemebMee~~68~~
pegve ceeefveme cesjes hejeYeefe eehle iejsj eme hejce jnmeege ieerleekees
GheosMeueeF& cesje Yeencee YeVes, pemeues megVes lees Yee efve:mevosn ceueeF& vew
eehle ievex~ efkeveefke GheosMeueeF& jecejer megvesj oebiece iejsj leme Devegmeej
euves leLee heej heeGves~ Deye leme GheosMekeee&kees ueeefie YeVegngvve e lemceevceveg<es<eg keefevces efeeke=ece~~10~~
YeefJelee ve e ces lemceeove efeelejes YegefJe~~69~~
ve le leesYevoe ye{er cesjes DeefleMee efee keee& ievexJeeuee ceeefvemencee
keesner ve leesYevoe ye{er cesjes Delevle heejes he=LJeercee Dekeex keesner ngvesved~

332

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

keesyee? pees cesjes Yeencee GheosMe YeVes, GmeueeF& Glee leme heLecee efnb[eGves;
efkeveefke keueeCekees ener Skecee$e eesle nes, jepeceeie& nes~ Deye nsjeQ DeOeeveDeOes<eles e e Fceb Oece mebJeeoceeJeees~~10~~
%eevee%esve lesveenefce meeefceefle ces ceefle~~70~~
pegve heg<e eme Oece&cee neceer ogyewkees mebJeeoueeF& DeOes<eles- jecejer
ceveve ievex, Geje ce %eeve-e%eues hetefpele ngvesg DeLee&led emlees e%e pemekees
heefjCeece %eeve nes, pemekees mJehe heeef[ yeleeFSkees , pemekees leelhee& nesmee#eelkeejmebie heeFves peevekeejer, emlees cesjes efveefele cele nes~
eeJeevevemetee
e=Cegeeoefhe
ees
vej~~10~~
meesefhe cege MegYeeBuueeskeeveehe>geelhegCekece&Ceeced~~71~~
pegve heg<e eeege j F&<ee&jefnle YeSj cee$e megVes, lees heefve heehenyee
cege YeSj Gece kece& ievexnkees es ueeskenueeF& eehle ngves~ DeLee&led ieve&
heej ueeiesve Yeves megvevescee$e iej, Gece ueeske leye heefve , efkeveefke Gmeues
efeecee leer GheosMenueeF& enCe le ieo&~ eneB 67 osefKe 71mecce heeBe Mueeskecee
YeieJeeved eerke=<Ceues ees yeleeGvegYeees efke ieerleekees GheosMe DeveeefOekeejernueeF&
YeVeg ngBowve; lej pees eeJeeved lemeueeF& DeJeMe YeVeghe&~ pemeues megveves, lees
Yee ceueeF& eehle ieo&; efkeveefke Deefle ieesheveere keLeeueeF& megvesj heg<e euve
ueei~ pees Yeencee YeVes, lees Yevoe ye{er efee YeVesJeeuee cesjes keesner heefve
wve~ pemeues DeOeeve ievex, Geje ce %eeve-e%eues hetefpele ngvesg~ e%ekees
heefjCeece vew %eeve nes~ pees ieerleekees Devegmeej kece& ieve&cee DemeceLe& lej eeues
cee$e megveves, Gmeues heefve hegCe ueeskenueeF& eehle ievex~ emeekeej YeieJeeved
eerke=<Ceues emekees YeVes, megVes leLee DeOeevekees heue yeleeGvegYeees~ eMve hetje
Yeees~ Deye Devlecee JeneB Depeg&veueeF& meesOvegngv efke kesner yegPeew?keefeosleleb heeLe& lJeewkeeesCe eslemee~~10~~
keefeo%eevemecceesn
evemles
Oeveee~~72~~
ns heeLe&! kes cesjes ees Jeeve efleceerues Skeeeefee YeSj megveew? kes eflecees
De%eeveues GlheVe YeSkees ceesn ve Yeees? emeceeefLe Depeg&veues Yeves-

