Solahkaaran Pooja (VGM-332)

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.
332
ISBN 978-93-80353-91-3
meesuenkeejCe efJeOeeve
-cebieue esjCee SJeb DeeMeerJee&o-
hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer

-jeefe$eer-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer

meesuenkeejCe heJe& kes Devleie&le Yeeoheo ke=<Cee elegLeea-9 Deiemle 1952
kees hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer eje mebece enCe kejves nsleg
eLece mebkeuhe efoJeme kes Gheue#e ceW 60JeW mebkeuhe efoJeme-17 Deiemle 2011
kes DeJemej hej ekeeefMele
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeve :-
Oece&efoJeekej heer"eOeerMe #eguuekejlve eer ceesleermeeiej peer cenejepe
-ekeeMekeefoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve
-: mecheeoke :-
kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

heesve veb.- (01233) 280184, 280994
Website : www.jambudweeep.org
E-mail : rk195057@yahoo.com
eLece mebmkejCe
1100 eefleeeB
Jeer.efve.meb. 2537, Yeeheo ke=. 4

17 Deiemle 2011
meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve
cetue
40/-hees
kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
(3)
(4)
mecheeokeere
emleeJevee
kece&eesieer ye.jJeerv kegceej pewve
Deeefe&kee meg{celeer
Deepe kes YeeweflekeJeeoer egie ceW ceveg<e kees Deheves peerJeve ceW DeelceesVeefle kes efueS
mevleeW kee meceeiece DeeJeMeke nw efkevleg peneB mebleeW kee meeefVeOe mejuelee mes eehle
veneR nes heelee, Ssmes ceeveJeeW kes efueS melmeeefnle ner Gvekes efueS mener ceeie&oMe&ve
eoeve kej mekeles nQ~ eeeervekeeue mes nceejs osMe ceW $e+ef<e, cegefveeeW, ceveeref<eeeW ves
DeeOeeeflceke %eeve eeefhle kes efueS SJeb ogue&Ye ceeveJe heee&e kee meogheeesie efkeme
ekeej kejW, Fmeer nsleg mes efJehegue meeefnle jevee kej nceW eoeve efkees nQ~ Jele&ceeve
mecee ceW osJe, Meee, ieg keer Yeefe ner nceW Fme mebmeejheer meceg mes heej kejves
ceW meMee ceeOece nw~
Ssmes efJe<ece mecee ceW Deepe keer DeeOegefveke heer{er kees pewveOece& keer Deesj GvcegKe
kejves kes efueS Yeefeceeie& ner Ske Ssmee ceeie& nw, pees peveceeveme kees Oece& kes efueS
esefjle kejlee nw~ hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves yeeuekeeW mes ueskej
Je=eW leke meYeer kes efueS yeeue efJekeeme mes ueskej Demeneer pewmes efkeue ebLe
meceepe kees eoeve efkees nQ~ Deveske hetpee-efJeOeeveeW keer jeveeSB keer nQ, efpevnW osMe
ner veneR efJeosMeeW ceW Yeer Yeepeve YeefeYeeJe mes kejles nQ~ GvneR keer efMe<ee hetpe
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer ves Yeer Fme efoMee ceW efnvoer, Debespeer,
mebmke=le ceW meeefnle jeveeSb kej meYeer kes efueS eoeve keer nQ, pees meeefnle peiele
kes efueS DeefJemcejCeere nQ~ Gvekeer uesKeveer mes efueKeer ieF& Deveske hegmlekeeW kee
ekeeMeve Fme ebLeceeuee mes ngDee nw, pees YeJeelceeDeeW kes efueS keueeCe kee ceeie&
eMemle kejWieer~ GvneR ke=efleeeW ceW Ske vetleve megboj ke=efle meesuenkeejCe efJeOeeve keer
jevee ngF& nw, efpemekeer hetpeve kees kejkes Yeepeve Yeefeiebiee ceW [gyekeer ueieekej,
meesuenkeejCe YeeJeveeDeeW keer DeejeOevee kejkes Deheves peerJeve ceW efJeMes<e hegCeepe&ve
kejWies~ en efJeOeeve Deehe meyekes peerJeve ceW cebieuekeejer nes, Meebefle kees eoeve kejs,
ener cebieue YeeJevee nw~
kene Yeer nwDebOekeej nw JeneB, peneB Deeefole veneR nw~
efveye&ue nw Jen osMe, peneB meeefnle veneR nw~~
MM`NN
Yeejle osMe ceW eeeerve keeue mes heJe& SJeb leesnejeW kees ceveeves keer hejcheje nw~ eneB
efJeefYeVe meceoee kes ueesie efveJeeme kejles nQ~ efpevnW mJeleb$eleehetJe&ke Deheves heJeeX eesk ceveeves
kee DeefOekeej nw~ heJe& keF& ekeej kes nQ, jeêre heJe&, Oeeefce&ke heJe&, meeceeefpeke eJe&
h~
pewveOece& ceW Yeer Deveske heJeeX kees ceveeves keer hejcheje nw pees oes ekeej kes nQ-meeefo heJe&,
Deveeefo heJe&~ DeveeefoefveOeve heJe& Jes nQ efpevnW ve efkemeer ves eejbYe efkeee veefpevekee Deble nw~
meeefo heJe& Jes nQ pees efkemeer kes eje eueeS ieS ee Jeefe efJeMes<e mes mebyebefOele nQ-oMeue#eCe
heJe&, meesuenkeejCe Je Deeeefvnke heJe& Deveeefo nQ efpevnW efkemeer ves veneR yeveeee~ Fve heJe& kes
efoveeW ceW ele, GheJeeme kejkes YeieJeeve keer Yeefe hetpee kes ceeOece mes YeJe peerJe Deheves keceeX
keer efvepe&je kejles nQ Deewj Deheveer Deelcee kees hejce heefJe$e kej hegCe kee mebee kejles nQ~
meesuenkeejCe heJe& Deveeefo efveOeve heJe& nw, pees Je<e& ceW 3 yeej Deelee nw~ ew$e, Yeeheo
Deewj ceeIe kes cenerveeW ceW en ele hetjs cenerves efkeee peelee nw~ ke=<Ce he#e keer Skeced efleefLe mes
hetjs 32 efove leke en ele efkeee peelee nw~ Yeeheo ceeme meYeer cenerveeW ceW es ceevee peelee
nw Fme ceeme ceW Deveske ele Deeles nQ FmeefueS Fme ceeme ceW efJeMes<ehe mes eleeW kees kejveskeer
hejcheje nw~ meesuenkeejCe ele Yeer Yeeheo keer ke=<Cee Skeced mes Meg kejkes Deeefeve kes
ke=<Ce he#e keer Skeced leke kejles nQ~ otpe kees heejCee efkeee peelee nw~ meeOeg Deewj eeJeke
oesveeW ner Fme ele kees kejles nQ~ eLeeMeefe keesF& hetjs cenerves GheJeeme kejkes, kees& F1 heejCee
Ske GheJeeme mes DeLeJee peIeve efJeefOe ceW 1 cenerves kes SkeeMeve kejkes Fme ele kees kejles nQ~
meesuenkeejCe ele ceW oMe&veefJeMegef Deeefo 16 YeeJeveeDeeW keer oes-oes efove DeejeOevee kejkes
peehe, hetpee kejles ngS Fvekeer eeefhle kes efueS YeeJevee YeeF& peeleer nw keeeWefke 16 ejCe
ke
YeeJeveeDeeW kes efebleve mes ner peerJe leerLekej eke=efle kee yebOe kejles nQ Deewj Deeieeceer YeJeeW ceW
efveJee&Ce heo kees eehle kej uesles nQ~ nceejs eLeceevegeesie kes MeeeeW ceW DeveskeeW GoenjCe nQ,
efpevemes %eele neslee nw efke DevebleeW YeJe peerJeeW ves 16 keejCe YeeJeveeDeeW kees Yeekej leerLekej
eke=efle kee yebOe kejkes Deheveer Deelcee kee keueeCe efkeee nw~ hejvleg Jele&ceeve ceW eesk F& Yeer
peerJe leerLekej eke=efle kee yebOe veneR kej mekeles keeeWefke en efveece nw efke kesJeueer
ee
eglekesJeueer kes heeocetue ceW ner 16 keejCe YeeJeveeDeeW kees Yeekej leerLekej eke=efle yebOeleer nw~
efkevleg efhej Yeer Deeieeceer YeJe ceW Fmekeer eeefhle kes efueS nceW Fme YeJe ceW ner heg<eeLe& kejvee
nesiee Deewj Fmekes efueS eYeg keer hetpee, Yeefe ner nceejs efueS meMee ceeOece nw~ hetpe
ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer pees Fme yeermeJeeR meoer keer eLece yeeueyeeeeefjCeer nQ
GvneWves Fme egie ceW meJe&eLece Deheveer uesKeveer eueekej nceW %eeveepe&ve SJeb YeieJeeve keer Yeefe
(5)
(6)
kes efueS efJehegue meeefnle eoeve efkeee nw, efpeveceW DeveskeeW hetpee-efJeOeeveeW keer jevee keer nw,
efpevekes ceeOece mes Yee YeieJeodYeefe ceW leuueerve neskej Demeerce hegCe mebee kej uesles nQ~
GvneR keer efMe<ee e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer ves Yeer Deheveer uesKeveer eje
Deveske Yepeve, hetpeveeW keer jevee, efnvoer, Debesspeer ceW kejkes YeeJeer heer{er kes efueS DeeOegefveke
he ceW eoeve efkeee nw~ meesuenkeejCe efJeOeeve GveceW mes Gvekeer Ske vetleve ke=efle nw~ Fme
efJeOeeve ceW hetpe ceeleepeer ves 17 hetpeeSB yeveeF& nQ~ eLece mecegee hetpee nw~ 16 YeeJeveeDeeW
keer eleske keer Deueie-Deueie hetpeeSB nQ, efpeveceW ece mes 414271914412510
123625156104kegue 244 DeIe& nQ Deewj 21 hetCee&Ie& nQ~ Deble ceW ye[er peeceeuee
kes ceeOece mes hetpe ceeleepeer ves meesuenkeejCe heJe& kes keLeeveke kee megboj JeCe&ve keee
ef nw
efke efkeme ekeej ieg kes DeefJevee mes ogie&efle efceueleer nw Deewj Gvekeer JeweeJe=efe mes kece&
efvepeeaCe& nes peeles nQ Deewj og<heue Yeer megheue ceW heefjJeefle&le nes peeles nQ~ oMe&veefJeMegef eLece
YeeJevee nw pees mecekeoMe&ve kes efyevee veneR nes mekeleer Deewj peye leke oMe&veefJeMegef eneR
v
nesieer, Deeies keer YeeJeveeSB heue veneR mekeleer nQ~ DeeeeeeX ves lees eneB leke kene nw fkee eleske
YeeJeveeDeeW ceW meesueneW YeeJeveeSB efveefnle nQ~ Ske Yeer YeeJevee kece nesves mes leerLekej eke=efle
kee yebOe veneR nes mekelee~ Dele: meYeer YeeJeveeDeeW kee Dehevee efJeMes<e cenJe nw~ ceveg<e
heee&e pees efebleeceefCe jlve kes meceeve Deefle ogue&Ye nw, Gmes eehle kejkes nceW ener YeeJevee
Yeeveer nw efke cegPes mecekelJe keer eeefhle nes keeeWefke Gmekes efyevee cegefe DemebYeJe nw~ en metefe
eeefuele nw efke YeeJevee YeJe veeefMeveer nesleer nw~ hetpe ceeleepeer ves Yeer eleske DeIee&Jeueer kes
eejbYe ceW ener efueKee nw efkeoesne- Den&odYeefe YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~
jlve$ee DeejeOevee, nsleg heg<he e{ee~~
Deewj Fme jlve$ee keer eeef hle leYeer nesieer, peye nce mees, osJe-Meee-ieg hej { eeve
jKeWies ~ hetjs efJeOeeve keer hetpeeDeeW ceW ener YeeJe mebpeeses iees nQ~ pewmes hetpee veb. 16keer peeceeuee
keer hebefe ceW Deeee nw-osJe, Meee, iegJej, leerve jlve megKekej, meyekees ener YeJe mes leejles~
eYeg heo keer jpe eboveeceefle efmej hej ueieevee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYeg iegCeeW keer ceeue ues, hetpee jevee nw~~ efpeveJej........~~15~~
efJeOeeve keer eleske hebefe ceW ceeleepeer ves Yeefejme Yej efoee nw, efpemekee nj
Meyo Deelcemeele kejves eesie nw~ Deble ceW hetpe ceeleepeer kes MeyoeW ceW ner eYeg kes ejCeeW
ceW en eeLe&vee kejles nQ efkeoMe&veefJeMegef nes, Deelece keer Megef nes, Deeies leerLekej yevekes Fme peie mes cegefe nes~
DeeDees kejW efceue Deepe meesuenkeejCe hetpee~~
Fme efJeOeeve keer hetpeve kejkes ener cebieue keecevee eYeg kes ejCeeW ceW kejles nQ efkepeye leke
Fme mebmeej mes cegefe ve nes leye leke Fmeer ekeej mees os Je, Meee, ieg keer MejCe efceue
leer jns~
jeîeewjJe, ieefCeveerecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe
eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
Yeejle keer JemegvOeje meowJe mes lehemee, leeie SJeb mebece keer Yetefce jner nw~ YeieJeeve $e+<eYeosJe,
jece, ceneJeerj keer en Yetefce Deepe Yeer Ssmes ceneve JeefelJeeW mes megMeesefYele nw efke pees Deheves peerJeve ceW
ner Ssefleneefmeke yeve peeles nQ~
Ssmee ner Ske ceneve JeefelJe nw-Jele&ceeve efoiecyej pewve meceepe keer meyemes eeeerve oeref#ele
meeOJeer-hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer~ meved 1934 ceW MejohetefCe&cee kes efove efpeuee
yeejeyebkeer (G.e.) kes efkewleveiej eece ceW ceelee ceesefnveer SJeb efhelee eer essueeue pewve kes oechele
peerJeve kes eLece heg<he kes he ceW keveejlve cewvee kee pevce ngDee~ eser-meer Deeeg mes ner Deheveer ceeB
keer esjCeeJeMe pewve ebLeeW kes mJeeOeee eje Fme yeeefuekee ves Deheves Jewjeie kees YeueerYeeBefle { kej
efueee Deewj 18 Je<e& keer Deuhe Deeeg ceW MejohetefCe&cee kes efove ner heefjJeej kes eyeue efJejesOe kes yeeJepeto
Yeer Deepevce yeeee&ele SJeb ie=nleeie kes keef"ve efveece OeejCe kej efuees~ meved 1953 ceW eer ceneJeerj
peer (jepe.) DeefleMee #es$e hej Deeeee&jlve eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes Deeheves #egefuuekee oer#ee
ueskej Jeerjceleer veece eehle efkeee~ hegve: 1956 ceW yeermeJeeR meoer kes eLece Deeeee& eeefj$eeeJeleea eer
Meebeflemeeiej peer cenejepe keer Dee%eevegmeej Gvekes eLece heeOeerMe efMe<e Deeeee&eer Jeerjmeeiej peer
cenejepe mes ceeOeesjepehegje (jepe.) ceW Deeheves Deeefe&kee oer#ee ueskej %eeveceleer veece eehle efkeee~ %eeve
eeefhle nsleg DeOeeve-DeOeeheve SJeb mJeeOeee kes eefle Deehekeer efJeMes<e DeefYeefe osKekej ner iegJej ves
Deehekees en veece eoeve efkeee Lee~ oer#ee kes eejbefYeke Je<eeX ceW Deeheves meJe&eLece mebmke=le JeekejCe SJeb
pewve Deeiece kee leuemheMeea %eeve eehle efkeee leLee meeLe ner meneveece ceb$eeW keer jeveehetJe&ke Deheveer
uesKeveer kee MegYeejbYe Yeer kej efoee~
57 Je<eeX mes meeOeveejle Fve ceneve meeOJeer ves Deye leke 250 mes Yeer DeefOeke iebLeeW kee me=peve
efkeee nw~ mebmke=le, efnvoer, eeke=le, keVe[ Fleeefo Yee<eeDeeW keer ekeeC[ efJeog<eer hetpe ceeleepeer keer
keeJe eefleYee Yeer Deefleere nw~ efpevesv Yeefe kes jme mes Yejs ngS ve peeves efkelevesner hetpeve-efJeOeeveeW keer
jevee hetpe ceeleepeer ves Deheveer uesKeveer eje keer nw~ meved 1995 ceW [e@. jece ceveesnj ueesefnee DeJeOe
efJeeefJeeeuee (hewpeeyeeo) ves hetpe ceeleepeer keer efJeje %eeve meeOevee kees osKekej pewve Fefleneme ceW
eLece yeej efkemeer meeOJeer kees [er.efued. keer ceeveo GheeefOe eoeve keer~
kece&"lee, {mebkeuhe, DevegMeemeve kes meeLe-meeLe Jeelmeue keer eefleefyecye hetpe ceeleepeer keer
esjCee mes keewjJeeW-heeC[JeeW keer jepeOeeveer nefmleveehegj (cesj"-G.e.) ceW pewve Yetieesue keer Deefleere
jevee-pecyeterhe kee efvecee&Ce ngDee nw~
eLece leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#ee SJeb kesJeue%eeve keueeCeke Yetefce-eeeie (Fueeneyeeo)
ceW leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& kee YeJe efvecee&Ce Yeer hetpe ceeleepeer keer me=peveMeefe kee ner
megvoj eefleheue nw~ Fmeer ekeej YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce-kegC[uehegj (veeueboe) ceW vebeeJele& cenue
(7)
(8)
leerLe& kee YeJe efvecee&Ce hetpe ceeleepeer keer esjCee SJeb memebIe meeefveOe ceW cee$e 22 ceen kes Deuhe
Devlejeue ceW ngDee nw~
2600 Je<e& hetJe& kegC[uehegj (veeueboe) keer pees Oejleer Deefnbmee kes DeJeleej YeieJeeve ceneJeerj kes
pevcekeueeCeke mes ceneve Glmeen SJeb n<e& kees eehle ngF& Leer Jen keeue kes Lehes[eW mes Yeues ner efJemce=le
pewmeer nes ieeer nes, hejvleg pewve meceepe kes eeuegDeeW kee JeneB peevee ncesMee mes peejer jne Deewj Deye
hetpe %eeveceleer ceeleepeer kes ceneve Ghekeej mJehe en pevceYetefce hegve: Fme ekeej peieceiee G"er nw efke
Deeves Jeeuee YeefJe<e meowJe Fmekeer eceke mes eYeeefJele jnsiee~
hetpe ceeleepeer keer esjCee mes pecyeterhe %eevepeesefle (1982) SJeb YeieJeeve $e+<eYeosJe meceJemejCe
eerefJenej jLe (1998) kee osMeJeeheer eJele&ve mecheVe ngDee SJeb kegC[uehegj mes eJeefle&le YeieJeeve
ceneJeerj peesefle jLe (2003) kee eJele&ve meheueleehetJe&ke mecheVe ngDee nw~ Fve jLeeW kes eje mechetCe&
Yeejle ceW Deefnbmeeceeer efmeevleeW keer Jeeheke eYeeJevee ngF&~
Mew#eefCeke #es$e ceW Deveskeeveske jeêre SJeb Debleje&êre mebieesefeeB-mesefceveej Fleeefo hetpe
ceeleepeer keer esjCee eje mecee-mecee hej mecheVe ngS nQ~ hetpe ceeleepeer kes efJeje JeefelJe kee
DeefYevebove kejves kes efueS meceepe ves GvnW mecee-mecee hej egieeJeefle&kee, eeefj$eeefv kee, veee
eYeekej, Deeefe&keejlve, ieefCeveerecegKe, egieveeefekee, jeîeewjJe, efJeeefJeYetefle, JeeiosJeer, YeejleYet<eCe
pewmeer GheeefOeeeW mes mecceeefvele kejkes mJeeb kees ieewjJeeefvJele DevegYeJe efkeee nw~ Jele&ceeve ceW ceneje^
eevle kes ceebieerlegbieer heJe&le hej efJee keer meyemes TBeer 108 heg Gegbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer eeflecee kee
efvecee&Ce hetpe ceeleepeer keer esjCee mes nes jne nw~
24 Iebs ceW Ske yeej Deenej ueskej, kesMeueesbe SJeb heoefJenej pewmeer keef"ve meeOevee kejles ngS
yeeee& SJeb eeefj$e kes lespe kees meJe&$e efyeKesjves Jeeueer hetpe %eeveceleer ceeleepeer Yeejleere mebmke=efle keer
ceneve Oejesnj nQ, efpevneWves 15 Deewue 2006 kees Deheveer Deeefe&kee oer#ee kes 50 Je<eeX kees hetCe& efkeee nw~
21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW hetpe ceeleepeer keer esjCee mes Deeeesefpele efJeeMeebefle
Deefnbmee meccesueve kee GodIeeve Yeejle keer eLece ceefnuee je^heefle eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeerue kes
kejkeceueeW mes ngDee Deewj meved 2009 MeebefleJe<e& kes he ceW Ieesef<ele ngDee~ je^heefle peer ves pecyeterhenefmleveehegj ceW heOeejkej hetpe ceeleepeer kee DeeMeerJee&o eehle efkeee~
oerIe&keeueerve leheefmJeveer Ssmeer hetpeveeree ceeleepeer ves meved 2009 ceW Deheves peerJeve kes 75 Je<e& hetCe&
efkeS efpemes meved 2008 mes 2009 leke jeêre mlej hej nerjke peebleer ceneslmeJe Je<e& kes he ceW
ceveeee ieee~
JeemleJe ceW Deepe kes keefuekeeue ceW Yeer DeeOeeeflceke %eeve, eeefj$e, meeOevee SJeb cees#eheLe kees
meekeej kejves Jeeues iegDeeW kee efpelevee DeefYevebove efkeee peees, Glevee kece nw~ pees efyevee keg kens
Deheveer cege eje ner Meebefle, mebece, meoeeej kee GheosMe osles nQ Ssmes meeOeg Fme Yeejle JemegvOeje keer
Meeve nQ Deewj nce pewmes pees Yeer eeCeerieCe hejcemeewYeeie mes Gvekes ejCeeW ceW Deeee eehle kej uesles nQb,
Jes Yeer Deheves peerJeve kees mener DeLeeX ceW meeLe&ke kej uesles nQ~
Ssmes elegceg&Keer eefleYee keer Oeveer hetpe ceeleepeer kes eerejCeeW ceW YeeJeYeervee keesefMe: veceve nw~
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kee heefjee
MM`NN
-heer"eOeerMe #eguueke ceesleermeeiej

efpeme nefmleveehegj ceW Fme mebmLeeve eje jeêre mlej hej keee& keueehe eue jns nQ, eLece
leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe keer heejCee, keewjJe-heeC[Je keer jepeOeeveer, oMe&ve eefle%ee ceW eefme
ceveesJeleer kee Fefleneme Deeefo heewjeefCeke keLeevekeeW mes peg[er Jen nefmleveehegj veiejerSke Ssefleneefmeke SJeb
heewjeefCeke veiejer nw~ meved 1972 ceW hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes efoiecyej
pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes veece mes efouueer ceW Fme mebmLee kee pevce ngDee~
meved 1974 mes nefmleveehegj ceW efvecee&Ce keee& eejbYe efkeee ieee Deewj Deye leke JeneB Deveske YeJe
jeveeSb, cebefoj, kecejs, heuew, keesef"eeb, Yeespeveeuee, bkeer Deeefo yeve egkes nQ~vecee&
ef Ce kes Deefleefje
mebmLeeve kes eje efMe#ee SJeb Oece& eeej-emeej nsleg efMe#eCe efMeefJej, mesefceveej, Debleje&êre mesefceveej,
meccesueve Deeefo kes Deeeespeve Yeer nesles jnles nQ~ hetpe ceeleepeer SJeb Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer
eje efueefKele eejeW DevegeesieeW SJeb Oece&eYeeJevee kes meceeeejeW mes meefnle mecei%eeve eceefmeke heef$ekee kee
ekeeMeve meved 1974 mes yejeyej efveyee&Oe ieefle mes eue jne nw~ mebmLeeve kes Debleie&le ner meved 1972 ceW
mLeeefhele Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee mes 300 mes Yeer DeefOeke ebLe ueeKeeW keer mebKee ceW ekeeefMele nes egkes
nQ~ eneb pecyeterhe hegmlekeeuee, Ceceeskeej ceneceb$e yeQke, ieefCeveer %eeveceleer MeesOeheer" Deeefo kes eje
Oeeefce&ke Mew#eefCeke SJeb heejceeefLe&ke keee&ece eueles jnles nQ~ meved 1975 mes eejbYehebekeueeCekeeW ceW
Deye leke Deveske hebekeueeCeke eefleeSb SJeb eefle 5 Je<eeX ceW nesves Jeeues pecyeterhe ceneceneslmeJe ceW mes
4 ceneslmeJe nes egkes nQ~ Fme mebmLeeve eje peneB hetpe ceeleepeer keer esjCee mes meved 1982ceW efouueer
mes mJe. eOeeveceb$eer eerceleer Fbbefoje ieebOeer eje GodIeeefle pecyeterhe %eevepeesefle jLe kee 1045 efoveeW
leke mechetCe& Yeejle ceW YeceCe SJeb nefmleveehegj ceW Gmekeer DeKeC[ mLeehevee ngF&, meved 1998 ceW
eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje GodIeeefle YeieJeeve $e+<eYeosJe meceJemejCeeerefJenej eje
DeeEnmeeceeer efmeevleeW kee eeej-emeej ngDee~ JeneR YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe)
mes ceneceefnce jepeheeue efyenej eevle eje eJeefle&le YeieJeeve ceneJeerj peesefle jLe kes Yeejle
YeceCe mes peveceeveme YeieJeeve ceneJeerj kes efJe<ee ceW Deeiecemeccele %eeve mes heefjefele ngDee nw~
pecyeterhe mLeue hej mecee-mecee hej YeJe oer#eeSb Yeer mecheVe ngF& nQ~ Fmeer mebmLeeve eje efouueer kes
ueeueefkeuee cewoeve ceW 4 hejJejer meved 2000 kees eOeeveceb$eer eer Jeepeheseer eje GodIeeefle YeieJeeve
$e+<eYeosJe Debleje&êre efveJee&Ce ceneceneslmeJe mechetCe& osMe SJeb efJeosMeeW ceW ceveeee ieee~ efpemekes
Debleie&le Deveske mebieesefeeB, YeieJeeve $e+<eYeosJe keerefle&mlebYe efvecee&Ce Deeefo keee&ece ngS~ meved 20002001 ceW mebmLeeve eje hetpe ceeleepeer keer esjCee mes YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#ee SJebkesJeue%eeve Yetefce
eeeie-Fueeneyeeo ceW yeveejme neFJes hej leerLekej $e+<eYeosJe oer#eeleerLe& kee veJeefvecee&Ce ngDee nw
leLee 6 Deewue meved 2001 kees ner eOeeveceb$eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje GodIeeefle jeêre mlej hej
mechetCe& YeejleJe<e& ceW ceveeS peeves Jeeues YeieJeeve ceneJeerj 2600JeeB pevcekeueeCeke ceneslmeJe Je<e& ceW
(9)
( 10 )
hetpe ceeleepeer eje jefele efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve kee efJeje Deeeespeve eLece jeêre
Deeeespeve kes he ceW jepeOeeveer efouueer kes efhejespeMeen keesuee cewoeve ceW Deketyej 2001 ceW mecheVe
ngDee~ Gmeer pevcekeueeCeke ceneslmeJe kes Debleie&le meved 2003-2004 ceW mebmLeeve eje hetpe ceeleepeer
keer esjCee mes YeieJeeve ceneJeerj keer pevceYetefce kegC[uehegj kee efJekeeme keee& ogleieefle mes ngDee nw~
vebeeJele& cenue veeceke leerLe& heefjmej JeneB kee efJeMes<e oMe&veere mLeue hee&keeW kes efueS Deeke<e&Ce kee
kesv nw~
kegC[uehegj efJekeeme mebheVe nesves kes henues ner hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves
Deeieeceer Je<e& 2005 kees YeieJeeve heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe Je<e& kes he
ceW ceveeves kee meejs osMe kees Deeeve efkeee Deewj esjCee oer~ leoghejeble hetpe ceeleepeer memebIe ves
kegC[uehegj mes 14 veJecyej 2004 kees YeieJeeve heee&veeLe keer pevceYetefce yeveejme kes efueSefJenej efkeee
Deewj hetpe ceeleepeer kes meeefveOe ceW yeveejme ceW YeieJeeve heee&veeLe keer pevcepeebleer6 peveJejer 2005
kees Fme heee&veeLe ceneslmeJe Je<e& kee peesj-Meesj kes meeLe meejs osMe keer pevelee kes yeere GejeosMe kes
ueeske efvecee&Ce ceb$eer-eer efMeJeheeue efmebn eeoJe SJeb Deve DeefleefLeeeW eje GodIeeve efkeee ieee~ Fme
ceneslmeJe Je<e& kes Debleie&le meJe&eLece uecyes mecee mes eleeref#ele YeieJeeve eseebmeveeLe keer pevceYetefce
efmebnhegjer-meejveeLe ceW Gvekeer efJeMeeue eeflecee kee hebekeueeCeke eeflee ceneslmeJe YeJelee kes meeLe
mecheVe ngDee~ leoghejeble efkewleveiej ceW YeieJeeve ceneJeerj hebekeueeCeke eeflee ceneslmeJe ceW heOeejs
GejeosMe kes ueeskeefee cegKeceb$eer ceeveveere eer cegueeece efmebn eeoJe ves YeieJeeve heee&veeLe keer
eeflecee kes mece#e oerhe eppJeefuele kej heee&veeLe Je<e& kee MegYeejbYe efkeee Deewj YeieJeeve heee&veeLe keer
Jen eeflecee heee&veeLe efo. pewve FCj keeuespe kes heefjmej ceW mLeeefhele keer ieF& nw~ Fmeer e=bKeuee ceW
meejs osMe ceW 3 Je<e& leke YeieJeeve heee&veeLe le=leere meneeefyo ceneslmeJe efJeefJeOe DeeeespeveeW kes meeLe
ceveeee ieee, efpemekee meceeheve YeieJeeve heee&veeLe keer kesJeue%eeve Yetefce Deefn$e leerLe& hej efleKeeue
Jeeues yeeyee kes cenecemlekeeefYe<eskehetJe&ke 4 peveJejer 2008 kees ngDee~
21 efomecyej 2008 kee efoJeme mebmLeeve kes efueS efJeMes<e ieewjJehetCe& SJeb Ssefleneefmeke jne, peye
ieCeleb$e Yeejle keer ceneceefnce je^heefle eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeefue hetpe ieefCeveerecegKe
eer %eeveceleer ceeleepeer kee MegYeeMeerJee&o uesves pecyeterhe-nefmleveehegj heOeejeR Deewj efJeeMeeefle Deefnbmee
meccesueve kee GodIeeve efkeee~
Fme ekeej Deehe meyekes meneesie mes mebeeefuele nes jne efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve
Deheveer elegceg&Keer eespeveeDeeW mes meceepe kees meowJe ueeYeeefvJele kejlee jns ener cebieue keecevee nw~
Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes meneesieer
MM`NN
efoiecyej pewve ef$e}eske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le Jeerj %eeveesoe ievLecee}e keer mLeehevee meved
1972 ceW ngF&~ leye mes Deye leke }eKeeW keer mebKee ceW ievLeeW kee hekeeMeve nes egkee nw Deewj efvejvlej
nes jne nw~ iebLecee}e mes hee"keeW kees ievLe kece keercele ceW heehle nes mekeW, Fme o=eq< mes ievLecee}e ceW
Ske mebj#eke eespevee Deiemle meved 1990 mes heejbYe keer ieF& nw~ Fme eespevee kes Devleie&l e efvecve
cenevegYeeJe Deye leke mebj#eke yevekej Dehevee meneesie heoeve kej egkes nQ~
efMejesceefCe mebj#eke
1. eerceleer efvece&}e pewve Oe.he. mJe. eer hesceevo pewve, lelheg$e heoerhe kegceej pewve, Keejer yeeJe}er,
efouueer-6~
2. eerceleer megceve pewve Oe.he. eer efoeqiJepee eEmen pewve, Fboewj~
3. eer ceneJeerj hemeeo pewve mebIeheefle, peer-19, meeTLe SkemesvMeve, veF& efouueer~
4. eer censv heeue njsv kegceej pewve, metjpece} efJenej, efouueer~
5. eerceleer ceesnveer pewve Oe.he. eer megveer} pewve, heerle efJenej, efouueer~
6. eer osJesvo kegceej pewve (Oeens[e Jee}s) ieg[ieeBJe (nefj.)~
7. eerceleer Meejoe jeveer pewve Oe.he. mJe. efjKeyeebo pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
8. [e@. osJesv kegceej pewve, Yeesheeue (ce.e.)
9. eerceleer mebieerlee pewve Oe.he. eer mebpeerJe kegceej pewve, Mesjkees (efyepeveewj) G.e.
10. eer Deefveue kegceej pewve, oefjeeiebpe, efouueer
11. eer yeer.[er. ceoveeFke, cegcyeF&
12. eer Oevekegceej pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
13. eer efpelesv kegceej pewve SJeb eerceleer megveerlee pewve keesef[ee, heueesefj[e, et.Sme.S.
14. eerceleer efJeceuee osJeer pewve Oe.he. eer DeesceekeeMe pewve, mJeeefueke veiej, nefjej (GejeKeb[)~
15. eer Deefcele pewve SJeb mebYeJe pewve megheg$e eerceleer Deveerlee pewve Oe.he. eer cetueebo pew ve heeveer,
efomehegj (keecehe) Deemeece~
16. eerceleer Deefpele kegceejer pewve Oe.he. eer censv kegceej pewve, Deesyesoguueeiebpe (jeemesve) ce.e.~
17. eer veeefYekegceej pewve, pewve yegke ef[hees, meer-4, heer.Jeer.Deej. hueepee kes heers, kevee@ huesme, veF&
efouueer~
hejce mebj#eke
1.
2.
3.
4.
5.
eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

