Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

86

eerceod MeJe&Jece&Deeeee& eCeerle

keelev$e-heceeuee
-mebmke=le erkeekeej-

eerceod YeeJemesveeeee& $ewefJee

-efnvoer DevegJeeoke$eeapewve meceepe keer meJeexe meeOJeer ieefCeveerecegKe
Deeefe&keeefMejesceefCe, eeefj$eeefvkee, egieeJeefle&kee

eer %eeveceleer ceeleepeer

lesjnerhe jevee efpeveefyecye hebekeueeCeke SJeb
Hejcehetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes Deeefe&kee oer#ee mJeCe&
peebleer Je<e& (Deewue 2006-Deewue 2007) kes meceeheve DeJemej hej ekeeefMele
TkEcw
} hi

gfLr uki q
j

-ekeeMekeefoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.-250 404, heesve veb.- (01233) 280184, 280236
le=leere mebmkejCe
1100 eefleeeB

JewMeeKe Meg. SkeeoMeer mes hetefCe&cee

Jeerj efveJee&Ce mebJeled 2533
27 Deewue mes 2 ceF& 2007

cetue
100/-.

(2)

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeve :-

Oece&efoJeekej heer"eOeerMe #eguuekejlve eer ceesleermeeiej peer cenejepe

-: mecheeoke :-

kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve

meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve
kechees efpeb ie-%eeveceleer vesJeke&,
pecyet er he-nefm leveeheg j

(3)

efJe<ee-meteer
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.

efJe<ee
cesjs Godieej
hegjesJeeked
oes Meyo
cesjer yeele
eer %eeveceleer ceeleepeer kee heefjee
mebmLeeve kee heefjee
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee keer meteer
keeleb$eheceeuee ceW eege keeflehee
heefjYee<eeDeeW keer meteer
keeleb$eheceeuee kes MueeskeeW
keer Dekeejeefo ece mes meteer
Skee#ejerkeesMe:
Skee#ejerkeesMe:
cebieueeejCe
meb%ee mebefOe
mJej mebefOe
eke=efle YeeJe mebefOe

he=
4
9
11
14
17
23
29
34
35
37
38
1
3
7
16

16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.

efJe<ee
Jebpeve mebefOe
efJemepe&veere mebefOe
mJejevle hegefuuebie
mJejevle eerefuebie
mJejevle vehegbmekeefuebie
Jeeveevle hegefuuebie
Jeeveevle eerefuebie
Jeeveevle vehegbmekeefuebie
Jeeveevle Deefuebie
m$eereleee
keejkeeefCe
meceeme
leefle
efle*vle ekejCe
ke=ovle ekejCe
efnvoer DevegJeeoke$eea keer eMeefmle
heefjefMe

he=
19
25
32
57
68
78
114
121
126
133
136
148
165
191
301
357
358

ebLe kes kegue hespe-36840408

(4)

cesjs Godieej
-ieefCeveer Deeefe&kee %eeveceleer
meved 1953 ceW efkewleveiej ceW eLece eelegcee&me nesves kes yeeo Deeeee& eer osMeYet<eCe peer cenejepe kes mebIe kee
efJenej yeejeyebkeer, ueKeveT nesles ngS hegve: ceneJeerj peer DeefleMee #es$e keer Deesj ngDee~ YeieJeeve ceneJeerj kes oMe&ve
kej mebIe peehegj Dee ieee~ #egefuuekee efJeMeeueceleerpeer mebIe kes meeLe ceW LeeR~ ceQ mebmke=le JeekejCe Deewj efmeevle
Deeefo Ketye he{vee eenleer Leer, efkevleg DeYeer leke cesjer FehetCe& veneR nes jner Leer~ Fmemes cesjs heefjCeeceeW ceW keYeerkeYeer yengle ner DeMeebefle nes peeleer Leer eneB leke efke keYeer-keYeer yew"s-yew"s cesjer DeeBKeeW ceW Deeg Dee peeles~
YeieJeeved! cegPes he{ves kee meeOeve kewmes efceuesiee? cesjer %eeve keer yegYeg#ee kewmes Meeble nesieer?
cesjer en efmLeefle osKekej efJeMeeueceleer ceeleepeer Deeeee&eer kes heeme hengBekej mepeue ves$e kejkes cesjer Jesovee
megveeleeR Deewj efveJesove kejleeRcenejepe peer! Fmekeer he{eF& kee keg eyebOe keerefpeS~
cenejepe peer kenlesDeccee! Fmekeer Fleveer eser Gcej nw Dele: Fmes Ketye mJeeOeee kejkes mJeeb ner Mueeske j-j kej eeo
kejkes Deheves %eeve kees ye{evee eeefnS, efevlee veneR kejvee eeefnS~
Ske yeej ceQves kenecenejepe peer! ceQ meJee&Le&efmeef ebLe kee mJeeOeee kejves yew"er, cetue mebmke=le hebefeeeW mes DeLe& mecePevee
eenleer Leer efkevleg mecePe ceW veneR Deeee~ ceQ eenleer ntB efke cegPes Deehe Ske yeej Fme ebLe kees he{e oerefpeS~
cenejepe peer ves keneDeepe legcnW ceQ Ske ebLe kees he{e otB efkevleg efhej Yeer nj Ske mebmke=le kes ebLeeW kees he{kej mJeeb DeLe& kejves
keer #ecelee eehle kejves kes efueS Ske mebmke=le JeekejCe kee he{vee yengle ner pejer nw~
ceQ lees mJeeb JeekejCe hetCe& kejvee eenleer Leer, Fme Gej mes keg Meebefle efceueer~ hegve: efJeMeeueceleer ceeleepeer
kes DeleefOeke Devegvee-efJevee mes cenejepe peer ves mLeeveere heefC[leeJej Fvueeue peer Meeeer mes keneheefC[le peer! cesjer efMe<ee Jeerjceleer kees Deehe mebmke=le JeekejCe he{e oW~
heefC[le peer ves cenejepe peer keer Dee%ee kees efMejesOeee& kej cesje DeOeeve Meg efkeee~ hetpee #egefuuekee
efJeMeeueceleer ceeleepeer cesjs meeLe JeekejCe he{ves yew" ieF~ heefC[le peer ves oes-leerve met$e kejees Deewj Ketye mecePeeee~
Gleveer ner osj ceW cegPes Jes met$e, Gvekeer Je=efe Deewj DeLe& eeo nes iees~ hegve: heefC[le peer ves keneceeleepeer! Fve met$eeW kees ceQ keue keb"ee megvetBiee~
leye ceQves keneheefC[le peer! Deehe DeYeer ner megve uees Deewj cegPes Deeies kes Dee"-ome met$e Deewj yelee oes~
heefC[le peer ves kene-

(5)

en ueesns kes eves nQ, nuegDee veneR nw~ yeme Ske-oes met$e ner he{es, peeoe nefJeme cele kejes~
oes-leerve efove heefC[le peer ves he{eee efkevleg cegPes ieefle mes meblees<e veneR ngDee~ leye efJeMeeueceleer ceeleepeer kes
Deeen mes Deeeee&eer ves otmejs heefC[leeW kees yegueeee, Jes Yeer Ssmes ner Demeheue jns, leye heefC[le Fvueeue peer Deeefo
keg cenevegYeeJeeW ves efJeeej efkeee efkeFvnW lees JeekejCe he{ves keer Yemceke JeeefOe nw mees keesF& yeeeCe efJeeved pees efke Deefleeew{ nes, efpemes
JeekejCe keb"ee nes Deewj pees heeeme met$e he{ekej Yeer ve Lekes Ssmee efJeeved {tB{kej ueevee eeefnS~
Gme mecee pewve kee@uespe ceW keeleb$eheceeuee JeekejCe kees he{eves Jeeues Ske yeeeCe efJeeved oeceesoj Meeeer
Les~ GvnW yegueeee ieee Deewj Deeeee&eer kes meeceves Gvekee heefjee efoee ieee~ heefC[le Fvueeue peer yeesuescenejepe peer! es heefC[le peer ner FvnW JeekejCe he{e mekeles nQ keeeWefke FvnW JeekejCe kes meejs met$e
keb"ee nQ~ jele-efove ener JeekejCe es he{eles nQ~
leYeer Deeeee&eer ves cegPes yegueeee Deewj efJeveesohetCe& MeyoeW ceW yeesuesJeerjceleer! osKees, es efJeeved oeceesoj Meeeer peer legcnW JeekejCe he{eeWies~ en keeleb$eheceeuee veece keer
JeekejCe eneB pewve kee@uespe ceW oes Je<e& kee keesme& nw uesefkeve neB, legcnW oes cenerves ceW hetjer kej uesveer nw~
ceQves emeVelee mes keneneB, cenejepe peer! pewmeer Deehekeer Dee%ee nw Jewmee ner keBieer, ceQ lees oes cenerves mes Ske efove kece ceW ner hetjer
kej uetBieer~
Fmeer yeere heefC[le oeceesoj peer yeesueshetpe cenejepe peer! ceQ eefleefove Ske IeCs mecee os mekelee ntB Fmemes DeefOeke veneR, etBefke cesjs heeme
DeefOeke mecee ner veneR nw~
efJeMeeueceleer ceeleepeer ves kene"erke nw heefC[le peer! Deehe keue mes ner Fvekeer JeekejCe Meg kej oerefpeS~ cegPes Yeer JeekejCe keer efe
nw, meeLe ner ceQ Yeer DeOeeve keBieer~
otmejs efove mes keeleb$eheceeuee kee DeOeeve Meg nes ieee~ heefC[le peer oeceesoj peer met$e yeesueles, Gmekee
DeLe& kej osles hegve: mebefOe leLee heefmeef Deeefo kejvee yelee osles~ ceQ megveleer jnleer, meye mecePe uesleer, efkemeer efove
Meeeo ner otmejer yeej JeekejCe neLe ceW G"eF& nes~ Gmeer mecee pees ceveve nes peelee Lee mees "erke, otmejs efove eefo
heefC[le peer keesF& mebefOe ee he het uesles lees ceQ efJeefOeJeled met$eeseejCe kej yelee osleer~ efJeMeeueceleer ceeleepeer Yeer
Deeee& mes kene kejleeRDeccee! legceves hetJe&pevce ceW JeekejCe he{er nw Ssmee eleerle neslee nw~ ener keejCe nw efke Ske hee"er kes
meceeve legcnW JeekejCe eeo nes peeleer nw hegve: hegve: efove Yej jvee veneR he[lee nw~
cegPes Yeer mJeeb Ssmee ueielee Lee efke JeemleJe ceW pewmes ceQves Fme hegmleke kees keYeer he{e nes~ ener keejCe nw efke
cegPes ve lees Jen JeekejCe keef"ve cenmetme nesleer, ve ueesns kes eves ueieleer~ ceQ meesee kejleerYeuee efJeeved ueesie JeekejCe kees ueesns kee evee keeeW kenles nQ?

(6)

Gme mecee keeleb$e JeekejCe keer cetue eefle ye[er cegefMkeue mes 1-2 efceueer Leer SJeb cegPes Yeer Gme JeekejCe
keer mejuelee leLee pewveeeeeeX keer ke=efle nesves mes yengle ner esce nes ieee Lee Dele: cesjer Fe Je #egefuuekee
efJeMeeueceleer ceeleepeer keer esjCee Deewj iegosJe Deeeee&eer osMeYet<eCe peer cenejepe keer Dee%ee mes eer mejoejceue peer
KeC[ekee meje&he-peehegj ves Jeerj esme ceW Gmeer mecee en JeekejCe hee oer~ heb. YebJejueeue peer veeeleerLe&
meeceves Jeerjesme ceW melele jnles Les Dele: meeceves kes kecejs ceW cesjer eee& kee DeJeueeskeve kej SJeb DeOeevejle
osKekej emeVelee Jee efkeee kejles Les~ keYeer-keYeer efveke Deekej #egefuuekee efJeMeeueceleer ceeleepeer mes keg Oece&
eee&Sb Yeer efkeee kejles Les~
cegPes Gve efoveeW Deenej ceW Devlejee DeefOeke nesleer jnleer Leer efpememes Mejerj, ceefmle<ke Deewj DebeKeW kecepeesj
jnleer LeeR~ Gme hej Yeer Deheveer DeeJeMeke efeeeDeeW kees kejkes ceQ mJeeOeee Yeer DeefOeke kejleer Leer Dele: JeekejCe
kee jvee veneR neslee Lee efhej Yeer jeef$e ceW mJehve ceW Deveske he efme kej efueee kejleer Leer~ pees-pees met$e Ske he
kes efme kejves ceW keece Deeles Les, eee: meeskej G"kej JeekejCe osKeves mes Jes met$e mener ner efceueles Les~ kegue
efceueekej ceQ efove ceW JeekejCe veneR jleer Leer lees Yeer jeef$e ceW mJehve ceW jvee nes peeee kejlee Lee, Fmes kenles nQ
mebmkeej~ eee: meYeer ueesie DevegYeJe kejles nQ efke pees keee& efove ceW efkeee peelee nw ee efpeme keee& ceW DeefOeke efe
nesleer nw, mJehve ceW eee: Jes ner keee& efoKeles jnles nQ pewmes efke kehe[s kes Jeeheejer mJehve ceW Yeer kehe[s hee[les jnles
nQ~ efJeMeeueceleer ceeleepeer keYeer-keYeer Deeeee&eer kes meceerhe Deekej kene kejleeRcenejepe peer! Jeerjceleer Deccee efove ceW Ske yeej JeekejCe he{ves kes yeeo G"ekej osKeleer Yeer veneR nQ Deewj
jeef$e ceW mJehve ceW meejs met$e eeo kej efueee kejleer nQ~ leye efveke ceW yew"s heefC[le kevnweeueeue peer Deeefo ener
kenles efke FvneWves hetJe&pevce ceW meye keg he{e ngDee nw FmeerefueS efyevee eeo efkeS met$e keb"ee nes peeles nQ~
heefC[le Fvueeue peer eefleefove oMe&ve kejves Deeles Les, leye Jes JeekejCe ceW Fleveer eesielee osKekej kene
kejles Leses ceeleepeer JeglheVeceefle nQ~
#egefuuekee efJeMeeueceleer ceeleepeer mes Yeer kenles efke-legce FvnW JeglheVeceefle kene kejes~ Fvekee JeglheVeceefle
veece meeLe&ke nw~ leye efJeMeeueceleer ceeleepeer Yeer DeleerJe JeelmeuehetJe&ke JeglheVeceefle kenves ueieleer LeeR~
Devevlej oes cenerves ceW Ske efove Mes<e jnves hej ner ceQves JeekejCe hetCe& he{ efueee, leye efJeMeeueceleer ceeleepeer
cegPes meeLe ceW ueskej Deeeee&eer mes DeeMeerJee&o efoueeves DeeF~ Deeeee&eer ves keneyeme, Fleves cee$e JeekejCe mes legce meYeer MeeeeW kee DeLe& mecePe uesJeesieer, Deye legcnW efkemeer mes keesF& Yeer ebLe
he{ves keer DeeJeMekelee veneR nw~
Fmekes yeeo oeceesoj Meeeer kees eLeesefele hegjmkeej efoueekej Deeeee&eer ves keneheefC[le peer! yeme Deehekee keee& nes egkee nw~ Gme mecee heefC[le peer yengle ner og:Keer ngS~ Jes yeesuesiegosJe! ceQ Fve ceeleepeer kees Deewj Yeer keg DeOeeheve kejekej mesJee kejvee eenlee ntB~
Deeeee&eer ves kenehegve: meesee peeesiee~

(7)

efhej cesjer Yeer Fe Deye keg hetCe& nes egkeer Leer~ Fmeer yeere eeefj$e eeJeleea Deeeee&eer Meebeflemeeiej peer
cenejepe meuuesKevee uesves Jeeues nQ Flevee megvekej cegPes Gvekes oMe&veeW keer leere DeefYeuee<ee nes G"er~ ceQves eelegcee&me
kes yeeo oef#eCe peeves kee efJeeej yevee efueee~
DeOeeheve-ceQves Deeeee&eer mes Dee%ee eehle kej efJeMeeueceleer ceeleepeer kes meeLe oef#eCe peekej
meJe&eLece veerjeieeBJe efpeuee-meesueehegj ceW Deeeee&eer kes oMe&ve efkeS Les~ eeefj$eeeJeleea Deeeee&eer keer
meuuesKevee osKeves keer Glkeb"e mes meved 1955 ceW cnmeJe[ (efpeuee-meesueehegj) ceW nce oesveeW #egefuuekeeDeeW kee
eelegcee&me nes jne Lee~ cegPes DeOeeve kejeves keer efe Leer, #egefuuekee efJeMeeueceleer ceeleepeer keer Dee%ee mes ceQves
JeneB keer yeeefuekeeDeeW Deewj ceefnueeDeeW kees Ske-oes IeCs he{evee Meg efkeee~ GmeceW meJe&eLece ceQves yeeefuekeeDeeW
kees keeleb$eheceeuee JeekejCe he{evee Meg efkeee Deewj Oece& ceW Jemeben, leJeeLe&met$e DeLe& meefnle he{evee
Meg efkeee~ Gve yeeefuekeeDeeW ceW Ske yeeefuekee eYeeJeleer Leer~ keg efove heeeled cegPes Ske ceefnuee meesvetyeeF&
mes efJeefole ngDee efkeen kevee efJeJeen veneR kejvee eenleer nw Deewj leeie keer lejhe Yeer Keeme PegkeeJe veneR nww~
leye ceQves Gmes DeefOeke esce mes he{evee Meg efkeee Deewj Gme hej Jewjeie kes mebmkeej Yeer [eueves ueieer~ Fmeer
eelegcee&me ceW en eYeeJeleer cesjs meeLe Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer kes mebIe ceW Dee ieF& Leer pees efke Deeefe&kee efpeveceleer
kes veece mes eefme ngF& nQ~ GvnW ceQves en JeekejCe hetjer he{eF& Leer leLee Deveske efMe<e-efMe<eeDeeW kees Yeer he{eF&~
Devevlej ceQves Fmeer Ske JeekejCe kes yeue hej Deveske meeOegDeeW kees Je efMe<e-efMe<eeDeeW kees eer hetpeheeo mJeeceer
eje jefele pewvesv eefeee he{eF&, hegve: MeyoeCe&Je eefvkee JeekejCe kees Yeer he{eee~ Fmekes yeeo
pewvesv ceneJe=efe JeekejCe, pees efke Deeeee&eer hetpeheeo eje jefele pewvesv JeekejCe hej ner Ske ceneYee<e
he nw, Gmekee Yeer DeOeeve kejeee~
meJe&eLece YeieJeeve $e+<eYeosJe ves Deheveer heg$eer yeeeer kees De Dee F F& Deeefo mJej-Jebpeve efmeKeees DeleSJe
Fmes Deepe Yeer yeeeer efueefhe kenles nQ~ Fmeer JeekejCe kes Devle ceW eer YeeJemesveeeee& ves ener kene nw efke eYeg
Deeefoyeee ves kegceejer yeeeer-megvojer kees Fmes he{eee Lee FmeerefueS Fme JeekejCe kee veece keewceej1 JeekejCe
nw~ DeeefohegjeCe ceW JeekejCe kees Jee*dcee kene nw~ eLeeJee*dcee kees peeveves Jeeues ieCeOejeefo osJe JeekejCe Meee, bo Meee Deewj Deuebkeej Meee Fve leerveeW kes
mecetn kees Jee*dcee kenles nQ~
meved 1967 ceW ceQves Deeefe&kee mebIe meefnle meveeJeo ceW eelegcee&me efkeee, Gme mecee ceesleerebo ves DeOeeve
kejvee Meg efkeee, GvnW Yeer ceQves keeleb$e JeekejCe, ieesccemeej peerJekeeC[, hejer#eecegKe Deeefo he{evee Meg
efkeee~ Gme mecee ceesleerebo ves keeheer ceW JeekejCe met$eeW kee DeLe& efueKekej DeYeeme kejvee Meg kej efoee~
ueieYeie oes Je<e& ceW FvneWves en JeekejCe hetjer kej ueer Deewj meesueehegj hejer#ee yees[& mes hejer#ee Yeer os oer~ Devevlej
ceQ ncesMee efMe<e-efMe<eeDeeW kees Yeer ener JeekejCe he{eleer LeeR~ FvnW efnvoer ceW DeLe&he mes efueKeer ieF& ceesleerebo keer
1. heo efJeeeceefOeboes efJeefeefleb Jeeieuebke=efleced~
$eeeR mecegefoleecesleeb leeflees Jee*dceeb efJeog:~~111~~ DeeefohegjeCe, heJe& 16~~

(8)

keeheer mes yengle megefJeOee efceueleer Leer~ Ssmee osKekej Je yengle peveeW kes Deeen kees Oeeve ceW jKekej meved 1973 ceW
ceQves Fme JeekejCe kee DevegJeeo efkeee~ ceesleerebo Deewj jJeerv kegceej leYeer mes Fmekees heJeeves keer meese jns Les~
GheeOeee cegefve hetpe Deefpelemeeiej peer, Deeeee&eer efJeceuemeeiej peer Je Deeeee&eer efJeeemeeiej peer Deeefo meeOeg
mebIeeW keer esjCee Yeer eehle nesleer jnleer Leer~ keeflehee mecemeeDeeW kes keejCe meJe&eLece Fmekes heves kee eesie meved
1987 ceW Deeee, Gmekes yeeo efJeefYeVe meeOeg mebIeeW mes Fmekeer Yeejer ceebie Deeves kes keejCe ogyeeje meved 1992 ceW heer
Deewj Deye yengle efoveeW mes Dee jner ceebie kes keejCe hegve: Fmekes le=leere mebmkejCe kee ekeeMeve nes jne nw~ Fmekes hetJe&
meved 1976 ceW Keleewueer ceW ceQves jJeerv kegceej, ceeueleer, ceeOegjer Deeefo kees hegve: en JeekejCe hetjer he{eF& Leer Gme
mecee Fve ueesieeW ves cesjer nmleefueefKele keeheer mes yengle keg meneesie efueee Lee~
en keeleb$eheceeuee JeekejCe Fleveer mejue nw efke Ske Fmeer kes DeOeeve kes DeeOeej hej ceQves Demeneer
pewmes efkeuelece ebLe kee efnvoer DevegJeeo efkeee nw~ efveecemeej eeYe=le ebLe keer meeeoeefvkee veece mes mebmke=le
erkee jeer nw Deewj DeejeOevee veece mes Ske mebmke=le ebLe efueKee nw~ DeveskeeW mebmke=le mlegefleeeB yeveeF& nQ~ Fme
JeekejCe kees he{les mecee ceefmle<ke ceW peesj veneR he[lee nw ve ueesns kes eves ner eleerle nesleer nw~ cesjer en keecevee
nw efke Deehe ueesie Fme JeekejCe kees he{kej-he{ekej mebmke=le kes kegMeue efJeeved yeveW Deewj yeeueke-yeeefuekeeDeeW
kees Yeer Fmes he{eJeW, efve<Ceele yeveeJeW hegve: mebmke=le kes Gekeesef kes ebLeeW kee DeOeeve-DeOeeheve kejves ceW kegMeue
nesJeWs Deewj mecei%eeveceeer efJeee kees eehle kej egle%eeveheer oerheke mes DeelceleJe kees osKekej Gmekee DevegYeJe
kejkes hejcheje mes kesJeue%eeve kes Yeeieer yeveW~

Jele&ceevekeeueerve eewyeerme leerLekejeW keer 16 pevceYetefceeeW kes veece

1. DeeesOee

2. eeJemleer
3. keewMeecyeer
4. JeejeCemeer
5. evhegjer
6. keekevoer
7. Yeefkeehegjer
8. efmebnhegjer

- 5 leerLekejeer $e+<eYeosJe YeieJeeve,

eer DeefpeleveeLe YeieJeeve,
eer DeefYeveboveveeLe YeieJeeve,
eer megceefleveeLe YeieJeeve,
eer DevebleveeLe YeieJeeve
- eer mebYeJeveeLe YeieJeeve
- eer heeeYeg YeieJeeve
- eer megheee&veeLe YeieJeeve,
eer heee&veeLe YeieJeeve
- eer eveYeg YeieJeeve
- eer heg<heobleveeLe YeieJeeve
- eer MeerleueveeLe YeieJeeve
- eer eseebmeveeLe YeieJeeve

9. echeehegjer
10. keefcheuehegjer
11. jlvehegjer
12. nefmleveehegj

- eer JeemeghetpeveeLe YeieJeeve

- eer efJeceueveeLe YeieJeeve
-eer Oece&veeLe YeieJeeve
- 3 leerLekejeer MeebefleveeLe YeieJeeve,
eer kegvLegveeLe YeieJeeve,
eer DejveeLe YeieJeeve
13. efceefLeueehegjer - eer ceefuueveeLe YeieJeeve,
eer veefceveeLe YeieJeeve
14. jepeie=ner
- eer cegefvemegeleveeLe YeieJeeve
15. Meewjerhegj
- eer vesefceveeLe YeieJeeve
16. kegC[uehegj
- eer ceneJeerj YeieJeeve
(veeueboe-efyenej)

(9)

hegjesJeeked
-[e@. heVeeueeue meeefnleeeee&, meeiej
eer MeJe&Jece& ke=le keueehe JeekejCe keer erkee kes he ceW keeleb$eheceeuee keer jevee JeeefoheJe&le Jee
eerceod YeeJemesve $ewefJee kes eje ngF&~ GvneWves en jevee keeleb$ehe ceeueseb yeeueyeesOeee keLeles Fme eefle%ee
Jeekee kes Devegmeej yeeue-JeekejCeeveefYe%e peveeW kees Meyo Meee kee %eeve kejeves kes efueS keer Leer~ keg-F&<eled lev$eb
JeekejCeb Jeglheefe kes Devegmeej en mebef#ehle SJeb mejue JeekejCe nw~
ebLe hetJee&& Deewj Geje& kes Yeso mes oes YeeieeW ceW efJeYee nw~ hetJee&& ceW 574 met$eeW kes eje meefvOe, veeceeefleheeefoke, meceeme Deewj leefle heeW keer efmeef keer ieF& nw Deewj Geje& ceW 809 met$eeW kes eje efle*vle Deewj
ke=ovle heeW keer efmeef keer ieF& nw~ 1483 met$eeW kes Fme ebLe ceW mejuelee mes yeeuekeeW kees mebmke=le JeekejCe kee
%eeve kejeee ieee nw~
megyeesOe Mewueer ceW efueKes peeves kes keejCe Fmekee eeej ve kesJeue YeejleJe<e& ceW, Deefheleg efJeosMeeW ceW Yeer Lee~ pewve
efnlew<eer Debke 4 Jeerj efveJee&Ce mebJeled 2441 ceW ekeeefMele keeleb$e JeekejCe kee efJeosMeeW ceW eeej Meer<e&ke uesKe mes DeJeiele
nw efke ceOe SefMeee ceW YetKeveve mes eehle kegyee veeceke jepe kee helee ueiee nw GmeceW pees eeeerve meeefnle efceuee nw Gmemes
efJeefole ngDee nw efke Gme mecee JeneB yeew Oece& kes Deveske ce" Les Deewj GveceW mebmke=le he{eves kes efueS keeleb$e JeekejCe kee
eeesie neslee Lee~ Fmemes mecePee pee mekelee nw efke keeleb$e JeekejCe keer eefmeef efkeleveer Deewj keneB leke Leer~
keLee meefjlmeeiej ceW efveye Ske keLee kes DeeOeej hej efJeefole ngDee nw efke cenejepee MeeefueJeenve (Meke) kees
he{eves kes efueS Gvekes ceb$eer MeJe&Jecee& ves keueehe JeekejCe keer jevee keer Leer~ keeleb$eheceeuee Gmeer keer erkee nw~
heeefCeveere JeekejCe ueeske Deewj Jeso oesveeW kees efueS ngS nw leLee eleenej heefle mes efueefKele nesves kes keejCe ogn
nes ieee nw Dele: DeJewefoke hejcheje yeeweW, pewveeW leLee efJeosMeere Deve ueesieeW ceW keeleb$eheceeuee keer Deesj pevelee
keer DeefYeefe nesvee mJeeYeeefJeke nw~
mechetCee&vebo mebmke=le efJeeefJeeeuee JeejeCemeer leLee Deveeve efJeeefJeeeueeeW kes hejer#ee hee"deece ceW
efveOee&efjle nesves mes meceefle heeefCeveere JeekejCe kee Dee eeej nes jne nw~ heeefCeveere JeekejCe leLee keeleb$eheceeuee
kee legueveelceke DeOeeve kejves mes menpe ner DeJeiele nes peelee nw efke keeleb$eheceeuee ceW mejuelee mes Meyo efmeef
keer ieF& nw~ ener veneR, ueIeg efmeevle keewcegoer keer Dehes#ee FmeceW Deve Deveske heeW keer efmeef DeefOeke keer ieF& nw~
keejke leLee meceeme kes ekejCe ueIeg efmeevle keewcegoer keer Dehes#ee DeefOeke efJemle=le nQ~
ceveeseesiehetJe&&ke keeleb$eheceeuee kee DeOeeve-DeOeeheve kejves JeeueeW kes %eeve ceW keesF& vetvelee efieesej
veneR nesleer~ efoJebiele Deeeee& eer 108 Jeerjmeeiej peer cenejepe kes mebIe ceW mebmke=le kee DeOeeve keeleb$eheceeuee
kes DeOeeve mes ner neslee Lee Deewj Gme mecee Gmekes ceeOece mes efpevneWves mebbmke=le kee DeOeeve efkeee Lee Ssmes
mJe. Deeeee& %eevemeeiej peer, 108 cegefve Deefpelemeeiej peer, Deeeee& eer 108 efJeeemeeiej peer leLee ieefCeveer
Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer, efpeveceleer ceeleepeer, megheee&celeer ceeleepeer leLee efJeMegceleer ceeleepeer Deeefo

( 10 )

ceeleeDeeW kes mebmke=le efJe<eeke %eeve ceW vetvelee veneR efoKeeF& osleer~ keg efove hetJe& Deeeee& %eevemeeiej peer kes eje
peeesoe keeJe kes Geje& kee DevegJeeo Deewj mecheeove kejves kee meewYeeie eehle ngDee leye Ssmee eleerle ngDee efke
en keeJe mebmke=le Yee<ee kes Deveeve cenekeeJeeW mes DeleefOeke es nw~ cee$e keeleb$eheceeuee kes DeOeeve mes
mebmke=le kee Flevee efJekeefmele %eeve nes mekelee nw en efJeevemeere nw~
met$ekelee& MeJe&Jecee&eee& keye Deewj efkeme hejcheje ceW ngS Fmekee cegPes heefj%eeve veneR nw~ keeleb$eheceeuee kes kelee&
Deeeee& YeeJemesve nQ pees oef#eCe eebleere Les~ pewve DeeeeeeX ceW Meyoeiece-JeekejCe, lekee&iece-veee Meee Deewj
hejceeiece-efmeevle, Fve leerve efJeeeDeeW ceW efvehegCe Deeeee& kees $ewefJee GheeefOe mes Deuebke=le efkeee peelee Lee~ Fmemes mhe
nw efke Deeeee& YeeJemesve Fve leerveeW efJeeeDeeW kes ekeeC[ efJeeved Les~ Fme ebLe kes Devle ceW oer ngF& eMeefmle mes mhe nw efke
Deeeee& YeeJemesve cetuemebIe mesveieCe kes Deeeee& Les~ mesveieCe keer heeJeueer ceW Yeer Fvekee GuuesKe efceuelee nw~
hejce Meyo yee mJehe ef$eefJeeeefOehe-hejJeeefo heJe&le Jee oC[ eer YeeJemesve YeejkeeCeecedJeeefoefieefjJeeoC[ JeeefoheJe&leJee Deewj Jeeefo efieefjmegjsej Deeefo efJeMes<eCeesW mes mhe nw efke en MeeeeLeea
efJeeved Les~ leerLekej ceneJeerj Deewj Gvekeer Deeeee& hejcheje kes uesKeke mJe. [e@. vesecf eeb peer peesefle<eeeee&-Deeje
ves le=leere Yeeie ceW Tneheesn kej Fvekee mecee lesjnJeeR Meleeyoer kee ceOe Yeeie efveOee&efjle efkeee nw~ Fvekes eje
efueefKele efvecve ebLe GheueyOe nQ~
(1) eceeCe ecesCe (2) keLeeefJeeej (3) Meekeeeve JeekejCe erkee (4) keeleb$eheceeuee
(5) veee metee&Jeefue (6) Yegefe cegefe efJeeej (7) efmeevle meej (8) veee oerefhekee (9) mehle heoeLeea
erkee Deewj (10) efJee leJe ekeeMe~ Fve ebLeeW kee efJeJejCe leerLekej ceneJeerj Deewj Gvekeer Deeeee& hejcheje
le=leere Yeeie he= 256 mes 264 hej Je nw~ [e@. vesefceeb peer eje efueefKele en 4 YeeieeW ceW efJeYee ceneved ebLe
DeefKeue YeejleJe<eeae efoiecyej pewve efJeled heefj<eo kes eje YeieJeeve ceneJeerj kes 2500JeW efveJee&Ce ceneslmeJe kes
DeJemej hej ekeeefMele nw leLee lelkeeueerve meeefnle ceW eslece ceevee ieee nw~
keeleb$e-heceeuee keer en efnvoer erkee ieefCeveer Deeefe&keeefMejesceefCe eer 105 %eeveceleer ceeleepeer kes eje
efveefce&le nw~ %eeveceleer ceeleepeer meceefle yengegle efJeog<eer nQ~ veee, efmeevle, Deeeej leLee JeekejCeeefo meYeer efJe<eeeW
ceW Fvekee Dee eJesMe nw~ efnvoer Deewj mebmke=le keer megvoj SJeb efveoex<e keefJelee kejleer nQ~ DeeOegefveke Mewueer mes
Deheves eLeceevegeesie keer Deveske keLeeDeeW kees heevleefjle efkeee nw~ Fvekee efJeefMe heefjee efkemeer ebLe ceW Deve$e
efoee ieee nw~ keeleb$e-heceeuee keer Fme efnvoer erkee heeC[gefueefhe kee ceQves Deeevle DeJeueeskeve efkeee~
Fme efnvoer erkee kes ceeOece mes keeleb$eheceeuee kes DeOeeve-DeOeeheve ceW efJeMes<e megefJeOee nesieer, Ssmeer
DeeMee nw~ DeefKeue YeejleJe<eeae efo. pewve efJeled heefj<eo SJeb Deve yeewefke mebie"ve eefo eeeme kejW lees Fmekee
mechetCee&vebo mebmke=le efJeeefJeeeuee JeejeCemeer SJeb jerJee efJeeefJeeeuee keer hejer#eeDeeW ceW ueIegefmeevle keewcegoer kes
efJekeuhe ceW efveOee&jCe nes mekelee nw Deewj leye Fmekes eeej ceW engBcegKeer eieefle nesieer~
Devle ceW ceeleepeer kes Jewog<e kes eefle meceeoj eke kejlee ngDee Gvekes oerIe& SJeb mJemLe peerJeve keer keecevee
kejlee ntB~ meceeeYeeJe kes keejCe heeefCeveere JeekejCe Deewj keeleb$eheceeuee kes efJeefMe mLeueeW kee efJeMues<eCe veneR
kej mekee, Fmekee Keso nw~
(meved 1987 ceW efueefKele)

( 11 )

oes Meyo
-[e@. kemletjebo keemeueerJeeue
efveosMeke SJeb eOeeve mecheeoke,
eer ceneJeerj ebLe Dekeeoceer, peehegj
pewveeeee& %eeve-efJe%eeve kes eueles-efhejles keesMe jns nQ~ Gvekeer melele mJeeOeee keer eJe=efe ves vees-vees
ebLeesW kees pevce efoee~ ener keejCe nw efke Yeejleere meeefnle keer eleske efJeOee hej Gvekes heeemeeW ebLe efceueles nQ~
eeefhe keg ebLe lees nceejer ueehejJeener SJeb Ghes#eeJe=efe mes ueghleeee nes iees uesefkeve pees DeJeefMe nQ Jen Yeer Fleves
cenJehetCe& SJeb Gheeesieer nw efke efkemeer Yeer Yeejleere kees Gme hej ieJe& nes mekelee nw~ nceejs DeeeeeeX SJeb efJeeveeW
keer ke=efleeeW kee eefo oMe&ve kejvee eenles nQ lees Deehe efkemeer Yeer pewve Meee YeC[ej ceW eues peeFS JeneB eeke=le,
mebmke=le, DeheYebMe SJeb efnvoer Yee<ee kes efJeefJeOe efJe<eeeW hej efveye ebLeeW kes menpe ner oMe&ve nes mekeles nQ~
meeefnle keer efJeefYeVe efJeOeeDeeW ceW JeekejCe kee ecegKe mLeeve nw~ JeekejCe mes Yee<ee megmebmkeeefjle nesleer nw
Deewj Gmekee Debie Yebie veneR efkeee pee mekelee~ JeekejCeMeee Yee<ee kes efueS ueieece kee keece kejlee nw~ JeekejCe
keer Glheefe kee Fefleneme Yeer Glevee ner hegjevee nw efpelevee Yee<ee efJeMes<e kee~ YeieJeeve $e+<eYeosJe eje De#ej SJeb
Debke efJeee kee DeeefJeYee&Je Deheveer heg$eer yeeeer SJeb megvojer kees he{eves kes efueS ngDee~
JeekejCe meeefnle kes #es$e ceW pewveeeeees kee GuuesKeveere eesieoeve jne nw~ Deeeee& hetpeheeo eLece
JeweekejCe ceeves peeles nQ efpevneWves pewvesv JeekejCe pewmeer ceneve ke=efle eoeve keer nw~ Fmekes met$eeW kes oes hee"
efceueles nQ~ eLece hee" ceW 3000 met$e SJeb otmejs hee" ceW 3700 met$e efceueles nQ~ eLece hee" hej oes ceneJe=efeeeB
efceueleer nQ~ eLece DeYeeveefvo keer ceneJe=efe SJeb otmejer eglekeerefle& keer hebeJemleg GuuesKeveere nw~ Fmeer lejn otmejs
hee" hej Yeer meesceosJe (11JeeR Meleeyoer) eje MeyoeCe&Jeeefvkee SJeb iegCeveefvo eje eefeee efueKeer ieF&~
heb. veeLetjece esceer kes Devegmeej hetpeheeo keer Jener pewvesv JeekejCe nw efpeme hej DeYeeveefvo ves Je=efe efueKeer Leer~
Meekeeeve otmejs pewve JeweekejCe nQ efpevneWves mJeeshe%e DeceesIeJe=efe meefnle Meekeeeve MeyoevegMeemeve keer
jevee kejves kee ese eehle efkeee~ es 9JeeR Meleeyoer kes ceeves peeles nQ~ Meekeeeve, heeefCeefve SJeb pewvesv JeekejCe
keer Mewueer hej efueKee ngDee JeekejCe nw~ FmeceW 3200 met$e nQ~
esleecyej Deeeee& nsceev ves efme nsceMeyoevegMeemeve efueKekej JeekejCe peieled kees Ske Deewj ke=efle YeW
keer~ mJeeb nsceebeeee& ves Deheves MeyoevegMeemeve hej ueIegJe=efe SJeb ye=nodJe=efe veece mes oes erkeeSb efueKeeR~ Fmeer
JeekejCe hej Deewj Yeer efkeleveer ner erkeeSb efceueleer nQ~
uesefkeve Jele&ceeve ceW keeleb$e JeekejCe meyemes mejue SJeb megyeesOe ceeveer peeleer nw~ Fme JeekejCe kes jeefelee
leoe mJeeebYegJeb veece heoMeeeceYetved cenled~ eelhejMeleeOeeewjefleiebYeerjceefyOeJeled~~1~~ DeeefohegjeCe heJe& 16~~
Gme mecee mJeeebYegJe veece kee DeLeJee mJeebYet YeieJeeve $e+<eYeosJe kee yeveeee Ske ye[e Yeejer JeekejCe Meee
eefme ngDee Lee FmeceW meew mes Yeer DeefOeke DeOeee Les Deewj Jen meceg kes meceeve Delevle iebbYeerj Lee~

( 12 )

nQ MeJe&Jece&ved1 pees pewve efJeeved Les~ es iegCee{e kes mecekeeueerve Les Deewj FvneWves emlegle JeekejCe meeleJeenve jepee
kees he{eves kes efueS efueKeer Leer~ Fmekee eLece met$e efmeesJeCe&meceecveee nw~ pees eeeerve keeue ceW jepemLeeve keer
eser-eser eMeeueeDeeW kes hebef[leeW kees eeo Lee Deewj Jes e$eeW kees keeleb$e JeekejCe kes met$eeW kees he{eee kejles Les~
keeleb$e JeekejCe oes YeeieeW ceW efJeYee nw~ hetJee&& ceW 574 met$e nQ leLee GejeOe& ceW 809 met$e nQ~ JeekejCe
keer mebefOe, efuebie, keejke, meceeme SJeb leefle Yeeie hetJee&& ceW Deelee nw leLee efle*vle SJeb ke=ovle Yeeie JeekejCe kee
Geje& Yeeie nw~ keeleb$eheceeuee en veece YeeJemesve eje efoee ngDee nw~ YeeJemesve ves ner Fme JeekejCe kes met$eeW
hej erkee efueKeer nw~ Jewmes Fmekee cetue veece keueehe DeLeJee keewceejJeekejCe nw2YeeJemesv e ef$eefJeesve JeeefoheJe&leJeefeCee~
ke=leeeeb heceeueeeeb ke=ovle: hee&hete&le:~~1~~
YeeJemesve ves en Yeer efueKee nw efke Gmeves ceboyegef Jeeues hee"keeW kes efueS Fme JeekejCe hej erkee efueKeer nw~
cevoyeg ef ceyees O eeLe& YeeJemes v eceg veer ej:~
keeleb$eheceeueeKeeb Je=efeb JejjelmegOeer:~~2~~
jepemLeeve kes Meee Yeb[ejeW ceW keeleb$eheceeuee keer efkeleveer ner heeC[gefueefheeeB efceueleer nQ pees Fme JeekejCe
kes he"ve-hee"ve ceW keece Deeves keer eesleke nQ~ Fve heeC[gefueefheeeW ceW YeeJemesve kes Deefleefje oewie&efmebn keer Je=efe Yeer
efceueleer nw~ peehegj kes YeC[ej ceW Ske heeC[gefueefhe keeleb$e efJeYeceeveetefj kes veece mes Yeer GheueyOe nesleer nw efpemekee
uesKeve keeue mebJeled 1669 keeefle&ke megoer 5 nw~ jepemLeeve kes pewve ebLeeieejeW ceW Deye leke GheueyOe keeleb$e
JeekejCe mes mebyebefOele keg ecegKe heeC[gefueefheeeW kee heefjee efvecve ekeej mes nw1. Deecesj Meee Yeb[ej ceW pees Jele&ceeve ceW pewve efJeee mebmLeeve kes veece mes peevee peelee nw Fmekeer leerve
heeC[gefueefheeeB mebie=nerle nQ uesefkeve es leerveeW ner met$e cee$e nQ~
2. peehegj kes eer efoiecyej pewve ye[e cebefoj lesjn hebefLeeeve kes Meee Yeb[ej ceW ogie&efmebn keer erkee Jeeueer
eefle nw efpemekeer he$e mebKee 521 nw~
3. keeleb$e heceeuee erkee-oewie&efmebn-he$e mebKee 364~ ues. keeue mebJeled 1937~ yeeyee ogueerebo Meee
Yeb[ej, peehegj~
4. keeleb$eheceeuee Je=efe......~ he$e mebKee 14 mes 89~ uesKeve keeue-mebJeled 1524 keeefle&ke megoer 5~
efueefhe mLeeve-eWke veiej (jepemLeeve), eeefhle mLeeve-pewve efJeee mebmLeeve eer ceneJeerj peer~
5. peehegj kes ess oerJeeve peer kes cebefoj kes Meee Yeb[ej ceW Fmekeer oes heeC[gefueefheeeB nQ efpeveceW 77 SJeb
35 he$e nQ~ oesveeW ner DehetCe& eefleeeB nQ~
6. [tbiejhegj (jepemLeeve) kes Meee Yeb[ej ceW oewie&efmebn keer erkee Jeeueer heeC[gefueefhe mebie=nerle nw efpemekeer
he$e mebKee 73 nw~
1. osJeosJeb eCececeeoew meJe&%eb meJe&oefMe&veb~
keelev$eme eJe#eeefce JeeKeeveb MeeJe&Jeefce&keb~~1~~
2. lesve yeeedew kegceeez e keefLeleb hee"nsleJes~
keeueehekeb lelkeewceejb veecvee MeyoevegMeemeveced~~2~~

( 13 )

7. Depecesj kes Yeejkeere Meee Yeb[ej ceW YeeJemesve Jeeueer heeC[gefueefhe GheueyOe nesleer nw efpemekeer he$e
mebKee 69 nw~
8. Goehegj kes mebYeJeveeLe efoiecyej pewve cebefoj ceW YeeJemesve Jeeueer erkee keer oes heeb[gefueefheeeB mebie=nerle nQ
efpevekeer he$e mebKee eceMe: 117 Je 138 nw leLee efpevekee uesKevekeeue mebJeled 1555 SJeb mebJeled 1637 nw~ oesveeW
ner heeC[gefueefheeeB Meg SJeb megvoj De#ejeW Jeeueer nQ~
9. veeieewj (jepe.) kes Yeejkeere Meee Yeb[ej ceW keeleb$e JeekejCe keer 4 eefleeeB mebie=nerle nQ~ FveceW Ske
heeC[gefueefhe mebJeled 1524 keeefle&ke megoer 7 meesceJeej keer nw~1
Ge heeC[gefueefheeeW kes DeeOeej hej en kene pee mekelee nw efke jepemLeeve ceW keeleb$e JeekejCe kes he"vehee"ve kee Ketye Dee emeej Lee~
ceeleepeer eje mecheeoveen DeleefOeke emeVelee keer yeele nw efke hetpe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer ves keeleb$e JeekejCe
kee efnvoer DevegJeeo kejkes mecheeove efkeee nw~ en mebYeJele: eLece DeJemej nw peye efkemeer JeekejCe kee efnvoer
DevegJeeo efkeee ieee nw~ Fmemes emlegle JeekejCe kes he"ve-hee"ve ceW DeleefOeke megefJeOee efceuesieer~ ceeleepeer kee
Jewog<e, efmeevle ebLeeW kee iebYeerj %eeve, Gvekee DevegJeeo SJeb mecheeove osMe SJeb meceepe kees ieewjJeeefvJele kejves
Jeeuee nw~ Deye leke Gvekes eje efueefKele, Devetefole SJeb mecheeefole ebLeeW keer mebKee Fleveer DeefOeke nw efke Gvekees
menpe ceW eeo jKevee Yeer keef"ve nw~ mJeemLe kecepeesj nesves hej Yeer Jes melele meeefnle meeOevee ceW ueieer jnleer nQ
efpeme hej nce meyekees ieJe& nw~ DeeMee nw hetpe ceeleepeer eje Fmeer ekeej meeefnle keer Depee Oeeje yenleer jnsieer~
hetpe ceeleepeer eje mecheeefole ebLe hej oes Meyo efueKeles ngS cegPes DeleerJe emeVelee nw Deewj Fmekes efueS ceQ
ceeleepeer kes eefle neefo&ke DeeYeej eke kejlee ntB~
(meved 1987 ceW efueefKele)

C C C

1. osefKeS-veeieewj Meee Yeb[ej keer ebLe meteer [e@. heer.meer. pewve~ he= mebKee 171

( 14 )

cesjer yeele
-heer"eOeerMe #eguueke ceesleermeeiej
meved 1967 ceW hetpe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebIe meefnle meveeJeo Deeieceve ngDee~
Deeieceve kes yeeo ner ceeleepeer keer %eeve iebiee eJeeefnle nesves ueieer~ efMe<eeW kee efMe#eCe SJeb veiej kes Deeyeeue-Je=
meYeer kes efueS efMeefJej keer ke#eeSB eueves ueieeR~ meeLe ner meeLe vetleve mlegefleeeW kee me=peve Yeer nes jne Lee~
peye efMe#eCe euelee lees cegPes keg Yeer mecePe ceW veneR Deelee~ ceQ he{ves mes yengle cevee Yeer kejlee efkevleg ceeleepeer
meowJe Ske ner met$e ken osleeR heef"leJeb Keueg heef"leJeb Dees Dees mheb YeefJe<eefle~ ceQ Yeer ceeleepeer keer Dee%ee
kees efMejesOeee& kejkes he{lee euee ieee~
cegPe pewmes efMe<eeW hej Devegkechee kejkes ceeleepeer ves keF& ebLeeW kee efnvoer erkeevegJeeo kejvee eejbYe kejkes
YeeJeer heer{er kes efueS %eeve Depe&ve kee ceeie& megueYe kej efoee, GvneR ceW mes Ske en nw keeleb$e JeekejCe~ hetpe
ceeleepeer kes Demeerce %eeve GheueefyOe kee keesF& cetueYetle yeerpe nw lees keeleb$e JeekejCe ner nw~ efpeme keeleb$e JeekejCe
kees Deve efJeeeLeea oes Je<e& ceW he{les nQ Gmes hetpe ceeleepeer ves meved 1954 ceW peehegj ceW kesJeue oes ceen ceW keb"mLe
kej efueee~ JeekejCe kes yeeo bo, Deuebkeej Deeefo kee Yeer %eeve efMe<eeW kees he{ekej Deefpe&le kej efueee~
Deeeee&jlve eer osMeYet<eCe cenejepe ves yeleeee efke peye ceeleepeer kees keeleb$e JeekejCe he{ves keer YetKe peeie=le ngF,&
leye Deveske hebef[leeW kees ece mes he{eves kes efueS yegueeee ieee efkevleg Jes Deieues efove he{eves Deeves kes efueS FmeefueS cevee kej
peeles efke efpeleveer MeerIelee mes es he{vee eenleer nQ Glevee he{e heeves ceW nce DemeceLe& nQ~ ye[er keef"veeF& mes Ske yeeeCe
efJeeve hebef[le efceues~ GvneWves Fme Mele& hej DeefOeke he{evee mJeerkeej efkeee efke ceQ efpelevee Ske efove ceW he{e oBt, Glevee es
Deieues efove ceewefKeke megvee oW~ ceeleepeer ves Mele& mJeerkeej kej ueer~ Deieues efove keer lees yeele otj jner, ceeleepeer ves he{ves kes
lelkeeue yeeo ner Gmes megvee efoee~ he{eves Jeeues efJeeved yengle eYeeefJele ngS Deewj GvneWves heefjece kejkes oes ceen kes Deefle
Deuhe mecee ceW hetjer JeekejCe kees he{e efoee Je ceeleepeer ves keb"mLe kej efueee~ Fmekes yeeo lees Deve JeekejCe pewmes
pewvesveefeee, MeyoeCe&Jeeefvkee, pewvesvceneJe=efe pewmeer ogn JeekejCeeW kees Deheves efMe<eeW leLee cegefveeeW kees he{ekej
oebiece kej efueee~ eeeerve Oece& ebLeeW kee jmeemJeeove eehle kejves kes efueS JeekejCe %eeve Deefle DeeJeMeke nw~ Fmeer
ef mes hetpe ceeleepeer ves Deheves meYeer efMe<eeW kees meJe&eLece Fme keeleb$e JeekejCe kees ner he{eee~
Fmeer yeere pecyeterhe jevee efvecee&Ce keer Yeer eee& eueleer jner~ cegPes eejbYe mes ner pecyeterhe jevee efvecee&Ce keer
efe jner Deewj ceQves hetpe ceeleepeer kees Jeeve efoee efke jevee efvecee&Ce ceW Deehekes mebece ceW efkemeer Yeer ekeej mes
yeeOee veneR Deeves oWies~ cee$e Deehekee DeeMeerJee&o DeeJeMeke nw~
jevee efvecee&Ce kees cetle&he eoeve kejves ceW DeLeke heefjece kejves kes yeeJepeto Yeer hetpe ceeleepeer keer
meneelee kes eefleheue mJehe ner Gme heefjece mes keYeer Lekeeve kee DevegYeJe veneR ngDee yeefuke Glmeen efvejvlej
Je=efbiele neslee ieee~ Fmeer ceOe ceeleepeer pees meeefnle me=peve kee keee& kej jner LeeR Gmekees Yeer ekeeefMele kejves kee
meceked DeJemej eehle ngDee~

( 15 )

meved 1972 ceW hetpe ceeleepeer kes mebIe kes meeLe efouueer Deeieceve ngDee~ efouueer Deeves mes henues hetpe ceeleepeer
mes efMe#eCe eehle kej Meeeer SJeb veeeleerLe& keer hejer#eeSB ceQves leLee hetpe ceeleepeer kes Deve efMe<eeW ves GeerCe& kej
ueer LeeR~
efouueer Deekej efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve keer mLeehevee keer~ mechetCe& ieefleefJeefOeeeW ceW efouueerJeeefmeeeW
kee Yejhetj meneesie efceuee~ efpemeceW meJe&eLece hetpe ceeleepeer keer esjCee mes pecyeterhe jevee kes efueS ceQves heeerme
npeej hees keer oeve jeefMe Ieesef<ele keer Deewj Ge jeefMe Yespeves kes efueS efheleepeer kees he$e efoee~ cesjs ceve ceW lees Yee
Lee efkevleg efheleepeer ves en jeefMe ye[s escehetJe&ke Yespekej cesje Glmeen efiegefCele kej efoee~ Deeies Yeer efJehegue OevejeefMe
pecyeterhe jevee kes efueS eoeve kejles jns~ Fmes ceQ Dehevee meewYeeie ner mecePelee ntB~ pees Deepe leke efveyee&Oehe mes
eue jne nw~
meved 1974 ceW YeieJeeve ceneJeerj kes heeerme meewJeeB efveJee&Ce ceneslmeJe kes heeJeve emebie hej nefmleveehegj
Deekej pecyeterhe jevee efvecee&Ce kes efueS veefmeee ceeie& hej efkemeeve mes Yetefce ee keer~ keF& yeej Deveske keef"veeFeeB
Deeves mes cesje Glmeen Yebie nesves ueielee lees hetpe ceeleepeer Oewe& Je meenme eoeve kejleeR~ Yetefce ee kejkes Jeeheme
efouueer hengBes~ efveJee&Ce ceneslmeJe mecheVe nesves kes heeeled hegve: nefmleveehegj Deees~ pecyeterhe jevee efvecee&Ce keer
ieefleefJeefOeeeB eejbYe nes ieF~ peneB Deveske Oece&mvesner cenevegYeeJeeW kee meneesie efceuelee jne, JeneR keg Deheves ner
ueesieeW mes keeJe kes og<eeeme Yeer eueles jns~ efkevleg meowJe mele keer peerle nesleer jner~ keee& Oeerceer-lespe ieefle mes
euelee jne~ Metue hetue yevekej ceeie& eMemle kejles jns~
meJe&eLece 1975 ceW pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve ceneJeerj keer meJee veew heg Gegbie eeflecee hebekeueeCeke
eefleehetJe&ke efJejepeceeve ngF~ meved 1979 ceW 29 Deewue mes 3 ceF& leke megoMe&ve ces efpeveefyebye hebekeueeCeke
eeflee efveefJe&Ive SJeb meevebo ngF&~
Fme ekeej 101 heg TBes megcesheJe&le kes efvecee&Ce kes meeLe eLece ejCe ceneve meheuelee SJeb eYeeJeveehetJe&ke
mecheVe ngDee hegve: GuueemehetCe& JeeleeJejCe ceW otmejs ejCe kee keee& eueeves kees eespeveeye efkeee ieee~
4 petve 1982 kees lelkeeueerve eOeeveceb$eer eerceleer FefvojeieebOeer kes kej-keceueeW mes pecyeterhe %eeve peesefle kee
eJele&ve ueeue efkeuee cewoeve efouueer mes ngDee~ cegPes hetpe ceeleepeer kes ke=hee emeeo mes Ske mJeefCe&ce DeJemej eehle
ngDee~ %eevepeesefle kes meeLe veiej-veiej, [iej-[iej YeceCe kejves kee, npeejeW efpevecebefojeW kes oMe&ve, ueeKeeW Oece&
eeuegDeeW mes YeW SJeb kejes[eW vej-veeefjeeW leke YeieJeeve ceneJeerj kes heeJeve efmeevleeW kees hengBeeves kee~
GOej peesefle eJele&ve eue jne Lee, FOej gleieefle mes efvecee&Ce, Deewj leYeer Dee ieee Deewue 1985, pecyeterhe
efpeveefyebye hebekeueeCeke eeflee kee cebieue DeJemej~ FOej OetceOeece mes eeflee eejbYe nesves pee jner Leer Deewj GOej
mes 1045 efoveeW kee ceneYeceCe kejkes 28 Deewue kees nefmleveehegj Dee hengBeer %eevepeesefle, efpemekeer DeieJeeveer kes
efueS Deees Les Yeejle mejkeej kes lelkeeueerve j#eeceb$eer eer heer.Jeer. vejefmebnjeJe~ eJeCeyesueieesuee kes cenecemlekeeefYe<eske
ceneslmeJe kes Deefleefje en henueer hebekeueeCeke eeflee efpemeceW osMeYej kes mechetCe& eosMeeW mes vej-veejer DehetJe&
Guueeme kees ueskej Deees Les~ GejeosMe kes lelkeeueerve cegKeceb$eer eer veejeeCe oe efleJeejer ves mJeeb oes yeej
pecyeterhe mLeue hej heOeejkej ceneslmeJe kees meheue yeveeves ceW DeYetlehetJe& eMeemeefveke meneesie eoeve efkeee~ en

( 16 )

eeflee Yeer 2 ceF& kees efJeefJeOe GheueefyOeeeW kes meeLe mecheVe ngF&~
keg ner mecee yeerlee Lee efke hetpe ceeleepeer kee mJeemLe Skeoce kecepeesj nes ieee~ Ske Je<e& ceW oes yeej
Ssmeer Yeer efmLeefle DeeF&, peye Gvekee yee heevee keef"ve eleerle nesves ueiee Lee efkevleg Deeeg kece& Mes<e nesves mes SJeb nce
meyekes hegCeesoe mes Jen keef"ve mecee Jeleerle nes ieee~ ceeleepeer kees ceevees veee peerJeve ner eehle ngDee~ hegve: ueie
ieF Oece&Oeeve ceW, vetleve meeefnle efvecee&Ce ceW~
hegve: Fboewj ceW ieescceefieefj eeflee kes DeJemej hej ceQves hetpe ceeleepeer kes mece#e Deheves oer#ee uesves kes YeeJe
eke efkeS Deewj GvneWves #eCecee$e efJeeej kejkes mJeerke=efle eoeve keer efkevleg GvneWves en ceveesYeeJevee Jee keer Leer
efke oer#ee nefmleveehegj ceW nesieer~ Deieues ner efove YeeF& jJeerv SJeb eer efpevesv emeeo "skesoej Fboewj iees SJeb
Deeeee&eJej eer efJeceuemeeiej peer cenejepe mes nefmleveehegj heOeejves kee efveJesove efkeee~ Deeeee&eer ves efveCe&e efoee
efhejespeeyeeo eelegcee&me kes yeeo Jes DeeJeWies Deewj Fme ekeej oer#ee kes YeeJeeW kees efueS ngS cesje hetje Je<e& Jeleerle nes
ieee~
hetpe ceeleepeer keer Dee%ee SJeb DeeMeerJee&o mes ceQves eer jepesv emeeo peer kecceespeer, eer efpevesv emeeo peer
"skesoej SJeb eer megjsMeebo peer ieess JeeueeW kes meeLe efhejespeeyeeo hengBekej Deeefeve megoer 10, Jeerj efve. meb. 2512
(efJepeee oMeceer-oMenjs) kes efove hetpe Deeeee&eer efJeceuemeeiej peer cenejepe kes ejCeeW ceW nefmleveehegj heOeejkej
#eguueke oer#ee eoeve kejves kes efueS eerheue e{eee~ efpeme hej Deeeee&eer ves men<e& mJeerke=efle eoeve keer~
Deeeee&eer ves memebIe nefmleveehegj heOeejkej cegPes 8 ceee& 1987 kees #eguueke oer#ee oskej ceesleermeeiej veece
eoeve efkeee~
Fme keeleb$e keer efnvoer erkee meefnle ekeeMeve keer keF& Je<eeX mes DeeJeMekelee eleerle nes jner Leer~ ceeleepeer kees
DevegJeeo efkeS Yeer 14 Je<e& Jeleerle nes iees Les~ Fme yeere ceeleepeer eje efueKeer ieF& hegmlekeeW ceW mes 81 ebLe ueeKeeW
keer mebKee ceW ekeeefMele nes egkes Les, leye ceee& 1987 ceW Fmekee eLece mebmkejCe ekeeefMele ngDee~
hegve: otmeje mebmkejCe meved 1992 ceW ekeeefMele ngDee Deewj Deye en leermeje mebmkejCe ekeeefMele neskej
Deehekes mece#e emlegle nw~ DeeMee nw Fme efnvoer erkee meefnle ekeeMeve mes Deewj Yeer Deveskeeveske efJeeeefLe&eeW kees
mebmke=le kes he"ve-hee"ve ceW meneelee efceuesieer, efpememes ceeleepeer keer lejn %eeve Deefpe&le kejkes efpeveJeeCeer kes
eeej-emeej ceW Deemej nes mekeWies~

C C C

( 17 )

je^ieewjJe hejce hetpe ieefCeveerecegKe

eer %eeveceleer ceeleepeer kee heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer
kegvokegvoevJeees peereeled, peereeled eer Meebeflemeeiej:~
peereeled heeefOehemleme, metefj: eer Jeerjmeeiej:~~
eer yeeeer ieefCeveer peereeled, peereeoefvleceevovee~
peereeled %eeveceleer ceelee, ieefCeveeb ecegKee keueew~~
pewveMeemeve kes Jele&ceeve Jeesce hej efkes ve#e$eeW ceW owoerheceeve mete& keer YeeBefle Deheveer ekeeMe-jefMceeeW kees
ekeerefCe&le kej jneR hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes JeefelJe SJeb ke=eflelJe hej G"er uesKeveer keer
DehetCe&lee eeefhe DeJeMebYeeJeer nw, leLeeefhe DeelcekeueeCe keer YeeJevee mes hetpe ceeleepeer kes eerejCeeW ceW Gvekes
oerIe&keeueerve leeieceeer peerJeve kes eefle efJevece efJeveeebpeefuehe cesje en efJeveerle eeeme nw~
1. pevce, Jewjeie Deewj oer#ee22 Deketyej meved 1934, MejohetefCe&cee kes efove efkewleveiej eece (efpe. yeejeyebkeer, G.e.) kes eser
eer essueeue pewve keer Oece&helveer eerceleer ceesefnveer osJeer kes oebhele peerJeve kes eLece heg<he kes he ceW cewvee kee
pevce heefjJeej ceW veJeerve KegefMeeeB ueskej Deeee Lee~ ceeB kees onspe ceWs eehle heevebefohebeefJebMeeflekee evLe kes
efveeefcele mJeeOeee SJeb hetJe&pevce mes eehle { Jewjeie mebmkeejeW kes yeue hej cee$e 18 Je<e& keer Deuhe Deeeg ceW ner
Mejo hetefCe&cee kes efove cewvee ves Deeeee&jlve eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes meved 1952 ceW Deepevce yeeee&elehe
mehlece eeflecee SJeb ie=nleeie kes efveeceeW kees OeejCe kej efueee~
pewvesejer oer#ee keer keecevee kees Deheveer nj meeBme ceW mebpeeses ye. cewvee meved 1953 ceW Deeeee& eer osMeYet<eCe
peer mes ner ew$e ke=<Cee Skeced kees eer ceneJeerjpeer DeefleMee #es$e ceW #egefuuekee Jeerjceleer kes he ceW oeref#ele nes ieF~
meved 1955 ceW eeefj$e eeJeleea Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer cenejepe keer meceeefOe kes mecee kegbLeueefiejer hej Ske
ceen leke eehle Gvekes meeefVeOe SJeb Dee%ee eje #egefuuekee Jeerjceleerr ves Deeeee& eer kes eLece heeeee& efMe<eJeerjmeeiej peer cenejepe mes meved 1956 ceW JewMeeKe ke=<Cee otpe kees ceeOeesjepehegje (peehegj-jepe.) ceW Deeefe&kee
oer#ee OeejCe kejkes Deeefe&kee %eeveceleer veece eehle efkeee~
2. DeOeeve Deewj DeOeeheve%eeveeeefhle keer efheheemee ceelee %eeveceleer peer kes jesce-jesce ceW eejbYe mes ner ket-ket kej Yejer Leer~ oer#ee uesles
ner mJeeOeee-ceveve-efebleve keer Oeeje ceW ner GvneWves mJeeb kees efveye kej efueee~ %eeve eeefhle kee meJe&es eesle
yevee-mebIemLe cegefveeeW, Deeefe&keeDeeW SJeb mebIemLe efMe<e-efMe<eeDeeW kees pewveeiece kee leuemheMeea DeOeeheve~ keeleb$e
heceeuee heer yeerpe mes hetpe ceeleepeer keer %eevemeeOeveehe Je=#e emhegefle ngDee, efpeme hej pees hees, hetue-heue
Fleeefo ueies, GvneWves mecemle mebmeej kees megJeeefmele kej efoee~ ieesccemeej, hejer#eecegKe, veeeoerefhekee,
ecesekeceueceele&C[, Demeneer, leJeeLe&jepeJeeefle&ke, meJee&Le&efmeef, DeveieejOecee&ce=le, cetueeeej, ef$eueeskemeej Deeefo

( 18 )

Deveske ebLeeW kees Deheveer efMe<eeDeeW Deewj mebIemLe meeOegDeeW kees he{e-he{ekej Deeheves Deuhe mecee ceW ner efJemle=le %eeveepe&ve
kej efueee~ efnvoer, mebmke=le, eeke=le, keVe[, ceje"er Fleeefo Yee<eeDeeW hej Deehekee hetCe& DeefOekeej nes ieee~
3. uesKeveer kee eejbYeerkejCe mebmke=le Yee<ee mesYeieJeeve ceneJeerj kes heeeled 2500 Je<e& kes efpeme Fefleneme ceW pewve meeefOJeeeW kes eje Meee uesKeve keer keesF&
efcemeeue efieesej veneR nesleer Leer, Jen Fefleneme peeie=le nes G"e peye #egefuuekee Jeerjceleer peer ves meved 1954 ceW meneveece
kes 1008 ceb$eeW mes Deheveer uesKeveer kee eejbYe efkeee~ ener ceb$e mejmJeleer ceelee kee Jejonmle yevekej hetpe ceeleepeer keer
uesKeveer kees TBeeFeeW keer meercee leke ues iees~ meved 1969-70 ceW veee kes meJeexe ebLe Demeneer kes efnvoer
DevegJeeo ves Gvekeer Deefleere efJeee kees mebmeej kes meeceves Gpeeiej kej efoee~ efkeleves ner ebLeeW keer mebbmke=le erkee,
efkeleveer ner erkeeDeeW kes efnboer DevegJeeo, mebmke=le SJeb efnvoer ceW Deveske ceewefueke ebLeeW keer jevee efceuekej Deepe 200 keer
mebKee kees heej kej egkes nQ~ hetpe ceeleepeer eje efueefKele meceemeej, efveecemeej Fleeefo keer efnvoer-mebmke=le erkeeSB,
pewveYeejleer, %eeveece=le, keeleb$e JeekejCe, ef$eueeske Yeemkej, eJeeve efveoxefMekee Fleeefo mJeeOeee ebLe, eefle%ee, mebmkeej,
Yeefe, Deeefoyeee, Dees kee cegiee&, peerJeveoeve Fleeefo pewve Gheveeme, Jemeben-jlvekejC[eeJekeeeej Fleeefo kes
efnvoer heeevegJeeo Je DeLe&, yeeue efJekeeme, yeeueYeejleer, veejer Deeueeske Deeefo kee DeOeeve efkemeer kees Yeer Jele&ceeve cesW
GheueyOe pewve Jeecee keer efJeefJeOe efJeOeeDeeW kee efJemle=le %eeve kejeves ceW me#ece nw~
DeOeelce, JeekejCe, veee, efmeeble, yeeue meeefnle, Gheveeme eejeW DevegeesieeW he efJeefJeOe efJeOeeDeeW kes
Deefleefje hetpe ceeleepeer keer uesKeveer mes efJehegue Yeefe meeefnle Gtle ngDee nw~ FvOJepe, keuheogce, meJe&leesYe,
leerve ueeske, efmeee, efJeeMeebefle ceneJeerj efJeOeeve Fleeefo Yeefe efJeOeeveeW ves osMe kes keesves-keesves ceW efpevesv Yeefe
keer pees Oeeje eJeeefnle keer nw, Jen Delegueveere nw~ hetpe ceeleepeer kee efebleve SJeb uesKeve hetCe&leee pewve Deeiece mes
mebye nw, en Gvekeer ceneve efJeMes<elee nw~
Oeve nwb Ssmeer ceneve eefleYeeJeeved mejmJeleer ceelee!
4. efmeeble eesejerJele&ceeve ceW hetpe ceeleepeer pewveMeemeve kes meJe&eLece efmeeble ebLe <edKeC[eiece kes met$eeW keer mebmke=le erkee
efmeeble efebleeceefCe kes uesKeve ceW mebueive nQ~ 15 hegmlekeeW keer erkee efueKe egkeer nQ, efpemeceW mes eLece SJeb efleere
hegmleke efnvoer erkee meefnle ekeeefMele Yeer nes egkeer nQ~ 16JeeR hegmleke kee uesKeve Yeer hetCe&lee keer Deesj nw~ Deepe mes
ueieYeie 1000 Je<e& hetJe& Deeeee& eer vesefceeb efmeebleeeJeleea ves efpeme ekeej n KeC[he eoMeebiehe
efpeveJeeCeer kees heefjhetCe& Deelcemeele kejkes meejhe ceW Je-meben, ieesccemeej, ueefyOemeej Fleeefo ebLe Deheveer
uesKeveer mes emeefJele efkees Les, Gmeer ekeej Fme yeermeJeeR meoer keer ceelee %eeveceleer peer ves mecemle GheueyOe pewveeiece
kee ienve DeOeeve-ceveve-efebleve kejkes Fme efmeebleefebleeceefCehe mebmke=le erkee uesKeve kes cenece keee& mes
efmeeble eesejer kes heo kees meekeej kej efoee nw~ 1000 Je<e& hetJe& Deeeee& eer Jeerjmesve mJeeceer eje efueefKele
OeJeueeerkee kes heeeled Fme ceneve ebLe keer mejue erkee uesKeve kee keee& eLece yeej nes jne nw~
5. efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejpewve efmeebleeW kee cece& efJeledJeie& mecePe mekes, Fme YeeJevee mes efkeleves ner efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejeW kee
Deeeespeve hetpe ceeleepeer keer esjCeemJehe efkeee ieee~ meved 1969 ceW peehegj eelegcee&me kes ceOe pewve

( 19 )

peesefleueesxke hej eefMe#eCe efMeefJej Deeeesefpele efkeee ieee, efpemeceW hetpe ceeleepeer eje pewve Yetieesue SJeb Keieesue
kee efJeMes<e %eeve efJeledJeie& kees kejeee ieee~ Deketyej meved 1978 ceW nefmleveehegj ceW heb. cekeKeveueeue peer Meeeer,
heb. ceesleerebo peer kees"ejer, [e. ueeue yeneogj Meeeer meefnle pewve meceepe kes Gekeesef kes ueieYeie 100 efJeeveeW
kee efJeled eefMe#eCe efMeefJej Deeeesefpele efkeee ieee, efpemeceW hetpe ceeleepeer ves efJelmecegoee kees eLes ceeie&oMe&ve
eoeve efkeee~ mecee-mecee hej Deepe leke en eb=Keuee eue jner nw~
6. je^ere-Debleje&^ere mesefceveejmeved 1985 ceW pewve ieefCele SJeb ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&^ere mesefceveej pecyeterhe-nefmleveehegj ceW mecheVe
ngDee hegve Deveske mebieesefeeb mecheVe nesleer jneR Deewj meved 1998 ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe je^ere kegueheefle
meccesueve kes YeJe Deeeespeve eje osMeYej kes efJeeefJeeeueeeW mes heOeejs kegueheefleeeW kees YeieJeeve $e+<eYeosJe kees
Yeejleere mebmke=efle SJeb pewveOece& kes Jele&ceeveegieerve eCeslee heg<e kes he ceW peeveves kee DeJemej eehle ngDee~ 11
petve 2000 kees pewveOece& keer eeeervelee efJe<ee hej Deeeesefpele FeflenemekeejeW kes meccesueve eje hee"e hegmlekeeW ceW
pewveOece& mebyebOeer YeebefleeeW kes megOeej kes efueS efJeMes<e efoMee-efveoxMe je^ere Mew#eefCeke DevegmebOeeve SJeb eefMe#eCe
heefj<eo (NCERT) leke hengbeees iees~ Fvekes Deefleefje Deveske Deve mesefceveej Yeer mecee-mecee hej mecheVe
ngS nQ, efpevekes eefleheue ceW osMe kes mece#e mecee-mecee hej meeefnefleke ke=efleeeB emlegle nes egkeer nQ~
7. efoiecyej meceepe keer meeOJeer kees eLece yeej [er.efued. keer GheeefOe eoeve kej efJeeefJeeeuee Yeer
ieewjJeeefvJele ngDeeefkemeer ceneefJeeeuee, efJeeefJeeeuee Deeefo ceW heejcheefjke ef[efeeeW kees eehle efkees efyevee cee$e mJeeb kes
Oeeefce&ke DeOeeve kes yeue hej efJeog<eer ceeleepeer ves DeOeeve, DeOeeheve, meeefnle efvecee&Ce keer efpeve TBeeFeeW kees
mheMe& efkeee, Gme DeieeOe efJeee kes mecceeve nsleg DeJeOe efJeeefJeeeuee, hewpeeyeeo eje 5 hejJejer 1995 kees
[er.efued. keer ceeveod GheeefOe mes hetpe ceeleepeer kees mecceeefvele kejkes mJeeb kees ieewjJeeefvJele DevegYeJe efkeee ieee
leLee efoiecyej meeOeg-meeOJeer hejcheje ceW hetpe ceeleepeer en GheeefOe eehle kejves Jeeueer eLece JeefkelelJe yeve ieF~
Fmeer ekeej mes mecee-mecee hej efJeefYeVe DeeeeeeX SJeb meeceeefpeke mebmLeeDeeW eje hetpe ceeleepeer kees veee
eYeekej, Deeefe&keejlve, Deeefe&keeefMejesceefCe, ieefCeveerecegKe, Jeelmeuecetefle&, leerLeexeefjkee, egieeJeefle&kee, eeefj$eeefvkee,
je^ieewjJe, JeeiosJeer Fleeefo Deveske GheeefOeeeW mes Deuebke=le efkeee ieee nw, efkevleg hetpe ceeleepeer Fve meYeer GheeefOeeeW
mes efvemhe=n neskej Deheveer Deelce meeOevee kees ecegKelee osles ngS efveoex<e Deeefe&kee eee& ceW efveceive jnves kee ner
Dehevee cegKe ue#e jKeleer nQ~
8. Fefleneme Yeer heefjJele&ve kes efueS yeeOe ngDeemeved 1992 mes hetpe ceeleepeer keer ef DeeOegefveke efMe#eepeiele ceW he{eeer peeves Jeeueer hee"e hegmlekeeW ceW
pewveOece& mebyebOeer Yeevle efJe<eeJemleg hej ieeer, lees YeieJeeve ceneJeerj pewveOece& kes mebmLeeheke nQ Fleeefo YeebefleeeW kees
JeneB osKekej Gvekee oe Deleble Gsefuele nes G"e~ heuemJehe eOeeveceb$eer, ceeveJe mebmeeOeve efJekeeme ceb$eer,
efveosMeke-NCERT Fleeefo mes Gvekeer ele#e Jeelee& eje efMe#eepeiele leke en mebosMe hengBee Deewj ome Je<eeX kes
DeLeke eeeme eje hee"e hegmlekeeW ceW mebMeesOeve kee ece eejbYe nes mekee~

( 20 )

9. leerLe& efJekeeme keer YeeJeveeleerLekej YeieJevleeW keer keueeCeke YetefceeeW SJeb efJeMes<e he mes pevceYetefceeeW kes efJekeeme keer Deesj hetpe
ceeleepeer keer efJeMes<e Deebleefjke efe meoe mes jner nw~ hetpe ceeleepeer kee kenvee nw efke nceejer mebmke=efle kee heefjee
eoeve kejves Jeeueer es keueeCeke YetefceeeB nceejer ceneve mebmke=efle keer Oejesnj nQ Dele Fvekee mebj#eCe-mebJeOe&veefJekeeme Deleble DeeJeMeke nw~
meJe&eLece YeieJeeve MeebefleveeLe, kegvLegveeLe, DejnveeLe keer pevceYetefce nefmleveehegj ceW hetpe ceeleepeer keer esjCee mes
efveefce&le pewve Yetieesue keer Deefleere jevee pecyeterhe Deepe efJee kes ceeveme heue hej Debefkele nes ieeer nw, G.e. mejkeej
kes hee&ve efJeYeeie ves pecyeterhe mes nefmleveehegj keer heneeve yeleeles ngS Gmes Ske Delegueveere ceeveJe efveefce&le mJeie& (A
Man Made Heaven of Unparallel Superlatives And Natural Wonders) keer meb%ee eoeve keer
nw~ meved 1993 mes 1995 leke Meeele pevceYetefce DeeesOee ceW meceJemejCe cebefoj Deewj ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj kee
efvecee&Ce kejJeekej Gmekee efJeeJeeheer eeej, Dekeuetpe (ceneje^) ceW veJeosJelee cebefoj efvecee&Ce keer esjCee, meveeJeo
(ce.e.) ceW Ceceeskeej Oeece, eerle efJenej-efouueer ceW keceuecebefoj, ceebieerlegbieer (ceneje^) ceW meneket keceue cebefoj,
Deefn$e ceW ieejn efMeKej Jeeuee leerme eewyeermeer cebefoj Deewj YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#ee SJeb kesJeue%eeve keueeCeke
Yetefce-eeeie ceW eer $e+<eYeosJe oer#ee leerLe& kee YeJe efvecee&Ce hetpe ceeleepeer keer ner esjCee kes megheue nQ~
efkeleves ner Deve mLeeveeW hej Yeer Deveskeeveske efvecee&Ce hetpe ceeleepeer kes efveoxMeve eje mecheVe ngS Deewj nes jns
nQ~ YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keer pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) kes efJekeeme nsleg YeieJeeve ceneJeerj
mJeeceer keerefle&mlebYe, YeieJeeve ceneJeerj keer efJeMeeue Ke[dieemeve eeflecee meefnle efJeeMeebefle ceneJeerj cebefoj, veJeien
Meebefle efpevecebefoj, ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj SJeb vebeeJele& cenue Deeefo Deveske efvecee&Ce Deehekeer esjCee mes Fme #es$e hej
ngS nQ leLee kegC[uehegj leerLe& efJeeYej kes efueS Deeke<e&Ce kee kesv yeve ieee nw~
YeieJeeve cegefvemegeleveeLe keer pevceYetefce jepeie=ner ceW cegefvemegeleveeLeefpevecebefoj SJeb efJehegueeeue heJe&le keer
leuener ceW ceevemlebYe jevee, YeieJeeve ceneJeerj keer efveJee&CemLeueer heeJeehegjer ceW peuecebefoj kes mece#e heeC[gkeefMeuee
heefjmej ceW YeieJeeve keer Ke[dieemeve eeflecee meefnle YeieJeeve ceneJeerj efpevecebefoj, ieewlece ieCeOej mJeeceer keer
efveJee&CemLeueer iegCeeJeeb peer ceW ieewlece mJeeceer keer Ke[dieemeve eeflecee meefnle efpevecebefoj, eer meccesoefMeKej peer ceW
YeieJeeve $e+<eYeosJe cebefoj Fleeefo mecemle efvecee&Ce Yeer hetpe ceeleepeer keer mebesjCee mes ner mecheVe ngS nQ~
Jele&ceeve ceW leerLekej pevceYetefce efJekeeme keer e=BKeuee ceW YeieJeeve heg<heobleveeLe keer pevceYetefce keekeboer ceW
heg<heobleveeLe efpevecebefoj kes efvecee&Ce nsleg efMeueeveeme mecheVe efkeee pee egkee nw leLee MeerIe ner efvecee&Cekeee& hetCe&
kejkes Fme efJemce=le pevceYetefce kee heefjee Yeer efJee kees eoeve efkeee pee mekesiee~
10. efJee ceW DeveesKeer 108 heg cetefle& efvecee&Ce keer esjCeeefJee kes Deeeflece Deeee& kes he ceW 108 heg Gegbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer Ke[dieemeve eeflecee kes
efvecee&Ce kee keee& ceebieerlegbieer (cene.) kes heJe&le hej hetpe ceeleepeer keer esjCee mes eejbYe nes egkee nw~ egieeW-egieeW leke
efpeveMeemeve keer ceefncee kees efJekeefmele kejves Jeeueer en eeflecee pewve mebmke=efle kes efJeMeeue JeefelJe kee heefjee Yeer
peveceeveme kees eoeve kejsieer~

( 21 )

11. efMej[er (ceneje^) ceW %eeveleerLe&efMej[er (ceneje^) kees pewve mebmke=efle kesv kes he ceW mLeeefhele kejves nsleg ceneje^ kes keee&kelee&DeeW eje
JeneB hej %eeveleerLe& kes efvecee&Ce keer eespevee cetle&he ues jner nw, efpemeceW hetpe ceeleepeer kes efveoxMeevegmeej YeieJeeve
heee&veeLe keer efJeMeeue eeflecee efJejepeceeve kejkes efJeMes<e efvecee&Ce mecheVe efkeee peeesiee~
12. Oece&eYeeJevee kes efJeefJeOe Deeeecepecyeterhe jevee kes efvecee&Ce kee ecegKe ue#e ueskej efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve veeceke mebmLee
kee jepeOeeveer efouueer ceW hetpe ceeleepeer keer esjCee mes meved 1972 ceW ie"ve efkeee ieee~ Fmeer mebmLeeve ves efJeefJeOe
Oece&eYeeJevee kes keeeeX kee efve<heeove efkeee nw~ mebmLeeve efmLele Jeerj %eeveesoe evLeceeuee eje ueeKeeW keer mebKee
ceW ebLe ekeeMeve, eejeW DevegeesieeW kes %eeve mes meceefvJele mecei%eeve ceeefmeke heef$ekee kee ekeeMeve, Ceceeskeej
ceneceb$e yeQke Fleeefo efkeleveer ner keee&eespeveeSB efpeveMeemeve keer keerefle& kees efvejblej emeeefjle kej jner nQ~
hetpe ceeleepeer keer esjCee mes meved 1982 ceW lelkeeueerve eOeeveceb$eer eerceleer Fbefoje ieebOeer eje jepeOeeveer
efouueer ceW GodIeeefle pecyeterhe %eeve peesefle ves leerve Je<e& leke mechetCe& YeejleJe<e& ceW pewveOece& kes efmeebleeW kee
eeej-emeej efkeee Deewj Deble ceW en peesefle DeKeC[ he mes lelkeeueerve kesvere j#eeceb$eer-eer heer.Jeer.
vejefmebnejeJe eje pecyeterhe mLeue hej mLeeefhele kej oer ieeer~ Fmeer ekeej Deewue meved 1998 ceW lelkeeueerve
eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer ves YeieJeeve $e+<eYeosJe meceJemejCe eerefJenej kee jepeOeeveer efouueer mes
eJele&ve efkeee, pees mecemle eebleeW ceW eJele&ve kes heeeled oer#eemLeueer-eeeie leerLe& hej efveefce&le kesJeue%eeve keueeCeke
cebefoj ceW mLeeefhele neskej egieeW-egieeW leke YeieJeeve $e+<eYeosJe kes JeemleefJeke meceJemejCe keer eeo efoueelee jnsiee~
YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce-kegC[uehegj (veeueboe) mes meved 2003 ceW YeieJeeve ceneJeerj peesefle kee efJeefJeOe
eebleeW ceW meheue eJele&ve Yeer Fmeer e=BKeuee keer efJeefMe ke[er nw~
pewveOece& keer eeeervelee leLee YeieJeeve $e+<eYeosJe kes veece SJeb efmeebleeW kees peve-peve leke hengBeeves kes efueS
hetpe ceeleepeer ves jepeOeeveer efouueer ceW efJeMeeue eewyeerme keuheogce ceneceC[ue efJeOeeve Deeeesefpele kejeee, meeLe ner
YeieJeeve $e+<eYeosJe pevcepeebleer Je<e& leLee YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&^ere efveJee&Ce ceneceneslmeJe Je<e& (lelkeeueerve
eOeeveceb$eer eer Deue peer eje GodIeeefle) Yeer Gvekeer esjCee eje efJeefJeOe Oece&eYeeJevee kes keee&eceeW meefnle
mecheVe ngS~ DeemLee er.Jeer. ewveue eje hetpe ceeleepeer kes leerLekej peerJeve oMe&ve (meefe$e) SJeb Deve efJe<eeeW
hej eYeeJeke eJeeve uecyes mecee leke emeeefjle efkees iees SJeb efkees pee jns nQ~ hetpe ceeleepeer keer esjCee mes
mLeeefhele DeefKeue YeejleJe<eeae efoiecyej pewve ceefnuee mebie"ve Deheveer mewke[eW FkeeF&eeW eje efoiecyej pewve meceepe
keer veejer Meefe kees me=peveelceke keeeeX nsleg mebieef"le efkees ngS nw~
Fmekes Deefleefje efkeleves ner Deve Oece&eYeeJevee kes keee& Fve 51 Je<eeX ceW hetpe ceeleepeer ves mecheVe efkees nQ
efpevekee eneB uesKeve lees mebYeJe veneR nw, efkevleg Deepe hetje meceepe Gvekes keee&keueeheeW mes heefjefele neskej GvnW
kece&"lee keer cetefle& kes he ceW heneevelee nw~
13. mebIe<e& efJepes$eerhetpe ceeleepeer ves eejbYe mes Dehevee ecegKe ue#e yeveeee- eleske keee& Deeieceevegketue ner kejvee~ hegve Gve
keeeeX kes efve<heeove ceW pees Yeer efJeIve Deeles nQ, GvnW yengle ner MeebeflehetJe&ke Pesuekej hetjer levceelee kes meeLe Gme keee&

( 22 )

kees heefjhetCe& kejvee Gvekeer efJeMes<elee jner nw~ Gvekee hetje peerJeve Dee<e&hejcheje kee mebj#eCe kejles ngS Deheves
cetueiegCeeW ceW yeeOee ve Deeves oskej efpeveOece& keer DeefOekeeefOeke eYeeJevee kes meeLe Jeleerle ngDee nw~ efkemeer Yeer mebmLee,
leerLe&, ebos Deeefo keer oevejeefMe kees Deheveer mebIe JeJemLee ceW meceeefnle ve kejves kee Gvekee efveece nw~ 51 Je<eeX mes
Fme efveece kee heeueve kejles ngS Deheves kele&Je heLe hej Jes Deef[ie nQ~ ener keejCe nw efke GvnW uecyeer-uecyeer
ee$eeSb kejeves ceW Dehevee kele&Jeheeueve kejves Jeeues mebIeheefle eeJeke Yeer Dehevee meewYeeie mecePeles nQ~
14. YeieJeeve heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe kee Deeeespeve23JeW leerLekej YeieJeeve heee&veeLe keer pevceYetefce JeejeCemeer ceW 6 peveJejer 2005 kees hetpe ceeleepeer keer
esjCee SJeb memebIe meeefveOe ceW YeieJeeve heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe kee GodIeeve
efkeee ieee~ YeieJeeve keer kesJeue%eeve keueeCeke Yetefce Deefn$e, efveJee&CeYetefce eer meccesoefMeKej peer Fleeefo
Deveskeeveske leerLeeX hej efJeefJeOe DeeeespeveeW kes meeLe en Je<e& ceveeee ieee~ hegve: Je<e& 2006 kees meccesoefMeKej
Je<e& kes he ceW ceveeves keer esjCee hetpe ceeleepeer ves eoeve keer, leeefke leve-ceve-Oeve mes efoiecyej pewve meceepe
Deheves ceneve leerLe&jepe eer meccesoefMeKej peer kes eefle meceefhe&le nes mekes~
YeieJeeve vesefceveeLe keer efveJee&CeYetefce eer efiejveej peer efme#es$e keer megj#ee nsleg Yeer hetpe ceeleepeer ves
pevepeeiejCe kee MebKeveeo efkeee nw~
15. Meleeyoer kee DeYetlehetJe& DeJemej : oer#ee mJeCe& peebleer JewMeeKe ke=<Cee otpe, Jeer.efve.meb. 2532 DeLee&led 15 Deewue 2006 kees Deheveer Deeefe&kee oer#ee kes 50 Je<e&
hetCe& kejves Jeeueer hetpe ceeleepeer Jele&ceeve efoiecyej pewve meeOeg hejcheje ceW meJee&efOeke eeeerve oeref#ele nesves kes ieewjJe
mes ege neskej nce meYeer kes efueS DeefleMeekeejer eeeerve eeflecee kes meMe yeve ieF& nQ~ 14 mes 16 Deewue 2006
leke ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer Deeefe&kee oer#ee mJeCe& peebleer ceneslmeJe kee Deeeespeve kejkes
mecemle meceepe ves hetpe ceeleepeer kes eerejCeeW ceW Deheveer efJevece efJeveeebpeefue Deefhe&le keer nw~
Fme ceneslmeJe kes meeLe ner oer#ee mJeCe& peebleer Je<e& Yeer OetceOeece mes hetjs osMe kes efJeefYeVe efoiecyej pewve
mebie"veeW eje ceveeee ieee~
16. Dece=lecee neW Je<e& legcnejsefpevekeer oerIe&keeefueke lehemee kes Je<eeX keer efieveleer peevekej Deveske Deeeee&, cegefve, Deeefe&keeSB Fleeefo Yeer Fme yeele kees
kenles ngS ieewjJe kee DevegYeJe kejles nQ efke Deepe efpeleveer cesjer Gce Yeer veneR nw GmemesDeefOeke lees hetpe ceeleepeer keer oer#ee Deeeg
nw, DeLee&led 18 Je<e& keer Gce mes leeie ceeie& hej efpevneWves keoce jKee, GvneWves Deheveer pevceefleefLe-MejohetefCe&cee kees Yeer leeie mes
meeLe&ke kej efueee leLee Gme leeieceeer peerJeve kes 55 Je<e& Yeer GvneWves efveefJe&IveleehetJe&ke hetCe& efkees nQ~
ceneve elegceg&Keer eefleYee keer Oeveer hetpe ceeleepeer kes ejCeeW ceW YeeJeYeervee keesefMe: veceve nw leLee YeieJeeve
efpevesv mes ener eeLe&vee nw efke Gvekes Fme heefJe$e leeieceeer peerJeve kee nceW Dece=le ceneslmeJe Yeer ceveeves kee ueeYe
eehle nes leLee Deehekes eje veee-veee meeefnle pevelee kees eehle neslee jns, ener cebieuekeecevee nw~

C C C

( 23 )

Ske Deefleere pewve kesv

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

-kece&eesieer ye. jJeerv kegceej pewve (DeOe#e)
mebef#ehle heefjee :
efheues leerve oMekeeW ceW jepeOeeveer efouueer keer Gej efoMee ceW GejeosMe kes efpeuee cesj" eqmLele heewjeefCeke
leerLe& neqmleveehegj ceW Ske je^ere Deewj Debleje&^ere Deeke<e&Ce kee kesv GYej kej Deeee nw~ 200 Heg kes Jeeme ceW
meHeso Deewj jbieerve helLejeW mes efvee|cele pewve Yetieesue keer Deefleere Je=eekeej jevee pecyeterhe eje Deheves DeeOeej
hej Jesefle nukes iegueeyeer mebiecejcej mes efvee|cele 101 Heg TBes megces heJe&le keer MeesYee Deepe efkemekes ceve kees
Deekee|<ele veneR kejleer nw?
eeeerve pewve meeefnle SJeb Yetieesue kes heefjeeeke, Jew%eeefvekeeW kes efueS MeesOe kesv, DeeOeeeqlceke GVeeve kes
efueS heefJe$e mLeeve, ceeveefmeke Meebefle SJeb efpevesv YeieJeeve keer hetpeve-Yeefe kes mechetCe& meeOeveeW leLee mecemle
DeeOegefveke megefJeOeeDeeW keer GheueyOelee meefnle Fme Deveghece leerLe& keer peveke mebmLee kee veece nw-efoiecyej pewve
ef$eueeske MeesOe mebmLeeve (jefpe.)~ pewve meceepe keer meJeexe meeOJeer hetpe ieefCeveerecegKe Deee|ekeeefMejesceefCe
eer %eeveceleer ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes 1972 ceW Fme mebmLeeve kee met$eheele efkeee ieee~ efoiecyej pewve
Fbmeret Dee@He keemceesieeefHeke efjmee& (Digambar Jain Institute of Cosmographic
Research) kes veece mes eefme Fme mebmLeeve kee DeeOeejYetle ue#e Lee-pecyeterhe kee efvecee&Ce Deewj en
pecyeterhe ner Deblele mebmLeeve kee cegKe keeee&uee yeve ieee~
pebyeterhe keer 30 Ske[ heefJe$e Yetefce hej mebmLeeve kes eje mebeeefuele efJeefYeVe eespeveeDeeW/jeveeDeeW kee
mebef#ehle efJeJejCe efvecveebefkele nw1. pebyeterhe jevee-efpevesv YeieJeeve keer 207 eefleceeDeeW mes heeJeve Yeejleere efMeuhe Deewj pewve Yetieesue kee
Deefleere GoenjCe, DeeOegefveke Deeke<e&CeeW-efyepeueer kes HeewJJeejs, veewkee-efJenej Fleeefo meefnle~
2. keceue cebefoj-YeieJeeve ceneJeerj keer DeefleMeekeejer Ke[dieemeve eeflecee Fme cebefoj ceW efJejepeceeve nQ~
3. Oeeve cebefoj-24 leerLekej YeieJevleeW keer eefleceeDeeW meefnle eR jevee Fme cebefoj ceW efJejepeceeve nQ,
pees efke Oeeve (Meditation) kejves nsleg Geceesece ceeOece nQ~
4. ef$ecete|le cebefoj-YeieJeeve DeeefoveeLe, Yejle SJeb yeengyeueer keer Ke[dieemeve eefleceeDeeW mes Fme cebefoj kee veece
meeLe&ke nw~ keceue hej efJejepeceeve YeieJeeve vesefceveeLe SJeb heee&veeLe mes Fme cebefoj keer MeesYee efiegefCele nes ieeer nw~
5. Jeemeghetpe cebefoj-Fme cebefoj ceW 12JeW leerLekej-Jeemeghetpe mJeeceer keer Ke[dieemeve eeflecee efJejepeceeve nQ~
6. Meebefle-kegbLeg-DejnveeLe cebefoj-efpeve YeieJevleeW kes ieYe&, pevce, lehe Deewj %eeve keueeCekeeW mes neqmleveehegj
keer Yetefce hejce-heeJeve ngF& nw, Gve Meebefle-kegbLeg Deewj DejnveeLe YeieJebleeW keer Ke[dieemeve eefleceeSb Fme cebefoj ceW
efJejepeceeve nQ~
7. cebefoj-Deefjnble, efme, Deeeee&, GheeOeee Deewj meeOeg hejcesefeeW keer eefleceeDeeW meefnle

( 24 )

(Deesce) jevee Fme cebefoj ceW efJejeefpele nw~

8. efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj-Fme cebefoj ceW efJeosn #es$e kes efJeeceeve 20 leerLekejeW keer eefleceeSB
yeerme keceueeW hej efJejepeceeve nQ~
9. meneket cebefoj-efpevesv YeieJeeve keer 1008 eefleceeDeeW meefnle~
10. YeieJeeve $e+<eYeosJe cebefoj-Oeeleg efvee|cele YeieJeeve $e+<eYeosJe keer cetueveeeke eeflecee SJeb Deve efpeve
eefleceeDeeW meefnle~
11. YeieJeeve $e+<eYeosJe keere|lemlebYe-YeieJeeve $e+<eYeosJe Devleje&<^ere efveJee&Ce ceneceneslmeJe Je<e& ceW
efvee|cele, YeieJeeve kes peerJeve eefj$e kees eoe|Mele kejves Jeeuee, 8 eefleceeDeeW mes meceeqvJele 31 Heg TBee keere|lemlebYe~
12. lesjnerhe efpeveeuee-Fme cebefoj kes Deboj ceOeueeske kes lesjnerheeW keer Deke=ef$ece jevee kee Deefle
megvojlee kes meeLe efoioMe&ve kejeee ieee nw~
13. Deeheo efoiecyej pewve cebefoj-Fme cebefoj kes Deboj eLece pewve leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe keer
efveJee&CeYetefce Deeheo-kewueeMeheJe&le keer Deeke<e&ke eefleke=efle efJejepeceeve nw~ kewueeMeheJe&le kee ner otmeje veece
Deeheo nw~ 4 HejJejer 2000 kees ueeue efkeuee cewoeve, efouueer ceW lelkeeueerve eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer
Jeepeheseer eje Fme eefleke=efle kes mece#e efveJee&Ceuee[t e{ekej Fmekee GodIeeve efkeee ieee~
14. pecyeterhe hegmlekeeuee-eeeerve nmleefueefKele SJeb ekeeefMele ueieYeie 15000 iebLeeW SJeb hegmlekeeW kes
mebien meefnle~
15. pecyeterhe Deew<eOeeuee
16. %eeveceleer keuee cebefojced-neqmleveehegj kes heewjeefCeke Fefleneme kees eoe|Mele kejves Jeeueer PeebefkeeeW meefnle~
17. Jeerj %eeveesoe iebLeceeuee-1972 ceW mebmLeeefhele Fme iebLeceeuee eje Deye leke ueeKeeW keer mebKee ceW
200 mes DeefOeke iebLeeW SJeb hegmlekeeW kes mebmkejCeeW kee ekeeMeve nes egkee nw~
18. mecei%eeve ceeefmeke heef$ekee-en heef$ekee meved 1974 mes ueieeleej ekeeefMele nes jner nw, efpemeceW
pewve MeeeeW kes meejhe uesKeeW SJeb Deve cenlJehetCe& keee&eceeW kee mebkeueve Ske mLeeve hej eehle neslee nw~
19. jepee eseebme YeespeveMeeuee-Deeves Jeeues oMe&veee|LeeeW kees eefleefove efveMeguke Meg (pewveeee& kes Deveghe)
Yeespeve GheueyOe kejeves Jeeuee en efoiecyej pewve meceepe kee eLece Yeespeveeuee nw, peneB Ske meeLe 500 ueesie yew"kej Yeespeve
kej mekeles nQ~
20. Oece&MeeueeSb-200 mes DeefOeke heuew, yebieues Fleeefo, efpeveceW "njves mebyebOeer meYeer DeeOegefveke megeJf eOeeSb
GheueyOe nQ~
21. ceveesjbpeve kes meeOeve-lejn-lejn kes Petues, yeeeW keer jsue, veewkee efJenej, HeewJJeejs, njs-Yejs uee@ve,
hetjs kewcheme ceW Ietceves kes efueS SsjeJele neLeer (ceesj mes mebeeefuele), efyepeueer keer Deeke<e&ke JeJemLee, megvoj
eeke=efleke Me Fleeefo yejyeme ner oMe&veee|LeeeW kees Fme YeJe jevee keer leguevee mJeie& mes kejves kes efueS esefjle
kejles nQ~

( 25 )

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje Deeeesefpele

meeceeefpeke SJeb Mew#eefCeke keee&ece
Deketyej 1981-pecyeterhe (neqmleveehegj) mLeue hej pecyeterhe %eevepeesefle mesefceveej~
31 Deketyej 1982-efHekekeer Dee@ef[esefjece-efouueer ceW pecyeterhe mesefceveej efpemekee GodIeeve eer
jepeerJe ieebOeer, lelkeeueerve mebmeo meome eje efkeee ieee~
Deewue 1985-pecyeterhe (neqmleveehegj) mLeue hej pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve efJe<ee hej
Debleje&^ere mesefceveej, efpemekee GodIeeve G.e. kes lelkeeueerve ceb$eer eesHesmej JeemegosJe eEmen eje efkeee ieee~
petve 1982 mes Deewue 1985-ueeueefkeuee cewoeve, efouueer mes lelkeeueerve eOeeveceb$eer eerceleer FbefojeieebOeer
eje 4 petve, 1982 kees hetjs osMe ceW YeceCe kejves nsleg pecyeterhe %eevepeesefle jLe kee GodIeeve efkeee ieee~
pevemeeOeejCe ceW DeeEnmee, eeefj$e-efvecee&Ce leLee efJee yevOeglJe kes mebosMe kee eeej-emeej kejles ngS 1045 efove
leke osMe Yej ceW YeceCe kejves kes heeeled en %eeve peesefle lelkeeueerve j#eeceb$eer eer heer.Jeer. vejefmecne jeJe (YetlehetJe&
eOeeveceb$eer) eje pecyeterhe kes cegKe ej kes mece#e meowJe kes efueS mLeeefhele kej oer ieF&~
1992-Debleje&peere eefj$e efvecee&Ce mebieeser kee pebyeterhe mLeue hej eer vesceerebo pewve, efJeOeeeke
(ceOeeosMe) keer DeOe#elee ceW Deeeespeve efkeee ieee~
pewve ieefCele SJeb eeefj$e efvecee&Ce Deeefo efJe<eeeW hej ngF& mebieesefeeB cesj" efJeeefJeeeuee SJeb
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes mebege lelJeeJeOeeve ceW Deeeesefpele keer ieF~
1993-DeeesOee ceW DeJeOe efJeMJeefJeeeuee-Hewpeeyeeo kes mebege lelJeeJeOeeve ceW Yeejleere mebmke=efle
kes Deee eCeslee YeieJeeve $e+<eYeosJe efJe<ee hej mebiees<"er~
Deketyej 1995-cesj" efJeMJeefJeeeuee kes mebege lelJeeJeOeeve ceW hebeefoJemeere ieefCeveer Deee|ekee
eer %eeveceleer meeefnle mebieeser-95~
ceee&-Deewue 1998-lelkeeueerve eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje 9 Deewue 1998 kees
leeuekeesje msef[ece, efouueer mes osMe Yej ceW YeceCe kejves nsleg YeieJeeve $e+<eYeosJe meceJemejCe eerefJenej
jLe kee GodIeeve~ 3 Je<e& leke osMeYej ceW leerLekej YeieJevleeW kes meJeexoeer efmeebleeW SJeb pewveOece& keer eeeervelee
kee eeej-emeej kejves kes heMeeled en meceJemejCe Fueeneyeeo Ge veeeeuee kes lelkeeueerve cegKe veeeeOeerMe
eje leerLekej $e+<eYeosJe oer#eemLeueer-eeeie leerLe& (Fueeneyeeo) ceW mLeeefhele kej efoee ieee~
Deketyej 1998-pecyeterhe mLeue hej je^ere kegueheefle meccesueve, efpemekee GodIeeve efkeee ieeemJeieeae eer jepesMe heeeue (lelkeeueerve mebmeo meome eje)~
HejJejer 2000-lelkeeueerve eOeeveceb$eer eer Deue efyenejer Jeepeheseer eje 4 HejJejer 2000 kees ueeue efkeuee
cewoeve, efouueer ceW Ske Je<e& leke eueves Jeeues YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&^ere efveJee&Ce ceneceneslmeJe Je<e& kee
GodIeeve efkeee ieee~
Fme egie ceW pewveOece& kes eLece leerLekej YeieJeeve $e+<eYeosJe hej 1008 mebieesefeeW keer e=bKeuee, YeieJeeve
$e+<eYeosJe keere|lemlebYeeW kee efvecee&Ce leLee Deve Deveske meeceeefpeke SJeb Mew#eefCeke keee&ece je^ere SJeb Debleje&^ere

( 26 )

mlej hej Fme Je<e& kes Debleie&le Deeeesefpele efkees iees ~

esjCes, kevee[e, vetpemeea Deeefo efJeosMe keer YetefceeeW hej Yeer FvneR esjCeeDeeW kes ceeOece mes 4 HejJejer
2000 kees efveJee&Ce ceneceneslmeJe ceveeee ieee~
petve 2000-pecyeterhe mLeue hej 11 petve 2000 kees pewveOece& keer eeeervelee efJe<ee hej je^ere
mesefceveej Deeeesefpele efkeee ieee~
HejJejer 2001-YeieJeeve $e+<eYeosJe keer oer#eeYetefce-eeeie (Fueeneyeeo) ceW leerLekej $e+<eYeosJe
lehemLeueer leerLe& kee veJeefvecee&Ce~ Fme leerLe& hej YeieJeeve kes oer#ee keueeCeke kes eleerkemJehe Oeeleg kes JeJe=#e
kes veeres Oeeve ceW ueerve ceneeesieer $e+<eYeosJe keer meJee heebe Heg Gegbie efheer-keceC[ueg meefnle Ke[dieemeve
eeflecee, kesJeue%eeve keueeCeke kes eleerkemJehe YeieJeeve keer elegceg&Keer eeflecee meefnle efoJe meceJemejCe jevee
leLee efveJee&Ce keueeCeke kes eleerke mJehe 51 Heg Gegbie kewueeMeheJe&le keer YeJe jevee hej YeieJeeve
$e+<eYeosJe keer 14 Heg Gegbie Deleble ceveesnejer ueeueJeCeea heeemeve eeflecee leLee leerve eewyeermeer kes eleerke mJehe
72 efpeve eefleceeSB efJejepeceeve nQ~ $e+<eYeosJe keere|lemlebYe Yeer mLeeefhele nw~ 4 mes 8 HejJejer 2001 leke YeieJeeve
$e+<eYeosJe hebekeueeCeke eeflee SJeb 1008 cenekegbYeeW mes kewueeMeheJe&le hej eefleefle YeieJeeve $e+<eYeosJe kee
cenekegbYecemlekeeefYe<eske keee&ece~
meved 2003-2004-YeieJeeve ceneJeerj keer pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe) ceW vebeeJele& cenue leerLe& kee
efvecee&Ce~ YeieJeeve ceneJeerj cebefoj, YeieJeeve $e+<eYeosJe cebefoj, veJeienMeebefle efpevecebeof j, ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj Deewj
vebeeJele& cenue (YeieJeeve ceneJeerj kee pevce cenue) SJeb GmeceW mLeeefhele YeieJeeve MeebefleveeLe efpeveeuee Fme leerLe& kes
cegKe Deeke<e&Ce nQ~ ceneJeerj keer pevceYetefce kes eeej-emeej nsleg YeieJeeve ceneJeerj peesefle jLe mechetCe& YeejleJe<e& ceW
eJele&ve kej egkee nw~
YeieJeeve heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe-6 peveJejer 2005 kees pevceYetefce
JeejeCemeer mes Fmekee YeJe GodIeeve neskej hetjs Ske Je<e& leke (27 efomecyej 2005 leke) Fmes efJeefYeVe DeeeespeveeW kes
meeLe ceveeee ieee~
hegve: meved 2006 ceW hetpe ceeleepeer ves YeieJeeve heee&veeLe efveJee&CeYetefce meccesoefMeKej Je<e& Ieesef<ele efkeee
leLee Deeieeceer efomecyej 2007 ceW kesJeue%eeve Yetefce Deefn$e leerLe& hej YeieJeeve heee&veeLe meneeefyo ceneslmeJe
kee je^ere keee&ece Deeeesefpele nes jne nw~
Fme mebmLeeve kes eje mecee-mecee hej efJeefJeOe hebekeueeCeke eefle<"eSb SJeb Oeee|ceke keee&ece mecheVe
nesles jnles nQ~ mebmLeeve kes DeodYegle keee&keueehe keer esCeer ceW nw-Ceceeskeej ceneceb$e yeQke, peneB eefleJe<e&
eeueg YeeeW eje ueeKeeW keer mebKee ceW Ceceeskeej ceb$e efueKekej pecee kejeS peeles nQ, legceketj (kevee&ke) mes
Ske kejes[ ceb$e SJeb Goehegj (jepe.) mes Ske kejes[ ceb$e meved 2006 ceW Fme yeQke ceW pecee ngS Dele: GvnW
efJeMes<e he mes mecceeefvele efkeee ieee~ kejes[eW ceneceb$e efJeMJeMeebefle keer efkejCeW emeeefjle kejves ceW DeefleMee
OejesnjmJehe nQ~

( 27 )

mebmLeeve eje efoes peeves Jeeues hegjmkeej

ieefCeveer %eeveceleer hegjmkeej-meved 1995 mes eleske heeBe Je<e& ceW en hegjmkeej pewve Oece& hej Gemlejere
MeesOe leLee mebmLeeve keer Mew#eefCeke ieefleefJeefOeeeW ceW meneesie nsleg efkemeer Yeer pewve efJeeve ee meceefhe&le keee&kelee& kees
1,00,000/- hees keer veieo jeefMe, eMeeqmle-he$e Fleeefo kes meeLe eoeve efkeee peelee nw~ Deewue 2006 ceW
ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer Deeefe&kee oer#ee mJeCe& peebleer ceneslmeJe kes DeJemej hej mebmLeeve eje
eefleJe<e& Fme hegjmkeej kees osves kee efveCe&e efueee ieee nw~
pecyeterhe hegjmkeej-meved 2000 ceW mLeeefhele 25,000/- hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e& eoeve
efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
Deee|ekee jlveceleer hegjmkeej-meved 1999 ceW mLeeefhele 11,000/- hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e&
eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
kegC[uehegj hegjmkeej-meved 2004 ceW mLeeefhele 25,000/-hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e& eoeve
efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
eer essueeue pewve hegjmkeej-meved 2003 ceW mLeeefhele 11,000/-hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e&
eoeve efkeee peeves Jeeuee hegjmkeej~
vebeeJele& hegjmkeej-meved 2004 mes eejbYe 25000/-hees keer veieo jeefMe meefnle eefleJe<e& eoeve efkeee
peeves Jeeuee hegjmkeej~
Ghejese hegjmkeejeW kes Deefleefje YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&<^ere efveJee&Ce ceneslmeJe Je<e& kes DeJemej hej
Ieesef<ele 2,50,000/- hees keer veieo jeefMe kee YeieJeeve $e+<eYeosJe vesMeveue DeJee[& SJeb 11,000/-hees
keer veieo jeefMe kee yeeeer hegjmkeej Yeer mebmLeeve eje eoeve efkeee ieee~ YeieJeeve $e+<eYeosJe vesMeveue DeJee[&
meved 2003 ceW kegC[uehegj ceneslmeJe kes DeJemej hej lelkeeueerve meebmeo SJeb hetJe& efJee jepe ceb$eer
eer Jeer.Oevebpee kegceej pewve kees YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe) ceW eoeve efkeee ieee~

Fueeneyeeo-G.e. ceW
leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer eeeie leerLe& kee efvecee&Ce
meved 2001 ceW mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve $e+<eYeosJe oer#ee SJeb kesJeue%eevekeueeCeke Yetefce eeeie
(G.e.) ceW Fme leerLe& kee efvecee&Ce Fueeneyeeo-yeveejme neFJes hej efkeee ieee nw~ Fme leerLe& heefjmej ceW $e+<eYeosJe
oer#eekeueeCeke leheesJeve SJeb meceJemejCe jevee cebefoj kes meeLe-meeLe YeieJeeve keer efveJee&CeYetefce kes eleerke ceW
efJeMeeue kewueeMeheJe&le kee Yeer efvecee&Ce ngDee~ FmeceW 72 ewleeuee nQ leLee heJe&le kes veeres ieghee cebefoj ceW YeieJeeve
$e+<eYeosJe keer DeefleMeekeejer Oeeleg eeflecee (meJee leerve heg heeemeve) efJejepeceeve nw~ heJe&le kes F&Meeve keesCe ceW
efveefce&le 31 heg TBes keerefle&mlebYe ceW $e+<eYeosJe-ceneJeerj mJeeceer keer 8 eefleceeSB nQ~ #es$e hej eeef$eeeW kes
DeeJeeme-Yeespeve Deeefo keer mechetCe& DeeOegefveke JeJemLee GheueyOe nw~ Fme leerLe& kee mebeeueve mebmLeeve kes Debleie&le
ieef"le Ghemeefceefle kes eje efkeee pee jne nw~

( 28 )

ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj leerLe& kee efJekeeme

YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe-efyenej) kee efJekeeme kejves nsleg mebmLeeve kes Devleie&le
YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj efoiecyej pewve meefceefle veece mes Ske Ghemeefceefle yeveeF& ieF&, efpemekes
ceeOece mes JeneB vebeeJele& cenue leerLe& heefjmej kee efvecee&Ce efkeee ieee~ JeneB vebeeJele& cenue leerLe& heefjmej ceW
YeieJeeve MeebefleveeLe ewleeuee kes Deefleefje efJeeMeebefle ceneJeerj cebefoj, YeieJeeve $e+<eYeosJe cebefoj, veJeenMeebefle
cebefoj leLee leerve cebefpeue kee ef$ekeeue eewyeermeer cebefoj nw~ JeneB eeef$eeeW kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege DeeJeeme SJeb
Yeespeve keer mecegefele JeJemLee nw~
Ghejese meYeer efvecee&Ce eespeveeSb, meeceeefpeke, Oeee|ceke leLee Mew#eefCeke keee&ece hetpe ieefCeveerecegKe
eer %eeveceleer ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes Gvekes memebIe meeefveOe ceW Fme mebmLeeve eje Deeeesefpele efkees iees nQ~
mebIemLe e%eeeceCeer Deee|ekee eer eboveeceleer ceeleepeer kee ceeie&oMe&ve SJeb heer"eOeerMe #eguuekejlve
eer ceesleermeeiej peer cenejepe kee efveoxMeve Fve mecemle keeeeX ceW Delevle cenlJehetCe& jne nw~
Fme ekeej en mebmLeeve Deheveer efJeefYeVe mecee|hele keee& eespeveeDeeW eje meceepe keer mesJee ceW eefle#eCe
mebueive nw~
ceeveefmeke Meebefle, DeeOeeeqlceke efJekeeme, eeke=efleke meewvoe& SJeb Deve Deveske ueeYe Ske meeLe eehle kejves
nsleg en mebmLeeve pebyeterhe oMe&ve kes efueS Deehekees meeoj Deecebef$ele kejlee nw~

DeeYeej
YeieJeeve MeebefleveeLe, kegbLegveeLe, DejnveeLe keer pevceYetefce
nefmleveehegj ceW pecyeterhe mLeue hej Deeeesefpele lesjnerhe jevee
efpeveefyebye hebekeueeCeke eeflee (27 Deewue mes 2 ceF& 2007)
SJeb hejcehetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer Deeefe&kee
oer#ee mJeCe& peebleer Je<e& (Deewue 2006-Deewue 2007) kes
meceeheve DeJemej hej ekeeefMele Fme keeleb$e-JeekejCe ebLe kes ekeeMeve ceW eer hejceser ieewleceebo
ieebOeer, veeleshegles (meesueehegj) ceneje^ ves %eeveoeve mJehe Dehevee DeeefLe&ke meneesie eoeve efkeee,
SleoLe& efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve Gvekee neefo&ke DeeYeej eie kejlee nw~
-mecheeoke

( 29 )

Jeerj %eeveesoe ievLecee}e kes meneesieer

efoiecyej pewve ef$e}eske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le Jeerj %eeveesoe ievLecee}e keer mLeehevee meved 1974 ceW ngF&~ leye
mes Deye leke }eKeeW keer mebKee ceW ievLeeW kee hekeeMeve nes egkee nw Deewj efvejvlej nes jne nw~ iebLecee}e mes hee"keeW kees ievLe
kece keercele ceW heehle nes mekeW, Fme o=eq< mes ievLecee}e ceW Ske mebj#eke eespevee Deiemle meved 1990 mes heejbYe keer ieF& nw~
Fme eespevee kes Devleie&le efvecve cenevegYeeJe Deye leke mebj#eke yevekej Dehevee meneesie heoeve kej egkes nQ~

efMejesceefCe mebj#eke
1. eerceleer efvece&}e pewve Oe.he. eer hesceevo pewve, lelheg$e heoerhe kegceej pewve, Keejer yeeJe}er, efouueer-6~
2. eerceleer megceve pewve Oe.he. eer efoeqiJepee eEmen pewve, Fboewj~
3. eer ceneJeerj hemeeo pewve mebIeheefle, peer 19, meeTLe SkemesvMeve, veF& efouueer~
4. eer censv heeue njsv kegceej pewve, metjpece} efJenej, efouueer~
5. eerceleer ceesnveer pewve Oe.he. eer megveer} pewve, heerle efJenej, efouueer~
6. eer osJesvo kegceej pewve (Oeens[e Jee}s) ieg[ieeBJe (nefj.)~
7. eerceleer Meejoe jeveer pewve Oe.he. mJe. efjKeyeebo pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
8. [e@. osJesv kegceej pewve, Yeesheeue (ce.e.)
9. eerceleer mebieerlee pewve Oe.he. eer mebpeerJe kegceej pewve, Mesjkees (efyepeveewj) G.e.
10. eer Deefveue kegceej pewve, oefjeeiebpe, efouueer
11. eer yeer.[er. ceoveeFke, cegcyeF&
12. eer Oevekegceej pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer

hejce mebj#eke
1. eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~
2. [e@. hekeeMeevo pewve, 792 efJeJeskeevebohegjer, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
3. eer megcele hekeeMe pewve, ieppet keje, Meenoje, efouueer~
4. eer megveer} kegceej pewve, eje-megveer} wkemeeF&ume, mejOevee (cesj") G.he.~
5. eer hekeeMe ebo Decees}ke ebo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
6. eer heegcve kegceej peJesjer, jeskeef[ee}sve, yeesjerJe}er (Jesm) cegbyeF&~
7. eerceleer Ge|ce}e osJeer Oe.he. eer keevleer hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
8. eerceleer G<ee pewve Oe.he. eer efJece} hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
9. eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) , ieebOeerveiej, efouueer~
10. eerceleer meefjlee pewve Oe.he. eer jepekegceej pewve, efkeoJeF& veiej, keevehegj~
11. mJe. eerceleer kew}eMeJeleer Oe.he. mJe. Fbpeerefveej eer kew}eMe ev pewve , leesheKeevee yeepeej, cesj"~

( 30 )

12. eer Yeevesv kegceej pewve, eje-eer efJeee pewve, Yeiele eEmen ceeie&, peehegj~
13. eer heoerhe kegceej Meeeqvle}e} efye}e}e, Devetheveiej, Fboewj, (ce.he.)~
14. eer megjsMeebo heJeve kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.e.)~
15. eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~
16. eerceleer mJe. MeebleeyeeF& Oe.he. eer keceueebo pewve, meveeJeo (ce.e.)~
17. eer heebo pewve keeefjee, efouueer
18. eer DeeMeg pewve, keeuekee peer, veF& efouueer

mebj#eke
1. mJe. eerceleer DeeoMe& pewve Oe.he. mJe. eer DevevleJeere& pewve kes megheg$e eer ceveespe kegceej pewve, cesj"~
2. eerceleer jepetyeeF& ceelesMJejer eer efMeKej evo YeeF& osJesvo kegceej }Keceer evo pewve, meveeJeo (ce.he.)~
3. eer efeceve}e} egvveer}e} oesMeer, keerkee m^er, cegcyeF&~
4. eerceleer DeCeeyesve cevvetYeeF& keesef[ee, meer.heer. Qke jes[, cegcyeF&~
5. eerceleer leejeyesve evot}e} oesMeer, Hesve efyepe, cegcyeF&~
6. eer jefle}e} egvveer}e} oesMeer, cegcyeF&~
7. mJe. eerceleer ceLegjeyeeF& KegMee} evo pewve, eje-eer jleve evo KegMee} evo ieeBOeer kes megheg$e eer Oeve kegceej, DeMeeske
kegceej, efMejerMe kegceej, Oece&jepe ieeBOeer He}ve (cene.)~
8. eer Meebefle}e} KegMee} evo ieeBOeer, He}ve (meeleeje) cene.~
9. eer Devevle }e} Het}evo He[s, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
10. eer nerje}e} ceeefCeke}e} ieeBOeer, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
11. eer peekegceej KegMee}ebo ieeBOeer, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
12. eerceleer yeoeceer osJeer ceelesMJejer eer heoce kegceej pewve iebieJee}, keevehegj (G.he.)~
13. eerceleer kece}eosJeer Oe.he. mJe. eer censvo kegceej pewve, IeCs Jee}s n}JeeF&, oefjeeiebpe, veF& efouueer~
14. eerceleer G<eeosJeer Oe.he. eer eJeCe kegceej pewve, eeJe[er yeepeej, efouueer~
15. eer cegkesMe kegceej pewve, keje MenbMeener, eeBoveer eewke, efouueer~
16. eer ngkeceerebo ceebieer}e} Meen, Oeeveceb[er, Goehegj (jepe.)
17. eer efkejCe evo pewve, keje Oetef}eeve, eeBoveer eewke, efouueer~
18. eerceleer efJece}eosJeer Oe.he. eer ceneJeerj hemeeo pewve Fbpeer. efJeJeske efJenej, efouueer
19. eerceleer G<eeosJeer Oe.he. eer DeMeeske kegceej pewve (Keske[e efveJeemeer), yenjeFe (G.he.)~
20. eerceleer }er}eJeleer Oe.he. eer njerMe evo pewve, Mekejhegj, efouueer~
21. eer og}erevo pewve, yeengye}er SvkeuesJe, efouueer~
22. eer jefle}e} kesJe}evo ieeBOeer keer hegCe mce=efle ceW, heeheg}j heefjJeej, metjle (iegpe.)~

( 31 )

23. eerceleer YebJejerosJeer Oe.he. eer meoemegKe pewve heeb[dee keer mece=efle ceW Fvoj evo megcesjce} pewve heeb[dee
efMe}ebie (cesIee}e)~
24. eerceleer meesnveerosJeer Oe.he. eer levemegKejee mes"er, Hewvmeer yeepeej, ieewneer (Deemeece)~
25. eerceleer OeehetyeeF& Oe.he. eer kemletj evo pewve, jeceiebpe ceC[er (jepe.)~
26. eer efced"ve}e} evYeeve pewve, keefJeveiej ieeefpeeeyeeo (G.he.)~
27. eerceleer Mekegvle}eosJeer Oe.he. eer megjsMeebo pewve (yele&ve Jee}s), Keg[yeg[e ceesnuuekee, osnjeotve (G.he.)~
28. eer osJesvo kegceej iegCeJevle kegceej eWiee, ye[veiej (ce.he.)~
29. eer efoiecyej pewve meceepe, lenmeer} Helesnhegj (yeejeyebkeer) G.he.~
30. eer cevvee}e} jece}e} pewve [tbiejJee}e, Yeevehegje (cevomeewj) ce.he.~
31. eer Fvoj evo kew}eMe ebo eewOejer, meveeJeo (ce.he.)~
32. eer hekeeMe evo Decees}ke evo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
33. mJe. eer efJece} evo pewve, jKeyeevo omejLe mee, meveeJeo (ce.he.)~
34. eer Deepeeo kegceej pewve Meen (meveeJeo Jee}s), Fvoewj (ce.he.)~
35. eerceleer meg<ecee osJeer Oe.he. eer jekesMe kegceej pewve (ceJeevee Jeeues), cessj" (G.he).~
36. eerceleer kegmegce pewve Oe.he. eer jcesMeevo pewve, efkeMevehegjer, yeeiehele jes[, cesj"~
37. eerceleer efkejCe pewve Oe.he. eer heoce hemeeo pewve S[Jeeskes, cesj" (G.he.)~
38. eerceleer efJece}eosJeer Oe.he. eer efpevesvohemeeo pewve "sskesoej, es[jce} jes[, veF& efouueer~
39. eerceleer #eceeosJeer pewve, ceOegyeve, efouueer~
40. eerceleer kece}eosJeer Oe.he. eer jepesvo kegceej pewve es[jkee, "eCes (cene.)~
41. eer Deefpele hemeeo pewve yeyyespeer, eer jepekegceej eJeCe kegceej pewve, }KeveT~
42. eer heYee evo ieesOee, 45 Yeiele Jeeefkee, efmeefJe} }eFve, peehegj-6 (jepe.)~
43. eer ieesheerevo efJeefheve kegceej pewve, mejOevee wv neGme, iebpeceb[er, mejOevee~
44. eerceleer jlevemegvojer osJeer Oe.he. eer Jeerjevo pewve (efekeve Jee}s), et[erJee}er ie}er, eewke yeepeej, }KeveT~
45. [e@. megYee<eevo pewve, jeleevee[e keueerefveke, jeleevee[e yeepeej, peesOehegj (jepe.)~
46. eer heceeso kegceej pewve (cegpeHeHejveiej Jee}s) 35 Se.Jeer.jes[, vet ceekex, Lejhekevee, jebeer (efyenej)~
47. eer efJepesvo kegceej pewve, kes.-1/20 cee@[} eGve, efouueer~
48. eer kew}eMe ebo pewve, 45 Yeiele Jeeefkee, efmeefJe} }eFve, peehegj (jepe.)~
49. eer megYee<eebo pewve, eer efo. pewve heeMJe&veeLe ewlee}e, 405 [e@. cegKepeea veiej, efouueer~
50. eer megYee<e evo MegYeebo pewve meje&He, efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.he.~
51. eer evomesve pewve, eje-megcesjevo, evomesve pewve, meypeer ceC[er, venewj (efyepeveewj)~
52. eer megOeerj kegceej pewve pes.F&., vevo efkeMeesj pewve, Meejoe venj KeC[, MeenpeneBhegj~
53. eer megkegcee}ebo pewve, ceesleer ^seE[ie kecheveer, er.Deej. Hegkeve jes[, Hewvmeer yeepeej, ieewneer~

( 32 )

54. eer Deefve} hegueefkele mes"er, yeer 1/122, hespe-2, DeMeeske efJenej, efouueer-110052~
55. eer evoceesnve yebme}, 11, hetmee jes[, kejes}yeeie, veF& efouueer-5~
56. eer efiejOej hemeeo Deeceeso hemeeo pewve, pewve Jem$ee}e, kee}er ceekex, efmeJeeve (efyenej)~
57. eer meleerMe evo pewve, 31 efmeefJe} }eFve, ce.veb.-10, meskej-2, eFhe-5 Peebmeer~
58. eer mJehe evo keeme}erJee}, veee yeepeej, Depecesj (jepe.)~
59. eer ng}eme evo mes"er, DeeesOee Megiej efceume, jepee kee menmehegj, efye}ejer (G.he.)~
60. eerceleer efkejCe osJeer pewve Oe.he. eer vejsvo kegceej pewve, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)b~
61. eerceleer meblees<e pewve Oe.he. eer heJeerCe kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.he.)~
62. eer metjpece} heg$e eer efJeveerle kegceej pewve, ceesnuuee iebpekeje hetjCeje hetjCepee, pewve efJe}e, cegjeoeyeeo (G.he.)~
63. mJe. eer efMeKej evo pewve, efcyej keceerMeve Spesv, Mebkejiebpe, neheg[ (G.he.)~
64. eerceleer jepesMJejer pewve ceelesMJejer eer jekesMe pewve 31, efmeefJe} }eF&ve, meerleehegj~
65. eer jepekegceej pewve, cewmeme& jefJeolle hesceevo pewve yeejoeves Jee}s, Meeceiebpe, yejs}er~
66. eer ye}Jeerj pewve, eje-peevekeer SkemeWMeve efjHeeFvejer, ieeBOeeriebpe, MeenpeneBhegj~
67. eer hevvee}e} mes"er, [erceehegj (veeiee}Q[)~
68. eer Jeerjsvo kegceej pewve, F&oieen kee}esveer, Deeieje (G.he.)~
69. eer heesKehee} pewve, eje-veeJesuer cessue Fbef[ee, ceeveeEmen ies, De}erie{ (G.he.)~
70. eerceleer jeqMce pewve Oe.he. eer efJepee kegceej pewve, oefjeeiebpe, veF& efouueer~
71. eerceleer efJece}e osJeer Oe.he. eer heceeso kegceej pewve Fbpeer., MeenpeneBhegj (G.he.)~
72. mJe. eerceleer kew}eMeJeleer pewve Oe.he. eer kew}eMe evo pewve Fbpeer., leesheKeevee yeepeej, cesj"~
73. eerceleer DeCe kegceej veeboskej Oe.he. YeeT meensye veeboskej, ceg}gv[ (Jesm) cegcyeF&~
74. eer Yeeieevo ceveer<e kegceej "esef}ee, eje-efkejve SpeWmeer, heess. yegjnevehegj, (ce.he.)~
75. eer kew}eMeevo jepekegceej pewve jeJebkee, hees. efyemeJeeb (meerleehegj) G.he.~
76. eerceleer efJeeeJeleer pewve, jepeewjer iee[&ve, veF& efouueer~
77. eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) SJeb megheg$e eer ceove kegceej, heoerhe kegceej SJeb heJeerCe kegceej pewve,
Oece&hegje, ieeBOeerveiej, efouueer~
78. eerceleer DeCee pewve, Oe.he. heJeervo kegceej pewve, heerlecehegje, efouueer~
79. eerceleer heg<heeosJeer, Oe.he. censvo kegceej pewve, heg<heebpe}er SvkeuesJe, efouueer~
80. eer yeeyet}e} leesleejece pewve, YegmeeJe} (cene.)~
81. [e@. Deveghece pewve, megoecee veiej, Fboewj (ce.he.)~
82. eer efJevee kegceej pewve, pJew}me&, ojeryeeke}eb, efouueer~
83. mJe. eer Deevevo hekeeMe pewve Meeeqvleefhee, pecyeterhe-neqmleveehegj (cesj") G.he.~
84. eerceleer jepeg}yeeF& Oe.he. eer vesceerevo pewve }esne[s, hees. keeshejieeBJe (cene.)~

( 33 )

85. eer Oevvee}e} ieesOee, ceunejiebpe, Fboewj (ce.he.)~

86. eer megveer} kegceej ceveespe kegceej pewve, efPe}efce} kee}esveer, efouueer~
87. eerceleer DeeMee pewve Oe.he. eer jepesMe kegceej pewve yeDee meeiej (G.he.)~
88. eer heejmece} [tbiejce} peer heeveer hees. ces[leeefmeer, veeieewj (jepemLeeve)~
89. eer Deefve} kegceej pewve (ieg[ieebJe Jee}s) efheeoMe&veer efJenej, efouueer-92~
90. eerceleer ke=<Cee yeeF& vesceerveeLe pewve, heer. Jee}s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~
91. eerceleer cebpet}lee pewve Oe.he. eer heYeele evo ieesOee, veee yeepeej, Depecesj (jepe.)~
92. eer heceeso kegceej pewve, heejme efhevme&, Meenoje-efouueer~
93. eer eeboce} Deefve} kegceej mejeJeieer, efkeMeveiebpe (efyenej)~
94. kegceejer Deefoleer megheg$eer eer Dehees}es peer pewve meewieeveer, Fboewj~
95. eerceleer cebpet}lee Oe.he. heYeeevo ieesOee-veee yeepeej, Depecesj~
96. eer megesb kegceej Mewuesv kegceej pewve, [euveiebpe (PeejKeb[)~
97. eerceleer peleveosJeer ue#ceerebo pewve, esVeF& (leefceuevee[g)~
98. eerceleer meKeeF& pewve Oe.he. eer peerleceue pewve, ce[evee (keese) jepe.~
99. eer ceesefnle pewve heg$e cegkesMe pewve, peieVeeLe pewve heneef[ee, helesnhegj (MesKeeJeer)jepe.~
100. eer vejsMe pewve yebmeue, ieg[ieeBJee (nefj.)~
101. eerceleer jleveyeeF& Oe.he. jepesv ekeeMe keesef"ee, keese (jepe.)~
102. eerceleer meblees<e pewve Oe.he. eer Depeerle kegceej pewve, efYeJee[er (jepe.)~
103. eerceleer esceuelee pewve Oe.he. eer megMeerue kegceej pewve, ceuee[ (cegcyeF&)~
104. eer jepesv kegceej heeewefueee, Fboewj (ce.e.)~
105. mJe. eer ceesnveueeue nsceebo ieebOeer, meleeje (cene.)~

C C C

( 34 )

keelev$eheceeuee ceW eege keeflehee heefjYee<eeDeeW keer meteer

heefjYee<ee

he=

JeCe&enCes meJeCe&enCeb keejenCes kesJeueenCeb

hetJe&Jeevecegheefj hejJeeveceOe
peuelegefcyekeeveeesve jshemeesOJe&ieceveb
SkeosMeefJeke=efleceveveJeled
euue#eCesveeveglheVeb lelmeJe efveheeleveeled efmeb
otjeoeeves ieeves jesoves e huegleemles ueeskeleefmee
(Deefmeb yeefnjcevlejs) Devlejs keeex ke=efle meefle yeefnjb keee&ceefmeb YeJeefle
meke=eefOeleew efJeefOeyee&efOele SJee melheg<eJeled
GYeeefJekeuhes ef$eheced
(SkeosMeefJeke=leceveveJeled) eLee keCe&hegeefomJees<eg efYeVes<eg melmeg~ ee ve ieo&Ye efkevleg, ee ewJe
Mevle=*vleefkeyevleew OeeleglJeb ve lepele Fefle~ Sleogheue#eCeced ~ Gheue#eCeb efkeb mJeme mJemeMeme
e eenkecegheue#eCeb~
eleeueeshes eleeue#eCeefceefle veeeeled
meJe&efJeefOeYees ueesheefJeefOeye&ueJeeved
Devlejyeefnjeesjvlees efJeefOeye&ueJeeved ~ Deuheeefelecevlejb~ yeeefeleb yeefnjb~
efmes meleejcYees efveeceee
meeceeveefJeMes<eeesefJe&Mes<ees efJeefOeye&ueJeeved Fefle veeeeledd
efkeJehed meJee&heneefjueeshe
efce$eJeoeiece~ DeLeJee eke=efleeleeesjvegheIeeleer Deeiece Geles
JeCe&leJeie&uemee ovlee
meefVeheeleue#eCeefJeefOejefveefceebleefIeeleme~ ees eceeefele meceglheVe me leb eefle meefVeheele~
efveefceeeYeeJes vewefceefekemeeheYeeJe
GeeLee&veeceeeesie
DeJeeeveeb hetJe&efveheele
DeJeeeveeb mJeheoefJeenes veeefmle
ue#eCemet$ecevlejsCe ueeskeeefmeMeyoheeseejCeb efveheeleveb
hetJeexehejeseees hejesees efJeefOeye&ueJeeved
$e+JeCe&Jeie&j<eecet&vee

4
9
9
10
17
18
22
22
26
34
41
43
45
48
65
70
81
85
86
88
107
152
155
158
183
216
217

( 35 )

meeJekeeMeeveJekeeMeeesjveJekeeMees efJeefOeye&ueJeeved
ueeshemJejeosMeees mJejeosMees efJeefOeye&ueJeeved
eke=efle Deeefelecevlejb eleeeeefeleb yeefnjced ~ Devlejyeefnjes efJeefOeyeue&Jeeved~
mebeesieefJemeiee&vegmJeejhejesefhe ieg meeled mJe:
DeeieceeosMeeesjeiecees efJeefOeye&ueJeeved
eme mLeeves ees efJeOeereles me mLeeveerlej DeeosMe

222
227
248
257
261
288

keelev$eheceeuee kes MueeskeeW keer Dekeejeefo ece mes meteer

Mueeske
De SJemJeeLe&kesCeekee
De%eeveefleefcejevOeme
DeJeerue#ceerlejerlev$eer
Deeefoueesheesvleueeshee
$e+oJe=[dJe=_eesefhe Jee oerIeex
Skecee$ees YeJesodOemJees
De mJejs kee Jeiex<eg
ecesCe Jewhejerlesve
keJeefeleJe=efe keJeefeoeJe=efe
iegYekelee Jeeb mee&
ekeejyenguees v
ece&efCe erefheveb nefvle
efpe%eemeeJe%eeesjsJe
legcyegb le=Cekeeb e
lesve yeeew kegceeez e
vecemlemew mejmJelew
efveleelJeleeb mJejeVeeveeb
heoeesmleg heoeveebb Jee
he=Legb ce=ogb {b ewJe
ekeeefMeleb MeerIe
yengeereJeeerYeeJeew
YeeJemesveef$eefJeesve

he=
355
2
65
128
255
18
356
4
133
2
148
147
278
9
189
1
262
148
292
164
164
354

Mueeske
YeeJemesveef$eefJeesve
cener cevoeefkeveer ieewjer
cegeew efeelJeceOesefle
ce{ OeerjlJeb ve peeveeefme
e$eenheomeboYee&od
eefVeefceecegheeoee
jesefoefle mJeefheefleewJe
ueppeemeeeefmLeeflepeeiejCeb
JeCee&iecees ieJesveoew
Dekeejeefonmeerceeveb
DeoerIeex oerIe&leeb eeefle
DeeKeeleb eerceoeeen&led
F<eoLex efeeeeesies
$e+odJe=*dJe=_eeb meveer* Jee
Deespemeeshejmeesefve&leb
kegceeee& Deefhe Yeejlee
efeeeheob kele=&heosve egeb
#eerCesvegenkeeefjlee mecepeves
ieghees yeOese efvevoeeeb
eleg<eef keuee eerCeeb
ebMes JeLe&efceob met$eb
leVe egeb ele keskeer

he=
189
63
147
22
356
73
215
196
334
355
8
355
17
255
297
356
197
355
278
189
21
190

( 36 )

Mueeske
lesve oerJeefle mebme=b
ee$eceele=keecveees
vecees Je=<eYemesveeefo
hejle kesefeefoefvle
heevleg Jees vesefceveeLeme
ehejehemecevJeJeefvejd
yeeeee kegceeee&
YeieJeeveerejes Yeteeled
YeeJemesveef$eefJeesve
cevoyegefeyeesOeeLe
ce=ieer Jeveejer osJeer
cegefJeekejCeb
epees Jeees JenewJe
eovleefOee kesefeled
jeieeVe#e$eeesieee
ue#eCeJeerhmeslLebYetles
JeOe&ceevekegceejs
JeCee&iecees JeCe&efJehee&e
JeCe&efJekeejveeMeeYeeb
efJeYeeees efleereeee

he=
172
190
2
82
148
198
356
131
301
355
63
164
265
189
170
137
164
334
334
149

Mueeske
Jeerjes efJeesejes osJees
Megefe Yetefceieleb leeseb
meMeb ef$e<eg efues<eg
mevcee$eb YeeJeefueb meeled
mecyeesOeves letMevemeefeheb
meJe&kece&efJeefveceg&eb
mJemeeefleeeleee
meeceeveMeeelees vetveb
efmeebleeseceLeeefhe e mJeefOe<eCee
JemlegJeeeerefve veeceeefve
efJeYeefemeb%ee efJe%esee
Jeerjb eCece meJe&%eb
efMeKeee yegcee#eerled
meefvOevee&ce meceemee
mebeoeveceheeoeves
mebeceee eleb Oees
meJe&%eb lecenb Jebos
mJemee vehlee e vese e
meeJe leerLe&kejeKeeveb
nves efmeeelceves

C C C

he=
131
73
132
197
106
191
67
71
355
148
180
1
140
189
147
141
32
55
241
274

( 37 )

Skee#ejerkeesMe:
Dekeejes JeemegosJe: meeoekeejmleg efheleecen:~ hetpeeeeb eeefhe ceebieues Deekeej: heefjkeerefle&le:~~1~~
Fkeej Geles keecees ue#ceerjerkeej Geles~ Gkeej: Mebkej: eese Tkeejeeefhe ue#eCeced~~2~~
j#eCes eeLe& Tkeej Tkeejes yeeefCe mce=le:~ $e+keejes osJeceelee meekeejes ovegpeemet:~~3~~
keejes osJepeeleerveeb ceelee meef: ekeerefle&le:~ keejes-mcee&les owlepeveveer Meyo keesefJeow:~~4~~
Skeej Geles efJe<Cegjwkeej: meevcensej~ Deeskeejmleg YeJesod yeee Deewkeejesvevle Geles~~5~~
Deb mee hejceb yee De: meeewJe censej:~ ke: epeeheefle ef: keeske&JeeJeveues<eg e~~6~~
keeelceefve ceetjes e ke: ekeeMe Goele:~ keb efMejes peueceeKeeleb keb megKes e ekeerefle&le:~~7~~
he=efLeJeeb keg: meceeKeele: keg: heehesefhe ekeerefle&le:~ Keefcebefes Keceekeejes Ke: mJeiexefhe ekeerefle&le:~~8~~
meeceeves e leLee Metves KeMeyo: ekeerefle&le:~ iees ieJesMe: mecegefes iebOeJeexie: ekeerefle&le:~~9~~
ieb ieerleb iee e ieeLee meeodieewe Oesveg: mejmJeleer~ Iee Ieee meceeKeelee Iees Ievee ekeerefle&le:~~10~~
Iees IeenvevesOecex IetIeesCee&IegOJe&veeJeefhe~ *keejes YewjJe: Keelees *keejes efJe<eemhe=ne~~11~~
eebcee: meceeKeelees Yeemkejes lemkejs cele:~ efvece&ueb b meceeKeeleb lejues : ekeerefle&le:~~12~~
sokes : meceeKeelees efJeef: MeyokeesefJeow:~ pekeejes ieeeves eesees peeves pe: ekeerefle&le:~~13~~
peslee pee ekeefLele: metefjefYe: MeyoMeemeves~ Kees Pekeej: keefLelees ves Peeeseles yegOew:~~14~~
Fkeeje leLee Jeeeew vesheLes mecegoele:~ pekeejes ieeeves eesees pekeejes PePe&jOJepeew~~15~~
es Oeereeeb e kejkes jes OJepeew e ekeerefle&le:~ Gkeejes peveleeeeb meees OJeveew e Me"sefhe~~16~~
"es censMe: meceeKeele: Metve: ekeerefle&le:~ yeneveew e ": eesemleLee ebme ceb[ues~~17~~
[keej: Mebkejs $eemes OJeveew Yeerces efveeles~ {keej: keerefle&lees {kekee efveieg&Ces efveOe&ves cele:~~18~~
Cekeej: metkejs %eeves efveeesles efveCe&esefhe e~ lekeej: keerefle&leeesjs eer[ hegs ekeerefle&le:~~19~~
efMeueesees Lekeej: mLeeuekeejes veej#eCes~ okeejesYes keue$es e sos oeves e oeleefj~~20~~
Oeb Oeves meIeves Oe: meeefOeeleerj ceveeJee~ Oeer<eCee Oeer: meceKeelee OetewJeb YeejefJeeees:~~21~~
veslee vee meceeKeele mlejCeew ve ekeerefle&le:~ vekeej: meewieles yegew mlegleew Je=#es ekeerefle&le:~~22~~
ve Meyo: mJeeieles yevOeew Je=#es metex e keerefle&le:~ he kegyesj: meceeKeele: heefeceshe: ekeerefle&le:~~23~~
heJeves he: meceeKeele: he: meeleeves e heeleefj~ kehes Jeeles hekeej: meeeLeeeves ekeerefle&le:~~24~~
heglkeejesefhe e he: eesemleLee efve<heueYee<eCes~ Jekeejes JeCe: eesees yeuepesye heuesefhe e~~25~~
Je#e: mLeues e ye: eesees ieoeeeb mecegoele:~ ve#e$es Yeb yegOee: eengYe&Jeves Ye: ekeerefle&le:~~26~~
oerefhleYee& meee YetYet&efceYeerYe&eb keefLeleb yegOew:~ ce: efMeJeebcee JesOee: ceneue#ceerekeerefle&lee~~27~~
cee e ceeleefj ceeves e yebOeves ce: ekeerefle&le:~ eMees e: keefLele: ee%ewee& Jeeegefjefle Meefyole:~~28~~
eeves ceeleefj emleeies keefLele: MeyoJeeefoefYe:~ jeejescesefveues yeeew YetceeJeefheOevesefhe e~~29~~
Fbefes OevejesOes e Ye&es e ekeerefle&le:~ uees oerhleew Ieebuee YetceewYees eeeovesefhe e~~30~~

( 38 )

uees Jeeles ueJeCes e meeuuees oeves e ekeerefle&le:~ ue: Mues<es eeMees ewJe euees meeOevesefhe ue:~~31~~
ceevemes JeCes ewJe uekeej: meeblJevesefhe e~ efJee he#eer efveieefolees ieceves efJe: ekeerefle&le:~~32~~
Meb megKeb Mebkej ese: Mee meerjer efveieeles~ Meeves Me: meceeKeelees efnbmeeeeb Mees efveieeles~~33~~
<e: keerefle&lees egOew: ess <ee iebYeerj ueeseves~ Ghemeiex hejes#es e <ekeej: heefjkeerefle&le:~~34~~
me: keeshes JeCes me: meeeLee Metefueefvekeerefle&le:~ mee e ue#ceeryeg&Oew: eesee ieewjer mee e me: F&ej~~35~~
n: kees<es JeejCes ne leLee Metueer ekeerefle&le:~ efn: heehetjCes eesees efn: meeslJeJeOeejCes~~36~~
#e: #es$es Je#eefme eesees yegOew: #e: MeyoMeemeves~ ef#e: #es$es #es$ej#es e ve=efmebns e ekeerefle&le:~~37~~
DeeiecesYeesefYeOeevesYees OeelegYe: MeyoMeemeveeled~ SJeceskee#ejb veeceeefYeOeeveb megke=leb ceee~~38~~
~~ Fefle heg<eeseceke=le Skee#ejerkeesMe:~~

Skee#ejer-keesMe:
eqJeeeefYeOeevekeesMeeefve eefJeueeskee eYee<eles~
DecejsCe keJeervsCewkee#ejveececeeefuekee~~1~~
De: ke=<Ce: Dee: mJeebYetefj: keece F& eerjerej:~
T j#eCe: $e+ $e+ %eseew osJeoeveJeceelejew~~2~~
oxJemetue&=Jee&jener YeJesosefJe&<Cegjw: efMeJe:~
DeesJexOee Deewjveble: meeob yee hejced De: efMeJe:~~3~~
kees yeeelceekeeMeekex ke: meeeegeceeefive<eg~
keb Meer<ex megmegKes kegmleg Yetceew Meyos e efkeb hegve:~~4~~
meel#esheefvevoees eMves efJelekex e Keefceefves~
mJeiiex Jeesefcves cegKes Metves megKes mebefJeefo Kees jJeew~~5~~
iemleg ieeleefj iebOeJJex iee ieerleew iees efJeveeekes~
mJeiex efoefMe heMeew Jees YetceeefJevoew peues efieefj~~6~~
Iemleg megIeerMes Iee efkebefkeCee e IegOJe&vees~
*b ce_peves *es Je=he-Yesefpeves e:eveewjees:~~7~~
e: metex kehes b leg efvece&ues pemleg pesleefj~
efJepees lespeefme Jeeefe efheMeeeeb efpe: peJesefhe e~~8~~
Pees ves jJes Jeeeew _ees ieeeves Ie&IejOJeveew~
b he=efLeJeeb kejs e "es OJeveew "es censejs~~9~~
Metves ye=ndJeveew ebceb[ues [b efMeJes OJeveew~
{es Yees efveieg&Ces Meyos {kekeeeeb Cemleg efveees~~10~~

( 39 )

%eeves lemlemkejs ees[hegbeesmlee hegveo&ee~

Lees Yeer$eeCes cenerOes ob helveeb oe oele=oeveees:~~11~~
yevOes e Oee ieges kesMes Oeeleefj Oeerce&leew~
OetYee&jkebheefebleemeg vees vejs yevOeg yegees:~~12~~
efvemleg vesleefj veg: mlegleeb veew: metex hemleg heeleefj~
heeJeves peueeeves e hees PebPeepeuehesveees:~~13~~
Yee: keebleew YetYeg&Je: mLeeves YeerYe&es ce: efMeJes efJeOeew~
ebs efMejefme cee ceeves eercee$eewJee&jCesJeeced~~14~~
ceg: hegbefme yebOeves emleg ceeleefjeefve eb eMe:~
eemleg eeleefj KedJeebies eeves ue#ceeb e jes Oe=leew~~15~~
leeres Jeweevejs keeces je: mJeCex peueos OJeveew~
jer Yeces Ye&es metex ue Fbs euevesefhe e~~16~~
ueb lewues ueer: hegve: Mues<es ueer Yees Jees censejs~
Je: heefeceefoMeemJeeceer Je FJeeLex mcejsheeced~~17~~
Meb MegYes Mee leg MeesYeeeeb Meer Meeves Meg efveMeekejs~
<e: efMues hegveie&Yex efJecees#es <e: hejes#ekes~~18~~
mee ue#ceeb nes efveheeles e ngmles oeefCe Metefueefve~
#eb #es$ej#emeerlegee ceeuee eekedmetefjmeccelee~~19~~
~~ Fefle DecejkeJeervke=le Skee#ejer veececeeuee meceehlee~~

Skee#ejer-keesMe
efJeeveece kes keesMe kees osKekej Decej keJeerv ves en Skee#ej veece ceeuee yeveeF& nw~ De eerke=<Ce kee
Jeeeke nw Dee mJeebYet kee Jeeeke nw F keece kee, F& eer-ue#ceer kee, G F&ej kee, T j#eCe
kee, $e+ $e+ osJe Deewj oeveJe keer ceelee kes Jeeeke nQ~ osJeceelee kee, metkejer ee he=LJeer kee, S
efJe<Ceg kee, Ss efMeJe kee, Deew yeee kee, Dees Deveble kee, Deb hejb yee kee Deewj De: efMeJe kee Jeeeke
nw~ ke hegefuuebie ceW, ke: yeee, Deelcee, ekeeMe, mete&, Jeeeg, ece Deewj Deefive DeLe& ceW nw~ ke vehegbmekeefuebie
ceW keb Meyo cemleke SJeb Des megKe kes DeLe& ceW nw~ keg Yetefce Deewj Meyo kee Jeeeke nw~ efkeb Meyo hegve:,
Dee#eshe, efvebe, eMve Deewj efJeleke& DeLe& cesb nw~ Ke vehegmebkeefuebie ceW Keb Meyo Fefve, mJeie&, DeekeeMe, cegKe,
Metve, megKe Deewj mebJesove DeLe ceW nw~ Ke hegefuuebie nesves hej mete&Jeeeer nw~ ie Meyo ieeeke Deewj ieOeJe& DeLe&
ceW nw, iee ieeves DeLe& ceW nw Deewj ie Meyo efJeveeeke, mJeie&, efoMee, heMeg, Jee, Yetefce, ev, peue Deewj JeeCeer
DeLe& ceW nw~ Ie Meyo megIeerMe DeLe& ceW, Iee efkebkeCeer DeLe& ceW Deewj Ieg OJeefve DeLe& ceW nw~ *
vehegbmekeefuebie ceW nesves hej cebpeve DeLe& ceW Deewj * hegefuuebie ceW Oece& DeLe& ceW nw~

( 40 )

e Meyo ev, eesj, mete& Deewj kegJee DeLe& ceW nw~ Meyo efvece&ue DeLe& ceW nw~ pe Meyo
peslee-peerleves Jeeuee, efJepee, lespe, Jeeeve Deewj efheMeeeer Jeeeke nw~ efpe Meyo Jesie DeLe& cesb nw~ Pe Meyo
ve, jefJe Deewj Jeeeg DeLe& ceW nw~ _e Meyo ieeeve ceW Deewj IeIe&j OJeefve ceW nw~
Meyo he=LJeer Deewj kej DeLe& ceW nw~ " Meyo OJeefve, censej, Metve, Je=nodOJeefve Deewj evceC[ue
DeLe& ceW nw~ [ Meyo efMeJe Deewj OJeefve ceW nw~ { Meyo Yee, efveieg&Ce, Meyo Deewj {kekeve DeLe& ceW nw Ce
Meyo efveee Deewj %eeve DeLe& ceW nw~
le Meyo lemkej, ees[-Debke Deewj heg (hegb) DeLe& ceW nw~ lee Meyo oee DeLe& ceW nw~ Le Yee
mes j#ee DeLe& ceW Deewj ceneheJe&le DeLe& ceW nw~ o Meyo vehegbmekeefuebie ceW nesves hej helveer Jeeeke nw~ oe Meyo
oelee, oeve Deewj yebOe DeLe& ceW nw~ Oee Meyo ie=nde, kesMe, Oeelee, yegef Deewj ceefle DeLe& ceW nw~ Oet Meyo Yeej,
kebheve Deewj efeblee DeLe& ceW nw~ ve Meyo ceveg<e, yebOet Deewj yeg DeLe& ceW nw~ efve Meyo veslee DeLe& ceW nw~ veg
mlegefle DeLe& ceW, veew mete& DeLe& ceW nw~
he Meyo heelee-j#eke DeLe& ceW, heeJeve Deewj peueeeve-penepe DeLe& cesW nw~ heb PebPee Deewj peue
hesve kes DeLe& ceW nw~ Ye keebefle Deewj YetYeg&Je: mLeeve kes DeLe& ceW nw~ Yeer Yee DeLe& ceW nw~ ce efMeJe efJeefOe, eb
Deewj cemleke DeLe& ceW nw~ cee ceeve, eer, ceelee DeLe& ceW nw~~ cee DeJee nesves hej JeejCe DeLe& ceW nw~ ceg
heg<e Deewj yebOeve DeLe& ceW nw~
e Meyo ceeleeefjee DeLe& ceW nw~ e vehegbmekeefuebie ceW eMe ceW nw~ ee Meyo eelee, KedJeebie, eeve Deewj
ue#ceer DeLe& ceW nw~ j Meyo Oewe&, leere, Jeweevej-Deefive Deewj keece DeLe& ceW nw~ je Meyo mJeCe&, cesIe Deewj
OJeefve DeLe& ceW nw~ jer Meyo Yece DeLe& ceW, Meyo Yee Deewj mete& DeLe& ceW nw~ ue Meyo Fv Deewj
eueve DeLe& ceW nw~ Je Meyo censej, heefece efoMee kes mJeeceer DeLe& ceW, FJe DeLe& ces W Deewj mcejkeeceosJe DeLe& ceW nw~
Me Meyo vehegbmekeefuebie ceW nesves hej MegYe DeLe& ceW nw~ Me Meyo MeesYee DeLe& ceW, Mees Mebeve DeLe& ceW Deewj
Meg efveMeekej-ebcee Deeefo DeLe& ceW nw~ <e Deeefuebieve DeLe& ceW, hegveie&Ye&, efJecees#e Deewj hejes#e DeLe& ceW nw~
mee ue#ceer DeLe& ceW nw~ nes efveheele nw~ ng Meyo oe Deewj MetueOeejer DeLe& ceW nw~ #e Meyo #es$e Deewj
je#eme DeLe& ceW nw~ Fme ekeej eeeerve DeeeeeeX mes meccele en Skee#ej veececeeuee ceQves kener nw~

C C C

eerMeJe&Jece&ke=le-keueeheJeekejCeme

JeeefoheJe&leJeeeerceeJemesve$ewefJeeke=leeerkee
efnvoer DevegJeeo-ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ke=le

keelev$eheceeuee
ceb ieueeejCeced
1

Jeerjb eCece meJe&%eb, efJeveeMes<eoes<ekeced ~

keelev$eheceeueseb, yeeueyeesOeee keLeles~~1~~

cebieueeejCe kee DeLe&

efpevneWves mechetCe& oes<eeW kees ve kej efoee nw Deewj pees mebhetCe& ejeej peieled kees peeve uesves mes meJe&%e nes egkes nQ Ssmes
Jeerj YeieJeeve kees vecemkeej kejkes yeeuekeeW kees JeekejCe kee %eeve kejeves kes efueS Fme eser meer keeleb$eheceeuee veece keer
JeekejCe kees ceQ kenlee ntB~~1~~
YeeJeeLe&-keg-F&<eled leb$eb-JeekejCeb~ Lees[s mes met$e efpemeceW nQ Gmes keeleb$e kenles nQ~ Fme keeleb$e JeekejCe ceW Yeer
yengle ner Lees[s met$eeW kes eje JeekejCe kes meejs ner efveece yelee efoes iees nQ~ FmeceW meb%eeeW Yeer yengle ner mejue nQ Dele
Fmekee keeleb$e en veece meeLe&ke nw~
1. efJe efJeefMeeb F ue#ceeR jeefle ooeleerefle Jeerj~ DeLeJee efJeMes<esCe F&lex meJee&ved mekeueheoeLee&ved peeveeleerefle Jeerj~ efJe efJeefMee
Fje Jeeked efoJeOJeefvee&meemeew Jeerj~ DeLeJee efJe efJeefMee Fje Decehe=LJeer emeemeew Jeerj~ DeLeJee Jeerjeleerefle Jeerj
keecejepeecejepeceesnjepeeved efvejekejesleerefle Jeerj~ efJe efJeefMee F&je ieieveieceveb emeemeew Jeerj leb eCeceveb hetJe heeeeElkeefeefoefle
eCece~~ meJe peeveeleerefle meJe&%e meJee&ved mekeueheoeLee&ved ecekejCeJeJeOeevejeefnlesve egieheled peeveeleerefle meJe&%e~~ veMebeflemce
vee~ efJe efJeMes<esCe vee efJevee~ DeMes<eee les oes<eee DeMes<eoes<ee~ efJevee DeMes<eoes<ee esveemeew efJeveeMes<eoes<eke leced~ keg
F&<eev$eb keelev$eb, heeCeeb ceeuee heceeuee, keelev$eme heceeuee keelev$eheceeuee~~

(2)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

vecemlemew mejmJelew1, efJeceue%eevecete&es~

efJeefe$eeueeskeee$eseb, elemeeoeleJee&les~~2~~
vecees Je=<eYemesveeefo-ieewleceevleieCesefMeves~
cetueesejiegCee{eee, meJe&mcew cegvees vece~~3~~
iegYekelee Jeeb, mee&erheefleeJeefe&ve~
Jevoecens ef$eme*dKeesve-veJekeesefcegveerejeved ~~4~~
De%eeveefleefcejevOeme, %eeveeeveMeueekeee~
e#egvceerefueleb esve, lemcew eeriegjJes vece~~5~~
efJeceue%eeve-eoMeebie %eeve keer cetefle&mJehe Gme mejmJeleer ceelee kees cesje vecemkeej nw efke efpemekes emeeo mes Ske
mLeeve ceW yew"s-yew"s ner meejs leerve ueeske keer efJeefe$e ee$ee kee Deevebo Dee peelee nw~~2~~
YeeJeeLe&-mejmJeleer kes ceenelce mes-ebLeeW kes he"ve-hee"vehe mJeeOeee kes eYeeJe mes ceveg<e leerve ueeske ceW
efmLele peerJe, DepeerJe Deeefo mebhetCe& leJeeW kees, TOJe&ueeske, ceOeueeske, DeOeesueeske Deeefo mebhetCe& peieled kes mJehe kees peeve
ueslee nw~ Deehleceerceebmee ceW Yeer kene nw efkemeeeokesJeue%eeves meJe&leJeekeeMeves~
Yeso mee#eeomee#eee eJemlJeveleceb YeJesled~~
meeeo-Deeiece Deewj kesJeue%eeve oesveeW ner mebhetCe& leJe kees ekeeefMele kejves Jeeues nQ Deblej kesJeue Flevee ner nw efke
kesJeue%eeve mee#eeled mebhetCe& heoeLeeX kee %eeve keje oslee nw Deewj egle%eeve hejes#e he mes keg-keg heee&eeW meefnle neW JeeW
kee %eeve keje oslee nw~ ceeveme ceefle%eeve Deewj efoJe egle%eeve kes eje en peerJe hejes#e he mes meejs peieled kes mJehe kees
peeve ueslee nw~
Je=<eYemesve kees ecegKe kejkes Debeflece ieCeOej eer ieewlece mJeeceerheele eewon meew yeeJeve ieCeOej osJeeW kees cesje vecemkeej
nesJes SJeb cetue Deewj Gej iegCeeW mes meefnle meYeer cegefveeeW kees cesje vecemkeej nesJes~~3~~
DeLee&led Je=<eYeosJe kes eewjemeer ieCeOej nQ-GveceW ecegKe ieCeOej Je=<eYemesve nQ SJeb ceneJeerj mJeeceer kes 11 ieCeOejeW ceW
eLece ieCeOej ieewlece mJeeceer nQ~ FveceW ceOe kes yeeF&me leerLekejeW kes Yeer ieCeOejeW keer mebKee efceueekej eewon meew yeeJeve
ceeveer ieF& nw~
{eF& erhe mebyebOeer leerve kece veJe kejes[ cegefvejepeeW kees nce iegYeefehetJe&ke vecemkeej kejles nQ~~4~~
DeLee&led pebyeterhe, OeelekeerKeb[ es oes erhe Deewj heg<kejerhe kes yeere ceW ceeveg<eesej heJe&le kes efveefcee FOej kes DeeOes
heg<kej erhe ceW ner ceveg<e ueeske nw Dele DeeOee heg<kej erhe Ssmes {eF& erheeW ceW Ske meew meej kece&YetefceeeB nQ~ Fve kece&YetefceeeW
ceW DeefOeke mes DeefOeke leerve kece veJe kejes[ cegefvejepe Ske meeLe nes mekeles nQ eneB Gve meYeer kees vecemkeej efkeee ieee nw~
%eeveheer Debpeve keer Meueekee mes De%eeveheer DebOekeej mes DebOes ngS eeefCeeeW kes %eeveheer ves$eeW kees efpevneWves Keesue
efoee nw Gve eeriegDeeW kees cesje vecemkeej nesJes~~5~~
1. mej emejCeb meJe&%eeveceee cetefe&jmee Demleerefle mejmJeleer lemew~ efJeieleb ceueb emceeeefceueb~ %eeelesvesve Fefle %eeveb
efJeceueb e leled %eeveb e efJeceue%eeveb~ efJeceue%eevecesJe cetefe&e&mee mee efJeceue%eevecetefe& lemew~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(3)

DeLe meb%eemeefvOe
efmees JeCe&meceecveee~~1~~
1

efme Keueg JeCee&veeb meceecveeees JesefoleJe~ les kes,-De Dee F F& G T $e+ ue= ue S Ss Dees Deew~ ke Ke ie Ie
*~ e pe Pe _e~ " [ { Ce~ le Le o Oe ve~ he he ye Ye ce~ e j ue Je~ Me <e me n Fefle~

le$e elego&Meeoew 3mJeje~~2~~

leefmceved JeCe&meceecveees Deeoew es elego&Me JeCee&mles mJejmeb%ee YeJeefvle~ les kes, De Dee F F& G T $e+ ue S Ss
Dees Deew Fefle~

oMe meceevee~~3~~
leefmceved JeCe&meceecveees Deeoew es oMe JeCee&mles meceevemeb%ee YeJeefvle~ les kes,-De Dee F F& G T $e+ ue Fefle~

les<eeb ew eJeveesveme meJeCeez~~4~~

les<eeb meceeveeveeb ceOes ew ew JeCee&Jeveesveme hejmhejb meJeCe&meb%eew YeJele DeDee, FF&, GT, $e+, ue~ les<eeb enCeb
efkeceLe ? ees&mJeees&eesoeaIe&eese meJeCe&meb%eeLe&ced ~

DeLe meb%ee mebefOe

JeCeeX kee mecegoee Deveeefokeeue mes efme nw~~1~~
Fve JeCeeX kes mecetn kees Deepe leke ve efkemeer ves yeveeee nw Deewj ve keesF& ve ner kej mekeles nQ, es JeCe& Deveeefo efveOeve
nQ~ Gvekees peevevee eeefnS~ Jes keewve nQ ? De Dee F F& G T $e+ } S Ss Dees Deew~ ke Ke ie Ie *~ e pe Pe _e~
" [ { Ce~ le Le o Oe ve~ he he ye Ye ce~ e j ue Je~ Me <e me n~ es meQleeueerme JeCe& kenueeles nQ~

FveceW Deeefo kes eewon De#ej mJej kenueeles nQ~~2~~

Fve JeCeeX kes mecegoeeeW ceW Deeefo kes pees eewon De#ej nQ, Jes mJej meb%eke nQ~ Jes keewve-keewve nQ ? De Dee F F& G T
$e+ ue S Ss Dees Deew~ es eewon mJej nQ~

oMe meceeve meb%eke nQ~~3~~

Fve mJejeW ceW Deeefo kes pees oMe JeCe& nQ Gvekeer meceeve en meb%ee nw~ Jes keewve nQ ? De Dee F F& G T $e+
ue~

FveceW oes-oes JeCe& Deeheme ceW meJeCeea nQ~~4~~

Fme meceeve meb%eke mJejeW ceW oes-oes JeCe& Deeheme ceW meJeCe& meb%eke nQ~ De Dee, F F&, G T, $e+ , ue~
met$e ceW les<eeb Meyo kee enCe keeeW efkeee nw ? oes mJe JeCe& SJeb oes oerIe& JeCe& Yeer Deeheme ceW meJeCe& meb%eke nQ
Fme yeele kees mhe kejves kes efueS met$e ceW les<eeb heo meeLe&ke nw~ DeLee&led eej ekeej mes meJeCe&lee ceeveer ieF& nw~
1. Deveeefokeeuesve eJe=e FleLe&~ efmeMeyo DeefveleeLeex Jee efve<heVeeLeex Jee eefmeeLeex Jee~ keebefheues efmeefmLele Fle$e
efmeMeyoesveeefoceueJeeeer~~ 2. meceieecveeevles DeYemevles Fefle meceecveeee~ Mueeske-Jeeveeefve $eeefebMelmJejeewJe
elego&Me~ DevegmJeejes efJemeie&e efpeecetueere SJe e~~1~~ iepekegcYeeke=efleJe&Ce& hueglee heefjkeerefle&le~~ SJeb JeCee&efeheeeMevceele=keeee
Goelee~~2~~ 3. mJeeb jepevle Fefle mJeje~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(4)

mJejevlee: m$eerefuee

Mueeske
ecesCe Jewhejerlesve, ueIetveeb ueIegefYe men~
iegCeeb iegefYe meeOe, elegOexefle meJeCe&lee~~1~~

$e+keejkeejew e ~~5~~
$e+keejkeejew e hejmhejb meJeCe&meb%eew YeJele~ $e+~

hetJeex mJe1~~6~~
leees meJeCe&meb%eeesce&Oes hetJeex JeCeex oerIe&meb%ees YeJeefle~ De F G $e+ ue=~~

hejes oerIe&2~~7~~
leees meJeCe&eesce&Oes hejes JeCeex oerIe&meb%ees YeJeefle~ Dee F& T ue~~

mJejesJeCe&Jepeex veeefce~~8~~
DeJeCe&Jepe& mJejes veeefcemeb%ees YeJeefle~ FF& GT $e+ ue SSs DeesDeew~ JeCe&enCes meJeCe&enCeb~ keejenCes kesJeueenCeced~

Skeejeoerefve mevOe#ejeefCe~~9~~
Skeejeoerefve mJejveeceeefve mevOe#ejmeb%eeefve YeJeefvle~ leeefve keeefve~ S Ss Dees Deew~~

efveleb mevOe#ejeefCe oerIee&efCe~~10~~

mevOe#ejeefCe efveleb oerIee&efCe YeJebefle~
MueeskeeLe&-ece mes DeLee&led mJe mJe kee oerIe& oerIe& kee oerIe& mJe kee Deewj mJe oerIe& kee en eej Yeso nQ~

$e+keej Deewj keej Yeer hejmhej meJeCe& nQ~~5~~

$e+keej Deewj keej Yeer hejmhej ceW meJeCe& meb%eke nQ, pewmes-$e+ ~

hetJe& kes JeCe& mJe nQ~~6~~

Fve meJeCe& meb%eke mJejeW ceW hetJe&-hetJe& heeBe mJej mJe meb%eke nQ~ De F G $e+ ~

Deble kes mJej oerIe& meb%eke nQ~~7~~

Fve meJeCe& meb%eke oMe mJejeW ceW Deble-Deble kes heeBe mJej oerIe& meb%eke nQ~ Dee F& T ue~

DeJeCe& kees es[kej Mes<e mJej veeefce meb%eke nQ~~8~~

DeJeCe& kees es[kej Mes<e yeejn mJejeW keer veeefce en meb%ee nw~ F F& G T $e+ ue S Ss Dees Deew~ JeCe& kes enCe
kejves mes meJeCe& kee DeLee&led oesveeW mJejeW kee enCe nes peelee nw Deewj keej Meyo kes enCe kejves mes kesJeue Ske mJej kee
ner enCe neslee nw~ pewmes DeJeCe& kenves mes De Dee oesveeW ner Dee iees SJeb Dekeej kenves mes cee$e De Meyo ner Deelee nw~ en
efveece meJe&$e JeekejCe ceW mecePevee eeefnS~

Skeej Deeefo mJej mebOe#ej kenueeles nQ~~9~~

Skeej Deeefo mJej, mebOe#ej meb%eke nesles nQ~ Jes keewve nQ? S Ss Dees Deew~

es mebOe#ej ncesMee ner oerIe& jnles nQ~~10~~

mebOe#ej efvele ner oerIe& nesles nQ~
1. meles Skecee$eleee Geee&les Fefle mJe~ 2. Ceeefle efJeoejeefle efcee$eleee cegKeefyeueefceefle oerIe&~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(5)

keeoerefve Jeeveeefve1~~11~~
kekeejeoerefve nkeejhee&vleeve#ejeefCe Jeevemeb%eeefve YeJeefvle~ ke Ke ie Ie * ~ e pe Pe _e~ " [ { Ce~ le
Le o Oe ve ~ he he ye Ye ce~ e j ue Je~ Me <e me n 2~~

les Jeiee& hee hee hee~~12~~

les kekeejeoees ceeJemeevee JeCee& hee hee YetlJee heewJe Jeie&meb%ee YeJeefvle~ ke Ke ie Ie *~ e pe Pe _e~ " [
{ Ce~ le Le o Oe ve ~ he he ye Ye ce~~

Jeiee&Ceeb eLeceefleeree Me<emeeeeIees<ee3~~13~~

Jeiee&Ceeb eLeceefleeree JeCee& Me<emeeeeIees<emeb%ee YeJeefvle~ keKe, e, ", leLe, hehe, Me <e me~~

Iees<eJevleesves~~14~~
DeIees<esYeesves le=leereelegLe&heecee JeCee& ejueJenee Iees<eJelmeb%ee YeJeefvle~ ieIe*, pePe_e, [{Ce, oOeve, yeYece,
ejueJen Fefle~~

Devegveeefmekee *_eCevecee~~15~~
Deveg heeeVeeefmekeemLeevecegeejCeb es<eeb les Devegveeefmekee~ *_eCevecee JeCee& Devegveeefmekemeb%ee YeJeefvle~ *_eCevece Fefle~~

DevlemLee ejueJee~~16~~
ke Deeefo JeCe& Jebpeve kenueeles nQ~~11~~
kekeej mes ueskej nkeej heele De#ej Jebpeve meb%eke nQ~ es 33 nQ~
ke Ke ie Ie *~ e pe Pe _e~ " [ { Ce~ le Le o Oe ve ~ he he ye Ye ce~ e j ue Je~ Me <e me n~

GveceW heeBe-heeBe kes heeBe Jeie& nesles nQ~~12~~

es kekeejeefo mes ce heele heeBe-heeBe JeCe& efceuekej heeBe ner Jeie& nesles nQ~ ke Ke ie Ie * es keJeie& meb%eke nQ~
keJeie& kenves mes es heeBeeW ner De#ej Dee peeles nQ~ Gmeer ekeej mes eJeie&, Jeie&, leJeie&, heJeie& nesles nQ~

Fve JeieeX ceW eLece efleere De#ej Deewj Me <e me De#ej DeIees<e kenueeles nQ~~13~~
pewmes-keKe, e, ", leLe, hehe, Me <e me~ es lesjn De#ej~

yees ngS De#ej Iees<eJeeve nQ~~14~~

DeIees<e De#ej mes yees ngS Mes<e le=leere, elegLe&, hebece De#ej Deewj e j ue Je n es Iees<eJeeve meb%eke nQ~ pewmes-ie Ie
*, pe Pe _e, [ { Ce, o Oe ve, ye Ye ce, e j ue Je, n~ es 20 De#ej Iees<e nQ~

*, _e, Ce, ve, ce es Devegveeefmeke meb%eke nQ~~15~~

Deveg-heeeled veeefmekee mLeeve mes efpevekee GeejCe neslee nw Jes Devegveeefmeke kenueeles nQ~ DeLee&led Fve *, _e, Ce, ve
Deewj ce kes GeejCe ceW keg-keg OJeefve veeke mes Yeer efvekeueleer nw FmeefueS es Devegveeefmeke kenueeles nQ~

e j ue Je De#ej DeblemLe meb%eke nQ~~16~~

1.Jepevles DekeejeefoefYe he=Leefkeeevles Fefle Jeeveeefve DeLeJee efJeiele Deeve mJejueshees esYe Fefle Jeeveeefve~
2. kekeejeoerveecekeej GeejCeeLe&~ 3. Iees<ees OJeefveve& efJeeles es<eeb les DeIees<ee~

(6)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Jeiee&Ceeb T<ceCeebe Devle eflevleerlevlemLee~ ejueJee Flesles JeCee& DevlemLemeb%ee YeJeefvle~ ejueJe~~

T<ceeCe Me<emene~~17~~
T<ce G<Ceb Oece&ceglheeoevleerefle T<ceeCe~ Me<emene Flesles JeCee& T<cemeb%ee YeJeefvle~ Me<emen~

De Fefle efJemepe&veere~~18~~
esve efJevee eogeejefelegb ve Mekeeles me GeejCeeLeex YeJeefle~ Dekeej FneseejCeeLe&~ eLee keeefo<eg~
kegceejermleveegieueeke=efleJeCeex efJemepe&veeremeb%ees YeJeefle~

e=JeeueJelmeme kegceejermleveegiceJeled~
ves$eJelke=<Cemehe&me efJemeieex1eefceefle mce=le~~1~~

ke Fefle efpeecetueere2~~19~~

kekeej FneseejCeeLe& Jeeeke=efleJeCeex efpeecetueeremeb%ees YeJeefle~ ke~~

he FlegheOceeveere1~~20~~

hekeej FneseejCeeLe&~ iepekegcYeeke=efleJeCe& GheOceeveeremeb%ees YeJeefle~~ he ~~

pees Dees Deeefo mLeeveeW kes Deble ceW jnles nQ GvnW DeblemLe kenles nQ~

Me, <e, me, n De#ej T<ce meb%eke nQ~~17~~

G<Ce Oece& kees GlheVe kejves JeeueeW kees T<ce kenles nQ DeLee&led Fvekes GeejCe keeue ceW cegKe mes keg G<Ce Jeeeg
efvekeueleer nw~

De en efJemeie& kenueelee nw~~18~~

efpemekes efyevee GeejCe ve efkeee pee mekes Jen GeejCe kes efueS neslee nw~ eneB efJemeie& kees yeleueeves kes efueS
Dekeej Meyo GeejCe kes efueS nw~ pewmes ke Deeefo ceW ke Meyo GeejCe kes efueS jnlee nw~ en efJemeie& meYeer mJej
Deewj Jebpeve ceW ueieeee peelee nw~
kegceejer kevee kes mleve egieue keer Deeke=efle Jeeuee pees JeCe& nw Jen efJemeie& meb%eke nw~
MueeskeeLe&-yeeue ye[s kes ess-ess meeRie kes meceeve, kegceejer kevee kes mleve egieue kes meceeve Deewj keeues mehe&
keer oesveeW DeeBKeeW kes meceeve en efJemeie& ceevee ieee nw~

ke en JeCe& efpeecetueere kenueelee nw~~19~~

eneb kekeej GeejCe kes efueS nw celeueye Jeeeke=efle JeCe& efpeecetueere meb%eke neslee nw~ ke3

he en GheOceeveere meb%eke nw~~20~~

eneB he Meyo GeejCe kes efueS nw celeueye iepekegbYeeke=efle4 JeCe& kees GheOceeveere meb%ee nw
)(

1. efJeme=peles efJejceles esve me efJemeie&~ 2. efpeecetues YeJees efpeecetueere~

3. ke kes heers DeOe& evekeej pewmes, ke kejesefle~
4. he mes henues iepe kegcYeeke=efle pewmes ke )( he"efle~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(7)

Deb FlevegmJeej~21~~
Dekeej FneseejCeeLe&~ efyevogcee$ees JeCeexvegmJeejmeb%ees2 YeJeefle~~Deb~

ueeskeesheeejeodenCeefmeef~~22~~
3

ueeskeeveecegheeejes JeJenej ~ lemceeefonevegemeeefhe enCeme Meyome4 efmeef eJe=efeJeWefoleJee~ lelkeLeb? lJeee

eecees ieceles FlegesmlJeb eeceee iemeerleLe&~
Fefle meb%eemeefvOe~~1~~

DeLemJejmeefvOeeles
ke meefvOe~ hetJeexejJeCee&veeceJeJeOeevesve hejmhejsCe mevOeeveb mebMues<e 5 meefvOe~~ leJe DeYegoe~ keevlee Deeielee~ oefOe
Foced ~ veoer F&nles~ Jemeg GYeees~ JeOet T{e~ efhele= $e+<eYe~ ceele= $e+keejsCe~ ke $e+keej~~ke. keejsCe~ Fefle efmLeles~

DeveefleeceeefvJeMues<eesled ~~23~~
mebIeefleevJeCee&ved Deveefleeceeved efJeMues<eesled Fefle efJeMues<e~~

Deb en JeCe& DevegmJeej meb%eke nw~~21~~

eneB Yeer Dekeej cee$e GeejCe kes efueS nw~ celeueye efyebog cee$e JeCe& DevegmJeej meb%eke nw Ssmee mecePevee eeefnS~

ueeskeesheeej mes Meyo enCe keer efmeef nesleer nw~~22~~

ueeske kes Gheeej kees JeJenej kenles nQ~ FmeefueS eneB veneR kens iees Yeer enCe-MeyoeW keer efmeef-eJe=efe mecePe
uesvee eeefnS~
eMve-Jen kewmes ?
Gej-pewmes legcnejs eje ieeBJe kees peeee peelee nw Ssmee Jeekee yeveeves hej legce ieeBJe kees peeles nes Ssmee DeLe&
mecePevee eeefnS~
YeeJeeLe&-efpemekee otmeje veece nw Jeekee ee Je= %eeveer peve kee JeJenej Gmemes leLee eefme heo kes mebeesie mes
efveee neslee nw~ menkeejs efhekees efJejewefle, eneB efheke-keeseue kes mebeesie mes menkeej Deece kee efveee neslee nw~
meb%ee mebefOe meceehle ngF&~