De"ejeQ DeOeee

333

Depeg&ve GJeee
vees ceesn mce=efleue&yOee lJelemeeoevceeeegle~~10~~
efmLeleesefmce ielemevosn keefj<es Jeeveb leJe~~73~~
Deegle! leheeFkees ke=heeues cesjes ceesn ve Yeees~ ceueeF& mce=efle eehle Yeees~
(pegve jnmecee %eeveueeF& cevegues mce=efle-hejchejeeje eueeSkees efLeees, lemewueeF&
Depeg&veues eehle ieNees~) Deye ce mebMeejefnle YeSj efmLele g j leheeFkees Dee%eekees
heeueve ievexg~ peyeefke mewve efvejer#eCekees mecee ogyew mesveencee mJepeveueeF&
osKesj Depeg&ve Jeekegue YeSkee efLeS, Gveues efveJesove iejskees efLeS efke- ieesefJevo!
mJepeveueeF& ceejsj neceer kemejer megKeer ngveQ? emlees egyee Meeele kegueOece&
ve ngve peeves, efheC[esoke efeee ueghle ngvepeeves, JeCe&mebkej GlheVe ngvesved~
neceer yegPves YeSj heefve heehe ieve&kees ueeefie Gele eQ~ emeyee yeves Gheee efkeve
ve ievex? MeeOeejer eer keewjJe ce MeejefnleueeF& jCeYetefcecee ceeved, ees ceveg& heefve
esemkej nes~ ieesefJevo! ce eg ievex wve- Yevow T jLekees heefes Yeeiecee yemes~
emeekeej ieerleecee Depeg&veues eesiesej eerke=<Cekees mece#e eMveheefjeMvenkees e=bKeuee GYeeS~ pemlew DeOeee 2/7- lees meeOeve cesjes ueeefie
YeVegmed pemeeje ce hejceese eehle ieB? 2/54- efmLelee%e ceneheg<ekees ue#eCe
kes nes? 3/1- peye leheeFkees efcee %eeveeesie es Yeves ceueeF& Yeebkej
kece&ncee efkeve ueieeGveg ngv? 3/36- ceeefveme Fe veYeS heefve kemekees
esjCeeues heehekees DeeejCe ieo&? 4/4- leheeFkees pevce le Deepe Yeees; lej
mete&kees pevce Oesjw hegjevees Deefve ce ees kemejer ceeveeQ efke keuhekees Deeefocee eme
eesieueeF& leheeFues mete& eefle YeVegYeSkees efLeees? 5/1- keefnues leheeF mebveemekees
eMebmee ieveg&ngv Yeves keefnues efve<keece kece&kees~ eer ceOes efveee iejsj YeVegmed
pemeyee ce hejceese eehle ieB? 6/35- ceve ebeue , hesefj efMeefLeue eelveJeeuee
eeJeeved heg<e leheeFueeF& eehle ve iejsj kegve ogie&efle eehle ieo&? 8/1-2ieesefJevo! pemekees leheeFues JeCe&ve ieveg&Yeees lees yee kes nes? lees DeOeelce kes
nes? DeefOeosJe DeefOeYetle kes nes? eme Mejerjcee DeefOee%e kes nes? lees kece& kes nes?
Devle meceecee leheeF kegve ekeejues peevekeejercee DeeGvegngv? meele eMve iejs~