[e@. hekeeMeevo pewve, 792 efJeJeskeevebohegjer, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
eer megcele hekeeMe pewve, ieppet keje, Meenoje, efouueer~
eer megveer} kegceej pewve, eje-megveer} wkemeeF&ume, mejOevee (cesj") G.he.~
mJe. eer hekeeMe ebo Decees}ke ebo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
( 11 )
6. eer heegcve kegceej peJesjer, jeskeef[ee}sve, yeesjerJe}er (Jesm) cegbyeF&~
7. eerceleer Ge|ce}e osJeer Oe.he. eer keevleer hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
8. eerceleer G<ee pewve Oe.he. eer efJece} hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
9. eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) , ieebOeerveiej, efouueer~
10. eerceleer meefjlee pewve Oe.he. eer jepekegceej pewve, efkeoJeF& veiej, keevehegj~
11. mJe. eerceleer kew}eMeJeleer Oe.he. eer kew}eMe ev pewve , leesheKeevee yeepeej, cesj"~
12. eer Yeevesv kegceej pewve, eje-eer efJeee pewve, Yeiele eEmen ceeie&, peehegj~
13. eer heoerhe kegceej Meeeqvle}e} efye}e}e, Devetheveiej, Fboewj, (ce.he.)~
14. eer megjsMeebo heJeve kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.e.)~
15. eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~
16. eerceleer mJe. MeebleeyeeF& Oe.he. eer keceueebo pewve, meveeJeo (ce.e.)~
17. eer heebo pewve keeefjee, efouueer
18. eer DeeMeg pewve, keeuekee peer, veF& efouueer
mebj#eke
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
mJe. eer DevevleJeere& pewve SJeb mJe. eerceleer DeeoMe& pewve kes megheg$e eer ceveespe kegceej pewve, cesj"~
eerceleer jepetyeeF& ceelesMJejer eer efMeKej evo YeeF& osJesvo kegceej }Keceer evo pewve, mev
eeJeo (ce.he.)~
eer efeceve}e} egvveer}e} oesMeer, keerkee mêr, cegcyeF&~
eerceleer DeCeeyesve cevvetYeeF& keesef[ee, meer.heer. Qke jes[, cegcyeF&~
eerceleer leejeyesve evot}e} oesMeer, Hesve efyepe, cegcyeF&~
eer jefle}e} egvveer}e} oesMeer, cegcyeF&~
mJe. eerceleer ceLegjeyeeF& KegMee} evo pewve, eje-eer jleve evo KegMee} evo ieeBOeer kes megheg$e
eer Oeve kegceej, DeMeeske kegceej, efMejerMe kegceej, Oece&jepe ieeBOeer He}ve (cene.)~
eer Meebefle}e} KegMee} evo ieeBOeer, He}ve (meeleeje) cene.~
eer Devevle }e} Het}evo He[s, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
eer nerje}e} ceeefCeke}e} ieeBOeer, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
eer peekegceej KegMee}ebo ieeBOeer, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
eerceleer yeoeceer osJeer ceelesMJejer eer heoce kegceej pewve iebieJee}, keevehegj (G.he.)~
eerceleer kece}eosJeer Oe.he. mJe. eer censvo kegceej pewve, IeCs Jee}s n}JeeF&, oefjeeiebpe,veF& efouueer~
eerceleer G<eeosJeer Oe.he. eer eJeCe kegceej pewve, eeJe[er yeepeej, efouueer~
eer cegkesMe kegceej pewve, keje MenbMeener, eeBoveer eewke, efouueer~
eer ngkeceerebo ceebieer}e} Meen, Oeeveceb[er, Goehegj (jepe.)
eer efkejCe evo pewve, keje Oetef}eeve, eeBoveer eewke, efouueer~
eerceleer efJece}eosJeer Oe.he. eer ceneJeerj hemeeo pewve Fbpeer. efJeJeske efJenej, efouueer
eerceleer G<eeosJeer Oe.he. eer DeMeeske kegceej pewve (Keske[e efveJeemeer), yenjeFe (G.he.)~
eerceleer }er}eJeleer Oe.he. eer njerMe evo pewve, Mekejhegj, efouueer~
( 12 )
21. eer og}erevo pewve, yeengye}er SvkeuesJe, efouueer~
22. eer jefle}e} kesJe}evo ieeBOeer keer hegCe mce=efle ceW, heeheg}j heefjJeej, metjle (iegpe.)~
23. eerceleer YebJejerosJeer Oe.he. eer meoemegKe pewve heeb[dee keer mece=efle ceW Fvoj evo megcesjce} pewve
heeb[dee, efMe}ebie (cesIee}e)~
24. eerceleer meesnveerosJeer Oe.he. eer levemegKejee mes"er, Hewvmeer yeepeej, ieewneer (Deemeece)~
25. eerceleer OeehetyeeF& Oe.he. eer kemletj evo pewve, jeceiebpe ceC[er (jepe.)~
26. eer efceve}e} evYeeve pewve, keefJeveiej ieeefpeeeyeeo (G.he.)~
27. eerceleer Mekegvle}eosJeer Oe.he. eer megjsMeebo pewve (yele&ve Jee}s), Keg[yeg[e ceesnuuekee
, osnjeotve (G.he.)~
28. eer osJesvo kegceej iegCeJevle kegceej eWiee, ye[veiej (ce.he.)~
29. eer efoiecyej pewve meceepe, lenmeer} Helesnhegj (yeejeyebkeer) G.he.~
30. eer cevvee}e} jece}e} pewve [tbiejJee}e, Yeevehegje (cevomeewj) ce.he.~
31. eer Fvoj evo kew}eMe ebo eewOejer, meveeJeo (ce.he.)~
32. mJe. eer hekeeMe evo Decees}ke evo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
33. mJe. eer efJece} evo pewve, jKeyeevo omejLe mee, meveeJeo (ce.he.)~
34. eer Deepeeo kegceej pewve Meen (meveeJeo Jee}s), Fvoewj (ce.he.)~
35. eerceleer meg<ecee pewve Oe.he. eer jekesMe kegceej pewve, ceJeevee (cesj") G.he.~
36. eerceleer kegmegce pewve Oe.he. eer jcesMeevo pewve, efkeMevehegjer, yeeiehele jes[, cesj"~
37. eerceleer efkejCe pewve Oe.he. eer heoce hemeeo pewve S[Jeeskes, cesj" (G.he.)~
38. eerceleer efJece}eosJeer Oe.he. eer efpevesvohemeeo pewve "sskesoej, es[jce} jes[, veF& efouueer~
39. eerceleer #eceeosJeer pewve, ceOegyeve, efouueer~
40. eerceleer kece}eosJeer Oe.he. eer jepesvo kegceej pewve es[jkee, "eCes (cene.)~
41. eer Deefpele hemeeo pewve yeyyespeer, eer jepekegceej eJeCe kegceej pewve, }KeveT~
42. eer heYee evo ieesOee, 45 Yeiele Jeeefkee, efmeefJe} }eFve, peehegj-6 (jepe.)~
43. eer ieesheerevo efJeefheve kegceej pewve, mejOevee wv neGme, iebpeceb[er, mejOevee~
44. eerceleer jlevemeg vojer os Jeer Oe.he. eer Jeerjevo pew ve (ef ekeve Jee}s), et [erJee}er ie}ereew,ke yeepeej, }KeveT~
45. [e@. megYee<eevo pewve, jeleevee[e keueerefveke, jeleevee[e yeepeej, peesOehegj (jepe.)~
46. eer heceeso kegceej pewve (cegpeHeHejveiej Jee}s) 35 Se.Jeer.jes[, vet ceekex, Lejhekevee,jeb eer (efyenej)~
47. eer efJepesvo kegceej pewve, kes.-1/20 cee@[} eGve, efouueer~
48. eer kew}eMe ebo pewve, 45 Yeiele Jeeefkee, efmeefJe} }eFve, peehegj (jepe.)~
49. eer megYee<eebo pewve, eer efo. pewve heeMJe&veeLe ewlee}e, 405 [e@. cegKepeea veiej, efouueer~
50. eer megYee<e evo pewve meje&He, efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.he.~
51. eer evomesve pewve, eje-megcesjevo, evomesve pewve, meypeer ceC[er, venewj (efyepeveewj)~
52. eer megOeerj kegceej pewve pes.F&., vevo efkeMeesj pewve, Meejoe venj KeC[, MeenpeneBhegj~
53. eer megkegcee}ebo pewve, ceesleer ^seE[ie kecheveer, er.Deej. Hegkeve jes[, Hewvmeer yeepeej, ieewneer~
54. eer Deefve} hegueefkele mes"er, yeer 1/122, hespe-2, DeMeeske efJenej, efouueer-110052~
( 13 )
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
eer evoceesnve yebme}, 11, hetmee jes[, kejes}yeeie, veF& efouueer-5~

eer efiejOej hemeeo Deeceeso hemeeo pewve, pewve Jem$ee}e, kee}er ceekex, efmeJeeve (efyenej)~
eer meleerMe evo pewve, 31 efmeefJe} }eFve, ce.veb.-10, meskej-2, eFhe-5 Peebmeer~
eer mJehe evo keeme}erJee}, veee yeepeej, Depecesj (jepe.)~
eer ng}eme evo mes"er, DeeesOee Megiej efceume, jepee kee menmehegj, efye}ejer (G.he.)~
eerceleer efkejCe osJeer pewve Oe.he. eer vejsvo kegceej pewve, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
eerceleer meblees<e pewve Oe.he. eer heJeerCe kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.he.)~
eer metjpece} heg$e eer efJeveerle kegceej pewve, ceesnuuee iebpekeje hetjCeje hetjCepee, pewve efJe}e,
cegjeoeyeeo (G.he.)~
mJe. eer efMeKej evo pewve, efcyej keceerMeve Spesv, Mebkejiebpe, neheg[ (G.he.)~
eerceleer jepesMJejer pewve ceelesMJejer eer jekesMe pewve 31, efmeefJe} }eF&ve, meerleehegj~
eer jepekegceej pewve, cewmeme& jefJeolle hesceevo pewve yeejoeves Jee}s, Meeceiebpe, yejs}er~
eer ye}Jeerj pewve, eje-peevekeer SkemeWMeve efjHeeFvejer, ieeBOeeriebpe, MeenpeneBhegj~
eer hevvee}e} mes"er, [erceehegj (veeiee}Q[)~
eer Jeerjsvo kegceej pewve, F&oieen kee}esveer, Deeieje (G.he.)~
eer heesKehee} pewve, eje-veeJesuer cessue Fbef[ee, ceeveeEmen ies, De}erie{ (G.he.)~
eerceleer jeqMce pewve Oe.he. eer efJepee kegceej pewve, oefjeeiebpe, veF& efouueer~
eerceleer efJece}e osJeer Oe.he. eer heceeso kegceej pewve Fbpeer., MeenpeneBhegj (G.he.)~
mJe. eerceleer kew}eMeJeleer pewve Oe.he. eer kew}eMe evo pewve Fbpeer., leesheKeevee yeepeej, cesj"~
eerceleer DeCe kegceej veeboskej Oe.he. YeeT meensye veeboskej, ceg}gv[ (Jesm) cegcyeF&~
eer Yeeieevo ceveer<e kegceej "esef}ee, eje-efkejve SpeWmeer, heess. yegjnevehegj, (ce.he.)~
eer kew}eMeevo jepekegceej pewve jeJebkee, hees. efyemeJeeb (meerleehegj) G.he.~
eerceleer efJeeeJeleer pewve, jepeewjer iee[&ve, veF& efouueer~
eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) SJeb megheg$e eer ceove kegceej, heoerhe kegceej SJeb heJeerCe
kegceej pewve, Oece&hegje, ieeBOeerveiej, efouueer~
eerceleer DeCee pewve, Oe.he. heJeervo kegceej pewve, heerlecehegje, efouueer~
eerceleer heg<heeosJeer, Oe.he. censvo kegceej pewve, heg<heebpe}er SvkeuesJe, efouueer~
eer yeeyet}e} leesleejece pewve, YegmeeJe} (cene.)~
[e@. Deveghece pewve, megoecee veiej, Fboewj (ce.he.)~
eer efJevee kegceej pewve, pJew}me&, ojeryeeke}eb, efouueer~
mJe. eer Deevevo hekeeMe pewve Meeeqvleefhee, pecyeterhe-neqmleveehegj (cesj") G.he.~
eerceleer jepeg}yeeF& Oe.he. eer vesceerevo pewve }esne[s, hees. keeshejieeBJe (cene.)~
eer Oevvee}e} ieesOee, ceunejiebpe, Fboewj (ce.he.)~
eer megveer} kegceej ceveespe kegceej pewve, efPe}efce} kee}esveer, efouueer~
eerceleer DeeMee pewve Oe.he. eer jepesMe kegceej pewve yeDee meeiej (G.he.)~
( 14 )
88. eer heejmece} [tbiejce} peer heeveer hees. ces[leeefmeer, veeieewj (jepemLeeve)~
89. eer Deefve} kegceej pewve (ieg[ieebJe Jee}s) efheeoMe&veer efJenej, efouueer-92~
90. eerceleer ke=<Cee yeeF& vesceerveeLe pewve, heer. Jee}s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~
91. eerceleer cebpet}lee pewve Oe.he. eer heYeele evo ieesOee, veee yeepeej, Depecesj (jepe.)~
92. eer heceeso kegceej pewve, heejme efhevme&, Meenoje-efouueer~
93. eer eeboce} Deefve} kegceej mejeJeieer, efkeMeveiebpe (efyenej)~
94. kegceejer Deefoleer megheg$eer eer Dehees}es peer pewve meewieeveer, Fboewj~
95. eerceleer cebpet}lee Oe.he. heYeeevo ieesOee-veee yeepeej, Depecesj~
96. eer megesv kegceej Mewuesv kegceej pewve, [euveiebpe (PeejKeb[)~
97. eerceleer peleveosJeer ue#ceerebo pewve, esVeF& (leefceuevee[g)~
98. eerceleer meKeeF& pewve Oe.he. eer peerleceue pewve, ce[evee (keese) jepe.~
99. eer ceesefnle pewve heg$e cegkesMe pewve, peieVeeLe pewve heneef[ee, helesnhegj (MesKeeJeer) jepe.~
100.eer vejsMe pewve yebmeue, ieg[ieeBJee (nefj.)~
101.eerceleer jleveyeeF& Oe.he. jepesv ekeeMe keesef"ee, keese (jepe.)~
102.eerceleer meblees<e pewve Oe.he. eer Depeerle kegceej pewve, efYeJee[er (jepe.)~
103.eerceleer esceuelee pewve Oe.he. eer megMeerue kegceej pewve, ceuee[ (cegcyeF&)~
104.eer jepesv kegceej hebeewefueee, Fboewj (ce.e.)~
105.mJe. eer ceesnveueeue nsceebo ieebOeer, meleeje (cene.)~
106.eerceleer Deejleer pewve Oe.he. eer ekeeMeebo pewve MeerMes Jeeues, Fueeneyeeo (G.e.)
107.[e@. efJeceuee pewve efJeceue Oe.he. eer ekeeMeebo pewve, efhejespeeyeeo (G.e.)
MM`NN
efJeMes<e mcejCeere DeJemej

meesuenkeejCe heJe& kes Devleie&le meved 1952 ceW Yeeheo ke=<Cee elegLeea-MeefveJeej, efoveeBke
9 Deiemle 1952 kees ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer keg. cewvee kes he ceW efkewleveiej kes
eer heee&veeLe efoiecyej pewve cebefoj keer cetueJesoer ceW efJejepeceeve DeefleMeekeejer YeieJeeve heee&veeLe
kes mece#e en mebkeuhe ueskej Iej mes efvekeueeR efke ceQ efheefkee ueskej ner (oer#ee ueskej) Fme
veiejer ceW hegve: DeeTB, Gvekee Jen mebkeuhehetCe& ngDee DeLee&led Gmekes yeeo Jes cewvee kes he ceW
efkewleveiej keYeer veneR ieF, oer#ee ueskej ner Jes JeneB ieF Deewj meesuenkeejCe heJe& Gvekes peerJeve ceW
meekeej nes ieee~ Dele: Gmeer mebkeuhe efoJeme-Yeeheo ke=<Cee elegLeea kes Gheue#e ceW Fme
meesuenkeejCe efJeOeeve kee ekeeMeve kejles ngS nceW ieewjJe kee DevegYeJe nes jne nw~
( 15 )
( 16 )
efJe<eeevegeceefCekee
e.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
21.
hetpee
mecegee hetpee
oMe&veefJeMegef YeeJevee hetpee
efJeveemecheVelee YeeJevee hetpee
Meerueeles<Jeveefleeej YeeJevee hetpee
DeYeer#Ce %eeveesheeesie YeeJevee hetpee
mebJesieYeeJevee hetpee
MeefelemleeieYeeJevee hetpee
Meefelemlehees YeeJevee hetpee
meeOegmeceeefOe YeeJevee hetpee
JeweeJe=e YeeJevee hetpee
Den&odYeefe YeeJevee hetpee
Deeeee&Yeefe YeeJevee hetpee
yengegleYeefe YeeJevee hetpee
eJeeveYeefe YeeJevee hetpee
DeeJeMekeeheefjneefCe YeeJevee hetpee
ceeie&eYeeJevee YeeJevee hetpee
eJeeveJeelmeue YeeJevee hetpee
ye[er peeceeuee
eMeefmle
Deejleer
Yepeve
<ees[MekeejCe ele
efJeOeeve kes ceC[ue kee vekeMee
he= veb.
1
7
21
25
35
43
50
54
61
66
72
78
89
98
105
112
119
125
129
131
132
133
136
mecehe&Ce
efpevneWves meesuenkeejCe YeeJeveeDeeW kees Deheves peerJeve ceW
meekeej kejves kes heg<eeLe&he
Yeeheo ke=<Cee elegLeea-9 Deiemle 1952, MeefveJeej kees Iej mes
efvekeueves kee henuee mebkeefuhele keoce ye{eee, hegve: meved 1953 ceW
ew$e ceeme kes meesuenkeejCe heJe& kes eLece efoJeme
#egefuuekee oer#ee OeejCe kej Deheves mebkeuhe
kees {leehetJe&ke meekeej efkeee hegve: meved 1955 ceW
Yeeheo meesuenkeejCe heJe& ceW kegbLeueefieefj efme#es$e hej
eLeceeeee& eer Meebe fl emeeiej cenejepe
keer Debeflece meuuesKevee osKekej Deheves
ceeveJe peerJeve kees meheue efkeee leLee
GvneR iegosJe kes DeeosMeevegmeej Gvekes eLece heefMe<e
Deeeee& eer Jeer j meeiej cenejepe
keer efMe<elee mJeerkeej kejkes ew$e ceeme kes meesuenkeejCe heJe& kes
meceeheve DeJemej hej JewMeeKe ke=<Cee otpe kees
Deeefe&kee oer#ee OeejCe kej %eeveceleer veece mes Deuebke=le neskej
DeYeer#Ce %eeveesheeesie YeeJevee kees DeefleMeehe ceW
Deheveekej Deheves veece kees meeLe&ke efkeee
Ssmeer egieveeefekee meJe&eeeerve oeref#ele
Deeef e& k eeefM ejes c eef C e ieef C eveer eceg K e eer %eeveceleer ceeleepeer
kes kejkeceueeW ceW meesuenkeejCe heJe&
MegYeejbYe- 20 ceee& 2011 kees efueKekej hetCe& efkees iees
meesu enkeejCe efJ eOeeve
veeceke Yeefe keeJeke=efle kees meceefhe&le

kejkes meesuenkeejCe YeeJeveeDeeW kees Deheves jlve$eecee peerJeve ceW
Yeeves nsleg DeeMeerJee&o keer YeeJevee kes meeLe-
Yeeheo ke=. elegLeea

17 Deiemle 2011
Deeefe&kee eboveeceleer
(2)
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

-Deke-
`
meesuenkeejCe hetpee
(mecegee hetpee)
lepe&-Deye vee gheeTBiee..........
oMe&veefJeMegef nes, Deelece keer Megef nes, Deeies leerLekej yevekes, Fme peie mes cegefees,n
DeeDees kejW efceue Deepe meesuenkeejCe hetpee-2~~ske.~~
pees meesuen YeeJevee Yeeles, Jes leerLekej yeve peeles~~
kesJeefue eglekesJeefue heo ceW, Ssmes mJeefCe&ce #eCe efceueles~~
YeeJeeW keer Megef nes, efvepeiegCe keer Je=ef nes, Deeies leerLekej yevekes Fme peie mesefeceg nes,
DeeDees kejW efceue Deepe meesuenkeejCe hetpee~~1~~
Deeeveve mLeeheve nw, hetpeve kee meefVeOeeheve nw~~
heg<heebpeueer mecehe&Ce nw, eYeg ejCeeW ceW Jevove nw~~
eR oMe& veefJeMegeeefo<eesM[ekeejCeeefve! De$e DeJelejle DeJelejle mebJeew<ed Deeeveveb~
eR oMe&veefJeMegeeefo<ees[MekeejCeeefve! De$e eflele eflele ": ": mLeeheveb~
eR oMe&veefJeMegeeefo<ees[MekeejCeeefve! De$e cece meefVeefnlee YeJele YeJele
Je<ed meefVeOeerkejCeb~
oMe&ve efJeMegef nes, Deelece keer Megef nes, Deeies leerLekej yevekes Fme peie mes cegefe esn,
peue kee mJeCe& keueMe ueskej, Oeej keB leerLekej heo~
pevce peje ce=leg #ee neW, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb
efveJe&heeceerefle mJeene~
Meg megiebefOele kesMej ues, efpeveJej heo ceW eet ceQ~
YeJe Deeleehe cesje #ee nes, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb
ceesleer mece De#ele ueskej, hegbpe OeB ceQ efpeveJej heo~
cece Deelece megKe De#ee nes, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle
mJeene~
(3)
kegbo keceue heg<heeW kees ues, efpeveJej meccegKe Dehet ceQ~

cesjer keece JeLee #ee nes, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb
Keepes hetjveheesueer ues, eYeg hetpeve ceW e{eTB ceQ~
cesje jesie #egOee #ee nes, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb
Ie=le kee Fke ueIeg oerheke ues, eYeg keer Deejefle kej uetB ceQ~
cesje ceesn efleefcej #ee nes, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb
iebOe megiebefOele Oethe efueee, eYet hetpeve ceW e{e efoee~
Dekece& cesjs #ee neW, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
(4)
YeeJeeW keer Megef nes, efvepeiegCe keer Je=ef nes, Deeies leerLekej yevekes Fme peies cegmeefe nes,
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle
mJeene~
mesJe Je Deece Deveej efueee, eYeg hetpeve ceW e{e efoee~
cees#e efceues ogKe kee #ee nes, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe&veefJeMegeeefo <ees[MekeejCesYe: cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle
mJeene~
DeIe& e{e eYeg hetpeve keer, YeeJe nQ es evoveeceleer~
efceues DeveIe heo ogKe #ee neW, ceeveJe peerJeve megKecee nes~~
eR oMe& veefJeMegeeef o <ees[MekeejCesYe: DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
-oes ne-
MeebleerOeeje kes efueS, efueee nw eemegke veerj~

meesuen YeeJeve Yeee kes, nes peeTB YeJe leerj~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
heg<heebpeefue kes nsleg ceQ, heg<he megiebefOele ueee~
meesuenkeejCe heJe& ceW, iegCe GheJeve efKeue peee~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~~
peehe ceb$e- eR oMe&veefJeMegeeefo<ees[MekeejCeYeeJeveeYees vece:~
(5)
peeceeuee
-Mesjbo-
pee pee eYees! oMe&veefJeMegef YeeJevee YeeTB~

Deelcee kees Meg kejkes iegCe kes heg<he efKeueeTB~~
ns veeLe! ke=hee kejkes cegPes Meefe oerefpeS~
meesuen megYeeJevee kes efueS egefe oerefpeS~~1~~
henueer pees nw oMe&veefJeMegef YeeJevee kener~
Deebie meefnle oes<e jefnle osleer efMeJecener~~
otpeer efJeveemecheVelee efmeKeueeleer efJevee kees~
Deefleeej jefnle Meerueele nw heeuevee meyekees~~
eewLeer DeYeer#Ce %eeve ceW Gheeesie kejeleer~
mebJesie YeeJevee peieled mes jeie neleer~~
efvepe Meefe kes Devegmeej leeie YeeJevee YeeSB~
Meeer kes ner Devegmeej lehemee Yeer ye{eSB~~
efhej YeeJevee pees meeOeg meceeOeer keer Yeeles nQ~
Jes efvepe meceeefOe meeOe cees#e heo kees heeles nQ~~
iegDeeW keer JeweeJe=efe kee pees YeeJe yeveeles~
Jes Yeerce kes meceeve leve keer Meefe kees heeles~~
(6)

