Ispitna pitanja-Transformacija i transport rizinih materija

1.TA JE MATERIJA? Materija (tvar) je sve ono to ima masu i zauzima prostor. Materije izgrauju svijet koji nas okruuje, a razlikuju se po svojim svojstvima. 2.KAKO SE DIJELE MATERIJE? iste materije - iste materije su graene od istovrsnih ili raznovrsnih atoma i homogene su smjee - mogu biti homogene i heterogene. Homogene smjee su smjee koje u svakom svojem djeliu imaju isti sastav i ista svojstva Heterogene smjee su smjee iji se sastojci mogu vidjeti (golim okom, povealom, mikroskopom). 3.KOJA SU AGREGATNA STANJA MATERIJA,I KOJU IMAMO PROMJENU AGREGATNOG STANJA? vrsto (solid) teno (liquid) gasovito Promjene agregatnog stanja: topljenje - izvrstog u teno isparavanje - iztenog u gasovito kondenzacija - izgasovitog u teno ovrivanje - iztenog u vrsto sublimacija - izvrstog u gasovito kristalizacija - izgasovitog u vrsto 4.TA JE TOPLJENJE A TA SUBLIMACIJA? Topljenje je fiziki proces u kome materija mijenja svoje agregatno stanje od vrstog u teno. Unutranja energija vrste materije se uveava, obino zagrijevanjem ili poveanjem pritiska, ime se njena temperatura podie do temperature topljenja Sublimacija je prelazak supstance iz vrstog u gasovito agregatno stanje bez tenog meustanja Supstance koje lako sublimiraju po pravilu imaju visok napon pare i pri normalnim uslovima 5.TA JE EKSTRAKCIJA? Ekstrakcija je difuziona operacija u kojoj se iz neke vrste materije ili tenosti vri izvlaenje neke korisne komponente pomou pogodnog rastvaraa.Difuzija je spontano mijeanja dviju ili vie materija (tvari) kroz njihovu dodirnu povrinu ili propusnu membranu. Ekstrakcija je uinkovita i brza metoda razdvajanja i koncentriranja materija. Ekstrakciju je bolje izvesti vie puta s manjom koliinom rastvaraa (otapala). Ekstrakcija tvari iz vrstog materijala vodom zove se IZLUIVANJE.

6.KAKVE MOGU BITI MATERIJE IZ KOJIH SE VRI EKSTRAKCIJA? Materije iz kojih se vri ekstrakcija mogu biti: Biljnog; ivotinjskog i Mineralnog porijekla. 7.TA JE CILJ I ZADATAK EKSTRAKCIJE? Cilj i zadatak ekstrakcije je da se: Korisna komponenta koja se nalazi u materiji, pomou pogodnog rastvaraa izoluje, odnosno prerastvara, a nakon toga odstranjivanjem rastvaraa, dobije u istom stanju. 8.OD KOJIH STADIJA SE SASTOJI EKSTRAKCIJA? Ekstrakcija se sastoji od 3 stadijuma: Smjea koja podlijee ekstrakciji dovodi se u tijesni kontakt sa rastvaraem (otapalom) Odvajanje nastalih faza Uklanjanje i regeneracija rastvaraa iz svake faze 9.KOJI SU OSNOVI TIPOVI UREAJA I PRICIPA EKSTRAKCIJE?
Ureaji:

1. Ekstraktor s mjealicom 2. Ekstraktor difuzor (preklopno dno i stoasto sito) 3. Ekstraktor s korpama 4. Rotacioni ekstraktori Pricipi ekstrakcije: 1. Kontinuirana i diskontinuirana 2. Jednostepena 3. Viestepena 4. Viestepena protustrujna 5. Ekstrakcija unakrsnim strujanjem s jednim otapalom 10.EMU SU NAMIJENJENI VELIKI TEHNOLOKI SISTEMI, ENERGETSKA POSTROJENJA, SKLADITA OPASNIH MATERIJA I DRUGI OBJEKTI? Veliki tehnoloki sistemi, energetska postrojenja, skladita opasnih materija i drugi objekti namijenjeni maksimiranju profita, po pravilu, sadre potencijalni rizik ugroavanja bezbjednog rada, zdravlja ljudi, materijalnih i prirodnih dobara. 11. STA JE STABILNOST,UPARLJIVOST I FUNKCINALNOST SISTEMA? Stabilnost podrazumjeva sposobnost sistema da se vrati u ravnoteno stanje ili ravnoteno ponaanje, ukoliko je dejstvom smetnji iz njega izveden. Upravljivost je sposobnost sistema da pod uticajem upravljakog dejstva, prelazi iz jednog u drugo (zahtjevano) stanje. Funkcionalnost je kvalitet sistema koji izraava njegovu mogunost postizanja zadatog cilja.