334

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

DeOeee 10/17cee Depeg&veues efpe%eemee iejs efke efvejvlej efevleve ieoz ce kegve-kegve
YeeJeneje leheeFkees mcejCe ieB? 11/4cee Gveues efveJesove iejs efke pegve
efJeYeteflenueeF& leheeFues JeCe&ve ieveg&Yeees GveernueeF& ce ele#e osKve eenvg~
12/1- pees Deveve eeues ueeieskees Yeepeve jecejer leheeFkees Gheemevee ieo&ved
j oesees pees De#ej DeJeekees Gheemevee ieo&ved- eer ogyewcee Gece eesieJesee kegve
nes? 14/21- leerveJew iegCenyee Deleerle YeSkees heg<e kegve ue#eCenues
ege ngv leLee ceeefveme kegve Gheeeues eer leerveJew iegCenyee Deleerle ngv?
17/1- pegve ceeefveme Ghejese MeeeefJeefOeueeF& leeiesj lej eeege YeSj epeve
ieo&ved eflevekees ieefle kemlees ngv? 18/1- ns ceneyeenes! ce leeie j mebveemekees
eLeeLe& mJeheueeF& he=Leked-he=Leked peeVe eenvg~
emeekeej Depeg&veues eMve ieoz ieees~ pees T ieve& mekeowveLes leer ieesheveere
jnmenueeF& YeieJeevedues mJeeb oMee&GvegYeees~ emekees meceeOeeve ngveemeeLe T
eMvenyee efJejle Yeees j Yeves efke ieesefJevo! Deye ce leheeFkees Dee%eekees heeueve
ievexg~ Jemlegle: eer eMve ceeveJe cee$ekee ueeefie ngved~ eer meyew eMvenkees meceeOeeve
veiejer kegvew heefve meeOeke ese-heLecee Deemej ngve mekeowve~ Dele: meodiegkees
DeeosMekees heeueve ieve&kees ueeefie, ese-heLecee Deemej ngvekees ueeefie mechetCe&
ieerleekees eJeCe DeefleDeeJeMeke ~ Depeg&vekees mecemee meceeOeeve Yeees~ meeLew
eesiesej eerke=<Cekees eercegKeyee efve:me=le (efvemkeskee) JeeCeerkees Ghemebnej Yeees~
emeceeefLe mebpeeues Yeves(SIeejneQ DeOeeecee efJejed hekees oMe&ve efoSj eesiesej eerke=<Ceues
YeVegYeSkees efLeees efke Depeg&ve! Deveve Yeefeeje ce emeekeejues osKve-(pemlees
efleceerues osKeskee ew) ueeF& leJeyee peeVe leLee eJesMe ieve&kee ueeefie megueYe g~
(11/54)~ emeekeej oMe&ve ievexJeeuee mee#eeled cesjes mJeheueeF& eehle ieo&ved
j eneB heefve Depeg&vemebie meesOovved- kes eflecees ceesn ve Yeees? Depeg&veues Yeves efke
cesjes ceesn ve Yeees~ cewues Deehevees mce=efleueeF& eehle ieefjmekeW~ leheeF pees YeVegngv,
lener ievexg~ oMe&vekeesmeeLew Depeg&veues cege ngveghevex efLeees~ Jemlegle: Depeg&veueeF&
pees ngveg efLeees lees Yeees; lej Meee YeefJe<ecee DeeGves heeref{ (mevleeve)nkees
ueeefie ngv~ lemekees Gheeesie leheeF meyewkee ueeefie vew )~