Den&vle-metefj-yengegle-eJeeve keer Yeefe mes~
nes peeleer Deelecee kees eehle %eeve Meefe nw~~
DeeJeMekeeheefjneefCe YeeJevee nw yeleeleer~
Oeeefce&ke efeee ceW meeJeOeeveer jKevee efmeKeeleer~~
efpeveOece& keer eYeeJevee keer YeeJevee keB~
eJeeve kes Jeelmeue keer yeme keecevee keB~~
Fve meesueneW MegYe YeeJevee kees ceve ceW yemeeTBb~
hetpeve ceW evoveeceleer hetCee&Ie& e{eTB~~
eR oMe&veefJeMegeeefo<ees[MekeejCesYe: peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue:~
-MebYeg bo-
pees efehetJe&ke meesuenkeejCe, YeeJevee keer hetpee kejles nQ~

ceve-Jee-leve mes Fvekees Oeekej, efvepe Deelece megKe ceW jceles nQ~~
leerLekej kes heo keceueeW ceW, pees ceeveJe Fvekees Yeeles nQ~
Jes ner Fke efove evoveeceleer, leerLekej heoJeer heeles nQ~~
~~FleeMeerJee&o:, heg<heebpeefue:~~
(7)
(hetpee veb.-2)
oMe&veefJeMegef YeeJevee hetpee

-mLeehevee (Deef[uue bo)-
meesuenkeejCe ceW nw henueer YeeJevee~

kejvee nw oMe&veefJeMegef keer keecevee~~
Deelcee ceW mecekelJe efJeMegef ye{eFes~
Deeeveve kej heg<heebpeefue e{eFes~~1~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR oMe&veefJeMegefYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR oMe&veefJeMegefYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-Deke (meesj"e)-
peue kee keueMe G"ee, efpeveJej heo $ee Oeej otB~

pevce ce=leg veMe peebe, meceioMe&ve Meg nes~~1~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ebove kesMej ueee, efpeveJej heo ee&ve keB~
YeJe Deelehe veMe peee, meceioMe&ve Meg nes~~2~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
lebogue OeJeue cebieee, eYeg heo ceW Dehe&Ce keB~
De#ee heo efceue peee, meceioMe&ve Meg nes~~3~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
heg<he megiebefOele ueee, efpeveJej ejCe e{ee otB~
keeceJeLee veMe peee, meceioMe&ve Meg nes~~4~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jebpeve Leeue mepeee, eYeg ejCeve Dehe&Ce keB~
#egOee jesie veMe peee, meceioMe&ve Meg nes~~5~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
(8)
oerheke peesefle peueee, efpeveJej keer Deejefle keB~

ceesnefleefcej veMe peee, meceioMe&ve Meg nes~~6~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
leepeer Oethe yeveee, eYeg ef{ie Deiveer ceW ontB~
kece& meYeer veMe peebe, meceioMe&ve Meg nes~~7~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
heue kee Leeue mepeee, efpeveJej keer hetpeve keB~
heue efMeJeheo efceue peee, meceioMe&ve Meg nes~~8~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Leeue DeIe& kee ueee, pepetB evoveeceefle eYees~
heo DeveIe& efceue peee, meceioMe&ve Meg nes~~9~~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eemegke veerj cebieee, MeebleerOeeje ceQ keB~
DeelceMeebefle efceue peee, meceioMe&ve Meg nes~~10~~
egve egve heg<he cebieee, heg<heebpeefue Dehe&Ce keB~
Deelece iegCe efceue peebe, meceioMe&ve Meg nes~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~
DeLe eleske DeIe&

(eLece Jeuee ceW 41 DeIe&, 6 hetCee&Ie&)
-oes ne-
oMe&efJeMeger YeeJevee, hetpeve kejes ceneve~

ceC[ue hej heg<heebpeueer, kejkes heeTB %eeve~~
Fefle ceC[uemeesheefj eLeceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-kegmegceuelee bo-
meceioMe&ve kes Dee"eW, iegCe ceW efve:Mebefkele eLece kene~

efpeveJee ceW Mebkee ve OejW pees, GveceW en iegCe eie jne~~
(9)
(10)
Dee" Debie egle meceioMe&ve, kee heefjheeueve kejvee nw~

ojme efJeMegef YeeJevee keer, hetpeve kej efMeJeheo Jejvee nw~~1~~
eR efve:MebefkeleiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~

eR efmLeeflekejCeiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meceioMe&ve kes Dee"eW iegCe, ceW efve:keebef#ele ogeflee kene~

YeesieeW keer Jeebe ve kejW pees, GveceW en iegCe eie jne~~
eR efve:keebef#eleiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meceioMe&ve kes iegCe ceW, mehlece iegCe nw Jeelmeue kene~

meeOeceea kes eefle Jelmeuelee, OejW pees GveceW eie ngDee~~
eR JeelmeueiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meceioMe&ve kes iegCe ceW nw, efveefJe&efeefkelmee le=eflee kene~

cegefve leve ceW iueeveer ve kejW pees, GveceW en iegCe eie jne~~
eR efveefJe&efeefkelmeeiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
meceioMe&ve kes iegCe ceW, Dece eYeeJevee Debie kene~

pewveOece& keer pees eYeeJevee, kejW, GvneR ceW eie ngDee~~
eR eYeeJeveeiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meceioMe&v e kes iegC e ceW nw, Decet{ ef elegL e& kene~

veneR cet{lee ceeveW pees, Gvekes ceve ceW en eie ngDee~~
eR Decet{efiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meceioMe&ve kes iegCe ceW, heb ece Gheietn ve Debie kene~
Oeeefce&ke peve kes oes<e {keW pees, GveceW en ele#e jne~~
eR GheietnveiegCemeefnle oMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meceioMe&v e kes iegCe ceW, e nw efmLeefl ekejCe kene~
Oece& mes ef[ieles kees pees efmLej, kejs Gmeer ceW eie ngDee~~
-hetCee&Ie&-
efve:Mebefkele mes eYeeJevee leke, pees Dee"eW iegCe Oejles nQ~

efvejefleeej meceioMe&ve kee, Jes ner heeueve kejles nQ~~
Fve iegCeegle oMe&veefJeMegef, YeeJevee kees DeIe& e{evee nw~
kej hetCee&Ie& mecehe&Ce efvepe, Deelcee kees Meg yeveevee nw~~1~~
eR efve:MebefkeleeefoDeiegCemeceefvJeleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew hetCee&Ie
lepe&-evoeeYeg kes oMe&ve kejves.........
oMe&efJeMegef YeeJevee Yeekej, meceioMe&ve heeSbies~
Dee"eW ceo kees otj Yeieekej, efJeveeYeeJe eieeSbies~~ske.~~
Deheves ceele=he#e kee ceo kejvee peeefleceo kenueelee~
Gmekees lepe kej ceelee kes iegCe ceW Devegjeie efkeee peelee~~
(11)
DeJe ues DeIe& e{ekej, meceioMe&ve heeSbies~

Dee"eW ceo kees otj Yeieekej, efJeveeYeeJe eieeSbies~~9~~
eR peeefleceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deheves efhelee-efheleecen kee ceo kejvee kegueceo kenueelee~
Gmekees lepe kej Deheves kegue kee mJeeefYeceeve iegCe yeve peelee~~
eR kegueceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
keg MeeeeW kee %eeve eehle kej Denbkeej eefo Dee peelee~
oes<e ueies meceioMe&ve ceW, ener %eeveceo kenueelee~~
eR %eeveceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peie ceW hetpee eesie yeves lees Denbkeej ceve ceW peeiee~
hetpeeceo mes otj ns lees efceLeelece ceve mes Yeeiee~~
eR hetpeeceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(12)
leve ceW yeue Dee ieee keYeer lees Denbkeej ceve ceW Deeee~
yeue ceo kees kej efoee otj lees meee yeue ceQves heeee~~
eR yeueceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
OeveJewYeJe nes ieee eehle lees Denbkeej ceve peeie ieee~
Oeveceo kees kej efoee leeie lees efceLeelece meye Yeeie ieee~~
eR OeveceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
lehe kejkes Yeer heleve nsleg lehe ceo cesjs ceve ceW peeiee~
Gmekee leeie efkeee lees cesjs ceve mes ceesnefleefcej Yeeiee~~
eR leheceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
megvoj leve heekej kes cesjs ceve ceW Denbkeej Deeee~
veej mecePekes leeie efoee leye ceve kees megboj kej heeee~~
eR keeeceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(13)
-hetCee&Ie&-
Dee"eW ceo mes jefnle Meg, meceioMe&ve kee epeve keB~

efJeveeJe=efe mes meefnle Meg, efvepe DeelceleJe kee Yepeve keB~~
ceQ hetCee&Ie& e{e kejkes, oMe&veefJeMegef kees Yeelee ntB~
meesuenkeejCe Yeeves nslet, eYeg ejCeeW ceW Deelee ntB~~2~~
DeceojefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
osJecet{lee leeie kej, oMe&ve keB efJeMeg~

DeIe& e{ekej efpeveejCe, eehle keB heo Meg~~17~~
eR osJecet{leeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mees ieg heneeve kej, iegcet{lee leeie~
eYeg heo DeIe& e{ee kej, heeTB efvepe meeceepe~~18~~
eR iegcet{leeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ueeskecet{lee leeie kej, keB Deelce Devegjeie~
meceioMe&ve heee kej, keB Dee&vee Deepe~~19~~
eR ueeskecet{leeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-eewyeesue boefnbmee Deeefoke heeheeW kees, pees Oece& ye{eJee oslee nw~
Gmekees ceevee nw kegOece&, Jen meyekees OeesKee oslee nw~~
Fme Deveeeleve ceW ee, kejvee ner oes<e kenelee nw~
oes<ejefnle oMe&veefJeMegef kees, DeIe& e{eee peelee nw~~20~~
eR kegOece&eMebmeeDeveeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe
eer Mee Deeefo jKe Yeer, pees efvepe kees osJe yeleeles nQ~
mees osJe ve nes mekeles, Jes lees kegosJe kenueeles nQ~~
(14)

eR kegosJeeMebmeeDeveeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe
eesOeer ceeveer efJe<eeeMee mes, meefnle kegieg kenueeles nQ~
Gvekes GheosMeeW mes eeCeer, YeJe YeJe ceW ogKe heeles nQ~~
eR kegiegeMebmeeDeveeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe
pees kegOece&mesJeke nQ Gvekeer, Yeer ve eMebmee kejvee nw~
keeeWefke nceW mebmeej peueefOe, mes peuoer heej Glejvee nw~~
eR kegOece&mesJekeeMebmeeDeveeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe
pees kegosJe mesJeke nQ Gvekeer, Yeer ve eMebmee kejvee nw~
eR kegosJemesJekeeMebmeeDeveeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe
pees kegieg mesJeke nQ Gvekeer, Yeer ve eMebmee kejvee nw~
eR kegiegmesJekeeMebmeeDeveeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe
(15)
-hetCee&Ie&-
leerve cet{lee n Deveeeleve, kee veefnb mesJeve kejvee nw~

keeeWefke nceW efvepemeceioMe&ve, oes<eege veefnb kejvee nw~~
ceQ hetCee&Ie& e{e kejkes, oMe&veefJeMegef kee epeve keB~
YeJeJeeefjefOe mes eflejves nslet, osJe Meee ieg Yepeve keB~~3~~
eR ef$ecet{lee<e[veeeleveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew hetCee& Ie efveJe&heeceermJeene~
efle
-oes ne-
Dee"eW oes<eeW ceW eLece, Mebkee veeceke oes<e~

efpeveJeeMebkee oes<e lepe, pepetB Oece& efveoex<e~~26~~
eR Mebkeeoes<e jefnle oMe&ve efJeMegef YeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee"eW oes<eeW ceW ogeflee, keeb#ee veeceke oes<e~
Yeesieekeeb#ee oes<e lepe, pepetB Oece& efveoex<e~~27~~
eR keeb#eeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee"eW oes<eeW ceW le=eflee, efJeefeefkelmee nw oes<e~
jlve$ee ceW iueeefve lepe, pepetB Oece& efveoex<e~~28~~
eR efJeefeefkelmeeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee"eW oes<eeW ceW elegLe&, cet{ef nw oes<e~
cet{yegef kee leeie kej, pepetB Oece& efveoex<e~~29~~
eR cet{efoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee" oes<e ceW heeBeJeeb, Devegheietnve nw oes<e~
hejefveboe kees leeie kej, pepetB Oece& efveoex<e~~30~~
eR Devegheietnveoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee" oes<e ceW DeefmLeleer-kejCe "e nw oes<e~
DeefmLej YeeJe efceee kej, pepetB Oece& efveoex<e~~31~~
eR DeefmLeeflekejCeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
(16)
Dee" oes<e ceW meeleJeeB, DeJeelmeue nw oes<e~

Oeceea kes eefle s<e lepe, pepetB Oece& efveoex<e~~32~~
eR DeJeelmeueoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeeYeeJevee veece kee, kene Dee"Jeeb oes<e~
ogYee&JeeW kee leeie kej, pepetB Oece& efveoex<e~~33~~
eR DeeYeeJeveeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-
Mebkeeefoke meye oes<e lepe, nes mecekelJe efJeMeg~

ceQ hetCee&Ie& e{ee kej, keB efvepeelece Meg~~4~~
eR MebkeeefoDeoes<ejefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-
ceo cet{lJe Deveeeleve, Mebkeeefo kees ej~

heefeme oes<e efveJeejkes, pepetB oMe&veeeej~~5~~
eR Deceoef$ecet{lee<edDeveeeleve MebkeeefoDeoes<eeefohebeefJebMeefleceueoes<eefJejefnle oMe&veefJeMgeef YeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-
Deebie meefnle meceioMe&ve kes, Deve Dee" iegCe ceeves nQ~

GveceW mebJesie eLece iegCe kees, Oecee&vegjeie mes peeves nQ~~
Fme iegCe mes egle oMe&ve efJeMegef, kees DeIe& e{eves Deeee ntB~
mecekelJe cesje nes peee Meg, en YeeJe oe ceW ueeee ntB~~34~~
eR mebJesieiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efveJexie veece kes iegCe ceW Yeesie, efJe<ewues ueieves ueieles nQ~
mebmeej Mejerj Je YeesieeW kees, %eeveer ceeveJe ner lepeles nQ~~
eR efveJexieiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(17)
Deheves heeheeW keer efveboe kej, pees peve eeeefee kejles nQ~
Iej ceW jnkej Yeer Ieesj cene, pees heehe keYeer veefnb kejles nQ~~
eR DeelceefveboeiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
jeies<eeefo efJekeejeW mes, pees heehe ngS nQ peerJeve ceW~
ieg meccegKe Gvekee Deeueeseve, kejvee mecePees iene& iegCe nw~~
eR Deelceiene&iegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
pees eesOe ueesYe jeieeefo oes<e, kees ceve ceW veneR efkeeles nQ~
GheMece iegCeegle Jes YeJe peerJe, heeheeW kees otj Yeieeles nQ~~
eR GheMeceiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
heeBeeW hejceser veJeosJeeW keer, meoe efJevee pees kejles nQ~
ceeveJe ceW eie Fme iegCe kees ner, Deeeee& YeefeiegCe kenles nQ~~
eR YeefeiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
jlve$ee mebegle mebleeW kes, eefle Deeoj ner Jelmeuelee nw~
efpeveOece& Deewj Oecee&eleveeW keer, j#ee en iegCe kejlee nw~~
eR JeelmeueiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(18)
YeJeoefOe ceW [tyes eeCeer kes, eefle oee YeeJe keCee iegCe nw~
meceief keer Devegkechee mes, eflej peeles eeCeer ieCe nQ~~
eR DevegkecheeiegCemeefnleoMe&veefJeMegefYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-
mebJesieeefoke Dee"eW iegCe mes, mecekelJe efJeMeger nesleer nw~

efpevekes ceve ceW es eie ngS, ue#ceer Gvekes Iej nesleer nw~~
Fve iegCe egle meceioMe&ve kees, hetCee&Ie& e{eves Deees nQ~
Deelece oMe&ve nes peeS eie, yeme ener YeeJevee ueees nQ~~6~~
eR mebJesieeefoDeiegCemeceefvJeleoMe&veefJeMegef YeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJe
ene~
peehe ceb$e- eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-meheves ceW..........
meesuenkeejCe ceW, eLece YeeJevee Yeevee nw~
oMe&veefJeMegef, YeeJevee kees DeIe& e{evee nw~~ske.~~
efvee&vLe efoiecyej heLe ceW, efe ner meceioMe&ve nw~
efpeveJej ves pees GheosMee, Gme hej ner eueW ncesMee~~
Gvekees efveefele ner, cees#e hebLe kees heevee nw~
oMe&veefJeMegef, YeeJevee kees DeIe& e{evee nw~~1~~
Dee"eW DebieeW mes mebegle, mebJesieeefoke iegCe mes egle~
mecekelJe eehle kejles pees, megKe Meebefle eehle kejles Jees~~
Gve meceief, kees DeCegele Deheveevee nw~
pees veneR cet{lee heeueW, <ed Deveeeleve kees eueW~
Mebkeeefo oes<e heefjnjles, Dee"eW ceo keYeer ve kejles~~
Fve heefeme ceue, oes<eeW kees nceW nevee nw~

Yee meele peiele ceW ceeves, Fvemes ve [jW pees eeCeer~
efpevemes Yee Yeer Yee Keeles, Jes meceief %eeveer~~
Yee jefnle Gmeer, meceioMe&ve kees heevee nw~
oMe&veefJeMegef kee DeefleMee, esefCeke ceW ngDee eie nw~
eYeg Jeerj kes meceJemejCe ceWs, efkeee hegCe kee yebOe GvneWves~~
Deeies Gvekees, leerLekej heoJeer heevee nw~
Fefleneme efJeefe$e nw Fvekee, mecee ceieOe esefCeke kee~
henues lees efJeOeceea Les Jes, Ghemeie& efkeee Fke cegefve hes~~
Ghemeie& keLeeveke, efpeve MeeeeW ceW yeKeevee nw~
Ghemeie& cegveer hej kejvee, Glke= Deeeg kee yebOevee~
Lee mehlece vejke ceW peevee, leWefleme meeiej ogKe heevee~~
esuevee meleer keer, ceefncee meyeves peevee nw~
iees jepee jeveer Fke mebie, cegefveJej kees veceve efkeee peye~
DeeMeerJee&o efoee Fke mee, oesveeW kees Oejce Je=er kee~~
leye esefCeke ve=he ves, meee ieg heneevee nw~
efhej efpeveJej Yeeer kejkes, vejkeeeg kees kece kejkes~
iees esefCeke eLece vejke ceW, #eeefeke mecekelJe nw GveceW~~
en kece& keer ceefncee, efpeve MeeeeW mes peevee nw~
(19)
(20)
ns veeLe! YeeJevee YeeTB, eYeg Yeeer cesb jce peeTB~

hetCee&Ie& kee Leeue mepeeTB, efpeveJej ejCeeW ceW e{eTB~~
evoveeceleer Deye, ceveJeebefle heue heevee nw~
eR oMe&veefJeMegefYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(21)
(hetpee veb.-3)
efJeveemecheVelee YeeJevee hetpee

-mLeehevee (Deef[uue bo)-
meesuenkeejCe ceW efleere nw YeeJevee~

kener efJeveemecheVelee nw YeeJevee~~
Gmekeer hetpeve nsleg keB mLeehevee~
YeeJe ener nw efJeveeYeeJe ceve Oeejvee~~1~~
eR efJeveemecheVelee YeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR efJeveemecheVelee YeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR efJeveemecheVelee YeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-Deke (meKeer bo)-
kebeve Peejer ceW peue ues, $eeOeej keB efpeveheo ceW~

ceQ ogeflee YeeJevee YeeTB, hetpeve kej Deefle nj<eeTB~~1~~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j efceuee ebove nw, leerLekej heo ee&ve nw~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
lebogue Oees kejkes ueeTB, De#ele kes hegbpe e{eTB~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
heg<heeW keer ceeue yeveeTB, hetpeve ceW Gmes e{eTB~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
vewJese mejme ues DeeTB, eYeg heo ceW Gmes e{eTB~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
(22)
jlveeW kee oerheke ueskej, Deejefle kej uetB ceQ efpeveJej~

eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceQ megjefYele Oethe peueeTB, keceeX keer Oetce G[eTB~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
heue mejme ceOegj ceQ ueeTB, eYeg heo ceW Leeue e{eTB~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
efpeveJej heo DeIe& e{eTB, evoveeceleer megKe heeTB~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ceQ eemegke peue ues kejkes, MeebleerOeeje kees kejkes~
heg<heeW mes Debpeefue Yejkes, heg<heebpeefue keB efpeveheo ceW~
efoJe heg<heebpeefue:
DeLe eleske DeIe&

(efleere Jeuee ceW 4 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
efJeveeYeeJevee keer eneB, hetpeve kejes ceneve~

Fefle ceC[uemeesheefjefleereoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-eefiJeCeer bo-
pewve MeeeeW kee mJeeOeee efveleeefle keB~

%eeve De %eeefveeeW keer efJevee efvele keB~~
(23)
YeeJevee efJeveemecheVelee YeeTB ceQ~

hetpee kejkes efJeveeYeeJe eieeTB ceQ~~1~~
eR %eeveefJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Meg mecekelJe keer ceQ efJevee kej meketB~
Meefe oes veeLe! oMe&ve efJevee Jej meketB~~
eR oMe&veefJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mekeueeeefj$e De osMeeeefj$e ceW~
kej efJevee heeue uetB keg lees eeefj$e ceQ~~
eR eeefj$eefJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
osJe ieg Meee kes eefle efJeveeYeeJe nw~
Deve kes eefle efJeveeYeeJe kee eeJe nw~~
eR GheeejefJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-eefiJeCeer bo-
%eeve oMe&ve Je eeefj$e Gheeej nQ~

efJ evee kes Yeso es ner kens eej nQ~ ~
eR elegefJe&OeefJeveemeceefvJeleefJeveemecheVelee YeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle
mJeene~
peehe ceb$e- eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew vece:~
(24)
peeceeuee
lepe&-ceefvenejeW kee he yeveeee........
meesuenkeejCe keer peeceeue ieeTB, efJeveemecheVelee kees efveYeeTB~~ske.~~
meesuenkeejCe keer nw en ogeflee YeeJevee, Fmekees heeves keer ceve ceW peieer YeeJevee~
efJevee mes meJe& efJeee ceQ heeTB, efJevee mecheVelee kees efveYeeTB~~1~~
osJeieg Meee kee pees efJevee kejles nQ, Dee"eW ceo otj kej cees#eheo Jejles nQ~
ceeve kees ceQ Yeer otj YeieeTB, efJeveemecheVelee kees efveYeeTB~~2~~
efJevee kes heeBe Yeer Yeso ceeves keneR, %eeve-oMe&ve-ejCe-lehe Je Gheeej nQ~
eLeeMeeer ceQ meyekees efveYeeTB, efJeveemecheVelee kees efveYeeTB~~3~~
ieg efJevee mes OevegOee&jer Depeg&ve yeves, ieg efJevee keer Leer Glke= ebieghle ves~
Gvekes mece ceQ Yeer iegYeefe heeTB, efJeveemecheVelee kees efveYeeTB~~4~~
Ske jeveer ves eYeg peer kee DeefJevee efkeee, Debpevee yevekes Gmeves yengle ogKe mene~
YeeJe DeefJevee kee ceve ceW ve ueeTB, efJeveemecheVelee iegCe efveYeeTB~~5~~
eeJeleea ves DeefJevee Ceceeskeej kee, kejkes heeee vejke ceW yengle ogkeKe Lee~
Gme Ceceeskeej kees ceve ceW OeeTB, efJeveemecheVelee iegCe efveYeeTB~~6~~
meeOegieCe Yeer hejmhej efJevee heeueles, mJehve ceW Yeer ve DeefJevee oe Oeejles~
efJevee kej meyekees efJeveeer yeveeTB, efJeveemecheVelee iegCe efveYeeTB~~7~~
efJevee mes nerve efJeee efvejLe&ke ner nw, efJevee mes ege efJeee lees meeLe&ke ner nw~
efJevee mes meJe&efmeer kees heeTB, efJevee mecheVelee iegCe efveYeeTB~~8~~
ceveJeeve keee mes Fmekeer hetpee keB, DeIe& kee Leeue efpeveJej kes meccegKe OeB~
evoveeceefle megjefYe iegCe keer heeTB, efJeveemecheVelee iegCe efveYeeTB~~9~~
eR efJeveemecheVeleeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

(25)
(hetpee veb.-4)
Meerueeles<Jeveefleeej YeeJevee hetpee

-mLeehevee-ieerlee bo -
meesuen megkeejCe YeeJevee ceW, nw le=eflee pees YeeJevee~

Meerue De ele ceW veneR, Deefleeej neW en keecevee~~
Fme YeeJevee keer Dee&vee ceW ceQ keB Deeevevee~
ceve ceW efye"eTB YeeJevee kej heg<he mes mLeehevee~~1~~
eR Meerueeles<Jeveefleeej YeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR Meerueeles<Jeveefleeej YeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR Meerueeles<Jeveefleeej YeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-Deke-MebYeg bo-
ceQ hee mejesJej kee efvece&ue peue, Peejer ceW Yej ueeee nBt~
efvepe pevce peje ce=efle veeMe nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
neW Meerue Je ele Deefleeej jefnle, yeme hetpeve kee nw ue#e ener~
ceQ eLeeMeefe Fvekee heeueve, kej meketB efceues leye cees#e cener~~1~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefleeene~
mJ
kehet&j efceuee ebove efIeme kej, ceQ mJeCe& hee$e Yej ueeee ntB~
mebmeej leehe kes veeMe nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceQ yeemeceleer kes Meg OeJeue, lebogue Oees kejkes ueeee ntB~
yeme De#ee heo keer eeefhle nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
(26)
ceQ keuheJe=#e kes hetueeW keer, ceeuee ues kejkes Deeee ntB~
efvepe keece JeLee kes veeMe nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceer"s vecekeerve mejme Jebpeve kee, Leeue mepee kej ueeee ntB~
efvepe #egOee jesie efJeOJebme nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
kebeve Leeueer ceW Ie=le oerheke ues, Deejefle kejves Deeee ntB~
efvepe ceesn efleefcej kes veeMe nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJe
ene~
ceQ Oethe oMeebieer kees Deiveer ceW, pJeeueve kejves Deeee ntB~
efvepe De kece& efJeOJebme nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Kes ceer"s veevee efJeOe kes, heue Leeue mepeekej ueeee ntB~
ceQ cees#e ceneheue eeefhle nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
evoveeceleer Dee"eW JeeW kee, DeIe& yeveekej ueeee ntB~
ceQ heo DeveIe& keer eeefhle nsleg, eYeg hetpeve kejves Deeee ntB~~
(27)
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oesne- MeebleerOeeje ceQ keB, ueskej eemegke veerj~
peie ceW Meebefle jns meoe, ceQ heeTB YeJe leerj~~10~~

heg<heebpeefue efpeveheo keB, veevee heg<he cebieee~
efvepe peerJeve hegef<hele keB, iegCe megjYeer cenkeee~~11~~
DeLe eleske DeIe&

(le=leere Jeuee ceW 27 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
oesne- Meerueeles<Jeveefleeej keer, hetpeve keB ceneve~