DeLe mJej mebefOe

mebefOe efkemes kenles nQ ?
hetJe& Deewj Gej JeCeeX kee-oes heoeW ee Deveske heoeW kee JeJeOeeve-Deblejeue kes efyevee hejmhej ceW mebMues<e nes peevee
mebefOe kenueeleer nw~ pewmesleJeDeYegoe, keevleeDeeielee, oefOeFoced, veoerF&nles Deeefo oes-oes heo nQ~6

ece kee GuuebIeve ve kejles ngS efJeMues<eCe kejs~~23~~

efceues ngS JeCeeX ceW mes ece kee GuuebIeve ve kejles ngS he=Leked-he=Leked efJeMues<eCe kejvee eeefnS~7 pewmes1. Ghe meceerhes Oeceeeles Meyoeeles Fefle GheOceeveere~ 2. Devlecevegme=le mebueerve Geee&les mJee&les Fefle DevegmJeej~
3. JeJenejes veece Meyoeeesie~ 4. keeuekeejkemebKeemeeOeveesheenYesoeod efYeVeceLe Meeleerefle Meyo~ 5. hetJeexejJeCee&veeceefJejecesCeeseejCeb mevOeeveefceefle e hegmlekeevlejs~ 6. Gve oesveeW ceW heeblej neskej pees heefjJele&ve neslee nw Gmes mebefOe keee& kenles nQ~
7. Fmekee veece mebefOe-efJeso nw~

(8)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

meceeve meJeCex oerIeeaYeJeefle heje ueesheced ~~24~~

meceevemeb%ekees JeCeex oerIeeaYeJeefle meJeCex hejs heje ueesheceeheeles~ meJe&$e mJees oerIe&~ mJeYeeJelees mJeeYeeJes hejueeshe~
Geb e-

DeoerIeex oerIe&leeb eeefle veeefmle oerIe&me oerIe&lee~

hetJe oerIe&mJejb dJee hejueeshees efJeOeereles~~1~~

JeevecemJejb hejJeCe veesled ~~25~~

DemJejb Jeeveb hejJeCe veesled ~ leJeeYegoe~ keevleeielee~ oOeeroced~ veoernles~ JemetYeees ~ JeOet{e~ efhele<eYe~
ceelekeejsCe~ kekeej:~ kekeejsCe Fefle~ efmeb heoced ~ SJeb neslekeej~ nesle= $e+keej Fefle efJeen~ De$e meceeve meJeCex
oerIeeaYeJeefle Fleeefovee oerIe&lJeced ~ nesle= $e+keej Fefle efmLeles~

$e+efle $e+leesueexhees Jee~~26~~

$e+efle hejs $e+leesueexhees Jee YeJeefle nesle=keej~ osJe Fv~ keevlee Feced ~ Fefle efmLeles~

DeJeCe& FJeCex S~~27~~

leJed De DeYegoe~ keevled Dee Deeielee~ oOed F Foced~ veod F& F&nles~ Jemed G GYeees JeOed
T G{e, efheled $e+ $e+<eYe, ceeled $e+ $e+keejsCe, ked $e+ keej, ked $e+ keejsCe Fleeefo~
Deye met$e ueielee nw-

meJeCe& kes Deeves hej meceeve meJeCe& oerIe& nes peelee nw Deewj hej kee ueeshe nes peelee nw~~24~~
meceeve meb%ee Jeeues JeCe&, Deeies meJeCe&-Gmeer meceeve JeCe& kes Deeves hej oerIe& nes peeles nQ Deewj Deeies Jeeues mJej kee ueeshe
nes peelee nw~ meYeer peien mJe lees oerIe& nes peelee nw Deewj mJeYeeJe mes mJe kee DeYeeJe nesves hej (DeLee&led oerIe& nesves hej)
Deeies kes mJej kee ueeshe nes peelee nw~
MueeskeeLe&-pees mJe nw Jen oerIe& nes peelee nw Deewj pees hetJe& ceW oerIe& nw Jen oerIe& ner jnlee nw~ hetJe& kes oerIe& mJej
kees osKekej Deeies kes mJej kee ueeshe nes peelee nw~ pewmesleJed Dee Yegoe, keevled Dee ielee, oOed F& oce, veod F& nles, Fleeefo~
Fmekes yeeo-

mJej jefnle Jebpeve Deieues mJej kees eehle kej uesles nQ~~25~~
lees-leJeeYegoe, keebleeielee, oOeeroced, veoernles, JemetYeees JeOet{e, efhele<eYe, ceelekeejsCe, kekeej, kekeejsCe~
Fme ekeej mebefOe nes peeves mes es heo efme nes iees~
Deeies nesle= $e+keej en efJeen nwFmeceW meceeve meJeCex oerIeea YeJeefle heje ueesheced Fme met$e mes Ske yeej oerIe& neskej neslekeej yeve ieee nw~ hegve-

$e+keej kes Deeves hej $e+keej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~26~~
$e+keej kes Deeves hej hetJe& kes $e+keej kees oerIe& efJekeuhe mes neslee nw Deewj Deieues $e+keej kee ueeshe neslee ner neslee nw~ pewmesnesle= $e+keej nesle=keej Yeer yevee nw~ osJe Fv, keevlee Feced es Meyo efmLele nQ-

FJeCe& kes Deeves hej DeJeCe& kees S neskej Deieues mJej kee ueeshe nes peelee nw~~27~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(9)

FJeCex hejs DeJeCe& S YeJeefle heje ueesheceeheeles~ JeCe&enCes meJeCe&enCeced ~ osJesv~ keevleseced~ nue F&<ee~ ueeue
F&<ee~ Fefle efmLeles~

nueueeueeesjer<eeeeceme ueeshe~~28~~
nueueeueeesjme ueeshees YeJeefle F&<eeeeb hejle~ nueer<ee~ ueeueer<ee~~ cevemed F&<ee~ Fefle efmLeles~

ceveme meme e ~~29~~

cevemeesme meme e ueeshees YeJeefle F&<eeeeb hejle~ ceveer<ee~~ iebOe Gokeced ~ ceeuee T{e~ Fefle efmLeles~

GJeCex Dees~~30~~
GJeCex hejs DeJeCe& Dees YeJeefle heje ueesheceeheeles ievOeesokeced ~ ceeuees{e~~ leJe $e+keej~ mee keejsCe~ Fefle efmLeles~

$e+JeCex Dejd~~31~~
$e+JeCex hejs DeJeCe& Dejd YeJeefle heje ueesheceeheeles~ hetJe&Jeevecegheefj hejJeeveceOe~~

jsheeeevleme eflJeceefMees Jee~~32~~

jsheeeevleme JeCe&me eflJeb YeJeleefMees Jee~

legbyegb le=Cekeeb e lewueb peuecegheeieleced ~

mJeYeeJeeotOJe&ceeeeefle jshemewleeMeer ieefle~~1~~
Fefle peuelegefcyekeeveeesve jshemeesOJe&ieceveb~
eneB met$e ceW JeCe& kes enCe kejves mes meJeCe& kee enCe ngDee mecePevee eeefnS~ DeleosJed De Fv osJed S v osJesv~
keevled Dee Feb keevled S eb keevleseced~ nue F&<ee, ueebieue F&<ee~

F&<ee kes Deeves hej nue Deewj ueeue kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~28~~
nued F&<ee nueer<ee, ueeue F&<ee ueeueer<ee~ cevemed F&<ee~

F&<ee kes Deeves hej cevemed kes Demed kee ueeshe nes peelee nw~~29~~
ceved F&<ee ceveer<ee~ iebOe Gokeced, ceeuee T{e~

GJeCe& kes Deeves hej DeJeCe& kees Dees nes peelee nw~~30~~
DeLee&led Deeies GJeCe& kes Deeves hej hetJe& kes DeJeCe& kees Dees neskej Deieues GJeCe& kee ueeshe nes peelee nw~ pewmes-iebOed Dees
okeced iebOeesokeced, ceeued Dees {e ceeuees{e~ leJe $e+keej, mee $e+keejsCe~

$e+JeCe& kes hejs DeJeCe& kees Dejd nes peelee nw~~31~~

DeJeCe& mes hejs $e+JeCe& kes Deeves hej DeJeCe& kees Dejd nes peelee nw Deewj $e+JeCe& kee ueeshe nes peelee nw leyeleJe Dejd keej leJejdkeej yeve peelee nw hegve en DeLe& jkeej eefo Jeeve mes hetJe& ceW jnlee nw lees Thej euee
peelee nw Deewj eefo Jeeve mes Deeies jnlee nw lees veeres ueie peelee nw~

efMed kes ve nesves hej jshe mes meefnle De#ej kees efJekeuhe mes eflJe nes peelee nw~~32~~
efMed efkemes kenles nQ ?
MueeskeeLe&-lebgye, le=Ce, ueke[er Deewj lesue es peue ceW he[ves kes yeeo mJeYeeJe mes ner Thej Dee peeles nQ Gmeer ekeej
jshe keer Yeer ener DeJemLee nw~ Fme ekeej peue legefcyekee veee mes jshe JeCe& kes cemleke hej e{ peelee nw pewmes-

(10)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

efMeef[efle Meeoe~~33~~
Me<emene JeCee& efMedmeb%ee YeJeefvle~ leJekekee&j~ mekekee&jsCe~ $e+Ce $e+Ceced ~ e $e+Ceced ~ Jemeve $e+Ceced ~ Jelmelej
$e+Ceced ~ kecyeue $e+Ceced ~ oMe $e+Ceced ~ Fefle efmLeles~

$e+CeeJemeveJelmelejkecyeueoMeeveece=Cesjes oerIe&~~34~~
$e+Ceeoerveeb Dejes oerIeex YeJeefle $e+Ce hejs~ SkeosMeefJeke=leceveveJeled ~ $e+CeeCe&ced ~ eeCe&ced ~ JemeveeCe&ced ~ JelmelejeCe&ced~
kecyeueeCe&ced ~ oMeeCe&ced ~~ Meerle $e+le~ ogKe $e+le~ Fefle efmLeles~

$e+les e le=leereemeceemes~~35~~
le=leereemeceemes Dejes oerIeex YeJeefle $e+les e hejs~ Meerlesve $e+le Meerleele&~ ogKesve $e+le ogKeele&~ le=leereemeceeme Fefle
efkeced? hejceeemeew $e+lee hejcele&~~ leJe keej~ mee uekeejsCe~ Fefle efmLeles~

JeCex Deued ~~36~~

JeCe& hejs DeJeCe& Deued YeJeefle heje ueesheceeheeles~ leJeukeej~ meukeejsCe~~ leJe S<ee~ mee Ssver~ Fefle efmLeles~

Skeejs Ss Sskeejs e~~37~~

leJekee&j, hed jd De keej ekeej~ hegve Fme leJekee&j ceW Ske met$e ueielee nw -

Me, <e, me, n Fve eej JeCeeX keer efMed meb%ee nw~~33~~
leJekekee&j, med Dejd kekeejsCe mekekee&jsCe yeve ieee~
$e+Ce $e+Ceced , he $e+Ceced Fleeefo
met$e ueiee $e+JeCex Dejd Fme met$e mes $e+Ced Dejd Ceced Deeefo yeve iees~ hegve 34Jeeb met$e ueiee~

$e+Ce mes hejs $e+Ce Deewj e, Jemeve, Jelmelej, kecyeue Deewj oMe
Fvekes Dejd kees oerIe& nes peelee nw~~34~~
leye-$e+Ced Deejd Ceced $e+CeeCe&ced, ed Deejd Ceced eeCe&ced, Jemeved Deejd Ceced JemeveeCe&ced , JelmelejeCe&ced
, kecyeueeCe&ced , oMeeCe&ced ~ Meerle $e+le, ogKe $e+le~
FmeceW meceeme kee ekejCe nw lees Fvekee efJeen- Meerlesve $e+le~ Meerle e efmLele nw meceeme kes ekejCe ceW
lelmLeeueeshee efJeYeee met$e mes e efJeYeefe kee ueeshe neskej Meerle $e+le efmLele nw~ $e+JeCex Dejd Fme met$e mes
Meerled Dejd le yeve ieee~ hegve met$e ueiee-

le=leeree meceeme kes ekejCe ceW $e+JeCe& kes Deeves hej Dejd kees oerIe& nes peelee nw~~35~~
leye Meerleele& ogKeele& yevee~
eneB le=leeree meceeme ceW Ssmee keeeW kene ?
kece&Oeeje meceeme ceW Dejd kees oerIe& veneR neslee nw pewmes-hejceeemeew $e+lee~ hejce $e+le hejcele& yeve ieee~ leJe
keej, mee uekeejsCe~

JeCe& kes Deeves hej DeJeCe& kees Deued nes peelee nw~~36~~
Deewj Deieues JeCe& kee ueeshe nes peelee nw~
leJed Deued keej leJeukeej, med Deued keejsCe meukeejsCe yeve ieee~ leJe S<ee, meeSsver~

Deeies S, Ss kes Deeves hej DeJeCe& kees Ss nes peelee nw~~37~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(11)

Skeejs Sskeejs e hejs DeJeCe& SsYe&Jeefle heje ueesheceeheeles~ leJew<ee~ mewver~~ mJe F&jced~ mJe F&efjCeer~ mJe F&jer Fefle efmLeles~

mJemesjsefjCeerefj<eg~~38~~
mJemeekeejme SslJeb YeJeefle F&jF&efjCeerF&efj<eg hejle heje ueesheceeheeles~ mJewjced~ mJewefjCeer~ mJewjer~ Dee SJe~ Fn SJe~
Fefle efmLeles~

SJes eeefveeesies efveleced ~~39~~

DeefveeesiesJeCe&me efveleb ueeshees YeJeefle SJes e hejs~ DeesJe~ FnsJe~ efveeesies leg DeewJe ie~ FnwJe efle~ leJe Deesovecedd~
mee DeewheieJeer~ Fefle efmLeles~

Deeskeejs Deew Deewkeejs e~~40~~

Deeskeejs Deewkeejs e hejs DeJeCe& DeewYe&Jeefle heje ueesheceeheeles~ leJeewoveced~ meewheieJeer~~ ekeejeefOekeejeoghemeiee&JeCe&ueeshees
Oeeleesjsoeslees~ e Sueeefle esueeefle~ heje DeesKeefle hejesKeefle~ FCesOeleesve&~ Ghe Sefle Ghewefle~ Ghe SOeles GhewOeles~~
Deewj Deieues mJej kee ueeshe nes peelee nw~
leJed Ss <ee leJew<ee, med Ss ver mewver~ mJe F&jced, mJeF&efjCeer, mJeF&jer~
FmeceW DeJeCe& FJeCex S met$e ueie jne Lee efkevleg Fmekees yeeefOele kejkes Deeies met$e ueielee nw-

F&j, F&efjCeer Deewj F&jer kes Deeves hej mJe kes Dekeej kees Ss nes peelee nw~~38~~
Deieues F&JeCe& kee ueeshe nes peelee nw~
mJed Ss jced mJewjced , mJed Ss efjCeer mJewefjCeer, mJed Ss jer mJewjer~ Dee SJe, Fn SJe~
FmeceW Yeer Skeejs Ss Sskeejs e met$e mes DeewJe FnwJe yeveves Jeeuee Lee efkevleg Deieues met$e mes efJekeuhe nes ieee~

Deefveeesie DeLe& ceW Deeies SJe Meyo kes Deeves hej efveece mes DeJeCe& kee ueeshe nes peelee nw~~39~~
leye-Deed SJe DeesJe, Fn SJe FnsJe yeve ieee~ Fmekee DeLe& Dee%ee SJeb esjCee veneR nw pewmes efke keesF&
efkemeer kees ken jne nw efke DeesJe ie Deepe ner peevee eeefnS~ peeJees ee ve peeJees peyeo&mleer veneR nw efkevleg hetJe&Jeled meefvOe
ceW efveeesie DeLe&-Dee%ee ee esjCee DeLe& efJeMes<e neslee nw pewmes DeewJe ie Deepe ner peeJees Fleeefo~ leJe Deesoveced,
mee DeewheieJeer~

Dees Deew kes Deeves hej DeJeCe& kees Deew nes peelee nw~~40~~
Deewj heers Dees Deew JeCe& kee ueeshe nes peelee nw~
leJed Deew oveced leJeewoveced~ med Deew heieJeer meewheieJeer yeve ieee~ Deeskeejs Deew Deewkeejs e Fme met$e ceW e
Meyo nw Fmekee en DeLe& neslee nw efke Ghemeie& mes hejs S Deewj Dees nw Deeefo ceW efpemekes Ssmeer OeelegDeeW kes Deeves hej Ghemeie& kes
De kee ueeshe nes peelee nw~
ed De Sueeefle esueeefle, hejd Dee DeesKeefle hejesKeefle~
FCed Deewj SOed Oeeleg mes Sefle Deewj SOeles efeeeeW yeveleer nQ eeefhe Fve oesveeW efeeeDeeW ceW Deeefo ceW Skeej nw efhej Yeer
FCesOeleesve& Fme efveece kes Devegmeej Fve OeelegDeeW kes Deeves hej hetJe& kes Ghemeie& kes Dekeej kee ueeshe veneR neslee nw~ lees hetJe&
kes Skeejs Ss Sskeejs e met$e mes DeJeCe& kees Ss neskej Deieues mJej kee ueeshe nes peelee nw~
Ghe Sefle, Ghed S efle Ghewefle, Ghe SOeles Ghed Ss Oeles GhewOeles~

(12)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

veeceOeeleesJee&~ Ghe Suekeereefle Ghesuekeereefle, Ghewuekeereefle~ e Dees<eOeereefle, ees<eOeereefle eew<eOeereefle~ Dee Deesced ~
mee Deesced Fefle efmLeles~

Deesefce e ~~41~~
DeJeCe&me efveleb ueeshees YeJeefle Deesefce e hejs~ Deeesced meesefceleJeeseled ~~ efyecye Dees, mLetue Deesleg Fefle efmLeles~

DeesewlJees meceemes Jee~~42~~

DeJeCe&me ueeshees Jee YeJeefle DeesewlJees hejle meceemeefJe<ees~ efyecyeefceJe Deesew emeemeew efyecyees~ efyecyeew~
mLetueesleg~ mLetueewleg~ Demeceemes leg ns heg$eewb heMe~ Deeewlegb heMe~~ e#e Tefnveer~ Fef le efmLeles~

De#eme Tefnveeced ~~43~~

De#emeewlJeb YeJeefle Tefnveeb hejle heje ueesheceeheeles~ De#eewefnCeer mesvee~ emees{es{eese~~ e T{ eew{~ e
Tef{ eewef{~~ S<ew<eeesjwlJeb~ e S<e ew<e~ e S<e ew<e~~ oefOe De$e, veoer S<ee Fefle efmLeles~
pees veeceJeeeer Meyo mes Oeeleg yevekej efeee yeves nQ GveceW efJekeuhe nw DeLee&led De kee ueeshe Yeer neslee nw Deewj hetJe&Jeled
mebefOe nes peeleer nw pewmesGhe Suekeereefle, Ghed SuekeereefleGhesuekeereefle DeLeJee Ghed Ss uekeereefle Ghewuekeereefle~ e Dees<eOeereefle
ed Dees<eOeereefle ees<eOeereefle, ed Deew <eOeereefle eew<eOeereefle yeve peelee nw~ Dee Deesced , mee Deesced~

Deesced Meyo kes Deeves hej efvele ner DeJeCe& kee ueeshe nes peelee nw~~41~~
Deed De Deesced, Deed Deesced Deeesced, med Dee Deesced, med Deesced meesced yeve ieee~
efyecye Dees, mLettue Deesleg

meceeme kes efJe<ee ceW Dees Deewj Deesleg Meyo kes Deeves hej efJekeuhe mes
DeJeCe& kee ueeshe neslee nw~~42~~
efyecye kes meceeve nw Dees efpemekee Ssmeeefyecyed De Dees De kee ueeshe nesves hej efyecyees Deewj mebefOe nesves hej efyecyeew~ mLetued De Deesleg
mLetueesleg, mLetueewleg~ peye meceeme kee ekejCe veneR nw leye DeJeCe& kee ueeshe veneR nesiee~ pewmes-ns heg$e ! Deesb heMe,
heg$e Deesb heg$eewb yeve ieee~ De#e Tefnveer

Tefnveer-mesvee Meyo kes Deeves hej De#e kes De kees Deew neskej
hej kee ueeshe nes peelee nw~~43~~
DeLee&led GJeCex Dees mes Dees nesvee eeefnS Lee efkevleg Fme mJeleb$e met$e mes Deew nes ieee leesDe#ed Deew efnveer De#eewefnveer yevee hegve j<e=JeCexYees Fleeefo met$e mes ve kees Ce neskej De#eewefnCeer nes ieee~
e mes hejs T{ Deewj Tef{ Meyo kes Deeves hej De kees Deew neskej T kee ueeshe nes peelee nw~
ed Deew { eew{, ed Deew ef{ eewef{~
e mes hejs S<e Deewj S<e kes Deeves hej De kees Ss neskej hej kee ueeshe nes ieee~
ed De S<e, ed Ss <e ew<e, ed Ss <e ew<e yevee~ oefOe De$e, veoer S<ee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(13)

FJeCeex ecemeJeCex ve e hejes ueeshe~~44~~

FJeCeex eceeheeles DemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ oOe$e~ vees<ee~~ ceOeg De$e~~ JeOet Deemeveced~ Fefle efmLeles~

JecegJeCe&~~45~~
GJeCeex Jeceeheeles DemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ ceOJe$e~ JeOJeemeveced ~~ efhele= DeLe&~ ceele= DeLe&~ Fefle efmLeles~

jce=JeCe&~~46~~
$e+JeCeex jceeheeles DemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ efhe$eLe&~ cee$eLe&~~ DevegyebOe~ Deeke=efle~ Fefle efmLeles~

uecJeCe&~~47~~
ue=JeCeex ueceeheeles DemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ uevegyevOe~ ueeke=efle~ ves Deveced, es Deveced Fefle efmLeles~

S Deed ~~48~~
Skeejes Deed YeJeefle DemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ veeveced ~ eeveced ~~ vew Deke, ew Deke Fefle efmLeles~

Ss Deeed ~~49~~
Sskeej Deeed YeJelemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ veeeke~ eeeke~ uees Deveced, hees Deveced Fefle efmLeles~

FJeCe& mes hejs-Deeies DemeJeCe& JeCe& kes Deeves hej FJeCe& kees ed neslee nw Deewj
hej kee ueeshe veneR neslee nw~~44~~
oOed F De$e, oOed ed De$e JeevecemJejb hejJeCe veesled Fme met$e mes mJej jefnle Jebpeve Deieues mJej ceW efceue
peeles nQ lees oOe$e yeve peelee nw~ veod ed S<eevees<ee~ ceOeg De$e, JeOet Deemeveced ~

GJeCe& kees Jed nes peelee nw~~45~~

eefo Deeies GJeCe& ve neskej DemeJeCe& mJej nes lees GJeCe& kees Jed neskej Deieues mJej kee ueeshe veneR neslee nw pewmesceOed G De$e, ceOed Jed De$e ceOJe$e, JeOed T Deemeveced JeOJeemeveced ~
efhele= DeLe&, ceele= DeLe&~

$e+JeCe& kees jd nes peelee nw~~46~~

DemeJeCe& mJej kes Deeves hej -efheled $e+ DeLe&, efheled jd DeLe& efhe$eLe&, ceeled jd DeLe& cee$eLe&~
DevegyebOe, Deeke=efle~

DemeJeCe& mJej kes Deeves hej JeCe& kees ued nes peelee nw~~47~~
SJeb hej kee ueeshe veneR neslee nw~
ued DevegyebOe uevegyebOe, ued Deeke=efle ueeke=efle~ ves Deveced, es Deveced~

Deeies mJej kes Deeves hej Skeej kees Deed nes peelee nw~~48~~
SJeb hej kee ueeshe veneR neslee nw~
ved S Deveced, ved De ed Deveced veeveced, ed De ed Deveced eeveced ~ vew Deke, ew Deke~

Ss kees Deeed nes peelee nw~~49~~

Deewj hej kee ueeshe veneR neslee nw~
ved Ss Deke, ved Deeed Deke veeeke, ed Deeed Deke eeeke~ uees Deveced, hees Deveced ~

(14)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Dees DeJed ~~50~~

Deeskeejes DeJed YeJeefle DemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ ueJeveced~ heJeveced~~ ueew Deke, heew Deke Fefle efmLeles~

Deew DeeJed ~~51~~

Deewkeej DeeJed YeJelemeJeCex hejs ve e hejes ueeshe~ ueeJeke~ heeJeke~~ iees Deefpeveced Fefle efmLeles~

ieesj Fefle Jee eke=efle~~52~~

ieesMeyome Jee eke=efleYe&Jelekeejs hejs~ iees Deefpeveced ieesefpeveced ~ ieJeeefpeveced ~~ iees Deeew, iees F&ne, iees G^ew, iees
Suekeew Fefle efmLeles~

DeJe mJejs~~53~~
ieesMeyome DeJeeosMees Jee YeJeefle mJejs hejs~ iees Deeew~ ieJeeeew ieeseew~ ieJesne~ ieJeerne~ ieJees^ew~ ieJeg^ew~ ieJesuekeew~~ iees
De#e, iees Fv~ Fefle efmLeles~

De#esefveesefve&leced ~~54~~
ieesMeyome efveleceJeeosMees YeJeefle De#esvees hejle~ ieJee#e~ ieJesv~~ les Deeng, lemcew Deemeveced, hees Fn, Demeew
Fvog, Fefle efmLeles~

Dees kees DeJed nes peelee nw~~50~~

Deewj Deeies kee ueeshe veneR neslee nw~
ued Dees Deveced , ued DeJed Deveced ueJeveced, hed Dees Deveced, hed DeJed Deveced heJeveced ~
ueew Deke, heew Deke~

mJej kes Deeves hej Deew kees DeeJed nes peelee nw~~51~~
SJeb hej kee ueeshe veneR neslee nw~
ued Deew Deke ued DeeJed Deke ueeJeke, hed DeeJed Deke heeJeke~ iees Deefpeveced ~

Dekeej kes Deeves hej iees Meyo keer efJekeuhe mes mebefOe veneR Yeer nesleer nw~~52~~
iees Deefpeveced yee~ Deeies kes 57JeW Soeslhej heoebles ueeshecekeej met$e mes Dekeej kee ueeshe nes peelee lees ieesefpeveced
yevee~ Deewj Deieues 53JeW met$e mes iees kes Dees kees DeJe DeeosMe neskej meceeve meJeCex oer Ieea Fleeefo mes oerIe& neskej ied
DeJe Deefpeveced ieJeeefpeveced nes ieee~
iees Deeew, iees F&ne, iees G^ew, iees Suekeew~

iees Meyo kees DeJe DeeosMe nes peelee nw~~53~~

mJej kes Deeves hej efJekeuhe mes~ pewmes-Ske yeej 52JeW met$e mes eke=efle ner jnlee nw lees iees Deeew Soeslhej Fleeefo
met$e mes De kee ueeshe neskej ieeseew, Deewj Dees kees DeJe nesves mes ieJeeseew yeve ieee~
Jewmes ied DeJe F&ne DeJeCex FJeCex S mes ieJesne~ Dees DeJed met$e mes ied DeJed F&ne ieJeerne~ ied DeJe G^ew
GJeCex Dees mes ieJees^ew SJeb iees DeJed mes ieJed G^ew ieJeg^ew yevee~ ied DeJe Suekeew ieJesuekeew, ied DeJed Suekeew
ieJesuekeew yevee~ iees De#e, iees Fv~

De#e Deewj Fv kes Deeves hej efveece mes iees kes Dees kees DeJe DeeosMe nes peelee nw~~54~~
ied DeJe De#e meceeve meJeCex Fleeefo met$e mes oerIe& neskej ieJee#e, ied DeJe Fv DeJeCex FJeCex S mes mebefOe

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(15)

Deeeoerveeb eJeueeshe heoevles ve Jee ueeshes leg eke=efle~~55~~

heoevles Jele&ceeveeveeb Deed FlesJeceeoerveeb eJeeesueexhees YeJeefle ve Jee ueeshes leg eke= eflee YeJeefle~ le Deeng~ leeeng~
lemceeDeemeveced lemceeeemeveced ~ he Fn heefJen~ DemeeFvog DemeeefJevog~~ vew $e+ Deo, jw G DeCe, cew $e+ Dele, Dees G
Fvog, efjheg F Goe Fefle efmLeles~

mJejpeew eJekeejeJeveeefomLeew ueesheew Jeeves~~56~~

DeveeefomLeew mJejpeew eJekeejew ueesheew YeJelees Jeeves hejs~ veejo~ jeJeCe, ceele~ DeefJevog~ efjhegoe~~ les De$e,
hees De$e Fefle efmLeles~

Soeslhej heoevles ueeshecekeej~~57~~

Soeseeb heoevles Jele&ceeveeYeeb hejeskeejes ueesheceeheeles~ les$e~ hees$e~ osJeer ie=nced ~ heg nmle~ ceele= cegKeced ~
peues heeced ~ jw Oe=efle~ iees ieefle~ veew eeveced ~
neskej ieJed S Fv ieJesv~
les Deeng, lemcew Deemeveced, hees Fn, Demeew Fvog~
henues FveceW S Deed, Ss Deeed, Dees DeJed, Deew DeeJed, met$eeW mes mebefOe kej ueerefpeS~
leed Deeng, lemceeed Deemeveced, heJed Fn, DemeeJed Fbog~

heo kes Deble ceW efJeeceeve Deed DeJed Deeefo kes ed Jed kee efJekeuhe mes ueeshe nes peelee nw
Deewj ueeshe nesves hej mebefOe veneR nesleer nw~~55~~
leed Deeng ed kee ueeshe nesves hej le Deeng, ueeshe veneR nesves hej leeeng, ueeshe nesves hej lemcee Deemeveced, veneR nesves
hej lemceeeemeveced, he Fn, heefJen, Demee Fvog, DemeeefJebog~
vew $e+ Deo, jw G DeCe, cew $e+ Gle, Dees G Fbog, efjheg F Goe~
henues Ss Deeed met$e mes veeed $e+ Deo, jeed G DeCe, ceeed $e+ Gle, Dees DeJed mes DeJed
G Fbog JecegJeCe& mes efjhed Jed F Goe nw~ hegve jce=JeCe& Deewj JecegJeCe& mes $e+ kees j, G kees Jed FJeCe&
mecemeJeCex Fleeefo mes F kees ed ngDee lees veeed jd Deo, jeed Jed DeCe, ceeed jd Gle, DeJed Jed Fbog,
efjhed Jed ed Goe~ hegve met$e ueiee~

pees mJej mes GlheVe ngS ed Jed nQ Deewj Deeefo ceW efmLele veneR nQ, Deeies Jebpeve kes Deeves hej
Gve ed Jed kee ueeshe nes peelee nw~~56~~
eneB efJekeuhe veneR nw Dele
veeed jd Deo ed kee ueeshe neskej veejo, jeed Jed DeCe ed kee ueeshe neskej jeJeCe, ceeed jd
Gle ed kee ueeshe ceele~ DeJed Jed Fbog Jed kee ueeshe DeefJevog, efjhed Jed ed Goe Jed kee ueeshe
efjhegoe ~ es Meyo efme nes iees~
les De$e, hees De$e~

heo kes Deble ceW S Dees kes nesves hej Gmemes hejs De kee ueeshe nes peelee nw~~57~~
eneB Sled Deesled ceW pees lekeej nw Gmemes Ssmee mecePevee efke cee$e S Dees kee ner efveece nw Ss Deew veneR efuees pee
mekeWies~ keej Deewj led kes ueiee osves mes cee$e Gmeer De#ej kee yeesOe neslee nw pewmes Dekeej ee Deled Meyo mes cee$e De ner enCe

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(16)

mJejevlee: m$eerefuee

ve Jeeves mJeje mevOesee~~58~~

Jeeves hejs mJeje mevOeeveeree ve YeJeefvle~~ efhele= eced, Yeele= eced, ceele= eced Fefle efmLeles~

j $e+lemleefles es~~59~~
$e+lees jes YeJeefle leefles es hejs~ efhelegefjoced efhe$eced ~ SJeb Yee$eced~ cee$eced~~ iees etefle Fefle efmLeles~~

ieJeteflejOJeceeves~~60~~
DeOJeceeves ieJetefleefjefle efveheeleles~ ieJeeb etefle ieJetefle~~
~~Fefle mJejmeefvOe~~

DeLe eke=efleYeeJemeefvOe
DeLe les<eeb mJejeCeecesJe meefvOekeeex eehles keJeefelhetJe&Jeled eke=efleYeeJe Geles~ Denes Deeee&ced, vees Sefn, De Dehesefn,
F Fvb heMe, G Gefe, Dee SJeced Fefle efmLeles~~
1

Deesovlee DeFGDee efveheelee2 mJejs eke=lee~~61~~

efkeee peelee nw~ Dele De kee ueeshe neskej les$e, hees $e hees$e yevee~ Fme mebefOe ceW De kees mecePeves kes efueS Keb[ekeej
efevn Yeer efoee peelee nw~ pewmes les$e, hees$e~
osJeer ie=nced, heg nmle, ceele= cegKeced, peues heeced, jw Oe=efle, iees ieefle, veew eeveced ~

Deeies Jebpeve kes Deeves hej hetJe& kes mJejeW keer mebefOe veneR nesleer nw~~58~~
Dele Gheeg&e heo peeW kes leeW jn iees lees osJeerie=nced, hegnmle Deeefo ner jns~ efhele= eced, Yeele= eced, ceele=eced~

Deeies leefle kes ekeej kes Deeves hej $e+ kees jd nes peelee nw~~59~~
eneB Jebeve kes Deeves hej Yeer leefle kes elee ekeej kes efueS SJeb $e+ kees jd kes efueS ner en mebefOe ngF& nw~ leesefheled jd eced efhe$eced, Yeeled jd eced Yee$eced, ceeled jd eced cee$eced~ iees etefle~

ceeie& kes ceehe DeLe& ceW ieJetefle Meyo efveheele mes efme nes peelee nw~~60~~
ieJeeb etefle,-ied DeJed etefle ieJetefle yeve ieee~
efpemeceW met$e kee efveece ueiekej mebefOe Deeefo keee& ve nesJeW Gmes efveheele kenles nQ~
~~ Fme ekeej mes mJej mebefOe meceehle ngF& ~~

DeLe eke=efleYeeJe mebefOe

eke=efleYeeJe mebefOe efkemes kenles nQ ?
FvneR mJejeW ceW mebefOe keee& kes eehle nesves hej efkevneR-efkevneR ceW mebefOe veneR nesleer nw-hetJe&Jeled ner heo jn peeles nQ Gmes
eke=efleYeeJe mebefOe kenles nQ eke=efle kee DeLe& nw pewmee kee lewmee yevee jnvee ee mJeeYeeefJeke jnvee~
Denes Deeee&ced, vees Sefn, De Dehesefn, F Fvb, G Gefe, Dee SJeced~

Dees efpemekes Deble ceW nw Ssmes Meyo Deewj De, F, G, Dee Fve efveheele MeyoeW mes hejs
eefo mJej Deeles nQ lees mebefOe veneR nesleer nw~~61~~
1. Denes Deenes Gleenes e Yeesnesnbnes DeLees Fces~ Ye veesegeee Deesovlee efveheelee DeOee mce=lee~~ 2. ueeskeeefmeMeyoceeoee
mJehesCe keLeveb efveheelee efveeesve helevlesveskes<JeLexef<Jeefle efveheelee~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(17)

Deesovlee efveheelee De F G Deee kesJeuee efveheelee mJejs hejs eke=lee efleefvle~ euue#eCesveeveglheVeb lelmeJe efveheeleveeeflmeb~

F&<eoLex efeeeeesies1 ceee&oeefYeefJeOeew e e~

Dee*evegyevOees efJe%esees JeekeemcejCeeesve& leg~~1~~
F&<eoLex-Dee G<Ceb-Dees<Ceb~ efeeeeesies-Dee Fefn-Sefn~ ceee&oeeeb-Dee Gokeevleeled Deesokeevleeled ~ DeefYeefJeOeew-Dee
DeeexYe~ DeeexYees eMees ielecekeuebkemJeeefceve~ Jeekees-Dee SJeb efkeue cevemes~ mcejCes-Dee SJeb efkeue leled~ DevleenCecekeejeoerveeb
kesJeueeLe&ced ~~ keJeer Ssleew~ ceeues Fces~ Fefle efmLeles~

efJeeveceveew~~62~~
2

DeveewYetleb efJeeveb mJejs hejs eke=lee efleefle~~

ceCeerJeeoerveeb Jee~~63~~
ceCeerJeeoerveeb Jee meefvOeYe&Jeefle~ ceCeer FJe ceCeerJe~ pecheleer FJe pecheleerJe~ Decegkes De$e eflele~ Fefle efmLeles~
pees JeekejCe kes efkemeer efveece mes veneR yeveles nQ Jes meYeer efveheele mes efme ngS kens peeles nQ~ Dele es Gheeg&e Meyo
peeW kes leeW ner jn iees pewmes Denes Deeee&ced Fleeefo~
efkevneR-efkevneR ceW mebefOe nes Yeer peeleer nw Gmeer kees Mueeske eje mhe kejles nQMueeskeeLe&-efkebefeled kes DeLe& ceW, efeee kes eesie ceW, ceee&oe kes DeLe& ceW SJeb DeefYeefJeefOe-Jeeefhle kes DeLe& ceW Dee
DeJee kees Dee*d he mecePevee eeefnS FmeceW *d kee DevegyebOe ueeshe nes peelee nw, Dele FveceW Dee Meyo kes meeLe mebefOe nes
peeleer nw leLee Jeekee Deewj mcejCe DeLe& ceW Dee Meyo cee$e nw GmeceW mebefOe veneR nesleer nw ~
F&<eled DeLe& ceW-Dee G<Ceb Dees<Ceb-efkebefeled iejce~
efeee eesie ceW-Dee Fefn Sefn-DeeDees~
ceee&oe DeLe& ceW-Dee Gokeebleeled Deesokeebleeled Deesokeebled -peue kes henues leke~
DeefYeefJeefOe DeLe& ceW-Dee DeeexYe DeeexYe-meYeer Deee& heg<eeW leke eer mJeeceer kee eMe Jeehle nw~
Jeekee DeLe& ceW-Dee SJeb Dee SJeb -Dee legce Fme ekeej mes ceeveles nes~
mcejCe DeLe& ceW-Dee SJeb-neB! Fmeer ekeej mes Jen nw~ met$e ceW Deesoblee heo ceW pees Devle Meyo enCe efkeee ieee
nw Jen Dees, De Deeefo meYeer kees Ske-Ske kees ner metefele kejlee nw~
keJeer Sleew, ceeues Fces

Deew kees es[kej eefo Deve mJej Jeeuess efJeeve3 hetJe& ceW nw Deewj Deeies mJej nw
lees mebefOe veneR nesleer nw~~62~~
DeLee&led Deewkeej kees es[kej pees Deve he kees eehle nes iees nQ Ssmes efJeeve mJej mes hejs mebefOe veneR nesleer nw~ keJeerSleew, ceeues-Fces ner jn ieee~ ceCeer FJe, pehebleer FJe~

ceefCe Deeefo MeyoeW kes efJeeve mes hejs FJe Meyo kes Deeves hej efJekeuhe mes eke=efleYeeJe neslee nw~~63~~
ceCeer FJe mebefOe neskej ceCeerJe, DeveLee ceCeer FJe, pecheleerJe, pecheleer FJe oesveeW yeve iees~ Decegkes De$e~
1. hetJee&hejerYetlee meeOeceeve hee eJe=efe efeee~ 2. Deewkeej heb heefjlepe heevlejb eehleefceleLe&~ 3. efJeeveeble~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(18)

mJejevlee: m$eerefuee

ve meekeesome~~64~~
meeke, Deome hejceveewYetleb efJeeveb mJejs hejs eke=lee ve efleefle~ Decegkes$e eflele~~ Deceer Deee~~ Deceer
S[kee~ Deceer G^e~ Deceer DeeefolejMcee~ Fefle efmLeles~

yengJeevececeer~~65~~
yengJeeveevlececeerheb mJejs hejs eke=lee efleefle~~ Deeie Yees osJeoe 3 De$e, Gefe Yees e%eoe 3 Fn, Deeeeefn
Yees efJe<Cegefce$e 3 Fn~ Fefle efmLeles~

Devegheefoee~~66~~
De#ejmeceecveeesvegheefoe hueglee mJejs hejs eke=lee efleefvle~~ megMueeske 3 Fefle~ Fefle efmLeles~

vesleew~~67~~
huegleme FefleMeyos hejs meefvOekeee&efve<esOees ve YeJeefle~ Denes megMueesskesefle~ otjeoeeves ieeves jesoves e huegleemles ueeskele
efmee~ Geb e-

Skecee$ees YeJesodOemJees efcee$ees oerIe& Geles~

ef$ecee$emleg hueglees %esees Jeeveb ee&cee$ekeced~~1~~
~~Fefle eke=efleYeeJemeefvOe~~

Deomed Meyo ceW eefo Deke kee Deeiece ngDee nw lees efJeeve ceW Deew ve nesles
ngS Yeer mebefOe nes peeleer nw~~64~~
Decegkes De$eDecegkes$e yevee~
Deceer Deee, Deceer S[kee, Deceer G^e, Deceer DeeefolejMcee~

yengJeeve kes Deceer Meyo mes hejs mJej kes Deeves hej mebefOe veneR nesleer nw~~65~~
Deceer Deee Deeefo Ssmes ner jn iees~
Deeie Yees osJeoe! De$e Gefe Yees e%eoe! Fn, Deeeeefn Yees efJe<Cegefce$e Fn!

Devegheefo mes hejs mJej kes Deeves hej Yeer mebefOe veneR nesleer nw~~66~~
De#ejeW kes mecegoee ceW veneR kens iees pees huegle mJej nQ Gvemes hejs mJej kes Deeves hej mebefOe veneR nesleer nw~ Dele Gheeg&e
Jeekee Jewmes ner jn iees~
megMueeske 3 Fefle

huegle mes hejs Fefle Meyo kes Deeves hej mebefOe nes peeleer nw~~67~~
Dele Denes! megMueeske Fefle megMueeskesefle-ns Des 1Mueeske! Fme ekeej mes-huegle efkemes kenles nQ ?
otj mes yegueeves ceW-mebyeesOeve ceW, ieeves ceW Deewj jesves ceW huegle meb%ee nesleer nw Deewj huegle ceW leerve cee$eeSb ceeveer peeleer nQ~
Fmeer kees Mueeske ceW mhe efkeee nwMueeskeeLe&-efpemeceW Ske cee$ee nw Gmes mJe kenles nQ~ efpemeceW oes cee$eeSb nQ Gmes oerIe& kenles nQ~ efpemeceW leerve
cee$eeSb nQ Gmes huegle kenles nQ SJeb efpemeceW De& cee$ee nes Gmes Jebpeve kenles nQ~
~~Fme ekeej mes eke=efleYeeJe mebefOe hetCe& ngF&~~
1. keerefle&Jeeuee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(19)

DeLe JeevemeefvOeeles
Jeeked De$e, Jeeked peeefle, Deed De$e, Deed ieefle, <ed De$e, <ed ieefvle, leled De$e, leled ieefle, kekeghed Deemeles,
kekeghed peeefle Fefle efmLeles~

Jeie&eLecee heoevlee mJejIees<eJelmeg le=leereeved ~~68~~

heoevlee Jeie&eLecee mJejs<eg Iees<eJelmeg e hejs<eg mJeJeie&le=leereeveeheevles~ Jeie&eLeceeefleeces keejCeeYeeJeeled~ Jeeie$e~
Jeeipeeefle~ Depe$e~ Depieefle~ <e[$e~ <e[dieefvle~ leo$e~ leefle~ kekegyeemles~ kekegypeeefle~ eke=efleeleeees
heoeesefJe&Yeeies meefvOemJejeleefle<esOee eke=efleeleeeesefJe&Yeeiees e$e le$e efveleb meefvOekeee YeJeefle~ e$e heoeesefJe&Yeeiemle$e efJekeuhesve
meefvOekeee YeJeefle~ Fefle efmeced~~ Jeeked celeer~ Deed cee$eced~ <ed cegKeeefve~ leled veeveced~ ef$eghed efceveesefle~ Fefle ef efmLeles~

heeces heeceebmle=leereeVeJee~~69~~
heoevlee Jeie&eLecee heeces hejs mJeJeie&heeceeveeheevles le=leereeVe Jee~ Jee*dceleer Jeeiceleer~
De_cee$eced~ Depcee$eced~ <eCcegKeeefve~ <e[dcegKeeefve~ leVeeveced~ leodveeveced~ ef$egefcceveesefle~ ef$egefyceveesefle~~

elees heeces heeceeefVeleced~~70~~

heoevlee Jeie&eLecee efveleb mJeJeie&heeceeveeheevles eleeheeces hejs~ Jee*dcee$eced ~ De_cee$eced~ <eCcee$eced~ levceeced~

DeLe Jebpeve mebefOe

Jebpeve mebefOe efkemes kenles nQ ?
Jebpeve kes meeLe mJej ee Jebpeve kes mebMues<e nesves ceW pees Jebpeve ceW heefjJele&ve neslee nw Gmes Jebpeve mebefOe kenles nQ~
Jeeked De$e, Jeeked peeefle, Deed De$e, Deed ieefle, <ed De$e, <ed ieefvle, leled De$e, leled
ieefle, kekeghed Deemles, kekeghed peeefle~
Fme ekeej mes oes-oes Meyo nQ~

mJej Deewj Iees<eJeeved JebpeveeW kes Deeves hej Jeie& kee eLece De#ej eefo heo kes Deble ceW nw
lees Jen Deheves Jeie& kee le=leere De#ej nes peelee nw~~68~~
Jeeied De$e JebpevecemJejb hejJeCe veesled Fme met$e mes mJej jefnle Jebpeve, mJej ceW efceue peelee nw~ Dele Jeeie$e,
Jeeipeeefle, Deped De$e Depe$e, Depieefle, <e[$e, <e[dieefvle, leo$e, leodieefle, kekegyeemles, kekegypeeefle~
Jeeked celeer, Deed cee$eced, <ed cegKeeefve, leled veeveced, ef$eghed efceveesefle~

hebece De#ej kes Deeves hej eLece De#ej kes mLeeve ceW hebece ee le=leere De#ej Jewkeefuheke nQ~~69~~
hebece De#ej kes Deeves hej heoeble Jeie& kee eLece De#ej Deheves Jeie& kee hebece De#ej ee le=leere De#ej nes peelee nw~
JeekedceleerJee*dceleer ee Jeeiceleer, De_cee$eced, Depcee$eced, <eCcegKeeefve, <e[dcegKeeefve, leVeeveced, leodveeveced, ef$egefcceveesefle,
ef$egefyceveesefle~
Jeeked cee$eced, Deed cee$eced, <ed cee$eced, leled ceeced, kekeghed cee$eced ~

elee mebyebOeer hebece De#ej kes Deeves hej efveece mes hebece ner neslee nw~~70~~
heoeble eLece De#ej kees mJeJeie& kee hebece De#ej ner neslee nw, elee kee hebece De#ej Deeves hej~ Jee*dcee$eced,
De_cee$eced, <eCcee$eced, levceeced, kekegccee$eced ~

(20)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

kekegccee$eced~~ Jeeked Metj~ Deed Mes<e~ <ed Meecee~ leled esleced~ ef$eghed egleced~ Fefle efmLeles~

Jeie&eLecesYe Mekeej mJejeJejhejMkeejb ve Jee~~71~~

heoevlesYees Jeie&eLecesYe Mekeej mJejeJejhejMkeejceeheeles veJee~ Jeeketj~ Jeeked Metj~ Des<e~ DeMes<e~
<edeecee~ <edMeecee~ ledJesleced~ leesleced~ ef$eghgleced~ ef$eghegleced~~ leled Mue#Ceced ~ leled MceMeeveced ~ Fefle efmLeles~
ve Jee enCesve~

ueevegveeefmekes<Jeheervleves~~72~~
ueevegveeefmekes<eg hejle MekeejMkeejceeheeles ve Jee~ ledue#Ceb leMue#Ceb~ leMceMeeveb-leMceMeeveb-Fefle efmeced~~
Jeeked nerve~ Deed nueew~ <ed nueeefve~ leled efnleced~ kekeghed neme~ Fefle ef efmLeles~

lesYe SJe nkeej hetJe&elegLe ve Jee~~73~~

lesYe heoevlesYees Jeie&eLecesYe hejes nkeej hetJe&elegLe&ceeheeles ve Jee~ JeeiIeerve~ Jeeinerve~ DepPeueew
Depnueew~ <eueeefve <e[dnueeefve~ leefleced leod efnleced~ kekegyYeeme kekegyneme~ lesYees enCeb mJejeJejefveJe=eLe&ced~
lesve JeeiIueeoeefle~ SJesefle enCeb le=leereceleJeJesoeLe&ced ~ hegvejefhe ve Jee enCecegej$eeefJekeuheefveJe=leLe&ced~~
leled uegveeefle~ leled ejefle~ leled eoeefle~ leled peebefle~ leled Pe<eeefle~ leled _ekeejsC e~ leled ereles~ leled "keejsCe~ leled
Jeeked Metj, Deed Mes<e, <ed Meecee, leled esleced, ef$eghed egleced ~

heoeble ceW Jeie& kes eLece De#ej mes hejs Mekeej nes Deewj eefo Gme Mekeej mes hejs mJej, e,
Je,j, nesJeW lees Mekeej kees efJekeuhe mes keej nes peelee nw~~71~~
Jeeked Med Tj Jeeketj, JeekeMetj, Deed Med S<e Des<e, DeMes<e~ <ed Meecee <eddeecee,
<edMeecee~ leled esleced leldJesleced yevee~ FmeceW eb Mes Fme 78JeW met$e mes lekeej kees ekeej nes ieee lees leesleced yevee
Deewj peye Mekeej kees keej ngDee nw leye hejheb lekeejes ueeJeiex<eg Fme 74JeW met$e mes hejhe neskej 76JeW met$e mes Oegd
kees eLece De#ej neskej ledJesleced yevee~ led dJesleced ledJesleced~ ef$egh^gleb, ef$eghegleb~
leled Mue#Ceced, leled MceMeeveced ~

ue Deewj Devegveeefmeke kes Deeves hej Mekeej kees keej efJekeuhe mes neslee nw
Ssmee keesF& Deeeee& ceeveles nQ~~72~~
SJeb lekeej kees 74JeW met$e mes hejhe neskej heoebles Oegeb eLece met$e mes ekeej nes peelee nw~ leye ledue#Ceced
yevee~ DeveLee eb Mes met$e mes lekeej kees ekeej neskej leMue#Ceced nw~ ledceMeeveb, leMceMeeveb~ es heo efme ngS~
Jeeked nerve, Deed nuees, <ed nueeefve, leled efnleced, kekeghed neme~

Jeie& kes eLece De#ej mes hejs nkeej kees hetJe& Jeie& kee elegLe& De#ej efJekeuhe mes nes peelee nw~~73~~
SJeb Jeie& kes eLece De#ej kees Jeie&eLecee heoebelee Fleeefo 68JeW met$e mes le=leere De#ej nes peelee nw~
Jeeied Ieerve JeeiIeerve, Jeeinerve~ DepPeueew, Depnueew~ <eueeefve, <e[dnueeefve~ leefleced, leodefnleced~ kekegyYeeme,
kekegyneme~ met$e ceW pees lesYees heo nw Gmemes mJej Deewj e, Je, j keer efveJe=efe nes peeleer nw Fmemes Jeekedeoeefle
JeeiIueeoeefle en he yeve ieee~ met$e ceW pees SJe Meyo kee enCe nw Jen leermejs cele kee efvejekejCe kejves kes efueS nw~
hegvejefhe pees ve Jee Meyo kee enCe nw Jen Deeies leerve efJekeuheeW kees otj kejves kes ef ueS nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(21)

[erveced ~ leled {ewkeles~ leled CekeejsC e~~ Fefle ef mLeles~

hejheb lekeejes ueeJeiex<eg~~74~~

heoevlemlekeejes ueeJeiex<eg hejs<eg 1hejheceeheeles~ leuuegveeefle~ leejefle~

Oeg[d JeevecevevlemLeevegveeefmekeced ~~75~~

DevlemLeevegveeefmekeJeefpe&leb Jeeveb Oegdmeb%eb YeJeefle~

heoevles Oegeb eLece~~76~~

heoevles Jee&ceeveeveeb Oegecevlejlece eLecees YeJeefle~~

Oegeb le=leereelegLex<eg~~77~~
Oegeb le=leerees YeJeefle, elegLex<eg hejs<eg~ leeoeefle~ leppeeefle~ lepPe<eeefle~ le__ekeejsCe~ leerkeles~ lekeejsCe~
leerveced~ leewkeles~ leCCekeejsCe~~ leled Mesles~~ leled Meeveced~ Fefle efmLeles~

eb Mes~~78~~
heoevlemlekeejekeejceeheeles Mekeejs hejs~~

eb Mes JeLe&efceob met$eb eog es MeJe&Jece& Cee~

lemeesejheob yetefn eefo Jeseflme keueehekeced~~1~~
leled uegveeefle, leled ejefle, leled eoeefle, leled peeefle, leled Pe<eeefle, leled _ekeejsCe, leled erkeles, leled
"keejsCe, leled [erveced, lele {ewkeles, leled CekeejsCe~

ue, eJeie& Deewj Jeie& kes Deeves hej hetJe& kes lekeej kees hejhe nes peelee nw~~74~~
leuuegveeefle, leejefle, ledeoeefle yevee~ efleere Deewj elegLe& De#ej kees eLece Deewj le=leere kejves kes efueS Deeies met$e
yeleeles nQ~

DeblemLe, Devegveeefmeke kees es[kej yeekeer Jebpeve Oegd meb%eke nQ~~75~~

heo kes Deble ceW Oegd kees eLece De#ej nes peelee nw~~76~~
Fme efveece mes led eoeefle ceW d Oegd meb%eke nw Gmekees eLece De#ej nes ieee lees leeoeefle yevee~ leppeeefle,
lePed Pe<eeefle~

elegLe& De#ej kes Deeves hej heoeble Oegd kees le=leere De#ej nes peelee nw~~77~~
lepPe<eeefle yevee~ le__ekeejsCe~ leerkeles, led "keejsCe 76JeW met$e mes lekeejsCe, leerveced, le{d {ewkeles~ 77JeW
met$e mes leewkeles, leCCekeejsCe es heo efme nes iees~
leled Mesles, leled Meeveced ~

Mekeej kes Deeves hej heoeble lekeej kees ekeej nes peelee nw~~78~~
leMesles, leed Meeveced yeve iees~
MueeskeeLe&-keesF& efMe<e eMve kejlee nw efke eer Mece&Jece& Deeeee& ves pees en eb Mes met$e kene nw Jen JeLe& nw eefo
Deehe keueehe JeekejCe peeveles nQ lees Fmekee Gej oerefpeS~~1~~
1. Mueeske-hejheb efn kee&Jeb Jeeveb mJejJeefpe&leced~~ memJejb leg hejb dJee efJemJejb efeeles yegOew~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(22)

mJejevlee: m$eerefuee

cet{OeermlJeb ve peeveeefme lJeb efkeue efJeYee<eee~

DelJehe#es Jeeveb vetveb eb Mes JeJeefmLeleced~~2~~
leed Mesles~ leed Meeveced ~~ eg*d Deemles~ megieCed De$e~ heeved Fn~ ke=<eved Deemeles~ Fefle efmLeles~

DevleelhetJe& GheOee~~79~~
OeelegefuebieeesjvleJeCee&lhetJeex JeCe& GheOeemeb%ees YeJeefle~

*Cevee mJeesheOee mJejs ef~~80~~

mJeesheOee heoevlee *Cevee mJejs hejs efYe&Jeefvle~ eg*d*emles~ megieCCe$e~ heeefVen~ ke=<eVeemles~ De$e j<e=JeCexYe
Fleeefovee CelJes eehles (Deefmeb yeefnjbiecevlejbies) Devlejbies keeex ke=les meefle yeefnjbie keee&ceefmeb YeJeefle~ Fefle CelJes meefle
eflJeefve<esOe~ hetJe CelJes ke=les heeeod eflJes eehles meefle~ meke=od yeeefOelees efJeefO eyee&efOele SJe melheg<eJeled~~ YeJeeved ejefle~
YeJeeved eoeefle~ Fefle efmLeles~

veesvleeees MekeejcevegmJeejhetJe&ced ~~81~~

heoevlees vekeejeees hejees Mekeejceeheeles DevegmJeejhetJe&ced~ YeJeebejefle~ YeJeebMeoeefle~~ YeJeeved erkeles~ YeJeeved
"keejsCe~ Fefle efmLeles~

"ees <ekeejced ~~82~~

Fme eMve hej eer YeeJemesve Deeeee& Deheveer eefeee erkee ceW kenles nQ efke ns cet{ yegs! let veneR peevelee efke Mekeej
kees keej veneR neslee nw leye en met$e Dehevee keee& kejlee nw DeLee&led lekeej kees ekeej kej oslee nw~~2~~
eg*d Deemles, megieCed De$e, heeved Fn, ke=<eved Deemles~

Devle mes hetJe& kees GheOee meb%ee nw~~79~~

Oeeleg Deewj efuebie kes Debeflece Meyo mes hetJe& JeCe& kees -mJej kees GheOee meb%ee nw~ eneB eg*d ceW *d mes hetJe& G kees, megieCed
ceW Ced mes hetJe& De kees GheOee meb%ee mecePevee~

heoeble *d Ced ved keer mJe GheOee mes hejs mJej kes Deeves hej *d Ced ved oes nes peeles
nQ~~80~~
eg*d *d Deemleseg*d*emles, megied De Ced Ced De$e megieCCe$e, heed Deved ved Fn heeefVen, ke=<ed Deved ved
Deemles ke=<eVeemles~
eneB ke=<eVeemles ceW ve kees j<e=JeCex Fleeefo met$e mes Cekeej eehle Lee efkevleg Deblejbie keee& kes nes peeves hej yeefnjbie
keee& Deefme neslee nw Fme efveece kes Devegmeej Cekeej kej osves hej eflJe kee efve<esOe nes peelee nw SJeb henues Cekeej kejkes
heeeled eflJe kes eehle nesves hej Yeer eflJe veneR nes mekesiee keeeWefke Demeled heg<e kes meceeve Ske yeej yeeefOele efJeefOe yeeefOele ner
mecePevee eeefnS~
YeJeeved ejefle, YeJeeved eoeefle~

e, kes Deeves hej heoeble vekeej DevegmJeejhetJe&ke Mekeej nes peelee nw~~81~~
YeJeebejefle, YeJeebMeoeefle~
YeJeeved erkeles, YeJeeved "keejsCe~

" kes Deeves hej <ekeej nes peelee nw~~82~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(23)

heoevlees vekeej "ees hejees <ekeejceeheeles DevegmJeejhetJe&ced~ YeJeeberkeles~ YeJeebkeejsCe~ YeJeeved lejefle~ YeJeeved
Leg[efle~ Fefle efmLeles~

leLeeesmekeejced ~~83~~
heoevlees vekeejmleLeees hejees mekeejceeheelesvegmJeejhetJe&ced~ YeJeebmlejefle~ YeJeebmLeg[efle~ veved heeefn~ Fefle efmLeles~

veve hes Jee~~84~~

vevMeyome heoevlees vekeejesvegmJeejhetJe mekeejb Jeeheeles hekeejs hejs~ vebmheeefn~ ve vheeefn~~

eMeeve Meeoerved ~~85~~

eMeevees vekeej MeeoerVe eehveesefle~ eMeeved ejefle~ eMeeveoeefle~ eMeeverkeles~ eMeev"keejsCe~ eMeeved lejefle~ eMeeved
Leg[efle~~ YeJeeved uegveeefle~ YeJeeved efueKeefle~ Fefle efmLeles~

ues ueced ~~86~~

heoevlees vekeejes uekeejceeheeles uekeejs hejs~

DevegmJeejnerveced ~~87~~
DeefOekeejmeslJeeled Mekeejeoerveeb nervelJeeovegmJeejes veeefmle~ YeJeeuuegveeefle~ YeJeeefuueKeefle~~ YeJeeved peeefle~ YeJeeved
Pe<eeefle~ YeJeeved _ekeejsCe~ YeJeeved Mesles~ Fefle efmLeles~

pePe_eMekeejs<eg _ekeejced ~~88~~

heo kes Deble kee vekeej DevegmJeejhetJe&ke <ekeej nes peelee nw " kes hejs nesves hej~ YeJeeberkeles, YeJeebkeejsCe~
YeJeeved lejefle, YeJeeved Leg[efle~

le Le kes hejs mekeej nes peelee nw~~83~~

heoeble vekeej DevegmJeejhetJe&ke mekeej nes peelee nw le, Le kes Deeves hej~ YeJeebmlejefle, YeJeebmLeg[efle~ veved heeefn~

veve Meyo kee heoeble vekeej DevegmJeejhetJe&ke mekeej efJekeuhe mes neslee nw~ hekeej kes Deeves hej~~84~~
vebmheeefn, vevheeefn~ eMeeved ejefle Fleeefo~

eMeeved kee vekeej e, , Deeefo kes Deeves hej Me, <e Deeefo veneR yevelee nw~~85~~
eMeeved ejefle, eMeeved eoeefle, eMeeverkeles, eMeev"keejsCe, eMeevlejefle, eMeeved Leg[efle~
YeJeeved uegveeefle, YeJeeved efueKeefle~

uekeej kes Deeves hej heoeble vekeej ued nes peelee nw~~ 86~~ Deewj
en uekeej DevegmJeej nerve neslee nw~~87~~
eeefhe eneB DevegmJeej kee DeefOekeej F nw-euee Dee jne nw efhej Yeer eneB vekeej, Me, <e, me kees veneR eehle kejlee
nw Dele DevegmJeej Yeer veneR neslee nw~ FmeerefueS met$e he=Leked yeveeee nw~
YeJeeuuegveeefle, YeJeeefuueKeefle~
YeJeeved peeefle, YeJeeved Pe<eeefle, YeJeeved _ekeejsCe, YeJeeved Mesles~

pe, Pe, _e Deewj Me kes Deeves hej heoeble vekeej _ekeej nes peelee nw~~88~~

(24)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

heoevlees vekeejes pePe_eMekeejs<eg hejs<eg _ekeejceeheeles~ YeJeeeeefle~ YeJeepPe<eeefle~ YeJee__ekeejsCe~ YeJee_Mesles~~

kegJe&ved Metj~ GYeeefJekeuhes $ewheced~ Fefle efmLeles~

efMevedeew Jee~~89~~
heoevlees vekeejes veew Jee eehveesefle Mekeejs hejs~ leJeie&eJeie&eess eJeieez~ Fefle heece meeled~ kegJe&_Metj kegJe&_tj
kegJe&_Metj~~ YeJeeved [erve~ YeJeeved {ewkeles~ YeJeeved CekeejsCe~ Fefle efmLeles~

[{Cesmeg Ceced ~~90~~

De$e Jee mcee&les~ heoevlees vekeejes Cekeejceeheeles [{Cesmeg hejle~ YeJeeC[erve~ YeJeeC{ewkeles~ YeJeeCCekeejsCe~~ lJeced
uegveeefme~ lJeced jcemes~ lJeced eeefme~ lJeced Jemeefme~ Fefle efmLeles~

ceesvegmJeejb Jeeves~~91~~
heoevlees cekeejesvegmJeejceeheeles Jeeves hejs~ lJeb uegveeefme~ lJeb jcemes~ lJeb eeefme~ lJeb Jemeefme~ (meceed meb%eeeeced)
mechetJee&led jepelese efkeJehevegmJeejeYeeJees efveheeleles~ meced jepeles meceed ~~

efJejeces Jee~~92~~
heoevlees cekeejesvegmJeejceeheeles ve Jee efJejeces~ osJeeveeb, osJeeveeced ~ heg<eeCeeb, heg<eeCeeced~ osJeb, osJeced ~~ lJeced
YeJeeeeefle, YeJee_Pe<eeefle, YeJee__ekeejsCe, YeJee_Mesles~ kegJe&ved Metj~
oes ekeej mes efJekeuhe nesves mes Fmekes leerve he yeveWies~

Deeies Mekeej kes Deeves hej heoeble vekeej efJekeuhe mes ved ed nes peelee nw~~89~~
DeLee&led ved kes heeme ed kee Deeiece nes peelee nw~ Dele kegJe&ved ed Metj yevee hegve leJeie&eJeie&eesies eJeieez Fme
292JeW met$e mes heoeble leJeie&, eJeie& Deewj Jeie& kes eesie ceW eJeie&, Jeie& yeve peelee nw DeLee&led eefo eJeie& kee eesie nw lees
leJeie& Yeer eJeie& nes peelee nw Deewj eefo Deeies Jeie& nw lees heoeble leJeie& Yeer Jeie& nes peelee nw leLee hetJe& ceW pees De#ej nw Gmeer
kes meceeve neslee nw pewmes eneB ved leJeie& kee Debeflece De#ej nw lees Gmes eJeie& kee Debeflece De#ej _ed kejWies~ Fme efveece mes Ske
he- kegJe&_Metj yevee~ Jeie&eLecesYe Fleeefo 71JeW met$e mes Mekeej kees efJekeuhe mes keej neskej otmejs hekegJe&_tj~ Gheeg&e 88JeW met$e mes kegJe&_Metj Ssmes leerve he yeve iees~
YeJeeved [erve, YeJeeved {ewkeles~

[ { Ce kes Deeves hej heoeble vekeej kees Cekeej nes peelee nww~~90~~~
YeJeeC[erve, YeJeeC{ewkeles, YeJeeCCekeejsCe~ lJeced uegveeefme Fleeefo~

Jebpeve kes Deeves hej heoeble cekeej kees DevegmJeej nes peelee nw~~91~~
lJeceduegveeefmelJeb uegveeefme, lJecedeeefmelJebeeefme, lJecedjcemeslJeb jcemes, lJecedJemeefmelJeb Jemeefme~
meceed Fme veece Jeeeke Meyo ceW DevegmJeej veneR neslee nw~ DeLee&led mece Ghemeie&hetJe&ke jepeles Oeeleg nw~ efkeJehed elee
kes nesves hej ke=oble ekejCe ceW en meceed Meyo yevee nw Dele efkeJehed elee kes efveefcee DevegmJeej kee ve nesvee efveheele mes efme
nw Dele meb jepeles Fefle meceed ceW DevegmJeej veneR ngDee~ osJeeveeced Fleeefo~

efJejece ceW heoeble cekeej kee DevegmJeej efJekeuhe mes neslee nw~~92~~
efpeme heo kes Deeies otmeje heo ve nes Gmes efJejece kenles nw~ pewmes osJeeveeced ceW ced efJejece- Deble ceW nw Fmekees DevegmJeej
ngDee lees osJeeveeb DeLeJee osJeeveeced~ heg<eeCeeb, heg<eeCeeced~ osJeb, osJeced~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(25)

kejesef<e~ lJeced ejefme~ lJeced erkemes~ lJeced lejefme~ lJeced heeefme~ Fefle efmLeles~

Jeiex leie&heeceb Jee~~93~~

heoevlees cekeejes Jeiex hejs leie&heececeeheeles ve Jee~ lJejesef<e, lJeb kejesef<e~ lJeejefme~ lJeb ejefme~ lJeCerkemes, lJeb erkemes~
lJevlejefme, lJeb lejefme~ lJecheeefme, lJeb heeefme~~ lJeced eeefme~ lJeced Jejefme~ lJeced ueeskemes~ Fefle efmLeles~

eJeues<eg Jee~~94~~
heoevleescekeej hejheceeheeles Jee eJeues<eg hejle~ lJeBeeefme1, lJeb eeefme~ lJeBJJejefme, lJeb Jejefme~ lJeBuueeskemes, lJeb ueeskemes~~
~~Fefle JeevemebefOe~~

DeLe efJemepe&veeremeefvOeeles
ke ejefle~ ke eoeefle~ Fefle efmLeles~

efJemepe&veerees s Jee Meced ~~95~~

es Jee s Jee hejs efJemepe&veere Meceeheeles~ keejefle~ keMeoeefle~ Fefle efmeced ~~ ke erkeles~ ke "keejsCe~ Fefle efmLeles~

s "s Jee <eced ~~96~~

efJeMes<e-en Jewkeefuheke efveece Fme keeleb$e JeekejCe kes Deefleefje Deve$e efkemeer Yeer JeekejCe ceW veneR nw, meJe&$e
efJejece ceW DevegmJeej ve kejves kee efJeOeeve nw Dele Fmeer JeekejCe ceW en efJeMes<e efveece nw~
lJeced kejesef<e, lJeced ejefme Fleeefo~

Deeies Jeie& kes hejs heoeble cekeej kees Gmeer Jeie& kee hebece De#ej efJekeuhe mes nes peelee nw~~93~~
lJejesef<e, efJekeuhe ceW 91JeW met$e mes DevegmJeej neskej lJeb kejesef<e yevee~ leLewJe lJeejefme, lJeb ejefme~ lJeced
erkemes lJeCerkemes, lJeb erkemes~
lJeced lejefme lJevlejefme, lJeb lejefme~ lJeced heeefme lJecheeefme, lJeb heeefme~ lJeced eeefme~

e, Je, ue kes Deeves hej heoeble cekeej efJekeuhe mes hej he nes peelee nw~~94~~
lJeced eeefme lJeBeeefme, lJeb eeefme~ lJeced Jejefme lJeBJJejefme, lJeb Jejefme~ lJeced ueeskemes lJeBuueeskemes,
lJeb ueeskemes~
~~ Fme ekeej mes Jebpeve mebefOe hetCe& ngF&~~

DeLe efJemeie& mebefOe

efJemeie& mebefOe efkemes kenles nQ ?
efJemeie& mes hejs Jebpeve ee mJej kes Deeves hej pees mebyebOe ee heefjJele&ve neslee nw Gmes efJemeie& mebefOe kenles nQ~ ke ejefle~

e DeLeJee kes hejs heoeble efJemeie& kees Med nes peelee nw~~95~~
keejefle, ke eoeefle keMeoeefle~ ke erkeles, ke "keejsCe~

DeLeJee " kes jnles heoeble efJemeie& kees <ekeej neslee nw~~96~~
1. meefVeOeeveelmeevegveeefmekeme ceme mLeeves meevegveeefmekee SJe eJeuee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(26)

mJejevlee: m$eerefuee

s Jee "s Jee hejs efJemepe&veere <ekeejceeheeles~ keerkeles~ kekeejsCe~~ ke lejefle~ ke Leg[efle~ Fefle efmLeles~

les Les Jee meced ~~97~~

les Jee Les Jee hejs efJemepe&veere meceeheeles~ kemlejefle~ kemLeg[efle~~ ke kejesefle~ ke Keveefle~ Fefle ef efmLeles~

keKeeesefpe&ecetueereb ve Jee~~98~~
keKeees hejeesefJe&mepe&veerees efpeecetueereceeheeles ve Jee~

efpeecetueereesheOceeveereew e~~99~~

efpeecetueerecegheOceeveereb e hejb JeCe veesled ~ ke kejesefle, ke kejesefle~ ke Keveefle, ke Keveefle~ ke heeefle~ ke

heueefle~ Fefle efmLeles~

heheeesheOceeveereb ve Jee~~100~~
B

heheees hejeesefJe&mepe&veere GheOceeveereceeheeles ve Jee~ ke heeefle, ke heeefle~ ke heueefle, ke heueefle~~

ke MeeefJeleees~ ke d<eeefJeleees~ heg<e lmeke~ ele #ece~ lele hmeeefle~ Fefle efmLeles~

ve Meeoerved Me<ememLes~~101~~
efJemepe&veere Meeoerved ve eehveesefle Me<emelLes efveefcees hejs~~ ke Meesleefle~ ke er Jeefle~ ke mleewefle~ Fefle efmLeles~

DeIees<emLes<eg Me<emes<eg Jee ueesheced ~~102~~

DeIees<emLes<eg Me<emes<eg hejlees efJemepe&veerees ueesheceeheeles Jee~ GYeeefJekeuhes ef$eheced ~ keMeesleefle, keMMeleefle, keMeesleefle~
keerkeles, kekeejsCe~

le DeLeJee Le kes Deeves hej heoeble efJemeie& med nes peelee nw~~97~~
ke lejefle kemlejefle, kemLeg[efle~ ke Keveefle~

ke Deewj Ke kes hejs jnves hej heoeble efJemeie& efJekeuhe mes efpeecetueere yeve peelee nw~~98~~
efpeecetueere Deewj GheOceeveere hej JeCe& kees eehle nes peeles nQ~~99~~

ke kejesefle ke kejesefle, ke kejesefle~ ke Keveefle ke kejesefle, ke Keveefle~ ThejJeeekeej efe

efpeecetueere nw~ ke heeefle, ke heueefle~

he Deewj he kes Deeves hej heoeble efJemeie& efJekeuhe mes GheOceeveere nes peelee nw~~100~~
B

ke heeefle ke heeefle, ke heeefle~ ke heueefle ke heueefle ke MeesefJeleees, ke d<eeefJeleees,

heg<e lmeke, lele hmeeefle~

eefo Deeies e, , le, he es JeCe& Me, <e, me ceW efmLele nQ-efceues ngS nQ lees
efJemeie& kees Me <e me veneR neslee nw~~101~~
Dele ke MeeefJeleees Fleeefo peeW kes leeW jn iees, mebefOe veneR ngF&~
ke eesleefle~

DeIees<e ceW efmLele Ssmes Me <e me kes Deeves hej efJemeie& kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~102~~
eneB oes yeej efJekeuhe nesves mes leerve he yeve peeles nQ~ Ske yeej efJemeie& kee ueeshe, otmejer yeej 101 JeW met$e kes efveece
mes mebefOe kee DeYeeJe Deewj leermejer yeej 95JeW met$e mes efJemeie& kee Mekeej-

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(27)

keerJeefle, ke<erJeefle, ke erJeefle~ kemleewefle, kemmleewefle ke mleewefle~~ ke Mesles~ ke <eC[~ ke meeOeg~ Fefle efmLeles~

Mes <es mes Jee Jee hejheced ~~103~~

Mes Jee <es Jee mes Jee hejs efJemepe&veere hejheceeheeles ve Jee~ keMMesles, ke Mesles~ ke<<eC[, ke <eC[~ kemmeeOeg
ke meeOeg~~ ke DeLe&~ ke De$e~ Fefle efmLeles~

Gcekeejeesce&Oes~~104~~
eesjkeejeesce&Oes efJemepe&veere Gceeheeles~ keesLe&~~ kees$e~~ ke ieefle~ ke OeeJeefle~ Fefle efmLeles~

DeIees<eJeleese~~105~~
DekeejIees<eJeleesce&Oes efJemepe&veere Gceeheeles~ kees ieefle~ kees OeeJeefle~~ ke Fn~ ke Gheefj~ ke S<e~ Fefle efmLeles~

Dehejes ueesheesvemJejs eb Jee~~106~~

Dekeejelhejes efJemepe&veerees ueeshees YeJeefle eb Jeeheeles DevemJejs hejs~ JeeMeyoes$e mecegeeeLe&~ ve e efJekeuheeLe&~
1

ve efJemepe&veereueeshes2 hegve meefvOe~~107~~

efJemepe&veereueeshes ke=les hegve meefvOeve& YeJeefle~ ke Fn, keefen~ ke Gheefj, keegheefj~ ke S<e, kees<e~~ osJee Deeng~
Yees De$e~ Fefle efmLeles~
ke eesleefle keeesleefle, ke eesleefle keMeesleefle,
ke erJeefle~ ke mleewefle kemleewefle~ ke mleewefle, kemmleewefle~ ke Mesles

Me <e Deewj me kes Deeves hej efJemeie& kees hejhe efJekeuhe mes neslee nw~~103~~
ke Mesles keMMesles, ke Mesles~ ke <eC[ ke<<eC[, ke <eC[~ ke meeOeg kemmeeOeg, ke meeOeg,
ke DeLe&~

oes Dekeej kes ceOe ceW efmLele efJemeie& kees G nes peelee nw~~104~~
ke DeLe&ke G DeLe& GJeCex Dees Fme met$e mes mebefOe neskej kees DeLe&, hegve Soeslhej Fleeefo 57JeW
met$e mes De kee ueeshe neskej keesLe& yevee~ ke De$e, ke G De$e-kees De$e kees$e~
ke ieefle

Dekeej mes hejs Iees<eJeeved De#ej kes jnves hej ceOe ceW efmLele efJemeie& kees G nes peelee nw~~105~~
ke G ieefle G JeCex Dees mes kees ieefle kees ieefle~ ke OeeJeefle kees OeeJeefle~
ke Fn

Dekeej mes hejs efJemeie& kee ueeshe nes peelee nw DeLeJee ed nes peelee nw Dekeej mes efYeVe
Deve keesF& mJej Deeves mes~~106~~
eneB Jee Meyo mecegee kes efueS nw efJekeuhe kes efueS veneR~

efJemeie& kes ueeshe nesves hej hegve mebefOe veneR nesleer nw~~107~~
ke Fn ke Fn, ke ed Fnkeefen~ ke Gheefj, ke ed Gheefj keegheefj~ ke S<e ke S<e, ke
ed S<e kees<e~ osJee Deeng~
1. ve leo heeohetCex esled ~ leoes efJemepe&veereueesheshegvemmeefvOekeee&efve<esOees ve YeJeefle heeohetCex esled ~~ Mueeske~ mew<e oeMejLeer
jece mew<e jepee egefOeefj~~ mew<e keCeex ceneleeieer mew<e heeLeex OevegOe&j~~ 2. ueesheenCeb SJecesJesefle efveJe=eLe&ced~

(28)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

DeeYeesYeecesJecesJe mJejs~~108~~
DeekeejYeesMeyoeYeeb hejes efJemepe&veere SJecesJe YeJeefle (ueesheb eb Jeeheeles) mJejs hejs~ osJee Deeng, osJeeeeng~ Yees
De$e, Yeese$e~~ Yeiees De$e~ DeIees De$e~ Fefle efmLeles~

YeieesDeIeesYeeb Jee~~109~~
YeieesDeIeesYeeb efJemepe&veere SJecesJe YeJeefle (ueesheb eb Jeeheeles) mJejs hejs~ Yeiees De$e Yeieese$e~ DeIees De$e,
DeIeese$e~~ osJee ielee~ Yees eeefme~ Yeiees epe~ DeIees epe~ Fefle efmLeles~

Iees<eJeefle ueesheced ~~110~~

DeekeejYeesYeieesDeIeesMeyosYe hejes efJemepe&veerees ueesheceeheeles Iees<eJeefle hejs~ osJee ielee~ Yees eeefme~ Yeiees epe~ DeIees
epe~~ ueesheenCeb e Jesefle (SJecesJesefle) efveJe=eLe&ced~~ megefhe~ megleg~ Fefle efmLeles~

veeefcehejes jced ~~111~~

veeefceve hejes efJemepe&veerees jceeheeles efvejhes#e~ F&jLe Jeeveced ~

Fjesjerjew~~112~~
Deeies mJej kes Deeves hej Deekeej Deewj Yees Meyo mes hejs efJemeie& kee ueeshe nes peelee nw
DeLeJee ekeej nes peelee nw~~108~~
osJee Deeng osJee Deeng, osJee ed Deeng osJeeeeng~ Yees De$e Yees De$e, Yees ed De$e Yeese$e~
Yeiees De$e, DeIees De$e~

Yeiees, DeIees mes hejs efJemeie& kee ueeshe nes peelee nw DeLeJee ekeej nes peelee nw
Deeies mJej kes Deeves hej~~109~~
Yeiees De$e Yeiees De$e, Yeieese$e~ DeIees De$eDeIees De$e, DeIeese$e~
osJee ielee

Iees<eJeeve kes Deeves hej Deekeej Deewj Yees, Yeiees Deewj DeIees Fvemes hejs efJemeie& kee
ueeshe efvele nes peelee nw~~110~~
osJee ielee osJeeielee, Yees eeefme Yees eeefme, Yeiees Jepe Yeieesepe, DeIees epe DeIees epe~
eneB hej met$e ceW ueeshe Meyo kee enCe efJekeuhe mes ekeej keer efveJe=efe kes efueS efkeee ieee nw~
megefhe, megleg

veeefce mJej mes hejs efJemeie& kees jd nes peelee nw~~111~~

DeLee&led DeJeCe& kees es[kej Mes<e efkemeer Yeer mJej mes hejs efJemeie& kees jkeej nes peelee nw Deewj en efkemeer keer Dehes#ee
veneR jKelee nw celeueye Deeies efkemeer mJej Jebpeve keer Dehes#ee veneR jnleer nw~
megefhej, meglegjd,

Fjd Deewj Gjd kees F&jd Deewj Tjd nes peelee nw~~112~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(29)

De$e Oeeleesefjjesjerjew YeJelees efJejeces Jeeveeoew e~ jshemeesefJe&mepe&veere~ megheer meglet~~ Deefive ieefle~ Deefive
De$e~ jefJe ieefle~ jefJe De$e~ cegefve Deeeeefle~ cegefve ieefle~ heg Jeoefle~ heg De$e~ Fefle efmLeles~

Iees<eJelmJejs<eg~~113~~
veeefceve hejes efJemepe&veerees jceeheeles Iees<eJelmJejs<eg~ Deefiveie&efle~ Deefivej$e~ jefJeie&efle~ jefJej$e~ cegefvejeeeefle~
cegefveie&efle~ hegJe&oefle~ hegj$e~~ efhele eeefn~~ efhele De$e~ hegve ieefle~ hegve De$e~ Fefle efmLeles~

jeke=eflejveeefcehejesefhe~~114~~
jsheeke=efleefJe&meppe&veerees veeefcehejesheveeefcehejesefhe jceeheeles Iees<eJelmJejs<eg hejle~ efheleee&efn~ efhelej$e~
hegveie&efle~ hegv ej$e~~ Den ieCe~ Den De$e~ Den peeefle~~ Den Deeeeefle~ Den nmeefle~ Den Deefhe~ Fefle
efmLeles~

Deesjshes~~115~~
Denes efJemepe&veerees jceeheeles Dejshes Iees<eJeefle e mJejs hejs~ Denie&Ce~ Denj$e~ Denpe&eefle Denjeeeefle~ Denn&meefle~
Denjefhe~ jshes leg Denes jepeles~ Denes je$eced ~~ Den Yeeced~ Den efYe~ Fefle efmLeles~~

ve meeefoYes~~116~~
DeLee&led efJejece Deewj Jebpeve kes Deeves hej Oeeleg kes Fjd Gjd kees oerIe& F&jd Tjd nes peelee nw~ megheerjd, megletjdjshemeesefJe&mepe&veere Fme 130JeW met$e mes jd kee efJemeie& nes peelee nw Dele megheer, meglet yeve peelee nw~
Deefive ieefle

mJej Deewj Iees<eJeeved kes Deeves hej veeefce mes hejs efJemeie& kees jkeej nes peelee nw~~113~~
Deefive ieefle Deefiveie&efle~ Deefive De$e Deefivej$e~ jefJe ieefle jefJeie&efl e~ jefJe
De$e jefJej$e~ cegefve Deeeeefle cegefvejeeeefle~ cegefve ieeflecegefveie&efle~ heg JeoeflehegJe&oefle~ heg
De$e hegj$e~

Iees<eJeeved Deewj mJej kes Deeves hej jshe mes yevee ngDee efJemeie& eens veeefce mes hejs nes eens
Deveeefce mes efhej Yeer jd nes peelee nw~~114~~
efhele eeefnefheleee&efn, efhele De$eefhelej$e, hegve ieefle hegveie&efle, hegve De$e hegvej$e~ Den
ieCe~

jshe jefnle Iees<eJeeved Jebpeve Deewj mJej kes Deeves hej Denved kes efJemeie& kee jkeej nes peelee nw~~115~~
DeLee&led efoveJeeeer Denved kes ved kes efJemeie& kee en efveece nw peyeefke Deeies jkeej veneR nesvee eeefnS~
Den ieCe Denie&Ce, Den De$e Denj$e~ Den peeefle Denpe&eefle~ Den Deeeeefle Denjeeeefle,
Den nmeefle Denn&meefle~ Den Deefhe Denjefhe~ eefo Deeies jshe nw lees efJemeie& kees G neskej mebefOe nes peeleer nw~
Den jepeles Den G jepelesDenesjepeles~ Den je$eced Den G je$eced Denesje$eced~ Den heced
Denesheced ~ Den Yeeced ~

efme Deeefo efJeYeefe kes Yeeced, efYemed kes Deeves hej efJemeie& kee jkeej veneR neslee nw~~116~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(30)

mJejevlee: m$eerefuee

Denes efJemepe&veerees ve jceeheeles meeefoYes hejs~ DenesYeeced~ DenesefYe~ meeefoYes Fefle efkeced ~ DenYeg&efe~ DenYe&Jeefle~~
Den heefle~ Fefle efmLeles~

Denjeoerveeb heleeefo<eg~~117~~
Denjeoerveeb efJemepe&veerees Jee jceeheeles heleeefo<eg hejle~ Denhe&efle Den heefle~ Fleeefo~~ S<e kejesefle~ me ieefle~
Fefle efmLeles~

S<emehejes Jeeves ueeshe~~118~~

S<emeeYeeced hejes efJemepe&veerees ueeshees YeJeefle Jeeves hejs~ S<e kejesefle~ me ieefle~ Deefive jLesve~ hegve jeef$e
Fefle efmLeles~

jes js ueesheb mJeje hetJeex oerIe&~~119~~

js hejs jes ueesheceeheeles hetJe&mJeje oerIeex YeJeefle~ DeiveerjLesve~ hegveejeef$e~~ Je eee~ keefJe vo~ leveg efJe~ Fefle efmLeles~

efYee&Jeb mJejhejMkeej~~120~~
mJejelhejMkeejes efYee&Jeceeheeles~

DeIees<es eLece~~121~~
DeIees<es hejs Oegeb eLecees YeJeefle~ Jeeee~ keefJevo~ levegefJe~~ yeeuee eoeefle~ Jesuee eoeefle~
Fefle efmLeles~
Den Yeeced DenesYeeced, Den efYemed DenesefYe~ efme Deeefo efJeYeefe kes Yeeced efYemed kes veneR Deeves hej
jkeej nes peeesiee pewmes Den Yegefe DenYeg&efe~ Den YeJeefle DenYe&Jeefle~ Den heefle~

heefle Deeefo MeyoeW kes Deeves hej Den kes efJemeie& kees efJekeuhe mes jkeej nes peelee nw~~117~~
Den heefle Denhe&efle, Denheefle~ S<e kejesefle~

Jebpeve kes Deeves hej S<e Deewj me kes efJemeie& kee ueeshe nes peelee nw~~118~~
S<e kejesefle S<e kejesefle, me ieefle me ieefle
DeefivejLesve
veeefce hejes jced Fme met$e mes efJemeie& kees jkeej neskej hegve-

jkeej kes Deeves hej hetJe& kes jkeej kee ueeshe neskej hetJe& kees oerIe& nes peelee nw~~119~~
Deefive jd jLesve Deiveer jLesve, hegvejd jeef$e hegveejeef$e~
Je eee

mJej mes hejs keej kes Deeves hej Jen keej kees eflJe nes peelee nw~~120~~
Je d eee

DeIees<e mes hejs Oegd kees eLece De#ej nes peelee nw~~121~~
Jeeee, keefJe vo keefJe d vokeefJevo, leveg efJe levegefJe~
yeeuee eoeefle

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(31)

oerIee&lheoevleee~~122~~
heoevleeerIee&lhejMkeejes Jee efYee&Jeceeheeles~ yeeueeeoeefle, yeeuee eoeefle~ Jesueeeoeefle, Jesueeeoeefle~
Fefle efmeced~~ Dee eoeefle~ cee efoled~ Fefle efmLeles~

Dee*dcee*dYeeb efveleced ~~123~~

Dee*d cee*dYeeb hejMkeejes efv eleb ef Yee& J eceeheeles~ Deeeoeefl e~ ceeef oled ~ Fef le ef m eced ~ oOe$e
Fefl e efm Leles~

DemJejs~~124~~
Jeeveb efYe&Jeefle Jeeves hejs~ ode$e~~
~~ Fefle efJemepe&veeremeefvOe~~

oerIe& heo mes hejs keej efJekeuhe mes neslee nw~~122~~

yeeuee d eoeefle DeIees<es eLece Fme met$e mes hetJe& d kees eLece De#ej neskej yeeueeeoeefle, otmeje heyeeuee eoeefle~ yesuee eoeefle yesueeeoeefle~ yesuee eoeefle~
Dee eoeefle, cee efoled

Dee*d cee*d mes hejs keej kes Deeves hej efvele ner keej eflJe neslee nw~~123~~
Dee d eoeefle Deeeoeefle, cee d efoled ceeefoled ~
oOe$e-

Jebpeve kes hejs Jebpeve kees eflJe nes peelee nw~~124~~

oOOed e$e Oegeb le=leereelegLex<eg Fme 77JeW met$e mes elegLe& De#ej kees le=leere nes ieee~ oe$e yevee~
~~ Fme ekeej mes efJemeie&mebefOe hetCe& ngF& ~~

C C C

(32)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

mJejevlee hegefuuee

DeLe efueeefYeee Gevles

meJe&%eb lecenb Jevos hejb peeseflemleceeshenced ~
eJe=ee evcegKeesJeer meJe&Yee<ee mejmJeleer~~1~~

efkeb efueced ?
OeelegefJeYeefeJepe&ceLe&Jeefuueced ~~125~~
DeLeexefYeOese~~ OeelegefJeYeefeJepe&ceLe&Jeyoheb efuemeb%eb YeJeefle~ lee efueb efefJeOeced~ mJejevleb Jeeveevleb
esefle~ lelhegve eleskeb ef$eefJeOeced~ hegefuueb eerefueb vehegbmekeefueb esefle~ le$eeoeJekee-jevleelhegefuueelheg<eMeyoeefYeeees
eespevles~ ueeskeesheeejelmeeoerveeb efJeYeefemeb%eeeeb heg<e Fefle efmLeles~~

lemceelheje efJeYeee~~126~~

DeLe efuebie ekejCe

Deye efuebie mes efJeYeefeeeB kener peeleer nQ~
hejb peesefle-meJeexlke= %eevemJehe, ceesn Deewj De%eeveheer DebOekeej kees ve kejves Jeeues Gve meJe&%e YeieJeeved kees ceQ
vecemkeej kejlee ntB efke efpevekes cegKeejefJebo mes meJe&Yee<eecee mejmJeleer eke ngF& nw~~1~~
YeeJeeLe&-ceesnveere kece& kes ve nes peeves kes yeeo %eeveeJejCe, oMe&veeJejCe Deewj Deblejee keceeX kee veeMe nes peelee
nw leye Fme Deelcee ceW mechetCe& ueeskeeueeske kees ekeeefMele kejves Jeeuee kesJeue%eeve eke nes peelee nw Deewj en Deelcee meJe
peeveeefle Fefle meJe&%e Fme meeLe&ke veece mes meJe&%e kener peeleer nw Gme mecee Fv keer Dee%ee mes kegyesj efoJe meceJeMejCe keer
jevee kejlee nw~ Gme meceJemejCe ceW 12 meYeeDeeW ceW DemebKe osJeieCe, ceveg<e Deewj efleee Yeer GheosMe megveles nQ~ YeieJeeved
keer efoJeOJeefve meele meew ueIegYee<eeDeeW Deewj De"ejn ceneYee<eeDeeW Fme lejn meele meew De"ejn Yee<eeDeeW ceW efKejleer nw DeLeJee
mebhetCe& eesleeDeeW kes keeve ceW hengBekej Gve-Gvekeer Yee<ee he heefjCele neskej meJe&Yee<eecee nes peeleer nw~
efuebie efkemes kenles nQ?

Oeeleg Deewj efJeYeefe mes jefnle DeLe&Jeeved Meyo efuebie kenueeles nQ~~125~~
DeLe& efkemes kenles nwb? Jeee-kenves eesie efJe<ee kees DeLe& kenles nQ~ Oeeleg Deewj efJeYeefeeeW kees es[kej pees
Deheves Jeee DeLe& kees kenves Jeeues Meyo nQ Gvekeer eneB efuebie meb%ee nw~ pewvesv JeekejCe ceW Fmes ner ce=le meb%ee nw~ Gme
efuebie kes oes Yeso nQ-mJej nw Deble ceW efpevekes Ssmes mJejeble Deewj Jebpeve nw Deble ces efpevekes Ssmes Jebpeveeble~ mJejeble Deewj
Jebpeveeble kes Yeer hegefuuebie, eerefuebie Deewj vehegbmekeefuebie kes Yeso mes leerve-leerve Yeso nQ~
mJejeble ceW Yeer Dekeejebleheele Meyo ceeves iees nQ Deewj Jebpeveeble ceW kekeejeble mes ueskej nkeejebleheele Meyo Deeles nQ~
Deye eneB mJejeble hegefuuebie kee ekejCe henues DeeJesiee~ GmeceW Yeer meJe&eLece Dekeejeble hegefuuebie Meyo mes efJeYeefeeeB
ueieeF& peeJeWieer~

ueeske JeJenej ceW efme Deeefo keer efJeYeefe meb%ee nesves hej heg<e en Meyo efmLele nw~
Fmemes hejs efJeYeefeeeB Deeleer nQ~~126~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(33)

efme Deew pemed~ Deced Deew Memed~ e Yeeced efYemed ~ *s Yeeced Yemed ~ *efme Yeeced Yemed ~ *med Deesmed Deeced~ ef* Deesmed
meghed ~ lemceeoLe&Jelees efueelheje meeoees efJeYeeees YeJeefvle~ lee hegve mehle~ efme Deew pemed Fefle eLecee~ Deced Deew Memed
Fefle efleeree~ e Yeeced efYemed Fefle le=leeree~ *s Yeeced Yemed Fefle elegLeea~ *efme Yeeced Yemed Fefle heeceer~ *med Deesmed Deeced
Fefle <eer~ ef* Deesmed meghed Fefle mehleceer~ SJeb egieheled meJe&eleeemes JeegefJe&Je#eee MeyoeLe&eefleheefeefjefle efueeLe&efJeJe#eeeeced~

eLecee efJeYeefeefue&eLe&Jeeves~~127~~
efueeLe&Jeeves eLecee efJeYeefeYe&Jeefle~ Fefle efueeLex eLecee~ le$eeefhe egieheoskeJeeveeefoeehleew~

Skeb ew yentved ~~128~~

DeLee&ved Jeeerefle, SkeefmceVeLex SkeJeeveb eesjLe&eesef&Jeeveb yeng<JeLex<eg yengJeeveb YeJeefle~ Fefle efueeLezkelJeefJeJe#eeeeb
eLecewkeJeeveb efme~ heg<e efme Fefle efmLeles~

eesvegyevOeeseeesieer~~129~~
e DevegyebOe me Deeeesieer YeJeefle~ DevegyevOe ke ? FpeMe*hee efJeYeefe<JevegyevOee~ Jee efJejeces Fefle Jele&ceeves~
efme Deew pemed -es eLecee efJeYeefeeeB nQ~
Deced Deew Memed -es efleeree efJeYeefeeeB nQ~
e Yeeced efYemed -es le=leeree efJeYeefeeeBb nQ~
*s Yeeced Yemed-es elegLeea efJeYeefeeeB nQ~
*efme Yeeced Yemed-es hebeceer efJeYeefeeeB nQ~
*med Deesmed Deeced-es <eer efJeYeefeeeB nQ~
ef* Deesmed meghed -es mehleceer efJeYeefeeeB nQ~
Fme ekeej mes heg<e Meyo mes Ske meeLe mebhetCe& efJeYeefeeeW kes ueieves kee emebie eehle nes ieee lees Jeee keer efJeJe#ee
mes Meyo kes DeLe& kee %eeve neslee nw FmeefueS efuebie-Meyocee$e kes DeLe& keer efJeJe#ee kes nesves hej Deieuee met$e ueielee nw~

efuebie kes DeLe& kees kenves ceW eLecee efJeYeefe nesleer nw~~127~~
FmeefueS Meyocee$e kes DeLe& ceW eLecee efJeYeefe Dee ieF&~ GmeceW Yeer Ske meeLe ner SkeJeeve Deeefo meYeer eehle
nes iees leye-

Ske oes Deewj yengJeeve nesles nQ~~128~~

pees DeLe& kees kenlee nw Jen efuebie nw Fme efveece kes Devegmeej Ske kes DeLe& ceW SkeJeeve, oes ceW efJeeve Deewj leerve
Deeefo ceW yengle kes DeLe& ceW yengJeeve neslee nw~ Fme ekeej mes eneB Meyo kes DeLe& ceW Ske ner efJeJe#ee nesves hej eLecee efJeYeefe
kee SkeJeeve efme Deeee lees heg<e efme Ssmeer efmLeefle ngF&~

pees DeveggyebOe nw Jen Deeeesieer nw~~129~~

DevegyebOe efkemes kenles nQ?
Fve meeleeW ner efJeYeefeeeW ceW F ped Med d *d Deewj hed es DevegyebOe meb%eke nQ~ Fmemes efme kes F kee ueeshe neskej heg<emed jne~
Jee efJejeces en met$e, met$e kes ece ceW euee Dee jne nw~ DeLee&led met$ekeej met$eeW kees ece mes efueKeles nQ Deewj
erkeekeej Deheves-Deheves ekejCeeW mes met$eeW kees Deeies-heers kej uesles nQ~ met$ekeej kes met$eeW kes ece mes pees met$e neslee nw Jen
DevegJe=efe ceW euee Deelee nw Gmeer ekeej mes eneB hej Jee efJejeces en met$e DevegJe=efe ceW nw~

(34)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

jshemeesefJe&mepe&veere~~130~~
efJejeces Jeeveeoew e jshemekeejeesefJe&mepe&veerees YeJeefle~ hejJeCee&YeeJees efJejece~ DeLeJee eovevlejb JeCee&vlejb veeseles me
efJejece~ heg<e Fefle efmeb heoced~ leLewJe efueeLex eflJeefJeJe#eeeeb efJeeve Deew~ meefvOe~ heg<eew~~ leLewJe efueeLex
yenglJeefJeJe#eeeeb yengJeeveb pemed ~ DevegyevOeueeshe~ heg<e Demed Fefle efmLeles~ Dekeejs ueesheefceefle eehles leleefle<esOe~ Dekeejes
oerIe Iees<eJeleerefle Jele&les~ meJe&efJeefOeYees ueesheefJeefOeye&ueJeeved~ ueeshemJejeosMeees mJejeosMees efJeefOeye&ueJeeved~

peefme~~131~~
efueevleeskeejes oerIe&ceeheeles peefme hejs~ (SkeosMeefJeke=leceveveJeled)~ eLee keCe&hegeefomJees<eg efYeVes<eg melmeg ee ve
ieo&Ye efkevleg ee ewJe~ hegve meJeCex oerIe&~ meme efJemepe&veere~ heg<ee~~ leLewJeeceb$eCeeLe&efJeJe#eeeeced~

Deecev$eCes e~~132~~
otjmLeeveeceefYecegKeerkejCeceeceb$eCeced ~ le$e eLecee efJeYeefeYe&Jeefle~

Deecev$eCes efme mecyegef~~133~~

Deeceb$eCeeLex efJeefnle efme mecyegefmeb%ees YeJeefle~~

jshe Deewj mekeej kees efJemeie& nes peelee nw~~130~~

efJejece Deewj Jebpeve Deeefo kes Deeves hej jshe Deewj mekeej kees efJemeie& nes peelee nw~ eneB erkeekeej ves DevegJe=efe kes Jee
efJejeces met$e mes efJejece Meyo kees erkee ceW efueee nw~
efJejece efkemes kenles nQ ? hej JeCe& kes DeYeeJe kees efJejece kenles nQ~ DeLeJee efpemekes yeeo otmeje JeCe& ve kene peeJes
Gmes efJejece kenles nQ~ heg<e med eneB med kees efJemeie& neskej heg<e yeve ieee~
Gmeer ekeej efuebie kes DeLe& oes Jeeve keer efJeJe#ee nesves hej efJeeve Deew efJeYeefe DeeF&~
heg<eDeew Deeskeejs Deew Deewkeejs e Fme met$e mes mebefOe neskej heg<eew yevee~
hegve efuebie kes DeLe& ceW yengle keer efJeJe#ee ceW efJeYeefe DeeF& pemed~ FmeceW ped kee DevegyebOe ueeshe nes ieee lees heg<e
Demed-eneB Dekeejs ueesheced Fme met$e mes Dekeej kee ueeshe eehle Lee, efkevleg Dekeejes oerIe Iees<eJeefle met$e DevegJe=efe ceW euee
Dee jne nw~ meYeer efJeefOe ceW ueeshe efJeefOe yeueJeeved nesleer nw Fme efveece mes ueeshe efJeefOe yeueJeeved nes jner Leer efke ueeshe Deewj
mJej DeeosMe Fve oesveeW ceW mJej DeeosMe efJeefOe yeueJeeved nw~

pemed kes Deeves hej efuebieeble Dekeej oerIe& nes peelee nw~~131~~
pemed kes ped kee DevebyegOe ueeshe nes peeves kes yeeo Demed jne hegve peefme Fme met$e ceW pemed kes Deeves hej Ssmee keeeW
kene? keeeWefke Deye eneB pemed nw ner veneR~ Ske osMe efJeke=leceveveJeled Fme efveece kes Devegmeej ped kee DevegyebOe ueeshe nesves
hej Yeer en pemed ner ceevee peeJesiee pewmes keges kes keeve ee hetB Deeefo DebieeW kes efVe kej osves hej Yeer kegee kegee ner kenueelee
nw~ Dele heg<e Demed ~ meJeCe& kees oerIe& kejkes med kees efJemeie& kejkes heg<ee yevee~
Gmeer ekeej mes Deeceb$eCe kes DeLe& keer efJeJe#ee nesves hej-

Deeceb$eCe ceW Yeer eLecee efJeYeefe nesleer nw~~132~~

Deeceb$eCe efkemes kenles nQ ? otj ceW efmLele peveeW kees Deheves DeefYecegKe kejvee, yegueevee Deeceb$eCe kenueelee nw~ heg<e efme~

Deeceb$eCe ceW efme keer mebyegef meb%ee nw~~133~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(35)

mJeveoereeYe efmeueexheced~~134~~
mJeveoereeYe hej mebyegefmeb%eke efmeueexheceeheeles~ kewefeoecev$eCeeefYeJeees Denes ns Yees Meyoe eekeeeespevles~
ns heg<e~ efJeeveyengJeeveees hetJe&Jeled~ ns heg<eew~ ns heg<ee~ leLewJe kecce&efJeJe#eeeeced ~~

Mes<ee kece&kejCemebeoeveeheeoevemJeeceeeefOekejCes<eg~~135~~
Mes<ee efleereeee <e[d efJeYeee kecee&efo<eg <edmeg keejkes<eg eLeemebKeb YeJeefvle~ Fefle kece&efCe efleeree~ heg<e Deced Fefle efmLeles~

Dekeejs ueesheced~~136~~
1

efuee vleeskeejes ueesheceeheeles meeceeves Dekeejs hejs~ heg<eced~ efJeeves meefvOe~ heg<eew~ yenglJes-heg<e Deme Fefle efmLeles~

MeefMe meme e ve~~137~~

MeefMe hejs efueevleeskeejes oerIe&ceeheeles meme e vees YeJeefle~ hegve meJeCex oerIe&~ heg<eeved~ leLewJe kejCeefJeJe#eeeeced~~
Mes<ee kecexleeefovee kejCes le=leeree~ heg<e e Fefle efmLeles~

Fve e~~138~~
Dekeejevleeefuueelheje Fvees YeJeefle~ meefvOe~

mJe mJej, veoer Deewj ee mes hejs efme efJeYeefe kee ueeshe nes peelee nw~~134~~
mJe mJej mes hejs veoer meb%eke SJeb ee meb%eke MeyoeW mes hejs efme efJeYeefe kee ueeshe nes peelee nw~ keesF&-keesF& peve
Deeceb$eCe DeLe& kees DeefYeJee kejves kes efueS MeyoeW mes henues Denes, ns Yees MeyoeW kee eeesie kejles nQ~ Dele-ns heg<e!
efJeeve Deewj yengJeeve hetJe&Jeled ner nesles nQ~ ns heg<eew, ns heg<ee~
kece& keer efJeJe#ee nesves hej-

Mes<e neW efJeYeefeeeB ece mes kece&, kejCe, mebeoeve, Deheeoeve, mJeeceer Deeefo Deewj
DeefOekejCe DeLeeX ceW nesleer nQ~~135~~
Mes<e efleeree Deeefo neW efJeYeefeeeB kece& Deeefo n keejkeeW ceW nesleer nw~ Fme ekeej mes kece& DeLe& ceW efleeree
efJeYeefe DeeF&~
heg<e Deced~

Dekeej kes Deeves hej efuebieeble Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~136~~
meeceeve Dekeej kes Deeves hej efuebieeble Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~ heg<edDeced heg <eced ~
efJeeve ceW mebefOe-heg<eew~ heg<eMemed nw~ MeevegyebOe neskej heg<eDemed nw~

yengJeeve ceW Memed kes Deeves hej Dekeej oerIe& neskej med kees ved nes peelee nw~~137~~
heg<eeDeved meJeCe& kees oerIe& neskej heg<eeved ~
kejCe DeLe& keer efJeJe#ee ceW-le=leeree efJeYeefe DeeF& lees heg<e e

Dekeejevle efuebie mes hejs e kees Fve DeeosMe nes peelee nw~~138~~
heg<e Fve-DeJeCe& FJeCex S mes mebefOe neskej heg<esve yevee~ hegve
1. Meyoevle FleLe&~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(36)

mJejevlee: m$eerefuee

j<e=JeCexYees vees Cecevevle mJejneJekeJeie&heJeiee&vlejesefhe~~139~~

jshe<ekeej$e+JeCexYe hejesvevlees vekeej Ceceeheeles mJejneJekeJeie&heJeiee&vlejesefhe Meyoevlejesefhe~ mJejevlejmleeJeled~
heg<esCe~ efJeeves~

Dekeejes oerIe Iees<eJeefle~~140~~

efueevleeskeejes oerIe&ceeheeles Iees<eJeefle hejs~ heg<eeYeeced ~

efYemewmJee~~141~~
Dekeejevleeefuueelhejes efYemed Ssmed Jee YeJeefle~ meefvOe~ heg<ew~ leLewJe meceoeveefJeJe#eeeeced~ Mes<ee kecexleeefovee
meceoeves elegLeea~

*se&~~142~~
Dekeejevleeefuueelhejes *seex YeJeefle~ Iees<eJeefle oerIe&~ heg<eee~ eflJes hetJe&Jeled~ heg<eeYeeced~ yenglJes~

Oeg[d JeevecevevlemLeevegveeefmekeced ~~75~~

DevlemLeevegveeefmekeJeefpe&leb Jeeveb Oegdmeb%eb YeJeefle~ ke Ke ie Ie~ e pe Pe~ " [ {~ le Le o Oe~ he he ye Ye~
Me <e me n Fefle~

Oegef yenglJes lJes~~143~~

jshe, <ekeej Deewj $e+JeCe& mes hejs eefo Cekeej Deble ceW veneR nw Deewj Jen mJej n, e, Je,
keJeie& Deewj heJeie& kes Deveblej nw lees Jen vekeej Cekeej nes peelee nw~~139~~
DeLee&led eefo mJej n, e, Je Deeefo Gme vekeej kes Deveblej nw lees vekeej Cekeej nes peelee nw Dele heg<esCe yevee~
efJeeve ceW-heg<e Yeeced nw~

Iees<eJeeved kes Deeves hej efuebieeble Dekeej oerIe& nes peelee nw~~140~~
lees heg<eeYeeced yevee~
yengJeeve ceW heg<eefYemed nw~

efYemed kees Ssmed nes peelee nw~~141~~

eEueieeble Dekeej mes hejs-heg<eSsmed Skeejs Ss Sskeejs e met$e mes mebefOe ngF& lees heg<ewmed~ hegve jshemeesefJe&mepe&veere
mes efJemeie& neskej heg<ew yevee~
meceoeve keer efJeJe#ee kes nesves hej Mes<ee kece&kejCe Fleeefo met$e mes elegLeea efJeYeefe Deeleer nw~ heg<e *s~

*s kees e nes peelee nw~~142~~

efuebieeble Dekeej mes hejs *s kees e DeeosMe nes peelee nw Deewj Dekeejes oerIe Iees<eJeefle mes oerIe& neskej heg<eee yeve
peelee nw~
efJeeve ceW hetJe&Jeled heg<eeYeeced~
yengJeeve ceW-heg<eYemed nw~

yengJeeve ceW Oegd kes Deeves hej efuebieeble Dekeej kees S nes peelee nw~~143~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(37)

efueevleeskeej S YeJeefle yenglJes Oegef hejs~ heg<esYe~ leLewJe DeheeoeveefJeJe#eeeeb Mes<ee kece&sleeefovee Deheeoeves heeceer~

*efmejeled ~~144~~
Dekeejevleeefuueelhejes *efmejeJeefle~ heg<eeled~ eflJeyenglJeees hetJe&Jeled~ oerIeexeejCeb efkeceLe&ced ~ Dekeejs ueeshes
eehles meefle leefVeefceeced1~ heg<eeYeeb~ heg<esYe~ leLewJe mJeeceeefoefJeJe#eeeeb Mes<ee kecexleeefovee mJeeceeoew <eer~

*med me~~145~~
Dekeejevleeefuueelhejes *med mees YeJeefle~ heg<eme~ eflJes, Oegef yenglJes lJes Fefle Jee&les~

Deesefme e~~146~~
efueevleeskeej S YeJeefle Deesefme e hejs~ meefvOe~ S Deed ~ jshemeesefJe&mepe&veere~ heg<eees~ yenglJes-heg<e Deeced Fefle
efmLeles~ mJeveoereeYe Fefle Jee&les~

Deeefce e veg~~147~~
2

mJeveoeree MeyosYe hejes vegjeiecees YeJeefle Deeefce hejs~

heg<esYemed-med kee efJemeie& neskej heg<esYe yevee~
eneB 75JeW met$e kes efveece mes DeblemLe Deewj Devegveeefmeke kees es[kej yeekeer Jebpeve kees Oegd meb%ee nw~
Deheeoeve DeLe& keer efJeJe#ee ceW Mes<ee kece& Fleeefo met$e mes hebeceer efJeYeefe Deeleer nw~
heg<e*efme~ * Deewj F kee DevegyebOe ueeshe nes peelee nw~

*efme kees Deeled nes peelee nw~~144~~

efuebieeble Dekeej mes hejs *efme efJeYeefe kees Deeled DeeosMe nes peelee nw~ lees heg<e Deeled heg<eeled yeve peelee nw~ eneB
Deeled ceW oerIe& Dee efkemeefueS nw ? eefo Dekeej kee ueeshe eehle nes lees Gmekes efueS oerIe& Deekeej nw~ efJeeve Deewj yengJeeve
hetJe&Jeled yeveles nQ-heg<eeYeeced, heg<esYe~
mJeeceer Deeefo keer efJeJe#ee kes nesves hej Mes<ee Fleeefo met$e mes <eer efJeYeefe Deeleer nw~
heg<e*med

*med kees me neslee nw~~145~~

efuebieeble Dekeej mes hejs *med kees me DeeosMe neskej heg<eme yeve peelee nw~
heg<eDeesmed
OegefyenglJes lJes met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

Deesmed kes Deeves hej efuebieeble Dekeej S nes peelee nw~~146~~

heg<esDeesmed S Deed mes mebefOe neskej heg<ed Deed Deesmed-heg<eeesmed ~ med kees efJemeie& neskej heg<eees yeve ieee~
yengJeeve ceW-heg<e Deeced ~
mJeveoereeYe efmeueexheced met$e, DevegJe=efe mes euee Dee jne nw~

Deeced efJeYeefe kes Deeves hej veg kee Deeiece nes peelee nw~~147~~
mJe mJej, veoer meb%eke Deewj ee meb%eke mJej mes hejs Deeced efJeYeefe kes Deeves hej veg kee Deeiece nes peelee nw Deewj
FmeceW G kee DevegyebOe ueeshe nes peelee nw~
1. mJeeskeej meglejecesJe, leme meJeCe& oerIex ke=les heefmeefYe&Jeefle, leLeeefhe oerIe&efJeOesyee&Oekeb Jeeveb Dekeejs ueesheefceefle, leod
yeeOekeb cee Yetefoefle, oerIeexeejCeb ke=leefceleLe&~ 2. eemeb%ee Deekeejevleeerefueme veoermeb%ee e F&keejevleeerefueme Dees Je#eles~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(38)

mJejevlee: m$eerefuee

le=leereeoew leg hejeefo~~148~~

GovegyevOe Deeiece hejeefoYe&Jeefle le=leereeoew efJeYeeew~

oerIe&ceeefce meveew~~149~~
mJeevleb efueb oerIe&ceeheeles meveeJeeefce hejs~ j<e=JeCexleeefovee CelJeb Iees<eJeefle oerIe&~ heg<eeCeeced~~ leLewJe DeefOekejCes
mehleceer~ DevegyevOeueeshe~ meefvOe~ heg<es~ efJeeves hetJe&Jeled~ heg<eees~ yenglJes-Oegef SlJeb e~

veeefcekejhej eleeefJekeejeiecemLe efme <eb vegefJemepe&veere<eevlejesefhe~~150~~

veeefcekejsYe hej eleeefJekeejeiecemLe efme <eceeheeles vegefJemepe&veere<eevlejesefhe heg<es<eg~ veerleke-heg<e, heg<eew,
heg<ee~ ns heg<e, ns heg<eew, ns heg<ee~ heg<eced, heg<eew, heg<eeved~ heg<esCe, heg<eeYeeced, heg<ew~ heg<eee, heg<eeYeeced,
heg<esYe~ heg<eeled, heg<eeYeeced, heg<esYe~ heg<eme, heg<eees heg<eeCeeced~ heg<es, heg<eees, heg<es<eg~~ SJeb Oece& Jeerj Jeso
Je=#e mete& meeiej mlecYe JeeCe ce=ie ovle jeIeJe ceeme he#e efMeJe Mewue iegeke eele ieC[ ke kehee veeie Mej Ie heeoe~~

hetJe&hejeesjLeexheueyOeew heoced ~~151~~

efpemeceW G kee DevegyebOe ueeshe ngDee nw Ssmee Deeiece hej keer Deeefo ceW neslee nw
le=leereeefo efJeYeefe kes Deeves hej ~~148~~
lees heg<e ved Deeced yevee~

Deeced efJeYeefe ceW med Deewj ved kee Deeiece nesves hej mJeeble efuebie oerIe& nes peelee nw~~149~~
lees heg<eeveeced yevee~ hegve j<e=JeCexYees Fleeefo met$e mes ved kees Ced neskejheg<eeCeeced yeve peelee nw~
DeefOekejCe DeLe& ceW mehleceer efJeYeefe Deeleer nw~
heg<eef* *d kee DevegyebOe ueeshe neskej heg<e F jne~
DeJeCe& FJeCex S mes mebefOe neskej heg<es yevee~
efJeeve ceW hetJe&Jeled heg<eees yevee~ SJeb yengJeeve ceW heg<emeghed hed kee DevegyebOe kee ueeshe neskej, Oegef yenglJes lJes
met$e mes S neskej heg<es meg yevee~

veeefce, ke, j, mes hejs elee kee efJekeej Deewj Deeiece ceW efmLele med kees <ed nes peelee nw
SJeb veg efJemeie& Deewj <e mes Devleefjle med kees Yeer <ed nes peelee nw~~150~~
eneB veeefce mes hejs med nesves hej <ed nes ieee lees heg<es<eg yeve ieee~
Deye heg<e kee hetje he eueeFesheg<e
heg<eew
heg<ee
heg<eee
heg<eeYeeced
heg<esYe
ns heg<e!
ns heg<eew!
ns heg<ee!
heg<eeled
heg<eeYeeced
heg<esYe
heg<eced
heg<eew
heg<eeved
heg<eme
heg<eees
heg<eeCeeced
heg<esCe
heg<eeYeeced
heg<ew
heg<es
heg<eees
heg<es<eg
Fmeer ekeej mes Oece&, Jeerj, Jeso, Je=#e, mete&, meeiej, mlebYe, JeeCe, ce=ie, ovle, jeIeJe, ceeme, he#e, efMeJe, Mewue, iegeke,
eele, ieC[, ke, kehee, veeie, Mebkej, Ie Deewj he Deeefo MeyoeW kes he eueles nQ~

hetJe& Deewj hej kes efceueves mes DeLe& keer GheueefyOe nesves hej Gmes heo meb%ee nesleer nw~~151~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(39)

hetJe&hejeesefjefle keesLe&~ eke=efleefJeYekeleesefjleLe&~ eke=lee kee~ heg<eeefoMeyoe YeteYe=leees OeeleJee eke=leees

YeJeefvle~ efJeYeee kee~ meeefomleeefoe~ leees eke=efleefJeYekeleesjLeexheueyOeew meleeb mecegoeeme heomeb%ee YeJeefle~ SJeb
efJeYekelevleeveeb meJe&$e heomeb%ee YeJeefle~ meJe&Meyome keJeefeefMes<e~ meJe&~ meJeez~ peefme-meJe&veecve Fefle Jele&les~
1

pe meJe& F~~152~~

DekeejevleelmeJe&veecve hejes pemed meJe& FYe&Jeefle~ meJex~ ns meJe&~ ns meJeez~ ns meJex~ meJe meJeez~ meJee&ved~ meJexCe~
meJee&Yeeb~ meJez~~ *efe~

mcew meJe&veecve~~153~~
DekeejevleelmeJe&veecve hejes *s mcew YeJeefle~ meJe&mcew~ meJee&Yeeb~ meJexYe~~ *meew~

*efme mceeled ~~154~~

DekeejevleelmeJe&veecve hejes *efme mceeod YeJeefle~ meJe&mceeled~ meJee&Yeeced~ meJexYe~ meJe&me~ meJe&ees~

megjeefce meJe&le~~155~~
hetJe& Deewj hej kee keee DeLe& nw ? eke=efle Deewj efJeYeefe kees hetJe& Deewj hej kenles nQ~ eke=efle efkemes kenles nQ ? Je=#eeefo
Meyo Deewj Yet Deeefo Oeeleg eke=efle kenueeles nQ~ efJeYeefe efkemes kenles nQ ? efme Deeefo efJeYeefeeeB Deewj efle, lemed Deeefo elee
efJeYeefe kenueeles nQ~
Fve eke=efle Deewj efJeYeefe kes efceueves hej pees he yevelee nw Gmemes DeLe& kee yeesOe nes lee nw~ Dele Fme mecegoee kee
veece heo nw pewmes eneB heg<e en heo nw~ Fme ekeej mes meJe&$e efJeYeefe nQ Devle ceW efpevekes Ssmes MeyoeW kees heo meb%ee nesleer
nw~ DeLee&led heg<e Meyo kees efuebie meb%ee Leer peye GmeceW efJeYeefeeeB ueie ieF leye GvnW heo meb%ee nes ieF&~
meJe&Meyo meJe&veece meb%eke nw Dele GmeceW keg efJeMes<elee nw~
meJe& efme meJe&, meJe& Deew meJeez~
meJe& pemed nw-peefme meJe&veecve en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~
eneB met$e ueiee pe meJe& F~

Dekeejeble meJe&veece mes hejs pemed kees F nes peelee nw~~152~~

meJe&F-mebefOe neskej meJex yevee~
mecyeesOeve ceW-ns meJe&! ns meJeez! ns meJex! efleeree, le=leeree ceW Yeer Devlej veneR nw~
meJe& *s nw~

Dekeejeble meJe&veece mes hejs *s kees mcew nes peelee nw~~153~~

leye meJe&mcew yevee~ meJee&Yeeced, meJexYe~
meJe& *efme-

*efme kees mceeled neslee nw~~154~~

Dekeejeble meJe&veece mes hejs *efme kees mceeled nes peelee nw~ lees meJe&mceeled ..........meJe&ees~
meJe& Deeced

meJe&veece mes hejs Deeced efJeYeefe kes Deeves hej meg kee Deeiece neslee nw~~155~~
1. pemed-Meyome eLecewkeJeeveced~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(40)

mJejevlee: m$eerefuee

meJe&veecve hej megjeiecees YeJeleeefce hejs~ Oegef SlJeced~ veeefcekejhejsleeefovee <elJeced~ meJex<eeced~ *ew~

ef* efmceved ~~156~~

DekeejevleelmeJe&veecve hejes ef[ efmceved YeJeefle~ meJe&efmceved~ meJe&ees~ meJex<eg~~ veerleke-meJe&, meJeez, meJex~ ns meJe&, ns
meJeez, ns meJex~ meJe&ced, meJeez meJee&ved~ meJexCe, meJee&Yeeced, meJez~ meJe&mcew, meJee&Yeeced, meJexYe~ meJe&mceeled, meJee&Yeeced,
meJexYe~ meJe&me, meJe&ees, meJex<eeced~ meJe&efmceved, meJe&ees, meJex<eg~ efkeb lelmeJe&veeced~ meJe& efJee GYe GYee Deve Develej
Flej Flece kelej kelece elej elece lelej lelece Skelej Skelece (Sles [lej[leceeleeevlee~ Je=led 1~) lJe vesce mece efmece
hetJe& hej DeJej oef#eCe Gej Dehej DeOej mJe Devlej (1Je=led~) leod leod eod Deomed Foced Sleod efkeced Ske ef (Je=led1) eg<ceod
Demceod YeJeled Fefle meJee&efo~ DeuheMeyome leg Yeso~ Deuhe~ Deuheew~ peefme~

DeuheeosJee&~~157~~
Deuheeosie&Ceelhejes pemed meJe& FYe&Jeefle Jee~ Deuhes, Deuhee~ Deve$e heg<eMeyoJeled~ keesuheeefoie&Ce~ Deuhe eLece
ejce ef$elee eflee e $ee (Ssles leeDeeeleeevlee) keeflehee vesce De& hetJe& hej DeJej oef#eCe Gej Dehej DeOej SJe
Oegef yenglJes lJes mes S neskej meJex meeced yevee veeefcekejhej Fleeefo mes med kees <ed neskej meJex<eeced yeve ieee~
meJe& ef*

ef* kees efmceved neslee nw~~156~~

Dekeejeble meJe&veece mes hejs ef* kees efmceved DeeosMe nes peelee nw~ lees meJe&efmceved yevee~
Deye Fmekee hetje he osefKeesmeJe&
meJeez
meJex
meJe&mcew
meJee&Yeeced
meJexYe
ns meJe&!
ns meJeez!
ns meJex!
meJe&mceeled
meJee&Yeeced
meJexYe
meJe&ced
meJeez
meJee&ved
meJe&me
meJe&ees
meJex<eeced
meJexCe
meJee&Yeeced
meJez
meJe&efmceved
meJe&ees
meJex<eg
es meJe&veece keewve-keewve nQ?
meJe&, efJee, GYe, GYee, Deve, Develej, Flej, Flece, kelej, kelece, elej, elece, lelej, lelece, Skelej, Skelece~
FveceW Develej mes ueskej Skelece leke Meyo [lej, [lece elee mes yeves nQ~ lJe, vesce, mece, efmece, hetJe&, hej, DeJej, oef#eCe,
Gej, Dehej, DeOej, mJe, Deblej, leod, leod, eod, Deomed, Foced, Sleod, efkeced Ske ef eg<ceod Demceod YeJeled ~ es meye
meJe&veece kenueeles nQ~
Deuhe Meyo ceW keg Yeso nQ-Deuhe, Deuheew-Deuhepemed nw~

Deuhe Deeefo ieCe mes hejs pemed kees F efJekeuhe mes neslee nw~~157~~
Deuhes yevee Deewj Ske yeej peefme met$e mes Dekeej kees oerIe& neskej Deewj mebefOe keer SJeb med kees efJemeie& neskej Deuhee
yevee~ yeekeer meYeer he heg<e kes meceeve nQ~
Deuheeefo ieCe ceW keewve-keewve mes Deeles nQ ?
Deuhe, eLece, ejce, ef$elee, eflee, e, $ee es eej he lee Deewj Dee elee mes yeveles nQ~ keeflehee, vesce, De&,
hetJe&, hej, DeJej, oef#eCe, Gej, Dehej, DeOej, mJe Deewj Deblej es Deuheeefo ieCe nQ~
1. meceeefhleeeslekees Je=yo Fefle~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(41)

Devlej (Je=led 1) Fefle Deuheeefo~ hetJe&Meyome leg Yeso~ hetJe&~ hetJeez~ hetJe&s~ hetJee&~ ns hetJe&~ ns hetJeez~ ns hetJex, ns hetJee&~ hetJe&ced~
hetJeez~ hetJee&ved~ hetJexCe~ hetJee&Yeeced~ hetJez~ hetJe&mcew~ hetJee&Yeeced~ hetJexYe~ *efme*ees

efJeYee<esles hetJee&os~~158~~
1

hetJee&osie&Ceelhejees*&efme*ees mceeeflmceveew efJeYee<esles~ hetJe&mceeled hetJee&led, hetJee&Yeeced~ hetJexYe~ hetJe&me~ hetJe&ees~ hetJex<eeced~
*ew leLewJe efJekeuhe~ hetJe&efmceved, hetJesx~ hetJe&ees~ hetJex<eg~ ke hetJee&efo~ eeiesJeese~ Flekeejevlee~ Deekeejevle hegefuue
#eerjheeMeyo~ lele meeeglheefe~ meew~ #eerjhee~ #eerjheew #eerjhee~ mecyegeJeefJeMes<e~ #eerjheeced~ #eerjheew~ Memeeoew leg efJeMes<e~

heeeoew Ieg~~159~~
meeoerveeceeoew heeJeeveeefve Iegdmeb%eeefve YeJeefvle~

DeeOeeleesjIegdmJejs~~160~~
Oeeleesjekejme ueeshees YeJeefle DeIegdmJejs hejs~ Oeeleesefjefle efkeced~ Mevle==*vleefkeJeyevleew OeeleglJeb ve lepele Fefle~ Sleogheue#eCeced~
Gheue#eCeb efkeb? mJeme mJemeMeme e eenkecegheue#eCeb~ lesve efJepevleceefhe OeeleglJeb ve peneefle~ #eerjhe~ #eerjhee~ #eerjheeYeeced~
hetJe& Meyo ceW Yeer Yeso nQ~
FmeceW Yeer pemed ceW oes he yeveles nQ~ es hetJee&efo Meyo meJe&veece cebs nQ~ efpeveceW Deblej nw Gvekes hehetJe& *efme, hetJe& ef*

hetJe& Deeefo ieCe mes hejs *efme Deewj ef* kees efJekeuhe mes mceeled Deewj efmceved DeeosMe neslee
nw~~158~~ hetJe&mceeled, hetJee&led, hetJe&efmceved hetJex~
hetJe&
hetJeez
hetJex, hetJee&
hetJe&mcew
hetJee&Yeeced
hetJexYe
ns hetJe&!
ns hetJeez!
ns hetJex, hetJee&!
hetJe&mceeled, hetJee&led hetJee&Yeeced
hetJexYe
hetJe&ced
hetJeez
hetJee&ved
hetJe&me
hetJe&ees
hetJex<eeced
hetJexCe
hetJee&Yeeced
hetJez
hetJe&efmceved, hetJex
hetJe&ees
hetJex<eg
hetJee&efoieCe keee nw ? henues ner yelee efoee nw DeLee&led hetJe&, hej, DeJej, oef#eCe, Gej, Dehej, DeOej, mJe Deewj Deblej~
Fme ekeej mes Dekeejeble MeyoeW kee ekejCe ngDee~ Deye Deekeejeble hegefuuebie MeyoeW ceW #eerjhee Meyo Deelee nw Deewj
#eerjhee mes hejs efme Deeefo efJeYeefeeeB Deeleer nQ~
#eerjheeefme#eerjhee, #eerjhee Deew #eerjheew, #eerjheepemed #eerjhee~ mebyeesOeve ceW Yeer es ner he yeveWies~ Memed
Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej keg efJeMes<elee nw~ #eerjheeMemed ~

efme Deeefo efJeYeefeeeW ceW Deeefo keer heeBe efJeYeefeeeB Ieg meb%eke nQ~~159~~
Fme met$e mes efme Deew pemed Deced Deew kees Ieg meb%ee nes ieF&~ yeekeer meye DeIegd nQ~ Fve DeIegd ceW Memed, e, *s, *efme,
*med, Deesmed, Deeced, ef*, Deesmed, es veJe efJeYeefeeeB mJej Jeeueer nQ~
SJeb Yeeced efYemed Yeeced Yemed Yeeced Yemed Deewj meghed es 7 efJeYeefeeeB Jebpeve Jeeueer nQ~

DeIegd mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej Oeeleg kes Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~160~~
eneB Oeeleg kes Deekeej Ssmee keeeW kene ? eneB #eerjb efheyeleerefle #eerjhee Fme ekeej mes #eerj Meyo mes hee Oeeleg Deekej
ke=oble ceW efkeJehed elee ngDee nw Deewj efkeJehed kee meJee&henejer ueeshe nes ieee nw, efhej Yeer Mele=*d elee efpemekes Deble ceW nw SJeb
1. *efme mceeled ef* efmceved Fefle met$eecevegJee&les~

(42)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

#eerjheeefYe~ #eerjhes~ #eerjheeYeeced~ #eerjheeYe~ #eerjhe~ #eerjheeYeeced~ #eerjheeYe~ #eerjhe~ #eerjhees~ #eerjheeced~ #eerjefhe~
#eerjhees~ #eerjheemeg~ SJeb meescehee meerOeghee keerueeuehee meewJeerjhee ceC[hee Deesiee efJeJemJee Deypepee GoefOekee 1nene hegjesieeoe~
Fleekeejevlee~ Fkeejevle hegefuees cegefveMeyo~ lele meeeglheefe~ meew~ cegefve~ eflJes~

Fogoefive~~161~~
Fkeejevlecegkeejevlee efueb Deefivemeb%eb YeJeefle~ lehejkejCecemevosneLe~

Deewkeej hetJe~~162~~
Deefivemeb%ekeelhej Deewkeej hetJe&mJejheceeheeles~ meefvOe~ cegveer~ peefme~

Fjsogjesppeefme~~163~~
Deefivemeb%ekeme F SJeefle G DeesJeefle peefme hejs~ cegvee~
efkeJehed efpeveceW Deble ceW nw Ssmes Meyo efuebie meb%eke nes iees nQ efhej Yeer Deheves Oeelegh eves kees veneR es[les nQ~ en keLeve eneB
Gheue#eCe cee$e nQ~ Gheue#eCe efkemes kenles nQ ? Deheves Deewj Deheves meMe kees enCe kejves Jeeues kees Gheue#eCe kenles nQ~
Gmemes efJeed elee Yeer efpevekes Deble ceW nw Ssmes Meyo Yeer Oeelegheves kees veneR es[les nQ Ssmee mecePevee eeefnS~ Deye eneB
#eerjhee Demed ceW #eerjhee kes Dee kee ueeshe neskej #eerjhed Demed #eerjhe yeve ieee~
#eerjhee e, #eerjhed Dee #eerjhee, #eerjheeYeeced, #eerjhee *s, #eerjhed #eerjhes~
#eerjhee *efme #eerjhe, #eerjhee*med #eerjhe, #eerjheeDeesmed #eerjhees, #eerjheeDeeced #eerjheeced, #eerjhee
ef* #eerjefhe Fleeefo Jebpeve Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej keg Yeer Deblej veneR neslee nw~
#eerjhee
#eerjheew
#eerjhee
#eerjhes
#eerjheeYeeced
#eerjheeYe
ns #eerjhee!
ns #eerjheew!
ns #eerjhee!
#eerjhe
#eerjheeYeeced
#eerjheeYe
#eerjheeced
#eerjheew
#eerjhe
#eerjhe
#eerjhees
#eerjheeced
#eerjhee
#eerjheeYeeced #eerjheeefYe
#eerjefhe
#eerjhees
#eerjheemeg
Fmeer ekeej mes Deekeejeble meescehee, meerOeghee, keerueeuehee, meewJeerjhee, ceb[hee, Deesiee, efJeJemJee, Deypepee, GoefOekee,
nene, hegjesiee Deeefo Meyo #eerjheeJeled ner eueles nQ~
Fme ekeej mes Deekeejeble MeyoeW kes he ngS~ Deye Fkeejeble cegefve Meyo mes efme Deeefo efJeYeefeeeB Deeleer nQ~
cegefveefmecegefve~ efJeeve ceW-cegefve Deew

Fkeejeble Deewj Gkeejeble efuebie kees Deefive meb%ee nes peeleer nw~~161~~
met$e ceW Fled Gled ceW led kee eeesie keeeW efkeee nw ? Fme lekeej kee eeesie mebosn kees otj kejves kes efueS efkeee ieee nw~
F Deewj G mes FJeCe& GJeCe& Yeer efueS peeles nQ Deewj lekeej mes kesJeue mJe Fkeej Deewj Gkeej ner efueS peeles nQ~ Dele mJe
Fkeejeble Gkeejeble ner Deefive meb%eke nw~

Deefive meb%eke mes hejs Deew efJeYeefe hetJe& mJej he nes peeleer nw~~162~~
cegefve F mebefOe neskej cegveer yeve ieee~ cegefve pemed ~

pemed kes Deeves hej Deefive meb%eke F kees S Deewj G kees Dees nes peelee nw~~163~~
cegved S Demed~ S Deed mes mebefOe neskej cegvee yeve ieee~
mebyeesOeve ceW cegefveefme-mJe veoer Fleeefo met$e mes efme kee ueeshe nes ieee~
1. penleerefle nene Fefle Jeglheefehe#es, ve leg ievOeJe&Jeeeerefle he#es~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(43)

mecyegew e~~164~~
Deefivemeb%ekeme F SJeefle G DeesJeefle mecyegew hejle~ eleeueeshes eleeue#eCeefceefle veeeeled~ ns cegves~ ns
cegveer~ ns cegvee~

Deivesjceeskeej~~165~~
Deefivemeb%ekeelhejme Deceeskeejes ueesheceeheeles~ cegefveced~ cegveer~ Memeeoew~

Memeeskeej mee veesefeeeced~~166~~

Deefivemeb%ekeelhejme Memeeskeej hetJe&mJejheceeheeles meJe&$e meme e vees YeJeleefeeeced~ cegveerved~

Deefeeeb e vee~~167~~
Deefivemeb%ekeelhejme e vee YeJeleefeeeced~ cegefvevee~ cegefveYeeb~ cegefveefYe~ *efe~

*s~~168~~
Deefivemeb%ekeme F SJeefle G DeesJeefle *efe hejs~ cegvees~ cegefveYeeb~ cegefveYe~

*efme*meesjueeshee~~169~~
mebyegef meb%eke efme mes hejs F kees S Deewj G kees Dees nes peelee nw~~164~~
ns cegves! yevee~
cegefveDeced

Deefive meb%eke mes hejs Deced kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~165~~
cegefveced, cegveer~
cegefve Memed

Memed kes Dekeej kees hetJe& mJej he Deewj Deeerefuebie ceW med kees ved nes peelee nw~~166~~
Deefive meb%eke mes hejs Memed kee De hetJe& mJej he nes peelee nw Deewj eerefuebie kees es[kej hegefuuebie Deewj vehegbmekeefuebie
ceW Med kees ved nes peelee nw~ lees
cegefve Fved cegveerved yeve ieee~
cegefve e

Deefive meb%eke mes hejs eerefuebie kes efmeJeee yeekeer ceW e efJeYeefe kees
vee DeeosMe nes peelee nw~~167~~
lees cegefvevee yevee~ cegefve Yeeced cegefveYeeced ~ cegefve efYemed cegefveefYe~
cegefve *s

Deefive meb%eke mes hejs *s efJeYeefe kes Deeves hej F kees S Deew G kees Dees nes peelee nw~~168~~
cegved S S S Deed met$e mes mebefOe neskej cegveed S cegvees yevee~
cegefve *efme, cegefve *med

*efme *med efJeYeefe kes Deeves hej Deefive meb%eke F kees S Deewj G kees Dees nes peelee nw
Deewj *efme *med kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~169~~

(44)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Deefivemeb%ekeme F SJeefle G DeesJeefle *efme*mees hejle leeesjkeeje ueeshees YeJeefle~ cegves~ cegefveYeeced~
cegefveYe~ cegves~ cegvees~ Deeefce vegjeiece~

oerIe&ceeefce meveew~~170~~
veecevleb efueb oerIe&ceeheeles meveeJeeefce hejs~ cegveerveeced ~

ef*jew mehetJe&~~171~~
Deefivemeb%ekeelhejes ef[ hetJe&mJejsCe men DeewYe&Jeefle~ cegveew~ cegvees~ cegefve<eg~ SJeceefive efieefj jefJe $e+ef<e eefle keefJe efJeefOe
jeefMe MeerlejefMce Meeefue oeveJeeefj owleeefj meewefj metefj efJeIveeefj nsceeef Deef nefj meeefj Jeef Mekegefve heekeMeemeefve Oetceeesefve
heeeesefve Deheebheefle DeefleefLe eefvLe heoeefle cewef$e yeefue OJeefve heeefCe keefhe Deefue ceefCe peueefOe DeefyOe heeesefOe efveefOe GheeefOe
veerjefOe JeeefOe MesJeOeeoe~~ efMeyome leg Yeso~ leme eLe&JeeefelJeeled efJeevecesJe YeJeefle~ ef Deew Deefle efmLeles~

leoeoerveeceefJeYeeew~~172~~
leoeoerveecevle Dekeejes YeJeefle efJeYeeew hejle~ meefvOe~ ew~ ew~ eYeeced~ eYeeced~ eYeeced~ ees~ ees~~
leye cegves med ~ med kees efJemeie& neskej cegves yeve ieee~ cegefve Deesmed FJeCeex eced meJeCex Fme-44JeW met$e mes mebefOe
neskej cegveesmed, med kee efJemeie& neskej cegvees yevee~

cegefve Deeced Deeefce e veg met$e mes veg kee Deeiece neskej cegefve veeced yevee hegve med
ved meefnle Deeced efJeYeefe kes Deeves hej veeceble efuebie oerIe& nes peelee nw~~170~~
lees cegveerveeced yevee~
cegefve ef*

Deefive meb%eke mes hejs ef* efJeYeefe hetJe& mJej kes meeLe ner Deew nes peeleer nw~~171~~
cegved F ef* cegved Deew cegveew yeve ieee~ hegve cegvees Deewj veeefcekejhej Fleeefo met $e mes veeefce mes hejs med kees <ed
kejkes cegefve<eg yeve ieee~
cegefve
cegveer
cegvee
cegvees
cegefveYeeced
cegefveYe
ns cegves!
ns cegveer!
ns cegvee!
cegves
cegefveYeeced
cegefveYe
cegefveced
cegveer
cegveerved
cegves
cegvees
cegveerveeced
cegefvevee
cegefveYeeced
cegefveefYe
cegveew
cegvees
cegefve<eg
Fmeer ekeej mes Deefive, efieefj, jefJe Deeefo Gheeg&e MesJeefOehee&vle Fkeejeble Meyo cegefveJeled ner eueles nQ~
efMeyo ceW keg Yeso nQ Deewj Jen efJeeve ceW ner euelee nw~ Deleef Deew nw~

leod Deeefo MeyoeW kes Devle Jebpeve ee mJej kees Dekeej nes peelee nw, efJeYeefe kes Deeves hej~~172~~
leye ef kees neskej Deew mebefOe neskej ew yeve ieee~ ef Yeeced nw~ meJe&$e ef kees efkeee peelee nw~ hegve
Dekeejes oerIe Iees<eJeefle met$e mes oerIe& neskej eYeeced 3 yeve ieee~ ef Deesmed ceW Yeer Deesmed Deesefme e met$e mes S
neskej mebefOe neskej ees 2 yeve ieee~
leesew~ ew ~ eYeeced ~ eYeeced ~ eYeeced ~ ees~ ees~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(45)

ef$eMeyome leg Yeso~ leme yeLe&JeeefelJeeled yengJeevecesJe YeJeefle~ $ee~ ns $ee~ $eerved~ ef$eefYe~ ef$eYe~ ef$eYe~ Deeefce~

$eseee~~173~~
ef$eMeyome $eeesoMees YeJeefle vegjeieceeeefce hejs~ $eeeCeeced~ ef$e<eg~ keefleMeyome leg Yeso~ lemeeefhe yengJeevecesJe YeJeefle~

kelese pemedMemeesueg&ked ~~174~~

mebKeeee <Ceevleeee kelese hejeespe&mMemees&iYeJeefle~ (meJe&efJeefOeYees ueesheefJeefOeye&ueJeeved) eleeueeshes eleeue#eCeefceefle
eehles meefle~

uegiueeshes ve eleeke=leced ~~175~~

uegefieefle ueeshes meefle eleeueeshes hejs elke=leb keee eke=lesmleVe YeJeefle~ Fjsogjes ppemeerleslJeb ve YeJeefle~ keefle~ keefle~
keefleefYe~ keefleYe~ keleerveeced~ keefle<eg~ meefKeMeyome leg Yeso~ meeJevevle Fefle Jee&les~
ef$eMeyo cesW Yeer keg Yeso nQ leerve mebKee yeng DeLe&Jeeeer ner nw Dele efJeYeefe Yeer yeng Jeeve keer ner Deeleer nw lees ef$e
pemed nQ-met$e mes Deefive meb%ee neskej Fjsogjesppeefme-met$e mes S neskej mebefOe neskej $ee yevee~ ef$e Memed nw cegefveJeled meye
met$e ueieekej $eerved yevee~
ef$eefYe Fleeefo~
ef$e Deeced~ Deeefce e veg mes veg kee Deeiece neskej-

veg Deewj Deeced efJeYeefe mes hejs ef$e kees $ee DeeosMe nes peelee nw~~173~~
$ee veeced oerIe&ceeefcemeveew mes oerIe& neskej ved kees Ced neskej $eeeCeeced yeve peelee nw~ ef$e meg med kees <ed neskej ef$e<eg yeve ieee~
$ee ~ $eerved~ ef$eefYe~ ef$eYe~ ef$eYe~ $eeeCeeced ~ ef$e<eg~
keefle Meyo ceW Yeso nw en keefle Meyo Yeer yengJeeve ceW ner euelee nw~
keefle DeLee&led efkeleves~
keefle pemed

mebKeeJeeeer Meyo mes hejs <ekeejeble vekeejeble mes hejs Deewj keefle Meyo mes hejs pemed Memed
efJeYeefe kees uegked nes peelee nw~~174~~
(meYeer efJeefOe ceW ueeshe efJeefOe yeueJeeved nw)
eneB elee ueeshes elee ue#eCeb Fme met$e mes keg keee& efpemeceW iegCe Memed ceW oerIe& eehle Lee Gmes yeeefOele kejves
kes efueS met$e ueielee nw~

uegked Fme Meyo mes elee kes ueeshe kejves hej elee kes efveefcee mes eke=efle
kee pees keee& neslee Lee Jen veneR nesiee~~175~~
pewmes Fjsogjesppeefme met$e mes eneB F kees S eehle Lee Jen veneR nesiee keeeWefke uegked Meyo mes pemed Memed kee ueeshe efkeee
ieee nw~ Dele pemed Memed kee ueeshe neskej keefle pemed keefle ner jne~
keefle~ keefle~ keefleefYe~ keefleYe~ keefleYe~ keleerveeced~ keefle<eg~
meefKe Meyo ceW keg Yeso nQ~
meeJeveble en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~
meefKe efme nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(46)

mJejevlee: m$eerefuee

meKege~~176~~
meKegjvleesved YeJeefle Demecyegew meew hejs~

Iegef eemecyegew~~177~~
veevleme eesheOeeee oerIeex YeJeefle Demecyegew Iegef hejs~

Jeeveee~~178~~
Jeeveee hej efmeueexheceeheeles~

efueevlevekeejme~~179~~
efueevlevekeejme ueeshees YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ meKee~

Iegef lJew~~180~~
meKegjvle SsYe&Jeefle Demebyegew Iegef hejs~ meKeeeew~ meKeee~ mebyegew cegefveMeyoJeled~ ns meKes~ ns meKeeeew~ ns
meKeee~ meKeeeced~~ meKeeeew~ Meefme cegefveMeyoJeled~ meKeerved ~ eoew~

ve meefKeeoeJeefive~~181~~
meefKeMeyoeoew mJejs hejs veeefiveYe&Jeefle~ meKee~ meefKeYeeced~ meefKeefYe~ meKes~ meefKeYeeced~ meefKeYe~~

*efme*meesce~~182~~
mebyeesOeve mes jefnle efme efJeYeefe kes Deeves hej meefKe Meyo kes Deble F kees Deved
DeeosMe nes peelee nw~~176~~
leye meKeved efme nes ieee~

Demebyegef Ieg efme efJeYeefe kes Deeves hej vekeej keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~177~~
leye meKeeved efme

Jebpeve mes hejs efme efJeYeefe kee ueeshe nes peelee nw~~178~~
efJejece Deewj Jebpeve kes Deeves hej efuebieeble vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~179~~
Dele meKee yevee~
meefKe Deew nw~

Iegd efJeYeefe kes Deeves hej meefKe Meyo kes F kees Ss nes peelee nw~~180~~
meefKe kes Deble F kees Ss nes peelee nw Demebyegef mJej Jeeueer Iegd efJeYeefe kes Deeves hej~ leye meKew Deew Ss Deeed mes
mebefOe neskej meKeeeew, meKeee yevee~ mebyeesOeve ceW cegefve Meyo kes meceeve F kees S neskej ns meKes yevee~
meefKe Memed cegefveJeled De kees hetJe& mJej Deewj med kees ved neskej~ mebefOe neskej meKeer ved yeve ieee~ meefKe e

e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej meefKe Meyo kees Deefive meb%ee veneR nesleer nw~~181~~
leye FJeCeex ece meJeCex Fleeefo met$e mes mebefOe neskej meKee yevee~ meefKe *s meKes yevee~
meefKe *efme meefKe*med

meefKe Deewj heefle mes hejs *efme Deewj *med kes Dekeej kees Gkeej nes peelee nw~~182~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(47)

meefKeheefleYeeb hejees*&efme[meesjkeej Gceeheeles~ meKeg~ meefKeYeeced~ meefKeYe~ meKeg~ meKees~ meKeerveeced~~

meefKeheleesef*&~~183~~
meefKeheefleYeeb hejes ef*jsJe DeewYe&Jeefle~ hegveef*&enCeb efkeceLe~ mehetJe&mJejefveJe=eLe ~~ meKeew~ meKees~ meefKe<eg~ SJeb
megmeefKe DeeflemeefKe DemeefKe eYe=lee~ heefleMeyome leg Yeso~ heefle~ heleer~ helee~ ns heles~ ns heleer~ ns helee~ heefleced ~heleer~
heleerved ~ eoew~

heeflejmeceemes~~184~~
heefleMeyoesmeceemes eoew mJejs hejs veeefiveYe&Jeefle~ helee~ heefleYeeced~ heefleefYe~ heles ~ heefleYeeced~ heefleYe~ heleg~
heefleYeeced~ heefleYe~ heleg~ helees~ heleerveeced~ heleew~ helees~ heefle<eg~ YetheleeefoMeyoeveeb meceemelJeevcegefveMeyoJeled~
leye meefKe Gmed mebefOe neskej meKeg yevee~ meefKe ef*~

meefKe Deewj heefle mes hejs ef* kees Deew nes peelee nw~~183~~
met$e ceW hegve ef* Meyo keeeW enCe efkeee?
met$e ceW hetJe& mJej meefnle ef* kees Deew neslee Lee~ eneB cee$e ef* kees ner Deew neslee nw Fme yeele kees mhe kejves kes efueS
ner eneB hegve ef* Meyo kees enCe efkeee nw~
meefKe Deew meKeew yevee~
meKee
meKeeeew
meKeee
meKes
meefKeYeeced
meefKeYe
ns meKes!
ns meKeeeew! ns meKeee! meKeg
meefKeYeeced
meefKeYe
meKeeeced
meKeeeew
meKeerved
meKeg
meKees
meKeerveeced
meKee
meefKeYeeced
meefKeefYe
meKeew
meKees
meefKe<eg
heefle Meyo ceW e Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej keg Yeso nw~
heefle e

meceeme mes jefnle heefle Meyo kees e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej
Deefive meb%ee veneR nesleer nw~~184~~
DeLee&led Iegd efJeYeefe ceW heefle kees Deefive meb%ee neskej cegefveJeled he yeves nQ hegvemebefOe neskej helee, heefle *s heles yevee~
heefle *efme~
hetJeexe 182 met$e mes *efme *med kes De kees G neskej heleg yeve ieee~
heefle
heleer
helee
heles
heefleYeeced
heefleYe
ns heles!
ns heleer!
ns helee!
heleg
heefleYeeced
heefleYe
heefleced
heleer
heleerved
heleg
helees
heleerveeced
helee
heefleYeeced
heefleefYe
heleew
helees
heefle<eg
met$e ceW Demeceemes keeeW kene?
eneB heefle Meyo Dekesuee nw lees Gheeg&e ekeej mes euesiee Deewj eefo Yet, Oeve Deeefo MeyoeW kee heefle kes meeLe meceeme

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(48)

mJejevlee: m$eerefuee

heefvLeMeyome leg Yeso~ heefvLe med Fefle efmLeles~ DecMemeesje Fefle Jee&les~

heefvLeceefvLe$e+Yeg#eerCeeb meew~~185~~
hevLeeoerveecevle Deekeejes YeJeefle meew hejs~ hevLee~

Devevlees Iegef~~186~~
hevLeeoerveecevleesved YeJeefle Iegef hejs~ hevLeeveew~ hevLeeve~ mecyeesOevesefhe leled~ ns hevLee~ ns hevLeeveew~ ns
hevLeeve~ Deivesjceeskeej Fefle eehles~ Devlejyeefnjeesjvlejes efJeefOeye&ueJeeved~ Deuheeefelecevlejced~ yeeefeleb yeefnjced~
hevLeeveced~ hevLeeveew~

DeIegdmJejs ueesheced ~~187~~

hevLeeoerveecevlees ueesheceeheeles DeIegdmJejs hejs~

Jeeves ew<eeb efve~~188~~

hevLeeoerveeb vekeejes ueesheceeheeles Jeeves eeIegdmJejs hejs~ heLe~ heLee~ heefLeYeeced~ heefLeefYe~ heLes~ heefLeYeeced~
nes peeS lees Yetheefle, Oeveheefle Deeefo Meyo cegefve kes meceeve eueles nQ~
heefvLe Meyo ceW keg Yeso nw~
heefvLe efme
Deced Memeesje en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

heefvLe Deeefo MeyoeW kes Deble F kees Dee nes peelee nw efme efJeYeefe kes Deeves hej ~~185~~
hebLee efme med kee efJemeie& neskej hevLee yevee~
heefvLe Deew~

heefvLe Deeefo MeyoeW kes Deble kees Deved nes peelee nw Iegd mJej efJeYeefe kes Deeves hej~~186~~
leye hevLeved Deew yevee Iegef ee mebyegew 177JeW met$e mes ved keer GheOee kees oerIe& neskej hevLeeveew yevee~ mebyeesOeve ceW
Yeer Fmeer ekeej mes nw~
hevLeeved Deced Deivesjceeskeej Fme met$e mes Deced kes Dekeej kee ueeshe eehle Lee efkebleg (Deblejbie Deewj yeefnjbie ceW
Deblejbie efJeefOe yeueJeeved nesleer nw) Fme efveece mes eneB Deblejbie efJeefOe yeueJeeved nes ieF& Dele De kee ueeshe veneR ngDee~ eneB
Deuhe kes Deeefele kees Deblejbie Deewj yengle kes Deeefele kees yeefnjbie kenles nQ Dele hevLeeveced yeve ieee~
heefvLe Memed nw~

DeIegd mJej efJeYeefe kes Deeves hej heefvLe Deeefo kes Deble F kee ueeshe nes peelee nw~~187~~
hevLed Demed jne~

Jebpeve Deewj DeIegd mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej hevLed
Deeefo kes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~188~~
heLed Demed efJemeie& neskej heLe yevee~
heefvLe Yeeced 188JeW met$e mes ve kee ueeshe neskej heefLeYeeced yevee~
heefvLe e 187JeW met$e mes F kee ueeshe SJeb 188JeW met$e mes ve kee ueeshe neskej heLee yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

(49)

keelev$eheceeuee

heefLeYe~ heLe~ heefLeYeeced~ heefLeYe~ heLe~ heLees~ heLeeced~ heefLe~ heLees~ heefLe<eg~ SJeb ceefvLe $e+Yegef#e Meyoew~ Fefle
Fkeejevlee~ F&keejevle hegefuuees eJeeer Meyo~ lele meeeglheefe~ meew-eJeeer~ mJejeoew~ DeeOeeleesefjefle Jele&ceeves~

F&otleesefjegJeew mJejs~~189~~
OeeleesjerotleesefjegJeew YeJelees efJeYeefemJejs hejs~ hegve mJejenCeb efkeceLe&ced~ DeIegdmJejefveJe=eLe&ced~ eJeefeeew~ eJeefee~
mecyeesOevesefhe leled~ eJeefeeced~ eJeefeeew~ eJeefee~ eJeefeee~ eJeeerYeeced~ eJeeerefYe~ Fleeefo~ SJeb megeerveereYe=lee~
mesveeveerMeyome leg Yeso~ meew-mesveeveer~ mJejeoeJeerotleesefjefle eehles~

Deveskee#ejeesmlJemebeesieeod Jeew~~190~~
hevLee
hevLeeveew
hevLeeve
heLes
heefLeYeeced
ns hevLee!
ns hevLeeveew!
ns hevLeeve! heLe
heefLeYeeced
hevLeeveced
hevLeeveew
heLe
heLe
heLees
heLee
heefLeYeeced
heefLeefYe
heefLe
heLees
Fmeer ekeej mes ceefvLe Deewj $e+Yegef#e kes he eueles nQ pewmes cevLee
cevLeeveew
$e+Yeg#ee
$e+Yeg#eeCeew
Fme ekeej mes Fkeejeble Meyo hetCe& ngS~ Deye oerIe& F&keejeble Meyo eueWies~
eJeeer efme eJeeer
eJeeer Deew nw~
DeeOeelees en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

heefLeefYe
heefLeYe
heLeeced
heefLe<eg
cevLeeve
$e+Yeg#eeCe

mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Oeeleg mes F&led, Tled kees Fed GJed DeeosMe nes peelee nw~~189~~
eneB met$e ceW mJej Meyo kees hegve keeeW enCe efkeee nw? DeIegd mJej keer efveJe=efe kes efueS hegve mJej kee enCe efkeee
nw keeeWefke Iegd DeIegd oesveeW ner efJeYeefeeeW kes mJejeW ceW en met$e ueeiet neslee nw ~
eJeeer Deew -eJeed Fed Deew eJeefeeew~ eJeefee yevee~ mebyeesOeve ceW Yeer Fmeer ekeej mes nw~
eJeeer
eJeefeeew
eJeefee
eJeefees
eJeeerYeeced
eJeeerYe
ns eJeeer!
ns eJeefeeew! ns eJeefee! eJeefee
eJeeerYeeced
eJeeerYe
eJeefeeced
eJeefeeew
eJeefee
eJeefee
eJeefeees
eJeefeeeced
eJeefeee
eJeeerYeeced eJeeerefYe
eJeefeefe
eJeefeees
eJeeer<eg
Fmeer ekeej mes megeer Deewj veer Meyo kes he eueWies~
mesveeveer Meyo ceW keg Yeso nwmesveeveer efme mesveeveer
mesveeveer Deew
eneB hetJe& met$e mes F&, T kees Fed GJed eehle Lee efkebleg Gmes yeeefOele kej Deeies kee met$e ueielee nw-

eefo Deveske De#ej Jeeues F&keejeble, Tkeejeble Meyo nQ Deewj mebegee#ej Jeeues veneR nQ leye
F&, T kees ed Jed DeeosMe neslee nw mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej~~190~~

(50)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Deveskee#ejeesefue&eeslmebeesieelhejeesjerotleesJeez YeJelees efJeYeefemJejs hejs~ mesveeveew~ mesveeve~ mecyeesOevesefhe leled~

mesveeveced~ mesveeveew~ mesveeve~ mesveevee~ mesveeveerYeeced~ mesveeveerefYe~ mesveeves~ mesveeveerYeeced~ mesveeveerYe~ mesveeve~
mesveeveerYeeced~ mesveeveerYe~ mesveeve~ mesveevees~ mesveeveeced~~ Deveskee#ejeesefjefle efkeb~ efveeew~ efvee~ uegJeew~ uegJe~ Demebeesieeefoefle
efkeb~~ eJeefeeew~ keJeegJeew~ *ew~

efveees ef*jeced ~~191~~

efvee hejes ef*jeced YeJeefle~ mesveeveeced~ mesveevees~ mesveeveer<eg~ SJeceeCeereeceCeereYe=lee~ megOeerMeyome leg Yeso~ meewmegOeer~ mJejeoeJeveskee#ejeesefjefle elJes eehles~ F&otleesefjegJeew mJejs Fefle Jee&les~

megOeer~~192~~
megOeerMeyo Feb eehveesefle efJeYeefemJejs hejs~ megefOeeew~ megefOee~ mecyeesOevesefhe leled~ megefOeeced~ megefOeeew~ megefOee~
megefOeee~ megOeerYeeced~ megOeerefYe~ megefOees~ megOeerYeeced~ megOeerYe~ megefOee~ megOeerYeeced~ megOeerYe~ megefOee~ megefOeees~
mesveeved F& Deewmesveeved Deew mesveeveew yevee~
mebyeesOeve ceW Yeer Fmeer ekeej nw~
Deveske De#ej Jeeues neW Ssmee keeeW kene? lees veer Deew ceW efveeew, ued Deew uegJeew yevesiee~ mebegee#ej ve nes Ssmee
keeeW kene? eJeeer ceW mebege De#ej nw Dele eJeefeeew yevesiee~ keet Deew keegJeew yevesiee~
mesveeveer ef*

veer mes hejs ef* kees Deeced DeeosMe nes peelee nw~~191~~
mesveeveer Deeced mesveeveeced yevee~
mesveeveer
mesveeveew
mesveeve
mesveeves
mesveeveerYeeced
mesveeveerYe
ns mesveeveer!
ns mesveeveew! ns mesveeve! mesveeve
mesveeveerYeeced
mesveeveerYe
mesveeveced
mesveeveew
mesveeve
mesveeve
mesveevees
mesveeveeced
mesveevee
mesveeveerYeeced mesveeveerefYe
mesveeveeced
mesveevees
mesveeveer<eg
Fmeer ekeej mes eeceCeer Deewj DeeCeer Meyo eueWies~
megOeer efme megOeer~
megOeer Deew Gheeg&e 190 JeW met$e mes Deveske De#ej nesves mes mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej F& kees ed eehle Lee
efke Gmes yeeefOele kejkes Deeies kee met$e ueielee nw-

megOeer Meyo kes F& kees Fed DeeosMe neslee nw~~192~~

mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej~
megefOeeew yevee~ mebyeesOeve ceW leLewJe nw~
megOeer
megefOeeew
megefOee
ns megOeer!
ns megefOeeew!
ns megefOee!
megefOeeced
megefOeeew
megefOee
megefOeee
megOeerYeeced
megOeerefYe

megefOees
megefOee
megefOee
megefOeefe

megOeerYeeced
megOeerYeeced
megefOeees
megefOeees

megOeerYe
megOeerYe
megefOeeeced
megOeer<eg

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(51)

megefOeeeced~ megefOeefe~ megefOeees~ megOeer<eg~~ Fefle F&keejevlee~ Gkeejevle hegefuuees YeevegMeyo~~ me e cegefveMeyoJeled~ Deeb
Yeso-Gle DeeslJeceJeeosMee~ Yeeveg~ Yeevet~ YeeveJe~ ns Yeevees~ ns Yeevet~ ns YeeveJe~ Yeevegced~ Yeevet~ Yeevetved~ Yeevegvee~
YeevegYeeced~ YeevegefYe~ YeeveJes~ YeevegYeeced~ YeevegYe~ Yeevees~ YeevJees~ Yeevetveeced~ Yeeveew~ YeevJees~ Yeeveg<eg~ SJece=leg ces ieg
le Oeeleg mesleg yeeng Jeeeg yengeYe=lee~ Flegkeejevlee~ Tkeejevle hegefuue: kehet Meyo~ me e eJeeerMeyoJeled~ GJeeosMees$e
Yeso~ keet~ keegJeew~ keegJe~ mecyeesOevesefhe leled~ keegJeced~ keegJeew~ keegJe~ kehegJee keetYeeced~ keetefYe
Fleeefo~ Keuehet Mejuet keeC[uet eYe=leerveeb mesveeveer MeyoJeled~ JelJeb Yeso~ eefleYetMeyome leg Yeso~ meeweefleYet~ mJejeoew-

YetjJe<ee&YetjhegveYet&~~193~~
Fme ekeej mes F&keejevle Meyo hetCe& ngS~ Deye Gkeejeble Yeeveg Meyo Deelee nw~
Yeeveg efme Yeeveg yevee~
cegefve kes meceeve Fogoefive Fme 161JeW met$e mes Deefive meb%ee nes ieF&, en hetje he cegefve kes meceeve euesiee Deblej
Flevee ner nw efke GmeceW F kees S ngDee Lee Deewj FmeceW G kees Dees nesiee~ Deewj Dees kees DeJed DeeosMe nesiee~ met$e meYeer
Jes ner ueieWies~ eLeeYeeveg
Yeevet
YeeveJe
YeeveJes
YeevegYeeced
YeevegYe
ns Yeevees!
ns Yeevet!
ns YeeveJe!
Yeevees
YeevegYeeced
YeevegYe
Yeevegced
Yeevet
Yeevetved
Yeevees
YeevJees
Yeevetveeced
Yeevegvee
YeevegYeeced
YeevegefYe
Yeeveew
YeevJees
Yeeveg<eg
Fmeer ekeej mes $e+leg, ces, ieg, le, Oeeleg, mesleg, yeeng, Jeeeg, yeng Deeefo he eueWies~
Gkeejeble Meyo hetCe& ngS~
Deye Tkeejeble Meyo eueWies~
keet efme nw
en eJeeer kes meceeve euesiee Devlej Flevee ner nw efke eneB T kees GJed nes peeSiee~
keet
keegJeew
keegJe
keegJes
keetYeeced
keetYe
ns keet!
ns keegJeew! ns keegJe!
keegJe
keetYeeced
keetYe
keegJeced
keegJeew
keegJe
kehegJe
keegJees
keegJeeced
keegJee
keetYeeced
keetefYe
keegefJe
keegJees
keet<eg
Deeies Keuehet, Mejuet, keeC[uet Meyo mesveeveer kes meceeve eueWies~ cee$e eneB T kees GJed ve neskej Jed nes peeSiee~ eLeeKeuehet
KeuehJeew
KeuehJe
KeuehJes
KeuehetYeeced
KeuehetYe
ns Keuehet!
ns KeuehJeew! ns KeuehJe!
KeuehJe
KeuehetYeeced
KeuehetYe
KeuehJeced
KeuehJeew
KeuehJe
KeuehJe
KeuehJees
KeuehJeeced
KeuehJee
KeuehetYeeced KeuehetefYe
KeueefhJe
KeuehJees
Keuehet<eg
eefleYet Meyo ceW keg Yeso nw~
eefleYet efme eefleYet, eefleYet Deew nw~

Je<ee&Yet Deewj hegveYet& kees es[kej mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Yet kees
GJed DeeosMe nes peelee nw~~193~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(52)

mJejevlee: m$eerefuee

YetJeb eehveesefle efJeYeefemJejs hejs Je<ee&YethegveYJeez Jepe&efelJee~ eefleYegJeew~ eefleYegJe~ mecyeesOevesefhe leled~ SJeb mJeebYet
efce$eYet DeelceYet DeefiveYet ceveesYet eYe=lee~ Je<ee&Yet hegveYet& mesveeveerJeled~ JelJeb Yeso~ Fletkeejevlee~ $e+keejevle hegefuue
efhele=Meyo~ meew-

Dee meew efmeueeshee~~194~~

$e+ovleme efueme Dee YeJeefle meew hejs efmeueeshee~ efhelee~

Iegef e~~195~~
$e+ovleme Dejd YeJeefle Iegef hejs~ efhelejew~ efhelej~ mecyegew e~

Dee e ve mecyegew~~196~~
eefleYegJed Deew eefleYegJeew yevee~
mebyeesOeve ceW Yeer Fme ekeej nw~ eLeemJeebYet
mJeebYegJeew
mJeebYegJe
mJeebYegJes
mJeebYetYeeced
mJeebYetYe
ns mJeebYet! ns mJeebYegJeew! ns mJeebYegJe! mJeebYegJe
mJeebYetYeeced
mJeebYetYe
mJeebYegJeced
mJeebYegJeew
mJeebYegJe
mJeebYegJe
mJeebYegJees
mJeebYegJeeced
mJeebYegJee
mJeebYetYeeced mJeebYetefYe
mJeebYegefJe
mJeebYegJees
mJeebYet<eg
Fmeer ekeej mes efce$eYet Deeefo Gheeg&e ceveesYet hee&vle he eueWies~
Je<ee&Yet hegveYet& es[kej met$e ceW Ssmee keeeW kene ? Fve oesveeW kes he mesveeveer kes meceeve eueWies~
DeLee&led T kees Jed neskej Je<ee&YJeew Deeefo he yeveWies~
eLee- Je<ee&Yet (ceW{ke)
Je<ee&Yet
Je<ee&YJeew
Je<ee&YJe
Je<ee&YJes
Je<ee&YetYeeced
Je<ee&YetYe
ns Je<ee&Yet!
ns Je<ee&YJeew! ns Je<ee&YJe! Je<ee&YJe
Je<ee&YetYeeced
Je<ee&YetYe
Je<ee&YJeced
Je<ee&YJeew
Je<ee&YJe
Je<ee&YJe
Je<ee&YJees
Je<ee&YJeeced
Je<ee&YJee
Je<ee&YetYeeced Je<ee&YetefYe
Je<ee&efYJe
Je<ee&YJees
Je<ee&Yet<eg
Fme ekeej mes Tkeejeble Meyo hetCe& ngS~
Deye $e+keejeble Meyo eueWies~
efhele= efme-

efme kes Deeves hej efuebieeble $e+keej kees Dee neskej efme kee ueeshe nes peelee nw~~194~~
Dele efhelee yevee~
efhele= Deew

Iegd mJej kes Deeves hej $e+keej kees Dejd nes peelee nw~~195~~
efheled Dejd Deew efhelejew, efhelej
mebyeesOeve ceW efhele= efme-

mebyeesOeve ceW efme kes Deeves hej $e+keej kees Deejd SJeb Dee veneR neslee nw~~196~~

Jeeveevlee: hegefuuee

(53)

keelev$eheceeuee

$e+ovleme Deejd Dee e ve YeJeefle mecyegew hejle~ Deefhe leg Iegef esleYe&Jeefle~ ns efhele~ ns efhelejew~ ns efhelej~ efhelejced~ efhelejew~

DeefiveJeefme~~197~~
$e+ovleme DeefiveJelkeee YeJeefle Meefme hejs~ efheleved~ efhe$ee~ efhele=Yeeced~ efhele=efYe~ efhe$es~ efhele=Yeeced~ efhele=Ye~ *efme*mees~

$e+ovleelmehetJe&~~198~~
$e+ovleelhejees*&efme*meesjkeej hetJe&mJejsCe me Gheeheeles~ efheleg~ efhele=Yeeced~ efhele=Ye~ efheleg~ efhe$ees~ efheleCeeced~

De*ez ~~199~~
$e+ovleme Dejd YeJeefle *ew hejs~ efheleefj~ efhe$eew~ efhele=<eg~ SJeb Yeele= peeceele= meefJele= eYe=lee~ kele&=Meyome leg Yeso~
meew-keee& Iegef~
Deefhe e Iegef e Fme 195 JeW met$e mes Dejd nes peelee nw lees efhelejd med S Jebpeveee met$e mes Jebpeve mes hejs efme
kee ueeshe neskej jshemeesefJe&mepe&veere mes jkeej kees efJemeie& nes ieee~ lees ns efhele! yevee~ efJeeve, yengJeeve hetJe&Jeled nQ~
efhele= Memed

Memed kes Deeves hej $e+oble kees DeefiveJeled keee& nes peelee nw~~197~~
DeLee&led Deefive meb%ee neskej Memeeskeej meeveesefeeeced 166JeW met$e mes Dekeej kees hetJe& mJej he SJeb med kees ved
nes ieee, leesefhele= $e+ved mebefOe neskej efheleved yeve ieee~
eqhele= e jce=JeCe& 46JeW met$e mes $e+ kees jd neskej efhe$ee yevee~ Jebpeve Jeeueer efJeYeefe ceW keg Yeer veneR nesiee lees
efhele= Yeeced efhele=Yeeced~
efhele= *efme, efhele= *med

$e+keej mes hejs *efme *med kee Dekeej hetJe& mJej $e+ kes meeLe G nes peelee nw~~198~~
Deewj med kees efJemeie& neskej efheled Gmed efheleg yevee~ efhele= Deesmed -mebefOe neskej efhe$ees~
efhele= Deeced veg kee Deeiece, hetJe& mJej kees oerIe& SJeb ved kees Ced neskej efheleCeeced yevee~
efhele= ef*

ef* kes Deeves hej $e+ kees Dejd nes peelee nw~~199~~
efhelejd F efheleefj, efhe$ees, efhele=<eg~
efhelee
efhelejew
efhelej
efhe$es
ns efhele!
ns efhelejew!
ns efhelej!
efheleg
efhelejced
efhelejew
efheleved
efheleg
efhe$ee
efhele=Yeeced
efhele=efYe
efheleefj
Fmeer ekeej mes Yeeleg, peeceele= Deewj meefJele= kes he eueles nQ~
kele=& Meyo ceW keg Yeso nQ~
kele=& efme Deemeew efmeueexhee met$e mes keee& yevee~

efhele=Yeeced
efhele=Yeeced
efhe$ees
efhe$ees

efhele=Ye
efhele=Ye
efheleCeeced
efhele=<eg

(54)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Oeeleesmle=Meyomeejd ~~200~~
OeeleesefJe&efnleme le=Meyome $e+le DeeYe&Jeefle Iegef hejs~ keee&jew~ keee&j~ ns kee&~ ns keee&jew~ ns keee&j~ keee&jced~
keee&jew kele&ved~ Deve$e efhele=MeyoJeled~ OeeleesefJe&efnleme efkeb? ceelejew~ ceelej~ eleer eelves~ eles $e+led oerIe&e GCeeefoelee~
le=Meyomesefle efkeb? veveevojew~ veveevoj~ SJeb Oeele= Yee&= %eele= Jesle= eesle= vesle= Jee= Yeese= Jehle= eYe=lee~ ees=Meyome leg
Yeso~ eese~ eesejew~ eesej~ mecyegew~

eesg $e+le Glmecyegew Meefme Jeeves vehebgmekes e~~201~~

ees=Meyome $e+le GYe&Jeefle~ mecyegew Meefme Jeeves vehegbmekes e hejs~ Deefivemeb%eeb efJeOeee YeevegJelkegee&led~ ns eese~ ns
eesejew~ ns eesej~ eesejced~ eesejew~ eestved~

eoew mJejs Jee~~202~~

kee=& Deew Oeeleg ceW kens iees le= Meyo kes $e+ kees Deejd nes peelee nw Iegd mJej kes Deeves hej~~200~~
keed& Deejd Deew keee&jew, keee&j~
mebyeesOeve ceW hetJe&Jeled -ns kee& Fleeefo~ jshe mes Deeeeble JeCe& kees keneR-keneR eflJe nesves mes keee& yeve peelee nw~
Memed mes meghed leke yeekeer meye he efhele=Jeled eueles nQ~
eneB met$e ceW Oeeleg mes le= elee Ssmee keeeW kene?
eleer Oeeleg eelve DeLe& ceW nw GCeeefo elee kes ieCe ceW eled kes e kees oerIe& Deewj $e+ elee ngDee nw lees eneB Oeeleg mes
le= elee veneR nw Dele Deejd ve neskej efhele= Jeled Dejd ner ngDee lees eelejew yevee~ le= Meyo kees $e+ kee Deejd nes Ssmee keeeW kene?
lees veveev Meyo nw FmeceW le= veneR nw Dele FmeceW oerIe& Deejd ve neskej Dejd ner nesiee~
leye veveevojew yevesiee~ Fme keee& kes meceeve ner Iegd mJej ceW Deejd neskej ner Thej cetue ceW efueKes Oeele= mes ueskej Jehle=
Deeefo he eueles nQ~
pewmeskeee&
keee&jew
keee&j
ke$ex
kele=&Yeece
kele=&Ye
ns kee&!
ns keee&jew!
ns keee&j! keeg&
kele=&Yeeced
kele=&Ye
keee&jced
keee&jew
kele&ved
keeg&
ke$eex
kele=&Ceeced
ke$ee&
kee=&Yeeced
kee=&efYe
kee&efj
ke$eex
kele=&<eg
ees= (e=ieeue) Meyo ceW keg Yeso nw~
ees= efme-kee=&Jeled eese eesejew eesej mebyeesOeve ceW-ees= efme-

ees= Meyo kes $e+keej kees mebyegef meb%eke efme, Memed Jebpeve Jeeueer efJeYeefe SJeb
vehegbmekeefuebie kes Deeves hej Gkeej nes peelee nw~~201~~
peye G nes peelee nw leye Deefive meb%ee kejkes Yeeveg kes meceeve he eueevee Dele eesgefme ns eeses! ees= Memed
Gkeej neskej eesg Memed De kees G SJeb med kees ved neskej eestved yevee~
ees=e

e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej ees= Meyo kes $e+ kees
G efJekeuhe mes neslee nw~~202~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(55)

ees=Meyome $e+le GJee& YeJeefle eoew mJejs hejs~ ees^e, eesgvee~ eesgYeeced eesgefYe~ ees^s, eesdJes~ eesgYeeced~
eesgYe~ eesg, eeses~ eesgYeeced~ eesgYe~ eesg, eeses~ ees^es~ eesdJees~ ees<Ceeced, eestveeced~ eesefj,
eesew~ ees^es, eesdJees~ eesg<eg~ mJeme=Meyome leg Yeso~ meew-mJemee~ Iegef~

mJeeeoerveeb e~~203~~
mJeeeoerveeb e $e+le DeeYe&Jeefle Iegef hejs~ mJemeejew~ mJemeej~ ns mJeme~ Fleeefo~ Deve$e efhele=MeyoJeled~ kes
mJeeeoe?

mJemee vehlee e vese e lJee #eee leLewJe e~

neslee heeslee eMeemlee esleew mJeeeoe mce=lee~~1~~
ve=Meyome leg Yeso~ ve=Meyomeeefce efJeMes<e~ vee~ vejew~ vej~ ns ve~ ns vejew~ ns vej~ vejced~ vejew~ veved~ vee~ ve=Yeeced~
ve=efYe~ vess~ ve=Yeeced~ ve=Ye~ veg~ ve=Yeeced~ ve=Ye~ veg~ vees~ ve veeefce oerIe&efceefle Jee&les~
jce=JeCe& mes mebefOe neskej ees^e yevee $e+ kees G neskej Deefive meb%ee ceW eesgvee yevee~
en meJe&$e Oeeve jKevee efke G nesves kes yeeo Deefive meb%ee neskej YeevegJeled he yeveles nQ~ DeveLee efhele=Jeled yeveles nQ~
Jebpeve Jeeueer efJeYeefe ceW Yeer eesg Yeeced eesgYeeced yevee~
osefKeSeese
eesejew
eesej
ees^s, eesdJes
eesgYeeced
eesgYe
ns eeses!
ns eesejes! ns eesej!
eesg, eeses
eesgYeeced
eesgYe
eesejced
eesejew
eestved
eesg, eeses
ees^es, eesdJees, eesCeeced, eestveeced
ees^e, eesgvee eesgYeeced
eesgefYe
eesefj, eesew
ees^es, eesdJees eesg<eg
mJeme= Meyo ceW keg Yeso nwmJeme= efme Deemeew efmeueexhee met$e mes $e+ kees Dee Deewj efme kee ueeshe neskej mJemee yevee~
mJeme= Deew-

Iegd mJej kes Deeves hej mJeme= Deeefo MeyoeW kes $e+ kees Deejd nes peelee nw~~203~~
mJemed Deejd Deew mJemeejew, mJemeej~
ns mJeme, mJeme= Memed ceW med kees ved veneR nesiee keeeWefke Memeeskeej meeveesefeeeced met$e ceW eerefuebie ceW med kees
ved kee efve<esOe efkeee nw Deewj en mJemee-yenve kee Jeeeke eerefuebie nw~
Dele med kees efJemeie& neskej mJeme yevesiee~ yeekeer Meyo efhele=Jeled eueWies~
met$e ceW mJeeeefo Meyo nw lees Deeefo mes keewve keewve uesvee?
MueeskeeLe&-mJeme=, vehle=, ves=, lJe=, #ee=, nese=, heesle=, eMeemle= es Dee" Meyo Deeefo Meyo mes efueS peeles nQ~~
Fvekes he Yeer mJeme= kes meceeve ner eueles nQ~ Deblej ener nw efke es Meyo hegefuuebie nQ Dele med kees ved neskej efheleved
Meyo kes meceeve he yeveles nQ~ pewmes vehleved, vesved Fleeefo~
ve= Meyo ces Deeced efJeYeefe kes Deeves hej ner Deblej nw yeekeer meye he efhele= kes meceeve ner nQ~
ve= Deeced
ve veeefce oerIe en met$e DevegJe=efe mes Dee jne nw~