De"ejeQ DeOeee

335

meee GJeee
Flenb JeemegosJeme heeLe&me e cenelceve~~10~~
mebJeeoefcececeeew<ecegleb
jescen<e&Ceced~~74~~
emeekeej cewues JeemegosJe j cenelcee Depeg&ve (Depeg&ve Ske cenelcee ngved,
eesieer ngved, meeOeke ngved, ve efke kegvew OevegOe&j pees ceeve&kees ueeefie Ke[e Dele:
cenelcee Depeg&ve)kees eme efJeue#eCe j jesceebekeejer mebJeeoueeF& megves~ leheeFcee
megveves #ecelee kemejer Deeees? Deieeef[ YeVegngvJeemeemeeoeleJeeveslegecenb
hejced~~10~~
eesieb eesiesejelke=<Ceelmee#eelkeLeele mJeeced~~75~~
eer Jeemepeerkees ke=heeues JeneBues efovegYeSkees efyee cewues eme hejce ieesheveere
eesieueeF& mee#eeled Yeefvejnskee mJeeb eesiesej eerke=<Ceyee megveskees g~ mebpee
eerke=<CeueeF& eesiesej ceevo~ pees mJeeb eesieer ngved j DekeexueeF& heefve eesie eoeve
ievex #ecelee jeKo lees eesiesej nes~
jepevmebmce=le mebmce=le mebJeeoefcececegleced~~10~~
kesMeJeepeg&veees hegCeb <eeefce e cegngceg&ng~~76~~
ns jepeved! kesMeJe j Depeg&vekees eme hejce keueeCekeejke j DeoddYegle mebJeeoueeF&
mcejCe ieoz ce yeejcyeej nef<e&le YeFjnskees g~ Dele: eme mebJeeoueeF& meOeQ mcejCe
ieveg& heo& j emew mce=efleues emeVe jnveg heo&~ Deye Gvekees mJehe mcejCe iejsj
mebpee Yevolee mebmce==le mebmce=le hecelegleb njs~~10~~
efJemceees ces ceneved jepev<eeefce e hegve hegve~~77~~
ns jepeved! nefjkees (pees MegYeeMegYe meyewkees njCe iejsj mJeeb yeeBkeer jnv leer
nefjkees) Deefle DeoddYegle heueeF& hegve-hegve mcejCe iejsj cesjes efeecee ceneved
Deeee& ngv j ce yeejcyeej nef<e&le ngvg~ Fkees mJehe heke-heke mcejCe
ievex Jemleg nes~ Devlecee mebpee efveCe&e efove$e eesiesej ke=<Cees e$e heeLeex OevegOe&j~~10~~
le$e eerefJe&peees YetefleOeg&Jee veereflece&eflece&ce~~78~~

336

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

jepeved! peneB eesiesej eerke=<Ce j OevegOe&j Depeg&ve (Oeeve vew Oeveg<e nes,
Fefvenkees {lee vew ieeC[erJe nes DeLee&led efmLejleemeeLe Oeeve ievex cenelcee
Depeg&ve) nes, leneR eer- Ssee&, efJepee- pemekees heeef[ nej wve, F&ejere
efJeYetefle j eue mebmeejcee Deeue jnves veerefle nes, emlees cesjes cele ~
Deepe le OevegOe&j Depeg&ve wve~ ees veerefle, efJepee efJeYetefle le Depeg&vemecce
meerefcele jees? ees lelmeeceefeke efLeees~ ees le ehejcee vew meceehle Yeees? lej
emlees kegje nesFve~ eesiesej eerke=<Ceues YeVegYeees efke ce meyewkees oecee efveJeeme
ieo&g~ leheeFkees oecee heefve JeneB ngvegngv~ Devegjeie vew Depeg&ve nes~ Devegjeie
leheeFkees Devle:kejCekees FesvcegKeer ueievekees veece nes~ eefo emlees Devegjeie
leheeFcee Yeves meOeQ JeemleefJeke efJepee nes j Deeue efmLeefle efoueeGves veerefle
heefve meOeQ jnves, ve efke kegvew yesuee efLeees~ peyemecce eeefCen jnvesved,
hejceelceekees efveJeeme Gmekees oe-osMecee jnves, efJekeue Deelcee lemeueeF&
heeGvekees ueeefie Fgke jnves j leerceOes pemekees heefve oecee lemeueeF& heeGves
Devegjeie peeie=le ngves lener Depeg&vekees esCeerJeeuee ngves; efkeveefke Devegjeie vew
Depeg&ve nes~ Dele: ceeveJecee$e emekees eleeMeer yeVe mekeoved~
efve<ke<e&
ees ieerleekees meceeheve DeOeee nes~ DeejcYecee Depe&gvekees eMve efLeees efke,
eYees! ce leeie j mebveemekees Yeso j mJeheueeF& peeVe eenvg~ eesiesej eerke=<Ceues
emeceeefLe eeefuele eejJee celenkees eee& ieveg&Yeees~ eerceOes SGe mener
heefve efLeees~ emewefmele efceuoes-peguoes efveCe&e eesiesej eerke=<Ceues efovegYeees efke
e%e, oeve j lehe kegvew keeuecee leeives eesie wve~ eer ceveer<eernueeF& heefve heefJe$e
ievexJeeuee ngved~ eer leerveJewueeF& jeKow, efevekee efJejesOeer efJekeejnkees leeie ieveg&
vew JeemleefJeke leeie nes~ ees meeefJeke leeie nes~ heuekees Femebie leeie
jepemeer j ceesnJeMe efveele kece&kees vew leeie ieveg& leecemeer leeie nes j mebveeme
leeiekees vew ejceeslke= DeJemLee nes~ efveele kece& j Oeevepeefvele megKe meeefJeke
nes~ Fefve j efJe<eekees Yeesie jepemeer nes j le=efhleoeeke DeVekees Glheefeyeejefnle
og:Keo megKe leecemeer nes~