Fefle ceC[uemeesheefj le=leereoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-eewyeesue bo-
Jeeveiegefhle-ceveieghleer-F&ee&, meefceleer kees pees Oejles nQ~

osKe MeesOekej Jemleg G"evee-jKevee-Yeespeve kejles nQ~~
heeBe YeeJevee meefnle Deefnbmee, ele kee pees hetpeve kejles~
MeerueeleeW ceW Deveefleeej keer, Meg YeeJevee Jes Oejles~~1~~
eR hebeYeeJeveemeefnleefvejefleeejDeefnbmeeeleheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
heeBe eleeW ceW ogeflee mele kee, heeueve Yeer nw ecegKe kene~
eesOe ueesYe YeerlJe neme, DevegJeereer Yee<eCe jefnle cene~~
heeBe YeeJevee meefnle mele ele, kee pees Dee&ve kejles nQ~
MeerueeleeW ceW Deveefleeej, YeeJevee Jener peve Oejles nQ~~2~~
eR hebeYeeJeveemeefnleefvejefleeejmeleeleheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
(28)
MetveeieejeJeeme efJeceesefele, DeeJeemeeW ceW pees jnles~

hejeshejesOeekejCe Yew#eMeger, Deeefoke heeueve kejles~~
pees Deeewe& ele hebe YeeJevee, meefnle meoe hetpeve kejles~
eR hebeYeeJeveemeefnleefvejefleeejDeeewe&eleheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
eerjeie keLee megveves kee, leeie meoe pees kejles nQ~
Debie efvejer#eCe efJe<eeYeesie, kees eeo veneR pees kejles nQ~~
yeeee& ele hebe YeeJevee, meefnle kee pees Dee&ve kejles~
eR hebeYeeJeveemeefnleefvejefleeejyeeee&eleheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
hebesefve kes F-Deefve, Deeefo ceW jeie ve pees kejles~
s<ehe Yeer YeeJe ve kejkes, heefjen heehe mes nQ yeeles~~
hebeYeeJevee meefnle heefjen, leeie kee pees Dee&ve kejles~
eR hebeYeeJeveemeefnleefvejefleeejheefjenleeieeleheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
heeBeeW meefceefle ceW eLece meefceefle, F&ee& meefceleer kenueeleer nw~
eG neLe Yetefce kees osKe ieceve, kejves mes en heue peeleer nw~~
Fme meefceefle meefnle ceggefve DeeeeeeX keer, hetpeve pees Yeer kejles nQ~
Jes MeerueeleeW ceW Deveefleeej, YeeJevee mJeeb ner Oejles nQ~~6~~
eR F&ee&meefceefleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
heeBeeW meefceefle ceW ogeflee meefceefle, Yee<ee meefceleer kenueeleer nw~
efnleefcele efee JeeCeer Oeejke, cegefveeeW ceW heeF& peeleer nw~~
eR Yee<eemeefceefleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
(29)
heeBeeW meefceefle ceW le=eflee meefceefle, S<eCee meefceefle kenueeleer nw~

eeueerme oes<e efJejefnle Deenej, uesves mes en heue peeleer nw~~
eR S<eCeemeefceefleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
Deeoeveefve#esheCe veece meefnle, meefceefle elegLe& kenueeleer nw~
MeesOeve kej Jemleg G"eves jKeves, mes ner en heue peeleer nw~~
Fme meefceefle meefnle ceggefve DeeeeeeX, keer hetpeve pees Yeer kejles nQ~
eR Deeoeveefve#esheCemeefceefleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe
heeBeeW meefceefle ceW hebece pees, Glmeie& meefceefle kenueeleer nw~
ceue cet$e efJemepe&ve kejves ceW, en meeJeOeeveer yeleueeleer nw~~
Fme meefceefle meefnle ceggefve DeeeeeeX, keer hetpeve pees Yeer kejles nQ~
eR Glmeie&meef ceefleheeueveheMeerueeles<Jeveef leeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
ceveiegefhle Jeeveiegefhle Je keee-ieghleer es leerve keneleer nQ~
ceve hej DevegMeemeve kej uesves mes, eLece iegefhle heue peeleer nw~~
Fme iegefhle meefnle cegefve DeeeeeeX, keer hetpeve pees Yeer kejles nQ~
eR ceveiegefhleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ceveiegefhle Jeeveieghleer Je keee-ieghleer es leerve keneleer nQ~
efpee hej DevegMeemeve kejves mes, Jeeve iegefhle heue peeleer nw~~
eR JeeveiegefhleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(30)
ceveiegefhle Jeeveieghleer Je keee-ieghleer es leerve keneleer nQ~

leveese hej DevegMeemeve kejkes, keeeiegefhle heue peeleer nw~~
eR keeeiegefhleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efnbmeeefoke heeBeeW heeheeW kee pees, DeebefMeke leeie efkeee peelee~
Jen ner DeCegele kenueelee nw, eeJeke ceW Jees heeee peelee~~
GveceW mes eLece Deefnbmee DeCegele, keer hetpeve kee YeeJe peiee~
MeerueeleeW ceW Deveefleeej kes, YeeJeeW mes efceLeelJe Yeiee~~14~~
eR DeefnbmeeCegeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
GveceW mes meleDeCegele otpes, keer hetpeve kee YeeJe peiee~
eR meleeCegeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW mes leerpes Deeewe&, DeCegele hetpeve kee YeeJe peiee~
eR Deeewee&CegeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
GveceW mes eewLes yeeee&, DeCegele hetpeve kee YeeJe peiee~
eR yeeeee&CegeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle ne~
mJee
(31)
GveceWs mes heefjenhejerceeCe, DeCegele hetpeve kee YeeJe peiee~

eR heefjenheefjceeCeDeCegeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe
eeJeke kes heeBe DeCegele $ee-iegCeele eG efMe#eeele peevees~
GveceW leerveeW iegCeele ceW mes, henues efoiele kees heneevees~~
Fme ele ceW oMeeW efoMee kes, ieceveeieceve keer meercee nesleer nw~
leye MeerueeleeW ceW Deveefleeej, YeeJevee keer j#ee nesleer nw~~19~~
eR efoieleveeceiegCeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe
GveceW efn osMeele veeceke otpes, iegCeele kees legce heneevees~~
Fme ele ceW ieueer cegnuues keer, Yeer ceee&oe yeve peeleer nw~
leye MeerueeleeW ceW Deveefleeej, YeeJevee oe ceW Deeleer nw~~20~~
eR osMeeleveeceiegCeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe
GveceW efn DeveLe&oC[efJejefle, iegCeele le=leere kees heneevees~~
heeheesheosMe efnbmeeoeveeefoke, heeBeeW kee legce leeie kejes~
efhej MeerueeleeW ceW Deveefleeej, keer hetpeve ceW Devegjeie kejes~~21~~
eR DeveLe&oC[efJejefleveeceiegCeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
$ee iegCeele kes heeeled eej, efMe#eeele Yeer heeueve kejvee~
ceveJeeleve ke=lekeeefjle Devegceefle, mes heehe leeie mecelee Oejvee~~
en meeceeefeke efMe#eeele nw, Fmekes heeueve mes megKe efceuelee~
Deefleeej jefnle Meerueeefo eleeW keer, hetpeve mes YeJe ogKe uelee~~22~~
eR meeceeefekeveeceefMe#eeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe
(32)
$ee iegCeele kes heeeled eej, efMe#eeele Yeer heeueve kejvee~

Deceer elego&efMe kees ees<eOe, GheJeeme eLeeMeeer kejvee~~
en nw efleere efMe#eeele Fme, heeueve mes Deelece megKe efceuelee~
eR ees<eOeesheJeemeveeceefMe#eeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe
$eeiegCeele kes heeeled eej, efMe#eeele Yeer heeueve kejvee~
YeesieesheYeesieheefjceeCe veece kes, ele kees legce OeejCe kejvee~~
en nw le=leere efMe#eeele Fmekee, heeueve kejkes megKe efceuelee~
eR YeesieesheYeesieheefjceeCeveeceefMe#eeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
$eeiegCeele kes heeeled eej, efMe#eeele Yeer heeueve kejvee~
Deenejoeve kes eje DeefleLeer, mebefJeYeeie ele kees Oejvee~~
en nw elegLe& efMe#eeele Fmekee, heeueve kejkes megKe efceuelee~
eR DeefleefLemebefJeYeeieveeceefMe#eeeleheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew
peerJeve ceW meyemes cetueJeeve, meceioMe&ve kees ceevee nw~
Jen cees#eceeie& kes efueS eLece, meesheeve Gmes Deye heevee nw~~
mecekelJe efyevee Deelcee kes meejs, iegCe efceLee yeve peeles nQ~
Meerueeefo eleeW keer Megef nsleg, meceioMe&ve iegCe Oeeles nQ~~26~~
ner mecekelJeiegCeheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
eens ie=nmLe neW ee cegefveJej, kej mekeles meye meuuesKevee enCe~
Deheveer Deeeg kes Devlekeeue ceW, kej mekeles nQ meceeefOe cejCe~~
(33)
Fmekes eje Deieues YeJe ceW Yeer, megieefle ieceve kee megKe efceuelee~
eR meuuesKeveeiegCeheeueveheMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
-hetCee&Ie&-
meesuenkeejCe ceW le=eflee YeeJevee, Meerueeles<Jeveefleeej kener~

cegefve kes lesjn eeefj$e Je eeJeke, kes yeejneleege mener~~
mecekelJe Je meuuesKevee meefnle, meeeFme DeIe& e{e kejkes~
evoveeceleer efMeJemegKe nslet, hetCee&Ie& e{eTB Dee kejkes~~1~~
eR mehleefJebMeefleiegCemeceefvJeleMeerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew hetCee&Ie
peehe ceb$e- eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-keYeer jece yevekes.........
hetpee hee" kejves, ceb$e peehe kejves, eues DeeS cebefoj ceW eues DeeS~~ske.~~
meesuenkeejCe keer hetpee jeeF&~
De JeeW keer Leeueer mepeeF&~~
hetpee hee" kejves, ceb$e peehe kejves, eues DeeS cebefoj ceW eues DeeS~~1~~
meesuenkeejCe ceW nw leerpeer YeeJevee~
GmeceW Meerue Deewj ele meYeer heeuevee~~
lesjnefJeOe eeefj$e cegefve heeueles~
eeJeke yeejn eleeW kees Oeejles~~
hetpee hee" kejves, ceb$e peehe kejves, eues DeeS cebefoj ceW DeeS~~3~~
FveceW leerve iegCeele eej efMe#eeele~
meele Meerueveece mes es kens meele ele~~
(34)
yeejn lehe yeeFme heefj<en pees heeueles~

es nQ eeQefleme iegCe kens cegefvejepe kes~~
Meerue Deewj eleeW kees pees Yeer heeueles~
Deheves ceeveJe peerJeve kees Jes megOeejles~~
Fmekeer hetpee kejkes hetpe yeve peeDeesies~
DeelcemegKe evoveeceefle heeDeesies~~
eR Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(35)
(hetpee veb.-5)
DeYeer#Ce %eeveesheeesie YeeJevee hetpee

-mLeehevee-oesne-
meceked %eeveeYeeme ceW, efvele jnW pees ueerve~

Jes cegefve Deheves Oeeve mes, kejW kece& kees #eerCe~~1~~
%eeve leLee %eeveer heg<e, nQ ef$eueeske ceW hetpe~
Jener %eeve cegPekees efceues, yeve peeTB peiehetpe~~2~~
meesuenkeejCe YeeJevee, ceW elegLe& kee veece~
DeYeer#Ce %eeve Gheeesie kee, keB eneB Deeeve~~3~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-
iebiee kee efvece&ue peue ueskej, mJeefCe&ce keueMes ceW Yej ueeee~
efvepe pevce cejCe kes veeMe nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eewLeer DeYeer#Ce %eeveesheeesie, nw kener YeeJevee ebLeeW ceW~
Fmekees Yeekej leerLekej heo, heeee nw cegefve efveie&vLeeW ves~~1~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb
keeMceerjer kesMej efIemekej keveke, keesjer ceW Yej kej ueeee~
mebmeej leehe kes veeMe nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eevees heeesieYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle ne~
mJee
MegYe Jeemeceleer kes lebogue Oeeskej, ceger ceW Yejkej ueeee~
ceQ De#ee heo keer eeefhle nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
(36)

eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
hetueeW kes GheJeve mes egve egvekej, heg<he Leeue ceW Yej ueeee~
efvepe keeceyeeCe efJeOJebme nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
IesJej hesveer iegefPeee Deeefoke, Jebpeve kee Leeue mepee ueeee~
efvepe #egOeejesie kes veeMe nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
kebeve Leeueer ceW jpele oerhe ues, ceefCecee peesefle peuee ueeee~
ceesnebOekeej kes veeMe nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJe
ene~
ebove kehetj keer Oethe yevee, Deiveer ceW onve kejves Deeee~
Dee"eW keceeX kes veeMe nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Debietj mesJe yeeoece Deeefo, heue kee ceQ Leeue mepee ueeee~
Deye cees#e ceneheue eeefhle nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceereflemJeene~
(37)
peue mes heue leke evoveeceleer, ceQ Dee"eW Je mepee ueeee~

ceQ heo DeveIe& keer eeefhle nsleg, eYeg keer hetpeve kejves Deeee~~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
%eeve YeeJevee kes efueS, kej uetB MeebleerOeej~

%eeveeeefhle nesJes cegPes, nes peeTB YeJeheej~~10~~
%eeveiegCeeW keer eeefhleefnle, heg<heebpeueer e{ee~
%eeveYeeJevee kes efueS, heg<he megiebefOele ueee~~11~~
DeLe eleske DeIe&

(elegLe& Jeuee ceW 19 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
DeYeer#Ce %eeve Gheeesie keer, hetpeve keB ceneve~

Fefle ceC[uemeesheefj elegLe&oues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-eewyeesue bo-
heeBe %eeve ceW ceefle%eeve kes, Yeso leerve meew efeme nQ~
nw hejes#e en %eeve meoe, jnlee egle%eeve kes ner mebie nw~~
ceQ DeYeer#Ce %eeveesheeesie, YeeJevee kees Yeeves Deeee ntB~
meesuenkeejCe hetpeve kejkes, DeIe& e{eves Deeee ntB~~1~~
eR ceefle%eevemebege DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
ogeflee %eeve egle%eeve kes oes, yeejn De Yeso Deveske kens~
DebieeefJe kes yeejn Yeso Je, Debieyeee kes Deveske jns~~
(38)

eR egle%eevemebege DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nw Deebie efveefcee%eeve, Fmemes egle%eeve efveKejlee nw~
meceked egle%eeveer egleeYeeme mes, Fmes eehle kej mekelee nw~~
eR Deefveefceeegle%eevemebegeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
veYe ceW metjpe eboe SJeb en, cesIeheue Deeefoke ueKekej~
leve ceW efleue Jebpeve Deeefo osKe, MegYe DeMegYe yeleeles nQ cegefveJej~~
Gve Debleefj#e egle%eeveer kes, ejCeeW ceW DeIe& e{evee nw~
en Yeer DeYeer#Ce%eeveesheeesie mes, ner peelee heneevee nw~~4~~
eR Debleefj#eefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
Oejleer ceW mJeCe& jleve ner Deeefoke mes Yetefce hejer#eCe kej~
Fleeefo DeveskeeW efevneW mes MegYe DeMegYe yeleeles nQ cegefveJej~~
Gve Yeewce efveefceeke egle%eeveer kes heo ceW DeIe& e{evee nw~
en Yeer DeYeer#Ce%eeveesheeesie mes ner peevee heneevee nw~~5~~
eR Yeewceefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
efleee cevegpe Deeefoke leve ceW, MegYe-DeMegYe efevn kee %eeve efpevnW~
Gvekee jme efOej Deeef o ueKekej, efnle-Deef nle kee nes efJe%eeve efpevnW~~
Gve Debie efveefceeke egle%eeveer kes, heo ceW DeIe& e{evee nw~
en Yeer DeYeer#Ce%eeveesheeesie mes, ner peelee heneevee nw~~6~~
eR Debieefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
efleee cevegpe Deeefoke pees Yeer, MegYe DeMegYe Meyo yeesuee kejles~
Gvekes mJej kees megvekej efveefcee-%eeveer megKe-og:Ke heue kees kenles~~
(39)
Gve mJejefveefcee egle%eeveer kes, ejCeeW ceWs DeIe& e{evee nw~

en Yeer DeYeer#Ce%eeveesheeesie, mes ner peelee heneevee nw~~7~~
eR mJejefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
leve hej cemmee efleue Deeefo osKekej, pees YeefJe<e yeleueeles nQ~
MegYe DeMegYe peeve kejkes Gvekee, mebke Yeer otj Yeieeles nQ~~
Gve Jebpeve kes efveefcee%eeveer kes, heo ceWs DeIe& e{evee nw~
eR Jebpeveefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
leve ceW pees mJeefmleke keueMe Jee, ceueer OJepe Deeefo ue#eCe nQ~
Fvekee DeJeueeskeve kejkes pees, yeleueeles megKe ogKe meeOeve nQ~~
Gve ue#eCe %eeveer cegefveJej kes, ejCeeW ceW DeIe& e{evee nw~
eR ue#eCeefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
DeeYet<eCe Jeeeefoke leve kes, peye efVe-efYeVe nes peeles nQ~
Gvekees ueKekej efveefcee%eeveer, MegYe DeMegYe keeue yeleueeles nQ~~
Gve efVeefveefcee%eeefve cegefveJej kes, heo ceW DeIe& e{evee nw~
eR efVeefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
meghleeJemLee ceW mJehve MegYeeMegYe, osKe efJekeuhe Ghepeles nQ~
pees Gvekee DeLe& mecePe peeles, Jes ner Gvekee heue kenles nQ~~
Gve mJehve efveefcee%eeveer cegefveJej kes, heo ceW DeIe& e{evee nw~
eR mJehveefveefceekeegle%eevemeceefvJeleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
(40)
Deebie efveefcee ceW Debleefj#e De, Yeewce Debie mJej Jebpeve nQ~
ue#eCe Je efVe De mJehve efveefceeke, Dee" Yeso kee JeCe&ve nw~~
Fvekes efveefcee mes ceefle SJeb, egle%eeve ceW Je=ef nesleer nw~
ceQ hetpetB DeIe& e{e kejkes, efvepe Deelece Megef nesleer nw~~12~~
eR Deebieefveefceekeegle%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
-ieerlee bo-
egle%eeve kes heeeled DeJeefOe-%eeve kees Deye peeefveS~

efpeveMeee kes Devegmeej Fmekes, Yeso $ee heneeefveS~~
Fme DeJeefOe%eeve keer eeefhle nslet, DeIe& ceQ Dehe&Ce keB~
%eeveesheeesie DeYeer#Ce nesJes, eYeg ejCe ee&ve keB~~13~~
eR DeJeefOe%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Gme DeJeefOe%eeve kes leerve YesoeW, ceW eLece osMeeJeOeer~
eejeW ieleer ceW eehle Fmekees, kej mekeW eeCeer meYeer~~
eR osMeeJeefOe%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
Gme DeJeefOe%eeve kes leerve YesoeW, ceW ogeflee hejceeJeOeer~
yeme cees#eieeceer cegefveJejeW ceW, ner DeJeefOe en nw kener~~
eR hejceeJeefOe%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
Gme DeJeefOe%eeve kes leerve YesoeW, ceW le=eflee meJee&JeOeer~
Fmekees Yeer kesJeue eehle kej, mekeles cegveerej ner keYeer~~
eR meJee&JeefOe%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeen
e~
(41)
-oes ne-
ceve:meghee&e%eeve kes, nQ oes Yeso ceneve~

$e+pegceefle GveceW eLece kees, hetpetB nes keueeCe~~17~~
eR $e+pegceleerceve:hee&e%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
ceve:meghee&e%eeve kes, nQ oes Yeso ceneve~
efJehegueceleer GveceW ogeflee, hetpetB nes keueeCe~~18~~
eR efJehegueceleerceve:hee&e%eeveeslheeokeDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew DeIe
-Mesj bo-
pees cetle& Deew Decetle&, meye heoeLe& kees peeves~

$ewueeskee De ef$ekeeueJeefle&, leJe efheeves~~
Gme #eeefekeer kewJeue%eeve, kees pepetB eneB~
heeTB DeYeer#Ce %eeve kee, Gheeesie meJe&oe~~19~~
eR kesJeue%eeveeslheeoke DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeewDeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie& (Mesj bo)-
heeBeeW ekeej %eeve kees, pees eehle kejeJes~

nce Jen DeYeer#Ce %eeveege, YeeJevee YeeJeW~~
Fme YeeJevee kees nce eneB, hetCee&Ie& e{eJeW~
efhej evoveeceefle ece mes, cees#eOeece kees heeJeW~~1~~
eR hebe%eeveYesomeefnleDeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene
~
peehe ceb$e- eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-evoeeYeg kes oMe&ve kejves........
meesuenkeejCe YeeJevee Yeekej leerLekej heo heevee nw~
peeceeuee ieekej DeYeer#Ce %eeveesheeesefie yeve peevee nw~~ske.~~
(42)
eer efpeveJej kes cegKe mes efvekeueer JeeCeer ner efpeveJeeCeer nw~
eejeW DevegeesieeW ceW ietbLeer Jener hejce keueeCeer nw~~
iegcegKe mes Gvekees he{kej ner %eeveeYeeme ye{evee nw~
peeceeuee ieekej DeYeer#Ce %eeveesheeesefie yeve peevee nw~~1~~
ebLeeW kes mJeeOeee mes keceeX keer efvepe&je ngDee kejleer~
cegefe Debievee Yeer eceMe: mJeeOeee mes eehle ngDee kejleer~~
kej mJeeOeee efpeveeiece kee Deelcee kees Meg yeveevee nw~
peeceeuee ieekej DeYeer#Ce%eeveesheeesefie yeve peevee nw~~2~~
efpevemet$eeW kee DeOeve keYeer Dekeeue ceW veneR efkeee peelee~
met$eebLe DeOeeve meoe $ewkeeefueke ceW ner efkeee peelee~~
Deeiece JeefCe&le keeue ceW ner mJeeOeee mes melheue heevee nw~
efJeveemeefnle eefo he{e ieee egle efJemce=le Yeer nes peelee nw~
lees Yeer pevceevlej ceW peeW kee leeW eieefle nes peelee nw~~
Fme ee kes meeLe meoe efvepe %eeveeYeeme ye{evee nw~
Deheves %eeve keer Je=ef nsleg %eeveer keer meoe efJevee kejvee~
ieefCeveer %eeveceleer ceeleepeer kes mece %eeve oe Oejvee~~
ues hetCee&Ie& evoveeceefle MegYe YeeJe mes Gmes e{evee nw~
eR DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

(43)
(hetpee veb.-6)
mebJesieYeeJevee hetpee
-mLeehevee-
lepe&-eerheefle efpeveJej keCeeeleveb......

ns veeLe! legcnejer hetpeve kee, MegYe YeeJe oe ceW Deeee nw~
peie kes og:KeeW mes Ieyejekej, en Yee lesjs ef{ie Deeee nw~~ske.~~
meesuenkeejCe keer Ske-Ske, YeeJevee he{er peye mes ceQves~
mebmeej ehebeeW kees lepeves, kee YeeJe yeveeee nw ceQves~~
yeme FmeerefueS hetpeve kejves kee, YeeJe oe ceW Deeee nw~
peie kes og:KeeW mes Ieyejekej, en Yee lesjs ef{ie Deeee nw~~1~~
Meejerefjke-ceeveme-Deeieblegke, og:KeeW mes Yeje YeJemeeiej nw~
eneB F efJeeesie Deefve eesie ogKe, efejkeeueerve efveMeeej nw~
Gvemes cegefe heeves nslet, mebJesie YeeJe ceve Deeee nw~
peie kes og:KeeW mes Ieyejekej, en Yee lesjs ef{ie Deeee nw~~2~~
-oes ne-
Deeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe ceneve~

kejkes ceve ceW YeeJevee, nw mebJesie eOeeve~~3~~
eR mebJesieYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR mebJesieYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR mebJesieYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-Deke (oesne)-
iebiee veefo kee veerj ues, Oeej keB efpeve heeo~

ceQ mebJesie megYeeJevee, pepetB nB ceve leehe~~1~~
eR mebJesieYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceueeeefieefj keer iebOe ues, eet efpeveJej heeo~
ceQ mebJesiemegYeeJevee, pepettB nB ceve leehe~~2~~
eR mebJesieYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
(44)
lebogue OeJeue megiebOe ues, Dehet efpeveJej heeo~

ceQ mebJesie megYeeJevee, pepetB nB ceve leehe~~3~~
eR mebJesieYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
pegner iegueeye meg kesJe[e, Dehet efpeveJej heeo~
ceQ mebJesie megYeeJevee, pepettB nB ceve leehe~~4~~
eR mebJesieYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jebpeve mejme yeveeekes, Dehet efpeveJej heeo~
eR mebJesieYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=le kee oerhe peueeekes, keB Deejleer veeLe~
eR mebJesieYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Oethe megiebefOele Deefive ceW, onve keB efpeveheeo~
eR mebJesieYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
heue Debietj Deveej ues, Dehet efpeveJej heeo~
eR mebJesieYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& Leeue evoveeceleer Dehe&Ce nw efpeveheeo~
eR mebJesieYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MeebleerOeeje ceQ keB, DeelceMeebefle kes keepe~
heg<heebpeefue Dehe&Ce keB, DeelcemegjefYe kes keepe~
(45)
DeLe eleske DeIe&

(hebece Jeuee ceW 14 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-meesj"e-
meesuenkeejCe ceW, nw mebJesie meg YeeJevee~

Gmekes heeueve nsleg, kejuetB Deelece meeOevee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj hebeceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-MebYeg bo-
he=efLeJeerkeeefeke peerJeeW keer, keguekeesef meele ueKe ceeveer nQ~

Gvekeer efJejeOevee veefnb nes GveceW, Yeer peerJeelcee ceeveer nw~~
Ssmeer eesefve efceues veefnb cegPekees, ener YeeJevee Yeeveer nw~
peie mes nes Jewjeie eYees! efceue peeJes cegefe efveMeeveer nw~~1~~
eR he=efLeJeerkeeeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peuekeeefeke peerJeeW keer Yeer, keguekeesef meele ueKe ceeveer nQ~
eR peuekeeeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deiveerkeeefeke peerJeeW keer, keguekeesef meeleueKe ceeveer nQ~
eR Deefivekeeeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Jeeegkeeefeke peerJeeW keer, keguekeesef meeleueKe ceeveer nQ~
eR Jeeegkeeefekeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(46)
Jevemheefle Je=#eeW keer oMeueKe, keguekeesefeeB yeKeeveer nQ~

eR Jevemheeflekeeefekeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efveleefveieeso kes og:Ke kees efpee, eje kene ve pee mekelee~
meele ueeKe keguekeesef ceW, ueskej pevce cejCe kejlee~~
eR efveleefveieesoog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Flejefveieesoer peerJeeW keer, keguekeesef meeleueKe ceeveer nQ~
eR Flejefveieesoog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
erefve peerJe DemebKeelee-mebKeele Yesoegle ceeves nQ~
Gvekes kegue oes ueeKe lejn kes, efpeveDeeiece ceW yeKeeves nQ~~
eR erefvepeerJeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
$eerefve peerJe DemebKeelee-mebKeele Yeso egle ceeves nQ~
Gvekes kegue oes ueeKe lejn kes, efpeve Deeiece ceW yeKeeves nQ~~
eR $eerefvepeerJeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
elegefjefve Yeer DemebKeelee-mebKeele Yesoegle ceeves nQ~
Gvekes kegue oes ueeKe lejn kes, efpeveDeeiece ceW yeKeeves nQ~~
(47)

eR elegefjefvepeerJekeeeog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
heesefve cevegpeeW keer eewon-ueKe keguekeesef yeKeeveer nQ~
cevegpeeesefve heekej nceves, Gmekeer keercele heneeveer nw~~
Ssmeer ogue&Ye cevegpeeesefve ceW, ener YeeJevee Yeeveer nw~
eR hebesefveceveg<eheee&epeefveleog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe
osJeieleer ceW osJeeW keer keguekeesef, eej ueKe ceeveer nQ~
meceioMe&ve ege osJeieefle, keer ceefncee ner yeKeeveer nw~~
osJeieleer heeves nslet Deye, ener YeeJevee Yeeveer nw~
eR osJeieeflepeefveleog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efleeeieefle ceW peerJeeW keer, keguekeesef eej ueKe ceeveer nQ~
Fmekes ogKe kees peeve cegPes, efleeeieefle veefnb heeveer nQ~~
meceioMe&ve { nes cesje, ener YeeJevee Yeeveer nw~
eR efleeeieeflepeefveleog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
vejkeieefle kes peerJeeW keer, keguekeesef eej ueKe ceeveer nQ~
JeneB kes og:Ke kees peeve cegPes, Deye vejkeieleer veefnb heeveer nw~~
meceioMe&ve { nes cesje, ener YeeJevee Yeeveer nw~
eR vejkeieeflepeefveleog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
(48)