(56)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

ve= Jee~~204~~
ve= Meyoes Jee oer I e eehvees e fl e meveeJeeef ce hejs ~ ve= Ceeced, veC eeced ~ veefj ~ Vees ~ ve= <eg~~ Fef l e $e+ovlee~
$e+keejue=keejuekeejevleeeeeefmee:~ Sskeejevle~ hegefuue jwMeyo~ DeelJeb Jeeveeoew Fefle Jele&les~

jw~~205~~
jwMeyome Deeod YeJeefle Jeeveeoew hejle~ je~ jeeew~ jee~ ns je~ ns jeeew~ ns jee~ jeeced~ jeeew~ jee~ jeee~
jeYeeced~ jeefYe~ jees~ jeYeeced~ jeYe~ jee~ jeYeeced~ jeYe~ jee~ jeees~ jeeeced~ jeefe~ jeees~ jemeg~ Flewkeejevle~~
Deeskeejevle hegefuuebes iees Meyo~

ieesjew Iegef~~206~~
ieesMeyomeevle DeewYe&Jeefle Iegef hejs~ ieew~ ieeJeew~ ieeJe~ ns ieew~ ns ieeJeew~ ns ieeJe~

DecedMemeesje~~207~~
ieesMeyomeevle Dee YeJeefle DecMemees hejle~ ieeced~ ieeJeew~ iee~ ieJee~ ieesYeeced~ ieesefYe~ ieJes~ ieesYeeced~ ieesYe~
*efme*meesjueesheesefle Jee&les~

Deeced kes Deeves hej ve= Meyo kes $e+ kees oerIe& efJekeuhe mes neslee nw~~204~~
ve= veg Deeced ve=Ceeced, oerIe& neskej, veCeeced yevee~
vee
vejew
vej
ves
ve=Yeeced
ve=Ye
ns ve!
ns vejew
ns vej
veg
ve=Yeeced
ve=Ye
vejced
vejew
veved
veg
vees
ve=Ceeced, veCeeced
vee
ve=Yeeced
ve=efYe
veefj
vees
ve=<eg
Fme ekeej mes $e+keejeble Meyo ngS oerIe& $e+keejevle, keejeble Deewj uekeejeble Deewj Skeejeble Meyo Deeefme nQ~
Deye Sskeejeble hegefuuebie jw Meyo nw~
jw efme
DeelJeb Jebpeveeoew en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej jw Meyo Deekeejeble nes peelee nw~~205~~
je med- efJemeie& neskej je, jw Deew-Ss Deeed mes Deeed jeeew, jee yeve peelee nw~ meJe&$e JebpeveJeeueer efJeYeefe kes
Deeves hej Deekeej neskej jeYeeced, jeefYe Deeefo yevelee nw~
Sskeejeble Meyo ngS~ Deye Deeskeejeble hegefuuebie iees Meyo nw~
iees efme

iees Meyo kes Deble kes Dees kees Deew nes peelee nw Iegd efJeYeefe kes hejs jnves hej~~206~~
ieew efmeieew, ieewDeew Deew DeeJe met$e mes DeeJed neskej ieeJeew, ieeJe yevee~ mebyeesOeve ceW Yeer Fmeer ekeej nw~
iees Deced, iees Deew, iees Memed ~

Deced Deewj Memed kes Deeves hej iees Meyo kes Deble kes Dees kees Dee nes peelee nw~~207~~
iee Deced ieeced, ieeJeew, iee Demed ieeJe~
iees e Dees DeJe mes mebefOe neskej ieJee yevee~ iees Yeeced ieesYeeced, ieesefYe~ iees *s ieJes~ iees *efme,
iees *med ~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(57)

ieese~~208~~
ieesMeyoelhejees*&efme*meesjejes ueesheceeheeles~ iees~ ieesYeeced~ ieesYe~ iees~ ieJees~ ieJeeced~ ieefJe~ ieJees~ iees<eg~
Fleeskeejevle~ Deewkeejevle hegefuuees iueewMeyo~ iueew iueeJeew~ iueeJe~ mecyeessOevesefhe leled~ iueeJeced~ iueeJeew~ iueeJe
iueeJee~ iueewYeeced~ iueewefYe~ Fleeefo~ Fleewkeejevle~
~~ Fefle mJejevlee hegefuuee~~

DeLe mJejevlee m$eerefuee Gevles

Dekeejevle eerefueeseefme~ Deekeejevle eerefuees jcYeeMeyo~ meew~

Dee ee~~209~~
Deekeejevle eeKe eemeb%ees YeJeefle~

eeee efmeueexheced~~210~~
eeee hej efmeueexheceeheeles~ jcYee~

Deewefjced~~211~~
iees Meyo mes hejs *efme Deewj *med kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~208~~
iees med efJemeie& neskej iees yevee~
iees Deesmed Dees DeJe mes mebefOe neskej ieJees yevee~
ieew
ieeJeew
ieeJe
ieJes
ieesYeeced
ieesYe
ns ieew
ns ieeJeew
ns ieeJe
iees
ieesYeeced
ieesYe
ieeced
ieeJeew
iee
iees
ieJees
ieJeeced
ieJee
ieesYeeced
ieesefYe
ieefJe
ieJees
iees<eg
Fme ekeej Deeskeejeble Meyo ngS~ Deye Deewkeejeble iueew Meyo nw~
iueew efme iueew, iueew Deew iueeJeew ~ iueew Demed iueeJe~ iueew Yeeced iueewYeeced ~
Fmeer ekeej mes Deewkeejeble Meyo ngS~
~~ Fme ekeej mes mJejeble hegefubueie ekejCe hetCe& ngDee ~~

DeLe mJejeble m$eerefuebie ekejCe

Deye mJejeble eerefuebie ekejCe kene peelee nw~
Dekeejeble eerefuebie Deeefme nw~ Deekeejeble eerefuebie jcYee Meyo nw~
jcYee efme

Deekeejeble eerefuebie MeyoeW keer ee meb%ee nes peeleer nw~~209~~

ee meb%eke mes hejs efme kee ueeshe nes peelee nw~~210~~
Dele jcYee yevee~
jcYee Deew

ee meb%eke mes hejs Deew efJeYeefe kees F DeeosMe nes peelee nw~~ 211~~

(58)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eeee hej Deewefjceeheeles~ jcYes~ jcYee~

mecyegew e~~212~~
eeee SlJeb YeJeefle mecyegew hejs~ ns jcYes~ ns jcYes~ ns jcYee~ jcYeeb jcYes~ jcYee~

ewmeesjs~~213~~
eeee SlJeb YeJeefle ewmees hejle~ jcYeee~ jcYeeYeeced~ jcYeeefYe~ *Jelmeg~

*Jeefvle eweemeemeeced~~214~~
eeee hejeefCe *Jeefvle Jeeveeefve ew eemed eemed eeced YeJeefvle eLeemebKeced~ jcYeeYeeced~ jcYeeYe~ jcYeeee~
jcYeeYeeced~ jcYeeYe~ jcYeeee~ jcYeees~ jcYeeCeeced~ jcYeeYeeced~ jcYeees~ jcYeemeg~ SJeb Meeuee ceeuee oesuee Yeeee&
keevlee Devee Jeefvelee peeee ceeee eYe=lee~ meJe&veecveefeefueJeeleerefues~

efm$eeeceeoe~~215~~
efeeeb Jele&ceeveeokeejevleeoeeleees YeJeefle efJeYeefehejs~ meJee&~ meJex~ meJee&~ ns meJex~ ns meJex~ ns meJee&~ meJee&ced~
meJex~ meJee&~ meJe&ee~ meJee&Yeeced~ meJee&efYe~ *Jelmeg~
jcYee F DeJeCex FJeCex S mes mebefOe neskej jcYes yevee~ pemed ceW jcYee yevee~ mebyeesOeve ceWjcYee efme~

mebyegef meb%eke efme kes Deeves hej ee meb%eke Dee kees S nes peelee nw~~212~~
Deewj eeee efmeueexheced mes efme kee ueeshe neskej-ns jcYes! yevee~ ns jcYes! ns jcYee! jcYee e

e Deewj Deesmed kes hejs ee meb%eke kees S nes peelee nw~~213~~

jcYes Dee S Dee mes mebefOe neskej jcYeee yevee~ jcYeeYeeced, jcYeeefYe~
jcYee *s, jcYee *efme, jcYee *med, jcYee ef*~

ee meb%eke mes *Jebefle DeLee&led *s, *efme, *med, ef* kes Deeves hej ece mes ew, eemed,
eemed, eeced DeeosMe nes peelee nw~~214~~
jcYee ew jcYeeew, jcYeeee, jcYeeee, jcYeeYeeced ~ jcYee Deesmed ewmeesjs met$e mes Dee kees S neskej mebefOe
neskej jcYeees yevee~
jcYee
jcYes
jcYee
jcYeeew
jcYeeYeeced
jcYeeYe
ns jcYes!
ns jcYes!
ns jcYee!
jcYeeee
jcYeeYeeced
jcYeeYe
jcYeeced
jcYes
jcYee
jcYeeee
jcYeees
jcYeeCeeced
jcYeee
jcYeeYeeced
jcYeeefYe
jcYeeeeced
jcYeees
jcYeemeg
Fme ekeej mes Thej efueKes ngS Meeuee Deeefo Meyo eueles nQ~
meJe&veece leerveeW efuebieeW ceW eueles nQ Dele eerefuebie ceW meJe& Meyo Deeee~

eerefuebbie ceW Jele&ceeve Dekeejeble Meyo kees Dee elee nes peelee nw efJeYeefe kes Deeves hej~~215~~
meJe& Dee meJee& efme- ee meb%ee kejkes eeee efmeueexheced mes efme kee ueeshe nesk ej meJee& yevee~
*dJeeved-*s, *efme, *med, ef* Fve eej efJeYeefeeeW kees *Jeeved kenles nQ Fvekes Deeves hej keg Deblej nw~
meJee& *s, meJee& *efme, meJee& *med, meJee& ef*~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(59)

meJe&veecvemleg memeJees mJehetJee&e~~216~~

meJe&veecve eeee hejeefCe *Jeefvle Jeeveeefve ew eemed eeced YeJeefvle eLeemebKeb men meg vee mJehetJee&e~ meJe&mew~
meJee&Yeeced~ meJee&Ye~ meJe&mee~ meJee&Yeeced~ meJee&Ye~ meJe&mee~ meJe&ees~ Deeefce~ megjeefce meJe&le~ meJee&meeced~
meJe&meeced~ meJe&ees~ meJee&meg~ SJeb efJeeeoerveeceskeMeyohee&vleeveeb heb %eseced~ Deuheeoerveeb leg mehleeveeb jcYeeMeyoJeled~ Deuhe
eLece ejce lee Dee keeflehee Dee& Sles mehle~ efleereeMeyome leg Yeso~ efleeree~ efleeres~ efleeree~ ns efleeres~ ns efleeres~
ns efleeree~ efleereeced~ efleeres~ efleeree~ efleereee~ efleereeYeeced~ efleereeefYe *Jelmeg~

efleereele=leereeYeeb Jee~~217~~
efleereele=leereeYeeb hejeefCe *Jeefvle Jeeveeefve ew eemed eemed eeced YeJeefvle eLeemebK eb men megvee mJehetJee&e Jee~
efleeremew efleereeew~ efleereeYeeced~ efleereeYe~ efleeremee, efleereeee~ efleereeYeeced, efleereeYe~ efleeremee
efleereeee~ efleereees meJee&oew Deheef"lelJeeled ve megjeiece~ efleereeveeced~ efleeremeeced, efleereeeeced~ efleereees~ efleereemeg~

meJe&veece eemeb%eke mes hejs pees *Jeeved Jeeve kees ew, eemed, eemed, eeced DeeosMe ngDee nw GmeceW
ece mes efJeYeefe kes hetJe& ceW mekeej SJeb hetJe& mJej kees mJe DeeosMe nes peelee nw~~216~~
meJe& mew meJe&mew, meJe&mee, meJe&mee meJe&meeced~
meJee& Deeced megjeefce meJe&le 155 JeW met$e mes meg kee Deeiece neskej meJee&meeced yevee~
meJee&
meJex
meJee&
meJe&mew
meJee&Yeeced
meJee&Ye
ns meJex!
ns meJex!
ns meJee&!
meJe&mee
meJee&Yeeced
meJee&Ye
meJee&ced
meJex
meJee&
meJe&mee
meJe&ees
meJee&meeced
meJe&ee
meJee&Yeeced
meJee&efYe
meJe&meeced
meJe&ees
meJee&meg
Fmeer ekeej mes efJeee, GYee, GYeee, Devee, Develeje, Fleje, Flecee, keleje, kelecee, eleje, elecee, leleje, lelecee,
Skeleje, Skelecee, lJee, vescee, mecee, efmecee, hetJee&, heje, DeJeje, oef#eCee, Geje, Deheje, DeOeje, mJee, Debleje, lee, lee, ee
Fleeefo Ske heele he meJee& kes meceeve ner eueWies~
es meYeer Meyo Dekeejeble nQ FveceW efeeeceeoe Fme 215JeW met$e mes eerefuebie yeveeves kes efueS Deeelee kejvee neslee
nw~ meJe&$e Deekeejeble kees eerefuebie ceW Deo elee kejvee ner nesiee~
Deuhee, eLecee, ejcee, keefleheee Meyo Deewj efpemeceW lee, Dee elee ueies nQ Ssmes Meyo jcYee kes meceeve eueles nQ~
efleeree Meyo ceW keg Yeso nQ~
efleeree efme efleeree Fleeefo~
efleeree *s

efleeree Deewj le=leeree mes hejs * Jeeved kees ece mes ew, eemed, eemed,
eeced efJekeuhe mes neslee nw~~217~~
DeLee&led Ske yeej med meefnle ew, eemed, eemed, eeced neskej hetJe& kees mJe nes peelee nw Dele Fme eej efJeYeefeeeW kes
oes he yeveles nQ eLee efleeree *s efleereeew, efleeremew, efleereeee, efleeremee Fleeefo~ es efleeree, le=leeree Meyo
meJee&efo ieCe ceW kens veneR iees nQ~ Dele Deeced kes Deeves hej meg kee Deeiece ve neskej veg kee Deeiece ngDee~ leye efleereeveeced
yevee~ Mes<e meYeer he jbYee kes meceeve nQ~

(60)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

SJeb le=leereeMeyoesefhe~ Deve$e jcYeeMeyoJeled~ pejeMeyome leg Yeso~ Jeeves jcYeeMeyoJeled~

peje pej mJejs Jee~~218~~

pejeMeyoes pejmed Jee YeJeefle efJeYeefemJejs hejs~ pejes, pejmeew~ peje, pejme~ ns pejs~ ns pejs, ns pejmeew~ ns peje, ns
pejme~ pejeb, pejmeb~ pejs, pejmeew~ peje, pejme~ pejmee, pejee~ pejeYeeced~ pejeefYe~ pejeew , pejmes~ pejeYeeced~
pejeYe pejeee, pejme~ pejeYeeb, pejeYe~ pejeee, pejme~ pejees, pejmees~ pejeCeeced, pejmeeced~ pejeeeb, pejefme~
pejees, pejmees~ pejemeg~

mJeescyeeLee&veeced ~~219~~
DecyeeLee&veeb efmJejeCeeb eemeb%ekeeveeb mecyegew mJees YeJeefle~ ns Decye~ ns Dekeke~ ns Deuue~ ns Dee~
SJeceeoeescyeeLee&~ Deve$e jcYeeMeyoJeled ~

ve yengmJejeCeeced ~~220~~
yengmJejeCeececyeeLee&veeb eemeb%ekeeveeb mJees ve YeJeefle mecyegew meew hejs~ ns Decyee[s~ ns Decyeeues~ ns Deefcyekes~
Fleekeejevlee~ Fkeejevle eerefuees efeMeyo~ efe~ eer~ ee~ ns es~ ns eer~ ns ee~ efeced~ eer~
efleeree
efleeres
efleeree
efleereeew, efleeremew
ns efleeres ! ns efleeres!
ns efleeree! efleereeee, efleeremee
efleereeced
efleeres
efleeree
efleereeee, efleeremee
efleereee
efleereeYeeced efleereeefYe
efleereeeeced, efleeremeeced
peje Meyo ceW mJej kes Deeves hej Yeso nw Jebpeve ceW jcYeeJeled ner nw~
peje efmepeje, peje Deew

efleereeYeeced
efleereeYeeced
efleereees
efleereees

efleereeYe
efleereeYe
efleereeveeced
efleereemeg

mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej peje Meyo kees pejmed DeeosMe efJekeuhe mes nes peelee nw~~218~~
DeLee&led Ske yeej jbYeeJeled pejs yevee~ otmejer yeej pejmed Deew pejmeew peje pemed peje, pejme yevee~
peje
pejs, pejmeew
peje, pejme
pejeew, pejmes
pejeYeeced
pejeYe
ns pejs !
ns pejs!,ns pejmeew! ns peje!, ns pejme! pejeee, pejme pejeYeeced
pejeYe
pejeced, pejmeced pejs, pejmeew
peje, pejme
pejeee, pejme, pejees, pejmees pejeCeeced, pejmeeced
pejee, pejmee pejeYeeced
pejeefYe
pejeeeced, pejefme pejees, pejmees pejemeg

ceelee DeLe& kes Jeeeke oes mJej Jeeues eemeb%eke MeyoeW kees mebyegef ceW mJe nes peelee nw~~219~~
ns Decyee efme ns Decye ! ns Dekeke! ns Deuue! ns Dee! mecyeesOeve ceW ceelee DeLe& kes Jeeeke MeyoeW ceW ner en
efveece nw~ yeekeer meYeer efJeYeefeeeW ceW Fvekes he jcYeeJeled eueWies~ pewmes Decyee
Decyes
Decyee
Decyeeew
DecyeeYeeced
DecyeeYe
ns Decye!
ns Decyes!
ns Decyee!
Decyeeee
DecyeeYeeced
DecyeeYe
Decyeeced
Decyes
Decyee
Decyeeee
Decyeees
Decyeeveeced
Decyeee
DecyeeYeeced DecyeeefYe
Decyeeeeced
Decyeees
Decyeemeg

yengle mJej Jeeues ceelee kes Jeeeke, ee meb%eke MeyoeW kees mebyeesOeve ceWs mJe veneR neslee nw~~220~~
pewmes-Decyee[e efme ns Decyee[s ! ns Decyeeues ! ns Deefcyekes! Fme ekeej mes Deekeejeble Meyo nges~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(61)

eerefueJeelmeme velJeeYeeJe~ eer~ le=leerewkeJeevesefhe lemceeVelJeeYeeJe~ ee~ efeYeeced~ efeefYe~ *Jelmeg~

mJee *Jeefle~~221~~
eeKeeefJeegJeew mLeeefveveew e mJee *Jeefle hejs veoermeb%eew Jee YeJele~ e$e veoermeb%ee le$e~

veee SsDeemeemeeced~~222~~
veoermeb%ekeelhejeefCe *Jeefvle Jeeveeefve Ss Deemed Deemed Deeced YeJeefvle eLeemebKeced~ veoermeb%eeYeeJes cegefveMeyoJeled~ ew,
ees~ eerYeeced~ efeYe~ ee, es~ efeYeeced~ efeYe~ ee, es~ ees~ eerveeced~ eeced, eew~
ees~ efe<eg~ SJeb yegef Je=ef keerefle& keeefvle ke=efle egefe esefCe hebefe (heef le) eYe=lee~ efMeyome leg Yeso~
Deye Fkeejevle eerefuebie efe Meyo nw~
efe efme efe, efe Deew Deewefjced Fme 211JeW met$e mes F neskej eer~ efe pemed Deefive meb%ee kejkes
Fjsogjesppeefme met$e mes S neskej ee yevee~
efe Memed eerefuebie ceW med kees ved veneR nesves mes efJemeie& neskej eer yevee~ DeLee&led Memeeskeej mee veesefeeeced Fme
166JeW met$e mes Memed kes Dekeej kees hetJe& mJej he neskej med kees efJemeie& ngDee Deewj meceeve meJeCe& kees oerIe& neskej eer yevee~
efe e, e kes d kee DevegyebOe ueeshe neskej efeDee Deefeeeb e vee Fme 167JeW met$e mes eerefuebie ceW e kees
vee kee efve<esOe nesves mes mebefOe nes ieF& lees ee yevee~ efe Yeeced efeYeeced~
efe *s Deeefo eejeW Jeeve nQ~

*s Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej m$eerefuebbieJeeeer Fed GJed mLeeveere Deewj mJe Fkeejevle
Gkeejevle eerefuebie Jeeeke Meyo efJekeuhe mes veoer meb%eke Yeer nes peeles nQ~~221~~
DeLee&led Deeies Deeves Jeeues 226JeW met$e mes oerIe& F& T kees eerefuebie ceW veoer meb%ee nesleer nw~

veoer meb%eke mes hejs *s Deeefo kes Deeves hej ece mes eejeW kees Ss, Deemed, Deemed,
Deeced DeeosMe nesles nQ~~222~~
Deewj peye veoer meb%ee veneR ngF& leye cegefve Meyo kes meceeve he eueWies~ *s Deeefo eej efJeYeefeeeW ceW ner oes-oes he nQ~
efe *s cegefveJeled ceW *s Fme met$e mes F kees S neskej mebefOe ngF& lees ees, veoer meb%eke ceW Ss neskej efe
Ss ew yevee leLewJe efe *efme Deefive meb%eke ceW *efme*meesjueeshee 169JeW met$e mes F kees De kee ueeshe neskej es
yevee~ Deewj veoer meb%ee neskej *efme kees Deemed DeeosMe neskej ee yevee~
efe ef*-Deefive meb%ee ceW eew, veoer meb%ee ceW eeced ~
efe
eer
ee
ees, ew
efeYeeced
efeYe
ns es!
ns eer!
ns ee!
es, ee
efeYeeced
efeYe
efeced
eer
eer
es, ee
ees
eerveeced
ee
efeYeeced
efeefYe
eew, eeced
ees
efe<eg
Fmeer ekeej mes Thej efueKes ngS yegef, Je=ef, Deeefo he eueles nQ~ ef Meyo ceW keg Yeso nw ef Deew
leoeoerveeced efJeYeeew Fme 172JeW met$e mes De DeeosMe neskej efeeeceeoe met$e mes Dee neskej e yevee
Deewefjced mes Deew kees F neskej s yevee~ e Yeeced eYeeced ~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(62)

mJejevlee: m$eerefuee

leoeefolJeeled De DeeosMe Dee eleee~ s~ ns s~ s~ eYeeced~ eYeeced~ eYeeced~ ees~ ees~ ef$eMeyome leg Yeso~

ef$eelegjes efeeeb efleme=eleme= efJeYeeew~~223~~

efeeeb Jele&ceeveeesefeelJeejdMeyoees efleme= eleme= DeeosMeew YeJele efJeYeeew hejle~ eOgef esleefj eehles yeeOekeyeeOeveeLeexeb eesie~

leew jb mJejs~~224~~
leew efleme= eleme= DeeosMeew jb eehveglees efJeYeeew mJejs hejs~ eflee~ ns eflee~ eflee~ efleme=efYe~ efleme=Ye~ efleme=Ye~

ve veeefce oerIe&ced~~225~~
leew efleme= eleme= DeeosMeew oerIe&lJeb ve eehvegJele meveeJeeefce hejs~ efleme=Ceeced~ efleme=< eg~ Fefle Fkeejevle~ F&keejevle
eerefuees veoerMeyo~

F&otlees eeKeew veoer~~226~~

eeKeeJeerotleew veoermeb%eew YeJele~

F&keejevleeeflme~~227~~
veoermeb%ekeeoerkeejevleelhej efmeueexheceeheeles~ veoermeb%eeovleenCeeefOekeeeVeoeeeerleeefovee efJeefnleeoerkeejelhej
efmeuueexheceeheeles~ veoer~ veeew~ vee~
e Deesmed ewmeesjs 213JeW met$e mes S neskej ees yevee~
ef$e Meyo ceW keg Yeso nQ~ ef$e pemed

m$eerefuebie ceW Jele&ceeve ef$e Deewj elJeejd Meyo efJeYeefe kes Deeves hej efleme=,
eleme= DeeosMe nes peelee nw~~223~~
efleme= Demed
eneB Iegef e 195 JeW met$e mes $e+ kees Dejd eehle Lee efkebleg Fmes yeeefOele kejves kes efueS Deeies kes met$e kee eesie nw~

mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej efleme=, eleme= kes $e+ kees jd DeeosMe nes peelee nw~~224~~
efleme= Demed eflee, elee~ efleme= Memed eflee~ efleme= efYe efleme=efYe~ efleme= Deeced veg kee Deeiece
ved kees Ced ngDee~

meg veg Deeced efJeYeefe kes Deeves hej efleme=, eleme= DeeosMe $e+ kees oerIe& veneR ngDee~~225~~
lees efleme=Ceeced yevee~
Fme ekeej mes Fkeejeble Meyo ngS~
Deye F&keejevle eerefuebie veoer Meyo nw~

eerefuebie kes F&keejeble Deewj Tkeejeble MeyoeW kees veoer en meb%ee nes peeleer nw~~226~~
veoer efme

veoer meb%eke F&keejeble mes hejs efme kee ueeshe nes peelee nw~~227~~
veoer meb%eke mes Deewj Deble enCe keer DeefOekelee mes veoeee Fleeefo met$e mes efkees iees F&keej elee mes hejs efme kee
ueeshe nes peelee nw~
veoer, veoer Deew FJeCeex ecemeJeCex Fleeefo met$e mes mebefOe neskej veeew yevee~ mecyeesOeve ceW veoer efme

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(63)

mebyegew mJe~~228~~
veee mebyegew mJees YeJeefle~ ns veefo~ ns veeew~ ns vee~

DecedMemeesjeefoueexheced ~~229~~
veoermeb%ekeelhejees DecMemeesjeefoueexheceeheeles~ veoerced~ veeew~ veoer~ veee~ veoerYeeced~ veoerefYe~ *Jelmeg~ veee
SsDeemeemeeefceleeoe~ veew~ veoerYeeced ~ veoerYe~ veee~ veoerYeeced~ veoerYe~ veee~ veees~ veoerveeced~ veeeced~ veees~
veoer<eg~ SJeb ieewjer ieevOeejer JeeCeer Yeejleer ieee$eer meeefJe$eer mejmJeleer ieesceleer ieese fceveer Yeeefceefve ees^er ceefn<eer cener hueJeer
meewjYeseer eYe=lee~~

cener ceboeefkeveer ieewjer meKeer YeeieerjLeer veoer~

hegjer veejer hegjvOeer e mewjvOeer megjmegvojer~~1~~
ce=ieer Jeveejer osJeer MeJe&jer JejJeefCe& veer~
efmebner nwceJeleer Oee$eer Oeefj$eerlesJeceeoe~~2~~
eerMeyome leg Yeso~ meew-

eer veoerJeled ~~230~~

mebyegef efme kes Deeves hej veoer meb%eke kees mJe nes peelee nw~~228~~
hegve mJe veoer eeYe efmeueexheced met$e mes veoer meb%eke mes mebyeesOeve ceW efme kee ueeshe nes ieee~ ns veefo! ns veeew!
ns vee!
veoer Deced, veoer Memed

veoer meb%eke mes hejs Deced Deewj Memed kes Deeefo kes De kee ueeshe nes peelee nw~~229~~
veoerced, veoer~ veoer e mebefOe neskej veee yevee~ veoerYeeced, veoerefYe veoer *s Deeefo eej efJeYeefeeeB nQ~
veee Ss Deemeemeeced Fme 222JeW met$e mes *s kees Ss *efme kees Deemed, *med kees Deemed Deewj ef* kees Deeced DeeosMe nes
peelee nw hegve FJeCeex ecemeJeCex Fleeefo mes mebefOe neskej veew, veee, veee, veeeced yevee~
veoer
veeew
vee
veew
veoerYeeced
veoerYe
ns veefo!
ns veeew!
ns vee!
veee
veoerYeeced
veoerYe
veoerced
veeew
veoer
veee
veees
veoerveeced
veee
veoerYeeced
veoerefYe
veeeced
veees
veoer<eg
Fmeer ekeej mes ieewjer, ieebOeejer Deeefo MeyoeW kes he eueWies~
MueeskeeLe&-cener, ceboeefkeveer, ieewjer, meKeer, YeeieerjLeer, veoer, hegjer, veejer, hegjvOeer, mewjvOeer, megjmegvojer, ce=ieer,
Jeveejer, osJeer, MeJe&jer, JejJeefCe&veer, efmebner, nwceJeleer, Oee$eer, Oeefj$eer Fve MeyoeW kees Deeefo ceW ueskej yengle mes Meyo nQ pees veoer
meb%eke nQ Deewj veoerJeled eueles nQ~~1-2~~
eer Meyo ceW keg Yeso nw~
eer efme

efJeYeefeeeW kes Deeves hej eer Meyo veoerJeled nes peelee nw~~230~~

(64)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eerMeyoes veoerJeJeefle efJeYeeew hejle~ eerMeyome he=Lekeveoermeb%eekejCeb efkeceLe? mJee *Jeefle Jee Fefle
met$eeseefJekeuheefve<esOeeLe&ced~ eer~

eer e~~ 231~~

eerMeyoew OeelegJeJeefle efJeYeefemJejs hejs~ efeeew~ efee~ ns efm$e~ ns efeeew~ ns efee~

JeecedMemeew~~232~~
eerMeyoes Jee OeelegJeJeefle DecedMemees hejle~ eerced, efeeced~ efeeew~ eer, efee~ ef eee~ eerYeeced~ eerefYe~
efeew~ eerYeeced~ eerYe~ efeee~ eerYeeced~ eerYe~ efeee~ efeees~ eerCeeced ~ efeeeb~ efeees~ eer<eg~~ eerMeyome
leg Yeso~ eer~ F&otleesefjegJeew mJejs Fefle mJejeoeefJeeeosMe~ efeeew~ efee~ DeefveleveoerlJeelmebyegew mJees veeefmle~ ns eer~ ns
efeeew~ ns efee~ efeeced~ efeeew~ efee~ efeee~ eerYeeced~ eerefYe~ *Jelmeg-veee SsDeemeemeeced~ heeeoerotleesefjegJeew mJejs~
eer Meyo kees veoer meb%ee he=Leked he mes keeeW keer? mJee *Jeefle 221 JeW met$e ceW kens iees efJekeuhe kee efve<esOe
kejves kes efueS ~ eer efme-efme kee ueeshe neskej eer~
eer Deew

mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej eer Meyo OeelegJeled nes peelee nw~~231~~
eer Meyo kees OeelegJeled kej uesves kes yeeo F&otleesefjegJeew mJejs Fme 189JeW met$e mes Oeeleg kes F&keej Tkeej kees Fed GJed
DeeosMe nes peelee nw~ Dele efeed Deew efeeew, efee yeve ieee~
mebyeesOeve ceW mJe neskej ns efe! Deeefo~
eer Deced, eer Memed

Deced Memed efJeYeefe kes Deeves hej eer Meyo OeelegJeled efJekeuhe mes neslee nw~~232~~
OeelegJeled nesves mes efeeced Deewj efee yevee leLee veoermeb%eke ceW Deced Memeesjeefoueexheced mes De kee ueeshe neskej eerced,
eer yevee~ eer e efeee~ eer *s, *efme Deeefo~ mJee *JeefleFme met$e mes *s Deeefo kes Deeves hej efJekeuhe mes
veoer meb%ee nesleer Leer efkevleg Fme efJekeuhe kees ner yeeefOele kejves kes efueS eer veoerJeled en 230JeeB met$e ueiee Lee Dele eneB
efJekeuhe kee efve<esOe nesves mes eer Meyo ceW *s Deeefo kes Deeves hej OeelegJeled keee& neskej Fed Yeer ngDee Deewj veoer meb%ee nesves mes
efJeYeefeeeW kees Ss Deemed Deemed Deeced Yeer ngDee lees efeed Ss efeew efeed Deemed efeee, efeee, efeeeced yeve ieee~
meJe&$e mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej F& kees Fed ngDee nw~
m$eer
efm$eeew
efm$ee
efm$eew
m$eerYeeced
m$eerYe
ns efm$e!
ns efm$eeew!
ns efm$ee!
efm$eee
m$eerYeeced
m$eerYe
m$eerced, efm$eeced efm$eeew
m$eer, efm$ee efm$eee
efm$eees
m$eerCeeced
efm$eee
m$eerYeeced
m$eerefYe
efm$eeeced
efm$eees
m$eer<eg
eer Meyo ceW keg Yeso nQ~
eer efme eer
eer Deew F&otleesefjegJeew mJejs Fme met$e mes Fed DeeosMe neskej efeeew, efee Deeefo~ mebyeesOeve ceW-eerefme eer Meyo
keer veoer meb%ee Deefvele nw, Dele mebyeesOeve ceW mJe veneR nesiee Dele ns eer! yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(65)

veoerhe#es SsDeemeeoe~ efeew, efees~ eerYeeced~ eerYe~ efeee, efee~ eerYeeced~ eerYe~ efeee, efee~ efeees~ Deeefce~

eeKeeefJeegJeew Jeeefce~~233~~
eeKeeefJeegJemLeeefveveew Deeefce hejs Jee veoermeb%eew YeJele~ efmes meleejcYees efveeceee~ efkeb veoerJeledkeee Deeefce e veg
Fefle vegjeiece~ Deve$e F&otleesefjegJeew mJejsFefle Fed GJed~ eerCeeced, efeeeced~ efeeeced, efeefe~ efeees~ eer<eg~ ue#ceerMeyome
leg Yeso~ ue#e oMe&veeveees~

ue#esjerceesvlee~~234~~
ue#eOeeleesjereleees YeJeefle ceesvlee~~ F&keejesvles eme efuemesefle Jeeveeled F&keejevleeeflmeefjefle mesueexhees ve YeJeefle~

DeJeerue#ceerlejerlev$eer-erOeereerCeecegCeeefole~
Deefhe eerefuepeeleerveeb efmeueeshees ve keoeeve~~1~~
ue#ceer~ ue#ceew~ ue#ce~ Deve$e veoerMeyoJeled~ Fefle F&keejevlee~ Gkeejevle eerefueeegMeyo~ me e efeMeyoJeled~
efJeMes<emleg Gle DeeslJeceJeeosMee~ eeg~ eet eeJe~ ns eees~ ns eet~ ns eeJe~ eegced~ eet~ eet~ eJee~
eegYeeced~ eegefYe~ mJee *Jeleerefle Jee veoerJeeJeeowDeemeeoe~ he#es YeevegMeyoJeled~ eJew, eeJes~ eegYeeced~
eerr *s, *efme Deeefo~
veoer meb%ee nesves hej Ss, Deemed, Deemed, Deeced, DeeosMe neskej Fed DeeosMe nes peelee nw~ leye efeew Deewj peye veoer meb%ee
veneR ngF& Fed neskej efees yevee~
eer Deeced

Deeced efJeYeefe kes Deeves hej eerefuebie ceW Fed GJed mLeeveere MeyoeW keer
veoer meb%ee efJekeuhe mes nesleer nw~~233~~
efkemeer keee& kes efme nesves hej Yeer pees hegve met$e kee DeejbYe neslee nw Jen efveece kes efueS neslee nw~ veoerJeled keee& keee
nw? Deeefce e veg Fme met$e mes veg kee Deeiece neskej ved kees Ced neskej eerCeeced yevee, Deve$e Fed Deeiece neskej efeeeced yevee~
eer ef* veoer meb%ee nesves hej efeeeced, Deve$e efeefe yevesiee~
eer
efeeew
efee
efeew, efees
eerYeeced
eerYe
ns eer!
ns efeeew!
ns efee!
efeee, efee
eerYeeced
eerYe
efeeced
efeeew
efee
efeee, efee,
efeees,
eerCeeced, efeeeced
efeee
eerYeeced
eerefYe
efeeeced, efeefe
efeees
eer<eg
ue#ceer Meyo ceW keg Yeso nw~
ue#e Oeeleg osKeves Deewj efieveleer kejves DeLe& ceW nw~

ue#e Oeeleg mes F& elee neskej Deble ceW ced kee Deeiece nes peelee nw~~234~~
Fme efveece mes ue#ceer yevee~
F&keejeble Meyo mes efme efJeYeefe kes Deeves hej F&keejebleeeflme Fme met$e mes efme kee ueeshe neslee Lee mees veneR ngDee nw
Dele ue#ceer yevee~
MueeskeeLe&-DeJeer, ue#ceer, lejer, lev$eer, er, Oeer, eer MeyoeW ceW GCeeefo ieCe kes eerefuebie Jeeeer MeyoeW ceW keoeefeled
Yeer efme kee ueeshe veneR neslee nw~

(66)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eegYe~ eJee, eees~ eegYeeced~ eegYe~ eJee, eees~ eJees~ eetCeeced~ eJeeced, eeew~ eJees~
eeg<eg~ SJeb G[g leveg efee mveeeg T kejsCeg OesvegeYe=lee~ Flegkeejevlee~~ Tkeejevle eerefuebes JeOetMeyo~ meewDeveerkeejevlelJeeled F&keejevleeeflmeefjefle mesueexhees ve YeJeefle~ JeOet~ JeOJeew~ JeOJe~ mebyegew mJe~ ns JeOeg~ ns JeOJeew~ ns JeOJe~
Deve$e veoerJeled~ SJeb Deueeyet ket eJeeiet ecet leC[t keceC[uet ket keC[t keemeteYe=lee YetMeyome leg Yeso~ meew-Yet~

YetOee&legJeled ~~235~~
YetMeyoes OeelegJeJeefle efJeYeefemJejs hejs~ YegJeew~ YegJe~ mecyeesOevesheefveleveoerlJeeled mebyegew mJees veeefmle~ Deve$e
ue#ceer
ue#cees
ue#ce
ue#cew
ue#ceerYeeb
ue#ceerYe
ns ueef#ce!
ns ue#ceew!
ns ue#ce! ue#cee
ue#ceerYeeced
ue#ceerYe
ue#ceerced
ue#ceew
ue#ceer
ue#cee
ue#cees
ue#ceerCeeced
ue#cee
ue#ceerYeeb
ue#ceerefYe
ue#ceeced
ue#cees
ue#ceer<eg
j <e kes yeeo heJeie& kee Devlej nesves hej Yeer ve kees Ce neslee nw~
F&keejeble Meyo hetCe& ngS~
Deye Gkeejeble m$eerefuebie eeg Meyo nw~
eeg efme~ eeg, eet, eeJe~
en Meyo efe Meyo kes meceeve euesiee~ efJeMes<e Flevee nw efke G kees Dees Deewj Dees kees hegve DeJed DeeosMe nes
peelee nw Dele ns eees! yevesiee~
eeg *s, *efme Deeefo mJee *Jeefle met$e mes veoer meb%eeJeled keee& kejves mes Ss Deemed Deemed Deeced nes peelee nw
DeveLee Yeeveg MeyoJeled he euelee nw~
eeg
eet
eeJe
e_Jew, eeJes
eegYeeced
eegYe
ns eees!
ns eet!
ns eeJe
e_Jee, eees eegYeeced
eegYe
eegced
eet
eet
e_Jee, eees e_Jees
eetveeced
e_Jee
eegYeeced
eegefYe
e_Jeeced, eeew e_Jees
eeg<eg
Fmeer ekeej mes G[g, leveg, efeebieg, mveeeg, T, kejsCeg, Oesveg Deeefo Meyo eueles nQ~ Fme ekeej Gkeejeble Meyo ngS~
Tkeejeble eerefuebie JeOet Meyo nw~
JeOet efme, F&keejeble ve nesves mes F&keejebleeeflme Fme met$e mes efme kee ueeshe ve nesves mes JeOet yevee~ mebyeesOeve ceW mJe
neskej ns JeOeg! Deve$e veoerJeled~
JeOet
JeOJeew
JeOJe
JeOJew
JeOetYeeced
JeOetYe
ns JeOeg!
ns JeOJeew!
ns JeOJe!
JeOJee
JeOetYeeced
JeOetYe
JeOetced
JeOJeew
JeOet
JeOJee
JeOJees
JeOetveeced
JeOJee
JeOetYeeced
JeOetefYe
JeOJeeced
JeOJees
JeOet<eg
Fmeer ekeej mes Deueeyet Deeefo Meyo eueWies~
Yet efme Yet~ Yet Deew

mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Yet Meyo OeelegJeled nes peelee nw~~235~~
YegJeew, YegJe~ Yet Meyo keer Yeer veoer meb%ee Deefvele nw Dele mebyeesOeve ceW mJe veneR neslee nw Dele ns Yet! ns YegJeew!

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(67)

veoerJeled~ ns Yet~ ns YegJeew~ ns YegJe~ YegJeced~ YegJeew YegJe~ YegJee~ YetYeeced~ YetefYe~ YegJes, YegJew~ YetYeeced~ YetYe~ YegJee,
YegJe~ YetYeeced~ YetYe~ YegJee YegJe~ YegJees~ YetCeeced~ YegefJe, YegJeeced~ YegJees~ Yet<eg~~ Flegkeejevlee~~ $e+keejevle
eerefuees ceele=Meyo~ ceelee~ ceelejew ceelej~ ns ceele~ ns ceelejew~ ns ceelej~ ceelejced~ceelejew~ ceele~ eerefueJeelmeme
velJeeYeeJe~ Fleeefo~ Deve$e efhele=MeyoJeled~ SJeb ogefnle= veveeveYe=lee~ mJeeeoerveeb e hetJe&Jeled~ mJeeeoe kes?

mJemee efleeeleee veveevoe ogefnlee leLee~

eelee ceelesefle mehlewles mJeeeefo<JeOeieer<ele~~1~~

Memeeoew ceele=MeyoJeled~ Fefle $e+keejevlee~ $e+keej keej uekeej Skeejevlee Deeefmee~ Sskeejevle eerefueeW megjwMeyo~
me e jwMeyoJeled~ megje megjeeew megjee~ mecyeesOevesefhe leled~ megjeeced megjeeew megjee~ megjeee megjeYeeced megjeefYe~ megjees
megjeYeeced megjeYe~ megjee megjeYeeced megjeYe~ megjee megjeees megjeeeced ~ megjeefe megjeees megjemeg~ Flewkeejevlee~ Deeskeejevle
eerefuees ieesMeyo~ me e hetJe&Jeled~ Deewkeejevle eerefuees veewMeyo~ me e iueewMeyoJeled~ Fleewkeejevlee~
~~ Fefle mJejevlee eerefuee~~
ns YegJe! veoer meb%ee kes he#e ceW *s Deeefo efJeYeefe kees eceMe Ss Deemed Deemed Deeced neskej T kees GJed nesiee~ Dele
Yet
YegJeew
YegJe
YegJew, YegJes
YetYeeced
YetYe
ns Yet!
ns YegJeew!
ns YegJe!
YegJee, YegJe YetYeeced
YetYe
YegJeced
YegJeew
YegJe
YegJee, YegJe YegJees
YegJeeced, YetCeeced
YegJee
YetYeeced
YetefYe
YegJeeced, YegefJe YegJees
Yet<eg
Fme ekeej mes Gkeejeble Meyo nes iees~ $e+keejeble eerefuebie ceele= Meyo nw~
ceele= efme Deemeew efmeueexhee Fme met$e mes $e+ kees Dee neskej efme kee ueeshe nes ieee lees ceelee yevee~ en Meyo efhele=
Meyo kes meceeve ner euelee nw kesJeue Memed ceW med kees ved veneR neslee nw Dele ceele yevee~
ceelee
ceelejew
ceelej
cee$es
ceele=Yeeced
ceele=Ye
ns ceele!
ns ceelejew!
ns ceelej! ceeleg
ceele=Yeeced
ceele=Ye
ceelejced
ceelejew
ceele
ceeleg
cee$ees
ceeleCeeced
cee$ee
ceele=Yeeced
ceele=efYe
ceeleefj
cee$ees
ceele=<eg
Fmeer ekeej mes ogefnle=, veveev Deeefo Meyo eueles nQ~ mJeme= Deeefo Meyo Yeer hetJe&Jeled eueles nQ~ mJeme= Deeefo ceW Deeefo
Meyo mes efkeleves he DeeJeWiess?
MueeskeeLe&-mJeme=, efleme=, eleme=, veveev, ogefnle=, eele=, ceele= es meele Meyo eneB Deeefo Meyo mes efuees iees nQ~
FveceW Yeer Memed efJeYeefe ceW ceele= MeyoJeled he yeveles nQ~ Fme ekeej mes $e+keejeble Meyo ngS~
$e+keejeble, keejeble Deewj uekeejeble Deewj Skeejeble Meyo Deeefme nQ~ Deye Sskeejeble eerefuebie megjw Meyo nw~
megjw efme nw~ jw Fme met$e mes JebpeveJeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Ss kees Dee nes peelee nw leye je yevee~
megje
megjeeew
megjee
megjees
megjeYeeced
megjeYe
ns megje!
ns megjeeew!
ns megjee! megjee
megjeYeeced
megjeYe
megjeeced
megjeeew
megjee
megjee
megjeees
megjeeeced
megjeee
megjeYeeced
megjeefYe
megjeefe
megjeees
megjemeg
Fme ekeej mes Sskeejeble Meyo ngS~ Deye Deeskeejeble eerefue iees Meyo nw pees efke hetJe&Jeled euelee nw~ Deewkeejeble
eerefuebie veew Meyo nw~ en iueew MeyoJeled euelee nw~ Fme ekeej mes Deewkeejeble Meyo ngS~
~~ mJejeble eerefuebie ekejCe hetCe& ngDee ~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(68)

mJejevlee: m$eerefuee

DeLe mJejevlee vehegbmekeefuee Gevles

Dekeejevlees vehegbmekeefue kegueMeyo~ meew-

Dekeejeomecyegew cege~~236~~
DekeejevleeVehegbmekeefueelhejees meceesueexhees YeJeefle cegjeieceeemecyegew~ kegueb~

Deewjerced ~~237~~
vehegbmekeefueelhej Deewjerceeheeles~ kegues~

pemedMemeew vehegbmekes~~238~~
pemedMemeew vehegbmekeefuebs Iegdmeb%eew YeJele~

pemedMemees efMe~~239~~
meJe&vehegbmekeefueelhejeespe&medMemees efMeYe&Jeefle~ Mekeej meJee&osMeeLe&~

OegdmJejeodIegef veg~~240~~
Oeg hetJe& mJejelheje vehegbmekeefues Iegef hejs vegjeiecees YeJeefle~ Iegef eemecyegew Fefle oerIe&~ kegueeefve~ ns kegue~ ns

Deye mJejeble vehegbmekeefuebie ekejCe kene peelee nw~

Dekeejeble vehegbmekeefuebie kegue Meyo nw~
kegue efme, kegue Deced

Dekeejeble vehegbmekeefuebie mes hejs mebyegef kees es[kej efme, Deced efJeYeefe kee ueeshe nes
peelee nw Deewj ceg kee Deeiece nes peelee nw~~236~~
Ske kees nekej Gmeer mLeeve hej otmejs elee kes Deeves hej Gmes DeeosMe kenles nQ SJeb he=Leked he mes efkemeer elee
kes Deeves kees Deeiece kenles nQ~ DeeosMe Me$egJeled ceevee ieee nw SJeb Deeiece efce$eJeled ceevee ieee nw~
kegue ceg G kee DevegyebOe ueeshe neskej kegueced yevee~
kegue Deew

vehegbmeke efuebie mes hejs Deew kees F& nes peelee nw~~237~~
kegue F& kegues yevee~ kegue pemed, kegue Memed

vehegbmeke efuebie ceW pemed Memed kees Ieg meb%ee nes peeleer nw~~238~~
vehegbmeke efuebie mes hejs pemed Memed kees efMe DeeosMe nes peelee nw~~239~~
eneB Mekeej meJee&osMe kes efueS nw DeLee&led Med kee DevegyebOe ueeshe nes peelee nw SJeb Me kes efveefcee mes en DeeosMe mebhetCe&
efJeYeefe kees nes peelee nw Gmekes Ske DebMe kees veneR Delekegue F

hetJe& kes Oegd mes hejs vehegbmeke efuebie keer Iegd efJeYeefe kes Deeves hej veg kee Deeiece nes peelee nw~~240~~
leye kegue ved F ngDee hegve Iegef eemebyegew Fme 177JeW met$e mes De kees oerIe& neskej kegueeefve yevee~ mebyeesOeve ceW kegue
efme mJeveoereeYe Fleeefo met$e mes efme kee ueeshe neskej ns kegue! yevee~ Deeies heg<eJeled mecePevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(69)

kegues~ ns kegueeefve~ hegvejefhe~ kegueced~ kegues~ kegueeefve~ keguesve~ kegueeYeeced~ keguew~ Dele hejb heg<eMeyoJeled~~ SJeb oeve Oeve
Oeeve efce$e Jee Jemeve Jeove veeve hegCe heehe megKe ogKeeoe~ meJe&veecve eLeceeefleereees kegueMeyoJeled~ meJe&ced~ meJex~
meJee&efCe~ hegvejefhe~ Deve$e hegbefueJeled~ DeveMeyome leg Yeso~

Deveeosmleg leg~~241~~
Deveeosve&hegbmekeefueelhejees meceesueesxhees YeJeefle legjeiecee~ efleeremlegMeyo efkeceLe&ced? DemecyegeefOekeejefveJe=eLe&ced~

Jee efJejeces~~242~~
efJejeces Oegeb eLecemle=leerees Jee YeJeefle~ Develed, Deveod~ Deves~ Deveeefve~ ns Deveod, ns Develed~ ns Deves~ ns
Deveeefve~~ Mes<eb hegbJeled~ SJeceskelejb Jepe&efelJeevelejeYe=lee~

vewkelejme~~243~~
kegueced
kegues
kegueeefve
kegueee
kegueeYeeced
keguesYe
ns kegue!
ns kegues!
ns kegueeefve!
kegueeled
kegueeYeeced
keguesYe
kegueced
kegues
kegueeefve
kegueme
kegueees
kegueeveeced
keguesve
kegueeYeeced
keguew
kegues
kegueees
kegues<eg
Fmeer ekeej mes oeve Deeefo Gheeg&e Meyo vehegbmekeeEueie ceW eueles nQ~
meJe&veece meb%eke MeyoeW ceW Yeer eLecee efleeree efJeYeefe ceW kegue Meyo kes meceeve SJeb le=leeree mes meYeer hegefuuebie
meJe&veece kes ner meceeve mecePevee~ pewmesmeJe&ced
meJex
meJee&efCe
meJe&mcew
meJee&Yeeced
meJexYe
ns meJe&!
ns meJex!
ns meJee&efCe
meJe&mceeled
meJee&Yeeced
meJexYe
meJe&ced
meJex
meJee&efCe
meJe&me
meJe&ees
meJex<eeced
meJexCe
meJee&Yeeced
meJez
meJe&efmceved
meJe&ees
meJex<eg
Deve Meyo ceW keg Yeso nw~
Deve efme, Deve Deced

vehegbmeke efuebie ceW Deve Deeefo mes hejs efme Deewj Deced kee ueeshe neskej leg
kee Deeiece nes peelee nw~~241~~
G kee DevegyebOe ueeshe neskej Develed yevee~ met$e ceW otmeje leg Meyo efkemeefueS nw? Demecyegef DeefOekeej keer efveJe=efe kes
efueS nw~

efJejece ceW Oegd kees le=leere De#ej efJekeuhe mes neslee nw~~242~~
Develed, Deveod
Deves
Deveeefve Devemcew
DeveeYeeced
DevesYe
ns Develed!, ns Deveod! ns Deves!
Deveeefve! Devemceeled, od DeveeYeeced
DevesYe
Develed, Deveod
Deves
Deveeefve Deveme
Deveees
Deves<eeced
Devesve
DeveeYeeced Devew
Deveefmceved
Deveees
Deves<eg
Fme ekeej mes Skelej kees es[kej Develej Deeefo Meyo eueles nQ~ Skelej efme, Skelej Deced

Skelej Meyo mes hejs efme, Deced efJeYeefe kes Deeves hej leg kee Deeiece veneR neslee nw~~243~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(70)

mJejevlee: m$eerefuee

SkelejMeyome vehegbmekeefues legjeiecees ve YeJeefle~ Skelejced~ Skelejs~ SkelejeefCe~ ns Skelej~ ns Skelejs~ ns

SkelejeefCe~ hegvejefhe~ Deve$e meJe&MeyoJeled~ Flekeejevlee~ Deekeejevlees vehegbmekeefuebie meesceheeMeyo~

mJejes mJees=1 vehegbmekes~~244~~

vehegbmekeefues Jele&ceeve mJejes mJees YeJeefle~ meesceheced~ meescehes~ meesceheeefve~ ns mees cehe~ ns meescehes! ns meesceheeefve~
hegvejefhe~ meesceheb~ meescehes~ meesceheeefve~ Mes<eb hegefuueJeled~ Fleekeejevlee~ Fkeejevlees vehegbmekeefuees JeeefjMeyo~ meew-

vehegbmekeelmeceesueexhees ve e leogeb~~245~~
vehegbmekeelhejees meeceesueexhees YeJeefle leogeb keee ve YeJeefle~ Jeeefj~

veeefceve mJejs~~246~~
veecevleeVehegbmekeefueeVegjeiecees YeJeefle mJejs hejs~ Deewjerefceefle F&lJeb CeJee~ JeeefjCeer~ peefme hetJe&Jeled~ vegjeiece~
meeceeveefJeMes<eeesefJe&Mes<ees efJeefOeye&ueJeeved Fefle veeeeled~ Gele~
Dele ceg kee Deeiece neskej Skelejced Skelejs SkelejeefCe~
Dekeejeble Meyo ngS~ Deye Deekeejeble vehegbmekeefuebie meescehee Meyo nw~

vehegbmeke efuebie ceW Jele&ceeve mJej mJe nes peelee nw~~244~~

Dele meescehe efme nw~
Dekeejeomebyegew cege 236JeW met$e mes Dekeejeble vehegbmeke efuebie mes hejs efme, Deced kee ueeshe neskej ceg kee Deeiece
nes ieee leye meesceheced yevee~
meesceheced
meescehes
meesceheeefve
meesceheee
meesceheeYeeced
meescehesYe
ns meescehe!
ns meescehes!
ns meesceheeefve!
meesceheeled, od
meesceheeYeeced
meescehesYe
meesceheced
meescehes
meesceheeefve
meesceheme
meesceheees
meesceheeveeced
meescehesve
meesceheeYeeced
meescehew
meescehes
meesceheees
meescehes<eg
Fme ekeej mes Deekeejeble Meyo ngS~ Deye Fkeejeble vehegbmeke efuebie Jeeefj Meyo nw~
Jeeefj efme, Jeeefj Deced

veeefce nw Devle ceW efpevekes Ssmes MeyoeW ceW vehegbmekeefuebie mes hejs efme, Deced kee ueeshe neskej
ceg leg kee Deeiece veneR neslee nw~~245~~
Dele Jeeefj, Jeeefj yevee~ Jeeefj Deew

veeceble vehegbmeke efuebie mes hejs veg kee Deeiece nes peelee nw mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej~~246~~
Dele Deewjerced met$e mes Deew kees F& SJeb j<e=JeCexYe Fleeefo met$e kes efveefcee mes ved kees Ced neskej JeeefjCeer yevee~
pemed efJeYeefe kes Deeves hej hetJe&Jeled pemed kees F Deewj veg kee Deeiece leLee Iegef eemebyegew mes oerIe& eehle Lee~ eeefhe
eneB veeefceve mJejs met$e mes veg kee Deeiece nes mekelee Lee efhej Yeer meeceeve Deewj efJeMes<e ceW efJeMes<e efJeefOe yeueJeeve nesleer nw
Fme veeme mes Oegd mJejeod Iegef veg 240 JeW met$e mes pemed, Memed kes Deeves hej veg kee Deeiece ngDee nw~ Fmeer yeele kees Mueeske
ceW Yeer kene nw1. hepe&veJeuue#eeeJe=eee mJemeeefhe mJe~ keeC[s kegC[es keeC[erYetleb kegueefcele$e vehegbmekes Fefle efueesheeoeveeVe
YeJeefle~ egieJej$eee egieJej$eeLe&efcele$eeefmeb yeefnjcevlejs Fefle ve YeJeefle~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(71)

meeceeveMeeelees vetveb, efJeMes<ees yeueJeeved YeJesled~

hejsCeehetJe&yeeOees Jee, eeeMees Meleeefcen~~1~~
OegdmJejedIegef veg Flevesve met$esCe vegjeiecees YeJeleerleLe&~

Fvednvedhet<eee&cCeeb Meew e~~247~~

Fved nved het<eved Dee&ceved Flesles<eecegheOeeee oerIeex YeJeefle vehegbmekeefues pemMemeesjeosMes Meew eemecyegew meew e hejs~ JeejerefCe~

veecevleelegjeb Jee1~~248~~
veecevleme vehegbmekeefuebieme elJeejd Meyome e eogeb keee leod Jee YeJeefle mecyegew hejs~ eleeueeshes eleeue#eCeb
ve eeefle Fefle veeeeled, ns Jeeefj, ns Jeejs~ ns JeeefjCeer~ ns JeejerefCe~ hegvejefhe Jeeefj~ JeeefjCeer~ JeejerefCe~ JeeefjCee~ JeeefjYeeced~ JeeefjefYe~
JeeefjCes~ JeeefjYeeced~ JeeefjYe~ JeeefjCe~ Fleeefo~ Deeefce~ veeefceve mJejs eehles meefle meeceeveefJeMes<eeesefJe&Mes<ees efJeefOeye&ueJeeved
Fefle veeeeled Deeefce e vegefjefle vegjeiecees YeJeefle~ oerIe&ceeefce meveew~ JeejerCeeced~ JeeefjefCe~ JeeefjCees~ Jeeefj<eg~~ DeefmLe oefOe meefkeLe
Deef#eMeyoeveeb eLeceeefleereeesJee&efjMeyoJeled~ DeefmLe~ DeefmLeveer~ DemLeerefve~ hegvejefhe-DeefmLe~ DeefmLeveer~ DemLeerefve~ eoew-

DeefmLeoefOemekeLe#Ceecevevleeoew~~249~~
MueeskeeLe&-meeceeve Meee keer Dehes#ee mes efveefele ner efJeMes<e Meee yeueJeeved neslee nw DeLeJee eee kejkes
JeekejCe ceW hej met$e keer Dehes#ee hetJe& met$e yeeefOele nes peeee kejles nQ~

Fved nved het<eved Dee&ceved Fve MeyoesW keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw veheggbmeke efuebie ceW pemed
Memed kees efMe DeeosMe nesves hej SJeb Demebyegef efme kes Deeves hej~~247~~
Dele Jeeefj ved F FmeceW ved keer GheOee kees oerIe& nes ieee heeeled j<e=JeCexYe Fleeefo met$e mes ved kees Ced neskej JeejerefCe yevee~
mebyeesOeve ceW Jeeefj efme

vehegbmeke efuebie ceW veecevle Deewj elJeejd mes hejs pees keee& kene ieee nw
Jen efJekeuhe mes neslee nw~~248~~
mecyeesOeve ceW-Dele efme kee ueeshe neskej ns Jeeefj yevee FmeceW efme elee kee ueeshe nesves mes elee ue#eCe keesF& keee&
veneR neslee nw Fme veeme mes Ske yeej ns Jeeefj! hegve mebyegew e met$e mes F kees S nes ieee~
Jeeefj Deeced veeefceve mJejs mes veg kee Deeiece eehle Lee efkevleg meeceeve Deewj efJeMes<e ceW efJeMes<e efJeefOe ner yeueJeeved
nesleer nw~ Fme veeme mes Deeefce e veg met$e mes veg kee Deeiece neskej oerIe& neskej JeejerCeeced yevee~
Jeeefj
JeeefjCeer
JeejerefCe
JeeefjCes
JeeefjYeeced
JeeefjYe
ns Jeeefj, Jeejs! ns JeeefjCeer!
ns JeejerefCe! JeeefjCe
JeeefjYeeced
JeeefjYe
Jeeefj
JeeefjCeer
JeejerefCe
JeeefjCe
JeeefjCees
JeejerCeeced
JeeefjCee
JeeefjYeeced
JeeefjefYe
JeeefjefCe
JeeefjCees
Jeeefj<eg
Deeies DeefmLe, meefkeLe Deewj Deef#e MeyoeW ceW eLecee Deewj efleeree efJeYeefeeeW ceW Jeeef j Meyo kes meceeve nw e Deeefo
efJeYeefeeeW ceW keg Yeso nw~

e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej vehegbmeke efuebie ceW DeefmLe Deeefo kes
Deefvlece F kees Deved DeeosMe nes peelee nw~~249~~
1. leogeb e keee efkeb? ns Jeejs Fle$e mebyegew e Fefle met$esCe SlJeb efJekeuhesve YeJeefle~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(72)

mJejevlee: m$eerefuee

vehegbmekeefuebieeveecemLeeoerveecevleesved YeJeefle eoew mJejs hejs~

DeJecemebeesieeoveesueeshees1ueghleJee hetJe&efJeOeew~~250~~
DeJecemebeesieelhejme Deveeskeejme ueeshees YeJeefle DeIegef mJejs hejs me eeueghleJeJeefle~ hetJe&me JeCe&me efJeOeew
kele&Jes~ DemLvee~ DeefmLeYeeced~ DeefmLeefYe~ DemLeves~ DeefmLeYeeced~ DeefmLeYe~ DemLeve~ DeefmLeYeeced~ DeefmLeYe~
DemLve~ DemLvees~ DemLveeced~

F&*deesJee&~~251~~
DeJecemebeesieelhejme Deveeskeejme ueeshees YeJeefle Jee F&*ees vehegbmekeefuebies DeewkeejeosMes F&keejs mehleceskeJeeves hejle
me eeueghleJeJeefle hetJe&me JeCe&me efJeOeew kele&Jes~ DeefmLve, DemLeefve~ DemLvees~ DeefmLe<eg~ SJeb oefOe meefkeLe Deef#eMeyoe~
MegefeMeyome eLeceeefleereeesJee&efjMeyoJeled~ Megefe~ Megefeveer~ Megeerefve~ mecyegeJeefJeMes<e~ hegvejefhe-Megefe~ Megefeveer~ Megeerefve~

eoew Yeeef<ele2hegbmkeb hegbJee~~252~~

Dele DemLeved Dee nw~

efpemeceW Je, ce mebege veneR nw Ssmes DemLeved Deeefo kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw DeIeg
mJej kes Deeves hej Deewj DeueghleJeled neslee nw hetJe&JeCe& keer efJeefOe nesves hej~~250~~
DemLeved Dee DemLvee, DeefmLeYeeced Deeefo~
DemLeved ef*

F& Deewj ef* kes Deeves hej Deved kes Dekeej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~251~~
efpemeceW Je, ce mebege veneR nQ Ssmes MeyoeW mes hejs Deew kes F& DeeosMe Jeeueer ef* efJeYeefe kes Deeves hej Deved kes Dekeej
kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~ leye DemLeved F DeefmLve, DemLeefve~
DeefmLe
DeefmLeveer
DemLeerefve
DemLeves
DeefmLeYeeced
DeefmLeYe
ns DemLes! ns DeefmLe!ns DeefmLeveer!
ns DemLeerefve!
DemLve
DeefmLeYeeced
DeefmLeYe
DeefmLe
DeefmLeveer
DemLeerefve
DemLve
DemLvees
DemLveeced
DemLvee
DeefmLeYeeced
DeefmLeefYe
DeefmLve, DemLeefve DemLvees
DeefmLe<eg
Fmeer ekeej mes oefOe, meefkeLe Deewj Deef#e MeyoeW kes he eueles nQ~ eLeeDeef#e
Deef#eCeer
De#eerefCe
De#Ces
Deef#eYeeced
Deef#eYe
ns De#es, ns Deef#e! ns Deef#eCeer! ns De#eerefCe!
De#Ce
Deef#eYeeced
Deef#eYe
Deef#e
Deef#eCeer
De#eerefCe
De#Ce
De#Cees
De#Ceeced
De#Cee
Deef#eYeeced Deef#eefYe
Deef#Ce, De#eefCe De#Cees
Deef#e<eg
Megefe Meyo kes he eLecee efleeree ceW Deef#eJeled ner eueWies~ e Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej Megefe Meyo kes heeW ceW
keg Yeso nw~
Megefe Dee

e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej veeceble Yeeef<elehegbmke Meyo, vehegbmeke efuebie
ceW efJekeuhe mes heg<e efuebieJeled nes peeles nQ~~252~~
1. mebeesieeosOeg& Fefle meme ueeshees YeJeefle lemceelkeejCeeled DeueghleJeefoefle Jeeveb~ 2. Ske SJe efn e Meyoefe<eg efuebies<eg
Jee&les~ SkecesJeeLe&ceeKeeefle leef Yeeef<elehegbmekeb~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(73)

veecevleb Yeeef<elehegbmkeb vehegbmekeefueb eoew mJejs Jee hegbJeJeefle~

eefVeefceecegheeoee, hegbefme1 efues eJee&les~

keueeryeJe=eew leosJe mee, eef Yeeef<elehegbmekeced~~1~~
Megefe Yetefceieleb leeseb, Megefevee&jer heefleelee~
MegefeOe&ce&hejes jepee, yeeeejer meoe Megefe~~2~~
Megee Megefevee~ MegefeYeeb~ MegefeefYe~ Megefeves, Megees~ MegefeYeeced~ MegefeYe~ Fleeefo~~ efMeyome leg Yeso~
leoeelJeb Deewjerefceefle F&lJeb e~ s~ ns s~ s~ eYeeced~ eYeeced~ eYeeced~ ees~ ees~ ef$eMeyome pemMemeesJee&efjMeyoJeled~
$eerefCe~ $eerefCe~ ef$eefYe~ Deve$e hegbefueJeled Fefle Fkeejevlee~ F&keejevlees vehegbmekeefuees eeceCeerMeyo~ leme mJejes mJees
vehegbmekes Fefle mJelJes MegefeMeyoJeled~ eoew Yeeef<elehegbmkeb hegbJeeJees YeJeefle efJekeuhesve~ eeceefCe~ eeceefCeveer~ eeceCeerefve~
hegvejefhe-eeceefCe~ eeceefCeveer~ eeceefCeefve~ eeceefCevee~ Deveskee#ejeesmlJemebeesieeod Jeew Fefle elJeced~ eeceCee~ eeceefCeYeeced~
Yeeef<ele hegbmke efkemes kenles nQ?
MueeskeeLe&-pees Meyo efpeme efveefcee kees ueskej kes heg<e efuebie ceW eJe=efe kejlee nw Deewj Jener vehegbmeke efuebie ceW Yeer
eue peelee nw Gmes Yeeef<ele hegbmke kenles nQ~~1~~
DeLee&led pees Meyo mJeeb ceW hegefuuebie nQ, efkevleg efveefcee mes vehegbmeke efuebie ceW Yeer eue peelee nw Jen Yeeef<ele hegbmke nw~
GoenjCe kes efueS osefKees~
MueeskeeLe&-Yetefceiele peue heefJe$e nw, heefleelee eer heefJe$e nw, Oece& ceW lelhej jepee heefJe$e nw SJeb yeeeejer peve meoe
heefJe$e nQ~~2~~
Fme Mueeske ceW Ske Megefe Meyo leerve kes efveefcee ee efJeMes<eCe mes leerve efuebieeW ceW yeoue ieee~ pewmes-leese Meyo vehegbmeke
kee efJeMes<eCe Megefe Meyo vehegbmeke efuebie nes ieee~ heefleJelee veejer kee efJeMes<eCe Megefe Meyo eerefuebie nes ieee Deewj jepee
kee efJeMes<eCe Megefe Meyo hegefuuebie ceW eue ieee nw~
Megefe e Ske yeej hegefuuebieJeled ceW Deefeeeb e vee met$e mes vee ngDee otmejer yeej veeefceve mJejs mes ved neskej
Megefevee yevee~
Megefe *s hegefuuebie ceW *s met$e kees F kees S neskej Megees DeveLee Megefeves yevee~
Megefe
Megefeveer
Megeerefve
Megees, Megefeves
MegefeYeeced
MegefeYe
ns Meges, Megefe! ns Megefeveer! ns Megeerefve!
Meges Megefeve
MegefeYeeced
MegefeYe
Megefe
Megefeveer
Megeerefve
Meges, Megefeve
Megees, Megefevees Megeerveeced
Megefevee
MegefeYeeced
MegefeefYe
Megeew, Megefeefve
Megees, Megefevees Megefe<eg
ef Deew
leoeoerveece efJeYeeew Fme 172JeW met$e mes De elee neskej Deewjerced mes F& neskej mebefOe neskej s yevee~
s~ s~ eYeeced~ eYeeced ~ eYeeced ~ ees ~ ees~
ef$e Meyo pemed Memed ceW Jeeefj MeyoJeled nw~
eLee-ef$e pemed, ef$e Memed pemedMemees efMe Fme met$e mes efMe DeeosMe neskej OegdmJejeod Iegef veg Fme 240JeW
met$e mes veg kee Deeiece Fved nved het<eee&cCeeb Meew e Fme 247JeW met$e mes oerIe& ved kees Ced neskej $eerefCe yevee~
1. De$e~ ef$e<eg efuebies<eg Jee&les~ SkecesJeeLe&ceeKeeefle leef Yeeef<elehegbmekeb~ Fefle hee"esefmle~ GejheemLeesoenjCewjecesJe meceereervees Yeeefle~

(74)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eeceefCeefYe~ eeceefCeves~ eeceefCeYeeced~ eeceefCeYe~ Fleeefo~ Deeefcevegjeiece~ oerIe&ceeefce meveew Fefle oerIe&~ eeceCeerveeced~
hegbJeeJes~ eeceCeeced~ eeceefCeefve~ hegbJeefle-efveees ef*jeced Fefle Deeced~ eJeb hetJe&Jeled~ eeceCeeced~ eeceefCevees, eeceCees~
eeceefCe<eg~ mecyeesOeves-veecevleelegjeb Jee~ ns eeceCes, ns eeceefCe~ ns eeceefCeveer~ ns eeceefCeefve~ SJeceeCeer mesveeveereYe=lee~~
Fefle F&keejevlee~ Gkeejevlees vehegbmekeefuees JemlegMeyo~ me e JeeefjMeyoJeled~ Jemleg~ Jemlegveer~ Jemlegefve~ mecyeesOeves-ns Jemleg,
ns Jemlees~ ns Jemlegveer~ ns Jemletefve~ hegvejefhe~ eoew mJejs hejs efveleb vehegbmekeb~ Deeefce hejs-Deeefce e veg~ oerIe&ceeefce meveew Fefle
oerIe&~ Jemlegveeb~ Jemlegefve~ Jemlegvees~ Jemleg<eg~ ce=ogMeyome eLeceeefleereeesJee&efjMeyoJeled~ ce=og~ ce=ogveer~ ce=otefve~ hegvejefhe~
eoew mJejs hejs Yeeef<ele-hegbmkeb hegbJee Fefle efJekeuhesve hegbJeeJe~ MegefeJeled~ ce=ogvee 2~ ce=ogYeeb~ ce=ogefYe~ Fleeefo~ SJeb heg
ueIeg ieg eYe=lee~ Flegkeejevlee~ Tkeejevlees vehegbmekeefue KeuehetMeyo~ leme mJejes mJees vehegbmekes Fefle mJelJes
$eerefCe~ $eerefCe~ ef$eefYe~ ef$eYe~ ef$eYe~ $eeeCeeced ~ ef$e<eg~
Fme ekeej mes Fkeejeble vehegbmeke efuebie ngS~ Deye F&keejeble vehegbmeke efuebie ceW eeceCeer Meyo nweeceCeer efme
mJejes mJees vehegbmekes Fme 244JeW met$e mes mJe neskej eeceefCe efme nw~
vehegbmekeelmeceesueexhees ve e leogeb Fme 245JeW met$e mes mJe neskej efme Deced kee ueeshe neskej Deewj keg keee& veneR
nesves mes eeceefCe Meyo yevee~ e Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej eoew Yeeef<elehegbmkeb hegbJee Fme 252JeW met$e mes efJekeuhe mes
hegbJeled nesves mes Ske yeej JeeefjJeled Ske yeej Deveskee#ejeesmlJemebeesieeodJeew 190JeW met$e mes F& kees ed neskej he eueWies~
Deeced efJeYeefe kes Deeves hej Deeefce e veg mes veg kee Deeiece oerIe&ceeefcemeveew mes oerIe& neskej eeceCeerveeced hegbJeod YeeJe ceW
eeceCeeced yevee~ eeceefCe ef* ceW eeceefCeefve hegefuuebie ceW efveeesef*jeced 191 JeW met$e mes Deeced neskej eeceCeeced yevee~
mebyeesOeve ceW veecebleelegjeb Jee mes ns eeceefCe, ns eeceCes! yevee~
eeceefCe
eeceefCeveer
eeceefCeefve
ns eeceefCe!, ns eeceCes!
ns eeceefCeveer!
ns eeceefCeefve!
eeceefCe
eeceefCeveer
eeceefCeefve
eeceefCevee, eeceCee
eeceefCeYeeced
eeceefCeefYe
eeceefCeves, eeceCes
eeceefCeYeeced
eeceefCeYe
eeceefCeve eeceCe
eeceefCeYeeced
eeceefCeYe
eeceefCeve, eeceCe
eeceefCevees, eeceCees
eeceCeerveeced, eeceCeeced
eeceefCeefve, eeceCeeced
eeceefCevees, eeceCees
eeceefCe<eg
Fmeer ekeej mes DeeCeer, mesveeveer Meyo kes he eueWies~
Fme ekeej F&keejeble vehegbmeke efuebie ngS Deye Gkeejeble veheggbmeke efuebie Jemleg Meyo nw Jen Jeeefj Meyo kes meceeve euelee
nw~ en Jemleg e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej Deeefce e veg mes veg kee Deeiece neskej oerIe&ceeefcemeveew mes oerIe&
neskej Jemletveeced yevelee nw~ eLeeJemleg
Jemlegveer
Jemletefve
Jemlegves
JemlegYeeced
JemlegYe
ns Jemleg! ns Jemlees! ns Jemlegveer!
ns Jemletefve! Jemlegve
JemlegYeeced
JemlegYe
Jemleg
Jemlegveer
Jemletefve
Jemlegve
Jemlegvees
Jemletveeced
Jemlegvee
JemlegYeeced
JemlegefYe
Jemlegefve
Jemlegvees
Jemleg<eg

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(75)

mesveeveerMeyoJeled~ Keueheg~ Keuehegveer~ Keuehetefve~ hegvejefhe~ eoew Yeeef<elehegbmkeefceefle efJekeuhesve e$e hegbJeeJemle$e mesveeveerMeyoJeled~
Keuehegvee, KeuehJee~ KeuehetYeeb~ KeuehetefYe~ Fleeefo~ SJeb mejuet~ keeC[uet eYe=lee~ Fletkeejevlee~ $e+keejevlees vehegbmekeefue
kele=&Meyo~ leme eLeceeefleereeesJee&efjMeyoJeled~ kele=&~ kele=&Ceer~ kele&efCe hegvejef he~ eoew hegbJeeJeelhegefuueJee~ ke$ee&,
kele=&Cee~ kele=&Yeeb~ kele=&efYe~ ke$ex, kele=&Ces~ kele=&Yeeb~ kele=&Ye~ keleg& kele&=Ce~ kele=&Yeeb~ kele=&Ye~ keleg& kele=&Ce~
kele=&Yeeb~ kele=&Ye~ keleg& kele=&Ce~ ke$eex, kele=&Cees~ Deeefce hejs vegjeiece~ kele&Ceeced~ kele=&efCe, kele&efj~ ke$eex kele=&Cees~
ce=og Meyo eLecee, efleeree ceW Jeeefj Meyo kes meceeve euelee nw SJeb e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej
eoew Yeeef<ele hegbmkeb hegbJee 252JeW met$e mes efJekeuhe mes hegefuuebie ceW eue peelee nw~ leye hegefuuebie ceW MegefeJeled nes peelee
nw~ eLeece=og
ce=ogveer
ce=otefve
ce=ogves, ce=oJes
ce=ogYeeced
ce=ogYe
ns ce=og! ns ce=oes! ns ce=ogveer! ns ce=otefve!
ce=ogve, ce=oes
ce=ogYeeced
ce=ogYe
ce=og
ce=ogveer
cegotefve
ce=ogve, ce=oes
ce=ogvees, ce=es
ce=otveeced
ce=e, ce=ogvee
ce=ogYeeced
ce=ogefYe
ce=ogefve, ce=oew
ce=ogvees, ce=es
ce=og<eg
Fmeer ekeej mes ueIeg ieg Deeefo MeyoeW kes he eueles nQ~ Gkeejeble Meyo hetCe& ngS~ Deye Tkeejeble vehegbmeke efuebie ceW
Keuehet Meyo nw~
Keuehet efme mJejes mJes vehegbmekes met$e mes mJe neskej mesveeveer kes meceeve euesiee~ e Deeefo mJejJeeueer efJeYeefeeeW
kes Deeves hej Yeeef<ele hegbmke nesves mes efJekeuhe mes hegbJeod nes peeJesiee~
Keueheg
Keuehegveer
Keuehetefve
ns Keueheg! ns Keuehees!
ns Keuehegveer!
ns Keuehetefve!
Keueheg
Keuehegveer
Keuehetefve
Keuehegvee, KeuehJee
KeuehegYeeced
KeuehetefYe
Keuehegves, KeuehJes
KeuehegYeeced
KeuehegYe
Keuehegve KeuehJe
KeuehegYeeced
KeuehegYe
Keuehegve KeuehJe
Keuehegvees, KeuehJees
Keuehetveeced, KeuehJeeced
Keuehegefve, KeueefhJe
Keuehegvees, KeuehJees
Keueheg<eg
Fmeer ekeej mes mejuet, keeC[uet Deeefo Meyo vehegbmeke efuebie ceW eueles nQ~
Tkeejeble Meyo ngS~ Deye $e+keejeble vehegbmeke efuebie kele=& Meyo nw~ en Meyo eLecee, efleeree ceW Jeeefj MeyoJeled euelee
nw Deewj e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej hebgJeeJe nesves mes efJekeuhe mes hegefuuebie ceW Yeer euelee nw~
kele=&
kele=&Ceer
kele&efCe
ke$ex, kele=&Ces
kele=&Yeeced
kele=&Ye
ns kele=&! ns kele&! ns kele=&Ceer! ns kele&efCe! keleg&, kele=&Ce
kele&=Yeeced
kele&=Ye
kele=&
kele=&Ceer
kele&efCe
keleg&, kele=&Ce
ke$eex kele=&Cees
kele&Ceeced
ke$ee&, kele&Cee
kele=&Yeeced
kele=&efYe
kele&efj, kele=&efCe
ke$eex kele=&Cees
kele=&<eg
yeng ees= Meyo nw~
eesg $e+le Gled mebyegew Meefme Jeeves vehegbmekes e Fme 201 ceW met$e mes vehegbmeke efuebie ceW, ees= kes $e+keej kees
Gkeej nes peelee nw Dele-

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(76)

mJejevlee: m$eerefuee

kele=&<eg~ mecyeesOeves-ns kele=&, ns kele&~ ns kele=&Ceer~ ns kele&efCe~ yengees=Meyome leg Yeso~ eesg $e+le Glmecyegew Fleeefovee
GYe&Jeefle~ Meefme Jeeves vehegbmekes e Fefle $e+le Gkeej~ yengeesg~ yengeesgveer~ yengeestefve~ hegvejefhe~ eoew mJejs Yeeef<elehegbmkeb
hegbJee Fefle efJekeuhesve hegbJeeJe DeeceskeefJekeuhe~

eoew mJejs Jee~~202~~

ees=Meyome $e+le GJee& YeJeefle eoew mJejs hejs~ Fefle efleereefJekeuhe~ Fefle GYeeefJekeuhes $ewheb~ yengeesgvee, yengeesdJee,
yengees^e~ yengeesgYeeb~ yengeesgefYe~ Fleeefo~ mecyeesOeves~ ns yengeesg, ns yengeeses~ ns yengeesgveer~ ns yengeestefve~ Fleeefo~
$e+keej keej uekeejevlee Skeejevleeeeeefmee~~ Sskeejevlees vehegbmekeefuees DeeflejwMeyo~ leme mJelJes-

mevOe#ejeCeeefceogleew mJeeosMes~~253~~
mevOe#ejeCeeb mJeeosMes meefle Fogleew YeJele~ lehejkejCecemevosneLe~ Fefle Skeejmewkeejme e mJe Fkeej~
Deeskeejmeewkeejme e mJe Gkeej~ Deefleefj~ veeefceve mJejs Fefle vegjeiece~ DeefleefjCeer~ DeeflejerefCe~ hegvejefhe~ eoew mJejs
Yeeef<elehegbmkeb hegbJee Fefle efJekeuhesve hegbJeeJe~ e$e hegbJeeJemle$e megjwMeyoJeled~ DeefleefjCee, Deeflejeee~ Jeeveeoew elees hejs
jwefjefle DeelJeb~ kegle? SkeosMeefJeke=leceveveJeled Fefle veeeeled~ DeeflejeYeeb~ DeeflejeefYe~ DeefleefjCes, Deeflejees~ DeeflejeYeeb~
DeeflejeYe~ Fleeefo~ Fefle Sskeejevlee~ Deeskeejevlees vehegbmekeefuebefe$eieesMeyo~ le$e Deeskeejme mJe Gkeej~ ce=ogMeyoJeled~
efe$eieg~ efe$eiegCeer~ efe$eietefCe~ hegvejefhe~ eoew mJejs Yeeef<elevehegbmkeb hegbJee Fefle efJekeuhe~ efe$eiegCee, 1efe$eieJee Fleeefo~ Fefle
yeng eesg yengeesgveer yengeestefve
eoew Yeeef<elehegbmkeb hegbJee Fme 252JeW met$e mes e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej efJekeuhe mes hegbJeeJe
ngDee~ Fme Ske efJekeuhe mes hegbJeeJe ngDee~ Fme Ske efJekeuhe mes oes he yeveWies~ hegve

e Deeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej ees= Meyo kes $e+keej kees
efJekeuhe mes Gkeej nes peelee nw~~202~~

en otmeje efJekeuhe ngDee~ Fme ekeej mes oes efJekeuhe mes leerve he yeveWies DeLee&led Ske yeej Gkeejeble Meyo kees
hegefuuebieJeled kejves mes Yeeveg kes meceeve he eueWies~ otmejer yeej Keueheg kes meceeve, leermejer yeej efhele=Jeled he eueWies~
$e+keejevle, keejeble, uekeejeble SJeb Skeejeble Meyo Deeefme nQ~
Sskeejeble vehegbmeke efuebie Deeflejw Meyo nw~
mJejes mJees vehegbmekes Fme 244JeW met$e mes mJe eehle Lee-

mebOe#ej kees mJe DeeosMe kejves hej mJe Fkeej Deewj Gkeej nes peelee nw~~253~~
Fled Gled ceW led Meyo mes mJe ner uesvee~ FmeceW mebosn kees otj kejves kes efueS ner led Meyo nw FmeefueS S Ss kees mJe
Fkeej Deewj Dees Deewj kees mJe Gkeej nes ieee~ Dele Deefleefj yevee~ en Deefleefj Meyo JeeefjJeled euessiee~ Dele veeefceve mJejs
mes veg kee Deeiece nes peeJesiee Deewj e Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej eoew mJejs Yeeef<elehegbmkeb hegbJee Fme met$e mes efJekeuhe mes
hegbJeod YeeJe nesves mes jw MeyoJeled he eueWies~
Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej jw met$e mes Deekeej nes peelee nw~ eMve en neslee nw efke peye Deefleefj Meyo ceW jw
vener nw leye en met$e kewmes ueiee? lees SkeosMeefJeke=leceveveJeled Fme veee mes Ske osMe efJeke=le nesves mes keg Devlej veneR
he[lee nw Dele en met$e henues Dee egkee nw~ 1. De$e Dees e DeefleveeJeeefo<eg celeevlejcevelees Jeced ~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(77)

Deeskeejevlee~ Deewkeejevlees vehegbmekeefueesefleveewMeyo~ le$eeefhe Deewkeejme mJe Gkeej leme eLeceeefleereeesJee&efjMeyoJeled~

Deefleveg~ Deeflevegveer~ Deeflevetefve~ hegvejefhe~ eoew mJejs Yeeef<elehegbmkeb hegbJee Fefle efJekeuhe~ Deeflevegvee, DeefleveeJee~ Fleeefo~
Fleewkeejevlee~
~~ Fefle mJejevlee vehegbmekeefuee~~
Deefleefj
DeefleefjCeer
DeeflejerefCe
ns Deefleefj!
ns DeefleefjCeer!
ns DeeflejerefCe!
Deefleefj
DeefleefjCeer
DeeflejerefCe
DeefleefjCee, Deeflejeee
DeeflejeYeeced
DeeflejeefYe
DeefleefjCes, Deeflejees
DeeflejeYeeced
DeeflejeYe
DeefleefjCe, Deeflejee
DeeflejeYeeced
DeeflejeYe
DeefleefjCe Deeflejee
DeefleefjCees, Deeflejeees
DeeflejerCeeced Deeflejeeeced
DeefleefjefCe, Deeflejeefe
DeefleefjCees, Deeflejeees
Deeflejemeg
Sskeejeble Meyo ngS Deye Deeskeejeble efe$e iees Meyo nw~ met$e 253JeW mes Deeskeej kees mJe Gkeej neskej efe$eieg yevee Fmekes
he ce=og MeyoJeled eueWies~ e Deeefo efJeYeefeeeW ceW Yeeef<ele hegbmkeb nesves mes efJekeuhe mes hegbJeled nesves mes efe$eieJee yeve peelee nw~
efe$eieg
efe$eiegCeer
efe$eietefCe
ns efe$eieg! ns efe$eiees!
ns efe$eiegCeer!
ns efe$eiegefCe!
efe$eieg
efe$eiegCeer
efe$eietefCe
efe$eiegCee, efe$eieJee
efe$eiegYeeced
efe$eiegefYe
efe$eiegCes, efe$eieJes
efe$eiegYeeced
efe$eiegYe
efe$eiegCe efe$eiees
efe$eiegYeeced
efe$eiegYe
efe$eiegCe efe$eiees
efe$eiegCees, efe$eieJees
efe$eietCeeced, efe$eieJeeced
efe$eiegefCe, efe$eieefJe
efe$eiegCees, efe$eieJees
efe$eieg<eg
Fme ekeej mes Deeskeejeble Meyo ngS~ Deye Deewkeejeble vehegbmeke efuebie Deefleveew Meyo nw~ met$e 253JeW mes Deew kees mJe
neskej Gkeej nes peelee nw Dele Deefleveg yevee Deeies Yeeef<ele hegbmkeb nesves mes efJekeuhe mes hegbJeod nesves mes oes he yeveWies~
Deefleveg
Deeflevegveer
Deeflevetefve
ns Deefleveg, Deeflevees!
ns Deeflevegveer!
ns Deeflevetefve!
Deefleveg
Deeflevegveer
Deeflevetefve
Deeflevegvee, DeefleveeJee
DeeflevegYeeced
DeeflevegefYe
Deeflevegves DeefleveeJes
DeeflevegYeeced
DeeflevegYe
Deeflevegve DeefleveeJe
DeeflevegYeeced
DeeflevegYe
Deeflevegve DeefleveeJe
Deeflevegvees DeefleveeJees
Deeflevetveeced, DeefleveeJeeced
Deeflevegefve, DeefleveeefJe
Deeflevegvees, DeefleveeJees
Deefleveg<eg
Fme ekeej mes Deewkeejeble Meyo ngS~
mJejeble vehegbmekeefuebie ekejCe meceehle ngDee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(78)

mJejevlee: m$eerefuee

DeLe Jeeveevlee hegefuueMeyoe eLeeecesCeesevles

keJeiee&vlee hegefuueMeyoe Deeefmee~ ekeejevle hegefuue megJeeeMeyo~ meew-Jeeveeeself e efmeueeshe~ oeosn&meie
FlevegJele&les~

eJeie&ieeoerveeb e~~254~~
eJeiee&vleme Med FlesJeceeoerveeb e iees YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~
1

heoevles Oegeb eLece~~76~~

heoevles Jele&ceeveeveeb Oegeb JeCee&veeb eLecees YeJeefle DeIees<es~ eLece FlevegJele&les~

2

Jee efJejeces~~242~~

efJejeces Oegeb eLecemle=leeree Jee YeJeefle~ megJeeked megJeeied, megJeeeew~ megJeee~ SJeb mecyegew~ megJeeeb~ megJeeeew~
megJeee~ megJeeee~ megJeeiYeeb~ megJeeefiYe~ megJeees~ megJeeiYeeb~ megJeeiYe~ megJeee~ megJeeees~ megJeeeeb~ megJeeefe~
megJeeees~ megefhe~ ielJeb~

DeIees<es eLece~~255~~
DeIees<es hejs Oegeb eLecees YeJeefle~ Fefle kelJeb~ veeefcekejsleeefovee meme <elJeb~

ke<eeesies #e~~256~~
kekeej<ekeejeeseexies #ees YeJeefle megJee#eg~
DeLe Jebpeveeble MeyoeW ceW ece mes eLece Jeeveeble hegefuuebie Meyo eueWies~
keJeieele hegefuuebie Meyo Deeefme nQ~
ekeejeble hegefuuebie megJeeed Meyo nw~ megJeeed efme Jeeveee 178JeW met$e mes efme kee ueeshe nes ieee oeosn&meie
en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

eJeiee&vle Deewj Med kes Deble kees efJejece ee Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes
Deeves hej ied nes peelee nw~~254~~
megJeeedmegJeeied yevee~

heo kes Deble ceW Oegd kees eLece De#ej nes peelee nw~~76~~
DeIees<es eLece en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

efJejeced ceW Oegd kees eLece DeLeJee le=leere De#ej nes peelee nw~~242~~
Fme met$e mes megJeekedmeghed
eJeie&ieeoerveeb e Fme 254JeW met$e mes ed kees ied ngDee hegve-

DeIees<e kes Deeves hej Oegd kees eLece De#ej neslee nw~~255~~
Fme met$e mes ked nes ieee veeefcekejhej Fleeefo 150JeW met$e mes ked mes med kees <ed nes ieee leye megJeeked <eg jne~

kekeej Deewj <ekeej kee eesie nesves hej #e nes peelee nw~~256~~
Fmemes megJee#eg yevee~
1. en met$e henues Dee egkee nw~ 2. en met$e henues Dee egkee nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(79)

keJeie&eLece Me<emes<eg efleerees Jee~~257~~

keJeie&eLeceme efleerees YeJeefle Me<emes<eg hejlees Jee~ megJeeKmeg~ eleMeyome leg Yeso~ eJeie&ieeoerveeb esle$e
eJeie&enCeyeueeoe egped egeeb eeiesJe ielJeb~

ceveesjvegmJeejes Iegef~~258~~
Devevleeesce&keejvekeejeesjvegmJeejes YeJeefle Oegef hejs~

Jeiex Jeiee&vle~~259~~
DevegmJeejes Jeiex hejs Jeiee&vlees YeJeefle~

mebeesieevleme ueeshe~~260~~
heome mebeesieevleme ueeshees YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ ele*d~ eleeew~ elee~ eleeb~ eleeew~

JeeveeVeewveg<e~~261~~
OeelegefueeesjvleeodJeeveee hetJeex vekeej meesveg<emeb%ees YeJeefle~ DeIegd mJejs ueesheefcelevegJele&les~ Jeeves ew<eeb
efveefjefle e~

Med <ed med kes Deeves hej keJeie& kee eLece De#ej efJekeuhe mes efleere De#ej nes peelee nw~~257~~
Dele megJeeKmeg yeve ieee~
megJeeked, megJeeied megJeeeew
megJeee
megJeee
megJeeiYeeced
megJeeiYe
megJeeeced
megJeeeew
megJeee
megJeee
megJeeees
megJeeeeced
megJeeee
megJeeiYeeced
megJeeefiYe
megJeeefe
megJeeees
megJee#eg, megJeeKmeg
megJeees
megJeeiYeeced
megJeeiYe
eleed Meyo ceW keg Yeso nQ~
eJeie&ieeoerveeb e Fme met$e mes ed kees ied nes ieee leyeeleved ied efme Jeeveee Fme met$e mes efme kee ueeshe nes ieee~ eneB ed kes efveefcee mes ved kees _ed ngDee Lee Dele
ed kees ied kejves hej _ed cetue ved kes he ceW Dee ieee~

Iegd kes Deeves hej Deble ceW ve nes Ssmes cekeej Deewj vekeej kee DevegmJeej nes peelee nw~~258~~
Deeies Jeie& kes Deeves hej DevegmJeej keer Gmeer Jeie& kee Debeflece De#ej nes peelee nw~~259~~
Dele ele*d ied jne~

efJejece Deewj Jebpeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej Deble kes mebeesieer De#ej kee ueeshe nes peelee nw~~260~~
Dele ele*d yevee~ eleed Deew eleeew Deeefo~
eleed Memed

Oeeleg Deewj efuebie kes Debeflece Jebpeve mes hetJe& ceW pees vekeej nw Jen
Deveg<ebie meb%eke nes peelee nw~~261~~
Fme met$e mes eleed kes ved kees Deveg<ebie meb%ee nes ieF&~ DeIeg mJejs ueesheced SJeb Jebpeves ew<eeb efve es met$e DevegJe=efe
ceW eues Dee jns nQ~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(80)

mJejevlee: m$eerefuee

Deveg<eeeegesled~~ 262~~
DeegesefjovegyevOeJeefpe&lemeeveg<ees ueesheceeheeles DeIegdmJejs Jeeves e hejs~

Deesjueeshe hetJe&me e oerIe&~~263~~

Deesjueeshees YeJeefle hetJe&me e oerIeex YeJeefle DeIegd mJejeoew~ eleere~ eleeree~ eleiYeeb~ eleefiYe~ Fleeefo~ SJeb eeed
meceed eYe=lee~ Deegesefjefle efkeb? eg*d~ egeew~ ege~ egeb~ egeew~ ege~ egee eg*dYeeb~ egef*dYe~ mehleceeb leg-

*eled~~264~~
*elhejme meme <ees YeJeefle~ eg*d<eg~ Fleeefo~ FovegyevOeJeefpe&lemesefle efkeb? megkevmMeyo~ keefme ieefleMeemeveees~
Dele SJe Jepe&veeefoovegyevOeeveeb Oeeletveeb vegjeieceesmleerefle~ methetJe&ke megg kebmles efkeJehed~ efkeJehed meJee&heneefjueeshe~ ke=eeflemeceemeeesefle~
efuemeb%ee~ eLecewkeJeeveb efme~ Jeeveeesefle mesueexhe~ ceveesjvegmJeejes Oegef Fefle vekeejmeevegmJeejs eehles meJe&efJeefOeYees

eged Deewj Fkeej DevegyebOe Jeeues MeyoeW kees es[kej Deeies DeIegd mJej Deewj
Jebpeve kes Deeves hej Deveg<ebie kee ueeshe nes peelee nw~~262~~
Dele eefle Deed Demed jne~

DeIegd mJej Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej Dee kes De kee ueeshe neskej
hetJe& kes mJej kees oerIe& nes peelee nw~~263~~
leye eleered Demed eleere yevee~ eleed Yeeced
254JeW met$e mes ed kees ied~ 261JeW met$e mes ved kees Deveg<ebie meb%ee neskej 262JeW met$e mes Deveg<ebie kee ueeshe ngDee Deewj
eleiYeeced yeve ieee~
mebyeesOeve ceW Yeer ener he yeveles nQ~
ele*d
eleeew
elee
eleere
eleiYeeced
eleiYe
eleeced
eleeew
eleere
eleere
eleerees
eleereeced
eleeree
eleiYeeced
eleefiYe
eleerefe
eleerees
ele#eg
eleeres
eleiYeeced
eleiYe
Fmeer ekeej mes eeed SJeb meceed Meyo Yeer eueles nQ~ met$e ceW eged kees es[kej Ssmee keeeW kene?
lees Fme eged ceW DeIeg mJej Deewj Jebpeve kes Deeves hej Deveg<ebie kee ueeshe veneR neslee nw~
eg*d meg

* mes hejs mekeej kees <ekeej nes peelee nw~~264~~

Dele eg*d<eg yevee~
eg*d
egeew
ege
ege
eg*dYeeced
eg*dYe
egeced
egeew
ege
ege
egees
egeeced
egee
eg*dYeeced
egef*dYe
egefe
egees
eg*d<eg
eges
eg*dYeeced
eg*dYe
262JeW met$e ceW kene efke Fkeej DevegyebOe efpemeceW ngDee nw Ssmes MeyoeW kes Deveg<ebie kee ueeshe veneR nesiee mees Ssmee keeeW

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(81)

ueesheefJeefOeye&ueJeeefveefle veeeeled mebeesieevleme ueeshe Fefle efveleb mekeejueeshe~ meg keved~ mJejs hejs ceveesjvegmJeejes Oegef Fefle
DevegmJeej~ cenlmeeneee&eleesoeaIeex ve meeled~ megkebmeew~ megkebme~ megkebmeb~ megkebmeew~ megkebme~ megkebmee~ megkevYeeb~ megkeefvYe~
Fleeefo~ mecyeesOevesefhe leled~

veees hetpeeeeb~~265~~
hetpeeLex Jele&ceeveme Deesjveg<eme ueeshees ve YeJeefle DeIegdmJejs Jeeves e hejs~ ee*d~ eeeew~ eee~ ns ee*d~ ns
eeeew~ ns eee~ eeeb~ eeeew~ eee~ eeee~ ee*dYeeced~ eeef*dYe~ Fleeefo~ megefhe efJeMes<e~ *elhejme meme <ees YeJeefle~
ee*d<eg~ Deeg ieeflehetpeveees~ ehetJe&ke eeeleerefle efkeJehed meJee&heneefjueeshe~ ke=eeflemeceemeeesefle efuemeb%ee~ e$e ieleLe&mle$e
kene? megkevmed Meyo nw en kewmes yevee mees osefKees! keefme Oeeleg ieceve Deewj Meemeve DeLe& ceW nw FmeceW Fkeej kee DevegyebOe
ueeshe ngDee nw Dele Fkeej DevegyebOe Oeeleg ceW ke=ovle ceW veg kee Deeiece neslee nw meg Ghemeie& hetJe&ke DeLee&led Deer lejn mes ieceve
ee Meemeve kejlee nw Fme DeLe& ceW efkeJehed elee ngDee lees meg ke veg me megkevmed yevee keeeWefke efkeJehed elee kee meJee&henejer
ueeshe nes peelee nw~ hegve ke=eeflemeceemeee Fme 423 JeW met$e mes efuebie meb%ee neskej ef me Deeefo efJeYeefeeeB Dee ieF~
megkevmed efme Jebpeveee Fme met$e mes efme kee ueeshe ceveesjvegmJeejesOegef Fme 258JeW met$e mes vekeej kees DevegmJeej
eehle Lee efkevleg meJe&efJeefOe mes ueeshe efJeefOe yeueJeeved nesleer nw Fme efveece mes mebeesieebleme ueeshe Fme 163JeW met$e mes mebege
kes Devle mekeej kee ueeshe neskej megkeved yevee~ megkevmed Deew ceveesjvegmJeejes Oegef mes ved kees DevegmJeej neskej megkebmeew
yevee~ eneB cenled kes meenee& mes Oeeleg kees oerIe& veneR ngDee~
megkevmed Yeeced mebeesieebleme ueeshe mes med kee ueeshe neskej megkevYeeced yevee~
megkeved
megkevmeew
megkebme
megkebmes
megkevYeeced
megkevYe
ns megkeved
ns megkevmeew
ns megkebme
megkebme
megkevYeeced
megkevYe
megkebmeced
megkevmeew
megkebme
megkebme
megkebmees
megkebmeeced
megkebmee
megkevYeeced
megkeefvYe
megkebefme
megkebmees
megkevmeg
eee efme

hetpee DeLe& ceW Jele&ceeve Deed kes Deveg<ebie kee ueeshe veneR neslee nw~~265~~
DeIegd mJej Deewj Jebpeve Jeeueer efJeYeefeeeW kes Deeves hej Deed kes vekeej kee ueeshe veneR neslee nw hetpee DeLe& ceW
efJeeceeve jnves hej~ Dele
eeed Memed eee~ eeed Yeeced ed kees ied _ed kees DevegmJeej neskej *keej ngDee~ mebege kes Deble kee ueeshe
neskej ee*dYeeced ~ eee meg ee*d meg *eled 264JeW met$e kees med kees <ed neskej ee*<eg yeve ieee~
ee*d
eeeew
eee
eees
ee*Yeeced
ee*dYe
ns ee*d!
ns eeeew!
ns eee!
eee
ee*dYeeced
ee*dYe
eeeced
eeeew
eee
eee
eeees
eeeeced
eeee
ee*dYeeced
eeef*dYe
eeefe
eeees
ee*d<eg (ee*d#eg)
Deeg Oeeleg ieefle Deewj hetpee DeLe& ceW nQ
e Ghemeie&hetJe&ke Deeefle nw, efkeJehed elee kee meJee&henejer ueeshe ke=eeflemeceemeee met$e mes efuebie meb%ee neskej
eeed yevee~ peye Fme eeed kee ieefle DeLe& ueWies leye Memeeefo efJeYeefe kes Deeves hej Deveg<ebieeeegesled met$e mes DeIegd mJej

(82)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Deveg<eeeegesled Fleveg<eueeshe~ e$e hetpeeLe&mle$e veees hetpeeeeefceefle~ DeIegdmJejs Jeeves Deveg<eueeshees ve YeJeefle~
DeoeMeyome leg Yeso~ Deeg DeomhetJe&-Decegceeleerefle efkeJehed esefle efkeJehed elee~ efkeJeefhe meefle-

efJe<JeiosJeeeseevlemJejeosjeeleew keJeew~~266~~
efJe<JeiosJeees meJe&veecveeevlemJejeosjJeeJeeeeleew efkeJeyevles hejsefjeosMees YeJeefle~ Fefle mekeejmeefnleme Dekeejme
DeefjeosMe~ FJeCeex elJeb Deoeeg Fefle efmLeles meefle-

Deoeees ome yengueb~~267~~

Deeees okeejme yengueb cekeejes YeJeefle, ceeled hejme jme GlJeb e~ Deocege*d~ Deocegeeew~ Deocegee~ SJeb
mecyegew~ Deocegeeb~ Deocegeeew~

hejle kesefeefoefvle kesefeefoefvle hetJe&le~

GYeees kesefeefoefvle kesefeVesefvle eesYeees~~1~~
Deewj Jeeveeefo efJeYeefeeeW kes Deeves hej Deveg<ebie kee ueeshe nesiee~ Dele Gheeg&e ekeej mes oes lejn mes he eueles nQ~
Deoe^ed Meyo ceW keg Yeso nweneB Yeer Deeg Oeeleg ieefle Deewj hetpeve DeLe& ceW nw~
Deomegd MeyohetJe&ke Deeg Oeeleg mes Decegced Deeefle Fme ekeej mes efkeJehe Fme 656JeW met$e mes efkeJehed elee ngDee SJeb
efkeJehed elee kes nesves hej Deeies kee met$e ueielee nw~

Dee Oeeleg mes efkeJehed elee kes Deeves hej efJe<Jeked, osJe Deewj meJe&veece kes Devle mJej
keer Deeefo kes DeJeeJe kees Deef DeeosMe nes peelee nw~~266~~
eneB hej Deomed Meyo meJe&veece nw Dele Fmekes DeJeeJe-mekeej meefnle okeej kes Dekeej kees Deef DeeosMe nes ieee
leye Deoef Deed ~

F JeCe& kees ed neskej Deoe^edyeve ieee~ Deoe^ed kes okeej kees

yenguelee mes cekeej nes peelee nw~~267~~
Deewj cekeej mes hejs jkeej kees Gkeej nes peelee nw leye Deoceg Fkeej kees ed neskej Deed efceuekej Deocegeed yevee~
DeLee&led Deo ef Deed nw~ ef ceW leerve De#ej nQ~ od kees ced jd kees G Deewj F kees ed DeeosMe nes ieee~
Deoceged Deed Deocegeed yevee~
Fmeer efJe<ee ceW Deeies kes Mueeske kee DeLe& osefKees!
MueeskeeLe&-keesF& Deeeee& heo kes okeej kees cekeej SJeb keesF& Deeeee& hetJe& kes okeej kees cekeej kejles nQ SJeb keesF&
Deeeee& oesveeW ner okeejeW kees cekeej mJeerkeej kejles nQ leLee keesF& Deeeee& oesveeW ner okeejeW kees cekeej veneR ceeveles nQ Dele
Fme Deomed Meyo mes Deed Oeeleg kes Deeves hej eej ekeej kes he yeve peeles nQ~
eLece hej kes okeej kees cekeej kejves hej Deocegeed efleere- hetJe& kes okeej kees cekeej kejves hej Deoe^ed~
le=leere ceW-oesveeW ner okeejeW kees cekeej kejves hej Decegcegeed elegLe& ceW-oesveeW ner okeejeW kees cekeej ve kejves hej Deoe^ed Ssmes
eej he yeves nQ Deye ke=eeflemeceemeee mes efuebie meb%ee neskej efme Deeefo efJeYeefeeeB Deekej ece mes Ske-Ske kes he eueWies~
henues Deocegeed Meyo eueeee nw pees efke eleed kes meceeve nw~ Deocegeed Memed Deveg<ebieeeegesled mes ved kee
ueeshe nes ieee~ Deesjueeshe hetJe&me e oerIe& Fme 263JeW met$e mes DeocegF Dee kes De kee ueeshe neskej hetJe& kes mJej
F kees oerIe& ngDee SJeb DeocegF&e yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

(83)

keelev$eheceeuee

veeslees Je~~268~~
Deoe^ed Flesleme Glees JelJeb e YeJeefle~ Deveg<eeeegesled Fefle veueeshe~ Deesjueeshe hetJe&me e oerIe& Fefle Dekeejueeshe
hetJe&me e oerIeex YeJeefle~ DeocegF&e~ DeocegF&ee~ Deveg<eeeegesled veueeshe~ eJeie&ieeoerveeb e ielJeb~ DeocegeiYeeb~ DeocegeefiYe~
hetJe&Jeled Deveg<eueeshees ielJeb e~ DeIees<es eLece~ ked~ veeefcekejsleeefovee <elJeb~ Deocege#eg~ Decege^*d~ Decege^eew~ Decege^e~
Decege^eb~ Decege^eew~ Decegere~ Decegeree~ Decege^iYeebb~ Decege^efiYe~~ Decege^#eg~ Decegcege*d~ Decegcegeeew~ Decegcegee~
Decegcegeeb~ Decegcegeeew~ DecegcegF&e~ DecegcegF&ee~ DecegcegeiYeeb~ DecegceeefiYe~ Decegcege#eg~ Deoe^*d~ Deoe^eew~ Deoe^e~
Deoe^eb~ Deoe^eew~ Deoere~ Deoeree~ Deoe^iYeeb~ Deoe^efiYe~ Deoe^#eg~
GoedMeyome leg Yeso~ Go*d~ Goeew~ Goe~ Goeb~ Goeew~ Memeeoew-

Deocegeed kes Gkeej kees Jed veneR neslee nw~~268~~

Deocegeed Yeeced Deveg<ebieeeegesled mes Deveg<ebie kee ueeshe neskej eJeie&ieeoerveeb e met$e mes ed kees ied neskej
DeocegeiYeeced yevee~
meghed ceW Deocegeied meg DeIees<es eLece mes ied kees ked SJeb veeefcekejhej Fleeefo met$e mes med kees <ed neskej ke<eeesies
#e mes #ed neskej Deocege#eg yevee~
otmeje Meyo Decege^ed nw~ heeBe he yeveves kes yeeo Decege^ed Memed Deveg<ebie kee ueeshe~ Deed kes De kee ueeshe neskej
hetJe& kees oerIe&-Decegef Deed Memed Decegere yevee~
Decege^ed Yeeced Deveg<ebie kee ueeshe SJeb ed kees ied neskej Decege^iYeeced yevee~
Decege^ed meghed Decege^#eg yevee
leermeje-Decegcegeed nw~ heeBe he yeveves kes yeeo Decegcegeed Memed DecegcegF Deed Memed Deveg<ebie kee ueeshe, De kee ueeshe
hetJe& keer F kees oerIe& neskej DecegceF&e yevee~ Decegcegeed Yeeced Deveg<ebie kee ueeshe ed kees ied neskej DecegcegeiYeeced yevee~
Decegcegeed meg~ Deveg<ebie kee ueeshe neskej ed kees ied SJeb ked leLee meg kees <eg neskej ke<eeesies #e mes #eg neskej Decegcege#eg yevee~
eewLee Decege^ed nw~ heeBe he yeveves kes heeeled Decege^ed Memed Deoef Deed Memed Deveg<ebie kee ueeshe De kee
ueeshe neskej hetJe& mJej kees oerIe& ngDee lees Deoere yevee~
Deoe^ed Yeeced Deveg<ebie kee ueeshe SJeb ed kees ied neskej Deoe^iYeeced ~
Deoe^ed meg Deveg<ebie kee ueeshe ed kees ied SJeb ked leLee meg kees <eg neskej Deoe^#eg yevee~
eceMeDeocege*d
Deocegeeew
Deocegee
DeocegF&es
DeocegeiYeeced
DeocegeiYe
ns Deocege*d! ns Deocegeeew! ns Deocegee! DeocegF&e
DeocegeiYeeced
DeocegeiYe
Deocegeeced
Deocegeeew
DeocegF&e
DeocegF&e
DeocegF&ees
DeocegF&eeced
DeocegF&ee
DeocegeiYeeced DeocegeefiYe
DeocegF&efe
DeocegF&ees
Deocege#eg
Decege^*d
ns Decege^*d!
Decege^eced
Decegeree

Decege^eew
ns Decege^eew!
Decege^eew
Decege^Yeeced

Deoe^e
ns Decege^e!
Decegere
Decege^efiYe

Decegeres
Decegere
Decegere
Decegerefe

Decege^iYeeced
Decege^Yeeced
Decegerees
Decegerees

Decege^iYe
Decege^iYe
Decegereeced
Decege^#eg

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(84)

mJejevlee: m$eerefuee

Go*d Goerefe~~269~~
Go*d GoerefeYe&Jeefle~ DeIegdmJejeoew~ Goere~ Goeree~ GoiYeeb~ GoefiYe~ Fleeefo~ eflee&ed Meyome leg Yeso~
eflee&*d~ eflee&eew~ eflee&e~ eflee&eb~ eflee&eew~ Memeeoew-

eflee&*d eflejefe~~270~~
eflee&*dMeyo eflejefeYe&Jeefle DeIegdmJejeoew~ efleje~ eflejee~ eflee&iYeeb ~ eflee&efiYe~ Fleeefo~ keejevle hegefuue
Decegcege*d
ns Decegcege*d!
Decegcegeeced
DecegcegF&ee

Decegcegeeew
ns Decegcegeeew!
Decegcegeeew
DecegcegeiYeeced

Decegcegee
ns Decegcegee!
DecegcegF&e
DecegcegeefiYe

Deoe^*d
Deoe^eew
Deoe^e
ns Deoe^*d!
ns Deoe^eew! ns Deoe^e!
Deoe^eced
Deoe^eew
Deoere
Deoeree
Deoe^iYeeced Deoe^efiYe
Goed Meyo ceW keg Yeso nQ~
Iegd heele heeBe he lees hetJe&Jeled ner nQ~
Goed Memed

DecegcegF&es
DecegcegF&e
DecegcegF&e
DecegcegF&efe

DecegcegeYeeced
DecegcegeiYeeced
DecegcegF&ees
DecegcegF&ees

DecegcegeiYe
DecegcegeiYe
DecegcegF&eeced
Decegcege#eg

Deoeres
Deoere
Deoere
Deoerefe

Deoe^iYeeced
Deoe^iYeeced
Deoerees
Deoerees

Deoe^iYe
Deoe^iYe
Deoereeced
Deoe^#eg

DeIeg mJej kes Deeves hej Goed kees Goered DeeosMe nes peelee nw~~269~~
Dele Goere yevee~ Goed Yeeced Deveg<ebie kee ueeshe SJeb ed kees ied neskej GoiYeeced yevee~
Goed meg Deveg<ebie kee ueeshe ed kees ied Deewj ied kees ked neskej meg kees veeefcekejhej Fleeefo met$e 150JeW mes <eg nes
ieee hegvee ke<eeesies #e Fme met$e mes #e neskej Go#eg yevee~
Go*d
Goeew
Goe
Goeres
GoiYeeced
GoiYe
ns Go*d!
ns Goeew !
ns Goe!
Goere
GoiYeeced
GoiYe
Goeced
Goeew
Goere
Goere
Goerees
Goereeced
Goeree
GoiYeeced
GoefiYe
Goerefe
Goerees
Go#eg
eflee&ed Meyo nw~ Iegd efJeYeefe kes Deeves hej hetJe&Jeled nw~
eflee&ed Memed

DeIegd mJej kes Deeves hej eflee&ed kees eflejed DeeosMe nes peelee nw~~270~~
eflejed Demed efleje
eflee&ed Yeeced Deveg<ebie kee ueeshe neskej ed kees ied ngDee~ eflee&iYeeced yevee~
eflee&*d
eflee&eew
eflee&e
eflejes
eflee&Yeeced
ns eflee&*d!
ns eflee&eew!
ns eflee&e!
efleje
eflee&iYeeced
eflee&eced
eflee&eew
efleje
efleje
eflee&ees
eflejee
eflee&iYeeced
eflee&efiYe
eflejefe
eflejees

eflee&iYe
eflee&iYe
eflejeeced
eflee&#eg

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(85)

eedMeyo~ meew-efJejeces Jeeveeefoef<Jeefle Jele&les~

nMe<eevlespeeoerveeb [~~271~~
nMe<eevleeveeb epeeoerveeb e [es YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ eed, ee[d~ efYee&Jeb mJejhejMkeej~ eeew~ ee~
mebyeesOevesefhe leled~ eeb~ eeew~ ee~ eee~ ee[dYeeb~ eeef[dYe~ Fleeefo~ Fefle~ keejevlee~ pekeejevle
hegefuuees egpedMeyo~

egpesjmeceemes vegIeg&ef~~272~~
e=pedMeyome Demeceemes vegjeiecees YeJeefle Iegef hejs~

Deeiece GovegyevOe mJejeovleelhej~~273~~

GovegyevOe DeeieceesvleelmJejeled hejes YeJeefle~ efce$eJeoeiece~ DeLeJee eke=efleeleeeesjvegheIeeleer Deeiece Geles~
Fme ekeej mes ekeejeble hegefuuebie Meyo ngS~ Deye keejeble eed Meyo nw~
eed efme meew efJejeces Jeeveeefo<eg en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

nd Med <ed d nw Deble ceW efpemekes Jes Meyo Deewj eped Deeefo Meyo kes Deble ceW [d nes peelee nw~~271~~
efJejece Deewj Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej~ Dele ee[d efme Jebpeveee Fme met$e mes efme kee ueeshe neskej
Jee efJejeces Fme met$e mes efJekeuhe mes eLece De#ej nes peelee nw Dele eed, ee[d yevee~
eed, ee[d
eeew
ee
ees
ee[dYeeced
ee[dYe
ns eed, ee[d!
ns eeew!
ns ee!
ee
ee[dYeeced
ee[dYe
eeced
eeew
ee
ee
eees
eeeced
eee
ee[dYeeced
eeef[dYe
eeef
eees
eed<eg
pekeejeble hegefuuebie egped Meyo nw~
egped efme

Demeceeme ceW Iegd efJeYeefe kes Deeves hej egped Meyo kees veg kee Deeiece
Debeflece mJej mes hejs neslee nw~~272~~
Gkeej DevegyebOe Jeeuee Deeiece Debeflece mJej mes hejs neslee nw~~273~~
Deeiece efkemes kenles nQ? pees efce$eJeled nes Gmes Deeiece kenles nQ DeLeJee eke=efle Deewj elee kee GheIeele (#eefle) ve
kejves Jeeuee Deeiece kenueelee nw~ DeeosMe Me$egJeled neslee nw~ DeLee&led Jen efkemeer kees nekej Gmekes mLeeve hej neslee nw Dele
Me$egJeled kenueelee nw~
egved ped efme Jebpeveee Fme met$e mes efme kee ueeshe neskej eged yeve ieee~ ped kees ied SJeb ved kees DevegmJeej neskej
Jeie& kee Debeflece De#ej *d ngDee hegvee mebeesieebleme ueeshe mes ied kee ueeshe neskej eg*d yevee~
egped Yeeced eJeie&ieeoerveeb e mes ped kees ied neskej egiYeeced yevee~
eg*d
egeew
ege
egpes
egiYeeced
egiYe
ns eg*d!
ns egeew!
ns ege!
egpe
egiYeeced
egiYe
egeced
egeew
egpe
egpe
egpees
egpeeced
egpee
egiYeeced
egefiYe
egefpe
egpees
eg#eg

(86)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Me$egJeoeosMe~ eg*d~ eeew ege~ mecyeesOevesefhe leled~ egeb~ egeew~ egpe~ egpee~ egiYeeb~ egefiYe~ Fleeefo Deeegpeeoerveeb
meceemelJeeVegjeiecees veeefmle~ Deeegied, Deeegked~ Deeegpeew~ Deeegpe~ mecyeesOevesefhe leled~ Fleeefo~ SJeb $e+eflJeped
iegCeYeeped eYe=lee~ meeOegcemped Meyome leg Yeso~

mebeesieeosOeg&~~274~~
mebeesieeosOeg&es ueeshees YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ Jeeveee efmeueesheeJeie&ieeoerveeb e iekeejkekeejew~ meeOgeceked, meeOegceied~

Oegeb le=leere~~275~~
Oegeb le=leerees YeJeefle Iees<eJeefle~ meeceeves~ Fefle meme le=leerelJes eehles JeCe&leJeie&uemee ovlee Fefle veeeeled mekeejme
okeej~ leJeie&eJeie&eesies eDeJeieez Fefle okeejme pekeej~ meeOegceppeew Fleeefo~ osJespMeyome leg Yeso~ meew-nMe<eevles
Deeegped Deeefo MeyoeW ceW meceeme kes nesves mes veg kee Deeiece veneR ngDee nw~
Deeegked Deeegied
Deeegpeew
ns Deeegked, Deeegied !
ns Deeegpeew!
Deeegpeced
Deeegpeew
Deeegpee
DeeegiYeeced
Deeegpes
DeeegiYeeced
Deeegpe
DeeegiYeeced
Deeegpe
Deeegpees
Deeegefpe
Deeegpees
Fmeer ekeej mes $e+eflJeped Deewj iegCeYeeped Meyo Yeer eueles nQ~
meeOegcemped Meyo ceW keg Yeso nw~
meeOegcemped efme Jebpeveee met$e mes efme kee ueeshe ngDee~

Deeegpe
ns Deeegpe!
Deeegpe
DeeegefiYe
DeeegiYe
DeeegiYe
Deeegpeeced
Deeeg#eg

efJejece Deewj Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej mebeesie keer Deeefo kes
Oegd kee ueeshe nes peelee nw~~274~~
Fmemes med kee ueeshe ngDee~ Dele meeOegceped jne eJeie&ieeoerveeb e Fme met$e kees ped kees ied neskej hegve Jee efJejeces
mes ked neskej meeOegceked, meeOegceied yevee~
meeOegcemped Deew

meeceeve Iees<eJeeved kes Deeves hej Oegd kees le=leere De#ej nes peelee nw~~275~~
Fme met$e mes med kees le=leere De#ej eehle nesves hej JeCe&, leJeie&, ue Deewj me es oblemLeeveere nQ Fme veee mes mekeej
kees okeej ngDee hegve leJeie& kees eJeie& Deewj Jeie& kes eesie ceW eJeie&, Jeie& nes peelee nw Fme efveece mes leJeie& kes okeej kees
eJeie& kee pekeej nes ieee lees meeOegceppeew yevee~
meeOegceked, meeOegceied
meeOegceppeew
meeOegceppe
meeOegceppes
meeOegceiYeeced meeOegceiYe
ns meeOegceked, meeOegceied! ns meeOegceppeew! ns meeOegceppe!
meeOegceppe meeOegceiYeeced meeOegceiYe
meeOegceppeced
meeOegceppeew
meeOegceppe
meeOegceppe meeOegceppees
meeOegceppeeced
meeOegceppee
meeOegceiYeeced
meeOegceefiYe
meeOegceefppe meeOegceppees
meeOegce#eg

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(87)

Fleeefovee [lJeb~ osJed, osJes[d~ osJespeew~ osJespe~ mecyeesOevesefhe leled~ osJespeced~ osJespeew~ osJespe~ osJespee~ osJes[dYeeb~ osJesef[dYe~

eled meghleeefoJee&~~276~~
keejelhej meghed leeefoJee& YeJeefle~ lesve osJesdlmeg osJesdmeg~ SJeb meceepedeYe=lee~ Pe_eJeiee&vlee Deeefmee~ lekejevle
hegefuuees celedMeyo~ celed, ceod~ celeew~ cele~ mebyeesOevesefhe leled~ celeb~ celeew~ cele~ celee~ Oegeb le=leere
Flevesve olJes ceodYeeced Fleeefo~ GovegyevOeme YeJevledMeyome leg Yeso~ oerIe&ceeefce meveew Fefle Jele&les~

DevlJemevleme eeOeeleesmmeew~~277~~
Devleg Demed FlesJecevlemeeOeeleesjme oerIeex meew Demecyegew~ efueevlevekeejme Fefle vekeejme ueeshes eehles~
osJesped Meyo ceW Yeso nw~
osJesped efme Jebpeveee mes efme kee ueeshe SJeb nMe<eevlespeeoerveeb [ Fme met$e mes ped kees [d neskej osJes[d eLece
De#ej neskej osJesd yevee~
osJesd meg

keej mes hejs meg keer Deeefo ceW led kee Deeiece efJekeuhe mes neslee nw~~276~~
Dele osJesdlmeg, osJesmeg yevee~ Fmeer ekeej meceeped Meyo kes he ceW Yeer eueWies~
osJes[d, osJesd
osJespeew
osJespe
osJespe
osJes[dYeeced
osJes[dYe
osJespeced
osJespeew
osJespe
osJespe
osJespees
osJespeeced
osJespee
osJes[dYeeced osJesef[dYe
osJesefpe
osJespees osJesdlmeg, osJesdmeg
osJespes
osJes[dYeeced osJesef[dYe
meceed, mecee[d
meceepeew
meceepe
meceepes
mecee[dYeeced
mecee[dYe
ns meceed, mecee[d! ns meceepeew! ns meceepe!
meceepe
mecee[dYeeced
mecee[dYe
meceepeced
meceepeew
meceepe
meceepe
meceepees
meceepeeced
meceepee
mecee[dYeeced meceeef[dYe
meceeefpe
meceepees
meceedlmeg, meceedmeg
Pekeejeble _ekeejeble Deewj Jeieele Meyo Deeefme nQ Deye lekeejeble hegefuuebie celed Meyo nw~
cele efme Jebpeveee Fme met$e mes efme kee ueeshe SJeb efJekeuhe mes le=leere neskej celed, ceod Meyo nw~
celed Yeeced Oegeb le=leere mes le=leere De#ej neskej ceodYeeced yevee~
celed, ceod
celeew
cele
celes
ceodYeeced
ceodYe
ns celed, ns ceod! ns celeew!
ns cele!
cele
ceodYeeced
ceodYe
celeced
celeew
cele
cele
celees
celeeced
celee
ceodYeeced
ceefodYe
ceefle
celees
celmeg
Gkeej DevegyebOe Jeeues YeJevled Meyo ceW keg Yeso nw~
YeJevled efme oerIe&ceeefcemeveew met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

Devleg Deewj Demed nw Deble ceW efpemekes Ssmes Oeeleg kes Dekeej kees oerIe& nes peelee nw
Demebyeg efme kes Deeves hej~~277~~
efme kee ueeshe neskej YeJeevled yevee~ mebeesieebleme ueeshe mes led kee ueeshe neskej efuebieeble vekeejme Fme met$e mes vekeej
kee ueeshe eehle Lee efkevleg Deeies met$e ueiee-

(88)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

vemebeesieevleeJeueghleJee hetJe&efJeOeew~~278~~
vekeejmebeesieevleew ueghleeJeheueghleJeJele hetJe&efJeOeew oerIee&efokes kee&Jes~ vekeejenCeb jepevedMeyoeLe&ced~ YeJeeved~ YeJevleew~ YeJevle~

YeJelees JeeoslJeb 1mecyegew~~279~~

GovegyevOeme YeJevledMeyome JeeoslJeb YeJeefle Jee mecyegew~ ns Yees~ meefVeheeleue#eCeefJeefOejefveefceeb leefIeeleme~ ees
eceeefele meceglheVe me leb eefle meefVeheele~ ns YeJeved ~ ns YeJevleew~ ns YeJevle~ YeJevleb~ YeJevleew~ YeJele~ YeJelee~
YeJeeeb~ YeJeef~ Fleeefo~ SJeb YeieJevled DeIeJevled Meyoew~ mecyegefb efJevee ieescevled OeveJevled eeJevled leeJevled SleeJevled
Fevled efkeevled eYe=lee~ Sles Meyoe kesve ekeejsCe efmee~ Yeieb %eeveb~ Yeiecemeemleer efle YeieJeeved~ DeIeb heehecemeemleerefle

ueghle ngS vekeej Deewj mebeesieeble DeueghleJeled nesles nQ hetJe&efJeefOe ceW oerIe& Deeefo kes kejves hej~~278~~
eneB ueghle ngS vekeej kee enCe jepeved Meyo kes efueS efkeee ieee nw DeLee&led jepeved Meyo ceW vekeej kee ueeshe nes peelee
nw~ Dele eneB vekeej kee ueeshe ve neskej YeJeeved yevee~
YeJevled Deew YeJevleew, YeJevle~ mebyeesOeve ceW-YeJevled efme

Gkeej DevegyebOe meefnle YeJevled Meyo kes Je kees mebyeesOeve ceW efJekeuhe mes G nes peelee nw~~279~~
FmeceW mebeesieebleme ueeshe mes led kee ueeshe efuebieeble vekeejme mes ve kee ueeshe neskej mebefOe Deewj efme kee efJemeie&
neskej ns Yees! yevee, efJekeuhe mes ns YeJeved! yevee~
meefVeheele ue#eCe efJeefOe efyevee efveefcee kes ner Gmekes efJeIeele kes efueS nes peeleer nw~ pees efpemekee Deeee ueskej GlheVe
ngDee nw Jen Gmekes eefle meefVeheele kenueelee nw~ celeueye eneB ns Yees! ceW vekeej lekeej kee ueeshe efyevee efveefcee kes ner ngDee
Dele Jen meefVeheele efJeefOe nw~
YeJevled Memed, YeJevled Yeeced Jebpeves ew<eeb efve met$e mes vekeej kee ueeshe ngDee~ YeJele, YeJeodYeeced yevee~
YeJeeved
YeJevleew
YeJevle
YeJeles
YeJeodYeeced YeJeodYe
ns Yees, ns YeJeved! ns YeJevleew!
ns YeJevle!
YeJele
YeJeodYeeced YeJeodYe
YeJevleced
YeJevleew
YeJele
YeJele
YeJelees
YeJeleeced
YeJelee
YeJeodYeeced
YeJeodefYe
YeJeefle
YeJelees
YeJelmeg
Fmeer ekeej mes YeieJevled Deewj DeIeJevled Meyo eueles nQ~
YeieJeeved
YeieJevleew
YeieJevle
YeieJeles
YeieJeodYeeced
YeieJeodYe
ns Yeiees! ns YeieJeeved! ns YeieJevleew! ns YeieJevle! YeieJele
YeieJeodYeeced
YeieJeodYe
YeieJevleced
YeieJevleew
YeieJele
YeieJele
YeieJelees
YeieJeleeced
YeieJelee
YeieJeodYeeced YeieJeefodYe
YeieJeefle
YeieJelees
YeieJelmeg
mecyeesOeve kes efyevee ieescevled, OeveJevled, eeJevled, leeJevled, SleeJevled, Fevled Deewj efkeevled Deeefo Meyo eueles nQ~
eMve- es Meyo efkeme ekeej mes efme ngS nQ?
Gej-Yeie-%eeve, Ssmee Yeie efpemeceW nw Jen YeieJeeved kenueelee nw~ DeIe-heehe, DeIe efpemeceW nw Jen DeIeJeeved nw~ ieeeW
efpemekes nQ Jen ieesceeved nw~ Oeve efpemeceW nw Jen OeveJeeved nw~
1. e mebyegs mekeejceeefeleeslheVe me Gkeejmleb mebyegs mekeejb eefle meefVeheele Deeb meefVeheeleue#eCeefJeefOe~ leefIeeleme
mebyegefefmeueesheme Deefveefceeb nslegve& YeJeleerleLe& ~ JeecMemeesefjefle met$eee Fefle Jele&les~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(89)

DeIeJeeved~ ieeJeesme mevleerefle ieesceeved~ Oevecemeemleerefle OeveJeeved~ leomeemleerefle ceblJebeflJeved Fefle Jevlegelee~

eeoslesYees [eJevleg~~280~~
eod leod Sleod FleslesYe hejlees [eJevleg eleees YeJeefle heefjceeCesLex~ [keej DevegyevOe~

[evegyevOesvlemJejeosueexhe~~281~~
[keej Fefle DevlemJejeosueexheeLe&~ Gkeej GeejCeeLe&~ elheefjceeCeceme eeJeeved~ lelheefjceeCeceme leeJeeved~
SlelheefjceeCeceme SleeJeeved~

Focees ef[evleg~~282~~
Sleod-en Fmekes nw Jen SleeJeeved Deeefo~ Fve MeyoeW ceW ceblJebeflJeved mes Jemleg elee ngDee nw~

heefjceeCe DeLe& ceW eled leod Deewj Sleod MeyoeW mes hejs [eJevleg elee neslee nw~~280~~
Fme elee ceW [d kee DevegyebOe SJeb Gkeej kee DevegyebOe ueeshe nes peelee nw~

[d kee DevegyebOe Debeflece mJej kees Deeefo ceW ueskej Jebpeve kes ueeshe kejves kes efueS nw~~281~~
[keej kee DevegyebOe GeejCe kes efueS nw~ Dele eled mes [eJevleg elee neskej ed DeeJevled eeJevled yevee~ es
leefle kes elee nQ Dele ke=eeflemeceemeee met$e mes efuebie meb%ee neskej efme Deeefo efJeYeefeeeB Deekej he eueWies~
Fmekee DeLe& nw efke pees heefjceeCe nw Fmekee DeLee&led efpelevee en DeLe& neslee nw~ Ssmes Jen heefjceeCe nw Fmekee~
leled [eJevleg led DeeJevled yevee~ DeLee&led Glevee en heefjceeCe nw efpemekee Sleled [eJevleg-Sled DeeJevled
SleeJevled yevee~ DeLee&led Flevee eeJevled, leeJevled, SleeJevled ~
eeJevled -efpelevee
eeJeeved
eeJevleew
eeJevle
eeJeles
eeJeodYeeced
eeJeodYe
ns eeJeved!
ns eeJevleew! ns eeJevle! eeJele
eeJeodYeeced
eeJeodYe
eeJevleced
eeJevleew
eeJele
eeJele
eeJelees
eeJeleeced
eeJelee
eeJeodYeeced eeJeefodYe
eeJeefle
eeJelees
eeJelmeg
leeJevled-Glevee
leeJeeved
leeJevleew
leeJevle
leeJeles
leeJeodYeeced
leeJeodYe
ns leeJeved!
ns leeJevleew! ns leeJevle!
leeJele
leeJeodYeeced
leeJeodYe
leeJevleced
leeJevleew
leeJele
leeJele
leeJelees
leeJeleeced
leeJelee
leeJeodYeeced leeJeefodYe
leeJeefle
leeJelees
leeJelmeg
SleeJevled-Flevee
SleeJeeved
SleeJevleew
SleeJevle
SleeJeles
SleeJeodYeeced
SleeJeodYe
ns SleeJeved!
ns SleeJevleew! ns SleeJevle! SleeJele
SleeJeodYeeced
SleeJeodYe
SleeJevleced
SleeJevleew
SleeJele
SleeJele
SleeJelees
SleeJeleeced
SleeJelee
SleeJeodYeeced SleeJeefodYe
SleeJeefle
SleeJelees
SleeJelmeg

en heefjceeCe nw Fmekee Fme DeLe& ceW Fob Meyo mes ef[evleg elee neslee nw~~282~~

(90)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Foce hejes ef[evleg eleees YeJeefle heefjceeCesLex~ [keejGkeejew hetJe&Jeled~ Fob heefjceeCeceme Feeved~

efkecees ef[evleg~~283~~
efkece Meyoelhejes ef[evleg eleees YeJeefle heefjceeCesLex~ [keejGkeejew hetJe&Jeled~ efkecheefjceeCeceme efkeeeved~
hetJe&cevlemJejeosueexheb ke=lJee heeeoskeosMeefJeke=leceveveJeefoefle veeeeled~ le$esoefceefjefle F DeeosMe~ FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefovee
Fkeejueeshe~ Devesve ekeejsCe efmee YeJeefvle~ veerlekeced~ YeieJeeved~ YeieJevleew~ YeieJevle~ YeieJevleb~ YeieJevleew~ YeieJele~
YeieJelee~ YeieJeodYeeb~ YeieJeef~ megefhe-YeieJelmeg~ SJeb meJe&$e~ mecyeesOeves-

YeieJeoIeJeleese~~284~~
YeieJeoIeJeleese JeeosjJeeJeme GlJeb Jee YeJeefle mecyegew meew hejs~ SJeb mebyegefb efJevee ieescevled OeveJevled eeJevled leeJevled
SleeJevled Fevled eYe=lee~ eleceeCeceme eeJevled~ ns Yeiees, ns YeieJeved~ ns DeIees, ns DeIeJeved~ Deve$e ns ieesceved~ ns OeveJeved~
ns eeJeved~ ns leeJeved~ ns SleeJeved ~ ns Feved ~ ns efkeeved ~ Mevle=*vleefkeJeyevlee OeeleglJeb ve lepeefvle~ Mevle=*vleme efkeJeyevleeveeb
heefjceeCe DeLe& ceW-Dele ef[evleg ceW [keej kee DevegyebOe~ le$esoefce met$e mes Fob kees F DeeosMe SJeb FJeCee&JeCe&eesueexhe
Fme met$e mes F kee ueeshe neskej elee cee$e mes he yeve ieee~ Fevled efuebie meb%ee neskej efJeYeefeeeB Deekej Feeved yevee~

efkeced Meyo mes hejs ef[evleg elee neslee nw~~283~~

heefjceeCe DeLe& ceW-keee heefjceeCe nw Fmekee efkeced ef[evleg~ Fme ef[evleg elee mes DevegyebOe mes Fced kee ueeshe
neskej efkeevled yevee~
Fevled-Flevee
Fme ekeej mes es he efme ngS nQ~
Feeved
Fevleew
Fevle
Feles
FeodYeeced
FeodYe
ns Feved!
ns Fevleew!
ns Fevle! Fele
FeodYeeced
FeodYe
Fevleced
Fevleew
Fele
Fele
Felees
Feleeced
Felee
FeodYeeced
FeefodYe
Feefle
Felees
Felmeg
efkeeeved
eqkeevleew
efkeevle
ns efkeeved !
ns efkeevleew! ns efkeevle!
efkeevleced
efkeevleew
efkeele
efkeelee
efkeeodYeeced efkeeefodYe
mebyeesOeve ceW-YeieJevle efme DeIeJevle efme

efkeeles
efkeele
efkeele
efkeeefle

efkeeodYeeced
efkeeodYeeced
efkeelees
efkeelees

efkeeodYe
efkeeodYe
efkeeleeced
efkeelmeg

YeieJeled Deewj DeIeJeled kes Jekes Deeefo kes DeJeeJe kees efJekeuhe mes Gkeej nes peelee nw~
mebyeesOeve keer efme kes Deeves hej~~284~~
Dele ns Yeiees! ns DeIees! yeve ieee~
YeJevled Meyo nw FmeceW Mele=*d elee ngDee nw Fmekee DeLe& nw nesles ngS~ Mevle=*d nw Deble ceW efpemekes SJeb efkeJehed ngDee
nw Deble ceW efpemekes Ssmes Meyo Oeelegheves kees veneR es[les nQ Dele eneB Mevle=*ble YeJevled Meyo nw Oeeleg he nesves mes efJeYeefe
kes Deeves hej oerIe& veneR ngDee~
YeJevled efme, efme kee ueeshe neskej YeJeved yeve ieee~ yeekeer he hetJe&Jeled eueWies eLee-

Jeeveevlee: hegefuuee

(91)

keelev$eheceeuee

e~ YeJevledMeyome OeeleglJeeled meew oerIeex ve YeJeefle~ YeJeved~ YeJevleew~ YeJevle~ Fleeefo~ SJeb heeved he"ved eYe=lee~
oovledMeyome leg Yeso~ egpesjmeceemes vegIeg&ef FlevegJee&les~

DeYemleeoefvlejvekeej~~285~~
DeYemleelhejesefvlejvekeejes YeJeefle Iegef hejs~ ooled, oood~ ooleew~ oole~ Fleeefo~ SJeb oOevled pe#evled peeevled
eYe=lee~ cenvlMeyome leg Yeso~ oerIe&ceeefce meveew, Iegef eemecyegew Fefle Jele&les~

meevlecenleesveexheOeeee~~286~~
meevled cenvled Flesleeesve&keejmeesheOeeee oerIeex YeJeefle Demecyegew Iegef hejs~ ceneved~ cenevleew~ cenevle~ ns cenved~ ns
cenevleew~ ns cenevle~ cenevleb~ cenevleew~ cenle~ cenlee~ cenodYeeb~ cenef~ Fleeefo~~ Fefle lekeejevlee~ LekeejevleesefiveceLed
YeJeved
YeJevleew
YeJevle
YeJeles
ns YeJeved!
ns YeJevleew!
ns YeJevle!
YeJele
YeJevleced
YeJevleew
YeJele
YeJele
YeJelee
YeJeodYeeced
YeJeefodYe
YeJeefle
Fmeer ekeej mes he"vled heevled ievled Deeefo kes he eueWies~
oovled Meyo ceW keg Yeso nQ~
oovled efme

YeJeodYeeced
YeJeodYeeced
YeJelees
YeJelees

YeJeodYe
YeJeodYe
YeJeleeced
YeJelmeg

DeYemle meb%eke mes hejs Iegd efJeYeefe kes Deeves hej Devle kes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~285~~
hegve Jee efJejeces mes efJekeuhe mes eLece De#ej neskej ooled, oood Ssmes oes he yeves~
oovled-osles ngS
ooled, oood
ooleew
oole!
ooles
ooodYeeced
ns ooled!
ns ooleew!
ns oole!
oole
ooodYeeced
ooleced
ooleew
oole
oole
oolees
oolee
ooodYeeced
ooefodYe
ooefle
oolees
Fmeer ekeej mes oOevled, pe#evled, peeevled Deeefo kes he eueles nQ~
cenvled Meyo ceW keg Yeso nw~
oerIe&ceeefcemeveew Iegef ee mecyegew met$e DevegJe=efe ceW eues Dee jns nQ~ cenvled efme

ooodYe
ooodYe
ooleeced
oolmeg

Demebyeg Deewj Iegd efJeYeefe kes Deeves hej mekeejeble Deewj cenvled Meyo kes vekeej
keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~286~~
cenevled efme nw~ efme Deewj mebege led kee ueeshe neskej ceneved yevee~
cenvled -ye[e es
ceneved
cenevleew
cenevle
cenles
ns cenved!
ns cenevleew! ns cenevle!
cenle
cenevleced
cenevleew
cenle
cenle
cenlee
cenodYeeced
cenefodYe
cenefle

cenodYeeced
cenodYeeced
cenlees
cenlees

cenodYe
cenodYe
cenleeced
cenlmeg

(92)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Meyo~ Deefiveceled, Deefiveceod1~ DeefiveceLeew~ DeefiveceLe~ mebyeesOevesefhe leled~ DeefiveceLeb~ DeefiveceLeew~ DeefiveceLe~ DeefiveceLee~
DeefiveceodYeeb~ Deefiveceef~ Fleeefo~ Fefle Lekeejevlee~ okeejevle hegefuuemleJeefJeodMeyo~ leJeefJeled, leJeefJeod~ leJeefJeoew~
leJeefJeo Fleeefo~ efheeodMeyome leg Yeso~ efheeod, efheeoew~ efheeo~ mecyeesOevesefhe leled~ efheeob~ efheeoew~ Memeeoew-

heelheob meceemeevle~~287~~
meceemeevle heeyo heoceeheeles DeIegef mJejs hejs~ efheo efheoe~ efheeodYeeefceleeefo~ SJeb eleg<heeod JeeIeheeod
Fme ekeej mes lekeejeble Meyo hetCe& ngS Deye Lekeejeble DeefiveceLed Meyo nw~
DeefiveceLed efme Oegeb le=leere mes le=leere De#ej SJeb Jee efJejeces mes eLece De#ej neskej Deefiveceled, Deefiveceod Meyo yevee~
Deefiveceled, Deefiveceod
DeefiveceLeew
DeefiveceLe
ns Deefiveceled, Deefiveceod!
ns DeefiveceLeew!
ns DeefiveceLe!
DeefiveceLeced
DeefiveceLeew
DeefiveceLe
DeefiveceLee
DeefiveceodYeeced
DeefiveceefodYe
DeefiveceLes
DeefiveceodYeeced
DeefiveceodYe
DeefiveceLe
DeefiveceodYeeced
DeefiveceodYe
DeefiveceLe
DeefiveceLees
DeefiveceLeeced
DeefiveceefLe
DeefiveceLees
Deefivecelmeg
Lekeejeble Meyo ngS~ Deye okeejeble leJeefJeod Meyo nw~
leJeefJeod efme, efme kee ueeshe SJeb efJekeuhe mes eLece De#ej kejkes he euesiee~
leJeefJeod-leJeeW kee peeveves Jeeuee
leJeefJeled, leJeefJeod
leJeefJeoew
leJeefJeo
ns leJeefJeled, leJeefJeod!
ns leJeefJeoew!
ns leJeefJeo!
leJeefJeoced
leJeefJeoew
leJeefJeo
leJeefJeoe
leJeefJeodYeeced
leJeefJeefodYe
leJeefJeos
leJeefJeodYeeced
leJeefJeodYe
leJeefJeo
leJeefJeodYeeced
leJeefJeodYe
leJeefJeo
leJeefJeoes
leJeefJeoeced
leJeefJeefo
leJeefJeoes
leJeefJelmeg
efheeod Meyo ceW keg Yeso nwIegd efJeYeefeeeW leke keg Yeso veneR nw~ efheeod Memed

meceemeeble heeod Meyo DeIegd mJej Deewj Jebpeve kes Deeves hej heod nes peelee nw~~287~~
efheeod Memed efheod Memed efheo yevee~
efheeod
efheeoew
efheeo
ns efheeod !
ns efheeoew!
ns efheeo!
efheeoced
efheeoew
efheo
efheoe
efheeodYeeced
efheeefodYe
1. Jee efJejeces Oegeb le=leere Fefle Lekeejme okeej~

efheos
efheo
efheo
efheefo

efheeoYeeced
efheeodYeeced
efheeoes
efheeoes

efheeodYe
efheeodYe
efheoeced
efheelmeg

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(93)

eYe=lee~ leodMeyome leg Yeso~ meew-

leme e~~288~~
leoeoerveeb lekeejme mekeejes YeJeefle meew hejs~ me~ leew~ les~ Deve$e meJe&MeyoJeled~ SJeb Sleled leod Meyoew~ S<e~
Sleew~ Sles~ Fleeefo~ me~ leew~ les~ Fleeefo~

Sleme eevJeeosMes efleereeeeb ewve~~289~~

Sleme Focee ewmeesef&leereeeeb e SveeosMees YeJeefle keefLelemeevegkeLeveefJe<ees~ Sveb~ Sveew~ Sveeved~ Svesve~ Sveees~
Fmeer ekeej mes eleg<heeod JeeIeheeod Deeefo Meyo eueles nQ~
leod Meyo ceW keg Yeso nQ~
leod efme
leoeoerveece efJeYeeew mes Dekeejeble le jne hegve

leoeefo kes lekeej kees mekeej nes peelee nw~~288~~

efme efJeYeefe kes Deeves hej med kee efJemeie& neskej me yevee~
leod Deew Dekeejeble neskej leew yevee~ leod pemed meJe&veeceJeled les yevee~
eod Sleod Meyo nw leoeoerveeced efJeYeeeww Fme met$e mes Dekeejeble~ leod kes led kees mekeej Sleod kes led kees Yeer mekeej
neskej eod kee e leod-me, Sleod -S<e yevee~
eod -pees
e
eew
es
emceeled
eeYeeced
esYe
eced
eew
eeved
eme
eees
es<eeced
esve
eeYeeced
ew
eefmceved
eees
es<eg
emcew
eeYeeced
esYe
leod-Jen
me
leew
les
lemceeled
leeYeeced
lesYe
leced
leew
leeved
leme
leees
les<eeced
lesve
leeYeeced
lew
leefmceved
leees
les<eg
lemcew
leeYeeced
lesYe

Sleod Deewj Foced Meyo mes hejs e, Deesmed Deewj efleeree efJeYeefe kes Deeves hej
Sve DeeosMe nes peelee nw DevJeeosMe kes DeLe& ceW~~289~~
kens iees Meyo kees hegve kenves kees DevJeeosMe kenles nQ~
Dele Sved Deced Sveced, Sved Deew Sveew, Sve Memed Sveeved Sve e Svesve, Sve Deesme Sveees
Sleod-en
S<e
Sleew
Sles
Slemceeled
SleeYeeced
SlesYe
Sleced, Sveced
Sleew, Sveew
Sleeved, Sveeved
Sleme
Sleees, Sveees Sles<eeced
Slesve, Svesve
SleeYeeced
Slew
Sleefmceved
Sleees, Sveees Sles<eg
Slemcew
SleeYeeced
SlesYe

(94)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Fefle okeejevlee~ Oekeejevle hegefuuemleJeyegOedMeyo~ efJejeceJeeveeefoef<Jeefle Jee&les~

nelegLee&vleme Oeeleesmle=leereeosjeefo elegLe&lJeceke=leJeled ~~290~~

nelegLee&vleme le=leereeosOee&leesjeefo elegLe&lJeb YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ me eeke= leJeled~ leJeYegled, leJeYegod~
leJeyegOeew~ leJeyegOe~ mebyeesOevesefhe leled~ leJeyegOee~ leJeYegodYeeb~ leJeYegef~ Fleeefo~ Fefle Oekeejevlee~ vekeejevle
hegefuue jepeved Meyo~ Iegef eemecyegeefJeefle oerIe&~ efueevlevekeejmesefle vekeejueeshe~ jepee~ jepeeveew~ jepeeve~

ve mecyegew~~291~~
efueevlevekeejme ueeshees ve YeJeefle mecyegew~ ns jepeved~ jepeeveb~ jepeeveew (DeIegdmJejs DeJecemebeesieeovees Fleeefovee ueeshe)

leJeie&eJeie&eesies eJeieez~~292~~
DevevlemleJeie&eJeie&eesies eJeieez eehveesefle Deevlejleceeled~ je%e~ je%ee~ Jeeveeoew veueeshe~ Dekeejes oerIe Iees<eJeleerefle
okeejeble Meyo ngS~ Deye Oekeejeble hegefuuebie leJeyegOed Meyo nw~
leJeyegOed efme
efJejeceJebpeveeefo<eg DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

nkeejeble Deewj elegLeele Oeeleg kes Meyo kes n DeLeJee elegLe& De#ej kees le=leere De#ej SJeb
elegLe& keer Deeefo ceW le=leere kees Deheves Jeie& kee elegLe& De#ej nes peelee nw~~290~~
efJejece Deewj Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej hegve Jee efJejeces mes eLece De#ej neskej leJeyegOed kees leJeYegled,
leJeYegod yevee~
leJeyegOed-leJeeW kees peeveves Jeeuee
leJeYegled, leJeYegod
leJeyegOeew
leJeyegOe
ns leJeYegled, leJeYegod!
ns leJeyegOeew!
ns leJeyegOe!
leJeyegOeced
leJeyegOeew
leJeyegOe
leJeyegOee
leJeYegodYeeced
leJeYegefodYe
leJeyegOes
leJeYegodYeeced
leJeYegodYe
leJeyegOe
leJeYegodYeeced
leJeYegodYe
leJeyegOe
leJeyegOees
leJeyegOeeced
leJeyegefOe
leJeyegOees
leJeYeglmeg
Oekeejevle Meyo ngS Deye vekeejeble hegefuuebie jepeved Meyo nw~ jepeved efme Iegef eemebyegew mes oerIe& Jebpeveee
mes efme kee ueeshe efuebieeblevekeejme mes ve kee ueeshe jepee yevee~ jepeved Deew jepeeveew~ mebyeesOeve ceW-jepeved efme

mebyeesOeve ceW efuebieeble vekeej kee ueeshe veneR neslee nw~~291~~

Dele efme kee ueeshe neskej ns jepeved! yevee~
jepeved Memed
DeIegd mJejs DeJecemebeesieeovees Fme met$e mes Deved kes Dekee ueeshe ngDee, leye jepeved Demed jne~

leJeie& kees eJeie& Deewj Jeie& kes eesie ceW eJeie& Deewj Jeie& nes peelee nw~~292~~
DeLee&led leJeie& Deble ceW veneR nes leye eJeie& Deewj Jeie& kes Deeves hej Gmeer ece mes eJeie& Deewj Jeie& nes peelee nw~ eneB

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(95)

oerIex eehles vemebeesieevleeJeueghleJee hetJe&efJeOeew Fefle vekeejesueghleJeJeefle~ jepeYeeb~ jepeefYe~ je%es~ jepeYeeb~ jepeYe~
*ew~ F&*eesJexefle Deueeshees Jee YeJeefle jeef%e, jepeefve~ je%ees~ jepemeg~ SJeb le#eved cetOe&ved eYe=lee~ DeelcevMeyome leg Yeso~
Deelcee~ Deelceeveew~ Deelceeve~ ns Deelceved~ Fleeefo~ Deelceeveb~ Deelceeveew~ DeIegdmJejsDeJecemebeesieeefoefle eefle<esOeeoveesueeshees
veeefmle~ Deelceve~ Deelcevee~ Fleeefo~ SJeb megJece&ved megMece&ve yeeved ke=leJece&ved eYe=lee~ keefjved Meyome leg Yeso~ meew-Fvnved
vekeej leJeie& kee Debeflece De#ej nw Gmes ped kes efveefcee mes eJeie& kee Debeflece De#ej _ekeej ngDee~ pe_ees%e& Fme efveece mes pe
Deewj _e kes efceueves hej %e neskej je%e yeve ieee~
jepeved Yeeced Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej ved kee ueeshe nes peelee nw hegve Dekeejes oerIe Iees<eJeefle met$e mes
De kees oerIe& eehle Lee efkevleg henues met$e Deeee nw efke vekeej Deewj mebege De#ej kee ueeshe kejves hej Deve efJeefOe veneR nesves
mes oerIe& veneR ngDee Dele jepeYeeced yevee~
jepeved ef*
F&*deesJee& Fme met$e mes ef* kes Deeves hej Deved kes Dekeej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw Dele jeef%e, jepeefve yevee~
mebyeesOeve ceW vekeej kee ueeshe veneR ngDee nw~
jepeved-jepee
jepee
jepeeveew
jepeeve
je%es
jepeYeeced
jepeYe
ns jepeved !
ns jepeeveew!
ns jepeeve!
je%e
jepeYeeced
jepeYe
jepeeveced
jepeeveew
je%e
je%e
je%ees
je%eeced
je%ee
jepeYeeced
jepeefYe
jeef%e, jepeefve je%ees
jepemeg
Fmeer ekeej mes le#eved Deewj cetOe&ved Meyo Yeer eueles nQ~ eLeecetOee&
cetOee&veew
cetOee&ve
cetOvex
cetOe&Yeeced
cetOe&Ye
ns cetOe&ved!
ns cetOee&veew!
ns cetOee&ve!
cetOve&
cetOe&Yeeced
cetOe&Ye
cetOee&veced
cetOee&veew
cetOve&
cetOve&
cetOveex
cetOvee&ced
cetOvee&
cetOe&Yeeced
cetOe&efYe
cetefOve&, cetOe&efve cetOveex
cetOe&meg
Deelceved Meyo ceW keg Yeso nw~ Memed Deeefo efJeYeefeeeW kes Deeves hej Deved kes Dekeej kee ueeshe veneR neslee keeeWefke
DeJecemebeesie met$e cesb Jeced kee mebeesie ve nes peYeer Dekeej kee ueeshe ceevee nw Deewj Fme Deelceved Meyo ceW ce kee mebeesie nw DeleDeelceved-peerJe
Deelcee
Deelceeveew
Deelceeve
Deelceves
DeelceYeeced DeelceYe
ns Deelceved!
ns Deelceeveew! ns Deelceeve!
Deelceve
DeelceYeeced DeelceYe
Deelceeveced
Deelceeveew
Deelceve
Deelceve
Deelcevees
Deelceveeced
Deelcevee
DeelceYeeced
DeelceefYe
Deelceefve
Deelcevees
Deelcemeg
Fmeer ekeej mes megJece&ved, megMece&ved, yeeved, ke=leJece&ved MeyoeW kes he eueWies~
yeeved-yeee
yeee
yeeeCeew
yeeeCe
yeeCes
yeeYeeced
yeeYe
ns yeeved!
ns yeeeCeew!
ns yeeeCe!
yeeCe
yeeYeeced
yeeYe
yeeeCeced
yeeeCeew
yeeCe
yeeCe
yeeCees
yeeCeeced
yeeCee
yeeYeeced
yeeefYe
yeeefCe
yeeCees
yeemeg

(96)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Fleeefovee oerIe&~ kejer~ keefjCeew~ keefjCe~ ns keefjved! Fleeefo~ SJeb oefC[ved nefmleved ieesefceved leheefmJeved eYe=lee~ Je=$enved
Meyome leg Yeso~ Je=$ene~ Je=$enCeew~ Je=$enCe~ ns Je=$enved~ Je=$enCeb~ Je=$enCeew~ DeIegdmJejs ueeshes ke=les~ Fvnved Fleeefovee
oerIe&~ DemceeosJe nve GheOeeee meeJesJe oerIe& efkeJeefhe ve oerIe&~

nvesnxefIe&heOeeueeshes~~293~~
nvesheOeeee ueeshes ke=les ns mLeeves efIeYe&Jeefle~ IelJes veme CelJeeYeeJe~ Je=$eIve~ Je=$eIvee~ Je=$enYeeb~ Je=$enefYe~ Fleeefo~
SJeb yeenved YetCenved $e+Cenved Sles Meyoe~ het<eved Meyome leg Yeso~ meew oerIe&~ het<ee~ het<eCeew~ het<eCe~ ns het<eved~ het<eCeb het<eCeew~

vceemeoes<ehet<eeb Memeeoew mJejs Jee~~294~~

ved ceeme oes<e het<eved Flesles<eeb GheOeeee Gejme ueeshees Jee YeJeefle Memeeoew mJejs hejs~ het<e, het<Ce~ het<ee, het<Cee~
keefjved Meyo ceW Yeso nw~ keefjved efme Jebpeveee Fme met$e mes efme kee ueeshe Fved nved het<eved Fleeefo met$e mes ved
keer GheOee kees oerIe& neskej efueieeblevekeejme Fme met$e mes ved kee ueeshe neskej kejer yevee~
keefjved-neLeer
kejer
keefjCeew
keefjCe
keefjCes
keefjYeeced
keefjYe
ns keefjved!
ns keefjCeew!
ns keefjCe!
keefjCe
keefjYeeced
keefjYe
keefjCeced
keefjCeew
keefjCe
keefjCe
keefjCees
keefjCeeced
keefjCee
keefjYeeced
keefjefYe
keefjefCe
keefjCees
keefj<eg
Fmeer ekeej mes oefC[ved, nefmleved, ieesefceved Deewj leheefmJeved kes he eueles nQ~
Je=$enved Meyo ceW keg Yeso nQ~
Je=$enved Memed
DeIegd mJejs ueesheced mes mJej kee ueeshe eehle Lee Deewj Fved nved het<eved Fleeefo met$e mes oerIe& eehle Lee~ Fmeer met$e mes
ner nved keer GheOee kees efme kes Deeves hej ner oerIe& nesiee efkeJehed elee kes Deeves hej oerIe& veneR nesiee~

nved keer GheOee kee ueeshe kejves hej nd kes mLeeve ceW Ied kee DeeosMe nes peelee nw~~293~~
nd kees Ied nesves hej ved kees Ced veneR neslee nw~
Je=$envedDemed
Je=$ene
Je=$enCeew
Je=$enCe
Je=$eIves
Je=$enYeeced
Je=$enYe
ns Je=$enved!
ns Je=$enCeew! ns Je=$enCe! Je=$eIve
Je=$enYeeced
Je=$enYe
Je=$enCeced
Je=$enCeew
Je=$eIve
Je=$eIve
Je=$eIvees
Je=$eIveeced
Je=$eIvee
Je=$enYeeced
Je=$enefYe
Je=$eefIve, Je=$enefCe
Je=$eIvees
Je=$enmeg
Fmeer ekeej mes yeenved, YetCenved, $e+Cenved Deeefo MeyoeW kes he eueles nQ het<eved Meyo ceW keg Yeso nw~
het<eved efme Fleeefo Iegd efJeYeefe ceW hetJe&Jeled het<ee Deeefo he ner yeveWies~ het<eved Memed ~

Memeeefo mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej nved ceemed oes<ed Deewj het<eved Fvekeer GheOee kes
Gej De#ej kee ueeshe efJekeuhe mes nes peelee nw~~294~~
peye GheOee kes Gej vekeej kee ueeshe ngDee Deewj DeJecemebeesiee Fleeefo met$e mes Deved kes Dekeej kee ueeshe neskej
het<e yevee Deewj vekeej kee ueeshe veneR nesves hej het<Ce yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

(97)

keelev$eheceeuee

het<eYeeb~ het<eefYe~ Fleeefo~ SJeb Dee&ceved Meyo~ DeJe&vMeyome leg Yeso~ meew-DeJee&~

DeJe&VeJe&efvlejmeeJeve_ed ~~295~~
DeJe&vMeyoesJe&efvleYe&Jeefle DemeeJeve_hejesefle~ DeJe&vleew~ DeJe&vle~ ns DeJe&ved~ ns DeJe&vleew~ ns DeJe&vle~ DeJe&vleced~
DeJe&vleew~ DeJe&le~ DeJe&lee~ DeJe&odYeeced ~ DeJe&ef~ Fleeefo~ ve_hejesled DeelcevedMeyoJeled~ DeveJee&~ DeveJee&Ceew DeveJee&Ce~
het<ee
ns het<eved!
het<eCeced
het<ee, het<Cee

het<eCeew
ns het<eCeew!
het<eCeew
het<eYeeced

Dee&cee
Dee&ceCeew
ns Dee&ceved!
ns Dee&ceCeew!
Dee&ceCeced
Dee&ceCeew
Dee&ceCee
Dee&ceYeeced
DeJe&ved Meyo ceW keg Yeso nw~

het<eved-mete&
het<eCe
het<es, het<Ces
ns het<eCe!
het<e het<Ce
het<e, het<Ce
het<e, het<Ce
het<eefYe
hetef<e, hetef<Ce
Dee&ceved-mete&
Dee&ceCe
Dee&cCes
ns Dee&ceCe! Dee&cCe
Dee&ceCe
Dee&cCe
Dee&ceefYe
Dee&ceefCe

het<eYeeced
het<eYeeced
het<ees, het<Cees
het<ees, het<Cees

het<eYe
het<eYe
het<eeced het<Ceeced
het<emeg

Dee&ceYeeced
Dee&ceYeeced
Dee&cCees
Dee&efcCe, Dee&cCees

Dee&ceYe
Dee&ceYe
Dee&cCeeced
Dee&cemeg

efme efJeYeefe Deewj ve_ed meceeme kes efyevee DeJe&ved Meyo kees DeJe&vle DeeosMe nes peelee nw~~295~~
DeJe&ved efme hetJe&Jeled DeJee& yevee~
DeJe&ved Deew-DeJe&vle Deew DeJe&vleew~
DeJe&vled Memed, DeJe&vled Yeeced
Jebpeves ew<eeb efve met$e mes Memed Deeefo mJej Deewj Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej vekeej kee ueeshe nes peelee nw
Dele DeJe&le, DeJe&odYeeced yevee~
DeJe&ved-Iees[e
DeJee&
DeJe&vleew
DeJe&vle
DeJe&les
DeJe&odYeeced
DeJe&odYe
ns DeJe&ved !
ns DeJe&vleew!
ns DeJe&vle!
DeJe&le
DeJe&oYeeced
DeJe&odYe
DeJe&vleced
DeJe&vleew
DeJe&le
DeJe&le
DeJe&lees
DeJe&leeced
DeJe&lee
DeJe&odYeeced
DeJe&efodYe
DeJe&efle
DeJe&lees
DeJe&lmeg
peye ve_ed meceeme nes ieee leye DeveJe&ved Meyo kes he Deelceved Meyo kes meceeve eueWies keeeWefke FmeceW Je kee mebeesie
nesves mes Deved kes Dekeej kee ueeshe veneR nesiee~
DeveJee&
DeveJee&Ceew
DeveJee&Ce
DeveJe&Ce
DeveJe&Yeeced
DeveJe&Ye
DeveJee&Ceced
DeveJee&Ceew
DeveJe&Ce
DeveJe&Ce
DeveJe&Cees
DeveJe&Ceeced
DeveJe&Cee
DeveJe&Yeeced
DeveJe&efYe
DeveJe&efCe
DeveJe&Cees
DeveJe&<eg
DeveJe&Ces
DeveJe&Yeeced
DeveJe&Ye
eved Meyo ceW keg Yeso nw~

(98)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Fleeefo~ eved Meyome leg Yeso~ meew-ee~ eeveew~ eeve~ ns eved~ eeveb~ eeveew~ DeIegdmJejeoew mesdkemeehevegJee&les~

eegJeceIeesveeb e~~296~~
eved egJeved ceIeJeved S<eeb JeMeyomeeslJeb YeJeefle DeIegdmJejs hejs~ Megve~ Megvee~ eYeeb~ eefYe Fleeefo~ SJeb egJevMeyo~
egJee~ egJeeveew~ egJeeve~ ns egJeved~ egJeeveb~ egJeeveew~ etve~ etvee~ egJeYeeb~ egJeefYe~ Fleeefo~ ceIeJevMeyome leg Yeso~ meew
DeJe&VeJe&efvleefjlevegJele&les~

meew e ceIeJeevceIeJee Jee~~297~~

efJeYeeew meew e hejs ceIeJeved Meyoew ceIeJevled YeJeefle Jee~ DevlJemevlemesefle oerIex eeefh le efveheeleveeerIe&~ ceIeJeeved~
ceIeJevleew~ ceIeJevle~ mebyeesOevesefhe leled~ ceIeJevleb~ ceIeJevleew~ ceIeJele~ ceIeJelee~ ceIeJeodYeeb~ ceIeJeef~ Fleeefo~
eved efme ee Deeefo heeBe Iegd meb%eke efJeYeefe kes he hetJe&Jeled~
eved Memed
DeIegd mJejeoew mesdkemeeefhe met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

eved, egJeved Deewj ceIeJeved Fvekes Jed kees DeIegd mJej kes Deeves hej Gkeej nes peelee nw~~296~~
eved Memed Med G ved Demed Megved Demed Megve~ Fmeer ekeej mes egJeved Demed eg G ved Demed etve yevee~
eved-kegee
ee
eeveew
eeve
Megves
eYeeced
eYe
ns eved!
ns eeveew!
ns eeve!
Megve
eYeeced
eYe
eeveced
eeveew
Megve
Megve
Megvees
Megveeced
Megvee
eYeeced
eefYe
Megefve
Megvees
emeg
egJeved-peJeeveer
egJee
egJeeveew
egJeeve
etves
egJeYeeced
egJeYe
ns egJeved !
ns egJeeveew!
ns egJeeve!
etve
egJeYeeced
egJeYe
egJeeveced
egJeeveew
etve
etve
etvees
etveeced
etvee
egJeYeeced
egJeefYe
etefve
etvees
egJemeg
ceIeJeved Meyo ceW keg Yeso nw~
ceIeJeved efme
DeJe&VeJe&efvlejmeeJeve_ed met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

efme efJeYeefe Deewj efJeYeefeeeW kes Deeves hej ceIeJeved Meyo kees efJekeuhe mes
ceIeJevled DeeosMe nes peelee nw~~297~~
efme, Deew, pemed, Deced, Deew heeBe peien DeeosMe nw~ DevlJemevleme Fleeefo met$e mes ved keer GheOee kees oerIe& eehle Lee,
efkevleg eneB efveheele mes oerIe& ngDee lees ceIeJeeved led efme~ efme Deewj led kee ueeshe neskej ceIeJeeved yevee~ Fmekes he YeieJeeved kes
meceeve eueWies~ efleere he#e ceW-ceIeJee, ceIeJeeveew, Deelceved kes meceeve yeve iees~
ceIeJeved Memed 296JeW met$e mes Je kees G neskej mebefOe neskej ceIeesve yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(99)

he#es~ ceIeJee~ ceIeJeeveew~ ceIeJeeve~ ceIeJeeveb~ ceIeJeeveew~ ceIeesve~ ceIeesvee~ ceIeJeYeeb~ ceIeJeefYe~ Fleeefo~ eeveeceees~
lelkejesefle leoees Fved~ Fefve efuemeeveskee#ejmesleeefovee DevlemJejeosueexhes eehles~

ve Megve~~298~~
eved Flesleme DevlemJejeosueexhees ve YeJeefle Fefve hejs~ ceIeJeeveceees ceIeJeeefle~

mLetueotjegJeef#ee#egeCeecevlemLeeosueexhees iegCee veeefceveeced ~~299~~

mLetueotjegJeef#ee#eg Flesles<eecevlemLeeosueexhees YeJeefle veeefceveeb iegCee Fefve hejs~ mLetueceees mLeJeeefle~ otjceees
oJeeefle~ egJeeveceees eJeeefle ef#eeceees #esheeefle~ #egceees #eesoeefle~ Fefve efuemeeveskee#ejmesleeefovee DevlemJejeosueexhe~
Deefve e efJekejCes iegCe meJe&$e~ heeved Meyome leg Yeso~ leme yengJeevecesJe~ kelese peMMemeesueg&ked~ hee~ hee~ heeefYe~
heeYe~ heeYe~ Deeefce e vegefjlevegJee&les~
eeve pewmeer ese kejlee nw ee kenlee nw~ Fme DeLe& ceW lelkejesefle leoees Fved Fme met$e mes Fved elee neskej Fefve
efuebiemeeveskee#ejme Fleeefo met$e mes Deble mJej keer Deeefo kee ueeshe eehle Lee leye met$e ueiee-

eved Fmekes Devle kes Deeefo mJej kee ueeshe veneR neslee Fved kes Deeves hej~~298~~
hegve Fme met$e mes Fved kee ueeshe ve nesves mes eeveeefle yeve ieee~ Ssmes ner ceIeJeeveceees ceIeJeeefle yevee nw~

mLetue, otj, egJe, ef#ee Deewj #eg Fvekes DeblemLe keer Deeefo kee ueeshe Deewj veeefce kees iegCe
nes peelee nw Fved kes Deeves hej~~299~~
mLetueb Deees-mLeJeeefle~ otjceees oJeeefle~ egJeeveceees eJeeefle~ ef#eeceees #esheeefle~ #egceees #eesoeefle~
Fefve efuebiemeeveskee#ejme Fme met$e mes eneB Devle mJej kee ueeshe neskej Deefve e efJekejCes mes iegCe nes ieee nw~
ceIeJeved-Fv
ceIeJeeved
ceIeJevleew
ceIeJevle
ceIeJeles
ceIeJeodYeeced ceIeJeodYe
ns ceIeJeved!
ns ceIeJevleew!
ns ceIeJevle!
ceIeJele
ceIeJeodYeeced ceIeJeodYe
ceIeJevleced
ceIeJevleew
ceIeJele
ceIeJele
ceIeJelees
ceIeJeleeced
ceIeJelee
ceIeJeodYeeced
ceIeJeefodYe
ceIeJeefle
ceIeJelees
ceIeJelmeg
efleere he#e ceWceIeJee
ceIeJeeveew
ceIeJeeve
ceIeesves
ceIeJeYeeced
ceIeJeYe
ns ceIeJeved!
ns ceIeJeeveew!
ns ceIeJeeve!
ceIeesve
ceIeJeYeeced
ceIeJeYe
ceIeJeeveced
ceIeJeeveew
ceIeesve
ceIeesve
ceIeesvees
ceIeesveeced
ceIeesvee
ceIeJeYeeced
ceIeJeefYe
ceIeesefve
ceIeesvees
ceIeJelmeg
heeved Meyo ceW keg Yeso nw~
hebeved Meyo kes he yengJeeve ceW ner eueles nQ~
heeved peme, heeved Memed
kelese peMMemeesueg&ked mes pemed Memed kee ueeshe neskej efuebieeble vekeej kee ueeshe nes ves hej hee, hee yevee~
heeved eqYemed efuebieeblevekeejme ved kee ueeshe neskej hebeefYe yevee~
heeved Deeced

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(100)

mJejevlee: m$eerefuee

mebKeeee <Ceevleeee~~300~~
<ekeejvekeejevleeee mebKeeee vegjeiecees YeJeefle Deeefce hejs~ oerIe&ceeefce meveew Fefle DevegJele&les~

veevleme eesheOeeee~~301~~
veevleme eesheOeeee oerIeex YeJeefle meveeJeeefce hejs~ heeeveeced~ heemeg~ SJeb mehleved veJeced oMeved eYe=lee~ DevMeyome
leg Yeso~ lemeeefhe yengJeevecesJe~

Deve meJee&meg~~302~~
DevMeyoevleme Dee YeJeefle meJee&meg efJeYeefe<eg~ esve efJeefOemleovleme Fefle vekeejme Deekeej~ meJeCex oerIe&~

Deew lemceeppemMemees~~303~~
lemceeove ke=leekeejelhejeespe&MMemees mLeeves DeewYe&Jeefle~ Deew~ Deew~ lemceeodenCeb efkeceLe&ced ~
DeelJemeeefveleeLe~ lesve DeewlJeeYeeJes peMMemeesueg&ked Flevesve peMMemeesueexhe~ De~ De~ DeeefYe, DeefYe~ DeeYe,

<ekeejeble Deewj vekeejeble mebKeeJeeeer Meyo mes hejs Deeced kes Deeves
hej veg kee Deeiece nes peelee nw~~300~~
oerIe&ceeefcemeveew DevegJe=efe ceW Dee jne nw~

megveg Deewj Deeced kes Deeves hej veeble keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~301~~
Deewj ve kee ueeshe nes peelee nw~ heeeveeced yevee~
hee~ hee~ heeefYe~ heeYe~ heeYe~ heeeveeced~ heemeg~
Fmeer ekeej mes mehleved, veJeved Deewj oMeved kes he eueles nQ~
eLeemehle
mehleYe
veJe
veJeYe
mehle
mehleeveeced
veJe
veJeeveeced
mehleefYe
mehlemeg
veJeefYe
veJemeg
mehleYe
veJeYe
Deved Meyo ceW keg Yeso nw~
en Yeer yengJeeve ceW ner euelee nw~

oMe
oMe
oMeefYe
oMeYe

oMeYe
oMeeveeced
oMemeg

meYeer efJeYeefeeeW kes Deeves hej Deved kes Deble kees Dee nes peelee nw~~302~~
efpememes efJeefOe ngF& nw Jen Deble kees ngF& nw Dele vekeej kees Deekeej ngDee~
Dee pemed Dee Memed

Deved Meyo kees Deekeejeble kejves kes yeeo pemed Memed kes mLeeve ceW Deew DeeosMe nes peelee nw~~303~~
DeeDeew Deew yevee~
met$e ceW lemceeod Meyo kee enCe keeeW efkeee nw? vekeej kees Deekeej efkeee ieee nw Jen Deefvele nw Fme yeele kees
metefele kejves kes efueS ner lemceeod heo kee enCe efkeee ieee nw FmeefueS peye pemed Memed kees Deew veneR nesiee leye
peMMemeesueg&ke mes pemed Memed kee ueeshe SJeb efuebieeble vekeejme mes vekeej kee uees he neskej De, De yevee~ ve kees Dee

Jeeveevlee: hegefuuee

(101)

keelev$eheceeuee

DeYe~ DeeYe, DeYe~ Deeefce DeelJeb mebKeeee <Ceevleeee Fefle, De$e DevleenCeeefOekeeeled YetlehetJe&veevleeee Deefhe
Deeefce vegjeiece~ Deeveeced~ Demeg, Deemeg~ Fefle vekeejevlee~ heheyeYeevlee Deeefmee~ cekeejevle hegefuue efkeced Meyo~

eEke ke~~304~~
efkebMeyo kees YeJeefle efJeYeeew hejle~ ke~ keew~ kes~ keb~ keew~ keeved~ kesve~ keeYeeb~ kew~ Fleeefo~ Foced Meyome leg Yeso~

Foefceeceeb hegbefme~~305~~
Foced Meyome Feb YeJeefle efeeeceeb hegbefme Fob e vehegbmekes meew hejs~ Deeced~ Deve$e leoeelJeced ~

oessce&~~306~~
leoeoerveeb okeejme cees YeJeefle DesefJe&Yeeew~ Fceew~ Fces~ Fceb~ Fceew~ Fceeved~
nesves mes DeeefYe DeeYe~ DeeDeeced mebKeeee <Ceevleeee met$e mes veg kee Deeiece neskej Deeveeced yevee~ keeeWefke Fme
met$e ceW Yeer vekeejeble heo mes veg kee Deeiece kejves kee efJeOeeve nw Dele YetlehetJe& vekeejeble nesves mes veg kee Deeiece ngDee nw~ hegve
Deved Deeced veg kee Deeiece neskej Deeveeced yevee~
Deew
DeeYe
De
DeYe
Deew
Deeveeced
De
Deeveeced
DeeefYe
Deemeg
DeefYe
Demeg
DeeYe
DeYe
Fme ekeej mes vekeejeble Meyo ngS~ he he ye Deewj Yekeejeble Meyo Deeefme nQ~
Deye cekeejeble hegefuuebie efkeced Meyo nw~
efkeced efme

hegefuuebie ceW efJeYeefeeeW kes Deeves hej efkeced kees ke DeeosMe neslee nw~~304~~
Deye ke Meyo mes meejer efJeYeefeeeB Deeves hej meJe&veece kes meceeve he eueWies~ eLeeke
keew
kes
kemceeled
keeYeeced
keced
keew
keeved
keme
keees
kesve
keeYeeced
kew
keefmceved
keees
kemcew
keeYeeced
kesYe
Foced Meyo ceW keg Yeso nw~

kesYe
kes<eeced
kes<eg

Foced Meyo kees hegefuuebie ceW Deeb m$eerefuebie ceW Feced Deewj vehegbmeke efuebie ceW
Foced DeeosMe neslee nw~~305~~
Dele Foced efme, efme kee ueeshe neskej Foced kees Deeced DeeosMe ngDee~ Deeced yevee~
Foced Deew leoeoerveeced efJeYeeew mes Dekeejeble neskej Fo yevee~ Fo Deew~

ef Meyo kees es[kej efJeYeefeeeW kes Deeves hej leoeefo ieCe kes okeej kees cekeej neslee nw~~306~~
Fce Deew Fceew, Fce pemed pe meJe& F mes F neskej Fce F Fces Fleeefo~
Foced e~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(102)

mJejevlee: m$eerefuee

ewmeesjve~~307~~
DeiJeefpe&leme FobMeyome DeveeosMees YeJeefle ewmees hejle~ Devesve~

Deod Jeevesveked~~308~~
DeiJeefpe&leme Fob Meyome DeJeefle Jeeveeoew efJeYeeew hejle~ DeeYeeced~

lemceeefmed1 efYejd~~309~~
lemceelke=leekeejeefooce hejes efYemed efYejd YeJeefle~ SefYe~ Demcew~ DeeYeeced~ SYe~ Demceeled~ DeeYeeced~ SYe~
Deme~ Deveees~ S<eeced~ Deefmceved~ Deveees~ S<eg~ DevJeeosMes hetJe&Jeled~ Fefle cekeejevlee~ ekeejevleeseefme~
jsheevlehegefuueelJeejMeyo~ leme yengJeevecesJe~ elJeej~

elegjes JeeMeyomeeslJeced~~310~~
elJeej Flesleme JeeMeyome GlJeb YeJeefle DeIegdmJejs Jeeves e hejs~ elegj~

ve jsheme Iees<eJeefle ~~311~~

e Deewj Deesmed kes Deeves hej Deied Jeefpe&le Foced Meyo kees Deve DeeosMe nes peelee nw~~307~~
hegve Fve e Fme 138JeW met$e mes e kees Fve DeeosMe neskej Deve FveDevesve~
Foced Yeeced ~

DeiJeefpe&le Foced Meyo kees Jebpeve Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej De nes peelee nw~~308~~
Dekeejes oerIe Iees<eJeefle DeeYeeced yevee~
Foced efYemed Deod Jebpevesveked met$e mes Foced kees De neskej Oegef yenglJes lJes 143JeW met$e mes yengJeeve ceW S
neskej-

Foced Meyo kees Dekeej kejves hej efYemed kees efYejd nes peelee nw~~309~~
S efYejd SefYe~
Foced *s mcew meJe&veecve 153JeW met$e mes *s kees mcew neskej 308 JeW met$e mes De neskej Demcew yevee~
Foced-en
Deeced
Fceew
Fces
Demceeled
DeeYeeced
SYe
Fceced, Sveced
Fceew, Sveew
Fceeved, Sveeved
Deme
Deveees, Sveees
S<eeced
Devesve, Svesve
DeeYeeced
SefYe
Deefmceved
Deveees, Sveees
S<eg
Demcew
DeeYeeced
SYe
cekeejeble Meyo ngS~ ekeejeble Meyo Deeefme nQ~ Deye jkeejeble elJeej Meyo nw~ Jen yengJeeve ceW ner euelee nw~
elJeejd pemed elJeej

elJeejd Fme Meyo kes Jee kees Gkeej nes peelee nw~~310~~
DeIegd mJej Deewj Jebpeve kes Deeves hej~ elJeejd Memed elegj~ elJeejd efYemed ~