De"ejeQ DeOeee

337

ceeefveme-cee$eeje Meeekees Devegketue DeLeJee eefleketue keee& ngvecee heeBe

keejCen ved- keee& (ceve), he=Leked-he=Leked kejCe (pemeeje ieefjv~ MegYe
heej ueeio leye efJeJeske, Jewjeie, Mece, oce keejCen ngved~ DeMegYe heej ueeio
Yeves keece, eesOe, jeie-s<e Fleeefo kejCe ngvesved), efJeefYeVe ekeejkee FenFen Devevle ved, meyew hetCe& ngve mekeowveved~ cee$e lees Fe hetCe& ngv
pemeefmele DeeOeej efceuo~ eewLees keejCe nes DeeOeej (meeOeve) j heeBeeQ nsleg nesowJe (eejyOe Jee mebmkeej)~ eleske keee& ngvegcee ener vew heeBeJee keejCen
ngved, lewheefve pees kewJeue mJehe hejceelceeueeF& keee& ceevo, lees cet{yegef
eLeeLe& peevowve~ DeLee&led YeieJeeved ieozve, peyeefke heeef[ Yeefvemekeveg YeSkees
efke Depeg&ve! efleceer efveefceecee$e YeSj Ke[e nesT, keee&-Oeee& le ce ngB~ Devlele:
leer ceneheg<ekees DeeMee kes nes?
Jemlegle: eke=efle j heg<ekees yeere SGe Deeke<e&Ce meercee ~ peyemecce
ceeefveme eke=eflecee efeeeMeerue , leyemecce ceeee hesjCee ieo& j peye lees
emeYevoe ceeefLe G"sj Fcee meceefhe&le ngve peev j lees F peye oe-osMeyee
jLeer ngve peev, hesefj YeieJeeved ieveg&ngv~ eme mlejcee Depeg&ve efLeS, mebpee heefve
efLeS j meyewkee ueeefie eme (ke#ee) cee hegives efJeOeeve ~ Dele: eneB YeieJeevedues
esjCee ieveg&ngv~ hetCe&%eelee ceneheg<e, peeVes efJeefOe j %ese hejceelcee eer leerveJewkees
mebeesieues kece&kees esjCee efceuo~ emewues kegvew DevegYeJeer ceneheg<e (meodieg)kees
meeefVeOecee mebPeves eeeme ieveg&he&~
JeCe&-JeJemLeekees eMveueeF& eewLees heke efuebow eesiesej eerke=<Ceues yeleeGveg
Yeees~ Fefvenkees oceve, cevekees Meceve, Skeeelee, Mejerj-JeeCeer j ceveueeF&
Fkees Deveghe leheeGveg, F&ejere peevekeejerkees mebeej, F&ejere efveoxMeveceeefLe
euves #ecelee Fleeefo yeecee eJesMe efoueeGves eesielee yeeeCe esCeerkees kece& nes~
Meewe&, heef vendves mJeYeeJe, meyew YeeJencee mJeeceerYeeJe, kece&cee eJe=e ngves
o#elee #eef$ee esCeerkees kece& nes~ Fefvenkees mebj#eCe, Deeeflceke mecheefekees
mebJe&ve Fleeefo JewMe esCeerkees kece& nes j heefjeee& Met esCeerkees kece& nes~
Metkees DeLe& nes Deuhe%e~ Deuhe%e meeOeke pemeues efveele kece& efevlevecee ogF&

