Uslovi eksploatacije vozila - transportni uslovi(utovar istovar rastojanje

prevoza
.rezim
rada
vozila)
Putni
uslovi(konfiguracija
terena.velicina
uspona.sirina
kolovoza)
Klimatski uslovi(temperatura.padavine i vidljivost)SEMINARSKI RAD

Mentor : doc. dr. Muhamed Sarvan

Student : Almina Buljina

Ass. : mr. sc. Samed Ormanovi, dipl. ing.

Travnik, Januar 2015

Broj indexa : 24/11 - s

SADRAJ
1.UVOD................................................................................................................... 3
2. USLOVI EKSPLOATACIJE DRUMSKIH VOZILA.......................................................4
2.1 Transportni uslovi......................................................................................... 4
2.2 Putni uslovi................................................................................................... 5
2.3 Klimatski uslovi............................................................................................ 6
3.ZAKLJUAK.......................................................................................................... 7
4.LITERATURA......................................................................................................... 8

1.UVOD
EKSPLOATACIJA VOZILA je izraz za iskoritenje vozila (voznog parka) u odnosu na
njihov tehniki (instalisani kapacitet) propisan tehnikim prirunikom za odravanje.
Eksploatacija se moe pratiti sa obimom prevoza kao osnovnim mjerilom za praenje
stepena koritenja kapaciteta.
Maksimalni obim transportnih usluga, zadati nivo proizvodnosti voznog parka, minimum
cijene kotanja jedinice proizvodnje, najvea akumulacija itd.
Stohastiko i intuitivno planiranje i upravljanje u auto transportu efikasno i efektivno
upravljanje transportnim procesom komleksni izmeritelji procesi rada: vremensko iskoritenje
voznog parka, elementi preenog puta vozila, pokazatelji iskoritenja kapaciteta vozila,
proizvodnost vozila, jedinini trokovi transporta.
Najednostavniji su jedno-parametatrski modeli, gdje figurie jedan eksloataciono tehniki
parametar, TO NEZADOVOLJAVA PRAKSU.
Proizvodnost automobila - mo vozila za obavljanje procesa rada u jednom vremenskom
razdoblju, pri zadatim uslovima eksloatacije (vremenski uslovi, uslovi puta, itd).
Proizvodnost vozila se analizira u funkciji izmjene pojedinih eksloataciono tehnikih
parametara, (jedan faktor, dva faktora i rijetko tri i vie)

2. USLOVI EKSPLOATACIJE DRUMSKIH VOZILA

Pod pojmom uslova eksploatacije privrednih vozila podrazumijevaju se specifinosti pri
izvrenju prevoza definisane skupovima dejstva razliitih spoljnih faktora. Uslove
eksploatacije moemo podijeliti na: transportne, putne i klimatske.
Transportni uslovi
i. Naziv i vrsta robe (teretni), ili linijskom ili vanlinijskom saob.
(putniki)
ii. Rastojanje prevoza (teretni), ili lokalni, meugr. i meunarodni
(putniki)
iii. Nain utovara i istovara (teretni), ili neravnomjernost (putniki),
iv. Reim rada vozila,
v. Organizacija investicionog i tekueg odravanja vozila.
Putni uslovi
vi. Konfiguracija terena i geometrija puta
vii. Jaina, vrsta i stanje kolovoza
viii. Intenzitet saobraajnog toka.
Klimatski uslovi
ix. Prosjena minimalna i maximalna temperature vazduha,
x. Broj dana sa snijenim padavinama,
xi. Trajanje perioda smanjene vidljivosti,
xii. Zatori puta zbog vremenskih uslova.

2.1 Transportni uslovi

Vaan pokazatelj transportnih uslova je rastojanje prevoza. On pokazuje da li se transport
obavlja u gradskom, prigradskom, meugradskom ili meunarodnom saobraaju. Nain
utovara i istovara tereta takoer spada u transportne uslove. Utovar i istovar mogu se
obavljati runo ili mehanizovano. Pri mehanizovanom nainu utovara i istovara koriste se
razne vrste mehanizacije koja odgovara specifinim osobinama tereta.
Kod runog utovara i istovara vana je konstrukcija karoserija vozila, visina utovarne
platforme, primjena jednostavnih ureaja i sredstava za utovar i istovar.
Utovar valjkastog (kotrljajueg) i u sanducima tereta uveliko je olakan postojanjem rampi za
utovar ija je visina ravna visini poda karoserije vozila. Primjena strmih ravni, runih dizalica,
uadi, koturaa, ekrka, runih kolica, valjkastih uskija takoe olakava rune utovarno
istovarne operacije.
Za utovar gomilastog tereta primjenjuju se razna kolica, bunkeri, strme ravni itd.
U transportne uslove spadaju i reim rada vozila dnevno radno vrijeme, srednji dnevni
prednji put, godinji broj dana rada vozila, prosjena godinja kilometraa vozila, stepen
4

neravnomjernosti prevoza po asovima u toku dana, danima u toku nedjelje i mjesecima u

toku godine, zatim vrste prevoznih puteva i organizacija transportnih procesa.
U transportne uslove ukljueni su i smjetajni uslovi za vozni park, kao i organizacija tekueg
i investicionog odravanja. Kod putnikog saobraaja transportni uslovi definisani su
karakteristikama putovanja putnika.
Autobuski prevoz putnika moe se obavljati u linijskom i slobodnom saobraaju. Po
rastojanju prevoza teritorijalnom dometu moe biti gradski, prigradski, meugradski i
meunarodni.
Transportnim uslovima obuhvaena je promjena prevoznih zahtjeva neravnomjernost
tokova i intenzitet tokova, kao i druge specifinosti.
Prevoz putnikim automobilima obavlja se najveim dijelom vozilima u linoj svojini, zatim
slubenim vozilima, taksi vozilima i iznajmljenim vozilima.
Transportne uslove karakteriu: naziv i vrste tereta, fiziko-mehanika svojstva tereta,
zapreminska masa ( t / m 3), oblik pakovanja, dimenzije i masa jedinice tereta, rok za dostavu.
U transportne uslove spadaju jo i:
- obim prevoza u jedinici vremena,
- rastojanje prevoza,
- nain utovara i istovara,
- reim rada vozila vozila - dnevno radno vrijeme,
- smjetajni uslovi za vozni park, kao i organizacije tekueg i investicionog odravanja.