Iees<eJeeved kes Deeves hej jshe kees efJemeie& veneR neslee nw~~311~~
1. Fob met$ecewmedyeeOeveeLe~

Jeeveevlee: hegefuuee

(103)

keelev$eheceeuee

jsheme Iees<eJeefle hejs efJemepe&veerees ve YeJeefle~ elegefYe&~ elegYe&~ elegYe&~

Deeefce elegj ~~312~~

elJeejd Meyome vegjeiecees YeJeefle Deeefce hejs~ elegCee~ efJemepe&veere eehles~

j megefhe~~313~~
jes jkeejme efJemepe&veere megefhe hejs ve YeJeefle~ Fefle efve<esOe~ eleg<eg&~ Fefle jsheevlee~ uekeejevleeseefme~ Jekeejevleeseefme~
Jekeejevle hegefuue megefoJMeyo~ meew-

Deew meew~~314~~
efoJees Jekeejme Deew YeJeefle meew hejs~ megeew~ megefoJeew~ megefoJe~

Jeecee~~315~~
efoJees Jekeejme Jee Deekeejes YeJeefle Deefce hejs~ megeeb, megefoJeb~ megefoJeew~ megefoJe~ megefoJee~

efoJe GodJeeves~~316~~
efoJees Jekeejme Gled YeJeefle Jeeves hejs~ megegYeeb~ megegefYe~ Fleeefo~ Fefle Jekeejevlee~ Mekeejevle hegefuuees efJeMed
Dele elegefYe&~ elJeejd Deeced

Deeced kes Deeves hej elJeejd mes veg kee Deeiece neslee nw~~312~~
elegCee&ced yevee~ elegjd meg

meghed kes Deeves hej jkeej kee efJemeie& veneR neslee nw~~313~~
Dele eleg<eg& yevee~
jkeejeble Meyo ngS, uekeejeble Meyo Deeefme nQ~ Deye Jekeejeble megefoJed Meyo nw~
megefoJed efme

efme kes Deeves hej efoJed kes Jekeej kees Deew nes peelee nw~~314~~
FJeCeex ecemeJeCex Fleeefo met$e mes mebefOe neskej megeew yevee~
megefoJed Deced

Deced efJeYeefe kes Deeves hej efoJed kes Jekeej kees efJekeuhe mes Deekeej nes peelee nw~~315~~
megefo Dee Deced mebefOe neskej megeeced ~
megefoJed Yeeced

Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej efoJed kes Jekeej kees Gkeej nes peelee nw~~316~~
Dele megegYeeced yevee~
megefoJed-Dee DeekeeMe
megeew
megefoJeew
megefoJe
megefoJes
megegYeeced
ns megeew!
ns megefoJeew! ns megefoJe!
megefoJe
megegYeeced
megeeced, megefoJeb megefoJeew
megefoJe
megefoJe
megefoJees
megefoJee
megegYeeced
megegefYe
megefoefJe
megefoJees
Fme ekeej mes Jekeejeble Meyo ngS~ Deye Mekeejeble hegefuuebie efJeMed Meyo nw~

megegYe
megegYe
megefoJeeced
megeg<eg

(104)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Meyo~ nMe<eevle Fleeefovee [lJeced~ efJed, efJe[d~ efJeMeew~ efJeMe~ mebyeesOevesefhe leled~ Fleeefo~ leeMed1 Meyome leg Yeso~
eJeie&ieeoerveeb esefle ielJeced~ leeked, leeied~ leeMeew~ leeMe~ SJeb meMed eeMed SleeMe keerMed F&Med DecetMed eYe=lee~
Fefle Mekeejevlee~ <ekeejevle hegefuuees jlveceg<ed Meyo~ jlvecegd, jlveceg[d~ jlveceg<eew~ jlveceg<e~ jlveceg<eb~ jlveceg<eew~
jlvegceg<e~ jlveceg<ee~ jlveceg[dYeeb~ jlvecegef[dYe~ Fleeefo~ meeOegle#ed Meyome leg Yeso!
efJeMed efme
nMemeevlespeeoerveeb [ 271JeW met$e mes med kees [d neskej efme kee ueeshe Deewj eLece De#ej neskej efJed efJe[d yevee~
efJeMed-JewMe
efJed, efJe[d
efJeMeew
efJeMe
efJeMes
efJe[dYeeced
efJe[dYe
ns efJed, efJe[d! ns efJeMeew!
ns efJeMe!
efJeMe
efJe[dYeeced
efJe[dYe
efJeMeced
efJeMeew
efJeMe
efJeMe
efJeMees
efJeMeeced
efJeMee
efJe[dYeeced
efJeef[dYe
efJeefMe
efJeMees
efJedmeg
leeMed Meyo ceW keg Yeso nw~
leeMed efme
eJeie&ieeoerveeb e Fme 254JeW met$e mes ed kees ied SJeb ked neskej leeied, leeked yevee~
leeMed-Jewmee
leeked, leeied
leeMeew
leeMe
leeMe
leeiYeeced
leeiYe
leeMeced
leeMeew
leeMe
leeMe
leeMees
leeMeeced
leeMee
leeiYeeced
leeefiYe
leeefMe
leeMees
lee#eg
leeMes
leeiYeeced
leeiYe
Fmeer ekeej mes meMe, eeMe, SleeMe, keerMe, F&Me, DecetMe, Deeefo Meyo eueles nQ~ Mekeejeble Meyo ngS~ Deye
<ekeejeble jlveceg<ed Meyo nw~
jlveceg<ed efme
n Me <e evlespeeoerveeb [ met$e mes <ed kees [d neskej eLece De#ej neskej jlvecegd, jlveceg [d yevee~
jlveceg<ed-jlveeW kee eesj
jlvecegd, jlveceg[d
jlveceg<eew
jlveceg<e
ns jlvecegd, ns jlveceg[d!
ns jlveceg<eew!
ns jlveceg<e!
jlveceg<eced
jlveceg<eew
jlveceg<e
jlveceg<ee
jlveceg[dYeeced
jlvecegef[dYe
jlveceg<es
jlveceg[dYeeced
jlveceg[dYe
jlveceg<e
jlveceg[dYeeced
jlveceg[dYe
jlveceg<e
jlveceg<ees
jlveceg<eeced
jlvecegef<e
jlveceg<ees
jlvecegdmeg, jlvecegdlmeg
meeOegle#ed efme
1. mesJe Mele Fefle leeked~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(105)

mebeesieeosOeg&~~274~~
mebeesieeosOeg&es ueeshees YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ Jeeveee mesueexhe~

nMe<eevlespeeoerveeb [~~271~~
nMe<eevleeveeb epeeoerveeb1 e [es YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ Fefle [lJeb~ meeOegled, meeOegle[d~ meeOegle#eew~ meeOegle#e~
mebyeesOevesefhe leled~ meeOegle#eb~ meeOegle#eew~ meeOegle#e~ meeOegle#ee~ meeOegle[dYeeb~ meeOegleef[dYe Fleeefo~ <e<Meyome leg Yeso~
leme yengJeevecesJe~ peMMeueesueg&ked~ <ed, <e[d~ <eef[dYe~ <e[dYe~ Deeefce vegjeiecees [lJeb e~

<e[es Cees ves~~317~~

mebKeeee <Ceevleeee <e[e Cees YeJeefle efJeYeeew ves hejs~ <eCCeeb ~ <edlmeg, <edmeg Fleeefo~ mekeejevle hegefuue
megJeemed Meyo~ meew DevlJemevlemesleeefovee oerIe&~ megJeee~ megJeemeew~ megJeeme ns megJee~ ns megJeemeew~ ns megJeeme~

mebeesie keer Deeefo ceW eefo Oegd De#ej nw SJeb efJejece Deewj Jebpeve Jeeueer efJeYeefeeeB
Deeeer nQ lees Oegd kee ueeshe nes peelee nw~~274~~
Jebpeveee met$e mes efme kee ueeshe nes peelee nw~ Dele meeOeg-le ked <ed efme ked kee ueeshe ngDee~

n Me <e Deewj keejeble Meyo SJeb epeeefo kees efJejece Deewj Jebpeve kes Deeves
hej [d nes peelee nw~~271~~

Dele <ed kees [d neskej meeOeg le[d yevee~ Ske yeej eLece De#ej neskej meeOegled yevee~
meeOegle#edmeeOegle[d, meeOegled
meeOegle#eew
meeOegle#e
ns meeOegle[d, ns meeOegled !
ns meeOegle#eew!
ns meeOegle#e!
meeOegle#eced
meeOegle#eew
meeOegle#e
meeOegle#ee
meeOegle[dYeeced
meeOegleef[dYe
meeOegle#es
meeOegle[dYeeced
meeOegle[dYe
meeOegle#e
meeOegle[dYeeced
meeOegle[dYe
meeOegle#e
meeOegle#ees
meeOegle#eeced
meeOegleef#e
meeOegle#ees
meeOegledmeg, meeOegledlmeg
<e<ed pemed, <e<ed Memed
peMMemeesueg&ke met$e mes pemed, Memed kee uegked Meyo mes ueeshe kejkes nMe<eevlespeeoerveeb [ met$e mes <ed kees [d neskej
hegvee efJekeuhe mes eLece De#ej neskej <ed, <e[d yevee~
<e<ed Deeced veg kee ved neskej ved kees Ced nes ieee hegve-

Deeies vekeej efJeYeefkele kes Deeves hej mebKeeJeeeer <ed Meyo kes d kees Ced nes peelee nw~~317~~
Dele <eCCeeced yevee~
<e<ed meg 271 JeWb met$e mes <ed kees d neskej <edmeg SJeb eled meghleeefoJee& Fme 276JeW met$e mes led kee Deeiece neskej
<edlmeg yevee~
es oes met$e henues Dee egkes nQ~ 1. les-kes epeeoe eped-eped ce=ped-Yeeped-jeped heefjeeped Fefle epeeoe~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(106)

mJejevlee: m$eerefuee

megJeemeb~ megJeemeew~ megJeeme~ megJeemee~ megJeeesYeeb~ megJeeesefYe~ Fleeefo~ SJeb evcemed heerleJeememed mLetueefMejmed
efnjCejslemed megeeslemed eYe=lee~ GMeveced Meyome leg Yeso~
1

GMevemhegobmeesvesnmeeb meeJevevle~~318~~

GMevemed hegobMemed Devesnmed Flesles<eecevleesved YeJeefle meew hejs Demecyegew~ GMevee~ GMevemeew~ GMeveme~ ve_ee
efveefo&ceefveleced ~

mecyeesOeves letMevemeefeheb meevleb leLee veevleceLeeheovleced~

eerJeeIeYetefleeefleheVecesleVe_eeefhe efveefo&ceefvelecesJe~~1~~
ns GMeve, ns GMeveved, ns GMeve~ ns GMevemeew~ ns GMeveme~ GMevemeb~ GMevemeew~ GMeveme~ GMevemee~ GMeveesYeeb~
<ed, <e[d~ <ed, <e[d~ <eef[dYe~ <e[dYe <e[dYe <eCCeeced <edmeg, <edlmeg
Deye mekeejeble hegefuuebie megJeemed Meyo nw~
megJeemed efme, efme efJeYeefe kee ueeshe neskej DevlJemevleme eeOeeleesmmeew 277JeW met$e mes Demebyegef efme kes Deeves
hej Demed kes De kees oerIe& neskej med kees efJemeie& neskej megJeee yevee~
megJeemed-Des Jeeve yeesueves Jeeuee~
megJeee
megJeemeew
megJeeme
megJeemes
megJeeesYeeced
megJeeesYe
ns megJee!
ns megJeemeew! ns megJeeme! megJeeme
megJeeesYeeced
megJeeesYe
megJeemeced
megJeemeew
megJeeme
megJeeme
megJeemees
megJeemeeced
megJeemee
megJeeesYeeced megJeeesefYe
megJeeefme
megJeemees
megJeemeg
Fmeer ekeej mes evcemed, heerleJeememed, mLetueefMejme, efnjCejslemed, megeeslemed Deeefo kes he eueles nQ~ GMevemed Meyo
ceW keg Yeso nw~ GMevemed efme

Demebyeg efme efJeYeefe kes Deeves hej GMevemed, hegobMemed Deewj Devesnmed
MeyoeW kes Deble kees Deved nes peelee nw~~318~~
Dele GMeveved efme ngDee~ hegve Iegef eemebyegew Fme 177JeW met$e mes ved keer GheOee kees oerIe& neskej efuebieevle
vekeejme met$e mes ved kee ueeshe neskej GMevee ngDee~ GMevemed Deew GMevemeew, GMeveme~
ve_ed meceeme mes efveefo& nesves mes en Jewkeefuheke nw DeewjMueeskeeLe&-mebyeesOeve ceW GMevemed Meyo kes leerve he yeveles nQ, mekeejeble, vekeejevle SJeb Dekeejeble~ Ssmee eer
JeeIeYetefle cenesoe ves mJeerkeej efkeee nw keeeWefke Jen ve_ed meceeme kes eje kene ieee nesves mes Deefvele ner nw~~
Dele GMevemed efme, efme kee ueeshe SJeb med kee efJemeie& neskej ns GMeve! Deved DeeosMe nes kej ns GMeveved ! SJeb
Dekeejeble neskej ns GMeve! Ssmes leerve he yeve iees~
leLeeefn-GMevemed
GMevee
GMevemeew
GMeveme
ns GMeve! ns GMeveved!
ns GMeved! ns GMevemeew!
ns GMeveme!
GMevemeced
GMevemeew
GMeveme
GMevemee
GMeveesYeeced
GMeveesefYe
1. Dekeej efkeceLe&? meKegjble DevYeJeleerle$e Deveeespeveced~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(107)

GMeveesefYe~ Fleeefo~ SJeb hegobMemed Devesnmed Meyoew mecyegefb efJevee~ efJevmed Meyome leg Yeso~ meew-meevlecenleesveexheOeeee
Fefle oerIe&~ efJeeved~ efJeebmeew~ efJeebme~ ns efJeved~ ns efJeebmeew~ ns efJeebme~ efJeebmeb~ efJeebmeew~

DeIegdmJejeoew mesdkemeeefhe1 2JevmesJe&MeyomeeslJeced ~~319~~

mesdkemeeefhe 3JevmesJe&MeyomeeslJeb YeJeefle DeIegdmJejeoew~ efJeog<e~ efJeog<ee~

efJejeceJeeveeefo<Jeve[gVeefnJevmeerveeb e~~320~~
efJejeces Jeeveeoew e Deve[dJeVeefnJevmeerveecevleme oes YeJeefle~ efJeodYeeb~ efJeef~ Fleeefo~ hesefeJeeved~ hesefeJeebmeew~
hesefeJeebme~ hesefeJeebmeb~ hesefeJeebmeew~ efveefceeeYeeJes vewefceefekemeeheYeeJe~ Fleer[YeeJe~ DeIegdmJejeoew mesdkemesefle GlJeced~
GMevemes
GMeveesYeeced
GMeveesYe
GMeveme
GMeveesYeeced
GMeveesYe
GMeveme
GMevemees
GMevemeeced
GMeveefme
GMevemees
GMevemeg 4GMevemmeg~
mebyeesOeve kes efmeJeee hegobMeced Deewj Devesnmed kes he Fmeer ekeej mes eueles nQ~
efJevmed Meyo ceW keg Yeso nw~ efJevmed efme meevlecenleesveexheOeeee Fme 286JeW met$e mes ve keer GheOee kees oerIe&
neskej mebeesieevleme ueeshe met$e 260JeW mes med kee ueeshe neskej SJeb Jeeveee met$e mes efme kee ueeshe neskej efJeeved
yevee~ le$ewJe Iegd efJeYeefe leke ved keer GheOee kees oerIe& SJeb ceveesjvegmJeejes Iegef Fme 258JeW met$e mes vekeej kees DevegmJeej
neskej efJevmed Deew efJeevmeew yevee~
eqJevmed Memed , Deye DeIegd efJeYeefe kes Deeves hej-

DeIegd mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Fd meefnle SJeb Fd jefnle oesveeW ekeej kes MeyoeW
ceW Yeer Jevmed kes Je kees G nes peelee nw~~319~~
efJeogvmed Demed Jeeves ew<ee efve Fme 188JeW met$e mes vekeej kee ueeshe neskej SJeb veeefce mes hejs med kees <ed neskej
efJeog<e yevee~ Deye Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej-efJevmed Yeeced ~

efJejece SJeb Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej Deve[dJeend Deewj Jevmed Meyo kes
Deble kees okeej nes peelee nw~~320~~
Dele Jebpeves es<eeb efve mes vekeej kee ueeshe neskej efJeodYeeced yevee~
efJeeved
efJeebmeew
efJeebme
efJeog<es
efJeodYeeced
efJeodYe
ns efJeved !
ns efJeebmeew! ns efJeebme! efJeog<e
efJeodYeeced
efJeodYe
efJeebmeced
efJeebmeew
efJeog<e
efJeog<e
efJeog<ees
efJeog<eeced
efJeog<ee
efJeodYeeced
efJeefodYe
efJeogef<e
efJeog<ees
efJeoglmeg
hesefeJevmed efme hesefeJeeved , yevee Iegd efJeYeefe leke efJeeved kes meceeve he yeveWies~ Deeies DeIegd mJej Jeeueer
efJeYeefe kes Deeves hej keg Deblej nw~ eLee-hesefeJevmed Memed
efveefcee kes DeYeeJe ceW vewefceefeke kee Yeer DeYeeJe nes peelee nw Fme veerefle kes Devegmeej hesefeJevmed Meyo kes Fd kee
DeYeeJe neskej SJeb Gheeg&e 319JeW met$e mes Je kees G neskej heseg<e yevee~
1. mesdkeme F[eiecesve meefnleme~~ 2. Jevmeerefle efJeefVeleeefomLeues heced ~~3. Deeiece GovegyevOe mJejeovleelhej~~
4. Mes <es mes Jee Jeehejheced mes efJekeuhe mes med nes ieee nw~

(108)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

heseg<e~ heseg<ee~ hesefeJeodYeeb~ hesefeJeef~ heseg<es~ hesefeJeodYeeb~ hesefeJeodYe~ SJeb lesefveJevmed eYe=lee~ Fleeefo~ GKeeemed
Meyome leg Yeso~ meew-

eefmeOJemeese~~321~~
eefmeOJemeesefue&eesjvleme oes YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ GKeeeled, GKeeeod~

IegdmJejs veg~~322~~
eefmeOJemeesefue&esveg&jeiecees YeJeefle IegdmJejs hejs~ GKeeebmeew~ GKeeebme~ mebyeesOevesefhe leled~ GKeeebmeb~ GKeeebmeew~
GKeeeme~ GKeeemee~ GKeeeodYeeced~ GKeeeef~ GKeeelmeg~ SJeb heCe&OJemed Meyo~ Deomed Meyome leg Yeso~ leoeelJeced~

meew me~~323~~
hesefeJeeved
hesefeJeebmeew
hesefeJeebme
heseg<es
ns hesefeJeved!
ns hesefeJeebmeew! ns hesefeJeebme! heseg<e
hesefeJeebmeb
hesefeJeebmeew
heseg<e
heseg<e
heseg<ee
hesefeJeodYeeced hesefeJeefodYe
hesegef<e
lesefveJevmed Meyo kes he ceW Yeer Fmeer ekeej mes eueles nQ~
GKeeemed Meyo ceW keg Yeso nw~ GKeeemed efme

hesefeJeodYeeced
hesefeJeodeeced
heseg<ees
heseg<ees

hesefeJeodYe
hesefeJeodYe
heseg<eeced
hesefeJelmeg

efJejece Deewj Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej emed, OJemed Meyo kes Deble kes
mekeej kees okeej nes peelee nw~~321~~
SJeb efme kee ueeshe neskej GKeeeled, GKeeeod yeve ieee~
GKeeemed Deew

Iegd mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej emed, OJemed Meyo kees veg kee Deeiece nes peelee nw~~322~~
hegve vekeej kee DevegmJeej neskej GKeeebmeew yevee~ mebyeesOeve ceW Yeer Jewmes ner he jnWies~ GKeeemed Yeeced Gheeg&e
321JeW met$e mes med kees od neskej GKeeeodYeeced yevee~
GKeeeled, GKeeeod
GKeeebmeew
GKeeebme
ns GKeeeled, GKeeeod
ns GKeeebmeew
ns GKeeebme
GKeeebmeced
GKeeebmeew
GKeeeme
GKeeemee
GKeeeodYeeced
GKeeeefodYe
GKeeemes
GKeeeodYeeced
GKeeeodYe
GKeeeme
GKeeeodYeeced
GKeeeodYe
GKeeeme
GKeeemees
GKeeemeeced
GKeeeefme
GKeeemees
GKeeelmeg
Fmeer ekeej mes heCe&OJemed Meyo kes he eueles nQ~
Deomed Meyo ceW keg Yeso nQ~ Deomed efme
leoeoerveeced efJeYeeew Fme 172JeW met$e mes Deomed kees Dekeejeble Deo ngDee~

efme efJeYeefe kes Deeves hej leoeefo kes okeej kees mekeej nes peelee nw~~323~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(109)

leoeoerveeb okeejme mekeejes YeJeefle meew hejs~

meeJeew efmeueeshee~~324~~
Deomeesvleme DeewYe&Jeefle mJejs hejs efmeueeshee~ Demeew~ eflJes-

Deome heos ce~~325~~

Deome heos meefle ome cees YeJeefle~

GlJeb ceeled ~~326~~

Deomees ceelhejes JeCe&cee$emeeslJeb YeJeefle~ Deevlejleceeled~ Decet~ peefme-

SodyenglJes lJeer~~327~~
Deomees ceelhejes yenglJes efve<heVes SoerYe&Jeefle~ Deceer~ Decegb~ Decet~ 1Decetved~

Deoes cege~~328~~
Deomees cegjeosMees YeJeefle eJeeveme e veeosMeesefeeeced~ Decegvee~ DecetYeeced~
Dele Deme efme jne~

Deomed kes Deble kees Deew nes peelee nw SJeb efme efJeYeefe kee ueeshe nes peelee nw~~324~~
Dele Deme Deew Demeew yevee~ Deye meghed efJeYeefe leke Deomed kees Deo DeeosMe kej uesvee eeefnS~
Deo Deew

Deomed kees heo kejves hej o kees ce nes peelee nw~~325~~

Deomed kes ce mes hejs JeCe&cee$e o kes De meefnle efJeYeefe
cee$e kees Gkeej nes peelee nw~~326~~
Deewj Jen Gkeej DeeosMe ece mes neslee nw, eLee-mJe mJej kees mJe G SJeb oerIe& mJej kees oerIe& T neslee nw~
eneB oerIe& Deew nw~ Dele oerIe& T neskej -Deced T Decet yevee~ Deo pemed nw hetJeexe Deome heos ce met$e mes o
kees ce kejkes pe meJe& F Fme 152JeW met$e mes pemed kees FDeewj mebefOe neskej Deces yevee~~ hegve-

yengJeeve kes S kees F& nes peelee nw~~327~~

Deomed kes ced mes hejs yengJeeve ceW yeves ngS S kees F& neskej Deceer yevee~ Deo Deced nw~ o kees ce SJeb o
kes De meefnle Deced kes De kees G neskej Decegced yevee~ Deod Memed nw~ henues Deoeved yevee kejkes o kees ce Deewj oerIe&
Dee kees T kejkes Decetved yevee~
Deo e nw~

eerefuebie kees es[kej Deomed kees Deceg SJeb e kees vee DeeosMe nes peelee nw~~328~~
Dele Decegvee yevee~ Deo Yeeced Dekeejes oerIe Iees<eJeefle met$e mes DeoeYeeced kejkes od kees ced SJeb Dee kees T
kejves mes DecetYeeced yevee~
Deo efcemed nw hetJe&Jeled o kees ced kejkes Deeies met$e ueiee~
1. Meefme meme e ve~~

(110)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Deomee~~329~~
DeomeesiJeefpe&leelhejes efYemed efYejd YeJeefle~ OegdeslJeced~ DeceerefYe~ Deceg<cew~ DecetYeeced~ DeceerYe~ Deceg<ceeled~ DecetYeeb~
DeceerYe~ Deceg<e~ Decegees~ Deceer<eeced~ Decegef<ceved~ Decegees~ Deceer<eg~~ esevmed Meyome leg Yeso~~ eseeved~ eseebmeew~
eseebme~ ns eseved~ ns eseebmeew~ ns eseebme~ eseebmeb~ eseebmeew~ eseme~ esemee~ eseesYeeb~ eseesefYe~ hegcevmMeyome leg
Yeso~ hegceeved~ hegceebmeew~ hegceebme~ ns hegceved~ hegceebmeb~ hegceebmeew~

hegbmeesvedMeyoueeshe~~330~~
hegceevmed Flesleme DevMeyome ueeshees YeJeefle, DeIegdmJejs Jeeves e hejs~ hegbme~ hegbmee~

Deked Jeefpe&le Deomed mes hejs efYemed kees efYejd DeeosMe nes peelee nw Deewj
Oegd kes Deeves hej Skeej Yeer nes peelee nw~~329~~
Dele DecesefYe yeve ieee~ hegve- SodyenglJes lJeer met$e mes yengJeeve kes S kees F& kejkes DeceerefYe yevee~ Deo
*s nw hetJe&Jeled od kee ceDeewj Dekees G kejkes mcew meJe&veecve Fme 153JeW met$e mes *s kees mcew kejkes veeefce mes
hejs med kees <ed kejves mes Deceg<cew yevee~ Deo *efme hetJe&Jeled od kees ced, De kees G kejkes *efme mceeled Fme 154JeW met$e
mes mceeled kejkes med kees <ed ngDee Deewj Deceg<ceeled yevee~ Deo Deesmed nw o kees ce kejkes Deesefme ed146JeW met$e mes De
kees S SJeb mebefOe kejkes Deceees yevee SJeb GlJeb ceeled mes ce kes De kees G kejkes Decegees yeve ieee~
Deo ef* nw hetJe&Jeled meejer eefeee kejkes ef* kees efmceved kejkes Decegef<ceved yevee~
Demeew
Decet
Deceer
Deceg<ceeled
DecetYeeced
DeceerYe
Decegced
Decet
Decetved
Deceg<e
Decegees
Deceer<eeced
Decegvee
DecetYeeced
DeceerefYe
Decegef<ceved
Decegees
Deceer<eg
Deceg<cew
DecetYeeced
DeceerYe
esevmed Meyo ceW keg Yeso nw-esevmed efme nw meevlecenleesveexheOeeee Fme 286JeW met$e mes med keer heOee kees oerIe&
neskej mebeesieeble med kee ueeshe SJeb efme kee ueeshe neskej eseeved yevee~ leLewJe Ieg efJeYeefe ceW oerIe& neskej eseebmeew Deeefo
yevelee nw~ esevmed Memed nw Jebpeves ew<eeb efve met$e 188JeW mes DeIegd efJeYeefe ceW ved kee ueeshe neskej eseme yevee~
eseeved
eseebmeew
eseebme
esemes
eseesYeeced
eseesYe
ns eseved!
ns eseebmeew!
ns eseebme! eseme
eeesYeeced
eseesYe
eseebmeced
eseebmeew
eseme
eseme
esemees
esemeeced
esemee
eseesYeeced
eseesefYe
eseefme
esemees
esemeg, esemmeg
hegcevmed Meyo ceW keg Yeso nw~ hegcevmed efme
hetJe&Jeled Iegd efJeYeefe ceW ve keer GheOee kees oerIe& kejkes hegceeved Deeefo yevee~
hegcevmedMemed nw~

hegcevmed Fme Meyo kes Deved Meyo kee ueeshe nes peelee nw~~330~~
en efveece DeIegd efJeYeefkele kes Deeves hej neslee nw~ Dele hegcmed Memed jne hegve ced kee DevegmJeej neskej hegbme yeve
ieee~ hegcmed Yeeced nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(111)

meeefoOegef heoevleJeled ~~331~~

1

meeefoOegef hejs heoevleJelkeee YeJeefle~ Fefle veeeeled~ ceesvegmJeejJeeves~ hegbYeeb~ hegbefYe~ Fleeefo~ Fefle mekeejevlee~~
nkeejevle hegefuuees ceOegefuend Meyo~ ceOegefued, ceOegefue[d~ ceOegefuenew~ ceOegefuen~ mebyeesOevesefhe leled~ ceOegefuedmeg~ SJeb
heg<heefuend Fleeefo~ ieesognd Meyome leg Yeso~ nelegLee&vleme Oeeleesefjleeefovee elegLe&lJeced ~

oeosn&me ie~~332~~
oeosn&keejme iekeejes YeJeefle, efJejeces Jeeveeoew e~ ieesOegked, ieesOegied~ ieesognew~ ieesogn~ mebyeesOevesefhe leled~ ieesognb~
ieesognew~ ieesogn~ ieesogne~ ieesOegiYeeb~ ieesOegefiYe~ Fleeefo~ cegnd-Meyome leg Yeso~

efme Deeefo Oegd efJeYeefe kes Deeveshej heoebleJeled keee& nes peelee nw~~331~~
Fme veee mes mebeesieevleme ueeshe met$e mes med kee ueeshe neskej ceesvegmJeejes Jebpeves mes ced kee DevegmJeej neskej
hegbYeeced yeve ieee~
hegceeved
hegceebmeew
hegceebme
hegbmes
hebgYeeced
hegbYe
ns hegceved!
ns hegceebmeew!
ns hegceebme! hegbme
hegbYeeced
hegbYe
hegceebmeced
hegceebmeew
hegbme
hegbme
hegbmees
hegbmeeced
hegbmee
hegbYeeced
hegbefYe
hegbefme
hegbmees
hegbmeg
Fme ekeej mes mekeejeble Meyo ngS~
Deye nkeejeble hegefuuebie ceOeg efuend Meyo nw~
ceOegefuend efme nMe<eevlespeeoerveeb [ Fme 271JeW met$e mes nd kees [d hegve efJekeuhe mes d neskej ceOegefued,
ceOegefue[d yeve ieee~
ceOegefuend-ceOeg kees eeves Jeeuee
ceOegefued, ceOegefue[d
ceOegefuenew
ceOegefuen
ceOegefuens
ceOegefue[dYeeced
ceOegefue[dYe
ns ceOegefued
ns ceOegefuenew ns ceOegefuen ceOegefuen ceOegefue[dYeeced
ceOegefue[dYe
ceOegefuenced
ceOegefuenew
ceOegefuen
ceOegefuen ceOegefuenes
ceOegefueneced
ceOegefuene
ceOegefue[dYeeced ceOegefueef[dYe ceOegefueefn
ceOegefuenes
ceOegefuedmeg, ceOegefuedlmeg
heg<heefuend Deeefo kes he Yeer Fmeer ekeej mes eueWies~
ieesognd Meyo ceW keg Yeso nw~ ieesognd efme nw Jeeveee met$e mes efme kee ueeshe neskej nelegLee&vleme Oeeleesmle=leereeosjeefo
elegLe&lJeceke=leJeled Fme 290JeW met$e mes Oeeleg kes le=leere De#ej kees elegLe& De#ej nes ieee leye ieesOegnd jne~ hegve-

o nw Deeefo ceW efpemekes Ssmes nkeej kees ied nes peelee nw~~332~~
peyeefke efJejece Deewj Jeeveeefo efJeYeefeeeB Deeleer nQ SJeb heoebles Oegeb eLece le=leere kees efJekeuhe mes eLece De#ej
neskej ieesOeggked, ieesOegied yevee~
ieesognd-ieee kees ognves Jeeuee iJeeuee
ieesOegked, ieesOegied
ieesognew
ieesogn
ieesogns
ieesOegiYeeced
ieesOegiYe
ns ieesOegked, nes ieesOegied ns ieesognew
ns ieesogn
ieesogn
ieesOegiYeeced
ieesOegiYe
ieesognced
ieesognew
ieesogn
ieesogn
ieesognes
ieesogneced
ieesogne
ieesOegiYeeced ieesOegefiYe
ieesogefn
ieesognes
ieesOeg#eg
cegnd Meyo ceW keg Yeso nw~ cegnd efme
1. heoevleJelkeee efke ? Jeiex leie&heeceefceefle efJekeuhe~~

(112)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

cegneoerveeb Jee~~333~~
cegneoerveeb nkeejme iekeejes YeJeefle, Jee efJejeces Jeeveeoew e~ cegked, cegied, ceg[d~ cegnew~ cegn~ cegnb~ cegnew~ cegn~ cegne~
cegiYeeb, ceg[dYeeb~ cegefiYe, cegef[dYe~ Fleeefo~ SJeb gnd mvegnd efmvend eYe=lee~ eJeendMeyome leg Yeso~ eJeed, eJee[d~
eJeen~ eJeenb~ eJeenew~

JeensJee&MeyomeewlJeb~~334~~
JeensJee&MeyomeewlJeb YeJeefle, DeIegdmJejs hejs~ eewn~ eewne~ eJee[dYeeb~ eJeeef[dYe~ eJeedmeg~ Fleeefo~
Deve[dJeend Meyome leg Yeso~ meew-

efJejece Deewj Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej cegnd Deeefo MeyoeW kes nkeej
kees ied efJekeuhe mes neslee nw~~333~~
efJekeuhe mes celeueye nMe<eevlespeeoerveeb [ met$e mes [d Yeer nes peelee nw leLee efJekeuhe mes eLece De#ej neskej eej
he cegked cegied cegd ceg[d yeve iees~
cegked cegied cegd ceg[d
cegnew
cegn
ns cegked cegied cegd ceg[d
ns cegnew
ns cegn
cegnced
cegnew
cegn
cegne
cegiYeeced, ceg[dYeeced
cegefiYe, cegef[defYe
cegns
cegiYeeced, ceg[dYeeced
cegefiYe, cegef[dYe
cegn
cegiYeeced, ceg[diYeeced
cegefiYe, cegef[dYe
cegn
cegnes
cegneced
cegefn
cegnes
ceg#eg, cegdmeg, cegdmeg, cegdlmeg
mvegnd Deewj efmvend Meyo kes he Yeer Fmeer ekeej mes eueles nQ~
eJeend Meyo ceW keg Yeso nw~ eJeeod efme nMe<eevles Fleeefo met$e mes nd kees [d neskej SJeb eLece De#ej
Yeer neskej eJeed, eJee[d yevee~ DeOegd mJej Jeeueer efJeYeefe ceW Yeso nw~ eJeend Memed

DeIegd mJej Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Jeend kes Jee Meyo kees Deew nes peelee nw~~334~~
Dele e Deewnd Demed mebefOeneskejeewn yevee~
eJeed, eJee[d
eJeenew
ns eJeed, eJee[d!
ns eJeenew
eJeenced
eJeenew
eewne
eJee[dYeeced
eewns
eJee[dYeeced
eewn
eJee[dYeeced
eewn
eewnes
eewefn
eewnes
Deve[dJeend Meyo ceW keg Yeso nw~ Deve[dJeend efme

eJeen
ns eJeen
eewn
eJeeef[dYe
eJee[dYe
eJee[dYe
eewneced
eJeedmeg, eJeedlmeg

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(113)

meew veg~~335~~
Deve[dJeend Flesleme vegjeiecees YeJeefle meew hejs~ Deve[dJeeved~ Deve[dJeenew~ Deve[dJeen~

mecyegeJegYeees&mJe~~336~~
elegjve[gnesYeees mecyegew mJees YeJeefle~ ns Deve[dJeved 3~ ns Deve[dJeenb~ Deve[dJeenew~

Deve[gne~~337~~
Deve[dJeend Flesleme JeeMeyeomeeslJeb YeJeefle DeIegdmJejs hejs Jebpeves e hejs~ Deve[gn~ Deve[gne~ efJejeceJeevesleeefovee
olJeb~ Deve[godYeeb~ Deve[gef~ Deve[glmeg~ Fleeefo~ Fefle nkeejevlee~ efeeeelJeejes emeemeew efeeelJee~ efeeelJeejew~
efeeelJeej~ ns efeeelJe3~ efeeelJeejb~ efeeelJeejew~ efeeelegj efeeelegje~ efeeelegYee~ efeeelegefYe~ Fleeefo~
~~ Fefle Jeeveevlee hegefuuee~~

efme efJeYeefe kes Deeves hej Deve[dJeen kees veg kee Deeiece nes peelee nw~~335~~
Dele Deve[dJeevnd jne~ mebeesie kess Deble kee ueeshe neskej Deve[dJeeved yevee~ mebyeesOeve ceW Deve[dJeen efme

elJeejd Deewj Deve[dJeend Meyo kes Jee kees mebyegef efme kes Deeves hej mJe nes peelee nw~~336~~
Dele ns Deve[dJeved yevee~ Deve[dJeend Memed

DeIegd mJej SJeb Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej Deve[dJeed kes Jee
Meyo kees [ nes peelee nw~~337~~
Dele Deve[gn yevee~ Deve[dJeen Yeeced efJejeceJeeveeefo<eg Fleeefo 320JeW met$e mes nd kees od neskej
Deve[godYeeced yevee~
Deve[dJeend-yewue
Deve[dJeeved
Deve[dJeenew
Deve[dJeen
Deve[gns
Deveg[odYeeced Deve[godYe
ns Deve[dJeved!
ns Deve[dJeenew! ns Deve[dJeen!
Deve[gn
Deve[godYeeced Deve[godYe
Deve[dJeenced
Deve[dJeenew
Deve[gn
Deve[gn
Deve[gnes
Deve[gneced
Deve[gne
Deve[godYeeced
Deve[gef
Deve[gefn
Deve[gnes
Deve[glmeg
Fme ekeej mes nkeejeble Meyo ngS~ Deye jkeejeble efeeelJeejd Meyo nw~
efeee nQ eej efpemekes, Ssmes heg<e kees efeeelJee kenles nQ~ Ssmes eneB yengeerefn meceeme ceW Meyo yevee nw~
efeeelJeejd efme~ efme kee ueeshe SJeb jkeej kee efJemeie& neskej efeeelJee yevee~
mebyeesOeve ceW 336JeW met$e mes Jee kees mJe neskej ns efeeelJe yevee~ efeeelJeejd Memed nw 337JeW met$e mes Jee kees
G neskej efeeelegj yevee~
efeeelJeej-eej m$eer meefnle heg<e~
efeeelJee
efeeelJeejew
efeeelJeej
efeeelegjs
efeeelegYee&ced efeeelegYe&
ns efeeelJe! ns efeeelJeejew! ns efeeelJeej!
efeeelegj
efeeelegYee&ced efeeelegYe&
efeeelJeeced
efeeelJeejew
efeeelegj
efeeelegj
efeeelegjes
efeeelegjeced
efeeelegje
efeeelegYee&ced efeeelegefYe&
efeeelegefj
efeeelegjes
efeeeleg<eg&
Fme ekeej mes Jeeveevle hegefuuebie ekejCe meceehle ngDee~

(114)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

DeLe Jeeveevlee eerefuee Gevles

keJeiee&vlee eerefuee Deeefmee~ ekeejevle eerefuemlJeed Meyo~ lJeked, lJeied~ lJeeew~ lJee~ lJe#eg~ Fleeefo~
SJeb Jeeed MeyoeYe=lee~ keejevleeseefme~ pekeejevle eerefue eped Meyo~ eked eied ~ epeew~ epe~ e#eg~
Fleeefo~ Pe_eJeiee&vlee Deeefmee~ lekeejevle eerefuees efJeegyo~ efJeegled, efJeegod~ efJeegleew~ efJeegle~ Fleeefo~
Lekeejevleeseefme~ okeejevle eerefue Mejod Meyo~ Mejled, Mejod~ Mejoew~ Mejo~ SJeb mebefJeod efJeheod heefj<eod eYe=lee~

Jeeveevle eerefuebie ekejCe

Deye Jeeveevle eerefuebie kene peelee nw~
FmeceW keJeiee&vle eerefuebie Deeefme nw, ekeejeble eerefuebie lJeed Meyo mes ekejCe Meg nes jne nw~
lJeed efme nw
eJeie&ieeoerveeb e Fme 254JeW met$e mes efJejece Deewj Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej ed kees ied nes ieee SJeb
heoebles Oegeb eLece met$e mes efJekeuhe mes eLece De#ej neskej lJeked lJeied yevee~
lJeed-eue
lJeked, lJeied
ns lJeeew
ns lJee
lJee
lJeiYeeced
leJeiYe
ns lJeked, lJeied
ns lJeeew
ns lJee
lJee
lJeiYeeced
lJeiYe
lJeeced
lJeeew
lJee
lJee
lJeees
lJeeeced
lJeee
lJeiYeeced
lJeefiYe
lJeefe
lJeees
lJe#eg
Jeeed Meyo kes he Yeer Fmeer ekeej mes eueWies~
keejevle Meyo Deeefme nQ~ Deye pekeejevle eped Meyo nw~
eped efme eked eied~ hetJeexe 254JeW met$e mes ied neskej he yeve ieee~
eped-ceeuee
meked, eied
epeew
epe
epes
eiYeeced
eiYe
ns eked, eied!
ns epeew!
ns epe!
epe
eiYeeced
eiYe
epeced
epeew
epe
epe
epees
epeeced
epee
eiYeeced
eefiYe
eefpe
epees
e#eg
Pe, _e Deewj Jeiee&vle Meyo eerefuebie ceW Deeefme nQ~ Deye lekeejevle eerefuebie efJeegled Meyo nw~
efJeegled efme efJeegled, efJeegod yevee~ efmekee ueeshe neskej Jee efJejeces met$e mes eLece De#ej Yeer nes ieee~
efJeegled-efyepeueer
efJeegled, efJeegod
efJeegleew
efJeegle
efJeegles
efJeegodYeeced
efJeegodYe
ns efJeegled efJeegod! ns efJeegleew!
ns efJeegle!
efJeegle
efJeegodYeeced
efJeeggodYe
efJeegleced
efJeegleew
efJeegle
efJeegle
efJeeglees
efJeegleeced
efJeeglee
efJeegodYeeced
efJeegef
efJeegefle
efJeeglees
efJeeglmeg
Lekeejevle eerefuebie Deeefme nw~ okeejevle Mejod Meyo kes he Yeer Fmeer ekeej mes eueWies ~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(115)

leodMeyome leg Yeso~ leoeelJeb~ efeeeceeosleeefovee Deeelee~ meew-leme esefle mekeej~ mee~ les~ lee~ leeb~ les~
lee~ leee~ leeYeeb~ leeefYe~ lemew~ leeYeeb~ leeYe~ lemee~ leeYeeb~ leeYe~ lemee~ leees~ leemeeb~
lemeeb~ leees~ leemeg~ SJeb leodMeyo~ mee~ les~ lee~ Fleeefo leodMeyoJetheb~ SJeb eod Sleod Meyoew~ Oekeejevle eerefuees
Mejod
Mejled Mejod
Mejoew
Mejo
Mejos
MejodYeeced
MejodYe
ns Mejled Mejod! ns Mejoew!
ns Mejo!
Mejo
MejodYeeced
MejodYe
Mejoced
Mejoew
Mejo
Mejo
Mejoes
Mejoeced
Mejoe
MejodYeeced
Mejef
Mejefo
Mejoes
Mejlmeg
mebefJeod, efJeheod Deewj heefj<eo Deeefo kes he Yeer Fmeer ekeej mes eueWies~
leod Meyo ceW keg Yeso nw~ leod efme nw~
leoeoerveeced efJeYeeew met$e mes Dekeejevle le yevee~ hegveefeeeceeoeFme 215JeW met$e mes eerefuebie ceW Dee
elee neskej lee yevee~ hegve leme e Fme 288JeW met$e mes led kees med neskej mee SJeb efme efJeYeefe kee ueeshe nes
ieee~ Deye meYeer efJeYeefeeeW ceW lee yeveekej eerefuebie keer meJe&veece efJeYeefe ueieevee eeefnS~ eLee-lee Deew Deewefjced
met$e 211JeW mes F neskej mebefOe neskej lesyevee~
leod-Jen
mee
les
lee
lemee
leeYeeb
leeYe
leeced
les
lee
lemee
leees
leemeeced
leee
leeYeeb
leeefYe
lemeeced
leees
leemeg
lemew
leeYeeb
leeYe
Fmeer ekeej mes leod, eod Deewj Sleod kes he eueles nQ~ eLeemee
les
lee
lemee
leeYeeced
leeYe
leeced
les
lee
lemee
leees
leemeeced
leee
leeYeeced
leeefYe
lemeeced
leees
leemeg
lemew
leeYeeced
leeYe
eod-pees
ee
es
ee
emee
eeYeeced
eeYe
eeced
es
ee
emee
eees
eemeeced
eee
eeYeeced
eeefYe
emeeced
eees
eemeg
emew
eeYeeced
eeYe
Sleod-Jen
S<ee
Sles
Slee
Slemee
SleeYeeced
SleeYe
Sleeced, Sveeced Sles, Sves
Slee, Sve
Slemee
Sleees, Sveees Sleemeeced
Sleee, Sveee SleeYeeced
SleeefYe
Slemeeced
Sleees, Sveees Sleemeg
Slemew
SleeYeeced
SleeYe

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(116)

mJejevlee: m$eerefuee

JeerOedMeyo~ Jeerled, Jeerod~ JeerOeew~ JeerOe~ Fleeefo~ SJeb meefceOed eYe=lee~ Fefle Oekeejevlee~ vekeejevle eerefue
meercevedMeyo~ meercee~ meerceeveew~ meerceeve~ DeIegef DeJecemebeesiesleeefovee Deueeshe~ meercve~ Fleeefo~ SJeb hebevMeyoeoerveeb
hetJe&Jeled~ Fefle vekeejevlee~ hekeejevle eerefueeshedMeyo~ leme yengJeevecesJe~

Dehee~~338~~
Dehed Flesleme GheOeeee oerIeex YeJeefle Demecyegew Iegef hejs~ Deehe~ Dehe~

Deheeb Yes o~~339~~

Oekeejeble eerefuebie JeerOed Meyo nw~ JeerOed efme heoebles Oegeb eLece76JeW met$e mes eLece De#ej neskej Jee
efJejeces mes efJekeuhe mes le=leeree neskej Jeerled, Jeerod yevee~
JeerOed-uelee~
Jeerled, Jeerod
JeerOeew
JeerOe
JeerOes
JeerodYeeced
JeerodYe
ns Jeerled, Jeerod ns JeerOeew
ns JeerOe
JeerOe
JeerodYeeced
JeerodYe
JeerOeced
JeerOeew
JeerOe
JeerOe
JeerOees
JeerOeeced
JeerOee
JeerodYeeced Jeeref
JeerefOe
JeerOees
Jeerlmeg
Fmeer ekeej mes meefceOed Meyo kes he Yeer eueles nQ~
Fme ekeej mes Oekeejeble Meyo ngS, Deye vekeejevle m$eerefuebie meerceved Meyo nw~ meerceved efme
Iegef eemebyegew met$e 177JeW mes ved keer GheOee oerIe& neskej SJeb vekeej keer efJeYeefe kee ueeshe neskej meercee yevee~
DeIegd mJej Jeeueer efJeYeefe ceW keg Devlej nw~
meercevedMemed
DeJecemebeesieeoveesueesheesueghleJee hetJe&efJeOeew Fme 250JeW met$e mes Je, ce, mebege ve nesves mes Deved kes Dekeej
kee ueeshe neskej meercve yevee~
meerceved-no, ceee&oe
meercee
meerceeveew
meerceeve
meercves
meerceYeeced
meerceYe
ns meerceved
ns meerceeveew
ns meerceeve
meercve
meerceYeeced
meerceYe
meerceeveced
meerceeveew
meercve
meercve
meercvees
meercveeced
meercvee
meerceYeeced
meerceefYe
meerefcve, meerceefve meercvees
meercemeg
heeved Deeefo MeyoeW kes he eerefuebie ceW hetJe&Jeled hegefuue kes meceeve ner eueWsies~
hee~ hee~ heeefYe~ heeYe~ heeYe~ heeeveeced~ heemeg~
Fme ekeej vekeejevle Meyo ngS, Deye hekeejevle eerefuebie Dehed Meyo nw~ en Dehed Meyo yengJeeve ceW ner euelee nw~
Dehed pemed

Demebyeg Iegd kes Deeves hej Dehed keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~338~~
Dele Deehed Demed Deehe yevee~
Dehed Memed Dehe~ Dehed efYemed nw~

Ye efJeYeefe kes Deeves hej Dehed kes hed kees od nes peelee nw~~339~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(117)

Deheeb oes YeJeefle efJeYeeew Yes hejs~ Deef~ DeodYe~ DeodYe~ Deheeb~ Dehmeg~ Fefle hekeejevle~ hekeejyekeejevleeJeeefmeew~
Yekeejevle eerefue kekegYMeyo~ kekeghed, kekegyed~ kekegYeew~ kekegYe~ Fleeefo~ Fef le Yekeejevle~ cekeejevle eerefue
efkecMeyo~ leme keeosMe~ Deeelee~ kee~ kes~ kee~ keeb~ kes~ kee~ keee~ keeYeeb~ keeefYe~ kemew~ keeYeeb~ keeYe~
kemee~ keeYeeb~ keeYe~ kemee~ keees~ keemeeced~ kemeeb~ keees~ keemeg~ Fleeefo ~ FobMeyome leg Yeso~ meew-Feb~
Deve$e leoeelJeb~ oeosce& Fefle ome celJeb~ efeeeceeosleeelee~ Fces~ Fcee~ Fceeb~ Fces~ Fcee~ ewmeesjve Fefle DeveeosMe~
Dele Deef yevee~
Deehe
Dehe

Deef
Deheeced
DeodYe
Dehmeg
DeodYe
hekeejeble, yekeejevle Meyo Deeefme nQ~ Deye Yekeejevle eerefuebie kekegYed Meyo nw~ kekegYed efme, efme kee ueeshe
neskej heoebles Oegeb eLece met$e mes eLece De#ej leLee Jee efJejeces met$e mes le=leere neskej kekeghed, kekegyed yevee~
kekeghed, kekegyed
kekegYeew
kekegYe
kekegYes
kekegyYeeced
kekegyYe
ns kekeghed, kekegyed! ns kekegYeew
ns kekegYe
kekegYe
kekegyYeeced
kekegyYe
kekegYeced
kekegYeew
kekegYe
kekegYe
kekegYees
kekegYeeced
kekegYee
kekegyYeeced kekegefyYe
kekegefYe
kekegYees
kekeghmeg
Yekeejeble Meyo ngS~ Deye cekeejeble m$eerefuebie efkeced Meyo nw~ efkeced efme~ efkeb ke 304JeW met$e mes efJeYeefe kes
Deeves hej efkeced kees ke DeeosMe neslee nw SJeb efeeeceeoe 215JeW met$e mes Dee elee neskej kee yeve ieee~ Ssmes ner
kee Meyo yeveekej eleske efJeYeefe ceW meJee& kes meceeve he euee uesvee eeefnS~
kee
kes
kee
kemee
keeYeeced
keeYe
keeced
kes
kee
kemee
keees
keemeeced
keee
keeYeeced
keeefYe
kemeeced
keees
keemeg
kemew
keeYeeced
keeYe
Fob Meyo ceW keg Yeso nw~ Fob efme~
Foefceeceeb hegbefme Fme 305JeW met$e mes eerefuebie ceW Fob kees Feb DeeosMe nes peelee nw~ Dele Feb yevee~
Fob Deew leoeoerveeced efJeYeeew met$e mes meJe&$e Fo yevesiee SJeb oessce& Fme 306JesW met$e mes okeej kees
cekeej ngDee SJeb efeeeceeoe met$e mes Deekeejeble neskej he eueWies~ Dele efJeeve ceW Fces yevee~
Fob Fcee e ewmeesjve~ 307JeW met$e mes Deve DeeosMe Dee elee nes ewmeesjs 213JeW met$e mes S neskej
Deveee yevee~ Foced Yeeced nw DeodJeevesveked 308JeW met$e mes De neskej Deeneskej DeeYeeced yevee~
efleere ceW e Deewj Deesmed ceW Sve DeeosMe neskej DevJeeosMe DeLe& ceW Sveeced Deeefo yevee~
Foced-en
Feced
Fces
Fcee
Demee
DeeYeeced
DeeYe
Fceeb, Sveeced
Fces, Sves
Fcee Svee
Demee
Deveees, Sveees Deemeeced
Deveee, Sveee DeeYeeced
DeeefYe
Demeeced
Deveees, Sveees Deemeg
Demew
DeeYeeced
DeeYe

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(118)

mJejevlee: m$eerefuee

Deveee~ Dedeevesveked FlelJes~ DeeYeeb~ DeeefYe~ YeeefJeefve YetleJeogheeej~ Demew~ DeeYeeb~ DeeYe~ Demee~ DeeYeeb~
DeeYe~ Demee~ Deveees~ Deemeeced~ Demeeb~ Deveees~ Deemeg~ DevJeeosMes hetJe&Jeled~ Sveeb~ Sves~ Svee~ Sveee~ Sveees~
ekeejevleeseefme~ Fleeefo~ jkeejevle eerefueelJeejdMeyo~ leme yengJeevecesJe~ ef$eelegjesefjleeefovee eleeeosMe~ leew jb
mJejs Fefle jlJeb~ elee~ elee~ elegme=efYe~ eleme=Ye~ eleme=Ye ve veeefce oerIe&efceefle oerIeex ve YeJeefle~ eleme=eeb~ eleme=<eg~
Fleeefo~ efiejdMeyome leg Yeso~ meew1

Fjesjerjew~~112~~

Oeeleesefjjesjerjew YeJelees efJejeces Jeeveeoew e~ ieer~ efiejew~ efiej~ mecyeesOevesefhe leled~ efiejb~ efiejew~ efiej~ efieje~
ieerYee~ ieerefYe&~ efiejs~ ieerYee~ ieerYe&~ efiej~ ieerYee~ ieerYe&~ efiej~ efiejes~ efiejeb~ efieefj~ efiejes~ JeeefOekeejeefYeefeJeeves
jsheme efJemeieex ve meeled~ ieer<eg&~ SJeb hegjd Oegjd eYe=lee~ Fefle jkeejevlee~ uekeejevleeseefme~ Jekeejevle eerefuees
ekeejeble eerefuebie Deeefme nw~ Deye jkeejeble eerefuebie elJeejd Meyo nw~ en yengJeeve ceW ner euelee nw~
elJeejd pemed
ef$eelegjes efeeeb efleme=eleme= efJeYeeew 223JeW met$e mes elJeejd kees eleme= DeeosMe leew jb mJejs 224JeW met$e mes
$e+ kees jd neskej elee yevee~ eleme= Deeced ve veeefce oerIe mes oerIe& veneR ngDee leye veg neskej eleme=Ceeced yevee~
elee~ elee~ eleme=efYe~ eleme=Ye, eleme=Ye~ eleme=Ceeced~ eleme=<eg~
efiejd Meyo ceW keg Yeso nw~ efiejd efme

Fjd Deewj Gjd kees F&jd Deewj Tjd nes peelee nw~~112~~

Fjesjerjew Fme 112JeW met$e mes F&jd neskej efme kee ueeshe SJeb jd kees efJemeie& nes ieee~ leye ieer yevee~
efiejd Yeeced ieerYee&ced, mebhetCe& Jebpeveeefo efJeYeefe ceW oerIe& nesiee~ Jee kee DeefOekeej nesves mes Jebpeve efJeYeefe ceW
jshe kees efJemeie& veneR nesiee~
efiejd-JeeCeer
ieer
efiejew
efiej
efiejs
ieerYee&ced
ieerYe&
ns ieer!
ns efiejew!
ns efiej!
efiej
ieerYee&ced
ieerYe&
efiejced
efiejew
efiej
efiej
efiejes
efiejeced
efieje
ieerYee&ced
ieerefYe&
efieefj
efiejes
ieer<eg&
Fmeer ekeej mes hegjd Oegjd Deeefo kes he eueles nQ~
jkeejevle Meyo ngS~ uekeejevle Meyo Deeefme nw~ Jekeejeble eerefuebie efoJed Meyo nw~
efoJed efme
Deew meew met$e 314JeW mes efme kes Deeves hej Jekeej kee Deew SJeb efme kee efJemeie& neskej eew yevee~ efoJed Yeeced nw~
efoJed GodJeeves 316JeW met$e mes Jed kees Gkeej neskej egYeeced yevee~
efoJed-mJeie&
eew
efoJeew
efoJe
efoJes
egYeeced
egYe
ns eew!
ns efoJeew!
ns efoJe!
efoJe
egYeeced
egYe
efoJeced
efoJeew
efoJe
efoJe
efoJees
efoJeeced
efoJee
egYeeced
egefYe
efoefJe
efoJees
eg<eg
1. en met$e henues Dee egkee nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

(119)

keelev$eheceeuee

efoJedMeyo~ me e megefoJMeyoJeled~ eew~ efoJeew~ efoJe~ efoJeb~ efoJeew~ efoJe~ efoJee~ efoJe GodJeeves~ egYeeb~ egefYe~
Fleeefo~ Fefle Jekeejevle~ Mekeejevle eerefuees Med Meyo~ ked, ied~ Meew~ Me~ Fleeefo~ Fefle Mekeejevle~
<ekeejevle eerefuees efJeheg <edMeyo~ efJeeg, efJeeg[d~ efJeheg<eew~ efJeeg<e~ Fleeefo~ <ekeejevles oOe=<edMeyome leg Yeso~
eJeie&ieeoerveeb e ielJeb~ oOe=ked, oOe=ied~ oOe=#eg~ Fleeefo~ mekeejevle eerefue megJeemed Meyo~ me e hetJe&Jeled~
Jekeejeble Meyo ngS~ Mekeejevle eerefuebie Med Meyo nw~ Med efme eJeie&ieeoerveeb e met$e mes ied heoebles Oegeb
eLece mes ked neskej ked, ied yevee~
Med-ves$e
ked, ied
Meew
Me
Mes
iYeeced
ns ked, ied!
ns Meew!
ns Me!
Me
iYeeced
Meced
Meew
Me
Me
Mees
Mee
iYeeced
efiYe
efMe
Mees
Mekeejevle Meyo ngS~ Deye <ekeejevle efJeeg<ed Meyo nw~
efJeheg<ed efme nMe<eevles Fleeefo met$e mes [d neskej efJeegd, efJeeg[d yevee~

iYe
iYe
Meeced
#eg

efJeeg<ed
efJeegd, efJeeg[d
efJeeg<eew
efJeeg<e
efJeeg<es
efJeeg[dYeeced
efJeheg[dYe
ns efJeegd, ns efJeeg[d! ns efJeeg<eew! ns efJeeg<e!
efJeeg<e
efJeeg[dYeeced
efJeeg[dYe
efJeeg<eced
efJeeg<eew
efJeeg<e
efJeeg<e
efJeeg<ees
efJeeg<eeced
efJeeg<ee
efJeeg[dYeeced efJeegef[dYe
efJeegef<e
efJeeg<ees
efJeegdmeg
<ekeejeble oOe=<ed Meyo ceW keg Yeso nw~ oOe=<ed efme eJeie&ieeoerveeb e met$e mes ied neskej oOe=ied oOe=ked yevee~
oOe=ked, oOe=ied
oOe=<eew
oOe=<e
oOe=<e
oOe=iYeeced
oOe=iYe
oOe=<eced
oOe=<eew
oOe=<e
oOe=<e
oOe=<ees
oOe=<eeced
oOe=<ee
oOe=iYeeced
oOe=efiYe
oOe=ef<e
oOe=<ees
oOe=#eg
oOe=<es
oOe=iYeeced
oOe=iYe
mekeejeble eerefuebie megJeemed Meyo nw~ megJeemed efme en hetJe&Jeled euesiee DeLee&led DevlJemevleme eeOeeleesmmeew met$e
277JeW mes med keer GheOee kees oerIe& neskej megJeee yevee~
megJeee
megJeemeew
megJeeme
megJeemes
megJeeesYeeced
megJeeesYe
ns megJeee!
ns megJeemeew!
ns megJeeme! megJeeme
megJeeesYeeced
megJeeesYe
megJeemeced
megJeemeew
megJeeme
megJeeme
megJeemees
megJeemeeced
megJeemee
megJeeesYeeced
megJeeesefYe
megJeeefme
megJeemees
megJeemeg
Deomed Meyo ceW keg Yeso nw~ Deomed efme meew me 323JeW met$e mes okeej kee mekeej meeJeew efmeueeshee

(120)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

megJeee~ megJeemeew~ megJeeme~ Fleeefo~ Deomed Meyome leg Yeso~ leoeelJeb~ Demeew~ Deve$e Deeelee~ Deome
heos ce Fefle celJeb~ GlJeceeoerefle hetJe&Jeled~ Decet~ Decet~ Decetb~ Decebt~ Decet~ Decegee~ DecetYeeb~ DecetefYe~ Deceg<ew~
DecetYeeb~ DecetYe~ Deceg<ee~ DecetYeeb~ DecetYe~ Deceg<ee~ Decegees~ Decet<eeb~ Deceg<eeb~ Decegees~ Decet<eg~
Fleeefo~ nkeejevle eerefue Gheevend Meyo~ efJejeceJeeveeefo<eg nme o~ Gheeveled, Gheeveod~ Gheevenew~ Gheeven~
Fleeefo~ Deve[dJeen Meyome leg Yeso~

Jee m$eerkeejs~~340~~
Deve[dJeen Flesleme JeeMeyome GlJeb Jee YeJeefle m$eerkeejs hejs~ veoeebe Fefle F&elee~ Deve[gner, Deve[dJeener~
Fleeefo~
~~ Fefle Jeeveevlee eerefuee~~
met$e 324JeW mes Deble kees Deew neskej Demeew yevee~ Deve$e efJeYeefe ceW leoeoerveeced mes De hegve eerefuebie ceW Dee elee
kejkes Deome heos ce met$e mes o kees ce kejkes SJeb JeCe&cee$e kees Gkeej kejkes hetJe&Jeled he eueWies~
Demeew
Decet
Decet
Deceg<ee
DecetYeeced
DecetYe
Decetced
Decet
Decet
Deceg<ee
Decegees
Decet<eeced
Decegee
DecetYeeced
DecetefYe
Deceg<eeb
Decegees
Decet<eg
Deceg<ew
DecetYeeced
DecetYe
mekeejevle Meyo ngS~ Deye nkeejevele eerefuebie Gheevend Meyo nw~ Gheevend efme
efJejeceJe_peveeefo<eg Fleeefo 320JeW met$e mes nd kees od neskej Gheeveled yevee~ Jee efJejeces, met$e mes efJekeuhe mes
od ngDee nw~
Gheevend-petles
Gheeveled, Gheeveod
Gheevenew
Gheeven
Gheevens
GheeveodYeeced
GheeveodYe
ns Gheeveled, Gheeveod! ns Gheevenew!
ns Gheeven!
Gheeven
GheeveodYeeced
GheeveodYe
Gheenveced
Gheevenew
Gheeven
Gheeven
Gheevenes
Gheeveneced
Gheevene
GheeveodYeeced
Gheeveef
Gheeveefn
Gheevenes
Gheevelmeg
Deve[dJeend Meyo ceW keg Yeso nw~ Deve[dJeend efme

Deve[dJeend Meyo kees eerefuebie ceW efJekeuhe mes Jee Meyo kees Gkeej neslee nw~~340~~
hegve veoeee Jeend Fleeefo 372JeW met$e mes F& elee neskej Deve[gner Deve[dJeener yeve ieee~ Deye Fmekes he
eerefuebie ceW veoer kes meceeve eueWies~
Deve[gner
Deve[geew
Deve[ge
Deveg[gew
Deve[gnerYeece= Deve[gnerYe
ns Deve[gefn!
ns Deve[geew!
ns Deve[ge! Deve[gee Deve[gnerYeeced Deve[gnerYe
Deve[gnerced
Deve[geew
Deve[gner
Deve[gee Deve[gees
Deve[gnerveeced
Deve[gee
Deve[gnerYeeced Deve[gnerefYe
Deve[geeced Deve[gees
Deve[gner<eg
Fmeer ekeej mes Deve[dJeener kes he eueWies~
Fme ekeej mes Jeeveevle eerefuebie ekejCe hetCe& ngDee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(121)

DeLe Jeeveevlee vehegbmekeefuee Gevles

keJeiee&vlee Deeefmee~ ekeejevlees vehegbmekeefueb ee_edMeyo~

efJejeces JeeveeoeJegeb vehegbmekeelmeceesueexhesefhe~~341~~

efJejeces Jeeveeoew e eogeb vehegbmekeefuebelhejees meceesueexhesefhe leJeefle~ Fefle celJeb Deveg<eeeegeslmeJe&$e~ eeked,
eeied~ eeeer~ eeeer~ hegvejhesJeb~ eeee~ eeiYeeb~ eeefiYe~ ee#eg~ Deve$e hegefuueJeled~ SJeb eleed meceed Goed eflee&ed

Jeeveevle vehegbmekeefuebie ekejCe

Deye Jeeveevle vehegbmekeefuebie ekejCe kene peelee nw~ eneB vehegbmekeefuebie ceW keJeiee&vle Deeefme nw~ ekeejeble vehegbmeke
efuebie eeed Meyo nw~
eeed efme

efJejece Deewj Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej pees keee& kene ieee nw Jen keee&
vehegbmekeefuebie mes hejs efme Deced kes ueeshe nesves hej Yeer nes peelee nw~~341~~
Fme efveece mes efme Deced kee ueeshe neskej Deveg<ebieMeeegesled 262JeW met$e mes Deveg<ebie meb%eke _ekeej kee ueeshe
neskej eJeie&ieeoerveeb e met$e mes ed kees ied neskej efJekeuhe mes eLece De#ej nesk ej eeked eeied yevee~ Ssmes meJe&$e
Deveg<ebie kee ueeshe kejkes Jebpeveeefo ceW ed kees ied kejkes he yeveWies~ SJeb vehegbmekeefuebie kes meejs efveece ueieWies~ eLee-eeed
Deew _ed kee ueeshed Deewjerced mes Deew kee F& neskej eeeer yevee~ Ssmes ner eeedpemed nw~ peMMemees efMe 239JeW met$e
mes pemed Memed kees efMe DeeosMe neskej OegdmJejeodIegef veg 240JeW met$e mes veg kee Deeiece Iegef eemebyegew met$e mes
oerIe& neskej eeefe yevee~ Deeies he mejue nw~
eeked, eeied
eeeer
eeefe
eees
eeiYeeced
eeiYe
ns eeked, eeied!
ns eeeer!
ns eeefe!
eee
eeiYeeced
eeiYe
eeked, eeied
eeeer
eeefe
eee
eeees
eeeeced
eeee
eeiYeeced
eeefiYe
eeefe
eeees
ee#eg
Fmeer ekeej mes eleed, meceed, Goed, eflee&ed Deeefo kes he eueWies~
meceked, meceied
meceereer
meceefe
meceeres
meceiYeeced
meceiYe
ns meceked, meceied! ns meceereer!
ns meceefe!
meceere
meceiYeeced
meceiYe
meceked, meceied
meceereer
meceefe
meceere
meceerees
meceereeced
meceeree
meceiYeeced
meceefiYe
meceerefe
meceerees
mece#eg
, pe, Pe, _e Deewj Jeie& vehegbmekeefuebie ceW Deeefme nQ~ Deye lekeejeble vehegbmekeefuebie meke=led Meyo nw~ meke=led efme Jee
efJejeces met$e mes meke=od yevekej he euesiee~
meke=led, meke=od
meke=leer
meke=efvle
meke=les
meke=odYeeced
meke=odYe
ns meke=led, meke=od!
ns meke=leer!
ns meke=efvle!
meke=le
meke=odYeeced
meke=odYe
meke=led, meke=od
meke=leer
meke=efvle
meke=le
meke=lees
meke=leeced
meke=lee
meke=odYeeced
meke=ef
meke=efle
meke=lees
meke=lmeg

(122)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eYe=lee~ pePe_eJeiee&vlee Deeefmee~ lekeejevlees vehegbmekeefue meke=led Meyo~ meke=led, meke=od~ meke=leer~ meke=efvle~
hegvejefhe~ Fleeefo~ oovled Meyome leg Yeso~ ooled, oood~ ooleer~

Jee vehegbmekes~~342~~
DeYemleelhejesefvlejvekeejkees Jee YeJeefle vehegbmekeefues Iegef hejs~ ooefle, ooefvle~ hegvejefhe~ ooled, oood~ ooleer~
ooefle, ooefvle~ oolee~ ooodYeeb~ ooef~ Fleeefo~ Lekeejevleeseefme~ okeejevlees vehegbmekeefuemleod Meyo~
vehegbmekeelmeceesueexhees ve e leogeefceefle Jeeveeled leoeelJeb ve YeJeefle~ leled, leod~ les~ leeefve~ hegvejhesJeb~ Deve$e hegefuueJeled~
SJeb eod Meyo~ Oekeejevleeseefme~ vekeejevlees vehegbmekeefue meeceved Meyo~ meece~ meecveer, meeceveer~ meeceeefve~
he=LekekejCeeVehegbmekeme Jee~ ns meece, ns meeceved~ ns meecveer, ns meeceveer~ ns meeceeefve~ hegvejhesJeb~ Fleeefo~ SJeb cece&ved ueesceved
oovled efme
DeYemleeoefvlejvekeej 285Jesb met$e mes vekeej kee ueeshe neskej ooled yevee~
oovled pemed

DeYemle mes hejs Iegd efJeYeefe kes Deeves hej vekeej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~342~~
ooled, oood
ooleer
ooefvle, ooefle
ooles
ooodYeeced
ooodYe
ns ooled, oood! ns ooleer!
ns ooefvle, ooefle! oole
ooodYeeced
ooodYe
ooled, oood
ooleer
ooefvle, ooefle
oole
oolees
ooleeced
oolee
ooodYeeced
ooef
ooefle
oolees
oolmeg
Deye Lekeejeble Meyo Deeefme nQ, okeejeble leod Meyo nQ~
leod efme vehegbmekeelmeceesueexhees ve e leogeb Fme met$e mes efme Deced kee ueeshe neskej leoeelJeb met$e mes Dekeejeble
veneR ngDee~ Dele leod leled yevee~
leod Deew Deewjerced mes F& neskej leoeoerveeced efJeYeeew mes De neskej les yevee~
leod pemed~ pemed kees efMe neskej veg SJeb oerIe& neskej leeefve yevee Deeies hegefuuebieJeled eueWies~
leled, leod
les
leeefve
lemcew
leeYeeced
lesYe
ns leled, leod!
ns les!
ns leeefve!
lemceeled
leeYeeced
lesYe
leod, leod
les
leeefve
leme
leees
les<eeced
lesve
leeYeeced
lew
leefmceved
leees
les<eg
eod Deewj Sleod kes he Yeer Fmeer ekeej eueWies~ Oekeejeble Meyo Deeefme nw~ Deye vekeejeb le meeceved Meyo nw~
meeceved efme efuebieevlevekeejme met$e mes ve kee ueeshe neskej meece yevee~ meeceved Deew F&*eesJee& met$e mes Deewkeej
kees F& DeeosMe nesves mes efJekeuhe mes Deved kes De kee ueeshe neskej meecveer yevee Deewj meeceveer Yeer yevee~
meece
meecveer, meeceveer
meeceeefve
meecves
meeceYeeced
meeceYe
ns meece!
ns meecveer, meeceveer! ns meeceeefve!
meecve
meeceYeced
meeceYe
meece
meecveer, meeceveer
meeceeefve
meecve
meecvees
meecveeced
meecvee
meeceYeeced
meeceefYe
meeefcve, meeceefve meecvees
meecemeg
Fmeer ekeej mes cece&ved, ueesceved, Jeesceved, Yetceved Deeefo kes he eueWies~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(123)

Jeesceved Yetceved eYe=lee~ ece&ved Meyome leg Yeso~ ece&~ ece&Ceer~ ecee&efCe~ Deve$e hegefuueJeled~ SJeb Jece&ved kece&ved Mece&ved
eYe=lee~ Fleeefo~ Denved Meyome leg Yeso~ meew-

Deme:~~343~~
DenefVelesleme vekeejme mees YeJeefle efJejeces Jeeveeoew e~ Den~ F&eesJee&~ Deer, Denveer Deneefve~ ns Den3~
hegvejefhe Dee~ DenesYeeb~ DenesefYe~ Denmeg~ Fleeefo~ heheyeYeevlee Deeefmee~ cekeejevlees vehegbmekeefue efkecedMeyo~ efkeb~
kes~ keeefve~ Deve$e hegefuueJeled~ Fob Meyome leg Yeso~ Foefceeceeb hegbefme~
ece&ved Meyo kes he ceW keg Deblej nw~
ece&ved efme vekeej kee ueeshe neskej ece& yevee~ ece&ved Deew Deew kees F& neskej ved kees Ced neskej ece&Ceer yevee~
ece&Ced Iegef eemebyegew mes oerIe& neskej SJeb pemed kees efMe neskej ecee&efCe yevee~
ece&
ece&Ceer
ecee&efCe
ece&Ces
ece&Yeeced
ece&Ye
ns ece&!
ns ece&Ceer!
ns ecee&efCe!
ece&Ce
ece&Yeeced
ece&Ye
ece&
ece&Ceer
ecee&efCe
ece&Ce
ece&Cees
ece&Ceeced
ece&Cee
ece&Yeeced
ece&efYe
ece&efCe
ece&Cees
ece&meg
Fmeer ekeej Jece&ved, kece&ved Deewj Mece&ved kes he eueWies~
Denved Meyo ceW keg Yeso nQ~
Denved efme

Denved Meyo kes vekeej kees efJejece Deewj Jebpeveeefo efJeYeefe kes Deeves
hej mekeej nes peelee nw~~343~~
SJeb efme efJeYeefe kee ueeshe neskej Den yevee~
Denved Deew F&*deesJee& met$e mes Deer Denveer yevee~ Denved Yeeced vekeej kees mekeej neskej Den Yeeced
hegve mebefOe neskej DenesYeeced yevee~
Denved-efove
Den
Deer, Denveer
Deneefve
Des
DenesYeeced
DenesYe
ns Den!
ns Deer, Denveer! ns Deneefve!
De
DenesYeeced
DenesYe
Den
Deer, Denveer
Deneefve
De
Dees
Deeced
Dee
DenesYeeced
DenesefYe
Deef, Denefve
Dees
Denmeg, Denmmeg
he, he, ye Deewj Yeeble Meyo Deeefme nQ~ Deye cekeejeble efkeced Meyo nw~ efkeced efme
vehegbmekeelmeceesueexhees ve e leogeb met$e mes efkeced yevee~ efkeced Deew efkeb ke met$e mes ke DeeosMe
neskej Deew kees F& neskej kes ngDee~ hegve efkeced pemed nw~ efkeced kees ke pemed kees efMe veg kee Deeiece Deewj
oerIe& neskej keeefve ngDee~
efkeced
kes
keeefve
kemceeled
keeYeeced
kesYe
efkeced
kes
keeefve
keme
keees
kes<eeced
kesve
keeYeeced
kew
keefmceved
keees
kes<eg
kemcew
keeYeeced
kesYe
Fob Meyo ceW keg Yeso nw~ Fob efme

(124)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Fob vehegbmekesefhe e~~344~

vehegbmekeefues meeefce e hejs Foced Meyome FoceeosMees YeJeefle~ Fob~ Fces~ Fceeefve~ Fob~ Fces~ Fceeefve~ hegvejhesJeb~ Fleeefo~
ekeejevleeseefme~ jkeejevlees vehegbmekeefuees Jeejd Meyo~ Jee~ Jeejer~ Jeeefj~ hegvejhesJeb~ Fleeefo~ elJeejd Meyome leg Yeso~
peMMemees efMe~ elJeeefj~ Fleeefo~ ueJeMekeejevlee Deeefmee~ <ekeejevleme <e<edMeyome hetJe&Jeled~ mekeejevlees vehegbmekeefuees
eMemed Meyo~ eMe~ eMemeer~ meevlecenleesefjleeefovee oerIe&~ eMeebefme~ hegvejefhe~ eMemee~ eMeesYeeb~ eMeesefYe SJeb Jeemed Deespemed
heemed lehemed Jeemed eYe=lee~ Fleeefo~ meefhe&med Meyome leg Yeso~ meefhe&~ meefhe&<eer~ meheeaef<e~ hegvejhesJeb~ meefhe&<ee~

vehegbmekeefuebie ceW efme Deced efJeYeefe kes Deeves hej Fob Meyo kees Fob DeeosMe ner neslee nw~~344~~
Fob Deew, Fob kees leoeoerveeced efJeYeeew met$e mes Fo neskej o kees ce neskej Deewjerced mes Deew kees F& neskej
Fces yevee~ Fob pemed nw~ pemed, Memed kees efMe Fob kees Fce OegdmJejeodIegef veg met$e mes veg kee Deeiece Iegef eemebyegew
mes oerIe& neskej Fceeefve yevee~
Fob
Fces
Fceeefve
Demceeled
DeeYeeced
SYe
Fob
Fces
Fceeefve
Deme
Deveees
S<eeced
Devesve
DeeYeeced
SefYe
Deefmceved
Deveees
S<eg
Demcew
DeeYeeced
SYe
Fleeefo~ ekeejeble Meyo Deeefme nw~ Deye jkeejeble Jeejd Meyo nw~
Jeejd efme, efme kee ueeshe SJeb jkeej kees efJemeie& kejkes Jee yevee ~ Jeejd Deew~ Deew kees F&DeeosMe neskej Jeejer
yevee~ Jeejd pemed, pemed kees efMe neskej Jeeefj yevee~ j megefhe mes efJemeie& kee efve<esOe neskej Jee<eg& yevelee nw~
Jeejd-peue
Jee
Jeejer
Jeeefj
Jeejs
JeeYee&ced
JeeYe&
ns Jee!
ns Jeejer!
ns Jeeefj!
Jeej
JeeYee&ced
JeeYe&
Jee
Jeejer
Jeeefj
Jeej
Jeejes
Jeejeced
Jeeje
JeeYee&ced
JeeefYe&
Jeeefj
Jeejes
Jee<eg&
elJeejd Meyo ceW keg Yeso nw~ elJeejd pemed Memed kees efMe neskej elJeeefj yevee~ elegCCee&ced Yeer yevelee nw~
elJeeefj~ elJeeefj~ elegefYe&~ elegYe&~ elegYe&~ elegCee&ced, elegCCee&ced~ eleg<eg&~
uekeejeble, Jekeejeble, Mekeejeble Meyo Deeefme nQ~ <ekeejevle <e<ed Meyo hetJe&Jeled nw~
Deye mekeejeble vehegbmekeefuebie eMemed Meyo nw~ eMemed efme efme kee ueeshe Deewj med kee efJemeie& neskej eMe yevee~
eMemed Deew~ Deew kees F& neskej eMemeer yevee~
eMemed pemed nw~ veg kee Deeiece neskej meevlecenleesveexheOeeee met$e mes oerIe& neskej eMeebefme yevee~
eMe
eMemeer
eMeebefme
eMemes
eMeesYeeced
eMeesYe
ns eMe!
ns eMemeer!
ns eMeebefme!
eMeme
eMeesYeeced
eMeesYe
eMe
eMemeer
eMeebefme
eMeme
eMemees
eMemeeced
eMemee
eMeesYeeced
eMeesefYe
eMeefme
eMemees
eMemeg, eMemmeg
Ssmes ner Jeemed, Deespemed, heemed, lehemed Deewj Jeemed Deeefo kes he eueles nQ~
meefhe&med Meyo nw veeefce mes hejs med kees <ed neskej meefhe&<ed yevee~ meefhe&<ed efmemeefhe&~ meefhe&<ed pemed pemed kees efMe veg
kee Deeiece Deewj mJej kees oerIe& neskej meheeaef<e yevee~
meefhe&med Yeeced

Jeeveevlee: hegefuuee

(125)

keelev$eheceeuee

Fmegmedoes<eeb Iees<eJeefle j~~345~~

Fmegmed oes<e Flesles<eecevlees jes YeJeefle Iees<eJeefle hejs~ meefhe&Yee~ meefhe&<eg, meefhe&<<eg~ SJeb Oevegmed oesmed eYe=lee~ Fleeefo~
Deomed Meyome leg Yeso~ Deo~ Decet~ Decetefve~ hegvejhesJeb Deve$e hegefuueJeled~ nkeejevleeseefme~ Fleeefo~
~~ Fefle Jeeveevlee vehegbmekeefe~~

Iees<eJeeved efJeYeefe kes Deeves hej Fmed, Gmed Deewj oes<ed Meyo kes Deble ceW jd nes peelee nw~~345~~
Fme met$e mes med kees jd neskej meefhe&Yeeced yevee~
meefhe&
meefhe&<eer
meheeAef<e
ns meefhe&!
ns meefhe&<eer!
ns meheeAef<e!
meefhe&
meefhe&<eer
meheeabef<e
meefhe&<ee
meefhe&Yee&ced
meefhe&efYe

meefhe&<es
meefhe&<e
meefhe&<e
meefhe&ef<e

meefhe&Yee&ced
meefhe&Yee&ced
meefhe&<ees
meefhe&<ees

meefhe&Ye&
meefhe&Ye&
meefhe&<eeced
meefhe&<eg, meefhe&<<eg

Oeveg<ed
Oeveg
ns Oeveg!
Oeveg
Oeveg<ee

Oeveg<eer
ns Oeveg<eer!
Oeveg<eer
OevegYee&ced

Oevetbef<e
Oeveg<es
OevegYee&ced
OevegYe&
ns Oevetbef<e!
Oeveg<e
OevegYee&ced
OevegYe&
Oevetbef<e
Oeveg<e
Oeveg<ees
Oeveg<eeced
OevegefYe&
Oevegef<e
Oeveg<ees
Oeveg:<e&g, Oeveg<<eg&
oes<ed-Yegpee
oes
oes<eer
oeWef<e
oes<es
oesYee&ced
oesYe&
ns oes!
ns oes<eer!
ns oeWef<e!
oes<e
oesYee&ced
oesYe&
oes
oes<eer
oeWef<e
oes<e
oes<ees
oes<eeced
oes<ee
oesYee&ced
oesefYe&
oesef<e
oes<ees
oes<eg
Deomed Meyo ceW keg Yeso nw~ Deomed efme
efme kee ueeshe Deewj med kee efJemeie& neskej Deo yevee~
Deomed Deew nw leoeoerveeced efJeYeeew met$e mes Deomed kees Deo neskej o kees ce ngDee Deew kees GlJeb ceeled
mes T neskej Decet yevee~
Deomed pemed, Deo neskej pemed kees efMe ngDee, hegve o kees ce neskej Deceeefve yevekej oerIe& Dee kees oerIe&
T neskej Decetefve yevee~
Deo
Decet
Decetefve
Deceg<eeled DecetYeeced
DeceerYe
Deo
Decet
Decetefve
Deceg<e
Decegees
Deceer<eeced
Decegvee
DecetYeeced
DeceerefYe
Decegef<ceved Decegees
Deceer<eg
Deceg<cew
DecetYeeced
DeceerYe
nkeejeble Meyo Deeefme nw~
Fme ekeej mes Jeeveeble vehegbmekeefuebie meceehle ngDee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(126)

mJejevlee: m$eerefuee

DeLe Jeeveevles<Jeefues<eg eg<ceomceoew Gesles

eg<ceod efme Demceod efme Fefle efmLeles~

lJevceoesjskelJes~~346~~
SkelJes Jele&ceeveeeseg&<ceomceoes mLeeves lJevceoew YeJele~

lJecenb meew meefJeYeeees~~347~~

eg<ceomceoes meefJeYekeleesmlJeceneefcelesleew YeJele meew hejs~ lJeb~ Denb~

egJeeJeew efJeeefe<eg~~348~~
eg<ceomceoes egJeeJeew efJeeefe<eg YeJele~ Devleueeshes meefle-

Deceew eeced ~~349~~

eg<ceoeefoYe hej Deced Deew e Deeced YeJeefle~ meJeCe&oerIe&~ egJeeb DeeJeeb~

eteb Jeeb peefme~~350~~

eg<ceomceoes meefJeYekeleeset&eb Jeeefcelesleew YeJelees peefme hejs~ eteb~ Jeeb~ lJevceoesjskelJes Fefle lJeled Deced~ celed Deced
Fefle efmLeles-

S<eeb efJeYeeeJevleueeshe~~351~~

Deye Jeeveevle Deefuebie eg<ceod, Demceod Meyo kens peeles nQ~

eg<ceod efme, Demceod efme nQ~

SkeJeeve ceW Jele&ceeve eg<ceod Demceod, Meyo kees lJeod, ceod DeeosMe nes peelee nw~~346~~
efme efJeYeefe meefnle eg<ceod, Demceod Meyo ceW lJeced-Denb DeeosMe nes peelee nw~~347~~
Dele lJeced, Denb Meyo yeve iees~
eg<ceod Deew, Demceod Deew

eg<ceod Demceod kees efJeeve ceW egJe, DeeJe DeeosMe nes peelee nw~~348~~
eg<ceod Demceod mes hejs Deced Deewj Deew efJeYeefe kees Deeced DeeosMe nes peelee nw~~349~~
egJe Deeced, DeeJe Deeced meJeCe& kees oerIe& neskej egJeeced, DeeJeeced yevee~
eg<ceod pemed, Demceod pemed

pemed efJeYeefe kes Deeves hej efJeYeefe meefnle eg<ceod, Demceod Meyo kees eteced,
Jeeced DeeosMe nes peelee nw~~350~~
Dele eteb, Jeeb, yevee~
eg<ceod Deced, Demceod Deced nw~ lJevceoesjskelJes met$e mes lJeled, celed DeeosMe neskej Deceew eeced met$e mes Deced
kees Deeced DeeosMe ngDee~

efJeYeefe kes Deeves hej eg<ceod, Demceod kes Deble kee ueeshe neslee nw~~351~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(127)

S<eeb eg<ceoeoerveeb Devleme ueeshees YeJeefle efJeYeeew hejle~ meJeCex oerIe&~ lJeeb~ ceeb~ egJeeb~ DeeJeeb~

Deeved Meme~~352~~
eg<ceoeefoYe hejme Memed Deeved YeJeefle~ eg<ceeved~ Demceeved~

SlJecemLeeefveefve~~353~~
eg<ceoeoerveecevleme SlJeb YeJelemLeeefveefve DeveeosefMeefve elees hejs~ lJeee~ ceee~

DeelJeb Jeeveeoew~~354~~
eg<ceoeoerveecevleme DeelJeb YeJeefle Jeeveeoew efJeYeeew DeeosMeJeefpe&les elees hejs~ egJeeYeeb~ DeeJeeYeeb~ eg<ceeefYe~
DemceeefYe~

legYeb ceeb *efe~~355~~

eg<ceomceoes meefJeYekelees legYeb ceeeefcelesleew YeJelees *efe hejs~ legYeb ceeb~ egJeeYeeb~ DeeJeeYeeb~

YemeYeced ~~356~~
Fme met$e mes lJeled celed kes lekeej kee ueeshe neskej mebefOe neskej lJeeced, ceeced yevee~
eg<ceod Memed, Demceod Memed nw~

eg<ceod Deeefo mes hejs Memed kees Deeved nes peelee nw~~352~~
hegve 351JeW met$e mes Deble okeej kee ueeshe neskej eg<ceeved, Demceeved yevee~
eg<ceod e Demceod e, 346JeW met$e mes lJeled, celed nes ieee~

efpemekes mLeeve hej keesF& DeeosMe ve nes Jen DeveeosMe elee kenueelee nw~ e-Deesmed DeveeosMe
Jeeues elee kes Deeves hej eg<ceod, Demceod kes Deble kees S nes peelee nw~~353~~
celeueye e kees Deve DeeosMe neslee nw SJeb met$e 136 mes lJe kes De kee ueeshe neskej lJes ces DeeosMe neskej
lJesDee, ces Dee mebefOe neskej lJeee, ceee yeve ieee~
eg<ceod Yeeced, Demceod Yeeced nQ~ egJeeJeew efJeeefe<eg met$e mes egJe, DeeJe kejkes-

DeeosMe Jeefpe&le Jeeveeefo efJeYeefe kes Deeves hej eg<ceoeefo kees Dee nes peelee nw~~354~~
Dele egJeeYeeced, DeeJeeYeeced yevee~
eg<ceod efYemed, Demceod efYemed nw~ 351JeW met$e mes Deble kes od kee ueeshe SJeb 354JeW met$e mes Deekeej neskej
eg<ceeefYe, DemceeefYe yevee~
eg<ceod *s, Demceod *s nw~

*s efJeYeefe kes Deeves hej efJeYeefe meefnle eg<ceod, Demceod kees legYeb,
ceeb DeeosMe nes peelee nw~~355~~
Dele legYeb ceeb yevee~
eg<ceod Yemed, Demceod Yemed

eg<ceoeefo mes hejs Yemed kees DeYeb nes peelee nww~~356~~

(128)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

SYees eg<ceoeefoYe hejes Yemed DeYeb YeJeefle~ eg<ceYeb~ DemceYeb~

Deeefoueesheesvleueeshee ceOeueeshemleLewJe e~
efJeYeefeheoJeCee&veeb Meles MeeJe&Jeefce&kes~~1~~

Deled heeceeflJes~~357~~
SYees eg<ceoeefoYe heje DeeflJes Jele&ceevee heeceod YeJeefle~ lJeled~ celed~ egJeeYeeb~ DeeJeeYeeb~ eg<celed~ Demceled~

leJe cece *efme~~358~~

eg<ceomceoes meefJeYekeleesmleJe cece Flesleew YeJelees *efme hejs~ leJe~ cece~ egJeees~ DeeJeees~

meeceekeced ~~359~~
eg<ceoeefoYe hej meeieceege Deeced Deekeced YeJeefle~ eg<ceekeb~ Demceekeb~ lJeefe~ ceef e~ egJeees~ DeeJeees~
eg<ceemeg~ Demceemeg~ SJeb veerleke~ lJeb egJeeb eteb~ lJeeb egJeeb eg<ceeved~ lJeee egJeeYeeb eg<ceeefYe~ legYeb egJeeYeeb eg<ceYeb~ lJeled
hegve 351JeW met$e mes eg<ceod, Demceod kes Deble kes od kee ueeshe neskej SJeb 136JeW met$e mes De kee ueeshe neskej
eg<ceYeb yevee~
eg<ceod *efme, Demceod *efme nw~
lJevceoesjskelJes met$e mes lJeled, celed DeeosMe kejkesMueeskeeLe&-MeJe&Jece& Deeeee& kes JeekejCe ceW efJeYeefe heo kes JeCeeX ceW Deeefo kee ueeshe, Deble kee ueeshe Deewj keYeer
ceOe kee ueeshe osKee peelee nw~~1~~

eg<ceod Deeefo mes hejs efJeeve jefnle hebeceer efJeYeefe kees Deod DeeosMe nes peelee nw~~357~~
Dele lJeled Deled, celed Deled, jne~ Gheeg&e Mueeske kes DeeOeej mes lJeled, celed kes led kee ueeshe neskej 136JeW met$e
mes lJe ce kes Dekeej kee ueeshe neskej lJeled celed yevee~ Ssmes nereg<ceod Yemed, Demceod Yemed nw~
Yemed kees 357JeW met$e mes Deled neskej 351JeW met$e mes eg<ceod kes od kee ueeshe SJeb 136JeW met$e mes De kee ueeshe
neskej eg<celed, Demceled yevee~
eg<ceod *med, Demceod *med nw~

*med efJeYeefe kes Deeves hej efJeYeefe meefnle eg<ceod, Demceod kees leJe,
cece DeeosMe nes peelee nw~~358~~
Dele leJe, cece yevee~
eg<ceod Deesmed, Demceod Deesme nw egJeeJeew efJeeefe<eg met$e mes egJe, DeeJe DeeosMe neskej Deesefme e met$e mes
Skeej neskej SJeb mebefOe neskej egJeees, DeeJeees yevee~
eg<ceod Deeced , Demceod Deeced

eg<ceod Deeefo mes hejs Deeced kees mekeej meefnle Deekeced DeeosMe nes peelee nw~~359~~
hegve 351JeW met$e mes okeej kee ueeshe neskej eg<ceekeced, Demceekeced yeve ieee~
eg<ceod ef*, Demceod ef* nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(129)

egJeeYeeb eg<celed~ leJe egJeees eg<ceekeb~ lJeefe egJeees~ eg<ceemeg~~ Denb DeeJeeb Jeeb~ ceeb DeeJeeb Demceeved~ ceee DeeJeeYeeb
DemceeefYe~ ceeb DeeJeeYeeb DemceYeb~ celed DeeJeeYeeb Demceled~ cece DeeJeees Demceekeb~ ceefe DeeJeees Demceemeg~ eecees eg<ceekeb~
eeceesmceekeb~ me eecees eg<ceYeb oereles~ eeceesmceYeb oereles~ eecees eg<ceeved j#eefle~ eeceesmceeved j#eefle~ Fefle efmLeles-

eg<ceomceoes heob heoel<eerelegLeeaefleereemeg Jemedvemeew~~360~~

heoelhejb eg<ceomceoes heob <eerelegLeeaefleereemeg yenglJes efve<heVeb JemedvemeeJeeheeles eLeemebKeb~ eecees Je mJeb~ eecees ve
mJeb~ eecees Jees j#eefle~ eecees vees j#eefle~ Fefle efmeb~ eecees egJeees mJeb~ eece DeeJeees mJeb~ eecees egJeeYeeb oereles~ eece
lJevceoesjskelJes met$e mes lJeled, celed neskej 351JeW met$e mes lJeled, celed kes Deble kee ueeshe neskej 353JeW met$e mes Deble
kees Skeej neskej mebefOe neskej lJes F, ces F lJeefe, ceefe yevee~
eg<ceod meg, Demceod meg
351JeW met$e mes okeej kee ueeshe neskej 354JeW met$e mes Deekeej neskej eg<ceemeg, Demceemeg yevee~
eg<ceod-legce
lJeced
egJeeced
eteced
lJeled
egJeeYeeced
eg<celed
lJeeced
egJeeced
eg<ceeved
leJe
egJeees
eg<ceekeced
lJeee
egJeeYeeced
eg<ceeefYe
lJeefe
egJeees
eg<ceemeg
legYeced
egJeeYeeced
eg<ceYeced
Demceod-ceQ
Denb
DeeJeeced
Jeeced
celed
DeeJeeYeeced
Demceled
ceeced
DeeJeeced
Demceeved
cece
DeeJeees
Demceekeced
ceee
DeeJeeYeeced
DemceeefYe
ceefe
DeeJeees
Demceemeg
ceeb
DeeJeeYeeced
DemceYeced
Fve eg<ceod, Demceod MeyoeW keer <eer, elegLeea Deewj efleeree kes yengJeeve ceW Jeekee yeveeles mecee ueIeg DeeosMe Yeer nes
peeles nQ~ GvnW eneB yeleeles nQ~
eecees eg<ceekeb-legcneje ieebJe~ eeceesmceekeced-nceeje ieebJe~ me eecees eg<ceYeced oereles-Jen ieeBJe legce ueesieeW kes
efueS efoee peelee nw~ eeceesmceYeb oereles-eece nce ueesieeW kees efoee peelee nw~ eecees eg<ceeved j#eefle-ieebJe legce meyekeer
j#ee kejlee nw~ eeceesmceeved j#eefle-eece nce ueesieeW keer j#ee kejlee nw~ GoenjCe kes efueS es Jeekee efoes iees nQ<eer-eg<ceekeced
elegLeea-eg<ceYeb
efleeree-eg<ceeved
<eer-Demceekeced
elegLeea-DemceYeb
efleeree-Demceeved

heo mes hejs <eer, elegLeea Deewj efleeree kes yengJeeve ceW yeves ngS eg<ceod Demceod heo kees
ece mes Jemed, vemed DeeosMe nes peelee nw~~360~~
DeLee&led eg<ceod kees Jemed Deewj Demceod kees vemed DeeosMe nes peelee nw~ Dele Jemed, vemed kes med kees efJemeie& neskej Je,
ve yevee~ Gheeg&e JeekeeeW ceW eg<ceekeced, Demceekeced Deeefo kes mLeeve ceW Fve Je ve kee eeesie keerefpeS~
eLee-eecees Je mJeb-ieeBJe legce ueesieeW kee Oeve nw~
eecees ve mJeb-ieeBJe nce ueesieeW kee Oeve nw~ eecees Jees oereles-ieeBJe legce meyekees efoee peelee nw~

(130)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

DeeJeeYeeb oereles~ eecees egJeeb j#eefle~ eece DeeJeeb j#eefle~ Fefle efmLeles-

Jeecvees eflJes~~361~~
heoelhejb eg<ceomceoes heob <eerelegLeeaefleereemeg eflJes efve<heVeb Jeecvees Deeheeles eLeemebKeb~ eeceesJeeb mJeb~ eecees veew
mJeb~ eecees Jeeb oereles~ eecees veew oereles~ eecees Jeeb j#eefle~ eecees veew j#eefle~ eecemleJe mJeb~ eecees cece mJeb~ eecemlegYeb oereles~
eecees ceeb oereles~ eecemlJeb j#eefle~ eecees ceeb j#eefle~ Fefle efmLeles-

lJevceoesjskelJes les ces lJee cee leg efleereeeeb~~362~~

eg<ceomceoesjskelJes lJevceoerYetleees heob heoelhejb <eerelegLeeaefleereemeg SkelJes efve<heVeb les ces Deeheeles lJee cee leg
efleereeeeb~ eecemles mJeb~ eecees ces mJeb~ eecemles oereles~ eecees ces oereles~ eecemlJee j#eefle~ eecees cee j#eefle~ Fefle efmeb~

ve heeoeoew~~363~~
heeomeeoew Jele&ceeveeveeb eg<ceoeoerveeb heocesleeveeosMeeVe eehveesefle~
eecees vees oereles-ieeBJe nce ueesieeW kees efoee peelee nw~ eecees Jees j#eefle-ieeBJe legce ueesieeW keer j#ee kejlee nw~ eecees vees
j#eefle-ieeBJe nce ueesieeW keer j#ee kejlee nw~
Deye FvneR <eer, elegLeea Deewj efleeree kes efJeeve kes DeeosMe kees efoKeeSbies~ eLee-eece egJeees mJeb-ieeBJe legce
oesveeW kee Oeve nw~ eece DeeJeees mJeb-ieeBJe nce ueesieeW kee Oeve nw~ eecees egJeeYeeb oereles-ieeBJe legce oesveeW kees efoee
peelee nw~ eece DeeJeeYeeb oereles-ieeBJe nce oesveeW kees efoee peelee nw~ eecees egJeeb j#eefle-ieeBJe legce oesveeW keer j#ee kejlee
nw~ eece DeeJeeb j#eefle-ieeBJe nce oes keer j#ee kejlee nw~

efJeeve ceW Jeeced veew DeeosMe nes peelee nw~~361~~

heo mes hejs <eer, elegLeea Deewj efleeree kes efJeeve ceW efve<heVe eg<ceod heo kees Jeeced Deewj Demceod kees veew DeeosMe nes
peelee nw~ Deye DeeosMe ngS heoeW kee GoenjCe osefKees~ eecees Jeeb mJeb-ieeBJe legce oesveeW kee Oeve nw~ eecees veew mJeb-ieeBJe
nce oesveeW kee Oeve nw~ eecees Jeeb oereles-ieeBJe legce oesveeW kees efoee peelee nw~ eecees veew oereles-ieeBJe nce oesveeW kees efoee
peelee nw~ eecees Jeeb j#eefle-ieeBJe legce oes keer j#ee kejlee nw~ eecees veew j#eefle-ieeBJe nce oesveeW keer j#ee kejlee nw~ Deye
<eer, elegLeea Deewj efleeree kes SkeJeeve kes DeeosMe kees osefKees~

heo mes hejs <eer, elegLeea kes SkeJeeve ceW eg<ceod kees les Deewj Demceod kees ces leLee
efleeree kes SkeJeeve ceW lJee, cee DeeosMe neslee nw~~362~~
eLee-eecemleJe mJeb-eecemles mJeb, eecees cece mJeb-eecees ces mJeb~ eecemlegYeb oereles-eecees les oereles~ eecees
ceeb oereles-eecees ces oereles~ eecemlJeeb j#eefle-eecemlJee j#eefle~ eecees ceeb j#eefle-eecees cee j#eefle~
Fme ekeej mes es Gheeg&e DeeosMe efme nes iees~

heeo keer Deeefo ceW es DeeosMe veneR nesles nQb~~363~~

MueeskeeW kes heeo keer Deeefo ceW Jele&ceeve eg<ceod, De<ceod kees es Gheeg&e DeeosMe eehle veneR nesles nQ~ eLeeJeerjes efJeesejes osJees, eg<ceekeb kegueosJelee~ eneB eg<ceekeb heo efleere heeo keer Deeefo ceW nw~ Dele Fmes Je DeeosMe
veneR ngDee~ Gmeer ekeej mes me SJeb veeLees YeieJeeved~ Demceekeb heeheveeMeve~~ eneB Demceekeb heo elegLe& heeo keer Deeefo ceW nw~
Dele Gmes ve DeeosMe veneR nesiee~ Gmeer ekeej mes Deeies kes Mueeske ceW efleere ejCe keer Deeefo ceW eg<ceekeb kees Je SJeb
elegLe& ejCe keer Deeefo ceW Demceekeb kees ve veneR ngDee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(131)

Jeerjes efJeesejes osJees eg<ceekeb kegueosJelee~

me SJe veeLees YeieJeevemceekeb heeheveeMeve~~1~~
YeieJeeveerejes Yeteeeg<ceekeb Jejo eYeg~
meees efvejeke=lee otjcemceekeb esve efJeef<e~~2~~
heeoeoeefJeefle efkeb? heevleg Je heeJe&leerveeLeceewefueevcejeree~

Deecev$eCeeled ~~364~~
Deecev$eCeelhejb eg<ceoeoerveeb heocesleeveeosMeeVe eehveesefle~ ns heg$e leJe mJeefceob~ ns heg$e cece mJeefceob~ ns heg$e lJeeb j#eefle~

eeefoeesies e~~365~~
eeoerveeb eesies eg<ceoeoerveeb heocesleeveeosMeeVe eehveesefle~ heg$ees eg<ceekeb e~ heg$eesmceekeb e~ heg$ees eg<ceYeb e oereles~
heg$eesmceYeb e oereles~ heg$ees eg<ceebe j#eefle~ heg$eesmceebe j#eefle~ eeoe keefle? hee~ les kes? e Jee n Den SJe Fefle eeoe~

MeeLezeeveeueeseves~~366~~
Dee#egjeueeseves Jele&ceevew&MeeLezOee&legefYeeexies eg<ceomceJevceoeoerveeb Jemvemeeoees ve YeJeefvle~ Deveeueeseveefceefleefkeced?
Deeueeseveb e#eg%ee&veceveeueeseveb cevemee %eeveb~ eecemlJeeb meceer#eles~ eecees ceeb meceer#eles~ eecees eg<ceYeb oereceeve meceer#eles~
MueeskeeLe&-efJee kes F&ej Jeerj YeieJeeved legce ueesieeW kes kegue osJelee nQ~ Jes ner YeieJeeved veeLe nQ, nce ueesieeW kes heehe
kee veeMe kejves Jeeues nQ~~1~~ YeieJeeved F&ej legce ueesieeW kes efueS Jej osves ceW meceLe& nesJeW, efpevneWves lelkeeue ner nce ueesieeW
kes efueS Me$egDeeW kees otj kej efoee~~2~~
eMve-heeo keer Deeefo ceW es DeeosMe veneR nesies, Ssmee keeeW kene?
Gej-heebleg Je heeJe&leerveeLe, ceewefueev cejeree~
Fme Mueeske ceW Je DeeosMe eLece heeo keer Deeefo ceW ve neskej Deeefo ceW heebleg heo nw, Dele eneB DeeosMe nes ieee~

Deeceb$eCe mes hejs Yeer eg<ceod, Demceod kes heo kees Gheeg&e DeeosMe veneR nesles nQ~~364~~
eLee-ns heg$e! leJe mJeb Fob-ns heg$e! legcneje en Oeve nw~ FmeceW mebyeesOeve mes hejs leJe kees les veneR ngDee Ssmes ner
Deeies meYeer kes GoenjCe mecePe uesvee eeefnS~

e Deeefo kes eesie ceW Yeer DeeosMe veneR neslee nw~~365~~

e Deeefo kes eesie ceW eg<ceod Demceod kes heo kees Gheeg&e DeeosMe veneR neslee nw~ pewmes-heg$ees eg<ceekeb e- Deewj legce
ueesieeW kee heg$e nw~ Deeies meYeer kes GoenjCe mecePe ueerefpeS~
eeefo Meyo ceW Deeefo mes efkeleves uesvee? heeBe uesvee~ Jes keewve nQ? e, Jee, n, Den Deewj SJe heeBe Meyo eeefo mes
efuees iees nQ~ Fvekes eesie ceW med Je ve Deeefo DeeosMe veneR nesles nQ~

Dee#eg mes osKeves DeLe& ceW Me DeLe& Jeeues Oeeleg kes eesie ceW Gheeg&e DeeosMe veneR nesles nQ~~366~~
eefo osKeves DeLe& Jeeueer OeelegDeeW kee DeLe& e#eg mes veneR osKeves DeLe& ceW efJeeceeve Les lees osKeves DeLe& Jeeueer OeelegDeeW kes
eesie ces eg<ceod Demceod kees Jemed vemed Deeefo DeeosMe veneR nesles nQ~
eMve-met$e ceW Deveeueeseve heo keeeW nw? e#eg kes %eeve kees eneB Deeueeseve Meyo mes kene nw Deewj ceve mes nesves
Jeeues %eeve kees Deveeueeseve Meyo mes kene nw~ pewmes eecemlJeeb meceer#eles-ieeBJe legcekees osKe jne nw~ eneB ieeBJe e#eg mes veneR
osKe jne nw Dele lJee DeeosMe veneR ngDee~ Ssmes ner meYeer heoeW kes GoenjCe mecePe uesvee~ eneB eecemlJeeb meceer#eles Deewj

(132)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eeceesmceYeb oereceeve meceer#eles~ eecemlJeeb cevemee efJeueeskeeefle~ Jee_leerleLe&~ cevemesefle efkeb? eecees Je heMeefle~ eecees
ve heMeefle~ e#eg<esleLe&~
~~ Fleefuebiee~~

DeLeeJeeevegevles
DeJeecemebKeb~ leeefve keeefve? mJejd eelejd hegvejd Devlejd yeefnjd e, Jee, n,Den, SJe, e, heje, Dehe, meced, Deveg, DeJed, efvejd,
ogj, efJe, Dee*d, efve, Deefle, Deefhe, DeefOe, meg, Gled, DeefYe, eefle, heefj, Ghe, Fleeefo eeoees efJebMeefle~ efJevee, veevee, Devlej, vees,
DeLe, DeLees, Denes, he=Leked, eeJeled, leeJeled, ceveeked, Je<ed, F&<eled, efn, eefo, Keueg, veveg, eflee&ked, efceLee, efkeue, nvle, Jew, leg~

DeJeeee~~367~~
DeJeeee hejemeeb efJeYeeerveeb uegiYeJeefle~

meMeb ef$e<eg efues<eg meJee&meg e efJeYeefe<eg~

Jeeves<eg e meJex<eg eVe Jesefle leoJeeced ~~1~~
FleJeeeefve~
eecees eg<ceYeb oereceeve meceer#eles JeekeeeW kee en DeLe& nw efke en ieeBJe legcekees ceve mes osKe jne nw Deewj en ieeBJe
legcnejs efueS Jeebe kej jne nw~ eMve-ceve mes osKelee nw Ssmee keeeW kene?
Gej-eecees Je heMeefle eneB Je DeeosMe ngDee nw Dele eece legcekees e#eg mes osKelee nw~ Ssmee DeLe& uesvee eeefnS
DeLee&led ieeBJe kes efveJeemeer legcnW e#eg mes osKe jns nQ Ssmee DeefYeeee nw~
eneB es eg<ceod Demceod Meyo leerveeW efuebieeW ceW meceeve he mes eueles nQ FveceW efuebie Yeso veneR nw DeleSJe FvnW Deefuebie
kene nw~
Fme ekeej mes Deefuebie ekejCe hetCe& ngDee~

DeLe DeJee ekejCe kene peelee nw~

DeJee efkemes kenles nQ ? efpevekes he ve eueW DeLee&led efpevekee efkemeer Yeer efJeYeefe kes Deeves hej JeeheefjJele&ve-efJeveeMe ve nesJes Gmes DeJee kenles nQ~ Jes DeJee efkeleves nQ? es DeJee DemebKe nQ~ Jes keewve-keewve nQ? mees
yeleeles nQ~ mJejd, eelejd, hegvejd, Deblejd, yeefnjd, e, Jee, n, Den, SJe Fleeefo~ Fmeer ekeej mes e Deeefo yeerme Ghemeie& ceeves
iees nQ Jes Yeer DeJee nQ pewmes-e, heje, Dehe, meced, Deveg, DeJe, efvejd, ogjd, efJe, Dee*d, efve, Deefle, Deefhe, DeefOe, meg, Gled,
DeefYe, eefle, heefj, Ghe es yeerme Ghemeie& nQ~ Deeies Deewj Yeer DeJee nQ-efJevee, veevee Devlej, vees, DeLe, DeLees, Denes, he=Leked,
eeJeled, leeJeled, ceveeked, Je<ed, F&<eled, efn, eefo, Keueg, veveg, eflee&ked, efceLee, efkeue, nble, Jew, leg~

DeJee mes hejs efJeYeefeeeW kee uegked nes peelee nw~~367~~

Fme met$e mes efme efJeYeefe kee ueeshe ngDee hegve jd kee efJemeie& neskej mJe yevee~ mJejd Deew~ Gheeg&e met$e mes
efJeYeefe kee ueeshe neskej mJe yevee~ Fleeefo~
MueeskeeLe&-pees Meyo leerveeW efuebieeW ceW, meeleeW efJeYeefeeeW ceW SJeb Ske, ef, yengJeeveeW ceW meceeve ner jns efpemeceW keesF&
heefjJele&ve ve nes Jen DeJee kenueelee nw~ Jee kees eehle ve nesJeW Jen DeJee kenueelee nw~~1~~
Fme ekeej mes DeJee ekejCe meceehle ngDee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(133)

DeLe eleee Gevles

DeJeemeJe&veecve mJejeovleelhetJeexkeke~~368~~
DeJeeeveeb meJe&veecveeb eevleemJejelJehetJeexkeeleees Jee YeJeefle keeleee yenggueb~ yengueefceefle efkeb?

keJeefeleJe=efe keJeefeoeJe=efe, keJeefeefYee<ee keJeefeoveosJe~

efJeOesefJe&Oeeveb yengOee meceer#e, elegefJe&Oeb yeenguekeb Jeoefvle~~1~~
Gekew~ Gew~ veerekew~ veerew~ meJe&~ meJe&ke~ efJee~ efJeeke~ eg<cekeeefYe~ DemcekeeefYe~ SefYe~ Fcekew~
DeceerefYe~ Decegkew~ YeJevle~ YeJevleke~

efJeYeese hetJe& F<eles~~369~~

efJeYeese hetJeexkeeleees Jee F<eles~ lJeee lJeekee~ ceee ceekee~

DeeKeeleme eevlemJejeled~~370~~
DeeKeeleme eevlemJejelhetJeexkedeleees Jee YeJeefle~ heeefle, heeleefke~ YeJeefvle YeJevleefke~ Fleeefo~ keeleee~
eeJeke~ eeceke~ ceefCeke~ Jelmeke~ heg$eke~ Deeke~ Je=#eke~ osJeoeke~ Fleeefo~

kes elees eerke=leekeejhejs hetJeexkeej Fkeejced~~371~~

Deye elee kens peeles nQ~

DeJee Deewj meJe&veece kes Devle mJej mes hetJe& Deked elee nes peelee nw DeLeJee yenguelee
mes ke elee Yeer nes peelee nw~~368~~
yengueb efkemes kenles nQ?
MueeskeeLe&-keneR hej eJe=efe nesJes, keneR hej eJe=efe ve nesJes, keneR hej efJekeuhe nesJes Deewj keneR hej Deve he ner
nes peeJes, Fme ekeej efJeefOe-efveece kes efJeOeeve kees yengle ekeej mes osKekej yenguelee kees eej ekeej kenles nQ~~1~~
pewmes-Gewmed DeJee nw Deked elee Devle mJej kes hetJe& ceW nesves mes Gekewmed yevee efJemeie& neskej Gekew Ssmes
ner veerew-veerekew, meJe& meJe&ke~ eg<ceeefYe nw Deked elee efJeYeefe Deewj Deve mJej kes hetJe& ceW nesves mes eg<cekeeefYe yevee~
SefYe kees Deked elee neskej Fo kees Fce ngDee hegve Deked elee efceuekej efYemed kees Ssmed neskej Fcekew yevee~ DeceerefYe
ceW Yeer Deod kees Deced neskej Deked elee neskej Decegkew yevee~

efJeYeefe mes hetJe& Deked elee efJekeuhe mes neslee nw~~369~~

Dele lJeee, lJeekee oes he yeveWies~

DeeKeele mes Devle mJej mes hetJe& Deked elee efJekeuhe mes neslee nw~~370~~
Dele heeefle Deewj heeleefke oesveeW yeve iees~
ke elee Yeer neslee nw~ pewmes-eece eeceke, heg$e, heg$eke Fleeefo~

ke elee kes Deeves hej eerefuebie ceW Deekeej elee kejves hej hetJe& kes
Dekeej kees Fkeej nes peelee nw~~371~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(134)

mJejevlee: m$eerefuee

kes elees m$eerke=leekeejs hejs hetJeexkeej Fkeejceeheeles~ meefJe&kee~ efJeefekee~ Gef ^kee~ heeefekee~ cetef<ekee~ keeefjkee~
heeef"kee~ Fleeefo~

veoeeed Jeend Jebmevle=meefKeveevlesYe F&~~372~~

efeeeb Jele&ceevesYees veoeefo Deed Jeend G F, Debmed Devled $e+ meefKe veevlesYe F& eleees YeJeefle~

F&keejs m$eerke=lesueeshe~~373~~
efeeeb Jele&ceeves F&elees hejs hetJeexkeejes ueeshees YeJeefle~ veoer cener Ye<eer hueJeer kegceejer efkeVejer efkeMeesjer eYe==lee~
Deed~ eeeer eleereer meceereer Goereer eflejeerleeefo~ Jeend~ Deve[gner (Jee m$eerkeejs)-Deve[dJeener eewner Fleeefo~ G~ levJeer~
GJeea he=LJeer~ hedJeer~ F-oe#eer~ owJeoeer~ Oetueer~ Debmed~ esevmed-esemeer efJeog<eer esemeer~ Debled-

legoYeeefoYe F&keejs~~374~~
legoeefoYees YeeefoYee hejes Deefvlejvekeejkees Jee YeJeefle F&elees hejs~ legoleer legovleer eer~ Yeeleer Yeevleer eer~

meeled ~~375~~
meelhejesefvlejvekeejkees Jee YeJeefle F&elees hejs~ YeefJe<eleer~ YeefJe<evleer~
eLee-meJee& Meyo nw eerefuebie kee Deekeej elee nw Dele ke elee kejves hej meJe&kee hegve Fme met$e mes hetJe& kes
De kees Fkeej neskej meefJe&kee yevee~ Jewmes ner cetef<ekee, keeefjkee Deeefo meYeer yeve peeeWies~

eerefuebie ceW Jele&ceeve veoeefo Deed Jeend, G, F, Debmed, $e+, meefKe Deewj vekeejeble MeyoeW mes
hejs F& elee nes peelee nw~~372~~
Dele veo Meyo nw eerefuebie ceW F&elee ngDee hegve-

eerefuebie ceW F& elee kes nesves hej hetJe& kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~373~~
veo kes Dekeej kee ueeshe neskej veoer yevee, Ssmes ner kegceej kes Dekee ueeshe neskej kegceejer yevee~
Deed Oeeleg mes yeves ngS MeyoeW kes he-eee ceW F& elee neskej Deveg<ebie kee ueeshe neskej Deesjueeshe hetJe&heome
oerIe& Fme met$e mes oerIe& neskej eeeer yevee~ Ssmes ner eleereer, Goereer, eflejeer yevee~
Jeend-Dev[gner-Deve[dJeener 340JeW met$e mes efJekeuhe mes Jee kees G ngDee nw~ Dele yevee~ eewner~
Gkeejeble MeyoeW ceW-leveg G mes levJeer, GJeea yevee~
he=Leg mes he=LJeer, heg mes hedJeer Deeefo~
Fkeejevle MeyoeW ceW-oeef#e mes oe#eer owJeoefe mes owJeoeer yevee~ Devmed-esemeer, efJeog<eer, esemeer yevee~
Devled mes-

F&keejeble eer elee kes Deeves hej legoeefo Deewj Yeeefo mes hejs Deble kes vekeej
kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~374~~
legoleer, legovleer, Yeeleer, Yeevleer, yevee~

me mes hejs Deble ceW vekeej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~ F& elee kes Deeves hej~~375~~
YeefJe<eleer, YeefJe<evleer yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(135)

ve evevYeeb~~376~~
eved Deved efJekejCeeYeeb hejesefvlejvekeejkees ve YeJeefle F&keejs hejs~ oerJevleer meerJevleer heevleer ievleer eer Fleeefo~ ve
evevYeeefceefle efkeb? megvJeleer levJeleer eerCeleer meleer Deeeg<celeer OeveJeleer Fleeefo~ $e+~ ke$eea n$eea Ye$eea ees^er Fleeefo~ meefKe~
meKeer~ FJeCee&JeCe&eesueexhe~

veevleeled m$eerkeejs1 efveleceJecemebeesieeoveesueesheesueghleJee hetJe&efJeOeew~~377~~

DeJecemebeesieeoveesueeshees efveleb YeJeefle eerkeejs hejs~ je%eer oefC[veer ieesefceveer leheefmJeveer eMeefmJeveer~

JeCesvce=[YeJeMeJe&eoeved ~~378~~
SYe hejes Deeved eleees YeJeefle~ lesYee F& elee~ JeCeeveer MeJee&Ceer ce=[eveer FveCeer YeJeeveer eCeer~

veevlemebKeemJeeeefoYees ve~~379~~
veevlesYe mebKeeefoYe mJeeeefoYee F&eleees ve YeJeefle~ heeoMe~ eflee~ elee~ Deeefo Meyoeled meercee oecee~
yenJees jepeevees emeeb hegee mee yengjepee~ mJemee ceelee ogefnlesleeefo~
Fefle eleeevlee

eved Deved efJekejCe mes hejs eerefuebie F&keej kes Deeves hej Deble ceW vekeej kee ueeshe veneR neslee nw~~376~~
Dele oerJevle kee oerJevleer, heevled kee heevleer yevee~
eMve-eved, Deved efJekejCe kes Deeves hej ve kee ueeshe veneR neslee nw Ssmee keeeW kene? lees megvJeleer, eerCevleer mevledmeleer Deeefo~
OeveJevled-OeveJeleer yevelee nw~ Fmekeer efmeef kes efueS $e+keejevle-kele=&-ke$eea, n$eea, Ye$eea yevee~
meefKe-meKeer yevee~ vekeejeble ceW-oefC[ved leheefmJeved-oefC[veer, leheefmJeveer yevee~
jepeved F&, eerefuebie ceW-

vekeejeble mes eerefuebie ceW elee kejves hej Je ce, kee mebeesie ve nesves mes
Deved kes De kee ueeshe nes peelee nw~~377~~
Dele jepeved F& je%eer yevee~

JeCe, Fv, ce=[ YeJe, MeJe&, MeyoeW mes F& elee kes Deeves hej Deeved
kee Deeiece nes peelee nw~~378~~
Dele JeCeeveer, FveCeer, MeJee&Ceer Deeefo yevee~

vekeejeble mebKeeJeeeer Meyo Deewj mJeme= Deeefo mes eerefuebie ceW F& elee veneR neslee nw~~379~~
hebe, oMe, eflee, elee Deeefo yeves~
Deeefo Meyo mes meerceved oeceved nw lees meercee, oecee yevee~
yengle jepee nQ efpeme hegjer ceW Gmes kenles nQ yengjepee veiejer~ Ssmes ner mJemee, ceelee, ogefn lee Deeefo MeyoeW ceW eerefuebie
elee veneR nesles nQ~
Fme ekeej mes eerefuebie elee ekejCe meceehle ngDee~
1. eerkeejsefveleb~~383~~ DeJecemebeesieeoveesueeshees efveleb YeJeefle m$eerkeejs hejs me eeueghleJeJeefle hetJe&mLeJeCe&me efJeOeew
kele&Jes~ je%eer~ Fefle meceereerveb Meles~

(136)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

DeLe keejkeb efkeefeogeles

efkeb keejkeb? kejesefle efeeeb efveJe&le&eleerefle keejkeb~ keefmceVeLex eLecee efJeYeefe? kele&efj eLecee~ ke kelee&?

e kejesefle me kelee& ~~380~~

e efeeeb kejesefle me kele=&meb%ees YeJeefle~ osJeoe kejesefle~ cegefvejOeerles~ e%eoeew uegveerle~ eleer he"le~ efJe<Cegefce$ee
ieefvle~ meeOeJeesvegefleefvle~ Fleeefo~ keefmceVeLex efleeree? kece&efCe efleeree~ efkeb kece&?

eefleeles lelkece&~~381~~
ke$ee& eefleeles lelkeejkeb kece&meb%eb YeJeefle~ kegcYeb kejesefle~ keeb efveefe~ ceeie Ceef~ mleveew efheyeefle~ iegved
Jevoles~ Fleeefo~

efleerewvesve~~382~~
Sveeleeevlesve eesies efueeod efleeree YeJeefle~

Deotjs Sveesheecee efoiJeeefeve~~383~~

DeotjeLex efoiJeeefeve hej Sveeleees YeJeefle Deheecee~ Deheecee Fefle keesLe&? efleer eeee~ ieCeveee heeceer
efJeYeefe <eer~ lesve <eeLex efleeree YeJeefle~ DeotjJeleeaveeb hetJe&meeb efMeerleLe&~~ hetJexCe eeceb~ GejsCe efieefjb~ oef#eCesve veoeR~
DeLe efkebefeled keejke ekejCe kene peelee nw~
keejke efkemess kenles nQ? pees efeee kees kejlee nw, yeveelee nw Jen keejke nw~ efkeme DeLe& ceW eLecee efJeYeefe nesleer nw?
kelee& DeLe& ceW eLecee efJeYeefe nesleer nw~ kelee& efkemes kenles nQ?

pees efeee kees kejlee nw Jen kelee& kenueelee nw~~380~~

pees efeee kees kejlee nw Gme keer kele=& meb%ee nesleer nw~ pewmes osJeoe kejlee nw, cegefve he{les nQ, oes e%eoe keeles nQ~
oes cegefve he{les nQ~ efJe<Cegefce$e peeles nQ~ yengle mes meeOeg heers yew"les nQ~ Fleeefo~
efkeme DeLe& ceW efleeree efJeYeefe nesleer nw? kece& DeLe& ceW efleeree nesleer nw~ kece& efkemes kenles nQ?

pees efkeee peelee nw Jen kece& nw~~381~~

kelee& kes eje pees efkeee peelee nw Jen keejke kece& meb%eke nw~ pewmes kegcYeb kejesefl e-Ie[s kees yeveelee nw~ keeb
efveefe-ueke[er kees keelee nw~ ceeie Ceef-ceeie& kees jeskelee nw~ mleveew efheyeefle-yeeueke ceelee kes mleve heerlee nw~
iegved Jeboles-efMe<e iegDeeW keer Jebovee kejlee nw~~ Fleeefo~

Sve elee kes eesie ceW efleeree nesleer nw~~382~~

Sve elee efpemekes Deble ceW nw Ssmes MeyoeW kes eesie ceW efuebie mes efleeree efJeYeefe nes peeleer nw~

Deotj DeLe& ceW efoiJeeeer mes hejs Deheeceer mes Sve elee neslee nw~~383~~
efvekeJeleea DeLe& ceW efoiJeeeer MeyoeW mes hejs hebeceer DeLe& kes efyevee Sve elee neslee nw~ Deheecee Fme Meyo mes
keee DeLe& uesvee? <eer efJeYeefe kes DeLe& ceW efleeree efJeYeefe nesleer nw en DeLe& uesvee~ DeLee&led efleeree efJeYeefe nesves hej Yeer
DeLe& <eer kee efvekeuelee nw~ pewmes hetJexCe eeceb eneB hetJexCe ceW Sve elee nw Deewj efoMeeJeeeer Meyo nw DeleSJe eece ceW <eer
ve neskej efleeree ngF& nw Fmekee DeLe& nw efke eece kes efvekeJeleea hetJe& efoMee ceW Ssmes ner GejsCe efieefjb heJe&le kes efvekeJeleea
Gej efoMee ceW~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(137)

heefecesve kesoejefceleeefo~ ekeejeefVeke<eemeceeeneefOeievlejevlejsCe mebegeeod efueeod efleeree YeJeefle~ efveke<ee eeceb~ meceee
Jeveced ~ ne osJeoeced ~ efOeied e%eoeb~ Devleje ieen&heleceenJeveereb e Jesefo~ DevlejsCe heg<eekeejb ve efkeefeuueYeles~

meJeexYeeeefYeheefjefYemlemevlew~~384~~
lemevlew meJee&efoefYeeexies efueeodd efleeree YeJeefle~ meJe&lees eeceb Jeveeefve~ GYeelees eeceb ecegkeJeveeefve~ DeefYelees eeceb
he$eJeveeefve~ heefjlees eeceb jbYeeJeveeefve~

kece&1eJeeveerewe~~385~~
kece&eJeeveereweexies efueeod efleeree YeJeefle~ kes kece&eJeeveeree?

ue#eCeJeerhmeslLebYetlesefYeYee&ies e heefjeleer~
Devegjs<eg meneLex e nerves eeshee keLeles~~1~~
ue#eCeeLex JeerhmeeLex FlLebYetleeLex DeefYeMeyo kece&eJeeveerees YeJeefle~ Yeeies e heefjeleer kece&eJeeveereew YeJele~
oef#eCesve veoeR-veoer kes efvekeJeleea oef#eCe efoMee ceW~
heefecesve kesoejced-Kesle kes efvekeJeleea heefece efoMee ceW~ Fleeefo~
ekeej mes Ssmee mecePevee efke efveke<ee, meceee, ne, efOeked, Debleje, DeblejsCe Fvemes mebege efuebie mes Yeer efleeree efJeYeefe
nesleer nw~ eLeeefveke<ee eeceb-eece kes efveke~
meceee Jeveb-Jeve kes heeme~
ne osJeoeb-nee! osJeoe kees~
efOeked e%eoeb-e%eoe kees efOekekeej nes~
Debleje ieen&heleceenJeveereb e Jesefo-ieen&hele Deefive Deewj DeenJeveere Deefive kes yeere ceW Jesoer nw~ DeblejsCe
heg<eekeejb ve efkeefeod ueYeles-heg<eeLe& kes efyevee keg Yeer veneR efceuelee nw~

lemed elee efpemekes Deble ceW nw Ssmes meJe&, GYee, DeefYe Deewj heefj kes
eesie ceW efuebie mes efleeree nesleer nw~~384~
pewmes-meJe&lees eeceb Jeveeefve-ieeBJe kes eejeW lejhe Jeve nw~
GYeelees eeceb ecegkeJeveeefve-ieeBJe kes oesveeW lejhe megheejer kes Jeve nQ~
DeefYelees eeceb he$eJeveeefve-ieeBJe kes eejeW lejhe hees kes Jeve nQ~
heefjlees eeceb jbYeeJeveeefve-ieeBJe kes meye lejhe kesues kes Jeve nQ~

kece&eJeeveere DeLe& kes eesie ceW efleeree nesleer nw~~385~~

kece& eJeeveere keewve-keewve nQ?
MueeskeeLe&-ue#eCe, Jeerhmee Deewj FlLebYetle DeLe& ceW DeefYe Meyo kece&eJeeveere nw~ Yeeie DeLe& ceW heefj Deewj eefle
Meyo kece&-eJeeveere nQ~ SJeb hetJeexe DeLe& ceW Yeer heefj eefle Meyo kece&eJeeveere nQ~ Gheeg&e DeLe& ceW Deewj men DeLe& ceW
DevegMeyo kece&eJeeveere nw~ nerve DeLe& ceW Ghe Meyo Deewj Deveg Meyo kece& eJeeveere neslee nw~~1~~
ue#eCe DeLe& ceW, Jeerhmee DeLe& ceW, FlLebYetle DeLe& ceW DeefYe Meyo kece&eJeeveere nw~ Yeeie DeLe& ceW heefj Deewj eefle Meyo
1. kece&efeeeb eeseJevle kece&keejkeceefYeOeereceevee FleLe&~

(138)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

eMeyoeled ue#eCeeLex JeerhmeeLex FlLebYetleeLex heefjeleer kece&eJeeveereew YeJele~ DevegMeyo S<eg hetJeexes<eg DeLex<eg kece&eJeeveerees
YeJeefle~ meneLex e~ eMeyo mecegeeeLe&~ nerveeLex GheMeyo kece&eJeeveerees YeJeefle~~ eMeyoeod nerveeLex DevegMeyo
kece&eJeeveerees YeJeefle~ ue#eCeeLex Je=#eceefYe efJeeesleles efJeegled ~ JeerhmeeLex Je=#eb Je=#eceefYe efleefle efJeegled~ FlLebYetleeLex
meeOegoxJeoees ceelejceefYe~ Je=#eb heefj efJeeesleles efJeegled~ Je=#eb eefle efleefle~ Je=#eb Je=#eb eefle efleefle~ meeOeg osJeoees ceelejb heefj~
meeOeg osJeoees ceelejb eefle~ eo$e ceeb heefj meeled~ leo$e ceeb eefle meeled~ Je=#eceveg efJeeesleles efJeegled~ Je=#eb Je=#ecevegefleefle~ meeOge
osJeoees ceelejceveg~ eo$e ceeceveg meeled~ heJe&leceveg Jemeles mesvee~ DevJepeg&veb~ eesej~ Gheepeg&veeoves eesejes efveke=e FleLe&~

ieleLe&kece&efCe efleereeelegLeez eseeeceveOJeefve~~386~~

eseefeeeCeeb ieleLee&veeb Oeeletveeb eeesiesOJeefve Jeefpe&les kece&efCe efleereeelegLeez YeJele~ eeceb ieefle~ eeceee
kece&eJeeveere nw~ e Meyo mes Ssmee mecePevee efke ue#eCe Jeerhmee Deewj FlLebYetle DeLe& ceW Yeer heefj eefle Meyo kece&eJeeervee
nesles nQ~ Deveg Meyo Fve hetJeexe DeLeeX ceW kece&eJeeveere neslee nw~ Deewj men DeLe& ceW Yeer Deveg Meyo kece&eJeeveere neslee nw~
eneB e Meyo mecegee kes efueS nw~ nerve DeLe& ceW Ghe Meyo kece& eJeeveere neslee nw~ Deewj ekeej mes nerve DeLe& ceW Deveg
Meyo Yeer kece& eJeeveere neslee nw~
ue#eCe DeLe& ceW-Je=#eceefYe efJeeesleles efJeegle-Je=#e kes eejeW lejhe efyepeueer ecekeleer nw~
Jeerhmee DeLe& ceW-Je=#eb Je=#eceefYe efleefle efJeegled-Je=#eJe=#e hej efyepeueer "njleer nw~
FlLebYetle DeLe& ceW-meeOegoxJeoees ceelejefYe-ceelee kes efJe<ee ceW osJeoe meeOeg nw~
Je=#eb heefj efJeeesleles efJeegled-Je=#e kes eejeW lejhe efyepeueer ecekeleer nw~
Je=#eb eefle efJeegled efleefle-Je=#e kes eefle efyepeueer "njleer nw~
Je=#eb Je=#eb eefle efleefle-Je=#e Je=#e hej "njleer nw~
meeOegoxJeoees ceelejb heefj-ceelee kes eefle osJeoe meeOeg nw~
meeOeg osJeoees ceelejb eefle-ceelee kes eefle osJeoe meeOeg nw~
eo$e ceeb heefjmeeled-pees eneB cesjs efnmmes ceW nesiee~
leo$e ceeb eefle meeled-Jees ner JeneB cesjs efnmmes ceW nesiee~
heJe&leceveg Jemeles mesvee-heJe&le kes heers mesvee jnleer nw~
DevJepeg&veb eesej-meYeer eese Depeg&ve mes nerve nQ~
Gheepeg&veb eese-meYeer eese Depeg&ve mes nerve nQ~
meYeer eese Depeg&ve mes efveke= nQ eneB en DeLe& nw~

ese efeee ceW ieleLe& Oeeleg kes eeesie ceW DeOJe es[kej kece& ceW
efleeree Deewj elegLeea nes peeleer nw~~386~~
pewmes-eeceb ieefle, eeceee ieefle-ieeBJe kees peelee nw~
ese efeee ceW nes Ssmee keeeW kene? cevemee cesb ieefle-ceve mes ces hej peelee nw~ lees eneB eueves keer efeee ve nesves
mes elegLeea veneR ngF&~
kece& ceW DeOJe ve nes Ssmee keeeW kene? lees DeOJeeveb ieefle-ceeie& cesb peelee nw~ eneB DeOJe Meyo kee eesie nesves mes
elegLeea veneR ngF&~ ieleLe& Oeeleg neW Ssmee keeeW kene? hebLeeveb he=efle-ceeie& kees hetlee nw~ eneB elegLeea veneR ngF& keeeWefke

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(139)

ieefle~ veiejb epeefle~ veiejee epeefle~ Fleeefo~ eseeeefceefle efkeb? cevemee cesb ieefle~ cevemee mJeie ieefle~ DeveOJeveerefle
efkeb? DeOJeeveb ieefle~ ieleLee&veeefceefle efkeb? hevLeeveb he=efle~

cevekece&efCe eeveeojseeefCeefve~~387~~
eeefCeieCeJeefpe&les ceveles kece&efCe efleereeelegLeez YeJele Deveeojs iececeeves~ ve lJeeb le=Ceb ceves, ve lJeeb le=Ceee ceves~
ve lJeeb yeg<eb cevess, ve lJeeb yeg<eee ceves~ Fleeefo~ Deveeojs Fefle efkeb? DeMceeveb <eob ceves~ hee<eeCeb jlveb ceves~ DeeeefCeveerefle
efkeb? ve lJeeb veeJeb ceves~ ve lJeeceVeb ceves~ ve lJeeb keekeb ceves~ ve lJeeb Megkeb ceves~ ve lJeeb e=ieeueb ceves~ veew DeVe keeke Megke
e=ieeuee Sles eeefCevees JeweekejCepeveeveeb~ Fn meeosJe-ve lJeeb eeveb ceves, ve lJeeb Megves ceves~
keefmceVeLex le=leeree? kejCes le==leeree~ efkeb kejCeb?

esve efeeles lelkejCeced ~~388~~

esve efeeles lelkeejkeb kejCemeb%eb YeJeefle~ oe$esCe uegveeefle~ kejeYeeb nefvle~ JeeCewefJe&Oeefle~

efoJe kece& e~~389~~

efoJeOeelees eeesies kejCes efleeree YeJeefle~ De#eeved oerJeefle~ De#ewoeaJeleerleLe&~

le=leeree meneesies~~390~~
meneLexve eesies efueee=leeree YeJeefle~ heg$esCe men Deeiele~ leeiemeeeYeeb meeOe efJejepeles~ meewe&iegCew meekecesOeles eMe~ Fleeefo~
eneB ieleLe& Oeeleg ve neskej eMveeLe& Oeeleg nw~

eeCeerieCe mes Jeefpe&le Deveeoj DeLe& ceW ceve Oeeleg kes eesie mes kece& DeLe& ceW
efleeree Deewj elegLeea oesveeW nes peeles nQ~~387~~
pewmes-ve lJeeb le=Ceb ceves, ve lJeeb le=Ceee ceves-ceQ legcekees le=Ce Yeer veneR mecePelee ntB~ Fleeefo~ Deveeoj DeLe& keeeW
kene? pewmes DeMceeveb <eob ceves-hee<eeCeb jlveb ceves-ceQ helLej kees jlve mecePelee ntB~ eneB Deveeoj DeLe& ve nesves mes elegLeea
veneR ngF&~ eeCeerieCe kees es[kej Ssmee keeeW kene? ve lJeeb veeJeb ceves-ceQ legcekees veeJe veneR ceevelee ntB~ eeCeerieCe ceW efkeleves
Meyo Deeles nQ? veew, DeVe, keeke, Megke Deewj e=ieeue JeweekejCeeW kes eneB Fve heeBe kees eeCeerieCe mes efueee nw~ celeueye Fvekes
eesie ceW ceve Oeeleg kes eeesie ceW elegLeea ve neskej efleeree ner jnleer nQ~
efkeme DeLe& ceW le=leeree nesleer nw? kejCe DeLe& ceW le=leeree nesleer nw~ kejCe efkemes kenles nQ?

efpemekes eje efeee keer peee Jen kejCe nw~~388~~

efpemekes eje efeee keer peeleer nw Jen keejke kejCe meb%eke kenueelee nw~ eLee-oe$esCe uegveeefle-oebefleee mes keelee nw~
kejeYeeced nbefle-oesveeW neLeeW mes ceejlee nw~ JeeCewefJe&Oeefle-JeeCeeW mes JesOeve kejlee nw~

efoJe Oeeleg kes eesie ceW kejCe DeLe& ceW efleeree nes peeleer nw~~389~~
Fme met$e ceW e Meyo nw Dele met$e kee DeLe& efoJe Oeeleg kes eesie ceW efleeree Deewj le=leeree oesveeW nesleer nw Ssmee DeLe& nesvee eeefnS~
eLee-De#eeved oerJeefle-heeMeeW mes Kesuelee nw~ FmeceW efleeree efJeYeefe neskej Yeer DeLe& le=leeree kee ner efvekeuelee nw~

men DeLe& kes eesie ceW le=leeree nesleer nw~~390~~

men kes heee&eJeeeke pees Meyo Gvekes eesie ceW le=leeree nesleer nw Ssmee DeLe& nw Dele mececed meeOe&ced kes eesie ceW Yeer
le=leeree nesleer nw yevOegvee meeOe&ced ieefle~ eLee-heg$esCe men Deeiele-heg$e kes meeLe Deeee~
leeie meeeYeeced meeOe efJejepeles-Jen leeie Deewj meee mes MeesefYele neslee nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(140)

mJejevlee: m$eerefuee

nslJeLex~~391~~
nslJeLex Jele&ceeveeefuueee=leeree YeJeefle~ DeVesve mesJeles~ Oevesve kegueb~ efJeeee eMe~

kegeflmeless~~392~~
kegeflmeless Jele&ceeveeefuueee=leeree YeJeefle~ De#Cee keeCe~ heeosve Kee~ Deef#e keeCecemesefle eOeevelJeeleLecewJe~

efJeMes<eCes~~393~~
efJeMes<eCes Jele&ceeveeefuueee=leeree YeJeefle~

ef MeKeee yeg cee#eer led es le$es C e Yet heef l eced ~

kesMeJeb MebK eeeeYeeb ef$eefYeves&$ ew efheveeefkeveced~~
kele&efj e ~~394~~
kele&efj e keejkes Jele&ceeveeefuueee=leeree YeJeefle~ osJeoesve ke=leb~ e%eoesve Yegeb~ e$esCe nveles~ megjeYeeb egOeles~
megpevew efeeles~

legueeLex <eer e~~395~~

nsleg DeLe& ceW le=leeree nesleer nw~~391~~
eLee-DeVesve mesJeles-DeVe kes nsleg mesJee kejlee nw~
Oevesve kegueb-Oeve kes efveefcee mes kegue nw~
efJeeee eMe-efJeee mes eMe neslee nw~

kegeflmele Debie ceW Jele&ceeve efuebie mes le=leeree nes peeleer nw~~392~~
eLee-De#Cee keeCe-DeeBKe mes keevee~
heeosve Kee-hewj mes uebie[e~ eneB DeeBKe keeveer nw efpemekeer Ssmee yengeerefn meceeme nesves mes keevee JeefeeOeeve nesves
mes keeCe FmeceW eLecee ner ngF& nw~

efJeMes<eCe1 DeLe& ceW Yeer le=leeree nesleer nw~~393~~

MueeskeeLe&-efMeKee mes yeg-yeeeCe kees heneevee, esle$e mes jepee kees, MebKe Deewj ee mes kesMeJe kees SJeb
leerve ves$eeW mes ceneosJe kees heneevee~ Dele ece mes efMeKeee, esle$esCe, ef$eves$esCe ceW le=leeree DeeF&~

kelee&keejke ceW Jele&ceeve efuebie mes le=leeree nesleer nw~~394~~

eLee-osJeoesve ke=leb-osJeoe ves efkeee~
e%eoesve Yegeb-e%eoe ves Keeee~ e$esCe nveles-e$e kes eje ceeje peelee nw~ megjeYeeced egOeles-oes osJeeW
eje eg efkeee peelee nw~
megpevew efeeles-meppeveeW kes eje efkeee peelee nw~

legue DeLe& kes eesie ceW efuebbie mes le=leeree Deewj <eer oesveeW nes peeleer nQ~~395~~
eLee-osJeoeme legue, osJeoesve legue-osJeoe kes meceeve~ DeLe& oesveeW Ske ner nw~ Fleeefo~ efkeme DeLe& ceW
1. eneB efJeMes<eCe kee DeLe& nw otmejs mes Yeso kejves Jeeuee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(141)

legueeLex eesies efueeled <eer le=leeree e YeJeefle~ osJeoeme legue, osJeoesve legue~ osJeoeme meceeve osJeoesve
meceeve~ Fleeefo~
efkeb meceoeveb? keefmceVeLex elegLeea? meceoevekeejkes elegLeea~

emcew efolmee jeseles Oeejeles Jee lelmeceoeveced ~~396~~

emcew oelegefcee emcew jeseles emcew Oeejeles Jee lelkeejkeb meceoevemeb%eb YeJeefle~ yeeeCeee ieeb ooeefle~ osJeoeee
jeseles ceesoke~ e%eoeee Oeejeles Meleb~ efJe<Cegefce$ees eefleYees oeveb ooeefle~ osJeee jeseles nefJe~ cees#eee %eeveb Oeejeles~
hegCeeLex elegLeea YeJeefle veeve$e~ je%ees oC[b ooeefle~ ve le$e hegCeb~ hegvejeieceves <eer jpekeme Jeeb ooeefle~

vecemJeefmlemJeenemJeOeeuebJe<e[eesies elegLeea~~397~~
vece DeeefoefYeeexies efueeelegLeea YeJeefle~ vecees osJeee~ mJeefmle peieles~ mJeene ngleeMeveee~ mJeOee efhele=Ye~ Deueb
ceuueee eefleceuue~ Meees ceuueee eefleceuue~ Je<eef[vee~ mJeene mJeOee Je<ed oeves~

leeoLex~~398~~
leoLe&YeeJes eesles efueeelegLeea YeJeefle~ cees#eee leJe%eeveb~ YegefeeoeveeYeeb Oeveb~ iegCesYe melmeefle~

mebeceee egleb Oees vejes Oecee&e mebececed~

Oece cees#eee cesOeeJeer Oeveb oeveee Yegees~~1~~
elegLeea nesleer nw? meceoeve keejke ceW elegLeea nesleer nw~ meceoeve keee nw?

efpemekes efueS osves keer Fe nw efpemes elee nw DeLeJee pees OeejCe kejlee nw
Jen mebeoeve keejke neslee nw~~396~~
pewmes-yeeeCeee ieeb ooeefle-yeeeCe kees ieee oslee nw~ osJeoeee jeseles ceesoke-osJeoe kees ue[d[t elee nw~
e%eoeee Oeejeles Meleb-e%eoe kes efueS meew hees OeejCe kejlee nw~ Fleeefo~ eneB hegCe DeLe& ceW elegLeea nesleer
nw~ Deve$e veneR nesleer~ pewmes-je%ees oC[b ooeefle-jepee kees oC[ oslee nw~ eneB oC[ osvee oevehe hegCe keee& ve nesves
mes GmeceW <eer nes ieF&~ hegvejeieceve ceW Yeer <eer nes peeleer nw~ pewmes-jpekeme Jeeb ooeefle-Oeesyeer kees kehe[s oslee nsw~ eneB
oskej hegve Jeeheme uesvee nw Dele <eer nes ieF& elegLeea veneR ngF&~

vece, mJeefmle, mJeene, mJeOee, Deueb Deewj Je<ed kes eesie ceW elegLeea nesleer nw~~397~~
eLee-vecees osJeee-osJe kees vecemkeej nes~
mJeefmle peieles-peieled kee keueeCe nes~ mJeene ngleeMeveee-Deefive kees mJeene mJeOeeefhele=Ye-efhelejeW kes efueS mJeOee~
Deueb ceuueee eefleceuue-ceuue kes efueS eefleceuue meceLe& nw~ Je<e[d Fbee-Fv kes efueS~ es mJeene, mJeOee
Deewj Je<ed osves kes DeLe& ceW nQ DeLee&led Deengefle, DeIe& Deeefo kes mecehe&Ce ceW es yeesues peeles nQ~

leoLe& YeeJe kees eke kejves ceW elegLeea nesleer nw~~398~~

pewmes-cees#eee %eeveb-%eeve cees#e kes efueS nw~
Yegefe eoeveeYeeb Oeveb-Yeesie Deewj oeve kes efueS Oeve nw~
iegCesYe melmebieefle-iegCeeW kes efueS melmebieefle nesleer nw~
MueeskeeLe&-yegefceeved ceveg<e mebece kes efueS eggle kees, Oece& kes efueS mebece kees, cees#e kes efueS Oece& kees SJeb Oeve
kees oeve Deewj Yeesie kes efueS OeejCe kejles nQ~~1~~

(142)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

legceLee&e YeeJeJeeefeve~~399~~
legce meceeveeLee&eJeJeeefeeleeevleeefuueeelegLeea YeJeefle~ YeeJeJeeefeveesefle Je#eefle~ heekeee epeefle~ heees
epeefle~ heeveee epeefle~ heegb epeefle FleLe&~
keefmceVeLex heeceer? Deheeoeves heeceer~ efkeceheeoeveb?

eleeshewefle Yeeceeoes leoheeoeveced ~~400~~

emceeohewe fl e emceeeb YeJeefle emceeoeoes Jee lelkeejkeceheeoevemeb %eb YeJeefl e~ Je=# eelheCe heleefl e~
JeeIeeefYesefle~GheeOeeeeoeoes efJeeeb~ Fleeefo~

F&efhmeleb e j#eeLee&veeced ~~401~~

j#eeLee&veeb Oeeletveeb eeesies F&efhmeleceveerefhmeleb e lelkeejkeceheeoevemeb%eb YeJeefle~ eJesYees ieeb j#eefle~ ieew eJeeled j#eefle~
ieeb efveJeejeleerleLe&! heeheelheeleg YeieJeeved~ jesiekeesheeYeeb efveJeejeefle ceve~ DeefnYe Deelceeveb j#eefle~

hee&hee*deesies hebeceer~~402~~
heefj Dehe Dee*d eesies efueelheeceer YeJeefle~ Fnehehejer Jepe&ves~ Dee*dceee&oeefYeefJeOees~ heefj heeefueheg$eeodJe=es osJe~
Dehe ef$eielexYees Je=es osJe~ Dee heeefueheg$eeodJe=es osJe~

legced DeLe& kes meceeve YeeJeJeeeer elee Jeeues efuebie mes elegLeea nesleer nw~~399~~
Deeies YeeJeJeeeer kees kenWies~ pewmes-heekeee epeefle-hekeeves kes efueS peelee nw, heees epeefle, heeveee epeefle, legced
elee ceW-heegb epeefle-hekeeves kes efueS peelee nw~ eneB heekeee, heees, heeveee Fve leerveeW kee DeLe& heegb kes meceeve
nw~ eneB heeke heefe heeve Meyo YeeJe eleeeble nQ~ Dele elegLeea ngF&~
efkeme DeLe& ceW hebeceer efJeYeefe nesleer nw? Deheeoeve DeLe& ceW hebeceer nesleer nw~ Deheeoeve keee nw?

efpememes otj neslee nw, [jlee nw Deewj enCe kejlee nw Jen keejke Deheeoeve meb%eke nw~~400~~
eLee-Je=#eelheCe heleefle-Je=#e mes heee efiejlee nw~
JeeIeeod efJeYesefle-JeeIe mes [jlee nw~
GheeOeeeeoeoes efJeeeb-GheeOeee mes efJeee kees enCe kejlee nw~

j#ee DeLe& Jeeues Oeeleg kes eeesie ceW F&efhmele Deewj Deveerefhmele kees Deheeoeve meb%ee nes peeleer nw~~401~~
eLee-eJesYees ieeb j#eefle-peew mes ieee keer j#ee kejlee nw~
ieew eJeeled j#eefle-DeLee&led ieee kees peew Keeves mes jeskelee nw~
heeheeled heeleg YeieJeeved-YeieJeeved heehe mes j#ee kejW~
jesiekeesheeYeeced efveJeejeefle ceve-ceve kees jesie Deewj eesOe mes jeskelee nw~
DeefnYe Deelceeveb j#eefle-meheeX mes Deheveer j#ee kejlee nw~

heefj, Dehe Deewj Dee*d kes eesie ceWs hebeceer nesleer nw~~402~~
eneB Dehe Deewj heefj Ghemeie& Jepe&ve DeLe& ceW nQ Deewj Dee*d ceee&oe SJeb DeefYeefJeefOe DeLe& ceW nw~
heefj heeefueheg$eeod Je=es osJe-hevee kees es[kej cesIe Je<ee& ngF&~
Dehe ef$eielexYees Je=es osJe-leerve ieeW kees es[kej Je<ee& ngF&~
Deeheeefueheg$eeod Je=es osJe-hevee leke cesIe Je<ee& ngF&~ DeLeJee DeefYeefJeefOe DeLe& ceW heveeheele cesIe Je<ee& ngF&~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(143)

efoefielejlexvewe~~403~~
efoied Flej $e+les Deve SefYeeexies Jele&ceeveeefuueelheeceer YeJeefle~ hetJeex eeceeled~ Gejes eeceeled ~ Flejes osJeoeeled ~
$e+les Oecee&led kegle megKeb~ Devees osJeoeeled ~

he=LeiveeveeefJeveeefYemle=leeree Jee~~404~~
he=Leked veevee efJevee SefYeeexies efueee=leereeheeceew YeJele~ he=Leied osJeoesve~ he=Leied osJeoeeled~ veevee osJeoesve~ veevee
osJeoeeled~ efJevee osJeoesve~ efJevee osJeoeeled~

nsleew e~~405~~
nsleew e Jele&ceeveeefuueelheeceer YeJeefle~ kemceeslees meceeiele~ Deefiveceeveeb OetceJeJeeled~ Deefveleeseb ke=lekelJeeled~~
keefmceVeLex <eer? mJeeceeoew <eer~ kes mJeeceeoe? mJeeceer mecyevOe meceerhe mecetn efJekeej DeJeeJe mJe Fefle
mJeeceeoe~ osJeoeme mJeeceer~ osJeoeme Jem$eb~ heJe&leme meceerheb~ nbmeeveeb mecetn~ #eerjme efJekeej~ osJeoeme yeent~
e%eoeme efMej~ ew$eme mJeb~

efoied Flej $e+les Deewj Deve kes eesie ceW efuebie mes hebeceer nesleer nw~~403~~
hetJeex eeceeled-ieeBJe mes hetJe&~ Gejes eeceeled-ieeBJe mes Gej~
Flejes osJeoeeled-osJeoe mes efYeVe~
$e+les Oecee&led kegle megKeb-Oece& kes efyevee megKe keneB nw? Devees osJeoeeled-osJeoe mes efYeVe~

he=Leked, veevee, efyevee kes eesie ceW le=leeree Deewj hebeceer oesveeW nesleer nQ~~404~~
he=Leked osJeoesve, he=Leked osJeoeeled-osJeoe mes efYeVe~
veevee osJeoesve, veevee osJeoeeled-osJeoe mes efYeVe Deveske ueesie~
efJevee osJeoesve, efJevee osJeoeeled-osJeoe kes efyevee~

nsleg DeLe& ceW hebeceer nesleer nw~~405~~

kemceeod nslees meceeiele-efkeme nsleg mes Deehe Deees~
Deefiveceeveeb OetceJeJeeled-OetceJeeuee nesves mes en heJe&le DeefiveJeeuee nw~
Deefveleeseb ke=lekelJeeled-en Deefvele nw keeeWefke ke=leke nw~
efkeme DeLe& ceW <eer efJeYeefe nesleer nw? mJeeceer Deeefo kes DeLe& ceW <eer efJeYeefe nesleer nw~ mJeeceer Deeefo mes keee-keee
uesvee? mJeeceer, mebyebOe, meceerhe, mecetn, efJekeej, DeJeeJe Deewj mJe es mJeeceer Deeefo kenueeles nQ~ eLee-osJeoeme
mJeeceer-osJeoe kee ceeefueke~
mebyebOe DeLe& ceW-osJeoeme Jem$eb-osJeoe kee kehe[e~
meceerhe DeLe& ceW-heJe&leme meceerheb-heJe&le kes heeme~
mecetn-nbmeeveeb mecetn-nbmeeW kee mecegoee~
efJekeej-#eerjme efJekeej-otOe kee efJekeej~
DeJeeJe DeLe& ceW-osJeoeme yeent-osJeoe keer oesveeW YegpeeSB~
DeJeeJe DeLe& ceW-e%eoeme efMej-e%eoe kee cemleke~
mJe DeLe& ceW-efJe<Cegefce$eme mJeb-efJe<Cegefce$e kee Oeve~

(144)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

mJeeceerejeefOeheefleoeeeomeeef#eeefleYetemetlew <eer e~~406~~

mJeeceeefoefYeeexies efueel<eer mehleceer e YeJeefle~ ieJeeb mJeeceer~ iees<eg mJeeceer~ ieJeeceerej~ iees<Jeerej~ ieJeeceefOeheefle~
iees<JeefOeheefle~ ieJeeb oeeeo~ iees<eg oeeeo~ ieJeeb mee#eer~ iees<eg mee#eer~ ieJeeb eefleYet~ iees<eg eefleYet~ ieJeeb emetle~ iees<eg emetle~

efveOee&jCes e~~407~~
efveOee&jCes eeLex efueel<eer mehleceer e YeJeefle~ peeefleiegCeefeeeefYe mecegoeeme SkeosMehe=LekekejCeb efveOee&jCeb~ heg<eeCeeb
#eef$ee Metjlece~ heg<es<eg #eef$ee Metjlece~ ieJeeb ke=<Cee ieew mecheVe#eerje~ iees<eg ke=<Cee ieew mecheVe#eerje~ ieleeb OeeJevle
MeerIee~ ielmeg OeeJevle MeerIee~ Fleeefo~

<eer nslegeeesies~~408~~
nslees eeesies efueel<eer YeJeefle~ DeOeeveme nsleesJe&meefle~ DeVeme nsleesJe&meefle~

mce=leLe&kece&efCe~~409~~
mcejCeeLee&veeb Oeeletveeb eeesies Jele&ceeveeefuueeled kece&efCe <eer YeJeefle~ Gej$e efveleenCeeefon efJekeuhees ueYeles~ ceeleg
mcejefle~ ceelejb mcejefle~ efhelegjOesefle~ efhelejceOesefle~ Fleeefo~

mJeeceer, F&ej, DeefOeheefle, oeeeo, mee#eer, eefleYet Deewj emetle DeLe& kes eesie
ceW <eer Deewj mehleceer oesveeW nesleer nQ~~406~~
ieJeeb mJeeceer, iees<eg mJeeceer-ieeeeW kee mJeeceer~
ieJeeceerej, iees<Jeerej-ieeeeW kee F&ej~
ieJeeb DeefOeheefle, iees<JeefOeheefle-ieeeeW kee DeefOeheefle~
ieJeeb oeeeo, iees<eg oeeeo-ieeeeW kee Yeeieeroej~
ieJeeb mee#eer, iees<eg mee#eer-ieeeeW kee mee#eeroej~
ieJeeb eefleYet, iees<eg eefleYet-ieeeeW keer peceevele Jeeuee~
ieJeeb emetle, iees<eg emetle-ieeeeW kee pevcee ye[e~

efveOee&jCe DeLe& ceW <eer Deewj mehleceer nesleer nw~~407~~

efveOee&jCe efkemes kenles nQ? peeefle, iegCe, efeeeDeeW mes mecegoee kee Ske osMe he=Leked kejvee efveOee&jCe kenueelee nw~ pewmesheg<eeCeeb #eef$ee Metjlece-heg<eeW ceW #eef$ee MetjJeerj neslee nw~ Jewmes ner heg<es<eg #eef$ee Metjlece ~
ieJeeb ke=<Cee ieew mebheVe#eerje-ieeeeW ceW keeueer ieee DeefOeke otOe Jeeueer nesleer nw~
iees<eg ke=<Cee ieew mebheVe#eerje-ieeeeW ceW keeueer ieee DeefOeke otOe Jeeueer nesleer nw~
ieleeb OeeJevle MeerIee, ielmeg OeeJevle MeerIee-eueves JeeueeW ceW oew[ves Jeeues MeerIeieeceer nQ~ Fleeefo~

nsleg kes eeesie ceW <eer nesleer nw~~408~~

DeOeeveme nsleesJe&meefle-DeOeeve kes nsleg jnlee nw~
DeVeme nsleesJe&meefle-DeVe kes nsleg jnlee nw~

mce=efle DeLe& Jeeues Oeeleg kes eeesie ceW <eer nesleer nw~~409~~
mcejCe DeLe& Jeeues Oeeleg kes eeesie ceW efuebie mes kece& ceW <eer nesleer nw~ Deeies met$e ceW efvele kee enCe nesves mes eneB
efJekeuhe kee keLeve enCe kejvee eeefnS~ Dele efleeree Yeer nes peeleer nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(145)

kejesles eefleelves~~410~~
kejesles eefleelves iececeeves efueelkece&efCe <eer YeJeefle~ melees efJeMes<eeOeeveb eefleelve~ SOeessokemeeshemkegles~
SOeesokeceghemkegles~ Fleeefo~

eEnmeeLee&veecepJeefj~~411~~
eEnmeeLee&veeb pJejJeefpe&leeveeb Oeeletveeb eeesies kece&efCe <eer YeJeefle~ eewjme enefvle~ eewjb enefvle~ eewjmeesleeLeeefle~
eewjcegleeLeeefle~ eewjme efheveef~ pees Yes~ eewjme peefle~ Fleeefo~ DepJejerefle efkeb? eewjb pJejeefle keke&er~ eewjme
mevleeheeleerleLe&~

kele=&kece&Cees ke=efle efveleced ~~412~~

kele&=kece&CeesjLe&eexefve&leb <eer YeJeefle ke=leleeeesies~ YeJele Deeefmekee~ YeJele Meeefekee~ YegJeveme ee~ heJe&leeveeb
Yesee~ leJeeveeb %eelee~ Fleeefo~

ve efveeefo<eg~~413~~
kele&=kece&CeesjLe&ees <eer ve YeJeefle efveeefo<eg hejle~ kes efveeoe? e ~ eJeled~ Mevle= *d~ DeeveMed~ kebmed ~ keeve~
eLee-ceeleg mcejefle, ceelejb mcejefle-ceelee kee mcejCe kejlee nw~
efhelegjOesefle, efhelejceOesefle-efhelee kees mcejCe kejlee nw~

kejesefle mes eefleelve DeLe& iececeeve nesves mes kece& ceW <eer nesleer nw~~410~~
eefleelve efkemes kenles nQ? efJeeceeve kees efJeMes<e kejvee-mebmkeeefjle kejvee eefleelve kenueelee nw~
SOeesokeme Ghemkegles, SOeesokeb Ghemkegles-ueke[er peue kes iegCe kees enCe kejleer nw~

eEnmee DeLe& Jeeues pJej Jeefpe&le Oeeleg kes eeesie ceW kece& ceW <eer nesleer nw~~411~~
eewjme nbefle, eewjb nefle-eesj kees ceejlee nw~
eewjme GleeLeeefle, eewjb GleeLeeefle-eesj kees ceejlee nw~
eewjme efheveef eewjb efheveef-eesj kees og:Ke oslee nw~
pe, Oeeleg Yebie DeLe& ceW nw~ eewjme peefle, eewjb peefle-eesj kees ke oslee nw~ Fleeefo~ met$e ceW pJej Jeefpe&le Ssmee
keeeW kene? eewjb pJejeefle keke&er-keke[er eesj kees pJej ueeleer nw eesj kees mebleeefhele kejleer nw en DeLe& ngDee~ eneB pJejd
Oeeleg kes eesie ceW efleeree ngF&, <eer veneR ngF& nw~

kelee& Deewj kece& kes DeLe& ceW ke=led elee kes eesie ceW efvele ner <eer nesleer nw~~412~~
kelee& DeLe& ceW-YeJele Deeefmekee-Deehekes yew"ves kee mLeeve~
YeJele Meeefekee-Deehekes meesves kee mLeeve~
kece& DeLe& ceW-YegJeveme ee-YegJeve kes ee~
heJe&leeveeb Yesee-heJe&leeW kes Yesove kejves Jeeues~
leJeeveeb %eelee-leJeeW kes peeveves Jeeues~ Fleeefo~

efvee Deeefo elee kes Deeves hej keee& kece& DeLe& ceW <eer veneR nesleer nw~~413~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(146)

mJejevlee: m$eerefuee

efkeb~ Govled~ eJee~ legced ~ YeefJe<eoLex JegCed ~ DeeJeMekeeOeceCe&eesCe&ved~ DeJee le=ved FlesJeceeoe~ osJeoesve
Yegeceesoveb~ lJeee ke=le ke~ osJeoe Deesoveb YegeJeeved~ osJeoe ke=leJeeved keb~ Fleeefo~ keefmceVeLex mehleceer?
DeefOekejCes~ efkeceefOekejCeb?

e 1DeeOeejmleoefOekejCeced ~~414~~
e DeeOeejmlelkeejkeceefOekejCemeb%eb YeJeefle~ me DeeOeejefeefJeOe~ DeewheMuesef<ekees Jew<eefekeesefYeJeehekeesefle~ kes
Deemles keeke~ DeewheMuesef<ekeeseb~ kejees keCeb~ efoefJe osJee~ Jew<eefekeeseced~ efleues<eg lewueb~ DeefYeJeehekeeseb~

keeueYeeJeees mehleceer~~415~~
keeueYeeJeeesJe&le&ceeveeefuueemehleceer YeJeefle~ keeues-Mejefo heg<eefvle mehleoe~ YeeJes iees<eg ogeceeveemeg iele~

DeefOeMeer*dmLeemeeb kece&~~416~~
DeefOehetJee&Ceeb Meer*d mLee Deemeg Flesles<eeb eeesies DeefOekejCes efleeree YeJeefle~ eececeefOeMesles~ eececeefOeefleefle~ eececeOeemles~
eeces Deemle FleLe&~
efveeefo mes keee-keee uesvee? e, eJeled, Mevle=*d DeeveMed keJebmed, keeved efkeb, keb med ~ Govled, Gke*d kelJee legced~
YeefJe<eled DeLe& ceW JegCed~ DeeJeMeke Deewj DeOeceCe& ceW Ceved~ es elee ke=ovle ceW heees peeles~ nQ Deewj DeJee le=ved es Fleeefo
efveeefo kenueeles nQ~ pewmes-osJeoesve Yegeceesoveb-osJeoe ves Yeele Keeee~ lJeee ke ke=le-legceves eeF& yeveeF&~
osJeoe Deesoveb YegeJeeved-osJeoe ves Yeele Keeee~ osJeoe keb ke=leJeeved-osJeoe ves eeF& yeveeF&~ Fleeefo~
efkeme DeLe& ceW mehleceer nesleer nw? DeefOekejCe DeLe& ceW mehleceer nesleer nw~ DeefOekejCe keee nw?

pees DeeOeej nw Gme keejke kees DeefOekejCe kenles nQ~~414~~

Jen DeeOeej leerve ekeej kee nw~ DeewheMuesef<eke, Jew<eefeke Deewj DeefYeJeeheke~
DeewheMuesef<eke kee GoenjCe-kes Deemles keeke-eeF& hej keewDee yew"e nw~
Jew<eefeke ceW-kejees kebkeCeb, oesveeW neLe ceW ke[s nQ~
efoefJe osJee-mJeie& ceW osJelee nQ~
DeefYeJeeheke ceW-efleues<eg lewueb-efleueesb ceW lesue jnlee nw~

keeue Deewj YeeJe ceW Jele&ceeve efuebie mes mehleceer nesleer nw~~415~~
keeue ceW-Mejefo heg<ebefle mehleoe-Mejod $e+leg ceW mehleo hetueles nQ~
YeeJe ceW-iees<eg ogeceeveemeg iele-ieee kes ognves Jeeues mecee ceW ieee~

DeefOe hetJe&ke Meer*d, mLee Deewj Deemed Oeeleg kes eeesie ceW DeefOekejCe
DeLe& ceW efleeree nesleer nw~~416~~
eececed DeefOeMesles
eececeefOeefleefle
eececeOeemles
eece ceW jnlee nw Ssmee ner meYeer kee DeLe& nw~
1. DeeefOeevles efeee eefmceefVeleeOeej~

ieebJe ceW meeslee nw~

ieeBJe ceW jnlee nw~
ieeBJe ceW yew"lee nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(147)

GheevJeOee*dJeme~~417~~
Ghe Deveg DeefOe Dee*dhetJe&me Jemeg Flesleme Oeelees eeesies DeefOekejCes efleeree YeJeefle~ eececegheJemeefle~ eececevegJemeefle~
eececeefOeJemeefle~ eececeeJemeefle~ eeces JemeleerleLe&~

meefle e~~418~~
meleLex Jele&ceeveeefuueelmehleceer YeJeefle~ oeves meefle Yeesie~ %eeves meefle cees#e~ Fleeefo~

efveefceeelkece&efCe~~419~~
efveefceeYetleeefuueelmehleceer YeJeefle kece&efCe eges~

ece&efCe erefheveb nefvle ovleeesn&efvle kegejced~

kesMes<eg ecejeR nefvle meerefcve heg<keuekees nle~~1~~
cegeew efeelJeceJesefle mJeceg&keleesefpe&vecee&efle~
iegCes<eg iegceehveesefle ieeshe heeefme oesefiOe ieeced ~~2~~
mebeoeveceheeoeves kejCeeOeejkeew leLee~
kece& kelee& keejkeeefCe <ed mebyevOemleg mehlece~~3~~
~~ Fefle keejkeekejCeb meceehleced ~~

Ghe, Deveg, DeefOe, Dee*d hetJe&ke Jemed Oeeleg kes eeesie ceW DeefOekejCe ceW efleeree nesleer nw~~417~~
eececegheJemeefle, DevegJemeefle, DeefOeJemeefle, DeeJemeefle-meYeer kee DeLe& nw efke eece ceW jnlee nw~

meefle DeLe& ceW mehleceer nesleer nw~~418~~

oeves meefle Yeesie-oeve kes nesves hej Yeesie neslee nw, %eeves meefle cees#e-%eeve kes nesves hej cees#e neslee nw~ Fleeefo~

efveefcee Yetle efuebie mes kece& mes mehleceer nesleer nw~~419~~

MueeskeeLe&-ece& kes efueS erefhe-JeeIe kees ceejlee nw~ oes oeble kes efueS neLeer kees ceejlee nw~ kesMeeW kes efveefcee
ecejer ieee kees ceejlee nw Deewj kemletjer kes efueS heg<keueke ievOeJeeved ce=ie kees ceejlee nw~ 1~~
cegefe kes efueS efee kee efvejesOe he Oeeve kejlee nw Deewj mJeie&, cees#e kes efueS efpevesv YeieJeeved keer Dee&vee kejlee
nw~ iegCeeW kes efueS ieg kees eehle kejlee nw SJeb otOe kes efveefcee iJeeuee ieee kees og nlee nw~~2~~
mebeoeve, Deheeoeve, kejCe, DeefOekejCe, kece& Deewj kelee& es n keejke nQ SJeb meeleJeeB mebyebOe1 keejke nw~~3~~
Fme ekeej mes keejke ekejCe meceehle ngDee~

1. en meeleJeeB mecyevOe cee$e nw Dele keejke veneR nw, keeeWefke Fmekee efeee kes meeLe mee#eeled eesie veneR nw Deewj en efeee
kee peveke ner nw~ DeleSJe keejke <ed ner ceeves peeles nQ (mee#eeled efeeepevekelJeb keejkelJeced )~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(148)

mJejevlee: m$eerefuee

DeLe meceeme Geles~

heevleg Jees vesefceveeLeme heeoheeeCeebMeJe~
eme heeoew meceevece MeerleerYetlee peieppevee~~1~~
meceeme ke?

veecveeb meceemees egeeLe&~~420~~

veecveeb egeeLe& meceemees YeJeefle~

JemlegJeeeerefve veeceeefve efceefueleb egecegeles~

meceemeeKeb leoslelmeeeefleeslheefejsJe e~~1~~
ekeejyenguees v me eemeew kece&Oeeje~
e$e eflJeb yenglJeb e me v Flejslej~~2~~
heoeesmleg heoeveeb Jee efJeYeefee&$e uegheles~
me meceememleg efJe%ese hegjeCekeefJeJeekeele~~3~~
me elegefJe&Oe~ lelheg<eyengeerefnveJeeerYeeJeYesoeled~ hegveejheoeLe&eOeevemlelheg<e~ DeveheoeLe&-eOeevees yengeerefn~
meJe&eoeLe&eOeevees v~ hetJee&JeeheoeLe&eOeeveesJeeerYeeJe~ Fefle elegefJe&Oe~ me e eLeeeceb eoMe&les~ megKeb eehle~
iegCeeved Deeefele~ Fefle efmLeles-

DeLe meceeme ekejCe

MueeskeeLe&-efpevekes ejCe egieue kees vecemkeej kejkes peieled kes eeCeer Meebefle kees eehle nes egkes nQ Ssmes eer vesefceveeLe
YeieJeeved kes ejCe keceue keer DeCe efkejCeW nce ueesieeW keer j#ee kejW~~~~
meceeme efkemes kenles nQ?

veece kes Deveske heoeW kee efceuee ngDee DeLe& meceeme kenueelee nw~~420~~
MueeskeeLe&-JemlegJeeeer Deveske veeceeW kee efceuevee-ege nesvee meceeme kenueelee nw Deewj en meceeme leefle keer
Glheefe ner nw1~~1~~
efpemeceW ekeej yengle nes Gmes v kenles nQ~ efpemeceW me eemeew kee eeesie neslee nw Gmes kece&Oeeje kenles nQ~
efpemeceW oes Deewj yengle heo nesles nQ Jen Flejslej v nw~~2~~
efpemeceW oes heo DeLeJee yengle mes heoeW keer efJeYeefe kee ueeshe efkeee peelee nw Gmes keefJeeeW kes eje keefLele meceeme
mecePevee eeefnS~~3~~
Gme meceeme kes eej Yeso nQ~ lelheg<e, yengeerefn, v Deewj DeJeeerYeeJe~
lelheg<e efkemes kenles nQ? efpemeceW Gej heo kee DeLe& eOeeve nes Jen lelheg<e kenueelee nw ~
yengeerefn efkemes kenles nQ? efpemeceW Deve heo kee DeLe& eOeeve nes Jen yengeerefn meceeme nw~
v efkemes kenles nQ? efpemeceW meYeer heoeW kee DeLe& eOeeve nes Jen v nw~
DeJeeerYeeJe efkemes kenles nQ? efpemeceW hetJe& ceW DeJee heo kee DeLe& eOeeve nes Jen DeJeeerYeeJe meceeme nw~ Fme
1. DeLee&led oesveeW heoeW ceW e kee eeesie nw pewmes ceelee e efhelee e~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(149)

efJeYeeees efleereeee veecvee hejheosve leg~

mecemevles meceemees efn %esemlelheg<e me e~~1~~
efleereeefoefJeYekelevleb hetJe&heob veecvee hejheosve men e$e mecemeles me meceememlelheg<emeb%ekees YeJeefle~

lelmLee ueeshee efJeYeee~~421~~

leefmceved meceemes efmLelee efJeYeeees ueeshee YeJeefvle~

eke=eflee mJejevleme~~422~~
ueghleemeg efJeYeefe<eg mJejevleme Jeeveevleme e efueme eke=efleYe&Jeefle~ ekeejelkeJeefelmeefvOeYe&Jeefle~

ke=eeflemeceemeee~~423~~
ke=eeflemeceemeee Meyoe efuemeb%ee YeJeefvle~ megKeeehle~ iegCeeefele~ SJeb eeceb iele-eeceiele~ SJeb mJeie
iele-mJeie&iele~ le=leeree-oOvee mebme= oefOemebme= Oeevesve DeLe&~ OeeveeLe&~ elvesved ke=leb-elveke=leb~ elegLeea-kegyesjee
yeefue-kegyesjyeefue~ etheee oe-etheoe~ osJeee megKeb-osJemegKeb~ heeceer-eewjeeb-eewjYeeb~ eeceeefVeie&le-eeceefveie&le~
<eer-evoveme ievOe-evoveievOe~ je%e heg<e-jepeheg<e~ heueeveeb jme-heuejme~ mehleceer -JeJenejs kegMeueekeej mes legue he mes meceeme kes eej Yeso nQ~ Gvekee eneB ece mes JeCe&ve efkeee peelee nw~
megKeb eehle, iegCeeved Deeefele Ssmee efJeen nw~
MueeskeeLe&-efuebie he hej heo kes meeLe efefleee Deeefo efJeYeefeeeW kee pees meceeme efkeee peelee nw, Jen meceeme
lelheg<e meceeme kenueelee nw~
efleereeefo efJeYeefe nw Deble ceW efpemekes Ssmes hetJe&heo kee veeceJeeeer hej heo kes meeLe pees meceeme efkeee peelee nw Jen
meceeme lelheg<e meb%eke nw~
megKe Deced, eehle efme

Gme meceeme ceW efmLele efJeYeefeeeW kee ueeshe nes peelee nw~~421~~
efJeYeefeeeW kes ueeshe nes peeves hej mJejeble Deewj Jeeveevle efuebie eke=efle he jnles nQ~~422~~
ekeej mes keneR mebefOe nes peeleer nw~ Dele
megKeeehle, iegCeeefele, jne~

ke=ovle, leefle Deewj meceeme Meyo efuebie meb%eke nes peeles nQ~~423~~
Fme met$e mes efuebie meb%ee nesves kes yeeo hegve ece ceW efme Deeefo efJeYeefeeeB DeeeWi eer Deewj hetJe&Jeled efuebie ekejCe kes
meceeve Fvekes he eueWies~ eLee-megKeeehleefme, iegCeeefele efme nw jwhemeesefJe&mepe&veere met$e mes med kee efJemeie& neskej
megKeeehle iegCeeefele yevee~ Fmeer ekeej mes eeceb iele eeceiele, mJeie iele-mJeie&iele yeve ieee nw~
le=leeree ceW-oOvee mebme= nw, oefOe e, mebme= efme, lelmLee ueeshee efJeYeee met$e mes efJeYeefe kee ueeshe,
ke=eeflemeceemeee met$e mes efuebie meb%ee neskej hegveoefOemebme= efme nw efJemeie& neskej oefOemebme= yevee~ Ssmes ner Oeevesve DeLe&-OeeveeLe&, elvesve ke=leb-elveke=leb~
elegLeea ceW-kegyesjee yeefue, kegyesj*s, yeefue efme, efJeYeefe kee ueeshe neskej efuebie meb%ee neskej kegyesjyeefue efme
nw~ efJemeie& neskej kegyesjyeefue yevee~ Gmeer ekeej mes etheee oe-etheoe, osJeee megKeb-osJemegKeb~

(150)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

JeJenejkegMeue~ keeefcheues efme-keeefcheueefme~ Oecex efveele-Oece&efveele~ SJeb cees#emegKeced~ mebmeejmegKeced~ Fleeefo~

eeoees ieleeeLex eLeceee~~ eeoe Meyoe ieleeeLex eLeceee men e$e mecemebles me meceememlelheg<emeb%es YeJeefle eiele
Deeeee& eeeee& DeefYeielees cegKeb DeefYecegKeb, eefleielees#eb ele#eefceleeefo~ efJeeceefleeevle~ Fefle efJeens-

Deleeoe eevleeeLex efleereee~~424~~

Deleeoe Meyoe eevleeeLex efleereee men e$e mecemevles me meceememlelheg<emeb%ees YeJeefle~ GeeLee&veeceeeesie~
DeJeeeveeb hetJe&efveheele~ DeefleefJee~ keesefkeueee DeJeegb Jeveefceefle efJeen~

DeJeeoe egeeLex le=leereee~~425~~

DeJeeoe Meyoe egeeLex le=leereee men e$e mecemevles me meceememlelheg<emeb%ekees YeJeef le~ mJejes mJees vehegbmekes
Fle$e eesieefJeYeeieeledhebeceer ceW-eewjeod Yeeb, eewj *efme, Yee efme nw efJeYeefe kee ueeshe efuebie meb%ee hegve efme efJeYeefe Deekej
eewjYeeb yevee~ Gmeer ekeej mes eeceeefVeie&le-eeceefveie&le yevee~
<eer ceW-evove*med, iebOe efme, efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej evoveiebOeyevee~
leLewJe je%e heg<e jepeheg<e, heueeveeb jme-heuejme~
mehleceer ceW-JeJenej ef*, kegMeue efme efJeYeefe kee ueeshe efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej JeJenejkegMeue
yevee~ leLewJe-keebefheues efme-keebefheueefme, Oecex efveele, Oece&efveele, cees#es megKeb-cees#emegKeb, mebmeejs megKebmebmeejmegKeb, Deeefo eiele Deeeee& DeefYeielees cegKeb, eefleielees De#eb nw~
eeefo GhemeieeX kee ieleeefo DeLe& ceW eLeceevle kes meeLe meceeme neslee nw~
eeefo MeyoesW kee ieleeefo DeLe& ceW eLeceevle efJeYeefe kes meeLe peneB meceeme neslee nw Jen meceeme lelheg<e meb%eke nw~
eiele efme Deeeee& efme 421JeW met$e mes efJeYeefe kee ueeshe neskej GeeLee&veeb Deeeesie~ Fme efveece mes iele
Meyo Deeeesieer nes ieee hegve efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej eeeee& yevee~ Jewmes ner DeefYeiele cegKeb-DeefYecegKeb~
eefleielees De#eb-ele#eb yevee nw~
efJeeced Deefleeevle, en efJeen nw~