338

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

IeCe yemesj ome efceve heefve Deehevees he#ecee heeGBowveved~ Mejerj DeJeMe yemeskees
, lej pegve ceveueeF& efkeeGveg , lees le neJeemebie kegje ieo&~ emlees meeOekekees
keueeCe kemejer ngv? Gmeues DeehetYevoe GVele DeJemLeeJeeueekees DeLeJee meodiegkees
mesJee ieveg& heo&~ efJemleejw-efJemleejw lemecee heefve mebmkeejnkees me=peve ngves,
ieefle meceelves~ Dele: eme Deuhe%ekees kece& mesJeeyee vew eejcYe ngves~ kece&
SGw - efveele kece&, efevleve~ lemekees keee&kee eej esCeern ved- Deefle
Gece, Gece, ceOece j efveke= vew yeeeCe, #eef$ee, JewMe, Met ngved~ ceeefvemeueeF&
nesFve ye iegCekees ceeOeceyee kece&ueeF& eej Yeeiecee yeeBef[ees~ ieerleese JeCe&
eeflecew ~
leJeueeF& mhe ieveg&ngBow JeneBues YeVegYeees efke- Depeg&ve! leme hejceefmeefkees
efJeefOe yeleeGvesg, pees %eevekees hejeefvee nes~ efJeJeske, Jewjeie, Mece, oce, OeejeJeener
efevleve j Oeevekees eJe=efe, yeecee eJesMe efoueeGves mechetCe& eesieleen peye
heefjhekeJe ngve peevved; keece, eesOe, ceesn, jeie-s<e Deeefo eke=eflecee Iemeersj
jeKves eJe=efen peye hetCe&leee Meevle ngve peevved, leme mecee lees Jeefe
yeeueeF& peeVes eesie ngv~ lener eesieleekees veece hejeYeefe nes~ hejeYeefeeje
vew lees leJeueeF& peevo~ leJe kes nes? yeleeGvegYeees- ce pees ngB, pegve efJeYeteflenues
ege g, lemeueeF& peevo DeLee&led hejceelcee pees nes, DeJee, Meeele,
DeheefjJele&veMeerue pegve Deueewefkeke iegCeOece&Jeeuee nes, lemeueeF& peevo j peevesj
lees lel#eCe cecee efmLele ngvepeev~ Dele: leJe nes hejceleJe, ve efke heeBe Jee
heeerme leJe~ eeefhlekees meeLe Deelcee lener mJehecee efmLele ngvepeev, lener
iegCeOece&nues ege ngvepeevved~
F&ejkees efveJeeme yeleeGBow eesiesej eerke=<Ceues YeVegYeees efke Depeg&ve! lees
F&ej mechetCe& Yetlenkees oe-osMecee efveJeeme ieo&; lej ceeeeheer ev$ecee
Dee{ YeSj ceeefvemen Yeefke jnskee ved, emewues peevowveved~ Dele: Depeg&ve!
efleceer oecee efmLele leme F&ejkees MejCecee peeT~ emeYevoe heefve SGe ieesheveere
jnme DePew efke mechetCe& Oece&nkees efebleeueeF& es[sj efleceer cesjes MejCecee
DeeT~ efleceer ceueeF& eehle ievexew~ ees jnme DeveeefOekeejerefmele YeVeg ngBowve- pees