-hetCee&Ie&-
Fve eewjemeer ueeKe eesefveeeW, ceW Deveeefo mes YeceCe ngDee~

ns eYeg! Deelce%eeve efyeve cesje, efMeJeheLe ceW veefnb ieceve ngDee~~
hetCe& DeIe& ues FmeerefueS, mebJesie YeeJevee hetpetB ceQ~
efpeveJej kes ejCeeW ceW Deekej, YeJe YeJe ogKe mes ttB ceQ~~1~~
eR elegjMeerefleue#eeesefvepeefvelemebmeejog:KeefJejeee mebJesieYeeJeveeew hetCee&Ie
peehe ceb$e- eR mebJesieYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-nce ueeSB nQ letheeve mes.......
nce DeeS nQ efpeveJej ejCe, hetCee&Ie& kees ueskes~

mebJesieYeeJevee kees efvepe, oe ceW mebpeeskes~~ske.~~
eewjeefmeueeKe eesefveeeW ceW, mecee efyeleeee~
ceQves Deveeefokeeue mes yeme, ogKe kees ner heeee~~
keg hegCe mes vejYeJe ceW DeeS, pevce kees ueskes~
mebJesieYeeJevee kees efvepe, oe ceW mebpeeskes~~1~~
mJeieeX kes megKe Yeesies JeneB Yeer, Meebefle ve heeF&~
vejkeeW ceW jes jeskej JeneB keer, Deeeg efyeleeF&~~
ceeveJe pevece meeLe&ke keB, mecekelJe kees ueskes~
mebJesie YeeJevee kees efvepe, oe ceW mebpeeskes~~2~~
eYeg kes efveke ceQ meesuenkeejCe, YeeJevee YeeTB~
mecekelJe keer ceefncee mes Deelece, Meg yeveeTB~~
YeJe YeJe ceW efceues Yeefe ener, DeeMe ceve ueskes~
mebJesieYeeJevee kees efvepe, oe ceW mebpeeskes~~3~~
mebmeej kes ogKe mes eYees! Deye, [j ueiee kejlee~
kewmes efleB YeJeefmebOeg kees, efevleve efkeee kejlee~~
(49)
yeme FmeefueS ner YeeJeveeSB, YeeF& nQ ceve ceW~

hetpeve mes cesjer Deelcee Yeer, hetpe yevesieer~
YeeJeeW keer heefjCeleer mes efMeJe-ieleer Yeer efceuesieer~~
yeme evoveeceleer e{eTB, DeIe& eYees ceQ~
eR mebJesieYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(50)
(hetpee veb. 7)
MeefelemleeieYeeJevee hetpee
-mLeehevee (meesj"e bo)-
Meefe kes Devegmeej, leeie YeeJevee Yeeekes~

efpevehetpeve megKekeej, keB Leehevee Deeekes~~1~~
eR MeefelemleeieYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR MeefelemleeieYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR MeefelemleeieYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke (meesj"e)-
iebie veoer peue ueee, efpeveJej ejCe heKeej uetB~

leeie YeeJevee Yeee, ceve kees Meg yeveee uetB~~1~~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ebove kesMej ueee, efpeveJej ejCe ueieee otB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
De#ele Oeeskej ueee, efpeveJej efveke e{ee otB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
yeng efJeOe heg<he cebieee, efpeveJej efveke e{eeotB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
Jebpeve mejme yeveee, efpeveJej efveke e{ee otB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=le kee oerhe peueee, Deejefle eYeg keer Gleej uetB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(51)
Oethe megiebefOele ueee, eYeg kes efveke peueee uetB~

eR MeefelemleeieYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
heue kee Leeue cebieee, eYeg kes efveke e{ee otB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& evovee ueee, eYeg kes ejCe e{ee otB~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
kebeve Peejer ueee, efpeveheo MeebleerOeej otB~
ebhee heg<he cebieee, heg<heebpeefue e{ee otB~
DeLe eleske DeIe&

("s Jeuee ceW 4 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
leeie YeeJevee kes efueS, hetpeve Je cebieee~

heg<heebpeefue kej uetB eYees! ceve ceW Deefle nj<eee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj <eoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
lepe&- pee ceneJeerj eYees.......
pee efpeveJej osJee, mJeeceer pee efpeveJej osJee~

leeie YeeJevee Yeekej-2, yeves hejce osJee~~ pee.~~
pees Deenejoeve os cegefve kees, hegCe ueeYe uesJeW~ eYeg hegCe........
YeesieYetefce SJeb mJeieeX keer-2, megKe mecheefe mesJeW~~ pee.~~1~~
eR DeenejoeveheMeefelemleeieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(52)

eemegke Deew<eefOe oeve kejW pees, hegCeueeYe heeJeW~ eYeg hegCe........
mJemLe Mejerjer neskej-2, cegefeOeece heeJeW~~ pee.~~2~~
eR Deew<eefOeoeveheMeefelemleeieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mees Meee kees osvee, %eeveoeve ceevee~ eYeg hegCe........
Fmekees os YeJeelceved-2, %eeveer yeve peevee~~ pee.~~3~~
eR %eeveoeveheMeefelemleeieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
$eme mLeeJej peerJe keer, oee meoe heeuetB~ eYeg hegCe........
DeYeeoeve os Gvekees-2, DeelceMeebefle ceevetB~~ pee.~~4~~
eR DeYeeoeveheMeefelemleeieYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-kegmegceuelee bo-
eLeeMeefe pees eej lejn kes, oeve meoe osles jnles~

Jes ner leeie YeeJevee Yeekej, efvepe hej kee Devegen kejles~~
ceQ hetCee&Ie& meceefhe&le kejkes, leeie YeeJevee Yeelee ntB~
meesuenkeejCe kes efJeOeeve ceW, leerLekejiegCe Oeelee ntB~~1~~
eR eleg:YesomeceefvJele MeefelemleeieYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR MeefelemleeieYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-meebeer kentB leesjs DeeJeve mes.............
meebeer kentB eYeg hetpeve mes ceve kes, Yeie peeles meejs efJekeej nes peer~ Yeie peeles...
mecelee keer metjle, Jeerlejeie cetjle, Deheves eYet kees efvenej uees peer~~ske.~~
(53)
oMe&ve mes efcelee nw efceLee DebOesje,

n peelee nw keeues keceeX kee [sje~
YeeJe ye{e uees, hetpee jee uees, Yej uees hegCe YeC[ej nes peer....~~1~~
efveMeefove Oeeve OeB eYeg lesje,
nes peeSiee leye meceked Gpesje~
Oeeve ueiee ues, kece& peuee ues, kej uees Oece&mebeej nes peer.....~~2~~
efpemeves Yeer mees ceve mes nw Oeeee,
letves Gmes YeJe mes heej ueieeee~
Ssmee megvee nw, osKee ener nw, Deeee leYeer eYeg kes ej nes peer......~~3~~
pees Meefelemleeie keer YeeJevee kees,
Yeelee Je kejlee nw lehemeeOevee kees~
oeve Yeer kej uees, Oeeve Yeer kej uees, efceue peeJesmegKe YeC[ej nes peer.....~~4~~
peeceeuee kee DeIe& eYeg kees e{eTB,
leye evoveeceefle DeveIeheo kees heeTB~
Ssmeer ner jerleer, nw Oece&veerleer, yeleueeleer peerJeve kee meej nes peer......~~5~~
eR MeefelemleeieYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(54)
(hetpee veb.-8)
Meefelemlehees YeeJevee hetpee

-mLeehevee-oesne-
meesuenkeejCe YeeJevee, Yeeles pees efele ueee~

leerLekej heo eeefhle kee, kejles Jener Gheee~~1~~
GmeceW mehlece YeeJevee, lehe meb%ee mes eefme~
efpemekees Yeekej eesefiepeve, heeles nQ heo efme~~2~~
Gmekeer hetpeve nsleg ceQ, keB eneB Deeeve~
mebmLeeheve meefVeefOekejCe, kej ceQ yevetB ceneve~~3~~
eR Meefelemlehees YeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR Meefelemlehees YeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR Meefelemlehees YeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-
lepe&-ncejer iegueeyeer egveefjee........

Yeefe keer Yejueer ieieefjee~
let YeJe heej kej os mebJeefjee~~ske.~~
#eerj meceg mes peue Yej ueeS-2 eYeg heo ceW [ejW ieieefjee....efke YeJe heej....~
lehe YeeJevee keer hetpee jeeF&-2, euevee nw cegefe [ieefjee....efke YeJe heej....~~1~~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Yeefe keer Yej ueer ieieefjee~
ceueeeefieefj ebove mes eYeg peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
(55)
De#ele kes hegbpeeW mes eYet peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
ebhee ecesueer heg<heeW mes eYeg peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
#egOe veeMe nslet vewJese mes eYeg, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
oerheke mes Deejefle kejkes eYet peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Oethe e{ekej Deefive ceW eYeg peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceer"s mejme heue ueskej eYet peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee....efke YeJe heej.....~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
(56)

peue heue meefnle DeIe& ueskej kes eYeg peer, hetpetB ceQ meejer Gceefjee..efke YeJe heej..~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
MeebleerOeeje ceQ keB, peue kee keueMe cebieee~

efvepe ceve kees heeJeve keB, lehees YeeJevee Yeee~~10~~
efvepe ceve kees heeJeve keB, lehees YeeJevee Yeee~~11~~
DeLe eleske DeIe&

(meeleJeW Jeuee ceW 12 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-meesj"e-
meesuenkeejCe ceW, Meeerlemlehe YeeJevee~

Gmekes heeueve nsle, kej uetB Deelece meeOevee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj mehleceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-kegmegceuelee bo-
yeee leheeW ceW DeveMeve lehe, henuee nw efpeveMeemeve ceW~

ele GheJeemeeefoke kejkes pees, Yejs Meefe Deelece ceW~~
eneB Meef elemlehees YeeJevee-nsl et DeIe& e{ evee~
efpeveves Fmekees eehle efkeee nw, Gvekees MeerMe Pegkeevee~~1~~
eR DeveMeveleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
DeJeceewoe& otmejs lehe ceW, YetKe mes kece Keeles nQ~
Fme lehe kees kejves Jeeues, Yeer lehemeer kenueeles nQ~~
(57)

eR DeJeceewoe&leheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
keg Dehee efveece ueskej, cegefve Deenej kees peeles~
Je=ehejermebKeeve lehemee, ege Jener kenueeles~~
eR Je=eheefjmebKeeveleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Ieer-Mekekej-oefOe-otOe-veceke De, lesue veece <edjme nQ~
keg ee meyekee leeie kejW pees, Jener OejW en lehe nQ~~
eR jmeheefjleeieleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efJeefJeeMeeemeve veeceke lehe, cegefvepeve heeueve kejles~
iegmebIe ceW jnkej Jes, efJeefOeJeled Meeveemeve kejles~~
eR efJeefJeeMeeemeveleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deeleeheve eesieeefoke kejkes, leve kees keuesefMele kejvee~
keeekeuesMe lehe kenueelee nw, Fmes Meefemece kejvee~~
eR keeekeuesMeleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Devlejbie n lehe YesoeW ceW, eeeefee eLece nw~
oes<e Megef efnle ieg mes eeeefele, ues kejles heeueve nQ~~
eR eeeefeeleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(58)
osJe Meee iegDeeW keer efJevee, kejvee Yeer lehe kenueelee~

Fmekee heeueve kejves Jeeuee, meoe TOJe&ieefle heelee~~
eR efJeveeleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
iegDeeW keer mesJee kejvee nw, JeweeJe=efe lehe ceevee~
efpeveMeeeeW ceW Fme JeweeJe=efe, kee iegCe yengle yeKeevee~~
eR JeweeJe=efeleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpeveDeeiece kees he{vee Deewj, he{evee ner mJeeOeee kene~
hebeYeso egle Fmekees kejkes, %eeveceeer Gheeesie jne~~
eR mJeeOeeeleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Devlejbie yeefnjbie heefjen, leeie efvepeelcee Meg kejes~
cegefve yevekej Jeglmeie& lehees-Oeejke yeve mJeebeyeg yevees~~
eR Jeglmeie&leheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deele&jew ogOee&ve kees lepekej, Oece&Megkeue Oeeveer yevevee~
Oeeve lehemee kej YeJeelceved! Megelece%eeveer yevevee~~
eR OeeveleheheMeefelemleheesYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(59)
-hetCee&Ie&-
lepe&-DeeDees yeeeW legcnW efoKeeSB.......

hetCe& DeIe& ues kejW Dee&vee, meesuenkeejCe Oeece keer~
Fmekes ceeOece mes kej ueW nce, ee$ee efmemLeeve keer~~
pee pee pewve Oejce, yeesuees pee pee pewve Oejce-2~~ske.~~
Meefe kes Devegmeej lehemee, kejles nQ pees vej veejer~
efhej eceMe: DeYeeme ye{ekej, Jej mekeles Jes efMeJeveejer~~
Fmeer YeeJevee nsleg peheW nce, ceeuee lehe kes veece keer~
Fmekes ceeOece mes kej ueW nce, ee$ee efmemLeeve keer~~
pee pee pewve Oejce, yeesuees pee pee pewveOejce~~1~~
eR eoMeefJeOelehehe MeefelemleheesYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR Meefelemlehees YeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-leerjLe kejves eueer meleer.........
oer#ee ueskej keB cenelehe, keye Ssmee efove DeeSiee~
cesje ceve meesuen keejCe keer, lehees YeeJevee YeeSiee~~ske.~~
$e+<eYeosJe ves menme Je<e& lehe, kej kewJeue%eeve heeee~
egie keer Deeefo ceW Fme Oejleer hej, Oece&leerLe& kees eieeee~~
Gvekes heo efevneW hej euekej, ceve heeJeve yeve peeSiee~
ceve heeJeve yeve peeSiee~~oer#ee.....~~1~~
Jeerj eYet ves yeejn Je<e& kee, lehe kej Deelce%eeve heeee~
yeeue yeeeejer yeve peie kees, Dehevee ieewjJe yeleueeee~~
Gvekes heoefevneW hej euekej, ceve heeJeve yeve peeSiee~
ceve heeJeve yeve peeSiee~~oer#ee......~~2~~
Jeerj eYet keer hejcheje ceW, Meebeflemeeiejeeee& ngS~
eLeceeeee& yeermeJeeR meefo kes, leheescetefle& meekeej ngS~~
(60)
Gvekes heoefevneW hej euekej, ceve heeJeve yeve peeSiee,

ceve heeJeve yeve peeSiee~~3~~
Jele&ceeve kes cegefve-Deeefe&kee, Yeer lehemeeOeve kejles nQ~
cetueiegCeeW kee heeueve, jlve$ee DeejeOeve kejles nQ~~
Fmeer MeefelemleheesYeeJevee, keer peeceeuee ieeles nQ~
hetCe& DeIe& evoveeceleer, nce leheefmJeeeW kees e{eles nQ~~
eR MeefelemleheesYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(61)
(hetpee veb.-9)
meeOegmeceeefOe YeeJevee hetpee

-mLeehevee (meesj"e)-
cegefveeeW kees megKekeej, meeOeg meceeOeer YeeJevee~

hetpeve nslet Deepe, keB Gmeer keer Leehevee~~1~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR meeOegmeceeefOeYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR meeOegmeceeefOeYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-
lepe&-veboerej hetpee......
ues mJeCe& Ye=bie ceW veerj, efpeveheo Oeej keB~
nes peeTB YeJeoefOe leerj, ceve mebleehe nB~~
eleMeerue meceefvJele meeOeg, kee ceQ epeve keB~
efceue peeJes meeOeg meceeefOe, efvepeiegCe me=peve keB~~1~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ebove kehet&j megiebOe, efIeme eYeg heo eet~
efceue peeJes Deelce megiebOe, YeJe Deeleehe veMetB~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceesleermece lebogue ueee, efpeveheo ceW Dehet~
cegPes De#ee heo efceue peee, Fme nsleg Deet~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
veevee efJeOe heg<he cebieee, efpeveJej heo Dehet~
cece keeceJeLee veMe peee, efpeveJej iegCe eet~~
(62)

eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
veeveeefJeOe Jebpeve ueee, efpeveJej kees hetpetB~
cece #egOeejesie veMe peee, YeJeogKe mes ttB~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
kebeve kee oerhe peueee, eYeg Deejefle kej uetB~
cece ceesnefleefcej veMe peee, iegCeYeejefle Yej uetB~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deiveer ceW Oethe peueee, kece& onve kej uetB~
efvepe Deelece iegCe kees heee, heehe Meceve kej uetB~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Debietj Je Deece Deveej, heue kee Leeue efueee~
efceues cees#e cenue kee ej, Ssmee YeeJe efkeee~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
MegYe Dee"eW Je cebieee, DeIe& yeveee efueee~
evoveeceleer eYeg heeo, Gmes e{ee efoee~~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(63)
oesne- MeebleerOeeje kes efueS, peue kee hee$e cebieee~
efJeeMeebefle kee YeeJe ues, efpeveheo osGb e{ee~~10~~

Deelece iegCe kes nsleg ceQ, efpeveheo osGb e{ee~~11~~
DeLe eleske DeIe&

(Dee"JeW Jeuee ceW 5 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
oesne-meeOeg meceeOeer YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~
jlve$ee DeejeOevee, ns l et heg< he e{ ee~~1~~

Fefle ceC[uemeesheefj Deceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-eewyeesue bo-
heeBe Yeso efveie&vLe efoiecyej, cegefveeeW kes ceeves peeles~

eLece hegueeke cegefve kes keg, Deefleeej iegCeeW ceW ueie peeles~~
Ssmes ieg ceW meeOeg meceeOeer, kee MegYe YeeJe oe ueeee~
DeJe keer Leeueer ueskej, DeIe& e{eves ceQ Deeee~~1~~
eR hegueekecegefve meeOegmeceeefOeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
heeBe Yeso efveieLe efoiecyej, cegefveeeW kes ceeves peeles~
ogeflee JekegMe cegefve kes Denej ceW, keg jefle YeeJe Yeer Dee peeles~~
eR JekegMecegefve meeOegmeceeefOeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
heeBe Yeso efveie&Le efoiecyej, cegefveeeW kes ceeves peeles~
eeflemesJevee1-ke<eee2 efefJeOe kes, cegefve kegMeerue nQ kenueeles~~
1. efpevekes Gej iegCeeW ceW keg Deefleeej ueie peeles nQ GvnW eeflemesJevee kegMeerue cegefve kenles
nQ~ 2. oMeJeW iegCemLeeveJeleea met#ceceesn kes Goe mes meefnle cegefve kees ke<eeekegMeerue kenles nQ~
(64)

eR kegMeeruecegefve meeOegmeceeefOeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nQ efvee&vLe elegLe& GvneR kes, ceesnkece& meye veMe peeles~~
eR efvee&vLecegefve meeOegmeceeefOeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
nQ mveeleke hebece Jes lees, kesJeue%eeveer kenueeles~~
eR mveelekecegefve meeOegmeceeefOeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-
heeBe ekeej efoiecyej cegefve ner, efMeJeheLe meeOeke kenueeles~

es JeJenej eefjle heeueve kej efveeevee kees Deheveeles~~
Fve meyekees hetCee&Ie& e{ekej, heo DeveIe& ceQ hee peeTB~
meeOeg meceeefOe YeeJevee Yeekej, efvepe efmLejlee hee peeTB~~1~~
eR hebeYesoeglecegefve meeOegmeceeefOeYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
efoiecyej eeke=efleke cege, efJejeieer keer efveMeeveer nw~
keceC[ueg efheef Oeejer cegefve keer, Deye peeceeue ieeveer nw~~ske.~~
efoMeeSB ner yeveeR Decyej, ve leve hej Jee es [eueW~
ceneele heeBe meefceefle Deewj, ieghleer leerve es heeueW~~
(65)
$eeesoMe efJeOe eefjle heeueve, kejW efpeveJej keer JeeCeer nw~

keceC[ueg efheefOeejer cegefve keer, Deye peeceeue ieeveer nw~~1~~
efyevee yeesues ner Fvekeer Meevle, efJe Ssmeer yeleeleer nw~
cegefekevee JejCe ceW en ner, cege keece Deeleer nw~~
cees#eheLe kes heefLeke peve kees, ener JeeCeer megveeveer nw~
eefo cegefveele ve heue mekelee, lees eeJeke Oece& cele Yetuees~
osJeieg Meee keer ee, hejce kele&Je cele Yetuees~~
jns ceefle meJe&oe Deer, ener $e+ef<eeeW keer JeeCeer nw~
FvneR mebleeW kes DeelecemegKe cesW, nce Yeer yeve ueW meneesieer~
Fmeer meeOeg meceeOeer YeeJevee, kees Yeeles nQ eesieer~~
MejCe Fve meeOegDeeW keer ueW, ener efMeJeheLe efveMeeveer nw~
efueee hetCee&Ie& ceQves evovee-ceefle YeeJe en kejkes~
cegPes Yeer Meefe efceue peeJes, yemetB cegeer ceW pee kejkes~~
leerve jlveeW kees OeejCe kej, Meg keeee yeveeveer nw~
eR meeOegmeceeefOeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(66)
(hetpee veb.-10)
JeweeJe=e YeeJevee hetpee

-mLeehevee-
lepe&-TBes-TBes efMeKejeW Jeeuee nw......

meesuenkeejCe YeeJeve ceW, veJeceer YeeJevee nw~
jlve$ee DeejeOeve ceW, Gmekeer meeOevee nw~~ske.~~
JeweeJe=efe veece nw Fmekee, eemegke mesJee keece nw Fmekee~
DeeleceMeefe ye{eJeve ceW, veJeceer YeeJevee nw~~
jlve$ee DeejeOeve ceW, Gmekeer meeOevee nw~~1~~
Fme YeeJevee keer hetpeve nsleg ceQ, Deeeveve mLeeheve keB ceQ~
leve keer Meefe ye{eJeve ceW, veJeceer YeeJevee nw~~
jlve$ee DeejeOeve ceW, Gmekeer meeOevee nw~~2~~
eR JeweeJe=ekejCe YeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR JeweeJe=ekejCe YeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR JeweeJe=ekejCe YeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-
lepe&-heee&veeLe osJe mesJe Deehekeer.....

iebie veefo kees veerj ueee, mJeCe& Yeb=ie ceW YeB~
eer efpevesv kes ejCe ceW, leerve Oeej ceQ keB~~
JeweeJe=efe YeeJevee kes, nsleg keB meeOevee~
iegejCe keer mesJee kejkes, hetCe& nesieer keecevee~~1~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
keeMceerefj kesMejeefo, mJeCe& hee$e ceW YeB~
eer efpevesv kes ejCe ceW, ee& leehe ceQ nB~~
(67)

eR JeweeJe=efeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
MegYe De#ele OeJeue, mJeCe& Leeue ceW OeB~
hegbpe kees e{eekes, meewKe Meeele YeB~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
heg<he egve egve cebieee, Debpeueer ceW YeB~
veeLe heeo ceW e{ee, keece OJebmeve keB~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
jmeceueeF& hetefjeeB, yeveee Leeue ceW YeB~
veeLe kees e{ee, #egOe jesie veeMeve keB~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
jlveoerhe kees peueee, mJeCe&Leeue ceW OeB~
eYeg keer Deejleer Gleej, ceesnveeMeve keB~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Meg eboveeefo ceuee-efieefj Oethe ueee kes~
kece&veeMeve keB, Deefive ceW peueee kes~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(68)
Deece Debietj yeeoece, heue ueeekes~

cees#eheue keer DeeMe nw, veeMe kees e{eekes~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
veerjiebOe De#eleeefo, DeJe ueeekes~
evoveeceleer DeveIe&-heo efceues e{eekes~~
eR JeweeJe=efeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MeebefleOeeje keB, Meg peue cebieee kes~
efJee ceW Meebefle nes, veeLe heo e{eekes~~
Yeebefle Yeebefle kes iegueeye, Deeefo heg<he ueeekes~
veeLe heg<heebpeueer , Deehe heo e{eekes~~
DeLe eleske DeIe&

(veJeceW Jeuee ceW 10 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
JeweeJe=eer YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~

jlve$ee DeejeOevee, nslet heg<he e{ ee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj veJeceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-oes ne-
efeme iegCeegle metefj keer, JeweeJe=efe megKeoee~

leerLekej heo eeefhle efnle, DeIe& e{eTB Deee~~1~~
eR Deeeee&JeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
iegCe heeerme GheeOeee kes, Gve mesJee megKeoee~
eR GheeOeeeJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
og&j lehe Oeejke cegefve, keer mesJee megKeoee~
eR lehemJeercegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Mew#e Yeso Jeeues eleer, keer mesJee megKeoee~
eR Mew#ecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
jesieer Yeer neW meeOeg eefo, Gve mesJee megKeoee~
eR iueevecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
iegCe Jee pes mecetn cegefve, keer mesJee megKeoee~
eR ieCeYesoeglecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oer#ee efJeefOe %eelee cegefve, kegue mesJee megKeoee~
eR kegueYesoeglecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eGefJeOe mebIe mecetn keer, JeweeJe=efe megKeoee~
eR elegefJe&OemebIeJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(69)
(70)
yengle pes oeref#ele cegefve, keer mesJee megKeoee~

eR meeOegYesoeglecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meye ceveneefj cevees%e cegefve, keer mesJee megKeoee~
eR cevees%eYesoeglecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie& (MebYeg bo)-
oMe Yeso meefnle cegefveeeW keer Jewee-Je=efe hejce megKeoeeer nw~

nceves ns efpeveJej! leYeer meg Jewee-Je=efe YeeJevee Yeeeer nw~~
hetCee&Ie& e{ekej Fmeer YeeJevee, keer Deee& nce kejles nQ~
meesuenkeejCe keer eeefhle nsleg, efpeveiegCe eee& nce kejles nQ~~1~~
eR oMeYesoegecegefveJeweeJe=efeYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR JeweeJe=efeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-hetueeW mee esnje lesje......
meeLe&ke nes peerJeve cesje, heeee pees Jejoeve nw~
hegCekeee& kej meketB, YeJemeceg lej meketB, ceve ceW es Dejceeve nw~~ske.~~
Fme leve ceW nw, Ske ewleve Deelcee,
Gmekee ner meeje, ecelkeej nw~
efpeme efove efvekeue peee, leve mes Jees Deelcee,
jn peelee hegodieue kee, mebmeej nw~~
vejpevece kees heekes, DeelceleJe Oeekes, heevee hejcecegefe kee Oeece nw~
pe[ esleve kees mecePetB Deueie, en %eeveer keer heneeve nw~
hegCekeee& kej meketB, YeJemeceg lej meketB, ceve ceW es Dejceeve nw~~1~~
eejeW ieleer ceW ceeveg<eieleer ner,
kenueeleer meyemes Gece eneB~
(71)
keeeWefke Gmeer kes eje meYeer peve,

kejles nQ Deelece efevleve eneB~~
efme pees yeves nQ, efme pees yeveWies, vejleve mes ner heeles efvepeOeece nQ~
efJe<eeeW ceW hebmevee veneR, osles ieg %eeve nQ~
hegCekeee& kej meketB, YeJemeceg lej meketB, ceve ceW es Dejceeve nQ~~2~~
efpeveJej keer hetpee, iegDeeW keer Yeefe,
mJeeOeee kejkes mebece OeB~
Meeer kes Devegmeej kejkes lehemee,
oeveer yevetB keg efveece Yeer keB~~
evoveeceleer es, kece& <ed kens nQ, nes Fvemes Deelece kee keueeCe nw~
ece ece mes heevee nw efhej, mebece mekeue Oeece nw~
meesuen megkeejCe keer YeeJevee ceW,
Fke JeweeJe=eer keer YeeJevee nw~
Fme YeeJevee kees hetCee&Ie& Deefhe&le,
kejkes jleve$ee kees meeOevee nw~~
DeJe ueekes, Dee&vee jeekes, hetpee keB lesjer YeieJeeve ceQ~
pee pee nes pee nes eYet, heeTB hejce Oeece ceQ~
eR JeweeJe=eYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

leerLekej kes heo keceueeW ceW pees, ceeveJe Fvekees Yeeles nQ~
(72)
(hetpee veb.-11)
Den&odYeefe YeeJevee hetpee

-mLeehevee-Deef[uue bo-
eej Ieeefleee kece& efpevneW kes veMe iees~

meceJemejCe kes mJeeceer Den&le yeve iees~~
Gve Deefjnble eYet keer Yeeer YeeJevee~
hetpeve nsleg Gvekeer kej uetB Leehevee~~1~~
eR Den&odYeefeYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR Den&odYeefeYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR Den&odYeefeYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-eewheeF& bo-
hee mejesJej kees peue ueee, efpeveJej kes heo hee e{ee~
Den&odYeefe YeeJevee Yeee, hetpeve keB hejce heo Oeee~~1~~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
keeMceerjer kesMej efIeme ueee, eet eer efpeveJej heo Deee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
OeJeuee#ele ceger ceW ueee, hegbpe OeB efpeve mevcegKe Deee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
njefmebieej emetve cebieee, efpeve heo Dehet ceeue yeveee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
yejheer hes[e Deeefo yeveee, hetpetB eYeg vewJese e{ee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
(73)
Ie=le oerheke kee Leeue mepeee, keB Deejleer efpeveheo Deee~

eR Den&odYeefeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceueeeefieefj keer Oethe yeveee, eYeg mevcegKe Deiveer ceW peueee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
kesuee Deece Deveej cebieee, heue mes hetpetb efpeveheo Deee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& evoveeceleer yeveee, heo DeveIe& efnle osGb e{ee~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mJeCe&Ye=bie ceW peue Yej ueee, MeebleerOeej keB megKeoee~
GheJeve mes yeng heg<he cebieee, heg<heebpeefue kej uetB megKeoee~
DeLe eleske DeIe&

(oMeJeW Jeuee ceW 12 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
Den&odYeefe megYeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~

jlve$ee DeejeOevee, nsl et heg<he e{ ee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj oMeceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-eewyeesue bo-
eej Ieeefleee kece& veeMe kej, pees Deefjnble yevee kejles~

Jes De" eeeflenee& SJeb, Deevevle elege kees Jejles~~
(74)
GveceW eLece DeMeeske Je=#e, YeJeeW kee Meeske nje kejlee~

Ssmes DeefjnbleeW keer Yeefe, mes mebmeej YeceCe jlee~~1~~
eR DeMeeskeJe=#eeeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW ogeflee heg<heJe=er kee, eeeflenee& megjYeer kejlee~
eR heg<heJe=efeeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW le=eflee efoJeOJeefve eje, YeJeeW kee DeIeceue njlee~
eR efoJeOJeefveeeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW eewLee eeeflenee&, eecej {gjvee MeesYeve ueielee~
Ssmes DeefjnbleeW keer Yeeer, mes mebmeej YeceCe jlee~~4~~
eR eecejeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW hebece eeeflenee&, efmebnemeve MeesYes efpeveJej kee~
eR efmebnemeveeeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(75)
GveceW eeeflenee& e, YeeceC[ue MeesYes efpeveJej kee~

eR YeeceC[ueeeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW mehlece eeeflenee&, ogvogefYe yeepee ceOegefjce mJej kee~
eR ogvogefYeeeeflenee&meefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW Dece eeeflenee&, eYeg hej MeesYes $e$ee kee~
eR $e$eeeeeflenee& Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-Mesj bo-
eG kece& veeMeves mes, eej iegCe eie ngS~