Deefle Deeefo MeyoeW kee eeble Deeefo DeLe& ceW efleeree kes meeLe meceeme neslee nw~~424~~
Deefle Deeefo MeyoeW kee eevle Deeefo DeLe& ceW pees meceeme neslee nw Jen meceeme lelheg<e meb%eke nw~
efJee Deced Deefleeevle efme, efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej GeeLee&veeceeeesie efveece mes eeble kee Deeeesie
neskej DeJeeeveeb hetJe&efveheele efveece mes Deefle DeJee kee hetJe& ceW efveheele neskej DeefleefJee jne, hegve efuebie meb%ee neskej efme
efJeYeefe Deekej DeefleefJee yevee~
keesefkeueee DeJeegb Jeveb en efJeen nw~

DeJeeefo MeyoeW kee eg Deeefo DeLe& ceW le=leereevle kes meeLe meceeme neslee nw~~425~~
Jen meceeme lelheg<e meb%eke nw~
keesefkeueee DeJeeg efme 421JeW met$e mes efJeYeefe kee ueeshe, DeJee kee hetJe& ceW efveheele SJeb efuebie meb%ee neskej~
DeJekeesefkeuee jne~ mJejes mJees vehegbmekes Fme ekeej mes eneB eesie euee Dee jne nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(151)

ieesjeOeevemeevleme efeeeceeoeoerveeb e~~426~~

DeeOeevemeevlejme ieesMeyome leLeeefJeOeefeeeceeoeoerveeb mJees YeJeefle~ Fefle mJe~ DeJekeesefkeueb Jeveb~ DeJeceetjb~
DeOeeveee heefjiueeve Fefle efJeen~

heee&oees iueeveeeLex elegLee&~~427~~

heee&oe Meyoe iueeveeeLex elegLee& men e$e mecemevles me meceememlelheg<emeb%ees YeJeefle~ hee&Oeeve~ keewMeecyee
efveie&le~ ceLegjeee efveie&le Fefle efJeens-

efvejeoees efveie&ceveeeLex heecee~~428~~

efvejeoe Meyoe efveie&ceveeeLex heecee men e$e mecemevles me meceememlelheg<emeb%ees YeJeefl e~ ieesjeOeevemeevleme
Fleeefovee mJe~ efve<keewMeeefcye~ SJeb efvece&etj~~ oerIe&eejeeCe~ Jeeme heejeMee&~ jecees peeceoive~ #escebkej~
MegYebkej~ efeebkej~ efeebceve~ YegJebceve~ DecYemeeke=leb~ lecemeeke=leb~ hejmcewheob~ Deelcevesheob~ mleeskeevcege~ ke=^evcege~
Devlekeeoeiele~ otjeoeiele~ Jeeeesegefe~ efoMeesoC[~ heMeleesnj~ Megveheg~ Megve Meshe~ Megveesuee*diue~ mejefmepeb~
hespeb~ mlebyesjce~ keCexpehe~ keC"skeeue~ Gjefmeueescee~ Fle$e meceemes ke=les efJeYeefeueeshes eehles lelmLee ueeshee efJeYeee
Fle$e mLeenCeeefOekeeeuueeshees ve YeJeefle~

mehleceemlelheg<es ke=efle yengueced ~~429~~

DeeOeeve nw Deble ceW iees Meyo efpevekes Ssmes Deewj eerefuebieJeeeer Deekeejeefo pees Meyo nQ
Jes mJe nes peeles nQ~~426~~
Fme met$e mes mJe neskej DeJekeesefkeue jne hegve efme efJeYeefe Deekej vehegbmeke efuebie kes Jeve kee efJeMes<eCe nesves mes
vehegbmeke efuebie ceW DeJekeesefkeueb yevee~
DeJekeesefkeueb Jeveb-keesefkeuee (keeseueeW) mes Jeehle Jeve~ Ssmes ner ceetjsCe DeJeegb Jeveb-DeJeceetjb yevee~
DeOeeveee heefjiueeve Fme ekeej mes efJeen nw~

heefj Deeefo MeyoeW kee iueeve Deeefo DeLe& ceW elegLe&vle kes meeLe meceeme neslee nw~~427~~
Jen meceeme lelheg<e meb%eke nw~ DeOeeve *s heefjiueeve efme, 421 JeW met$e mes efJeYeefe kee ueeshe neskej iueeve kee
eeesie nekej DeJee kee hetJe& ceW efveheele ngDee~ Dele hee&Oeeve jne efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej hee&Oeeve yevee~
keewMeecyee efveie&le, ceLegjeee efveie&le, Fme ekeej mes efJeen nw~

efvejeefo MeyoeW kee efveie&ceve Deeefo ceW hebecevle kes meeLe meceeme neslee nw~~428~~
Deewj Jen meceeme lelheg<e meb%eke nw~
keewMeecyeer*efme efveie&led efme, efJeYeefe kee ueeshe, efvejd kee hetJe& ceW efveheele neskej 426JeW met$e mes mJe neskej efuebie
meb%ee neskej vehegbmeke efuebie ceW efme efJeYeefe DeeF&~
Fvekee meceeme kejves hej efJeYeefeeeW kee ueeshe eehle Lee, efkevleg lelmLee ueeshee efJ eYeee met$e ceW mLe enCe
keer DeefOekelee nesves mes keneR hej ueeshe veneR neslee nw~ Fme efveece mes Thej ceW efJeYeefeeeW kee ueeshe veneR nesves mes Deelcevesheob
hejmcewheob Deeefo he pewmes kes lewmes jn iees nQ~

mehleceer1 mes lelheg<e meceeme ceW ke=ovle mes meceeme kejves hej yengOee kejkes uegked veneR neslee nw~~429~~
1. mehlecevle kee ke=ovle kes meeLe lelheg<e meceeme kejves hej mehleceer efJeYeefe kee ueeshe veneR neslee nw~~435~~

(152)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

ke=ovles hejs mehleceemlelheg<es ke=efle meceemes yengueceuegiYeJeefle~ iesnsveoea~ iesns#Jes[e~ eJeenscetef$eleb~ Yemceefvengleb~ keJeefeefkeuhe~
Kesej, Keej~ Jevesej, Jeveej~ hesnb, henb~ mejefmepeb, mejespeb~ Fleeefo~ efJeog<eeb ieceveb~ efoJeb iele~ Fleeoew meceemes ke=les-

Jeeveevleme elmegYees~~430~~
ueghleemeg efJeYeefe<eg Jeeveevleme megYeese&ogeb leJeefle~ efJeodieceveb~ egiele~ Fleeefo~ veerueb e leoglheueb e~ jeb
e leoglheueb e~ e Meyo mecegeeeesleveeLe&~ leyo SkeeefOekejCeeesleveeLe&~
efve<keewMeeefcyeefmeefve<keewMeeefcye:, efvece&etj~ oerIe&eejeeCe, Jeeme, heejeMee&, jecees peeceoive, #escebkej,
MegYebkej SkeeefOekejCeeesleveeLe&~

heos legueeefOekejCes efJe%ese kece&Oeeje~~431~~

eefmceved meceemes s heos legueeefOekejCes YeJele me kece&Oeejees YeJeefle~ efYeVeeJe=efeef veefceeees MeyoeesjskeeefOekejCes
meceeJesMemlegueeefOekejCeb~ GeeLee&veeceeeesie Fefle leled-e-MeyoefveJe=efe~ efJeYeefeueeshe~ De$e veerueb efkeefcelehes#eles? Glheuecehes#eles~
leye iesnsveoea eJeens cetef$eleb, Yemceefve ngleb~ Fleeefo~ keneR hej efJekeuhe nes peelee nw~ Kesej Keej, Jevesej
Jeveej, hebkesnb hebkenb, mejefmepeb mejespeb Deeefo~
efJeog<eeb ieceveb, efoJeb iele Fleeefo ceW meceeme kes kejves hej efJevmed Deeced, ieceve efme ~
efoJed Deced, iele efme nw~ efJeYeefkele kee ueeshe neskej met$e ueiee-

efJeYeefeeeW kes ueeshe nes peeves hej Jeeveeble meg Deewj Yeeced efJeYeefeeeW ceW
pees keee& kene nw Jener nes peelee nw~~430~~
ved kee ueeshe SJeb med kee od neskej efJeodieceve efme efJeYeefkele Deekej efJeodieceveb yevee~ Gmeer ekeej DeIegdmJejeoew
Deeefo 319 JeW met$e mes Jed kees G neskej egiele efJeYeefe Deekej egiele yevee~ Fleeefo
Deye kece&Oeeje meceeme kees kenles nQ~
veerueb e leoglheueb e, jeb e leoglheueb e~ eneB ekeej Meyo mecegee kees eke kejves kes efueS efoee peelee nw Deewj
leod Meyo SkeeefOekejCe kees eke kejves kes efueS nw DeLee&led veerue Meyo Yeer vehegbmekeefuebie nw Dele leod Meyo Yeer
vehegbmekeefuebie kee SkeJeeve nw~ Fmeer lejn kece&Oeeje meceeme ceW eerefuebie ceW mee DeLeJee Demeew, hegefuuebie ceW Demeew Meyo kee
eeesie neslee nw SJeb SkeJeeve ceW SkeJeeve efJeeve kes meeLe leew yengJeeve kes meeLe les Meyo kee eeesie neslee nw keeeWefke
efJeMes<e efJeMes<eCe kee meceeme nw Dele efuebieeW ceW, JeeveeW ceW meceevelee kee efveece nw ~ Gmeer kees Deeies mhe kejWies~

efpeme meceeme ceW oes heo legue DeefOekejCe Jeeues nesJeW Jen meceeme kece&Oeeje meb%eke nw~~431~~
legueeefOekejCe efkemes kenles nQ? efYeVe eJe=efe ceW efveefceeYetle oes MeyoeW kee Ske DeeOeej ceW meceeJesMe nesvee
legueeefOekejCe kenueelee nw~ eneB hej Yeer GeeLee&veeceeeesie Fme efveece mes ekeej Deewj leod MeyoeW kee DeYeeJe nes ieee
Dele veerue Glheueb jns 421JeW met$e mes efJeYeefeeeWb kee ueeshe neskej veerue Glheue jns~ eneB veerue efkemekeer Dehes#ee kejlee
nw? Glheue keer Dehes#ee kejlee nw~ Glheue efkemekeer Dehes#ee kejlee nw? veerue keer Dehes#ee kejlee nw~ Dele veerueeslheue ceW efuebie
meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej vehegbmekeefuebie ceW veerueeslheueb yevee~ Ssmes ner jeeslheueb yevee~ Fmeer ekeej mes hegefuuebie ceWJeerjeemeew heg<ee efJeen nw~ ekeej Deewj Demeew kee Deeeesie neskej efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej hegve efme efJeYeefe
Deekej Jeerjheg<e yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(153)

Glheueb efkeefcelehes#eles? veeruecehes#eles~ veerueeslheueb~ SJeb Jeerjeemeew heg<ee Jeerjheg<e~ Megkeueeemeew hee Megkeuehe~ MeesYevee
eemeew Yeeee& e MeesYeveYeeee&~ oerIee& eemeew ceeuee e oerIe&ceeuee~

kece&Oeejemeb%es leg hegbJeeJees efJeOeereles~~432~~

Fefle mJe~ Fleeefo~

mebKeehetJeex efiegefjefle %ese~~433~~

me SJe kece&Oeeje mebKeehetJe&esled efiegefjefle %ese~ me e ef$eefJeOe-GejheoleefleeLe&meceenejYesoeled~ heemeg keheeues<eg
mebmke=le Deesove heekeheeue Deesove~ oMemeg ie=ns<eg eefJe oMeie=neefJe~ Demeg keheeues<eg mebmke==le hegjes[eMe~

Deve keheeues<eg nefJeef<e~~434~~

Deved Meyome DeelJeb YeJeefle keheeues hejs nefJe<eefYeOeses~ Deekeheeue hegjes[eMe~ Deecegejheoefieg~ hee e les ieeJee
heeieJee~ meceemeevleie&leeveeb Jee jepeeoerveeceovlelee Fefle~ elJeeje les hevLeevee eleg<heLee~ Fefle leefleheoeLe&~ heeeveeb hetueeveeb
meceenej heehetueer~ SJeb ef$eueeskeer~ Dekeejevlees efiegmeceenejes veoeoew he"eles hee$eeefoieCeb Jepe&efelJee~ hee$eeefoieCe Fefle efkeb?
Jewmes ner Megkeueeemeew hee-Megkeuehe~
eerefuebie ceW-MeesYevee eemeew Yeeee& e efJeen nw~
hetJeexe efveece mes MeesYeveeYeeee& yevekej-

kece&Oeeje meceeme ceW hegbJeeJe nes peelee nw~~432~~

Fme met$e mes mJe neskej MeesYeveYeeee& yevee~
Jewmes oerIee& eemeew ceeuee e-oerIe&ceeuee yevee~ Fleeefo~
Deye efieg meceeme kee JeCe&ve kejles nQ~

mebKeehetJe&ke efieg meceeme neslee nw~~433~~

Jener kece&Oeeje meceeme eefo mebKee hetJe& ceW jKekej neslee nw leye efieg kenueelee nw~ Gme efieg meceeme kes leerve Yeso
nQ~ Gejheo efieg, leefleeLe& efieg Deewj meceenej efieg~
Gejheo efieg kee GoenjCe-oMemeg ie=ns<eg eefJe Ssmee efJeen ngDee~ oMeved meg, ie=n meg, eefJe efme lelmLee
ueeshee efJeYeee met$e mes efJeYeefe kee ueeshe neskej, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej oMeved kes vekeej kee ueeshe
neskej oMeie=neefJe yeve ieee~
heeved meghed, keheeue meg efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej vekeej kee ueeshe ngDee hegve efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe
Deekej heekeheeue Deesove~ eneB mebmke=le Meyo Deeeesieer nw~ Demeg keheeues<eg mebmke=le hegjes[eMe~
Deved meg, keheeue meg efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej keheeue mes hejs~

nJeve keer meeceeer kes Jeee DeLe& ceW Deved kees Deekeejevle nes peelee nw~~434~~
Dele Deekeheeue yevee~ es Gej efieg kes GoenjCe nQ~ leefleeLe& efieg-hebe e les ieeJee Ssmes efJeen ngDee~
heeved pemed iees pemed, efJeYeefe kee ueeshe neskej efuebie meb%ee ngDee, vekeej kee ueeshe SJeb pemed efJeYeefe Deekej
heeieeJe~ elJeeje les hebLeevee efJeen ngDee~ hegve elJeejd pemed hebefLe pemed efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej
JeeMeyomeeslJeb mes Gkeej neskej meceemeebleie&leeveeb Jee jepeeoerveeceovlelee Fme met$e mes hebefLe kees Dekeejeble neskej efuebie
meb%ee neskej eleg<heLe yevee~ hegve pemed efJeYeefe Deekej eleg<heLee yevee~

(154)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

$eeeCeeb YegJeveeveeb meceenejefeYegJeveb~ meceenejefiegjeb~ ef$eYegJevesve ef$eYegJeveee~ ef$eYegJeveme~ ef$eYegJeves~ (meJe&$ewkeJeevecesJe)

bhebemeg keheeue<es<eg mebmke=le Deesove

lelheg<eeJegYeew~~435~~
GYeew efiegkece&Oeejeew lelheg<eew YeJele~ DeyeeeCe~ Devepe~ keoe Fleeefo~ Fefle kece&Oeeje~ Fefle lelheg<emeceeme~
Dee{es Jeevejes eb Je=#eb~ T{es jLees esve~ Ghele heMege&mcew~ heefleleb heCe emceeled~ efe$ee ieeJees eme~ Jeerje heg<ee
eefmcevosMes~ uecyeew keCeez eme~ oerIeez yeent eme~ Fefle efmLeles-

meeleeb eefo heos s leg eefo Jee megye&ntveefhe leeveveme heomeeLex yengeerefn~~436~~
Fme ekeej mes leefleeLe& efieg ngDee~ meceenej efieg-heeeveeb heueeveeb meceenej Ssmee efJeen ngDee~
heeved Deeced heue Deeced efJeYeefe kee ueeshe neskej vekeej kee ueeshe neskej heeheue jne~ hegve hee$eeefoieCe kes
Dekeejeble efiegmeceenej veoeefoieCe ceW he{s peeles nQ Dele veoeee Fleeefo met$e mes F& elee neskej 136JeW met$e mes Dekeej
kee ueeshe neskej heeheueer yevee~ Deye efuebie meb%ee kejkes veoerJeled Fmekes he euee ueerefpees~ Fmeer ekeej mes ef$eueeskeer Meyo
Yeer yevee nw~ hee$eeefoieCe kees es[kej kene nw mees hee$eeefoieCe ceW keee keee uesvee? $eeeCeeb YegJeveeveeb meceenej ef$eYegJeveced
es hee$eeefo ieCe ceW nw Dele F& elee veneR ngDee~
es Yeer meceenej efieg ceW ner nQ Fme ef$eYegJeve kes he meJe&$e SkeJeeve ceW eueles nQ eLeeef$eYegJeveb, ef$eYegJevesve, ef$eYegJeveee, ef$eYegJeveeled, ef$eYegJeveme, ef$eYegJeves~

es efieg Deewj kece&Oeeje oesveeW ner lelheg<e meceeme nQ~~435~~

lelheg<e kes kece&Oeeje Yeso ceW ner ve_ed meceeme DebleYet&le nw~ pewmes ve yeeeCe-DeyeeeCe~ ve Depe-Devepe,
kegeflmeled Dee-kee Fleeefo~ es kece&Oeeje Deewj efieg meceeme lelheg<e meceeme ceW ner DebleYet&le nes peeles nQ~
Fme ekeej mes lelheg<e meceeme kee ekejCe hetCe& ngDee~
DeLe yengeerefn meceeme kee JeCe&ve
Dee{es Jeevejes eb Je=#eb me-efpeme Je=#e hej en yevoj e{e ngDee nw (Jen Je=#e)~
T{es jLees esve-efpemeves jLe kees KeeRee (Jen Jeefe)~
Ghele heMeg emcew-efpemekes efueS heMeg efoee (Jen)~
heefleleb heCe emceeled-efpememes heee efieje (Jen Je=#e)~
efe$ee ieeJees eme-efe$eefJeefe$e nQ ieeeW efpemekeer (Ssmee Jen ceveg<e)~
Jeerje heg<ee eefmceved-Jeerj heg<e nQ efpemeceW (Ssmee Jen osMe)~
uecyeew keCeez eme-uebyes nQ oes keeve efpemekes (Ssmee Jen ceveg<e)~
oerIeez yeent eme-oerIe& nQ oesveeW YegpeeSb efpemekeer (Ssmee Jen ceveg<e)~
Oeerje heg<ee eefmceved-Oeerj heg<e nQ peneB hej (Ssmee Jen osMe)~
Fme ekeej mes yengeerefn meceeme kee efJeen ngDee~

efpeme meceeme ceW oes heo nesJeW DeLeJee yengle heo nesJeW Deewj heoeW kee Deve heo kes DeLe& ceW
meceeme nesJes lees Jen meceeme yengeerefn kenueelee nw~~436~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(155)

e$e meceemes s heos eefo Jee meeleeb yentefve Jee megjveheoeLex mecemevles me meceemees yengeerefnYe&Jeefle~ Dee{Jeevej~
T{jLe~ GheleheMeg~ heefleleheCe&~ efe$eieg~ Jeerjheg<ees osMe~ uecyekeCe&~ oerIe&yeeng~ yengheoeveeceefhe~ yenJees ceee
ceelee eefmceved Jeves leled yengceeceeleb Jeveb~ yentefve jmeJeefvle heueeefve eefmceved Je=#es me yengjmeJelheuees Je=#e~ Jeeveevleme
elmegYeesefjefle veeeeled Deveg<eueeshe~ Gheielee oMe es<eeb les GheieleoMee~ SJeceemeVee oMe es<eeb les DeemeVeoMee~ Deotje oMe
es<eeb les DeotjoMee~ DeefOekee oMe es<eeb les DeefOekeoMee~ heg$esCe men Deeiele meheg$e menheg$e~

menme mees yengeernew Jee~~437~~

menMeyome mees Jee YeJeefle yengeernew meceemes~ SJeb meOece&~ pevekesve men Jele&les Fefle mepeveke~ pevevee men Jele&les
Fefle mepeveefve~ SJeb meJeOeg~ ieesjeOeevemesleeefovee mJe~ DeJeeeveeb hetJe&efveheele~

egefOe efeeeJeeflenejs Fed ~~438~~

enCeenjCeyeeOekes egs efeeeJeeflenejs yengeerefnmeceemeeled Fed YeJeefle~
Dee{ efme Jeevej efme yeekeer eb Je=#eb Deeeesieer nw~
efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee, hegve efJeYeefe Deekej Dee{Jeevej yevee~
T{ efme jLe efme esve Meyo Deeeesieer nw Deve heoeLe& nQ Gmeer DeLe& ceW meceeme neslee nw efJeYeefe kee ueeshe, efuebie
meb%ee neskej T{jLe yevee~ Ssmes ner Gheeg&e heoeW mes GheleheMeg~ heefleleheCe&~ efe$eieg~ Jeerjheg<e osMe~ uecyekeCe&~
oerIe&yeeng~ Oeerjheg<e osMe yeve iees~
eneB efe$eiees kees ieesjeOeeveme efeeeceeoeoerveeb e 426 met$e mes mJe kejkes efe$eieg yeveeee nw~
yengle heoeW ceW Yeer Fme meceeme kes GoenjCe-yenJees ceee ceelebiee eefmceved Jeves Ssmee efJeen neskej yeng pemed cee
pemed ceelebie pemed efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej yengceeceelebieb yevee~ hegve efuebie meb%ee neskej vehegbmeke efuebie ceW efme efJeYeefe mes
he yevekej yengceeceelebieb Jeveb yevee~ yentefve jmeJeefvle heueeefve eefmceved Je=#es, yeng pemed jmeJevled pemed heue pemed
efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej Jebpeveevleme elmegYees Fme 430JeW met$e mes Deveg<ebie kee ueeshe neskej yengjmeJelheue jne efuebie
meb%ee neskej efJeYeefe Deekej Je=#e kee efJeMes<eCe nesves mes hegefuuebie ceW yengjmeJelheue yevee~ Ssmes ner Gheielee oMe es<eeb les~
Gheiele pemed oMeved pemed efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee, pemed efJeYeefe Deekej GheieleoMeved yevee~ eneB
meceemeebleie&leeveeb Jee jepeeoerveeceovlelee met$e mes oMeved Meyo kees Dekeejeble neskej GheieleoMee yevee nw~
Ssmes ner DeemeVee oMe es<eeb les-DeemeVeoMee~ Deotje oMe es<eeb les DeotjoMee~ DeefOekee oMe es<eeb les-DeefOekeoMee~
heg$esCe men Deeiele: Ssmee efJeen nw~

yengeerefn meceeme ceW men Meyo kees efJekeuhe mes mekeej nes peelee nw~~437~~
heg$e e, men efme nw~ efJeYeefe kee ueeshe neskej DeJeeeveeb hetJe&efveheele mes men kee hetJe& ceW efveheele neskej menheg$e
yevee DeLeJee men kees me neskej meheg$e yevee~ Ssmes ner pevekesve men Jele&les-mepeveke OecexCe men Jele&les-meOece& nw~ pevevee
men Jele&les mepeveveer yevee ieesjeOeeveme Fleeefo 426 JeW met$e mes mJe neskej mepeveefve, JeOJee men Jele&les meJeOeg yevee~

eg efeee kes Jeeflenej ceW Fed elee neslee nw~~438~~

enCe enjCe mes yeeOee ege eg efeee ceW efeee Jeeflenej ceW yengeerefn meceeme mes Fed elee neslee nw~ efeee
Jeeflenej efkemes kenles nQ?
hejmhej ceW enej Deeefo keer efeee kees efeee Jeeflenej kenles nQ~ pewmes -

(156)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Fefe hetJe&heomeekeej~~439~~
Fefe hejs hetJe&heomeekeejes YeJeefle~ oC[we oC[we eJe=eb egb oC[eoefC[~ SJeb ieoeieefo~ Ke[dieeKeef[die~ kesMeekesefMe~
cegecegef~ keeekeefe~ oef#eCemee hetJe&meee efoMeese&ovlejeueb mee efJeefoked~

efJeefoked leLee~~440~~
leLee efJeefoieeefYeOeses yengeerefn%exe~ meJe&veecvees Je=efecee$es hetJe&heome hegbJeeJe~ oef#eCehetJee&~ heefeceeseje~ oef#eCeheefecee~
GejhetJee&~ Fleeefo~
Megkee ceetje~ OeJee Keefoje heueeMee~ Fefle efmLeles-

v mecegeees veecveesye&ntveeb Jeeefhe ees YeJesled ~~441~~

eesvee&cveesye&ntveeb Jeeefhe mecegeees ves YeJesled~ me e Flejslejeesie meceenejesefle efekeej~

e$e eflJeb yenglJeb e me v Flejslej~

meceenejes YeJesovees e$eskelJevehegb mekes~~
oC[we oC[we eJe=eb egb-oC[ efYemed oC[ efYemed nw efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej oC[-oC[ jne~ Fed elee
neskej 136JeW met$e mes FJeCee&JeCe&eesueexhe mJejs elees es e met$e mes DeJeCe& kee ueeshe neskej oC[oefC[ jne hegve-

Fed elee kes hejs hetJe&heo kees Deekeej nes peelee nw~~439~~
Fme met$e mes oC[eoefC[ yevee, efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej JeeefjJeled he eueves mes oC[eoefC[ yeve ieee~
Ssmes ner ieoeefYee ieoeefYee eJe=eb egb-ieoeieefo~
Ke[diewe Ke[diewe eJe=eb egb-Ke[dieeKeef[die~ Fmeer ekeej mes kesMeekesefMe1, cegecegef, keeekeefe yeve iees~
oef#eCemee hetJe&meee efoMeese&ovlejeueb mee efJeefoked Ssmee efJeen ngDee oef#eCee *med hetJee& *med efJeYeefe kee
ueeshe neskej oef#eCeehetJee& jne-

efJeefoMee kes Jeee ceW yengeerefn meceeme neslee nw~~440~~

meJe&veece kes meceeme ceW hetJe&heo kees hegbJeeJe nes peelee nw~ Dele oef#eCehetJee& yevee hegve efuebie meb%ee neskej efme
efJeYeefe Deekej jceeJeled he eueWies~ Dele oef#eCehetJee& yeve ieee~ heefecemeee Gejmeee efoMeese&ovlejeueb-mee heefeceeseje~
oef#eCemeee heefecemeee efoMeese&ovlejeueb-oef#eCeheefecee~ Gejmeee hetJe&meee efoMeese&ovlejeueb-GejhetJee&~ Fleeefo~
DeLe v meceeme ekejCe
Megkee ceetje~ OeJee Keefoje heueeMee~ Ssmee efJeen ngDee~

oes heoeW kee DeLeJee yengle mes heoeW kee mecegee nesvee b meceeme kenueelee nw~~441~~
Gme b meceeme kes oes Yeso nQ~ Flejslej2 eesie b Deewj 3meceenej v~
MueeskeeLe&-peneB hej oes heoeW kee Deewj yengle mes heoeW kee meceeme neslee nw Jen Flejslej v nw Deewj otmeje meceenej
v nw~ Fme meceenej v ceW vehegbmeke efuebie kee SkeJeeve ner neslee nw~ DeLee&led Flejslej v ceW eefo oes heo nQ lees efJeeve,
eefo yengle mes heo nQ lees yengJeeve neslee nw, efkevleg meceenej v ceW vehegmebke efuebie kee SkeJeeve ner neslee nw~~1~~
1. kesMes<eg kesMes<eg ie=nerlJee Fob egb eJe=eb Ssmee efJeen nw~ 2. peneB efJeeveevle Deewj yengJeeveevle eeesie ceW heees peees Gmes
Flejslej eesie peevees~ 3. peneB hej Ske Jeeveevle nesles ngS vehegbmeke efuebie nes Gmekees meceenej b mecePees~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(157)

eflJes efJeeveb~ yenglJes yengJeeveb~ Megkeceetjew~~ OeJeKeefojheueeMee~

DeuhemJejlejb le$e hetJe&ced ~~442~~

le$e vs meceemes DeuhemJejlejb heob hetJe efveheeleles~ hue#ee veeesOee hue#eveeesOeew~ SJeb jLeheoeleer~ lejenCeb
efheoefveeceeLe&ced ~ Deve$e MebKeogboefYeJeerCee~

eeeefe&leb ees~~443~~
le$e vs meceemes eese&oefe&leb lelhetJe efveheeleles~ JeemegosJeepeg&veew Megkekeekeew~ nbmeyeeuekes~ osJeowlees~ keJeefeod
JeefYeejefle e~ leLee efn-

ve vejveejeeCeeefo<eg~~444~~
vejveejeeCeeefo<eg eoefeleb heob lelhetJe ve efveheeleles~ veje veejeeCee vejveejeeCew~ Gceecensejew~ keekeceetjew~ Fleeefo~

ceeleg efhelee&je~~445~~
le$e vs meceemes efheleefj Gejheos ceele=Meyome $e+le DejeosMees YeJeefle ekeejeoe e~ ceelee e efhelee e ceelejefhelejew~
ceeleeefhelejew~

heg$es~~446~~
Megke efme ceetj efme efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee oes heo ceW efJeeve ceW, Meg keceetjew yevee leLewJe
OeJeKeefojheueeMe kees yengJeeve ceW OeJeKeefojheueeMee yevee~

Fme v meceeme ceW DeuhemJejlej Jeeues heo kee hetJe& ceW efveheele neslee nw~~442~~
pewmes-hue#ee veeesOee-hue#eveeesOeew yevee~ SJeb jLee heoeeflee-jLeheoeleer~ met$e ceW lej Meyo keeeW efueee
nw? lej Meyo kee enCe oes heoeW kes enCe kes efueS efkeee ieee nw~ peneB yengle mes heo neW JeneB en efveece veneR ueiesiee~ pewmes
MebKee ogvogefYee JeerCee e eneB leerve heoeW ceW MebKe Deewj JeerCee oes heo DeuhemJej Jeeues nQ eneB Jen efveece veneR mecePevee~
Dele-MebKeogvogefYeJeerCee yeve ieee~

oesveeW ceW pees Deefe&le nw Gmes hetJe& ceW jKevee~~443~~

Fme v meceeme ceW oesveeW ceW pees Deefe&le-hetpe nw Gmekee hetJe& ceW efveheele neslee nw~ pewmes-JeemegosJee Depeg&vee
FmeceW Depeg&ve ceW DeuhemJej nw Dele Gmekee hetJe& ceW efveheele DeeJeMeke Lee, efkevleg Gmes yeeefOele kej Fme met$e mes Deefe&leJeemegosJe kees hetJe& ceW uesvee nw, Dele JeemegosJeepeg&veew, Megkekeekeew, nbmeyekeew, osJeowlees~
keneR hej JeefYeeej-efveece kee GuuebIeve Yeer osKee peelee nw~ pewmes-

vej Deewj veejeeCe DeeefokeeW ceW en efveece veneR nw~~444~~

vej veejeeCe ceW pees Deefe&le nes Gmes hetJe& ceW jKeves kee efveece veneR nw~ veje veejeeCee-vejveejeeCeew, Gcee e
censeje-Gceecensejew, keekee ceetje-keekeceetjew Fleeefo~

b meceeme ceW efhele= Meyo kes Deeies Deeves hej ceele= Meyo kes $e+ kee Dejd DeeosMe nes peelee nw~~445~~
met$e ceW ekeej mes Dee DeeosMe Yeer nes peelee nw~ Dele ceelee e efhelee e-ceelejefhelejew DeLeJee ceeleeefhelejew yevee~

heg$e Meyo kes Deeves hej Yeer $e+ kees Dee nes peelee nw~~446~~

(158)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

heg$eMeyos Gejheos vefJe<ees efJeeeeesefvemecyeefvOeve $e+ovleme DeelJeb YeJeefle~ ceelee e heg$ee ceeleeheg$eew~ SJeb
nesleeheg$eew~ Fefle vmeceeme~~

hetJe Jeeeb YeJeseme meesJeeerYeeJe F<eles~~447~~

eme meceememe hetJe&ceJeeb heob Jeeeb YeJeslmeesJeeerYeeJe F<eles~ DeJeeeveeb mJeheoefJeenes veemleerleveheosve efJeen
Fefle Jeeveeod meceerheme GheeosMe~ DeYeeJeme efvejeosMe~ meceemeske=les DeJeeeveeb hetJe&efveheele~

me vehegbmekeefue meeled ~~448~~

meesJeeerYeeJemeceemees vehegbmekeefue meeled~ DeJeelJeeoefues eehles Jeeveefceob~

DeJeeerYeeJeeokeejevleeefYeeerveeceheecee~~449~~
DekeejevleeoJeeerYeeJeeefYeeerveeb mLeeves Deheecee Deced YeJeefle~ GhekegcYeb~ efvejvlejeeb~ SJecegheie=nb~ Gheiesnb~ Gheiepeb~
Ghejepeb~ Ghe$eb~ GheJeveb~ Gheveieb~ GheosJeb~ GheYeee~ GheMeeueb~ JeeomeeYeeJees efveJee&ob~ ceef#ekeeCeeceYeeJees efvece&ef#ekeb~
Meerlemeeefleece DeefleMeerleb SJeceefleeceb~ efoveb efoveb eefle eefleefoveb~ SJeb eefleie=nb~ eefleJe=#eb~ eefleheg<eb~ eefleJeefveleb~ eefleceemeb~
eefleJe<e~ eefleeeceb~ eefleleb~ heg<eme Devegiece Devegheg<eb~ SJecevegleb~ eecemeevle Devleee&ceb~ Devleie=&nb~ eeceme ceOes
ceOeseeceb~ SJeb ceOesJeveb~ ceOesefoveb~ ceOesketheb~ eeceme yeefnye&efneeceb~ GheefjheJe&leb~ SJeb yeefnJe&Cebb~ DevleJe&Ceb~
heg$e Meyo kes Gejheo ceW jnves hej b meceeme ceW efJeee DeLeJee eesefve kee mebyebOe nesves mes $e+keej kees Dee nes peelee
nw~ ceelee e heg$ee-ceelee heg$eew, neslee e heg$ee-nesleeheg$eew yeve ieee~
Fme ekeej mes b meceeme ngDee~
Deye DeJeeerYeeJe meceeme kees kenles nQ~
kegcYeme meceerheb, Devlejeeme DeYeeJe, Ssmee efJeen nw~

efpeme meceeme ceW hetJe& ceW DeJeeJeeeke heo nes Jen DeJeeer YeeJe meceeme nw~~447~~
DeJeeeW kee mJeheo mes efJeen veneR neslee nw FmeefueS Deve heo mes efJeen efkeee nw Fme efveece mes eneB hej meceerhe
kees Ghe DeJee DeeosMe nesiee Deewj DeYeeJe kees efvejd DeJee DeeosMe nesiee~
Deewj meceeme kes kejves hej DeJeeeW kee hetJe& ceW efveheele nes peelee nw~
Dele kegcYe *med Ghe efme efJeYeefle kee ueeshe neskej GhekegcYe jne~ efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deeves mes
GhekegcYe efme nw~

en DeJeeerYeeJe meceeme vehegbmeke efuebie ner nesiee~~448~~

Fme meceeme ceW DeJee keer eOeevelee nesves mes Deefuebie ceW eehle Lee Dele vehegbmeke efueb ie ner jne nw~

Dekeejevle DeJeeerYeeJe mes hebeceer kees es[kej meYeer efJeYeefeeeW kees Deced nes peelee nw~~449~~
Dele GhekegcYeb yevee~ Ssmes ner Devlejeeme DeYeeJe-efvejvlejeeb, ie=nme meceerheb-Gheie=nb, iepeme meceerhebGheiepeb~ Yeeee&ee meceerheb-GheYeee& mJejes mJees vehegbmekes met$e mes mJe nes ieee~ Ssmes ner Jeeome DeYeeJees efveJee&ob,
ceef#ekeeCeeced DeYeeJees efvece&ef#ekeb yevee~
Meerleme Deefleece-DeefleMeerleb, eceme Deefleece-Deefleeceb, efovebefoveb eefle-eefleefoveb, ie=nb ie=nb eefleeefleie=nb Deeefo~ Ssmes ner hegj<eme Devegiece-Devegheg<eb, Devegleb Deeefo~ eecemeeble-Debleee&ceb, eeceme ceOesceOeseeceb-eeceme yeefn yeefnee&ceb, heJe&lemeesheefj GheefjheJe&leb, Jeveme yeefn-yeefnJe&Ceb DebleJe&Ceb Deeefo~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(159)

Jee le=leereemehlecees~~450~~
DekeejevleeoJeeerYeeJeelhejeesmle=leeremehlecees mLeeves Deved Jee YeJeefle~ GhekegcYeb, GhekegcYesve~ GhekegcYeb,
GhekegcYeeYeeefceleeefo~ efvejvlejeeb, efvejvlejeesCe~ GhekegcYeb, GhekegcYes~ GhekegcYeees ~ Fleeefo~ efvejvlejeeb, efvejvlejees~
Deheecee Fefle efkeb? GhekegcYeeled~ efvejvlejeeeled~ Fleeefo~ eer<JeefOeke=le DeefOeke=lemeeefOejeosMe~ Meefeceveefleece Deveefleeceme
eLeeosMe~ Fleeefo<eg meceemes ke=les~

Devemceeuuegked~~451~~
DekeejevleeovemceeodJeeerYeeJeelhejemeeb efJeYeeerveeb uegied YeJeefle~ DeefOeefe~ eLeeMeefe~ SJeceefOeieeeef$e~ DeefOemejmJeefle~
DeefOeYeejefle~ DeefOeveefo~ Deelceve DeefOe DeOeelceb~ iegjesjveefleecesCe eLeeieg~ JeOJee DeveefleecesCe eLeeJeOeg~ ecJee
DeveefleecesCe eLeeeceg~ efiejsjveefleecesCe eLeeefieefj~ JeOJee Devegiece DevegJeOeg~ Deveg keC[g~ Devegveefo~ Devegefe~ Devegheg~
DevegJeeeg~ Devegieg~ Devegefhele= Deveceele=~ Devegkele&=~ keleg& meceerheceghekele&=~ SJeceg heefieefj~ GhejefJe~ Gheeefle~ Gheieg Ghele~
GheJeOeg~ Gheeceg~ Gheveefo~ Gheefe~ Gheieg~ Gheveg~ keleg&jefleece Deeflekele=&~ SJeceefleefj~ Deefleieg~ Deefleveg~

meceb Yetefceheoelees~~452~~
Yetefceheoelees hejees mecelJeb Flesleme meceefceleeosMees YeJeefle~ Yetces mecelJeb mecebYetefce~ heoeleerveeb mecelJeb mecebheoeefle~

megefJeefveog&Ye& mJeefhemeteflemeceeveeced~~453~~
Dekeejeble DeJeeerYeeJe mes hejs le=leeree Deewj mehleceer kes mLeeve ceW efJekeuhe mes Deced neslee nw~~450~~
GhekegbYeb, GhekegcYesve
GhekegbYeYeeced
GhekegcYew
GhekegbYeb, GhekegcYes
GhekegcYeees
GhekegcYes<eg~
Ssmes ner, efvejvlejeeb efvejvlejeesCe
efvejvlejeeeYeeb
efvejvlejeew
Fleeefo~ Deheecee Ssmee keeeW kene? lees hebeceer ceW GhekegcYeeled efvejvlejeeeled yevelee nw~ Fleeefo~
eer<eg DeefOeke=le, Meefeceveefleece, Ssmee efJeen nw~ eneB DeefOeke=le kees DeefOe SJeb Deveefleece kees eLee DeeosMe
ngDee nw~
eermeg DeefOe efme efJeYeefe kee ueeshe neskej DeJee kees hetJe& ceW kejkes DeefOeeer, eLeeMeefe yevee~ ieessjeOeeveme
met$e mes DeefOeeer kees mJe kejkes efuebie meb%ee neskej efJeYeefeeeB DeeF~

Dekeejeble mes efYeVe Deve DeJeeerYeeJe mes hejs efJeYeefeeeW kee uegked nes peelee nw~~451~~
Dele DeefOeefe eLeeMeefe DeefOeieeeef$e, DeefOemejmJeefle Deeefo yeve iees~ Ssmes ner Deelceve DeefOe-DeOeelceb~
Deelceved Meyo kees Dekeejeble neskej vehegbmekeefuebie ceW SkeJeeve nes ieee~ iegjes DeveefleecesCe-eLee ieg~ JeOJee Devegiece
DevegJeOeg~ keleg& meceerheb-Ghekele=&iees meceerheb-Gheieg~ mJe nes ieee~ Fmeer ekeej mes Thej ceW yengle mes Meyo yeves nQ osKe
uesvee eeefnS~
Yetces mecelJeb heoeleerveeb mecelJeb nw~

Yetefce heoeefle mes hejs mecelJeb kees meceb DeeosMe nes peelee nw~~452~~
mecebYetefce, meceb heoeefle~

meg, efJe, efvejd, ogjd mes hejs mJeefhe, metefle Deewj meceeve kes mekeej kees <ekeej nes peelee nw~~453~~

(160)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

megefJeefveog&Ye& hejme mJeefhemeteflemeceemeveeb mekeejme <ekeejes YeJeefle~ meg<eceb~ efJe<eceb~ efve<<eceb~ og<<eceb~ Dehejmeceb Fleeefo~

vwkelJeced ~~454~~
meceenejvmewkelJeb vehegbmekeefue e meeled~ Deke&e DeecesOee Dekee&ecesOeew~ leees meceenej Dekee&ecesOeb~ SJeb
le#eeemkeejb~ nbmeceetjb~ ceLegjeheeefueheg$eb~ heeefCeheeob~ yeojeceuekeb~ megKeogKeb~ Megkee nbmee ceetje keesefkeuee
Megkenbmeceetjkeesefkeueb~ Fleeefo~

leLee efiees~~455~~
leLee meceenejefieesjheskelJeb vehegbmekeefueb e meeled ~

meceemeevleie&leeveeb Jee jepeeoerveeceovlelee~~456~~

meceemeevleie&leeveeb jepeeoerveeceovlelee Deleleees YeJeefle~ Jee mecegees~ heeeveeb ieJeeb meceenej heeieJeb~ elegCee heLeeb
meceenej eleg<heLeb~

ve met$es keJeefeled ~~457~~

keJeefelmet$es vwkelJeb YeJeefle, vehegbmekeefuelJeb ve meeled~ efJejeceJeeveeoew~ SJeb heefeJeefeefmeefeefecegeseeled~ Fleeefo~

hegbJeeef<elehegbmkeevet*hetjCeeefo<eg efeeeb legueeefOekejCes~~458~~

mJeefhe ceW-meg<eghle, efJe<eghle, efve<<eghle, og<<eghle~ metefle ceW-meg<etefle, efJe<etefle, efve<etefle, og<etefle~
meceeve ceW-meg<eceb, efJe<eceb, efve<<eceb, og<<eceb~ FvneR eejeW mes hejs keeeW kene? lees Dehejmeceb ceW mekeej kees <ekeej veneR
ngDee nw~ Fleeefo~
Deke&e DeecesOee-Dekee&ecesOeew leees meceenej-

meceenej v ceW SkelJe SJeb vehegbmekeefuebie nes peelee nw~~454~~

Dele Dekee&ecesIeb yevee~ Ssmes ner le#ee Deemkeeje le#eeemkeejew leees meceenej le#eeemkeejb nbmee ceetje
nbmeceetjew leees meceenej nbmeceetjb, heeCeer e heeoew e heeefCe heeoew leees meceenej heeefCeheeob Fleeefo~

Gmeer ekeej mes meceenej efieg ceW Yeer vehegbmekeefuebie SkeJeeve nes peelee nw~~455~~
eLee-heeeveeb ieJeeb meceenej heeiees, elegCee heLeeb meceenej eleg<heefLe nw~

meceeme kes Debleie&le jepeeefo Meyo Dekeejeble nes peeles nw~~456~~

eneB met$e mes Jee Meyo mecegee kes efueS nw Dele heeiees mes De elee neskej DeJed neskej efuebie meb%ee SJeb
efJeYeefe Deekej hebeieJeb yevee~ Ssmes ner eleg<heefLe ceW FJeCee&JeCe&eesueexhe mJejs elees es e met$e mes Fkeej kee ueeshe,
efuebie meb%ee neskej eleg<heLeb yevee~

efkemeer met$e ceW b ceW SkelJe neslee nw, efkevleg vehegbmekeefuebie veneR neslee nw~~457~~
efJejece Deewj Jepeve kee meceeme kejkes ef* efJeYeefe SkeJeeveevle nw~ efkevleg vehegbmekeefueb veneR nw eefo vehegbmekeefue
neslee lees Jeeefj MeyoJeled ve kee Deeiece neskej Deeefoefve nes peelee ve efke Deeoew~

legueeefOekejCe ceW hetjCeer Deeefo ieCe kees es[kej eerefuebie ceW Jele&ceeve Dekeejeble jefnle
Yeeef<elehegbmke kees hegbJeod nes peelee nw~~458~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(161)

efeeeb Jele&ceeveb Yeeef<elehegbmkeb Devet*vleb hetJe&heoYetleb hegbJeJeefle efeeeb Jele&ceeves legueeefOekejCes hetjCeeefoieCeJeefpe&les
Gejheos hejs~ MeesYevee Yeeee& emeemeew MeesYeveYeee&~ SJeb oerIe&pe*dIeYeee&~ Fleeefo~ Yeeef<elehegbmkeefceefle efkeb? esCeerYeee&~
Devet*d Fefle efkeced? yeeJeOetYeee&~ DehetjCeeefoef<Jeefle efkeb? keueeCeer heeceer eemeeb je$eerCeeb lee keueeCeerheecee je$ee~
kes hetjCeeoe? hetjCeer heeceer keueeCeer cevees%ee megYeiee ogYe&iee mJekeevlee kegypee Jeecevee~

meb%eehetjCeerkeesheOeemleg ve~~459~~
efeeeb Jele&ceevee Yeeef<elehegbmkeevet*vlee meb%eehetjCeereleeevlee keesheOee hetJe&heoYetlee hegbJethee ve YeJeefvle efeeeb
Jele&ceeves legueeefOekejCes heos hetjCeeefoieCeJeefpe&le Gejheos hejs~ oee Yeeee& emeemeew oeeYeee&~ heeceerYeee&~ heeefekeeYeee&~
ieesjeOeevemesleeefovee mJe~ Fleeefo~

kece&Oeejemeb%es leg hegbJeeJees efJeOeereles~~460~~

efeeeb Jele&ceevee Yeeef<elehegbmkee Devet*vlee meb%eehetjCeereleeevlee keesheOee Deefhe kece&Oeejemeceemes leg hegbJeJeefvle
efeeeb Jele&ceeves legueeefOekejCes hetjCeeefoieCeJeefpe&le Gejheos hejs~ MeesYevee eemeew Yeeee& e MeesYeveYeeee&~ SJeb oeYeeee&~
heeekeYeeee&~ heeceYeeee& Fleeefo~ Yeeef<elehegbmkeefceefle efkeb? KedJeeJe=voeefjkee~ Devetef*efle efkeb? yeeJeOetoeefjkee~
pewmes-MeesYevee Yeeee& eme me MeesYeveYeeee& yevee~ hegve 432JeW met$e mes Deble kees Dekeejeble neskej MeesYeveYeee&
yevee~ Ssmes ner oerIe&pebIeYeee& Fleeefo~ Yeeef<elehegbmke nes Ssmee keeeW kene? Yeeef<elehegbmke veneR nes lees mJe veneR nesiee pewmesesCeerYeee& eneB esCeer Meyo Yeeef<elehegbmke veneR nw efvele ner eerefuebie nw~
Devet*d Ssmee keeeW kene? lees yeeJeOetYeee& eneB JeOet Meyo Tkeejeble nw Gmes mJe veneR ngDee~ hetjCeer Deeefo ieCe kees
es[kej Ssmee keeeW kene? hetjCeer Deeefo ieCe kes MeyoeW kees Yeer mJe veneR nesiee~ pewmes -keueeCeer hebeceer eemeeb je$eerCeeb
lee keueeCeerheecee~ je$ee~ hetjCeer Deeefo ieCe ceW keewve-keewve nQ? hetjCeer, hebeceer, keueeCeer, cevees%ee, megYeiee, ogYe&iee,
mJekeevlee, kegypee, Jeecevee~ es Meyo hetjCeer Deeefo ieCe ceW ceeves iees nQ~

meb%ee hetjCeer eleeeble ke keer GheOee Jeeues hetJe&heoYetle hegbJeod he veneR nesles nQ~~459~~
eerefuebbie ceW Jele&ceeve legueeefOekejCe heo ceW hetjCeer Deeefo ieCe Jeefpe&le Gej heo kes nesves hej eerefuebie ceW Jele&ceeve Yeeef<ele
hegbmke mes Dekeejeble meefnle, meb%ee hetjCeer eleeeble Jeeues SJeb ke keer GheOee Jeeues MeyoeW kees hetJe&heo ceW mJe veneR neslee nw~
pewmes oee Yeeee& emeeeew oeeYeee&, heeceer Yeeee& emeemeew hebeceerYeee&, heeefekeeYeeee& emeemeew heeefekeeYeee&~ FveceW
ieesjeOeeveme Fleeefo met$e mes Deble kees mJe ngDee nw~ Fme ekeej mes FveceW yengeerefnmeceeme ceW hetJe& kees mJe veneR ngDee Deble
kees mJe ngDee nw efkevleg Deeies kece&Oeeje meceeme ceW hetJe& kees mJe nesiee leLee Deble kees mJe veneR nesiee~ mees ner efoKeeles nQ~

kece&Oeeje meceeme ceW hegbJeod YeeJe nes peelee nw~~460~~

eerefuebie ceW Jele&ceeve legueeefOekejCe ceW hetjCeer Deeefo ieCe Jeefpe&le Gej heo ceW nesves hej eerefuebie ceW Jele&ceeve
Yeeef<elehegbmke, Tkeejeble, jefnle meb%ee hetjCeer eleeeble Jeeues ke keer GheOee meefnle Yeer kece&Oeeje meceeme ceW hegbJeod nes peeles
nQ~ MeesYevee eemeew Yeeee& e-MeesYeve-Yeeee&~ oee eemeew Yeeee& ed-oeYeeee&, heeefekee eemeew Yeeee& eheeekeYeeee&, hebeceer eemeew Yeeee& e-hebeceerYeeee&~ heeefekee Deewj hebeceer ceW hegbJeod YeeJe nesves mes eer elee kes efveefcee
mes ngDee Fkeej Deewj oerIe& F& elee kee ueeshe nes ieee nw~ Fleeefo~ Yeeef<ele hegbmke Ssmee keeeW kene? pewmes-KedJee eemeew
Je=voeefjkee e KedJee Je=voeefjkee, FmeceW KedJee Yeeef<ele hegbmke veneR nw melele eerefuebie ner nw~ Tkeejeble ve nes Ssmee keeeW
kene? yee-JeOet eemeew oeefjkee e-yeeJeOet oeefjkee, FmeceW Tkeejeble nesves mes mJe veneR ngDee~
cenebeemeew osJee, Ssmee efJeen ngDee, cenvle efme, osJe efme efJeYeefe kee ueeshe neskej-

(162)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

Deekeejes cenle keee&mlegueeefOekejCes heos~~461~~

cenle Deekeej keee&mlegueeefOekejCes heos hejs~ cenebeemeew Jeerje ceneJeerj~ DevlejlJeeled Jeeveevleme elmegYeesefjefle
veeeeoveg<eueeshe~ eLeceleesveg<eme ueeshes ke=les meefle heeeled esve efJeefOemleovlemesefle veeeeled lekeejmeekeej~ meJe&$e
meJeCex oerIe&~ SJeb ceneheg<e~ ceneheJe&le~ ceneosMe~

veme lelheg<es ueeshe~~462~~

lelheg<emeceemes veme vekeejcee$eme ueeshees YeJeefle~ ve meJeCe& DemeJeCe&~ ve yeeeCe DeyeeeCe~ Sleuue#eCeb
lelheg<emewJe, Deves<eeb meceemeeveeb keLeefceob ue#eCeb? ve efJeeles Iees<ees OJeefveex<eeb les DeIees<ee? leLee lelheg<e Fnesheue#eCeb~
Gheue#eCeb efkeced? mJeme mJemeMeme e eenkecegheue#eCeb~ eLee oefOe keekesYees j#eefle~

mJejs#ejefJehee&e~~463~~
lelheg<es meceemes veme De#ejefJehee&ees YeJeefle mJejs hejs~ ve Depe Devepe~ SJeceveIe&~ DeveLe&~ Devekeej~
Deefvev~ Devegokeefceleeefo~

kees keled~~464~~
kegMeyome keJeefle lelheg<es mJejs hejs~ mJeheoefJeenes veemleerleveheoefJeen~ kegeflmeleeemeew Deee keoe~ keoVeb~

legueeefOekejCe heo kes Deeves hej cenled kes Deble kees Deekeej neslee nw~~461~~
eneB Deblejbie efJeefOe nesves mes Jeeveevleme elmegYees 430 JeW met$e mes Deveg<ebie kee ueeshe ngDee~ henues Deveg<ebie kee
ueeshe kejves hej heeeled efpememes efJeefOe nesleer nw Jen Gmekes Deble keer nesleer nw Fme veee mes lekeej kees Deekeej ngDee nw~ Dele
cen Dee osJe meJe&$e meJeCe& kees oerIe& nes peelee nw~ ceneosJe jne~ efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej ceneosJe yevee, Fmeer
ekeej mes cenebeemeew heg<ee ceneheg<e, cenebeemeewheJe&lee-ceneheJe&le, ceneosMe Fleeefo~
lelheg<e kes Debleie&le ve_ed meceeme kee keLeve nw
ve meJeCe&, ve yeeeCe nw

ve_ed meb%eke lelheg<e meceeme ceW vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~462~~
Dele ved kee ueeshe neskej Dekeej Mes<e jne Deewj DemeJeCe& DeyeeeCe yeve ieee~
en ue#eCe lelheg<e meceeme kee ner nw~ Deve meceemeeW kee en ue#eCe kewmes nw? eneB Fme meceeme kees lelheg<e kee ue#eCe
kenvee en Gheue#eCe nw~ Gheue#eCe keeeW nw? Deheves Deewj Deheves meMe kes enCe kejves Jeeues kees Gheue#eCe kenles nQ~ pewmes oner
keer keewJes mes j#ee kejlee nw eneB hej Deve ceepee&j kegee Deeefo Gheue#eCe nw Gvekee Yeer efve<esOe ngDee mecePevee eeefnS~
ve efJeeles Iees<ees OJeefveex<eeb les DeIees<ee yeve ieee~
ve Depe, ve DeIe& nw~

mJej kes Deeves hej vekeej kee De#ej efJehee&e nes peelee nw~~463~~
lelheg<e meceeme ceW Deieues mJej ceW vekeej euee peelee nw Deewj Dekeej Mes<e jn peelee nw~ pew mes Devepe, DeveIe&
DeveLe&, Devekeej ve Fv Deefvev, ve Gokeced-Devegokeced~ Fleeefo~
kegeflmeleeemeew Deee Ssmee efJeen ngDee nw~

lelheg<e meceeme ceW mJej kes Deeves hej keg kees keled nes peelee nw~~464~~
FmeceW Yeer mJeheo mes efJeen veneR neslee nw Dele Deve heo mes efJeen efkeee nw~ keled Dee mebefOe neskej keoe

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(163)

keog^~ lelheg<e Fefle efkeced ? kegeflmelee G^e eefmcevosMes me ket^es osMe~

kee keJeer<eoLex#es~~465~~
F&<eoLex Jele&ceeveme kegMeyome keeosMees YeJeefle lelheg<es meceemes De#eMeyos e hejs~ keg F&<euueJeCeb keeueJeCeb~ keecueb
keeceOegjb~ keepeb kee#eerjb~ keeoefOe~ keg F&<eled leb$e keeleb$eced~ kee#esCe Jeer#eles~

keJeees<Ces~~466~~
F&<eoLex Jele&ceeveme kegMeyome keJeeosMees YeJeefle lelheg<es ees<CeMeyos hejs~ ekeejes$e efJekeuheeLe&~ keg F&<ee leled
G<Ceb e keJees<Ceb~ he#es kees<Ceb~ keog<Ceb~

heefLe e~~467~~
lelheg<emeceemes kegMeyome keeosMees YeJeefle heefLevMeyos e hejs~ kegeflmeleeemeew hevLeee keeheLe~ meceemeevleie&lesleeefovee
Delelee~ vemleg keJeefeVeueeshe~ FJeCee&JeCe&eesuees&he~ mJejs elees es e~ Fefle Fkeejueeshe~

heg<es leg efJeYee<eee~~468~~

kegMeyome keeosMees YeJeefle Jee lelheg<es heg<eMeyos hejs~ kegeflmeleeemeew heg<ee keeheg<e~ kegheg<e~

eekeejew eerke=leew mJeew keJeefeled ~~469~~

F&keeje Deekeeje eekeejew ~ eekeejew mJeerke=leew mJeew YeJele meceemes keJeefeuue#eevegjesOeeled~ jsJelee efce$eb jsJeefleefce$eb~
SJeb jesefnefCeefce$eb~ Fkeeveeb efeleb Fkeefeleb~ F<eerkeeCeeb letueb F<eerkeletueb~ Fleeefo~
yevee~ Ssmes ner kegeflmeleb e leoVeb-keoVeb, kegeflmeleeemeew G^e-keog^~ lelheg<e ceW ner keg kees keled neslee nw Ssmee keeeW? leye
lees kegeflmelee G^e Deefmceved osMes me ket^es osMe eneB yengeerefn meceeme nesves mes keg ner jne keled veneR ngDee~

F&<eled DeLe& ceW Deewj De#e Meyo kes Deeves hej keg kees kee DeeosMe nes peelee nw~~465~~
lelheg<e meceeme ceW efkebefeled DeLe& ceW Jele&ceeve keg Meyo kees kee DeeosMe nes peelee nw Deewj De#e Meyo hejs nesves hej Yeer
nes peelee nw~ keg F&<eled ueJeCeb-keeueJeCeb, keg F&<eled Deecueb keecueb keg ceOegjb keeceOegjb, kee#eerjb, keeoefOe, keg F&<eled leb$eb (met$eb)
keelev$eb, kee#eb~

G<Ce Meyo mes hejs keg kees keJe nes peelee nw~~466~~
F&<eled DeLe& ceW Jele&ceeve keg Meyo kees kee DeeosMe nes peelee nw lelheg<e meceeme ceW G<Ce Meyo kes Deeves hej~ eneB met$e
ceW ekeej Meyo efJekeuhe kes efueS nQ~ keg F&<ee leog<Ceb e keJeG<CebkeJees<Ceb~ efleer e he#e ceW-keg kees kee neskej
kees<Ceb yevee~

heefLe Meyo kes Deeves hej Yeer kee DeeosMe nes peelee nw~~467~~
lelheg<e meceeme ceW keg Meyo kees kee DeeosMe nes peelee nw~ kegeflmeleeemeew hevLeee-keeheLe meceemeebleie&leeveeb Jee
Fleeefo met$e mes heefLe kees Deelee nes ieee SJeb vemlegkeJeefeled met$e mes vekeej kee ueeshe FJeCee&JeCe&eesueexhe-Fleeefo met$e
mes Fkeej kee ueeshe, efuebiemeb%ee, efme efJeYeefe Deekej keeheLe yevee~

heg<e Meyo kes hejs kee DeeosMe efJekeuhe mes neslee nw~~468~~
kegeflmeleeemeew heg<ee keeheg<e, kegheg<e yevee~

eerefuebie kes F&keej Deewj Deekeej keJeefeled mJe nes peeles nQ~~469~~
met$e mes eekeejew Meyo nw Jen F&keejee Deekeeje F& kees ed neskej eekeejew yevee nw~ meceeme ceW keneR hej ue#e kes

(164)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

mJeme oerIe&lee~~470~~
mJeme oerIe&lee YeJeefle meceemes keJeefeuue#eevegjesOeeled~ oe$eekeejew keCeez emeemeew oe$eekeCe&~ efiegCeekeCe&~

veefnJe=efleJe=ef<eJeefOeefemeefnleefveefn<eg efkeJeyevles<eg eeefokeejkeeCeeced ~~471~~

eeoerveeb keejkeeCeeces<eg efkeJeyevles<eg oerIe&lee YeJeefle veeeefo<eg Oeeleg<eg hejle~ Gheeveled~ GheeJe=led~ eeJe=d~ kecee&efJeled~
veerked~ eleer<ed~ hejerleled~ Jeerled~ Fleeefo~

DeveJeeefJeme=mleg mekeejb keheJeie&ees~~ 472~~

DeveJeeefJeme=mleg mekeejceeheeles keheJeie&ees hejle~ Deemkeej Deemkeuhe~ DeemheeMe~ Demkeeceefle~ Deemkeece
Fleeefo~ keejkeuheheeMekeecekes<eg mekeejes Meles~

yengeereJeeerYeeJeew vlelheg<eew efieg~ kece&Oeeje Flesles meceemee <ed ekeerefle&lee~~1~~

JeOe&ceevekegceejsCeen&lee hetpesve JeefeCee~ keewceejs $e+<eYesCeeefhe kegceejeCeeb efnlewef<eCeeb~~2~~
cegefJeekejCeb veecvee keeleb$eb Jee kegceejkeb~ keeueehekeb ekeeMeelceyeeCeeceefYeOeeekeb~~3~~
ekeeefMeleb MeerIeyeesOemebheos esemeeb heob~ meceemeeveeb ekejCeb YeeJemesve FneYeOeeled~~4~~
Fefle meceemee~
DevegjesOe mes F&keej, Deekeej mJe nes peeles nQ~ pewmes-jsJelee efce$eb, jsJeleer *med efce$e efme efJeYeefe kee ueeshe neskej mJe
neskej jsJeefleefce$e efueie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej jsJeefleefce$eb yevee~ Jewmes ner jesefnCee efce$eb-jesefnefCeefce$eb~ Fkeeveeb efeleb
Fkeefeleb, F<eerkeeCeeb letueb F<eerkeletueb Fleeefo~
oe$eekeejew keCeez eme Demeew-yengeerefn meceeme ceWefJeYeefe kee ueeshe neskej oe$ekeCe& jne~

meceeme ceW keneR hej mJe kees oerIe&lee nes peeleer nw~~470~~
ue#e kes DevegjesOe mes keneR hej mJe kees oerIe& nes peelee nw Dele oe$eekeCe& efuebie meb %ee, efJeYeefe Deekej
oe$eekeCe& yevee~ Ssmes ner efiegCeekeejew keCeez emeemeew-efiegCeekeCe&~

veefn Je=efle Deeefo efkeJeyevle Jeeues OeelegDeeW kes Deeves hej e Deeefo hetJe&heo kes
mJej kees oerIe& neslee nw~~471~~
Ghe Deeefo Ghemeie& mes hejs veefnb, Je=efle, Je=ef<e, JeefOe, efe, meefn, leefve, efn, OeelegDeeW mes efkeJehed elee ngDee nw hegve efkeJehed
elee kee meJee&henejer ueeshe neskej he yeve ieee nw GmeceW hetJe&heo kees oerIe& kejves kes efueS en met$e ueiee nw~ pewmesGhe vend oerIe& neskej Gheevend yevee efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej Gheeveled yevee~ Jewmes ner meJe&$e oerIe& ngDee
nw~ GheJe=led-GheeJe=led eJe=<e-eeJe=d~ kecee&efCe efJeOeefle Fefle kece&JeOed mebemeejCe neskej DeLee&led ed kees F neskej kece&efJeled
oerIe& neskej kecee&efJeled yevee~ efveed-veerked eefle mend-eleer<ed-hejerleved-hejerleled efJend-Jeerled yevee~

keJeie& heJeie& kes Deeves hej DeJee mes jefnle efJemeie& mekeej nes peelee nw~~472~~
pewmes Dee keej-Deemkeej, Dee keuhe-Deemkeuhe, DeemheeMe Deemkeeceefle Deemkeece Fleeefo~
keej, keuhe, heeMe Deewj keeceke ceW mekeej efoKe jne nw~
MueeskeeLe&-yengyeerefn, DeJeeerYeeJe, b, lelheg<e, efieg Deewj kece&Oeeje Fme ekeej mes es n meceeme kens iees nQ~~1~~
Fme ekeej mes meceeme kee ekejCe meceehle ngDee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(165)

DeLe leefleb efkebefeogeles

keheesjheleb~ Ye=ieesjheleb~ efJeosnmeeheleb~ Gheieesjheleb~ Fefle efmLeles-

JeeCeheles~~473~~
<eevleeVeecveesCed eleees YeJeefle Jee Deheles DeefYeOeses~ lelmLeeFleeefovee efJeYeefeueeshe~

Je=efjeoew meCes~~474~~
mJejeCeeceeefomJejme Je=efYe&Jeefle meCekeejevegyevOes leefles hejs~ kee Je=ef?

Deeejs e Je=ef~~475~~
DeJeCe& $e+JeCe& FJeCe& GJeCee&veecee Deej Gejs-(Ss Deew) e s mevOe#ejs Je=efmeb%ee YeJeefvle~ eeesieeled -DeJeCe&me
Deekeejes Je=ef~ $e+JeCe&me Deejd Je=ef~ FJeCe&me Skeejme e Sskeejes Je=ef~ GJeCe&me DeesJeCe&me e Deewkeejes Je=ef~

GJeCe&meewlJeceeheeeb~~476~~
GJeCe&me DeeslJeceeheeoveereb leefles mJejs es e hejs~

keeee&JeJeeJeeJeeosMeeJeeskeejewkeejeesjefhe ~~477~~
Deeskeejs DeewkeejeesjJeeJeew DeeosMeew YeJelemleefles mJejs es e hejs~ keeheJe~ Yeeie&Je~Jewosn~ DeewheieJe~ DeewheieJeew DeewheieJee
Fefle~ heg<eMeyoJeled~ SJeb eemke eemkeew~ Jeso Jesoew~ Deeefjme~ keewlme~ Jeeefme~ ieewlece~ yeeeCe~ Ssoce Fleeefo~ heeeuemeeheleb~

Deye efkebefeled leefle kee JeCe&ve efkeee peelee nw~

kehees Deheleb-keheg kee ue[kee, Ye=iees Deheleb, efJeosnme Deheleb Gheiees Deheleb~ Ssmee efJeen ngDee nw~

<eeble veece mes heg$e kes DeLe& ceW DeCed elee efJekeuhe mes neslee nw~~473~~
keheg *med lelmLee ueeshee efJeYeee 421JeW met$e mes efJeYeefe kee ueeshe neskej keheg DeCed jne~ Ced kee
DevegyebOe ueeshe nes ieee~ eneB Dehele Meyo heg$e Jeeeke nw Deewj leerveeW efuebie ceW meceeve euelee nw~

mekeej Cekeej DevegyebOe meefnle leefle elee kes Deeves hej mJejeW ceW
Deeefo kes mJej kees Je=ef nes peeleer nw~~474~~
Je=ef efkemes kenles nQ?

DeJeCe&, $e+JeCe&, FJeCe&, GJeCe& kees ece mes Dee Deej Ss Deew Je=ef nesleer nw~~475~~
DeLee&led DeJeCe& kees Deekeej Je=ef nesleer nw, $e+JeCe& kees Deej FJeCe& Deewj Skeej kees Sskeej, GJeCe& Deewj Dees kees Deewkeej
Je=ef nesleer nw~ Dele keeheg De jne~

leefle kes mJej Deewj e elee kes Deeves hej GJeCe& kees Dees nes peelee nw~~476~~
leefle kes mJej Deewj ekeej elee kes Deeves hej Dees kees DeJed, Deew kees DeeJed kejvee eeefnS~~477~~
Dele keeheJe efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej keeheJe yevee~ Jewmes ner Ye=iees DehelebYeeie&Je efJeosnmeehelebJewosn, Gheieesjheleb-DeewheieJe~
Deeies es he heg<e MeyoJeled eueWies~
SJeb emkeme Deheleb eemke, Jesome Deheleb Jewo, Debefiejme Deheleb Deebefiejme keglmemeeheleb keewlme, Jeefmemeeheleb
Jeeefme, ieeslecemeeheleb-ieewlece, yeeCe Deheleb yeeeCe Demeeheleb Ssoce~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(166)

mJejevlee: m$eerefuee

{eoCed ~~478~~
osMemeceeveveeceeve #eef$eee {e~ {Meyoelhejes DeCed eleees YeJeefle DehelesefYeOeses~

FJeCee&JeCe&eesueexhe mJejs elees es e~~479~~

FJeCee&JeCe&eesueexhees YeJeefle leefles mJejs es e hejs~ heeeeue~ heeeuemeeheles heeeeueew~ yenglJes-

{eveeb yenglJesefeeeceheleeleeme~~480~~
{eveeb yenglJes efJeefnlemeeseefYeOeseme Deheleeleeme uegiYeJeefle~ efveefceeeYeeJes vew efceefekeeYeeJe Fefle Je=sjefhe
ueeshees YeJeefle~ heeeeuee~ SJeb efJeosne~ ceieOee~ Dee~ Deefeeeefceefle efkeb? heeeeue~ Jewose~ ceeieOe~ Fleeefo~ Ye=ieesjheleb~

$e+ef<eYeesCed ~~481~~
$e+ef<eJeeefeYe hejesCed YeJeefle DehelesLex~ Yeeie&Je~ Yeeie&Jeew~ yenglJes-

Ye=iJe$eef jmkeglmeJeefmeieeslecesYee~~482~~
Dehele DeLe& ceW { Meyo mes hejs DeCed elee neslee nw~~478~~
heeeuemeeheleced~ peveheo meceeve veece Jeeues #eef$ee { kenueeles nQ~ heg$e kes Jeee DeLe& ceW { Meyo mes DeCed
elee neslee nw~ Dele eneB ~
heeeue *med efJeYeefe kee ueeshe, heeeue De, Je=ef neskej heeeeue De,

leefle kes mJej Deewj ekeej elee kes Deeves hej FJeCe& Deewj DeJeCe& kee ueeshe nes peelee nw~~479~~
leye heeeeued De heeeeue yevee hegve efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej heeeeue yevee~ efJeeve ceW oes heg$e
kes Jeeeke efJeeve ceW-heeeuemeeheles-heeeeueew yevee yengJeeve ceW Dehele elee kejkes heeeuemeeheleeefve heeeeuee yevee~

{ MeyoeW kes yengJeeve ceW efkeee ieee Dehele elee Deeefo eerefuebie ceW veneR nw
lees Gme elee kee uegked nes peelee nw~~480~~
SJeb Dehele elee kee ueeshe nesves hej Gmekes efveefcee mes pees hetJe& mJej kees Je=ef ngF & Leer Gmekee Yeer ueeshe nes ieee
keeeWefke efveefcee kes DeYeeJe ceW vewefceefeke kee Yeer DeYeeJe nes peelee nw Ssmee efveece nw~ Dele heeeue jne~ efuebie meb%ee Deewj
pemed efJeYeefe Deekej heeeuee yevee DeLe& Jener efvekeuesiee efke heeeue jepee kes yengl e mes ue[kes~ Ssmes yengJeeve ceW
efJeosnmeeheleeefve efJeosne ceieOemeeheleeefve, ceieOee Debiemeeheleeefve Debiee~ met$e ceW eerefuebie kees es[kej Ssmee keeeW
kene? lees pewmes heeeue-mLeeheleb kevee eerefuebie (ue[keer Jeeeke) ceW heeeeueer efJeeve ceW heeeeueew, yengJeeve ceW
heeeeue yevesiee eneB kevee Jeeeke elee ceW yengJeeve kes elee kee ueeshe veneR nesiee~ efJeosnmeeheleeefve kevee eerefuebies
Jewose ceieOemeeheleeefve kevee ceeieOe Fleeefo~ DeLee&led eerefuebie Jeeeke Deheleelee eefo yengJeeve ceW Deelee nw lees
Gmekee ueeshe veneR neslee nw~
Ye=ieesjheleb, nw~

Dehele DeLe& ceW $e+ef<eJeeeer Meyo mes hejs DeCed elee neslee nw~~481~~
Yeeie&Je, Yeeie&Jeew, yengJeeve ceW-

Ye=ieg, Deef$e, Debefiejmed, keglme, Jeefme, ieeslece mes yengJeeve ceW efkees iees eerefuebie jefnle
Dehele elee kees uegked nes peelee nw~~482~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(167)

Ye=iJeeefoYees yenglJes efJeefnlemeeeefYeOeseme Deheleeleeme uegiYeJeefle~ Ye=ieJe~ De$ee~ Deefjme~ ieeslecee

Fleeefo~ Deefeeeefceefle efkeb? Yeeie&Je~ CekeejevegyevOeeefoefle veoeefolJeeoerelee~ ieie&meeheleb Fefle efmLeles-

Cees ieiee&os~~483~~
ieiee&osie&Ceeod Cees YeJeefle DehelesefYeOeses~

FJeCee&JeCe&eesueexhe mJejs elees es e~~479~~

FJeCee&JeCe&eesueexhees YeJeefle leefles mJejs es e hejs~ ieeie&~ ieeieez~ Jelmemeeheleb Jeelme~ Jeelmeew~ keewlme~
keewlmeew~ yenglJes-

ieie&emkeefJeoeoerveeb e~~484~~
ieiee&oerveeb emkeeoerveeb efJeJeeoerveeb e yenglJes efJeefnleme Dem$eefYeOeseme Deheleeleeme uegiYeJeefle~ ieiee&~ Jelmee~
keglmee~ GYee$e Cees uegked~ TJee&~ emkee~ efJeoe~ DeCees uegked~ Fleeefo~

kegJee&ose&Ced ~~485~~
kegJee&osie&Ceeod eCeleees YeJeefle DehelesLex~ kegjesjheleb keewjJe~ uenmeeheleb ueee~
Dele Ye=ieesjheleeefve Ye=ieJe yevee Dehele kee ueeshe neskej Gmekes efveefcee mes nesves Jeeueer Je=ef kee Yeer ueeshe nes ieee~
De$esjheleeefve De$ee, Debefiejmemeeheleeefve Debefiejme ieeslecemeeheleeefve ieeslecee Fleeefo~ met$e ceW Deefeeeb Ssmee
keeeW kene? Ye=ieesjheleeefve eerefuebies Jeeekes Yeeie&Je yeve ieee~ Ced DevegyebOe Deewj keej kee DevegyebOe nesves mes veoeefo ieCe cebW
kens peeves mes eerefuebieJeeeer F& elee nes ieee nw~
ieie&meeheleb Ssmee efJeen nw~

ieiee&efo ieCe mes Dehele DeLe& ceW Ceelee neslee nw~~483~~

ieie& *med efJeYeefe kee ueeshe neskej Ce elee ceW Cekeej kee DevegyebOe neskej CeevegyebOe mes hetJe& mJej kees Je=ef ngF&
ieeie& e jne~

mJej elee Deewj ekeej elee kes Deeves hej F JeCe& De JeCe& kee ueeshe nes peelee nw~~479~~1
eneB hetJe& kes Dekeej kee ueeshe neskej ieeie& yevee~ efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej ieeie& efJeeve ceW ieeieez
yevee~ Jelmemeeheleb Jeelme Jeelmeew, keglmemeeheleb keewlme keewlmeew~ yengJeeve ceW-

ieiee&efo, emkeeefo Deewj efJeJeeefo yengJeeveceW efkees iees eerefuebie jefnle Dehele elee
kee uegked nes peelee nw~~484~~
Dehele elee kee ueeshe neskej ieiee&, Jelmee, keglmee yevee~ Fve oesveeW ceW Ce kee ueeshe ngDee nw~ GJee&, emkee
efJeoe eneB DeCed elee kee ueeshe ngDee nw~

keg Deeefo mes eCed elee nes peelee nw~~485~~

keg Deeefo ieCe mes Dehele DeLe& ceW eCed elee neslee nw~
kegjes Deheleb keewjJe~ uenmeeheleb ueee~~
kegemeeheleb nw~ kege *med efJeYeefe kee ueeshe,
1. en met$e henues Dee egkee nw~

(168)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

kegeeosjeeveCed mce=le~~486~~
kegeeosie&Ceeled DeeeveCed eleees YeJeefle DehelesLex leovles Cee mce=le~ Deeerve[eefoyenglJes~ kegle Sleled ?
mce=leenCeeefOekeeeled~ kegemeeheleb keeweeeve keeweeeveew~ SJeb yeeOveeeve yee Oveeeveew~ efeeeb leg~ keeweeeveer~
ve[eosmleg~ vee[eeve~ eejeeCe~ ceeweeeve~ Meekeeeve~ yenglJes~ keeweeevee kegemeeheleeefve~ SJeb yeeOveeevee~

e$eeosjseCed ~~487~~
efeeeceeoeefoYees$eeose SeCed YeJeefle DehelesefYeOeses~ efJeveleeee Deheleb Jewvelese~ SJeb meewheCexe~ eewJelese~
keesvlese~ De$esjheleb Dee$ese Dee$eseew~ yenglJes~ Deefivemeb%eeeeceslJeceeeosMee~ De$ee Ye=iJe$eefjsleeefovee Deheleeleeme
uegked~ meleeceefivemeb%eeeeb Fjsogjesppeefme~ FleslJeb peefme~ SJeb meewYese~ ieese~ Yeyeenesjheleb~

SeskedJeeefomleg uegheles~~488~~
Ses elees hejs GJeCeex uegheles veleg ketMeyome~ Yeeyeense~ keeceC[uese~ DekeodJee Fefle efkeced ~ keeJese~

Dehele DeLe& ceW kegpeeefo ieCe mes DeeeveCed elee neslee nw~~486~~
Deewj Gmekes Deble ceW Ce elee Yeer nes peelee nw~
kegeDeeeveCed hetJe& mJej kees Je=ef neskej keeweeeve yevee~ Ce elee neskej FJeCee&JeCe&eesueexhe met$e mes ve kes
De kee ueeshe neskej efuebie meb%ee, SJeb efme efJeYeefe Deekej keeweeeve yevee efJeeve ceW keeweeeveew yevee~
Fmeer ekeej mes yeOvemeeheleb yeeOveeeve yevee~ eerefuebie ceW-Ce elee veneR ngDee nw SJeb eer Jeeeke F& elee
ngDee nw Dele keeweeeveer yevee~ ve[eefo ieCe ceW Ce elee ve neskej kesJeue cee$e DeeeveCed elee neskej vee[eeve yevee~
ejmeeheleb eejeeCe cegemeeheleb ceeweeeve Mekemeeheleb Meekeeeve~ yengJeeve ceW kegemeeheleeefve Ce
elee ve neskej keeweeevee yeeOveeevee yevee~
efJeveleeee Deheleb nw?

eerefuebie Jeeeke Deoeefo mes Deewj Deef$e Deeefo mes Dehele DeLe& ceW SeCed elee nes peelee nw~~487~~
efJevelee *med~ SeCed elee nesves hej efJeYeefe kee ueeshe, CeevegyebOe, FJeCee&JeCe&eesueexhe met$e mes Dee kee ueeshe
neskej hetJe& mJej kees Je=ef ngF& nw Dele Jewvelese yevee efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deeves mes Jewvelese yevee~ Ssmes ner megheCee&ee
Deheleb-meewheCexe kegvlee Deheleb keewvlese, De$esDeheleb Dee$ese Dee$eseew yevee~ yengJeeve ceW 482JeW met$e mes Deef$e kes
Dehele elee kee uegked neskej Deef$e jne~ Deefive meb%ee neskej Fjsogjesppeefme 163JeW met$e mes De$es pemed S Deed mes
mebefOe neskej De$ee yevee~
megYeeee Deheleb meewYese, iebieeee Deheleb ieebiese efmebefnkeeee Deheleb meQefnkese~
Yeyeenes Deheleb nw~

ket kees es[kej Gkeejeble Meyo mes SeCed elee kes Deeves hej
G JeCe& kee ueeshe nes peelee nw~~488~~
Dele Yeeyeend Se efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej Yeeyeense yevee Ssmes keceb[ueesjheleb-keeceC[uese~
ket kees es[kej Ssmee keeeW kene? ket kes Tkees GJeCe&mlJeeslJeceeheee met$e mes Dees neskej SeCed elee mes
keeJese yevee~
meJee& veece keer keesF& eer nw Dele meJee&ee Deheleb nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(169)

meJe&veecve meb%eeefJe<ees efeeeb efJeefnlelJeeled ~~489~~

meJe&veecve hej meb%eeefJe<ees SeCed YeJeefle DehelesefYeOeses~ meJee& keeefeled eer~ meJee&ee Deheleb meeJexe~ Fleeefo~

FCele~~490~~
DekeejevleeVeecve FCed eleees YeJeefle DehelesefYeOeses~ o#emeeheleb oeef#e~ SJeb oeMejefLe~ Deepeg&efve~ owJeoefe~
Demeeheleb F Fleeefo~

yeeeose efJeOeereles~~491~~
yeeeosie&CeeefoCed eleees YeJeefle DehelesefYeOeses~ GheyeenesjheleceewheyeenefJe~ YeeyeenefJe~

vemleg keJeefeled ~~492~~

veme ueeshees YeJeefle keJeefeled ue#eevegjesOeeled~~ G[gueescveesheleb Deew[gueesefce~ SJeceeefiveMeefce&~

meJe&veece mes hejs meb%ee DeLe& ceW Dehele Jeeeke SeCed elee neslee nw~~489~~
meJee& *med SeCed efJeYeefe kee ueeshe neskej Je=efjeoew meCes met$e mes Je=ef neskej FJeCee&JeCe&eesueexhe mes Dee
kee ueeshe neskej meeJexe yevee efuebie meb%ee neskej efJeYeefe kes Deeves mes meeJexe yevee~ Fleeefo~
o#emeeheleb nw

Dekeejeble Meyo mes Dehele DeLe& ceW FCed elee neslee nw~~490~~
Dele o#e*med efJeYeefe kee ueeshe neskej, Je=ef neskej DeJeCe& kee ueeshe neskej efuebie meb%ee ngF& Deewj efJeYeefe Deekej
oeef#e yevee~ Fmeer ekeej mes oMejLemeeheleb-oeMejefLe Depeg&vemeeheleb Deepeg&efve osJeoemeeheleb owJeoefe~
De kes Skee#ejer keesMe ceW Deveske DeLe& nesles nQ De kes Dejnble, efJe<Ceg Deeefo De kee he heg<eJeled eueles nQ~
pewmes- De
Deew
Dee
Deeled
DeeYeeced
SYe
Deced
Deew
Deeved
Deme
Deees
Deeveeced
Sve
DeeYeeced Ss
S
Deees
S<eg~
Deee
DeeYeeced SYe
Dele Deme Deheleb nw~ FCele 490 mes FCed elee ngDee~ Je=efjeoew meCes mes De kees Je=ef neskej Dee ngDee~
FJeCee&JeCe&ees met$e mes Dee kee ueeshe neskej F jne efuebiemeb%ee neskej efme efJeYeefe DeeF& F kees Deefivemeb%ee neskej cegefveJeled
he eueWies~ F yevee~ Fleeefo~
Gheyeenesjheleb, Yeyeenesjheleb nQ~

yeeng Deeefo ieCe mes Dehele DeLe& ceW FCed elee neslee nw~~491~~

hetJe&Jeled efJeYeefe kee ueeshe, Je=ef G kees Dees, Dees kees DeJed neskej DeewheyeenefJe efuebbie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej
DeewheyeenefJe yevee, Jewmes ner YeeyeenefJe yevee~
G[gueescve Deheleb, DeefiveMece&Ce Deheleb nQ~ yeeeose efJeOeereles met$e mes FCed elee neskej hetJe&Jeled meejs keee& neWies
eLee-G[gueesceved *med efJeYeefe kee ueeshe, Je=ef ngF&~

keneR ue#e kes DevegjesOe mes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~492~~
Fme met$e mes vekeej kee ueeshe FJeCee& Fleeefo mes De kee ueeshe neskej efuebie meb%ee SJeb efJeYeefe Deekej Deew[gueesefce
yevee~ Jewmes ner DeeefiveMeefce& yevee~
ceveesjheleb nw

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(170)

mJejevlee: m$eerefuee

cevees <eC<eew~~493~~
<eevleevcevegMeyoelhejew <eCed<eew eleeew YeJele DeheleeLex~ ceveesjheleb ceeveg<e~ ceveg<e~ ceeveJe~ JeeCeheles Fefle
DeCed YeJeefle~

kegJee&ose&Ced ~~485~~
kegJee&osie&Ceeled eCed eleees YeJeefle DehelesLex~ he#es kegjesjheleb keewjJe~ JeeCeheles Fefle DeCed YeJeefle~ keewjJe~
uenmeeheleb ueee~

#e$eeefoe~~494~~
<eevleeled #e$eMeyoelhej Fe eleees YeJeefle DehelesLex~ #eef$ee~

kegueeoerve~~495~~
kegueMeyoelhej F&ve eleees YeJeefle peeleeLex~ kegues peele kegueerve~ Fleeefo~

jeieeVe#e$eeesieee mecetnelmeeme osJelee~

les eOeerles lemes oces JeceeosjefC e<eles~ ~1~~
jeieeled DeCed~ kegmegcYesve jeb keewmegcYeb SJeb neefjb Jeeb~ keewkegceb~ ceebefeb~ kee<eeeb~ ve#e$eeesieeled ~ heg<esCe
evegesve ege keeue~

<eeble ceveg Meyo mes hejs Dehele DeLe& ceW <eCed Deewj <e Deewj DeCed elee nesles nQ~~493~~
ceveg *med <eCe CeevegyebOe mes hetJe&mJej kees Je=ef efuebie meb%ee, efJeYeefe Deekej ceeveg<e yevee~ <e elee mes
ceveg<e~ DeCed elee mes ceeveJe yevee~

keg Deeefo ieCe mes Dehele DeLe& ceW eCed elee neslee nw1~~485~~
kegjes Deheleb-keg *med eCed Je=efjeoew meCes 474JeW met$e mes Je=ef neskej SJeb GJeCe& kee Dees, Dees kees DeJed
neskej efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deeves mes keewjJe yevee~ JeeCeheles met$e 473JeW mes DeCed elee neskej hetJe&Jeled meejer
efeeeeW neskej keewjJe yevee~
uenmeeheleb nw eCed elee mes ueee yevee~
#e$emeeheleb nw~

<eeble #e$e Meyo mes hejs Dehele DeLe& ceW Fe elee nes peelee nw~~494~~
FJeCee&JeCe& Fleeefo mes De kee ueeshe neskej efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deeves mes #eef$ee yevee~

kegueMeyo mes peele (pevce)DeLe& ceW F&ve elee neslee nw~~495~~

Dele kegues peele kegue ceW GlheVe ngDee kegueerve~ eneB Dekeej kee ueeshe ngDee nw~ Fleeefo~
Deeies Deveske DeLeeX ceW DeCed elee neslee nw Gmes Mueeske eje eke kejles nQ~
MueeskeeLe&-jeie mes, ve#e$e kes eesie mes, mecetn DeLe& mes, Jen Fmekee osJelee nw Fme DeLe& mes, Jen Fmekees
peevelee nw he{lee nw Fme DeLe& mes, en Gmekee nw Fme DeLe& mes, Fme ekeej Deeefo Meyo mes Deew j Yeer DeLeeX mes DeCed
elee ceevee ieee nw~~1~~
jeie-jbie DeLe& ceW DeCed kes GoenjCe1. en met$e henues Dee egkee nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(171)

heg<eefle<eeesve&#e$es~~496~~
ve#e$eeLex Jele&ceeveees heg<eefle<eeese&keejme ueeshees YeJeefle DeefCe hejs~ Fefle ekeejueeshe~ celmeme eme eerkeejs F&es
eeiemlemete&ees~~ Fefle met$eee Fefle DevegJele&veb~ heew<e keeue~ heew<ees ceeme~ heew<eer jeef$e~ heew<ecen~ SJeb lew<eer ceeme~ lew<eer
jeef$e~ lew<ecen~ efe$eee evegeee ege, keeue ew$e~ JewMeeKe~ SJeb pes~ Dee<ee{~ eeJeCe~ Yeeheo~
Deeeegpe~ keeefle&ke~ ceeie&efMej~ ceeIe~ heeuiegve~ SJeb meJe&$e~ mecetneled~ egJeleerveeb mecetnes eewJeleb~ SJeb nemeb~ keekeb~
#ee$eb~ Meewb~ Dee<e~ ceeie~ meeme osJelee~ efpevees osJelee Deme Fefle pewve~ SJeb MewJe~ Jew<CeJe~ yeeeCe~ yeew~ keeefheue~
meewj~ Ssv~ lesefe~ efpeveb Jeseerefle pewve Fleeefo~ voes JeseOeerles Jee evome~ JeekejCeb JeseOeerles Jee JeweekejCe~
Yeejle~ lemesob~ ce=ieme Fob ceebmeb ceeie~ meewkejb~ keewceejb~ heg$emesob heew$eb~ owJeb~ heew<eb~ etve Fob eewJeveb~ SJeceeefoe&mesefle
ieCees ie=eles~ e#eg<ee ie=eles ee#eg<eb heb~ SJeb eeJeCe Meyo~ jemevees jme~ mheeMe&ve mheMe&~ <eefo efhee oe<e&oe meeJe~
kegmebgYesve jeb Jeeb, kegmebgYee DeCed efJeYeefe kee ueeshe neskej hetJe& mJej kees Je= ef neskej keewmegbYe De kee ueeshe
neskej efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deeves mes keewmegbYeb yevee, Fmeer ekeej nefjee jeb neefjb, kegbkegcesve jeb-keeQkegceb,
cebefpesve jeb ceebefpeb, ke<eeesve jeb kee<eeeb yevee~
ve#e$e kes eesie ceW DeCed elee nesves mesheg<esCe evegesve ege keeue Ssmee efJeen ngDee nw~
heg<e e DeCed efJeYeefe kee ueeshe neskej Je=ef neskej heew<e De nw~

DeCed elee kes Deeves hej ve#e$e DeLe& ceW Jele&ceeve heg<e efle<e kes ekeej kee
ueeshe nes peelee nw~~496~~
celmeme eme eerkeejs F&es eeiemle mete&ees
en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~
heew<e kes ekeej kee ueeshe neskej DeCed kee Dekeej efceue ieee Deewj efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej heew<e yevee~
eerefuebie ceW heew<eer Deewj vehegbmekeefuebie ceW heew<eb yevesiee~ pewmesheew<e keeue, heew<eer jeef$e heew<eced Den~ Fmeer ekeej mes efle<e kees lew<e yeve ieee~ leerveeW efuebieeW ceW es he eueles nQ~
efe$eeeevegeee ege keeue Ssmee efJeen nw~
efe$eee ve#e$eeesiee DeCed hetJe& kees Je=ef Deekeej kee ueeshe neskej efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej ew$e yevee~ Ssmes
ner efJeMeeKeee evegeee egkele keeue JewmeeKe~ pesee evegeee ege keeue pes~ Dee<ee{ee eveggeee ege
keeue Dee<ee{~ eJeCesve evegesve ege keeue, eeJeCe~ Yeeheoee evegeee ege, keeue Yeeheo~ Deeegpee
evegesve ege keeue, Deeeegpe~ keeefe&ke, ceeie&efMej, ceeIe heeuiegve Fleeefo Fmeer ekeej mes meJe&$e mecePe uesvee~
mecetn DeLe& ceW DeCed-egJeleerveeb mecetnes DeCed elee neskej egJeefle Deeced efJeYeefe kee ueeshe, hetJe& mJej kees Je=ef,
Fkeej kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej vehegbmeke efuebie ceW eewJeleb yevee SJeb nbmeeveeb mecetn, nebmeb, $e+<eerCeeb
mecetn Dee<e, ce=ieeveeb mecetn ceeie~ Fleeefo~
Jen Fmekes osJelee nQ Fme DeLe& ceW DeCed ~
efpevees osJelee Deme Fefle, efpeved efme efJeYeefe kee ueeshe neskej hetJe& ceW mJej kees Je=ef SJeb Dekeej kee ueeshe neskej
efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deeves mes pewve yevee~ Ssmes ner efMeJees osJelee Deme Fefle MewJe Deeefo yeve iees~

(172)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

GuetKeuesve #egCCee DeewuetKeueemleC[guee~ Deeweles jLe Deeees jLe~ elegefYe&eles eelegjb Mekeb~ elego&Meeb eelego&Mees
je#eme~ ef$eefJee SJe $ewefJee~ heesYee&Je heeJeb~ ueeIeJeb~ keewMeueefceleeefo~

lesve oerJeefle mebme=b lejleerkeCed ejleefhe~

heCeeefuheeefVeeesieee eerleeosjeegOeeoefhe~~2~~
lesve oerJeefle lesve mebme=b lesve lejefle lesve ejleerleLex heCeeled efMeuheeled efveeesieee eerleeosjeegOeeodDeheerleerkeCed eleees
YeJeefle~ lesve oerJeleerle$e FkeCed~ De#ewoeaJeefle Deeef#eke~ SJeb efieefjCee oerJeefle iewefjke~ oeefC[ke~ lesve mebme=efceleeefo~
oOvee mebme=b oeefOekeceewoveb ~ SJeb #ewefjke~ leeefeke~ Ieeefle&ke~ Mee*die&Jewefjke~ meeefhe&ef<eke~ ueeJeefCeke~ ceeefjefeke~ lesve
lejleerle$eeefhe~ G[ghesve lejleerefle Deew[gefheke~ SJeb Jeeefnef$eke~ esCee lejleerefle ew efCeke~ ieewhegefke~ veeJee lejleerefle
veeefJeke~ ejleerle$eeefhe~ efMeefyekeee ejleerefle Mewefyeefkeke, SJeb Deeef#eke~ Deewe f^ke~ e=JesjsCe ejleerefle eeJewefjke~
leod Jesefe-Gmekees peevelee nw Fme DeLe& ceW DeCedefpeveb Jesefe Fefle efpeve Deced efJeYeefe kee ueeshe, hetJe& mJej kees oerIe& Dekeej kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe
Deekej pewve yevee~ voes Jesefe DeOeerles Jee-bo kees peevelee nw ee he{lee nw Fme DeLe& ceW ebome yevee, JeekejCeb Jesefe
DeOeerles ee JeweekejCe~ eneB 564JeW met$e mes Ss kee Deeiece ngDee nw~
lemesob-Gmekee en nw Fme DeLe& ceW DeCed elee neslee nw~ ce=ieme Fob ceeie, metkejme Fob ceebmeb meewkejb~ heg$eme Fob
heew$eb, osJemeb Fob owJeb, heg<emesob heew<eb~ etve Fob eewJeveb~ Deeefo Meyo mes Deve Deewj Yeer DeLeeX ceW DeCed elee neslee nw pewmes
e#eg<ee ie=eles e#eg<ed e efJeYeefe kee ueeshe neskej Je=ef neskej ee#eg<eb yevee~ Ssmes ner eJeCeeYeeb eteles eeJeCe Meyo
jmeveee ie=eles jemeve mheMexve ie=eles mheeMe&~ <eefo efhee oe<e&oe~ helLej hej heermee ieee meet, cemeeuee Deeefo~ GuetKeuesve
#egCCee-GuetKeue mes kete ieee, DeewuetKeuee leC[guee~ Deew Teles jLe Deee~
elego&Meeb eelego&Me je#eme Deeefo~ ef$eefJe]e SJeb leerve efJeeeDeeW kes heejbiele $ewe fJee heesYee&Je heeJeb,
ueIeesYee&Je ueeIeJeb kegMeueme YeeJe keewMeueb~ Fleeefo~
Deeies keg DeLeeX ceW FkeCed elee neslee nw~ Gmes Mueeske kes DeLe& mes eke kejles nQ~
MueeskeeLe&-Gmemes Kesuelee nw, Gmemes efceefele nw, Gmemes lewjlee nw, Gmemes DeeejCe kejlee nw, Fve ekejCeeW mes FkeCed
elee neslee nw, Deeies heCe mes, efMeuhe DeLe& mes, efveeesie mes, eerleeefo mes Deewj DeeegOeeefo mes Yeer FkeCed elee neslee nw~~1~~
lesve oerJeefle DeLe& ceW FkeCed elee neslee nw Gmekes GoenjCe-De#ewoeaJeefle-heeMeeW mes Kesuelee nw~ De#eefYemed FkeCed ~
efJeYeefe kee ueeshe neskej hetJe&mJej kees oerIe& ngDee Deewj Dekeej kee ueeshe neskej Deeef#eke yevee~ SJeb efiejCee oerJeefle
iewefjke oC[sve oerJeefle oeefC[ke yevee~
lesve mebme=b-Gmemes efceefele DeLe& ceW FkeCed oOvee mebme=b~ oefOe e FkeCed efJeYeefe kee ueeshe, mJej kees oerIe&, Fkeej kee ueeshe nes kej oeefOekeb yevee SJeb #eerjsCe
mebme=b #ewefjkeb leesCe mebme=b-leeefekeb, Ie=lesve mebme=b-Ieeefle&keb~ Fleeefo~
lesve lejefle Gmemes heej neslee nw Fme DeLe& ceW FkeCed G[ghesve lejefle-G[ghe e FkeCed hetJe&Jeled meejs keee& neskej Deew[gefheke eser veewkee mes heej neslee nw~ Jewmes ner
esCee lejleerefle ewefCeke~
lesve ejefle-Gmemes DeeejCe kejlee nw ee euelee nw Fme DeLe& ceW FkeCed~ efMeefyekeee ejleerefle Mewefyeefkeke~ GsCe
ejleerefle Deewefke~ heCe DeLe& ceW FkeCed ~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(173)

heCeeled~ leecyetueb heCeceme leecyetefueke~ SJeceefheMeyoenCeeled eLeeefMe<eeesieb YeJeefle~ ievOe heCeesmesefle ieeefvOeke~
SJeb meeefhe&ef<eke~ Jeeefeke~ jepeefleke~ ueewefnefleke~ efMeuheeled~ ce=ob efMeuhecemesefle ceeo&efke~ SJeb heeCeefJeke~ Meeef*Keke
keenefueke~ JewefCeke~ $ewJeefueke~ JeebefMeke~ leeefueke~ efveeesieeled~ Megukeb efveeesiees emesefle Meewefukeke~ SJeb YeeC[eieeefjke~
ceeneveefmeke~ eeleerneefjke~ eerleeos~ menesCe eerleb meenefekeb~ SJeb Meeeflekeb~ ueeef#ekeb~ megJeCexve eerleb meewJeefCe&keb~
DeeefoMeyoeled~ ue#esCe egees ueeef#eke~ osJesve eJe=eew owefJeke~ kee<ee&heCesve Den&leerefle kee<ee&heefCeke~ DeeegOeeoefhe~ eeceeegOecemesefle
eeefeke SJeb keewefvleke~ leewceefjke~ Keeefke~ eerleeosefjle$eeefo enCeeemesefle <eevleeVeecve hejes Jeehe SleefmceVeLex
FkeCed eleees YeJeefle~ eme Jeehe eeefkeb #es$eb~ Jeehe Fefle keesLe&? #es$eb~ kegcYeme Jeehe keewefcYekeefceleeefo~

veeJemleeex efJe<eeOes legueee meefccelesefhe e le$e meeOeew e~~497~~

veeJemle=leereevleeeeexLex efJe<eee=leereevleeOesLex legueee le=leereevleelmeefccelesLexefhe e le$esefle mehlecevleelmeeOeeJeLex
e eleees YeJeefle~ veeJee leee&efceob veeJeb~ efJe<esCe JeOees efJe<e~ legueee meefcceleb legueb~ kece&efCe meeOeg kece&Ce~ Deefhe
leebyetueb heCeb Deme-leebyetue nw Jeeheej efpemekee-leebyetefueke~ Mueeske ceW Deefhe Meyo kes enCe mes eLeeefMe eeesie
kejvee eeefnS~ Jeeb heCeb Fefle Jeeefeke~ jpeleb heCeb Deme Fefle jepeefleke ~ Fleeefo~
efMeuhe DeLe& ceW FkeCed ce=obieb efMeuheb Deme Fefle ceeoefieke yevee ce=obieJeeoveb efMeuheb Deme Ssmee efJeen kejvee~ efveeesie (DeefOekeej) DeLe& ceW FkeCedMegukeb efveeesiees Demesefle Meewefukeke~ Fleeefo~
eerleeefo DeLe& ceW FkeCed-menesCe eerleb, meenefekeb~
Deeefo Meyo mes FkeCed-ue#esCe egees ueeef#eke~ osJesve eJe=ees owefJeke~ Fleeefo~
DeeegOe DeLe& ceW FkeCedeeb DeeegOeb Deme Fefle eeefeke~ Fleeefo~
eerleeos Fme ekeej mes enCe kejves mes <eeble veece mes hejs Jeehe-yeesvee Fme DeLe& ceW FkeCed elee nes peelee nw~
eme Jeehe eeefkeb #es$eb~ Jeehe Meyo kee keee DeLe& nw? Kesle efpemeceW Deveepe yeesee peelee nw~ kegbYeme Jeehe keeQefYekeb
Fleeefo-DeLee&led Ske Ie[s Yej yeerpe yeesee~
Gheeg&e ekejCe ceW meYeer GoenjCe kes MeyoeW ceW efnvoer ceW keg-keg ner GoenjCe efoes iees nQ meejs kes meejs he cetue
mebmke=le ceW osKe uesvee eeefnS~

veeJe Meyo mes eflejves DeLe& ceW, efJe<e mes JeOe DeLe& ceW, leguee mes meefccele DeLe& ceW,
le$e mes meeOeg DeLe& ceW e elee neslee nw~~497~~
le=leereevle veeJe Meyo mes lewjves DeLe& ceW, le=leereevle efJe<e Meyo mes JeOe DeLe& ceW, le=leereevle leguee Meyo mes ceeheves DeLe&
ceW, le$e Fme mehleceble Meyo mes meeOeg DeLe& ceW e elee neslee nw~ veeJee leee&efceob veew e lelmLee ueeshee efJeYeee
met$e mes efJeYeefe kee ueeshe neskej Deew kees DeeJed neskej veeJe yevee ke=eeflemeceemeee met$e mes efuebie meb%ee neskej efme
efJeYeefe ceW veeJeb yevee~ Ssmes ner efJe<esCeJeOe efJe<e e efJeYeefe kee ueeshe, FJeCee&JeCe&eesueexhe mJejs elees es e met$e
mes Dekeej kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW efJe<e yevee, legueee meefccele, leguee e efJeYeefe kee ueeshe,
Deekeej kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej legueb yevee, kece&efCe meeOeg kece&ved ef* efJeYeefe kee ueeshe, vekeej kees Cekeej, efuebie
meb%ee neskej efme efJeYeefe mes kece&Ce yevee~ met$e ceW Deefhe e Jeeve nw Gmemes Deewj Yeer he yeve peeles nQ~ pewmes-efieefjCee

(174)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

esefle Jeeveeod efieefjCee leguees nefmle efieefjlegue legue meMe kegMeuees eesiees efnleesefle meeOegeles~

F&emleg efnles~~498~~
efnleeLex F&e eleees YeJeefle~ JelmesYees efnlees Jelmeerees ieesOegked~ SJeceeere~ pevekesYees efnlees pevekeere~ peveveere~
lJeoere~ ceoere~ eg<ceoere~ Foceere~

le$e peelemlele Deeielees Jee~~499~~

Fleeefo<eg e F&e eleees YeJeefle~ Meeueeeeb peele Meeueere~ Meeueeee Deeiele Meeueere~

eogieJeeefoYe~~500~~
GJeCee&vleeodieJeeefoYee efnleeLex eJeefle~ ke=keJeekegYees efnle ke=keJeekeJe~ JeOetYees efnlees JeOeJe~ ieesYees efnlees
ieJe~ hegYees efnle heJe~ nefJeYeex efnlee nefJe<eemleC[guee~ ieJeeoe Fefle kes~ iees nefJemed Fkee yeefn&med cesOee eped
eged Fefle~ ieJeeefoieCe~

Gheceeves Jeefle~~501~~
GheceevesLex Jeefle eleees YeJeefle~ jepesJe Jee&les jepeJeled~ yeeeCemesJe Je=ecemesefle yeeeCeJeled~ ceLegjeeeefceJe
leguee nmleer efieefj e legue efme efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deekej efieefjlegue yevee~ eneB meeOeg
Meyo mes legue, meMe, kegMeue, eesie Deewj efnle Meyo efuees peeles nQ~

efnle DeLe& ceW F&e elee neslee nw~~498~~

JelmesYees efnle, Jelme Yemed, efJeYeefe kee ueeshe neskej FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefo met$e mes Dekeej kee ueeshe
neskej efuebie meb%ee ngF&, hegve efme efJeYeefe ceW Jelmeere yevee~ Jelmeere-ieesOegkediJeeuee~ Ssmes ner DeesYees efnleDeeere,
pevekesYees efnlepevekeere, peveveerYees efnle peveveere, legYeb efnle, ceeb efnle, eg<ceod Yemed Demceod Yemed,
efJeYeefeeeW kee ueeshe neskej lJevceoesjskelJes.....met$e mes SkeJeeve ceW lJeled celed DeeosMe neskej leermeje De#ej neskej
lJeoere, ceoere yevee~ yengJeeve ceW DemceYeb efnle Demceoere eg<ceYeb efnle eg<ceoere yevee~

JeneB hewoe ngDee DeLeJee JeneB mes Deeee Fleeefo DeLe& ceW F&e elee neslee nw~~499~~
Meeueeeeb peele Meeuee ef*, efJeYeefe kee ueeshe, DeJeCe& kee ueeshe, efuebie meb%ee, hegve efJeYeefe Deeves mes Meeueere
yevee Meeueeee Deeiele, Meeuee *med, efJeYeefe kee ueeshe neskej, DeJeCe& kee ueeshe ngDee Deewj efuebie meb%ee neskej efJeYeefkele
Deekej Meeueere yevee~

GJeCee&vle Deewj ieJeeefo mes efnle DeLe& ceW eled elee neslee nw~~500~~
ke=keJeekegYees efnle, ke=keJeekeg Yemed, efJeYeefe kee ueeshe ngDee GJeCe&mlJeeslJeced Fleeefo mes Gkeej kees Dees
neskej DeJed neskej, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW ke=keJeekeJe yevee~ JeOetYees efnleJeOeJe, ieesYees efnle
ieJe, hegYees efnle heJe~ nefJeYeex efnle, nefJemed Yemed efJeYeefe kee ueeshe med kees <ed neskej yengJeeve ceW
nefJe<ee yevee Fmekee DeLe& nw nJeve kejves eesie lebogue~ ieJeeefo mes keee-keee uesvee? iees, nefJeme, Dekee, yeefn&med cesOee,
eped Deewj eged Meyo ieJeeefo ieCe ceW efuees peeles nQ~

Gheceeve DeLe& ceW Jeefle elee neslee nw~~501~~

jepee FJe Jele&les, jepeved efme efJeYeefe kee ueeshe neskej efuebieeblevekeejme mes vekeej kee ueeshe nes ieee hegve

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(175)

heeefueheg$es eemeeoe ceLegjeJeled~ osJeefceJe lJeeb heMeeefce osJeJeled~ Fleeefo~ meJe&$e JeiegCeefeeeefYe meececegheceevecemleerefle
Jeleleesve YeefJeleJeb~ Jes~ osJeoe FJe OeveJeeved osJeoeJeled~ SJeb kegyesjJeled~ yeefueJeled~ iegCes~ eefleefjJe iegCeJeeved~ eefleJeled~
peueefceJe Mewleb peueJeled~ DeefiveefjJe Deew<CeceefiveJeled~ eerKeC[ FJe megjefYe eerKeC[Jeled~ efeeeeeb~ yeeeCe FJe Jee&les
yeeeCeJeled~ SJeb efheMeeeJeled~

lelJeew YeeJes~~502~~
YeeJesefYeOeses lelJeew YeJele~ Meyome eJe=efeefveefceeb 1YeeJees YeJeefle~ leeleeme efeeeb Je=efe~ lJeeleeme vehegbmekes
Je=efe~ heme YeeJe helee helJeb~ SJeb Deelee DeelJeb~ ieeslee ieeslJeb~ Fefle JeYeeJe~ Megkeuelee MegkeuelJeb~ helee helJeb~
jmelee jmelJeb~ %eevelee %eevelJeb~ megKelee megKelJeb Fefle iegCeYeeJe~ Gl#esheCelee Gl#essheCelJeb~ iecevelee iecevelJeb~ Fefle efeeeYeeJe~

eCed e ekeerefle&le~~503~~
YeeJesefYeOeses eCed ekeerefle&lelemlelJeew e~ pe[me YeeJees pee[eb pe[lee pe[lJebb SJeb yeeeCeb yeeeCelee yeeeCelJeb~

DeIegdmJejJeeefles es~~504~~
jepeJeled yevee~ yeeeCemesJe Je=eceme-yeeeCe kes meceeve nw eeefj$e FmekeeyeeeCeJeled yevee~ ceLegje cebW heeefueheg$e kes
meceeve YeJeve nQ Dele ceLegjeJeled yevee~ osJeefceJe lJeeb heMeeefce osJeJeled Fleeefo~ meYeer peien Je, iegCe Deewj efeeeDeeW mes
meceeve Ghecee jnleer nw efpemekeer, GmeceW Jeled elee nesvee eeefnS~ Je ceW-osJeoe FJe OeveJeeved osJeoeJeled~ Ssmes ner
kegyesjJeled, yeefueJeled yevee~ iegCe DeLe& ceW-eefleefjJe iegCeJeeved eefleJeled, peueefceJe MewlebpeueJeled, DeefiveJeled eer KeC[ FJe
megjefYeeerKeC[Jeled~ efeee DeLe& ceW-yeeeCe FJe Jele&les yeeeCeJeled~ efheMeee FJe Jele&les efheMeeeJeled~

YeeJe DeLe& ceW le Deewj lJe elee nesles nQ~~502~~

Meyo keer eJe=efe kes efveefcee YeeJe neslee nw~ le elee eerefuebie ceW neslee nw SJeb lJe elee vehegbmekeeEueie ceW neslee
nw~ heme YeeJe, he *med, efJeYeefe kee ueeshe neskej le elee ngDee~ hegve efeeeceeoe......met$emes Dee elee
neskej efuebie meb%ee ngF& efme efJeYeefe ceW helee yevee~ Jewmes ner vehegbmeke efuebie ceW helJeb yevee~ Ssmes ner Deeme
YeeJeDeelee, DeelJeb~ iees YeeJeieeslee, ieeslJeb~ Fve MeyoeW ceW Je mes YeeJe elee ngDee nw~
iegCe mes YeeJe elee-Megkeueme YeeJeMegkeuelee, MegkeuelJeb~
heme YeeJehelee, helJeb~ jmeme YeeJe jmelee, jmelJeb~
%eeveme YeeJe%eevelee, %eevelJeb~ megKelee megKelJeb~
efeee mes YeeJe elee-Gl#esheCeme YeeJe Gl#esheCelee, Gl#esheCelJeb~
ieceveme YeeJe iecevelee, iecevelJeb~ Fleeefo~

YeeJe DeLe& ceW eCed elee neslee nw~~503~~

le Deewj lJe Yeer nesles nQ~ pe[me YeeJe, efJeYeefe kee ueeshe neskej Ced DevegyebOe nesves mes Je=ef nes ieF& SJeb FJeCee&JeCe&
Fleeefo met$e mes DeJeCe& kee ueeshe neskej, efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deeves mes pee[eb yevee, le, lJe, elee mes pe[lee,
pe[lJeb yevee~ Ssmes ner yeeeCeme YeeJeyeeeCeb, yeeeCelee, yeeeCelJeb yevee~ megpeveme YeeJe megpevelee, megpevelJeb,
meewpeveb~ oef#eCeme YeeJeoeef#eCeb, efmLejme YeeJemLewe~ iebYeerjme YeeJe ieebYeere~

leefle kee eCed elee Deeves hej DeIegdmJejJeled keee& neslee nw~~504~~
1. YeJele Demceeled DeefYeOeeveeleeeefJeefle YeeJe~

(176)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

leefles es hejs DeIegdmJejJelkeee YeJeefle~ DeIegdmJejeoew mesdkemeeefhe JevmesJe&MeyomeeslJeefcelegeb~ efJeog<eeb YeeJees

Jewog<eb~ ekeerefle&leenCeeefOekeeeoveefmceVeLexefhe eCed ekeerefle&lemlelJeew e YeJele~ yeeeCeme kece& yeeeCeb yeeeCelee yeeeCelJeb~
hegve hegveYee&Je heewve hegveb~ keJeefeogYeeheoJe=ef~ heewve heewveb~ meewYeeieb~ DeefCe e heoes Je=ew Deeefiveceeleb~ kece&~ meewneo~

leomeemleerefle cevlJeefvlJeefveved ~~505~~

leefoefle eLeceevleeomeemleerlesleefmceVeLex cevleg Jevleg efJeved Fved Flesles eleee YeJeefvle~ ieeJeesme mevleerefle ieesceeved~
Deeegjmeemleerefle Deeeg<ceeved~ FefleMeyome efJeJe#eeLe&lJeeled DeJeCee&vleeled DeJeCeexheOeeled cekeejevleeled cekeejesheOeeled Oeg[vleeled
DeefMe[vleeled hejes Jevleg eleees YeJeefle~ DeefMe[vleeefoleges meefle leeveb meeceevecesJe~ le$e nkeejes Jepe&veere~ DeJeCee&vleeledJe=#eesmeemleerefle Je=#eJeeved~ Meeueemeemleerefle MeeueeJeeved~ Fleeefo~ DeJeCeexheOeeled-le#eemeemleerefle le#eJeeved~ kecee&meemleerefle
kece&Jeeved~ keJeefeVekeejueeshe~ cekeejevleeled-Focemeemleerefle FobJeeved~ efkecemeemleer efle efkebJeeved~ Fleeefo~ cekeejesheOeeledue#ceerjmeemleerefle ue#ceerJeeved~ SJeb Oece&Jeeved~ Fleeefo~ Oeg[vleeled~ efJeegomeemleerefle efJeeglJeeved~ Jeie&eLecee Fleeefovee le=leeres
eehles meefle~ lemees ve& le=leerees celJeLex Flevesve met$esCe le=leerelJeb ve YeJeefle~ DeefMe[vleeefoefle efkeb? Deeegjmeemleerefle Deeeg<ceeved~

DemevleceeeecesOeeeiYees Jee efJeved ~~506~~

efJeog<eeb YeeJe, efJevmed Deeced efJeYeefe kee ueeshe neskej DeIegd mJej Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej Jevmed kes Je Meyo
kees Gkeej nes ieee, vekeej kee ueeshe nes ieee~ hetJe&mJej keer Je=ef neskej efuebie meb%ee neskej Jewog<eb yevee~ 503 met$e ceW
ekeerefe&le Meyo DeefOeke nw Gmemes Deve DeLe& ceW Yeer eCed elee neslee nw Deewj le, lJe elee neslee nw~ pewmes yeeeCeme
kece&yeeeCeb, yeeeCelee, yeeeCelJeb~ hegve hegveYee&Jeheewve hegveb,

Jen Fmekes nw Fme DeLe& ceW cevleg, Jevleg, efJeved, Fved es eej elee nesles nQ~~505~~
ieeJe Deme meefvle Fefle-ieeeW Fmekes heeme nQ~ iees pemed efJeYeefe kee ueeshe neskej ieescevled yevee efuebie meb%ee neskej
efme efJeYeefe DeeF& Dele ieesceeved yevee~ Ssmes ner Deeeg Deme DemleerefleDeeeg<ceeved yevee~ eneB met$e kee Fefle Meyo
efJeJeef#ele DeLe& kees kenlee nw celeueye-DeJeCeele mes hejs, DeJeCe& GheOee JeeueeW mes hejs, cekeejeble mes hejs, cekeej GheOeeJeeues mes
hejs, Oegd DevleJeeues MeyoeW mes hejs, DeefMed Devle Jeeues hejs, Jevled elee neslee nw~ efMed Devle ceW ve nesJes Ssmee kenves mes eneB
meeceeve keLeve mecePevee Dele nkeej kees es[ osvee eeefnS~
DeJeCee&vle-Je=#ees Demeeefmle Fefle, Je=#e efme, Jevleg efJeYeefe kee ueeshe neskej G DevegyebOe neskej Je=#eJevle yevee
efuebie meb%ee neskej efJeYeefe Deeves mes Je=#eJeeved Meyo yevee~ Ssmes ner Meeuee Deme DemleerefleMeeueeJeeved Fleeefo~
DeJeCe& GheOee mes-le#ee Demeeefmle Fefle, le#eved efme, Jevleg efJeYeefe kee ueeshe, vekeej kee ueeshe neskej hetJe&Jeled
le#eJeeved yevee~ kece& Demeeefmle Fefle kece&ved efme Jevleg kece&Jeeved ~
cekeejevle-Fob Demeemleerefle-FobJeeved, efkecemeemleerefleefkebJeeved~ cekeejesheOeemes-ue#ceer efme, Jevlegue#ceerJeeved
Oeceexmeemleerefle Oece&Jeeved Fleeefo~
Oegd Devle Jeeues MeyoeW mes-efJeegled DemeemleerefleefJeeglJeeved eneB Jeie& eLecee heoevlee mJej Iees<eJelmeg le=leereeled
Fme 68JeW met$e mes lekeej kees le=leere De#ej okeej eehle Lee efkevleg lemeesve& le=leerees celJeLex Fme 507JeW met$e mes le=leere
De#ej veneR ngDee~ Je=efe ceW efMed Devle ceW ve nes SsmeekeeeW kene? lees pewmes Deeegjmeeefmle Fefle Deeeg<ceeved Deeeg<e Meyo
<ekeejevle nesves mes Jevleg elee ve neskej cevleg elee ngDee nw~

Demevled ceeee, cesOee Deewj eped MeyoeW mes efJeved elee efJekeuhe mes neslee nw~~506~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(177)

SYe hejes efJeved eleees Jee YeJeefle~ eMeesmeemleerefle eMemJeer~ he#es Jevled eMemJeeved ~ De$e mekeejme okeejes
efJemeie&e ve YeJeefle~ leheesmeemleerefle lehemJeer~ lehemJeeved~ SJeb lespemJeer lespemJeeved~ Oegeb le=leere~ Oegeb le=leerees YeJeefle
Iees<eJeefle meeceeves~ JeCe&leJeie&uemee ovlee Fefle veeeeled mekeejme okeejs eehles meefle-

lemeesve& le=leerees celJeLex~~507~~

lekeejmekeejeesmle=leerees celJeLex ve YeJeefle~ celJeLex Fefle keesLe&? DemleLex~ heeeled jshemeesefJe&mepe&veeres eehles meke=od
yeeefOelees efJeefOeyee&efOele SJe melheg<eJeled~ ceeeemeemleerefle ceeeeJeer ceeeeJeeved~ cesOeemeemleerefle cesOeeJeer cesOeeJeeved~ eiemJeemleerefle
eiJeer eiJeeved~ Jeeveevleme elmegYeeefjefle veeeeled eJeie&ieeoerveeb esefle ielJecevesve veevesve DeIees<es eLece~ Jeie&eLeceemle=leereeved~
yengueefceved YeJeefle~ %eevecemeemleerefle %eeveer~ oC[esmeemleerefle oC[er~ efMeKeemeemleerefle efMeKeer~ osJeesmeemleerefle osJeer~ Fleeefo~

leome mebpeeleb leejkeeosefjleed ~~508~~

leefoefle eLeceevleeome mebpeeleefceleefmceVeLex leejkeeosjeke=efleieCeeled hej Fleed eleees YeJeefle~ leejkee mebpeelee Demesefle
leejefkeleb veYe~ SJeb keCefkele kej~ heuueefJelees Je=#e~
Demed nw Deble ceW efpemekes Ssmes MeyoeW mes Deewj Gheeg&e MeyoeW mes efJeved SJeb Jevleg elee nesles nQ~ eMees Demeemleerefle,
eMemed efme efJeved, efJeYeefe kee ueeshe neskej eMeefmJeved yevee~ efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW eMemJeer yevee~ he#e ceW
Jevleg elee mes eMemJeeved yevee~ eneB mekeej kees okeej SJeb efJemeie& veneR neslee nw~ Ssmes ner lespees Deme Demleerefle lespemJeeved,
lespemJeer, Oegeb le=leere Fme 275JeW met$e mes Oegd mekeej kees Iees<eJeeved meeceeve kes Deeves hej le=leere De#ej neslee nw, hegve
JeCe&leJeie&uemee ovlee Fme veee mes mekeej kees okeej eehle nesves hej-

celJeLe& ceW lekeej Deewj mekeej kees le=leere De#ej veneR neslee nw~~507~~
Fme met$e mes mekeej kees le=leere De#ej veneR ngDee hegve jshemeesefJe&mepe&veere Fme 130JeW met$e mes mekeej kees efJemeie&
eehle Lee efkevleg meke=od JeeefOelees efJeefOeJee&efOele SJe efpemekeer efJeefOe Ske yeej yeeefOele kej oer peeleer nw Jen yeeefOele ner jnlee
nw hegve GmeceW otmejer efJeefOe Yeer yeeefOele ner jnleer nw pewmes melheg<e kee Jeeve Ske nes lee nw~ Dele lespemJeeved jne nw~
celJeLe& Meyo mes keee DeLe& uesvee? Deefmle kee DeLe& uesvee DeLee&led celJeLe& mes kens iees elee Deefmle DeLe& kes Jeeeke nesles nQ~
ceeee DemeemleerefleceeeeJeer, ceeeeJeeved~ cesOeeJeer, cesOeeJeeved~ eked Demeeefmle Fefle eiJeer~ eiJeeved ~
Jebpeveebleme elmegYees Fme 430JeW met$e kes veee mes Deewj eJeie& ieeoerveeb e 254JeW met$e mes eped kes ped kees
iekeej nes ieee nw~
yengueefceved YeJeefle Fme efveece kes Devegmeej %eeveced Deme Demleerefle %eeefveved, efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe kes Deeves
mes %eeveer yevee~
oC[es Demeeefmle FefleoC[er, efMeKee Demeemleerefle efMeKeer~
osJees Demeemleerefle, osefJeved osJeer~ Fleeefo~

Jen Fmekes ngDee Fme DeLe& ceW leejkeeefo MeyoeW mes Fleed elee neslee nw~~508~~
leled Fme eLeceevle mes Fmekes ngDee, Fme DeLe& ceW leejkee Deeefo Deeke=efle ieCe mes hejs Fleed elee neslee nw~
leejkee mebpeelee Deme Fefle, leejkee pemed, efJeYeefe kee ueeshe neskej FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefo met$e mes Deekeej kee
ueeshe neskej efuebie meb%ee neskej leejefkeleb yevee, Fmekee DeLe& nw DeekeeMe DeLee&led leeje Gefole nes jnW efpemekes Ssmee leejefkele
DeekeeMe~ Ssmes ner keCkee mebpeelee Demesefle keCefkele kej~
heuueJee mebpeelee DemesefleheuueefJele-Je=#e~

(178)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

mebbKeeee hetjCes [ceew~~509~~

mebKeeee hetjCesLex [ceew YeJele~ SkeeoMeheeble mebKee~ lele hejcemebKee~~ mebKeeosvee&vleeee cees YeJeefle~ Mes<eeeee
[es YeJeefle~ lelkeLeb? JeeMeyoeled ~ JeeMeyo keJeemles? JeeCeheles Fle$e~

[evegyevOesvlemJejeosueexhe~~510~~
[evegyevOes elees hejs DevlemJejeosueexhees YeJeefle~ SkeeoMeeveeb hetjCe SkeeoMe SkeeoMeer SkeeoMeb~ eoMe SJeb~ De$e
DeelJeb efveheele~ $eeesoMe~ De$e $eemleg efveheele~ elego&Me~ heeoMe~ heece~ hebeceer~ heeceb~ SJeb mehlece~ Dece~
veJece~ oMece~ Fleeefo~

smleere~~511~~
smleerees YeJeefle hetjCesLex~ ees hetjCees efleere~ efleeree~ efleereb~

$esmle= e~~512~~
$esmleerees YeJeefle le=DeeosMee hetjCesLex~ $eeeCeeb hetjCemle=leere~ le=leeree~ le=leereb~

DevlemLees [s <eex~~513~~
jshe<ekeejeesjvlemLees YeJeefle [s hejs~ elegCee hetjCeelegLe&~ elegLeea~ elegLe~

mebKee kes hetjCe DeLe& ceW [ Deewj ce elee nesles nQ~~509~~

SkeeoMe heele mebKee kenueeleer nw Fmekes Deeies DemebKee nes peeleer nw~ mebKeeefo vekeejeble mes ce elee neslee nw
Deewj Mes<e mebKee mes [ elee neslee nw~ Ssmee keeeW? Jee Meyo mes Ssmee efveece nw~ Jee Meyo keneB nw? JeeCeheles
473JeW met$e ceW Jee Meyo nw Gmemes Gheeg&e efveece mecePe uesvee eeefnS~
SkeeoMeeveeb hetjCe, SkeeoMeved Deeced [d De~ efJeYeefe kee ueeshe,

DevegyebOe elee kes Deeves hej DevlemJejeefo DeJeeJe kee ueeshe nes peelee nw~~510~~
Dele Deved kee ueeshe neskej SkeeoMed DeSkeeoMe yevee~ efuebie meb%ee neskej leerveeW efueb ieeW keer efme efJeYeefe ceW
SkeeoMe SkeeoMeer, SkeeoMeb yeve ieee~ Ssmes eoMe Meyo yevee nw FmeceW ef kees Dee efveheele mes ngDee nw Dele eoMe,
eoMeer, eoMeb yevee~ $eeesoMe ceW Yeer $ee Meyo kee efveheele ngDee nw~ SJeb elego&Me, hebeoMe Deeefo yeves nQ Fvekee DeLe& nw
ieejnJeeB, yeejnJeeB Deeefo~ Deeies ce elee mes yeves nQ~ pewmes hebeeveeb hetjCe hebeved Deeced ce, efJeYeefe Deewj Cekeej kee
ueeshe neskej hebece ngDee efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW hebece yevee, eerefueb ie vehegbmeke efuebie ceW hebeceer, hebeceb yevee~
SJeb mehlece, Dece, veJece oMece~ Fleeefo~

hetjCe DeLe& ceW ef mes leere elee neslee nw~~511~~

ees hetjCe, ef Deesmed leere, efJeYeefe kee ueeshe, efuebie meb%ee neskej, efJeYeefe Deeves mes efleere efleeree, efleereb yevee~

ef$e kees hetjCe DeLe& ceW le= DeeosMe neskej leere elee nes peelee nw~~512~~
$eeeCeeb hetjCe, ef$e Deeced efJeYeefe kee ueeshe neskej hetJeexe efJeefOe mes le=leere le=leeree, le=leereb yevee~

[ elee kes Deeves hej jkeej kees <ekeej kes Deble ceW Le nes peelee nw~~513~~
elegCee, hetjCe, elJeejd Deeced efJeYeefe kee ueeshe elJeej, kes Jee kees Gkeej neskej elegLe& jne efuebie meb%ee neskej
efJeYeefeeeW kes Deeves mes elegLe&, elegLeea, elegLe yevee~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(179)

leJeie&me <eJeiee&Jeie&~~514~~
<ekeejJeiee&vleelhejme leJeie&me Jeieex YeJeefle Deevlejleceeled~ <eCCeeb hetjCe <e <eer <eb~

keefleheeelkelese~~515~~
keefleheeelkelese hetjCesLex Lees YeJeefle [s hejs~ keefleheeeveeb hettjCe keefleheeLe~ keleerveeb hetjCe keefleLe~ keefleheeLeer~
keefleLeer~ keefleheeLeb~ keefleLeb~

efJebMeleeosmleced ~~516~~
efJebMeleeosmleced eleees YeJeefle hetjCesLex~ efJebMeeflelece~ efJebMeles hetjCeer efJebMeefleleceer~ efJebMeefleleceb~ ef$ebMele hetjCe
ef$ebMeece~ ef$ebMeeceer~ ef$ebMeeceb~ elJeeefjbMeece~ hebeeMeece~ Gej$e efveleenCeeefon efJekeuhees ueYeles~ Gej$e efveleenCeb
keJeemles? efvele Meleeosefjle$e~ e$e mebKee efJeeles le$e efJekeuhesve leced YeJeefle~

lesefJeMelesjefhe~~517~~
efJebMelesjefhe lesueexhees YeJeefle [evegyevOes elees hejs~ DeefheMeyoeled Deme ueesshees YeJeefle~ efJebMe~ ef$ebMe~ elJeeefjbMe~ heeeMe~

efveleb Meleeos~~518~~
Meleeosie&Ceeled hetjCesLex efveleb leced eleees YeJeefle~ SkeMeleme hetjCe SkeMelelece~ SkeMeleleceer~ SkeMeleleceb~
Skemeneme hetjCe Skemenelece~ Skemeneleceer~ Skemeneleceb~ Skekeeseflece~

<eeeelelhejeled ~~519~~
<ekeej Deewj Jeie& mes hejs leJeie& kees Jeie& nes peelee nw~~514~~
Deewj Jen leJeie& kees Jeie& ece mes neslee nw pewmes eneB Le kees " nesiee~ <eCCeeb hetjCe, <e<ed Deeced efJeYeefe kee ueeshe
Deeefo neskej <e, <eer, <eb yevee~

keeflehee Deewj keefle Meyo mes [ elee Deeves hej hetjCe DeLe& ceW Le elee neslee nw~~515~~
keefleheeeveeb hetjCe keefleheeLe, keleerveeb hetjCe keefleLe yevee~

efJebMeefle Deeefo mes hetjCe DeLe& ceW leced elee neslee nw~~516~~
efJebMeles hetjCe efJebMeefle *med lece, efJeYeefe kee ueeshe neskej hetJeexe meejer efJeefOe mes efJebMeeflelece, efJebMeefleleceer,
efJebMeefleleceb~ Ssmes ner ef$ebMele hetjCe ef$ebMeled *med lece, hetJeexe efJeefOe mes ef$eb Meece, ef$ebMeeceer, ef$ebMeeceb yevee~ Deeies
elJeeefjbMeece, heeeMeece Fleeefo~ Deeies efvele Meyo enCe efkeee ieee nw Dele eneB efJekeuhe mecePevee~ Deeies efvele
Meyo efkeme met$e ceW nw efveleb Meleeos Fme 518JeW met$e ceW nw~ peneB mebKee JeneB efJekeuhe mes leced elee neslee nw~

DevegyebOe elee kes Deeves hej efJebMeefle kes efle kee ueeshe nes peelee nw~~517~~
Deefhe Meyo mes Mekeej kes Dekeej kee Yeer ueeshe nes peelee nw~ Dele efJebMe jne, efuebie meb%ee kes yeeo efme efJeYeefe ceW
efJebMe yevee~ Ssmes ner ef$ebMe, elJeeefjbMe, heeeMe Fleeefo~

Meleeefo ieCe mes hetjCe DeLe& ceW efveece mes leced elee neslee nw~~518~~
SkeMeleme hetjCe SkeMelelece, SkeMeleleceer, SkeMeleleceb, Skemeneme hetjCeSkemenelece, Skekeeseflece Fleeefo~

<eef Deeefo DemebKee mes hejs hetjCe DeLe& ceW efvele ner leced elee neslee nw~~519~~

(180)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

<eeeosjmebKeeee hejeled hetjCesLex efveleb leced YeJeefle~ <es hetjCe <eeflece~ <es hetjCeer <eefleceer~ <eefleceb~
mehleeflelece~ DeMeereflelece~ veJeeflelece~ Delelhejeefoefle efkeb? Ske<es hetjCe Ske<e~ Ske<eeflece~ e$e mebKee efJeeles le$e
efJekeuhesve leced eleees YeJeefle~

efJeYeefemeb%ee efJe%esee Je#evlesle hejvleg es~

esodJeeos meJe&veecvemles yenesewJe heje mce=lee~~3~~
Dele hejb deeefoJeefpe&leelmeJe&veecve heje es eleee Je#evles les efJeYeefemeb%ee efJe%esee~ leg hegve~ yenesewJe Fefle keesLe&?
yengMeyoelheje eleee keefLelee eglelJeelmeJe&veecve keee eefle efJeYeefemeb%ee YeJeefvle~ lesve leoe keoe Fefle Iees<eJeefle ve oerIe&~
leefmceved keeues leoe oeoeveerceew leo mce=leew Fefle oe elee~ keefmcevkeeues keoe~ keeues efkeb? meJe&eoskeevesYe SJe oe Fefle
oeelee~ efJeYeefemeb%ee Fefle efJeYeefekeee efkeb? leoeefolJeb Dekeejs ueesheb~ Ske$e, efkeb ke Fefle keeosMe~

heeceemlemed ~~520~~
heecevleeled deeefoJeefpe&leelmeJe&veecvees yenese hejmlemed YeJeefle~ meJe&mceeled meJe&le~ lemed-eleeevlee DeJeeeefve
Yee<evles~ DeJeeeefYeesueexhe~ lemceeled lele~ emceeled ele~ yengYees yengle~ SJeb efJeele~ GYeele~ Devele~ hetJe&le~
hejle~ Fleeefo~ DeodJeeosefjefle efkeb? eYeeb~ GieJeeefole Fle$e keLeb, eeesieleesefle %eeheeefle~ lesve DemeJe&veecveesheJeefOecee$eeemed
<es hetjCe <eeflece, <eefleceer, <eefleceb, mehleeflelece, DeMeereflelece, veJeeflelece~ met$e ceW Delelhej-mebKee mes hejs
ve nes Ssmee keeeW kene? Ske<es hetjCeSke<eeflece Deewj [ elee mes Ske<e Yeer yeve ieee~ celeueye peneB mebKee nw
JeneB efJekeuhe mes leced elee neslee nw~
MueeskeeLe&-Fmekes Deeies ef Deeefo mes Jeefpe&le meJe&veece mes hejs pees elee kens peeeWies GvnW efJeYeefe-meb%eke
mecePevee eeefnS~
hegve yenesewJe Meyo kee keee DeLe& nw? yeng Meyo mes hejs pees elee kens iees nQ Jes megves iees nesves mes meJe&veece kes
keee& kes eefle efJeYeefe meb%eke nesles nQ~ Fmemes leoe keoe, FveceW Iees<eJeefle Fleeef o 140JeW met$e mes oerIe& veneR ngDee nw~
leefmceved keeues leoe, oeoeveerceew leo mce=leew Fme 532JeW met$e mes oe elee neslee nw~ keefmceved keeues keoe~ keeues Ssmee
keeeW kene? keeues efkeb meJe&eoskeevesYe SJe oe Fme 529JeW met$e mes oe elee neslee nw~ efJeYeefe meb%ee Fmemes efJeYeefe
keee& keee ngDee? leoeelJeb Fme 172JeW met$e mes Dekeej neskej ueeshe ngDee~ Ske$e, efkeb ke mes ke DeeosMe neslee nw~

ef Deeefo mes Jeefpe&le meJe&veece heeceble Deewj yeng Meyo mes hejs lemed elee neslee nw~~520~~
meJe&mceeled DeLe& ceW lemed elee neskej meJe& *efme, lemed nw~ efJeYeefe kee ueeshe neskej efuebie meb%ee neskej med kee
efJemeie& ngDee~ hegve efme efJeYeefe DeeF& meJe&le efme met$e ueiee DeJeeee Fme......met $e mes efJeYeefe kee ueeshe nes ieee~
lemed elee Jeeues meYeer Meyo DeJee kens peeles nQ~ lemceeled leod *efme lemed leoeoerveeced efJeYeeew met$e 172JeW mes
Dekeejeble neskej lele yevee~ Ssmes ner emceeled ele, yengYeesyengle, efJeele, GYeele Devele hetJe&le Fleeefo~ met$e
ceW ef Deeefo kees es[kej Ssmee keeeW kene? eYeeb ceW lemed elee veneR nesiee~ GieJeeefole Fleeefo met$e......ceW ieJeeefo mes
lemed elee kewmes ngDee ? lees Deeies Gmes yeleeles nQ~
DeJeefOe cee$e DemeJe&veece mes Yeer lemed elee neslee nw~1
eneB DeJeefOe cee$e kee keee DeLe& nw? eeesie cee$e mes lemed elee neslee nw Ssmee DeLe& nw ~ Dele Fme met$e mes Deve$e
1. en Je=efe ceW nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(181)

JeeJe DemeJe&veecveesefhe hejmlemed eleees YeJeefle DeJeefOecee$eeled~ DeJeefOecee$eeefoefle keesLe&? eeesiecee$eeefoleLe&~ Flevesve
met$esCe lemedeleees YeJeefle~ eeceeled eecele~ eeesieeled eeesiele~ SJeb Je=#eeled Je=#ele~ hele~ Iele~

le$esoefce~~521~~
les<eg efJeYeefemeb%ekes<eg elees<eg hejle Foced Fkeejleeb eehveesefle~ Demceeled Fle~

les<eg lJesleokeejleeced ~~522~~

les<eg lekeejeefo<eg efJeYeefemeb%ekes<eg hejle SleodMeyo Dekeejleeb eehveesefle~ Slemceeled Dele~ lekeejeefoef<Jeefle efkeb? Slesve
ekeejsCe SleOee~

lenes keg~~523~~
lekeejnkeejees hejees efkebMeyo kegYe&Jeefle~ kemceeled kegle~

$e mehlecee~~524~~
mehlecevleeod deeefoJeefpe&leelmeJe&veecvees yenese hejle $eeleees YeJeefle~ meJe&efmceved meJe&$e~ Sleefmceved De$e~ keefmceved
keg$e~ Decegef<ceved Deceg$e~ leefmceved e$e~ eefmceved e$e~ yeng<eg yeng$e~ DeodJeeosefjefle efkeb? ees~ lJeefe~ ceefe~ Fleeefo~

DeeeeefoYe mehlecevlesYee~~525~~
Yeer lemed elee nes peelee nw~ eeceeled, eece *efme, lemed efJeYeefe kee ueeshe neskej eecele, eeesieeledeeesiele, Je=#eeled
Je=#ele, hele, IeleFleeefo~ Demceeled mes lemed elee ngDee nw~ Dele efJeYeefe kee ueeshe nesves mes efJeYeefe kes Deeefele
pees Foced kees De ngDee Lee Jen Yeer efveefcee kes DeYeeJe ceW vewefceefeke kee DeYeeJe nes peelee nw Fme efveece mes Foced jn ieee
nw Foced lemed nw~

Fve efJeYeefe meb%eke eleeeW kes Deeves hej Fob kees F nes peelee nw~~521~~
leye Fle yevee~ Slemceeled mes lemed elee ngDee nw~

Gve lekeejeefo efJeYeefe meb%ekeeW kes Deeves hej Sleod Meyo kees Dekeej nes peelee nw~ 522~~
Slemceeled Dele yeve ieee~ lekeej Deeefo Jeeueer efJeYeefeeesb kes Deeves hej Ssmee keeeW kene? lees Slesve ekeejsCe mes
ekeej DeLe& ceW Oee elee nesves mes SleOee yevee eneB Oekeej Deeefo efJeYeefe nesves mes Sleod kees De veneR ngDee nw~

lekeej, nkeej mes hejs efkeb Meyo kees keg DeeosMe nes peelee nw~~523~~
kemceeled kegle,

mehleceble mes hejs $e elee neslee nw~~524~~

ef Deeefo Jeefpe&le mehleceble meJe&veece Deewj yeng Meyo mes hejs $e elee neslee nw~ meJe&ef mceved $e, meJe& ef*, $e
efJeYeefe kee ueeshe neskej meJe&$e ngDee~ FmeceW Yeer efuebie meb%ee neskej efme Deeefo efJeYeefeeeB DeeeWieer hegve DeJeeee met$e
mes efJeYeefe kee ueeshe nes peeJesiee keeeWefke es meYeer elee DeJeemeteke nQ~
Sleefmceved De$e, keefmceved keg$e, Decegefmceved Deceg$e, leefmcevedle$e, eefmceved e$e, yeng<egyeng$e~ ef Deeefo kees
es[kej Ssmee keeeW kene? ees, lJeefe, ceefe, FveceW $e elee veneR neslee nw~

mehleceble Deeefo eYe=efle MeyoeW mes hejs lemed elee neslee nw~~525~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(182)

mJejevlee: m$eerefuee

mehlecevlesYe DeeeeefoYee hejmlemed eleees YeJeefle~ Deeoew Deeefole~ SJeb ceOes ceOele~ Devles Devlele~ Dees
Deele~ cegKes cegKele~ he=s he=le~ heeex heee&le~ hetJex hetJe&le~ hejs hejle Fleeefo~

Focees n~~526~~
Foce mehlecevleeled nes YeJeefle~ $eeheJeeo~ Deefmceved Fn~

efkece~~527~~
efkece mehlecevleeled nes YeJeefle~ keefmceved kegn~

Deled keJe e~~528~~

efkece mehlecevleeled Deod YeJeefle keJeeosMee~ keefmceved keJe~

keeues efkebmeJe&eoskeevesYe SJe oe~~529~~

keeues Jele&ceevesYe mehlecesYe SYees oe YeJeefle~ keefmceved keeues keoe~ SJeb meJe&oe~ eoe~ Skeoe~ Deveoe~ keeue
Fefle efkeb? meJe&$e osMes~ meoe Fefle efveheele~ meJe&Meyoelhejes oeeleees YeJeefle~ meJe&me meYeeJee~ meJe&efmcevkeeues meoe~

Foceese&Oegveeoeveerced ~~530~~
keeues Jele&ceeveelmehlecevleeefooce heje efnb DeOegvee oeveerced Sles eleee YeJeefvle~

jLeejslesled ~~531~~
jLees hejle Foced Meyo Sle Fled Flesleew eehveesefle~ Deefmceved keeues Sleefn&~ FJeCee&JeCe&eesueexhe~ DeOegvee~ Foeveerced ~ FlLeced ~
Deeoew Deeefole, ceOesceOele, DeblesDeblele, DeesDeele, cegKescegKele, he=she=le, heeexheee&le, hetJexhetJe&efmceved Jee hetJe&le hejs hejefmceved Jeehejle Fleeefo~

mehleceble Fob mes n elee neslee nw~~526~~

eneB $e elee kee DeheJeeo nes ieee nw~ Deefmceved Fn

mehleceble efkeced mes n elee neslee nw~~527~~

keefmceved kegn yeve ieee~

mehleceble efkeb mes hejs Deled elee nes peelee nw Deewj efkeced kees keJe DeeosMe nes peelee nw~~528~~
keefmceved, keJe De nw 479JeW met$e mes keJe kes De kee ueeshe neskej elee efceuekej keJe yeve ieee~

keeue DeLe& ceW Jele&ceeve efkeb Deeefo mehleceble MeyoeW mes oe elee neslee nw~~529~~
keefmceved keeues efkeb kees ke DeeosMe neskej keoe meJe&efmceved keeues meJe&oe, eefmceved keeues eoe, Skeefmceved keeues
Skeoe, Deveefmceved keeues Deveoe~ keeue DeLe& ceW Ssmee keeeW kene? lees meJe&efmceved osMes Fme DeLe& ceW oe elee veneR ngDee~
meJe& Meyo mes hejs oe elee neslee nw Deewj meJe& kees me efveheele nes peelee nw~1
meJe&efmceved keeues meoe yeve ieee~

mehleceble Fob Meyo mes keeue DeLe& ceW efn& DeOegvee Deewj oeveerced elee neslee nw~~530~~
j Deewj Le mes hejs Foced kees Sle, Fled DeeosMe nes peelee nw~~531~~
Deefmceved keeues Sleefn&, Fled DeOegvee FJeCee&JeCe& 479 JeW met$e mes Fkeej kee ueeshe neskej DeOegvee yevee~
1. en Je=efe ceW nw~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(183)

oeoeveerceew leo mce=leew~~532~~

keeues Jee&ceeveelmehlecevleeeo hejew oeoeveerceew mce=leew~ leefmceved keeues leoe~ leoeveeR~

meeDeeee efveheelevles~~533~~
meeDeeee Meyoe keeuesefYeOeses efveheelevles ue#eCemet$ecevlejsCe ueeskeeefmeMeyoheeseejCeb efveheeleveb~ meceeves
Denefve mee~ meceeveme meYeeJees ee hejefJeefOe~ DeefmceVenefve Dee~ Focees DeeJeese e hejefJeefOe~ hetJe&efmceved mebJelmejs
heled~ hetJe&lejefmceved mebJelmejs hejeefj~

hetJe&hetJe&lejees hej Goejer e mebJelmejs~~534~~

hetJe&hetJe&lejees GledDeejer e YeJele~ eMeyoelhej DeeosMee mebJelmejsLex~

Foce mecemeCed ~~535~~

mehlecevleeefooce mecemeCed eleees YeJeefle mebJelmejsLex DeefmcevmebJelmejs Ss<ece~

hetJee&osjsegmed ~~536~~
mehlecevleelhetJee&osie&Ceeled hej Segmed eleees YeJeefle~ hetJe&efmceVenefve hetJexeg~ SJeb hejseg~ Deveseg~ Develejseg~
Flejseg~ kelejseg~ Dehejseg~

GYeeeod ege~~537~~
mehlecevleeogYeeMeyoelhejes egmed YeJeefle~ ekeejeled Segmed YeJeefle~ GYeeefmceVenefve GYeeseg~ GYeeeg~

keeue DeLe& ceW mehleceble leod mes hejs oe oeveerced elee nesles nQ~~532~~
leefmceved keeues leod kees leoeoerveeceefJeYeeew mes le neskej leoe, leoeveerced yevee~

mee, Dee Meyo efveheele mes efme nesles nQ~~533~~

mee Dee Meyo keeue DeLe& ceW efveheele mes efme nes peeles nQ JeekejCe met$e kes efyevee uees ke eefme Meyo he kee
GeejCe efveheele kenueelee nw~ pewmes meceeves Denefve mee eneB meceeve kees me DeeosMe SJeb Deeies e DeeosMe neskej mee
yevee nw~ Deefmceved Denefve Dee Foced kees De DeeosMe Deewj e efJeefOe neskej Dee yevee nw~

mebJelmej DeLe& ceW hetJe& Deewj hetJe&lej kees hej DeeosMe neskej ece mes Deeies
Gled Deewj Deeefj nes peelee nw~~534~~
hej Gled, hej Deeefj FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefo mes Dekeej kee ueeshe neskej heled hejeefj yevee~

mehleceble Fob Meyo mes mecemeCed elee neslee nw~~535~~

Deefmceved mebJelmejs DeLe& ceW Foced ef* mecemeCed kes DeCed kee DevegyebOe ueeshe neskej Foced kees F DeeosMe neskej
CeevegyebOe mes Je=ef neskej Ssmecemed yevee mekeej kees <ekeej SJeb me kees efJemeie& neskej Ss<ece yevee~

mehleceble hetJee&efo ieCe mes hejs Segmed elee neslee nw~~536~~

hetJe&efmceved Denefve hetJe& ef* efJeYeefe kee ueeshe SJeb Dekeej kee ueeshe neskej hetJexeg yevee~ Ssmes ner hejefmceved Denefve
hejseg, Deveefmceved Denefve Deveseg Develejefmceved Denefve-Develejseg Flejefmceved Denefve, Flejseg, kelejseg, Dehejseg yevee~

mehleceble GYee Meyo mes hejs egmed elee neslee nw~~537~~

ekeej mes Segmed elee neslee nw~ GYeeefmceved Denefve GYeeseg, GYeeeg~

(184)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

hejeosjseefJemed ~~538~~
hejeosie&Ceelhej SeefJemed eleees YeJeefle~ hejefmceVenefve hejseefJe~ SJeceveseefJe~ DeveleceseefJe~ Fleeefo~

ekeejJeeves leg Lee~~539~~

Deeeos meJe&veecve ekeejJeeves leg Lee YeJeefle~ ekeejMeyo meMeeLeex efJeMes<eeLe&e~ meeceeveYesoke ekeej~
meJexCe ekeejsCe meJe&Lee~ SJeceveLee~ eLee~ leLee~ GYeeLee~ hetJe&Lee~ DehejLee~ JeekeeeLe&efJeMes<esCe meJe&efJeYeefeYees %ese
Leeelee~ meJe&efmceved ekeejee eefo Jee meJe&efmceved ekeejs meJe&Lee Fleeefo~

mebKeeee ekeejs Oee~~540~~

mebKeeee hej ekeejJeeves Oee YeJeefle~ elegefYe& ekeejw elegOee&~ SJeb efOee~ SkeOee~ yengefYe ekeejwye&ngOee~
heeOee~ <ees{e~ <edekeeje Deme Fefle efJeen~

<e<ed GlJeced ~~541~~

<e<Meyomeevle GlJeb YeJeefle~ mehleOee~ DeOee~ veJeOee~ oMeOee~ meneOee~ ue#eOee~ keesefOee~

efef$eYeeb OeceCesOee e~~542~~

efef$eYeeb hejes OeceCed SOee e eleeew YeJele ekeejJeeves~ wOeb~ $ewOeb~ sOee~ $esOee~

FobefkebYeeb Leceg keee&~~543~~

hejeefo ieCe mes hejs SeefJemed elee neslee nw~~538~~
hejefmceved Denefve hejseefJe~ Ssmes ner DeveseefJe DeveleceseefJe Fleeefo~

ef Deeefo mes jefnle meJe&veece mes ekeej DeLe& ceW Lee elee neslee nw~~539~~
ekeej Meyo meMe DeLe&Jeeeer Deewj efJeMes<e DeLe&Jeeeer nw~ meeceeve ceW Yeso kejves Jeeues kees ekeej kenles nQ~ meJexCe
ekeejsCe, meJe& e, Lee efJeYeefe kee ueeshe neskej meJe&Lee yevee~ Fmeer ekeej mes DeveLee, esve ekeejsCe, eLee, leLee,
GYeeLee, hetJe&Lee, DehejLee Deeefo yeve iees~ Jeekee DeLe& keer efJeMes<elee mes meYeer efJeYeefeeeW mes Lee elee nes peelee nw~ pewmes
meJe&mcew ekeejee DeLeJee meJe&efmceved ekeejs meJe&Lee yeve ieee Fleeefo~

mebKee mes hejs ekeej DeLe& ceW Oee elee neslee nw~~540~~
elegefYe& ekeejw elegOee&, eYeeb ekeejeYeebefOee, Skesve ekeejsCe SkeOee, yengefYe ekeejw yengOee, heeOee~
Fleeefo~ <ed ekeeje Ssmee efJeen nw <e<ed pemed efJeYeefe kee ueeshe ngDee ~

<e<ed Meyo kes Deble kees Gkeej nes peelee nw~~541~~

<e G Oee mebefOe neskej SJeb leJeie& kees 522JeWs met$e mes Jeie& neskej Oee kees {e ngDee Dele <ees{e yevee~ Ssmes ner
mehleOee, DeOee, veJeOee, oMeOee, MeleOee, meneOee, ue#eOee, keesefOee~

ef, ef$e mes hejs ekeej DeLe& ceW OeceCed Deewj SOee elee neslee nw~~542~~
OeceCed kes DeCed kee DevegyebOe neskej CeevegyebOe kes efveefcee mes Je=ef neskej wOeb, $ew Oeb yevee~ SOee elee mes
FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefo mes FJeCe& kee ueeshe neskej sOee, $esOee yevee~

Fob efkeb mes ekeej DeLe& ceW Leceg elee neslee nw~~543~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(185)

FobefkebYeeb hej Leceg keee& ekeejJeeves~ Devesve ekeejsCe FlLeb~ kesve ekeejsCe keLeced~

DeeKeeleee leceeoe~~544~~
veecve DeeKeeleee hejemleceeoe eleee YeJeefvle~

eke=s lecelejhee~~545~~
eke=eLex Sles eleee YeJeefvle~ eke= Dee{e Dee{elej Dee{elece Dee{ehe~ SJeb JeweekejCelece JeweekejCelej
JeweekejCehe~ heeeflelece heeeflelej heeeflehe~

F&<eomeceehleew keuheosMeosMeeree~~546~~
F&<eoheefjmeceehleew DeLex keuheosMeosMeeree Sles eleee YeJeefvle~ F&<eoheefjmeceehle heg hegkeuhe~ hegosMe~ hegosMeere~
heeeflekeuhe~ heeefleosMeb~ heeefleosMeereb~ heeeflekeuheb~ (Sleew DeJeeew hegefuuebieew~ Deeb vehegbmekeefuebie hebeeflehebb)~

kegeflmeleJe=esvee&cve heeMe~~547~~
kegeflmeleJe=esvee&cve hej heeMe eleees YeJeefle~ kegeflmelees JeweekejCees JeweekejCeheeMe~

YetlehetJe&Je=esvee&cveejd ~~548~~
YetlehetJe&Je=esvee&cve hejejd eleees YeJeefle~ keej <eCekeejevegyebOeefoefle efJeMes<eCeeLe&~ YetlehetJe& Dee{e Dee{eej~
Dee{eejer~ Dee{eejb~ YetlehetJeex jepee jepeej~ YetlehetJee& je%eer jepeejer~ SJeb osJeej~ osJeejer~

yeuheeLee&lkeejkeemJee ceues iececeeves~~549~~

Devesve ekeejsCe Foced kees 541 met$e me Fled neskej FlLeb yevee, efkeb kees ke neskej keLeb yevee~

DeeKeele veece mes hejs lece Deeefo elee nesles nQ~~544~~

eke= DeLe& ceW lece, lej Deewj he es elee nesles nQ~~545~~
eke= Dee{e, Dee{elej, Dee{elece, Dee{ehe~ Ssmes ner JeweekejCelece, JeweekejCelej, JeweekejCehe
yevee~ meYeer peien eke= DeLe& ceW es elee nes peeles nQ~ heeeflelece, heeeflelej~ heeef le kes henues kes oes DeJee hegefuuebie
nQ Deewj heeefleheb, en vehegbmekeefuebie nw~

hetCe&lee ceW efkebefeled keceer jnves mes keuhe, osMe Deewj osMeere elee nesles nQ~~546~~
F&<eled Deheefjmeceehle-efkebefeled kece heg nw~ F&<eled Deheefjmeceehle heghegkeuhe, hegosMe, hegosMeere~ Ssmes ner
heeeflekeuhe, heeefleosMe, heeefleosMeere yevee~ (Deeeee& mes efkebefeled kece Deeeee&keuhe evmeeiej Fleeefo)~

kegeflmele Meyo mes hejs heeMe elee neslee nw~~547~~

kegeflmele JeweekejCeJeweekejCeheeMe yevee~

YetlehetJe& Je=efe Jeeues veece mes hejs ejd elee neslee nw~~548~~
eneB elee ceW keej Meyo <eCekeejevegyebOeeled FmeceW efJeMes<eCe kes efueS nw celeueye keejevegyebOe mes pees keee&
neslee nw~ mees eneB nes peeesiee~ YetlehetJe& Dee{e-pees henues Oeveer Lee Deye veneR nw Fme DeLe& ceW Dee{eej eerefuebie ceWDee{eejer, vehegbmeke ceW Dee{eejb~ Ssmes ner YetlehetJeex jepee jepeej jepeejer, osJeej osJeejer Fleeefo~

yeng DeLe& mes Deewj Deuhe DeLe& mes hejs cebieue DeLe& iececeeve nesves hej Memed
elee efJekeuhe mes nes peelee nw~~549~~

(186)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

yeLee&led DeuheeLee&e hej Memed eleees Jee YeJeefle ceues iececeeves~ yentved osefn~ yengMees osefn~ SJeb DeuheMees osefn,
Deuheb osefn~ mleeskeMees osefn, mleeskeb osefn~ MeleMees osefn, Meleb osefn~ meneMees osefn, meneb osefn~ ue#eMees eeeles, ue#eb eeeles~

Jeejme mebKeeee ke=lJemeged ~~550~~

Jeejme mebyeefvOeee mebKeeee hej ke=lJemeged eleees YeJeefle~ Gkeej GeejCeeLe&~ ke=lJemegedeleeevlee DeJeeeefve
meg~ hee Jeejeved Yeg*des heeke=lJe~ SJeb ieCeke=lJe~ keefleke=lJe~ yengke=lJe~ SJeb mehleke=lJees ieefle~ oMeke=lJees
ooeefle~ Meleke=lJees eeeles~ meneke=lJees ceveles Fefle~

efef$eelegYe& meged ~~551~~

Jeejme mebyebefOeYees efef$eelegYe& hej meged eleees YeJeefle~ ew Jeejew Yeg*des efYeg&*des ef$eYeg&*des~ elegYe&*des~

mebKeeee DeJeeJeevles leed ~~552~~

mebKeeee DeJeeJeevleeLex leed eleees YeJeefle~ ew DeJeeJeew eme Demeew eflee~ ef$elee~ elege~ heelee~ mehlelee~

heefjceeCes leed ~~553~~

heefjceeCesLex leed eleees YeJeefle~ elJeeefj heefjceeCeeefve eme elegeb~ SJeb efleeb ef$eleeb~

efef$eYeeceed ~~554~~
efef$eMeyoeYeeb hejesed eleees YeJeefle mecetnsLex~ ees mecetn eb~ $eeeCeeb mecetn $eeb~ GlmesOeceeveb eflee&iceeveefceefle
efefJeOeb ceeveb~

cee$ed~~555~~
yentved osefn-yengle osJees, GmeceW yengMe, DeuheMe~ mleeskeb osefn, mleeskeMe MeleMe, meneMe, ue#eMe Fleeefo~

Jeej DeLe& ceW mebKee mes hejs ke=lJemeged elee neslee nw~~550~~
eneB elee ceW Gkeej GeejCe kes efueS nw~ ke=lJemeged elee Jeeues Meyo DeJee nes peeles nQ~ heeJeejeved Yeg*des
heeke=lJe SJeb ieCeke=lJe, keefleke=lJe, yengke=lJe, mehleke=lJe, oMeke=lJees ooeefle-ome yeej oslee nw~ Meleke=lJees eeelesmeew yeej ceeBielee nw~ meneke=lJees ceveles-npeej yeej ceevelee nw~

Jeej DeLe& ceW ef, ef$e,elegjd mes hejs meged elee neslee nw~~551~~
ew Jeejew Yegbesef Yegbes, ef$e, eleg yeve ieee~

mebKee kes DeJeeJe DeLe& kes Deble ceW leed elee neslee nw~~552~~
ew DeJeeJeew eme Demeew ef Deew lee, eflee, ef$elee, elege, heelee, mehlelee, Fleeefo~

heefjceeCe DeLe& ceW leed elee neslee nw~~553~~

elJeeefj heefjceeCeeefve eme elegeb, efleeb, ef$eleeb~

ef ef$e mes hejs mecetn DeLe& ceW Deed elee neslee nw~~554~~
ees mecetn ef Deed FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefo FJeCe& kee ueeshe kejkes eb, $eeeCeeb mecetn $eeb yevee~
ceeve kes oes Yeso nQ~ GlmesOeceeve Deewj eflee&iceeve-DeLee&led TBeeF& kee eceeCe Deewj eew[eF& kee eceeCe~ ceeve kees
heefjceeCe Yeer kenles nQ~

heefjceeCe DeLe& ceW cee$ed elee neslee nw~~555~~

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(187)

heefjceeCes cee$ed eleees YeJeefle~ TeceeCeceme Tcee$ecegokeb~ Tcee$eer heefjKee~

eeosleodYees [eJevleg~~556~~
eod leod Sleod FleslesYe hejes [eJevleg eleees YeJeefle heefjceeCesLex~ Gkeej GeejCeeLe&~ elheefjceeCeceme eeJeeved~
SJeb leeJeeved~ SleeJeeved~

efkecees ef[evleg~~557~~
efkece Meyoelhejes ef[evleg eleees YeJeefle heefjceeCesLex~ efkeb heefjceeCeceme efkeeeved ~

Foce~~558~~
Foce hejes ef[evleg eleees YeJeefle heefjceeCesLex~ Fob heefjceeCeceme Feeved ~

DeYetleleeJes ke=YJeefmle<eg efJekeejeled efJe~~559~~

DeYetleleeJes efJekeejeled efJeeleees YeJeefle ke=YJeefmle<eg hejle~

Jeew eeJeCe&me F&lJeced ~~560~~

DeJeCe&me F&lJeb YeJeefle Jeew hejs~ meJee&henejer eleeme ueeshe~ efJeelees hejs hetJe&mJejme oerIe& Megkeueerkejesefle~
oerIeeaYeJeefle~ heg$eermeeled ~ hegmeeled~ keJeerkejesefle~ keJeerYeJeefle~ keJeermeeled~ cee$eerkejesefle~ cee$eerYeJeefle~ cee$eermeeled~
G eceeCeb Deme Gcee$eb-peueb, Gcee$eer-heefjKee~

eled leled Sleod Meyo mes heefjceeCe DeLe& ceW [eJevleg elee neslee nw~~556~~
eneB Gkeej GeejCe kes efueS nw~ eod [eJevleg [evegyebOesvlemJejeosueexhe 510JeW met$e mes eod kes Deod kee ueeshe neskej
eeJevle yevee~ Ssmes ner leeJevled SleeJevled nQ efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deeves mes eeJeeved leeJeeved SleeJeeved yeve ieee~

efkeced Meyo mes ceeve DeLe& ceW ef[evleg elee neslee nw~~557~~
efkeb heefjceeCeb Deme [evegyebOe mes Fced kee ueeshe neskej efkeeeved yevee~

Fob Meyo mes ceeve DeLe& ceW ef[evleg elee neslee nw~~558~~
Fob heefjceeCeb Deme eneB Fob kees Fved neskej FJeCee&JeCe& Fleeefo mes Fkeej kee ueeshe neskej Fevled efme
Feeved yevee~

DeYetle kes leeJe DeLe& ceW ke=, Yet, Demed Oeeleg kes Deeves hej efJekeej DeLe& ceW
efJe elee neslee nw~~559~~
pees efpeme he veneR nw hegve Gme he neslee nw Gmes DeYetle leeJe kenles nQ Deewj Fmes ner efJekeej kenles nQ pewmes
DeMegkeueb Megkeueb kejesefle-pees esle veneR nw Gmes esle kejlee nw~ eneB Megkeue Deced nw efJeYeefe kee ueeshe neskej

efJe elee kes Deeves hej DeJeCe& kees F& nes peelee nw~~560~~
SJeb efJe elee kee meJee&henejer ueeshe nes peelee nw~ efJe elee mes hejs hetJe& kes DeJeCe& kees lees F neslee nw leLee hetJe&
kes Deve mJejeW kees oerIe& nes peelee nw~ Dele MegkeueerYeJeefle DeoerIeexoerIeex YeJeefle Fefle oerIeea YeJeefle, Deheg$e heg$e meeled Fefle
heg$eer meeled FveceW DeJeCe& kees F& ngDee nw~ Deheg heg meeled Fefle hetmeeled eneB hetJe&mJej kees oerIe& ngDee nw~ Ssmes ner
DekeefJe keefJe meeled keJeermeeled, DekeefJeb keefJeb kejesefle Fefle keJeerkejesefle~ cee$eerkejesefle, cee$eerYeJeefle, cee$eermeeled
Fleeefo he yeve iees~

(188)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

TOJex oIvedemeew e~~561~~

TOJe&Jeeefeefve eceeCesLex oIvedemeew eleeew YeJele~ eMeyoevcee$ed YeJeefle~ T eceeCeceme ToIveb~
Temeb~ Tcee$ecegokeb~

nefmleheg<eeoCed e~~562~~
nefmleved heg<e FlesleeYeeb ceevesLexCed YeJeefle~ eMeyoevcee$ed oIved emed e YeJebefle~ nmleer eceeCeceme neefmleveb~
nefmlecee$eb~ nefmleoIveb~ nefmleemeb~ heg<e eceeCeceme heew<eb~ heg<ecee$eb~ heg<eoIveb~ heg<eemeced~ GokeefceleLe&~

eegleJe=esce&ed ~~563~~
eegleJe=esvee&cve hejes ceed eleees YeJeefle~ megJeCe eegleb megJeCe&ceeb~ SJeceVeb eegleceVeceeb~ Yemceceeb~ eefo Jee DeVeb
eeglece$e DeVecee keee~ DeVeb eeglece$e DeVeceeb peerJeveb~ Yemce eeglece$e Yemceceeb heekemLeeveb~ Yemceceees ce"~
Yemceceeer leheefmJeveer~ Yemceceeer leveg~

ve Jees heoeeesJe=&efjeiece~~564~~
Fn eef le<es Oees efJ eefOee ieceles~ Deeef oMeyo meceerheJeeve~ Fe Ge et leees Jeex mJejeCeeceeees
mJejelhetJe&eesefjkeejeskeejeesJe=&efve& YeJeefle leeesjeoew Je=efjeiecees YeJeefle CekeejvegyevOes leefles elees hejs~ mLeevesvlejlece Fefle

TOJe&Jeeeer ceeve DeLe& ceW oIved Deewj emed elee nesles nQ~~561~~
ekeej mes cee$ed elee Yeer neslee nw~ G eceeCeb Deme GoIveb, Gemeb, Gcee$eb yeve iees~ veoer, leeueeye Deeefo
kes peue kes ceeheves DeLe& ceW es elee nesles nQ~

nefmleved Deewj heg<e Meyo mes ceeve DeLe& ceW DeCed neslee nw~~562~~
e Meyo mes cee$ed, oIved emed elee Yeer nesles nQ~ nmleer eceeCeb Deme nefmleved efme efJeYeefe kee ueeshe neskej
CeevegyebOe mes hetJe& mJej kees Je=ef neskej neefmleveb, nefmleoIveb, nefmleemeb, nefmlecee$eb yeve iees~ Ssmes ner heg<e eceeCeb Deme
nw- heg<e efme efJeYeefe kee ueeshe neskej CeevegyebOe mes Je=ef neskej heew<eb, heg<ecee$eb, heg<eIveb, heg<eemeb yeve iees~ es
eceeCemeteke Meyo peue Deeefo kes efueS nQ~

eegleJe=efe Jeeues Meyo mes hejs ceed elee neslee nw~~563~~

megJeCe eegleb megJeCe& efme efJeYeefe kee ueeshe neskej megJeCe&ceeb yevee~ Ssmes ner DeVeb eeglebDeVeceeb, Yemceceeb
DeLeJee DeVeb eegleb De$e DeVecee keee, DeVeb eegleb De$e DeVeceeb peerJeveb, Yemceeegleb De$e Yemceceeb heekemLeeveb
Yemceceees ce", Yemceceeer leheefmJeveer, Yemceceeer leveg~ leerveeW efuebieeW ceW yeve peeles nQ~

mJej mes hetJe& Fkeej Gkeej keer Je=ef veneR nesleer nw efkebleg Fve oesveeW keer Deeefo ceW
Je=ef kee Deeiece neslee nw~~564~~
eneB eefle<esOe Deewj efJeefOe oesveeW peeveer peeleer nQ~ met$e ceW Deeefo Meyo meceerheJeeeer nQ~ Jees keer Jeglheefe efoKeeles nQ~
Fe-Ge-F Deewj G keer mebefOe kejves ceW FJeCeex ecemeJeCex Fleeefo met$e mes F kees ed neskej G efceuekej eg
yevee Gmekee he eueeves mes Yeeveg MeyoJeled efJeeve ceW et yevee nw Fmeer keer <eer kee efJeeve Jees yeve ieee nw~ eefo
F& Deewj G mJejeW keer Deeefo ceW nQ Ssmes mJej mes hetJe& Jeeues Fkeej Deewj Gkeej kees Je=ef veneR nesleer nw elegle CekeejevegyebOe
leefle elee kes Deeves hej Je=ef Fve oesveeW keer Deeefo ceW Je=ef kee Deeiece nes peelee nw~ mLeevesvlejlece Fme veee mes

Jeeveevlee: hegefuuee

keelev$eheceeuee

(189)

veeeeod ekeejme Sskeej Jekeejme Deewkeej~ JeekejCeb Jesefe DeOeerles Jee JeweekejCe~ ejs efveeesiees emesefle oewJeeefjke~
Jeesefjefle efkeb? cenevemes efveeesieesmesefle ceeneveefmeke~ Fleeefo~

meefvOevee&ce meceemee leefleesefle veecele~

eleg<keefceefle leleeseefcelesleJe&Jece&Cee~~1~~
YeeJemes v eef $ eef Jees v e Jeeef o heJe& l eJeef eCee~
ke=leeeeb heceeueeeeb eleg<keb hee&hete&le~~2~~
eleg<eef keuee m$eerCeeb leeelegmehleefleve=&Ceeced~
Deeheke eehekemleemeeb eerceeve=<eYeleerLe&ke=led ~~3~~
lesve yeendcew kegceeez e keefLeleb hee"nsleJes~
keeueehekeb lelkeewceejb veecvee MeyoevegMeemeveced ~~4~~
eovleefOee kesefeled efMeefKeve mkevoJeeefnve~
hegeefVeie&lemet$eb meelkeeueehekecele hejced ~~5~~
ekeej kees Sskeej SJeb Jekeej kees Deewkeej nes peelee nw~ pewmes-JeekejCeb Jesefe DeOeerles Jee-JeekejCe kees peevelee nw
DeLeJee he{lee nw~ FmeceW DeCed elee neskej JeekejCe kes ekeej kes hetJe& Sskeej kee Deeiece neskej nueble Jed ceW efceueves mes
JeweekejCe yevee~ ejs efveeesiees Deme-ej hej jnves kee nw efveeesie efpemekee Fme DeLe& ceW FkeCed elee neskej ej ceW Jekeej
kes hetJe& Deew kee Deeiece neskej okeej ceW efceueves mes oewJeej FkeCed jne FJeCee&JeCe&eesueexhe Fleeefo mes jkeej kes Dekeej
kee ueeshe neskej efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe oewJeeefjke yeve ieee~
met$e ceW Jees Meyo keeeW efoee? cenevemes efveeesiees Deme jmeesF&Iej ceW efveeesie nw Fmekee Fme DeLe& ceW FkeCed
elee mes Je=ef neskej ceeneveefmeke yevee nw efkebleg hetJe& ceW Fkeej Gkeej ve nesves mes Je=ef kee Deeiece veneR ngDee nw~
eneB en yeele Oeeve ceW jKevee eeefnS efke Deeiece Me$eg kes meceeve efkemeer kes mLeeve ceW ve neskej efce$eJeled he=Leked ner
neslee nw~ Fleeefo~
MueeskeeLe& -mebefOe, veece, meceeme Deewj leefle Fme ekeej mes Fve eej veeceeW kees eleg<ke kenles nQ~ Ssmes
Fme eleg<ke kees eer MeJe&Jece& Deeeee& ves kene nw ~ DeLee&led FmeceW mebefOe ekejCe, ef ueb ie ekejCe, meceeme ekejCe
Deewj leefle ekejCe nw Dele Fme hetJee&Oe& kees eleg<ke kenles nQ FmeceW Fve eej ekejCeeW kees eer MeJe&Jece& Deeeee&
ves het Ce& efkeee nw~~1~~
Jeeoer heer heJe&le kees etCe& kejves ceW Jee kes meMe eer YeeJemesve ef$eefJeefe cegefvejepe ves heceeuee veece keer eefeee
ceW Fme eleg<ke ekejCe kees hetCe& efkeee nw~~2~~
efeeeW keer eeQme" keueeSb nesleer nQ Deewj heg<eeW keer eewnej keueeSb nQ Fve meYeer keueeDeeW kees yeleueeves Jeeues eehle
kejeves Jeeues eerceeved leerLekej $e+<eYeosJe YeieJeeve nQ~~3~~
Gve $e+<eYeosJe YeieJeeved ves ner yeeeer Deewj kegceejer kees he{eves kes efueS Fme JeekejCe kees kene nw DeleSJe en
MeyoevegMeemeve keeueeheke Deewj keewceej veece mes Yeer eefme nw~~4~~
pees keesF& De%eeveer ueesie Ssmee kenles nQ efke mkeboJeener efMeKeer kes heg mes es met$e efvekeues ngS nQ Dele Fmes
keeueeheke kenles nQ~~5~~

(190)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

mJejevlee: m$eerefuee

leVe egeb ele keskeer Jeefe hueglemJejevegieced~

ef$ecee$eb e efMeKeer yeteeefoefle eeceeefCekeesefele~~6~~
ve ee$e ceele=keecveees mJejs<eg hueglemeben~
lemceeled eer$e+<eYeeefoefcelesJe eefleheeleeced~~7~~
Fefle eerYeeJemesvejefeleeeeb keeleb$eheceeueeeeb meeefoefveheCeb eLece meboYe&~
Deeeee& kenles nQ efke en yeele veneR nw keeeWefke keskeer-ceetj huegle mJej kee DevegmejCe kejles ngS yeesuelee nw~ Jen
huegle ef$eceeef$eke nw Deewj Jen ceetj ef$eceeef$eke yeesuelee nw en yeele eeceeefCeke nw~~6~~
efkebleg Fme JeekejCe ceW JeCe&mecegoee ceW mJejeW ceW huegle kee meben veneR efkeee nw FmeefueS en JeekejCe eer$e+<eYeosJe
mes ner GlheVe ngDee nw en yeele F nw Fme ekeej mes ner mJeerkeej kejvee eeefnS~~7~~
YeeJeeLe&-leermejs Mueeske ceW kene nw efke efeeeW keer eeQme" keueeSb Deewj heg<eeW keer eewnej keueeeW nQ Fvekees
Deeheke-eehle kejeves Jeeues YeieJeeved $e+<eYeosJe nQ~ GvneR YeieJeeved ves Deheveer heg$eer yeeeer Deewj megbojer Fve oesveeW kees he{eves
kes efueS en MeyoevegMeemeve-JeekejCe kene nw~ FmeerefueS Fmess keuee kees eehle kejeves Jeeueer nesves mes keeueeheke Deewj
kegceejer-hegef$eeeW kees he{eves kes efueS nesves mes keewceej es oes veece nQ~ eneB hej en keueehe JeekejCe ee keeueeheke
JeekejCe kes veece keer meeLe&kelee efoKeueeF& nw~
Fme ekeej eer YeeJemesve efJejefele keeleb$eheceeuee ceW meeefo kees efveefhele kejves Jeeuee eLece meboYe& hetCe& ngDee~

C C C

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(191)

DeLe efleere meboYe&

efle*vleekejCeced
meJe&kece&efJeefveceg&eb cegefeue#eee JeuueYeced~
eveYeefpeveb velJee efle*vle keLeles ceee~~1~~

DeLe leeoees efJeYeee eoMe&vles~~1~~

leee oMeefJeOee YeJeefvle~ keemlee? Jele&ceevee~ mehleceer~ heeceer~ emleveer~ Deeleveer~ hejes#ee~ emleveer~ DeeMeer~
YeefJe<evleer~ efeeeefleheefeefjefle~

Jee&ceevee~~2~~
efle lemed Deefvle~ efme Lemed Le~ efce Jemed cemed~ les Deeles Devles~ mes DeeLes OJes~ S Jens cens -Fceeefve DeeoMe Jeeveeefve
Jele&ceevemeb%eeefve YeJeefvle~

mehleceer~~3~~
eeled eeleeb egmed, eemed eeleb eele, eeb, eeJe eece~ F&le F&eeleeb F&jved~ F&Leemed F&eeLeeb F&OJeb, F&e F&Jeefn F&ceefn-Fceeefve
DeeoMe Jeeveeefve mehleceermeb%eeefve YeJeefvle~~

heeceer ~~4~~
DeLe efleere-mevoYe&

efle*vle ekejCe
MueeskeeLe&-mebhetCe& keceeX mes jefnle Deewj cegefe ue#ceer kes JeuueYe eer eveYe YeieJeeved kees vecemkeej kejkes ceQ
efle*vle ekejCe kenlee ntB~~1~~

DeLe efle, lemed Deeefo efJeYeefeeeB efoKeueeles nQ~~1~~

efJeYeefe kes ome Yeso nQ Jes keewve-keewve nw? Jele&ceevee, mehleceer, hebeceer, emleveer, Deeleveer, hejes#ee, emleveer, DeeMeer,
YeefJe<ebleer SJeb efeeeefleheefe es ome Yeso nQ~

Jele&ceeve keeue ceW Jele&ceevee efJeYeefe nesleer nw~~2~~

Jele&ceevee kes De"ejn Yeso nQ efle lemed Deefvle, efme Lemed Le, efce, Jemed cemed~ es veJe efJeYeefeeeB hejmcewheo meb%eke nQ~ les
Deeles Devles, mes DeeLes OJes~ S Jens cens~ es veJe efJeYeefeeeB Deelcevesheo meb%eke nQ~ es De"ejn Jeeve Jele&ceevee meb%eke nQ~
Fmes Deve JeekejCeeW ceW ued meb%ee nw~

mehleceer efJeYeefe nesleer nw~~3~~

eeled eeleeb egmed, eemed eeleb eele, eeb eeJe eece~ F&le F&eeleeb F&jve, F&Lemed F&eeLeeb F&OJeced, F&e F&Jeefn F&ceefn~ es
De"ejn Jeeve mehleceer meb%eke nw~ eejbYe kes veJeJeeve hejmcewheomeb%eke SJeb Deble ceW veJe Jeeve Deelcevesheo meb%eke nQ~
(Fmekees efJeefOeefue*d kenles nQ~)

heeceer efJeYeefe nesleer nw~~4~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(192)

efle*vle:

leg leeb Debleg, efn leb le, Deeefve DeeJe Deece, leeb Deeleeb, Devleeb, mJe DeeLeeb OJeb, Ss DeeJenw, Deecenw-Fceeefve Jeeveeefve
heeceermeb%eeefve YeJeefvle~~

emleveer~~5~~
efo leeb Deved efme leb le, Deced Je ce, le Deeleeb Devle, Leemed DeeLeeb OJeb, Fd Jeefn ceefn-Fceeefve Jeeveeefve emleveermeb%eeefve YeJeefvle~~

SJecesJeeeleveer~~6~~
SleevesJeeelevesLexefYeOeseseleveermeb%eeefve YeJeefvle~~

hejes#ee~~7~~
Ded, Delegmed Gmed, Leued DeLegmed De Ded Je ce, S Deeles Fjs, mes DeeLes OJes, S Jens cens-Fceeefve Jeeveeefve hejes#emeb%eeefve YeJebefle~~

emleveer~~8~~
lee leejew leejmed, leeefme leemLemed, leemLe, leeefmce leemJemed leemcemed, lee leejew leejmed, leemes leemeeLes leeOJes, leens leemJens
leemcens-Fceeefve Jeeveeefve emleveermeb%eeefve YeJeefvle~~

DeeMeer~~9~~
eeled eemleeb eemegmed, eemed eemleb eemle, eemeb eemJe eemce, meer< meereemleeb meerjved, meeremed meereemLeeb meerOJeb, meere
meerJeefn meerceefn-Fceeefve Jeeveeefve DeeMeer meb%eeefve YeJeefvle~~

memeefnleeefve leeoerefve YeefJe<evleer~~10~~

leg leeb Devleg, efn leb le, Deeefve DeeJe Deece~ leeb Deeleeb Devleeb, mJe DeeLeeb OJeb, Ss DeeJenw Deecenw~ es De"ejn Jeeve
hebeceer meb%eke nesles nQ~~ (Fmes ueesd kenles nQ~)

yeerles ngS keue efove kes efueS emleveer efJeYeefe nesleer nw~~5~~
efo leeb Deved, efme leb le, Deced Je ce~ le Deeleeb Devle, Leemed DeeLeeb OJeb, Fd Jeefn ceefn~ es De"ejn Jeeve emleveer meb%eke
nQ~ (Fmes ue*d Yeer kenles nQ~)

Deepe kes yeerles ngS keeue kees Deeleveer kenles nQ~~6~~

es ner Gheeg&e De"ejn efJeYeefeeeB Deeleve kes DeLe& cesb Deekej Deeleveer meb%eke kenueeleer nQ~ (Fmes ueg*d kenles nQ)
1

DeleLe& Yetlekeeue ceW hejes#ee efJeYeefe nesleer nw~~7~~

Ded Delegmed Gmed, Leued DeLegmed De, Ded Je ce~ S Deeles Fjs, mes DeeLes OJes, S Jens cens~ es De"ejn Jeeve hejes#ee
meb%eke nesles nQ~ (Fmes efued kenles nQ~)

Deeves Jeeues keue kes efueS emleveer efJeYeefe nesleer nw~~8~~

lee leejew leejme, leeefme leemLemed leemLe, leeefmece leemJemed leemcemed~ lee leejew leejmed, leemes leemeeLes leeOJes, leens leemJens
leemcens~ es De"ejn Jeeve emleveer meb%eke nesles nQ~ (en uegd nw)

DeeMeerJe&eve ceW DeeMeer efJeYeefe nesleer nw~~9~~

eeled eemleeb eemegmed, eemed eemleb eemle, eemeced eemJe eemce~ meer meereemleeb meerjved, meeremed meereemLeeb, meerOJeb,
meere meerJeefn meerceefn~ es De"ejn Jeeve DeeMeer meb%eke nQ~ (en DeeeMer efueb*d nw)

YeefJe<eled DeLe& ceW me meefnle efle Deeefo efJeYeefeeeB YeefJe<evleer kenueeleer nQ~~10~~
1. DeleLe&Yetle keeue Gmes kenles nQ pees efeee Deheves peerJeve ceW ve yeerleer nes kesJeue megveer peeleer nes pewmes Ye. MeeefvleveeLe ngS Les~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(193)

meefle melemed meefvle, meefme meLemed meLe, meeefce meeJemed meecemed meles mesles mevles, memes mesLes meOJes, mes
meeJens meecens-mesve meefnleeefve leeoerefve Jeeveeefve YeefJe<evleermeb%eeefve YeJeefvle~~

eeoerefve efeeeefleheefe~~11~~
meled meleeb meved, memed meleb mele, meb meeJe meeced, mele mesleeb mevle, meLeemed mesLeeb meOJeb, mes meeJeefn
meeceefn-mesve meefnleeefve eeoerefve efeeeefleheefemeb%eeefve YeJeefvle~~

<e[eee meeJe&Oeelegkeced~~12~~
<eCCeeb efJeYeeerveeb Deeeeeleees efJeYeee meeJe&Oeelegkemeb%ee YeJeefvle~~

DeLe hejmcewheoeefve~~13~~
meJe&efJeYeeerveeb Deeoew veJeJeeveeefve hejmcewheomeb%eeefve YeJeefvle~ Gej$e veJeenCeelhejenCeeesn hetJee& veJesefle DeJeievleJeb~
efle lemed Deefvle~ efme Lemed, Le~ efce Jemed cemed~ SJeb meJe&efJeYeefe<eg~

veJe hejeCeelceves~~14~~
meJe&efJeYeeerveeb hejeefCe veJeJeeveeefve Deelcevesheomeb%eeefve YeJeefvle~ les Deeles Devles~ mes DeeLes OJes~ S Jens cens~ SJeb meJe&efJeYeefe<eg~

$eerefCe $eerefCe eLececeOeceesecee~~15~~

hejmcewheoeveeceelcevesheoeveeb e $eerefCe $eerefCe Jeeveeefve eLececeOeceeseceheg<emeb%eeefve YeJeefvle~ efle lemed Deefvle Fefle
meefle melemed meefvle, meefme meLemed meLe, meeefce meeJemed meecemed~ meles mesles mevles, memes mesLes meOJes, mes
meeJens meecens~
me meefnle efle Deeefo De"ejn efJeYeefeeeB YeefJe<eled meb%eke nesleer nQ (en d nQ)

me meefnle efo Deeefo efJeYeefeeeB efeeeefleheefe nesleer nQ~~11~~

efo Deeefo efJeYeefeeeb emleveer ceW nQ GvneRb kes hetJe& ceW <e pees[ osves mes efeeeefleheefe ceW yeve peeleer nQ~ meled meleeb
meved, memed meleb mele, meb meeJe meece~ mele mesleeb mevle, meLeemed mesLeeb meOJeb, mes meeJeefn meeceefn~ es De"ejn
efJeYeefeeeB efeeeefleheefe meb%eke nQ (Fmes *d kenles nQ)

hetJe& keer eej efJeYeefeeeB meeJe&Oeelegke nQ~~12~~

n efJeYeefeeeW kes Deeefo keer eej efJeYeefeeeB meeJe&Oeelegke meb%eke nQ~ Gvekes veece -Jele&ceevee, mehleceer, heeceer,
emleveer es eej nQ~

Deeefo kes veJe veJe Jeeve hejmcewheo meb%eke nesles nQ~~13~~

meYeer efJeYeefeeeW ceW Deeefo kes veJe-veJe Jeeve hejmcewheo meb%eke nesles nQ~
Deieues met$e ceW veJe Meyo Deewj hej Meyo kee enCe nw Dele eneB hetJe& keer veJe Ssmee mecePe uesvee eeefnS~ pewmesefle lemed Debefle, efme, Lemed Le, efce Jemed cemed~ Ssmes ner meYeer efJeYeefeeeW ceW mecePe uesvee~

Deeies keer veJe Deelcevesheo meb%eke nQ~~14~~

meYeer efJeYeefeeeW ceW Deieueer-Deieueer veJe efJeYeefeeeB Deelcevesheo meb%eke nQ~ pewmes-les Deeles Devles, mes DeeLes OJes, S
Jens cens~ Ssmes ner meYeer efJeYeefeeeW ceW mecePevee eeefnS~

leerve-leerve Jeeve eLece, ceOece, Gece nesles nQ~~15~~

hejmcewheo Deewj Deelcevesheo keer efJeYeefeeeW ceW leerve-leerve Jeeve eLece heg<e, ceOece heg<e, Gece heg<e meb%eke nesles

(194)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

eLeceheg<e~ efme Lemed Le Fefle ceOeceheg<e~ efce Jemed cemed Flegeceheg<e~ les Deeles Devles Fefle eLeceheg<e~ mes DeeLes OJes
Fefle ceOeceheg<e~ S Jens cens Flegeceheg<e~ SJeb meJe&efJeYeefe<eg~ Slee efJeYeeees Oeeleeseexpevles~ kees Oeeleg?

efeeeYeeJees Oeeleg~~16~~
e Meyo efeeeb YeeJeeefle mebheeoeefle me Oeelegmeb%ees YeJeefle~ Fefle YJeeoerveeb Oeelegmeb%eeeeb~ Yet meeeeeb Yet Fefle efmLeles~

elee hej~~17~~
eleereles DevesveeLe& me elee~ efJekeefmeleeLe& FleLe&~ eke=les hej eleees YeJeefle~ Fefle meJe&leeefoeme~

keeues~~18~~
Jee&ceeveleerleYeefJe<euue#eCe keeue~ keeue FleefOeke=leb YeJeefle~

meceefle Jele&ceevee~~19~~
eejyOeeheefjmeceehleefeeeue#eCe meceleerlegeles~ meceeflekeeues Jele&ceevee efJeYeefeYe&Jeefle~ le$eeefhe egieheoeoMebJeeveeehleew-

Mes<eelkee&efj hejmcewheoced ~~20~~

Mes<ee#eceeCekeejCejefnleeelees kee&efj hejmcewheob YeJeefle~ le$eeefhenQ~ pewmes-efle lemed Deefvle es eLece heg<e nQ~ efme Lemed Le es ceOece heg<e nQ~ efce Jemed cemed es Gece heg<e meb%eke nQ~ les
Deeles Devles es eLece heg<e nQ~ mes DeeLes OJes es ceOece nQ~ Ss Jens cens es Gece heg<e nQ~
Fmeer ekeej mes meYeer efJeYeefeeeW ceW mecePe uesvee eeefnS~
es meYeer efJeYeefeeeb Oeeleg ceW ueieeF& peeleer nQ~ Oeeleg efkemes kenles nQ?

efeee YeeJe kees Oeeleg kenles nQb~~16~~

pees Meyo efeee kees YeeefJele (efeee kee Jeeeke ee yeesOe kejeves Jeeuee) kejlee nw, mebheeefole kejlee nw Jen Oeelegmeb%eke
nw~ Fme ekeej mes Yet Deeefo MeyoeW keer Oeeleg meb%ee nes ieF&~ Yet meee DeLe& ceW nw -meee kee DeLe& nw JeJenej eje YeJeve
efeee-Yet Oeeleg efmLele nw~

Oeeleg mes hejs elee nesles nQ~~17~~

efpememes DeLe& eleerefle ceW Deelee nw Gmes elee kenles nQ~ DeLee&led pees DeLe& kees efJekeefmele kejs Jen elee nw~ eke=efle mes
hejs elee neslee nw~ Fme efveece mes meYeer efle, lemed Deeefo efJeYeefeeeB Ske meeLe Dee ieF~

keeue DeLe& ceW efJeYeefeeeB nesleer nQ~~18~~

keeue kes leerve Yeso nQ- Jele&ceeve, Yetle Deewj YeefJe<eled~ keeues Fme met$e mes eneB keeue kee ekejCe DeefOekeej ceW nw~

mebeefle DeLe& ceW Jele&ceevee efJeYeefe nesleer nw~~19~~

efpemekee eejbYe nes ieee nw Deewj meceeefhle veneR ngF& nw Gme efeee kee pees ue#eCe nw Gme keeue kees mebeefle kenles nQ~
ener Jele&ceeve keeue nw~ mebeeflekeeue kes DeLe& ceW Jele&ceevee efJeYeefe nesleer nw~ Fme Jele&ceevee ceW Yeer Ske meeLe De"ejn
efJeYeefeeeB Dee ieF~ leye-

Mes<e mes kelee& ceW hejmcewheo neslee nw~~20~~

Mes<e-Je#eceeCe keejCeeW mes jefnle Oeeleg mes kelee& DeLe& ceW hejmcewheo neslee nw~ GmeceW Yeer Ske meeLe veJe JeeveeW kes
Deeves hej-

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(195)

veeefcve eegpeceevesefhe eLece~~21~~

veeefcve eegpeceevesheeegpeceevesefhe eLeceheg<ees YeJeefle~ le$eeheskelJeefJeJe#eeeeb eLecewkeJeeveb efle~

Deved efJekejCe kee&efj~~22~~

OeeleesefJe&kejCemeb%ekeesved YeJeefle kee&efj efJeefnles meeJe&Oeelegkes hejs~

Deefve e efJekejCes~~23~~
veecevlemeueIegveecegheOeeeee iegCees YeJeleefvJekejCes hejs~ kees iegCe?