De"ejeQ DeOeee

339

Yee nesFve, lemeueeF& YeVeg ngBowve~ lej pees Yee nes, lemeueeF& DeJeMe YeVeghe&~
lememebie ieeshe jeKescee keueeCe kemejer ngves? Devlecee eesiesej eerke=<Ceues
meesOvegYeees- Depeg&ve! cewues pes peefle Yeves, lemeueeF& efleceerues jecejer megveew- yegPeew?
eflecees ceesn ve Yeees efke YeSve? Depeg&veues Yeves- YeieJeved! cesjes ceesn ve Yeees~ ce
Deehevees mce=efle eehle iejskees g~ leheeF pes peefle YeVegngv lener mele nes, Deye ce
lener ievexg~
mebpee, pemeues eer ogyewkees mebJeeo jecejer megveskees , Deehevees efveCe&e efov
efke eerke=<Ce ceneeesiesej j Depeg&ve Ske cenelcee ngvegngv~ Gvekees mebJeeo hekeheke mcejCe iejsj lees nef<e&le ngBow~ Dele: emekees mcejCe ieoz jnveghe&~ lees
nefjkees heueeF& mcejCe iejsj ueieeleej nef<e&le ngv~ Dele: yeejcyeej mJehekees
mcejCe ieoz jnveg he&, Oeeve ieoz jnveghe&~ peneB eesiesej eerke=<Ce ngvegngv j
peneB cenelcee Depeg&ve , leneR eer , efJepee-efJeYetefle j OegJe veerefle heefve leneR
~ me=efkee veereflen Deepe ved Yeves Yeesueer heefjJele&ve ngvesved~ OegJe Skecee$e
hejceelcee nes~ lemecee eJesMe efoueeGves veerefle, OegJeveerefle heefve Gvew ngved~ eefo
eerke=<Ce j Depeg&veueeF& ehejkeeueerve Jeefe-efJeMes<e ceeVes nes Yeves Deepe ve eerke=<Ce
ve Depeg&ve! leheeFueeF& ve efJepee efceuveg he& ve efJeYetefle~ leye le ieerlee leheeFkees
ueeefie JeLe& ? lej nesFve~ eerke=<Ce Ske eesieer ngvegngvLees, Devegjeieues hetCe&
oeJeeuee cenelcee vew Depeg&ve nes~ eer meOeQ jnvved j jnvesved heefve~ eerke=<Ceues
Deehevees heefjee efovegngBow YeVegYeees efke ngve le ce DeJee g lej pegve YeeJeueeF& ce
eehle g, lees F&ej meyewkees oe-osMecee efveJeeme ieo&~ lees meOeQ j jnves
heefve~ meyewueeF& lemewkees MejCecee peeveg~ MejCecee peeves vew cenelcee nes, Devegjeieer
nes~ Devegjeie vew Depeg&ve nes~ emekees efveefcle kegvew efmLelee%e ceneheg<ekees MejCecee
peeveg efveleevle DeeJeMeke ; efkeveefke lees vew emekees esjke nes~
eme DeOeeecee mebveemekees mJehe mhe ieefjees efke meJe&mJekees veeme
vew mebveeme nes~ cee$e iesDee Jee OeejCe ieveg& mebveeme nesFve~ peyeefke emekees
meeLe Skeevlekees mesJeve ieoz efveele kece&cee Deehevees Meefe mebPesj DeLeJee
mecehe&Cekees meeLe meleled eelve Deheefjnee& ~ eeefhlekees meeLe mechetCe&

340

eLeeLe& ieerlee eerceoddYeieJeoddieerlee

kece&nkees leeie vew mebveeme nes, pegve cees#ekees heee&e nes~ ener vew mebveemekees
hejekeee nes~ Dele: lelmeefoefle eerceodYeieJeerleemetheefve<elmeg yeeefJeeeeeb eesieMeees
eerke=<Ceepeg&vemecJeeos mebveemeeesiees veeceeeoMeesOeee~~18~~
emeekeej eerceoddYeieJeoddieerleeheer Gheefve<eod SJeb yeeefJeee leLee eesieMeee
efJe<eeke eerke=<Ce j Depeg&vekees mebJeeocee mebveeme eesie veeceke De"ejeQ DeOeee
hetCe& ngv~
Fefle eercelhejcenbme hejceevevome efMe<e mJeeceerDe[ie[evevoke=les
eerceieJeerleeee eLeeLe&ieerlee Yee<es mebveemeeesiees veece
DeeoMeesOeee~~18~~
~~nefj lelmeled~~