GveceW eLece Devevle%eeve, ege eYeg ngS~~
Ssmes eYet Deefjnble kee, iegCeieeve ceQ keB~
ejCeeW ceW DeIe& kees e{e, efvepe%eeve kees uentB~~9~~
eR Devevle%eevemeefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peye kece& oMe&veeJejCe, efJeveeMe kej efoee~
leye iegCe DevevleoMe&ve, kees eehle kej efueee~~
ejCeeW ceW DeIe& kees mecehe&, oMe& iegCe JeB~~10~~
eR DevevleoMe&vemeefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peye kece& ceesnveere kee, efJeveeMe kej efoee~
DeefJeveeMeer De DevevlemegKe kees, eehle kej ef ueee~~
(76)

ejCeeW ceW DeIe& kees e{e, efvepeelce megKe JeB~~11~~
eR DevevlemegKemeefnle Den&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
peye kece& Devlejee kee, efJeveeMe kej efoee~
leye iegCe DevevleJeere& yeue kees, eehle kej efueee~~
ejCeeW ceW DeIe& kees e{e, efvepeelce yeue JeB~~12~~
eR DevevleyeuemeefnleDen&odYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie& (eewyeesue bo)-
Deefjnble eYet kes eej Ieeefleee, keceeX kee veeMeve neslee~

Gvekes keejCe eej iegCeeW kee, GveceW eefleYeemeve neslee~~
FmeerefueS Deefjnble eYet keer, Yeeer YeefJepeve kejles nQ~
nce hetCee&Ie& meceefhe&le kej, ceveJeeef_le heue Jejles nQ~~1~~
eR Deeeefleneee&vevleelegemeefnle Den&odYeefeYeeJeveeew hetCee&Ie
peehe ceb$e- eR Den&odYeefeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-keYeer kegC[uehegj peevee nw..........
eYet keer hetpeve kejvee nw, eYet keer Yeefe kejvee nw, efvepeelece Meefe Yejvee nw,
cegPes cegefeeer Jejvee nw~~
eYeg Yeefe iebiee ceW, DeJeieenve kejvee nw~
Deefjnble eYet keer hetpeve ceW, peeceeuee he{vee nw~~eYet keer hetpee.....~~ske.~~
pevece pevece kes hegCe kece& kee, heue Deefjnble DeJemLee~
meceJemejCe ue#ceer kees heeles, ener Deveeefo JeJemLee..... ener Deveeefo~
Gme meceJemejCe eer kee, Mele Jevove kejvee nw~
efpeveJej kes oMe&ve kejkes, YeJemeeiej lejvee nw~~ eYet keer hetpee kejvee nw.....~~1~~
(77)
efkeleveer meefleeeW ves eYeg kes, oMe&ve mes heehe veMeeS~

efpevekes DeefleMee mes peueleer, Deefive Yeer peue yeve peeS~ Deefive Yeer....
meerlee evoveyeeuee kee, Fefleneme yeleelee nw~
Yeefejme lees ceeB %eeveceleer keer, peerJeve ieeLee nw~~eYet keer hetpee kejvee nw.....~~2~~
efpemeves Yeer Deefjnble eYet kees, oekeceue ceW Oeeee~
Jeerlejeie hejceelece heo ceW, ueerve hejcemegKe heeee~~ ueerve hejceheo....
efvepe Oeeve keer Oeeje ceW, DeJeieenve kejvee nw~
evoveeceleer Gmekes henues, efpeveYeeer kejvee nw~~eYet keer hetpee kejveenw...~~3~~
meesuenkeejCe ceW Deefjnble keer, Yeefe YeeJevee DeeF&~
Gmekeer hetpeve kejkes ceQves, en peeceeuee ieeF&~~....en peeceeuee ieeF&~
peeceeue kes ceeOece mes, iegCeieeve Gejvee nw~
hetCee&Ie& meceefhe&le kejkes, eYeg heo Jebove kejvee nw~~eYet keer hetpee kejvee nw...~~4~~
eR Den&odYeefeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(78)
(hetpee veb.-12)
Deeeee&Yeefe YeeJevee hetpee

meesuenkeejCe ceW ieejnJeeR YeeJevee~

eer Deeeee&Yeefe veeceke nw YeeJevee~~
Gmekeer hetpeve nsl eg keB mLeehevee~
ceve heeJeve nslet kejuetB ceQ meeOevee~~1~~
eR Deeeee&YeefeYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR Deeeee&YeefeYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR Deeeee&YeefeYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Dekelepe&-yeeyee! nce lees DeeS.......
iegJej! nce lees DeeS lesjs ej hes, iegJej lesjs ej hes, lesjer nce hes......
lesjer nce hes vepej keye nesieer~~ske.~~
eemegke veerj keueMe ceW Yejkej, $eeOeeje heo ceW [euetB~
pevce ce=leg kee veeMe keB meye, kece& ceueeW kees Oees [euetB~~
iegJej! nce lees DeeS.....~~1~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kesMejebove egle efIeme kejkes, efpeveheo ceW ee&ve kej uetB~
YeJe Deeleehe efJeveeMeve kejkes, Deelce megiebOeer kees Yej uetB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
(79)
ceesleer mece De#ele ues kejkes, efpeveJej keer hetpeve kej uetB~
De#ee heo efceue peee cegPes, iegheo kee Dee&ve kej uetB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
keuheJe=#e kes heg<he megiebefOele, ues kejkes Dee&vee keB~
keeceyeeCe efJeOJebmeve nslet, iegheo ceW Jevovee keB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
<edjme kes vewJese yeveekej, hetpeve ceW Dehe&Ce kej uetB~
#egOeejesie kes veeMeve nsleg, eer ieg kees Jebove kej uetB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
peieceie peieceie oerhe peueekej, eer ieg keer Deejefle kej uetB~
ceesnkece& kee efJeOJebmeve kej, YeJe YeJe kee Deejle nj uetB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
iebOe megiebefOele Oethe yeveekej, Deiveer Ie ceW onve keB~
De kece& efJeOJebme kejekej, DeeleceiegCe ceW ceieve jntB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(80)
Devebveeme Debietj heueeW kees, hetpeve ceW Dehe&Ce kej otB~
cees#e ceneheue eehle kejve kees, iegheo ceW Jebove kej uetB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeIe& Leeue evoveeceleer, ues kejkes ceQ Dee&vee keB~
heo DeveIe& keer eehleer nslet, iegheo ceW Jebovee keB~~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
MeebleerOeeje kes efueS, efvece&ue peue Yej ueee~

DeeleceMeebefle kes efueS, ieg hetpeve megKeoee~~10~~
DeeleceiegCe kes nsleg nw, ieghetpeve megKeoee~~11~~
DeLe eleske DeIe&

(ieejnJeW Jeuee ceW 36 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
efeme iegCe egle metefj keer, Yeefe YeeJevee Yeee~

jlve$ee DeejeOevee, nslet heg<he e{ee~~
Fefle ceC[uemeesheefj SkeeoMeoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
(81)
lepe&-ns Jeerj legcnejs.......

mees iegDeeW kes ejCeeW ceW, nce meeoj MeerMe Pegkeeles nQ~
Deeeee& YeefehetJe&ke ieg kees, nce ceve mes DeIe& e{eles nQ~~ske.~~
yeejn lehe kejkes efvepe leve kees, pees kegvove mece kej uesles nQ~
GveceW henues DeveMeve lehe mes, efvepe Meefe eie kej uesles nQ~~
Gve DeveMeve lehe egle iegJej kees, nce oe keceue ceW Oeeles nQ~
Deeeee&YeefehetJe&ke ieg kees, nce ceve mes DeIe& e{eles nQ~~1~~
eR DeveMeveleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW efleere DeJeceewoj lehe mes, Meefe eie kej uesles nQ~~
Gve DeJeceewoe& lehemJeer kees, nce oe keceue ceW Oeeles nQ~
eR DeJeceewoe&leheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW le=leere eleheefjmebKee mes, Meefe eie kej uesles nQ~~
Gve eleheefjmebKee egle ieg kees, nce oe keceue ceW Oeeles nQ~
eR eleheefjmebKeeveleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW elegLe& jme heefjleeie kej, Meefe eie kej uesles nQ~~
(82)
Gve jmeleeieer leheegle ieg kees, nce oe keceue ceW Oeeles nQ~
eR jmeheefjleeieleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW efJeefJeeMeeemeve lehe mes, Meefe eie kej uesles nQ~~
Gve efJeefJeeMeeemeve egle kees, nce oe keceue ceW Oeeles nQ~
eR efJeefJeeMeeemeveleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GveceW e lehe keeekeuesMe kej, Meefe eie kej uesles nQ~~
Gve keeekeuesMe lehe egle ieg kees, nce oe keceue ceW Oeeles nQ~
eR keeekeuesMeleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-Mesj bo-
Fve yeee lehe kes meeLe, Devlejbie lehe kees Yeer~

heeueve kejW mJeeb leLee, kejeles meyekees Yeer~~
eer metefj eeeefee, lehe keer meeOevee kejW~
DeleSJe nce Deeeee&Yeefe, YeeJevee kejW~~7~~
eR eeeefeeleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpevekes oe ceW efJeveeiegCe, YeC[ej Yeje nw~
Gveves ner Devlejbie lehe kee, meej iene nw~~
Deeeee&osJe GvneR keer, ceQ Dee&vee keB~
Gvekes ejCe ceW yeej-yeej, Jevovee keB~~8~~
eR efJeveeleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(83)
pees JeweeJe=efe lehe keer, meoe meeOevee kejles~

Deheves meYeer efMe<eeW ceW, lehe keer YeeJevee Yejles~~
Fme lehe meefnle Deeeee& keer, ceQ Jebovee keB~
ejCeeW ceW DeIe& kees e{ekes, Dee&vee keB~~9~~
eR JeweeJe=eleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
mJeeOeee lehe mes %eeve kee, YeC[ej pees Yejles~
Deeeee&osJ e Jes peiele, Gej nQ kejles~~
eR mJeeOeeeleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
leve mes cecelJe es[ pees, Jeglmeie& lehe kejW~
Deeeee&osJe Jes meYeer, efMe<eeW kees vele kejW~~
eR Jeglmeie&leheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deelece ceieve nes kejkes Oeeve, lehe kees pees kejW~
SkeeeheefjCeleer mes Deelce-ue#e kees JejW~~
eR OeeveleheegleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
oMe OeceeX ceW nw #ecee, eLece Oece& efJeKeele~

Fme iegCeegle Deeeee& kee, Dee&ve nw megKekeepe~~13~~
eR Gece#eceeOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeOeceeX ceW nw ogeflee, ceeo&Je Oece& ceneve~
Fmemes egle Deeeee& kees, DeIe& e{eTB Deeve~~14~~
eR Gececeeo&&JeOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(84)
oMeOeceeX ceW nw le=eflee, Deepe&Je Oece& ceneve~

eR GeceDeepe&JeOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Gece Meewe Oejce kene, eewLee Oece& ceneve~
eR GeceMeeweOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeOeceeX ceW heeBeJeeB, Gece mele ceneve~
eR GecemeleOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeOeceeX ceW nw "e, mebece Oece& ceneve~
eR GecemebeceOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeOeceeX ceW meeleJeeB, Gece lehees ceneve~
eR GeceleheOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeOeceeX ceW Dee"JeeB, Gece leeie ceneve~
eR GeceleeieOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
veJeceeb Deeefkebeve nw, heefjenleeie eOeeve~
eR GeceDeeefkebeveOece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
yeeee& oMeJeeB Oejce, meyekee cetue eOeeve~
eR Geceyeeee&Oece&meefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(85)
-vejsv bo-
<ed DeeJeMeke ceW meeceeefeke, henuee DeeJeMeke nw~

leerve keeue ceW osJeJebovee, kejvee meeceeefeke nw~~
Fme DeeJeMeke kee heeueve, Deeeee& mJeeb kejles nQ~
DeIe& mecehe&Ce kejkes nce, Gvekees Jebove kejles nQ~~23~~
eR meeceeefeke DeeJeMekemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
<ed DeeJeMeke ceW efleere, mleJe DeeJeMeke ceevee~
eewefyeme efpeveJej mlegefle FmeceW, he{vee Deewj he{evee~~
eR mleJe DeeJeMekemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
<edDeeJeMeke ceW le=leere, Jebovee veece DeeJeMeke~
efkemeer Ske leerLekej keer, mlegefle FmeceW DeeJeMeke~~
eR JeboveeDeeJeMekemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eefleeceCe veeceke elegLe&, DeeJeMeke kene ieee nw~
eefleefove kes oes<eeW kees neves, nslet Fmes kene nw~~
eR eefleeceCeDeeJeMekemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
hebece eleeKeeve veece kee, DeeJeMeke neslee nw~
ceve Jee leve mes heehe kee FmeceW, heefjleeie neslee nw~~
eR eleeKeeve DeeJeMekemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceereflmJeene~
e
(86)
keeeeslmeie& veeceke e, DeeJeMeke pees heeueW~

keeee mes efvece&ce neskej, Jes heehekece& kees eueW~~
eR keeeeslmeie& DeeJeMekemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-eefiJeCeer bo-
%eeve Deeeej kees pees meoe heeueles, hebe %eeveeW kees eceMe: Jener Oeejles~
Ssmes Deeeee& hejcesef kees ceQ pepetB, DeIe& Dehe&Ce keB mJeelcemegKe kees YepetB~~29~~
eR %eeveeeejmeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMe&veeeej heeerme oes<eeW jefnle, heeuekej yeveles pees meJe&iegCe mes meefnle~
eR oMe&veeeejmeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
lesjneW efJeOe pees eeefj$e heeueve kejW, Jes ner eeefj$e Deeeeefj iegJej kens~
eR eeefj$eeeejmeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
yeee Devlej leheeeej pees heeueles, kece&heJe&le kees kej etj efMeJe heeJeles~
eR leheeeejmeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deelceyeue kees eie kej kejW meeOevee, pees ieg Jeeree&eejer GvnW ceevevee~
eR Jeeree&eejmeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-meesj"e bo-
ceveieghleer kees heeue, pees ceve kees JeMe ceW kejW~

Jes Deeeee& eOeeve, Gvekeer Yeeer ogKe njs~~34~~
eR ceveesiegefhlemeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(87)
Jeeveiegefhle kees heeue, efpee Fefve JeMe kejW~

eR JeeveiegefhlemeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
keeeiegefhle kees heeue, leve ese kees JeMe kejW~
eR keeeiegefhlemeefnleDeeeee&YeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-oesne-
efeme iegCe egle metefj keer, Yeefe keB ceve ueee~

ceQ hetCee&Ie& e{ee kes, heeTB megKe DeefOekeee~~1~~
eR <edef$ebMeled iegCemeefnle Deeeee&YeefeYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-ns Jeerj legcnejs ejs hej.............
ns iegJej! lesjer keeee ner, lesje Devlej ojMeeleer nw~

en veive efoiecyej cege ner, eeke=efleke he ojMeeleer nw~~ske.~~
efyeve yeesues ner Fme keeee mes, cegeer kee heLe yeleueeles nes~
efvepe Jeerlejeie efJe kes eje, DeelceevegYetefle Peuekeeles nes~~
leJe jlve$ee keer DeeYee ner, meyekees efMeJeheLe yeleueeleer nw~
en veive efoiecyej cege ner, eeke=efleke he ojMeeleer nw~~1~~
lesjs meccegKe Deekej Oeelee, peye Oeeveceive nes peelee nw~
peie kes mebkeuhe efJekeuheeW mes, leye cege mJeeb nes peelee nw~~
iegejCeeW ceW Deekej YeeeWs kees, hejceMeebefle efceue peeleer nw~
efoKeles nQ peie ceW he yengle, hej legPemee he veneR efceuelee~
efpeveJej kes ueIegvevove cegefveJej kees, ueKekej Deelcekeceue efKeuelee~
(88)
keefueegie ceW lesjer efJe ceW ner, YeieJeeve keer efJe efoKe peeleer nw~
cegefveeeW ceW ecegKe Deeeee&osJe, efemeiegCe Oeejke nesles nQ~
kej mebIe elegefJe&Oemebeeueve, meyekes ner veeeke nesles nQ~~
Fvekeer Yeeer ner YeeeW kees, eceMe: efMeJeheLe efoueJeeleer nw~
meesuen keejCe ceW ieejnJeeR, YeeJevee keer en peeceeuee nw~
hetCee&Ie& Leeue ueskej ceQves, ieeF& ieg keer iegCeceeuee nw~~
evoveeceleer iegYeeer ner, eYeg kes meccegKe hengBeeleer nw~
eR Deeeee&YeefeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(89)
(hetpee veb.-13)
yengegleYeefe YeeJevee hetpee

meesuenkeejCe ceW yeejnJeeR YeeJevee~

Gmekees Yeekej kejuetB Deelece meeOevee~~
DebiehetJe&cee egleeehleer keer keecevee~
hetpeve kejves nsleg keB ceQ Leehevee~~1~~
eR yengegleYeefeYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR yengegleYeefeYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR yengegleYeefeYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-
lepe&-efpevoieer Fke mehej nw megnevee......

ns eYees! ceQ YeeJevee es YeeTB~
lesjs ejCeeW ceW ner jce peeTB~~
pee nes pee nes pee nes pee, pee nes pee nes pee nes pee...2~~ske.~~
mees u enkeejCe YeeJeveeSB nQ~
GveceW yengegle YeeJevee pees nw~~
Gmekeer hetpee ceW veerj e{eTB~
pee nes pee nes pee nes pee, pee nes pee nes pee nes pee~~1~~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
(90)
Gmekeer hetpee ceW ebove e{eTB~

eR yengegleYeefeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
Gmekeer hetpee ceW De#ele e{eTB~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
Gmekeer hetpee ceW heg<he e{eTB~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
(91)
Gmekeer hetpee ceW vewJese ueeTB~

eR yengegleYeefeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Gmekeer hetpee ceW oerhe peueeTB~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Gmekeer hetpee ceW Oethe peueeTB~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
(92)
Gmekeer hetpeve ceW heue kees e{eTB~

eR yengegleYeefeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Gmekeer hetpeve ceW DeIe& e{eTB~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
hetpee kejkes MeebefleOeej kejeTB~
efJeeMeebefle keer YeeJevee YeeTB~~
(93)
hetpee kejkes heg<heebpeueer e{eTB~

iegCe heg<heeW keer megjYeer heeTB~~
DeLe eleske DeIe&

(yeejnJeW Jeuee ceW 25 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
oesne- yengegle Yeeer YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~
jlve$ee DeejeOevee, nslet heg<he e{ee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj eoMeoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
Debiehe egleYeso ceW, henuee Deeeejebie~
yengegleYeeer nsleg ceQ, DeIe& e{eTB Deeve~~1~~
eR Deeeejebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, otpee met$eke=leebie~
eR met$eke=leebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, leerpee mLeeveebi e~
eR mLeeveebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, eewLee meceJeeeebie~
eR meceJeeeebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, JeeKeee%ehlebie~
eR JeeKeee%eefhleDebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, e %eele=keLeebie~
eR %eele=keLeebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(94)
Debiehe egleYeso ceW, GheemekeeOeeveebie~

eR GheemekeeOeeveebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debi ehe egleYeso ceW, nw Debleke=Meebie~
eR Deble:ke=Meebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, DeveglejesheeooMeebie~
eR DevegejesheheeefokeoMeebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, eMveJeekejCeebie~
eR eMveJeekejCeebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debiehe egleYeso ceW, nw efJeheekemet$eebie~
eR efJeheekemet$eebiemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-meesj"e-
eewon hetjye %eeve, ceW henuee Glheeo nw~

DeIe& e{e egle%eeve, kees yengegle Yeefe keB~~12~~
eR GlheeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW efleere DeeeeCeer~
eR DeeeeeCeerehetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW Jeeree&vegeJeeo nw~
eR Jeeree&vegeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(95)
eewon hetjye %eeve, ceW DeefmleveeefmleeJeeo nw~

eR DeefmleveeefmleeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene
~
eewon hetjye %eeve, ceW hebece %eeveeJeeo nw~
eR %eeveeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW e meleeJeeo nw~
eR meleeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW pees DeelceeJeeo nw~
eR DeelceeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW Fke kece&eJeeo nw~
eR kece&eJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW eleeKeeveeJeeo nw~
eR eleeKeeveeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW efJeeevegeJeeo nw~
eR efJeeevegeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW keueeCeeJeeo nw~
eR keueeCeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW eeCeevegeJeeo nw~
eR eeCeevegeJeeohetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(96)
eewon hetjye %eeve, ceW Fke efeeeefJeMeeue nw~

eR efeeeefJeMeeuehetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewon hetjye %eeve, ceW ueeskeefyevogmeej nw~
eR ueeskeefyevogmeejhetJe&meefnleyengegleYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-kegmegceuelee bo-
ieejn Debie Je eewon hetJeeX, meefnle kene egle%eeve cene~

Fvekees eehle efkeee efpeveves, Gvekees ner eglekesJeueer kene~~
egle SJeb eglekesJeefueeeW keer, Yeefe yengegleYeeer nw~
ceQ hetCee&Ie& e{ekej hetpetB, efceues %eeve keer Meeer nw~~1~~
eR DebiehetJe&egle%eevemeefnle yengegleYeefeYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene
~
peehe ceb$e- eR yengegleYeefeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-ejs Deees..................
hetpee jeeSB, eYet keer peeceeuee ieeSB, egle%eeve os os YeieJeeve~~hetpee...~~ske.~~
nce De%eeveer Yeke jns nQ, ogefveee kes ekekej ceW~
hee peeSB mevceeie& eoer lees, tW nce YeJeogKe mes~~hetpee....~~1~~
legce oerheke lees nce yeeleer nQ, efceefce nceW peuee osvee~
legce metjpe lees nce leejs nQ, efvepe ceW nceW efceuee uesvee~~hetpee...~~2~~
egle keer Yeefe kej kejkes, yengleeW ves heue heeee~
Fme egle keer Meefe kes Deeies, ceesn veneR efke heeee~~hetpee...~~3~~
egle DeOeeve mes mecelee efceueleer, De Jeelmeue keer meefjlee~
%eeveece=le kees osves Jeeuee, yengegle%eeveer jnlee~~hetpee...~~4~~
(97)
ieejn Debie elego&Me hetjye, ceW efJeYee eglejevee~

efpemes %eeve en efceue peeJes, eglekesJeefue Gmes mecePevee~~hetpee...~~5~~
meesuenkeejCe ceW yengegle keer, Yeefe YeeJevee YeeSb~
peeceeuee kee DeIe& e{ekej, hetpeve kee heue heeSB~~hetpee...~~6~~
%eeve kee heue eeefj$e ner nw, nce Fmekees OeejCe kej ueW~
efceues evoveeceleer ener, Jejoeve nceW peerJeve ceW~~hetpee...~~7~~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(98)
(hetpee veb.-14)
eJeeveYeefe YeeJevee hetpee

-mLeehevee (eewyeesue bo)-
meesuenkeejCe ceW lesjnJeeR, YeeJevee keer hetpee kejvee nw~

Gmekes ceeOece mes efpeveJej keer, JeeCeer efvepe ceve ceW Oejvee nw~~
eJeeve Yeeer cees#e cenue keer, meer{er eehle kejeSieer ~
FmeceW Devegjeer meecege, Fke efove efMeJeeflee efoueJeeSieer~~1~~
-oes ne-
Deeeveve mLeehevee, meefVeefOekejCe jeee~

eJeeveYeefe YeeJevee, oe keceue ceW Oeee~~2~~
eR eJeeveYeefeYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eJeeveYeefeYeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eJeeveYeefeYeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke (kegmegceuelee bo)-
iebiee efmebOeg veoer kee efvece&ue, peue Yej kej ues DeeS~
pevcepejece=let efJeveeMe efnle, eYeg heo Oeej kejeSB~~
eJeeve Yeefe YeeJevee Yeekej, meesuenkeejCe OeeSB~
Fke efove leerLekej heo heekej, efvepeiegCe ceW jce peeSB~~1~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceueeeefieefj ebove kesMej efIeme, mJeCe& keesjer ueeS~
efpeveJej ejCe keceue ceW ee&le, YeJe Deelehe veMe peeS~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
lebogue GpJeue evefkejCe mece, ues eYeg heeme e{eSB~
Deceue DeKeefC[le megKe mes ceefC[le, De#ee heo efceue peeS~~
(99)

eR eJeeveYeefeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
yesuee ebheke keceue kesJe[e, heg<he megiebefOele ueeS~
eYeg kes ejCe keceue kees hetpele, keeceyeeCe veMe peeS~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
Dece=leefheC[ meceeve e De, IesJej Deeefo yeveeS~
efpeve hetpeve ceW Dehe&Ce kejles, jesie #egOee veMe peeS~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=le oerheke kee Leeue mepeekej, Deejefle kejves DeeS~
eer efpeveJej keer hetpeve kejles, ceesnefleefcej veMe peeS~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deiej leiej ebove mes efceefele, Oethe megiebefOele ueeS~
DeMegYe kece& kes oiOe nsleg ner, Deiveer ceeBefn peueeSB~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
mesJe Deece Debietj mejme heue, ueskej Leeue YejeSB~
efpeveJej meccegKe Dehe&Ce kejkes, cees#e ceneheue heeSB~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
(100)
peue ebove De#ele kegmegceeefoke, DeJe ues DeeS~

eYeg heo ceW evoveeceleer, Dehe&Ce kej efMeJemegKe heeSB~~
eR eJeeveYeefeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
kesmeefj n kee veerj ues, eer efpeveJej heeoeype~

MeebefleOeeje kejle ner, efceues Meebefle meeceepe~~10~~
pegner iegueeye megiebefOe egle, JeCe& JeCe& kes hetue~
heg<heebpeefue efpeveheo kejle, efceueW meewKe Devegketue~~11~~
DeLe eleske DeIe&

(lesjnJeW Jeuee ceW 15 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
eJeeve Yeefe YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~

jlve$ee DeejeOevee, nsl et heg<he e{ ee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj $eeesoMeoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
-kegmegceuelee bo-
ieejn Debie elego&Me hetjye, meefnle kener efpeveJeeCeer nw~

FveceW ner egle meceeefJe nw, peve peve ceve keueeCeer nw~~
eJeeve Yeefe YeeJevee kes eefle, DeIe& e{eves DeeS nQ~
DebiehetJe& egle %eeve eehle nes, ener YeeJe mebie ueeS nQ~~1~~
eR SkeeoMeebieelego&MehetJe&meefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Debieyeee egle kes Deveske, YesoeW kee JeCe&ve nw Deelee~
GveceW kene ekeerCe&ke pees, eewon YesoeW kees mecePeelee~~
(101)
eLece ekeerCe&ke meeceeefeke ceW, meece YeeJevee kener ieF&~

DeIe& e{ekej hetpeve kejkes, eJeeveYeefe eehle ngF&~~2~~
eR meeceeefekeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eewefyeme leerLekej kee mleJe, kene efleere ekeerCe&ke nw~
FmeceW eewyeermeeW efpeveJej kes, hebekeueeCe kee JeCe&ve nw~~
Debieyeee egle keer hetpee kej, ceve ceW Gmes yemeeSbies~
eJeeve Yeefe YeeJevee Yeekej, leerLekej heo heeSbies~~3~~
eR elegefJeMeeflemleJeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceeremJeene~
fle
efpeveeeflecee kees Jebove kejvee, kene le=leere ekeerCe&ke nw~
ceve Jee leve mes MeerMe Pegkeekej, veceve kejWs efpeveJej heo ceW~~
eR JeboveeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deheves oes<eeW kees kenkej, #eeueve kejvee eefleeceCe kene~
ieg kes meccegKe eele: meeeb, Fmekees kejvee kene ieee~~
eR eefleeceCeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
osJe Oece& De iegDeeW kes eefle, efJeveeYeeJe yeleueelee nw~
Jener kene Jewveefeke ekeerCe&ke, meeOeg Fmes Deheveelee nw~~
eR JewveefekeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
hebehejceser kes Jebove ceW, eLeeeesie ke=eflekece& kens~
Gme JeCe&ve ke=eflekece& ekeerCe&ke, kes Devoj Deeeee& kejW~~
eR ke=eflekece&ekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(102)
cegefveeeW keer eee&efoke kee, JeCe&ve efpeme egle ceW ceevee nw~
oMeJewkeeefueke veeceke Ske, ekeerCe&ke Gmekees ceevee nw~~
eR oMeJewkeeefuekeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GejeOeeve ekeerCe&ke ceW, Ghemeie& hejer<en JeCe&ve nw~
Fve MeeeeW kes DebMe Deepe, GheueyOe veneR eglehetjCe nw~~
eR GejeOeeveekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
cegefve kes eesie Deeesie DeeejCe, kee JeCe&ve Deelee efpemeceW~
GvnW keuheJeJenej ekeerCe&ke, kenW cegveer Gvekees he{les~~
eR keuheJeJenejekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Je#es$e De keeue YeeJe, Devegmeej kener eee& efpemeceW~
keuheekeuhe ekeerCe&ke meb%ee, Jeeuee egle kenles nQ GvnW~~
eR keuheekeuheekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpevekeuheer mLeefJejkeefuhe cegefve, kewmes kejW meceeOeer nQ~
cenekeuhe MeeeeW kees he{kej, Meceve kejW YeJeJeeOeer nw~~
eR cenekeuheekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eejeW ekeej kes osJeeW ceW, en peerJe pevece kewmes ueslee~
en hegC[jerke egle yeleueelee, cegefve Fmemes YeJeogKe nj ueslee~~
(103)

eJeeveYeefe YeeJevee Yeekej, leerLekej heo heeSbies~~13~~
eR hegC[jerkeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Fv Deewj Denefcev heoeW keer, eeefhle lehemee mes nesleer~
Fmes cenehegC[jerke ekeerCe&ke, kens leheesJe=ef nslet~~
eR cenehegC[jerkeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Deeueme De eceeo mes heeheeW, kee Depe&ve kejles eeCeer~
efve<eekee ceW en JeCe&ve he{ heehekece& lepeles %eeveer~~
eR efve<eekeeekeerCe&kemeefnle eJeeveYeefeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-
DebieeefJe Je Debieyeee egle, efoJeOJeefve mes ner efvekeues~