Dejd hetJex s e mevOe#ejs iegCe~~24~~

et&Ceeb ($e+JeCe&FJeCe&GJeCee&veeb) Dejd hetJex s e mevOe#ejs iegCees YeJeefle~ FlegJeCe&me Deeskeejes iegCe~ meefvOe~ me
YeJeefle~ leLewJe eflJeefJe#eeeeb eLeceheg<eefJeeveb lemed~ Yet lemed Fefle efmLeles-

jmekeejeesefJe&me=~~25~~
heoevles jshemekeejeesefJe&me=es YeJeefle~ leew YeJele~ leLewJe yenglJe efJeJe#eeeeb eLeceheg<eyengJeeveb Deefvle~ Yet Deefvle Fefle efmLeles-

veece kes eeesie kejves hej Yeer eLece heg<e neslee nw~~21~~
veece kes eeesie kejves Deewj veneR kejves hej Yeer eLece heg<e neslee nw~ GmeceW SkeJeeve keer efJeJe#ee nesves hej eLece heg<e
kee SkeJeeve efle nw~ Dele Yet efle nw~

kelee& ceW Deved efJekejCe neslee nw~~22~~

kelee& ceW kens iees meeJe&Oeelegke efJeYeefe kes Deeves hej Oeeleg mes efJekejCe meb%eke Deved neslee nw~

Deved efJekejCe kes Deeves hej iegCe neslee nw~~23~~

efpemekes Deble ceW veeefce (F G $e+) nes leLee GheOee ceW veeefce (F G $e+) nes Ssmeer Oeeleg kees Deved efJekejCe kes Deeves hej
iegCe nes peelee nw~
iegCe efkemes kenles nQ?

Dejd Deewj hetJe& kes oes mebOe#ej iegCemeb%eke nQ~~24~~

$e+JeCe& kees Dejd FJeCe& kees S GJeCe& kees Dees nesvee iegCe kenueelee nw~ $e+JeCe&, FJeCe&, GJeCe& Fvekeer mebefOe kejves
hej $e+F jce=JeCe& met$e $e+ kees jd neskej efj yevee~ hegve efj G nw, FJeCeex ecemeJeCex ve e hejes ueeshe met$e mes jd ced
G yevee JebpevecemJejb hejJeCe veesle met$e mes eg& yeve ieee Fmekee he Yeeveg kes meceeve eueeves mes et&Ceeb heo Je=efe ceW nw
efpemekee DeLe& nw, $e+JeCe&, FJeCe& Deewj GJeCe& kees ece mes Dejd Deewj hetJe& kes oes mebOe#ej-S, Dees, iegCe neslee nw~ Fme efveece
mes eneB Yet kees Dees iegCe neskej Dees De efle nw Dees DeJed met$e mes mebefOe neskej YeJeefle yeve ieee~ Fmekes meeLe eLece heg<e
kes me Meyo kee eeesie kejves mes Jeekee mhe nes peelee nw~ me YeJeefle-Jen neslee nw~ Gmeer ekeej mes efJeeve keer efJeJe#ee
ceW eLece heg<e kee efJeeve lemed efJeYeefe nw Yet lemed Fefle efmLele nw~
Deved efJekejCe kele&efj mes Deved efJekejCe kejkes Deeefve e efJekejCes met$e mes iegCe neskej YeJelemed yevee~

jkeej mekeej kees efJeme= (efJemeie&) nes peelee nw~~25~~

heo kes Deble ceW jkeej Deewj mekeej kee efJemeie& nes peelee nw Dele YeJele yevee~ leew YeJele-Jes oesveeW nesles nQ~ Gmeer
ekeej mes yengJeeve keer efJeJe#ee ceW eLeceheg<e kees yengJeeve Deefvle nw~ Yet Deefvle en efmLele nw~
hetJeexe Deved efJekejCe Deewj iegCe kejkes YeJed De Deefvle nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(196)

efle*vle:

DemevOe#ejeesjme leew leuueeshee~~26~~

Fn OeelegemleeJes DekeejmevOe#ejees hejleeskeejme DekeejmevOe#ejew YeJelemlelhejeesueexhees YeJeefle~ les YeJeefvle~

eg<ceefo ceOece~~27~~
eg<ceefo eegpeceeveseegpeceevesefhe ceOece heg<ees YeJeefle~ lJeb YeJeefme~ egJeeb YeJeLe eteb YeJeLe~

Demceegece~~28~~
Demceefo eegpeceeveseegpeceevesefhe Gece heg<ees YeJeefle~

DemJe JeceesoeaIe&~~29~~
Deme oerIeex YeJeefle Jecees, hejle~ Denb YeJeeefce~ DeeJeeb YeJeeJe~ Jeeb YeJeece~ Deeegpeceevesefhe~ YeJeefle, YeJele,
YeJeefvle~ YeJeefme, YeJeLe, YeJeLe~ YeJeeefce, YeJeeJe, YeJeece~ YeeJekece&efJeJe#eeeeb-

Deelcevesheoeefve YeeJekece&Cees~~30~~
Oeeleesjelcevesheoeefve YeJeefvle YeeJekece&CeesjLe&ees~ Dekece&keeeleesYee&Jes, mekece&keelkece&efCe e~

ueppeemeeeefmLeeflepeeiejCeb Je=ef#eeYeepeerefJelecejCeced ~
1
mJehveeer[eefeoerhleLee& OeeleJe Sles kece&efJecegee~~1~~

Dekeej Deewj mebOe#ej kes hejs Dekeej nw Fmekee ueeshe nes peelee nw~~26~~
eneB Oeeleg kes emleeJe ceW Dekeej Deewj mebOe#ej kes hejs jnves hej Dekeej kees Dekeej Deewj mebOe#ej nes peeles nQ Deewj
Fvekes hejs Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~ Dele YeJeefvle yevee~ les YeJeefvle-Jes nesles nQ~

eg<ceod ceW ceOece heg<e neslee nw~~27~~

eg<ceod kee eeesie kejves hej DeLeJee veneR eeesie kejves hej Yeer ceOece heg<e neslee nw~ Gheeg&e efJeefOe kes Devegmeej efme
Lemed Le efJeYeefe ceW-lJeb YeJeefme-let neslee nw~ egJeeb YeJeLe-legce oesveeW nesles nes~ eteb YeJeLe-legce meye nesles nes~

Demceod ceW Gece heg<e neslee nw~~28~~

Demceod kee eeesie kejves hej ee veneR eeesie kejves hej Yeer Gece heg<e neslee nw~ Yet efce nw Deved efJekejCed iegCe kejkes
YeJed De efce jne~

Je, ce kes Deeves hej Dekeej kees oerIe& nes peelee nw~~29~~
Dele YeJeeefce yevee~ Denb YeJeeefce-ceQ neslee nttB~ DeeJeeb YeJeeJe-nce oesveeW nesles nQ~ Jeeb YeJeece-nce meye nesles
nQ~ eLece, ceOece, Gece heg<e kes eeesie veneR kejves hej Yeer DeLe& mhe jnlee nw~ eLee-YeJeefle YeJele YeJeefvle, YeJeefme
YeJeLe YeJeLe, YeJeeefce YeJeeJe YeJeece~

efeee ceW YeeJe Deewj kece& keer efJeJe#ee kes nesves hej YeeJe, kece& ceW Deelcevesheo neslee nw~~30~~
YeeJe Deewj kece& kes DeLe& ceW Oeeleg mes Deelcevesheo nes peelee nw~ Dekece&ke Oeeleg mes YeeJe ceW SJeb mekece&ke Oeeleg mes kece&
ceW eeesie neslee nw~
Dekece&ke Oeeleg keewve nQ?
MueeskeeLe&-ueppee, meee, efmLeefle, peeiejCe, Je=ef, veeMe, Yee, peerJeve, cejCe, Meeve, eer[e, efe, eebefle Fve
DeLe& Jeeues Oeeleg Dekece&ke nesles nQ~ DeLee&led Fvekes eeesie ceW kece& keejke veneR jnlee nw~~1~~
1. Meeve Fefle hee"eblejb~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(197)

efeeeheob kele=&heosve egeb Jehes#eles e$e efkeefcelehes#eeb~

mekece&keb leb megefOeees Jeoefvle Mes<emlelees Oeelegjkece&ke meeled ~~2~~
kees YeeJe?

mevcee$eb YeeJeefueb meeomebhe=eb leg keejkew~

OeelJeLe& kesJeue Meges YeeJe FleefYeOeereles~~1~~
le$e eLecewkeJeevecesJe~ efkeb kece&? efeeeefJe<eeb kece&~ le$e efJeeveyengJeeveceefhe~ ceOeceeseceheg<eeJeefhe~

meeJe&Oeelegkes eCed ~~31~~

Oeeleesee&Ced YeJeefle YeeJekece&CeesefJe&efnles meeJe&Oeelegkes hejs~

veecevleeesOee&legefJekejCeeesieg&Ce~~32~~
veecevleeesOee&legefJekejCeeesieg&Cees YeJeefle~ Fefle iegCes eehles-

ve CekeejevegyevOeeseereleees~~33~~
veecevleeveeb veecegheOeeveeb e iegCees ve YeJeefle CekeejevegyevOeeseereleees hejle~ YeeJes-Yeteles~ kece&efCe-

eeoe Ghemeiee& efeeeeesies~~34~~

mekece&ke Oeeleg keewve nQ?
peneB keee& heo mes ege efeee heo, keee Fmekeer Dehes#ee jKelee nw, efJeeved peve Gme Oeeleg kees mekece&ke kenles nQ~
yeekeer Mes<e OeelegSB Dekece&ke nQ~~2~~
YeeJe efkemes kenles nQ?
MueeskeeLe&-pees mevcee$e nw, mJehele meeehe nw, YeeJe efuebie nw, keejkeeW kes mecheke& mes jefnle nw Ssmee kesJeue,
Meg Oeeleg kee DeLe& YeeJe kenueelee nw~~1~~
Fme YeeJe ceW eLece heg<e kee SkeJeeve ner neslee nw~
kece& efkemes kenles nQ?
efeee kes efJe<ee kees kece& kenles nw~ kece& ceW efJeeve yengJeeve Yeer nesles nQ~ SJeb ceOece, Gece heg<e Yeer nesles nQ~
eneB YeeJe DeLe& ceW efJeJeef#ele Yet Oeeleg mes Deelcevesheo kes eLece heg<e kee SkeJeeve les efJeYeefe nw~ Yet les nw~

meeJe&Oeelegke ceW eCed neslee nw~~31~~

YeeJe, kece& ceW kens iees meeJe&Oeelegke kes Deeves hej Oeeleg mes eCed efJekejCe neslee nw~ Cekeej kee DevegyebOe nes peelee nw~

veeceble, Oeeleg Deewj efJekejCe kees iegCe nes peelee nw~~32~~

Fme met$e ceW Yet kees iegCe eehle Lee efkevleg-

CekeejevegyebOe Deewj eseerele (G*vle) ekejCe kes Deeves hej iegCe veneR neslee nw~~33~~
CeevegyebOe Deewj eseere kes Deeves hej veeceble Deewj veeefce GheOee Jeeues Oeeleg kees iegC e veneR neslee nw~ Dele YeeJe ceWYeteles yeve ieee~
kece& keer efJeJe#ee ceW-

efeee kes eesie ceW e Deeefo Ghemeie& nesles nQ~~34~~

(198)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

eeoe efeeeeesies Ghemeiee& YeJeefvle~ kes les eeoe?

ehejehemecevJeJeefveog&jefYeJeefOemetoefleefveeeflehee&hee~
GheDeeef*efleefJebMeeflejs<e meKes Ghemeie&ieCe keefLele keefJeefYe~~1~~
Dekece&kee Deefhe OeeleJe meeshemeiee& mekece&kee YeJeefvle~ DevegYeteles~

Deeles DeeLes Fefle e~~35~~

Dekeejelhejeesjeles DeeLes FlesleeesjeefoefjYe&Jeefle~ DevegYetesles~ DevegYetevles~ DevegYetemes DevegYetesLes DevegYeteOJes~ DevegYetes
DevegYeteeJens DevegYeteecens~ SJeb meJe&Oeeletveeb~ SOe*dJe=ew~

keee&efj eeefo*evegyevOesYe~~36~~
eeefoYees *evegyevOesYee kee&ee&lcevesheoeefve YeJeefvle~ SOeles SOesles SOevles~ SOemes SOesLes SOeOJes~ SOes SOeeJens
SOeecens~ YeeJes-SOeles~ [ghee<eg_ed heekes~ Dekeej meceenejevegyevOes~
Jes eeefo Ghemeie& keewve nQ?
MueeskeeLe&-e, hej, Dehe, meb, Deveg, DeJe, efvej, ogj, DeefYe, efJe, DeefOe, meg, Gled, Deefle, efve, eefle, heefj, Deefhe, Ghe,
Dee*d ns meKes! Fme ekeej mes keefJeeeW ves es Ghemeie&ieCe yeerme yeleueees nQ~~1~~
Dekece&ke Yeer Oeeleg Ghemeie& meefnle neskej mekece&ke yeve peeles nQ~ Dekece&ke Yet Oeeleg ceW Deveg Ghemeie& ueieeves mes
Gmekee DeLe& DevegYeJe kejvee nesieee nw~ Dele DevegYeteles yeve ieee~ kece& ceW meYeer Jeeve Deewj eLece, ceOece, Gece heg<e
nesves mes Deelceves heo keer meYeer efJeYeefeeeB DeeeWieer~ Dele-DevegYete Deeles nQ~

Dekeej mes hejs Deeles, DeeLes keer Deeefo kees F nes peelee nw~~35~~
DevegYete FlesDevegYetesles, DevegYete Devles met$e 26 mes Dekeej kee ueeshe neskej DevegYetevles yevee~ DevegYete S
nw~ met$e 26 mes Ske Dekeej kee ueeshe neskej DevegYetes yevee~ DevegYete Jens, ns, met$e 29JeW mes Je, ce kes Deeves hej Dekeej
kees oerIe& nes peelee nw~ Dele DevegYeteeJens DevegYeteecens~ yevee~
DevegYeteles
DevegYetesles
DevegYetevles
DevegYetemes
DevegYetesLes
DevegYeteOJes
DevegYetes
DevegYeteeJens
DevegYeteecens
Ssmes ner meYeer OeelegDeeW kes he eueWies~
SOe*d Oeeleg Je=ef DeLe& ceW nw~

eeefo Deewj *evegyebOe Jeeueer OeelegSB keee& ceW Deelceves heo nesleer nQ~~36~~
SOed les nw Deved efJekejCe kele&efj 22JeW met$e mes Deved efJekejCe neskej SOeles yevee~ Ssmes ner SOed De Deeles nQ nw
Deeles DeeLes Fefle e met$e mes Dee kees F neskej mebefOe neskej SOesles SOed De Devles nw~ met$e 26 mes Ske Dekeej kee ueeshe
neskej SOevles yevee~
SOed Ded S 26met$e mes Dekeej kee ueeshe neskej SOes yevee~
SOed De Jens Deewj cens nw~ met$e 29JeW mes Dekeej kees oerIe& neskej SOeeJens SOeecens yevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(199)

Fv_epeeosYeeced ~~37~~
FVevleeled _eevegvOeeeepeeose kee&eg&Yeeheoeefve YeJeefvle~ heeefle heele heeefvle~ heeef me heeLe heeLe~ heeeefce
heeeJe heeece~ heeles heesles heevles~ heemes heesLes heeOJes~ hees heeeJens heeecens~ YeeJes-heeles~ DeefJeJeef#elekece&keeskece&kees
YeJeefle~ kece&efCe-heeles heesles heevles~ heemes~ heesLes heeOJes~ hees heeeJens heeecens~

mcesveeleerles~~38~~
mcesve mebeesiesleerles keeues Jee&ceevee efJeYeefeYe&Jeefle~ YeJeefle mce~ SOeles mce~ heeef le mce~ heeles mce Fleeefo~

efJeOeeefo<eg mehleceer e~~39~~

efJeOeeefo<eg Jee&ceeveeelees mehleceer heeceer e YeJeefle~ kes efJeOeeoe? efJeefOeefvecev$eCeecev$eCeeOes<eCemeceeMvekees
efJeefOe~ efJeefOe kee&JeesheosMe~ DeLeJee De%eele%eehekees efJeefOe~ osJeeved epesle~ epeleg~ epeleeb~ nesceb pegngeeled~ pegnesleg~ e$e
eeesieSOeles
SOesles
SOevles
SOemes
SOesLes
SOeOJes
SOes
SOeeJens
SOeecens
YeeJe ceW-eCe efJekejCe mes SOeles yevee nw~ en Oeeleg Dekece&ke nw Dele kece& ceW he veneR yeves nQ~
[ghee<eg_ed Oeeleg hekeeves DeLe& ceW nw~ [g<eg_ed DevegyebOe nw, Dekeej meceenej DevegyebOe ceW nw~

FVeble _eevegyebOe, epeeefo Oeeleg kelee& ceW GYeeheoer nesles nQ~~37~~

heed Oeeleg ceW _ed kee DevegyebOe ngDee nw Dele Fmekes he hejmcewheo Deewj Deelcevesheo oesveeW ceW eueWies~ hetJeexe Deved
efJekejCe Deewj Deefvle Deewj S Deeves hej Dekeej kee ueeshe Deewj Je, ce kes Deeves hej Dekeej kees oerIe& kejkes GYeeheo ceW he
euee ueerefpees~ eLeeheeefle
heele
heeefvle
heeles
heesles
heevles
heeefme
heeLe
heeLe
heemes
heesLes
heeOJes
heeeefce
heeeJe
heeece
hees
heeeJens
heeecens
YeeJe ceW-heeles~ eeefhe heed Oeeleg mekece&ke nw lees Yeer kece& keer efJeJe#ee ve nes lees Dekece&ke neskej YeeJe ceW elee
neslee nw~
kece&efCeeeesie ceWheeles, heesles heevles~ heemes heesLes, heeOJes~ hees, heeeJens, heeecens~

mce kes meeLe Deleerle keeue nes peelee nw~~38~~

mce Meyo kes eeesie kes meeLe Jele&ceevee efJeYeefe Deleerle keeue kes DeLe& ceW nes peeleer nw~
eLee-SOeles mce-ye{lee Lee~ heeefle mce-hekeelee Lee~ Fleeefo~

efJeefOe Deeefo ceW mehleceer Deewj hebeceer nesleer nw~~39~~

efJeefOe Deeefo DeLeeX ceW Jele&ceeve Oeeleg mes mehleceer Deewj hebeceer efJeYeefeeeB nesleer nQ~ efJeefOe Deeefo keewve-keewve nQ?
efJeefOe, efveceb$eCe, Deeceb$eCe, DeOes<eCe Deewj mebeMveke es efJeefOe Meyo mes kens peeles nQ~ efJeefOe-kele&Je kee GheosMe osvee
DeLeJee De%eele kees yeleueevee~ pewmes-osJeeved epesle, epeleg, epeleeb-osJeeW keer hetpee kejvee eeefnS~ nesceb pegngeeled,

(200)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

efeeceeCes eleJeeeesefmle leefVecev$eCeb~ Fn ees ve Yeg_peerle~ ve Yeg*deeb YeJeeved~ e$e efeeceeCes eleJeeees veeefmle
leoecev$eCeb~ Fnemeerle~ Deemleeb YeJeeved~ melkeejhetJe&kees JeeheejesOes<eCeb~ eteb ceeCeJekeceOeeheesOJeced~ kee&Jeeueesevee
meceMve~ Denes efkeb JeekejCeceefOeeere Gle JesoceefOeeere~ Denes efkeb veekeceOeew DeenesefmJeoueejceOeew~ ee_ee
eeLe&vee~ efYe#eeb ces oOee~ #es$eb ces oOeerLee~ keveeb ces osefn~ cece megJeCe olmJe~ DeeefoMeyoeles<eCeefJe%eehevee%eeheveeoe~
#eerCeb eefle kece&eefleheeoveb es<eCeb~ ie=nerleJeslevemlJeb~ kecee&efCe kegee&~ kegJeeaLee keg~ keg<Je~ DeefOekeb eefle mJekeee&meteveb
efJe%eeheveb~ Denes osJe Fob keee&ceJeOeejes~ DeJeOeeje~ meJex<eeb mJemJekeee&efveeceeefleheeovecee%eeheveb~ efJeee SJeb eJelexjved
eJee&vleeced~ elee SJeb ejseg~

eeMeyome e mehlecee~~40~~
Dekeejelhejme mehleceereeMeyome FYe&Jeefle~ YeJesled YeJesleeb~

eecedegmeesefjeefceegmeew~~41~~
Dekeejelhejeesee&cegmeesefjeefceegmeew YeJele~ YeJeseg~ YeJes YeJesleb YeJesle~ YeJeseb YeJesJe YeJesce~~ YeeJes-Yetesle~
pegnesleg-nesce kejvee eeefnS~
efpemekes kejves ceW eleJeee (yeeOee) nw Jen efveceb$eCe nw~
pewmes-Fn ees ve Yegbpeerle, ve Yeg*deeb YeJeeved-Fme ee ceW Deehekees Yeespeve veneR kejvee eeefn S~ Yeespeve veneR
keefjes~ efpemekes kejves ces eleJeee veneR nw Jen Deeceb$eCe nw~
pewmes-Fn Deemeerled, Deemleeb YeJeeved- eneB Deehe yewef"es, "nefjes~ melkeej hetJe&ke Jeeheej DeOes<eCe kenueelee nw~
pewmes-eteb ceeCeJekeb DeOeeheesOJeb-Deehe ueesie yeeueke kees he{eFes~ kele&Je keer Deeueesevee-efJeeej kejvee
mebeMve kenueelee nw~ Denes efkeb JeekejCeceefOeeere Gle JesoceefOeeere-ceQ JeekejCe he{B DeLeJee Jeso he{B? Denes efkeb
veekeceOeew DenesefmJeouebkeejceOeew-Denes ceQ veeke kee DeOeeve keB ee Deuebkeej kee DeOeeve keB? eeeeeeLe&vee-efYe#eeb ces oee-cegPes efYe#ee osJees~ #es$eb ces oOeerLee-cegPes #es$e osJees~ keveeb ces osefn-cegPes kevee osJees~
cece megJeCe olmJe-cegPes megJeCe& osJees~
Deeefo Meyo mes es<eCe, efJe%eeheve, %eeheve, Dee%eeheve, Deeefo DeLe& uesveeeeefnS~ #eerCeb eefle kece&eefleheeoveb es#eCeb#eerCe kes eefle kece& kee eefleheeove kejvee es<eCe kenueelee nw~ pewmes -ie=nerleJeslevemlJeb-let Jesleve ues egkee nw~ kecee&efCe
kegee&, kegJeeaLee, keg, keg<Je-keece kejes~
DeefOekeb eefle mJekeee meteveb efJe%eeheveb-DeefOeke kes eefle Deheves keee& kees metefele kejvee efJe%eeheve nw~ Denes osJe!
Fob keee&ceJeOeejes:, DeJeOeeje-Denes osJe! Fme keee& kee DeJeOeejCe kejes~ meYeer kees Deheves-Deheves keee& kes efveece kee
eefleheeove kejvee Dee%eeheve kenueelee nw~ efJeepeve Fme ekeej eJe=efe kejW~ eefleieCe Fme ekeej keer eee& kejW~
Fme efJeefOe Deeefo DeLe& ceW henues mehleceer Deeleer nw~ Yet eeled nw Deved efJekejCe nes ieee~ iegCe neskej YeJed De eeled jne~

Dekeej mes hejs mehleceer kes ee Meyo kees Fkeej neslee nw~~40~~
YeJe Fled mebefOe neskej YeJesled yevee~ meJe&$e ee kees F kejkes mebefOe kejles peeFes~ YeJesleeb YeJe egmed ~

Dekeej mes hejs eeced, egmed kees Fegmed nes peelee nw~~41~~
YeJe Fegmed YeJeseg~ YeJe Feced YeJeseced yevee~
YeeJe ceW-Yetesle~ kece& ceW-DevegYetesle, DevegYeteseeleeb~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(201)

kece&efCe~ DevegYetesle DevegYeteseeleeb DevegYetesjved~ SOesle SsOeseeleeb SOesjved~ SOesLee SOeseeLeeb SOesOJeb~ SOese SOesJeefn SOesceefn~
YeeJes-SOesle~ heesled heesleeb heeseg~ hees heesleb heesle~ heeseb heesJe heesce~ heesle heeseeleeb heesjved~ YeeJes-heesle~
kece&efCe-heesle~ heeseeleeb heesjved~

heecevegceleew~~42~~
Deveg%eevecevegceefle~ leogheeefOekesLex heeceer YeJeefle~

meceLe&veeefMe<eese~~43~~
efeeemeg eeslmeen meceLe&vee~ FmeeLe&me DeeMebmeveb DeeMeer~ meceLe&veeefMe<eesjLe&eese heeceer YeJeefle~ YeJeleg~ DeeefMeef<e~
DeeefMeef<e~ legeesmleeleCed Jee JeeJe~ YeJeleeled YeJeleeb YeJevleg~

nsjkeejeonvles~~44~~
Dekeejelhejme nsueexhees YeJeefle Denvles~ YeJe, YeJeleeled, YeJeleeod YeJeleb YeJele~ YeJeeefve YeJeeJe YeJeece~ YeeJesYeteleeb~ kece&efCe-DevegYeteleeb~
SOed kee kele&efj eeesie ceW-SOesle, YeeJe ceW-SOesle~
heed kee keee& ceW-heesled~ Deelcevesheo ceW-heesle~
YeeJe ceW-heesle~ kece& ceW -heesle, heeseeleeb~
eeesie ceW-YeJesled YeJesleeb YeJeseg~ YeJes YeJesleb YeJesle~ YeJeseced YeJesJe YeJesce~
SOesle SOeseeleeb SOesjved~ SOesLee SOeseeLeeb SOesOJeb~ SOese SOesJeefn SOesceefn~
YeeJe ceW-SOesle~
hejmcew-heesled heesleeb heeseg~ hees heesleb heesle~ heeseced heesJe heesce~
Dee.-heesle heeseeleeb heesjved~ heesLee heeseeLeeb heesOJeb~ heese heesJeefn heesceefn~
YeeJes-heesle~
kece& ceW-heesle heeseeleeb heesjved~ heesLee, heeseeLeeb, heesOJeb~ heese heesJeefn heesceefn~

Devegceefle DeLe& ceW heeceer nesleer nw~~42~~

Deveg%eeve kees Devegceefle kenles nQ~ Gme GheeefOeke DeLe& ceW heeceer efJeYeefe nesleer nw ~

meceLe&ve Deewj DeeefMe<e ceW Yeer heeceer nesleer nw~43~~

efeeeDeeW ceW eeslmeen kejvee meceLe&ve nw~ F DeLe& kees kenvee DeeMeer<e nw~ meceLe&ve Deew j DeeefMe<e kes DeLe& ceW heeceer
nesleer nw~ Yet Oeeleg mes leg efJeYeefe nw Deved efJekejCe Deewj iegCe neskej YeJeleg yevee~ DeeefMeef<e legeesmleeleCed Jee JeeJe
Fme Je=efe mes DeeefMe<e DeLe& ceW leg Deewj efn efJeYeefe kees efJekeuhe mes leeleCed nes peelee nw~ DeCed kee DevegyebOe neskej
YeJeleeled yevee~ YeJeleeb, YeJevleg YeJe efn nw~

nved Oeeleg kees es[kej Dekeej mes hejs efn kee ueeshe nes peelee nw~~44~~
YeJe, YeJeleeled ~
YeJeleg YeJeleeled, YeJeleeb, YeJevleg~ YeJe, YeJeleeled~ YeJeleb YeJele~ YeJeeefve YeJeeJe YeJeece~
YeeJe ceW-Yeteleeb~ kece& ceW-DevegYeteleeb~ DevegYete Deeleeb nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(202)

efle*vle:

DeeoeleeceeLeeceeosefj~~45~~
Dekeejelhejees Deeleeb DeeLeeb~ FlesleeesjeefoefjYe&Jeefle~ DevegYetesleeb~ DevegYetevleeb~ DevegYetemJe DevegYetesLeeb DevegYeteOJeb~ DevegYetew
DevegYeteeJenw~ DevegYeteecenw~ SOeleeb SOesleeb SOevleeb~ SOemJe SOesLeeb SOeOJeb~ SOew SOeeJenw SOeecenw~ YeeJes-SOeleeb~ kece&efCe-SOeleeb
SOesleeb SOevleeb~ heeleg heeleeled heeleeod heeleeb heevleg~ heeleeb heesleeb heevleeb~ YeeJes-heeleeb~ kece&efCe-heeleeb heesleeb heevleeb~

YetlekejCeJelee~~46~~
Yetleceleerleb kejCeb efeee eme letlekejCeb meeOeveb leefeles eemeeb lee YetlekejCeJele~ YetlekejCeJelees
emleveeleveerefeeeefleheeeesleerles keeues YeJeefvle~ ees YeJe keeuees emleve le$e emleveer YeJeefle~

De[d OeelJeeefone&mleveeleveerefeeeefleheefe<eg~~47~~
OeeleesjeoeJe[eiecees YeJeefle emleveeleveerefeeeefleheefe<eg hejle~

heoevles Oegeb eLece~~25~~

heoevles Jele&ceeveeveeb Oegeb Devlejlece eLecees YeJeefle~ DeYeJeled DeYeJeleeb DeYeJeved~ DeYeJe DeYeJeleb DeYeJele~ DeYeJeb

Dekeej mes hejs Deeleeb, DeeLeeb keer Deeefo kees Fkeej nes peelee nw~~45~~
DevegYetesleeb, DevegYetevleeb~
DevegYeteleeb DevegYetesleeb DevegYetevleeb~ DevegYetemJe, DevegYetesLeeb DevegYeteOJeb~ DevegYetew DevegYeteeJenw DevegYeteecenw~
hebeceer- SOeleeb
SOesleeb
SOevleeb
heeleg heeleeled heeleeb
heebleg
SOemJe
SOesLeeb
SOeOJeb
hee, heeleeled heeleb
heele
SOew
SOeeJenw
SOeecenw
heeeefve
heeeJe
heeece~
YeeJe ceW-SOeleeb
kece& ceWDeelceves- heeleeb
heesleeb
heevleeb
heeleeb
heesleebheevleeb
heemJe
heesLeeb
heeOJeb
heemJe
heesLeeb
heeOJeb
heew
heeeJenw
heeecenw
heew
heeeJenw
heeecenw~
YeeJe ceW-heeleeb~

YetlekejCeJeleer emleveer Deeefo efJeYeefeeeB nQ~~46~~

Deleerle keeue keer efeee nw efpemecesW Gmes YetlekejCe kenles nQ Jen YetlekejCe meeOeve efpevekes heeee peelee nw Jes efeeeeW
YetlekejCeJeled DeLee&led Deleerle keeue Jeeueer kenueeleer nQ~ emleveer, DeeleveerDeewj efeeeefleheefe es efJeYeefeeeB Deleerle keeue ceW
nesleer nQ~ e-yeerlee ngDee keue efove kee keeue emleve kenueelee nw Gme DeLe& ceW emleveer efJeYeefe nesleer nw~
Yet Oeeleg mes efo efJeYeefe DeeF& Fkeej kee DevegyebOe neskej Deved efJekejCe Deewj iegCe ngDee~ YeJed De od jne~

emleveer, Deeleveer, efeeeefleheefe kes Deeves hej Oeeleg keer Deeefo ceW
Ded, kee Deeiece neslee nw~~47~~
heo kes Deble ceW Oegd kees eLece De#ej neslee nw~~25~~
DeYeJeled yeve ieee~ efme efJeYeefe kes Fkeej kee DevegyebOe neskej DeYeJe yevee~ Je, ce kes Deeves hej hetJe&mJej kees oerIe&
en met$e henues Dee egkee nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(203)

DeYeJeeJe DeYeJeece~ YeeJes-DeYetele~ kece&efCe-DevJeYetele DevJeYetesleeb DevJeYetevle~ De[d OeelJeeefomet$eyeeOeveeLe&cegejeesie~

mJejeoerveeb Je=efjeos~~48~~
mJejeoerveeb Oeeletveeb DeeefomJejme Je=efYe&Jeefle emleveeefo<eg hejle~ SsOele SsOesleeb SsOevle~ SsOeLee SsOesLeeb SsOeOJeb~
SsOes SsOeeJeefn SsOeeceefn~ YeeJes-SsOele~ kece&efCe-SsOele SsOesleeb~ SsOevle~ Deheeled Deheeleeb Deheeved~ Deheele Deheesleeb
Deheevle~ YeeJes-Deheele~ kece&efCe-Deheele Deheesleeb Deheevle~

ceemceeesies emleveer e~~49~~

ceemceeesies emleveeleveer e YeJeefle~

ve ceeceemceeesies~~50~~
ceeeesies ceemceeesies e OeelesjeoeJe[eiecees ve YeJeefle~ ceemce YeJeled ceemce YeJeleeb ceemceYeJeved ~~ ceemce SOele ceemce
neskej DeYeJeeJe DeYeJeece yevee~ Deced kes Deeves hej Yeer met$e 26JeW mes Dekeej kee ueeshe ng Dee nw~
DeYeJeled DeYeJeleeb DeYeJeved~ DeYeJe DeYeJeleb DeYeJele~ DeYeJeced DeYeJeeJe DeYeJeece~ YeeJe DeLe& ceW-DeYetele~
kece& ceW- DevJeYetele
DevJeYetesleeb
DevJeYetevle
DevJeYeteLee
DevJeYetesLeeb
DevJeYeteOJeb
DevJeYetes
DevJeYeteeJeefn
DevJeYeteeceefn
eneB Ded kee Deeiece kejves kes yeeo ceW eefo Ghemeie& kee eeesie nes lees Oeeleg kes yeeo ceW Ded kee Deeiece neslee nw~
Fmekees yeeefOele kejves kes efueS Deeies kee met$e kenles nQ S Oed De le nw~
kenves kee celeueye en nw efke eefo Jeeve mes Oeeleg kee DeejbYe lees Ded neslee mJej mes Je=ef nes Ghemeie& hetJe&ke Oeeleg
kee eeesie nes lees Ghemeie& kes yeeo Oeeleg mes henues Ded ness~

emleveer Deeefo kes Deeves hej mJej nw Deeefo ceW efpemekes Ssmes Oeeleg kes
Deeefo mJej kees Je=ef nes peeleer nw~~48~~
YeeJe DeLe& ceW-SsOele~
Dele- SsOele
SsOesleeb
SsOevleeb
SsOeLee
SsOesLeeb
SsOeOJeb
SsOes
SsOeeJeefn
SsOeeceefn
Deheeled Deheeleeb Deheeved ~ Dehee Deheeleb Deheele~ Deheeced DeheeeJe Deheeece~
Dee.-Deheele Deheesleeb Deheevle~ DeheeLee DeheesLeeb DeheeOJeb~ Dehees DeheeeJeefn Deheeeceefn~
YeeJe ceW-Deheele~ kece& ceW- Deheele
Deheesleeb
Deheevle
DeheeLee
DeheesLeeb
DeheeOJeb
Dehees
DeheeeJeefn
Deheeeceefn

ceemce kes eesie ceW emleveer, Deeleveer efJeYeefeeeB nesleer nQ~~49~~

cee Deewj ceemce kes eesie ceW Oeeleg keer Deeefo ceW Ded kee Deeiece veneR neslee nw~~50~~
ceemce YeJeled ceemce YeJeleeb, ceemce YeJeved ~
ceemce SOele~ ceemce heele~ YeeJe ceW-ceemce Yetele~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(204)

efle*vle:

SOesleeb ceemce SOevle~ ceemce heeled ceemce heeleeb ceemce heeved ~~ ceemce heele ceemce heesleeb ceemce heevle~ YeeJes-ceemce
Yetele~ kece&efCe-ceemceevegYetele ceemceevegYeteleeb ceemceevegYetevle~ eg eJeCes~

egJe Me= e~~51~~

egJees Oeeleesveg&eleees YeJeefle meeJe&Oeelegkes hejs Me= DeeosMee~ e=Ceesefle e=Cegle e=CJeefvle~ DeefvJekejCe kee&jerefle efveoxMeeled
eflJeyenglJeeese hejmcew mehleceeb e efn Jeeves e iegCees ve YeJeefle~ Gej$e eoMe&les~ e=Cegeeled e=Cegeeleeb e=Cegeg~ e=Ceesleg~ ve
CekeejevegyevOeeseerefeleesefle egJemleeleCelees iegCeefve<esOe~ e=Cegleeled Me=Cegleeb e=CJevleg~

veese efJekejCeeomebeesieeled ~~52~~

Demebeesieeled hetJee&VegefJekejCeeled hejme nsueexhees YeJeefle~ e=Ceg e=Cegleeled egCe=leb e=Cegle~ e=CeJeeefve e=CeJeeJe e=CeJeece~
Dee=Ceesled Dee=Cegleeb Dee=CJeved~ kece&efCe-

veecevleeveeb eCeeefeefeVeeMeerefeJeseerefeles<eg es oerIe&~~53~~

veecevleeveeb Oeeletveeb oerIeex YeJeefle eCeeefo<eg es Jeew e hejs~ etesle eteles~ eteleeb~ Deetele~ Fleeefo~ ef<eOeg ieleeb~
ef<eOeg Meees ceeues e~
kece& ceW-ceemce DevegYetele~ Fleeefo~
eg Oeeleg megveves DeLe& ceW nw~

eg Oeeleg mes veg efJekejCe neslee nw meeJe&Oeelegke kes Deeves hej, SJeb eg kees e= DeeosMe neslee nw~~51~~
e=Ceesefle
e=Cegle
e=CJeefvle
e=Ceesef<e
e=CegLe
e=CegLe
e=Ceesefce
e=CegJe
e=Cegce~
Deved efJekejCe kele&efj Fme efveoxMe mes efJeeve Deewj yengJeeve ceW hejmcewheo keer mehleceer ceW efn efJeYeefe iegCe veneR
nesleer nw en yeele Deeies yeleueeesieW~
en eg Oeeleg mJeeefo ieCe keer nw Dele FmeceW Deved efJekejCe ve neskej veg efJekejCe neslee nw~
mehleceer ceW- e=Cegeeled
e=Cegeeleeb
e=Cegeg
e=Cegee
e=Cegeeleb
e=Cegeele
e=Cegeeced
e=CegeeJe
e=Cegeece
heeceer ceW-veCekeejevegyebOe eseereleees Fme met$e mes eg Oeeleg mes leeleCed elee nesves hej iegCe kee efve<esOe nes ieee
nw~ Dele e=Cegleeved yevee~ e=Ceg efn nw~

Demebeesie mes hetJe& veg efJekejCe mes hejs efn kee ueeshe nes peelee nw~~52~~
hebeceer ceW- e=Ceesleg, e=Cegleeled
eCeg, e=Cegleeled
e=CeJeeefve

e=Cegleeb
e=Cegleb
e=CeJeeJe

e=CJevleg~
e=Cegle~
e=CeJeece~

eCed Deeefo, e, efJe elee kes Deeves hej veeceble Oeeleg kees oerIe& nes peelee nw~~53~~
Jele&ceevee-

eteles
etemes
etes

etesles
etesLes
eteeJens

etebles
eteOJes
eteecens

mehleceer- etesle
etesLee
etese

eteseeleeb
eteseeLeeb
etesJeefn

etesjved
etesOJeb
etesceefn

efle*vle:

(205)

keelev$eheceeuee

OeelJeeos <e me~~54~~

OeelJeeos <eme mees YeJeefle~ mesOeefle~ mLeemesveemesOeefleefmeemeef_<Jeepeeb De[Yeemeevlejesefle meme <elJeb~ eefle<esOeefle~
le$e mesOelesie&leeefJeefle Jeeveeodieleew ve <elJeb~ heefjmesOeefle~ mesOele~ mesOeefvle~ mesOesled ~mesOeleg~ DemesOeled~ Ceer*d eeheCes~

Cees ve~~55~~
OeelJeeosCe&me vees YeJeefle~ veeefle veele veeefvle~ veeles veesles veevles~ veesled~ veesle~ veeleg~ veeleeb~ Deveeled~
Deveele~ YeeJes-veereles~ kece&CesJeb~ emebd Yebmed DeJeebmeves~ OJebmed ieleew e~ ceveesjvegmJeejes Oegef Fefle vekeejmeevegmJeej~ ebmeles
ebmesles ebmevles~ Yebmeles~ OJebmeles~

DeefveovegyevOeeveeceiegCesve<eueeshe~~56~~
FovegyevOeJeefpe&leeveeb Oeeletveeb Deveg<eueeshees YeJeefle DeiegCes elees hejs kecee&efCe~ emeles emesles emevles SJeb Yemeles~
OJemeles~ Dele SJe Jepe&veeefoovegyevOeeveeb Oeeletveeb vegjeieceesefmle iegCeeiegCes elees hejs ~ eefLe Jeefke keewefues~ Meefke Meeeeb~
evLeles~ Jeles~ Meles~ evLeles evLesles~ Meeles~ Meesles Meevles~ Jeeles~ Jeesles~ Jeevles~ gveefo mece=ew~
hebeceer-

eteleeb
etesleeb
etevleeb
eetemJe
etesLeeb
eteOJeb
etew
eteeJenw
eteecenw
ef<eOeg Oeeleg ieefle DeLe& ceW nw~ ef<eOet Meee Deewj cebieue DeLe& ceW nw~

Deetele
DeeteLee
Deetes

Deetesleeb Deeteble
DeetesLeeb DeeteOJeced
DeeteeJeefn Deeteeceefn

Oeeleg kes Deeefo kee <ekeej mekeej nes peelee nw~~54~~

efmeOed nw Deved efJekejCe Deewj iegCe neskej mesOeefle yevee~ mLee, Deemed mesOeefle, efmeed meefe <Jebefpe FveceW Ded DeYeemeeblej
(JeJeOeeve jnves hej Yeer) mekeej kees <ekeej nes peelee nw~ pewmes eefle<esOeefle~
Oeeleg hee" ceW ieleeb he{e nw FmeefueS peneB ieefle mes efYeVe DeLe& nw JeneB <e veneR neslee pew mes heefjmesOeefle, yevee~
mesOeefle, mesOele mesOeefvle~ mesOeefme mesOeLe mesOeLe~ mesOeeefce mesOeeJe mesOeece~ mesOesled~ mesOeleg~ DemesOeled ~
Ceer*d Oeeleg ues peeves DeLe& ceW nw~

Oeeleg keer Deeefo kee Cekeej vekeej nes peelee nw~~55~~

en Oeeleg GYeeheoer nw Dele hejmcewheo Deelceves heo oesveeW ceW he eueWies~
Jele&veeefle
veele
veeefvle
veeles
veeefme
veeLe
veeLe
veemes
veeeefce
veeeJe
veeece
vees

veesles
veesLes
veeeJens

veebles
veeOJes
veeecens

mehle-

veesled
vees
veeseced

veesleeced
veesleb
veesJe

veeseg
veesle
veesce

veesle
veesLee
veese

veeseeleeb
veeseeLeeb
veesJeefn

veesjved
veesOJeb~
veesceefn

hebe-

veeleg, veeleeled
vee, veeleeled
veeeefve

veeleeb
veeleb
veeeJe

veevleg
veele
veeece

veeleeb
veemJe
veew

veesleeb
veesLeeb
veeeJenw

veevleeb
veeOJeb
veecenw

(206)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

vevoefle vevole vevoefvle~ veveles~ Jeefo DeefYeJeeovemleglees~ Jevoles Jevosles Jevovles~ kece&efCe-Jeveles~ obMe oMeves~ <ee
mJes~ <Jee heefj<Jes je jeies~

obefMe<eefe<Jeefejeerveeceefve~~57~~
Sles<eeceefve efJekejCes hejsveg<eueeshees YeJeefle~ oMeefle~ oMesled oMeleg~ DeoMeled~ YeeJes-oMeles~ mepeefle~ mepesled~ mepeleg~
Demepeled~ mepeles~ heefj<Jepeles~ jpeefle~ jpesefoleeefo~

jesefjefve ce=iejceCeeLex Jee~~58~~

ce=iejceCeeLex jesjveg<eueeshees Jee YeJeefle Fefve hejs~ jpeefle keefeeceve eeg*des~ Oeeleese nsleew Fefle Fved YeJeefle~
jpeeefle~ he#es jeeefle~ efJeg ef#eJeg efvejmeves~ keueceg iueeveew~ eceg ceg peceg efpeceg Deoves~
e-

Deveeled
Deveeleeb
Deveeved
Deveele
Deveesleeb
Deveevle
Devee
Deveeleb
Deveele
DeveeLee
DeveesLeeb
DeveeOJeb
Deveeced
DeveeeJe
Deveeece
Devees
DeveeeJeefn Deveeeceefn
YeeJe ceW veereles~ kece& ceW-veereles~ veeresle~ veereleeb~ Deveerele~ evmed Yevme Oeeleg ve nesves kes DeLe& ceW nw~ OJevme Oeeleg
ieefle DeLe& ceW nw~ ceveesjvegmJeejes Oegef Fme met$e mes vekeej kees DevegmJeej nes ieee~ ebmeles, Yebmeles, OJebmeles~ Ssmes eejeW
efJeYeefeeeW ceW eueWies~

Fled DevegyebOe mes jefnle Oeeleg kes Deveg<ebie kee ueeshe nes peelee nw~~56~~
kece&efCe eeesie ceW iegCe jefnle elee kes Deeves hej Deveg<ebie kee ueeshe neslee nw Dele emeles emesles emebles Yemeles~
OJemeles Fmeer efveece mes Jeefpe&le nesves mes iegCeer DeiegCeer elee kes Deeves hej Fled DevegyebOe Jeeues Oeeleg kees veg kee Deeiece neslee
nw~ eefLe, Jeefke Oeeleg kegefuelee DeLe& ceW nw Meefke Mebkee DeLe& ceW nw~ Fve leerveeW OeelegDeeW ceW Fkeej kee DevegyebOe nw Dele veg
kee Deeiece neskej evLeles Jeles, Meles~ kece&efCe eeesie ceW-evLeles, Jeeles~ Meeles~ Fvekes hetjs he eejeW ceW eueWies~
gveefo Oeeleg mece=ef DeLe& ceW nw g Deewj Fkeej kee DevegyebOe ngDee nw~ veg kee Deeiece neskej vevoefle, vevole veboefvle
yevee~ kece& ceW-vebeles~ Jeefo Oeeleg DeefYeJeeove Deewj mlegefle DeLe& ceW nw~ Jevoles Jevosles Jevovles~ Deeefo~ kece& ceW-Jebeles~ obMe
Oeeleg keeves DeLe& ceW nw~ <ee mJebie DeLe& ceW nw <ee Deeefuebieve DeLe& ceW nw~ je Oeeleg jeie DeLe& ceW nw~

Deved efJekejCe kes Deeves hej obMed <eed jed Oeeleg kes Deveg<ebie kee ueeshe nes peelee nw~~57~~
Dele oMeefle, oMesled, oMeleg, DeoMeled yeveWies~ YeeJe ceW-oMeles~ <ebped-mepeefle, mepesled mepeleg Demepeled~ mepeles,
heefj<Jepeles~ jpeefle Fleeefo~

ce=ie kees jceCe kejeves DeLe& ceW esjCeeLe&ke Fved kes Deeves hej jed
kee efJekeuhe mes Deveg<ebie ueeshe neslee nw~~58~~
ce=ieb jpeefle keefeled leced Deve eeges keesF& ce=ie kes meeLe jceCe kejlee nw Deewj Gmekees keesF& esjCee mes jceCe-eer[e
kejelee nw~
Oeeleese nsleew Fved Fme met$e mes Fved elee neslee nw jefpe yevee hegve Deved efJekejCe Deewj iegCe neskej jpeeefle yevee~
he#es-Deveg<ebie ueeshe ve nesves hej jeeefle yevee~
efJeg ef#eJeg Oeeleg Letkeves DeLe& ceW nw~ eceg Oeeleg iueeefve DeLe& ceW nw~ eceg ceg peceg efpeceg Oeeleg Yeespeve kejvesceW DeLe& ceW nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(207)

efJegkeueceeeeceeceefve~~59~~
efJeg keuece Deeeced Flesles<eecegheOeeee oerIeex YeJeefle~ hejmcewheosefve hejs~ efeeeees ie eeoe Ghemeie&meb%ee YeJeefvle~
efveerJeefle efveerJele efveerJeefvle~ keueeceefle~ YeeJes-keueceles~ Deeeeceefle~ Deeeceles~ Deeef*efle efkeb? eceefle~ efJeeceefle~ eceg
heeoefJe#eshes~

ece hejmcew~~60~~
ecees oerIeex YeJeefle hejmcewheos Deefve hejs~ eeceefle~ hejmcew Fefle efkeb?

eesheeYeeceejcYes~~61~~
ue#eCemet$es ue#eCeb JeefYeejvleeeeee&~ eesheeYeeb hej eced DeejcYesLex Deelcevesheoer YeJeefle~ ekeceles~ Gheeceles~
eeceles Gheeceles~ <egeggeg$e+iecme=he= ieleew~ F<eg Feeeb~ eceg Ghejces~

ieefce<eceeb ~~62~~
iece F<eg eced S<eecevleme es YeJeleefve hejs~ ieefle~ Fefle~ eefle~ ieceles~ F<eles~ eceles~ hee heeves~

he efheye~~63~~
heeOeelees efheyeeosMees YeJeleefve hejs~ efheyeefle~ oeceeieeeefleefheyeeflemLeemeeflepeneleerveeceerkeejes Jeeveeoew esleekeejme
F&keej~ heereles~ Iee ievOeesheeoeves~

hejmcewheo Deved kes Deeves hej efJeg keueced Deeeced Oeeleg keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~59~~
efeeekes eesie ceW eeefo Ghemeie& meb%eke nes peeles nQ~ er Jeefle efve hetJe&ke efveerJeefle yevee~ keueced mes keueeceefle Dee*d
Ghemeie& hetJe&ke eced Deeeeceefle yevee~ kece&eeesie ceW-keueceles, Deeeceles~ Dee*d Ghemeie& hetJe&ke eced nes Ssmee keeeW kene?
eceefle efJeeceefle ceW oerIe& veneR ngDee~ eceg Oeeleg heeo efJe#esheCe kejves DeLe& ceW nw~ eced De efle~

hejmcewheo Deved kes Deeves hej eced kees oerIe& nes peelee nw~~60~~
eeceefle~ hejmcewheo ceW Ssmee keeeW kene?

e, Ghe mes hejs eced Oeeleg DeejbYe DeLe& ceW Deelcevesheoer nes peelee nw~~61~~
Deeeee&, ue#eCe met$e ceW ue#eCe kees JeefYeeefjle kej osles nQ~ Dele e, Ghe mes hejs ece Oeeleg DeejbYe DeLe& ceW
Deelcevesheoer nes peelee nw~ eeceles, Gheeceles~ kece& ceW-eeceles Gheeceles~
<eg eg g eg $e+, iec, me= he= Oeeleg ieefle DeLe& ceW nQ~ F<eg Oeeleg Fe DeLe& ceW nw~ eceg Oeeleg Ghejce DeLe& ceW nw~

Deved kes Deeves hej ieced F<eg ece kes Devle kees DeeosMe nes peelee nw~~62~~
ie d De efle~ kees eflJe Deewj eLece De#ej neskej ieefle yevee~ Fefle~ eefle~
kece& ceW-ieceles~ F<eles~ eceles yevee~ eejeW ceW he yeveWies~ hee Oeeleg heerves DeLe& ceW nw~

Deved efJekejCe kes Deeves hej Oeeleg kees efheyed DeeosMe nes peelee nw~~63~~
De kee DevegyebOe neskej efheyeefle efheyele efheyeefvle~ kece&efCe eeesie ceW-hee eCed les~ oe, cee, ieeeefle efheyeefle, mLeemeefle,
peneefle Fve Oeeleg mes Jeeveeefo efJeYeefe elee kes Deeves hej Deekeej kees F&keej nes peelee nw~ heereles, ceereles, ieereles Deeefo
yeve peeles nQ~
Iee Oeeleg metbIeves DeLe& ceW nw~ Iee Deved efle~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(208)

efle*vle:

Iees efpeIe~~64~~
IeeOeeleesefpe&IeeosMees YeJeleefve hejs~ efpeIeefle~ Ieeeles~ Ocee Meyoeefivemebeesieees~

Ocees Oece~~65~~
OceeOeeleesOe&ceeosMees YeJeleefve hejs~ Oeceefle~ Oeeceles~ mLee ieefleefveJe=eew~

mLeefmle~~66~~
mLeeOeeleesefmleeosMees YeJeleefve hejs~ efleefle~ mLeereles~ cvee DeYeemes~

cvees ceve~~67~~
cveeOeeleesce&veeosMees YeJeleefve hejs~ ceveefle~ cveeeles~ oeCed oeves~

oeCees e~~68~~
oeCOeeleese&eosMees YeJeleefve hejs~ eeefle~ eoereles~ efMejd es#eCes~

Mes heMe~~69~
MesOee&lees heMeeosMees YeJeleefve hejs~ heMeefle~ Meles~ $e+ eeheCes~ $e+ me= ieleew~

Delex $e+~~70~~
Deex $e+eosMees YeJeleefve hejs~ $e+efle~

iegCeesefle&mebeesieeees~~71~~
Deex mebeesieeose Oeeleesieg&Cees YeJeefle~ ekeejeoew elees hejs~ Dee&les~

Deved kes Deeves hej Iee kees efpeIed DeeosMe nes peelee nw~~64~~
efpeIeefle~ Ieeeles~ Ocee Oeeleg Meyo Deewj Deefive kes mebeesie ceW nw~

Deved kes Deeves hej Ocee kees Oeced DeeosMe nes peelee nw~~65~~
Oeceefle~ kece& ceW-Oeeceles~ mLee Oeeleg "njves DeLe& ceW nw~

mLee kees efled DeeosMe nes peelee nw~~66~~

Deved kes Deeves hej~ efleefle~ mLeereles~ cvee Oeeleg DeYeeme DeLe& ceW nw~ cvee De efle~

cvee kees ceved DeeosMe nes peelee nw~~67~~

ceveefle~ kece& ceW-cveeeles~ oeCed Oeeleg osves DeLe& ceW nw~

oeCed kees ed DeeosMe neslee nw~~68~~

Deved kes Deeves hej~ eefle~ ehetJe&ke kece& ceW-eoereles~ efMejd Oeeleg osKeves DeLe& ceW nw~

Deved kes Deeves hej Med kees heMed neslee nw~~69~~

heMeefle~ kece& ceW-Meles~ $e+ Oeeleg eehle kejeves DeLe& ceW nw~ $e+ me= ieefle DeLe& ceW nw~

Deved kes hejs $e+ Oeeleg kees $e+d nes peelee nw~~70~~
$e+efle~ $e+ e les Fme efmLeefle ceW-

ekeejeefo elee kes Deeves hej $e+ Deewj mebeesieeefo Oeeleg kees iegCe nes peelee nw~~71~~
$e+ kees iegCe neskej Dejd-Dee&les ed kees eflJe neskej Dee&les~ me= De efle~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(209)

meexOee&Je~~72~~
meexOee&JeeosMees YeJeleefve hejs~ OeeJeefle~ eCeeefMe<eese& Fefle Fkeejeiece~ efeeles~ veveg OeeJegieleeefJeleeceefhe Oeelegjefmle~
peJeeefYeOeeves eLee meeled~ lesve efeeecevegmejefle~ Meod Meeleves~

Meos Meere~~73~~
Meos MeereeosMees YeJeleefve hejs~

Meosjefve~~74~~
Meosjefve hejs Deelcevesheob YeJeefle~ eefo Oeeleg eeefoYe&Jeleefve hejs~ Meereles Meeresles Meerevles~ kece&efCe-Meeles~ he#es
keefeeceve eeg*des Meeoeefle~ <eod efJeMejCeieleJebmeeoves<eg~

meos meero~~75~~
meos meeroeosMees YeJeleefve hejs~ meeroefle meerole meeroefvle~ Fefle YJeeoe~~

DeLe DeoeefoieCe
Deod hmee Ye#eCes~ hetJe&Jeled Jele&ceeveeoerveeb~

Deoeosueg&efiJekejCeme~~76~~
Deoeosie&CeeefkejCeme uegiYeJeefle~

Deved kes Deeves hej me= kees OeeJed nes peelee nw~~72~~
OeeJeefle~ kece& ceW-me= es les~ eCeeefMe<eese& efveece mes Fkeej kee Deeiece nes ieee~ efeeles yevee~ OeeJeg ieefle DeLe&
ceW nw en Yeer Ske Oeeleg nw hegve me= kees OeeJeg DeeosMe keeeW efkeee? eefo oew[ves DeLe& ceW nw leye lees OeeJeg mJeleb$e Oeeleg nw
DeveLee eueves DeLe& ceW me= kees OeeJed DeeosMe neslee nw~ me= kee he Yeer euelee nw efeeecevegmejefle-efeee kee DevegmejCe kejlee nw~
Meod Oeeleg Meeleve DeLe& ceW nw~

Deved kes Deeves hej Meod kees Meered DeeosMe neslee nw~~73~~
Deved kes Deeves hej Meod kees Deelceves heo nes peelee nw~~74~~
Deved kes Deeves hej Meod Oeeleg eeefo ieCe ceW nes peeleer nw~ Meereles Meeresles~ kece& ceW-Meeles~ he#e ceW-Meereles leb keesefhe
esjeefle keesF& Deve Gmekees esefjle kejlee nw~ Meeoeefle yevee~
<eod Oeeleg efJeMejCe, ieefle Deewj DeJemeeove DeLe& ceW nw~

Deved kes Deeves hej meod kees meerod neslee nw~~75~~

meeroefle meerole meerobefle~ Fve meYeer OeelegDeeW kes he meeJe&Oeelegke eejeW efJeYeefeeeW ceW eueles nw~ Fme ekeej mes YJeeefo
ieCe kee ekejCe meceehle ngDee~

Deye Deoeefo ieCe eejbYe neslee nw~

Deod hmee, Ye#eCe DeLe& ceW nw~ hetJe&Jeled Jele&ceeve Deeefo ceW eueles nQ~
Deod De efle nw~

Deoeefo ieCe mes Deved efJekejCe kee uegked nes peelee nw~~76~~

(210)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeIees<es<JeefMeeb eLece~~77~~
DeIees<es<eg elees<eg hejs DeefMeeb Oegeb eLecees YeJeefle~ Deefe Dee Deoefvle~ Deeflme DelLe DelLe~ Deefe De Dee~
Meer*d mJehves~

Meer* meeJe&Oeelegkes~~78~
Meer*es iegCees YeJeefle meeJe&Oeelegkes hejs~ Mesles Meeeles~

Deelceves eevekeejeled ~~79~~

Devekeejeeelcevesheos Devlesve&keejme ueeshees YeJeefle~

Meslesefjjvlesjeefo~~80~~
Mesles hejme DevlesjeefoefjYe&Jeefle~ Mesjles~ Mes<es MeeeLes MesOJes~ Mees MesJens Mescens~ yet_ed Jeeeeeb Jeeefe~

yegJe F&[dJeeveeefo~~81~~
yegJe F&[d YeJeefle JeeveeefoYet&lJee Jeeveeoew iegefCeefve meeJe&Oeelegkes hejs~ veecevleeesefjefle iegCe~ yeJeerefle~

eflJeyenglJeeese hejmcew~~82~~
meJex<eeb Oeeletveeb efJekejCeeveeb e meeJe&Oeelegkes hejmcewheos heecegeceJee|peles eflJeyenglJeeese iegCees ve YeJeefle~ yetle~

DeIees<e eleeeW kes Deeves hej DeefMed Oegd kees eLece De#ej neslee nw~~77~~
FmeefueS Deefe Dee~ Deod De Deefvle efJekejCe kee uegked neskej Deoefvle yevee~
Deefe Dee Deoefvle~ Deeflme DelLe DelLe~ Deefe De Dee~ Meer*d Oeeleg Meeve kejves DeLe& ceW nw~ *evegyebOe Oeeleg
Deelcevesheoer nesles nQ~

meeJe&Oeelegke ceW Meer*d Oeeleg kees iegCe neslee nw~~78~~

Mes De les efJekejCe kee uegked neskej Mesles~
Mes Deeles Meeeles~

Deelcevesheo ceW Devles kes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~79~~
Mesles mes hejs Devles keer Deeefo ceW jkeej kee Deeiece neslee nw~~80~~
Mesjles~ Mes<es MeeeLes MesOJes~
Mesles Meeeles Mesjles~ Mes<es MeeeLes MesOJes~ Mees MesJens Mescens~
yeg_ed Oeeleg mhe yeesueves DeLe& ceW nw~

Jeeveeefo iegCeer meeJe&Oeelegke kes hejs yet Oeeleg mes F&d Deeiece neslee nw~~81~~
veeceble kees iegCe neskej yees F& De efle~ Deved efJekejCe kee uegked neskej mebefOe neskej yeJeerefle yevee~

efJeeve, yengJeeve kees hejmcew heo ceW iegCe veneR neslee nw~ 82~~
meYeer Oeeleg kees Deewj efJekejCe kees hebeceer kes Gece heg<e ceW Jeefpe&le meeJe&Oeelegke hejmcewheo ceW efJeeve, yengJeeve kees
iegCe veneR neslee nw~
Dele yetle yevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(211)

mJejeoeefJeJeCeexJeCee&vleme OeeleesefjegJeew~~83~~
FJeCe&GJeCee&vleme OeeleesefjegJeew YeJele mJejeoeJeiegCes~ yegJeefvle~ yeJeeref<e yetLe yetLe~ yeJeerefce yetJe yetce~

yegJemleeoerveece[eoe hee~~84~~
yetOeelees hejs<eeb leeefoheekeeveece[eoe hee YeJeefvle~ Ded Delegmed Gmed Leued DeLegmed Flesles JeeJee~

lelmeefVeOeew yegJe Deen~~85~~

les<eece[eoerveeb meefVeOeew yetOeeleesjeneosMee YeJeefle~ Deen Deenleg Deeng~

Leueens~~86~~
Leefue hejs Deensefjlesleme nkeejme Oekeejes YeJeefle~ DeelLe Deenleg~

meJex<eeceelcevesmeeJe&Oeelegkesvegeces heecee~~87~~
meJex<eeb Oeeletveeb efJekejCeeveeb e meeJe&Oeelegkes Deelcevesheos hejs heecegeceJeefpe&les iegCees ve YeJeefle~ yetles yegJeeles yegJeles~ yet<es,
yegJeeLes, yetOJes~ yetJes, yetJens, yetcens~ Deeeled Deeeleeb Deeg~ Deee Deeeleb Deeele~ Deeeb DeeeJe Deeece~ Meeerle Meeereeleeb
Meeerjved~ MeeerLee MeeereeLeeb eMeerOJeb~ Meeere MeeerJeefn Meeerceefn~

mehleceeb e~~88~~
meJex<eeb OeelegefJekejCeeveeb iegCees ve YeJeefle mehleceeb e hejmcewheos hejs~ yeteeled yeteeleeb yeteg~ yetee yeteeleb yeteele~ yeteeb yeteeJe
yetteece~ yegJeerle yegJeereeleeb yegJeerjved~ yegJeerLee yegJeereeLeeb yegJeerOJeb~ yegJeere yegJeerJeefn yegJeerceefn~ Deeg Deeeled Deeeb Deovleg~

mJejeefo Jeeueer DeiegCeer efJeYeefe kes Deeves hej Oeeleg kes FJeCe&, GJeCe& kees Fed GJed nespeelee nw~~83~~
Dele yegJeefvle yevee~
yeJeerefle yetle yegJeefvle~ yeJeeref<e yetLe yetLe~ yeJeerefce yetJe yetce~

yet Oeeleg mes hejs efle Deeefo heeBe efJeYeefeeeW ceW ece mes Ded Deeefo heeBe DeeosMe nesles nQ~~84~~
efle lemed Deefvle efme Lemed Fvekees Ded Delegmed Gmed Leued DeLegmed es heeBe DeeosMe nesles nwb~

Fve Ded Deeefo keer meefVeefOe nesves hej yet Oeeleg kees Deend DeeosMe neslee nw~~85~~
yet kees Deend SJeb efle kees Ded DeeosMe neskej Deen yevee nw~ Ssmes ner Deen, Deenleg, Deeng~

Leued kes Deeves hej Deend kes nkeej kees Oekeej nes peelee nw~~86~~
hegve Oed kees eLece De#ej neskej DeelLe DeenLeg yevee~

hebeceer kes Gece heg<e mes Jeefpe&le meeJe&Oeelegke Deelceves heo kes Deeves hej
meYeer Oeeleg Deewj efJekejCe kees iegCe veneR neslee nw~~87~~
Dele yetles~ yetDeeles nQ 83JeW met$e mes yegJed neskej yegJeeles yegJeles yevee~ yengJeeve ceW Deelceves heo ceW 79JeW met$e mes
vekeej kee ueeshe ngDee nw~
yetles, yegJeeles yegJeles~ yet<es yegJeeLes yetOJes~ yetJes yetJens yetcens~
Deod Oeeleg mehleceer ceW-Deeeled Meeerle~

mehleceer kes hejmcewheo ceW meYeer OeelegDeeW Deewj efJekejCe kees iegCe veneR neslee nw~~88~~
Dele yeteeled yeteeleeb yeteg~ Deelceves heo ces yet kees yegJed neskej yegJeerle yegJeereeleeb yegJeerjved~ Deod hebeceer ceW-Deeg Deeeb Deovleg~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(212)

efle*vle:

ngOeg[dYeeb nsefOe&~~89~~
ngOeg[dYeeb hejme nsefOe&Ye&Jeefle~ Deef Deeeled Deeb Dee~ Deoeefve DeoeJe Deoece Mesleeb Meeeleeb Mesjleeb~ Mes<Je MeeeLeeb
MesOJeb~ Meew MeeeJenw Meeecenw~ yeJeerleg yetleeled yetleeb yegJevleg~

new e~~90~~
meJex<eeb Oeeletveeb iegCees ve YeJeefle new e hejs~ yetefn yetleeled yetleb yetle~ yeJeeefCe yeJeeJe yeJeece~ yetlee yegJeeleeb yegJeleeb~ yet<Je
yegJeeLeeb yetOJeb~ yeJew yeJeeJenw yeJeecenw~

Deoesd ~~91~~
Deo hejeesefo&meesjeosj[d YeJeefle~

DeJeCe&meekeej~~92~~
OeeleesjeosjJeCe&meekeejes YeJeefle emleveeefohejle~ Deeoled Deeeeb Deeoved~ Deeo Deeeb Deee~ Deeob Dee Deee~
DeMesle DeMeeeleeb DeMesjle~ DeMesLee DeMeeeLeeb DeMesOJeb~ DeMeefe DeMesJeefn DeMesceefn~ DeyeJeerled Deyetleeb DeyetJeved~ DeyeJeer
Deyetleb Deyetle~ DeyetJeb DeyetJe Deyetce~ Deyetle DeyetJeeleeb DeyegJele~ DeyetLee DeyegJeeLeeb DeyetOJebb~ DeyegJes DeyetJeefn Deyetceefn~
YeeJekece&Cees~ Deeles Deesles Deevles~

Deeerex~~93~~
Mesles F&keejesed YeJeefle es hejs~ Meeles Meesles~ ef_e<Jehed Mees~ OeelJeeos <e me~

ng Deewj Oegd mes hejs efn kees efOe nes peelee nw~~89~~
Deod efOe Deef~ yet efnnw~

efn kes Deeves hej meYeer OeelegDeeW kees iegCe veneR neslee nw~~90~~
yetefn~ yet Deeefve DeeJe Deece~ hebeceer kes Gece heg<e ceW iegCe neskej yeJeeefCe yeJeeJe yeJeece yeve iees Deelceves heo ceW Yeer
yet, Ss DeeJenw Deecenw~ iegCe neskej yeJew, yeJeeJenw yeJeecenw~
Deod De efo, Deod od jne Deved kee uegked nes ieee ns~

Deod mes hejs efo Deewj efme keer Deeefo ceW Ded kee Deeiece nes peelee nw~~91~~
Oeeleg kes Deeefo kes DeJeCe& kees Deekeej nes peelee nw~~92~~
emleveer, Deeleveer, efeeeefleheefe efJeYeefe kes Deeves hej~ Dele Deeoled Deeeeb Deeoved~ Deeo Deeeb Deee~ Deeob Dee
Deee~ DeMesle DeMeeeleeb DeMesjle~ DeMesLee DeMeeeLeeb, DeMesOJeb~ DeMeefe DeMesJeefn DeMesceefn~
yet Oeeleg mes efo Deewj efme ceW met$e 81 mes F&d kee Deeiece Deewj iegCe neskej DeyeJeerled, DeyeJeer yevee~ mJej Jeeueer efJeYeefe
ceW T kees GJed ngDee nw~
DeyeJeerled Deyetleeb DeyetJeved~ DeyeJeer Deyetleb Deyetle~ DeyetJeced DeyetJe Deyetce~ Deyetle DeyegJeeleeb DeyegJele~ DeyegLee
DeyegJeeLeeb DeyetOJeb~ DeyegJes DeyetJeefn Deyetceefn~
YeeJe kece& ceW-Deeles Deesles Deevles~ Meereles nw-

e elee kes Deeves hej Meer*d kes F&keej kees Deed neslee nw~~93~~
Meeles~ Meesle~ Meeleeb DeMeele~ yeve iees~
ef_e<Jehed Oeeleg meesves DeLe& ceW nw~ OeelJeeos <e me met$e 54 mes mekeej neskej mJehed Oeeleg nw~ yet Oeeleg mes kece& ceW yeteles~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(213)

yegJees Jeefe~~94~~
yegJees JeefeYe&Jeefle DeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~

mJeefheJeefeepeeoerveeb eChejes#eeMeer<eg~~95~~
mJeefheJeefeepeeoerveecevlemLeeee mecemeejCeb YeJeefle eCedhejes#eeMeer<eg hejle~ efkeb mecemeejCeb?

mecemeejCeb Je=leesvlemLeeefveefceee~~96~~
DevlemLeeefveefceee FG$e+le mecemeejCemeb%ee YeJeefvle~ megheles meghesles meghevles~ eped os Jehetpee-mebieeflekejCeoeves<eg~
Fpeles Fpesles Fpevles~ Demeg YegefJe~ Deefmle~ Geles Gesles Gevles~

Demlesjeos~~97~~
Demlesjeosueexhees YeJeefle DeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ mle meefvle~

Demles meew~~98~~
Demlesjvleme ueeshees YeJeefle meew hejs Deefme mLe mLe~ Deefmce mJe mce~ meeled meeleeb meg ~ mee meeleb meele~
meeced meeJe meece~ Demleg mleeled mleeb mevleg~ SkeosMeefJeke=leceveveJeled~

oemleesjsYeemeueeshee~~99~~
DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej yet kees Jeed DeeosMe neslee nw~~94~~
eCed hejer#ee Deewj DeeMeer kes Deeves hej mJeefhe, Jeefe Deewj epeeefo kes
DeblemLe kees mebemeejCe nes peelee nw~~95~~
mebemeejCe efkemes kenles nQ?

DeblemLe efveefcee, F, G, $e+ kees mebemeejCe meb%ee nw~~96~~

DeLee&led ed kees F Jed kees G Deewj jd kees $e+ nesvee Fmes mebemeejCe kenles nQ~ mebefOe ceW F kees ed G kees Jed $e+ kees jd neslee
nw, efkebleg eneB Jeeve kees mJej DeeosMe neslee nw~
Dele YeeJe ceW-mJehed e les nwmegheles yeve ieee~
eped Oeeleg osJe hetpee, mebieefle kejves, oeve osves DeLe& ceW nw~ YeeJekece& ceW-eped e lesFpeles yevee~ yet e les kees Geles
yevee~ Demeg Oeeleg nesves DeLe& ceW nw~ Demed Deefle efJekejCe kee ueeshe neskej Deefmle yevee Demed lemed nw~

DeiegCeer meeJe&Oeelegke efJeYeefe kes Deeves hej Demed kes Deeefo kee ueeshe neslee nw~~97~~
mle yevee~ Demed De Deefvle nw efJekejCe kee ueeshe, Demed kes Dekeej kee ueeshe neskej meefvle yevee~ Demed efme nw~

efme kes Deeves hej Demed kes Deble mekeej kee ueeshe nes peelee nw~~98~~
Deefme mLe mLe~ mehleceer ceW DeiegCeer nesves mes Demed kes Deeefo kee 97 met$e mes ueeshe nes ieee nw~ Dele meeled yeve ieee~
Deefmle mle meefvle~ Deefme mLe mLe~ Deefmce mJe mce~
meeled meeleeb meg~ mee meeleb meele~ meeced meeJe meece~
Demed efn nw~

efn kes Deeves hej oe meb%eke Deewj Deefmle Demed kes Deble kees S nes peelee nw
SJeb DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~99~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(214)

efle*vle:

oemeb%ekeme Demlesjvleme S YeJeefle DeYeemeueeshee new hejs~

Demles~~100~~
Demles hejme nsefOe&&Ye&Jeefle~

mLeeefveJeoeosMe~~101~~
eme mLeeves ees efJeOeereles me mLeeveer Flej DeeosMe~ SefOe mleeled mleb mle~ Demeeefve DemeeJe Demeece~

Demlesefo&mees~~102~~
Demles hejeesefo&meesjeefojerJeefle~

Demles~~103~~
DemlesjJeCe&meekeejes YeJeefle emleveeefo<eg hejle~ Deemeerled Deemleeb Deemeved~ Deemeer Deemleb Deemle~ Deemeced DeemJe Deemce~

DemlesYet&j1meeJe&Oeelegkes~~104~~
DemlesYet&jeosMees YeJeefle DemeeJe&Oeelegkes hejs~ Yeteles~ efojd DeegefJeceeseves~

oeos meeJe&Oeelegkes~~105~~
oeos hejme meeJe&Oeelegkeme JeeveeosjekeejeosjeoeefJe[eiecees YeJeefle
eneB Demed kes Dekeej kee ueeshe nesves mes Demed keneB nw? SkeosMe efJeke=le nesves hej Yeer Jen Gmeer veece Jeeuee jnlee nw~
Dele med kees S nes ieee~ leye S efn nw~

Deefmle kes hejs efn kees efOe nes peelee nw~~100~~

SefOe yeve ieee~

mLeeefveJeled DeeosMe neslee nw~~101~~

efpemekes mLeeve ceW pees efkeee peelee nw Jen mLeeve Flej DeeosMe nes peelee nw DeLee&led DeeosMe eLece kees nekej Deehe Dee
peelee nw~ Demed Deeefve DeeJe Deece nw~ hebeceer kee Gece heg<e iegCeer efJeYeefe kenueelee nw~ Dele Demlesjeos met$e 97 mes
Dekeej kee ueeshe veneR ngDee~ leye Demeeefve DemeeJe Demeece yeve ieee~
Demleg mleeled mleeb mevleg~ SefOe, mleeled mleb mle~ Demeeefve DemeeJe Demeece~

Demed Oeeleg mes hejs efo, efme kes Deeefo ceW F&led nes peelee nw~~102~~
emleveer Deeefo kes Deeves hej Deefmle kes Deeefo kees Deekeej nes peelee nw~~103~~
Demed F& ledDeemeerled ~
Deemeerled Deemleeb Deemeved ~ Deemeer Deemleb Deemle~ Deemeced DeemJe Deemce~ Demed Oeeleg mes YeeJe ceW les efJeYeefe eCed Deeves
hej Demed e les nw~

DemeeJe&Oeelegke ceW Demed kees Yet DeeosMe nes peelee nw~~104~~

Yeteles yevee~ efojd Oeeleg jesves DeLe& ceW nw~ od efle nw~

meeJe&Oeelegke ceW ekeejeefo jefnle Jeeve Deeefo Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej
oeefo mes Fd kee Deeiece nes peelee nw~~105~~
1. DemlesYet&jiegCes meeJe&Oeelegkes~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(215)

veeefceveeesheOeeee ueIees~~106~~
meJex<eeb Oeeletveeb GheOeeYetleme hetJe&me ueIeesvee&efcevees iegCees YeJeefle~ jesefoefle efole oefvle~ jesefoef<e efoLe efoLe~
jesefoefce efoJe efoce~

jesefoefle mJeefheefleewJe eefmeefle eeefCeeflemleLee~

peef#eefleesefle efJe%esees oeefo heekees ieCe~~1~~
eeled eeleeb eg~ jesefoleg efoleeled efoleeb ovleg~ new esefle iegCeefve<esOe~ efoefn efoleeled efoleb efole~ jesoeefve
jesoeJe jesoece~

oeefoYee~~107~~
oeefoYeehejeesefo&meesjeefojerYeJeefle~ Dejesoerled ~

oeose~~108~~
oeose hejees efo&meesjeefojJeefle~ Dejesoled Deefoleeb Deoved~ Dejesoer Dejeso Deefoleb Deefole~ Dejesob DeefoJe
Deefoce~ SJeb heeeveeced~ ef_e<Jehed Mees~ mJeefheefle mJeefhele mJeheefvle~ mJeefheef<e~ mJeheeled mJeheeleeb mJeheg~ mJeefheleg
mJeefheleeled mJeefheleeb mJehevleg~ DemJeheerled DemJeheled DemJeheleeb DemJeheved~ eme eeCeves~ eefmeefle~ emeeeled~ eefmeleg~ Deemeerled~
Deemeled~ Deveefhe e~ eeefCeefle~ eeCeeled~ eeefCeleg~ DeeeCeerled~ DeeeCeled~ pe#e Ye#enmeveees~

pe#eeefoe~~109~~
pe#eeoerveeceYemlemeb%ee YeJeefle~ peef#eefle peef#ele~

ueesheesYemleeoefvleve~~110~~
meYeer Oeeleg kes veeefce ueIeg GheOee kees iegCe nes peelee nw~~106~~
Dele jesod F efle jesefoefle efole oefvle yevee~
jesefoefle efole oefvle~ jesefoef<e efoLe efoLe~ jesefoefce efoJe efoce~
MueeskeeLe&-jesefoefle, mJeefheefle, mJeefmeefle, eeefCeefle Deewj peef#eefle es heeBe OeelegSb oeefo heeieCe mes kener peeleer nQ~~1~~
eeled~ jesefoleg~ efn kes Deeves hej new e met$e 90 mes iegCe kee efve<esOe nesves mes efoef n yevee~ od efo od efme nw~

eefo mes hejs efo, efme keer Deeefo ceW F& nes peelee nw~~107~~
emleveer ceW Ded kee Deeiece Deewj iegCe neskej Dejesoerled, Dejesoer yevee~ en Jewkeefuheke neslee nw Dele-

oeefo mes hejs efo, efme keer Deeefo ceW Deled neslee nw~~108~~
Dele Dejesoled, Dejeso yevee~ Ssmes ner heeBeeW kes he meceefPees~ ef_e<Jehed-meesvee~ mJeefheefle mJeefhele mJeheefvle~ Fleeefo~
DemJeheerled, DemJeheled Deeefo~ emed Oeeleg eeme uesves DeLe& ceW nw~
eefmeefle~ emeeled~ eefmeleg~ Deemeerled Deemeled ~
eeefCeefle~ eeCeeled~ eeefCeleg~ DeeeCeerled DeeeCeled~ pe#ed Oeeleg Keeves Deewj nBmeves DeLe& ceW nw~ pe#ed F eflepeef#eefle,
peef#ele~ pe#ed Deefvle~

pe#eeefo kees DeYemle meb%ee nes peeleer nw~~109~~

DeYemle mes hejs Debefle kes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~110~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(216)

efle*vle:

DeYemleelhejme Devlesve&keejme ueeshees YeJeefle~ pe#eefle~ pe#eeled pe#eeleeb pe#eg~ peef#eleg peef#eleeled peef#eleeb pe#eleg~
Depe#eerled Depe#eled Depe#eleeb~ DeveGefmmepeYemleefJeoeefoYeesYegJe~ Flevesve Gmed YeJeefle~ Depe#eg~ YeeJekece&Cees~ eles~
megheles~ Fleeefo~ meg*d eeefCeieYe&efJeceeseves~ metles megJeeles megJeles~ megJeerle megJeereeleeb megJeerjved~ metleeb megJeeleeb megJeleeb~ met<Je
megJeeLeeb metOJeced ~~

metles heeceeced ~~111~~

metles heecegeces e iegCees ve YeJeefle~ megJew megJeeJenw megJeecenw~ Demetle DemegJeeleeb meteles~ nved eEnmeeielees~ nefvle~

Oegef nvles meeJe&Oeelegkes~~112~~

nvlesjvleme ueeshees YeJeefle Oeg[eoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ nle~

iecenvepeveKeveIemeecegheOeeee mJejeoeJeveveiegCes~~113~~
ieceeoerveecegheOeeee ueeshees YeJeleveCJeefpe&les mJejeoeJeiegCes hejs~

ueghleesheOeme e~~114~~
ueghleesheOeme e nvlesn&me efIeYe&Jeefle~ Iveefvle~ nbefme nLe nLe~ nefvce nvJe nvce~ nveeled nveeleeb nveg nvleg
nleeled nleeb Ivevleg~ hetJeexehejeseeees hejesees efJeefOeyeue&Jeeved Fefle veeeeled Dele pe#eefle yevee~ mehleceer ceW-pe#eeled~ hebeceer ceW-peef#eleg, peef#eleeled~ peef#eleeb~ pe#eleg~ emleveer ceW-Depe#eerled,
Depe#eled pe#ed Deved nw met$e 166JeW mes Yet kees es[kej efmeed DeYemle Deewj efJeoeefo mes hejs Deved kees Gmed nes peelee nw~
Dele Depe#eg yevee~ YeeJekece& ceW-eles~ megheles~ Fleeefo~
<et*d Oeeleg pevce uesves DeLe& ceW nw~ OeelJeeos <e me met$e mes me nes ieee~ DevegyebOe nesves mes en Oeeleg
Deelcevesheoer nw~
metles-met Deeles T kees 83JeW met$e mes GJed neskej megJeeles, met Devles nw Deelceves eevekeejle 79JeW met$e mes vekeej
kee ueeshe neskej megJeles yevee~ megJeerle, megJeereeleeb megJeerjved~ metleeb, megJeelee, megJeleeb~

met Oeeleg kees hebeceer kes Gece heg<e ceW iegCe veneR neslee nw~~111~~
Dele megJew, megJeeJenw megJeecenw~ Demetle~ YeeJe ceW-meteles~ nved Oeeleg eEnmee Deewj ieefle DeLe& ceW nw~
nved efle nw Deved efJekejCe kele&efj mes Deved neskej Deoeosueg&efiJekejCeme met$e 76 mes Deved kee uegked neskej nefvle
yevee~ nved lemed nw~

DeiegCe Oegeefo meeJe&Oeelegke kes Deeves hej nved kes Deble vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~112~~
Dele nle yevee~ nved Deefvle nw~

Deved DeCed Jeefpe&le mJejeefo DeiegCeer efJeYeefe kes Deeves hej ieced nved peve
Keve Ieme keer GheOee kee ueeshe nes peelee nw~~113~~
Dele nved keer GheOee kee ueeshe neskej nved jne~ DeLee&led n kes De kee ueeshe ngDee~

ueghle GheOee Jeeues nved kes nkeej kees Ie nes peelee nw~~114~~
Dele Ived DeefvleIveefvle yevee~ nved efme nw ceveesjvegmJeejes Oegef met$e mes ve kees DevegmJeej neskej nbefme yevee nLe
nLe~ nvleg~ nved efn nw hetJeexe Deewj hejese efveece mes hejese efJeefOe yeueJeeve nesleer nw Fme veee mes-

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(217)

nvlespeex new~~115~~
nvlespe&keejeosMees YeJeefle new hejs~ peefn nleeled nleb nle~ nveeefve nveeJe nveece~

Jeeveeefmees~~116~~
Jeeveelhejeesefo&meesueexhees YeJeefle~ Denved Denleeb DeIveved~ Denved Denleb Denle~ Denveb DenvJe Denvce~ e#e*d
Jeeeeeb Jeeefe~

mkees mebeesieeeesjvles e~~117~~

mebeesieeees mekeejkekeejeesueexhees YeJeefle Iegevles e~

leJeie&me <eJeiee&Jeie&~~118~~
leJeie&me <ekeejJeiee&Yeeb hejme Jeieex YeJeleevlejleceeled~ Deees Deee#eeles Deee#eles~

<e{es ke mes~~119~~
<e{es kees YeJeefle mekeejs hejs~ Deee#es Deee#eeLes~

Oegeb le=leereelegLex<eg~~120~~
Oegeb le=leerees YeJeefle elegLex<eg hejle~ $e+JeCe&Jeie&j<ee cet&vee Fefle veeeeled <ekeejme [keej~ Deee[{dJes~ Deee#es
Deee#Jens~ Deee#cens~ Deee#eerle Deee#eereeleeb Deee#eerjved~ Deeeeb Deee#eeleeb Deee#eleeb~ Deee#Je Deee#eeLeeb DeeeJebb~

efn kes Deeves hej nved kees pekeej nes peelee nw~~115~~
Deewj pe DeeosMe nesves hej efn kee ueeshe veneR neslee Dele peefn yevee nleeled, nleb nle~ nved efo~ nved efme~

Jepeve mes hejs efo Deewj efme kee ueeshe nes peelee nw~~116~~
Denved Denleeb~ nved Deved nw iecenved Fleeefo met$e 113 mes nved keer GheOee kee ueeshe neskej 114JeW met$e mes n kees
Ie neskej Oeeleg kes hetJe& Ded kee Deeiece neskej DeIveved yevee~ e#e*d Oeeleg mhe yeesueves DeLe& ceW nw-e#ed nw~

mebeesie keer Deeefo ceW eefo mekeej ee kekeej nw Deewj Oegef Deble ceW nw
lees Gve mekeej ee kekeej kee ueeshe nes peelee nw~~117~~
Dee eked<ed les Deee<ed les jne~

leJeie& kees <ekeej Deewj Jeie& mes hejs Jeie& nes peelee nw~~118~~
Dele ece mes Deees yevee~ Devles ceW met$e 79 mes vekeej kee ueeshe neskej Deee#ed DelesDeee#eles yevee~ Deeeked
<ed mes kekeej kee ueeshe kejkes Deee<ed mes jne~

mekeej kes Deeves hej <e Deewj { kees ke nes peelee nw~~119~~
Deeeked mes veeefcekejhej Fleeefo mes ked mes hejs med kees <e neskej ke<eeesies #e efveece mes #e nes ieeeDele
Deee#es yevee~ Deee#ed OJes nw~ Deeeked<ed OJes nw mkees mebeesieeeesjvles e 117 met$e mes kekeej kee ueeshe neskej~

elegLe& De#ej kes Deeves hej Oegd kees le=leere De#ej nes peelee nw~~120~~
hegve $e+JeCe&Jeie&j<eecet&vee Fme veee mes <ekeej kees [ nes ieee~ hegve leJeie&me <eJeiee&Jeie& met$e 118
JeW mes Jeie& mes hejs leJeie& kees Jeie& nesves mes Deee[d{dJes yevee~
mehleceer ceW-Deee#eerle~ hebeceer ceW-Deeeeb~ OJeb ceW Deee[d{dJeb yevee~ emleveer ceW hetJe& ceW Ded kee Deeiece neskej

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(218)

efle*vle:

Deee#ew Deee#eeJenw Deee#eecenw~ Deee Deee#eeleeb Deee#ele~ Deeee Deee#eeLeeb DeeeJeb~ Deeeef#e Deee#Jeefn Deee#ceefn~

e#e*d Kee_ed ~~121~~

e#e*d Flesleme Kee_eeosMees YeJeefle DemeeJe&Oeelegkes hejs~ DeeKeeles~ F&Med Sseex~

Meese~~122~~
Meese <ees YeJeefle Oegevles~ F&s F&Meeles F&Meles~

F&Me mes~~123~~
F&Me hejme meeos meeJe&OeelegkemeeoeefJed YeJeefle Oegef hejs~ F&efMe<es F&MeeLes F&Jes~ F&Mes F&ens F&Mcens~ F&Meerle F&Meereeleeb
F&Meerjved~ F&eb F&Meeleeb F&Meleeb~ F&efMe<Je F&MeeLeeb~ F&Jeb~ SsefMe Sseefn SsMceefn~ F&Meles ~ Meemeg DevegefMeew~ Meeefmle~

MeemesefjogheOeeee DeCedJeeveees~~124~~
MeemesefjogheOeeee FJeefle DeCJeeveees hejle~

MeefmeJeefmeIemeerveeb e~~125~~
Dee*d Ghemeie& efceueeves mes Jener~ Dee DeeDeee yevee~ Leemed ceW Deeee, OJeb ces Deee[d{dJeb yevee~
YeeJekece& ceW-e#ed e les nw

e#e*d kees Kee_ed DeeosMe nes peelee nw~ DemeeJe&Oeelegke kes Deeves hej~~121~~
DeeKeeeles yevee~
F&Med Oeeleg Ssee& DeLe& ceW nw~
F&Med les nw~

Oegd Deble ceW Deeves hej d Deewj Med kees <ed nes peelee nw~~122~~
118JeW met$e mes leJeie& kees Jeie& neskej F&s yevee~

F&Med mes hejs me Deeefo efJeYeefe kes Deeves hej Fd kee Deeiece nes peelee nw~~123~~
F&Me kes hejs me Deeefo meeJe&Oeelegke efJeYeefle mes Oegd kes Deeves hej Fd kee Deeiece nes peelee nw~
hegve veeefce mes hejs mekeej kees <e nesves mes F&efMe<es yevee~
F&Med OJes nw Meese mes Med kees <ed neskej Oegeb le=leereelegLex<eg mes le=leere De#ej [ neskej hegve leJeie&me
<eJeiee&Jeie& met$e mes leJeie& kees Jeie&-Oed kees {d neskej F&[d{dJes yevee~
mehleceer ceW-F&Meerle~ hebeceer ceW-F&eb F&Meeleeb F&Meleeb~
mJe kes Deeves hej Fd neskej F&efMe<Je OJeb ceW F&[d{dJeb yevee~
emleveer ceW-Ss SsMeeleeb SsMele, Sse SsMeeLeeb Ss[d{dJeb SsefMe Sseefn SsMceefn~
YeeJe kece& ceW-F&Meles~ Meemed Oeeleg DevegMeemeve DeLe& ceW nw~ Meemed efle nw~ Meeefmle~ Meemed lemed nw~

DeCed, DeiegCe Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej Meemed keer GheOee kees Fled neslee nw~~124~~
Dele Dee kees F neskej efMemed lemed jne~

efveefcee mes hejs Memed Jemed Iemed kes me kees <ed nes peelee nw~~125~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(219)

efveefceleelhej MeeefmeJeefmeIemeerveeb me <elJeceeheeles~ efMe Meemeefle Meeefmme~ efMe<eeled efMe<eeleeb efMe<eg~ Meemleg efMeeled
efMeeb Meemeleg~

Mee Meemlese~~126~~
Meemlesnez hejs MeeosMees YeJeefle ekeejeled, nsefOe&Ye&Jeefle~ MeeefOe, efMeeled efMeb efMe~ Meemeeefve MeemeeJe Meemeeced~

meme emleveeb oew le~~127~~

emleveeb oew hejs meme lees YeJeefle~ DeMeeled DeefMeeb DeMeemeg~

meew Jee~~128~~
meme lees YeJeefle Jee mleveeb meew hejs~ DeMeeled DeMee DeefMeb DeefMe~ DeMeemeb~ DeefMe<Je~ DeefMe<ce~ efMe<eles~ oerOeer*d
oerefhleosJeveees JesJeer*d Jesleveelegues~ DeeoerOeerles~ e FJeCe&meemebeesie-hetJe&meeveskee#ejme Fefle e~ DeeoerOeeles DeeoerOeles~

oerOeerJesJeesefjJeCe&ekeejees~~129~~
oerOeerJesJeesjvleme ueeshees YeJeefle FJeCe&ekeejees hejle~ DeeoerOeerle DeeoerOeeleeb DeeoerOeerjved~ DeeoerOeerleeb DeeoerOeeleeb
DeeoerOeleeb~ DeeoerOeer<Je DeeoerOeeLeeb DeeoerOeerOJeb~

oerOeerJesJeese~~130~~
Deveees heecegeces e iegCees ve YeJeefle~ DeeoerOew DeeoerOeeJenw DeeoerOeecenw~ DeeoerOeerle DeeoerOeeleeb DeeoerOele~
hegve leJeie&me <edJeiee&dJeie& efveece mes <ed mes hejs leJeie& kees Jeie& neskej efMe yevee~ Meemed Deefvle~ pe#eeefoe
109 met$e mes Meemed kees DeYemle meb%ee kejkes ueesheesYemleeoefvleve 110 met$e mes Deefvle kes vekeej kee ueeshe nes ieee~
Dele Meemeefle yevee~ mehleceer-met$e 124 mes Fled neskej efMe<eeled yevee~ Meemed efn

efn kes hejs Meemed kees Mee DeeosMe SJeb ekeej mes efn kees efOe neslee nw~~126~~
MeeefOe~ Meemed efo nw~

emleveer keer efo efJeYeefe kes Deves hej med kees led nes peelee nw~~127~~
SJeb Jebpeveeefmees met$e 116 mes efo efme kee ueeshe nes peelee nw~ DeMeeled DeefMeeb~ Deved kees Gmed neskej DeMeemeg~
Meemed efme Ded kee Deeiece neskej~

emleveer keer efme kes Deeves hej med kees led efJekeuhe mes neslee nw~~128~~
DeMeeled~ efJemeie& neskej DeMee yevee~
YeeJekece& ceW-efMe<eles~ oerOeer*d Oeeleg oerefhle Deewj eer[e DeLe& ceW nw~ JesJeer*d Jesleve Deewj Delegue DeLe& ces nw~ Dee*d
hetJe&ke oerOeer Oeeleg nw~ DeeoerOeer lesDeeoerOeerles~ DeeoerOeer Deeles nQ e FJeCe& meemebeesie hetJe&meeveskee#ejme 170JeW met$e mes
FJeCe& kees ed neskej DeeoerOeeles Devles ceW vekeej kee ueeshe neskej DeeoerOeles yevee~ mehleceer ceW-DeeoerOeer F&le nw~

FJeCe& Deewj ekeej kes Deeves hej oerOeer JesJeer kes Deble kee ueeshe nes peelee nw~~129~~
DeeoerOeerle, DeeoerOeereeleeb~ hebeceer ceW-DeeoerOeerleeb DeeoerOeeleeb, DeeoerOeleeb~ hebeceer kes Gece heg<e ceW-

oerOeer Deewj JesJeer kes hebeceer kes Gece heg<e ceW iegCe veneR neslee nw~~130~~
Dele DeeoerOeer SsDeeoerOew, DeeoerOeeJenw DeeoerOeecenw~

(220)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeeoerOeles~ JesJeerles JesJeeles JesJeles~ JesJeerle JesJeereeleeb JesJeerjved~ JesJeerleeb JesJeeleeb JesJeleeb~ JesJeer<Je JesJeeLeeb JesJeerOJeb~ JesJew
JesJeeJenw JesJeecenw~ DeJesJeerle DeJesJeeleeb DeJesJele~ DeJesJeerLee DeJesJeeLeeb DeJesJeerOJeb~ DeJesefJe DeJesJeerJeefn DeJesJeerceefn~
JesJeles~ F&[d mlegleew~ F&s F&[eles~ F&[les~

F&[dpevees mOJes e~~131~~

F&[dpevees mOJes e meeJe&Oeeleg kes hejs F[d YeJeefle~ F&ef[<es F&[eLes F&ef[OJes~ F&[s F&[dJens F&[dcens~ F&[erle F&[ereeleeb F&[erjved~
F&eb F&[eleeb F&[leeb~ Ss Ss[eleeb Ss[le~ F&[eles~ Fleeefo~ Ceg mlegleew~

Glees Je=efJe&eveeoew iegefCeefve meeJe&Oeelegkes~~132~~

Oeeleeslees Je=efYe&Jeefle Jeeveeoew iegefCeefve meeJe&Oeelegkes hejs~ Je=efie=nCeeefOekeeeoYemleme Je=efve& YeJeleerleLe&~~ veewefle
vegle vegJeefvle~ veewef<e vegLe vegLe~ veewefce vegJe vegce~ vegeeled vegeeleeb vegeg~ veeleg vegleeled vegleeb vegJevleg~ Deveewled Devegleeb DevegJeved~
veteles~ SJeb <eg_ed mlegleew~ mleewefle mleJeerefle mlegle mlegJeefvle~ mlegles mlegJeeles mlegJeles~ mleteles~ TCeg&pe Deeeoves~

TCeexlesieg&Ce~~133~~
TCeexlesieg&Cees YeJeefle Jeeveeoew iegefCeefve meeJe&Oeelegkes hejs~ eesCeexefle~ Je=efenCeeefOekeeeled DeYemleme he=LekekejCeee
eesCeezefle eesCeg&le eesCeg&Jeefvle~ eesCeexef<e eesCeezef<e eesCeg&Le eesCeg&Le~ eesCeexefce eesCeezefce eesCeg&Je eesCeg&ce~ eesCeg&les eesCeg&Jeeles eesCeg&Jeles~
eesCeg&eeled eesCeg&eeleeb eesCeg&eg~ eesCeg&Jeerle~ eesCeexleg eesCeezleg eesCeg&leeb eesCeg&Jevleg~ eesCeg&leeb eesCeg&Jeeleeb eesCeg&Jeleeb~
emleveer ceW-DeoerOeerle ceW Dee*d Ghemeie& ueiekej DeeoerOeerle yevee~
YeeJekece& ceW-DeeoerOeles~~
Ssmes ner JesJeerles JesJeeles JesJeles~ JesJeerle~ JesJeerleeb~
DeJesJeerled~ YeeJekece& ceW-JesJeles~
F&[d Oeeleg mlegefle DeLe& ceW nw~ F&d les nw leJeie&me <eJeiee&Jeie& met$e mes Jeie& neskej F&s yevee~ F&[eles, F&[les~ F&d
mes, F&d OJes~

mes OJes meeJe&Oeelegke kes Deeves hej F&d Deewj peved Oeeleg mes Fd kee Deeiece nes peelee nw~~131~~
F&ef[<es, F&[eLes, F&ef[OJes~ F&[erle~ F&eb~ Ss Ss[eleeb~ YeeJekece& ceW-F&[eles~ Fleeefo~ Ceg Oeeleg mlegefle DeLe& ceW nw~
Cees ve 55JeW met$e mes Oeeleg keer Deeefo kee Cekeej ve nes peelee nw Dele veg efle nw~

Jebpeveeefo iegCeer meeJe&Oeelegke efJeYeefe kes Deeves hej Oeeleg kes Gkeej kees Je=ef nes peeleer nw~~132~~
met$e ceW Je=ef Meyo kees enCe efkeee nw Fmekee DeLe& nw efke DeYemle kees Je=ef veneR nesleer nw~ veewefle, vegle, veg Deefvle
met$e 83 mes G kees GJed neskej vegJeefvle yevee~ mehleceer ceW-vegeeled~ hebeceer ceW-veewleg, vegleeled~ e. ceW-Deveewled~ YeeJekece&
ceW-veteles~ Ssmes ner mleg_ed Oeeleg mlegefle DeLe& ceW nw~ Je=ef neskej mleewefle yevee~ Ske yeej yegJe F&[d Jeeveeefo 81JeW met$e mes
F&d SJeb iegCe neskej mleJeerefle yevee mlegle mlegJeefvle~ Deelceves heo ceW-mlegles mlegJeeles mlegJeles nw~ YeeJekece& ceW-mleteles~
TCeg&_ed Oeeleg Deeeove kejves DeLe& ceW nw~ TCeg& efle nw~

TCe& Oeeleg kees Jebpeveeefo iegCeer meeJe&Oeelegke ceW iegCe nes peelee nw~~133~~
eneB met$e he=Leked yeveeves mes Jee kee enCe nes peelee nw Dele Thej met$e ceW Je=ef enCe keer DeefOekelee mes ee
DeYemle kees he=Leked kejves mes efJekeuhe mes Je=ef Yeer nes peeleer nw~ e GhemeehetJe&ke eesCeexefle, Je=ef he#e ceW-eesCeezefle, eesCeg&le
eesCeg&Jeefvle~ Deelcevesheo ceW-eesCeg&les, eesCeg&Jeeles~ eesCeg&eeled~ eesCeg&Jeerle~ eesCeexleg~ eesCeezleg~ eesCeg&leeb~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(221)

emleveeb e ~~134~~
TCeg&_ed Flesleme emleveeb iegCees YeJeefle Jeeveeoew Jeeves hejs~ eewCeexled eewCeg&leeb eewCeg&Jeved~ eewCeg&le eewCeg&Jeeleeb eewCeg&Jele~
eessCet&ele Fleeefo~ efJeod %eeves~ Jesefe efJee efJeoefvle~ efJeeeled efJeeeleeb efJeeg~ Jeseg efJeeeled efJeeeb efJeovleg~

efJeo Deeced ke=_ed heeceeb Jee~~135~~

efJeo hej Deeced YeJeefle lele ke=_ed eegpeles heeceeb~ Deeefce efJeOesjsJesefle iegCees ve YeJeefle~ efJeoebkejesleg efJeoebkegleeled
efJeoebkegleeb efJeoebkegJe&vleg~ efJeoebkeg~ DeJesled DeefJeeeb DeJeefoved ~

efJeoeosJee&~~136~~
efJeo Deeovleeod ef<eeeved Gmed Jee YeJeefle emleveeb~ DeefJeog~ efJeeles~ SJeb emleveeb~ Deeovleeled~ hmee Ye#eCes~
Dehmeeled Dehmeeleeb Dehmeved~

Deekeejmeesefme~~137~~
Deekeejme ueeshees YeJeefle Gefme hejs~ Dehmeg~ je uee Deeoeves~ Deueeled Deueeleeb Deueeved Deueg~ Dejeled Dejeleeb Dejeved
De~ ef<ed Deeerleew ~ Desd Deefeb Deef<eved Deef<eg~ YeeJekece&Cees-jeeles~ ueeeles~ hmeeeles~ ef<eles~

mecees iece=eefme=e=Jeseefe&Meeced ~~138~~

mece hejs<eeceelcevesheob YeJeefle~ mebefJeles~ mebefJeoeles mebefJeoles~

emleveer ceW Jebpeveeefo iegCeer efJeYeefe kes Deeves hej TCeg& kees efvele ner iegCe nes peelee nw~~134~~
eewCeexled~ T kees emleveer ceW mJejeoerveeb Je=efjeos met$e 48 mes Je=ef neskej DeesCeezled yevee hegve e Ghemeie& mes
eewCeezled yevee~ eewCeg&led, eewCeg&Jeeleeb eewCeg&Jeled~ YeeJekece& ceW-eesCet&eles~
efJeod Oeeleg %eeve DeLe& ceW nw~ iegCe neskej od kees eLece neskej Jesefe, efJee, efJeoefvle efJeeeled~ Jeseg, efJeeeled~

hebeceer ceW efJed mes hejs efJekeuhe mes Deeced neskej ke= Oeeleg kee eeesie neslee nw~~135~~
Deeced kes Deeves hej Deeefce efJeOesjsJe Fmemes iegCe veneR neslee nw~ efJeoebkejesleg efJeoebkegleeled, efJeoebkegleeb efJeoebkegJeleg~
Deeced ke=, veneR nesves hej Jeseg efJeeeb efJeovleg~ DeJesled DeefJeeeb DeJeefoved~

efJeo Deewj Deekeejeble Oeeleg Deewj ef<e kes hejs efJekeuhe mes Deved kees Gmed nes peelee nw~~136~~
DeefJeog yevee~ YeeJe kece& ceW-efJeeles~ Deekeejeble Oeeleg mes-hmee Oeeleg Keeves DeLe& ceW nw ~ hmeeefle, hmeele hmeeefvle~
hmeeeeled~ hmeeleg~ Dehmeeled Dehmeeleeb Dehmee Deved, Dehmee, Gmed~

Gmed kes Deeves hej Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~137~~
Dehmeeved, Dehmeg je, uee Oeeleg uesves DeLe& ceW nw~
ueeefle~ ueeeeled~ ueeleg, Deueeled Deueeleeb, Deueeved Deueg~
jeefle~ jeeeled~ jeleg~ Dejeled Dejeleeb Dejeved, De~
ef<ed Deeerefle DeLe& ceW nw~ sef ef ef<eefvle~ ef<eeled sg~ Des<g Deefeb Deef<eved, Deef<eg~
YeeJekece& ceW-jeeles~ ueeeles~ hmeeeles~ ef<eles~

mece Ghemeie& mes hejs ieced, $e+, e, me= eg, efJeod, $e+ Deewj Med
Oeeleg Deelcevesheoer nes peeles nQ~~138~~
mebefJees mebefJeoeles mebefJeoles~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(222)

efle*vle:

JesesJee&~~139~~
Jeses hejmeeblesefjJee& YeJeefle~ mebefJeles~ mebefJeoerle mebefJeoereeleeb mebefJeoerjved~ meb efJeeeb mebefJeoeleeb mebefJeoleeb mebefJeleeb~
meceefJee meceefJeoeleeb meceefJele meceefJeole~~ FCed ieleew~ Sefle Fle~

FCee~~140~~
FCee ees YeJeefle mJejeoeJeiegCes~ eefvle~ Sef<e FLe FLe~ Sefce FJe Fce~ Feeled Feeleeb Feg~ Sleg Fleeled Fleeb evleg~
Fefn Fleeled Fleb Fle~ Deeeefve DeeeJe Deeece~ Ssled Ssleeb~ hejeefhe Je=efefjCcee$eeefelesve elJesve yeeOeles~ meeJekeeMeeveJekeeMeeesjveJekeeMees
efJeefOeye&ueJeeved ~ Fefle ve Je=ef~ FCeesefle elJeb~

Slesex emleveeced ~~141~~

Slessex hejs DeesJeCe&me oerIeex YeJeefle emleveeb~ Deeeved ~ Ss Ssleb Ssle~ Deeeb SsJe Ssce~ ognd ehetjCes~

oeosIe&~~142~~
oeosn&me Iees YeJeefle Oegevles e~

Ie{OeYesYemleLeesOeexOe~~143~~
SYe Oee_Jeefpe&lesYe hejeesmleLeesOeex YeJeefle~ oesefiOe ogiOe ognefvle~

le=leereeosIe&{OeYeevleme OeeleesjeefoelegLe&lJeb mOJees~~144~~

efJeod kes hejs Devles kes Deeves hej efJekeuhe mes Fkees Fjd nes peelee nw~~139~~
mebefJeles yevee~ mebefJeoerle mebefJeeeb, mebefJeoeleeb, mebefJeoleeb mebefJeoleeb~ meceefJee~ FCed Oeeleg ieefle DeLe& ceW nw-Sefle Fle~ F Deefvle nw~

mJejeefo DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej FCed kees ed nes peelee nw~~140~~
eefvle~ Feeled~ Sleg~ Fefn~ F Deeefve hebeceer kes Gece heg<e ceW iegCe neskej S Deed met$e ueiekej Deeeefve DeeeJe
Deeece~ emleveer ceW-hetJe&mJej kees Je=ef neskej Ssle Ssleeb~ F Deved nw~ hej Yeer Je=ef FCed cee$e kes Deeefele elJe mes yeeefOele
nes peeleer nw~ Dele FCee Fme met$e mes F kees ed ngDee hegve emleveer ceW hetJe& ceW Ded kee Deeiece kejkes-

FCed kes ed kes hejs emleveer ceW Ded kes DeJeCe& kees oerIe& nes peelee nw~~141~~
Dele Deeeved yevee~ Ss Ssleb Ssle~ Deeeb1 SsJe Ssce~ Deced kes Deeves hej F kees 140 met$e mes ed kejkes Ded Deewj
oerIe& kejkes Deeeced yevee~
ognd Oeeleg ehetjCe-ognves DeLe& ceW nw~ ognd efle nw~

Oegd Deble ceW Deeves hej oe Deeefo kes nd kees Ied nes peelee nw~~142~~
ogIed efle jne~

Oee_ed mes Jeefpe&le Ie, {, Oe, Ye, mes hejs le Deewj Le kees Oed nes peelee nw~~143~~
iegCe neskej Oegeble=leereelegLex<eg met$e mes Ied kees ied neskej oesefiOe yevee~ ogiOe ognefvle~ ognd efme ogn OJes~ osIe&
mes nkeej kees Ie neskej ogIed yevee~

med OJe efJeYeefe kes Deeves hej le=leereeefo Jeeues Ie, {, Oe, Yeevle Oeeleg keer Deeefo
kes le=leere De#ej kees elegLe& nes peelee nw~~144~~
1. Deeced eeesie ceW 140 met$e keer eeefhle veneR nw keejCe met$e kee DeLe& nw efpeme mJej hej ceW jnles iegCe ve nes Deced hej ceW jnles
iegCe neslee nw Dele Feced Fme oMee ceW F kees iegCee kejkes Deed Dehed Deced yevee mJejeefo leye Yeer nw Ded oerIe& nes ieee Deeeced eeesie yevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(223)

Ie{OeYeevleme Oeeleesjeosmle=leereme elegLe&lJeb YeJeefle mOJees hejle~ Oeesef#e ogiOe ogiOe~ oesefe og oge~ ogiOes
ogneles ognles~ ogeeled ogeeleeb ogeg~ ognerle ognereeleeb ognerjved~ oesiOeg ogiOeeled ogiOeeb ognvleg~ ngOeg[dYeeb nsefOe&~ ogefiOe ogiOeeled
ogiOeb ogiOe~ oesneefve oesneJe oesnece~ ogiOeeb ogneleeb ognleeb~

ueeshes e efomees~~145~~
Ie{OeYeevleme Oeeleesjeosmle=leereme elegLe&lJeb YeJeefle efomeesueexhesefhe~ DeOeesked DeogiOeeb Deognved~
DeOeesked DeogiOeb DeogiOe~ Deoesnb Deog Deoge~ DeogiOe Deogneleeb Deognle~ efuend DeemJeeoves~

nes {~~146~~
Oeeleesn&me {es YeJeefle Oegevles e~

{s {ueeshees oerIe&eesheOeeee~~147~~
{s hejs {ueeshees YeJeefle GheOeeee oerIe&e~ uesef{ ueer{ efuenefvle~ uesef#e ueer{ ueer{~ uesef e efue efuee~ ueer{s
efueneles efuenles~ efue#es efueneLes ueer{dJes~ efuens efuens efueens~ efueeeled~ efuenerle~ ues{g ueer{eled ueer{eb efuenvleg~ uesef{ ueer{eled
ueer{b ueer{~ uesneefve uesneJe uesnece~ ueer{eb efueneleeb efuenleeb~ efue#Je efueneLeeb ueer{dJeb~ uesnw uesneJenw uesnecenw~ Deuesd
Deueer{eb Deefuenved-Deueer{~ efueeles~~ Fleoeefo meceehle~
OegIed DeIees<es eLece mes Oegked nes ieee veeefcekejhej mes med kees <ed neskej iegCe neskej Oeesef#e yevee~ ogiOe, ogiOe~
oesefe og oge~ ogiOes ogneles, ognles~ Oeg#es~ ogneLes OegiOJes~ ogeeled~ ognerle~ oesiOeg~ ognd efn ngOeg[dYeeb nsefOe& 89 JeW
met$e efOe neskej ogefiOe yevee~ oesneefve~ ogiOeeb~
ognd efo nw oeosIe& met$e mes nd kees Ied Jebpeveeefmees 116 met$e mes efo efme kee ueeshe nes ieee~

efo efme kee ueeshe nesves hej Yeer Ie { Oe Yeevle Oeeleg keer Deeefo kes
le=leere De#ej kees elegLe& nes peelee nw~~145~~
DeIees<es eLece mes Ied kees eLece De#ej neskej efJejeces Jee mes DeOeesked DeOeesie yevee~ efme ceW-DeOeeskeced~ DecedDeoesnb~
DeogiOe~ YeeJe kece& ceW-ogeles~
efuend Oeeleg DeemJeeove DeLe& ceW nw~

Oegd Deble kes Deeves hej efuend kes nd kees {d nes peelee nw~~146~~
efue{d efle Oe{OeYesYemleLeesOeexOe 143 met$e mes le, Le kees Oe neskej leJeie&me <eJeiee&Jeie& met$e 118 mes Jeie&
neskej Oed kees {d ngDee~ iegCe neskej ues{d ef{~

{ kes hejs { kee ueeshe nes peelee nw Deewj GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~147~~
Dele uesef{ ueer{ efuenefvle~ efue{d efme nw <e{es ke mes met$e 119 mes {d kees ked neskej med kees <ed neskej uesef#e
yevee~ ueer{s efueneLes efuenles, efue#es efueneles ueer{dJes met$e 118 mes {dJes yeveekej {s {ueeshes 147 {d kees ueeshe
neskej ueer{dJes yevee efuens efuens, efueens~ efueeeled~ efuenerle~ ues{~ ueer{eb efueneleeb efuenleeb, efue#Je~ Deues{d~
Deueer{~ YeeJekece& ceW -efueeles~
Fme ekeej mes Foeefo ieCe ekejCe meceehle ngDee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(224)

efle*vle:

DeLe pegnesleeefoieCe
ng oeveeoveees~

pegnesleeose~~148~~
pegnesleeose hejme efJekejCeme uegiYeJeefle~

efJe&eveceveYeememewkemJejmeeeme~~149~~
OeeleesjJeeJemeeveYeememe SkemJejmeeeme JeCe&me efJe&eveb YeJeefle~ Fefle Jee&les~

pegnesleeoerveeb meeJe&Oeelegkes~~150~~
pegnesleeoerveeb efJe&eveb YeJeefle meeJe&Oeelegkes hejs~

hetJeexYeeme~~151~~
efeme Oeelees hetJeexJeeJeesYeememeb%ees YeJeefle~

nes pe~~152~~
DeYeemenkeejme pekeejes YeJeefle~ pegnesefle~ pegngle~

eceYemleced ~~153~~
OeeleesjYeeme Flejesefle eceYemlemeb%eb YeJeefle~

ueesheesYemleeoefvleve~~154~~
DeYemleelhejmeevlesve&keejme ueeshees YeJeefle~

pegnesles meeJe&Oeelegkes~~155~~

DeLe pegnesleeefo ieCe eejbYe neslee nw~

ng Oeeleg oeve osves Deewj Keeves DeLe& ceW nw~ ngeefle nw~

pegnesleeefo mes hejs efJekejCe kee uegked nes peelee nw~~148~~

Oeeleg kes DeJeeJe Yetle DeveYeeme, Ske mJej Jeeues Deeefo kes JeCe& kees eflJe nes peelee nw~~149~~
en met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

meeJe&Oeelegke kes Deeves hej pegnesefle Deeefo kees eflJe nes peelee nw~~150~~
ng ng efle

eflJe efkees iees Oeeleg kes hetJe& DeJeeJe keer DeYeeme meb%ee nes peeleer nw~~151~~
DeYeeme kes nkeej kees pekeej nes peelee nw~~152~~
pegnesefle, pegngle~ peg ng Deefvle~

Oeeleg kes DeYeeme Deewj Flej oesveeW kees DeYemle meb%ee nes peeleer nw~~153~~
DeYemle mes hejs Deefvle kes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~~154~~
mJejeefo DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej pegnesefle kes Gkeej kees Je nes peelee nw~~155~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(225)

pegnesles Gkeejme Jekeejes YeJeefle mJejeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ pegefle~ pegnesef<e pegngLe pegngLe~ pegnesefce pegngJe
pegngce~~ Fleeefo~ Deesne*d ieleew~

Ye=_edne*dcee*eefceled ~~156~~
Ye=_ed ne*d cee*d Flesles<eeceYeememe FJeefle meeJe&Oeelegkes hejs~

GYees<eeceerkeejes JeeveeoeJeo~~157~~
GYees<eeceYemleeeeefoefJekejCeeveeb oeJeefpe&leeveeceekeejme F&keejes YeJeefle JeeveeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ efpenerles~

DeYemleeveeceekeejme ~~158~~
DeYemleeveeceekeejme ueeshees YeJeleiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ efpeneles efpenles~ efpener<es efpeneLes efpenerOJes~ efpens efpenerJens
efpenercens~ efpenerle efpenereeleeb efpenerjved~ efpenerleeb efpeneleeb efpenleeb~ efpener<Je efpeneLeeb efpenerOJeb~ efpenw efpeneJenw efpenecenw~
Deefpenerle Deefpeneleeb Deefpenle~ SJeb cee*d ceeves Meyos e~ efceceerles efceceeles efceceles~ efceceer<es efceceeLes efceceerOJes~ efceces efceceerJens
efceceercens~ [gOee_ed [gYe=_ed OeejCehees<eCeees~

efleereelegLe&ees eLecele=leereew~~159~~
DeYeememe efleereelegLe&ees eLecele=leereew YeJele~ efyeYeefe& efyeYe=le efyeYeefle~ ef yeYeef<e& efyeYe=Le efyeYe=Le~ efyeYeefce&
efyeYe=Je efyeYe=ce~ efyeYe=les efyeYeeles efyeYeles~ efyeYe=<es efyeYeeLes efyeYe=OJes~ efyeYes efyeYe=Jens efyeYe=cens~

[gOee_edmJe~~160~~
DeYeememe mJees YeJeefle~ oOeeefle~
pegefle yevee~ Fleeefo~ Deesne*d ieefle DeLe& ceW nw~
ne ne les nw hetJe& kees DeYeeme meb%ee nes ieF&~

meeJe&Oeelegke ceW Yeg_ed ne*d cee*d Fvekes DeYeeme kees Fkeej nes peelee nw~~156~~
Jebpeveeefo DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej oesveeW ner DeYemle yeves ngS nQ peneB hej Ssmes
oe Jeefpe&le Deekeej kees F&keej nes peelee nw~~157~~
Ye=_ne*dcee*efceled 156 met$e mes DeYeeme kees Fkeej neskej nes pe met$e mes pekeej neskej efpenerles~

DeiegCe meeJe&Oeelegke Deeves hej DeYemle kes Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~158~~
efpeneles~ efpenles~ Deelceves eevekeejeled met$e 79 mes vekeej kee ueeshe nes ieee nw~ efpenerle~ efpenerleeb~ Deefpenerle~
cee*d Oeeleg ceehe kejves Deewj Meyo kejves DeLe& ceW nw~ cee cee les 156 mes DeYeeme kees F 157 mes DeYemle kees F&
neskej efceceerles yevee~ [gOee_ed Deewj [gYe=_ed Oeeleg OeejCe hees<eCe DeLe& ceW nw~
Ye= Ye= efle 156 mes DeYeeme kees Fkeej neskej efYe Deieues kees iegCe neskej efYeYej efle nw~

DeYeeme kes efleere kees eLece SJeb elegLe& kees le=leere De#ej nes peelee nw~~159~~
efyeYeefe&~ efyeYe=le~ efyeYeefle~ eceYemleb mes DeYemle meb%ee kejkes ueesheesYemleeoefvleve 154 mes vekeej kee
ueeshe ieee Dele jce=JeCe& mes mebefOe nes ieF& nw~ Deelceves heo ceW efyeYe=les~
Oee Oee efle efleere elegLe&ees eLecele=leereew 159 met$e mes hetJe& kees le=leere De#ej neskej-oeOee efle jne~

Oee_ed Oeeleg ceW DeYeeme kees mJe nes peelee nw~~160~~

oOeeefle yevee~ oe Oee lemed nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(226)

efle*vle:

leLeese oOeeles~~161~~
oOeelesOee&lees Deeosmle=leereelegLe&lJeb YeJeefle leLees mesOJeeseeiegCes hejle~ Oee oOeefle~ oOeeefme OelLe OelLe~ oOeeefce
oOJe oOce~ Oees oOeeles oOeles~ Oelmes oOeeLes OedJes~ oOes oOJens oOcens~ YeeJekece&Ceese~

veecevleeveeb eCeeefeeVeeMeerefMJeeseerefeles<eg oerIe&~~162~~

veecevleeveeb Oeeletveeb oerIeex YeJeefle eCeeoerveeb es Jeew e hejs~ nteles~

Deoeyed oeOeew oe~~163~~

[goe_ed oeves~ oeCed oeves~ oes DeJeKeC[ves~ os*d j#eCes~ Sles elJeejes oehee~ [gOee_ed OeejCehees<eCeees~ Oesd hee heeves
Flesleew Oeeheew~ oehed ueJeves, owhed MeesOeves Flesleew Jepe&efelJee oeOee Flesleew oemeb%eew YeJele~

oeceeieeeefle efheyeefle mLeemeefle peneleerveeceerkeejes Jeeveeoew~~164~~

oemeb%ekeceehekeieeeefleefheyeeflemLeemeeflepeneleerveecevleme F&keejes YeJeefle JebpeveeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ oereles~
Oeereles~ cee*d ceeves Meyos e~ ceereles ceeresles ceerevles~ kew iew jw Meyos~ ieereles~ heereles~ e ieefleefveJe=eew~ efveefceeeYeeJes
vewefceefekemeeheYeeJe~ mLeereles~ <ees Devlekece&efCe~ DeJemeereles~ Deesneked leeies~ nereles~ pegngeeled pegngeeleeb pegngeg~ Oesd hee
heeves~ oOeeled oOeeleeb oOeg~ oOeerle oOeereeleeb oOeerjved~ pegnesleg pegnleeled pegngleeb pegleg~ pegngefOe pegngleeled pegngleb pegngle~

le, Le, mes OJes DeiegCeer efJeYeefeeeW kes Deeves hej Oee Oeeleg kes Deeefo kes
le=leere kees elegLe& nes peelee nw~~161~~
Oee Oee lemed DeYemleeveeceekeejme 158 met$e mes DeYemle kes Deekeej kee ueeshe neskej DeIees<es eLece mes eLece
De#ej neskej [gOee_ed mJe mes DeYeeme kees mJe neskej Oee yevee~ oOeeefme OelLe OelLe~ oOeeefce oOJe oOce~
Oee Oee les DeYeeme kes elegLe& kees le=leere neskej mJe neskej hegve 161 met$e mes elegLe& nes ieee Deewj DeYemle kes
Deekeej kee ueeshe neskej Oees yevee~ Ssmes ner mes OJes, efJeYeefe ceW Oelmes OeodOJes yevee~ YeeJekece& ceW-

veecevle Oeeleg kees eCed Deeefo elee, efJe elee kes Deeves hej oerIe& nes peelee nw~~162~~
ng e lesnteles~

oehed oshed kees es[kej oe Oee, Oeeleg oe meb%eke nesles nQ~~163~~

[goe_ed oeve osvee, oeCed-oeve osvee, oes-Keb[ kejvee, os*d-j#ee kejvee, es eej Oeeleg oe he nQ~
[gOee_ed-OeejCe hees<eCe kejvee, Oesd hee-heervee es oes Oeeleg Oeehe nQ~
oehed-keevee, owhed MeesOeve kejvee~ Fve oes OeelegDeeW kees es[kej Gheeg&kele oe, Oee he Oeeleg oe meb%eke nesles nQ~

Jebpeveeefo DeiegCe meeJe&Oeelegke efJeYeefe kes Deeves hej oe, cee, iee, hee, mLee,
ne Oeeleg kes Deble kees F&keej nes peelee nw~~164~~
Dele oereles, Oeereles, ceereles yeve iees~ kew iew jw, Oeeleg Meyo kejves DeLe& ceW nQ~ ieereles, hee-heereles~ e-"njvee~
OeelJeeos <e me met$e mes mekeej nesves mes efveefcee kes DeYeeJe ceW vewefceefeke kee Yeer DeYeeJe nes ieee Dele "keej kees Lekeej
neskej mLee jne mLeereles~ <ees Deble kejvee-DeJemeereles~ Deesneked leeie kejvee, nereles~ Fleeefo~
mehleceer ceW-pegngeeled~ oOeeled~ oOeerle 158 mes Deekeej kee ueeshe nDee nw~ pegnesleg~ pegngefOe~ Gece heg<e ceW iegCe
neskej pegnJeeefve pegnJeeJe pegnJeece~ efceceerle, efceceereeleeb efceceerjved~ efceceerleeb~ efy eYeleg&~ efyeYe=leeb~ oOeeleg~ Oee Oee efn

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(227)

pegnJeeefve pegnJeeJe pegnJeece~ efceceerle efceceereeleeced efceceerjved~ efceceerleeb efceceeleeb efceceleeb~ efceceer<Je efceceeLeeb efceceerOJeb~ efcecew
efceceeJenw efceceecenw~ efyeYeleg& efyeYe=leeb efJeYeleg~ efyeYe=leeb efyeYeleeb~ oOeeleg Oeeeled Oeeeb oOeleg~ DeYemleeveecekeejme Fefle ueeshes
eehles~ ueeshemJejeosMeees mJejeosMees efJeefOeye&ueJeevedFefle mJejeosMees YeJeefle~

oemleesjYeemeueeshee~~165~~
oemeb%ekemeemlese new hejsvleme SlJeb YeJeefle DeYeemeueeshee~ eLeemebKeb~ Oesefn Oeeeled Oeeb Oee~ oOeeefve oOeeJe
oOeece~ Oeeeb oOeeleeb oOeleeb~ Depegnesled Depegngleeb~

Deve GefmmepeYemleefJeoeefoYeesYegJe~~166~~
efmepeYemleefJeoeefoYe hejme Deve Gmed YeJeefle~ DeYegJe~

DeYemleeveecegefme~~167~~
DeYemleeveeb iegCees YeJeefle Gefme hejs~ DepegnJeg~ Depegnes Depegngleb Depegngle~ DepegnJeb DepegngJe Depegngce~ Deefpenerle
Deefpeneleeb Deefpenle~ DeefyeYe DeefyeYe=leeb DeefyeYe~ DeefyeYe DeefyeYe=leb DeefyeYe=le~ DeefyeYejb DeefyeYe=Je DeefyeYe=ce~ DeefyeYe=le
DeefyeYeeleeb DeefyeYele~ Deefceceerle Deefceceeleeb Deefcecele~ DeefceceerLee DeefceceeLeeb DeefceceerOJeb~ Deefceefce DeefceceerJeefn Deefceceerceefn~
DeoOeeled DeOeeeb~

Deekeejmeesefme~~168~~
Deekeejme ueeshees YeJeefle Gefme hejs~ DeoOeg~ DeOee DeoOeeleeb DeoOele~ ef_eYeer Yees~ efyeYesefle efyeefYele efyeYeerle~

efYeees Je~~169~~
DeYemleeveeceekeejme met$e mes DeYemle kes Deekeej kee ueeshe eehle Lee efkevleg ueeshe Deewj mJej kes DeeosMe ceW mJej kes
DeeosMe keer efJeefOe yeueJeeved nesleer nw Fme veee kes Devegmeej-

efn efJeYeefe kes Deeves hej oe meb%eke Deewj Demed Oeeleg kes Devle kees S neskej
DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~165~~
ece mes-Oesefn leeleCed ceW-Oeeeled~ Oeeeb~ Depegnesled~ Depegng Deved nw~

Yet kees es[kej efmeed DeYemle Deewj efJeJeeefo mes hejs Deved kees Gmed nes peelee nw~~166~~
Gmed kes Deeves hej DeYemle kees iegCe nes peelee nw~~167~~
DepegnJeg yevee Depegnes Depegng Deced -DepegnJeced ~ Deefpenerle~
Deefye Ye= efo~ Jebpeveeefomees mes efme efo kee ueeshe neskej iegCe neskej jd kee efJemeie& ngDee DeefyeYe~ Deved ceWDeefyeYe~ DeefyeYele~ Deefceceerle~ DeoOeeled~ DeOeeeb~ De o Oee Gmed~

Gmed kes Deeves hej Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~168~~
DeoOeg~ DeOee~ ef_eYeer Oeeleg Yee DeLe& ceW nw~
Yeer Yeer efle elegLe& kees le=leere De#ej SJeb [gOee_ed mJe 160 met$e mes DeYeeme kees mJe neskej SJeb Oeeleg kees iegCe
neskej efyeYesefle yevee~
efyeYeer lemed nw~

Jebpeveeefo DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej Yeer kees efJekeuhe mes Fkeej nes peelee nw~~169~~

(228)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

efYeees Jee Fkeejes YeJeefle JeeveeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~

e FJeCe&meemebeesiehetJe&meeveskee#ejme~~170~~
DemebeesiehetJe&meeveskee#ejme FJeCe&me ees YeJeefle mJejeoeJeiegCes hejs~ efyeYeefle Fleeefo~ er uepeeeeb~

DeYeememeeefoJeeveceJeMes<eced ~~171~~
DeYeememeeefoJeeveceJeMes<eb YeJeefle~ Deveeosueexhe FleLe&~ efpesefle efpeerle~ mJejeoeefJeJeCeexJeCee&vleme OeeleesefjegJeeefJeefle
FeeosMe~ efpeefeefle~ Deesneked leeies~ peneefle penerle~

penelesJee&~~172~~
peneles meeJe&Oeelegkes JeeveeoeJeiegCes hejs Deekeej FkeejeosMees YeJeefle Jee~ peefnle penerle penefle~
peneefme~ GYees<eeceerkeejes JeeveeoeJeo~ penerLe peefnLe penerLe peefnLe~ peneefce penerJe peefnJe penerce peefnce~

ueeshe mehleceeb peneles~~173~~

penelesjvleme ueeshees YeJeefle mehleceeb JeeveeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ peeeled peeeleeb pee~ peneleg penerleeled
peefnleeled penerleeb peefnleeb penleg~

DeelJeb Jee new~~174~~

penelesjvleme DeelJeb F&lJeefcelJeb e YeJeefle Jee new hejs~ peneefn peefnefn penerefn penerleeled peefnleeled~ penerleb peefnleb penerle
peefnle~ peneefve peneJe penece~ Depeneled Depenerleeb Depeefnleeb Depeng~ Depene Depenerleb Depeefnleb Depenerle Depeefnle~
Depeneb DepeefnJe DepenerJe Depeefnce Depenerce~ Fleeefo~ $e+ me== ieleew~ he heeuevehetjCeees~
Dele efyeefYele, efyeYeerle~ efyeYeer Deefvle 154JeW met$e mes vekeej kees ueeshe neskej-

mJejeefo DeiegCeer efJeYeefe kes Deeves hej Demebeesie hetJe& Deveskee#ej

Jeeues FJeCe& kees ekeej nes peelee nw~~170~~
efyeYeefle yevee~ er Oeeleg-ueefppele nesvee~ er er efle nes pe mes eer 160 met$e mes mJe neskej efe

DeYeeme kee Deeefo Jebpeve DeJeMes<e jnlee nw~~171~~

DeLee&led Deeefo mes yeeo kes jkeej kee ueeshe nes peelee nw leye iegCe neskej efpesefle efpeerle yevee~ efpeer Deefle
mJejeoeefJeJeCeexJeCee&vleme OeeleesefjegJeew 83 met$e mes Fed DeeosMe neskej efpeefeefle yevee~ Deewneked-leeie kejvee~
ne ne efle nes pe met$e mes DeYeeme kees pe neskej met$e 160 mes mJe neskej peneefle pene lemed ~

meeJe&Oeelegke Jebpeveeefo DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej peneefle Oeeleg kes
Deekeej kees efJekeuhe mes Fkeej nes peelee nw~~172~~
peefnle, 157 JeW met$e mes F&keej neskej penerle yevee pene~ Deefvle 158 mes Deekeej kee ueeshe neskej vekeej kee
ueeshe neskej penefle yevee~ pe ne eeled

mehleceer ceW peneefle kes Devle kee ueeshe nes peelee nw~~173~~
peeeled ~ peneleg peefnleeled, penerleeled ~ pe ne efn~

efn kes Deeves hej peneefle kes Devle kees Dee F Deewj F& nes peelee nw~~174~~
peneefn, penerefn, penerefn~ Depeneled~ Fleeefo~ $e+ me= ieefle DeLe& ceW nw~ he Oeeleg heeueve Deewj hetjCe DeLe& ceW nw~
$e+ $e+ efle~ he he efle~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(229)

Deefle&efheheleexe~~175~~
DeveeesjYeememe Fefle meeJe&Oeelegkes hejs~

DeYeememeemeJeCex~~176~~
DeYeememe FJeCeexJeCe&eesefjegJeew YeJeleesmeJeCex hejs~ Feefle& Fe=le Feefle~ Feef<e& Fe=Le Fe=Le~ Feefce&le Fe=Je
Fe=ce~ Fe=eeled Fe=eeleeb Fe=eg~ Feleg& Fe=leeled Fe=leeb Feleg~ Fe=efn Fe=eeled Fe=leb Fe=le~ FejeefCe FejeJe Fejece~ Sse
Sse=leeb Sse~ Sse Sse=leb Sse=le~ Ssejb Sse=Je Sse=ce~ iegCeesefle&mebeesieeeesefjefle iegCe~ YeeJes-Dee&les~

$e+JeCe&meekeej~~177~~
DeYeememe $e+JeCe&meekeejes YeJeefle~ memeefle& meme=le emeefle~ meme=eeled meme=eeleeb meme=eg~ memele&g meme=leeled meme=leeb
meeleg~ Dememe Dememe=leeb Dememe~

eCeeefMe<eesex~~178~~
$e+ovleeefokeejiecees YeJeefle eCeeefMe<eesex hejs~ efeeles~ efheheefle& efhehe=le efheeefle~ efhehe=eeled efhehe=eeleeb efhehe=eg~ efheheleg&
efhehe=leeled efhehe=leeb efheeleg~ Deefhehe Deefhehe=leeb Deefhehe~ efCeefpejd Meewehees<eCeees~ efJeefpejd he=LeiYeeJes~ efJe< Jeehleew~ efJe<ed Meyos~

efveefpeefJeefpeefJe<eeb iegCe meeJe&Oeelegkes~~179~~

efvepeleeoerveeceYeememe iegCees YeJeefle meeJe&Oeelegkes hejs~

eJeie&me efkejmeJeCex~~180~~
meeJe&Oeelegke ceW $e+ kes DeYeeme kees Fkeej nes peelee nw~~175~~
F $e+ efle~

DemeJeCe& kes Deeves hej DeYeeme kes FJeCe& GJeCe& kees Fed GJed neslee nw~~176~~
Deeies iegCe neskej Feefle&, Dee=le jce=JeCe& mes mebefOe neskej Fed $e+ DeefleFeefle&~ Fe=eeled~ Feleg&~
Fed $e+ Deeefve iegCe neskej FejeefCe yevee~
YeeJekece& ceW-$e+ e les iegCeesefe&mebeesieeees 71 met$e mes iegCe neskej Dee&les yevee~ me= me= efle

DeYeeme kes $e+JeCe& kees Dekeej nes peelee nw~~177~~

iegCe neskej memeefle& yevee~ meme=le meeefle~ meme=eeled~ memeleg&~ Dememe Dememe=leeb Dememe~ YeeJekece& ceW-

eCed DeeefMe<ed Deewj ed elee kes Deeves hej $e+keej mes Fkeej kee Deeiece neslee nw~~178~~
me= F jce=JeCe& mes efeeles yevee~ he he efle Deefle&efheheleexe 175met$e mes DeYeeme kees F neskej iegCe neskej efheheefle&
yevee~ efhehe=eele~ efheheleg~ Deefhehe Deefhehe=leeb Deefhehe~ efCeefpejd -Megef kejvee, hees<eCe kejvee~ efJeefpejd-he=Leked nessvee,
efJe<-Jeehle nesvee, efJe<ed-Meyo kejvee~
Cees ve met$e mes Ced kees ved kejkes efveped Oeeleg nw~ efveped efveped efle 171 mes DeYeeme kes Deeefo kees Mes<e jKeves mes ped kee
ueeshe ngDee~

meeJe&Oeelegke ceW efveped efJeped Deewj efJe<ed kes DeYeeme kees iegCe nes peelee nw~~179~~
SJeb iegCeer efJeYeefe kees iegCe neskej ves ves ped efle jne~

DemeJeCe&, Oegd kes hejs Deewj Devle ceW eJeie& kees keJeie& nes peelee nw~~180~~

(230)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

eJeie&me efkeYe&Jeefle DemeJeCex Oegef hejs Devles e~ vesvesefe vesefvee vesefvepeefle~ vesvesef#e vesefvekeLe vesefvekeLe~ vesvesefpce
vesefvepJe vesefvepce~ vesefvepeeled vesefvepeeleeb vesefvepeg~ vesveseg vesefveeeled vesefveeeb vesefvepeleg~ vesvesefiOe vesefveeeled vesefceeb vessefvee~

DeYemleme eesheOeeee veeefceve mJejs iegefCeefve meeJe&Oeelegkes~~181~~

DeYemleme eesheOeeee veeefcevees iegCees ve YeJeefle mJejeoew iegefCeefve meeJe&Oeelegkes hejs~ vesefvepeeefve vesefvepeeJe vesefvepeece~
Devesvesked Devesefveeeb Devesefvepeg~ Devesvesked Devesefveeb Devesefvee~ Devesefvepeb DevesefvepJe Devesefvepce~ JesJesefkele JesefJee JesefJepeefle~
JesefJepeeled JesefJepeeleeb JesefJepeg~ JesJeseg JesefJeeeled JesefJeeeb JesefJepeleg~ JesefJeefiOe~ DeJesJesked DeJesefJeeeb DeJesefJepeg~ JesJesef
JesefJe JesefJe<eefle~ JesJesef#e JesJesef, JesefJe~ JesJesef<ce JesefJe<Je JesJesef<ce~ JesefJe<eeled JesefJe<eeleeb JesefJe<eg~ JesJesg JesefJeeled
JesefJeeb JesefJe<eleg~ Oegeb le=leereelegLex<eg Fefle le=leere~ $e+JeCe&Jeie&j<ee cetOe&vee Fefle veeeeled <ekeejme [keej~ JesefJeef
JesefJeele JesefJeb JesefJe~ JesefJe<eeefCe JesefJe<eeJe~ JesefJe<eece~ DeJesJesd DeJesefJeeb DeJesefJe<eg~ DeJesJes DeJesefJeb DeJesefJe~ DeJesefJe<eb
DeJesefJe<Je DeJesefJe<ce~ YeeJekece&Cees-efvepeles~ efJepeles~ efJe<eles~ Fefle pegnesleeefo~

DeLe efoJeeefoieCe
efoJeg eer[eefJepeieer<eeJeJenejegeflemlegefleceesoceomJehvekeeefvleieefle<eg~

efoJeeose&ved ~~182~~
efoJeeosie&CeeefkejCemeb%ekees eved YeJeefle kele&efj efJeefnles meeJe&Oeelegkes hejs~

veeefceveesJeexjkegg&jesJe&eves~~183~~
vesvesefe vesefveefe vesefvepeefle, vesvesef#e vesefvekeLe~
vesefvepeeled~ vesveseg~ vesvesefiOe~ vesefveped Deeefve~

mJejeefo iegCeer meeJe&Oeelegke kes Deeves hej DeYemle Deewj GheOee kes
veeefce kees iegCe veneR neslee nw~~181~~
vesefvepeeefve~ Devesvesked~ Jebpeveeefmees mes efo efme kee ueeshe nes ieee nw~ efJeped Oeeleg mes-JesJesefe JesefJee~ JesefJepeeled~
JesJeseg~ JesefJeefiOe~ efJe<ed-JesJesef~ JesefJe<ed efme <e{eske met$e mes <e kees ked neskej Deeies mekeej kees <ekeej neskej JesJesef#e~
JesefJe<edefn Oegeb le=leereelegLex<eg met$e 120 mes le=leere De#ej neslee Lee leye $e+JeCe&Jeie&j<eecetOe&vee Fme veee mes
<ekeej kees G hegve leJeie&me <edJeiee&Jeie& mes efOe kees ef{ neskej JesefJeef DeJesJesd~ YeeJekece& ceW-efvepeles~ efJepeles~ efJe<eles~
~~ Fme ekeej mes pegnesleeefo ieCe meceehle nes ieee~~

DeLe efoJeeefoieCe
efoJed Oeeleg eer[e, peerleves keer Fe, JeJenej, Fe, mlegefle, ceeso, ceo, mJehve, keebefle Deewj ieefle DeLe& ceW nw~
efoJed efle nw~

efoJeeefo mes eved efJekejCe neslee nw~~182~~

keee& ceW meeJe&Oeelegke mes hejs efoJeeefoieCe mes efJekejCe meb%eke eved neslee nw~

Jebpeve Jeeueer efJeYeefe kes Deeves hej kegjd gjd kees es[kej Je keer GheOeeYetle
veeefce kees oerIe& nes peelee nw~~183~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(231)

Dekegg&jesJeexheOeeYetleme veeefcevees oerIeex YeJeefle Jeeves hejs~ oerJeefle oerJele oerJeefvle~ oerJesled oerJesleeb oerJeseg~
oerJeleg oerJeleeled oerJeleeb oerJevleg~ DeoerJeled DeoerJeleeb DeoerJeved~ <et*d eeefCeemeJes~ meteles metesles metevles~ metesle
meteseeleeb metesjved~ meteleeb metesleeb metevleeb~ Demetele Demetesleeb Demetevle~ DemeteLee DemetesLeeb DemeteOJeb~ Demetes DemeteeJeefn
Demeteeceefn~ Cen_ed yevOeves~ mebveeefle mebveele mebveeefvle~ mebveeles mebveesles mebveevles~ mebveesled mebveesleeb mebveeseg~
mebvee mebveesleeb mebveesle~ mebveeseb mebveesJe mebveesce~ mebveesle mebveeseeleeb mebv eesjved ~ mebveeleg mebveeleeled mebveeleeb
mebveevleg~ mebvee mebveeleeled mebveeleb mebveele~ mebveeeefve mebveeeJe mebveeece~ mebveeleeb mebveesleeb mebveevleeb~ mebveemJe
mebveesLeeb mebveeOJeb~ mebveew mebveeeJenw mebveeecenw~ meceveeled~ meceveeleeb meceveeved~ meceveele meceveesleeb meceveevle~
Fleeefo~ YeeJekece&Ceese~ oerJeles~ meteles~ mebveeles~ ef_eefceoe mvesnves~

efceos~~184~~
efceosefjlesleme veecegheOeme Oeeleese&vmJeefJekejCes hejs iegCees YeJeefle eceseefle ecesele eceseefvle~ ecesesled~ eceseleg~
eceseled~ Mees levetkejCes~ es soves~ <ees Devlekece&efCe~ oes DeJeKeC[ves~

eveeskeejme~~185~~
Oeeleesjeskeejme ueeshees YeJeefle eefve hejs~ Meefle Mele Meefvle~ Meefme MeLe MeLe~ Meeefce MeeJe Meece~ eefle
ele eefvle~ meefle mele meefvle~ eefle ele eefvle~ Meced oced GheMeces~ leceg kee#eeb eeb~ eced leheefme Kesos e~ Yeceg
DeveJemLeeves~ #ecet<ed menves~ keueceg iueeveew~ ceoer n<ex~

Meceeoerveeb oerIeex eefve~~186~~

Meceeoerveeb oerIeex YeJeefle eefve hejs~ Meeceefle~ oeceefle~ leeceefle~ eeceefle~ Yeeceefle~ #eeceefle~ keueeceefle~ ceeeefle~
peveer eeogYee&Jes~

pee pevesefJe&kejCes~~187~~
oerJeefle oerJele oerJebefle~ oerJesled~ oerJeleg~ DeoerJeled~ <et*d Oeeleg eeCeer kees pevce osves DeLe& ceW nw~ *d keer Flmeb%ee
nesves mes Deelcevesheo ngDee~ OeelJeeos <e me met$e mes met jne~ meteles~ metesles~ metes leeb~ meteleeb~ Demetele~ Cen_ed Oeeleg
yevOeve DeLe& ceW nw~
Cees ve mes ve neskej veeefle mebveeefle yevee~ mebveeles~ mebveesled~ mebveees~ mebvesees~ mebveeleg~ mebveeleeb~ meceveeled~
meceveele~ Fleeefo~ YeeJekece& ceW-oerJeles, meteles~ mebveeles~ ef_eefceoe Oeeleg mvesn DeLe& ceW nw~

efceod Fme veeefce GheOee Jeeueer Oeeleg kees eved efJekejCe kes Deeves hej iegCe nes peelee nw~~184~~
ceseefle, eceseefle~ ecesesled~ eceseleg~ eeceseled~ Mees-ke=Me kejvee~ es-sove kejvee~ <ees-meceehle nesvee~
oes-gke[s kejvee~ Mees eved efle nw~

eved kes Deeves hej Oeeleg kes Deeskeej kee ueeshe nes peelee nw~~185~~
Meefle, Mele Meefvle~ eefle~ meefle~ eefle~ Meced oced Oeeleg GheMece DeLe& ceW nQ~ leceg keeb#ee DeLe& ceW, ece, Oeeleg
leheeee& Deewj Keso DeLe& ceW nw~ Yeceg-YeceCe kejves~ #ecet<ed-menve kejves~ keueceg-iueeefve DeLe& ceW, ceoer Oeeleg-n<e& DeLe& ceW nw~

eved kes Deeves hej Meced Deeefo kees oerIe& nes peelee nw~~186~~
Meeceefle, oeceefle, leeceefle, Yeeceefle, #eeceefle, keueeceefle, ceeeefle~ peveer GlheVe nesvee~

peved Oeeleg kees Deheves efJekejCe kes Deeves hej pee nes peelee nw~~187~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(232)

efle*vle:

peves mJeefJekejes hejs pee YeJeefle~ peeeles~ peeesle~ peeelee~ Depeeele~

eefCe Jee~~188~~
eefCe hejs pevespe&osMees Jee YeJeefle~ peeeles peveles~ Fefle efoJeeefo~

DeLe mJeeefoieCe
<eg_ed DeefYe<eJes~

veg mJeeos~~189~~
mJeeosie&CeeefkejCemeb%ekees vegYe&Jeefle kebe&efj efJeefnles meeJe&Oeelegkes hejs~ megveesefle megvegle~

veesJe&keejes efJekejCeme~~190~~
veesefJe&kejCemeemebeesiehetJe&meeskeejme Jekeejes YeJeefle mJejeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkeshejs~ megvJeefvle~ megveesef<e megvegLe megvegLe~ megveesefce~

Gkeejueeshees JeceesJee&~~191~~
DemebeesiehetJe&me efJekejCemeeskeejme ueeshees Jee YeJeefle Jecees hejle~ megvJe megvegJe megvce megvegce~ megvegles megvJeeles
megvJeles~ megveg<es megvJeeLes megvegOJes~ megvJes megvJens megvegJens megvcens megvegcens~

veecevleeveeb eCeeefeVeeMeerefJeeseerefeles<eg oerIe&~~192~~

veecevleeveeb eCeeefeVeeMeerefJeeseerefeles<eg es Jeew e hejs~ meteles metesles~ DeMet*d Jeehleew~ DeMvegles~
peeeles~ peeesle~ peeeleeb~ Depeeele~

eCed kes Deeves hej peved kees pee efJekeuhe mes neslee nw~~188~~
YeeJe ceW-eCed kes Deeves hej peeeles~ pevceles oesveeW he yeve iees~
Fme ekeej mes efoJeeefo ieCe meceehle ngDee~

DeLe mJejeefoieCe eejbYe neslee nw~

<eg_ed Oeeleg kee DeLe&-mveheve, heer[ve, mveeve Deewj megje yeveeves DeLe& ceW nw~

kelee& ceW meeJe&Oeelegke kes Deeves hej meg Deeefo ieCe mes veg efJekejCe neslee nw~~189~~
OeelJeeos <e me met$e 54 mes me neslee nw hegve veecebleeesOee&legefJekejCeeesieg&Ce 32JeW met$e mes iegCe neskej megveesefle,
megvegle yevee~ OeelJeeos <e me met$e 54 mes megveg Deefvle nw~

veg efJekejCe kes Gkeej kees Jekeej neslee nw~~190~~

hetJe& ceW mebeesie De#ej kes ve nesves mes mJejeefo DeiegCeer meeJe&Oeelegke kes Deeves hej veg kes G kees Je nes peelee nw~ megvJeefvle~

Je, ce, efJeYeefe kes Deeves hej Demebeesie hetJe& kes efJekejCe kes Gkeej
kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~191~~
megvJe, megvegJe~ megvce megvegce yevee~ Deelcevesheo ceW-megvegles megvJeeles megvJeles Deelceves eevekeejeled met$e mes Devles kes
vekeej kee ueeshe nes ieee~ megveg<es~ megvJes, megvJens, megvegJens~ megvcens, megvegcens~ YeeJekece& ceW-meg e les nw-

eCed Deeed Fved, DeeMeer, eseerefele, e Deewj efJe elee kes Deeves hej
veeceble Oeeleg kees oerIe& nes peelee nw~~192~~
eneB eCed elee kes Deeves hej oerIe& nesves mes meteles, metesles Deeefo yevesiee~ DeMet*d Oeeleg Jeeefhle DeLe& ceW nw~ DeMvegles yevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(233)

veesefJe&kejCeme~~193~~
vegefJekejCemeeskeejme mebeesiehetJe&me GJeeosMees YeJeefle mJejeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ DeMvegJeeles DeMvegJeles~ efe_ed eeves~
efeveesefle efevegle efevJeefvle~ efevegles efevJeeles efevJeles~ megvegeeled megvegeeleeb megvege~ DeMvegJeerle DeMvegJeereeleeb DeMvegJeerjved~ DeMvegJeerLee
DeMvegJeereeLeeb DeMvegJeerOJeb~ DeMvegJeere DeMvegJeerJeefn DeMvegJeerceefn~ efevegeeled~ efevJeerle~ megveesleg megvegleeled megvegleeb megvJevleg~

veese efJekejCeeomebeesieeled~~194~~

DemebeesiehetJee&VgefJekejCeee hejme nsueexhees YeJeefle~ megvegg megvegleeled megvegleb megvegle~ megvegJeeefve megvegJeeJe megvegJeece~ DeMvegleeb
DeMvegJeeleeb DeMvegJeleeb~ DeMveg<Je DeMvegJeeLeeb DeMvegOJeb~ DeMveJew~ DeMveJeeJenw DeMveJeecenw~ efeveesleg~ efevegleeled efevegleeb
efevJevleg~ efeveg efevegleeb efevJeeleeb~ efeveg<Je efevJeeLeeb efevegOJeb~ efeveJew efeveJeeJenw efeveJeecenw~ Demegveesled Demegvegleeb DemegvJeved
DeeMvegJeeleeb DeeMvegJele~ Deefeveesled~ Deefevegle~ Fleeefo Fefle mJeeefo~

DeLe legoeefoieCe
legod JeLeves~~

legoeosjefve~~195~~

legoeosieg&Cees ve YeJeefle Deefve hejs~ legoefle legole legoefvle~ ce=*d eeCeleeies~

FjveiegCes~~196~~
$e+ovleeefokeejeiecees YeJeefle DeiegCes DeefvJekejCes hejs~ mJejeoeefJeJeCeexJeCeee&vleme OeeleesefjegJeew~ efceeles efceesles efceevles~
ceg cees#eCes~

veg efJekejCe kes Gkeej kees GJed DeeosMe nes peelee nw~~193~~
mebeesie hetJe& Jeeueer Oeeleg mes veg efJekejCe kes Gkeej kees mJejeefo DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej GJed DeeosMe neslee nw~ DeMvegJeeles
DeMvegJeles yevee~ efe_ed Oeeleg-eeve DeLe& ceW nw-hetue egvevee Deeefo~ efeveesefle efevegle efevJeefvle~ efevegles efevJeeles efevJeles~
mehleceer ceW-megvegeeled~ DeMvegJeerle~ efevegeeled~ efevJeerle~ FmeceW 190 met$e mes G kees Je ngDee nw hebeceer ceW megveesleg~ megveg efn nw~

Demebeesie hetJe& mes hejs veg efJekejCe nesves mes efn kee ueeshe nes peelee nw~~194~~
megveg~ hebeceer kes Geceheg<e ceW iegCe nesves mes megveJeeefve megveJeeJe megveJeece DeMvegleeb DeMvegJeeleeb DeMvegJeleeb~
Geceheg<e ceW-DeMveJew, DeMveJeeJenw, DeMveJeecenw~ efeveesleg~ efevegleeb~ Geceheg<e ceW-efeveJew, efeveJeeJenw efeveJeecenw~
emleveer ceW-Demegveesled~ DeeMvegle~ Deefeveesled~ Deefevegle~
Fme ekeej mes mJeeefo ieCe meceehle ngDee~

DeLe legoeefo ieCe eejbYe neslee nw~

legod Oeeleg heer[e DeLe& ceW nw~ legod efle nw Deved efJekejCe kele&efj mes Deved efJekejCe neslee nw~ hegve~

Deved efJekejCe kes Deeves hej legoeefo kees iegCe veneR neslee nw~~195~~
legoefle legole legoefvle~ ce=*d Oeeleg eeCe leeie-cejves DeLe& ceW nw~

DeiegCe efJeYeefe ceW Deved efJekejCe kes Deeves hej $e+keejeble Oeeleg mes
Fkeej kee Deeiece nes peelee nw~~196~~
jce=JeCe& met$e mes $e+ kees jd neskej efce les jne~ mJejeoeefJeJeCeexJeCee&vleme OeeleesefjegJeew 83 met$e mes Fkeej kees

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(234)

efle*vle:

cegeeosjeiecees vekeej mJejeoefve efJekejCes~~197~~

cegeeos mJejeVekeejeiecees YeJeleefve efJekejCes hejs~ cegeefle cegele cegeefvle~ uegh_ed soves~ efJeod_ed ueeYes~ efuehed
Gheosns~ ef<eefejd #ejCes~ uegcheefle uegcheles~ efJevoefle efJevoles~ efuecheefle efuecheles~ efmeeefle~ efmeeles~ Fefle cegeeefo~ legosled~
efceesle~ cegesled~ cegesle~ legosled~ efceeleeb~ cegevleg~ cegeleeb~ Delegoled~ Deefceele~ Decegeled~ Decegele Decegesleeb Decegevle~
DecegeLee DecegesLeeb DecegeOJeb~ Deceges DecegeeJeefn Decegeeceefn~ YeeJekece&Cees-legeles~

eCeeefMe<eesex~~198~~
$e+ovleeefokeejeiecees YeJeefle eCeeefMe<eesex hejs~ efceeles~ cegeles uegheles~ efJeeles~ efueheles~ efmeeles Fleeefo~ ke
efJe#eshes~ ie= efveiejCes~

$e+ovlemesjiegCes~~199~~
$e+ovleme Fjd YeJeleiegCes hejs~ efkejefle~ efiejefle~

Jee mJejs~~200~~
efiejlesjeglesue&egefleYe&Jeefle Jee mJejs hejs~ efieueefle efieuele efieueefvle~ Fjesjerjew~ keere&les ieere&les Fleeefo~
~~ legoeefo meceehle~~
Fed neskej efceeles yevee, efceesles efceebles~ Fme ieCe ceW Deelceves eevekeejeled met$e mes Devle kes vekeej kee ueeshe veneR neslee nw~
ceg Oeeleg cege-tves DeLe& ceW nw~ ceged De efle nw~

Deved efJekejCe kes Deeves hej cegeeefo ceW mJej mes hejs vekeej kee Deeiece nes peelee nw~~197~~
ceg ved ed De efle nw Jeiex leie&heeceb Jee 93 met$e mes eJeie& kee Debeflece De#ej neskej cegeefle yevee~ ceged De Deefvle
ceW DemebOe#ejeesjme leew leuueeshee 26JeW met$e mes Dekeej kee ueeshe nes ieee nw~ cegeefvle yevee~
uegh_ed Oeeleg sove DeLe& ceW nw~ _ed kee DevegyebOe neskej ueghed jne~ efJeod_ed-ueeYe DeLe& ceW nw efJeod jnlee nw~
efuehed Je=ef DeLe& ceW nw ef<eefejd-#ejCe DeLe& ceW nw ef<eed jnlee nw~
Fve meyeceW vekeej kee Deeiece neskej -uegcheefle~ uegcheles~ efJevoefle, efJevoles~ efuecheefle, efuecheles~ efmeeefle, efmeeles~ es
cegeeefo Oeeleg kenueeleer nw~
legosled~ efceesle~ cegesled, cegesle~ legoleg~ efceeleeb~ cegeleg cegeleeb~ Delegoled~ Deefceele~ Decegeled~ Decegele~ YeeJekece& ceW
legeles~ ce= e les nw~

eCed DeeMeer Deewj e elee kes Deeves hej $e+keejeble mes Fkeej kee Deeiece nes peelee nw~~198~~
efceeles~ cegeles ~ uegheles~ efJeeles~ efueheles~ efmeeles~ ke-Oeeleg efJe#esheCe kejves DeLe& ceW nw~ ie= efveieueves DeLe& ceW nw~

DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej $e+keejeble kees Fjd nes peelee nw~~199~~
efkejefle~ efiejefle~

mJej kes Deeves hej efiejd kees efJekeuhe mes efieued nes peelee nw~~200~~
efieueefle efieuele efieueefvle~ YeeJekece& ceW-efkejd e les efiejd e les nw Fjesjerjew 112JeW met$e mes Fjd kees F&jd neskej
keere&les ieere&les yevee Fleeefo~
Fme ekeej mes legoeefo ieCe meceehle ngDee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(235)

DeLe OeeefoieCe
efOejd DeeJejCes~

mJejegOeeos hejes veMeyo~~201~~

Oeeosie&Ceme mJejelhejes efJekejCemeb%ekees vekeejeiecees YeJeefle kele&efj efJeefnles meeJe&Oeelegkes hejs~ CelJeb Ie{OeYesYemleLeesOeexOe~
Oegeb le=leereelegLex<eg~ Cef~

OeeosefJe&kejCeevleme ueeshe~~202~~
OeeosefJe&kejCeevleme ueeshees YeJeefle DeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ v vOeefvle~ vs, veles, vles~ vlmes~ vOeeLes
vOJes~ vOes vOJens vOcens~ Yegpe heeueveeYeJenejees

DeMeveeLex Yegpee~~203~~
DeMeveeLex Yegpe eeefoYe&Jeefle~ Fefle eeefo~ Yeg*des Yegeeles Yegeles~ Yeg*d#es YegeeLes Yeg*diOJes~ Yeges YegJens
Yegcens~ egefpejd eesies~ egveefe eg*deegeefvle~~ egeles~ eg*d#es~ egeeLes eg*dOJes~ eges egJens egcens~ vOeeled~
vOeerle~ Yegeerle~ egeeled egeerle~ Ce veled veb vOevlegb efv~ veled vb v~ CeOeeefve CeOeeJe CeOeece~

DeLe Oeeefo ieCe eejbYe neslee nw~

efOejd Oeeleg DeeJejCe-jeskeves DeLe& ceW nw~ Oed Mes<e jnlee nw~

kelee& ceW kens iees meeJe&Oeelegke kes Deeves hej Oeeefo ieCe ceW mJej mes hejs
efJekejCe meb%eke vekeej kee Deeiece neslee nw~~201~~
ve Oed efle vees Cecevevle Fleeefo met$e mes ve kees Ce nes ieee~
Ie{OeYesYemleLeesOeexOe met$e 143 mes efle kees efOe nes ieee Ce Oed efOe jne Oegeb le=leereelegLex<eg met$e
120 mes eLece Oed kees od neskej Ceef yeve ieee~

DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej Oeeefo ieCe ceW efJekejCe kes Devle
ve kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~202~~
Dele vOo yevee vOed DeefvlevOeefvle yevee~
Ceeflme vOo vOo, CeeefOce vOJe vOce~
vOos vOeeles vOvles, vlmes vOeeLes vOJes~
Yegped Oeeleg heeueve Deewj Yeespeve DeLe& ceW nw~ DeMeve DeLe& ceW Yegped Oeeleg Deelceves heo ner nesleer nw Deewj heeueve DeLe& ceW
hejmcewheoer nesleer nw~

DeMeve DeLe& ceW Yegped Oeeleg Oeeefo nes peeleer nw~~203~~

Yegped les mJejegOeeos hejes veMeyo met$e ceW ve efJekejCe neskej OeeosefJe&kejCeevleme ueeshe met$e mes vekeej
kes Dekeej kee ueeshe neskej eJeie&meefkejmeJeCex met$e 180mes eJeie& kees keJeie& neskej Jeiex leie&heeceb Jee met$e mes
Jeie& kee Debeflece De#ej neskej Yeg*des Yegeeles Yegeles~ Yeg*d #es med kees <e neskej #e nes ieee~ egefpejd Oeeleg eesie DeLe&
ceW nw~ egveefe eg*de egeefvle~ vOeeled~ vOeerle~ Yegeerle~ egeeled~ egeerle~ Ce~ efv ngOeg[dYeeb nsefOe&

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(236)

efle*vle:

Yeg*deeb Yegeeleeb Yegeleeb~ Yeg*d#Je YegeeLeeb Yegie*diOJeb~ Yegvepew YegvepeeJenw Yegvepeecenw~ egveeg eg*deeled eg*deeb egevleg~
egefOe eg*deeled eg*deb eg*de~ egvepeeefve egvepeeJe egvepeece~ eg*deeb~ DeCeled DeCeod DevOeeb DevOeved ~

meesheoevles Jee~~204~~

oOeesjlJeb Jee meeled le$eeefhe MeyoyengueYeeJeeled ~

meesheoevlesjsheeke=leesjefhe~~205~~

heoevles Jele&ceeveeeso&OeesjlJeb Jee meeled emleveeb ceOeceheg<ewkeJeeves~ DeCeJeb DeCemlJeb~ Devb~ Dev~
DeCeOeb DevOJe DevOce~ DeYeg*de DeYegeeleeb DeYegele~ DeYeg*dkeLee DeYegeeLeeb DeYeg*diOJeb~ DeYegefe~ DeYegJeefn DeYegceefn~
Deegveked Deegveied Deeg*deeb Deegeved~ Deegveked Deegveied Deeg*deb Deeg*de~ Deegvepeb DeegJe Deegce~ Deeg*de Deegeeleeb
Deegele~ Deeg*dkeLee DeegeeLeeb Deeg*diOJeb~ Deegefe DeegJeefn Deegceefn~ YeeJekece&Cees~ Oeles Oesles Oevles~ Yegpeles
Yegpesles Yegpevles~ efYeefojd efJeoejCes~ efefojd efOeekejCes~ efYeveefe~ efveefe~ efYeveeled~ efveeled~ efYeveeg~ efveeg~ DeefYeveled DeefYebeeb
DeefYevoved~ DeefYeveJeb DeefYevemlJeb DeefYevleb DeefYevle~ DeefYeveob DeefYev DeefYeve~ Deefveled Deefvleeced Deefvoved~ DeefveJeb
DeefvemlJeb Deefvleb DeefVele~ DeefVele~ Deefvoced Deefv Deefve~ Fefle Oeeefo~

DeLe leveeefoieCe
leveg efJemleejs~

leveeos~~206~~
leveeosie&CeeefkejCemeb%eke GYe&Jeefle kele&efj efJeefnles~ meeJe&Oeelegkes hejs~ leveesefle levegle levJeefvle~ ceveg*d DeJeyeesOeves~ cevegles
cevJeeles cevJeles~ ceveg<es cevJeeLes cevegOJes~ cevJes cevegJens cevJens cevegcens cevcens~ [gke=_ed kejCes~ kejesefle~
met$e mes efn kees efOe neskej yevee nw~ hebeceer kes Gece heg<e ceW CeOeeefve CeOeeJe CeOeece~ Yegvepew YegvepeeJens
Yegvepeecens~ egveeg~ DeCeled~

o Deewj Oe mes Dekeej efJekeuhe mes neslee nw~ JeneB Yeer Meyo yenguelee nesleer nw~~204~~
emleveer kes eLece heg<e kes SkeJeeve ceW heoevle ceW Jele&ceeve
o Deewj Oe kees Dekeej efJekeuhe mes neslee nw~~205~~
DeCeled lJeb~ peye Dekeej ngDee leye-DeCe lJeb~ DeCeOeced DevOJe DevOce~ DeYeg*de DeYegeeleeb DeYegee~
Deegveked Devegveied~ Deeg*de~ YeeJekece& ceW-Oeles~ Yegpeles~ efYeefojd efJeoejCe DeLe& ceW nw SJeb efefojd efOee kejves kes DeLe& ceW
nw~ efYeveefe~ efveefe~ efYeveeled efveeled~ efYeveeg~ efveeg DeefYeveled DeefYevleeb DeefYevoved~ DeefYeveled DeefYeve~ Deefveled~
Deefvele~ Deefve~ Deefvoced Fme ekeej mes Oeeefo ieCe meceehle ngDee~

DeLe leveeefo ieCe eejbYe neslee nw~

leveg Oeeleg efJemleej DeLe& ceW nw~ leved efle nw~

kelee& mes meeJe&Oeelegke ceW leveeefo ieCe mes efJekejCe meb%eke G neslee nw~~206~~
leveesefle levegle levJeefvle~ ceveg*d Oeeleg ceeveves DeLe& ceW nw~ cevegles cevJeeles cevJeles~ leveesefce levegJe Gkeejueeshees JeieexJee
met$e 191 mes Je, ce kes Deeves hej Gkeej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~ levJe levce~ cevJes cevegJens cevJens cevegcens cevcens~
[gke=_ed Oeeleg kejves DeLe& ceW nw~ kejesefle yevee nw~
veecebleeesOee&leg efJekejCeeesieg&Ce met$e mes meJe&$e iegCe ngDee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(237)

kejesles~~207~~
kejeslesjkeejme Gkeejes YeJeefle DeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ kegle kegJe&efvle~ kejesef<e kegLe kegLe~ kejesefce~
Demeekeej meeJe&OeelegkesiegCes~~

kejeslesefve&leced ~~208~~
kejesles hejme Gkeejme efveleb ueeshees YeJeefle Jecees hejle kegJe& kegce&~ kegles kegJee&les kegJe&les~ YeeJekece&Ceese~ leveles ceveles~

es e ~~209~~
kejesles hejme Gkeejme efveleb ueeshees YeJeefle es e hejs~ kegee&led kegJeeale~ leveesleg levegleeled levegleeb levJevleg~

Gkeejee~~210~~
Gkeejee efJekejCeelhejme nsueexhees YeJeefle~ leveg levegleeled levegleb levegle~ leveJeeefve leveJeeJe leveJeece~ cevegleeb cevJeeleeb
cevJeleeb~ kejesleg kegleeled kegleeb kegJe&vleg~ kegleeb~ Deleveesled Delevegleeb DelevJeved~ Delevees~ Decevegle DecevJeeleeb DecevJele~
DecevegLee~ DecevJeeLeeb DecevegOJeb~ DeceefvJe DecevegJeefn DecevJeefn Decevegceefn Decevceefn~ Dekejesled Dekegleeb DekegJe&ved~
Dekegle~ YeeJekece&Cees~ leveles~ ceveles~ YeeJekece&Ceese~ eCeeefMe<eesex Fleerkeejeiece~ efeeles~ Fefle leveeefo~

DeLe edeeefoieCe
[geer_ed JeefJeefvecees~

vee edeeos~~211~~
eeeosefJe&kejCemeb%ekees vee YeJeefle kee&efj efJeefnles meeJe&Oeelegkes hejs~ eerCeeefle~ GYees<eeefceefle F&keej~ eerCeerle~

DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej kejesefle kes Dekeej kees Gkeej nes peelee nw~~207~~
kegle kegJe&efvle~ keg Jemed ~

Je, ce kes Deeves hej kejesefle kes Gkeej kee efvele ner ueeshe nes peelee nw~~208~~
kegJe&, kegce&~ kegles kegJee&les kegJe&les~ YeeJekece& ceW-leveles, ceveles~ keg eeled ~

e efJeYeefe kes Deeves hej keg kes Gkeej kee efveece mes ueeshe nes peelee nw~~209~~
kegee&led~ keg F&lekegJeeale~ leveesleg levegleeled~

Gkeej efJekejCe mes efn kee ueeshe nes peelee nw~~210~~

leveg levegleeled~ leveJeeefve~ cevegleeb~ kejesleg~ kegleeb~ Deleveesled~ Decevegle~ Dekejesled ~ Dekegle~ YeeJekece& ceW-leveles~
ceveles ke= e les eCeeefMe<eesex Fme met$e mes Fkeej kee Deeiece neskej efeeles yevee~
Fme ekeej mes leveeefo ekejCe meceehle ngDee~

DeLe edeeefoieCe eejbYe neslee nw~

[geer_ed Kejeroves DeLe& ceW nw~

kelee& ceW meeJe&Oeelegke kes Deeves hej edeeefo ieCe ceW efJekejCe meb%eke vee nes peelee nw~~211~~
eerCeeefle~ GYees<eeceerkeejes JeeveeoeJeo met$e 157 mes edeeefo ieCe ceW Jebpeveeefo DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej
efJekejCe kees F&keej nes peelee nw~ eerCeerle~ eerCee Deefvle~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(238)

efle*vle:

edeeoerveeb efJekejCeme~~212~~
edeeoerveeb efJekejCeekeejme ueeshees YeJeefle mJejeoeJeiegCes meeJe&Oeelegkes hejs~ eerCeefvle~ Je=_ed mebYeeew~ Je=Ceerles Je=Ceeles
Je=Celes~ en_ed Gheeoeves~

mehejmJejeee mecemeejCecevlemLeeee~~213~~
hejsCe OeelegmJejsCe men DevlemLeeee mecemeejCeb YeJeefle~ FleefOeke=le~

eefnpeeJeefeJeefOeJeefJeefeeefeefeYempeerveeceiegCes~~214~~
eneoerveecevlemLeeee hejsCe mJejsCe men mecemeejCeb YeJeleiegCes hejs~ efkeb mecemeejCeb~

mecemeejCeb Je=leesvlemLee efveefceee~~215~~

DevlemLee efveefceee F G $e+le mebemeejCemeb%ee YeJeefvle~ ie=Ceeefle ie=Ceerle ie=Ceefvle~ ie=Ceerles ie=Ceeles ie=Celes~ pee
Jeeesneveew~ peerveeefle~ YeeJekece&Ceese~ peereles~ Jes_ed levlegmevleeves~ Jeeefle Jeele Jeeefvle~ Jeeles~ Teles~ JeOed lee[ves~
efJeOeefle efJeOeles~ JeMe keevleew~

Meese~~216~~
Meese <ees YeJeefle Oegevles e~ Jeef G GMeefvle~ Jeef#e G G~ JeefMce Ge GMce~ GMeles~ Jee JeepeerkejCes~
efJeeefle efJeele efJeeefvle~ efJeeles~ e %eerheemeeb~ he=efle he=le he=efvle~ he=les~ eet soves~ Je=eefle~ Je=eles~ Yempe

mJejeefo DeiegCe meeJe&Oeelegke kes Deeves hej edeeefo ieCe ceW efJekejCe vee
kes Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~212~~
Dele eerCeefvle yevee~ Je=*d Oeeleg JejCe DeLe& ceW nw~
Je=Ceerles Je=Ceeles Je=Celes~ en_ed Oeeleg enCe DeLe& ceW nw~

hej Oeeleg mJej kes meeLe DeblemLe kees mebemeejCe nes peelee nw~~213~~
Fme met$e kees DeefOeke=le kejkes-

end pee, Jeed, JeOed, JeMed, Jeed ed Jee Yemped Oeeleg kes DevlemLe kees hej mJej kes
meeLe DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej mebemeejCe nes peelee nw~~214~~
mebemeejCe efkemes kenles nQ?