12.KAKO MOEMO KLASIFIKOVATI SISTEME? Klasifikaciju moemoizvriti prema razliitim kriterijumima, prirodi nastanka, odnosu prema okolini, transformaciji ulaza u izlaz itd. Prema prirodi nastanka sistemi mogu biti: prirodni i vjetaki. Prema odnosu prema okolini sistemi nogu biti : Otvoreni zatvoreni Prema transformaciji ulaza u odgovarajui izlaz ili promjenama stanja sistema, sistemi se dijele na: deterministike i stohastike. Sistemi se prema promjeni stanja u toku vremena mogu podijeliti na: statike i dinamike Prema vrsti ulazno-izlaznog signala sistemi mogu biti: kontinualni i diskontinualni. 13. TA JE TEHNOLOGIJA Pojam rijei tehnologija potie od grke rei "tehne" koja oznaava vjetinu, umijee ili znanje da se neto izradi ili obavi odreen posao i "logos" koja znai nauka. To znai da bi tehnologija oznaavala nauku o vjetini i umijeu koje ovjek primjenjuje da bi u prirodi i u drutvu zadovoljio svoje potrebe, tako da se tu podrazumijevaju sredstva, naini i orua koja su rezultat tog svjesnog ovjekovog napora da prije svega opstane (zadovolji potrebe egzistencije), a zatim da zadovolji ostale potrebe (za obrazovanjem, kreativnou, zdravstvenom zatitom i druge). 14.TA JE TEHNOLOKI SISTEM? Tehnoloki sistem predstavlja svojevrsni izraz integralnog djelovanja tehnolokih procesa, odnosno procesa i operacija zastupljenih u njemu. Tehnoloki sistemi, po svojoj prirodi, ubrajaju se u vjetake, otvorene, dinamike i stohastike sisteme Tehnoloki sistemi se izuavaju kako u sferi proizvodnje tako i van nje, pa se mogu podjeliti na neproizvodne i proizvodne tehnoloke sisteme. 15.TA PREDSTAVLJA TEHNOLOKI PROCES I OD EGA SE SASTOJI? nastaje povezivanjem vie tehnolokih faza sa ciljem prevoenja predmeta rada nie upotrebne vrednosti u vie. Jedan tehnoloki proces se moe sastojati iz vie tehnolokih faza. Tehnoloka faza je dio tehnolokog procesa koji se odvija u jednom ili vie aparata (ureaja) i predstavlja fazu obrade. 16.TA SU ZAGAUJUE MATERIJE?

Supstance koje zagauju okolinazivaju se zagaujue materije, a izvorna zagaenja, tj. procesi koji pod spoljanim ili unutranjim uticajem odaju tetne materije u okolinu, nazivaju se zagaivai okolia. 17.KAKO SE MOGU PODIJELITI ZAGAIVAI OKOLIA? Zagaivai okolia mogu se podijeliti na: prirodne i vjetake. 18.TA PREDSTAVLJA POJAM ZAGAIVANJE? Pojam zagaivanja ivotne sredine znai izmjenu kvaliteta, praen negativnim posljedicama. Materije u obliku tenih, vrstih i gasovitih stanja, nakon dospijevanja u ekosistem rasijavaju se ili migriraju u njegovim prirodnim komponentama. Pri tome izazivaju poremeaje i promjene koje predstavljaju zagaivanja, a koja mogu biti: hemijska, hidrohemijska, radioaktivna, fizika, termika, bioloka i druga. 19.KADA I KAKO SE NAJEFIKASNIJE MOE UTICATI NA OUVANJE IVOTNE SREDINE U PROSTORIMA SA INDUSTRIJSKOM PROIZVODNJOM? Samo u fazi projektovanja tehnolokih procesa. U fazi izrade predinvesticionih projekata, prethode i detaljne analize o uticaju objekata na ivotnu sredinu, izrade glavnih projekata sa rjeenjima zatite okolia koji se pribliavaju zahtjevima za iste tehnologije i rjeenjima za otklanjanje opasnosti od hemijskih udesa. 20. TA JE ODRIVI PROMET I TA ZADOVOLJAVA? Odrivi promet je promet koji ne ugroava javno zdravlje ili eko-sisteme i konzistentno zadovoljava prijevoznu potranju kroz: 1. racionalno koritenje prirodno obnovljivih izvora energije i 2. racionalno koritenje neobnovljivih izvora. 21. ONEIENJE VODE I TLA OD ZRANOG PROMETA? Oneienje voda i tla od zranog prometa uglavnom potie od ispiranja ili noenja vjetrom emisija avionskog goriva, antifriza, soli i sl. s povrina uzletno-sletne staze, povrina za rulanje aviona i stajanki. Uticaj na biljni i ivotinjski svijet ogranien je na gravitacijsko podruje aerodroma (ptice, usitnjavanje stanita ivotinja i dr.). 22. TA SU CJEVOVODI? Cjevovodi su objekti jako izloeni mogunosti teroristikih napada, pa time i ekolokih katastrofa. (U nekim afrikim i drugim zemljama cjevovodi su esta meta krae goriva, to ima za posljedicu oneienje tla i voda.)