Fve meyekes MegYe DebMe Deepe Yeer, efpeveMeeeeW ceW nQ efceueles~~
Fme egle kees hetCee&Ie& e{ekej, ceve ceW Gmes yemeeSbies~
eR DebieeefJeDebieyeeeegleekeerCe&kemeefnleeJeeveYeefeYeeJeveeew hetCee&Ie
peehe ceb$e- eR eJeeveYeefeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-efovejele cesjs mJeeceer..........
efpeveJeeefCe ceele lesjer, peeceeue Deepe ieeTB~ peeceeue.......
egle%eeve efveefOe kees heekej, hetCee&Ie& ceQ e{eTB~~hetCee&Ie&......~~ske.~b
(104)
kewmeer Yeer efmLeleer nes, Oeerjpe cesje ve ts~

mJeeOeee Oeeve kejkes, meye efJeIve ceQ YeieeTB~~efpeveJeeefCe.....~~1~~
oerveeW kes eefle nes keCee, ogefKeeeW kes eefle oee nes~
Ghekeej hej kee kejkes, efvepe kees megKeer yeveeTB~~efpeveJeeefCe.....~~2~~
efvepe Me$eg mes keYeer Yeer, yeouee ve uesvee eentB~
meceefkele keer heeF& efMe#ee, ceve ceW meoe yemeeTB~~efpeveJeeefCe.....~~3~~
Deveceesue egle Jeeve kees, peye-peye he{s nQ ceQves~
Fe meoe nw ceve ceW, Gvekees meoe efveYeeTB~~efpeveJeeefCe.....~~4~~
heLe Ye nesves mes ceeB, let ner yeeeves Jeeueer~
ceQ evoveeceleer ceeB, legPeceW ner jcevee eentB~~efpeveJeeefCe.....~~5~~
SkeeoMeebie eewon, hetJeeX ceW ye egle nw~
Devegeesie ej he{kes, egle%eeve kees ye{eTB~~efpeveJeeefCe.....~~6~~
egle%eeve ceW ner eJeeve, keer Yeefe YeeJevee nw~
Fme Yeefe ceW ner jnkej, efvepe DeelceleJe heeTB~~efpeveJeeefCe.....~~7~~
eR yengegleYeefeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(105)
(hetpee veb.-15)
DeeJeMekeeheefjneefCe YeeJevee hetpee

-mLeehevee-
lepe&-mepeOepe kej efpemeefove.......

meesuenkeejCe keer YeeJevee, nce ceve ceW YeeSbies~
DeeJeMekeeheefjneefCe keer, hetpee
jeeSbies~~ske.~~
cegefveeeW keer meeceeefeke Deeefo, pees <edefeeeSB nQ~
heeueve GvnW kejles meYeer, egle ceW keLeeSB nQ~~
Deeeveve mLeeheve kejkes, efpeveJej kees OeeSbies~
DeeJeMekeeheefjneefCe keer, hetpee jeeSbies~~1~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCe YeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR DeeJeMekeeheefjneefCe YeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR DeeJeMekeeheefjneefCe YeeJevee! De$e cece meefVeef nlees YeJe YeJe Je<ed meef VeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-eefiJeCeer bo-
DeelcemegKe meceleejme veeLe! os oes cegPes~

Meg peue mes eYees! leerve Oeeje keB~~
veeLe! ceQ meesuenkeejCe keer hetpee keB~
Deheves DeeJeMekeeW ceW meoe jle jntB~~1~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deelce keer megjefYe ceW, efee cesje jceW~
iebOe mes eYeg ejCe ceW, keB Dee&vee~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
DeelcemegKe cesje De#ee, yeves ns eYees!
Meeefue kes hegbpe mes, lesjer hetpee keB~~
(106)

eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
heg<he ceboej kes, efoJe ueeTB eYees!
efJe<ee efJeOJebme nslet, e{eTB eYees~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
Keerj uee[t yeveekej, e{ eTB eYees!
YetKe JeeefOe efces, Ssmee YeeTB eYees~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
jlveoerheke peuee, Deejleer ceQ keB~
ceesn kes veeMe keer, YeeJevee ceQ keB~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Oethe KesTB megiebefOele, Deieefve ceW eYees!
De keceeX kee veeMeve, kejes Deye eYees~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deece Debietj Deceo, heue ueeekes~
cees#eheue nsleg Dehe&Ce, keB Deeekes~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
(107)
DeIe& Dehe&Ce keB heo, DeveIe& efceues~

evoveeceefle cesjer, Deelcekeefuekee efKeues~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MeebefleOeeje keB, Meebefle keer eeefhle nes~
Ieesj efnbmee efces, efJee ceW Meebefle nes~~
Deepe heg<heebpeueer, eYeg meceefhe&le keB~
iegCemegjefYe nsleg efvepe kees Yeer, Deefhe&le keB~~
DeLe eleske DeIe&

(eewonJeW Jeuee ceW 6 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
eewonJeeR MegYe YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~

Fefle ceC[uemeesheefj elego&Meoues heg<heebpeefueb ef#ehesled ~
lepe&-Jees keee nw Ske cebefoj nw.........
<ed DeeJeMeke kee, cegefvepeve heeueve kejles nQ~
nce hetpeve kejkes, DeIe& mecehe&Ce kejles nQ~~
es keee nw ? hegCeeeJe nw, Deelcee kes efueS MegYe DeeeJe nw~
pees Fvekee heeueve kejles nQ, Jes YeJemeeiej mes eflejles nQ~~es keee nw.....~~ske.~~
(108)
henuee DeeJeMeke, meeceeefeke kenueelee nw~

pees $ewkeeefueke ceW, mecelee YeeJe efmeKeelee nw~~
en Oeeve kee YeeJe ye{elee nw, ogOee&ve kee YeeJe nelee nw~~1~~
eR meeceeefekeDeeJeMekemeefnleDeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeIe
otpee DeeJeMeke, mleJe veeceke kenueelee~
eewefyeme leerLekej, mlegefle kee Fmemes veelee~~
efpeveYeefe kee hee" he{elee nw, efMeJeheLe keer Deesjye{elee nw~~es keee nw....~~2~~
eR mleJeDeeJeMekemeefnleDeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
Jebovee veece kee DeeJeMeke, Yeer nw leerpee~
FmeceW efpeveJej kees, Jevove kejves keer efMe#ee~~
FmeceW cemleke vece peelee nw, DeefYeceeve otj nes peelee nw~~es keee nw...~~3~~
eR JevoveeDeeJeMekemeefnleDeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle
mJeene~
(109)

eefleeceCe veece kee, eewLee DeeJeMeke ceevee~
cegefveeeW ves Fmemes, oes<e otj kejvee peevee~~
cegefve Deeefe&kee Fmekees kejles nQ, heeheeW mes efJejle Jes jnles nQ~~es keee nw.....~~4~~
eR meeceeefekeDeeJeMekemeefnleDeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeIe
hebece DeeJeMeke, eleeKeeve yeleeee nw~
heeheeW kes leeie kee, JeCe&ve FmeceW Deeee nw~~
Deenej Deeefo peye leeie kejW, en DeeJeMeke mJeerkeej kejW~~es keee nw.....~~5~~
eR eleeKeeveDeeJeMekemeefnleDeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeIe
e DeeJeMeke, keeeeslmeie& kene peelee~
cegefvepeve kees leve mes, efvece&ce nesvee efmeKeueelee~~
en OeeveeYeeme kejelee nw, efvepe ceW efmLejlee ueelee nw~~es keee nw.....~~6~~
eR keeeeslmeie&DeeJeMekemeefnleDeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew DeIe
(110)

-hetCee&Ie&-vejsv bo-
DeeF&me cetueiegCe cegefve kes, GveceW n DeeJeMeke nQ~

FveceW keYeer neefve veefnb kejkes, heeueve kejles pees eefle nQ~~
Gvekees ceQ hetCee&Ie& e{ekej, eewonJeeR YeeJevee pepetB~
cesjs DeeJeMeke ehetCe& neW, leerLekej heo hee YepetB~~1~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-Ssmeer ueeieer ueieve..........
eYeg keer hetpee keB, eYeg keer Yeeer keB~
cegefe kees heeves keer, eYeg peer Meeer JeB~~ske.~~
kenles nQ meesuenkeejCe, keer pees YeeJevee~
Yeeles nQ Gvekeer meye, hetjer nes keecevee~~
FmeefueS ceQ Yeer Gvekeer ner, Yeeer keB~~eYeg...~~1~~
Deheves DeeJeMekeeW keer, keB heeuevee~
hetpee oeveeefo kej ceQ, keB meeOevee~~
meeOevee ueerve iegDeeW keer, Yeeer keB~~eYeg...~~2~~
megyen cebefoj ceW pee, eYeg kes oMe&ve keB~
heeBe DebieeW mes Pegke, Gvekee Jebove keB~~
De#eleeW mes Yejer yebo, ceger OeB~~eYeg...~~3~~
pewve MeeeeW kees kejkes, veceve Yeefe mes~
kej uetB mJeeOeee keg, DeelceMeefe efceues~~
eej hegbpeeW kees Oej, DeIe& Deefhe&le keB~~eYeg...~~4~~
meeOeg-meeOJeer efceueW, lees veceesmleg keB~
leerve jlveeW kes Oeejke, kees $ee hebgbpe otB~~
Gvekeer mee#eeled GheosMe, JeeCeer megvetB~~eYeg...~~5~~
(111)
pewve cebefoj mes peye, Jeehemeer ceQ euetB~

eYeg kes iebOeesoke mes, leve kees heeJeve keB~~
heer" eYeg kees ve os, meerOes meerOes euetB~~eYeg...~~6~~
cetueiegCe Dee" kees, heeue eeJeke yeveW~
evoveeceleer leYeer, mees eeJeke yeveW~~
osJeiegMeee leerveeW keer, Yeefe keB~~eYeg...~~7~~
Deepe peeceeue ieekej, keB eeLe&vee~
Ske efove ceQ Yeer hee, peeTB en YeeJevee~~
n ner DeeJeMekeeW keer, ceQ Yeeer keB~~eYeg...~~8~~
en lees cegefveeeW keer ner, YeeJevee ceeveer nw~
Meefemece meyekees Yeer, YeeJevee Yeeveer nw~~
Dee"eW JeeW kee DeIe&, meceefhe&le keB~~eYeg.~~9~~
eR DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(112)
(hetpee veb.-16)
ceeie&eYeeJevee YeeJevee hetpee

-mLeehevee-oesne-
ceeie& eYeeJevee YeeJevee, keer hetpeve megKeoee~

Deeeveve mLeehevee, kej uetB ceve nj<eee~~1~~
eR ceeie&eYeeJevee YeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR ceeie&eYeeJevee YeeJevee! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR ceeie&eYeeJevee YeeJevee! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke-
lepe&-lesjs neLeeW keer uekeerj yeouesieer.........

cesje Yeeie efmeleeje ecekee, efceuee DeJemej eYeg Yeefe kee, efke Deepe ceQ efveneue nes ieee
~
cegPes efceue ieee iegCeeW kee Kepeevee, ceQ lees ceeueeceeue nes ieee~~ske.~~
iebiee veoer kee peue ueskes Deeee, efpeveJej ejCe leerve Oeeje kejeee~
YeeJevee ener ceQ YeeTB, efpeveMeemeve kees ecekeeTB, ceQ YeJe mes heej nes ieee,
cegPes efceue ieee iegCeeW kee Kepeevee, ceQ lees ceeueeceeue nes ieee~~cesje...~~1~~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j efceefele evove efIemeeee, efpevejepe heo ee&ve kejves Deeee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceesleer meMe De#ele ues Deeee, efpeveJej ejCe ceW ceQves e{eee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
veevee lejn kes heg<he cebieeee, efpeveJej ejCe ceW ceQves e{eee~
(113)
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceer"s mejme hekeJeeVe yeveeee, #egOejesieveeMeve nsleg e{eee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=le oerheke kee Leeue mepeeee, eYeg Deejefle kejkes megKe heeee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deiveer ceW megjefYele Oethe peueeee, kece& peueeves kes nsleg Deeee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
veevee lejn kes heue ues Deeee, efMeJeheue kes nslet eYeg kees e{eee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceQ DeIe& Leeue e{eves Deeee, leye evoveeceefle efvepe megKe heeee~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oes ne-
MeebleerOeeje kes efueS, peue kee keueMe Yejee~

ceve efvece&uelee kes efueS, efpeveJejCe ejCe e{ee~~10~~
(114)
heg<heebpeefue kes nsleg ceQ, heg<he efJeefJeOe egve ueee~

DeelceiegCeeW keer eeefhle efnle, efpeveJejejCe e{ee~~1~~
DeLe eleske DeIe&

(hevnJeW Jeuee ceW 10 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
-oes ne-
Deelce eYeeJeve YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~

jlve$ee DeejeOevee, nslet hegg<he e{ee~~1~~
Fefle ceC[uemeesheefj heeoMeoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
lepe&-eeBo cesjs Dee pee js.........
cesjs ceve KegefMeeeB eF& nQ-2
ceeie& eYeeJeve keer YeeJevee, cesjs ceve ceW meceeF& nw~~cesjs.~~ske.~
egle%eeve kes eje iegpeve, efpeveMeemeve kees hewueeles~
Fme %eeve keer ceefncee kees meye, ebLeeW ceW keefJepeve ieeles~~
GvneR keer hetpee jeeF& nw,
DeIe& e{eves nsleg Je keer, Leeueer mepeeF& nw~~cesjs.~~1~~
eR %eevesve ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
GheJeeme Deeefo lehe kejkes, cegefve Deelece yeue kees ye{eles~
efpeveMeemeve kees Yeer Deheves, lehe mes Jes meoe ecekeeles~~
eR lehemee ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(115)
meeefnle iee heeeefoke, je pees eYeeJevee kejles~

Deheveer keefJelJe Meeer mes, meyekees Deekeef<e&le kejles~~
eR keefJelJesve ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efvepe JeeKeeveeW kes eje, pees Deeiece meej yeleeles~
efpeveOece& eYeeJeve nslet, efnle efcele efee Jeeve megveeles~~
eR JeeKeevesve ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dekeuebke osJe metjer mece, hej cele hej efJepee kejW pees~
meeeo he#e kes eje, efpevecele keer efJepee kejW Jees~~
eR Jeeosve ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
efpevemesve Je vesefceev mece, jefJe<esCeeeee& mejerKes~
ebLeeW keer jevee kejkes, efpeveOece& YeeJevee meerKeW~~
eR evLeesejsCe ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(116)
eeer YejlesMe kes meMe, efpeveefyecyeeW kees pees yeveeles~

meyekees meceioMe&ve kee, ceejie GheueyOe kejeles~~
eR efpeveeefleceeefvecee&Ceheceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eGefJeOe mebIe kees yegueJee kej-kes hebekeueeCeke kejvee~
eeflecee keer eeflee kejkes, efpeveOece& eYeeJeve kejvee~~
eR efpeveeefleceeeefleeke=leceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MegYe leerLe& DeeesOee kegC[uehegj, De meccesoefMeKej keer~
ee$eemebIeeW kes eje, nesleer eYeeJevee Oejce keer~~
eR leerLe&ee$eeke=leceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meesuenkeejCe oMeue#eCe, Deeeefvnke Deeefo efoveeW ceW~
hetpee efJeOeeve GlmeJe mes, nesleer eYeeJevee pees nw~~
eR DeveskehetpeeefJeOeeveceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie& (vejsv bo)-
oeve lehemee efpevehetpee, jLeee$ee Deeefo kejeDees~

ve=le ieerle mebieerle kes eje, peie ceW Oetce ceeeDees~~
(117)
efpeveMeemeve kee ieewjJe efpememes, Je=efbiele nes peeJes~

ceeie&eYeeJeve Gmeer YeeJevee, kees hetCee&Ie& e{eJeW~~1~~
eR oMeefJeOemeebieesheebieegeceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
peehe ceb$e- eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-hetueeW mee esnje lesje....
efpeveJej keer JeeCeer Decej, peie kees megveevee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYeg iegCeeW keer ceeue ues, hetpee jeevee nw~~efpeveJej..~~ske.~~
Yeejle keer Oejleer, $e+ef<eeeW kes lehe mes
heeJeve meoe ner, nesleer jner nw~
leerLekejeW keer, JeeCeer meYeer kes
heeheeW kes ceue kees, Oeesleer jner nw~~
eYeg kes efJenejeW mes, %eeve efJeeejeWs mes, hewuee Deceve ewve nw efJee ceW~
leerLekej kewmes yeves, en heefjee kejevee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYeg iegCeeW keer ceeue ues, hetpee jeevee nw~~efpeveJej keer.....~~1~~
keefueegie ceW efpeveJej, nesles veneR hej
cegefveJej keer heoJeer, ogue&Ye veneR nw~
efpeveJej kes ueIeg vevove, cegefveJejeW keer
JeeCeer meYeer kees, megueYe nes jner nw~~
Oece&efheheemet kees, Deelceefpe%eemet kees, Yeeleer nw eYeg keer Decej Yeejleer~
efpeveJeeCeer keer yeeleeW kees megve-kej peerJeve yeveevee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYeg iegCeeW keer ceeue ues, hetpee jeevee nw~~efpeveJej keer.....~~2~~
kegvokegvo mes ueskej, eer MeebefleefmebOeg~^
leke kes meYeer, iegDeeW kees vecetB~
ceeB yeeeer mes, ebovee leke leLee,
ieefCeveer eer %eeveceleer, ceelee kees vecetB~~
(118)
Oece& keer Je=er keer, meewKe De mece=er keer, efpeveOece& kees efpeveves ecekeeee nw~
Fvemes ner ues esjCee, efpeveMeemeve ye{evee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYeg iegCeeW keer ceeue ues, hetpee jeevee nw~~efpeveJej keer....~~3~~
meesuenmegkeejCe, keer YeeJevee ceW,
ceeie&eYeeJevee, Fke YeeJevee nw~
GlmeJe ceneslmeJe, mebieerle eJeeve
kes eje Fmekees, meoe heeuevee nw~~
efceue kes meYeer DeeDees, eYeg kes ieerle ieeDees, hewuesiee megKe ewve mebmeej ceW~
ogefveee kes nj keesves ceW, efpeveOece& iegbpeevee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYegiegCeeW keer ceeue ues, hetpee jeevee nw~~efpeveJej keer.....~~4~~
peue iebOe De#ele, heg<heeW keer ceeuee,
vewJese oerheke, leLee Oethe ues~
heue mes meefnle, De JeeW kees ueskej,
hetCee&Ie& mes, efpeveejCe hetpe ueW~~
osJeMeee iegJej, leerve jlve megKekej, meyekees ener YeJe mes leejles~
eYeg heo keer jpe evovee-ceefle efmej hej ueieevee nw~
DeIe& kee Leeue ues, eYeg iegCeeW keer ceeue ues, hetpee jeevee nw~~efpeveJej....~~5~~
eR ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(119)
(hetpee veb.-17)
eJeeveJeelmeue YeeJevee hetpee

-mLeehevee (eewyeesue bo)-
eer efpevesvcegKe mes efveie&le, JeeCeer kees eJeeve kenles nQ~

GmeceW eerefle efoKeeves Jeeues, efyejues ner peve jnles nQ~~
meesuenkeejCe ceW Debeflece, eJeeve Jeelmeue YeeJevee nw~
Deeeveve kejkes Gmekee, hetpeve keer ngF& YeeJevee nw~~1~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJevee! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eJeeveJeelmeueYeeJevee!De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eJeeveJeelmeueYeeJevee!De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke (MebYeg bo)-
YeJe YeJe ceW pevce cejCe JeeOeer, cegPekees ogKe osleer DeeF& nw~
peueOeeje mes Deye Gmes Meeble, kejves keer YeeJevee YeeF& nw~~
eJeeve Jeelmeue YeeJevee keer, hetpeve kee YeeJe yeveeee nw~
efpeveJeeveeW ceW efe yeveer jns, efpeveOece& keer heeF& eee nw~~1~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
peie ceW ece kee mevleehe cegPes, YeJe YeJe mes meleelee Deeee nw~
leJe heo ceW ebove ee&ve kee, DeleSJe YeeJe Deye Deeee nw~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
YeJe YeJe ceW %eeve kees KeC[-KeC[, kejkes pees ceQves ogKe heeee~
FmeefueS DeKeefC[le De#ele mes, eYeg hetpeve kejvee ceve Yeeee~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
(120)
efJe<eeeW keer DeeMee ves YeJe YeJe ceW, cegPekees yengle meleeee nw~
Gmekeer Meebleer nslet Deye hetue, e{eves kee ceve Deeee nw~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
ns eYegJej! keeue Deveeoer mes, ceQves keee keee veefnb Keeee nw~
hej Meeble ngF& veefnb #egOee cesjer, DeleSJe legcnW Deye Oeeee nw~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
cesjs ceesner ceve ceW YeJe YeJe mes, DebOekeej ner eee nw~
FmeefueS jlve kee oerhe peuee, Deejefle kejvee ceve Yeeee nw~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
keceeX kes keejCe pevece pevece ceW, og:KeeW kees ner heeee nw~
ogKeMeebefle nsleg eYeg heo ceW Oethe, onve kee YeeJe yeveeee nw~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Kes ceer"s heue kees Kee Keekej, Yeer Gece heue veefnb heeee~
DeleSJe Deepe eYeg hetpeve ceW, heue Leeue e{evee ceve Yeeee~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ues DeJe evoveeceleer, ceQves en DeIe& yeveeee nw~
Deveghece DeveIe& heo efceue peeJes, Fme nslet DeIe& e{eee nw~~
(121)

eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Dee"eW JeeW kes yeeo Meebefle-Oeeje kejves ceQ Deeee ntB~
jepee Je epee ceW Meebefle#esce nes, ener YeeJe mebie ueeee ntB~~
eJeeve Jeelmeue YeeJevee keer hetpeve kee YeeJe yeveeee nw~
MeebleerOeeje kejkes heg<heebpeefue, Deefhe&le kejves Deeee ntB~
peie ceW cew$eer mLeeefhele nes, en YeeJe oe ceW ueeee ntB~~
eJeeve Jeelmeue YeeJevee keer hetpeve kee YeeJe yeveeee nw~
DeLe eleske DeIe&

(meesuenJeW Jeuee ceW 4 DeIe&, 1 hetCee&Ie&)
oesne-eJeeveJelmeue YeeJevee, kees efvepe ceve ceW Oeee~

Fefle ceC[uemeesheefj <ees[Meoues heg<heebpeefueb ef#ehesled~
lepe&-iegJej Deepe cesjer kegefee ceW.....
eJeeveJelmeue YeeJevee YeeSbies-2
meesuenkeejCe.........nes.....
meesuenkeejCe keer, hetpee jeeSbies~~eJeeve....~~ske.~~
neLe ceW efheer keceC[ueg efpevekes~
meeLe ceW cegefveieCe jnles nQ efpevekes~~
Gve cegefve heo ceW......nes.......
Gve cegefveheo ceW, nce jce peeSbies~~eJeeve......~~1~~
eR cegefvemvesnheeJeeveJeelmeueYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
(122)

meesuenkeejCe keer hetpee jeeSbies~~eJeeve....~~ske.~~
esle meeefkee Ske henveleeR~
Deeefe&kee efheef keceC[ueg OejleeR~~
Gvekes iegCe ceW......nes.......
Gvekes iegCe ceW nce jce peeSbies~~eJeeve......~~2~~
eR Deeefe&keemvesnheeJeeveJeelmeueYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meesuenkeejCe keer hetpee jeeSbies~~eJeeve....~~ske.~~
osJe Meee ieg Yeefe kejW pees~
eeJeke mees kenles Gvekees~~
Gvekees ueKekej.....nes.......
Gvekees ueKekej esce uegeSbies~~eJeeve......~~3~~
eR eeJekemvesnheeJeeveJeelmeueYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
meesuenkeejCe keer, hetpee jeeSbies~~eJeeve....~~ske.~~
meodie=nmLe eeefJekee pees nesleeR~
ieg Yeeer ceW lelhej jnleeR~~
Gvekees ueKekej......nes.......
Gvekees ueKekej, esce efoKeeSbies~~eJeeve......~~4~~
eR eeefJekeemvesnheeJeeveJeelmeueYeeJeveeew DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-hetCee&Ie&-MebYeg bo-
eJeeve Jeelmeue YeeJevee kees, hetCee&Ie& e{eves DeeS nQ~

nce mebIe elegefJe&Oe kes ejCeeW ceW, Jebove kejves DeeS nQ~~
(123)
cegefve Deewj Deeefe&kee eeJeke De, eeefJekee kes eefle Jelmeuelee nw~
meesuenkeejCe keer Debeflece Fme, YeeJevee keer en meeLe&kelee nw~~
eR elegefJe&OemebIeJelmeuelJeheeJeeveJeelmeueYeeJeveeew hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJee
ne~
peehe ceb$e- eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew vece:~
peeceeuee
lepe&-meesveeefieefj ceW.....
efpevecebefoj ceW, Yeeer iebiee yenleer nw~
eYeg ejCeeW ceW, efmeer kevee jnleer nw~~
peeceeuee ceW DeIe& Leeue Dehe&Ce keB, eJeeveJelmeue YeeJevee kee Dee&ve keB~
efpevecetefle&eeB jnleer peneB, cebefoj Gmes kenles~
ebLeeW ceW efpevecebefoj kees Yeer, Fke osJelee kenles~~
efpevecebefojeW kes oMe& mes, YeJeleehe Yeer jles~
cebieueceeer eYeg oMe& mes, nj keee& nQ yeveles~~
efpevecetjefle efyeve yeesues, meye keg kenleer nw~eYeg ejCeeW ceW, efmeer kevee jnleer nw~~1~~
eele: mes ner efpevecebefojeW ceW, Iebs yepeles nQ~
YeJeelcee megvekej efpemes, ogOee&ve lepeles nQ~~
efpeveYee peekej kes JeneB, DeefYe<eske kejles nQ~
efpeveJej kes iebOeesoke mes leve kees, Meg kejles nQ~~
iebOeesoke mes leve ceW mJemLelee jnleer nw~ eYeg ejCeeW ceW efmeer kevee jnleer nw~~2~~
hetpee kes mJej efpevecebefojeW ceW, ietbpeles jnles~
Jes mJej meoe heee&JejCe kees, Meg nQ kejles~~
Deelece kees Yeer hejceelcee, hetpee yeveeleer nw~
heefleleeW kees Yeer heeJeve eYet, hetpee yeveeleer nw~~
efpeveJeeCeer en hetpeve ceefncee kenleer nw~ eYeg ejCeeW ceW efmeer kevee jnleer nw~~3~~
(124)
peye cebefojeW ceW meesuenkeejCe, heJe& Deeles nQ~

leye Yeepeve eee: efJeMes<e, efJeOeeve jeeles nQ~~
Meeer ngF& lees meesuenkeejCe, kee ele kejles nQ~
Yeeer mes meesuen YeeJevee keer, hetpeve kejles nQ~~
Fmemes kece&e=bKeuee efveefele keleer nw, eYeg ejCeeW ceW efmeer kevee jnleer nw~~4~~
Debeflece nw FmeceW YeeJevee, Jeelmeue eJeeve keer~
Oecee&lceeDeeW kes eefle, cew$eer eoMe&ve keer~~
eGmebIe kes eefle esce kee, peye YeeJe jnlee nw~
leye evoveeceleer Oece& kee, GlLeeve ye{lee nw~~
ener yeele ieg eJeeve ceW Yeer jnleer nw~ eYeg ejCeeW ceW efmeer kevee jnleer nw~~5~~
Fme efmeef kevee mes, efpevesv efJeJeen kejles nQ~
efhej Yeer ncesMee yeeee&-mJehe jnles nQ~~
efmeelcee keer efmLeleer kees, efmeer kenles nQ~
Megelcee Gmekes efueS, heg<eeLe& kejles nQ~~
heg<eejLe mes efme DeJemLee efceueleer nw~ eYeg ejCeeW ceW efmeer kevee jnleer nw~~6~~
eR eJeeveJeelmeueYeeJeveeew peeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(125)
ye[er peeceeuee
lepe&-ceeF& js ceeF&........
Deeee js Deeee meesuenkeejCe, heJe& Deveeoer Deeee~
nceves meesuenkeejCe kee, megvoj efJeOeeve jeJeeee~~
yeesuees pee pee pee, yeesuees pee pee pee~~ske.~~
Ske Je<e& ceW leerve yeej, en heJe& meoe Deelee nw~
ew$e Yeeheo Deewj ceeIe kee, ceen Fmes heelee nw~~
heJe& Deveeefo Fmes kenles nQ, veneR efkemeer ves yeveeee~
yeesuees pee pee pee, yeesuees pee pee pee~~1~~
FmeceW yeefeme efove leke GheJee-meeefo efkees peeles nQ~
meesuenkeejCe hetpee SJeb, peehe efkees peeles nQ~~
Fmekees kej yengleske peveeW ves, leerLekej heo heeee~
Fmekeer megvoj keLee efpeveeiece, ceW heeF& peeleer nw~
efpemes peevekej iegDeeW keer, ieeLee ieeF& peeleer nw~~
jepeie=ner veiejer kee keLeeveke, Fme ele ceWs yeleueeee~
jepeie=ner ceW keeueYewjJeer, veece keer Fke kevee Leer~
Jen Delevle keghe cene-Mecee& kes Iej pevceer Leer~~
Fke efove ceeflemeeiej cegefveJej mes, ceneMecee& ves yeleeee~
(126)
ieg ves kene en hetJe& pevce ceW, megvoj jepemeglee Leer~