DevlemLe ed Jed jd kees F G $e+ mebemeejCe meb%ee nesleer nw~~215~~

en kees ie=n nes ieee ie=Ceeefleie=Ceeefle ie=Ceerle ie=Ceefvle~ ie=Ceerles~ ie=Ceeles ie=Celes~ peeJee keer neefve DeLe& ceW nw~
pee ceW ee kees F& neskej peerveeefle yevee~ YeeJe-kece& ceW-peereles~ Jes_ed Oeeleg yegvevee~ Jeeefle~ Jeeles~ Jes kees Deekeejeble
neskej Jee kees T neskej Teles~ JeOed-leeef[le kejvee~ e kees F neskej efJeOeefle~ efJeOeles~ Jeeefle YJeeefoieCe ceW yevee
nw SJeb efJeOeefle efoJeeefoieCe ceW yevee nw~ JeMed Oeeleg-keebefle (ecekevee)-en Oeeleg Deoeefo kee nw Deewj efJekejCe kee
ueeshe nes peelee nw~

Oegd kes Deble ceW Deeves hej d Deewj Med kees <ed nes peelee nw~~216~~
Je<ed neskej leJeie&me <eJeiee&Jeie& 118 met$e mes Jeie& neskej Jeef yevee~ DeiegCeer ceW mebemeejCe neskej G
GMeefvle~ Jeef#e-<e{es ke mes 119JeW met$e mes <ed kees ked neskej hegve efme kees ef<e neskej Jeef#e yevee nw~ G G~ JeefMce

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(239)

heekes~ JeCe&leJeie&uemee Fefle veeeeled Ye=ppeefle~ Ye=ppeles~ ef$e<eg Jeeves<eg mebegpeceeves<eg mepeeleereeveeceskeJeeveueeshe~
eerCeereeled~ Je=Ceerle~ ie=Ceereeled ie=Ceerle~ eerCeeleg eerCeerleeled eerCeerleeb~ eerCevleg eerCeerefn~ eerCeerleeled eerCeerleb eerCeerle~
eerCeeefve eerCeerJe eerCeerce~ Je=Ceerle~ ie=Ceeleg ie=Ceerleeled ie=Ceerleeb ie=Cevleg~

Deeve Jeeveevleeew~~217~~
Jeeveevleeled edeeosefJe&kejCemeb%eke Deevees YeJeefle new hejs~ ie=neCe ie=Ceerleeled ie=Ceerleb ie=Ceerle~ ie=Ceeefve~ ie=CeeJe
ie=Ceece~ ie=Ceerleeb~ DeeerCeele DeeerCeerleeb DeeerCeved ~ DeeerCee DeeerCeerleb DeeerCeerle~ DeeerCeeb DeeerCeerJe DeeerCeerce~
DeJe=Ceerle~ DeJe=Ceeleeb DeJe=Cele~ DeJe=CeerLee DeJe=CeeLeeb DeJe=CeerOJeb~ DeJe=efCe DeJe=CeerJeefn DeJe=Ceerceefn~ Deie=Ceeled Deie=Ceerle~
YeeJekece&Cees-efJeeereles~ efeeles ie=eles~ het_ed heJeves~

hJeeoerveeb mJe~~218~~
hJeeoerveeb mJees YeJeefle mJeefJekejCes hejs~ hegveeefle hegveerle hegveefvle~ hegveereeled hegveereeleeb hegveereg~ hegveeleg hegveerleeled hegveerleeb
hegvevleg~ hegveerefn hegveerleeled hegveerleb hegveerle~ hegveeefve hegveeJe hegveece~ Dehegveeled Dehegveerleeb Dehegveved~ Dehegvee Dehegveerleb Dehegveerle~ Dehegveeb
DehegveerJe Dehegveerce~ SJeb ueg_ed soves~ uegveeefle uegveerle uegveefvle~ Deuegleeled~ %ee DeJeyeesOeves~

%eMe~~219~~
%ee mJeefJekejCes pee YeJeefle~ peeveeefle peeveerle peeveefvle~ peeveereeled~ peeveeleg peeveer leeled peeveerleeb peevevleg~ Depeveeled
Depeeveerleeb Depeeveved Fefle edeeefo~
Ge GMce~ Je Deewj ce DevlemLe, Devegveeefmeke nesves mes Oegd veneR nw~
Jeed-kehe kejvee~ e kees F& neskej legoeefo ieCe ceW efJeeefle efJeele efJeeefvle yevee~
efJeeles~ ed Oeeleg-eMve kejvee~
jd kees $e+ neskej he=efle~ he=les~ eet-sove kejvee~ Je=eefle~ Je=eles~ Yemped-Yetvevee~ JeCe& le Jeie& ue Deewj me
es ovle kenueeles nQ~ leJeie&me eJeie&eesies eJeieez met$e mes Deewj ovle nesves mes veee mes mekeej kees le Jeie& ceevekej
Deeies e Jeie& kes eesie ceW Gmes e Jeie& kej osves mes Ye=ppeefle yevee~ Ye=ppeles~ Yemped ceW jd kees $e+ mebemeejCe ngDee nw~ leerve
JeepeveeW kes mebege kejves hej mepeeleere ceW mes Ske Jebpeve kee ueeshe nes peelee nw~ eerCeereeled~ Je=Ceerle~ ie=Ceereeled~
ie=Ceerle~ eerCeeleg~ eerCeeleg~ eerCeerefn~ Je=Ceerle~ ie=Ceeleg~

Jeeveeble Oeeleg mes edeeefo ieCe ceW efn kes Deeves hej efJekejCe meb%eke Deeve nes peelee nw~~217~~
ie=neCe~ ie=Ceerleeb~ DeeerCeeled efo efme efJeYeefe iegCeer nw~ Dele efJekejCe kees F&keej veneR ngDee~ DeJe=Ceerle~ Deie=Ceeled~
Deie=Ceerle~ YeeJe Deewj kece& ceW-eereles, efJeeereles~ eCeeefMe<eesex met$e 198 mes Fkeej kee Deeiece neskej efeeles yevee~
ie=eles~ het_ed-heefJe$e kejvee~

Deheves efJekejCe kes Deeves hej het Deeefo kees mJe nes peelee nw~~218~~
hegveeefle hegveerle hegveefvle~ hegveereeled~ hegveeleg~ hegveerefn~ Dehegveeled~ uet_ed -sovee uegveeefle uegveerle uegveefvle~ Deuegveeled~
%ee-mecePevee~

mJeefJekejCe kes Deeves hej %ee kees pee nes peelee nw~~219~~
peeveeefle~ peeveereeled~ peeveeleg~ peeveerefn~ Depeeveeled~
Fme ekeej mes edeeefo ieCe meceehle ngDee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(240)

efle*vle:

DeLe egjeefoieCe
egj mleses~

egjeose~~220~~
egjeos keeefjlemeb%eke Fved YeJeefle mJeeLex~ GheOeeee iegCe~

les OeeleJe~~221~~
les meveeefoeleeevlee Oeelegmeb%ee YeJeefvle~ Deved efJekejCe kee&efj~ Deefve e efJekejCes Fefle iegCe~ eesjeefle eesjele
eesjeefvle~ ceef$e ieghleYee<eCes~ DeefveovegyevOeeveeceiegCes Dele SJe FovegyevOeeveeb Oeeletveeb vegjeieceesefmle iegCeeiegCes elees hejs~
cev$eeles cev$eesles cev$eevles~ Je=_ed DeeJejCes~

DemeesheOeeee oerIeex Je=efvee&efceveeefceefveedmeg~~222~~

DemeesheOeeee oerIeex YeJeefle veecevleeveeb Je=efYe&Jeefle Fved Fed Ded S<eg hejle~ Jeejeefle Jeejele Jeejeefvle~ Jeejeles~
YeeJekece&Ceese~

keeefjlemeeveeefceef[dJekejCes~~223~~
keeefjleme ueeshees YeJeefle DeecedF[defJekejCeJeefpe&les elees hejs~

mJejeosMe hejefveefceeke hetJe&efJeefOeb eefle mLeeefveJeled ~~224~~

mJejeosMe hejefveefceeke hetJe&JeCe&me efJeefOeb eefle mLeeefveJeJeefle~ eese&les~ Jeee&les~ iegef[ meefpe heue j#eCes~ iegC[eefle~

Deye egjeefoieCe eejbYe neslee nw~

egjd Oeeleg-egjevee~

egjeefoieCe ceW mJeeLe& ceW keeefjle meb%eke Fved neslee nw~~220~~

Deewj GheOee kees iegCe nes peelee nw eesefj yevee~ hegve-

Jes meved Deeefo eleeevle Oeeleg meb%eke nes peeles nQ~~221~~

Fme met$e mes eesefj kees Oeeleg meb%ee neskej Deved efJekejCe kele&efj mes Deved efJekejCe neskej Deefve e efJekejCes met$e
23 mes iegCe neskej eesjeefle yevee~ ceef$e-ieghle Yee<eCe kejvee~ Deefveoveg-yebOeeveeceiegCes met$e 56 mes Fkeej DevegyebOe Oeeleg
kees veg kee Deeiece neslee nw iegCeer DeiegCeer elee kes Deeves hej~ veg kee Deeiece cev$e egjeose met$e mes Fved elee les OeeleJe
mes Oeeleg meb%ee neskej Deved efJekejCe Deewj iegCe neskej cev$eeles yevee~ Je=_ed-DeeJejCe kejvee~

Fved Fed Ded eleeeW kes Deeves hej Fmekeer GheOee kees oerIe& nes peelee nw Deewj
veecevle kees Je=ef nesleer nw~~222~~
Je= kees Je=ef nesves mes Jeejd Fved neskej Oeeleg meb%ee neskej Deved efJekejCe SJeb iegCe nes kej Jeejeefle yevee~ Jeejeles
Fleeefo~ YeeJe Deewj kece& ceW-

Deeced Deewj Fd elee kees es[kej Deve elee kes Deeves hej keeefjle meb%eke
Fved elee kee ueeshe nes peelee nw~~223~~
hejefveefceeke mJejeosMe hetJe& JeCe& keer efJeefOe kes eefle mLeeefveJeled neslee nw~~224~~
Dele eese&les, cev$edeles, Jeee&les~ ieg[d, meped, heued-j#eCe kejvee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(241)

meeeefle~ heeueeefle GheOeeYetlemesefle efkeb? Dee& hetpeeeeb~ Dee&eefle~ eesjesled~ cev$eesled~ Jeejesled~ eesjeleg~ cev$eeleeb~
Jeejeleg Jeejeleeb~ Deeesjeled~ Decev$eele~ DeJeejele~ iegC[esled~ iegC[eleg~ DeiegC[eled~ mebpeesle~ mebpeeleg~ Demebpeeled~
heeueesled~ heeueeleg~ Deheeueeled~ Dee&esled~ Dee&eleg~ Deee&eled~ YeeJekece&Ceese~ iegC [eles~ mebpeles~ heeuele~ Dee&le
Fleeefo~ SJeb meJe&cegVeseb~ Fefle egjeefo~

meeJe leerLe&kejeKeeveb Oeeleesmleleke=lesjYetled ~

Meeecesleled le$e cegKeb meeJe&Oeelegkecegeles~~1~~
FleeKeeles meeJe&Oeelegkeb~

DeLeemeeJe&Oeelegkecegeles
YetlekejCeJelee~~225~~
Fefle Deleerlecee$es Deeleveer YeJeefle DeeYeJeeseleve~ le$eeleerleseleveer YeJeefle~ Yet meeeeeb~

efmepeeleveeced ~~226~~
Oeelees efmepYeJeefle Deeleveeb hejle~

F[eieceesmeeJe&OeelegkemeeefoJeeveeosjekeejeos~~ 227~~
Oeelees hejme JeeveeosjekeejeosjmeeJe&OeelegkemeeoeefJe[eiecees YeJeefle~
Fve elee, Oeeleg meb%ee, veg kee Deeiece, Deved efJekejCe Deewj iegCe neskej iegC[eefle~ meeeefle~ heeueeefle~ GheOeeYetle kees
ner oerIe& nes Ssmee keeeW kene? Dee&-hetpee DeLe& ceW nw~ Fved elee neskej iegCe neskej Dee&eefle ~ eesjesled~ cev$eesled~
Jeejesled~ eesjeleg~ cev$eeleeb~ Jeejeleg~ Jeejeleeb~ Deeesjeled~ Decev$eele~ DeJeejele~ iegC[esled~ iegC[eleg~ DeiegC[eled~
mebpeesled~ mebpeeleg~ Demeeeled~ heeueesled~ heeueeleg~ Deheeueeled~ Dee&esled~ Dee&eleg~ Deee&eled~
YeeJe Deewj kece& ceW-iegC[eles~ meeles~ heeueles~ Dee&les~ Fleeefo~ Fmeer ekeej mes meYeer OeelegDeeW kes he euee uesvee eeefnS~
Fme ekeej mes egjeefoieCe meceehle ngDee~
meYeer kee efnle kejves Jeeues leerLekej YeieJeeved kes GheosMe ceW Oeeleg Deewj eke=efle kee Meee ngDee nw GmeceW Yeer meeJe&Oeelegke
ekejCe cegKe kene peelee nw~~1~~
Fme ekeej mes DeeKeele ceW meeJe&Oeelegke ekejCe meceehle ngDee~

DeLe DemeeJe&Oeelegke ekejCe eejbYe neslee nw~

Yetlekeeue ceW Deeleveer nesleer nw~~225~~
Deleerle cee$e kes DeLe& ceW Deeleveer nesleer ns~ Deepe kee ner nesves Jeeuee Yetlekeeue Deeleve kenueelee nw~ Gme Deleerle
keeue ceW Deeleveer nesleer nw~ Yet-meee DeLe& ceW nw~

Deeleveer hejs Oeeleg mes efmeed elee neslee nw~~226~~

Oeeleg mes hejs ekeejeefo jefnle Jeeveeefo pees DemeeJe&Oeelegke Gmekeer
Deeefo ceW Fd kee Deeiece neslee nw~~227~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(242)

efle*vle:

FefCekemLeeoeefheyeefleYetYe efmee hejmcew~~228~~

FCeeefoYe hejme efmeees uegiYeJeefle hejmcewheos hejs~

YeJeles efmepuegefke~~229~~
YegJe F[eiecees ve YeJeefle efmepuegefke~

YegJe efmepuegefke~~230~~
YegJees iegCees ve YeJeefle efmepuegefke~ DeYetled DeYetleeb~

YegJees Jeesvle hejes#eeelevees~~231~~

YetOeeleesjvles Jekeejeiecees YeJeefle hejes#eeelevees mJejs hejs~ DeYetJeved~ DeYet DeYetleb DeYetle~ DeYeJeb DeYetJe DeYetce~ FCed ieleew~

FCees iee~~232~~
FCees iee YeJeleeleveeb hejle~

Deefve[skemJejeoele~~233~~
SkemJejeoekeejelhejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~ Deieeled Deieeleeb~

DeeueesheesmeeJe&Oeelegkes~~234~~
Oeeleesjekeejme ueeshees YeJelemeeJe&Oeelegkes mJejeoeJeiegCes hejs~ Deieg~ Deiee Deieeleb Deieele~ Deieeced DeieeJe Deieece ~
Fked mcejCes~

hejmcewheo ceW FCed Fked mLee oe efheyed Deewj Yet Oeeleg mes hejs efmeed kee uegked nes peelee nw~~228~~
efmeed kee uegked nesves hej Yet mes Fd kee Deeiece veneR neslee nw~~229~~
eqmeed kee uegked nesves hej Yet kees iegCe veneR neslee nw~~230~~
Dele Yet od emleveer Deeleveer Deeefo ceW Oeeleg keer Deeefo ceW Ded kee Deeiece neskej DeYetled DeYetleeb yeve ieee~
DeYet Deved nw~

hejes#ee Deewj Deeleveer ceW mJej efJeYeefe kes Deeves hej Yet Oeeleg kes
Deble ceW Jekeej kee Deeiece nes peelee nw~~232~~
DeYetJeved ~ DeYet DeYetleb DeYetle~ DeYetJeced DeYetJe DeYetce~ FCed-ieefle DeLe& ceW nw~

FCed Oeeleg kees Deeleveer ceW iee DeeosMe nes peelee nw~~232~~
Deekeejeble Ske mJej Jeeueer Oeeleg DemeeJe&Oeelegke ceW Fd jefnle nesleer nw~~233~~
Deieeled Deieeleeb~ Deved kees Gmed neskej-

DemeeJe&Oeelegke ceW mJejeefo DeiegCeer efJeYeefe kes Deeves hej Oeeleg kes
Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~234~~
Deieg~ Fked Oeeleg mcejCe DeLe& ceW nw~
1. FCmLee-Fleeefo met$eb nmleefueefKeles hegmlekes Jele&les~ Fke le$e ve ie=nerleb~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(243)

Fkeesefhe ~~235~~
Fkeesefhe iee YeJeleeleveeb hejle~ Fef*keeJeOeghemeie ve JeefYeejle~ DeOeieeled DeOeieeleeb DeOeieg~ DemLeeled
DemLeeleeb DemLeg~ DeOeeled~ Deoeled~ Fleeefo~
F*d DeOeeves~

Deeleveerefeeeefleheeesieea Jee~~236~~
Deeleveerefeeeefleheeesjelcevesheos hejs F*es Jee ieer DeeosMe F<eles~

FJeCee&oefeefe*er*Meer*~~237~~
efeefe*er*dMeer*dJeefpe&leeoskemJejeefoJeCee&lhejcemeeJe&Oeelegkeceefve*d YeJeefle~ DeeosMeyeueeoiegefCelJes~ DeOeieer DeOeieer<eeleeb
DeOeieer<ele~ DeOeieere Deeieer<eeLeeb~

efmeees Oekeejs~~238~~
efmeees ueeshees YeJeefle Oekeejs hejs~

veecevleeeleesjeMeerjeleveerhejes#eemeg Oees {~~239~~

veecevleeeleesjeMeerjeleveerhejes#eemeg Oees {es YeJeefle~ DeOeieer{dJeb~ DeOeieeref<e DeOeieer<Jeefn DeOeieer<ceefn~ he#es mJejeoerveeb
Je=efjeos~ DeOew DeOew<eeleeb DeOew<ele~ DeOewe DeOew<eeLeeb DeOew{dJeb~ DeOewef<e DeOew<Jeefn DeOew<ceefn~ hejmcew Fefle efkeced ?

Yeteehleew~~240~~
Deeleveer ceW Fked kees Yeer iee DeeosMe nes peelee nw~~235~~
F*d Deewj Fked Oeeleg DeefOe Ghemeie& kees JeefYeeefjle veneR kejles nQ DeLee&led FveceW DeefOe Ghemeie& DeJeMe ueielee nw~
DeOeieeled DeOeieeleeb DeOeieg~ mLee Oeeleg mes-DemLeeled~ Oee oe Oeeleg mes DeOeeled~ Deoeled Fleeefo~ F*d Oeeleg DeOeeve
DeLe& ceW nQ~

Deeleveer Deewj efeeeefleheefe ceW Deelcevesheo kes Deeves hej F*d kees
efJekeuhe mes ieer DeeosMe neslee nw~~236~~
efe, efe, [er*d, Meer*d kees es[kej Ske mJejeefo JeCe& mes hejs DemeeJe&Oeelegke Deefved nesles nQ~~237~~
Deelcevesheo ceW le efJeYeefe ceW DeOeieer<ed ceW efmeed hej ceW jnles iegCe keeeW veneR ngDee ieer DeeosMe kejves mes iegCe veneR
neslee nw DeOeieer yevee, FmeceW efmeed kee Deeiece neskej med kees <ed ngDee nw Deewj <ed kes efveefcee mes leJeie& kees Jeie& ngDee nw~
DeOeieer<OJeb~ nw~

Oekeej kes Deeves hej efmeed kee ueeshe nes peelee nw~~238~~
veeceble Oeeleg mes DeeMeer Deeleveer Deewj hejes#ee ceW Oe kees {d nes peelee nw~~239~~
Dele DeOeieer{dJeb yevee~ he#e ceW peye ieer DeeosMe veneR ngDee leye F kees mJejeoerveeb Je=efjeos met$e 48 mes hetJe&
mJej kees Je=ef neskej efmeed neskej DeOew yevee~
hejmcewheo ceW Ssmee keeeW kene?

Yet Oeeleg eeefhle DeLe& ceW Deelcevesheoer neslee nw~~240~~

(244)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

YetOeeleew YeteehleeJeelcevesheoer YeJeefle~ DeYeefJe DeYeefJe<eeleeb DeYeefJe<ele~ DeYeefJee DeYeefJe<eeLeeb DeYeefJe{dJeb~ DeYeefJeef<e
DeYeefJe<Jeefn~ DeYeefJe<ceefn~ meceJeeefJeYeesefle mLee eeefo~

mLeeoesefjjeleveeceelceves~~241~~
mLeeoemeb%ekeeesjvleme FYe&Jeefle Feleveeceelcevesheos hejs~

mLeeoese~~242~~
mLeeoemeb%ekeeesieg&Cees ve YeJeefle Deefveef efmepeeefMe<eeseelcevesheos hejs~

mJeeeeefve~~243~~
mJeelhejme Deefve efmeees uegiYeJeefle Oegef hejs~~ meceefmLele meceefmLe<eeleeb meceefmLe<ele~ meceefmLeLee meceefmLe<eeLeeb
meceefmLeOJeb~ meceefmLeef<e meceefmLe<Jeefn meceefmLe<ceefn~~ Deefole Deefo<eeleeb Deefo<ele~ DeefoLee Deefo<eeLeeb DeefoOJeb~ Deefoef<e
Deefo<Jeefn~ Deefo<ceefn~ SsefOe SsefOe<eeleeb SsefOe<ele~ SsefOee SsefOe<eeLeeb SsefOeOJeb~ SsefOeef<e SsefOe<Jeefn SsefOe<ceefn~

heefeJeefeefmeefeefecegeseeled ~~244~~
SYe heeYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~

Deme e oerIe&~~245~~
JeeveevleeveeceefveecegheOeeYetlemeeme oerIeex YeJeefle hejmcewheos efmeefe hejs~

efmee~~246~~
efmee hejeesefo&meesjeefojerJeefle~ Dehee#eerled ~

Oege Oegef~~247~~
Deelcevesheo ceW efmeed Fd neskej DeYeefJe yevesiee~ meced, DeJe, e, efJe Ghemeie& mes hejs mLee Oeeleg eeefo nes peelee
nw~ DeLee&le Fve GhemeieeX kes eesie mes mLee Oeeleg Deelcevesheo ceW euelee nw~ meced DemLee le~

Deelcevesheo ceW Deeleveer mes mLee, oe meb%eke Oeeleg kes Deble kees Fkeej neslee nw~~241~~
mLee oe meb%eke Oeeleg kees Deefved efmeed DeeMeerme kes Deeves hej
Deelcevesheo ceW iegCe veneR neslee nw~~242~~
mJe mes hejs Fd veneR nesves mes efmeed kee ueeshe nes peelee nw~~243~~
meceefmLele, eeefmLele Deeefo yeveWies~ oe Oeeleg mes Deefole Deefo<eeleeb Deefo<ele~
SOed Oeeleg mes SsefOe SsefOe<eeleeb SsefOe<ele~

heed Jeed efmeed ed Deewj ceged es heebe Oeeleg DemeeJe&Oeelegke ceW Fd jefnle nesles nQ~~244~~
hejmcewheo ceW efmeed kes Deeves hej Jeeveevle Deefved Oeeleg keer GheOee kes
Dekeej kees oerIe& nes peelee nw~~245~~
efmeed kes hejs efo Deewj efme efJeYeefe keer Deeefo ceW F& nes peelee nw~~246~~
heed efo nw efmeed Ded GheOee kees oerIe&, F& DeeosMe neskej Dehee#ed, F& ledDehee#eerled yevee~

Oeg mes hejs Oegd kes Deeves hej efmeed kee ueeshe nes peelee nw~~247~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(245)

Oeg hejme efmeees ueeshees YeJeefle Oegef hejs~ Deheeeeb Dehee#eg~ Dehee#eer Deheeeb Deheee~ Dehee#eb Dehee#Je Dehee#ce~
Dehee Dehe#eeleeb Dehe#ele~ DehekeLee Dehe#eeLeeb DeheiOJeb~ Deheef#e Dehe#Jeefn Dehe#ceefn~ Jeo Jeeeeeb Jeeefe~

Jeoepejuevleeveeb e~~248~~
JeoepejuevleeveecegheOeeYetlemeeme oerIeex YeJeefle hejmcewheos efmeefe hejs~

Fesef~~249~~
F hejme efmeees ueeshees YeJeefle F&ef hejs~ DeJeeoerled DeJeeefoeb DeJeeefoeb DeJeeefo<eg~ Oepe OJepe Jepe epe ieleew~
eeeepeerled eeeeefpeeb eeeeefpe<eg~ Jej F&hmeeeeb~ DeJeejerled DeJeeefjeb DeJeeefj<eg~ ej ieefleYe#eCeees~ Deeejerled Deeeefjeb
Deeeefj<eg~ heue efve<heeew~ Deheeueerled Deheeefueeb Deheeefue<eg~ Meue euue DeeMegieleew~ DeMeeueerled~ DeMeeefueeb DeMeeefue<eg~
DeMeeueer DeMeeefueb DeMeeefue~ DeMeeefue<eb DeMeeefue<Je DeMeeefue<ce~

Jeeveeoerveeb mesecevesovegyevOencevlekeCe#eCeemeJeOeeb Jee~~250~~

SleovegyevOeeevlekeCe#eCeemeJeefpe&leeveeb meseb Jeeveeoerveeb Oeeletveeb GheOeeYetlemeeme oerIeex YeJeefle Jee hejmcewheos
efmeefe hejs~ jo efJeuesKeves~ Dejeoerled Dejeefoeb Dejeefo<eg~ Dejoerled Dejefoeb Dejefo<eg~ ieod Jeeeeeb Jeeefe~ Deieeoerled
Deieeefoeb Deieeefo<eg~ Deieoerled Deieefoeb Deieefo<eg~ Jeeveeoerveeefceefle efkeb?

ceeeesieseleveer~~251~~
ceeMeyoeesies Oeeleesjeleveer YeJeefle~ De he F efke ke ieleew~ cee YeJeeveerled cee YeJevleeJeefeb~ cee YeJevleesef<eg~
cee lJeceer cee egJeeceefb cee eteceef~ ceenceef<eb cee Jeeceef<Je cee Jeeceef<ce~ meseefceefle efkeb? Dehee#eerled Deheeeeb
Dehee#eg~ Dehee#eer Deheeeb Deheee~ Dehee#eb Dehee#Je Dehee#ce~ efvelecegheOeeYetlemesefle efkeb? DeJe j#e heeueves~ Dej#eesled
Deheeeeb Dehee#eg~ Deelcevesheo ceW heed keer GheOee kees oerIe& ve neskej Dehee Dehe#eeleebDehe#ele yevee~ Jeo-mhe yeesuevee~

hejmcewheo ceW efmeed kes Deeves hej Jeod epe jkeejevle Deewj uekeejeble
Oeeleg keer GheOee kes Dekeej kees oerIe& nes peelee nw~~248~~
Fd kes hejs F&d kes Deeves hej efmeed kee ueeshe nes peelee nw~~249~~
DeJeeoerled~ DeJeeefoeb DeJeeefo<eg~ Oe=pe OJepe Jepe epe Oeeleg ieefle DeLe& ceW nw~ eeeepeerled~ Jej F&hmee DeLe& ceW nw~
DeJeejerled~ ej-ieefle Deewj Ye#eCe~ Deeejerled~ heue-efve<heefe DeLe& ceW nw~ Deheeueerled~ Meue euue-MeerIeieefle DeLe& ceW nw~
DeMeeueerled DeMeeefueeb DeMeeefue<eg~

Sled DevegyebOe, nkeej cekeejeble, keCe #eCe eme Deewj JeOe Fve OeelegDeeW mes jefnle Fd
meefnle Jebpeveeefo Oeeleg kes GheOeeYetle Dekeej kees hejmcewheo ceW efmeed kes
Deeves hej oerIe& efJekeuhe mes neslee nw~~250~~
jo-efJeuesKeve DeLe& ceW~ Dejeoerled~ Dejoerled~ ieod-mhe yeesuevee~ Deieeoerled, Deieoerled~ Jebpeveeefo OeelegDeeW kees
Ssmee keeeW kene?

cee Meyo kes eesie ceW Oeeleg mes Deeleveer efJeYeefe nes peeleer nw~~251~~
De he F efke ke ieefle DeLe& ceW nQ, Deerled ceeYeJeeveerled~ FmeceW GheOee kees oerIe& veneR ngDee~ Fd meefnle nes Ssmee
keeeW kene? Dehee#eerled~ en Fd jefnle nw Dele efJekeuhe veneR ngDee~ efvele ner GheOee Yetle nes Ssmee keeeW kene? DeJe, j#e

(246)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

Dejef#eeb Dejef#e<eg~ Dej#eer Dejef#eb Dejef#e~ Dejef#e<eb Dejef#e<Je Dejef#e<ced~ le#et lJe#et levetkejCes~ Dele#eerled~ DelJe#eerled~
Demesefle efkeb? ceg<e mleses~ Decees<eerled Deceesef<eeb Deceesef<e<eg~ keg<e efve<ke<ex~ Dekees<eerled Dekeesef<eeb Dekeesef<e<eg~ Jepe&veb efkeb? Keies
nmeves DeKeieerled DeKeefieeb DeKeefie<eg~ jies Meeeeb~ Dejieerled~ keies veesefeles~ Dekeieerled Dekeefieeb Dekeefie<eg~ en_ed
Gheeoeves~~ Deenerled Deenereb Deener<eg~ Fes oerIeex ensjhejes#eeeeefceefle oerIe&~ Jen heefjkeukeves~ jn leeies~ Dejnerled Dejefneb
Dejefn<eg~ gJeceg GefodiejCes~ DeJeceerled~ eceg heeoefJe#eshes~ Deeceerled Deeefceeb Deeefce<eg~ eceg ceg peceg Peceg efpeceg Deoves~
Deeceerled~ Deoceerled~ Depeceerled~ DePeceerled~ Deefpeceerled~ Deefpeefceeb Deefpeefce<eg~ Jee #ees~ DeJeeerled DeJeefeeb DeJeefe<eg~
Dee Jee cee hee lee ee je Cee ieleew~ Deeeerled~ DeJeeerled~ Deceeerled~ Deheeerled~ Deleeerled~ Deeeerled~ Dejeerled~
Deveeerled~ Deveefeeb Deveefe<eg~ keCe efveceerueves~ DekeCeerled~ #eCe #egCe efnbmeeeeb~ De#eCeerled~ eme eeCeves~ Deemeerled Deeefmeeb
Deeefme<eg~ nveg efnbmeeielees~ Deeleveeb e JeOeeosMe~ DeJeOeerled DeJeefOeeb DeJeefOe<eg~ Fleeefo~ gCeefo mece=ew~ Devevoerled
Deveefvoeb Deveefvo<eg~ ebmeg Yebmeg DeJeebmeves~ OJebme ieleew e~ Deebefme Deebefme<eeleeb Deebefme<ele~ Deebefmee Deebefme<eeLeeb
DeebefmeOJeb~ Deebefmeef<e Deebefe<Jeefn Deebefme<ceefn~ DeYebefme DeYebefme<eeleeb DeYebefme<ele~ DeOJebefme~ Jes_ed mebJejCes~

mevOe#ejevleeveeceekeejesefJekejCes~~252~~
mevOe#ejevleeveeb Oeeletveeb Deekeejes YeJeefle DeefJekejCes hejs~

eefcejefceveceeovleeveeb efmejvlee~~253~~
S<eeefce[eiece mekeejhetJeex YeJeefle hejmcewheos efmeefe hejs~ eceg Ghejces~ Deebmeerled Deebefmeeb Deebefme<eg~ jceg eer[eeeb~
Dejbmeerled Dejbefmeeb Dejbefme<eg~

Jee*dheefjYees jce~~254~~
heeueve DeLe& ceW nw~ Dej#eerled~ le#et lJe#et-ke=Me-kejvee~ Dele#eerled~ DelJe#eerled~ Dekeej kees nes Ssmee keeeW kene? ceg<eegjevee~ Decees<eerled~ keg<ed-efve<ke<e& DeLe& ceW nw~ Dekees<eerled~ Jepe&ve Ssmee keeeW kene? Keiew -nbmevee~ DeKeieerled~ jiesMebkee DeLe& ceW~ Dejieerled~ keies-Devegefele DeLe& ceW~ Dekeieerled en_ed enCe kejvee~ Deenerled Deenereb Deener<eg~ Fes oerIeex
ensjhejes#eeeeb Fme 290 met$e mes Fd kees meJe&$e oerIe& nes ieee nw~ Jen-heefjkeukeves~ jn-leeie DeLe& ceW nw~ Dejnerled~
gJeced GefodiejCe-Gieueves DeLe& ceW nQ~ Jeceefle-DeJeceerled, eceg-heeo efJe#esheCe kejvee~ Deeceerled~ eceg ceg peceg Peceg
efpeceg-Keeves DeLe& ceW nw~ Deeceerled~ Deceerled~ Depeceerled~ DePeceerled~ Deefpeceerled ~ Jee-#ee nesvee~ DeJeeerled ~ Dee, Jee,
cee, hee, lee, ee, je, Ceed, ieefle DeLe& ceW nQ Deeeerled~ DeJeeerled~ Deceeerled~ Deheeerled~ Deleeerled~ Deeeerled~ Dejeerled~ Deveeerled~
keCe-efveceerueve DeLe& ceW nQ~ DekeCeerled~ #eCe #egCe-eEnmee DeLe& ceW nw~ De#eCeerled~ emed-peerefJele jnvee~ Deemeerled~ nvegefnbmee Deewj ieefle DeLe& ceW nw~ Deeleveeb e JeOeeosMe Deeleveer ceW nved kees JeOe DeeosMe nes peelee nw~ DeJeOeerled~ Fleeefo gCeefo
Oeeleg mece=ef DeLe& ceW nw~ Cees ve met$e mes ve neskej Fkeej DevegyebOe mes veg kee Deeiece neskej Devevoerled~ ebmeg Yebmeg-DeJeebmeve
DeLe& ceW~ OJemeb-ieefle DeLe& ceW~ Deebefme DeYebefme~ DeOJebefme~ Deelcevesheo ceW nQ~ Jes_ed-mebJejCe kejvee~

DeefJekejCe ceW mebOe#ejeble Oeeleg kees Deekeej nes peelee nw~~252~~

eced jced veced Deewj Deekeejeble Oeeleg kees hejmcewheo efmeed kes Deeves hej
Fd kee Deeiece mekeej hetJe&ke neslee nw~~253~~
eceg-Ghejce nesvee~ Deebmeerled Deebefmeeb Deebefme<eg~ jceg-eer[e kejvee~ Dejbmeerled Dejbefmeeb Dejbefme<eg~

efJe Deewj Dee*d Ghemeie& mes hejs jce Oeeleg hejmcewheo ceW nesleer nw~~254~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(247)

efJeDee*dheefjYe hejme jcegOeelees hejb hejmcewheob YeJeefle~~ Jejbmeerled~ Ceceg elJes Meyos ~ Devebmeerled~ DeJeemeerled
DeJeeefmeeb DeJeeefme<eg~ DeJeemle DeJeemeeleeb DeJeemele~

meCeefve efMe[vleeVeecegheOeeoMe~~255~~
MeJeefpe&leeled veecegheOeeoefve efMe[vleeelees meCed YeJeefle Deeleveeb hejle~ efmeeesheJeeo~ efjMe Me eEnmeeeeb~ egMe
Deeeves ieeves jesoves e~ efueMe efJe ieleew~ egMe jCeoerhlees~

efjefMeefMeegefMeefueefMeefJeefMeefoefMeefMemhe=efMece=efMeobMes Meeled ~~256~~

SYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~ Deefj#eled Deefj#eleeb Deefj#eved~ Deefj#e Deefj#eleb Deefj#ele~ Deefj#eb Deefj#eeJe
Deefj#eece~ Deeg#eled Deeg#eleeb~ Deeg#eved~ Deeg#e Deeg#eleb Deeg#ele~

meCees ueeshe mJejs yenglJes~~257~~

meCeesme ueeshees YeJeleyenglJes mJejs hejs~ Deeg#eced Deeg#eeJe Deeg#eeced~ efJeMe eJesMeves~ DeefJe#eled~ eflJe<e oerhleew~

eflJeef<eheg<eefleke=ef<eefMue<eefleefef<eefheef<eefJeef<eefMeef<eMegef<elegef<eog<es <eeled ~~258~~

SYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~ DeeflJe#eled DeeflJe#eleeb DeeflJe#eved~ ke=<e efJeuesKeves~ Deke=#eled Deke=#eleeb Deke=#eved~
efMue<e Deeefueves~ DeefMue#eled~ ef<e Deeerleew~ Deef#eled~ efheh mebetCe&ves~ Deefhe#eled~ efJe< Jeehleew~ DeefJe#eled~ efMe<
efJeMes<eCes~ leg<e legew~ Deleg#eled~ og<e Jewke=les~ Deog#eled Deog#eleeb Deog#eved~ ogn ehetjCes~
Jejbmeerled ~ Ceceg Oeeleg vecemkeej kejves Deewj Meyo kejves DeLe& ceW nw~ Devebmeerled~ DeJeemeerled ~ DeJeeefmeeb~ DeJeemle,
DeJeemeeleeb~

Me Jeefpe&le, veeefce GheOee mes Deefved Deewj efMe Deble Jeeueer Oeeleg kees
Deeleveer ceW meCed nes peelee nw~~255~~
Deewj efmeed kee DeheJeeo nes peelee nw~ meCed elee ueeves hej iegCe Je=ef veneR neslee nw~ ef jMe Me-efnbmee kejvee~
egMe-Deeeveve kejvee, ieevee, jesvee~ efueMe, efJed-ieceve kejvee~ egMe-njCe Deewj oerefhle~ efJeMed-eJesMe kejvee~
efoMe-Deeflemepe&ve kejvee~

efjMed Med egMed efueMed efJeMed efoMed Med mhe=Med ce=Med Deewj obMed Oeeleg Deefved nesleer nw~~256~~
Meese met$e mes Me kees <e ngDee, <e{es ke mes met$e mes <e kees ke neskej meCed kes me kees <e neskej Deefj#eled Deefj#eleeb
Deefj#eved ~ Deeg#eled ~

DeyenglJe mJej kes Deeves hej meCed kes Dekeej kee ueeshe nes peelee nw~~257~~
Deeg#eced~ efJeMe-eJesMe DeLe& ceW nw~ DeefJe#eled ~ eflJe<ed-oerhle nesvee~ heg<ed-heg nesvee~

eflJe<ed hegMed ke=<ed efMue<ed ef<ed efJe<ed efMe<ed Meg<ed leg<ed Deewj og<ed Oeeleg mes hejs
DemeeJe&Oeelegke ceW Fd veneR neslee nw~~258~~
DeeflJe#eled~ ke=<e-efJeuesKeve kejvee~ Deke=#eled~ efMue<ed-Deeefuebieve kejvee~ DeefMue#eled~ ef<ed Deeerefle DeLe& ceW
nw-Deef#eled~ efhe<-etCe& kejvee~ Deefhe#eled~ efJe<-Jeehle nesvee~ DeefJe#eled~ efMe<-efJeMes<e kejvee~ leg<ed-leg
nesvee Deleg#eled~ og<ed-ogef<ele nesvee~ Deog#eled~ ognd-ehetjCe DeLe& ceW~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(248)

efle*vle:

oefnefoefnogefnefceefnefjefnefnefueefnuegefnveefnJensne&led ~~259~~
SYe hejcemeeJeOeelegkeceefve[d YeJeefle~ DeOeg#eled DeOeg#eleeb DeOeg#eved~ efon Gheees~ DeefOe#eled~ Deefveeefceefle efkeb? keg<e
efve<ke<ex~ Dekees<eerled Dekeesef<eeb Dekeesef<e<eg~ efMe[vleeefoefle efkeb? DeYege DeYeg#eeleeb DeYeg#ele~ DeYegkeLee DeYeg#eeLeeb DeYegiOJeb~
DeYegef#e DeYeg#Jeefn DeYeg#ceefn~ veecegheOeeefoefleefkeb? on YemceerkejCes~ DeOee#eerled~ eke=leeefelecevlejb eleeeeefeleb yeefnjb~
Devlejyeefnjeesjvlejes efJeefOeye&ueJeeved~ Fefle OelJeb elegLe&lJeb e~ DeoeiOeeb DeOee#eg~ DeOee#eer DeoeiOeb DeoeiOe~
DeOee#eb DeOee#Je DeOee#ce~ DeMe Fefle efkeb? efMejd es#eCes~

me=efpeMeesjeieceeskeej mJejelhejes Oegef iegCeJe=efmLeeves~~260~~

me=efpeMees mJejelhejeskeejeiecees YeJeefle iegCeJe=efmLeeves Oegef hejs~ Dee#eerled Deeeb Dee#eg~

Ye=peeoerveeb <e~~261~~
Ye=peeoerveeb <ees YeJeefle Oegevles e~ me=pe efJemeiex~ Deee#eerled Deeeeb Deee#eg~ Fefle YJeeefo~~

DeLe DeoeefoieCe
DeosIe&m meveelevees~~262~~
DeosIe&m DeeosMees YeJeefle meveelevees hejle~

heg<eeefoegleeefokeejevegyebOeeefe&meefe&MeeefmleYee hejmcew~~263~~
ond efond ognd efcend efjnd n efuend uegnd vend Jend Fve nkeejeble
OeelegDeeW kees DemeeJe&Oeelegke ceW Fd veneR neslee nw~~259~~
Deognd med led DeOeg#eled~ efond Gheee DeLe& ceW nw~ DeefOe#eled~ Fd jefnle nes Ssmee keeeW kene? keg<e efve<ke<e& DeLe& ceW nw~
Dekees<eerled~ efMe[vle nes Ssmee keeeW kene? Yegped-heeueve kejves Deewj Yeespeve kejves ceW nw~ DeYege DeYeg#eeleeb DeYeg#ele~ veeefce
GheOee mes nes Ssmee keeeW kene?
ond, Yemce kejves DeLe& ceW nw~ DeOee#eerled yevee~ eke=efle mes Deeefele keee& Delejbie keee& nw SJeb elee kes Deeefele keee&
yeefnjbie keee& nw SJeb Deblejbie Deewj yeefnjbie efJeefOe ceWs Deblejbie efJeefOe yeueJeeve nesleer nw FmeefueS o kees elegLe& De#ej Oe nes
ieee nw~ DeoeiOeeb DeOee#eg~ Med kees es[kej Ssmee keeeW kene? efMejd-osKevee~

me=ped Deewj Me kes mJej mes hejs Oegd kes Deeves hej iegCeJe=ef kes mLeeve ceWW
Dekeej kee Deeiece nes peelee nw~~260~~
Dee#eerled Deeeb Dee#eg~

Oegd kes Devle ceW Deeves hej Ye=ped Deeefo kes Devle kees <ekeej nes peelee nw~~261~~
me=ped Oeeleg efJemeie& DeLe& ceW nw~ Deee#eerled Deeeeb Deee#eg~
Fme ekeej mes YJeeefoieCe ceW Deeleveer ekejCe meceehle ngDee~

DeLe Deoeefo ieCe eejbYe neslee nw~

meved Deewj Deeleveer ceW Deod kees Iem DeeosMe nes peelee nw~~262~~
heg<eeefoieCe, egleeefo ieCe, keejevegyebOe, $e+ me= Deewj Meemed Oeeleg mes
hejs Deeleveer hejmcewheo ceW DeCed elee neslee nw~~263~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(249)

SYeesCed YeJeefle Deeleveeb hejmcewheos~ efmeeesheJeeo~ DeIemeled DeIemeleeb DeIemeved~ heg<e hegew~~ Deheg<eled Deheg<eleeb
Deheg<eved~ Meg<e Mees<eCes~ DeMeg<eled DeMeg<eleeb DeMeg<eved~ egle MegYe e oerhleew~ Deegleled d Deegleleeb Deegleved~ Deegle Deegleleb
Deeglele~ Deegleb DeegleeJe Deegleece~ DeMegYeled~ Deeled~ efele DeeJeCex~ Deefeleled~ <eg, eg, g, og, $e+, iec, me=h ieleew~

Deefe&meleexjefCe~~264~~
Deefe&meleexieg&Cees YeJeefle DeefCe hejs~ Deejled Demejled~ Meemeg DevegefMeew~

MeemesefjogheOeeee DeCedJeeveees~~265~~
MeemesheOeeee FJeefle DeCJeeveees hejle~

MeeefmeJeefmeIemeerveeb e~~266~~
efveefceeeled hej MeeefmeJeefmeIemeerveeb mekeej <elJeceeheeles~ DeefMe<eled~ hejmcee Fefle efk eb? Jeeesefle Jeeesefle<eeleeb
Jeeesefle<ele~ Meer*d mJehves~ DeMeefe~ yegJees Jeefeefjefle JeefejeosMe~

DeCemegJeefeKeeefleefueefheefmeefe~~267~~
SYeesCed YeJeefle Deeleveeb hejle~ Demeg #esheCes~

DemelesmLeesvle~~268~~
Demelesjvles Lekeejeiecees YeJeleefCe hejs~ DeheemLeled DeheemLeleeced DeheemLeved ~

DeefCe JeesjesogheOeeee~~269~~
JeesheOeeee DeesJeefle kee&efj efJeefnleeeeceeleveeceefCe hejs~ DeJeeseled~ DeJeesele~ Kee ekeLeves~
efmeed veneR neslee nw~ DeIemeled DeIemeleeb DeIemeved~ heg<ed hegef DeLe& ceW nw~ Deheg<eled~ Meg<e-Mees<eCe kejvee~ DeMeg<eled~ egle
MegYe ed-oerefhle DeLe& ceW nQ~ Deegleled~ DeMegYeled~ Deeled~ efele-DeeJejCe DeLe& ceW nw~ Deefeleled~ Meg eg g og $e+
iec me=h-ieefle DeLe& ceW nQ~

DeCed kes Deeves hej $e+ Deewj me= kees iegCe nes peelee nw~~264~~
De Dejd De ledDeejled~ Demejled~ Meemed-DevegMeemeve kejvee~

DeCed Deewj Jebpeve kes peeves hej Meemed keer GheOee kees Fkeej nes peelee nw~~265~~
efveefcee mes hejs Meemed Jemed Deewj Iemed kes mekeej kees <ekeej nes peelee nw~~266~~
DeefMe<eled~ hejmcewheo ceW Ssmee keeeW kene? Jeeesefle FmeceW Deelcevesheo nesves mes efmeed Fd iegCe meYeer nes ieee nw~
Meer*d-meesvee~ DeMeefe~ yegJees Jeefe Fme 94JeW met$e mes yet kees Jeed DeeosMe nes peelee nw~

Demed Jeed Kee, efuehed, efmeed Deewj Oeeleg mes Deeleveer ceW DeCed nes peelee nw~~267~~
Demed-#esheCe kejvee~ Demeefle~

DeCed elee kes Deeves hej Demed kes Deble ceW Lekeej kee Deeiece nes peelee nw~~268~~
DeemLeled Dehe Ghemeie& hetJe&ke-DeheemLeled yevee~

kelee& mes Deeleveer ceW DeCed kes Deeves hej Jeed keer GheOee kees Dees nes peelee nw~~269~~
DeJeeseled yevee~ Kee-kenvee~ Keeefle~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(250)

efle*vle:

DeeueesheesmeeJe&Oeelegkes~~270~~
Oeeleesjekeejme ueeshees YeJeefle mJejeoeJeiegCesmeeJe&Oeelegkes hejs~ DeeKeled DeeKeleeb DeeKeved~ efuehed Gheosns~ Deefueheled~
JeJeefmLeleJeeefOekeejeefuuecheeoerveeceelcevesheos Jee DeCed he#es efmeed~ Deefuehele Deefuehle~ Oege Oegef efmeees ueeshe~ Deefuehesleeb
Deefuehmeeleeb Deefuehevle Deefuehmele~ DeefueheLee DeefuehLee~ DeefuehesLeeb DeefuehmeeLeeb DeefueheOJeb DeefueyOJeb~ Deefuehes Deefueefhme
DeefueheeJeefn DeefuehmJeefn Deefueheeceefn Deefuehmceefn~ ef<eefejd #ejCes~ Deefmeeled~ s_ed mheOee&eeb Meyos e~ Deeled Deeleeb
Deeved ~ Deele Deesleeb Deevle~ nved efnbmeeielees~

Deeleveeb e~~271~~
nvlesJe&efOejeosMees YeJeefle Deeleveeb hejle~ DeJeOeerled DeJeefOeeb DeJeefOe<eg~ Deelcevesheos Jee nvlesJe&efOejeosMees Jee
YeJeefle~ Dee*es ecenveew mJeekece&keew esleelcevesheob YeJeefle~

nve~~272~~
nvlesjvleme ueeshees YeJeleeleveeb efmeeelcevesheos leLeees hejle~ Deenle Deenmeeleeb Deenmele~ DeJeefOe DeJeefOe<eeleeb
DeJeefOe<ele~~ Fleeefo~~ ng oeveeoveees~

efmeefe hejmcew mJejevleeveeced ~~273~~

mJejevleeveeb Je=efYe&Jeefle hejmcewheos efmeefe hejs~ veeefceve SJe~

DemeeJe&Oeelegke ceW mJejeefo DeiegCe elee kes Deeves hej Oeeleg kes
Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~270~~
DeeKeled~ efuehed-Deefueheled ~
JeJeefmLele Jee kes DeefOekeej mes efuebheeefo kees Deelcevesheo ceW DeCed neslee nw Deewj efJekeuhe mes efmeed neslee nw~ DeCed
ceW-Deefuehele~ efmeed ceW Deefuehle Oege Oegef Fme 247 met$e mes efmeed kee ueeshe nes ieee nw ~ Deefuehmeeleeb Deefuehmele~
ef<eefejd-#ejCe nesvee~
Deefmeeled~ s_ed-mheOee& kejvee Deewj Meyo kejvee-yegueevee~ 252 met$e mes mebOe#ej Oeeleg kees Deekeejeble neskej
270 mes Deekeej kee ueeshe neskej 267 mes DeCed neskej Deeled yevee~ Deele~ nved-efnbmee Deewj ieefle~

Deeleveer ceW nved kees JeOe DeeosMe nes peelee nw~~271~~

DeJeOeerled Deelcevesheos Jee 369 JeW met$e mes Deelcevesheo ceW nved kees JeOe DeeosMe efJekeuhe mes neslee nw~ Dee*es
ecenveew mJeekece&keew e Fme efveece mes Deelcevesheo nes peelee nw~

nved kes vekeej kee ueeshe nes peelee nw~ Deelcevesheo ceW Deeleveer kes efmeed kes Deeves hej~~272~~
Dee*d Ghemeie& hetJe&ke Ded kee Deeiece neskej DeeDenleDeenle~ Deenmeeleeb Deenmele~ he#e ceW-DeJeefOe~
Fme ekeej mes DeoeefoieCe ceW Deeleveer ekejCe meceehle ngDee~
Deeleveer ceW pegnesleeefo ieCe eejbYe neslee nw~
ng-oeve osvee Deewj Yeespeve kejvee~

hejmcewheo ceW efmeed kes Deeves hej mJejeble Oeeleg kees Je=ef nes peeleer nw~~273~~
veeefce kees ner Je=ef nesleer nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(251)

GleesegCegmveg#egngJe~~274~~
egCegmveg#egngJeefpe&leeoskemJejeogovleelhejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~ Denew<eerled Deneweb Denew<eg~ DeOeeled DeOeeleeb DeOeg~
mLeeoesefjjeleveeceelceves~ Fefle FkeejeosMe~

mLeeoese~~275~~
mLeeoemeb%ekeeesieg&Cees ve YeJeefle Deefveef efmepeeefMe<eereelcevesheos hejs~ Fefle iegCeefve<esOe~ mJeeeeefve Fefle efmeees
ueeshe~ DeefOele DeefOe<eeleeb DeefOe<ele~ DeefOeLee DeefOe<eeLeeb DeefOe{dJeb~ DeefOeef<e DeefOe<Jeefn DeefOe<ceefn~ meceefmLele meceefmLe<eeleeb
meceefmLe<ele~ Fefle pegnesleeefo~~ efoJeg eer[eefJeefpeieer<eeoerefle~ DeosJeerled DeosefJeeb DeosefJe<eg~

mJejeflemeteflemeteletovegyevOeee~~276~~
SYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle Jee~ <et* eeefCeemeJes~ Demees Demees<eeleeb Demees<ele~ Demeese Deemees<eeLeeced~

veecevleeeleesjeMeerjeleveerhejes#eemeg Oees {~~239~~

veecevleeeleesjeMeerjeleveerhejes#eemeg Oees {es YeJeefle~ Demees{dJeb~ Demeesef<e Demees<Jeefn Demees<ceefn~ DemeefJe DemeefJe<eeleeced~
DemeefJe<ele~ oefn efoefn ogefn Fleeefoveeefved ~~

mesdmegJee~~277~~
veecevleeelees hejme meseceeMeerjeleveerhejes#eeCeeb Oekeejme {es YeJeefle Jee~ DemeefJe{dJeb DemeefJeOJeb~

eg, , Ceg, mveg, #eg Deewj Ceg kees es[kej Gkeejeble Ske mJej Jeeueer
Oeeleg kees DemeeJe&Oeelegke ceW Fd veneR neslee nw~~274~~
Denew<eerled Deneweb Denew<eg~ DeOeeled~ met$e 241 mes mLee Deewj oe meb%eke Oeeleg kees Deelcevesheo ceW Deeleveer ceW Fkeej
nes peelee nw~

Deefved DeeefMe<ed efmeed kes hejs Deelcevesheo ceW mLee Deewj oe meb%eke kees iegCe veneR neslee nw~~275~~
Fme met$e mes iegCe kee efve<esOe nes ieee nw~ nmJeeeefve met$e 243 mes efmeed kee ueeshe nes ieee~ DeefOele DeefOe<eeleeb
DeefOe<ele~ meceefmLele meceefmLe<eeleeb~
Fme ekeej mes Deeleveer ceW pegnesleeefo ieCe meceehle ngDee nw~
Deeleveer ceW efoJeeefo ieCe eejbYe neslee nw~
efoJeg-eer[e efJeefpeieer<ee Deeefo DeLe& ceW nw~
DeosJeerled DeosefJeeb DeosefJe<eg~

<eg_ed <et* Oeeleg Deewj TkeejevegyebOe Oeeleg mes DemeeJe&Oeelegke ceW Deefved efJekeuhe mes neslee nw~~276~~
<et*d eeefCe emeJe DeLe& ceW nw~ Deefved he#e ceW-Demees-Demees<eeleeb Demees<ele~ Demees OJeb nw~

veeceble Oeeleg mes DeeMeer Deeleveer hejes#ee ceW Oe kees { nes peelee nw~~239~~
Fmemes Demees{dJeb yevee~ Fd he#e ceW-DemeefJe DemeefJe<eeleeb~
oefnefoefnogefn Fleeefo met$e mes Fd veneR neslee nw~

veeceble Oeeleg mes DeeMeer Deeleveer hejes#ee ceW Fd meefnle nesves hej
Oekeej kees {keej efJekeuhe mes neslee nw~~277~~
DemeefJe{dJeb, DemeefJeOJeb~ Ded ven efmeed F& efo~

(252)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

vens&~~278~~
vensn&keejme Oees YeJeefle Oegevles e~ Deveelmeerled Deveeeb Deveelmeg~ Deveelmeer Deveeb Devee~ Deveelmeb DeveemlJe
Deveelmce~ Deve Develmeeleeb Develmele~ Devee DevelmeeLeeb DeveJeb~ Deveeflme DevelmJeefn Develmceefn~ Fefle efoJeeefo~

mlegmegOet_Ye hejmcew~~279~~
mlegmegOet_Ye F[eiecees YeJeefle hejmcewheos efmeefe hejs~ DemleeJeerled DemleeefJeeb DemleeefJe<eg~ Oet_ed kecheves~ DeOeeJeerled~
GovegyevOelJeeefkeuhesvesd~ DeeefMe DeeefMe<eeleeb DeeefMe<ele~ Dee Dee#eeleeb Dee#ele~ Deew<eerled Deeweb Deew<eg~ Dees Dees<eeleeb
Dees<ele~ Fefle mJeeefo~

Deefolegefovegefo#egefoefmJeeefleefJeeefleefJevoefleefJeveefeefefoefYeefonefoMeefomeefoheefomkeefvoefKeosoe&led ~~280~~
SYe <ees[MeYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~

Jeeveevleeveeceefveeced ~~281~~
Jeeveevleeveeceefveeb Oeeletveeb Je=efYe&Jeefle hejmcewheos efmeefe hejs~ lego JeLeves~ Deleewlmeerled Deleeweeb Deleewlmeg~ Delege
Deleglmeeleeb Deleglmele~ ce=*d eeCeleeies~

$e+leesJe=*dJe=_e~~282~~
vend kes nkeej kees Oegd Deble ceW Oekeej nes peelee nw~~278~~
DeIees<es eLece mes eLece De#ej neskej GheOee kees oerIe& neskej Deveelmeerled Deveeeb Deveelmeg~ Deelcevesheo ceWDeve Develmeeleeb Develmele~
Fme ekeej mes Deeleveer cesW efoJeeefoieCe meceehle ngDee nw~
Deeleveer ceW mJeeefoieCe eejbYe neslee nw~

hejmcewheo ceW efmeed kes Deeves hej mleg, meg Deewj Oet Oeeleg mes Fd kee Deeiece neslee nw~~279~~
DemleeJeerled DemleeefJeeb~ Oet_ed-kebefhele nesvee~ DeOeeJeerled~ GovegyebOe ceW efJekeuhe mes Fd neslee nw~ DeMet*dJeehleew
DeeefMe< DeeefMe<eeleeb DeeefMe<ele~ Deefved he#e ceW-Dee Dee#eeleeb Dee#ele~ efe_ed-eeve DeLe& ceW nw~ Deew<eerled Deeweb
Deew<eg~ Dees Dees<eeleeb Dees<ele~
Fme ekeej mes Deeleveer ceW mJeeefo ieCe meceehle ngDee~
Deeleveer ceW legoeefoieCe eejbYe neslee nw~

Deod legod vegod #egod efmJeod efJeod efJevod efJeod efod efYeod nod Meod meod heod mkebo Deewj efKeod
Fve meesuen okeejeble Oeeleg mes DemeeJe&Oeelegke ceW Fd veneR neslee nw~~280~~
hejmcesheo ceW efmeed kes Deeves hej Jebpeveevle Deefved Oeeleg keer Je=ef nes peeleer nw~~281~~
legod-JeefLele nesvee~ Deleewlmeerled Deleeweeb Deleewlmeg~ Deelcevesheo ceW Je=ef veneR nesves mes efmeed kee ueeshe neskej Delege,
Deleglmeeleeb Deleglmele~
ce=*d-eeCe leeie kejvee~

Je=*d Je=_ed kees es[kej Ske mJej Jeeues $e+keejevle Oeeleg Deefved nesles nQ~~282~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(253)

Je=*dJe=_Jeefpe&leeoskemJejele hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~

$e+ovleeveeb e~~283~~
$e+ovleeveeb e iegCees ve YeJeefle Deefveef efmepeeefMe<eeseelcevesheos hejs~ Dece=le Dece=<eeleeb Dece=<eleeb Decegeled Decegeleeb Decegeved ~

efmepeeefMe<eeseelceves~~284~~
veeefceve GheOeeee efmeeeveelcevesheos hejs DeeefMeef<e eeefveef iegCees ve YeJeefle kele&efj efJeefnleeeeceeleveeb hejmcewheos~
Decege Deceg#eeleeb Deceg#ele~

mhe=Mece=Meke=Mele=efheefheme=efheYees Jee~~285~~
SYe efmepJee YeJeefle Deeleveeb~

mhe=Meeoerveeb Jee~~286~~
mhe=Meeoerveeb mJejelhej Dekeejeiecees YeJeefle Jee~ iegCeJe=efmLeeves Oegef hejs~~ mhe=Me mebmheMe&ves~~ Demee#eerled Demeeeb
Demee#eg~ Demhee#eealed Demheee Demhee#eg&~ meCe Fefle meCed~ Demhe=#eled~ ce=Me DeeceMe&ves~~ Decee#eerled Deceeeb Decee#eg~
Decee#eealed Deceee Decee#eg&~ Dece=#eled~ ke=Me efJeuesKeves~ Dekee#eerled Deeeeb Deee#eg ~ Dekee#eealed Dekeee Dekee#eg&~
Deke=#eled~~ le=efheheesJee&~~ le=he ceerCeves~~ De$eehmeerled De$eehleeb De$eehmeg~ Deleehmeealed~ heg<eeefolJeeoCed YeJeefle~ De$eheled~ he
n<e&ceesnveees~ Deehmeerled Deehleeced Deehmeg Deoehmeealed~ Deheled Sleew heg<eeoer~ me=h efJe ieleew~ Deeehmeerled~ DeheehmeeRled~
Deme=heled~ Fefle legoeefo~

Deelcevesheo ceW Deefved ceW efmeed DeeefMe<e kes Deeves hej $e+keejele kees iegCe veneR neslee nw~~283~~
mJeevle ceW me kees ueeshe neslee nw Dece=le Dece=<eeleeb Dece=<ele~ ceged-Decegeled ~

Deelcevesheo ceW efmeed Deewj DeeefMe<e kes Deeves hej Deefved ceW
veeefce GheOee kees iegCe veneR neslee nw~~284~~
Decege Deceg#eeleeb Deceg#ele~

mhe=Med, ce=Med ke=Med le=hed hed me=hed mes hejs Deeleveer ceW efmeed efJekeuhe mes neslee nw~~285~~
mhe=Med Deeefo Oeeleg kees mJej mes hejs iegCe Je=ef kes mLeeve ceW Oeg kes Deeves
hej Dekeej kee Deeiece efJekeuhe mes neslee nw~~286~~
mhe=Med-mebmheMe& kejvee~ iegCe nesves hej Dekeej kee Deeiece nesves mes Demee#eerled Demeeeb Demee#eg~ Je=ef neskej
Dekeej kee Deeiece nesves hej Demhee#eealed Demheee Demhee#eg&~ meCed elee ceW-Demhe=#eled yevee~
ce=Med-tvee~ Decee#eerled~ Decee#eealed~ Dece=#eled~ ke=Med-efJeuesKeve DeLe& ceW nQ-Deee#eerled~ Dekee#eealed Deke=#eled~
le=hed-eerCeve DeLe& ceW~ De$eehmeerled~ Deleehmeealed heg<eeefolJeeled DeCed nesves mes Dele=heled~ hed-n<e& Deewj ceesnve DeLe& ceW~
Deehmeerled~ Deoehmeealed~ Deheled~
es oes Oeeleg heg<eeefoieCe keer nw~ me=h-ieefle DeLe& ceW nw~ Demveehmeerled~ Demeehmeealed~ Deme=heled~ Fme ekeej mes Deeleveer
ceW legoeefoieCe meceehle ngDee~
Deeleveer ceW legoeefoieCe eejbYe neslee nw~

(254)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

FjvegyevOeee~~287~~
FjvegyevOeeeleesJee& DeCed YeJeefle~ kele&e&eleveeb hejmcewheos hejs~ DeOeled DeOeleeb DeOeved~ Dejewlmeerled Dejeweb
Dejewlmeg~ Dejewlmeer Dejewb Dejew~ Dejewlmeb DejewlmJe Dejewlmce~ DeCeYeeJehe#es efmeed ~

jeefOeefOeegefOe#egefOeyeefvOeMegefOeefmeOeefleyegOeefleegefOeJeefOemeeOesOee&led ~~288~~
SYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~ Flevesve hetJeexoenjCes<eg vesd~

egefpeefpejefeYegefpeYeefpeYeefemeefeleefpeYeefmpeeefpeceefmpeme=efpeefveefpeefJeefpe<Jeespee&led ~~289~~
SYe hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~ DeYege DeYeg#eeleeb DeYeg#ele~ FjvegyevOeesleCed~ Deegpeled Deegpeleeb Deegpeved~
DeCeYeeJes Deeew#eerled Deeeweeb Deeew#eg~ Deege Deeg#eeleeb Deeg#ele~ Fefle Oeeefo~ leveg efJemleejs~ Deleveerled Deleefveeb
Deleefve<eg~ Deleefve Deleefve<eeleeb Deleefve<ele~ Deceefve Deceefve<eeleeb Deceefve<ele~ Dekee<eealed Dekeee Dekee<eg&~ Deke=le Deke=<eeleeb
Deke=<ele Fleeefo~ Fefle leveeefo Deew<eerled Deeweb Deew<eg~ Dees DeesMeeleeb Dees<ele~ ve_ee efveefo&ceefvelelJeeled ~

kelee& mes efJeefnle Deeleveer kes hejmcewheo ceW Fjd DevegyebOe Oeeleg mes
efJekeuhe mes DeCed elee neslee nw~~287~~
efOejd DeeJejCe kejvee~ DeOeled DeOeeleeb~ DeCed kes DeYeeJe ceW-efmeed, F&led, Je=ef neskej Dejewlmeerled Dejeweb Dejewlmeg~

jeOed Oed egOed #egOed yevOed MegOed efmeOed yegOed egOed JeOed Deewj meeOed Fve Oekeejeble Oeeleg mes
DemeeJe&Oeelegke ceW Deefved nes peelee nw~~288~~
egped ped jed Yegped Yeped Yeed meed leped Yemped eped cemped me=ped efveped efJeped Deewj mJeed
Fve pekeejeble Oeeleg mes hejs DemeeJe&Oeelegke ceW Fd veneR neslee nw~~289~~
DeYegkele DeYeg#eeleeb DeYeg#ele~ Fve meYeer OeelegDeeW ceW Fd kee DevegyebOe nes peeves mes efJekeuhe mes DeCed neslee nw~ Deegpeled~
DeCed kes DeYeeJe ceW Deeew#eerled Deeeweeb Deeew#eg~ Deelcevesheo ceW-Deeege Deeg#eeleeb Deeg#ele~
Fme ekeej mes Deeleveer ceW OeeefoieCe meceehle ngDee~
Deeleveer ceW leveeefoieCe eejbYe neslee nw~
leveg-efJemleejs-Deleveerled Deleefveeb~ Deleefve~ ceveg*d DeJeyeesOeve DeLe& ceW-Deceefve~ ke=-Dekee<eealed~ Deelceves Deke=le~
Fme ekeej mes leveeefoieCe meceehle ngDee~
Deeleveer ceW edeeefoieCe eejbYe neslee nw~
eer-Deew<eerled Deeweb~ Deelcevesheo ceW-Dees Dees<eeleeb~ DeLe&-$e+keejeble Je=*d Je=_ed Oeeleg kees meved kes Deeves hej,
Deelcevesheo ceW SJeb efmeed DeeefMe<e kes Deeves hej Fd efJekeuhe mes neslee nw~
mebeesieeefo $e+keejeble mes-mce=-Oeeleg DeeOeeve-mcejCe DeLe& ceW nw~ Ssmes ner meg[d Yet<eCes mebheeg&heeled met$e mes meb, heefj, Ghe
Ghemeie& kes eesie ceW ke= Oeeleg mes megd elee kes Deeves hej mebmke= Ghemke= Fme ekeej ke= Oeeleg Yeer mebeesieeefo $e+ovle yeve ieF&~ JeneB
hej Yeer efJekeuhe mes Fd nesves Jeeuee Lee~ efkevleg veneR ngDee keeeWefke meg[efmees yeefnYe&Je- Fme MueeskeeLe& kes Debeflece ejCe kes
efveece mes megd elee nesves hej Yeer veneR ngS kes meceeve nw~ Gme keejCe mes ieefYe&le efJeMes<eCe kees kenles nQ~ megd kewmee nw? yeenj ceW
nesves Jeeuee yeefnjbie kenueelee nw~ Deblejbie kes nesves hej yeefnjbie Deefme nes peelee nw Fme veee mes Ssmee DeLe& neslee nw~
Fme ekeej mes eneB Fd efJekeuhe mes neslee nw~ hegvejefhe~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(255)

Mueeske
$e+odJe=[Je=_eeb meveer[d Jee meeoelceves e efmepeeefMe<ees~
meb ees ieeos $e+&lees Jeee meg [ef m ees yeef nYe& Je~~1~~
mebeesieeos-$e+le mce= DeeOeeves Fleme eLee~ leefn& meg[d Yet<eCes mebheeg&heeled Flevesve ke=_ees Oeelees megef elees
meceeieles meefle mebmke= Ghemke= Fle$e mebeesiees Jele&les, le$eeefhe Fd eleees YeefJe<eefle efJekeuhesve, vewJeb ele keejCeeled meg[efmees
yeefnYe&Je~ megd elee Deeieleesefhe Deveeiele FJe Jele&les~ lelkeejCeieefYe&leb efJeMes<eCeceen-keLebYetle megd ? yeefnYe&Jees yeefnj~
Deefmeb yeefnj*cevlejs Fefle veeeeefoleLe&~
Fefle Fef[dJekeuhesve~ hegvejefhe,

$e+odJe=[dJe=_eesefhe Jee oerIeex ve hejes#eeefMe<eesefj~

ve hejmcew efmeefe eese Fefle eesieefJeYeeveeled ~~2~~
Fefle Fes oerIeex efJekeuhesve~ Je=*d meYeeew~ DeJe=le DeJe=<eeleeb DeJe=<ele~ DeJeefj DeJeefj<eeleeb DeJeefj<ele~ DeJejer
DeJejer<eeleeb DeJejer<ele~ ener*d Gheeoeves~

Fes oerIeex ensjhejes#eeeeced ~~290~~

ens hejme Fes oerIeex YeJeefle Dehejes#eeeeb~ Deenerled Deenereb Deener<eg~ Deener Deener<eeleeb Deener<ele~ Fefle edeeefo~

efeogegkeefcekeeefjleevlesYeeCed kee&efj~~291~~
SYeeCed YeJeefle kee&e&eleveeb hejvle~
MueeskeeLe&-Je=*d Je=_ed kees $e+keejeble Oeeleg mes hejes#ee Deewj DeeefMe<e kes Fd kees efJekeuhe mes oerIe& nes peelee nw~
Fme efveece mes efJekeuhe mes Fd oerIe& nes peelee nw~ Je=*d mebYeefe DeLe& ceW nw~ peye Fd veneR ngDee leye DeJe==le DeJe=<eeleeb
DeJe=<ele~ Fd nesves hej oerIe& veneR ngDee~ DeJeefj~ Fd kees oerIe& kejves hej DeJejer DeJejer<eeleeb DeJejer<ele~ ie=ner_ed-enCe kejvee~

Dehejes#ee ceW en Oeeleg mes hejs Fd kees oerIe& nes peelee nw~~290~~
Deenerled Deenereb Deener<eg~ Deener~
Fme ekeej mes Deeleveer ceW edeeefoieCe meceehle ngDee~
Deeleveer ceW egjeefo ieCe eejbYe neslee nw~

Deeleveer ceW kelee& ceW efe, g, eg, keced Deewj keeefjle eleeevle OeelegDeeW mes
eCed elee neslee nw~~ 291~~
Ded efe efo~

eCed elee, hejes#ee, es eerefele Deewj meVeble kes Deeves hej Oeeleg kees eflJe neslee nw~~292~~
De efe efe led DeYeememeeefoJeeveceveJeMes<eb met$e mes DeYeeme kees Deeefo Jebpeve Mes<e jnkej Devle Jeeve kee
ueeshe Yeped efe_ed-mesJee DeLe& ceW~ FJeCe& kees Fed neskej eCed kee Dekeej Mes<e jnkej DeefMeefeeled yevee~ g-DeoggJeled~
DeogogJeleeb DeogogJeved~ DemegegJeled~ keceg-keeble nesvee~
Ded ke keced Deled

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(256)

efle*vle:

eCed hejes#eeeseerefelemevevles<eg~~292~~
eCeeefo<eg Oeeleesef&Je&eveb YeJeefle~ DeYeememeeefoJeeveceJeMes<eefceefle Deveeosueexhe~ Yepe efe_ed mesJeeeeb~ DeefMeefeeled~
DeoggJeled DeogogJeleeb~ DemegmegJeled ~ keceg keevleew~

keJeie&me eJeie&~~293~~
DeYeemekeJeie&me eJeieex YeJeefle Deevlejleceeled~ Deekeceled~ Fefle DeYeemees OeelegJeled~ he#es Deeerkeceled~

FvemeceeveueesheesheOeeee mJeeefCe~~294~~
meceeveueesheJeefpe&leme ueIJevlemeesheOeeee mJees YeJeefle ueIegefve OeelJe#ejs Fefve eChejs~

oerIeex ueIeesjmJejeoerveeced ~~295~~

meceeveueesheJeefpe&leme ueIeJevleme oerIeex YeJeefle ueIegefve OeelJe#ejs Fefve eChejs~ keeefjleme ueeshe~ Deetegjled Deetegjleeb
Deetegjved~ DemeceeveueesheesheOeeee Fefle efkeced? ef#ehe #eevleew~ Deefeef#eheled~ #eue Meewes~ Deefe#eueled ~

Deueeshes meceeveme mevJeuueIegveerefve eChejs~~296~~

meceevemeeueeshes meefle ueIegefve OeelJe#ejs DeYeememe mevJelkeee YeJeefle Fefve eChejs~ efkeb mevJelkeee?

meveJeCe&me~~297~~
DeYeemeeJeCe&me FlJeb YeJeefle meefve hejs~ Deheerheueled Deheerheueleeb Deheerheueved~ Deueeshes meceevemesefle efkeb? Deovlee keLeb
JeekeeeyevOes Fleeoe~

Oeeleese~~298~~
Deveskee#ejme Oeeleesjvles mJejeosueexhees YeJeefle Fefve hejs~ DeekeLeled DeekeLeleeb DeekeLeved~ SJeb je eelves~

ece mes DeYeeme kes keJeie& kees eJeie& nes peelee nw~~293~~
Deekeceled ~

meceeve ueeshe Jeefpe&le ueIJevle GheOee kees ueIeg OeelJe#ej Fved eCed kes
Deeves hej mJe nes peelee nw~~294~~
ueIeg OeelJe#ej Fved eCed kes Deeves hej meceeve ueeshe Jeefpe&le ueIJevle kees oerIe& nes peelee nw~~295~~
keeefjle elee kee ueeshe nes peelee nw~ egjd egjd Fved eCed efoDeetegjled ~ meceeve ueeshe Jeefpe&le ueIJevle GheOee kees Ssmee
keeeW kene? ef#ehed -Meebefle DeLe& ceW nw~ Deefe ef#eheled~ #eued-Deefe #eueled~

meceeve kes Deueeshe nesves hej ueIeg OeelJe#ej kes Deeves hej DeYeeme kees
mevJeled keee& neslee nw Fved eCed kes Deeves hej ~~296~~
mevJeled keee& keee nw?

meved kes Deeves hej DeYeeme kes Dekeej kees Fkeej nes peelee nw~~297~~
Deheerheueled~ Deueeshe ceW Demeceeve kees Ssmee keeeW kene? Deovle Oeeleg ceW keLe-kenlee nw~

Fved kes Deeves hej Deveskee#ej Oeeleg kes Deble mJej kee ueeshe nes peelee nw~~298~~
DeekeLeled~ je-eelve kejvee, Dejjeled Jejjeled~ meceeveme Ssmee keeeW kene? hegb DeeJes, hegb kejesefle nw

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(257)

Jejjeled~ Jejjeleeb Jejjeved~ Fleeefo~ meceevemesefle efkeced ? hegceees hegb kejesefle lelkejesefle leoees Fefle Fved~
Deheerheled~ Je=ew mevOe#ejueeshe~ he heefeeeeeb~ Jeheled Jeheleeb Jeheved~ ueIegefve OeelJe#ejs Fefle efkeb? lepe&
Yelme& mevlepe&ves~ Delelepe&le Delelepexleeb Delelepe&vle~ mebeesieefJemeiee&vegmJeejhejesefhe ieg meeod mJe~ DeyeYelme&le~ DeyeYelmexleeced~
DeyeYelme&vle~ Je=*d JejCes~ DeJeerJejled DeJeerJejleeb DeJeerJejved~ Delelev$eled ~

mJejeosef&leereme~~299~~
mJejeosOee&leesef&leereeJeeJeme efJe&eveb YeJeefle~ le$e e~

ve veyeoje mebeesieeoeeses~~300~~
mJejeosOee&leesef&leereeJeeJeme mebeesieeoees veyeoje ve efevles ve leg es hejs~ Dee& hetpeeeeb~ Deeefe&eled Deeefe&eleeb
Deeefe&eved~ SJeb Den& hetpeeeeb~ Deeefpe&nled ~

ve Meeme=vegyevOeeveeced ~~301~~
Meeme $e+ovegyevOeeveeb eesheOeeee mJees ve YeJeefle Fefve eChejs~ DeMeMeemeled DeMeMeemeleeced DeMeMeemeved~ {ewke= leewke= ieleew~
De[g{ewkele De[g{ewkesleeb De[g{ewkevle~ Delegleewkele~ Meemesefjefle efkeb? Dee* Meemet*d Feeeb~ DeeMeerMemeled Yeeped Yee<ed oerhleew~

Yee<eoerhepeerJeceerueheer[keCeJeCeYeCeeCeceCens"uegheeb Jee~~302~~
S<eecegheOeeee mJees YeJeefle Jee Fefve eChejs~ Yee<ed Jeeeeeb Jeeefe~ oerhe oerhleew~ peerJe eeCeOeejCes~ ceerue efveces<eCes~
heer[ ienves~ keCe JeCe YeCe eCe ceCe Meyos~ ns" ieleew~ ueghue= soves DeefyeYepeled DeefyeYepeleeb DeefyeYepeved~ DeefyeYepele~
lelkejesefle leoees Fved Fme met$e mes Fved neskej eflJe neskej Deheerheled ~ Je=ef ceW mebOe#ej kee ueeshe nes peelee nw~
he=-Oeeleg he efeee DeLe& ceW nw~ Je heled -DeYeeme kees mJe ngDee nw~ ueIeg OeelJe#ej ceW Ssmee keeeW kene nw?
lepe& Yelme&-meblepe&ve kejvee Delelepe&le~ mebeesieefJemeiee&vegmJeej hejesefhe mes ieg mJe nes ieee DeJeYelme&le~ Je=*d JejCe DeLe&
ceW nw~ DeJeerJejled~ Delelev$eled ~

mJejeefo Oeeleg kes efleere DeJeeJe kees eflJe neslee nw~~299~~

Deewj GmeceW-

mJejeefo Oeeleg kes efleere DeJeeJe kes mebeesieeefo ve ye o j De#ej eflJe veneR nesles nQ
Deewj e elee kes hejs Yeer eflJe veneR nesles nQ~~300~~
Dee&-hetpee kejvee~ Dee& e led meveJeCe&me met$e 297 mes Fkeej neskej Deeefe&eled~ Den& hetpee eesie nwDeeefpe&nled~

Meeme Deewj $e+ovegyebOe keer GheOee kees Fved eCed kes Deeves hej mJe veneR neslee nw~~301~~
DeMeMeemeled~ {ewke=, leewke=-ieefle DeLe& ceW nQ~ De[g{ewkele Delegleewkele~ Meemes Ssmee keeeW kene? Dee*dhetJe&ke Meemet*d
Oeeleg-Fe DeLe& ceW nw~ DeeMeerMemeled~ Yeeped Yee<ed-oerefhle DeLe& ceW nw~

YeCe Yee<e Yee<e, oerhe, peerJe, ceerue, heer[, keCe, JeCe, YeCe, eCe, ceCe, ns" Deewj
ueghe Fve Oeeleg keer GheOee kees Fved eCed kes Deeves hej efJekeuhe mes mJe neslee nw~~302~~
Yee<e-mhe yeesuevee~ oerhed -oerhle nesvee~ peerJe-eeCeOeejCe kejvee~ ceerue-Jebo kejvee~ heer[-ienve~ keCe
JeCe YeCe eCe ceCe-Meyo kejvee~ ns"-ieceve kejvee~ uegh-sove kejvee~ Yeeped-DeefyeYepeled~ DeyeYeepeled ~

(258)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeefyeYeepeled DeyeYeepele~ DeefyeYeMeled~ DeefyeYeMele~ DeyeYeeMeled~ DeyeYeeMele~ DeefyeYe<ele~ DeyeYee<ele~ Deoerefoheled~ Deefooerheled
DepeerefpeJeled~ DeefpepeerJeled~ Deceerefceueled~ Deefceceerueled~ Deefheheer[led~ Deheerefhe[led~ DeeerkeCeled~ DeekeeCeled~ DeJeerJeCeled~
DeJeJeeCeled~ DeYeerYeCeled~ DeceYeeCeled~ DeceerceCeled~ DececeeCeled~ DeMeereCemed~ DeMeeeCeled~ Depeerns"led~ Deefpens"led~ Deuetuegheled
Deueguetheled~ efeefle mce=leeb~ Deefeefevleled~ mhegg heefjnemes~

efMedhejes Iees<e~~303~~
efMe hejes Iees<eesJeMeshees YeJeefle~ efMees ueeshe FleLe& Dehegmhegled~ ue#e oMe&veeveees~ Deueue#eled~ Ye#e Deoves~
DeyeYe#eled~ keg Deve=leYee<eCes~ Deegkegled~ ue[ GhemesJeeeeb~ Deueerue[led~ efceefo efleue mvesnves~ Deefceefcevoled~ Deefleefleueled~
Deesueef[ Gl#eshes~ DeueueC[led~ heer[ DeJeieenves~ Deheerefhe[led~ ve DeJemevoves~ Deveerveled~ yeOe mebeceves~ DeyeeryeOeled~ eg
g kego soves~ Deetegled~ Deetgled~ Deetkegled~ heg eg DeuheerYeeJes~ Dehethegled~ Deetegled~ Deetegled~ ceg etCe&ves~
Decetcegled~ Ie eueves~ DepeerIeled~ o <eo mebJejCes~ Deeeroled~ Demeer<eoled~ ef#ehe #eevleew~ Deefeef#eheled~ vekeke Oekeke
efheefMe veeMeves~ Devevekekeled~ DeoOekekeled DeefheefhebMeled~ ekeke egkeke JeLeves~ Deeekekeled Deegegkekeled~ #eue Meewes~
Deefe#eueled ego mebeesoves~ Deetegoled ~iegef[ megefpe peefme heue j#eCes~ DepegiegC[led~ Demegmegele~ Depepebmeled Depepebmeleeb
Depepebmeved ~ Deheerheueled~ efleue eefleeeeb~ Deleerefleueled~ legue Gvceeves~ Deletlegueled~ cetuejesnCes Decetcegueled~ ceeve hetpeeeeb~
Deceerceveled~ efMue<e Mues<eCes~
DeefMeefMue<eled~ pehe ceevemes~ Depeerpeheled~ %ehe ceevegyevOes~ Deefpe%eheled~ Jee #ees~ DeefJ eJeeled~ etCe& mebkeeseves~
DeyeYeepele~ DeefyeYe<ele~ DeyeYee<eled ~ DeefyeYee<eled ~ DeefyeYee<eled DeyeYee<ele~ Deefooerh eled ~ Deoerefoheled ~ DepeerefpeJeled
DeefpepeerJeled ~ Deceerefceueled ~ Deefceceerueled ~ Deefheheer[le, Deheerefhe[led ~ DeeerkeCele ~ DeekeeCeled ~ DeJeerJeCeled DeJeJeeCeled ~
DeyeerYeCeled , DeyeYeeCeled ~ DeceerceCeled DececeeCeled ~ DeefMeeCeled ~ DeMeeeCeled ~ Depeerns"led Deefpens"led ~ Deuetuegheled
Deueguetheled ~ efeefle-mce=efle DeLe& ceW nw~ Deefeefebleled ~ mheg-efKeuevee~

efMed kes hejs DeIees<e DeJeMes<e jnlee nw~~303~~

DeLee&led efMed kee ueeshe nes peelee nw~ Dehegmhegled ~ ue#e-oMe&ve Deewj Debkeve DeLe& ceW nw~ Deueue#eled ~ Ye#edYeespeve kejvee~ DeyeYe#eled ~ keg-Pet" yeesuevee~ Deegkegled ~ ue[d-GhemesJee DeLe& ceW-Deueerue[led~ efceefo Deewj
efleue-mvesn kejvee~ Deefceefcevoled ~ Deefleefleueled~ Deesueef[-Gl#esheCe kejvee-DeueueC[led ~ heer[-DeJeieenve kejvee
Deheerefhe[led ~ ve-DeJemeboves-Deveerveled ~ JeOe-mebeceve kejvee~ DeJeeryeOeled ~ egd gd kegd-sove kejvee~
Deetegled Deetgled Deetketled ~ hegd eg -DeuheerYeeJe DeLe& ceW nw~ Dehethegled~ Deetegled ~ cegd -etCe& kejvee,
Decegcegled ~ Ie-euevee, DepeerIeled ~ o, <eo, mebJejCe kejvee Deeer oled Demeer<eoled~ ef#ehe-#eebefle kejvee,
Deefeef#eheled ~ vekeke Oekeke efheefMe-veeMe nesvee, Devevekekeled ~ DeoOekekele~ Deefhe-efhebMeled ~ ekeke egkeke-JeefLele
nesvee, Deeekekeled ~ Deegegkekele #eCe Meg nesvee, Deefe#eueled ~ ego-mebeesove kejvee~ efkemeer keee& kes efueS esefjle
kejvee Deetegoled~ iegef[ megefpe peefme heue-j#eCe kejvee DepegiegC[led~ Demegmegeled~ Depepebmeled~ Deheerheueled~ efleue-eeflee
DeLe& ceW nw, Deleerefleueled~ legue-Glceeve kejvee leewuevee Deletuegueled~ cetue-jesnCe kejvee, Decegcetueled~ ceeve-hetpee
Deceerceveled~ efMue<ed-Deeefuebieve kejvee, DeefMeefMue<eled~ pehe-ceve ceW pehevee, Depeerpeheled~ %ehe, ceeveg-yebOe nesvee,
Deefpe%eheled~ Jee-#ee nesvee, DeefJeJeeled~ etCe&-mebkeeseve kejvee, DeegetCe&led~ hetpe-hetpee kejvee, Deheghetpeled~
Dekeke& F&[-mlegefle kejvee, Deeefe&keled~ Ssef[[led~ Meg"-Deeueme kejvee DeMet-Meg"le~ Megef"-Mees<eCe kejvee,
DeMegMegC"led~ heefe-efJemleej kejvee, Deheheeled~ eflepe-efveMeeceve kejvee, Deleereflepeled ~ JeOe&-sove hetjCe kejvee,

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(259)

DeegetCe&led~ hetpe hetpeeeeb~ Deheghetpeled~ Dekeke& F&[ mleJeves~ Deeefe&kekeled Ssef[[led~ Met" Deeuemes~ DeMetMeg"led~ Megef" Mees<eCes~
DeMegMegC"led~ heefe efJemleejJeeves~ Deheheeled~ eflepe efveMeeceves~ Deleereflepeled~ JeOe& sovehetjCeees~ DeJeJeOe&led~ kegefye Deeeoves~
Deegkegbyeled~ uegefye legefye Deo&ves~ Deueguegcyeled~ Deleglegcyeled~ ce#e cue#e j#eCes~ Decece#eled~ Dececue#eled~ Fue esjCes~ Ssefueueled~
uegC mleses~ DeueguegCled~ o& Jeceves~ Deeo&led~ iegef[ Jesves~ DepegiegC[led~ ieo& DeefYekee*d#eeeeb~ Depeieo&led~ <e jes<eCes~
De<eled~ ceef[ Yet<eeeeb n<ex e~ DececeC[led~ eCe oeves~ DeefMeeCeled~ Yeef[ keueeCes~ DeyeYeC[led~ leef$e keggcyeOeejCes~
Delelev$eled~ ceef$e ieghleYee<eCes~ Dececev$eled~ efJeo mebJesoves~ DeJeerefJeoled~ obMe oMeves~ DeoobMeled~ he heCes~ Deheled~ YetCe
DeeMeeeeb~ DeyegYetCeled~ Me" MueeIeeeeb~ DeMeerMe"led~ mece efJelekex~ Deefmemeceled~ ietjer Geces~ Depetiegjled~ keglme DeJe#esheCes~
Deegkeglmeled~ ket eceeos~ Deetkegled~ Jee euebYeves~ DeJeJeeled~ ceo le=efhleeesies~ Deceerceoled~ efoJe heefjketpeves~ DeoerefoJeled~
kegmce kegmceeves~ Deegkegmceled~ ee& DeOeeves~ Deeee&led~ keCe efveceerueves~ DeeerkeCeled~ pemeg lee[ves~ Depeerpemeled~ he<e
yevOeves~ Deheerhe<eled~ Dece jesies~ Deeefceceled~ e mheg Yesoves~ Deeereled Dehegmhegled~ Iegef<ejd Meyos~ DepegIet<eled~ ueme
efMeuheeesies~ Deueeruemeled~ Yet<e Deueejs~ DeyetYeg<ele~ jke ueke DeemJeeoves~ Dejerjkeled~ Deueeruekeled~ efueefie efJeefe$eerkejCes~
Deefueefueled~ cego mebmeiex~ Decetcegoled~ cege eceeseves~ Decetcegeled~ eme keJeueenCes~ Deefpeemeled~ hetjer Deeheeeves~ Dehethegjled~
Fle hejceovlee keLevles~ keLe JeekeeeyevOeves~ DeekeLeled~ ieCe mebKeeves~ DepeieCeled~ he" Je evLes~ Dehehe"led~
DeJeJeled~ jn leeies~ Dejjnled~ heo ieleew~ Deheheoled~ keue ieleew mebKeeves e~ Deekeueled~ cen hetpeeCeeb~ Dececenled~ mhe=n
F&hmeeeeb~ Dehemhe=nled Mete hewMegves~ DeMegMetJeled~ kegceej eer[eeeb~ Deegkegceejled~ ieesced Gheosns~ Depegieesceled~ ieJes<e ceeie&Ces~
DepeieJes<eled~ Yeepe he=Lekekece&efCe~ DeyeYeepeled~ mlesve eewex~ Deeflemlesveled~ hejmcewYee<ee~ DeeieJee&oelcevesheoer~ heo ieleew~
DeJeyeOe&led~ kegefye-Deeeove kejvee Deegkegcyeled ~ uegefye legefye-Deo&ve kejvee, DeueguegbJeled DeleglegcJeled ~ ce#e cue#ej#eCe kejvee, Decece#eled ~ Dececue#eled ~ Fue-esjCee Ssefueefueled , uegCd -egjevee, DeueguegC"led~ o&-Jeceve kejvee
Deeo&led~ iegef[-Jesefle kejvee, DepegiegC[led~ ieo&-DeefYekeeb#ee kejvee~ Deoieo&led~ <e- nesvee De<eled~
ceef[-Yet<ee Deewj nef<e&le nesvee, DececeC[led ~ eCe-oeve osvee, DeefMeeCeled Yeef[-keueeCe kejvee, DeyeYeC[led~
leef$e-keggcye OeejCe kejvee Delelev$eled ~ ceef$e-ieghle Yee<eCe kejvee Dececev$eled ~ efyeo-peevevee DeJeerefJeoled ~ obMeoMevee, DeoobMeled ~ he-osKevee~ Deheleb~ YetCe-DeeMee kejvee, DeyegYetCeled ~ Me"-MueeIee DeMeerMe"led ~ meced
-efJeleke& kejvee, Deefmemeceled~ ietje-Gece kejvee Depegijled ~ keglme-DeJe#esheCe kejvee, efvevoe~ Deegkeglmeled ~ ket
kehe-eceeo kejvee, Deegketled ~ Jee-euebYeve "ievee, DeJeJeeled ~ ceo-le=hle nesvee, Deceerceoled ~ efoJeheefjketpeve kejvee, DeoerefoJeled ~ kegmce-kegmceeves Deeee& kejvee~ Deegkegmceled ~ ee&-DeOeeve kejvee, Deeee&le~
keCe-efveceerefuele nesvee Ske DeeBKe yebo kej efveMeevee kejvee~ DeeerkeCeled~ pemegleeef[le kejvee, Depeerpemeled ~ he<e-yevOeve
kejvee, Deheerhe<eled~ Dece jesieer nesvee, Deeefceceled ~ e, mheg-Yesove kejvee, Deeereled Dehegmhegled~ Iegef<ejd-Meyo
kejvee, DepetIeg<eled ~ ueme-efMeuhe eesies, Deueeruemeled ~ Yet<e-Deuebke=le nesvee, DeyegYeg<eled~ jke, ueke-DeemJeeove
kejvee, Dejerjkeled Deueeruekeled ~ efueefie efJeefe$eerkejCe, Deefueefuebieled ~ cego-mebmeie&, Decetcegoled ~ ceged tvee, Decetcegeled ~
eme-eeme Keevee, Deefpeemeled ~ hetjer-Je=efbiele nesvee, Dehethegjled ~
Fmemes Deeies Dekeejeble kens peeles nQkeLe-kenvee, DeekeLeled , ieCe-mebKee kejvee, DepeieCeled ~ he" Je-ebLe he{vee, Dehehe"led, DeJeJeled
jn-leeie kejvee, Dejjnled ~ heo-ieceve kejvee, Deheheoled~ keue-ieefle Deewj mebKee kejvee, Deekeueled ~ cenhetpee kejvee, Dececenled~ mhe=n-Fe kejvee, Dehemhe=nled ~ Meged-hewMegve kejvee, DeMegMeteke kegceej eer[e kejvee,

(260)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

Deheheole Deheheosleeb Deheheovle~ DeheheoLee DeheheosLeeb DeheheoOJeb~ Deheheos DeheheoeJeefn Deheheoeceefn~ ce=ie DevJes<eCes~
Decece=iele~ kegn efJemceeheves~ Deegkegnle~ Metj Jeerj efJeeevleew~ DeMegMetjle~ DeefJeJeerjle~ mLetue heefjJe=bnCes~ DelegmLetuele~ DeLe&
Gheee_eeeeb~ Deeefle&Lele~ mebeece mebegs~ Dememebeeceled~ ieJe& ceeves~ DepeieJe&led~ Deelceves Yee<ee~ cet$e emveJeCes~ Decegcet$eled~
heej leerj kece&meceehleew~ Deheheejled~ Deefleleerjled~ efe$e efJeefe$eerkejCes~ Deefeefe$ele~ ef keCe&Yesos~ Deefeefle~ DevOe
eghemebnejs~ DeevoOeled~ oC[ oC[efveheeleves~ DeooC[led~ megKe ogKe leefleeees~ DemegmegKeled~ DeogogKeled~
jmeDeemJeeovemvesnveees~ Dejjmeled~ Jee efJeemeceglmeiex~ DeJeJeeled~ JeCe& JeCe&efeeeefJemleejiegCeJeeves~ DeJeJeCe&led~ heCe&
nefjleYeeJes~ DeheheCe&led~ DeIe heehekejCes~ DeeefpeIeled~ Fefle egjeoe~
ceemce Yetled~ ceemcewefOe~ ceemce hee#eerled ceemce heeeeb heemce hee#eg ceemce hee#eer ceemce heeeb ceemce heee ceemce
hee#eb ceemce hee#Je ceemce hee#ce~ ceemce hee ceemce he#eeleeb ceemce he#ele~ ceemce hekeLee ceemce he#eeeeb ceemce heiOJeb~
ceemce heef#e ceemce he#Jeefn ceemce he#ceefn~ cee Yetled~ cewefOe~ cee hee#eerled~ cee hee~
Fefle Deeleveer meceehlee~

hejes#ee~~304~~
efejeleerles keeues hejes#ee efJeYeefeYe&Jeefle~ De#Ceeb hej hejes#eb~ meceefle FefveeCeeceefJe<ee FleLe&~ eCe
hejes#eeeseerefelemeVevles<eg efJe&eves meefle~

YeJelesj~~305~~
Deetkegceejled ~ ieesce-Gheosn kejvee, Depegieesceled ~ ieJes<e-ceeie&Ce kejvee, DepeJeieJes<eled ~ Yeeped , he=Leked efeee ceW nw,
DeyeYeepeled ~ mlesve-eesjer kejvee, Deeflemlesveled ~ eneb leke hejmcewheo ngDee~ Deeies ieJe&heele Deelcevesheoer nQ~ heo-ieefle
DeLe& ceW, Deheheole~ Deheheosleeb Deheheovle~ ce=ie-DevJes<eCe kejvee, Decece=iele~ kegn-efJemceeheve kejvee, Deegkegnle~ Metj,
Jeerj-efJeeebefle DeLe& ceW nw, DeMegMetjle DeefJeJeerjle~ mLetue-heefjJe=bnCe nesvee, DelegmLetuele~ DeLe&-heeme peekej ceeBievee~
Deeefle&Lele~ mebeece-eg kejvee, Dememebeecele~ ieJe&-ceeve kejvee, DepeieJe&le~ eneB leke Deelcevesheoer ngF& nQ~
cet$e-eeJeCe kejvee, Decegcet$eled heej, leerj-keee& keer meceeefhle, Deheheejled ~ Deefleleerjled ~ efe$e-efJeefe$eerkejCe,
Deefeefe$eled ~ ef-keCe& Yesove kejvee, Deefeefle~ DebLe-ef kee Ghemebnej DeevoOeled ~ oC[-oC[s mes ceejvee,
DeooC[led ~ megKe-megKeer nesvee, ogKe-ogKeer nesvee, DemegmegKeled ~ DeogogKeled ~ jme-DeemJeeove kejvee, mvesn
kejvee, Dejjmeled ~ Jee-Oeve leeie kejvee, DeJeJeeled ~ JeCe&-JeCe& efeee, efJemleej Deewj iegCe kes DeLe& ceW nQ
DeJeJeCe&led~ heCe&-nefjle YeeJe ceW-DeheheCe&led~ DeIe-heehe kejvee, DeeefpeIeled~
Fme ekeej mes Deeleveer ceW egjeefoieCe meceehle ngDee~ cee Deewj ceemce kes eesie ceW Deeleveer ceW Ded kee Deeiece veneR
neslee nw pewmes-ceemceYetle~ ceemce SsefOe~ ceemce hee#eerled ~ ceemce heeeeb~ ceemce hee#eg~ Fleeefo~
Fme ekeej mes Deeleveer ekejCe meceehle ngDee~

DeLe hejes#ee ekejCe eejbYe neslee nw~

efejkeeue mes Deleerle keeue ceW hejes#ee efJeYeefe nesleer nw~~304~~
De#Ceeb hejshejes#eb-FefveeW mes pees hejs nw Jen hejes#e nw~ DeLee&led Jele&ceeve keeue ceW pees FefveeW kee efJe<ee veneR nw~
Yet Ded Delegmed Gmed ~ eCed hejes#ee eseerefelemeVebles<eg Fme met$e mes eflJe kejves hej Yet Yet De~

hejes#ee ceW Yet kes DeYeeme kees Dekeej nes peelee nw~~305~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(261)

YeJelesjYeememe Dekeejes YeJeefle hejes#eeeeb~ DeeieceeosMeeesjeiecees efJeefOeye&ueJeeved~ Fefle iegCees ve YeJeefle~ yeYetJe yeYetJeleg
yeYetJeg~ F[eiecees meeJe&OeelegkemeeefoJeeveeosefjefle JeeveeoeefJe[eiece~ yeYetefJeLe yeYetJeLeg yeYetJe~ yeYetJe yeYetefJeJe yeYetefJece~

veeceeosieg&celeesve=~~306~~
$e+ Fefle Jeefpe&leeVeeceeosieg&celees OeeleesjskemJejeoeced YeJeefle hejes#eeeeb~

Deece ke=_evegeegpeles~~307~~
Deecevleme ke=_evegeegpeles hejes#eeeeb~ efJe&eveb~

$e+JeCe&meekeej~~308~~
DeYeeme $e+JeCe&meekeejes YeJeefle~

meJe&$eelceves~~309~~
meJex<eeb Oeeletveeb iegCees ve YeJeefle hejes#eeeeceelcevesheos meJe&$e~ DeOeeees SOeeeeeles SOeeeefejs~

ke=_eesmeg~~310~~
Demeg ke=_e hejes#eeeeb Leefue eeefve[d YeJeefle~ SOeeeke=<es SOeeeeeLes SOeeeke={dJes~ SOeeees SOeeeke=Jens SOeeeke=cens~

Demeg YegJeew e hejmcew~~311~~

Deecevlemeemeg YegJeeJehevegeegpeles hejmcewheos hejs hejmcewheob eeefleefoMeles~ SOeeceeme SOeeceemeleg SOeeceemeg~ SOeeceeefmeLe
SOeeceemeLeg SOeeceeme~ SOeeceeme SOeeceeefmeJe SOeeceeefmece~ SOeebyeYetJe SOeebyeYetJeleg SOeebyeYetJeg~ DemeesheOeeeeefceleeefovee
oerIe&~ heheee~

hejes#eeeeb e~~312~~
Deeiece Deewj DeeosMe ceW Deeiece efJeefOe yeueJeeved nesleer nw~ Fmemes iegCe veneR neslee nw~ DeYeeme kees le=leereDe#ej nes peelee
nw~ yeYetJe, yeYetJeleg yeYegJeg~ F[eiecees meeJe&OeelegkemeeefoJeeveeosefjefle Fme met$e mes Jeeve keer Deeefo ceW Fd kee Deeiece
nes peelee nw~ yeYetefJeLe yeYetJeLeg yeYetJe, yeYetJe yeYetefJeJe, yeYetefJece~

$e+ kees es[kej veecevle, iegceeved SkemJej Jeeueer Oeeleg mes hejes#ee ceW Deeced neslee nw~~306~~
hejes#ee cesWs Deeced kes yeeo ke= Oeeleg kee eeesie efkeee peelee nw~~307~~
SOeeced ke= ke= S

DeYeeme kes $e+ JeCe& kees Dekeej nes peelee nw~~308~~

Deelceves heo ceW hejes#ee ceW meYeer Oeeleg kees iegCe veneR neslee nw~~309~~
SOeebees~ Deeles Fjs~ SOeebeeeles SOeebeefejs~

hejes#ee ceW Leued kes Deeves hej megd jefnle ke= Oeeleg Deefved neslee nw~~310~~
SOeebeke=<es, SOeebeeeLes, SOeebeke={dJes~ SOeebees SOeebeke=Jens SOeebeke=cens~

hejmcewheo ceW Deeced kes Deble ces Demeg Deewj Yet Oeeleg kee eeesie neslee nw~~311~~
Deewj hejmcewheo ner neslee nw~ SOeeceeme SOeeceemeleg SOeeceemeg SOeebyeYetJe, SOeebyeYetJeleg SOeebyeYetJeg~
heed heed hehee DemeesheOeeeeced Fleeefo mes oerIe& neskej heheee yevee~

hejes#ee ceW hejmcewheo ceW eflJe-yenglJe efJeYeefe kes Deeves hej meYeer Oeeleg kees iegCe veneR neslee nw~~312~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(262)

efle*vle:

meJex<eeb Oeeletveeb iegCees ve YeJeefle hejes#eeeeb hejmcewheos eflJeyenglJeees hejle~

DemewkeJeeveceOesveeosMeeos hejes#eeeeced ~~313~~

DeveeosMeeosOee&leesjskeJeeveceOeielemeeme SlJeb YeJeleYeemeueeshee hejes#eeeeceiegCes~ heseleg heseg~

efveleelJeleeb mJejevleeveeb me=efpeMeese Jesd Leefue~

$e+efe efveleeefve megesod Je=Jes*eb efveleefced Leefue~~
Fles<eeefce[d Jee YeJeefle Leefue hejs~

Leefue e mesef~~314~~
DeveeosMeeosOee&leesjskeJeeveceOeieleme Deme SlJeb YeJeleYeemeueeshee mesef Leefue hejs~ hesefeLe hehekeLe heseLeg hese~

Deegeces Jee~~315~~
GheOeeee Deme oerIeex YeJeefle Devleeveeb veeefceveeb e Je=efYe&Jeefle Jee hejes#eeeecegeceheg<esef hejs~ heheee hehee~

me=Je=Ye=eggmlegegJe SJe hejes#eeeeced ~~316~~

S<eecesJe ve Fd YeJeefle hejes#eeeeceves<eeb YeJelesJe~ Fefle eeefoefveeceeefod~ hesefeJe~ hesefece~ heses heseeles hesefejs~ hesefe<es
heseeLes hesefeOJes~ heses hesefeJens hesefecens~ DemewkeJeeveefcelegheue#eCeced~ Gheue#eCeb efkeb? mJeme mJemeMeme e
eenkecegheue#eCeced~ FleekeejmeeveskeJeevemeeefhe keJeefeled~ jeOed meeOed mebefmeew~

jeOees efnbmeeeeced ~~317~~

DeeosMe jefnle Ske Jebpeve ceOeiele Oeeleg kes Dekeej kees Skeej nes peelee nw~~313~~
Deewj hejes#ee ceW DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~ heseleg heseg~
MueeskeeLe&-Dekeejeble, mJejeble me=ped Deewj Me Oeeleg mes Leued efJeYeefe kes Deeves hej efJekeuhe mes Fd neslee nw~ $e+ed
ceW efvele ner Deefved jnlee nw~ Je= Deewj Jes* Oeeleg mes Leued kes Deeves hej efvele ner Fd neslee nw~
Fme Mueeske mes Leued kes Deeves hej Fme heed ceW Fd efJekeuhe mes neslee nw~

Fd meefnle Leued kes Deeves hej DeeosMe jefnle Oeeleg kes Ske Jebpeve
ceOeiele Dekeej kees Skeej nes peelee nw~~314~~
Deewj DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~ hesefeLe, hehekeLe~

hejes#ee kes Gece heg<e Ded kes Deeves hej GheOee kes Dekeej kees efJekeuhe mes oerIe& neslee nw~~315~~
Deewj Devle veeefce kees Je=ef nes peeleer nw~ heheee, hehee~

me= Je= Ye= eg g mleg Deewj eg Fve Oeeleg mes hejes#ee ceW Fd veneR neslee nw~~316~~
Deve Oeeleg mes Fd nes peelee nw~ Fme met$e kes efveece mes heed ceW Fd nes peelee nw hesefeJe, hesefece~ Deelcevesheo ceW-heses,
heseeles Fme heed ceW Ske Jebpeve pees kene nw Jen Gheue#eCe nw~ Gheue#eCe efkemes kenles nQ? Deheves Deewj Deheves meMe kees
enCekejves Jeeuee Gheue#eCe kenueelee nw~ Fme ekeej mes Deveske Jebpeve Jeeues Deekeej kees Yeer keneR hej nes peelee nw~ pewmesjeOed meeOed-efmeef DeLe& ceW nQ~

efnbmee DeLe& ceW jeOe Oeeleg kees SlJe nes peelee nw Deewj hejes#ee kes DeiegCe efJeYeefe ceW
DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~317~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(263)

eEnmeeLe&me jeOe SlJeb YeJeefle DeYeemeueeshee hejes#eeeeceiegCes~ DehejjeOe DehejsOeleg DehejsOeg~ Fleeefo~ efnbmeeeeefceefle
efkeb? DeejjeOe DeejjeOeleg~ Fleeefo~~

jeefpeYeeefpeYeeefmeYueemeerveeb Jee~~318~~
S<eeb Jee SlJeb YeJeefle DeYeemeueeshee hejes#eeeeceiegCes jepe= oerhleew~ jjepe jspeleg jjepeleg~ jspeg jjepeg~ jsefpeLe
jjeefpeLe~ Leefue e mesef Jee SlJeceYeemeueeshee~ jspeLeg jjepeLeg jspe jjepe~ jjepe jsefpeJe jjeefpeJe jsefpece jjeefpece~ jspes
jpeepes jspeeles~ jjepeeles jsefpejs jjeefpejs~ jsefpe<es jjeefpe<es jspeeLes~ jjepeeLes jsefpe{dJes jjeefpe{dJes~ jspes jjepes~ jsefpeJens jjeefpeJens
jsefpecens jjeefpecens~ Yeeme=d Yeepe= Yueemme=d oerhleew~ Yespes yeYeepes~ Yesmes yeYeemes ~ Yuesmes yeYueemes~ keeme= Yeeme= oerhleew~
ekeemes ekeemeeles ekeeefmejs~ ekeeefme<es ekeemeeLes ekeeefmeOJes~ ekeemes ekeeefmeJens~ ekeeefmecens~ SJeb yeYeemes yeYeemeeles
yeYeeefmejs~ SkeJeeveceOeielemesefle efkebb? vevevo vevevoleg vevevog~ veveefvoLe vevevoLeg vevevo veveefvoJe veveefvoce~

hejes#eeeeefceefvOeeefvLeeefvLeocYeerveeceiegCes~~319~~
FefvOeeefvLeeefvLeocYeerveeceveg<eueeshees YeJeefle hejes#eeeeceiegCes~ Flevesveeveg<eueeshe~ efpeFefvOe oerhleew~ meceerOes meceerOeeles
meceerefOejs~

le=heueYepe$eheeefvLeocYeerveeb e~~320~~
S<eecegheOeeee Deme SlJeb YeJeefle DeYeemeueeshee hejes#eeeeceiegCes mesef Leefue e~ le= hueJevelejCeees~ leleej~

$e+ovleeveeb e~~321~~
$e+ovleeveeb iegCees YeJeefle hejes#eeeeceiegCes~ lesjleg les~ lesefjLe lesjLeg lesj~ leleej lelej lesefjJe lesefjce~ heue efve<heeew~
DehejjeOe, DehejsOeleg DehejsOeg~ efnbmee DeLe& ceW nes Ssmee keeeW kene? DeejjeOe, DeejjeOeleg DeejjeOeg~ Fleeefo~

hejes#ee kes DeiegCeer ceW jeefpe, Yeeefpe, Yeeefme Deewj Yueeefme Oeeleg kees SlJe efJekeuhe mes
neslee nw Deewj DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~318~~
jepe=-oerhle nesvee~ jjepe, jspeleg jjepeleg~ jspeg, jjepeg~ Leued ceW Fd kes Deeves hej SlJe Deewj DeYeeme kee ueeshe
efJekeuhe mes neslee nw~ jsefpeLe, jjeefpeLe~ meejs ner he efJekeuhe mes oes oes jnWies~ Deelcevesheo ceW Yeer oes oes jnWies~ jspes, jjepes~
jspeeles, jjepeeles~ Yeeme=d Yeepe=d Yueeme=-oerhle nesvee~ Yespes, yeYeepes~ Yescesmes-yeYeemes~ Yuesmes yeYueemes~ keeme=
Yeeme=-oerhle nesvee~ ekeemes ekeemeeles ekeeefmejs~ yeYeemes yeYeemeeles yeYeeefmejs~
SkeJebpeveceOeieleme Ssmee keeeW kene nw? vevevo vevevoleg vevebog~

hejes#ee ceW DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej FefvOe eefvLe eefvLe Deewj obefYe
Oeeleg kes Deveg<ebie kee ueeshe nes peelee nw~~319~~
ef_e FvOeer-oerhle nesvee~ Deveg<ebie kee ueeshe neskej meced Ghemeie& hetJe&ke meceerOes 1 meceerOeeles meceerefOejs~

hejes#ee kes DeiegCe ceW Fd meefnle Leued kes Deeves hej le= heue Yeped $ehed eefvLe eefvLe Deewj
obefYe keer GheOee kes Dekeej kees Skeej Deewj DeYeeme kee ueeshe neslee nw~~320~~
le=-hueJeve Deewj lejvee~ leleej~

hejes#ee kes DeiegCeer ceW $e+ovle kees iegCe nes peelee nw~~321~~
1. GheOee kees oerIe& neslee nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(264)

efle*vle:

heheeue hesueleg hesueg~ Yepe eer*d mesJeeeeb~ yeYeepe Yespeleg Yespeg~ $ehet<ed ueppeeeeb~ $eshes $esheeles $esefhejs~ evLe evLe meboYex~
MeevLe esLeleg esLeg~ efvejveg<ew le=eYe=efleefYe meeneee&oYeemeueeshe Dekeejme SlJeb e ve meeled~ MeeefvLeLe~ peevLe~
esLeleg esLeg~ peeefvLeLe~ ocYet ocYes~ oocYe osYeleg osYeg~ ooefcYeLe~ Deve$e veeveg<eueeshe Fefle efkeb? vevevo vevevoleg
vevevog~ veveefvoLe~ meebmes~ yeYebmes~ oOJebmes~

hejes#eeeeceYeememeesYees<eeced ~~322~~
GYees<eeb eneefomJeheeoerveeceYeememeevlemLeeee mecemeejCeb YeJeefle hejes#eeeeb~ iegCeLeexeb eesie~ ener*d Gheeoeves~
peeen~ eefnpeeJeeerleeefovee mebemeejCeb~ peie==nleg peie=ng~

Deekeejeo Deew~~323~~
Deekeejelhejjeed DeewYe&Jeefle~

mevOe#ejs e~~324~~
Oeeleesjekeejme ueeshees YeJeefle mevOe#ejs e hejs~ pee Jeeesneveew~ efpepeew~~

e FJeCe&me~~325~~
Demebeesiee hetJe&meeveskee#ejme FJeCe&me ees YeJeefle~ Fefle FJeCe&me ekeej~ efpepeleg efpepeg~

Fef e~~326~~
Oeeleesjekeejme ueeshees YeJeefle Fef hejs~ efpeefpeLe efpepeLeg efpepe~ efpepeew efpeefpeJe efpeefpece~ Jes_e levogmevleeves~
SJeb GheOee kes Dekeej kees S neskej DeYeeme kee ueeshe nesves mes lesjleg les~ heue-efve<heVe nesvee, heheeue hesueleg
hesueg~ Yepe, eer*d-mesJee kejvee~ yeYeepe Yespeleg Yespeg~ $ehet<ed-ueppee kejvee $eshes $esheeles $esefhejs~ evLe evLe-meboYe&~
MeevLe~ esLeleg esLeg~ Deveg<ebie jefnle le= Deeefo Oeeleg kes meneejer nesves mes DeYeeme kee ueeshe Deewj Dekeej kees Skeej veneR
ngDee~ MeeefvLeLe~ peevLe esLeleg esLeg~ peieefvLeLe~ ocYet-ocYe kejvee~ oocYe osYeleg osYeg~ ooefcYeLe~ Deve$e Deveg<ebie
ueeshe veneR neslee nw Ssmee keeeW kene? lees vevevo vevevoleg vevevog ceW Deveg<ebie ueeshe veneR ngDee nw~ meebmes yeYebmes oOJebmes~

eneefo Deewj mJeheeefo OeelegDeeW ceW DeYeeme kes DeblemLe kees hejes#ee ceW
mebemeejCe nes peelee nw~~322~~
iegCeer efJeYeefe kes efueS en eesie-met$e nw Fmemes en DeLe& ngDee efke DeiegCeer ceW oesveeW kees mebemeejCe kej oes~ en Oeeleg
mes-peeen~ eefnpee Fleeefo met$e mes mebemeejCe neskej peie=nleg peie=ng~

Deekeej kes hejs Ded kees Deew nes peelee nw~~323~~

mebOe#ej kes Deeves hej Oeeleg kes Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~324~~
pee-efpepeew~ hetJe& DeYeeme kes peer kees mJe neskej efpe yevee nw~

Demebeesie DehetJe& Deveskee#ej kes FJeCe& kees e nes peelee nw~~325~~

FJeCe& kees ekeej neskej efpepeer Delegmed efpepeleg efpepeg~

Fd kes Deeves hej Oeeleg kes Deekeej kee ueeshe nes peelee nw~~326~~
efpeefpeLe efpepeLeg efpepe~ Jes_ed-kehe[e yegvevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(265)

Jes_ee Jeefe~~327~~
Jes_ees Jee JeefeYe&Jeefle hejes#eeeeced~ le$e e mebemeejCeb YeJeefle~ GJeee Teleg Teg~ GJeefeLe TeLeg Te~ GJeee
GJee TefeJe Tefece~ he#es mevOe#ejevleeveeceekeejes efJekejCes FleekeejeosMe~

ve JeeMJeesjiegCes e~~328~~
JeeMJeesjiegCes e iegefCeefve mebemeejCeb ve YeJeefle hejes#eeeeb~ JeJeew JeJeleg JeJeg~ JeefJeLe JeJeeLe JeJeLeg JeJe~ JeJeew JeefJeJe
JeefJece~ JeOe lee[ves~ efJeJeeOe efJeefJeOeleg efJeJeOeg~ efJeJeefOeLe efJeJe~ JeMe keevleew~ GJeeMe TMeleg TMeg~ GJeefMeLe
GJe~ Jee JeepeerkejCes~ efJeJeee efJeefJeeleg efJeJeefeg~ efJeJeefeLe~ e %eeerhmeeeeb~

eeoerveeb hejes#eeeeced ~~329~~

eeoerveeb mebemeejCeb ve YeJeefle hejes#eeeeb~ hee heeleg heeg~ heeefLe hee~ Deeseet soves~ Jeee
Jeeeleg Jeee~ JeeefeLe~ FJeCe&leJeie&uemee ovle Fefle veeeeled mekeejme okeej~ Yempe heekes~ yeYeppe yeYeppeleg
yeYeppeg~ yeYeefppeLe~ mkees mebeesieeeesjvles e Fefle mekeejueeshe~ Ye=ppeeoerveeb <e Fefle <elJeb~ yeYe~ mJeefhe Jeefe epeeoerveeb
eCed hejes#eeMeer<<eg~ Fefle mebemeejCeb YeJeefle~ ef_e<Jehed Mees~ meg<Jeehe meg<egheleg meg<eg heg meg<JeefheLe meg<JehLe meg<egheLeg meg<egheg~
meg<Jeehe meg<Jehe meg<egefheJe meg<egefhece~ Jee heefjYee<eCes~ GJeee Teleg Teg~ GJekeLe~

epees Jeees JensewJe Jes_es_eew eeflemleLee~

Jemeew eeefleewJe mce=lee veJe epeeoe~~1~~
epe osJehetpeemebieeflekejCeoeves<eg~ Feepe F&peleg F&peg~ FeefpeLe~ Yeppeeoerveeb <e Fefle <elJeb~ Fe~ F&peLeg F&pe~

hejes#ee ceW Jes_ed kees Jeed DeeosMe efJekeuhe mes neslee nw~~327~~
Deewj mebemeejCe neskej GJeee Teleg Teg~ GJeefeLe~ he#e ceW-mebOejevleeveeceekeejes efJekejCes met$e mes Deekeej nes
peeves mes Jee yeve ieee~ Jee-ieefle Deewj yebOeve kejvee~

hejes#ee ceW Jee Deeefo ceW iegCeer Deewj DeiegCeer kes Deeves hej mebemeejCe veneR neslee
nw~~328~~
JeJeew JeJeleg JeJeg~ JeefJeLe JeJeeLe, JeJeLeg JeJe~ JeJeew JeefJeJe JeefJece~ JeOe-leeef[le kejvee~ efJeJeeOe efJeefJeOeleg
efJeefJeOeg~ efJeJeefOeLe, efJeJe~ JeMe-keeefvle DeLe& ceW nw~ GJeeMe TMeleg TMeg~ GJeefMeLe, GJe~ Jeed-yenevee kejvee~
efJeJeee efJeefJeeleg efJeefJeeg~ efJeJeefeLe~ e-eMve kejvee~

hejes#ee ceW e Deeefo kees mebemeejCe veneR neslee nw~~329~~

hee heeleg heeg~ heeefLe hee~ Deeseet-sovee~ Jeee Jeeeleg Jeeeg JeeefeLe~ JeCe&leJeie&uemee
ovlee Fme veee mes Yemped kes mekeej kees okeej neskej e Jeie& neskej Yepped yevee~ JeYegppe JeYegppeleg~ Leue, ceW-mkees
mebeesieeeesjbles e 117, met$e mes mekeej kee ueeshe neskej Ye=ppeeoerveeb <e 261 met$e mes <e neskej Le kees " neskej JeYe yevee~
Fd ceW yeYegefppeLe~ mJeefheJeefeepeeoerveeb eCed hejes#eeMeer<<eg~ met$e mes mebemeejCe nes peelee nw~ ef_e<Jehe-Meeve
kejvee~ meg<Jeehe~ meg<egheleg meg<egheg~ meg<JeefheLe, meg<JehLe~ Jee-yeesuevee~ GJeee Teleg Teg GJeefeLe GJekeLe~ epeeefoieCe~
ceW efkeve-efkeve Oeeleg kees uesvee?
MueeskeeLe&-eped Jeed Jend Jes_ed Jes_ed s_ed, Jeo Jeme Deewj efe es veJe Oeeleg epeeefo kenueeles nQ~~1~~
epe-osJe hetpee, mebieeflekejCe Deewj oeve osves DeLe& ceW nw~ Feepe F&peleg F&peg FeefpeLe Yeppeeoerveeb <e met$e mes

(266)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

Feepe Fepe F&efpeJe F&efpece~ F&pes F&peeles F&efpejs~ F&efpe<es F&peeLes F&efpeOJes~ F&pes F&efpeJens F&efpecens~ gJehed yeerpemevleeves~ GJeehe
Theleg Theg~ GJeefheLe GJehedLe TheLeg The~ Thes Theeles Tefhejs~ Jeefn eeheCes~ GJeen Tnleg Tng~ GJeefnLe~
meefnJenesjesoJeCe&mesefle DeeslJeb~ GJees{~ Tns Tneles Tefnjs~

ve Jeeles hejes#eeeeced ~~330~~

Jeelesjekeejes ve YeJeefle hejes#eeeeb iegefCeefve~ efJeJeee efJeJeleg efJeJeg~ efJeefJeLe efJeJesLe efJeJeLeg efJeJe~ efJeJeee
efJeJee efJeefJeJe efJeefJece~ efJeJes efJeJeeles efJeefJejs~ s_ed-mheOee&eeb Jeeefe~

DeYemleme e~~331~~
elesjYemlecee$eme e mebemeejCeb YeJeefle~ pegneJe pegngJeleg pegngJeg~ pegnefJeLe pegnesLe pegngJeLe~ pegngJes pegngJeeles
pegngefJejs~ Jeo Jeeeeeb Jeeefe~ GJeeo Toleg Tog~ GJeefoLe~ Tos Toeles Tefojs~ Jeme efveJeemes~ GJeeme T<eleg T<eg~
GJeefmeLe GJemLe~ T<es T<eeles Tef<ejs~ gDeesefe ieefleJe=ees~

eelesJee&~~332~~
eelesJee& mebemeejCeb YeJeefle hejes#eeeeb eseerefeles e~ MegMeeJe MegMegJeleg MegMegJeg~ MegMeefJeLe MegMeesLe MegMegJeLeg MegMegJe~
MegMeeJe MegMeJe MegMegefJeJe MegMegefJece~ MegMegJes MegMegJeeles MegMegefJejs~ efMeeee efMeefeeleg efMeefeeg~ efMeeefeLe efMeesLe efMeefeeLeg
efMeefee~ efMeeee efMeee~ efMeefees efMeefeeeles efMeefeefejs~ Fefle YJeeefo~~

Jee hejes#eeeeced ~~333~~

DeosIe&mue DeeosMees YeJeefle Jee hejes#eeeeb~ peIeeme~ iecenvesleeefovee GheOeeueeshees YeJeleiegCes~ pe#eleg pe#eg~ peIeefmeLe
ped kees <ed kejkes Fe yevee~ Deelcevesheo ceW-F&pes F&peeles F&efpejs~
gJehed-yeerpe yeesvee~ GJeehe Theleg Theg~ GJeefheLe, GJehLe~ Thes Theeles Tefhejs~ Jend -eehle kejevee~ GJeen
Tnleg, Gng GJeefnLe~ meefnJenesjesoJeCe& Fme met$e mes DeJeCe& kees Dees neskej GJees{ nes{ met$e mes nd kees {d ngDee nw~
Tns Tneles Tefnjs~ Jes_ed-yegvevee~

hejes#ee kes iegCeer ceW Jes_ed Oeeleg Deekeejeble veneR neslee nw~~330~~
efJeJeee efJeJeleg efJeJeg, efJeefheJeLe efJeJesLe~ Deelcevesheo ceW-efJeJes efJeJeeles efJeefJejs~ s_ed-yegueevee~

s Oeeleg kes DeYemle cee$e kees mebemeejCe nes peelee nw~~331~~

pegneJe pegngJeleg pegngJeg~ pegngefJeLe pegnesLe~ Deelcevesheo ceW-pegngJes pegngJeeles pegngefJejs~ Jeo-mhe yeesuevee~ GJeeo Toleg
Tog~ GJeefoLe~ Tos Toeles Tefojs~ Jeme-efveJeeme kejvee~ GJeeme T<eleg T<eg GJeefmeLe, GJemLe~ T<es T<eeles Tef<ejs~
gDeesefe-ieefle Deewj Je=ef DeLe& ceW~ efe-

hejes#ee Deewj eseerefele ceW efe kees efJekeuhe mes mebemeejCe neslee nw~~332~~
MegMeeJe MegMegJeleg MegMegJeg~ mebemeejCe ve nesves mes-efMeeee~ efMeefeeleg efMeefeeg~ Deelcevesheo ceW-efMeefees efMeefeeeles~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW YJeeefo ieCe meceehle ngDee~
hejes#ee ceW Deoeefo ieCe eejbYe neslee nw~

hejes#ee ceW efJekeuhe mes Deod kees Iemed DeeosMe neslee nw~~333~~
peIeeme~ peIemed Delegmed iecenved Fleeefo met$e mes DeiegCeer ceW GheOee kee ueeshe nes peelee nw Dele Ie kes De kee ueeshe
neskej eLece De#ej ked neskej me kees <e neskej pe#eleg pe#eg yeve ieee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(267)

peIemLe pe#eLeg pe#e~ peIeeme peIeme peef#eJe peef#ece~ IemYeeJes~

Demeeos meJe&$e~~334~~
DeYeememeeosjme oerIeex YeJeefle hejes#eeeeb meJe&$e~ Deeo Deeoleg Deeog ~ DeeefoLe DeelLe DeeoLeg Deeo~ Deeo Dee
Deee~ Meer*d mJehves~ efMeMes efMeMeeles efMeefMejs~ GJeee Teleg Teg~ Tes Teeles Tefejs~ G<e oens~ efJeo %eeves~ peeie=
efvee#ees~

G<eefJeopeeie=Yees Jee~~335~~
G<eeefoYees Jee Deeced YeJeefle hejes#eeeeb~ Dees<eeekeej Dees<eeeeleg Dees<eeeeg~

Deeefce efJeosjsJe~~336~~
Deeefce hejs efJeosjsJe iegCees ve YeJeefle~ efJeoeekeej efJeoeeeleg efJeoeeeg~ peeiejeekeej peeiejeeeleg peeiejeekeg~
DeeceYeeJes DeYeememeemeJeCex FlegJeeosMe~ GJees<e T<eleg T<eg~ efJeJeso efJeefJeoleg efJeefJeog~ pepeeieej~

hejes#eeeeceiegCes~~337~~
peeielexieg&Cees YeJeefle hejes#eeeeceiegCes hejs~ pepeeiejleg pepeeie~ Fleoeefo~~

YeererYe=ngJeeb efleJee~~338~~
S<eeb Jee Deeced YeJeefle hejes#eeeeb me e efleJeJeefle~ Fefle efleJeeJeeod efJe&eveb~ pegngJeeekeej pegngJeeeeleg
pegngJeeeeg~ pegneJe pegngJeleg pegngJeg~ pegnefJeLe pegnesLe pegngJeLeg pegngJe~ pegneJe peg nJe pegngefJeJe pegngefJece~ ef_eYeer Yees~
efyeYeeeekeej efyeYeeeeeleg efyeYeeeeeg~ efyeYeee efyeYeleg efyeYeg~ efyeYeefeLe efyeYesLe~ er ueppeeeeb~ efpeeeekeej
Fd ceW peIeefmeLe-Deefved ceW-peIemLe yevee~ peye Iemed DeeosMe veneR ngDee leye-

hejes#ee ceW meJe&$e DeYeeme kes Deeefo kes De kees oerIe& nes peelee nw~~334~~
Deeo Deeoleg Deeog~ DeeefoLe,~ Meer*d-meesvee~ efMeMes efMeMeeles efMeefMejs~ Jee-GJeee Teleg Teg~ Tes~
G<e-oen~ efJeo-%eeve~ peeie=efvee#ee~

G<e efJeo peeie= mes hejes#ee ceW Deeced efJekeuhe mes neslee nw~~335~~
iegCe neskej Dees<eebekeej Dees<eebeeleg Dees<eebeeg~

Deeced kes Deeves hej efJeod Oeeleg kees ner iegCe veneR neslee nw~~336~~
efJeoeekeej efJeoeeeleg efJeoeeeg~ iegCe neskej-peeiejeekeej~ peeiejeeeleg peeiejeeeg~ Deeced kes DeYeeJe ceW
DeYeememeemeJeCex Fme 176met$e mes GJed DeeosMe nes ieee~ GJees<e T<eleg T<eg~ efJeJeso efJeefJeoleg efJeefJeog~ pepeeieej~

hejes#ee kes DeiegCe ceW peeie= kees iegCe nes peelee nw~~337~~
pepeeiejleg pepeeie~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW DeoeefoieCe meceehle ngDee~
hejes#ee ceW pegnesleeefoieCe eejbYe neslee nw~

Yeer, er, Ye= Deewj ng Oeeleg kees hejes#ee ceW efJekeuhe mes Deeced neslee nw
SJeb Jen efleJeled nes peelee nw~~338~~
efleJeled nesves mes Oeeleg kees eflJe nes peelee nw~ pegngJeeekeej~ pegneJe~ ef_eefYe-YeeYeerle nesvee~ efyeYeeeekeej~
efyeYeee~ er-ueppee kejvee~ efpeeeekeej~ efpeee~ Ye=_ed-OeejCe hees<eCe kejvee~ efyeYejeekeej~ Fleeefo~ Deesne*d-

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(268)

efle*vle:

efpeeeeeleg efpeeeeeg~ efpeee efpeefeleg efpeefeg~ efyeYejeekeej efyeYejeeeleg efyeYejeeeg Fleeefo~ pens peneles
peefnjs~ oOeew oOeleg oOeg~ oefOeLe oOeeLe~ oOes oOeeles oefOejs~ oefOe<es oOeeLes oefOeOJes~ oOes oefOeJens oefOecens~ Fefle
pegnesleeefo~ efoosJe efoefoJeleg efoefoJeg meg<egJes meg<egJeeles meg<egefJejs~ veveen vesnleg vesng~ vesefnLe veve vesnLeg vesn~ veveen vesefnJe
vesefnce~ vesns vesneles vesefnjs~ Fefle efoJeeefo~ meg<eeJe meg<egJeleg meg<egJeg~ meg<eefJeLe meg<eesLe~

Demeeos meJe&$e~~339~~
DeYeememe Dekeejme oerIeex YeJeefle hejes#eeeeb meJe&$e~

DeMveeslese~~340~~
DeMveeslesmlemceeerIeeaYetleeoYeemeekeejelhej hejeoew vekeejeiecees YeJeefle hejes#eeeeb~ DeeveMes DeeveMeeles DeeveefMejs~ JeeveMes
JeeveMeeles JeeveefMejs~ $e+ ieleerefveeueecetefe&YeeJes<eg~

$e+ $e+le~~341~~
$e+Oeeleesieg&Cees YeJeefle hejes#eeeeb~

lemceeVeeiece hejeefojvleeslmebeesie~~342~~
lemceeerIeeaYetleeoYeememeekeejelhej hejeoew vekeejeiecees YeJeefle Oeeleesjvle mebeesieeslhejes#eeeeb~ Deeve& Deeve&leg~
Deeveg&~ Deet Jeefece<e&Cekeeeqvleieefle<eg~ Deevee Deeveeleg Deeveeg~ DeeveefeLe DeeveeLe DeeveeLeg~ Deevee~ Deevee~
DeeveefeJe Deeveefece~ lemceeefoefle efkeb~ Deeef Deeeeces~ Dee_ Dee_leg Dee_g~ Deecemeeos meJe&$e Fefle ve kehlees
oerIe&~ Devleeslmebeesie Fefle efkeb? Dee Deeleg $e+Oe Je=ew~
pens peneles oOeew oOeleg oOeg~ oOes oOeeles oefOejs~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW pegnesleeefoieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW efoJeeefo ieCe
efoJeg-eer[eefo~ efoosJe efoefoJeleg efoefoJeg~ meg<egJes meg<egJeeles~ veveen vesnleg vesng~ vesns vesneles vesefnjs~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW efoJeeefo ieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW mJeeefo ieCe~
<eg_ed-DeefYe<eJe kejvee~ meg<eeJe meg<egJeleg meg<egJeg~

hejes#ee ceW meJe&$e DeYeeme kes Dekeej kees oerIe& nes peelee nw~~339~~
oerIeeaYetle DeYeeme kes Deekeej Jeeues DeMed Oeeleg mes hej keer Deeefo ceW vekeej kee Deeiece
nes peelee nw~~340~~
hejes#ee ceW-DeMet*d Jeehle nesvee~ DeeveMes DeeveMeeles DeeveefMejs~ JeeveMes~ $e+-ieefle, Fbefe euee, cetefle& YeeJe~

hejes#ee ceW $e+ Oeeleg kees iegCe nes peelee nw~~341~~

Gme oerIeeaYetle DeYeeme kes Dekeej mes hejs hej keer Deeefo ceW vekeej kee Deeiece neslee nw
eefo hejes#ee ceW Deble mebeesie nw~~342~~
Dejd, Dee& ve Deeiece mes Deeve& Deeve&leg~ Deet-Jeefe, ce<e&Ce keebefle Deewj ieefle~ Deevee Deevee]leg~
lemceeled Ssmee keeeW kene? Deeef-Deeeece DeLe& ceW nw~ Dee_ Dee_leg Dee_g Deeb Demeeos meJe&$e Fmemes oerIe& veneR
ngDee~ Debleesled mebeesie Ssmee keeeW kene? DeDee Deeleg~ $e+Oe-Je=ef nesve~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(269)

$e+keejs e~~343~~
lemceeerIeeaYetleeoYeemeekeejelhej hejeoew vekeejeiecees YeJeefle $e+keejs e hejes#eeeeb~ Deeve=Oes Deeve=Oeeles Deeve=efOejs~

es efkeJee&~~344~~
es efkeJee& YeJeefle hejes#eeeeb~ efekeee efekeeleg efekeeg~ efekees~ efeeee ef eeleg efeeg~ efees efeeeles
efeefejs~ Fefle mJeeefo~ legleeso leglegoleg leglegog~ ce=_ed eeCeleeies~

DeeMeerjeleveese~~345~~
ce=_ed Deelcevesheoer YeJeefle ekeejeoefve e hejs veeve$e~ ceceej ceceleg ceceg~

Leue=keejeled ~~346~~
$e+keejevleeled Leefue ves[d YeJeefle~ ceceLe& ceceLegcece~ cegceese cegcegeleg cegcegeg~ cegceges cegcegeeles cegcegefejs~ Fefle
legoeefo~~ jesOe jOeleg yegYegpes yegYegpeeles~ egeespe~ egegpes~ Fefle Oeeefo~ leleeve lesveleg lesveg~ lesves lesveeles lesefvejs~ cesves cesveeles
cesefvejs~ ekeej eeleg~ ees eeeles~

hejes#ee ceW oerIeeaYetle DeYeeme Dekeej mes hejs $e+keej kes Deeves hej hej keer
Deeefo ceW vekeej kee Deeiece neslee nw~~343~~
Deeve=Oes Deeve=Oeeles Deeve=efOejs~ efe_ed-eeve kejvee~

hejes#ee ceW eJeie& kees keJeie& efJekeuhe mes neslee nw~~344~~

efekeee efekeeleg efekeeg~ efekees~ efeeee efeeleg efeeg~ efees efeeeles efeefejs~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW mJeeefo ieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW legoeefo ieCe
legleeso leglegoleg leglegog~ ce=*d-eeCe leeie kejvee~

Deved efJekejCe kes Deeves hej ce=*d Deelcevesheo ceW euelee nw Deve$e veneRb~~345~~
ceceej ceceleg ceceg~

Leued kes Deeves hej $e+keejeble mes Fd veneR neslee nw~~346~~

ceceLe& ceceLeg cece~ ceged-cegceese cegcegeleg cegcegeg~ cegceges~
hejes#ee ceW legoeefoieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW Oeeefo ieCe~
jesOe Oeleg Oeg~ Yegpe Oeeleg Yeespeve DeLe&~ GmeceW Deelcevesheoer nw Yegped-yegYegpes yegYegpeeles yegYegefpejs~ egefpejdegeespe egegpeleg egegpeg~ egegpes~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW Oeeefo ieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW leveeefo ieCe eejbYe neslee nw~
leveg-efJemleej kejvee~ leleeve lesveleg lesveg~ lesves lesveeles~ cesves cesveeles cesefvejs~ [gke=_ed-ekeej eeleg eeg~ ees
eeeles eefejs~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(270)

efle*vle:

megd Yet<eCes mecheeg&heeled ~~347~~

mechee&gheelhejme ke=_ed Deeoew megd YeJeefle YetJeCexLex efJe&eves~

efMedhejesIees<e~~348~~
DeYeememe efMe hejesIees<eesJeMes<ees YeJeefle~ efMees ueeshe FleLe&~ mebemkeej~

$e+lee mebeesieeos~~349~~
mebeesieeosOee&lees $e+lees iegCees YeJeefle hejes#eeeeceiegCes~ mebemkejleg mebemke~ mebemkeefjLe mebemkejLegmebemkej~
heefjemkeej heefjemkejleg~ Gheemkeej Gheemkejleg Gheemke~ Gheemkejs Gheemkejeles Gheemkeefjjs~ GheemkeefjJes
GheemkejeLes GheemkeefjOJes~ Gheemkejs GheemkeefjJens Gheemkeefjcens~ Fefle leveeefo efeeee efeefeeleg efeefeeg~
efeefeefeLe efeefeeLeg~ efeefees efeefeeeles efeefeefejs~ Jees Jeeeles Jeefejs~

me=Je=Ye=mleggmegegJe SJe hejes#eeeeced ~~350~~

SYees OeelegYe hejes ves[d YeJeefle SJe hejes#eeeeb~ peeen peie=nleg peie=ng~ peie=ns~ Fefle edeeefo~

ekeemkeemeleeevlesYe Deeced hejes#eeeeced ~~351~~

SYe Deeced YeJeefle hejes#eeeeb~ ekeeme= oerhleew~ ekeemeeekeej ekeemeeeeleg~ ekeemeeees ekeemeeeeebles ekeemeeeefejs~
keeme= Yeeme= oerhleew~ keemeeees~ eesjeeekeej~ eesjeeees~ heeueeeceeme heeueeeceemeleg~ heeueeeekeej heeueeeeeleg~
heeueeeeeg SJeb heeueeeees heeueeebeeeles heeueeeeefejs~ lev$eeeees~ Jeejeeekeej~ Jeejeeees~

Yet<eCe DeLe& ceW meced heefj Ghed Ghemeie& mes hejs ke= Oeeleg keer Deeefo ceW megd neslee nw~~347~~
eflJe neslee nw~

DeYeeme efMed kes hejs DeIees<e DeJeMes<e jnlee nw~~348~~

DeLee&led efMed kee ueeshe nes peelee nw~ mebemkeej~

hejes#ee kes DeiegCe ceW mebeesieeefo Oeeleg mes $e+keej kees iegCe nes peelee nw~~349~~
mebemkejleg mebemke~ heefjemkeej~ Gheemkeej~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW leveeefoieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW eeeefoieCe~
eer-efeeee efeefeeleg: efeefeeg:~ efeefees~ yeJes~

hejes#ee ceW me=, Je=, e=, mleg, g, eg Deewj eg Oeeleg mes hejs Fd veneR neslee nw~~350~~
peeen peie=nleg: peie=ng:~ peie=ns~
Fme ekeej mes hejes#ee ceW eeeefoieCe meceehle ngDee~
DeLe hejes#ee ceW egjeefoieCe~

hejes#ee ceW ekeemed keemed Deewj eleeeble mes Deeced neslee nw~~351~~
ekeeme=-oerhle nesvee~ ekeemeeekeej~ ekeemeeeeleg ekeemeeeeg~ ekeemeeees~ keeme= Yeeme=-oerhle nesvee
keemeeees~ egjd mleses~ eesjeeekeej~ eesjeeees~ heeueeeceeme~ heeueeebyeYetJe~ heeueeeekeej heeueeeees~ lev$eeeees~
Jeejeeekeej~ Jeejeeees~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(271)

oeeeemee~~352~~
SYe Deeced YeJeefle hejes#eeeeb~ oe oeveieefleefnbmeeoeves<eg~ oeeees~ Deeeees~ Deemeeees Fefle hejes#ee meceehlee~

YeefJe<eefle YeefJe<evleeMeeremleve~~353~~
YeefJe<eefle keeues YeefJeMevleMeeremlevees YeJeefvle~

leemeeb mJemeb%eeefYe keeueefJeMes<e~~354~~

leemeeb efJeYeeerveeb mJemeb%eeefYe keeueme efJeMes<ees YeJeefle~ ees YeJe keeue emlevemle$e emleveer YeJeefle~ YeefJelee
YeefJeleejew YeefJeleej~ YeefJeleeefme YeefJeleemLe YeefJeleemLe~ YeefJeleeefmce YeefJeleemJe YeefJeleemce~ SefOelee SefOeleejew SefOeleej~
SefOeleemes SefOeleemeeLes SefOeleeOJes~ SefOeleens SefOeleemJens SefOeleemcens~ heee~ veefvolee~ ebefmelee~ Yebefmelee~ OJebefmelee~ Meefke
Jeefke keewefues~ Meeflee~ Jeeflee~ Jeefo*d DeefYeJeeovemleglees~ Jeefvolee Jeefvoleejew Jeefvoleej~ Jeefvoleemes~ Jes_ed levlegmevleeves~
Jeelee Jeeleejew Jeeleej~ Jeeleemes~ Fefle YJeeefo~ Deee~ Meefelee~ Jeee~ Fleoeefo~ neslee~ Oeelee~ Yeee&~ Fefle
pegnesleeefo~ osefJelee~ mesefJelee vee~ Fefle efoJeeefo~ meeslee~ DeefMelee~ eslee~ Fefle mJeeefo~ leesee~ ceee&~ ceesee~ Fefle
legoeefo~ jese~ Yeesee~ eesee~ Fefle Oeeefo~ leefvelee~ ceefvelee~ keee&~ Fefle leveeefo~ eslee~ Jeefjlee~ enerlee~ Fefle
edeeefo~ eesjefelee~ lev$eefelee Jeejefelee~ Fefle egjeefo~ Fefle emleveer meceehlee~~
YeefJe<eefle YeefJe<evleerleeefovee YeefJe<eefle keeues DeeMeer~ FmeeMebmeveceeMeer~

oed Deed Deemed mes hejs hejes#ee ceW Deeced neslee nw~~352~~
oe-oeve, ieefle, efnbmee DeLe& ceW nw~ oeebees~ Deed-ieceve Deeeees~ Deemed-GheJesMeve kejvee-yew"vee~
Deemeeees~
Fefle egjeefo~
Fme ekeej mes hejes#ee ekejCe meceehle ngDee~

DeLe emleveer efJeYeefe eejbYe

YeefJe<eled keeue ceW YeefJe<eefle, DeeMeer Deewj emleveer efJeYeefeeeB nesleer nQ~~353~~
Gve efJeYeefeeeW kee Deheveer-Deheveer meb%eeDeeW mes keeue ceW efJeMes<e neslee nw~~354~~
ees YeJe keeue emleve Deeies-Deeves Jeeuee keue efove e kenueelee nw GmeceW nesves Jeeueer efeee emleveer nw~
GmeceW lee leejes leejmed Deeefo efJeYeefeeeB nesleer nQ~ YeefJelee YeefJeleejew YeefJeleej~ YeefJeleeefme YeefJeleemLe YeefJeleemLe~
YeefJeleeefmce YeefJeleemJe YeefJeleemce~ SefOelee~ heee~ veefvolee~ ebefmelee~ Yebefmelee~ OJebefmelee~ Meefke, Jeefke-kegefuelee
kejvee~ Meeflee~ Jeeflee~ Jeefo*d-DeefYeJeeove kejvee, mlegefle kejvee~ Jebefolee Jebefoleejew Jeefvoleej~ Jebefoleemes~ Jes_ed yegvevee~ Jeelee Jeeleejew~ Fefle YJeeefo~
Deee~ Meefelee~ Jeee~ Fleoeefo~ neslee~ Oeelee~ Yelee&~ Fefle pegnesleeefo~ osefJelee mesefJelee~ vee~ Fefle efoJeeefo~
meeslee~ DeefMelee~ eslee Fefle mJeeefo~ leesee~ ceee&~ ceesee~ Fefle legoeefo~ jese~ Yeeskelee~ eesee~ Fefle Oeeefo~ leefvelee~
ceefvelee~ keee&~ Fefle leveeefo~ eslee~ Jeefjlee~ enerlee~ Fefle edeeefo~ eesjefelee~ lev$eefelee~ Jeejefelee~ Fefle egjeefo~
Fme ekeej mes emleveer ekejCe meceehle ngDee~

(272)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeeefMeef<e e hejmcew~~355~~
meJex<eeb Oeeletveeb iegCees ve YeJeefle DeeefMeef<e e meJe&$e hejmcewheos hejs~ Yeteeled Yeteemleeb Yeteemeg~ Yetee Yeteemleb Yeteemle~
Yeteemeb YeteemJe Yeteemce~ efJeefvecees JeeieefleefnbmeeMeyoeLe&nme Fefle egjeefolJeeoelcevesheob~ JeefleYeefJeMeer~ SefOe<eer~ SefOe<eereemleeb
SefOe<eerjved~ SefOe<eere SefOe<eereemLeeb SefOe<eerOJeb~ SefOe<eere SefOe<eerJeefn~ heeeled~ he#eer veeeled~ ebefme<eer~ Yebefme<eer~
OJebefme<eer~ mJeefheJeefeepeeoerveeefceefle mebemeejCeced~ veecevleeveeefceefle oerIe&e~ megheeled Fpeeled~ Jes_ed mebJejCes~ GYeeheoer~
Jeereeled Jeereemleeb Jeereemeg~ Jeemeer Jeemeereemleeb Jeemeerjved~ efe_ed eeves~ eereeled~ es<eer~ Jes_ed levlegmevleeves~ GYeeheoer~
Teeled Teemleeb Teemeg~ Jeemeer Jeemeereemleeb Jeemeerjved~ pee Jeeesneveew~ hejepeereeled~ JeOe lee[ves~ efJeOeeled~ Deeeled~
DeMet_ed Jeehleew~ DeefMe<eer DeefMe<eereemleeb DeefMe<eerjved~ yeg*dJeeeeeb Jeeefe~

yegJees Jeefe~~356~~
yegJees JeefeYe&JelemeeJe&OeelegkeefJe<ees~ Geeled~ Je#eer~ Fleeefo~ DeOeeled~ Meefe<eer~ nteeled~ nemeer~

DeeefMe<eskeej~~357~~
oeceeoerveeceskeejes YeJeleeefMe<eiegCes~ efJeOeseeled~ efJeOeemeer efJeOeemeereemleeb efJeOeemeerjved~ GYeeheoer~ oseeled~ ceseeled~
ieseeled~ heseeled~ mLeseemleeb~ DeJemeseemleeb~ nseeled~ DeiegCe Fefle efkeb? Oeemeer Oeemeereemleeb~ oemeer~ oerJeeled~ meefJe<eer~
efJekeuhesve~ mees<eer mees<eereemleeb~ veeeled~ velmeer~ <eg_ed DeefYe<eJes~ meteeled~ DeefYe<eteeled~ DeefYe<ees<eer~ Jee~ Jee mebeesieeosmle

DeLe DeeMeer ekejCe eejbYe

YeefJe<eefle YeefJe<evleeMeeremleve 353 met$e mes YeefJe<eled keeue ceW DeeMeer efJeYeefe nesleer nw~ F kee DeeMebmeve
kejvee DeeMeer nw DeLee&led DeeMeerJee&o osvee~

Dee efMe<ed ceW meJe&$e hejmcewheo ceW meYeer OeelegDeeW kees iegCe veneR neslee nw~~355~~
Yeteeled Yeteemleeb Yeteemeg~ Yetee Yeteemleb Yeteemle~ Yeteemeb~ YeteemJe Yeteemce~ efJeefvecee DeLe& ceW-Deoue yeoue
kejvee efJeefvecees Jee ieefleefnbmee-MeyoeLe&nme Fefle egjeefolJeeled Deelceves heob~ efJe Deewj Deefle Ghemeie& ceW Yet Oeeleg Deelcevesheoer
nes peelee nw~ Deelcevesheoer ceW iegCe nes peeesiee~ JeefleYeefJe<eer~ SefOe<eer~ heeeled~ he#eer~ veeeled~ ebefme<eer~ Yebefme<eer
OJebefme<eer~ mJeefheJeefeepeeoerveeb Fme met$e mes mebemeejCe ngDee nw~
megheeled~ Fpeeled~ Jes_ed-GYeeheoer nw-mebemeejCe oerIe& neskej~ Jeereeled ~ Jeemeer~ efe_ed-eeves~ eereeled~
es<eer~ Jes_ed-GYeeheoer ~ Teeled ~ Jeemeer~ pee-Jeeesneveew~ hejepeereeled ~ JeOe-lee[ve kejvee~ efJeOeeled ~
Deeeled~ DeMet*d-Jeehleew~ DeefMe<eer~ yet_ed-mhe yeesuevee~

yet kees DemeeJe&Oeelegke ceW Jeed nes peelee nw~~356~~

Je kees G mebemeejCe~ Geeled~ Je#eer~ Fleeefo~
Fked-mcejCe kejvee~ DeOeereeled~ Meefe<eer~ nteeled ~ nemeer~

DeeefMe<e ceW DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej oe cee, Deeefo OeelegDeeW kees Skeej nes peelee nw~~357~~
Jee-efJeOeseeled~ efJeOeemeer~ oe-oseeled~ ceseeled~ ieseeled~ heseeled~ mLeseeled~ DeJemeseeled~ nseeled~
DeiegCe Ssmee keeeW kene? Oeemeer~ oemeer~ oerJeeled ~ meefJe<eer~ efJekeuhe mes Fd neslee nw~ Dele mees<eer~ veeeled~
velmeer~ vens& met$e 278 mes n kees Oe Je Oe kees eLece De#ej le ngDee nw~ <eg_ed -meteeled ~ DeefYe<eteeled~ DeefYe<ees<eer~
(Jee mebeesieeos) mebeesie neW Deeefo ceW Ssmee Deekeejevle Oeeleg mes hejs DeeefMe<e ceW SlJe efJekeuhe mes neslee nw~ pee-Jeeesneveew~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(273)

Fefle JeeJeced~~ pee Jeeesneveew~ peseeled~ peeeeled~ cuew iee$eefJeveeces~ cueseeled~ iuew n<e&#ees~ iueseeled~ esefe ieefleJe=odOees~
efveeereeled~ efvees<eer~ Fleeefo~ legeeled~ Meod Meeleves~ Melmeer~ Ye=<eer~ cegeeled~ ceg#eer~ Oeeled lmeer~ Yegpeeled
Yeg#eer~ egpeeled eg#eer~ leveeled~ leefve<eer~ ceefve<eer~ efJeeereeled~ efJeeer<eer~ ie=eeled~ enerMeer~ eesee&led~ eesjefe<eer~
eesjefe<eereemleeb~ heeueeled~ heue Meue hele heLes e ieleew~ heeue j#eCes e~ GYeeheoer~ heeueefe<eer~ Dee& hetpeeeeb~ Deee&led
Deee&mleeb Deee&meg~ Dee&efe<eer Dee&efe<eereemleeb~ lev$eefe<eer~ Jeeee&le Jeejefe<eer~ FleeMeer meceehlee~ YeefJe<eefle
YeefJe<evleerleeefovee YeefJe<elkeeues YeefJe<evleer~ efJeYeefeYe&Jeefle~ YeefJe<eefle YeefJe<ele YeefJe<eefvle~ YeefJe<eefme YeefJe<eLe
YeefJe<eLe~ YeefJe<eeefce YeefJe<eeJe YeefJe<eece~ SefOe<eles SefOe<esles SefOe<evles~ SefOe<emes SefOe<esLes~ SefOe<eOJes~ SefOe<es
SefOe<eeJens~ SefOe<eecens~ he#eefle he#eles~ veefvo<eles~ ebefme<eles~ Yebefme<eles~ OJebe fme<eles~ SJeb Meef<eles Jeef<eles~
Jeefvo<eles~ Jes_ed mebJejCes~ Jeemeefle~ Jeemeles~ Delmeefle~ Je#eefle Je#eles~ nes<eles~ nes<eefle~ Oeemeefle~ Oeemeles~ oemeefle~
oemeles~ osefJe<eefle~ mesefJe<eefle~ velmeefle~ velmeles~ mees<eefle~ DeefMe<eles~ De#eles~ es<eefle~ es<eles~ leeslmeefle~

nve=ovleelmes~~358~~
nve $e+ovleee F[eiecees YeJeefle mekeejs hejs~ nefve<eefle~ cees#eefle~ jeslmeefle~ jeslmeles~ Yees#eles~ ees#eles~
leefve<eles~ ceefve<eefle~ ceefve<eles~ keefj<eefle~ keefj<eles~ es<eefle~ Jeefj<eefle Jeefj<eles~ ener<eefle ener<eles~ eesjefe<eefle
eesjefe<eles~ lev$eefe<eles~ Jeejefe<eles~ SJeb %eeleJeb~ Fefle YeefJe<evleer meceehlee~~ YetlekejCeJeleesleleerles keeues efeeeefleheefe~
efeeeee Deefleheleveb efeeeefleheefe~ DeYeefJe<eeled DeYeefJe<eleeb DeYeefJe<eved~ DeYeefJe<e DeYeefJe<eleb DeYeefJe<ele~ DeYeefJe<eb
DeYeefJe<eeJe DeYeefJe<eece~ SsefOe<ele SsefOe<esleeb SsefOe<evle~ SsefOe<eLee SsefOe<esLeeb SsefOe<eOJeb~ SsefOe<es SsefOe<eeceefn~
peseeled ~ peeeele= ~ cuew cegPee&vee-cedueseeled~ iuew-n<e& #ee nesvee~ iueeeeled ~ esefe-ieefle Deewj Je=ef nesvee~
efveeereeled~ efvees<eer~ Fleeefo~ legeeled~ Meod-Meeleve kejvee~ Melmeer~ Ye=<eer~ cegeeled ~ ceg#eer~ Oeeled ~ lmeer~
Yegpeeled ~ Yeg#eer~ egpeeled , eg#eer~ leveeled, leefve<eer~ ceefve<eer~ efJeeereeled ~ efJeeer<eer~ ie=eeled, ener<eer~
eesee&led, eesjefe<eer~ heeueeled ~ heue Meue hel-heLe Deewj ieefle DeLe& ceW~ heeue-j#eCe DeLe& ceW nw-GYeeheoer
nw~ heeueefe<eer~ Dee&-hetpee~ Deee&led ~ en Oeeleg Ske cee$e hejmcewheoer nw Dele en he "erke veneR~ lev$eefe<eer ~
Je=_ed-Jeeee&led ~ Jeejefe<eer~
Fme ekej mes DeeefMe<ed ekejCe meceehle ngDee~

DeLe YeefJe<eefle ekejCe eejbYe

YeefJe<eled keeue ceW YeefJe<eefle efJeYeefe nesleer nw~
Yet-meefle Fd, iegCe, DeJed <elJe neskejYeefJe<eefle YeefJe<ele YeefJe<eefvle~ SefOe<eles~ he#eefle~ he#eles~ veefvo<eefle~
veefo-hejmcewheoer nw~ Dele veefvo<eefle "erke nw~ ebefme<eles~ Yebefme<eles~ OJebefme<ele~ Meef<eles~ Jeef<eles~ Jebefo<eles~
Jes_ed-Jeemeefle~ Jeemeles~ Deod-Delmeefle~ Je#eefle~ Je#eles~ nes<eles~ nes<eefle~ Oeemeefle~ Oeemeles~ oemeefle~ oemeles~
osefJe<eefle~ mesefJe<eefle~ velmeefle~ velmeles~ mees<eefle~ DeMet*d Jeehleew~ DeefMe<eles~ De#eles~ es<eefle~ es<eles~ leeslmeefle~

mekeej kes Deeves hej nved Deewj $e+oble mes Fd kee Deeiece neslee nw~~358~~
nefve<eefle~ cees#eefle~ jeslmeefle~ jeslmeles~ Yees#eles ees#eles~ leefve<eles~ ceefve<eefle~ keefj<eefle~ keefj<eles~ es<eefle~
Jeefj<eefle~ Jeefj<eles~ ener<eefle~ ener<eles~ eesjefe<eefle~ eesjefe<eles~ lev$eefe<eles~ Jeejefe<eles~
Fme ekeej mes YeefJe<eefle ekejCe meceehle ngDee~

(274)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

Dehe#eled Dehe#eleeb Dehe#eved~ Deveefvo<eled~ Deebefme<eled~ DeYebefme<ele~ DeOJeefme<ele DeJeemele~ Deelmeled~ DeMeefe<ele~
DeJe#eled~ DeJe#ele~ Denesmeled~ Denemeled~ DeOeemele~ DeosefJe<eled~ DemeefJe<ele~ efJekeuhesve~ Demees<ele Demees<esleeb
Demees<evle~ Develmeled Develmele~ Demees<eled~ DeefMe<eled~ efJekeuhesve~ Dee#ele Dee#esleeb Dee#evle~ Dees<eled~ Dees<ele~
Deleeslmeled~ Deceefj<ele~ Decees#eled~ Decees#eled~ Dejeslmeled~ DeYees#ele~ Deees#ele~ Deees#ele~ Deleefve<eled~ DeYeefJe<eled
Dekeefj<eled~ DeJeefj<eled DeJejer<eled~ Deener<eled~ Deener<ele~ Deeesjefe<eled~ Deeesjefe<ele Deeesjefe<esleeb~ Delev$eefe<ele~
DeJeejefYe<eled~ DeJeejefe<ele~ heue j#eCes GYe. Deheeueefe<eled~ Deheeueefe<ele~ Dee& hetpeeeeb~ GYe. Deee&efe<eled Deee&efe<ele
Deee&efe<esleeb Deee&efe<evle~ SJeb meJe&ceJeievleJeced ~
Fefle efeeeefleheefe

DeLeeelevee keJeefeefMes<e Geles~

Fpeelcevesheos eLecewkeJeeves~~359~~
heeleesefjpYeJeefle kele&e&eleveeceelcevesheos eLecewkeJeeves hejs~

Femleueeshe~~360~~
Fe hejmleueeshees YeJeefle~ Goheeefo Gohelmeeleeb Gohelmele~ GohelLee GohelmeeLeeb GoheodOJeb~ Goheeflme GohelmJeefn
Gohelmceefn~ meceheeefo~

oerhepeveyegOehetefjleeefeheeefeYees Jee~~361~~

DeLe efeeeefleheefe ekejCe eejbYe

YetlekejCeJelee met$e mes Yetlekeeue ceW efeeeefleheefe efJeYeefe nesleer nw~ efeee kes Deefleheeleve kees efeeeefleheefe
kenles nQ-FmeceW oes JeekeeeW kee eeesie kejvee he[lee nw leYeer Ske efeee kes yeeo otmejer efeee kee DeefOeheleve neslee nw~
De[dOeelJeeefoe&mleveeleveerefeeeefleheefe<eg met$e 47 mes efeeeefleheefe ceW Ded kee Deeiece neslee nw~ DeYeefJe<eled
DeYeefJe<eleeb DeYeefJe<eved~ DeYeefJe<e DeYeefJe<eleb DeYeefJe<ele~ DeYeefJe<eced DeYeefJe<eeJe DeYeefJe<eece~ SsefOe<ele~ Dehe#eled~
Deveefvo<eled~ Deebefme<eled~ DeYebefme<ele~ DeOJebefme<ele~ DeJeemele~ Deelmele~ DeMeefe<ele~ DeJe#eled~ DeJe#eele~
Denes<eled~ Denemele~ DeOeemeled ~ DeOeemele~ DeosefJe<eled ~ DemeefJe<eled~ efJekeuhe mes-Demees<ele~ DeefMe<eled~ Dee#ele~
Dees<eled~ Dees<ele~ Deleeslmeled~ Deceefj<eled~ DeYees#eled~ Decees#ele~ Dejeslmeled DeYees#ele~ DeeesMeled~ Deees#ele~
Deleefve<eled~ Deceefve<ele~ Dekeefj<eled ~ DeJeefj<ele~ DeJejer<ele~ Deener<eled Deener<ele~ Deeesjefe<eled~ Deeesjefe<ele~
Delev$eefe<ele~ DeJeejefe<eled~ DeJeejefe<ele~ heue-j#eCe kejvee~ GYeeheoer~ Deheeueefe<eled~ Deheeueefe<ele~ Dee&-hetpee~
Deee&efe<eled ~ Fmeer ekeej mes meYeer mecePevee eeefnS~
Fme ekeej mes efeeeefleheefe ekejCe meceehle ngDee~
DeLe Deeleveer ceW keg efJeMes<elee yeleeF& peeleer nw~

Deeleveer kes Deelcevesheo ceW eLecee kes SkeJeeve ceW kelee& ceW heod Oeeleg mes Fed neslee nw~~359~~
Fed mes hejs le kee ueeshe nes peelee nw~~360~~
Gled DeheeefoGoheeefo Gohelmeeleeb Gohelmele~ GohelLee GohelmeeLeeb GoheodOJeb Goheeflme GohelmJeefn Gohelmceefn~ meceheeefo~

oerhe, peve, yegOe, hetefj, leeefe, heeefe, Oeeleg mes eLecewkeJeeve ceW efJekeuhe mes Fed neslee nw~~361~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(275)

SYees Jee Fped YeJeefle kee&e&eleveeceelcevesheos eLecewkeJeeves hejs~ oerheer oerhleew~ Deoerefhe Deoerefhe~

peefveJeOeese~~362~~
peefveJeOeesheOeeYetleme oerIe&me mJees YeJeefle Fefe hejs~ peveer eeogYee&Jes~ Depeefve Depeefve~ DeJeefOe DeJeefOe yegOe
DeJeyeesOeves~ DeyeesefOe~ Deyeg~ nelegLee&vleme Oeeleesmle=leereeosjeefoelegLe&lJeceke=leJeled~ DeYeglmeled DeYeglmeleeced DeYeglmele~ hetjer
Deeheeeves~ Dehetefj~ leee= mevleeveheeueveees~ mheeeer Deesheeeer Je=ew~ Deleeefe Deleeefe~ Deheeefe Deheeefe~ Fefle efJeMes<e~
YeeJekece&Ceesjeleveeoe eoMe&vles~

YeeJekece&Ceese~~363~~
meJe&mceeeleesefjpYeJeefle YeeJekece&CeesefJe&efnles Deeleveeceelcevesheos eLecewkeJeeves hejs~ DeYeeefJe~ kece&efCe DevJeYeeefJe~
SsefOe~ Deheeefe~ Deveefvo~ DemleefcYe~ DeYebefme~ DeOJebefme~

Deeefeefjeeovleeveeced ~~364~~
Deeovleeveeb OeeletveeceeefeYe&Jeleerefe hejs~ DeJeeefe~ DeJeeefe~ Deheeefe~ DeOeeefe Deoeefe~ iuew n<e&#ees~ Deiueeefe~ cuew
iee$eefJeveeces~ Decueeefe~ Deieeefe~ Deceeefe~ DemLeeefe~ DeJeemeeefe~ Dejeefe~ DeMeeefe~ DeJeeefe~ DeneefJe~ Deeeefe~ Deeefe~
DeYeeefj~ DeosefJe~ DemeeefJe~ Depeeefe~

Ghemeiee&lmegveeseflemegJeeflemeeflemleeweflemleesYeleerveecece[vlejesefhe~~365~~
Ghemeie&mLeefveefceeelhejs<eecevlejesefhe <elJeceeheeles~ DeefheMeyoeovevlejesefhe~~ DeYe<eeefJe~ DeeMeeefe~ Deeeefe~ Deleesefo~
Deceeefj~ Deceesefe~ DejesefOe~ DeYeesefpe~ Deeesefpe~ Deleeefve~ Deceeefve~ Dekeeefj~ Deeeefe~ DeJeeefj~ Deeeefe~ Deeesefj Deheeefue~
oerheer-oerhle nesvee~ Deoerefhe~ Fed kes DeYeeJe ceW-Deoerefhe~

Fed kes Deeves hej peved Deewj JeOe keer GheOee kees mJe nes peelee nw~~362~~
peveer-eeogYee&Jes~ Depeefve Depeefve~ DeJeefOe, DeJeefOe~ yegOe-DeJeyeesOeve kejvee~ DeyeesefOe, Deyeg nelegLee&leeme
Oeeleesmle=leereeosjeefoelegLe&lJeceke=leJeled met$e mes le=leere kees elegLe& De#ej neskej DeYeglmeled ~ hetjer-hetCe& kejvee~ Dehetefj~ leee=mevleeve Deewj heeueve DeLe& ceW nw~ mheeeer, DeesheeeerJe=ef DeLe& ceW nw~ Deleeefe, Deleeefe~ Deheeefe, Deheeefe~
Fme ekeej mes efJeMes<e ekejCe ngDee~
YeeJe Deewj kece& ceW Deeleveer Deeefo kees efoKeeles nQ~

YeeJe Deewj kece& ceW meYeer Oeeleg mes Fed neslee nw~~363~~
Deeleveer kes Deelcevesheo ceW eLecee kes SkeJeeve ceW Fed neslee nw~ Yet-DeYeeefJe~ kece& ceW-DevJeYeeefJe~ SsefOe~
Deheeefe~ Deveefvo~ DemlebefYe~ DeYebefme~ DeOJebefme~

Fed kes hejs Deeovle Oeeleg kees Deeed neslee nw~~364~~

Jes_ed-DeJeeefe~ Jes_ed -DeJeeefe~ hee-Deheeefe~ DeOeeefe~ Deoeefe~ Deiueeefe~ Decueeefe~ Deieeefe~ Deceeefe~
DemLeeefe~ DeJeemeeefe~ Dejeefe~ DeMeeefe~ DeneefJe~ DeOeeefe~ Deoeefe~ DeYeeefj~ DeosefJe~ DemeeefJe~ Depeeefe~

Ghemeie& mes hejs meg pees, mleg, mlegce Oeeleg ceW Ded Devlej ceW nesles ngS Yeer <e nes peelee nw~~365~~
Deefhe Meyo mes Devevlej ceW Yeer <e nes peelee nw~
DeYe<eeefe~ DeMeeefe~ Deeeefe~ Deleesefo~ Deceeefj~ Deceesefe~ DejesefOe~ DeYeesefpe~ Deleeefve~ Dekeeefj~ Deeeefe~ Deeesefj~
Deeefe&~ Fme ekeej mes Deeleveer meceehle ngF&~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(276)

efle*vle:

Deleefv$e~ DeJeeefj~ Deeefe&~ Deeleveer meceehlee~~ yeYetJess osJeoesve~ SOeeees~~ heses~ Fleeefo~~ Fefle hejes#ee~~ YeefJelee
osJeoesve~ SefOelee~ heee~ Fefle emleveer meceehlee~~ DeeMeer~~ YeefJe<eer osJeoesve~ SefOe<eer~ he#eer~ YeefJe<evleer~ YeefJe<eles
osJeoesve~ SefOe<eles~ he#eles~ Fleeefo~~ efeeeefleheefe~ DeYeefJe<ele osJeoesve~ SefOe<ele~ Dehe#ele Fleeefo~

meefmepeeMeeremleveer<eg YeeJekecee&Lee&meg mJejnveenMeeefceef[pJee~~366~~

YeeJekecee&Lee&meg meefmepeeMeeremleveer<eg hejle mJejnveenMeeefce[d FpJeJeefle Jee~ DevJeYeeefJe DevJeYeeefJe<eeleeb
DevJeYeeefJe<ele~ DevJeYeeefJee DevJeYeeefJe<eeLeeb~ DevJeYeeefJe{dJeb~~ DevJeYeeefJeef<e DevJeYeeefJe<Jeefn DevJeYeeefJe<ceefn~ DevJeYeefJe
DevJeYeefJe<eeleeb DevJeYeefJe<ele~ DemeeefJe<eeleeb~ DemeeefJe<ele~ Demees<eeleeb Demees<ele~ DemeefJe<eeleeb~ DemeefJe<ele~

nme nvlesefIe&efjefveees~~367~~
nvlesn&me efIeYe&Jeefle Fefveees hejle~ DeIeeefve DeIeeefve<eeleeb DeIeeefve<ele~

nefvecevelesvee&led ~~368~~
DeeYeeb hejcemeeJe&Oeelegkeceefve*d YeJeefle~ Denmeeleeb Denmele~

nves efmeeelceves metevesLex emesjefhe~

efJeJeens leg efJeYee<ewJe efmepeeefMe<eesie&cesmleLee~

Deelcevesheos Jee~369~~
Deeleveeceelcevesheos hejs nvlesJe&efOejeosMees Jee YeJeefle~ DeJeefOe DeJeefOe<eeleeb DeJeefOe<ele~

vespJeefo~~370~~
hejes#ee ceW-yeYetJes osJeoesve~ SOeebees~ heses~ Fleeefo~ emleveer ceW-YeefJelee osJeoesve~ SsefOelee~ heee~ Fleeefo~
DeeMeer ceW-YeefJe<eer osJeoesve~ SefOe<eer~ he#eer~ Deeefo~ YeefJe<evleer ceW-YeefJe<eles osJeoesve~ SefOe<eles~ he#eles~
Deeefo~ efeeeefleheefe ceW-DeYeefJe<ele osJeoesve~ SsefOe<ele~ Dehe#ele~ Deeefo~

YeeJe, kece& Deewj DeLe& ceW me efmeed DeeMeer Deewj emleveer kes Deeves hej mJej nved end Med
Oeeleg ceW Fd kees Fed Jeled efJekeuhe mes neslee nw~~366~~
DevJeYeeefJe DevJeYeeefJe<eeleeb DevJeYeeefJe<ele~ DevJeYeeefJe~ DemeeefJe DemeeefJe<eeleeb DemeeefJe<ele~ Demees<eeleeb Demees<ele~ DemeefJe<eleeb~

Fved Deewj Fed kes Deeves hej nved kes n kees Ie nes peelee nw~~367~~
DeIeeefve DeIeeefve<eeleeb DeIeeefve<ele~

Fved Deewj ceved mes hejs DemeeJe&Oeelegke Deefved neslee nw~~368~~

Denmeeleeb Denmele~
MueeskeeLe&-efmeed Deewj Deelcevesheo ceW nve Oeeleg mes Deelcevesheo nesves hej efmeed elee hejs Fd kee DeYeeJe neslee nw
ece Oeeleg mes metevee DeLe& ceW F kee DeYeeJe neslee nw efJeJeen DeLe& ceW lees efJekeuhe mes neslee nw leLee iece Oeeleg mes efmeed Deewj
DeeMeerJee&o ceW Fd kee DeYeeJe neslee nw~

Deeleveer ceW Deelcevesheo kes Deeves hej nved kees JeOe DeeosMe efJekeuhe mes neslee nw~~369~~
DeJeefOe DeJeefOe<eeleeb DeJeefOe<ele~

Fed kes meceeve Fd kees oerIe& veneR neslee nw~~370~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(277)

FpJeefoes oerIeex ve YeJeefle~ Deeeefn<eeleeb Deeeefn<ele~ Deener<eeleeb Deener<ele~ DeoefMe& DeoefMe&<eeleeb DeoefMe&<ele~ De#eeleeb
De#eled~ Dee De#eeLeeb DedJeb~~ emleveer~ YeeefJelee YeefJelee~ meeefJelee meefJelee~ meeslee~ Ieeefvelee~ nvlee~ eeefnlee~
enerlee~ oefMe&lee~ e~~ DeeMeer~ YeefJe<eer~ YeefJe<eer~ meeefJe<eer meefJe<eer~ mees<eer~~

nvlesJe&efOejeefMeef<e~~371~~
nvlesJe&efOejeosMees YeJeefle DeeefMeef<e e hejs~ JeeefOe<eer JeefOe<eer~ eeefn<eer~ ener<eer~ oefMe&<eer~ #eer~~ YeefJe<evleer~
YeeefJe<eles YeefJe<eles~ meeefJe<eles meefJe<eles~ eeefe<eles es<eles~ Ieeefve<eles nefve<eles~ eeefn<eles~ ener<eles~ oefMe&<eles
#eles~~ efeeeefleheeeb~ DeYeeefJe<ele DeYeefJe<ele~ DemeeefJe<ele DemeefJe<ele Demees<ele~ Deeeefe<ele Dees<ele~ DeIeeefve<ele~
Denefve<ele~ Deeeefn<ele Deener<ele~ DeoefMe&<ele~ De#ele~ Fleeefo SJeb meJe&cegVeseb~
DeLe meveeefoeleeevlee OeeleJe eoMe&vles

iegefhleefpkeodYe meved ~~372~~

ieghed efleped efkeled SYe hej meved YeJeefle mJeeLex~

iegheeose~~373~~
iegheeos meefve hejs ves[d YeJeefle~

efmce*dhet*djJeMke=ie=Oe=eeb meefve~~374~~
S<eeb Oeeletveeb meefve hejs F[eiecees YeJeefle~ Fefle efmce*eefoefveeceeYeeJeeled ~

meefve eeefveef~~375~~
veeefceve GheOeeee iegCees ve YeJeefle Deefveef meefve hejs~ efJe&eveceYeemekeee e keee~
Deeeefn<eeleeb Deeeefn<eled ~ Deener<eeleeb Deener<ele~ Deoef<e& DeoefMe&<eeleeb DeoefMe&<ele~ De#eeleeb De#ele~ emleveer ceWYeeefJelee YeefJelee~ meeefJelee, meefJelee, meeslee~ Ieeefvelee, nvlee~ oefMe&lee e Deeefo~
DeeMeer ceW-YeeefJe<eer, YeefJe<eer~