2.2 Putni uslovi

Putni uslovi definisani su konfiguracijom terena: ravniarski, brdski i planinski uslovi. Ovi
uslovi obuhvataju jainu i vrstu kolovozne konstrukcije i intenzitet saobraajnog toka.
Konfiguracija terena, odnosno terenski uvjeti koji su uticali na pojavu tipinih ema:
- ravniarska podruja (pravilne geometrijske eme);
- padinski tereni (eme sa loim elementima ulica kao to su veliki uzduni nagibi,vjetaki
razvijene trase uz pojavu serpentina, kose rampe, vanjska stepenita itd.;
- kupirani tereni (tereni ispresjecani vododerinam, rijenim tokovima, uz obale jezera i mora)
to su eme sa veim brojem saobraajnih objekata kao to su mostovi,vijadukti, tuneli itd.
U vane elemente putnih uslova spadaju elementi podunog i poprenih profila, maksimalna
veliina uspona - pada (broj i duina dionica, zakrivljenost trase puta u planu, irini kolovoza,
5

broj saobraajnih traka i drugi parametri propisani normativima za razliite kategorije

puteva).
Sa stanovita eksploatacije privrednih vozila od posebnog su znaaja putni uslovi koji
obuhvataju jainu i vrstu saobraajne konstrukcije, nosivost mostova i drugih objekata i
opreme puta, doputena osovinska optereenja i najvee doputene ukupne mase vozila
(vunog voza).
Putni uslovi obuhvataju i ravnost saobraajne konstrukcije odreenu vrstom zastora, kao to
su asfaltno betonski sa velikom ravnou zastora, betonski, modernizovani putevi sa
smanjenom ravnou puteva, zastori prelaznog tipa (tucanik, turska kaldrma) i zemljani
kategorizovani putevi.
Od posebnog znaaja za putne uslove je intenzitet saobraajnog toka prosjean godinji,
dnevni, asovni protok, neravnomjernost saobraajnog toka po danima u nedjelji i asovima u
toku dana, karakteristike tokova (kolone, pojedinana vozila), struktura i vrsta saobraajnog
toka (gradski, tranzitni).

2.3 Klimatski uslovi

Pod klimatskim uslovima podrazumijeva se prosjena minimalna i maksimalna temperatura
vazduha u zimskim i ljetnim uslovima, trajanje perioda sa snanim padavinama, trajanje
perioda smanjene vidljivosti (magla), broj dana sa kiom u toku godine itd.
Utjecaj klime na saobraaj odnosi se na klimatske i vremenske uslove, a javlja se u fazi
izgradnje i u fazi koritenja saobraajnice, odnosno pri odvijanju saobraaja. Proizvoai
vozila tee da konstruktivne karaktersitike njihovih vozila to vie odgovaraju najbrojnijim
skupovima uslova eksploatacije.
Transportni uslovi uticali su da najbrojnija budu vozila ije su karaktersitike usko
specijalizovane i maksimalno prilagoene prevozu jedne ili nekoliko vrsta tereta. Sva ta
vozila sa razliitim vrstama nadgradnje specijalizovanim tovarnim prostorima, graena su
po pravilu na tipovima asija sa kabinom univerzalne namjene. Prema transportnim uslovima
eksploatacije, tipovi konstrukcije asije mogu biti sa kratkom, srednjom i dugom asijom (radi
izbora odgovarajue zapremine tovarnog prostora u funkciji zapreminske mase tereta koji
treba transportovati) i sa mogunou izbora prenosnog odnosa u stalnom prenosniku u
funkciji putnih uslova i rastojanja na kojima e vozilo obavljati transport.

3.ZAKLJUAK
Svaki proizvoa je duan da korisniku njegovog vozila dostavi detaljna uputstva o njegovom
pravilnom korienju. Koritenje vozila, prema ovim uputstvima, je utoliko vanije ukoliko se radi o
vozilima opasnijim za korisnika i okolinu. Saobraajni udesi su tipian primjer pojave otkaza zbog
nepravilnog korienja.
Nepravilno rukovanje ne dovodi samo do pojave udesa i otkaza. Mogu se navesti brojni primjeri
naglog polaska vozila s mjesta, kada sistem za prenos snage trpi izrazito nepovoljno optereenje, a to
dovodi i do lomova. Nepravilno rukovanje spojnicom i konicama izazivaju poveana troenja
frikcionih elemenata i dovodi do pojave otkaza.
Nepravilnim korienjem vozila dolazi i do pojave lomova, deformacija, kao i do poveanog habanja.
Poveano habanje dijelova vozila dovodi do nepodeenosti pojedinih sklopova pa ak i do njegovog
potpunog otkaza. Pravilno rukovanje i upravljanje vozilom dovodi do poveanja vijeka trajanja vozila,
smanjenja trokova odravanja, poveanja ekonominosti vozila (prvenstveno kroz smanjenje

potronje goriva i poveanje srednje brzine kretanja).

4.LITERATURA
[1] Jusufrani I., Osnove drumskog saobraaja Saobraajni fakultet u Travniku, 2007.