Gppewveer kes jepecenue ceW, uee[ heej mes heueer Leer~~
he kes ceo ceW %eevemete& cegefve, hej Lee Letke efiejeee~
jepehegjesefnle ves eesefOele nes, kevee kees hekeeje~
cegefveJej kee leve e#eeueve kej, JeweeJe=efe kejeee~~
kevee kees Yeer iegJej meccegKe, eeeefee kejeee~
ieg yeesues ceneMecee& mes, keg hegCe Goe peye Deeee~
Gme kevee ves lesjs Iej ceW, hegve: pevece Deye heeee~~
uesefkeve cegefve Ghemeie& kee heehe Yeer, Deepe Goe nw Deeee~
nceves meesuenkeejCe kee megvoj efJeOeeve jeJeeee~~
ieg Deemeeove kee og<heue megve, keeue YewjJeer yeesueer~
iegJej keg Gheee yeleueeDees, Meevle YeeJe mes yeesueer~~
cegefve ves leye meesuenkeejCe kee, ele Gmekees yeleueeee~
efJeefOeJeled ele heeueve kej Gmeves, cejCe meceeefOe efkeee Lee~
efhej meesuenJeW mJeie& ceW osJe kes, heo kees eehle efkeee Lee~~
hejcheje mes efJeosn #es$e ceW, leerLekej heo heeee~~
meercebOej leerLekej yeve, ievOeJe& veiej ceW pevces~
DemebKe peerJeeW kees mebyeesOee, Gme leerLekej heo ceW~~
(127)
Deeeg hetCe& kejkes Gveves, efveJee&Ce hejceheo heeee~

en Fme meesuenkeejCe ele kee, ecelkeej legce peevees~
Fme ele mes leerLekej heo Yeer, efceuelee nw en ceevees~~
leerLekej kes hegCe kee JeCe&ve, MeeeeW ceW yeleueeee~
ew$e Yeeheo ceeIe keer yeefo, Skece mes Meg ele neslee~
Ske ceen leke ele kejkes, ceb$eeW kee peehe Yeer neslee~~
oMe&efJeMeger mes eJeeve-Jelmeue leke hegCe keceeee~
ele ceW leerve eefleheoe1 kes GheJeeme leerve nesles nQ~
yeekeer kes efove ceW SkeeMeve, kejkes ele nesles nQ~~
DeLeJee peIeve ceW yeefeme efove, SkeeMeve yeleueeee~
Ske ceb$e kee peehe oes efoJeme, kejvee nw YeJeelceved~
yeefeme2 efove ceW meesuen ceb$eeW, kees he{vee YeJeelceved~~
meesuenkeejCe ele meesuen, Je<eeX ceW hetCe& yeleeee~
1. pewmes-ew$e ke=. Skeced kee, ew$e Meg. Skeced kee hegve: JewMeeKe ke=. Skeced kees, Fmeer
ekeej YeeoeW ke=. Skeced-YeeoeW Meg. Skeced SJeb Deeefeve ke=. Skeced kees leLee ceeIe ceW ceeIe
ke=. Skeced, ceeIe Meg. Skeced SJeb heeuiegve ke=. Skeced kees GheJeeme efkeee peelee nw~ 2. pewmes
YeeoeW ke=. Skeced mes Deeefeve ke=. otpe leke 32 efove nesles nQ~
(128)
ieefCeveerecegKe %eeveceleer ceelee, kee DeeMeer<e efceuee nw~

FmeerefueS en hegCeke=leer, efueKeves kee hegCe efKeuee nw~~
Fme ele kees evoveeceleer, heeueve kejvee ceve Yeeee~
peeceeuee kee cene DeIe&, eYeg ejCe e{eves DeeS~
Fme efJeOeeve kes ceeOece mes, YeeJeeW kees Meg yeveeSB~~
jLeee$ee Deeefoke Yeer kejvee, Geeheve ceW yeleeee~
eR oMe&veefJeMegef-efJeveemecheVelee-Meerueeles<Jeveleereej-DeYeer#Ce%eeveesheeesiemebJesie-Meefelemleeie-Meefelemlehe-meeOegmeceeefOe-JeweeJe=ekejCe-Den&odYeefeDeeeee&Yeefe-yengegleYeefe-eJeeveYeefe-DeeJeMekeeheefjneefCe-ceeie&eYeeJeveeeJeeveJelmeuJeveece <ees[MekeejCesYees cenepeeceeuee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
-MebYeg bo-

MM`NN
(129)
eMeefmle
-oes ne-
Jeerj mebJeled heeerme meew, meQefleme kee MegYe Je<e&~

ew$e ke=<Ce Skece efleLeer, nw ceve ceW Deefle n<e&~~1~~
meesuenkeejCe heJe& kee, nw eejbYe ceneve~
%eeveceleer peer ceele kee, oer#ee efove2 MegYe peeve~~2~~
Je<e& De"eJeve hetCe& kej, Gveme"JeW ceW eJesMe~
meved GefVeme meew $esheve ceW, Oeje #egefuuekee Jes<e~~3~~
meesuenkeejCe heJe& Gve, peerJeve ceW meekeej~
ngDee leYeer Gvemes ngDee, yengle efn Oece&eeej~~4~~
FvneR %eeveceefle ceele keer, efMe<ee ceQ De%eeve~
veece evoveeceefle efceuee, heeee ieg mes %eeve~~5~~
eeefhe ie=n heee&e keer, ye[er yenve nQ ceele~
efkevleg cee$e ieghe ceW, ngF cegPes es eehle~~6~~
meved GefVeme meew Gvnejs2, cegPekees henueer yeej~~
Fvekee MegYe oMe&ve ngDee, ieejn Je<e& Leer Deeeg~~7~~
efkeefeled mecyeesOeve efceuee, ngDee cegPes Jewjeie~
yeeee&ele oes Jej<e, kee ues efkeee MegDeele~~8~~
hegve: Fkenej3 ceW efueee, ele Deepevce ceneve~
leye mes ner iegejCe kees, ceevee leerjLe Oeece~~9~~
ece ece mes eefleceeefo ele, ues Iej kee kej leeie~
meved GefVeme meew 4veJeeefme ceW, yeveer Deeefe&kee ceele~~10~~
1. #egefuuekee oer#ee efoJeme~ 2. 25 Deketyej 1969-MejohetefCe&cee kes efove peehegj
(jepe.) ceW oes Je<e& kee yeeee& ele efueee~ 3. meved 1971 ceW megiebOe oMeceer kes efove
Depecesj (jepe.) ceW Deepevce yeeee& ele efueee~ 4. meved 1989 ceW eeJeCe Meg. ieejme
13 Deiemle kees pecyeterhe-nefmleveehegj ceW Deeefe&kee oer#ee ueskej evoveeceleer veece heeee~
(130)
ieefCeveer ceelee %eeveceefle, mes oer#ee ngF& eehle~

veece evoveeceefle efoee, oskej DeeefMeJee&o~~11~~
Gvekeer ner mecesjCee, mes en efueKee efJeOeeve~
meesuenkeejCe YeeJevee, kee ceve ceW kej Oeeve~~12~~
meesuenkeejCe efoJeme ner, efkeee Fmes mechetCe&~
me$en hetpeeDeeWs meefnle, nw efJeOeeve en hetCe&~~13~~
oes meew yeeefueme DeIe& De, Fefkekeme nQ hetCee&Ie&~
me$en peeceeuee leLee, Fke peeceeue ceneIe&~~14~~
eerheue Deefhe&le kej kejes, Gece ceneefJeOeeve~
DeLeJee Meefemece kejes, Dehe&Ce heue Je yeeoece~~15~~
meesuenkeejCe heJe& kee, peevees meye ceenelce~
FmeerefueS mecePees Fmes, peerJeve ceW Jejoeve~~16~~
~~JeOe&leeb efpeveMeemeveced~~
MM`NN
(131)
Deejleer
(132)
Yepeve
-Deeefe&kee meg{celeer
lepe&-ceeF& js ceeF&.............
meesuenkeejCe kes efJeOeeve keer, Deejleer meye efceue ieeSB~

mJeCe&Leeue cesb oerhe peueekej, efceLeelece kees veMeeSB~~
pee nes eewefyeme efpeve keer pee, pee nes pewveeiece keer pee~
meesuen keejCe heJe& Je<e& ceW, leerve yeej Deelee nw~
ceeIe, ew$e, YeeoeW kee cenervee, heeJeve nes peelee nw~~
Meeele nw en heJe& nceeje-2, meye vej veejer ceveeSB~~1~~mJeCe&Leeue......
oMe& efJeMegef mes eJeeve-Jelmeue leke meesuen YeeJeve~
Fvekee efebleve kejkes peve, heeles efmeef kee meeOeve~~
meYeer YeJe Fvekee heeueve kej-2, peerJeve meheue yeveeSB~~2~~mJeCe&Leeue....
meceioMe&ve eeefhle mes, ceve ceW efJeMegef Deeleer nw~
Fmekes efyeve ceeveJe kes veneR, oMe&ve efJeMegef nesleer nw~~
osJe-Meee-ieg Yeefe kejkes-2, jlve$ee efveefOe heeSB~~3~~mJeCe&Leeue.....
efJevee, Meerueele, leeie, lehemee, Oej leve heeJeve kej uees~
meeOeg meceeefOe, JeweeJe=efe, kej ceve kegbove kej uees~~
Den&led ,egle, Deeeee& Yeefe kej-2, %eeve keer peesefle peueeSB~~4~~mJeCe&Leeue.....
esefCeke ves eYeg Yeefe kejkes, Deheves kece& peueeS~
#eeefeke meceked eeefhle kej, YeeefJe leerLexMe keneS~~
Fmeer keLeeveke kees megvekej kes-2, meceked heLe DeheveeSB~~5~~mJeCe&Leeue....
eewefyeme efpeve ves hetJe& pevece ceW, meesuen YeeJeve Yeeee~
leerLekej eke=efle kees yeebOee, efvepe Deelece ecekeeee~~
eYeg keer Yeefe kejles-kejles-2, hejceelece heo heeSB~~6~~mJeCe&Leeue......
ieefCeveer %eeveceleer ceeB keer, efMe<ee eboveeceleer ves~
Fme efJeOeeve keer jevee kejkes, Deee& keer eYeg heo ceW~~
ieg ejCeeW ceW Jebove kejkes-2 meg{ eeefj$e heeSB~~7~~mJeCe&Leeue.....
-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer

eer meesuenkeejCe hee", kejW meye "e-yee mes eeCeer,
leerLekej heo keer efveMeeveer~~ske.~~
en heJe& DeveeoerefveOeve nw~
heJee&efOejepe en Deveghece nw~~
Fmekee ele kejles nQ eeJeke-cegefve %eeveer,
leerLekej heo keer efveMeeveer~~1~~
en Je<e& ceW leerve yeej Deelee~
YeeJeeW kees Meg yevee peelee~~
MegYe ew$e-Yeeheo-ceeIe keer megvees keneveer,
meesuenkeejCe kes ceb$e pehees~
Skeske YeeJevee jespe he{es~~
yeefeme efove leke eYeg veece Yepees YeefJe eeCeer,
Fme egie ceW Yeer ele kejles pees~
meesuenkeejCe cee yeveles Jees~~
heeSbies Jes Yeer Fke efove efMeJejpeOeeveer,
Geceele ceW GheJeeme kejes~
DeLeJee ele Mekelevegmeej kejes~~
eboveeceleer en kenleer nw efpeveJeeCeer,
N: M
(133)
<ees[MekeejCe ele
cesIeceeuee<ees[MekeejCeewleodeb meceeveb eefleheefvecesJe eesjejcYeb cegKeleee
kejCeereced~ SleeJeeved efJeMes<e: <ees[MekeejCes leg Deeefeveke=<Cee eefleheoe SJe hetCee&efYe<eskeee
ie=nerlee YeJeefle, Fefle efveece:~ ke=<Cehebeceer leg veecve SJe eefmee~
DeLe&-cesIeceeuee Deewj <ees[MekeejCe ele oesveeW ner meceeve nQ~ oesveeW kee DeejbYe
Yeeheo ke=<Cee eefleheoe mes neslee nw hejvleg <ees[MekeejCe ele ceW Fleveer efJeMes<elee nw efke
FmeceW hetCee&efYe<eske Deeefeve-ke=<Cee eefleheoe kees neslee nw, Ssmee efveece nw~ ke=<Cee
hebeceer lees veece mes ner eefme nw~
pecyeterhe mebyebOeer Yejle#es$e kes ceieOe (efyenej) eeble ceW jepeie=ner veiej nw~ JeneB
kes jepee nsceeYe Deewj jeveer efJepeeeJeleer Leer~ Fme jepee kes eneB ceneMecee& veeceke
veewkej Lee Deewj Gvekeer eer kee veece efeebJeoe Lee~ Fme efeebJeoe kes ieYe& mes keeueYewjJeer
veeceke Ske Delevle kegheer kevee GlheVe ngF& efke efpemes osKekej ceelee-efheleeefo meYeer
mJepeveeW leke kees Ie=Cee nesleer Leer~
Ske efove ceeflemeeiej veeceke eejCe $e+efOeejer cegefve DeekeeMeceeie& mes ieceve
kejles ngS Gmeer veiej ceW Deees, lees Gme ceneMecee& ves Delevle Yeefe meefnle eer cegefve kee
he[ieenve kej GvnW efJeefOehetJe&ke Deenej efoee Deewj Gvemes OeceexheosMe megvee~ heeeled neLe
pees[kej efJeveeege Gvemes hete-ns veeLe! en cesjer keeueYewjJeer veece keer kevee efkeme
heehekece& kes Goe mes Ssmeer kegheer Deewj kegue#eCeer GlheVe ngF& nw, mees ke=heekej keefnS? leye
DeJeefOe%eeve kes Oeejer eer cegefvejepe kenves ueies, Jelme! megveesGppewve veiejer ceW Ske ceefnheeue veece kee jepee Deewj Gmekeer JesieeJeleer veece keer jeveer
Leer~ Fme jeveer mes efJeMeeuee#eer veece keer Ske Delevle megvoj heJeeve kevee Leer, pees efek
yengle heJeeve nesves kes keejCe yengle DeefYeceeefveveer Leer Deewj Fmeer he kes ceo ceW Gmeves Ske
Yeer meodiegCe ve meerKee~ eLeeLe& nw-Denbkeejer (ceeveer) vejeW kees efJeee veneR Deeleer nw~
Ske efove Jen kevee Deheveer efe$emeejer ceW yew"er ngF& ohe&Ce ceW Dehevee cegKe osKe
jner Leer efke Fleves ceW %eevemete& veece kes cenelehemJeer eer cegefvejepe Gmekes Iej mes Deenej
ueskej yeenj efvekeues, mees Fme De%eeve kevee ves he kes ceo mes cegefve kees osKekej
efKe[keer mes cegefve kes Thej Letke efoee Deewj yengle nef<e&le ngF&~
hejvleg he=LJeer kes meceeve #eceeJeeve eer cegefvejepe lees Deheveer veereer ef efkees ngS
ner eues iees~ en osKekej jepehegjesefnle Fme kevee kee Gvceehevee osKe Gme hej
yengle eesefOele ngDee Deewj legjble ner eemegke peue mes eer cegefvejepe kee Mejerj e#eeueve
(134)
kejkes yengle Yeefe mes JeweeJe=le kej mlegefle keer~ en osKekej Jen kevee yengle
ueefppele ngF& Deewj Deheves efkees ngS veere ke=le hej heeeleehe kejkes eer cegefve kes heeme
ieF& Deewj vecemkeej kejkes Deheves DehejeOe keer #ecee ceebieer~ eer cegefvejepe ves Gmekees
Oece&ueeYe kenkej GheosMe efoee~ heeeled Jen kevee JeneB mes cejkej lesjs Iej en keeue
YewjJeer veece keer kevee ngF& nw~ Fmeves pees hetJe&pevce ceW cegefve keer efveboe Je Ghemeie& kejkes
Ieesj heehe efkeee nw Gmeer kes heue mes en Ssmeer keghee ngF& nw, keeeWefke hetJe& mebefele keceeX
kee heue Yeesies efyevee gkeeje veneR neslee nw FmeefueS Deye Fmes meceYeeJeeW mes Yeesievee ner
kele&Je nw Deewj Deeies kees Ssmes kece& ve yebOes Ssmee meceereerve Gheee kejvee eesie nw~ Deye
hegve: Jen ceneMecee& yeesuee-ns eYees! Deehe ner ke=heekej keesF& Ssmee Gheee yeleeFes efke
efpememes Jen kevee Deye Fme og:Ke mes tkej meceked megKeeW kees eehle nesJes leye eer
cegefvejepe yeesues-Jelme! megveesmebmeej ceW ceveg<eeW kes efueS keesF& Yeer keee& DemeeOe veneR nw, mees Yeuee en
efkelevee mee og:Ke nw? efpeveOece& kes mesJeve mes lees Deveeefokeeue mes ueies ngS pevcecejCeeefo og:Ke Yeer tkej mees cees#emegKe keer eeefhle nesleer nw Deewj og:KeeW mes tves
keer lees yeele ner keee nw? Jes lees menpe ner ceW t peeles nQ~ FmeefueS eefo en kevee
<ees[MekeejCe YeeJevee YeeJes Deewj ele heeues, lees Deuhekeeue ceW ner eerefuebie sokej
cees#e-megKe kees heeJesieer~ leye Jen ceneMecee& yeesuee-ns mJeeceer! Fme ele keer keewve-keewve
meer YeeJeveeSb Deewj efJeefOe keee nw? mees ke=heekej keefnS~ leye cegefvejepe ves Fve efpe%eemegDeeW
kees efvecve ekeej <ees[MekeejCe ele kee mJehe Deewj efJeefOe yeleeF&~
Fve 16 YeeJeveeDeeW kees eefo kesJeueer-eglekesJeueer kes heeocetue kes efveke Devle:kejCe
mes efevleJeve keer peees leLee leovegmeej eJele&ve efkeee peees lees Fvekee heue leerLekej
veece kece& kes DeeeJe kee keejCe nw~ Deeeee& cenejepe ele keer efJeefOe kenles nQYeeoeW, ceeIe Deewj ew$e Jeoer Skeced mes kegbJeej (Deeefeve), heeuiegve Deewj JewMeeKe
Jeoer Skeced leke (Ske Je<e& ceW leerve yeej) hetjs Ske-Ske ceeme leke en ele kejvee
eeefnS~
Fve efoveeW lesuee-yesuee Deeefo GheJeeme kejW DeLeJee veerjme Jee Ske, oes, leerve Deeefo
jme leeiekej TveesojhetJe&ke DeefleefLe ee oerve og:Keer vej ee heMegDeeW kees Yeespeveeefo
oeve oskej SkeYegefe-Ske yeej Yeespeve kejW~ Debpeve, cebpeve, Jeeeuebkeej efJeMes<e
OeejCe ve kejs, Meerueele (yeeee&) jKes, efvele <ees[MekeejCe YeeJevee YeeJes Deewj eb$e
yeveekej hetpeeefYe<eske kejs, ef$ekeeue meeceeefeke kejs Deewj ( eR oMe&ve-efJeMegef,
efJeveemecheVelee, Meerueeles<Jeveefleeej DeYeer#Ce%eeveesheeesie, mebJesie, Meefelemleeie,
(135)
Meefelemlehe, meeOegmeceeefOe, JeweeJe=lekejCe, Den&odYeefe, Deeeee&Yeefe, yengegleYeefe,

eJeeveYeefe, DeeJeMekeeheefjneefCe, ceeie& eYeeJevee, eJeeveJelmeuelJeeefo <ees[MekeejCesYees vece:)~ Fme ceneceb$e kee peehe kejs~ Fme ekeej Fme ele kees Glke= meesuen
Je<e&, ceOece 5 DeLeJee oes Je<e& Deewj peIeve 1 Je<e& kejkes eLeeMeefe Geeheve kejs DeLee&led
meesuen-meesuen GhekejCe eer cebefojpeer ceW YeW os Deewj Meee Je efJeeeoeve kejs, Meee
YeC[ej Keesues, mejmJeleer cebefoj yeveeJes, heefJe$e efpeveOece& kee GheosMe kejs Deewj kejeJes
Fleeefo eefo Je Kee& kejves keer Meefe ve nes lees ele efiegefCele kejs~
Fme ekeej $e+ef<ejepe kes cegKe mes ele keer efJeefOe megvekej keeueYewjJeer veece keer
Gme yeeeCe kevee ves <ees[MekeejCe ele mJeerkeej kejkes Glke= jerefle mes heeueve
efkeee, YeeJevee Yeeeer Deewj efJeefOehetJe&ke Geeheve efkeee, heers Jen Deeeg kes Deble ceW
meceeefOecejCe eje eerefuebie sokej meesuenJeW (Deegle) mJeie& ceW osJe ngF&~ hegve: hejcheje
mes Jen osJe pecyeterhe kes efJeosn#es$e mebyebOeer DecejeJeleer osMe kes iebOeJe& veiej ceW jepee
eercebefoj keer jeveer ceneosJeer kes meercebOej veece kee leerLekej heg$e ngDee mees eesie
DeJemLee kees eehle neskej jepeesefele megKe Yeesie efpevesejer oer#ee ueer Deewj Ieesj
leheejCe kej kesJeue%eeve eehle kejkes yengle peerJeeW kees OeceexheosMe efoee leLee Deeeg
kes Deble ceW mecemle DeIeeefle keceeX kee Yeer veeMe kej efveJee&Ce heo eehle efkeee~
Fme ekeej Fme ele kees OeejCe kejves mes keeueYewjJeer veece keer yeeeCe kevee ves
megj-vej YeJeeW kes megKeeW kees Yeesiekej De#ee DeefJeveeMeer mJeeOeerve cees#emegKe kees eehle
kej efueee, lees pees Deve YeJepeerJe Fme ele kees heeueve kejWies Gvekees Yeer DeJeMe ner
Gece heue keer eeefhle nesJesieer~
meesuenkeejCe ele peehe ceb$e(meesuenkeejCe heJe& ceW es 1-1 ceb$e oes-oes efove efkees peeles nQ Dele: 32 efove ceW
16 ceb$e keer peehe nesleer nw~)
1. eR Den oMe&veefJeMegefYeeJeveeew vece:~ 2. eR Den efJeveemebheVeleeYeeJeveeew vece:~ 3. eR Den Meerueeles<JeveefleeejYeeJeveeew vece:~ 4. eR Den
DeYeer#Ce%eeveesheeesieYeeJeveeew vece:~ 5. eR Den mebJesieYeeJeveeew vece:~ 6. eR
Den MeefelemleeieYeeJeveeew vece:~ 7. eR Den MeefelemleheesYeeJeveeew vece:~
8. eR Den meeOegmeceeefOeYeeJeveeew vece:~ 9. eR Den JeweeJe=lekejCeYeeJeveeew
vece:~ 10. eR Den Den&odYeefeYeeJeveeew vece:~ 11. eR Den Deeeee&YeefeYeeJeveeew
vece:~ 12. eR Den yengegleYeefeYeeJeveeew vece:~ 13. eR Den eJeeveYeefeYeeJeveeew vece:~ 14. eR Den DeeJeMekeeheefjneefCeYeeJeveeew vece:~ 15. eR
Den ceeie&eYeeJeveeYeeJeveeew vece:~ 16. eR Den eJeeveJelmeuelJeYeeJeveeew vece:~
(136)
efJeOeeve kes ceC[ue kee vekeMee
henues Jeuee ceW

otmejs Jeuee ceW
leermejs Jeuee ceW
eewLes Jeuee ceW
heeBeJeW Jeuee ceW
"s Jeuee ceW
meeleJeW Jeuee ceW
Dee"JeW Jeuee ceW
-41 DeIe&
-4 DeIe&
-27 DeIe&
-19 DeIe&
-14 DeIe&
-4 DeIe&
-12 DeIe&
-5 DeIe&
veJeceW Jeuee ceW

oMeJeW Jeuee ceW
ieejnJeW Jeuee ceW
yeejnJeW Jeuee ceW
lesjnJeW Jeuee ceW
eewonJeW Jeuee ceW
hevnJeW Jeuee ceW
meesuenJeW Jeuee ceW
kegue
-10 DeIe&
-12 DeIe&
-36 DeIe&
-25 DeIe&
-15 DeIe&
-6 DeIe&
-10 DeIe&
-4 DeIe&
-244 DeIe&
21 hetCee&Ie&

Solahkaaran Pooja (VGM-332)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Solahkaaran Pooja (VGM-332)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

Oece&efoJeekej heer"eOeerMe #eguuekejlve eer ceesleermeeiej peer cenejepe

-ekeeMekeefoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

Jeer.efve.meb. 2537, Yeeheo ke=. 4

kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&

kece&eesieer ye.jJeerv kegceej pewve

je^ieewjJe, ieefCeveerecegKe, Deeefe&keeefMejesceefCe

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kee heefjee

-heer"eOeerMe #eguueke ceesleermeeiej

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes meneesieer

eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

eer evoceesnve yebme}, 11, hetmee jes[, kejes}yeeie, veF& efouueer-5~

efJeMes<e mcejCeere DeJemej

meesu enkeejCe efJ eOeeve

veeceke Yeefe keeJeke=efle kees meceefhe&le

Yeeheo ke=. elegLeea

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

kegbo keceue heg<heeW kees ues, efpeveJej meccegKe Dehet ceQ~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

MeebleerOeeje kes efueS, efueee nw eemegke veerj~

pee pee eYees! oMe&veefJeMegef YeeJevee YeeTB~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ns veeLe! ke=hee kejkes cegPes Meefe oerefpeS~

pees efehetJe&ke meesuenkeejCe, YeeJevee keer hetpee kejles nQ~

oMe&veefJeMegef YeeJevee hetpee

meesuenkeejCe ceW nw henueer YeeJevee~

peue kee keueMe G"ee, efpeveJej heo $ee Oeej otB~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

oerheke peesefle peueee, efpeveJej keer Deejefle keB~

DeLe eleske DeIe&

oMe&efJeMeger YeeJevee, hetpeve kejes ceneve~

meceioMe&ve kes Dee"eW, iegCe ceW efve:Mebefkele eLece kene~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Dee" Debie egle meceioMe&ve, kee heefjheeueve kejvee nw~

Dee" Debie egle meceioMe&ve, kee heefjheeueve kejvee nw~

meceioMe&ve kes Dee"eW iegCe, ceW efve:keebef#ele ogeflee kene~

meceioMe&ve kes iegCe ceW, mehlece iegCe nw Jeelmeue kene~

meceioMe&ve kes iegCe ceW nw, efveefJe&efeefkelmee le=eflee kene~

meceioMe&ve kes iegCe ceW, Dece eYeeJevee Debie kene~

meceioMe&v e kes iegC e ceW nw, Decet{ ef elegL e& kene~

efve:Mebefkele mes eYeeJevee leke, pees Dee"eW iegCe Oejles nQ~

DeJe ues DeIe& e{ekej, meceioMe&ve heeSbies~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Dee"eW ceo mes jefnle Meg, meceioMe&ve kee epeve keB~

osJecet{lee leeie kej, oMe&ve keB efJeMeg~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Fme Deveeeleve ceW ee, kejvee ner oes<e kenelee nw~

leerve cet{lee n Deveeeleve, kee veefnb mesJeve kejvee nw~

Dee"eW oes<eeW ceW eLece, Mebkee veeceke oes<e~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Dee" oes<e ceW meeleJeeB, DeJeelmeue nw oes<e~

Mebkeeefoke meye oes<e lepe, nes mecekelJe efJeMeg~

ceo cet{lJe Deveeeleve, Mebkeeefo kees ej~

peie ceW Meebefle jns meoe, ceQ heeTB YeJe leerj10