23. TA JE ENERGIJA?
4

Energija je krvotok privrednog razvoja i toak drutvenog napretka, a raspolaganje s dovoljnim koliinama jeftine energije jedan je od osnovnih preduvjeta za razvoj i blagostanje neke zemlje. 24. NAJVANIJE TVARI KOJE DOPRINOSE STAKLENIKOM UINKU, KOJE SE EMITIRAJU KAO REZULTAT PROCESA IZGARANJA U MOTORIMA S UNUTRANJIM SAGORIJEVANJEM? ugljini dioksid (CO2), metan (CH4), diduikov oksid (N2O), hlorirani i fluorirani ugljikovodici i ugljici i ostali plinovi (CFC, HFC, SF6 i dr.), te vodena para. 25. NEPOSREDNI UTJECAJI IZGRADNJE PROMETNE INFRASTRUKTURE NA PROSTOR MOGU SE SVRSTATI U TRI SKUPINE: zauzimanje povrina (poljoprivrednih, urbanih i drugih), presijecanje i fragmetacija (usitnjavanje) povrina (poljoprivrednih, ivotnih prostora biljaka i ivotinja i smetanje ili onemoguavanje periodikih migracija ivotinja), negativni utjecaji na gradsku oblikovnu supstancu i vangradski pejsa. 26. TA JE OTPAD? Pod otpadom se podrazumijeva svaki materijal ili predmet koji nastaje u toku obavljanja proizvodne, uslune ili druge djelatnosti , predmeti iskljueni iz upotrebe , kao i otpadne materije koje nastaju u potronji i koje sa aspekta proizvoaa , odnosno potroaa nisu za dalje koritenje i moraju se odbaciti. 27. PODJELA OTPADA? Prema sastavu: Staklo, Organski otpad, Plastika, Papir i karton, Elektrini i elektronski ureaji, Stara vozila, Gume, Otpadna ulja i maziva, Baterije, Boje, Jalovina, Tekstil, Metali, Drvo Prema mjestu nastanka: Komunalni otpad, Industrijski otpad, Ambalani otpad Poljoprivredni i batenski otpad, Otpad iz eksploatacije i ekstrakcije ruda i mineralnih sirovina, Graevinski otpad, Medicinski i ivotinjski otpad, Muljevi, talozi, pepeo, ljaka. Prema toksinosti: Opasni, Neopasni, Inertni 28. INTEGRALNI SISTEM UPRAVLJANJA OTPADOM? prevenciju nastajanja otpada, smanjenje koliine otpada i njegovih opasnih karakteristika, tretman otpada, planiranje i kontrolu djelatnosti i procesa upravljanja otpadom, transport otpada,

uspostavljanje, rad, zatvaranje i odravanje postrojenja za tretman otpada, monitoring, savjetovanje i obrazovanje u vezi djelatnosti i aktivnosti na upravljanju otpadom 29. DEPONOVANJE? Deponovanje je kontrolisano odlaganje otpada na zemljite na takav nain da se minimizira opasnost po zdravlje i okoli, po emu se razlikuje od nekontrolisanog istresanja otpada na smetljita. 30. SANITARNA DEPONIJA? Sanitarna deponija je sanitarno-tehniki prostor na kome se odlae vrsti otpad koji se ne moe iskoristiti (reciklirati, kompostirati, koristiti kao gorivo...). To je potpuno zatvoren i kontrolisan sistem koji podrazumijeva: Izgradnju posebne podloge u cilju zatite tla od procijednih voda, Sakupljanje i tretman procijednih i oborinskih voda, Sakupljanje i zbrinjavanje deponijskog gasa uz potivanje propisa o koliini zagaivaa (lebdee estice, hloridi, floridi, teki metali, SO2, NOx).