DeeefMe<ed kes Deeves hej nved kees JeOe DeeosMe neslee nw~~371~~
JeeefOe<eer, JeefOe<eer~ eeefn<eer, ener<eer~ oefMe&<eer #eer~ YeefJe<evleer ceW -YeeefJe<eles~ YeefJe<eles~ eeefe<eles~
es<eles~ Ieeefve<eles nefve<eles~ eeefn<eles ener<eles~ oefMe&<eles, #eles~
efeeeefleheefe ceW-DeYeeefJe<ele DeYeefJe<ele~ DemeeefJe<ele~ DemeefJe<ele Demees<ele~ Deeeefe<ele Dees<ele~ DeIeeefve<ele
Denefve<ele~ Deeeefn<ele~ Deener<ele~ DeoefMe&<ele~ De#ele~ Fleeefo~ Fmeer ekeej meYeer mecePe uesvee eeefnS~
DeLe meveeefoeleeevle Oeeleg kens peeles nQ~

ieghed efleped efkeled mes hejs mJeeLe& ceW meved elee neslee nw~~372~~
iegheeefo mes meved elee kes Deeves hej Fd veneR neslee nw~~373~~
efmce*d hett*d jeg Deeefo Oeeleg kees meved kes Deeves hej Fd kee Deeiece nes peelee nw~~374~~
Fme ekeej mes efmce*d Deeefo kes efveece kee DeYeeJe nw~

Deefved meved kes Deeves hej veeefce keer GheOee kees iegCe veneR neslee nw~~375~~
meved elee kes Deeves hej eflJe SJeb DeYeeme keee& Yeer nesles nQ~
peghed ieghed meved les pegieghed me les

(278)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

les OeeleJe~~376~~
les meveeefoeleeevlee Meyoe Oeelegmeb%ee YeJeefvle~

hetJe&Jelmevevleeled ~~377~~
mevevleeelees hetJe&Jelheob YeJeefle~~ ieghed ieeshevekeglmeveees~ pegieghmeles ceeb peggieghmesles~ pegieghmevles~ pegieghmesle~ pegieghmeleeb Depegieghmele~

Deme e ueeshe~~378~~
Oeelesjme ueeshees YeJeleveefve elees hejs~ Depeggiegefhme~ peggieghmeeees~ pegiegefhmelee~pegiegefhme<eer~ pegiegefhme<eles~ Depegiegefhme<ele~~
eflepe efveMeeves #eceeeee~ efleefle#eles~ efkele efveJeemes jesieeheveeves e~ efJeefeefkelmeefle~ DekeejeseejCeb efkeb? mJejeosef&leeremesefle
meved SJe efJe&eveeLe~ lesve DeLee&led eleeref<e<eefle~

ceevyeOeoevMeevYees oerIe&eeYeememe~~379~~
ceeveeefoYees OeelegYe hej meved YeJeefle les<eeb OeeletveeceYeememe oerIeex YeJeefle mJeeLex~~ ceevehetpeeeeb~ ceesceebmeles~ yeOe
yevOeves~ yeerYelmeles~ oeve DeJeKeC[ves~ oeroebmeles~ Meeve lespeves~ MeerMeebmeefle MeerMeebmeles~

ieghees yeOese efvevoeeeb #eceeeeb e leLee eflepe~~

mebMees e eleerkeejs efkele meVeefYeOeereles~~1~~
efpe%eemeeJe%eeesjsJe ceeveoeveesefJe&Oeereles~~
efveMeevesLex leLee Meevees veeeceLee&vlejs keJeefeled ~~2~~

Jes meveeefo eleeevle Meyo Oeeleg meb%eke nesles nQ~~376~~

DeLee&led pees Oeeleg Deelcevesheoer nw Jen Deelcevesheo neslee nw Dele pegieghmemes Deelcevesheo ngDee~

meVeble Oeeleg mes hetJe&Jeled heo meb%ee nesleer nw~~377~~

ieghed-ieesheve Deewj keglmeve DeLe& ceW nQ~ pegieghmeles~ pegieghmesle~ pegieghmeleeb~ Depegieghmele~

Deved elee kes ve nesves hej Oeeleg kes Dekeej kee ueeshe neslee nw~~378~~
Depegiegefhme~ pegieghmeeees~ pegiegefhmelee~ pegiegefhme<eer pegiegefhme<eles~ Depegiegefhme<ele~ eflepe-efveMeeve Deewj #ecee DeLe& nw~
efleefle#eles~ efkele-efveJeeme Deewj jesie kees otj kejvee~ efeefkelmeefle~ Dekeej kee GeekejCe keeeW? mJejeosef&leereme Fme met$e
mes meved elee ceW eflJe neslee nw~

ceeved JeeOe, oeve, Meeved mes hejs meved neslee nw Deewj mJeeLe& ceW Oeeleg
kes DeYeeme kees oerIe& neslee nw~~379~~
ceeve-hetpee DeLe& ceW nw meveJeCe&me 297 met$e mes DeYeeme kees FlJe neskej Fmeer 379 met$e mes oerIe& neskej
ceerceebmeles yevee~ yeOe-yevOeve nesvee~ yeerYelmeles~ oeve-DeJeKeC[ve kejvee~ oeroebmeles~ Meeve-lespe DeLe& ceW nw~
MeerMeebmeefle~ MeerMeebmeles~
MueeskeeLe&-ieghe Deewj JeOe Oeeleg efveboe DeLe& ceW, eflepe Oeeleg efleefle#ee-#ecee DeLe& ceW, efkele Oeeleg mebMee Deewj
eleerkeej DeLe& ceW nw~~1~~
ceeve Deewj oeve Oeeleg efpe%eemee Deewj DeJe%ee DeLe& ceW SJeb Meeved Oeeleg efveMeeve DeLe& ceW nQ es keJeefeled DeLeelej ceW veneR nQ~~2~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(279)

OeeleesJee& legcevleeefoeflevewkekele=&keeled ~~380~~

legcevleeefoeflevee men Skekele=&keeelees hej meved Jee YeJeefle~

GJeCee&vleee~~381~~
GJeCee&vleeeleesvex[d YeJeefle meefve hejs~ YeefJelegefceefle yegYet<eefle~ SefoefOe<eles~ efhehe#eefle~ efhehe#eles~ efveveefvo<eefle~ efmebeefme<eles~
efyeYebefMe<eles~ efoOJebefme<eles~ efJeJeemeefle~ efJeJeemeles~ efJeJeemeefle~ efJeJeemeles~

pesefie& mevhejes#eees~~382~~
peelesefie&Ye&Jeefle mevhejes#eees hejle~

mJejevleeveeb meefve~~383~~
mJejevleeveeb Oeeletveeb oerIeex YeJeefle meefve hejs~

veecevleeveeceefveeced ~~384~~
veecevleeveeb Oeeletveeceefveeb meefve iegCees ve YeJeefle~ efJeefpeieer<eles~ hejes#eeeeb~ efpeieee efpeieleg efpeieg~ efJeefpeies
efJeefpeieeles efJeefpeefiejs~~ efeeer<eefle~ efveveer<eefle~ legt<eefle~ DeosIe&m meveelevees~

JemeefleIemes meeled ~~385~~

DeeYeeb hejcemeeJe&Oeelegkeceefve[d YeJeefle~

meme mesmeeJe&Oeelegkes le~~386~~

legcevle mes Fefle Oeeleg kes meeLe Ske kele&=ke, Oeeleg mes hejs meved elee efJekeuhe mes neslee nw~~380~~
GJeCee&vle Oeeleg mes meved kes Deeves hej Fd veneR neslee nw~~381~~
YeefJelegb Fefle-nesvee eenlee nw~ eneB YeefJelegb efeee Deewj Fefle efeee kee kelee& Ske nw Dele meved elee Deeves
mes eCed hejes#eeeseerefelemeVebles<eg mes eflJe neskej hetJeexYeeme mes hetJe& kees DeYeeme ngDee, mJe ngDee Deewj le=leere De#ej
neskej yegYet<eefle Deye Fmekes he YeJeefle kes meceeve oMeeW uekeejeW ceW eue peeeWies~ SefO elegced FefleSefoefOe<eles~ hekeegced
Fefleefhehe#eefle~ efhehe#eles veefvolegced Fefleefveveefvo<eefle~ ebefmelegced Fefle efmebeefme<eles~ efyeYebefme<eles-efoOJebefme<eles~
Jeelegefceefle efJeJeemeefle~ efJeJeemeles~ Jeeefelegefceefle~ efJeJeemeefle~ efJeJeemeles~ efJepeslegced FefleefJeefpe efpe me efle~

meved Deewj hejes#ee ceW efpe kees efie nes peelee nw~~382~~
meved kes Deeves hej mJejeble Oeeleg kees oerIe& neslee nw~~383~~
veecevle Deefved Oeeleg kees meved kes Deeves hej iegCe veneR neslee nw~~384~~
efJeefpeieer<eles~ hejes#ee ceW-efpeieee efpeieleg efpeieg~ efJeefpeies~ eslegced Fefleefeeer<eefle 383 met$e mes oerIe& ngDee nw~
veslegced Fefleefveveer<eefle~ mleeslegced Feflelegt<eefle~ Deod kees 262 met$e mes Iem DeeosMe neskej~

Jeme Deewj Iemed mes DemeeJe&Oeelegke ceW Fd veneR neslee nw~~385~~

Iemed Iemed meved efle ke Jeie& kees e Jeie& neskej DeYeeme kees FJeCe& SJeb le=leere De#ej neskej efpeIemed me efle~

DemeeJe&Oeelegke mekeej kes Deeves hej Oeeleg kes mekeej kees lekeej nes peelee nw~~386~~

(280)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

meme lekeejes YeJeefle DemeeJe&Oeelegkes hejs~ efpeIelmeefle~ Jeme efveJeemes~ efJeJelmeefle~ efM eMeefe<eles~ efJeJe#eefle~ efJeJe#eles~
pegnt<eefle~ efpenemeles~

meefve efceceerceeoejYeueYeMekeheleheoeefcemed mJejme~~387~~

efce_eeoerveeb mJejme FmeeosMees YeJeefle DeYeemeueeshee meefve hejs~ [gefce_ed e#esheCes~ ceelegefceefle efcelmeefle efcelmeles~
ceer*d Mues<eCes~ ceelegefceefle efcelmeles~ cee Fefle ces*dcee*jesefhe enCeb~ ceelegefceefle efcelmeles~ efOelmeefle efOelmeles~ efolmeefle~
efolmeles~ jYe jeYemes~ Deeefjhmeles~ [gueYe<ed eehleew~ Deeefuehmeles~ Meke Meeew~ Meegefceefle efMe#eefle~ heue Meue hel ieleew~
efhelmeefle~ heo ieleew~ efhelmeles~

FyevleOe&YempeocYegefeetCeg&Yej%eefhemeefveleefveheefleoefjeb Jee~~388~~
S<eeb Jee F[d YeJeefle meefve hejs~ osefJelegefceefle meved efoosefJe<eefle~ $e+Oe Je=ew~ Deef&legefceefle meved Deefo&efOe<eefle~
Yempeheekes~~ efyeYeefppe<eefle~ efyeYe#eefle De$e YempesYe=&peeosMees Jee Fefle YempesmLeeves YepeeosMe~ ocYeg ocYes~ efooefcYe<eefle~ Yepe
efe*d mesJeeeeb~ efMeeefe<eefle efMeeer<eefle~ eg efceeCes~

GJeCe&me peevlemLeeheJeie&hejmeeJeCex~~389~~
peevlemeeheJeie&hejmeeYeemeesJeCe&me FlJeb YeJeleJeCex hejs meefve~ efeeefJe<eefle~ eget<eefle~ peg Fefle meew$eeseb Oeeleg~
efpepeeJeefe<eefle~~ g #eg keg Meyos~ efjjeJeefe<eefle~ efueueeJeefe<eefle~ uegveeefle keef eeceve eeg*des~ Oeeleese nsleeefJeved~
efpeIelmeefle~ Jeme-efveJeeme kejveeefJeJelmeefle~ Meefelegced Fefle~ efMeMeefe<eles~ Jeegced FefleefJeJe#eefle~ efJeJe#eles~
neslegced Feflepegnt<eefle~ nelegced Fefleefpenemeles~

efce_ed ceer*d cee*d oe jdYe ueYe Meke hele heo kes mJej kees Fmed DeeosMe nes peelee nw Deewj
meved kes Deeves hej DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~387~~
[gefce_ed-e#esheCe kejvee~ ceelegced Fefle meme mesmeeJe&Oeelegkesle mes me kees led neskej efcelmeefle efcelmeles~
ceer*d-Mues<eCe kejvee~ ceelegced Fefleefcelmeles~ cee Fmemes ces*d cee* kee Yeer enCe neslee nw~ ceelegced Fefle_e efcelmeles~
Oeelegced FefleefOelmeefle efOelmeles~ oelegced Fefleefolmeefle efolmeles~ jYe-eejbYe kejveeDeeefjhmeles [gueYe<ed -eehle
kejlee nwDeeefuehmeles~ MekeMeefe DeLe& ceW nw Meegced FefleefMe#eefle~ heue Meue hel-ieefle DeLe& ceW nw~ efhelmeefle~
heo-ieefle DeLe& ceW nw efhelmeles~

Fhed Devle $e+Oe Yemped ocYeg efe eg TCe& Yej %ehe meved leved heefle oefj MeyoeW mes meved kes
Deeves hej Fd efJekeuhe mes neslee nw~~388~~
osefJelegced FefleefoosefJe<eefle~ $e+Oe-Je=ef nesveeDeef&legced FefleDeefo&efOe<eefle~ Ye mped-Yeefppe&legced
FefleefJeYeefppe<eefle~ efJeYe#eefle~ Yempekees efJekeuhe mes Ye=pe DeeosMe nes peelee nw~ ocYeg-ocYe kejvee~ efooefcYe<eefle~ Ye pe
efe_ed-mesJee kejvee~ efMeeefe<eefle~ efMeeer<eefle~ eg-efceeCe kejvee~

pekeejevle he Jeie& mes jefnle DeYeeme kes G JeCe& kees meved kes Deeves hej F JeCe& nes peelee nw~~389~~
efJekeuhe mes-efeeefJe<eefle, eget<eefle peg en Oeeleg met$e ceW nw~ efpepeeJeefe<eefle~ g, #eg, keg -Meyo kejvee~
efjjeJeefe<eefle~ efueueeJeefe<eefle~ keesF& keelee nw, Deve keesF& Gmekees esefjle kejlee nw Fme DeLe& ceW Oeeleese nsleeefJeved 447
mes heeeefelegced FefleefheheeJeefe<eefle~ efheheefJe<eefle~ efJeYeeJeefelegced Fefle efJeYeeJeefe<eefle efJeYeefJe<eefle~ TCe&_ed-Deeeove

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(281)

efheheeJeefe<eefle~ efheefheefJe<eefle~ efyeYeeJeefe<eefle~ efyeYeefJe<eefle~ TCeg&_ed Deeeoves~ eesCe&efJelegefceefle meved eesCeg&veefJe<eefle~ efyeYeefj<eefle~
%eefhe~ efpe%eheefe<eefle %eerhmeefle~ <eCeg oeves~~ efme<eefve<eefle~

mleewleervevleeesjsJe <eefCe~~390~~
efveefceeeled hej mleewleervevleeesjsJe me <eceeheeles <eefCe <elJeYetles meefve hejs~ Fefle efveeceeVe <elJeced~ efmemeemeefle~~ oefje ogie&leew~

oefjelesjmeeJe&Oeelegkes~~391~~
oefjelesjvleme ueeshees YeJelemeeJe&Oeelegkes mJejs hejs~ efooefjef<eefle~ De$e Fef e Deekeejueeshe~

dJees Met"ew heeces e~~392~~

keejJekeejeese&LeemebKeb Meg T"d Flesleew YeJele keJeew OegeiegCes elees heeces hejs~ efoet<eefle~

$e+]efOe%eheesjerjerleew ~~393~~
$e+efOe%eheesjerjeerleew YeJeleesYeemeueeshee meefve hejs~ %eerhmeefle~ F&lme&efle~

Ye=peeoerveeb <e~~394~~
Ye=peeoerveeb Oeeletveecevle <ees YeJeefle Oegevles e~ Fefle pekeejme <ekeej~ efyeYe=#eefle~

ocYesmmeefve~~395~~
obYesjveg<ees ueeshees YeJeleefveef meefve hejs~ le=leereeosOe&{IeYeevlemesleeefovee OelJeb~
kejvee eesCe&efJelegced Fefle~ eesCe&gve-efJe<eefle~ Yeleg&ced FefleefyeYeefj<eefle~ %ehed-efpe%eheefe<eefle, %eerhmeefle~ <eCeg-osvee~
efme<eefve<eefle~

meved kes Deeves hej efveefcee mes hejs mleewefle Deewj FVeble ceW ner me kees <e neslee nw~~390~~
Fme efveece mes <e veneR ngDee lees efmemeemeefle~ oefje-ogie&efle DeLe& ceW nw~

DemeeJe&Oeelegke mJej kes Deeves hej oefje kes Devle kee ueeshe nes peelee nw~~391~~
efooefjef<eefle~ eneB Deekeej kee ueeshe Deewj Fd ngDee nw~

efkeJe, Oegd, DeiegCe, elee, heece kes Deeves hej keej Jekeej kees
ece mes Meg Deewj T" nes peelee nw~~392~~
efoOet<eefle~

meved kes Deeves hej $e+Oe %ehed kees F& F&led nes peelee nw Deewj
DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~393~~
%eerhmeefle~ F&lme&efle~

Oegd Deble ceW Deeves hej Ye=peeefo Oeeleg kes Deble kees <e neslee nw~~394~~
Fme ekeej mes pekeej kees <ekeej nes ieee nw efyeYe=#eefle~

Deefved meved kes Deeves hej ocYe kes Deveg<ebie kee ueeshe nes peelee nw~~395~~
le=leereeosIe{OeYeevleme.......... 144JeW met$e mes Oekeej nes peelee nw~

(282)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

ocYesefje~~396~~
ocYes mJejme Fled F&e YeJeefle DeYeemeueeshee meefve hejs~ efOehmeefle~ Oeerhmeefle~ efMeeer<eefle~ eg<et<eefle~

GjeseesheOeme e~~397~~
DeeseesheOeme $e+ovleme Gjd YeJeefle DeiegCes elees hejs~ veeefceveesJeexjkeg&gJe&eves FlegheOeeee oerIeex YeJeefle~ yegYet<e&efle~

heeceesheOeeee Oegef eeiegCes~~398~~

heecemeesheOeeee oerIeex YeJeefle keJeew OegeiegCes elees hejs~

Jeveefleleveesleeefoeefleef<eseb Oegef heeceeseele~~399~~

Jevelesmleveesleeos eefleef<eseb e Oeeletveeb heeceer ueeshees YeJeefle Deelee DeJeefle eLeemebYeJeb keew OegeiegCes heeces
elees hejle Deveeleves Oegef hejs~ Oegef Keefvemeefvepeveeb heecemeekeej Fefle vekeejmLeeves DeekeejeosMe~ <eCeg oeves~ efme<eemeefle~
efheheefleM<eefle~ efheefhelmeefle~ heeflelegefceefle~

leveeslesjefveef Jee~~400~~
leveeslesheOeeee oerIeex YeJeefle Deefveef meefve hejs~ efleleebmeefle~ eflelebmeefle~ efleleefve<eefle~ oefjelesjmeeJe&Oeelegke Flevleueeshes eehles~

Deefveef meefve~~401~~
Deefveef meefve hejs oefjelesjvleme ueeshees ve~ oefjemeefle~ oefjef<eefle~

mleewleervevleeesjsJe <eefCe~~402~~
meved kes Deeves hej obYe kes mJej kees Fled F&led nes peelee nw Deewj
DeYeeme kee ueeshe nes peelee nw~~396~~
od kees Oed Deveg<ebie kee ueeshe De kees F Deewj F& leLee Yed kees hed neskej efOehmeefle, Oeerhmeefle~ efMeeer<eefle eget<eefle~

DeiegCe elee kes Deeves hej Deese keer GheOee kes $e+ovle kees Gjd nes peelee nw~~397~~
veeefceveesJeex....... Fleeefo met$e 183 mes GheOee kees oerIe& neskej yegYet<e&efle yevee~

efkeJe SJeb Oegd DeiegCe elee kes Deeves hej heece keer GheOee kees oerIe& nes peelee nw~~398~~
heece kes GheOee kees oerIe& neskej leefvelegb Fefle-efleleebmeefle~

Jeve, leve, Deeefo Fd jefnle Oeeleg kes heece kee ueeshe neslee nw~ efkeJe, Oegd DeiegCe heece
elee kes Deeves hej Deeled kees Deled neslee nw~~399~~
Oegd kes Deeves hej Keve meve peve kes hebece De#ej kees Dekeej DeLee&led 704 met$e mes vekeej kees Dekeej nes peelee
nw~ <eCeg-oeve osveeefme<eemeefle~ heeflelegced Fefleefheheefleef<eefle~ efheefhelmeefle~

Deefved meved kes Deeves hej leved keer GheOee kees oerIe& efJekeuhe mes neslee nw~~400~~
efleleebmeefle, eflelebmeefle, efleleefve<eefle~ oefjelesjmeeJe&Oeelegkes 391 mes Devle kee ueeshe eehle Lee-

Deefved meved kes Deeves hej oefje kes Devle kee ueeshe veneR neslee nw~~401~~
oefjemeefle~ oefjef<eefle~ efooefjemeefle~ efooefjef<eefle~

efveefcee mes hejs eleeefJekeejeiecemLe mleewefle Deewj FVeble kee mekeej <ekeej nes peelee nw~
<elJeYetle meved kes Deeves hej~~402~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(283)

efveefceeelhej eleeefJekeejeiecemLe mleewleervleeesjsJe me <eceeheeles <elJeYetles meefve hejs~ legt<eefle~ efme<esJeefe<eefle~ Fefle
efveeceeled~ metmet<eefle~ efvevelmeefle~ efvevelmeles~ efmce*dhetj_pJeMke=ie=Oe=eeb meefve~ efmce F&<emeves~ efmemceefe<eles~ het
efheheefJe<eles~

het_emleg ve meeled ~~403~~

het_ed Oeelees hej F[d meeled~ het_ed heJeves~ heefJelegefceefle heghet<eefle~ $e+ Deefjefj<eefl e~ Debpe Deefeefpe<eefle~ DeMed
DeefMeefMe<eefle~ efekeeefj<eefle~ ie= efveiejCes~ efpeieefj<eefle~ efpeie efue<eefle~ _ed Deveeojs~ efooefj<eefle~ Oe=_ed DeveJemLeeves efoOeefj<eefle~

eefnmJeefheeeb meefve~~404~~
S<eeb mecemeejCeb YeJeefle meefve hejs~ efhehe=ef<eefle~ meg<eghmeefle~

es efkeJee&~~405~~
es efkeYe&Jeefle Jee hejes#eeeeb meefve e hejs~ eerkeer<eefle efekeer<eles~ legleglmeefle~ cegcet<e&efle cegcet<e&les~ cegceg#eefle~ cegceg#eles~
lmeefle~ yegYeg#eles~ egeg#eefle egeg#eles~

$e+ovlemesjiegCes~~406~~
$e+ovleme Fj YeJeefle DeiegCes hejs~ efekeer<e&efle~ efekeer<e&les~ efeeer<eefle~ efeeer<eles~

Je=*dJe=_eese ~~407~~
Je=*dJe=_eese $e+keejme Gjd YeJeleiegCes hejs~ JegJet<e&les~ efJeJeefj<eles~

eefniegnes meefve~~408~~
legt<eefle~ efmemesJeefe<eefle~ Fme efveece mes megmet<eefle efvevelmeefle~ efvevelmeles~ efmce* het* jJeMeked ie=Oe=eebmeefve
met$e 374 mes Fd nesves mes-efmce[d-eEkeefeled nbmevee-cegmkejevee~ efmemceefe<eles het[d-efheheefJe<eles~

het_ed Oeeleg mes Fd veneR neslee nw~~403~~

heefJelegb Fefleheghet<eefle~ $e+-Deefjefj<eefle~ Dee-Deefeefpe<eefle~ DeMed DeefMeefMe<eefle~ jer-ced keefekeefj<eefle~
ie-efpeieefj<eefle~ efpeieefue<eefle~ ped Deveeoj kejvee~ efooefj<eefle~ Oe=_e-Ietcevee, efoOeefj<eefle~

meved kes Deeves hej ie=n mJehe Deewj e kees mebemeejCe nes peelee nw~~404~~
efhehe=ef<eefle~ meg<eghmeefle~

hejes#ee Deewj meved ceW eJeie& kees keJeie& neslee nw~~405~~

eslegced Fefleefekeer<eefle~ efekeer<eles~ legleglmeefle~ celeg&ced Fefle-$e+ kees Gjd Deewj GheOee kees oerIe& neskej cegcet<e&efle~
cegcet<e&les~ ceesegced Feflecegceg#eefle~ cegceg#eles~ efOej-lmeefle~ Yeesegced FefleyegYeg#eles~ egeg#eefle~ egeg#eles~

DeiegCe ceW $e+oble kees Fjd neslee nw~~406~~

keleg&ced Fefle efekeer<e&efle~ efekeer<e&les~ eer-Kejerovee efeeer<eefle~ efeeer<eles~

DeiegCe kes Deeves hej Je=_ed Deewj Je=*d kes $e+keej kees Gjd neslee nw~~407~~
JegJet<e&les~ efJeJeefj<eles~

meved kes Deeves hej en Deewj iegn kees Fd veneR neslee nw~~408~~

(284)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

eefniegnes meefve ves[d YeJeefle~ efpeIe=#eefle~ efpeIe=#eles~ iegnt mebJejCes~ pegIeg#eefle~ ees jefelegefceefle meved~ egeesjefe<eefle~
lev$eefelegefceefle~ meved~ eflelev$eefe<eefle~ efJeJeejefe<eefle~ efJeJeejefe<eles~ Fleeefo~ SJeb meJe&cegVeseb~
Fefle mebvevle meceehle~

Oeeleese&Meyoeseerefeleb efeeemeceefYenejs~~409~~
efeeemeceefYenejs Jee&ceeveeeleesJe&eveeose&MeyoenCeeefOekeeeeseerefelemeb%ekees ees YeJeefle efeeemeceefYenejs~
MegYeeeefoJeefpe&leeoskemJejlhejes eMeyoes YeJeefle~ efeeemeceefYenej heewve hegveb Ye=MeeLeex Jee~ Ye=Meb YeJeefle hegve hegveJee& YeJeefle~

iegCeeseerefeles~~410~~
DeYeememe iegCees YeJeefle eseerefeles elees hejs~

eseerefeleevleeled ~~411~~
eseerefeleevleeelees kee&ee&lcevesheob YeJeefle~ yeesYeteles~ yeesYetesle~ yeesYeteleeb~ DeyeesYetele~ Deme e Fefle ueeshe~
DeyeesYetefe~ yeesYeteeees~ yeesYetefelee~ yeesYetefe<eer~DeyeesYetefe~ DeyeesYetefe<ele~

oerIeexveeieceme ~~412~~
DeveeiecemeeYeememe oerIeex YeJeefle eseerefeles elees hejs~ heeheeles~ heeheesle~ heeheeleeb~ Deheeheele~

emeeveefve~~413~~
en, end keJeie& kees eJeie& neskej pe en DeYeeme kees FJeCe&, en kees mebemeejCe le=leere kees elegLe& De#ej Ie= SJeb nes
{ mes { <e{es ke mes met$e mes ked neskej efeIe=#eles~ iegnt mebJejCe kejvee~ pegIeg#eefle~ eesjefelegced Fefleegeesjefe<eefle~
leb$eefelegb Fefleeflelev$eefe<eefle~ efJeJeejefe<eefle~ efJeJeejefe<eles~ Fleeefo~
Fme ekeej mes meVeble ekejCe meceehle ngDee~
DeLe eseerefele eleeevle Oeeleg ekejCe eejbYe~

efeee meceefYenej ceW Oeeleg mes eseerefele elee eneslee nw~~409~~

efeee meceefYenej DeLe& ceW Jele&ceeve Oeeleg mes Jeeveeefo e Meyo enCe keer DeefOekelee mes eseerefele meb%eke e
elee neslee nw~
MegYe eeefoJeefpe&le SkemJej mes hejs e elee neslee nw~
efeee meceefYenej efkemes kenles nQ? heewve hegveb Ye=MeeLeex Jee hegve hegve DeLeJee DeefleMee DeLe& kees efeeemeceefYenej
kenles nQ~ Ye=Meb YeJeefle, hegve hegveJee& YeJeefle~ Yet Yet e eCed hejes#ee eseerefele meVebles<eg met$e mes eflJe neskej DeYeeme kees
le=leere De#ej nes ieee nw~

eseerefele elee kes Deeves hej DeYeeme kees iegCe neslee nw~~410~~
eseerefeleevle Oeeleg mes kelee& ceW Deelcevesheo neslee nw~~411~~
les OeeleJe mes Oeeleg meb%ee neskej les efJeYeefe Deekej yeesYeteles yevee~ yeesYetesle, yeesYeteleeb DeyeesYetele~ Deme e met$e mes Dekeej
kee ueeshe neskej Fd efmeed neskej DeyeesYetefe~ yeesYeteeees yeesYetefelee~ yeesYetefe<eer~ yeesYetefe<eles~ DeyeesYetefe<eled~ heheed eles~

eseerefele elee kes Deeves hej Deveeiece DeYeeme kees oerIe& nes peelee nw~~412~~
heeheeles~ heeheesle~ heeheeleeb~ Deheeheele~

Deved elee kes Deeves hej Jebpeve mes hejs e kee ueeshe nes peelee nw~~413~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(285)

Jeeveelhejme eme ueeshees YeJeefle Deveefve elees hejs~ Deheeheefe~

ieleLee&lkeewefues e~~414~~
ieleLee&elees keewefuesLex eseerefelemeb%ekees ees YeJeefle~

DeleesvleesvegmJeejesvegveeefmekeevleme~~415~~
Devegveeefmekeevleme OeeleesjYeememeevles DevegmJeejeiecees YeJeefle eseerefeles hejs~ ebeceles~ kegefue Fefle efkeced? Ye=Meb
hegve hegveJee& eeceefle~

JeefeebefmeOJebefmeYebefmekeefmeheefleheefomkevoecevlees veer~~416~~
S<eeceYeememeevlees veer Deeiecees YeJeefle eseerefeles elees hejs~ JeveerJeeles~ DeefveovegyevOeeveeceiegCesveg<eueeshe~ DeleLe
mebeles meveeremeles~ oveerOJemeles~ yeveerYemeles~ keme ieleew~ keefme ieefleMeemeveees~ DeleLe kemeefle eveerkemeles heveerheleles~
mkeefvojd ieefleMees<eCeees~ eveermkeeles~

IeeOceesjer~~417~~
IeeOeceesefjlesleeesjekeejme F&keejes YeJeefle eseerefeles elees hejs~ pesIeereles~ osOceereles nvlesIveea Jee JeeJeb nvlesIveea
Jee YeJeefle eseerefeles elees hejs DeleLe nefvle pesIveereles~

DeYeemeee~~418~~
DeYeemeelhejme nvlesn&me Iees YeJeefle~

DeleesvleesvegmJeejesvegveeefmekeevleme~~419~~
Fd efmeed neskej Deheeheefe~ Fleeefo~ eceg-heeoefJe#esheCe kejvee~

ieleLe& Oeeleg mes kegefuelee DeLe& ceW eseerefele meb%eke e elee neslee nw~~414~~
Devegveeefmekeevle Oeeleg mes eseerefele elee kes Deeves hej DeYeeme kes
Deble ceW DevegmJeej kee Deeiece nes peelee nw~~415~~
e ecelesebeceles~ kegefue DeLe& ceW nes Ssmee keeeW kene? Ye=Meb hegve hegveJee& eeceefle eneB eseerefele elee veneR
ngDee nw~

Jee, ebme, OJebmed, Yebme, keefme, heefle, heefo, mkebo Oeeleg kees eseerefele elee kes Deeves
hej DeYeeme kes Deble ceW veer kee Deeiece nes peelee nw~~416~~
FovegyebOe kees DeiegCe ceW Deveg<ebie kee ueeshe nes ieee~ JeveerJeeles~ DeleLe ebmelesmeveeremeles~ oveerOJemeles~
yeveerYemeles~ keme-ieceve kejvee~ keefme-ieceve Deewj Meemeve~ DeleLe kemeefleeveerkemeles~ DeleLe heleefleheveerheleles~
mkebefojd-ieefle Deewj Mees<eCe DeLe& ceW nw~ eveermkeeles~

eseerefele elee kes Deeves hej Iee Deewj Ocee kes Deekeej kees F&keej nes peelee nw~~417~~
pesIeereles~ osOceereles~ nved kees Iveer efJekeuhe mes neslee nw DeleLe nefvlepesIveereles~ he#e ceW-pe nved e les~

DeYeeme mes hejs nved kes n kees Ie nes peelee nw~~418~~

eseerefele elee kes Deeves hej Devegveeefmekeeble nesves mes Oeeleg kes DeYeeme kes Deble ceW
DevegmJeej kee Deeiece nes peelee nw~~419~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(286)

efle*vle:

OeeleesjYeememe Dele DeekeejemeevleesvegmJeejeiecees YeJeefle eseerefeles hejs~ pebIeveles~

es Jee~~420~~
ekeejeoeJeiegCes elees hejs Keefvemeefvepeveecevleme Deekeejes YeJeefle Jee~ Keveg DeJeoejCes~ ebKeveles~ eeKeeeles~ <eCeg
oeves~ mebmeveles~ meemeeeles~ pebpeveles~ peepeeeles~

mJeefhemeefceJes_eeb eseerefeles~~421~~
S<eeb Oeeletveeb mecemeejCeb YeJeefle eseerefeles hejs~ ef_e<Jehed Mees~ mees<egheles~ mece mJeve OJeve Meyos~ mesefmeceles~ Jes_ed
mebJejCes~ DeleLe Jeeefle JesJeereles~

Dee&eMveeletCeg&metefemetef$ecetef$eYee~~422~~
SYe hejeseerefelemeb%ekees ees YeJeefle~

eseerefeles e~~423~~
Deefe&mebeesieeeese iegCees YeJeefle eseerefeles~ Dekeejme jshejme efefeYe&Jeefle ekeejsefhe~ Dejee&les~ mce= Oew efevleeeeb~
meemcee&les~ Ded ieleeww~ Deeeles~ DeMed Yeespeves~ DeMeeMeles~ eCeesveteles~ meted hewMetv es~ meesmeteles~ met$e DeJeceeseves~
meesmet$eles~ cet$e eeJeCes~ ceescet$eles~

Deeerex~~424~~
Meer*es Deed ees YeJeefle ekeejs hejs~ MeeMeeles~ JeeJeeles~ peesnteles~ peenereles~ osOeereles~ cesceereles~ pesieereles~ hesheereles~
lesereles~ DeJemes<eereles~ pesnereles~ osoerJeles~ mees<eteles~ veeveeles~ DeefYe<ees<eteles~ DeMeeMeles~ eseereles~ eee hetpeeefveMeeceveees~
pebIeveles~

DeiegCe ekeej elee kes Deeves hej Keve meve peve kes Deble kees efJekeuhe
mes Deekeej kees peelee nw~~420~~
Keveg-DeJeoejCe kejvee-Keesovee~ ebKeveles, eeKeeeles~
<eCeg-oeve osvee, mebmeveles, meemeeeles~ pebpeveles, peepeeeles~

eseerefele elee kes Deeves hej mJehe, mece Deewj Jes_ed Oeeleg kees mebemeejCe nes peelee
nw~~421~~
ef_e<Jehe-mees<egheles~ mece mJeve OJeve-Meyo kejvee~ mesefmeceles~ mece kees mebemeejCe ceW efmece ngDee nw DeleLe
Jeeefle~ JesJesJeereles~ $e+ Oeeleg nw-

$e+, Ded DeMed, TCeg& veg metefe metef$e cetef$e mes hejs eseerefele e elee neslee nw~~422~~
eseerefele ceW $e+ Deewj mebeesieeefo kees iegCe neslee nw~~423~~
ekeej kes Deeves hej Yeer Dekeej Deewj jkeej kees eflJe neslee nw~ Dejee&les~ mce= Oew -efebleJeve kejvee~ meemcee&les~
Deeeles~ 412 mes DeYeeme kees oerIe& nes jne nw~ DeMed-Yeespeve kejveeDeMeeMeles~ eesCeexveteles~ met$e-hewMegve kejvee~
meesmeteles~ met$e-DeJeceeseves~ meesmet$eles~ cet$e-eeJeCe kejvee~ ceescet$eles~

ekeej kes Deeves hej Meer*d kes Deed kees ed nes peelee nw~~424~~
MeeMeeles~ JeeJeeles~ peesnteles~ peenereles~ osOeereles~ cesceereles~ pesieereles~ hesheereles~ lesereles~ DeJemes<eereles~ pesnereles~
osoerJeles~ mees<eteles~ veeveeles~ DeefYe<ees<eteles~ DeMeeMeles~ eseerele~ eeed-hetpee kejvee Deewj efveMeeceve kejvee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(287)

eee efkeeseerefeles~~425~~
eee efkeYe&Jeefle eseerefeles hejs~ DeleLe eeeefle eseereles~ DeleLe legoefle leeslegeles~

$e+le F&ovleefJeeseerefeleefeVeeefe<eg~~426~~
$e+ovleme efJeeseerefeleefevedDeeefe<eg hejle F&ovlees YeJeefle~~ cesceereles~ ceescegeles~ jesOeles~ yeesYegpeles~ eesegpeles~
lebleveles~ cebceveles~ eseereles~

peheeoerveeb e~~427~~
peheeoerveeceYeememeevleesvegmJeejeiecees YeJeefle eseerefeles hejs~ pehepeYeonobMeYeeheMe <e[sles peheeoe~ pehe ceevemes
Ye=Meb hegve hegveJee& ieefn&leb peheefle peeheles~ peYe pe=Yeer iee$eefJeveeces~ Ye=Meb hegve hegveJee& peYeefle peeYeles~ on YemceerkejCes~
oboeles~ obMe oMeves~ oboMeles~ Yeees DeJeceo&ves~ Ye=Meb Yeveefe yecYepeles~ heMe Fefle meew$eer Oeeleg~ Ye=Meb heMeefle~ hebheMeles~

ejheueese hejmeeme~~428~~
ejheueesjYeememeevleesvegmJeejeiece hejmeemeese YeJeefle eseerefeles hejs~ DeYe JeYe ceYe ej efjefJe efOeefJe ieleLee&~
Ye=Meb hegve hegveJee& ieefn&leb ejefle eete&les~ hebhegueles~ Jeseereles~

$e+celees jer~~429~~
$e+celees OeeleesjYeememeevlees jer Deeiecees YeJeefle~ eseerefeles hejs~ ener*d Gheeoeves-ie=efnpee Fleeefovee mebemeejCeced~
Ye=Meb hegve hegveJee& ieefn&leb ie=Ceeefle~ pejerie=eles~ ve=leer iee$eefJe#eshes~

eseerefele kes Deeves hej eee kees keJeie& nes peelee nw~~425~~
DeleLe eeeefleeskeereles~ DeleLe legoefleleeslegeles~

efJe eseerefele efeved Deewj Deee, elee kes Deeves hej $e+ovle kes Deble ceW F& nes peelee nw~~426~~
cesceereles~ ceescegeles~ jesOeles~ yeesYegpeles~ eesegpeles~ lebleveles~ cebceveles~ eseereles~

eseerefele elee kes Deeves hej peheeefo kees DeYeeme kes Deble ceW DevegmJeej kee Deeiece nes
peelee nw~~427~~
efveboe DeLe& ceW-peheeefo mes keee-keee uesvee? pehe, peYe, on, obMe, Yee Deewj heMe es n Oeeleg uesvee eeefn S~
pehe-ceeveme ceW pehevee~ Ye=Meb, hegve hegveJee&, ieefn&leb peheefle pebpeheles~ peYed pe=Yeer pebYeeF& uesvee~ peeYeles~ on-Yemce
kejvee~ oboeles-obMe-keeveeoboMeles~ YeeDeJeceo&ve-lees[vee~ Ye=Meb YeveefeyecYepeles~ heMeb en Oeeleg met$e ceW nw~
Ye=Meb heMeeflehebheMeles~

eseerefele elee kes Deeves hej ej heue kes DeYeeme kes Deble ceW DevegmJeej Deeiece Deewj
hej kes Dekeej kees Gkeej nes peelee nw~~428~~
DeYe JeYe ceYe ej efjefJe efOeefJe Oeeleg-ieleLe nw~ Ye=Meb-ieefnleb Jee eefjleeete&les~ hebhegueles~

eseerefele kes Deeves hej $e+keejeble kes DeYeeme kes Deble ceW jer kee Deeiece neslee nw~~429~~
Ye=Meb enCeeefle pejerie=eles~ ve=leer-ve=le kejvee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(288)

efle*vle:

ve=leseseerefeles~~430~~
ve=lesve&keejme Cekeejes ve YeJeefle eseerefeles hejs~ vejerve=leles~ hejerhe=eles~ eesete&les SJeb meJe JesefoleJeb~
Fefle eseerefeleekejCeced ~~

leme uegiJee~~431~~
1

leme eseerefeleme uegiJee YeJeefle~ eme mLeeves ees efJeOeereles me mLeeveerlej DeeosMe~ mLeeveerJe YeJeleeosMe~
eke=efleenCes eseerefeleuegievlemeeefhe enCeb~ Oeelegeke=leerveeb enCes eseerefeleuegievlemeeefhe Oeeleese&nCeb YeJeleerefle efJe&eveeefo
keee YeJeefle~~ eke&jerleb hejmcewheoceoeoew Meles~

eke&jerleee~~432~~
eke&jerleeeleesJee& F[d YeJeefle Jeeveeoew iegefCeefve meeJe&Oeeleg kes hejs~

efeueeshes e eseerefele~~433~~
efeueeshesDeeefeueeshes e hejmcewheob YeJeefle~ DeleLe YeJeefle yeesYeJeerefle yeesYeesefle yeesYetle~ mJejeoeefJeJeCeex-JeCee&vleme OeeleesefjegJeew~
yeesYegJeefle~ yeesYeteeled yeesYeteeleeb yeesYeteg~ yeesYeJeerleg yeesYeesleg~ yeesYetleeled yeesYetleeb yeesYegJeleg~ yeesYetefn yeesYetleeled yeesYetleb yeesYetle~
DeyeesYeJeerled DeyeesYeesled DeyeesYetleeb DeyeesYegJeg~ heeheeerefle~ heeheefe heehee heeheeefle~ heeheeeled ~ heeheeg heeheeeled heeheeeb
heeheeleg~ ngOeg[dYeeb nsef&~~ heeheefiOe heeheeeled heeheeb heehee~ Deheeheeerled Deheeheked Deheeheeeb Deheeheeg~~ gCeefo mece=ew~
veeveboerefle veevebefle veeveble veeveboefle~ OJebmeg ieleew e~ oveerOJemeerefle oveerOJemle~ oveerOJemeefle SJeb meJe&ceJeievleJeb~ MesMeeerefle~~

eseerefele ceW ve=le kes vekeej kees Cekeej veneR neslee nw~~430~~
vejerve=leles~ hejerhe=eles~ eeset&eles~ Fmeer ekeej mes meYeer he yevee uesvee eeefnS~
Fme ekeej mes eseerefele ekejCe meceehle ngDee~

Gme eseerefele eleekee efJekeuhe mes uegked neslee nw~~431~~

efpemekes mLeeve ceW pees efkeee peelee nw Jen mLeeveerlej DeeosMe nw~ mLeeveer kes meceeve ner DeeosMe neslee nw~ eke=efle kes
enCekejves ceW eseerefele uegievle kee Yeer enCe neslee nw~ Oeeleg Deewj eke=efle kes enCe kejves ceW eseerefele uegievle Oeeleg kee Yeer
enCe neslee nw~ Fme ekeej mes keee& neslee nw~ Deoeefo ceW eke&jerle hejmcewheoer nes peelee nw~

Jeeveeefo iegCeer meeJe&Oeelegke kes Deeves hej eke&jerle Oeeleg mes F&d efJekeuhe mes neslee nw~~432~~
efe Deeefe elee kes ueeshe nesves hej hejmcewheo neslee nw~~433~~
DeleLe YeJeefleFd iegCe neskej oerIe& neskej yeesYeJeerefle Fd kes DeYeeJe ceW-yeesYeesefle~ yeesYetle~ yeesYet Deefvle
mJejeoeefJeJeCeexJeCee&vleme OeeleesefjegJeew met$e 83 mes yeesYegJeefle vekeej kee ueeshe ngDee nw~ yeesYeteeled ~ yeesYeJeerleg, yeesYeesleg~
DeyeesYeJeerled, DeyeesYeesled ~
hee-heeheeesefle, heeheefe~ heeheeeled ~ heeheeerleg, heeheeg~ ngOeg[dYeeb nsefOe& met$e mes heeheefiOe~ Deheeheeerled,
Deheeheked Jeeveeefmees mes efo efme kee ueeshe Deewj ed kees ked neskej Deheeheke yevee~
gveefo-mece= nesvee~ veeveboerefo~ veevebefle OJebmeg-ieefle DeLe& ceW nw~ 416 met$emes veer kee Deeiece ngDee nw~ oveer
OJemeerefle~ MesMeeerefle, MesMesefle~
Fmeer ekeej mes meYeer mecePe uesvee eeefnS~
1. uegefke meefle eseerefeleme eke&jerlemeb%ee yeesJee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(289)

ve efleyevegyevOeieCemebKewkemJejeses<eg~~434~~
efleyevegyevOeieCemebKewkemJej SefYees<eg efveoeves<eg eke=efleenCes~ eseerefeleuegievleme enCeb ve YeJeefle~~ eflehee Gesmees<eJeerefle mees<eesefle~ mees<eteeled~ mees<eJeerleg mees<eesleg mees<etleeled mees<etleeb mees <etleeb mees<egJeleg~ mees<etefn mees<etleeled mees<etleb mees<etle~
mees<eJeeefCe mees<eJeeJe mees<eJeece~~ eflehee efveoxMeeled metles heeceeefceefle iegCeeles<esOees ve meeled~ DevegyevOeeses-MesefMele MesMeefle~
efMe* meeJe&Oeelegkes Fefle *evegyevOe Fefle efveoxMeeled iegCees ve YeJeefle~~ iegCeeses-eeskeeserefle~ kegeosjefveefveedeqmJeefle iegCeeefle<esOees
ve meeled~ mebKeeses-jesoerefle jesjesefe~ oeefo heekees ieCe Fefle oeos meeJe&Oeelegkes FleerCed ve meeled~ SkemJejesesheeheeerefle~ Deefve[skemJejeoele~ FleskemJejeefOekeejs heefeJeeerleeefovesd-eefle<esOees ve meeled~~ JeeJeeerefle~ JeeJeefe JeeJee
JeeJeeefle~ peensefle~ oeosefle oee oeoefle~

DeYemleme eesheOeeee veeefceve mJejs iegefCeefve meeJe&Oeelegkes~~435~~

DeYemleme eesheOeeee veeefcevees iegCees ve YeJeefle mJejeoew iegefCeefve meeJe&Oeelegkes hejs~ DeleLe hegve hegveJee& oerJeefle osefoJeerefle~

JeesJe&eves es~~436~~
Oeeleese&keejJekeejeesueexhees YeJeefle ekeejJeefpe&les Jeeves e hejs~ ososefle osetle osefoJeefle~ mees<eJeerefle mees<eesefle~ veevenerefle
veeveef~ DeefYe<ees<eJeerefle DeefYe<ees<eesefle~ hegve hegveJee& eerCeeefle eseereerefle esesefle~ leeleesoerefle leesleesefe~

efj jes jer e uegefke~~437~~

$e+celees OeelesjYeememeevles efj jes jer e YeJeefle eseerefeleme uegefke~ ceefjcejerefle cece&jerefle cejercejerefle~ ceefjceefe& cece&efe&
cejerceefe&~ cece=&le cejerce=le ceefjce=le~ cece&efle cejerceefle ceefjceefle~ cejercejeref<e cece&jeref<e ceefjcejeref<e~ ceefjceef<e& cece&ef<e cejerceef<e&~

eflehed, DevegyebOe, iegCe, mebKee Deewj Ske mJej kes kenves hej
eseerefele uegievle kee enCe veneR neslee nw~~434~~
eflehed mes kenves hej-mees<eJeerefle mees<eesefle, mees<eteeled ~ mees<eJeerleg mees<eesleg~ meesmetefn~ mees<eJeeefCe mees<eJeeJe mees<eJeeced, eflehed
kes eje efveoxMe nesves mes metles heeceeb 111 met$e mes leerveeW ceW iegCe kee eefle<esOe veneR neslee nw~
DevegyebOe mes kenves hej-MesefMele MesMeefle~ Meer[ meeJe&Oeelegkes Fme met$e mes Devegyeb Oe nesves mes iegCe veneR neslee nw~
iegCe mes kenves hej-keg-kegefuelee~ eeskeeserefle kegeosjefveefveeefdmJeefle Fme iegCe kee eefle<esOe veneR ngDee nw~
mebKee kes kenves hej-jesoerefle, jesjesefe~ oeefo heekees ieCe oeefo mes meeJe&Oeelegke ceW FCed veneR neslee nw~
Ske mJej kes kenves hej-heeheeerefle Deefve[skemJejeoeled Fleske mJej kes DeefOekeej ceW heefe Jeefe Fleeefo mes Fd
kee eefle<esOe veneR neslee nw~ JeeJeeerefle, JeeJeefe~ peesnefle~ oeosefle~

mJejeefo iegCeer meeJe&Oeelegke kes Deeves hej DeYemle Deewj veeefce GheOee kees iegCe veneR neslee nw~~ 435~~
DeleLe oerJeefleosefoJeerefle-veeres kes met$e mes iegCe kee efve<esOe ngDee~

ekeej Jeefpe&le Jebpeve kes Deeves hej Oeeleg kes ekeej Jekeej kee ueeshe nes peelee nw~~436~~
osetle osefoJeefle dJees Met"ew heeces e 392 met$e mes Tkeej neskej osefo T lemed osetle yevee~
ososefle~ mees<eJeerefle, mees<eesefle~ veevenerefle, veeveef~ DeleLe eerCeeefleeseeerefle, esesefle~ leesleesoerefle, leesleesefe~

eseerefele uegked nesves hej $e+keej Jeeues Oeeleg kes DeYeeme kes Deble ceW
efj jd jer Deeiece nes peeles nQ~~437~~

(290)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

cejerce=Le cece=&Le ceefjce=Le~ cejerce=Le cece=&Le ceefjce=Le~ cejercejerefce cece&jerefce ceefjcejerefce~ ceefjceefce& cece&efce& cejerceefce&~ ceefjce=Je
cece=&Je cejerce=Je~ ceefjce=ce cece=&ce~ cejerce=ce~ ceefjce=eeled cece&=eeled cejerce=eeled~ ceefjcejerleg cece&jerleg cejercejerleg~ cejerceleg& cece&leg&
ceefjceleg&~ ceefjce=leeled cece=&leeled cejerce=leeled ~ ceefjce=leeb cece=&leeb cece&leeb cece&leg cece&leeb ceefjceleg~ ceefjce=efn cece=&efn cejerce=efn~ ceefjce=leeled
cece&=leeled ~ cejerce=leeled ~ ceefjce=leb cece=&leb cejerce=leb~ ceefjce=leb ceefjce=le cece&le cejerce=le~ ceefjcejeefCe cece&jeefCe cejercejeefCe~ ceefjcejeJe
cece&jeJe cejercejeJe~ ceefjcejece cece&jece cejercejece~ Deceefjcejerled Decece&jerled Decejercejerled~ Deceefjce Decece& Decejerce~
Deceefjce=leeb Decece=&leeb Decejerce=leeb Deceefjce Decece& Decejerce~ Deceefjcejer Decece&jer Decejercejer~ Deceefjce=leb Decece=&legb
Decejerce=leb~ Deceefjce=le Decece=&le Decejerce=le~ Deceefjcejb Decece&jb Decejercejb~ Deceefjce=Je Decece&=Je Decejerce=Je~ Deceefjce=ce Decece=&ce
Decejerce=ce~ SJeceYemleme eesheOeeee Fleeefovee iegCees ve YeJeefle~~ ve=efle iee$eefJe#esheCes~

ve=leseseerefeles~~438~~
ve=lesve&keejme Cekeejes ve YeJeefle eseerefeles hejs~~ veefjve=leerefle veve=&leerefle vejerve=leerefle~ veefjve=efe& veve&efe& vejerveefe&~ veefjve=le
veve=&le vejerve=le~ veve=&leefle vejerve=leefle veefjve=leefle ~ ceescegeerefle ceesceesefe ceescege ceescegeefle~ jesOeerefle jesjesef jes jesOeefle~
yeesYegpeerefle yeesYeesefe yeesYege yeesYegpeefle~ eesegpeerefle eeseesefe eesege eesegpeefle~ lebleveerefle leblebefle leblele lebleveefle~ cebceveerefle
cebcebefle cebcele cebceveefle~~ pebpeheerefle pebpeefhle pebpehle pebpeheefle~ eefjkejerefle eke&jerefle ejerkejerefle~ eefjkeefe& eke&efe&
ejerkeefe&~ eefjke=le eke=&le ejerele~ eefjeefle ee&efle ejereefle~ eseeer efle esesefle eseerle esefeeefle~ JeefjJejerefle
JeJe&jerefle JejerJejerefle~ JeefjJeefe& JeJJe&efe& JejerJeefe&~ JeefjJe=le JeJe&=le JejerJe=le~ Jeefjeefle JeJe&efle Jejereefle~ pejerie=nerefle peie=&nerefle
peefjie=nerefle~ peefjieef{& peie&ef{& pejerieef{&~

ve $e+le~~439~~
{s {ueeshes $e+celeesOee&leesoeaIees ve YeJeefle~ peefjie={ peie=&{ pejerie={~ peefjie=nefle peiie=&nefle pejerie=nefle~ peefjie=neref<e
peie=&neref<e pejerie=neref<e~ peefjIeef#e& peIe&ef#e& pejerIeef#e&~ peefjie={ peie=&{ pejerie={~ peefjie={ peie=&{ pejerie={~ peefjie=nerefce peie=&nerefce
pejerie=nerefce~ peefjieefe& peie&efe& pejerieefe&~ peefjie= peie=& pejerie=~ peefjie=e peie=&epejerie=e~~ peefjie=eeled peie=&eeled
pejerie=eeled~ pejerie=nerleg peiie=nerleg peefjie=nerleg~ peefjie{g& peie&{g& pejerie{g&~ peefjie= {eled peie=&{eled pejerie={eled~ peefjie={eb peie=&{eb
pejerie={eb~ peefjie=nleg peie=&nleg pejerie=nleg~ peefjie=ef{ peie=&ef{~ peefjie={eled peie=&{eled pejerie={eled~ peefjie={b peie=&{b pejerie={b~ peie=&{
peefjie={ pejerie={~ peefjie=neefCe peie=&neefCe~ pejerie=neefCe~ peefjie=neJe peie=&neJe pejerie=neJe~ pejerie=nece peie=&nece peefjie={ pejerie={~
peefjie=neefCe peie=&neefCe~ pejerie=neefCe~ peefjie=neJe peie=&neJe pejerie=neJe~ pejerie=nece peie=&nece peefjie=nece~ Depejerie=nerled Depeie&=nerled
Depeefjie=nerled~ Depeefjie={eb Depeie=&{eb Depejerie={eb~ Depejerie=ng Depeie&=ng Depeefjie=ng~ Depejerie=ner Depeie=&ner Depeefjie=ner~
ece mes GoenjCe-ceefjcejerefle, cece&jerefle cejercejerefle~ ceefjceefe&, cece&efe& cejerceefe&~ ve=leer-ve=le kejvee~

eseerefele ceW ve=le kes vekeej kees Cekeej veneR neslee nw~~438~~
veefjve=leerefle veve=&leerefle vejerve=leerefle~ veefjveefle& veve&efe& vejerveefe&~ ceged-ceescegeerefle ceesceesefe~ jesOeerefle, jesjesef~ yeesYegpeerefle
yeesYeesefe~ lebleveerefle~ cebceveerefle~ pebpeheerefle~ ke=-eefjkejerefle eke&jerefle, ejerkejerefle~ eefjkeefe&, eke&efe& ejerkeefe&~ JeefjJejerefle
pejerie=nerefle~
peefjie=n lemed nw nes { mes n kees {d SJeb leJeie& kees Yeer { neskej-

{ kes Deeves hej { kee ueeshe nesves mes $e+ceeved Oeeleg kees oerIe& veneR neslee nw~~439~~
Fme efveece mes peefjie={, peie=&{ pejerie={ ceW oerIe& veneR ngDee~ emleveer kes efme ceW-

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(291)

ve jeled ~~440~~
jsheelhej mebeesieevlees ueeshees ve YeJeefle~ DepeefjIed& DepeIed& DepejerIe&d~ Depeefjie={b Depeie=&{b Depejerie={b~ Depeefjie={
Depeie={ Depejerie={~ Depejerie=nb Depeie=&nb Depeefjie=nb~ Depeie=& Depeefjie= Depejerie=~ Depeiie&=e Depejerie=e Depeefjie=e~
Fefle eseerefeleuegievlee~

Fvkeeefjleb OeelJeLex~~441~~
veecve keeefjlemeb%eke FvYeJeefle OeelJeLex~

Fefve efuemeeveskee#ejmeevleme mJejeosueexhe~~442~~

Deveskee#ejme efueme DevlemJejeosueexhees YeJeefle Fefve hejs~ Fefmleveeefleeeceefle Deeflenmleeefle~ nefueb ie=Ceeefle~

ve nefuekeuees~~443~~
nefuekeueesJe=&efve& YeJeefle~ nueeefle~ keueeefle~ Depenueled ~ Deekeueled~ ke=leeefle~ Deeke=leled~ Jeeb meceeeoeefle~
mebJeeeefle~ meceJeeled~ Jece&Cee meVeeefle mebJece&eefle~ meceJece&led~ lelkejesefle leoees Fefle Fved~ cegC[b kejesefle cegC[eefle~
DecegcegC[led~ SJeb efceeeefle~ Deefceefceeled~ met$eceees met$eeefle~ Demegmet$eled~

meleeLe&Jesoeveecevle Deehed keeefjles~~444~~

meleeLe&Jesoeveecevle Deehed YeJeefle keeefjles hejs~ meleceees meleeheeefle~ SJeb DeLee&heeefle~

ve mJejeos~~445~~
mJejeosoeaIeex ve YeJeefle Fve eCed hejs~ Deeefe&Leheled~ Jesoeheeefle~ DeefJeJesoheled~

jshe mes hejs mebeesieevle kee ueeshe veneR neslee nw~~440~~

DepeefjIe&d, DepeIe&d, DepejerIed& ceW d kee mebeesieevle ueeshe veneR ngDee~ Fleeefo~
Fme ekeej mes eseerefele uegievle ekejCe meceehle ngDee~

Oeeleg DeLe& ceW veece mes keeefjle meb%eke Fved elee neslee nw~~441~~
Fved kes Deeves hej Deveskee#ej Jeeues efuebie kes Devle mJej kees Deeefo kejkes ueeshe neslee nw~~442~~
nefmlevee Deefleeeceefle-neLeer kes eje GuuebIeve kejlee nw~
Deefle nefmleved Fved nmled-nefmle Deeflenefmle les OeeleJe mes Oeeleg meb%ee neskej Fved efJekejCe Deewj iegCe neskej
Deeflenmleeefle yevee~ nefueb ie=Ceeefle~

nefue Deewj keefue ceW Je=ef veneR nesleer nw~~443~~

nueeefle keueeefle~ Depenueled Deekeueled~ Deeleveer kes he kee Ske vecetvee efoKee ieee nw yeekeer oMeeW uekeej
hetJeexe ekeej mecePe uesvee~ ke=efle ie=Ceeefleke=leeefle~ Deeke=leled~ Jeeb meceeeoeefle mebJeeeefle~ meceJeeled ~ kece&Cee
mebveeeflemebJece&eefle~ meceJee&led ~ lelkejesefle leoees Fved Fme efveece mes cegC[b kejeseflecegC[eefle~ DecegcegC[led~ efceeb
kejesefleefceeeefle~ Deefceefceeled~ met$eceeesmet$eeefle~ Demegmet$eled~

keeefjle elee kes Deeves hej mele, DeLe& Deewj Jeso kes Deble ceW Deehed nes peelee nw~~444~~
meleceeesmeleeheeefle~ DeLe&ceeesDeLee&heeefle~ JesoceeesJesoeheeefle~

Fved Deewj eCed kes Deeves hej mJej keer Deeefo kees oerIe& veneR neslee nw~~445~~
Deeefle&Leheled~ DeefJeJesoheled~

(292)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

jMeyo $e+lees ueIeesJe&eveeos~~446~~

Jeeveeosjveskee#ejme efueme ueIees $e+lees jMeyoeosMees YeJeefle Fefve hejs~ he=Le eKeeves~ he=Lebg kejesefle eLeeefle~
DeefheeLeled~ ce=obg kejesefle ceoeefle~ Deefceceoled~ {b kejesefle {eefle~ Deefo{led~ ke=Meb kejesefle eMeeefle~ DeefeeMeled~ Ye=Meb
kejesefle YeMeeefle DeefyeYeMeled~ heefjJe={b kejesefle heefje{eefle hee&efJee{led~ Fleeefo~

he=Legb ce=obg {b ewJe ke=Meb e Ye=MecesJe e~

heefjhetJe Je={b ewJe <e[sleeVeefJeOeew mcejsled ~~1~~

Oeeleese nsleew~~447~~
nslegkele&=keJeeheejs Jee&ceeveeelees keeefjlemeb%eke Fved YeJeefle~ GJeCe&me peevlemeeheJeie&hejmeeJeCex FleYemeeJeCe&me
Fkeej~~ oerIeex ueIeesjmJejeoerveeefceefle oerIe&~ YeJeefle keefeeceve eegbes YeeJeeefle YeeJeeles~ YeeJeesled~ YeeJeeleg~ DeYeeJeeled~
FvJeeveeosYeeefcelegelJeeled meJex<eeefceveleeeveecegYeeheefolJeced ~~ DeyeerYeJeled~ YeeJeeeees~ YeeJeefelee~ YeeJeeled~ YeeJeefe<eer~
YeeJeefe<eefle~ YeeJeefe<eles~ DeYeeJeefe<eled DeYeeJeefe<ele~ heeeeefle~ Deheerheeled~ SOeeefle SsefoOeled~ vevoeefle~ Devevevoled~
ebmeeefle Demeebmeled~

MeeemeeeJeeJesheeefceefve~~448~~
S<eeceeefeYe&Jeefle Fefleve hejs~ Meeeeefle~ DeMeerMeeled~ eeeefle~ Deefeeled ~ DeJemeeeeefle~ DeJeemeer<eeled~ eeeefle~

Fved kes Deeves Jeeveeefo Deveskee#ej ueIeg efuebie kes $e+ kees jkeej nes peelee nw~~446~~
he=Le-eKeeve kejvee~ he=Legb kejesefleeLeeefle, $e+ kees jd ngDee nw DeefheeLeled ~ ce=ogb kejesefleceoeefle~ DeefYeceoled ~
{b kejesefle{eefle~ Deefo{led~ ke=Meb kejesefleeMeeefle~ DeefeeMeled~ Ye=Meb kejesef leYeMeeefle, DeefyeYeMeled~ heefjJe={b
kejesefle heefje{eefle~ hee&efJee{led~ Fleeefo~
MueeskeeLe&-he=Leg, ce=og, {, ke=Me, Ye=Me Deewj heefjJe={ es n nQ efpevekes $e+ kees jd neslee nw~~1~~
DeLe esjCeeLe&ke Oeeleg kee ekejCe

nsleg kele&=ke Jeeheej ceW Jele&ceeve Oeeleg mes keeefjle meb%eke Fved elee neslee nw~~447~~
keesF& neslee nw Deewj Deve keesF& Gmekees esjCee oslee nw~ Fme DeLe& ceW keeefjle meb%eke Fved neslee nw Deewj ngDee nw~ oerIeex
ueIeesjmJejeoerveeb 222 met$e mes Je=ef neskej Yeew F nw Deew DeeJed mes YeeefJe yevee les OeeleJe mes Oeeleg meb%ee neskej Deved
efJekejCe Deewj iegCe kejkes YeeJeeefle yevee FveepeeosYeeced met$e 37 mes FVeble Oeeleg GYeeheoer nesleer nQ Dele YeeJeeles~ Ssmes
ner omeeW uekeejeW ceW osefKees~
YeeJeeefle, YeeJeeles~ YeeJeesled, YeeJeesle~ YeeJeeleg, YeeJeeleeb~ DeYeeJeeled, DeYeeJeele~ met$e 295 mes oerIe& ngDee~
DeyeerYeJeled~ YeeJeeeekeej YeeJeeeees~ YeeJeefelee~ YeeJeeled, YeeJeefe<eer~ YeeJeefe<eefle, YeeJeefe<eles~ DeYeeJeefe<eled, DeYeeJeefe<ele~
heed-heeeeefle-hekeJeelee nw~ heeeeefle~ Deheerheeled ~
SOeeefle~ SsefoOeled~ vevoeefle~ Devevevoled ~
ebmeeefle~ Demeebeled~

Fved elee kes Deeves hej Mee e mee e Jee Deewj Jeshed Oeeleg mes Deeed neslee nw~~448~~
Meeeefle~ eeefle~ Deefeeled~ DeJemeeeeefle~ DeJeemeer<eeled~ eeeefle~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(293)

elesefve&leced ~~449~~
elesefve&leb mebemeejCeb YeJeefle keeefjles e mebeCees hejees~~ DepetnJeled~ Jeeeeefle~ DeefJeJeeled~ Jeeeeefle~ DeJeerJeeled~
heeeeefle~

ueeshe efheyelesjereeYeememe ~~450~~

efheyelesjYeememe F&Jeefle GheOeeeee ueeshees YeJeefle Fefve eChejs~ Deheerheled~ Deeoeefle~ Deeefooled ~ Jeeeeefle
DeJeerJeeled~ neJeeefle DepetnJeled ~

Deefe&eryueerjerkevegeer#ceeeeovleeveecevle hees eueeshees iegCee veeefceveeced ~~451~~

Delee&oerveeceeovleeveeb e hekeejesvlees YeJeefle eLeemebYeJeb eueeshee veeefceveeb iegCee Fefve hejs~ Dehe&eefle Deefhhe&heled~
sheeefle~ Deefpeefheled~ yueer JejCes~ yuesheeefle~ Deefyeefyueheled~ jer*d eJeCes~ jsheeefle Dejerefjheled~ keveteer Meyos~ keveesheeefle~
Deegegheled~ #ceeeer efJeOetveves~ #ceeheeefle~ Deefe#ceheled~ sheeefle Deefpeheled~ Oeeheeefle~ DeoerOeheled~ ceeheeefle Deceerceheled~
mLeeheeefle~ mLeeheesled~ DemLeeheeled~

eflelesefjled ~~452~~
eflelesefjJeefle Fefve eCed hejs~ Deefleefheled Ieeheeefle~

efpeIelesJee&~~453~~
efpeIelesJee& FJeefle Fefle eChejs~ DeefpeefIeheled~ DeefpeIeheled~ osJeeefle~ DeoerefoJeled~ meeJeeefle~ Demet<egJeled~ veneefle~
Deveervenled~ DeefYe<eeJeeefle~ DeeMeeefle~ DeeefMeMeled~ eeeeefle~ Deeereeled~ leesoeefle~ Deletogoled~ ceejeefle~ Deceercejled ~
ceeseeefle~ Decetcegeled ~ jesOeeefle~ DeOeled ~ Yeespeeefle DeyetYegpeled ~ eespeeefle~ Deetegpeled ~ leeveeefle~ Deleerleveled ~
ceeveeefle~ Deceerceveled ~ keejeefle~ Deeerkejled ~

keeefjle elee, eCed Deewj meved kes Deeves hej e kees efvele ner mebemeejCe neslee nw~~449~~
DepetnJeled~ Jeeeeefle~ DeefJeJeeled ~ Jeeeeefle~ DeJeJeereled~ heeeeefle~

Fved eCed kes Deeves hej hee kes DeYeeme kees F& Deewj GheOee kee ueeshe nes peelee nw~~450~~
Deheerheled~ Deod-Deeoeefle~ Deeefooled~ Jeeeeefle~ DeJeJeereled~ ng-neJeeefle~ DepetnJeled ~

$e+ er yueer jer, keveteer #cee Deeefo Oeeleg Deewj Deekeejeble Oeeleg kes Deble ceW hekeej kee Deeiece nes
peelee nw Deewj Fved kes Deeves hej eLeemebYeJe e kee ueeshe, veeefce kees iegCe nes peelee nw~~451~~
Dehe&eefle Deeefhe&heled~ sheeefle~ Deefpeefheled~ yueer-JejCe~ yuesheeefle~ Deefyeefyueheled~ jer*d-eJeCe kejvee~ jsheeefle~
Dejerefjheled~ keveteer-Meyo kejvee~ keveesheeefle~ Deegegheled~ #ceeeer-efnueevee~ #ceeheeefle~ Deefe#ceheled~ eeheeefle~ DeoerOeheled~
ceeheeefle~ Deceerceheled~ mLeeheeefle~ mLeeeesled~ mLeeheeleg~ DemLeeheeled ~

Fved eCed kes Deeves hej mLee kees efJekeuhe mes Fled neslee nw~~452~~
Deefleefheled~ Ieeheeefle~

Fved eCed kes Deeves hej Iee kees efJekeuhe mes Fled neslee nw~~453~~
DeefpeefIeheled~ DeefpeIeheled~ osJeeefle~ DeoerefoJeled ~ meeJeeefle~ Demet<egJeled~ veneefle~ Deveervenled~ DeefYe<eeJeeefle~
DeeMeeefle~ DeeefMeMeled~ Je=ef neskej-eeeeefle~ Deeereeled~ leesoeefle~ Deletlegoled~ ceejeefle~ Deceercejled~ ceeseeefle Decetcegeled~
jesOeeefle~ keejeefle~ Deeerkejled~ Fleeefo~

(294)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

efmceefpeeer*eefceefve~~454~~
S<eeceekeejes YeJeefle Fefve hejs~ efJemceeheeefle~ Jememceheled ~ efJepeeheeefle~ Jeefpepeheled ~ efJeeeheeefle~ Jeefeeheled~
DeOeeheeefle~ DeOeeefheheled ~ Jeerjeefle DeJeerJejled ~ eeneefle Deefpeenled ~ eesjeefle Deetegjled ~ lev$eeefle Delelev$eled~

ceevegyevOeeveeb mJe~~455~~
ceevegyevOeeveeb Oeeletveeb mJees YeJeefle Fefve hejs~~ DemeesheOeeee oerIeex ve YeJeefle~~ Ieeoees ceevegyevOee~ Ie eseeeb~~
Ieeefle~~ DeefpeIeled ~~ JeLe Yeeeueveees~~ JeLeeefle~ DeefJeJeLeled ~

peefvepe<kevemedjeescevleee~~456~~
S<eeb mJees YeJeefle meefve hejs~ peefve*d eeogYee&Jes~ peveeefle~ Depeerpeveled~ pe<ed Jeeesneveew~ pejeefle Depeerpejled~ eme
jCe oerhleew~ kevemeeefle~ Deefekevemeled~ je jeies~

jesefjefve ce=iejceCes~~457~~
ce=iejceCeeLex Fefve hejs jesjveg<eueeshees YeJeefle~ jpeeefle~ Dejerjpeled~ he#es jeeefle~~ Dejjeled ~ jceg eer[eeeb~
jceeefle~ Dejerjceled~ eceg leceefme Kesos e~ eceeefle~ DeefMeeceled ~

pJeueueeueveceesveghemeiee& Jee~~458~~
Sles meeshemeiee& efveleb ceevegyevOee YeJeefvle~~ Sles Deveghemeiee& Jee ceevegyevOee YeJeefvle~ le$e meeshemeie&he#es ceevegyevOeeveeb
mJe~ pJeue oerhleew epJeueeefle~~ eeefpepJeueled~ ue eue eueves~ eueeefle~ eeefpeueled~ eeueeefle~ eeefpeeueled~
DecevlelJeeled ~~ eCeceeefle~ eeCeerveceled ~ Gheveceeefle~ Gheeveerveceled ~

Fved kes Deeves hej efmce, efpe, eer Deewj F*d kees Deekeej nes peelee nw~~454~~
efJemceeheeefle~ Jeefmemceheled~ efJepeeheeefle~ Jeefppeheled~ efJeeeheeefle~ Jeefeeheled~ DeOeeheeefle~ DeOeeefheheled~ Jeejeefle~
DeJeerJejled~ eeneefle~ Deefpeenled~ eesjeefle~ Deetegjled~

Fved kes Deeves hej ceevegyebOe Oeeleg kees mJe nes peelee nw~~455~~
De keer GheOee kees oerIe& veneR neslee nw~ Ieeefo Oeeleg ceevegyebOe kenueeles nQ~ Ie-ese kejvee~ Ieeefle~ DepeerIeled~
JeLe-Yee, eueve~ JeLeeefle~ DeefJeJeLeled ~

peved pe<ed kevemed Deewj je kes Oeeleg kees Fved kes Deeves hej mJe neslee nw~~456~~
peefve[d-eeogYee&Jes~ peveeefle~ Depeerpeveled~ pe<ed-peerCe& nesvee ee Je= nesvee~ pejeefle~ Depeerpejled~ eme-jCe
Deewj oerhle DeLe& ceW nw~ emeeefle~ Deefekemeveled~ je-jbie~

ce=ieeW kees jceCe kejeves DeLe& ceW Fved elee kes Deeves hej je kes
Deveg<ebie kee ueeshe nes peelee nw~~457~~
jpeeefle~ Dejerjpeled~ he#es-jeeefle~ Dejjeled~ jceg-eer[e kejvee~ jceeefle~ Deceerjceled~ eceg-eceeefle~ DeefMeeceled~

pJeued, ue, eue Deewj vece Oeeleg Ghemeie& meefnle efveece mes ceevegyebOe nesles nQ
Deewj Ghemeie& jefnle efJekeuhe mes ceevegyebOe nesles nQ~~458~~
Ghemeie& he#e ceW ceevegyebOe nesves mes mJe nesles nQ~ pJeue-oerhle nesvee epJeueeefle~ eeefpepJeueled~ ue eueeueve~ eueeefle~ eeefpeueled~ eeueeefle~ eeefpeeueled~ eCeceeefle~ eeCeerveceled~ Gheveceeefle~ Gheeefveveceled~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(295)

Deveghemeiee& Jee~~459~~
Sles Deveghemeiee& Jee ceevegyevOee YeJeefvle~ pJeueeefle~ pJeeueeefle~ DeefpepJeueled~ ueeefle~ eueeefle~ Deefpeueled
eueeefle Deefpeeueled~ veceeefle~~ veeceeefle~ Deveerveceled ~

iueemveeJeveJecee~~460~~
Sles ceevegyevOee Jee YeJeefvle~ iuew n<e&#ees~ iueeheeefle~ iueheeefle~ Deefpeiueheled ~ <Cee Meewes~~ mveheeefle~ mveeheeefle~
Deefmemveheled ~ Jeve <eCe mebYeeew~~ Jeveeefle~ Jeeveeefle~ DeJeerJeveled ~ gJecegefodiejCes~ Jeceeefle~ Jeeceeefle~ DeJeerJeceled ~

ve keceYeefce ece~~461~~
S<eeb mJees ve YeJeefle Fefve hejs~

kecesefjefve*d keeefjleced ~~462~~

keces keeefjlemeb%eke Fefve*d YeJeefle mJeeLex~ keceg keevleew~ keeceeles~ Deefekeceled ~ Dece nce ceer ce= ne ieleew~~
Deeceeefle~ Deeefceceled~ ece Deoves~ eeceeefle~ Deeereceled ~

MeceesoMe&ves~~463~~
MeceesoMe&vesLex mJees YeJeefle Fefve hejs! Meceeefle jesieeved~ DeefMeMeceled~ DeoMe&ve Fefle efkeb? efveMeeceeefle heb~
veMeerMeceled ~

eceesheefjJes<eCes~~464~~
ece DeheefjJes<eCesLex mJees YeJeefle Fefve hejs~ ece Ghejces~ efveeceeefle~ DeheefjJes<eCe Fefle efkeb Deeeeceeefle~ Deeeereceled~

mKeefojJeheefjYeeb e~~465~~
Ghemeie& jefnle efJekeuhe mes ceevegyebOe nesles nQ~~459~~
pJeueeefle~ pJeeueeefle~ DeefpepJeueled~ ueeefle, eueeefle veceeefle, veeceeefle~ Deveerveceled ~

iuee, mvee, Jeve Deewj Jece es Oeeleg ceevegyebOe efJekeuhe mes nesles nQ~~460~~
iueeheeefle, iueheeefle~ <Cee-venevee~ mveheeefle, mveeheeefle Jeve <eCe-mebYeefe~ Jeveeefle, Jeeveeefle~ Jeceeefle~
Jeeceeefle~ DeJeerJeceled ~

kece, Dece Deewj ece kees Fved kes Deeves hej mJe veneR neslee nw~~461~~
kece mes keeefjle meb%eke Fefve* neslee nw mJeeLe& ceW~~462~~
keeceeles~ *evegyebOe elee mes Deelcevesheoer nes ieee nw~ Deeerkeceled ~ Dece, nce, ceer, ce=, ne-ieceve kejvee~
Deeceeefle Deeefceceled ~ eceg-Keevee~ eeceeefle~ Deeereceled ~

Fved kes Deeves hej Meced kees DeoMe&ve DeLe& ceW mJe neslee nw~~463~~
Meceeefle~ jesieeW kees Meeble kejlee nw~ DeefMeMeceled~ veneR osKevee DeLe& nes Ssmee keeeW kene? osKeves DeLe& ceW oerIe& nes ieee~
efveMeeceeefle heb~ veMeerMeceled ~

DeheefjJes<eCe DeLe& ceW eced kees mJe neslee nw~~464~~

efveeceeefle~ DeheefjJes<eCe Ssmee keeeW kene? Deeeeceeefle Deeeereceled ~

Fved kes Deeves hej DeJe, heefj Ghemeie& hetJe&ke mKeefo<ed Oeeleg mJe nes peelee nw~~465~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(296)

efle*vle:

mKeefojJeheefjYeeb e mJees YeJeefle Fefve hejs~ mKeefo<ed mKeoves~ DeJemKeoeefle~ Deveeshemeiee&Ve YeJeefle~ GhemKeeoeefle~
DeJeefemKeoled~ hee&efemKeoled~ GheeefemKeoled ~

heCe ieleew~~466~~
heCees ieleLex mJees YeJeefle Fefve hejs~~ heCeeefle~~ DeieleLe& Fefle efkeb? heeCeeefle DeheerheCeled ~
Fefle FVevlee~

Deelceseeeb efeved ~~467~~

veecvees efevYeJeefle Deelceseeeb~

efeveJeCe&me~~468~~
DeJeCe&me FlJeb YeJeefle efeefve hejs~~ heg$eefceleelceve heg$eereefle~~ heg$eeresled~ heg$eereleg~ Deheg$eereled~ Deheg$eereerled~~
heg$eereeekeej~ heg$eerefelee~ heg$eereeled~ heg$eerefe<eefle~ Deheg$eerefe<eerled~ SJeb Ieereefle~ Jeeereefle~ megJeCeeaeefle~

keece e~~469~~
veecve keecees YeJeefle Deelceseeeb~ heg$eefceleelceve heg$ekeeceefle~ heg$ekeecesled~ heg$ekeeceleg~ Deheg$ekeeceled~
Deheg$ekeeceerled~ heg$ekeeceeekeej~ heg$ekeeefcelee~ heg$ekeeceeled~ heg$ekeeefce<eefle~ Deheg$ekeeefce<eled ~ SJeb Fobkeeceefle~

Gheceeveeoeeejs~~470~~
GheceeveeVeecvees efevYeJeefle DeeeejsLex~ heg$eefceJe Deeejefle heg$eereefle ceeCeJekeb~ SJeb #eerjereefle peueb~ Yetheereefle heg$ekeb~
Fefle efeVevle~
DeJemKeoeefle~ Deve Ghemeie& mes mJe veneR nesiee~ eLee-GhemKeeoeefle~

Fved kes Deeves hej heCe ieleLe& ceW mJe neslee nw~~466~~
heCeeefle~ ieleLe& Ssmee keeeW kene? heeCeeefle~
Fme ekeej mes keeefjle meb%eke Fve eleeevle ekejCe meceehle ngDee~

DeLe veece Oeeleg ekejCe

Deelce Fe ceW veece mes efeved elee neslee nw~~467~~
efeved kes Deeves hej DeJeCe& kees F&keej neslee nw~~468~~
heg$eefceleelceve~ Deheves efueS heg$e eenlee nw~
heg$e ed efle DeJeCe& kees F& neskej heg$eered jne les OeeleJe mes Oeeleg meb%ee neskej Deved efJekejCe Deewj heg$eereefle~ heg$eeresled~
heg$eereleg~ Deheg$eereled~ Deheg$eereerled~ heg$eereeekeej heg$eerefelee~ heg$eereeled ~ heg$eerefe<eefle~ Deheg$eerefe<eled~ Ie Fefle Deelceve~
Ieereefle~ Jeeereefle megJeCeeaeefle~

Deelce Fe DeLe& ceW veece mes keece elee nes peelee nw~~469~~
heg$ekeece les OeeleJe mes Oeeleg meb%ee neskej heg$ekeeceefle Fleeefo~ Fobkeeceefle Deelceve~ Fobkeeceefle~

Deeeej DeLe& ceW Gheceeve veece mes efeved elee neslee nw~~470~~
heg$eefceJe Deeejefleheg$eereefle~ #eerjereefle~ Yetheereefle~ Fme ekeej mes veece mes efeVeble eleeevle meceehle ngDee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(297)

keleg&jeefemmeueeshee~~471~~
keeg&jheceeveeveecve Deeefe YeJeefle DeeeejsLex eLeemebYeJeb meueeshee~~

Deeevleee~~472~~
Deeefeeleeevleeeleesjelcevesheob YeJeefle~ Mesve FJe Deeejefle Mesveeeles~ Mesveeesle~ Mesveeeleeb~ DeMesveeele~ DeMesveeefe~
Mesveeeeees~ Mesveeefelee~ Mesveeefe<eles~ DeMesveeefe<ele~~ SJeb Dehmejeeles~~

Deespemeeshmejmeesefve&leb heememleg efJeYee<eee~~

Deeefeueeshee efJe%esees ieo&Yeleeleerleefhe~~1~~
DeespeefmJe FJe Deeejefle~ Deespeeeles~ SJeb Dehmejeeles~ heeeeles~

veeefceJeeveevleeoeesjeos~~473~~
veeefceJeeveevleelhejme Deeesj eosu eexh ees YeJeef le~ heemeles ~ JeeMeyomes eLe&l JeelkeJ eef eoeef eueesh e~
DeecevleeeslevleenCeeefOekeeeoeefeueeshes hejmcewheob YeJeefle~~ ieo&Ye FJe Deeejefle ieo&Yeefle~ SJeb Deeefle~ Deiveereles~ SJeb
heteles~ efhe$eereles~ jweles~

veueeshee~~474~~
veueeshee YeJeefle efeveeees hejle~ efJeOJemeles~~ Deveg[geles~

DeesleeefeVeeefehejs mJejJeled ~~~475~~

Deesle hejew efeVeeefemJejJele~~ Dees DeefJeefle mebefOe~ ieeefceleelceve Fefle ieJeefle~ ieewefjJeeejefle ieJeles~

Deeeej DeLe& ceW Gheceeve, veecekelee& mes Deeed elee neslee nw~~471~~
Deewj eLee mebYeJe me kee ueeshe nes peelee nw~

Deeed eleeevle Oeeleg Deelcevesheoer neslee nw~~472~~

Mesve FJe DeeejefleMesveeeles~ SJeb Dehmeje FJe DeeejefleDehmejeeles~ Dehmejmed ceW mekeej kee ueeshe ngDee nw~
MueeskeeLe&-Deespemed Deewj Dehmejmed kes mekeej kee efvele ner ueeshe neslee nw Deewj heemed kes mekeej kee efJekeuhe mes
ueeshe neslee nw~ SJeb ieo&Ye Deewj Dee ceW Deeed elee kee ueeshe nes peelee nw~~1~~
DeespeefmJe FJe DeeejefleDeespeeeles~ hee FJe Deeejefleheeeeles~

veeefce, Jeeveevle mes hejs Deeed keer Deeefo kee ueeshe neslee nw~~473~~
heemeles~ Jee Meyo F DeLe& Jeeuee nesves mes keneR hej Deeed kee ueeshe neslee nw~ Deevleee met$e 472 ceW Deble
Meyo kes enCe keer DeefOekelee nesves mes Deeed elee kee ueeshe nesves hej hejmcewheo neslee nw~ ieo&Ye FJe Deeejefleieo&Yeefle~
Deeefle~ Deiveereles~ Deeed keer Deeefo Dee kee ueeshe neskej hetJe& mJej kees F& Deewj ee oerIe& neskej Deiveereles yevee~ heteles~
efhe$eereles~ jweles~

efeved Deeed elee kes Deeves hej ve kee ueeshe nes peelee nw~~474~~
efJeOJemeles~ Deveg[geles~

Deeskeej mes hejs efeved Deeed elee mJejJeled nes peeles nQ~~475~~
ieeb Fefle Deelceve Fefle~ iees e efle Dees DeJed ieJeefle~ ieewefjJe DeeejefleieJeles~

(298)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeewlJee!~476~~
Deewle hejes efevedveeefemJejJeJeefle~~ veeJeefceleelceve veeJeefle~ veewefjJeeejefle veeJeles~

Jee ieuYekeueeryenes{sYe~~477~~
SYe hejceelcevesheob YeJeefle~ JeeMeyomeseLe&lJeeled keJeefeoeefeueeshe~ ieuYe FJe Deeejefle ieuYeles~ keueeryeles~ nes{les~

keke#eme$eienveee heehes eceCes~~478~~

SYeelegLe&vlesYe heehes Jee&ceeves eceCe FleLex Deeefeeleees YeJeefle~ keee kece&Ces eeceefle keeeles~ SJeb
ke#eeeles~ me$eeeles~ ienveeeles~ heehe Fefle efkeb? keee lehemes eeceefle~

Jee<hees<cehesvecegceefle~~479~~
yee<heeefoYees efleereevlesYe GcevesLex Deeefeeleees YeJeefle~~ yee<hecegceefle yee<eeeles~ T<ceeCecegceefle G<ceeeles~
veme ueeshe hesvecegceefle hesveeeles~

megKeeoerefve Jesoeles~~480~~
megKeeefoYees efleereevlesYees Jesoeles FleLex Deeefeeleees YeJeefle~ megKeceeJesoeles megKeeeles~ SJeb ogKeeeles~ leovegYeJeleerleLe&~

Meyoeoerved kejesefle~~481~~
MeyoeefoYees efleereevlesYe kejesleLex Deeefeeleees YeJeefle~ Meyob kejesefle Meyoeeles~ SJeb hewjeeles~
keueneeles~

vecemleheesJeefjJemee efeved ~~482~~

SYees efevYeJeefle kejesleLex~ vecemkejesefle vecemeefle osJeeved~ SJeb lehemeefle Me$etved~ JeefjJemeefle iegved ~

Deewkeej mes hejs efeved Deeed mJejJeled nesles nQ~~476~~

veeJeb Fefle DeelceveveeJeefle~ veeJeles~

ieuYe, keueerye Deewj nes{ mes hejs Deelcevesheo neslee nw~~477~~

Jee Meyo F DeLe&Jeeeer nesves mes keneR hej Deeed kee ueeshe nes peelee nw~ ieuYeles~ keueeryeles~ nes{les~ ieuYe-Oe=lee~
nes{-Deveeoj nesvee~

ke, ke#e, me$e Deewj ienve es elegLele Meyo heehe DeLe& ceW nesJeW leJe Deeed elee neslee nw~~478~~
keee kece&Ces eeceeflekeeeles~ ke#eeeles~ me$eeeles~ ienveeeles~ heehe DeLe& nes Ssmee keeeW kene? lees keee lehemes
eeceefle~ eneB lehemee DeLe& ceW Deeed elee veneR ngDee nw~

Jee<he, T<ce Deewj hesve mes God ieceve DeLe& ceW Deeed elee neslee nw~~479~~
Jee<hecegceefleJee<heeeles~ T<ceeeles~ hesveeeles~

efleereevle, megKeeefo mes Jesove DeLe& ceW Deeed elee neslee nw~~480~~
megKeceeJesoelesmegKeeeles~ ogKeeeles~ Gmekee DevegYeJe kejlee nw~

efleereevle Meyoeefo mes kejesefle DeLe& ceW Deeed elee neslee nw~~481~~
Meyob kejesefleMeyoeeles~ Jewjeeles keueneeles~

vecemed lehemed JeefjJememed Meyo mes kejesleLe& ceW efeved elee neslee nw~~482~~
vecemkejeseflevecemeefle~ lehemeefle~ JeefjJemeefle~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(299)

keC[dJeeefoYees eved~~483~~
keC[dJeeefoYees evYeJeefle kejesleLex~~ keC[tb kejesefle keC[teles~ SJeb eflejmkejesefle eflejmeles~ Fleeefeeleeevlee~

ieghetOetheefJehevesjee~~484~~
iegheteYe=efleYe Deee eleees YeJeefle mJeeLex~ ieesheeeefle~ ieesheeeeekeej~~ ieesheefelee~ SJeb Oetheeeefle~ efJeeeefle~ efJeMe
efJe ieleew~ heCeeeles~ heefCe JeJenejs~ heveeeles~ heve mlegleew e~~ Fleeeevlee~

DeYetleleeJes ke=YJeefmle<eg efJekeejeefJe~~485~~

efJekeejeVeecveefJeYe&Jeefle DeYetleleeJesLex ke=YJeefmle<eg hejs<eg~

JeeweeJeCe&me F&lJeced ~~486~~

DeJeCe&me F&lJeb YeJeefle Jeew e hejs~ efJemeJee&heneefjeleeme ueeshe~ DeMegkeueb Megkeueb kejesefle Megkeueerkejesefle~
DeMegkeue Megkeue efeeles Megkeueerefeeles~ DeMegkeue Megkeuees YeJeefle MegkeueerYeJeefle~
DeMegkeue Megkeue meeled Megkeueermeeled ~ DeoerIeex oerIe& efeeles oerIeeaefeeles~ DeoerIe oerIe kejesefle oerIeeakejesefle~ DeoerIeex
oerIeex YeJeefle oerIeea YeJeefle~ DeoerIees& oerIe& meeled oerIeeameeled ~ SJeb heg$eerefeeles heg$eerkejesefle heg$eerYeJeefle heg$eermeeled~ DeJeefvelee Jeefvelee
efeeles~ Jeefveleerefeeles~ SJeceiveerefeeles Deiveerkejesefle DeiveerYeJeefle Deiveermeeled~ hetefeeles hetkejesefle hetYeJeefle hetmeeled~

$e+le F&ovleefJeeseerefeleefeVeeefe<eg~~487~~
$e+ovleme efJeeseerefeleefeVeeefe<eg hejle F&ovlees YeJeefle~ cee$eerkejesefle cee$eerefeeles cee$eerYeJeefle cee$eermeeled~ efhe$eerkejesefle
efhe$eerefeeles~ efhe$eerYeJeefle~ efhe$eermeeled~ Fleeefo~ SJeb meJe&ceJeievleJeb~
~~ Fefle efJeeleeevlee meceehlee~~

keC[t Deeefo mes kejesefle DeLe& ceW eved elee neslee nw~~483~~
keC[tb kejeseflekeb[teles~ eflejmkejesefle eflejmeles~ Fefle Deeefe eleeevle~

ieghet, Oethe, efJe Deewj heve Oeeleg mes mJeeLe& ceW Deee elee neslee nw~~484~~
ieghet-j#eCesieesheeeefle~ ieesheeeeekeej~ ieesheeefelee~ Oethe-mebbleeves~ Oetheeeefle~ efJeMed efJe-ieceve kejvee~
efJeeeefle~ heefCe-JeJenejs~ heCeeeles~ heve-mlegefle Deewj JeJenej~ heveeeles~
Fefle Deee eleeevle~

DeYetle leeJe DeLe& ceW ke= Yet Demed Oeeleg mes efJekeej nesves mes efJe elee neslee nw~~485~~
efJe elee kes Deeves hej DeJeCe& kees F&keej nes peelee nw~~486~~
efJe elee kee meJee&henejer ueeshe nes peelee nw~ DeMegkeueb-Megkeueb kejesefle, Megkeue Deced ke= efJeYeefe kee ueeshe neskej
Megkeue ke= DeJeCe& kees F& neskej Megkeueer ke= nw les OeeleJe mes Oeeleg meb%ee neskej Megkeueerkejesefle yevee~ DeMegkeue Megkeue
efeelesMegkeueerefeeles~ MegkeueerYeJeefle, Megkeueermeeled~ Deheg heg meeled~
efJe elee kes Deeves hej DeJeCe& kees F& SJeb Deve mJej ceW hetJe& mJej kees oerIe& neslee nw~ Dele hetmeeled~

efJe, eseerefele, efeved Deeefce elee kes Deeves hej $e+keejeble mes hejs F& nes peelee nw~~487~~
Deceelejced ceelejced kejesefle, ceele= Deced ke= efJeYeefe kee ueeshe neskej, F&keej neskej ceele=F&cee$eerkejesefle~
Deefhelejced efhelejced kejesefleefhe$eerkejesefle~ efhe$eermeeled Fleeefo~ Ssmes meYeer ceW mecePe uesvee eeefnS~
~~ Fefle efJe eleeeble~~

(300)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeLe heg<eeoe
heg<eeefoegleeefokeejevegyevOeeefe&meefe&MeeefmleYee hejmcew~~488~~
FleCed elee meJe&$e YeJeefle~ heg<e hegew~ Deheg<eled~ Meg<e Mees<eCes~ DeMeg<eled~ ogKe Jewkeues~ DeogKeled~ efMue<e Deeefueves~
DeefMue<eled~ ef_eefoe iee$ee#ejCes~ Deefoled~ #egOe yegYeg#eeeeb~ De#egOeled~ MegOe Meewes~ DeMegOeled~ ef<eOe mebjeew~ DeefmeOeled~ jOe
efnbmeeeeb~ DejOeled~ le=he eerCeves~ Dele=heled~ he n<e&Ceceeseveees~ Deheled~ cegn Jewefeles~ Decegnled~ ogn efpeIeebmeeeeb~ Degnled~ <Cegn
GefodiejCes~ Demvegnled~ ef<Cen eerleew~ Deefmvenled~ CeMed DeoMe&ves~ DeveMeled~ Meced oced GheMeces~ DeMeceled Deoceled~ leceg keeb#eeeeb~
Deleceled~ eceg leheefme Kesos e~ Deeceled~ Yeceg DeveJemLeeves~ DeYeceled~ #ecet<ed menves~ De#eceled~ keueceg iueeveew~ Dekeueceled~ ceoer
n<ex~ Deceoled~ Demeg #esheCes~ Deheemeled~ emeg eelves~ Deemeled~ pemeg cees#eCes~ Depemeled~ lemeg omeg Ghe#ees~ Delemeled~ Deomeled~
Deomeled~ Jemeg mlecYes~ DeJemeled ~ hueg<e oens~ Dehueg<eled ~ efJe<e esjCes~ DeefJe<eled ~ kegMe Mues<eCes~ DekegMeled ~ yegme Glmeiex~
Deyegmeled~ cegMe KeC[ves~ DecegMeled ~ ceefme heefjCeeces~ Decemeled ~ ueg" efJeuees[ves~ Deueg"led ~ Ge meceJeees~ Deeweled~ Ye=Me YebMe
DeOeheleves~ DeYe=Meled ~ Je=Me JejCes~ DeJe=Meled ~ ke=Me levetkejCes~ Deke=Meled~ ef_ele=<e efheheemeeeeb~ Dele=<eled ~ leg<e <e legew~ Deleg<eled ~
De<eled ~ keghe egOe <e jes<es~ Dekegheled ~ DeegOeled ~ De<eled ~ ef[he #eshes~ Deef[heled ~ mleghe meceg^ees~ Demlegheled ~ ieghe
JeekeguelJes~ Deiegheled ~ eghe he ueghe efJeceesnves~ Deegheled~ Deheled ~ Deuegheled~ uegYe ieeOex~ DeuegYeled ~ #egYe mebeueves~ De#egYeled~
veYe legYe efnbmeeeeb~ DeveYeled DelegYeled ~ efkeuevot DeeeaYeeJes~ Deefkeuevoled ~ ef_eefceoe mvesnves~ Deefceoled ~ ef_eef#Jeoe ceeseves~
Dee#Jeoled ~ $e+Oe Je=ew~ Dee&led ~ ie=Oeg DeefYekeeb#eeeeb~ Deie=Oeled ~ Fefle heg<eeefo~ heg<eeefoegleeoerleCed elee~ egle MegYe e
oerhleew~ Deegleled Deeesefle~ SJeb meJe&$e Deelcevesheosefhe~ DeMegYeled~ DeMegYeled~ Deeled ~ efele DeeJejCes~

DeLe heg<eeefo ekejCe

heg<eeefo, egleeefo, keejevegyebOe, $e+, me= Deewj Meemed Oeeleg mes Deeleveer kes hejmcewheo
ceW meJe&$e DeCed elee nes peelee nw~~488~~
heg<ed-heg nesvee~ Deheg<eled ~ Meg<e-Mees<eCe kejvee~ DeMeg<eled ogKe-efJekeue nesvee~ DeogKeled ~ efMue<ed-Deeefuebieve
kejvee~ DeefMue<eled~ ef_eefoe-iee$ee#ejCes~ Deefoled~ #egOed-yegYeg#eeDe#egOeled ~ Meged-Meg nesvee~ DeMegOeled~ ef<eOedmebje DeLe& ceW~ DeefmeOeled~ jOe-efnbmee~ DejOeled~ le=hed-eerCeve~ Dele=heled~ hed-n<e& Deewj ceeseveDeheled~ cegn-Decegnled~
cegn-Decegnled~ gn-esn kejvee~ Degnled~ <Cegn-GefodiejCe~ Demvegnled~ ef<Cen-eerefle~ Deefmvenled~ CeMed-ve nesvee~
DeveMeled~ Meced oced-GheceMe nesveeDeMeceled, Deoceled ~ leceg-keeb#eeDeleceled~ Deeceled~ Dececeled~ De#eceled~ Dekeueceled~
Deceoled~ Deheemeled~ Deemeled~ pemeg-cees#eCesDepemeled~ lemeg, omeg Ghe#ees Delemeled~ Deomeled~ Jemeg-mlebYesDeJemeled~
hueg<ed-oen~ Dehueg<eled~ efJe<ed-esjCee DeefJe<eled~ kegMe-Mues<eCe-DekegMeled~ yegmed-Glmeie& kejveeDeyegmeled~ cegMeKeb[ve kejvee DecegMeled~ ceefme-heefjCeecesDecemeled ~ ueg"-efJeuees[veDeueg"led~ Ged-meceJeeesDeeweled~ YeMe, YebMeDeOeheleve-DeYe=Meled~ Je=Med-JejCe kejveeDeJe=Meled~ ke=Me-levet kejvee Deke=Meled~ le=<e-heemeDele=<eled~ leg<e <e-leg
nesveeDeleg<ele, De<eled~ Dekegheled~ De<eled~ DeegOeled~ ef[he-#esheCe kejveeDeef[heled~ <eghed-meceg^eesDemlegheled iegheJeekegueleeDeiegheled~ eghe, he, ueghe-efJeceesnve Deegheled Deheled Deuegheled~ uegYe-iegleeDeuegYeled~ DeMgeYeled ~ veYe legYe
efnbmeeDeveYeled DelegYeled ~ efkeuevot-ieeruee nesvee~ Deefkeuevoled ef_eefceoe-mvesn kejveeDeefceoled ~ ef_eef#Jeoe-ceeseveDe#Jeoled~
$e+Oe-Je=ef nesveeDee&led~ ie=Oeg-DeefYekeeb#ee-Deie=Oeled~ Fefle heg<eeefo~ egle MegYe e-oerhle nesveeDeegleled~ Deeesefle~
Fmeer ekeej mes meJe&$e Deelcevesheo ceW Yeer he eueles nQ~ DeMegYeled Deeled~ efeled-DeeJejCe kejvee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(301)

efeleeoerveeb mJe~~489~~
efeleeoerveeb mJees YeJeefle~ Deefeleled~ Iegd heefjJele&ves~ DeIegled ~ ueg ueg" eleerIeeles~ Deled ~ Deuegled~
Deueg"led ~ #egYe mebeueves~ De#egYeled ~ ebme Yebme DeJemebmeves~ Deemeled ~ DeYemeled ~ OJemeb ieleew e~ DeOJemeled ~ ebYeg
efJeeemes~ DeeYeled ~ Je=le Jele&ves~ DeJe=leled ~ Je= Je=ew~ Je=Oeg JeOe&ves DeJe=Oeled ~ Me=od Meyokeglmeeeeb~ Dee=oled ~ mevog
eeJeCes~ Demeoled ~ ke=het meeceLex~ Deke=heled~ ie=Oeg DeefYekeeb#eeeeb~ Deie=Oeled ~

$e+]lees led ~~490~~

ke=hesOee&lees $e+lees ueled YeJeefle~ Dekeueheled ~
~~ Fefle egleeefo~~

YeeJemesveef$eefJeesve JeeefoheJe&leJeefeCee~
ke=leeeeb heceeueeeeceeKeele heefjhete&les~~1~~
DeLe ke=ovlee kesefeleoMe&vles

efmeefefjpJeod_CeevegyevOes~~491~~
_CeevegyevOes ke=lelees hejs Fefe ke=leb keee&ceefleefoMeles eLeemebYeJeb~

Oeelees~~492~~
DeefJeMes<esCe OeeleesefjleefOekeejes JesefoleJe~

ke=led ~~493~~
Je#eceeCee eleee ke=lmeb%ekee JesefoleJee~

efele Deeefo kees mJe nes peelee nw~~489~~

Deefeleled~ Ieg-heefjJele&ve nesveeDeIegled~ d ueg ueg"-eefleIeele nesveeDeled Deuegled Deueg"led ~ ebmed YebmedDeemeled, DeYemeled~ DeOJemeled ebYeg-efJeeemeDeeYeled~ Je=le-Jele&vesDeJe=leledd~ Je=-Je=ef nesvee~ Je==Oeg-JeefOe&le nesveeDeJe=Oeled~
Me=odMeyo keglmee ceWDeMe=oled ~ mebot eeJeCe kejveeDemeboled~ ke=het-meeceLe&Deke=heled~ Deie=Oeled~

ke=he Oeeleg mes $e+ kees nes peelee nw~~490~~

Dekeheled ~
~~ Fefle egleeefo~~
DeLe&-Jeeoerheer heJe&leeW kes efueS Jee kes meMe Ssmes JeeefoheJe&le Jeeer eer YeeJemesve ef$eefJee cegefvejepe ves Fme heceeuee
erkee ceW DeeKeele ekejCe hetCe& efkeee nw~~1~~
Fme ekeej mes eneB leke efle*ble ekejCe meceehle ngDee nw~
DeLe ke=ovle ekejCe eejbYe neslee nw~

_eevegyebOe, CeevegyebOe ke=led elee kes Deeves hej eLeemebYeJe Fed ceW
kene ieee keee& nes peelee nw~~491~~
meeceeveleee Oeelees Fme met$e mes Oeeleg kee DeefOekeej mecePevee eeefnS~~492~~
Deeies Oeeleg mes kens peeves Jeeues meYeer elee ke=lemeb%eke mecePevee eeefnS~~493~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(302)

efle*vle:

kee&efj ke=led~~494~~
ke=leleeevlee kele&=keejkes YeJeefvle~

Jee&ceeves Mevle=*eveMeeJeeLecewkeeefOekejCeeceefv$eleees~~495~~
DeeLecewkeeefOekejCeeceefv$eleees hejees Jele&ceevekeeues Oeelees Mevle=*eveMeew YeJele~~

meeJe&OeelegkeJeled ~~496~~
MeevegyevOes ke=efle heefj meeJe&OeelegkeJelkeee YeJeefle~ ke=ovlee eeees Jeeeefuee~ Mevle=*vleb efkeJeyevleb OeeleglJeb ve
peneefle~ YeJeved hegceeved ~ YeJevleer eer~ YeJelkegueb~ ueeskeesheeejeoeveMeeve*eJeelcevesheos~

Deevees$eelceves~~497~~
De$e Deeve elee Deelcevesheob YeJeefle~

Deevceesvle Deeves~~498~~
Dekeejevleevcekeejeiecees YeJeefle Deeves hejs~~ SOeceeve heg$e~ SOeceevee ue#ceer~ SOeceeveb kegueb~ leLee heeved heevleer
heeled~ heeceeve heeceevee heeceeveefceleeefo~~ Deoved Deovleer Deoled ~ Meeeve Meeevee Meeeveb~

*s ve iegCe~~499~~
ke=led elee Jeeues Meyo kele&=keejke ceW nesles nQ~~494~~
DeeLecewkeeefOekejCe Deewj Deecebef$ele mes hejs Jele&ceevekeeue ceW Oeeleg mes Mele=*d
Deewj DeeveMed elee nesles nQ~~495~~
MeevegyebOe ke=led elee kes Deeves hej meeJe&OeelegkeJeled keee& neslee nw~~496~~
ke=led elee Jeeues Meyo eee Jeeeefuebie nesles nQ~ DeLee&led efJeMes<e kes Deveghe nesles nQ~ Mele=*d elee Jeeues Deewj
efkeJehed elee Jeeues Meyo Oeelegheves kees veneR es[les nQ~ Yet Mele=*d~ Med $e+ Deewj *d DevegyebOe nQ Dele Yet Devled jne Deved
efJekejCe kele&efj met$e mes Deved efJekejCe neskej Deefve e efJekejCes met$e mes iegCe neskej YeJe Deled jne~ DemebOe#ejeesjme
leew leuueeshee met$e 26 mes Dekeej kee ueeshe neskej YeJevled yevee ke=eeflemeceemeee met$e 423 mes efuebie meb%ee neskej
Jeeveevle hegefuuebie ceW YeJeled yeve ieee~ eerefuebie ceW veoeee Jeen Fleeefo met$e 372 mes F& elee neskej YeJevleer yeve
kej efuebie meb%ee neskej mJejeble eerefuebie ceW veoer kes meceeve he euesiee~ SJeb vehegbmeke efuebie ceW YeJeled yevesiee~
ueeskeesheeej mes DeeveMed Deewj Deeve*d elee Deelcevesheo ceW nesles nQ~

eneB Deeve elee Deelcevesheo ceW neslee nw~~497~~

Deeve elee kes Deeves hej Dekeejeble Meyo mes cekeej kee Deeiece nes peelee nw~~498~~
SOed De ced DeeveSOeceeve ke=eeflemeceemeee met$e mes efuebie meb%ee neskej yeeuekeJeled SOeceeve~ eerefuebie ceW jceeJeled
SOeceevee vehegbmekeefuebie ceW kegueJeled SOeceeveb yevesiee~
Ssmes ner heed Oeeleg mes heeved, heevleer, heeled yeveWies~
DeeveMed ceW heeceeve heeceeveeb, heeceeveb yeveWies~
Deod-Deoved~ Meer*d-Meeeve Deeefo~

*evegyebOe ke=ovle elee kes Deeves hej veeceble Oeeleg Deewj efJekejCe kees iegCe veneR neslee nw~~499~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(303)

veecevleeesOee&legefJekejCeeesieg&Cees ve YeJeefle *evegyevOes ke=efle hejs~ yegJeved yegJeeCe~ pegled pegeve~ oOeled oOeeve~
oerJeved ~ meteceeve~ megvJeved megvJeeve~ DeMvegJeeve~~ meJex<eeceelceves Fleeefovee iegCees ve YeJeefle~ efevJeved efevJeeve~ YeeJes~
Yeteceeveb osJeoesve~ SOeceevecemceeefYe~ YeeJes meJe&$e vehegbmekeefuelJeb SkelJeb e~ kece&efCe~ heeceeve Deesove~ heeceeveew
Deesoveew~ heeceevee Deesovee~ efeeceeCe ke Fleeefo~

Jeses MevlegJe&vmeg~~500~~
efJeo hejme MevlegJe&vmegYe&Jeefle~ efJeeved efJeevmeew~

keJevmegkeeveew hejes#eeJee~~501~~
Oeelees hejes#eemJeheew keJevmegkeeveew YeJele~~ keJevmeg hejmcew keeve Deelcevesheob YeJeefle~

kes eCJee eeseJepe&veced ~~502~~

keevegyevOes ke=efle hejs eCJelkeee YeJeefle eeseb Jepe&efelJee~ Fefle ve iegCe~ yeYetJeeved yeYetJeevmeew yeYetJeevme~ SOeeeefeJeeved~
yet Devle mJejeoeefJeJeCeexJeCee&vleme OeeleesefjegJeew 83 met$e mes yegJed neskej yegJevled nw, efuebie meb%ee neskej yegJeved
yevee~ DeeveMed ceW-yegJeeCe~ ng Oeeleg mes-ng Devled pegnesleeoerveeb meeJe&Oeelegkes 150 met$e mes ng ng Devled hetJeexYeeme
151 mes hetJe& kees DeYeeme meb%ee ngF& hegve nes pe 152 met$e mes DeYeeme kes nkeej kees pekeej neskej pegng Devled jne
pegnesles meeJe&Oeelegkes 155 met$e mes Gkeej kees Jekeej neskej pegvled yevee~ efuebie meb %ee neskej efme efJeYeefe Deekej
DeYemleeoefvlejvekeej 285 met$e mes vekeej kee ueeshe neskej Jeeveee met$e mes efme kee ueeshe neskej pegled yevee~
DeeveMed ceW-pegeve yevee~ Oee Oeeleg mes-oOeled oOeeve~ efoJeeefoieCe ceW-efoJed Devled nw efoJeeose&ved met$e 182 mes
eved efJekejCe neskej 183 met$e mes efoJed kees oerIe& neskej 26JeW met$e mes Dekeej kee ueeshe neskej oerJevled yevee~ efuebie meb%ee
neskej oerJeved eerefuebieceW oerJevleer, vehegbmeke ceW oerJeled yevee~ meteceeve~ mJeeef oieCe ceW-veg efJekejCe neslee nw Dele
megvJevled yevee~ megvJeved megvJeeve~ DeMvegJeeve~ meJex<eeceelceves meeJe&Oeelegkesvegeces heecee 87JeW met$e mes Deelcevesheo ceW
iegCe veneR neslee nw~
efevJeved efevJeeve~
YeeJe ceW-meeJe&Oeelegkes eCed 31 met$e mes eCed neskej Deelcevesheo ceW Yeteceeveb yevee~ Ssmes ner SOeceeveb~
YeeJe ceW meJe&$e vehegbmekeefuebie Deewj SkeJeeve ner neslee nw~
kece&efCe eeesie ceW-Jeee kes meceeve leerveeW efuebie Deewj Ske ef yengJeeve Yeer nesles nQ~ eLee-heeceeve Deesove
heeceeveew Deesoveew, heeceevee Deesovee~ efeeceeCe~

efJeod kes hejs Mevle= kees Jevmed DeeosMe nes peelee nw~~500~~
Dele efJevmed yevee~ efuebie meb%ee neskej efme Deeefo efJeYeefe ceW efJeeved efJeebmeew efJeevme~

Oeeleg mes hejes#ee DeLe& ceW keJebmeg keeve elee nesles nQ~~501~~
keJevmeg hejmcewheo ceW SJeb keeve elee Deelcevesheo ceW neslee nw~

keevegyevOe ke=led elee kes Deeves hej eese kees es[kej eCeJeled keee& neslee nw~~502~~
Fmemes iegCe veneR neslee nw~ Yet keJevmed ceW Jevmed jnlee nw~ eCed hejes#eeeseerefelemevevles<eg 292 met$e mes eflJe neskej Yet
Yet Jevmed~ hetJeexYeeme 151 met$e mes DeYeeme meb%ee neskej YeJelesj Fme 305JeW met$e mes DeYeeme kees Dekeej neslee nw~
efleereelegLe&ees eLecele=leereew 159 met$e mes le=leere De#ej neskej yeYetJevmed yevee ke=eeflemeceemeee met$e mes efuebie meb%ee

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(304)

efle*vle:

SOeeeeeCe~ De$e veeceeosieg&cele Fleeefovee Deece ke=_ed eegpeles Flevegeeesie~ hesefeJeeved heseeve~ eefeJeeved eeeCe~

JeesJe&eveses~~~503~~
Oeeleese&keejJekeejeesueexhees YeJeefle ekeejJeefpe&les ke=efle Jeeves hejs~ eteer Meyos ~ egkevetJeeved ~ #ceeeer efJeOetveves~
e#ceeJeeved~ efoJed eer[eoew~ efoefoJeeved~ ef<eJeg levlegmevleeves~ efmeef<eJeeved~ efJeg ef#eJeg efvejmeves~ efleefJeeved ~ efeef#eJeeved ~

iecenveefJeoefJeMeMeeb Jee~~504~~
S<eeb Jevmed Deepeej[d Jee YeJeefle eLeemebYeJeb GheOeeueeshe~ peeficeJeeved~ F[YeeJes~

Jeceese~~505~~
Jeceese hejeese&leesceex vees YeJeefle~ peievJeeved peefIveJeeved~ peIevJeeved~ efJeefJeefoJeeved~ efJeefJeeved~ efJeefJeefMeJeeved~ efJeefJeeeved~
oefMeJeeved ~

oemJeevmeeevceer{dJeebe~~506~~
Sles keJevmeleeevlee efveheelevles~ oeme= oeves~ oemJeeved ~ <en ce<e&Ces~ meeeved ~ efcen meseves~ ceer{dJeeved ~

leJeeveereew~~507~~
OeeleesmleJeeveereew YeJele~
neskej efme efJeYeefe Deekej yeYetJeeved Ssmes ner SOe Oeeleg mes Deeced ke= kee eeesie neskej keeve elee neskej SOeeeeeCe~
eneB hej veeceeosieg&cele Fleeefo met$e mes Deeced mes ke= Oeeleg kee eeesie neslee nw~ hesefeJevmed heseeve yevekej efuebie meb%ee neskej
Deewj efme efJeYeefe Deeves hej hesefeJeeved heseeve~ eefeJeeved~ eeeCe~
keveteer-Meyo kejvee~ kevete keveted Jevmed ve kee ueeshe neskej keJeie&me eJeie& 293 met$e mes eJeie& neskej 294
met$e mes mJe neskej egkeveted Jevmed jne~

ekeej Jeefpe&le ke=lelee kes Deeves hej Oeeleg kes ekeej Jekeej kee ueeshe nes peelee nw~~503~~
ekeej kee ueeshe neskej etetJevmed efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej egetJeeved yevee~
#eceeeer-keBhevee~ Gheeg&e met$e mes ekeej kee ueeshe neskej e#ceeJeeved yevee~ efoJed-eer[e Deeefo~ efoefoJeeved~
eq<eJeg-efmeef<eJeeved ~ efleefJeeved efeef#eJeeved ~
ieced Jevmed eflJe neskej ieced ieced Jevmed keJeie& kees-

ieced nved efJeod efJeMed Deewj Med Oeeleg mes Jevmed elee kes Deeves hej
efJekeuhe mes GheOee kee ueeshe neslee nw~~504~~
pe ieced Jevmed ceW GheOee kee ueeshe neskej efJekeuhe mes Fd neskej peeficeJeeved yevee~

Je Deewj ce mes hejs Oeeleg mes ced kees ved nes peelee nw~~505~~
peievJeeved~ nved Oeeleg mes n kees Oe neskej Fd neskej peefIveJeeved~ Fd kes DeYeeJe ceW peIevJeeved~ efJeo Oeeleg mes
efJeefJeefoJeeved ~ efJeefJeeved~ efJeMed-efJeefJeefMeJeeved, efJeefJeeeved~ oefMeJeeved ~

oemJeeved, meeeved Deewj ceer{dJeeve Meyo keJebmed eleeeble efveheele mes efme nesles nQb~~506~~
oeme=-osveeoemJeeved~ <en-ce<e&Ce kejveemeeeved efcend-meseve kejveeceer{dJeeved es~ meye Meyo hejes#ee DeLe&
ceW keJebmeg keeve elee mes yeves nQ~

Oeeleg mes leJe Deveere elee nesles nQ~~507~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(305)

les ke=lee~~508~~
les leJeeoe ke=lee YeJeefvle~

YeeJekece&Cees ke=leeKeueLee&~~509~~
YeeJes kece&efCe e ke=leeKeueLee& JesefoleJee~~ hetJe&meeheJeeoeseb~~ megpevesve YeefJeleJeb~ YeJeveereb~ Deveges kee&efj
le=leeree~ SefOeleJeb~ SOeveereb~ SOeveereb~ Ges kece&efCe eLecee~ DeefYeYeefJeleJe Me$eg~ DeefYeYeJeveere~ kee&Je kejCeere
ke oeleJeb oeveereb Oeveb~

ke=leegesve$eeefhe~~510~~
ke=lees egd e Geeove$eeefhe YeJeefle~ mvee Meewes~ mveeveereb etCe~ oeveerees yeeeCe~ Je=led Jele&ves~ meceeJee&veereess ieg~~

mJejee~~511~~
mJejevleeeleese& eleees YeJeefle~ eseb peseb veseb~

GoewodYeeb ke=e mJejJeled~~512~~

GoewodYeeb hej ke=e mJejJeJeefle~ ueJeb DeJeMeueeJeb~

MeefkemeefnheJeiee&vleee~~513~~
MeefkemeefnYeeb heJeiee&vleee ees YeJeefle~ Meke Meeew~ Mekeeb meeb~ peheb~ ueceb~

DeelKeveesefje~~514~~
es leJe Deeefo elee ke=le meb%eke nesles nQb~~508~~
ke=le, e Deewj Keue DeLe& Jeeues elee YeeJe Deewj kece& ceW nesles nQ~~509~~
en hetJe& kee DeheJeeo nw~ Yet leJe Yet DeJeere veecebleeesOeelegefJekejCeeesieg&Ce met$e mes iegCe neskej
F[eieceesmeeJe&OeelegkemeeefoJebpeveeosjekeejeos 227JeW met$e mes Fd kee Deeiece neskej YeefJeleJe yevee ke=eeflemeceemeee
met$e mes efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW vehegbmeke efuebie kee SkeJeeve ngDee~ YeefJeleJeb~ Deveere ceW Fd elee ve neskej YeJeveereb
yevee~ met$e ceW veneR kenves hej Yeer leJed Deveere elee Jeeues MeyoeW kes eeesie ceW kelee& ceW le=leeree nesleer nw~ kece&efCe eeesie ceW kelee&
ceW le=leeree SJeb kece& ceW eLecee nesleer nw~ lJeee DeefYeYeefJeleJe Me$eg-legcnW Me$eg kee eflejmkeej kejvee eeefnS~ Fleeefo~

Thej kens ngS YeeJekece& mes Deefleefje Deve$e Yeer ke=le Deewj egd elee nesles nQb~~510~~
mvee-Meg nesvee~ mveeveereb~ oeveere~
Je=led-Jele&ve kejvee~ meceeJee&veere~

mJejevle Oeeleg mes e elee neslee nw~~511~~

efe_edeseb peseb veseb~

Gled Deewled mes hejs ke=ovle e elee mJejJeled neslee nw~~512~~

ueg_ed-iegCe neskej e elee kes Deeves hej Yeer mJejJeled Dees kees DeJed, neskej ueJeb yevee~

Meefke, meefn Deewj heJeie& mes hejs e elee neslee nw~~513~~

MekeMekeeb~ meeb~ peheb~ ueYeb~

Deekeejevle Deewj Keve mes e elee neslee nw~~514~~

(306)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

DeekeejevleelKevees vee ees YeJeefle Deveeesjvle Fkeejeiecees YeJeefle~ oseb heseb~ Keveg DeJeoejCes~ KevesefjkeejeosMe~
Deves<eeceeiece~ Kesebb~

eefceceefoieoeb lJeveghemeiex~~515~~
S<eeceghemeiee&YeeJes ees YeJeefle~ eceb ceeb~ ieeb Deveghemeie& Fefle efkeb? IeCed-eeecebb~ eceeeb eieeeb~

ejsjeef eeiegjew~~516~~
Deveghemeiex Deeef ejseex YeJeefle Deiegjew~ Deeeeex osMe~ Deveghemeie& Fefle efkeb? DeefYeeee~ DeiegjeefJeefle efkeb? Deeeeeex ieg~

heCeeJeeJeee& efJeeseiee&efvejesOe<eg~~517~~
Sles<JeLex<eg Sles efveheelevles eLeemebKeb~ heCeefceefle efveheeleles efJeeseeLex~ DeJeeef ceefle efveheeleles ieeeLex~ Jee&efceefle
efveheeleles DeefvejesOeeLex~ heCe JeJenejs mlegleew e~ Jeo Jeeeeeb Jeeefe~ Je=_e JejCes~ heCeb~ DeJeeb~ Jee~

Jeeb kejCes~~518~~
Jeeefceefle efveheeleles kejCesLex~ Jeeb Mekeb Jeeeceveled~

Dee& mJeeefceJewMes~~519~~
Dee&efceefle efveheeleles mJeeefceefve JewMes eeLex~ Dee&les Fefle Dee& mJeeceer Deeex JewMe~

Ghemeee& keeueeepeves~~520~~
epeves eehlekeeues esled Ghemeee& Fefle efveheeleles~ me= ieleew~ Ghemeee& $e+legceleerleLe& ~
Fvekes Deble ceW Fkeej kee Deeiece neslee nw~ oe F eoseb heseb Fleeefo~ Keveg-Keved kes ve kees Fkeej DeeosMe neslee nw
Deewj Deve OeelegDeeW ceW Deeiece neslee nw~ Keseb~

eced ceod Deewj ieod Oeeleg kees Deveghemeie& ceW e neslee nw~~515~~
eceb, ceeb, ieeb~ Deveghemeie& Ssmee keeeW kene? Ghemeie& hetJe&ke Fve OeelegDeeW mes 541JeW met$e mes IeCed elee neslee nw
Deewj CeevegyevOe mes Je=ef nes peeleer nw~ eeeceb~ eceeeb eieeeb~

Ghemeie& jefnle Dee*d mes Deieg DeLe& ceW ejd Oeeleg mes e elee neslee nw~~516~~
Deeeee& osMe~ Deveghemeie& Ssmee keeeW kene? IeCed elee ceW DeefYe Ghemeie& mes hejs DeefYeeee~ ieg DeLe& ve nes Ssmee
keeeW kene? Deeeee& ieg~

efJeese iee& Deewj DeefJejesOe DeLe& ceW heCe DeJee Deewj Jee& efveheele mes efme nesles nQ~~517~~
ece mes heCed JeJenej Deewj mlegefle DeLe& ceW nw, efJeese DeLe& ceW heCeb efveheele mes ef me ngDee~ Jeo-mhe yeesuevee
iee& DeLe& ceW ve JeebDeJeeb efveheele mes yevee~ Je=_ed-JejCe kejvee~ DeefvejesOe DeLe& ceW-Jee efveheele mes yeve ieee nw~

kejCe DeLe& ceW Jee efveheele mes efme neslee nw~~518~~

Jen Oeeleg mes Jeeb-Mekeb~ Deve DeLe& ceW Jeeeb yevee~

mJeeceer Deewj JewMe DeLe& ceW Dee& Meyo efveheele mes efme neslee nw~~519~~
$e+ Oeeleg mes Dee&les Fefle Dee& mJeeceer Deewj JewMe~

eefo epevekeeue eehle nw lees Ghemeee& en Meyo efveheele mes efme neslee nw~~520~~
me=-ieceve kejvee~ Ghemeee&-ieYe& OeejCe kejves kes eesie $e+legceleer en DeLe& nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(307)

Depee mebieles~~521~~
Depee&efceefle efveheeleles mebielesLex~ ve peere&le Flepee Deee&mebieleb~

veeefcve Jeo keehed e~~522~~

veeefcve Gheheos Jeo keehed YeJeefle ee~

mehlecegecegheheoced ~~523~~
OeelJeefOekeejs mehlecee efveefo&cegheheomeb%eb YeJeefle~

lelee*dveece esled ~~524~~

leogheheob veece eselees eeiYeJeefle~

leme lesve meceeme~~525~~

leme veeceesheheome lesve ke=ovlesve men meceemees YeJeefle~ yeeeCees Jeoveb DeLeJee yeeCee Geles yeeeseb yeeJeeb~

YeeJes YegJe~~526~~
veeefcve Gheheos YegJees Oeelees keehed YeJeefle YeeJes~ yeeYeteb iele yeelJeb iele FleLe&~

nvemle e~~527~~
veeefcve Gheheos nvles keehed YeJeefle veme lekeejeosMees YeJeefle~ yeenlee~ Deenlee~

Je=_peg<eerCMeemegegiegneb keehed ~~528~

S<eeb keehed YeJeefle~ hegve keehed enCeb DeefOekeejefveJe=leLe~ lesve veeefcve YeeJes esefle efveJe=eLe~

mebiele DeLe& ceW Depee& en Meyo efveheele mes efme neslee nw~~521~~
ve peere&les, pe-Depee~ Fmekee DeLe& nw Deee&mebieefle peerCe& veneR nesleer nw~

veece Gheheo mes hejs Jeod Oeeleg mes keehed Deewj e elee neslee nw~~522~~
Oeeleg kes DeefOekeej ceW mehleceer mes efveefo& heo Gheheo meb%eke neslee nw~~523~~
eefo Gheheo veece nw lees Oeeleg kes henues neslee nw~~524~~
Gme veece Gheheo kee Gme ke=ovle kes meeLe meceeme neslee nw~~525~~
yeeCe Jeoveb DeLeJee yeeCee Gelesyeee kee keLeve DeLeJee yeee kes eje kene ieee nw~ Jen yee-Gebyeeeseb, yeeJeeb~

veece Gheheo mes YeeJeDeLe& ceW Yet Oeeleg mes keehed elee neslee nw~~526~~
yeeYeteb iele-DeLee&led yeelJe kees eehle nes ieee~

veece Gheheo ceW nved Oeeleg mes keehed elee neslee Deewj vekeej kees lekeej neslee nw~~527~~
yeeeCeb nefvle Fefle yeenlee, Deenlee~ Fmekee efJeen Yeer neslee nw~ yeeeCees nveveb Fefle~

Je=_ed peg<e FCed Meemed mleg iegnd Oeeleg mes keehed elee neslee nw~~528~~
DeefOekeej efveJe=efe kes efueS eneB hej hegve keehed kee enCe efkeee nw~ FmeceW veece Deewj YeeJe ceW Fmekeer Yeer efveJe=efe
nes peeleer nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(308)

efle*vle:

Oeeleesmleesvle heevegyevOes~~529~~
mJeevleme Oeeleesmleesvlees YeJeefle heevegyevOes ke=efle hejs~ Je=leb leb~ peg<eer eereflemesJeveees peg<eles Fefle peg<eb~ Fle~
Meemeg DevegefMeew~~ MeemesefjogheOeeee Fleeefovee Deekeejme FlJebb~ efMe<e~ mlegle~ iege~

$e+ogheOeeeeke=efhee=les~~530~~
ke=efhe e=efle Jeefpe&le $e+keejesheOeeelees keehed YeJeefle~ Je=leb ve=leb Meb mhe=Meb~

Ye=_eesmeb%eeeeced ~~531~~
Ye=_e Demeb%eeeeb keehed YeJeefle~ efYeele Fefle Ye=le~

enesefheeefleYeeb Jee~~532~~
DeefheeefleYeeb hejeled ens keeyed YeJeefle Jee~ Deefheie=eb~ Deefheeeeb~ he#es IeCed~ eefleie=eb eefleeeeb~

heohe#eeese~~533~~
heohe#eeesjLe&eese&ns keeyed YeJeefle~ he#es YeJe he#e~ eie=eb heob~ he#es Depeg&veie=ee mesvee~

Jeew veerhet_Yeeb keukecegeees~~534~~

JeeJegheheos veerhet_Yeeb keukecegeeesjLe&ees keehed YeJeefle~ efJeveere keuke~ efJehetees cege~

ke=Je=ef<ece=peeb Jee~~535~~
ke=_eeefoYees Jee keehed YeJeefle~ ke=leb keee~ Je=<e Je=#e meseves~ Je=<eb~ e<eb~ ce=peb cepe~

ce=pees ceeefpe&~~536~~
heevegyebOe ke=lelee kes Deeves hej mJeevle Oeeleg kes Deble ceW le neslee nw~~529~~
Je=_ed-Je=leb~ -leb, peg<eer-eerefle Deewj mesJeve kejvee peg<eb, FCed mes Fle Meemed -MeemesefjogheOeeee
Fleeefo met$e mes Deekeej kees F neskej Meeefme JeefMe mes <e neskej efMe<e mlegle iege~

ke=hed e=led kees es[kej $e+keej GheOee Jeeueer Oeeleg mes keehed neslee nw~~530~~
mJeevle mes lekeejeiece neskej Je=leb, ve=leb yevee Deeies Med-Meb, mhe=Med-mhe=Meb yevee~

meb%ee jefnle DeLe& ceW Ye=ped mes keehed neslee nw~~531~~

efYeeles Fefle Ye=le~

Deefhe eefle mes hejs en Oeeleg mes Jehed elee efJekeuhe mes neslee nw~~532~~
Deefheie=eb, mebemeejCe neskej jd kees $e+ ngDee nw~ DeveLee Deefheeeeb FmeceW IeCed elee ngDee nw~ Ssmes ner eefleie=eb eefleeeeb~

heo Deewj he#e DeLe& ceW end mes keehed neslee nw~~533~~
he#es YeJe he#e-eie=eb heob eie=ee kees heo kenles nQ~ he#e ceW Depeg&veiegee mesvee Depeg&ve kes he#e kees enCe kejleer nQ~

efJe Gheheo mes keuke cege DeLe& ceW veer het_ed Oeeleg mes keehed elee neslee nw~~534~~
efJeveere, keuke~ efJehete~ cege~

ke= Je=<e ce=pe Oeeleg mes efJekeuhe mes keehed neslee nw~~535~~
ke=leb lekeej kee Deeiece ngDee nw Je=<eb Je<e ~ ce=peb cepe~

ce=pe Oeeleg kees ceepe& DeeosMe neslee nw~~536~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(309)

ce=peg Flesleme Oeeleescee&efpe&jeosMees YeJeefle~ epees keieew Oeg[IeevegyevOeeesefjefle pekeejme iekeej~~ ceepe ceeie~

mete&eeJeLee kee&efj~~537~~
Sles kee&efj efveheelevles~ mejefle metles Jee ueeskeeefveefle mete&~ jesele Fefle e~ JeLe ogKeYeeeueveees~ ve JeLeles
Fefle DeJeLe~

efYeeesOeew veos~~538~~
Sleew kele&efj veos efveheelesles~ efYeveefe ketueeveefle efYee~ GpPelegokeefcelegOe~

egieb e he$es~~539~~
egieefceefle efveheeleles he$es JeenveeLex~ egpeles Devesvesefle egieb~

ke=heekeghemeb%eeeeced~~540~~
Sles efveheelevles meb%eeeeb~ ke=s mJeecesJe heevles ke=heee eerne~ kegheb megJeCe&jpeleeYeeceveled ~

$e+JeCe&Jeeveevleeod IeCed ~~541~~

$e+JeCee&vleeled Jeeveevleeelees IeCed YeJeefle~ Cekeej FeJeeLe&~ Iekeejepees keieew FleLe&~ keee~ mle=*d
Deeeoves~ efvemleee~ Mueeske= ueese= oMe&ves~ Deeueeskeeb Deeueeseb~ Jeees~ ke=he ke=heeeeb~ ke=hes~ jes ue~ keuheb~

epees keieew OegdIeevegyevOeees~~542~~

epees keieew eLeemebKeb YeJele Oegef IeevegyevOes hejs~ Jeekeeb heekeeb eesieb Yeesieb

ve keJeiee&efoepepeeced ~~543~~
epees keieew-Fleeefo 542 met$e mes pekeej kees iekeej nes ieee~ ceepe, ceeie~

mete& e DeJeLe Meyo efveheele mes efme nesles nQ~~537~~

mete&, e, DeJeLe~

efYee, GOe veo DeLe& ceW efveheele mes yeveles nQ~~538~~

pees leeW kees Yesove kejs Jen efYee, pees Goke kees es[s-GOe~

Jeenve DeLe& ceW egie efveheele mes yevelee nw~~539~~

efpemekes eje ues peeee peee-Jen, egieb~

ke= hee Deewj keghe meb%ee DeLe& ceW efveheele mes efme nesles nQ~~540~~
pees peesles ngS #es$e ceW mJeeb ner heke peeles nQ Jes ke=heee~ Oeeve~ kegheb-megJeCe& jpele mes efYeVe kees keghe kenles nQ~

$e+JeCee&vle Deewj Jeeveevle Oeeleg mes IeCed elee neslee nw~~541~~

CekeejevegyebOe FeJeled YeeJe kes efueS nw Deewj IekeejevegyebOe epees keieew Fleeefo 542 met$e kes keee& kes efueS nw~
ke=-keee Je=efjeoewmeCes met$e mes Je=ef neskej Meyo yeves nQ~ mle=*d-{keveeefvemleee , ueeske= ueese=-osKevee
Deeueeskeeb Deeueeseb Jeeeb~ ke=he-ke=hee DeLe& ceWke=hes jes ue met$e mes $e+ kes jd kees ued neskej keuheb yevee~

Oegd IeevegyebOe elee kes Deeves hej ekees ke Deewj pe kees ie neslee nw~~542~~
Jeed-Jeekeeb, heedheekeeb, egpedeesieb, egpedeesieb, YegpedYeesieb~

keJeiee&efo epe Deewj Depe kes e, pe, kees ke, ie veneR neslee nw~~543~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(310)

efle*vle:

keJeiee&os epes Depee epees keieew ve YeJele~ #eerpe ketpe iegpe DeJees Meyos~~ ketpeb ketpebb~ Kepe cevLes~ Keepeb~
eeeepeb~ Depe #esheCes~ Deepeb~

IeCeeJeMekes~~544~~
DeeJeMekes iececeeves epees keieew ve YeJele IeefCe hejs~ DeJeMeheeeb~ DeJeMeYeespeb~

eJeeefe&efeeeefeeefpelepeeced ~~545~~
S<eeb epees keieew ve YeJelees IeefCe hejs~ eJeee~ Deee&~ jese~ eee~ eepe~ lepe neveew~ leepe~

efveeeYeeb egpes Mekees~~546~~

efveeeYeeb hejme egpesieex ve YeJeefle MekeeeLex IeefCe hejs~ efveeesegb Mekee efveees pe~ SJeb eeespe Ye=le~

YegpeesVes~~547~~
Yegpees iees ve YeJeefle MekeeeLex IeefCe hejs DeVes~ Yeesegb Mekeeb Yeespeb DeVeb Yeespeb hee~

DeemegegJeefhejefheueefhe$eefheoefYeeceeb e~~548~~
Dee*dhetJeelmegveeslesefJe&leeefoYee IeCed YeJeefle~ DeemeeJeb~ eg efceeCes~ eteles eeJeb~ gJehed yeerpelevlegmevleeves~ Jeeheb~
jhe uehe peuhe Jeeeeeb Jeeefe~ jeheb~ ueeheb~ $ehet<ed ueppeeeeb~ $eheb~ obYesefjn eke=ef leveueeshe~ SJeoeYeb~ Deeeeceb~

GJeCee&oeJeMekes~~549~~
GJeCee&vleeled IeCed YeJeefle DeJeMebYeeJes iececeeves~ DeJeMeb uetele Fefle ueeJeb~ SJeb veeJeb~ YeeJeb~

heeOeescee&vemeeefceOesvees~~550~~
#eerpe, ketpe, iegpe-DeJee Meyo kejvee~ ketpeb ketpeb~ Kepe-cevLes~ Keepeb~ epe-eeeepeb~ Depe-#esheCe
kejveeDeepeb~

DeeJeMeke DeLe& ceW IeCed elee Deeves hej e pe kees ke ie veneR neslee nw~~544~~
DeJeMeheeeb, DeJeMeYeespeb~

eJee Deefe& efe eee, epe Deewj lepe kes e, pe kees IeCed kes
Deeves hej ke ie veneR neslee nw~~545~~
eJeee Deee&, jese, eee, eepe leepe~

efve Deewj e mes hejs Mekee DeLe& ceW IeCed kes Deeves hej egped kes ped kees ied veneR neslee nw~~546~~
efveeesegb Mekeeefveeespe~ eeespe Ye=le~

Mekee DeLe& IeCed kes Deeves hej DeVe DeLe& ceW Yegped kes ped kes ied veneR neslee nw~~547~~
Yeesegb MekeebYeespeb-DeVe otOe Deeefo~

Dee*d hetJe&ke meg, eg, Jehed, jhe, uehe, $ehe, oYe Deewj eced Oeeleg mes IeCed neslee nw~~548~~
DeemeeJeb~ eg-eeJeb, Jeeheb, jeheb, ueeheb, $eheb, DeJeoeYeb Deeeeceb~

DeJeMebYeeJeer DeLe& ceW GJeCeele mes IeCed elee neslee nw~~549~~

ueg-ueeJeb, veg-veeJeb, Ye-YeeJeb~

hee Deewj Oee kees ceeved meeefceOesveer DeLe& ceW IeCed neslee nw~~550~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(311)

heeOeesefjlesleeescee&vemeeefceOesveesje&LeemebKeb OeCed YeJeefle~ Deeefeefjeeovleeveeefceefle Deeefeelee~ heeeb~ Oeeeb meeefceOesvees

$e+ked~

ee*esefve&eesmebceleeefveleees mJejJeled ~~551~~

ee*esheheoeesefve&ees Oeeleesjmecebleeefveleeese&LeemebKeb OeCed YeJeefle me e mJejJeled ~ eCeeeesj~ efveeee FleLe&~
ees ieee&heleeoeveerele Fefle me eeefvelees ef{le~ Deeveeees oef#eCeeefive~

meefekegC[heke=leew~~552~~
mebhetJee&efeveesles kegC[hetJee&eflheyelesIe&Ced YeJeefle me e mJejJeled ke=leeJeefYeOeses~ meeee eleg~ kegC[heee eleg~

jepemetee~~553~~
ke=leeJeefYeOeses jepemete Fefle efveheeleles~ jepee meesleJe jepee Jee meteles Fefle jepemete~

meeVeeeefvekeeeew nefJeefve&Jeemeees~~554~~
Sleew efveheelesles nefJeefve&JeemeeesjLe&ees~ meeVeeeb nefJe efJeefMecev$eefvekeeees efveJeeme~

heefjeeeesheeeeeJeiveew~~555~~
SleeJeiveeJeLex efveheelesles~ heefjeeeesefive~ Gheeeeesefive~

efeleeefiveefeles e~~556~~
SleeJeiveeJeLex efveheelesles~ eeveb efeleb~ Deiveseeveceefiveefelee~

DeceeJeemee Jee~~557~~
Deeefeefjeeovleeveeced met$e mes Deeed elee neslee nw~ heeeb, Oeeeb~

e Deewj Dee*d Gheheo ceW nesves hej veer Oeeleg mes Demebcele Deewj Deefvele ceW
mJejJeled IeCed neslee nw~~551~~
e veer e F& kees Ss neskej Ss Deeed mes Deeed neskej eCeee-eewj efveeee nw Ssmee DeLe& nw Deeveee oef#eCeeefive~

mebhetJe&ke efe_ed Deewj kegC[ hetJe&ke hee Oeeleg mes ke=ovle ceW IeCed elee neslee nw~~552~~
Deewj Jen mJejJeled neslee nw~ meeee eleg, kegb[heee eleg~

e%e DeLe&ceW jepemete efveheele mes neslee nw~~553~~

jepee meesleJe DeLeJee jepee meteles jepemete~

nefJemed Deewj efveJeeme DeLe& ceW meeVeee efvekeee efveheele mes yeveles nQ~~554~~
meeVeee, nefJe~ efJeefMe ceb$e efvekeee efveJeeme~

heefjeee, Gheeee mes Deefive DeLe& ceW efveheele mes efme nesles nQ~~555~~
heefjeee GheeeeDeefive~

Deefive DeLe& ceW efele Deefiveefelee efveheele mes yeveles nQ~~556~~

eevebefeleb, DeiveseevebDeefiveefelee~

DeceehetJe&ke Jemed Oeeleg mes keeueeefOekejCe ceW IeCed elee neslee nw~~557~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(312)

efle*vle:

Decee-meneLex DeceehetJee&melesIe&Ced YeJeefle keeueeefOekejCes Jee oerIe&lJeb efveheeleles~ Decee men Jemeleevekeez emeeb
efleLeew mee efleefLe DeceeJemee~ DeceeJeemee~ euue#eCesveevegheheVeb lelmeJe efveheeleveeeflmeb~

JegCle=eew~~558~~
OeeleesJeg&Cle=eew YeJele~

egJegueeceveekeevlee~~559~~
egJegueeb mLeeves eLeemebKeb Deve Deke Deble Flesles YeJeefvle~ YeJeleerefle YeeJeke YeefJelee~ keejke keee&~ veeeke veslee~
nejke nee&~ yegYet<eke~ Deme e ueeshe yegYetef<elee~ iegCeeseerefeles~ yeesYeteke~ yeesYetefelee~ YeeJeke~ YeeJeefelee~ heg$eerefeke~
heg$eerefelee~~

nvlesmle~~560~~
nvlesve&keejme lees YeJeefle _edCeevegyevOes elees hejs~ nme nvlesefIe&efjefCeees~ Ieeleke~ nvlee~ nve eEnmeeielees~
DeeefLeefjeeovleeveeb~ oeeke~ oelee~ DeJemeeeke~ DeJemeelee~ ieeeke~ ieelee~

vemesescevlemeeJeefcekeefceeceeced ~~561~~
Deewj efJekeuhe mes oerIe&lee nes peeleer nw~ Decee-meeLe~
Decee-men evekeez emeeb efleLeew Jemele mee efleefLe-meeLe nw ev Deewj mete& efpeme efleefLe ceW Jen efleefLe
DeceeJemee DeceeJeemee~
JeekejCe met$e mes pees veneR yeveles nQ Jes meye efveheele efme kenueeles nQ~

Oeeleg mes JegCed le=ed elee neslee nw~~558~~

eg Jeg Deewj Deued kees ece mes Deve Deke Deewj Devle DeeosMe nesles nQ~~559~~
eneB Jeg kees Deke ngDee nw Yet-mes JegCed ngDee Lee Dele CeevegyebOe mes Je=ef neskej YeeJeke yevee le=ed mes Yet -le=
Deved efJekejCe kele&efj 22 met$e mes Deved neskej Deefve e efJekejCes 23 met$e mes iegCe neskej Fd neskej YeefJele= yevee~
ke=eeflemeceemeee met$e mes ke=ovle meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej YeefJelee yevee~
ke=-mes keejke kelee&, veer-veeeke, veslee~ meVevleceW Yet Yet med hetJe& kees mJe Deewj le=leere De#ej neskej JegYet<eke,
Dekeej kee ueeshe neskej F neskej yegYetef<elee yevee~
OeeleesJee& legcevleeefoefle vewkekeleg&keeled 380 met$e mes meved neskej eCed hejes#ee eseerefelemeVevles<eg 292 met mes eflJe
neskej efleere-elegLe&ees eLecele=leereew met$e 159 mes elegLe& kees le=leere neskej mJe neskej yevee nw~ eseerefele ceW
iegCeeseereles 410 met$e mes iegCe neslee nw, Dele yeesYeteke yeesYetefelee~ keeefjle meb%eke Fved mes hejs YeeJeke YeeJeefelee~
veeceOeeleg mes heg$eereke heg$eerefelee~

_ekeej CekeejevegyebOe elee kes Deeves hej nved kes vekeej kees lekeej neslee nw~~560~~
nme nvlesefIe&efjefCeees 367 met$e mes FCed Fed kes Deeves hej nved kes nkeej kees Iekeej nes peelee nw Fme efveece mes
Ieeleke, nvlee~ oe Oee Deeefeefjeeobleeveeb 364JeW met$e mes Deeed neskej oeeke Oeeeke oelee Oeelee yevee~

Jeced keced eced kees es[kej Fd meefnle Deced Devle Jeeueer Oeeleg mes _ed CeevegyebOe ke=ovle
elee kes Deeves hej Fed elee mes kene ieee keee& veneR neslee nw~~561~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(313)

mesescevleme JeefcekeefceeefceJeefpe&leme Fefe ke=leb keee ve YeJeefle _CeevegyebOes ke= efle hejs~ Meceke Meefcelee~ oceke
oefcelee~ eceke eefcelee~

Deed heeeefoYee~~562~~
heeeefoYe Deed YeJeefle~ meJex OeeleJe heeeefo<eg he"evles~ hee he" kej osJe~

veveeoseg&~~563~~
veveeoseg&Ye&Jeefle meJex OeeleJees veveeoew he"evles~ vevoleerefle vevove~ jce eer[eeeb jceCe~ jeOe meeOe mebefmeew~
jeOeve meeOeve~

eneosefCe&ved ~~564~~
eneosie&Ceeled efCeved YeJeefle~ meJex OeeleJe eneoew he"evles~ eener eeefnCeew eeefnCe~ mLeeeer ceeeer eeJeer~

veecegheOeeleerkeie%eeb ke~~565~~
veecegheOeeled eerCeeles efkejlesefie&jlespee&veelese kees YeJeefle~ ef#ehe esjCes~ efJeef#ehe~ efueKe efJeuesKeves efJeefueKe~ egMe~
eer_ed lehe&Ces keevleew e~ efee Geflkej~

Jee mJejs~~566~~
efiejles jsheme Jee uekeejes YeJeefle mJejs hejs~ Gefj Gefodieue e%e~

Ghemeiex eelees [~~567~~

Ghemeiex leg Deekeejevleees YeJeefle~ megiue~ megcue~ emLe~ e~ es soves~ e~
Meceke Meefcelee, oceke oefcelee, eceke eefcelee~

heeeefo Oeeleg mes Deed elee neslee nw~~562~~

heeeefo Meyo mes meYeer OeelegSb ueer peeleer nQ heed Dehee he" kej osJe Fleeefo~

veveeefo mes eg elee neslee nw~~563~~

vebeeefo mes meYeer OeelegSb he{er peeleer nQ~ egJegueeceveekeevlee 559 JeW met$e mes eg kees Deved nes peelee nw~
vevoleereflevevove~ jceg-eer[e kejveejceCe~ jeOed meeIed-efmeef DeLe& ceW nQ~ jeOeve, meeOeve~

eneefo ieCe mes efCeved elee neslee nw~~564~~

eneefoieCe ceW meYeer Oeeleg efueS peeles nQ~ end-efCeved ngDee CeevegyebOe mes Je=ef neskej eeefnved yeveeeener eeefnCeewmLee
cee mes Deeed neskej efCeved ngDee nw SJeb eg kees Je=ef ngF& nw mLeeF& ceeeer eeJeer yeveWies~

veeefce GheOee Jeeues Deewj eer ke ie Deewj %ee mes ke elee neslee nw~~565~~
ef#ehed-esjCeeefJeef#ehe ked DevegyebOe neskej De jnlee nw~ efueKed efJeefueKe egMed egMe~ eer_ed-lehe&Ce kejvee
Deewj ecekeevee~ F& kees Fed neskej efee yevee~ ke= De $e+ovlemesjiegCes met$e 199 mes Fjd neskej efkej Geflkej~

mJej elee kes Deeves hej ie kes jkeej kees efJekeuhe mes uekeej nes peelee nw~~566~~
Gefodvej, Gefodveue~ %ee keevegyebOe mes Debeflece mJej kee ueeshe neskej e%e yevee~

Ghemeie& meefnle Deekeejevle Oeeleg mes [ elee neslee nw~~567~~

meg Ghemeie& hetJe&ke iuee cuee nw [evegyevOesvlemJejeosueexhe 510 met$e mes [evegyebOe ceW Devle mJej kee ueeshe neskej
megiue megcue megmLe emLe Cee mes e yevee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(314)

efle*vle:

OesdefMeheeIeeOceMe~~568~~
Ghemeiex Gheheos SYe Mees YeJeefle~ Ge~ GlheMe~ Geflheye~ GefppeIe~ Gce~

meeefnmeeefleJesegosefpeesefleOeeefjheeefjefueefcheefJeoeb lJeveghemeiex~~569~~
S<eeceveghemeiex Mees YeJeefle~ meeneleerefle meene~ SJeb meelee~ Jesoe~ Spe= kecheves~
Gospee~ efeleer meb%eeves~ eslee~ Oe=*d OeejCes Oeeje~ heej leerj kece&meceehleew~ heeje~ efueche efJevo~

Jee pJeueeefoogveerYegJees Ce~~570~~

pJeueeefoYees ogveesles veelesYe&Jelese Deveghemeiex Cees YeJeefle Jee he#es Deed~ pJeue oerhleew~ pJeue pJeeue~ eue kecheves~
eue eeue~ kemehee&vlees pJeueeefo~ gog Gheleehes~ oJe oeJe~ vee veee~ YeJe YeeJe~

mecee*eseg Je~~571~~
mecee*es eJelesCeex YeJeefle~ mebeeJe~ DeeeeJe~ mecee*esefjefle efkeb? heefjeJe~

DeJes <ees~~572~~
DeJe-Gheheos njles melese Cees YeJeefle~ _e njCes~ DeJenej~ <eesvlekece&efCe~ DeJemeee~

efoefnefueefnefMueef<eeefmeJeOeleerCMeeleeb e~~573~~
Ghemeie& Gheheo meefnle Oesd Med hee Iee Deewj Ocee Oeeleg mes Me elee neslee nw~~568~~
efMeled nesves mes heMe efheye Deeefo DeeosMe nesles nQ Gled Oes DeGe~ GlheMe Geflheye, GefppeIe Gce, FveceW Mes
heMe69, he efheye 63, Iees efpeIe 64, Oecees Oece 65 Fve met$eeW mes ece mes Med kees heMe, hee kees efheye, Iee kees
efpeIe Deewj Ocee Deewj Oece DeeosMe neslee nw~

meeefn meeefle Jesefo GlhetJe&ke Spe= Oe=*d heej efuehe efJeo Oeeleg mes Ghemeie& kes
DeYeeJe ceW Me elee neslee nw~~569~~
MeevegyevOe mes meeJe&OeelegkeJeled keee& neslee nw~ meeneleerefle meee egjeefoieCe mes Fved neskej Deved neskej yeve nw~ Ssmes ner
meelee Jesoe yeves nQ~ Spe=-kechevee GlhetJe&ke Gspee efeleer-mecePevee eslee egjeefoieCe mes yevee nw~ Oe=*d-OeejCe
kejvee Oeeje heej leerj-keee& meceehle nesvee heeje leeje~ efueche efJevo Fve oes ceW legoeefo ieCe ceW cegeeosjeiecees vekeej
mJejeoefve efJekejCes 197 met$e mes vekeej kee Deeiece neskej Deved efJekejCe neskej he yevee nw~

pJeueeefo mes og, veer, Yet, Oeeleg mes efJekeuhe mes DeCed elee neslee nw~~570~~
Fve Oeeleg mes Ghemeie& jefnle ceW DeCed ee Deed elee neslee nw~ pJeue-oerhle nesvee, pJeue pJeeue eue-kechevee eue
eeue, keme hee&vle pJeueeefo Oeeleg nQ~ gg-Gheleehe osvee oJe oeJe, veeveee, YeJe YeeJe~

meced Dee*d hetJe&ke eg Oeeleg mes DeCed neslee nw~~571~~

mebeeJe DeeeeJe, meced Dee*d mes ner nes Ssmee keeeW kene? heefjeJe~

DeJe Gheheo meefnle , mees Oeeleg mes DeCed neslee nw~~572~~

DeJenej DeJemeee~

efon, efuen, efMue<e, emed, JeOe, FCe, Mees Oeeleg mes hejs Ce elee neslee nw~~573~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(315)

S<eeb Cees YeJeefle~ efon Gheees~ osn~ efuen DeemJeeoves~ uesn~ efMue<e Deeefueves Mues<eg~ eme eeCeves eeme~ JeOe
lee[ves JeeOe~ Deleee~ eg*d eg*d peg*d ieg*d eg*d iee*d Mew*d ieleew~ DeJeMeee~ oee~ heee eleee Fleeefo~

ensJee&~~574~~
ensJee& Cees YeJeefle~ eenes peueej~ en~

mJejJe=ieefceeneceue~~575~~
mJejevleeod Je=ieefceeefnYee Deued YeJeefle Ie_eesheJeeo~

iesns lJeked ~~576~~

ensiexnsefYeOeses leg DeiYeJeefle~ ie=Ceeleerefle ie=nb~ ie=nb oeje~

ve=efleKeefvejefeYe SJe efMeefuheefve Jegmed ~~577~~

SYe SJe efMeefuheefve DeefYeOeses Jegmed YeJeefle~ vee&ke vee&keer Keveke Kevekeer~ jbpe jeies~

Gef<eefIeveerCeese~~578~~
jbpesheecees ueeshees YeJeefle Gef<eefIeefveCees hejle~ jpeles FlesJeb efMeuheceme~~ jpeke jpekeer~

iemLeke~~579~~
ieeeles efMeefuheveLex Lekees YeJeefle~ ieeLeke~ ieeLekeer~

Cegd e~~580~~
ieeeles efMeefuheveLex Cegd e YeJeefle~ ieeeve ieeeveer~
CeevegyebOe mes iegCe neskej efonosn, efuenduesn, efMue<eMues<e, emedeeme, JeOeJeeOe Deefle hetJe&ke FCed kees
Deleee Mew[d-ieceve kejvee DeJeMeee oee heee Deeefeefjeeobleeveeb mes Deeed ngDee nw~ eleee Fleeefo~

en Oeeleg mes efJekeuhe mes Ce neslee nw~~574~~

een peueej en~

mJejevle Deewj Je= iece en mes hejs Deued elee neslee nw~~575~~
Ie_ed kee DeheJeeo nes peelee nw~~

en Oeeleg mes Iej DeLe& ceW DeJed elee neslee nw~~576~~

mebemeejCe neskej ie=nb yevelee nw~

ve=le, Keved jbefpe mes efMeuheer DeLe& ceW Jegmed elee neslee nw~~577~~
vee&ke vee&keer, Keveke Kevekeer~ jbpe-jeie kejvee~

G<ed efIeveer, Ced mes hejs jbpe kes hebece De#ej kee ueeshe nes peelee nw~~578~~
jbievee en nw keece efpemekee jpeke jpekeer~

iee Oeeleg mes efMeuheer DeLe& ceW Leked elee neslee nw~~579~~
ieeLeke ieeLekeer~

iee Oeeleg mes efMeuheer DeLe& ceW Cegd elee Yeer neslee nw~~580~~
ieeeve ieeeveer 559 mes eg kees Deve DeeosMe ngDee nw~

(316)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

n keeueeerees~~581~~
peneles keeues eernew eeLex Ceg*d YeJeefle~ peneefle keeues YeeJeeefveefle neeve mebJelmej~ penlegokeefceefle neevee eerne~

DeeefMe<eke~~582~~
DeeefMeef<e iececeeves Oeeleesjkeeleees YeJeefle~ peerJe eeCeOeejCes~ peerJeleeled peerJeke~ SJeb vevoke~

egegme=uJeeb meeOekeeefjefCe~~583~~
S<eeb meeOegkeeefjCeLex Deke eleees YeJeefle~ meeOegkejCeb efMeuhecesJe~~ eg*d eg*d egef*efle oC[keOeeleg~ meeOeg eJeles
meeOegeJeke~ SJeb eJeke~ mejke~ ueJeke~ meeOeg mejleerefle~ meeOeg uegveeleerefle~ me= ieleew~ Fleeefo~

kece&CeCed ~~584~~
kece&Cegheheos OeeleesjCed YeJeefle~ kegcYeb kejesleerle kegcYekeej~ SJeb keeC[ueeJe~ JesoeOeee~ kegcYekeejer~

eJeecee~~585~~
SYe kece&Cegheheos DeCed YeJeefle~ efce$eeee~ levlegJeee~ Oeeveceee~

MeerefuekeeefceYe#eeeefjYees Ce~~586~~
SYees Cees YeJeefle kece&Cegheheos~ oefOeMeeruee~ oefOekeecee~ oefOeYe#ee keueeCeeeeje eeb~

Deeleesveghemeiee&lke~~587~~
kece&Cegheheosveghemeiee&oekeejeleeelees kees YeJeefle~ Oeveg ooeleerefle Oeveo~ SJeb meJe&%e~

Deesneked Oeeleg mes keeue Deewj yeerefn DeLe& ceW Ceg*d elee neslee nw~~581~~
peneefle keeues YeeJeeved Fefle neeve mebJelmej Deeefheefjeeobleeveeb mes Deeed ngDee nw pees Goke kees es[les nQ
neevee yeere~

DeeefMe<ed DeLe& ceW Oeeleg mes Deked elee neslee nw~~582~~

peerJe-eeCe OeejCe kejvee peerJeleeledpeerJeke veboke Fleeefo~

eg eg me= mes hejs meeOegkejCe DeLe& ceW Deked elee neslee nw~~583~~
meeOegkejCe efMeuhe ner nw~ eg*d eg*deg*d mes oC[ke Oeeleg nQ~ meeOeg eJelesmeeOeg eJeke, eJeke, mejke,
ueJeke~ meeOeg mejleerefle meeOeg uegveeleerefle~ me=-ieceve kejvee~ Fleeefo~

kece& Gheheo ceW jnves hej Oeeleg mes DeCed elee neslee nw~~584~~
kegcYeb kejesefle kegcYekeej keeC[b uegveeleereflekeeC[ueeJe~ Jesob DeOeerlesJesoeOeee~ eerefuebie ceW kegcYekeejer Fleeefo~

e, Jee, cee mes kece& Gheheo ceW DeCed neslee nw~~585~~

efce$eb Deeeleerefce$eeee lebleg JeeefleleblegJeee Oeeveb efceceerlesOeeveceee~

kece& Gheheo mes Meerue keece Ye#e ej kes Deeves hej Ce elee neslee nw~~586~~
oefOeMeeruee, oefOekeecee, oefOeYe#ee, keueeCeeeeje~

kece& Gheheo ceW nesves hej Ghemeie& jefnle Deekeejevle Oeeleg mes ke elee neslee nw~~587~~
keevegyebOe mes Deble mJej kee ueeshe nes peelee nw~ Oeveb ooeleerefleOeveo meJe&peeveeleereflemeJe&%e~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(317)

veeefcve mLee~~588~~
veeefcve Gheheos eflelesjekeejevleee kees YeJeefle~ meces efleleerefle mecemLe~ ketmLe~ kesve efheyeleerefle kehe~
eYeeb efheyeleerefle efhe~

legvoMeeskeees heefjce=peehevegoes~~589~~
legvoMeeskeees kece&Ceesheheoees heefjce=peehevegefoYeeb kees YeJeefle~ legvob heefjceeeae fle legvoheefjce=pe Deueme~ SJeb
Meeskecehevegoleerefle~ Meeskeehevego~ Deevevokeejer~

es oe%e~~ 590~~
kece&efCe eesheheos oe%eeYeeb kees YeJeefle~ eo~ heefLe e%e~

meefce Ke~~591~~
kece&efCe meefce eesheheos Keeles kees YeJeefle~

eef#e* Kee*d ~~592~~

eef#e*d Flesleme Kee[eosMees YeJeefle DemeeJe&Oeelegkes~~ ieeb mebes ieesmebKe~

ieked~~593~~
kece&Cegheos ieeelesked YeJeefle~ ceOegjb ieeeleerefle ceOegjieer meeceieer~

megjemeerOJees efheyeles~~594~~
megjemeerOJeesheheoees efheyelesiYeJeefle~ megjeheer~ meerOegheer~

_eesed Jeeesvegeceveees~~595~~
veece Gheheo ceW nesves hej mLee Deewj Deekeejevle Oeeleg mes ke elee neslee nw~~588~~
meces efleleerefle mecemLe ketmLe mJemLe~ kesve efheyeleerle kehe, eYeeb efheyeleeref le efhe~

legbo Deewj Meeske Gheheo ceW nesves hej heefjce=ped Dehevego mes ke elee neslee nw~~589~~
legbob heefjceeef& Feflelegboheefjce=pe,-Deeuemeer, Meeskeb Dehevegoleerefle Meeskeehevego-Deevevokeejer~

e Gheheo ceW oe %ee mes ke elee neslee nw~~590~~

eke<exCe ooeefleeo heefLe e%e~

meced Gheheo ceW jnves hej Kee mes ke elee neslee nw~~591~~
eef#e*d Oeeleg kees DemeeJe&Oeelegke ceW Kee*d DeeosMe neslee nw~~592~~
ieeb mebes ieesmebKe~

kece& Gheheo ceW iee Oeeleg mes ked elee neslee nw~~593~~
ceOegjb ieeeleerefle ceOegjieer~ meeceieer~

megje, meerOeg Gheheo ceW nesves hej hee Oeeleg mes ked elee neslee nw~~ 594~~
megjeheer, meerOegheer~

kece& Gheheo ceW jnves hej Jeemed Deewj Devegeceve DeLe& ceW Oeeleg mes Deed elee neslee nw~~595~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(318)

efle*vle:

kece&Cegheheos njlesjped YeJeefle Jeeefme Devegeceves iececeeves~ TOJe veevecegeceveb leleesveovegeceveb~ keJeenj #eef$eekegceej~

Deeef* leeerues~~596~~
kece&Ceeef* eesheheos leeerueeLex njlesjped YeJeefle~ heg<heeefCe Deenleg Meerueceme heg<heenjes efJeeeOej~

Den&e~~597~~
kece&Cegheheos Den&lesjped YeJeefle~ hetpeecen&leerefle~ hetpeen&~

Oe=_e enjCes eeoC[met$eees~~598~~

oC[met$eJeefpe&les enjCeeJeeekes Gheheos Oe=_ees_ed YeJeefle~ JeeOee eeOej~ DeoC[met$eeesefjefle efkeb~ oC[Oeej~
met$eOeej~

Oevego&C[lmeueeueeMeeefleescejs<eg ensJee&~~599~~
S<etheheos<eg ensjpJee YeJeefle~ Oevege&n Oevegee&n~ oC[en~ oC[een~ lmeen lmeeen~ ueeueen~ ueeueeen~
DeMeen DeMeeen~ eefen eefeen~ leescejen~ leescejeen~

mlecyekeCe&ees jefcepehees~~600~~
mlecyekeCe&eesheheoeesjefcepeefheYeeb Deped YeJeefle~ mlecyesjcees nmleer~ keCexpehe efheMegve~

MebhetJexYe meb%eeeeced ~~601~~

MebhetJexYees OeelegYe meb%eeeeb Deped YeJeefle~ Meb kejesefle Fefle Mebkej~ MebYeJe~ MebJeo~
efkemeer Jemleg kees G"eles nQ lees Thej kejvee neslee nw Geceve kenueelee nw Deewj Fmemes efJehejerle Devegeceve kenueelee nw~
keJeeb njleereflekeJeenj~

kece& Deewj Dee*d Gheheo ceW nesves hej leled mJeYeeJe DeLe& ceW Oeeleg mes Deed neslee nw~~596~~
heg<heeW kes enCe kejves kee nw mJeYeeJe efpemekee Gmes kenles nQ heg<heenj efJeeeOej~

kece& Gheheo ceW jnves hej Dend& Oeeleg mes Deed neslee nw~~597~~
hetpeeced Den&efle Fefle hetpeen&~

oC[ met$e Jeefpe&le enjCeJeeeke Gheheo kes nesves hej Oe= Oeeleg mes Deed elee neslee nw~~598~~
Jeeb Oejefle Fefle JeeOeej~ eeb Oejefle Fefle eeOej~ oC[ met$e JeefCe&le Ssmee keeeW kene? oC[Oeej met$eOeej~
FmeceW 584 met$e mes DeCed elee ngDee nw~ Je=ef ngF&~

Oeveg<e, oC[, lme, ueeue, DebkegMe, eef Deewj leescej kes Gheheo ceW nesves hej en Oeeleg
mes Deed elee efJekeuhe mes neslee nw~~599~~
Oevegie=&Ceeefle Fefle Oevege&n he#e ceW kece&CeCed met$e 584 mes DeCed neskej Oevegee&n~ oC[en oC[een lmeen
lmeeen Deeefo~

mlebye Deewj keCe& Gheheo ceW nesves hej jced pehed Oeeleg mes Deed elee neslee nw~~600~~
mlebyeb jcesles Feflemlebyesjce, nmleer, keCex peheleereflekeCexpehe-efheMegve~

Meb hetJe&ke ke= Oeeleg mes meb%ee DeLe& ceW Deed neslee nw~~601~~
Meb kejesefle FefleMebkej~ MebJeo~ MebYeJe~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(319)

Meer*esefOekejCes e~~602~~
DeefOekejCes e veeefcve Gheheos Mesles Deped YeJeefle~ Kes Mesles KeMee~ ekeejeled-

heee&he=eoew kejCes~~603~~
heee&he=eoew kejCes Gheheos Meer*d Deped YeJeefle~ heeexve Mesles heee&Mee~ he=Mee kegype~

ejs~~604~~
DeefOekejCes veeefcve Gheheos ejses YeJeefle~ keg<eg ejleerefle kegej~ SJeceJeerej~

hegjeseleesies<eg meex~~605~~
S<etheos<eg meexes YeJeefle~ hegj mej~ Deelemej Deesmej~

hetJex kee&efj~~606~~
hetJe&Meyos kee&eg&heheos meexes YeJeefle~ hetJe&mej hetJe&mejer~

ke=_ees nslegleeerueevegueesces<JeMeyoMueeskekeuenieeLeeJewjeegmet$ecev$eheos<eg~~607~~
DeMeyoeefo<eg kece&metheheos<eg nsleew leeerues Deevegueesces ke=_ees YeJeefle~ nsleew eMemkejer efJeee~ leeerues eekej~
Deevegueesces~ Jeevekej~ DeMeyoeefoef<Jeefle efkeb~ Meyokeej~ Mueeskekeej~ keuenkeej~ ieeLeekeej~ Jewjkeej~ eegkeej~
met$ekeej~ ceb$ekeej~ heokeej~

DeefOekejCe Deewj veece Gheheo ceW nesves hej Meer*d Oeeleg mes Deed neslee nw~~602~~
Kes Mesles-DeekeeMe ceW meeslee nw~ KeMee~ ekeej mes-

heee& he= Deeefo kejCe Gheheo ceW nesves hej Meer*d mes Deed neslee nw~~603~~
heeexve Mesles-heee&Mee~ he=Meekegype~

DeefOekejCe veece Gheheo ceW nesves hej ej mes elee neslee nw~~604~~
keg<eg ejleereflekegej~ DeJeerej~
eerefue ceW kegejer DeJeerejer yevelee nw~

hegj Deele Deewj Dee Gheheo ceW nesves hej me= mes elee neslee nw~~605~~
hegj mejefle Fefle hegj mej~ Deele mejefle Deele mej~ Dees mejefle Fefle Deesmej~

hetJe& Meyokelee& mes Gheheo ceW nesves hej me= mes eleeneslee nw~~606~~
hetJe mejefle Fefle hetJe&mej hetJe&mejer~

Meyo, Mueeske, keuen, ieeLee, Jewj, eeg, met$e, ceb$e Fvekees es[kej Deve kece& kes Gheheo
ceW jnves hej ke= Oeeleg mes nsleg lelmJeYeeJe Deewj Devegueesce DeLe& ceW elee neslee nw~~607~~
nsleg DeLe& ceW-eMe kejesefle FefleeMemkejer-efJeee~ lelMeerue DeLe& ceW-eeb kejesleerefle-eekej~ Devegueesce
DeLe& ceW-Jeeveb kejesefle-Jeevekej~ Meyo Mueeske Deeefo kees es[kej Ssmee keeeW kene? Meyob kejesefle Fefle-Meyokeej
Mueeskeekej FveceW DeCed elee ngDee nw~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(320)

efle*vle:

leeoeevleevevlekeejyengyeenefo&JeeefJeYeeefveMeeeYeeYeeefe$ekele&=veevoerefkebefueefheefueefyeyeefueYeefe#es$epebIeeOevegj mebKeemeg e~~608~~

leoeefo<eg kece&metheheos<eg ke=_ees YeJeefle~ lelkejesleerefle lelkej lemkej~ ef{lJeeeme mekeej~ elkej~ Deeefokej~
Devlekej~ Devevlekej~ keejkej~ yengkej~ yeengkej~ Denmkej~ efoJeekej~ efJeYeekej~ efveMeekej~ eYeekej~
Yeemkej~ efe$ekej~ kele=&kej~ veevoerkej~ efkeb kejesleerefle efkebkej~ efueefhekej~ efueefyekej~ yeefuekej~ Yeefekej~
#es$ekej pebIeekej~ Oevegkej~ Dekej~ Skekej~ efkej~ Fleeefo~ ekeejeled jpeveerkej~

Ye=leew kece&Meyos~~609~~
kece&Meyos Gheheos ke=_eew YeJeefle Ye=leeJeLe~ kece&kejes Ye=le~

FmlecyeMeke=lees eerefnJelmeees~~610~~
mlecyeMeke=leesheheoees ke=_e FYe&Jeefle~ mlecyekeefj eerefn~ Meke=lkeefj yeeueJelme~

njles&efleveeLeees heMees~~611~~
efleveeLeeesheheoeesn&jlesefjYe&Jeefle heMeeJeLex~ eflenefj veeLenefj~ heMeg~

heuesceuejpe megens~~612~~
S<etheheos<eg ensefjYe&Jeefle~ heueseefn~ ceueeefn~ jpeeseefn~

osJeJeeleeesjehes~~613~~
osJeJeeleeesheheoeesjehveeslesefjYe&Jeefle~ osJeeveehveesefle osJeeefhe~ Jeeleeefhe~

leoeefo Gheheo ceW SJeb Deeefo, Deble, Deveble, keej yeng, yeeng, Denjd efoJee efJeYee, efveMee, eYee,
Yeemed, efe$e, kee=&, veevoer, efkeb, efueefhe, efueefye, yeefue, Yeefe, #es$e, pebIee, Oeveg<ed, De<ed
Deewj mebKeeJeeeer MeyoeW kes Gheheo ceW jnves hej ke=Oeeleg mes elee neslee nw~~608~~
lelkejesleereflelelkej ef{lJeeled leme mekeej~ efveece mes le kees me neskej lemkej yevee~ elkej Deeefokej
Fleeefo~ ekeej mes jpeveerkej Deeefo Yeer uesvee eeefnS~

kece& Meyo Gheheo ceW nesves hej Ye=le DeLe& ceW ke= mes elee neslee nw~~609~~
kece& kejesefle Fefle-kece&kej Ye=le~

mlecye Deewj Meke=led Gheheo cesW jnves hej ke= Oeeleg mes F elee neslee nw~~610~~
mlebyekeefj-yeerefn Meke=lkeefj yeeueJelme~

efle Deewj veeLe Meyo Gheheo ceW nesves hej heMeg DeLe& ceW Oeeleg mes F elee neslee nw~~611~~
eflenefj, veeLenefj-heMeg~

heues ceue Deewj jpe kes Gheheo ceW nesves hej en Oeeleg mes F elee neslee nw~~612~~
heueseefn ceueeefn jpeeseefn~ heueeefve ie=Ceeefle Fefle~

osJe Deewj Jeele Gheheo ceW jnves hej Deehed Oeeleg mes F elee neslee nw~~613~~
osJeeved Deehveesefle-osJeeefhe Jeeleced Deehveesefle FefleJeeleeefhe~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(321)

Deelceesojkegef#e<eg Ye=_e efKe~~614~~

S<eg kece&metheheos<eg Ye=_e efKeYe&Jeefle~ vemleg keJeefeled Fefle veueeshe~

mJee<eesceexvle~~615~~
mJeevlemeeveJeemee<eeesheheome cebkeejevlees YeJeefle KeevegyevOes ke=efle hejs~ Deelceeveb efyeYeeeaefle DeelcebYeefj~
SJecegojbYeefj~ kegef#ebYeefj~

SpesKeMed ~~616~~
kece&Cegheheos Speelesefjvevleeled KeMed YeJeefle~ Spe= kebheves~ pevecespeeleerefle pevecespee~

MegveermlevecegeketueemJeheg<hes<eg Oes~~617~~
S<eg kece&metheheos<eg Oes KeMed YeJeefle~

oerIe&meesheheomLeeveJeeme KeevegyevOes~~618~~
oerIee&vlemeeveJeemeesheheome mJees YeJeefle KeevegyevOes ke=efle hejs~ Oesd heeves~ MegveeR Oeeleerefle MegefvebOee~ mleveb
Oeeleerefle mlevebOee~ cegebOee~ ketuevOee~ DeemevOee~ heg<hebOee~ MegefvevOeer~

vee[erkejcegefheeefCeveeefmekeemeg Ocee~~619~~
S<eg kece&metheheos<eg OecelesOexe KeMed YeJeefle~ veeef[vOece~ kejvOece~ kejvOee~ cegefvOee~ cegefvOece~ heeefCevOee~
heeefCevOece~ veeefmekevOece~ veeefmekevOee~

Deelceved Goj Deewj kegef#e Meyo kes Gheheo ceW jnves hej Ye=ped Oeeleg mes efKe elee nesle nw~~614~~
DeJee jefnle, mJeevle Deewj De<ed kes Gheheo ceW jnves hej KeevegyebOe elee kes Deeves hej
Gheeg&e Gheheo kees cekeejevle nes peelee nw~~615~~
Deelceeveb efyeYeleeaefleDeelcebYeefj vemleg keJeefeod met$e mes Deelceved kes vekeej kee ueeshe nes ieee nw~ Ssmes ner Gojb
efyeYeefle&GojDeced ~ F lelmLeeueeshee efJeYeee met$e mes efJeYeefe kee ueeshe neskej $e+ kees iegCe Dejd neskej Fme met$e mes
cekeejeble neskej GojbYeefj kegef#ebYeefj yeve iees~

kece& Gheheo ceW nesves hej FVevle Sped Oeeleg mes KeMed neslee nw~~616~~
peveced Speeleereflepevecespee~ KeevegyebOe mes DevegmJeej Deeiece SJeb MeevegyebOe mes meeJe&OeelegkeJeled keee& neslee nw~

Megveer mleve, ceged, ketue, Deeme Deewj heg<he Fvekes Gheheo ceW Deeves hej Oesd
Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~617~~
Oesd-heervee~ MegveeR Oeeleerefle~

DeJee jefnle oerIee&vle Gheheo kees KeevegyebOe ke=lelee kes Deeves hej mJe nes peelee nw~~618~~
MegefvebOee, mlevebOee, Fleeefo~

vee[er, kej, cegef, heeefCe Deewj veeefmekee kes Gheheo ceW jnves hej Ocee Deewj
Oesd Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~619~~
vee[eR Oeceefle Fefle veeef[bOece 618 met$e mes mJe neslee nw~ SJeb JeesOece Fme 65JeW met$e mes Ocee kees Oece DeeosMe
ngDee nw~ Ssmes ner Oesd mes veeef[bOee Fleeefo~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(322)

efle*vle:

efJeOJeefmleues<eg lego~~620~~
S<eg kece&metheheos<eg lego KeMet YeJeefle~ efJeOegblego~

mebeesieeosOeg&~~621~~
mebeesieeosOeg&es ueeshees YeJeefle Oegef hejs~ Deblego efleuevlego~

Demeteexeees&Me~~622~~
Deveeesheheoees&Me KeMed YeJeefle~ DemeteheMee jepeoeje~ GebheMee~

ueuees lehe~~623~~
ueuees Gheheos leheos KeMed YeJeefle~ ueueeblehe~

efceleveKeheefjceeCes<eg hee~~624~~
S<eg kece&metheheos<eg hee KeMed YeJeefle~ efcelecheee yeeeCeer~ veKebheee eJeeiet~ emLebheee esCebheee mLeeueer~

ketue Ggpeesnes~~625~~
ketues Gheheos Ggpeesnes KeMed YeJeefle~ pees Yebies~ ketueceggpee veoer~ ketuecegn meceg~

JenbefueneYebefuenhejvlehesjbceoee~~626~~
Sles KeMevlee efveheelevles~ Jenbefuene ieew~ DeYebefuenes Jeeeg~ hejblehe Keue~ Fjbceoe meerOeg~ ekeejeled Jeelecepevleerefle
Jeelecepee~ eeb peneleerefle eepene cee<ee~

Jeos Ke efeeJeMeees~~627~~
efJeOeg, Demed Deewj efleue kes Gheheo ceW jnves hej legod Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~620~~
efJeegblego~

mebeesieeefo Oegd kee ueeshe nes peelee nw Oegd kes Deeves hej~~621~~
eneB Demed kes mekeej kee ueeshe nes ieee nw Dele Deblego, efleuevlego~

Demete& Deewj Ge mes hejs Med Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~622~~
DemeteheMee GebheMee, Mes heMe met$e 69 mes Med kees heMe ngDee nw~

ueuee Gheheo ceW jnves hej lehed Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~623~~
ueueeb leheleerefleueueeblehe~

efcele veKe Deewj heefjceeCe kes Gheheo ceWb jnves hej heed Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~624~~
efcelebheeeyeeeCeer~ veKebheeeeJeeiet, emLebheee-mLeeueer esCebheee Keejer Fleeefo~

ketue Gheheo ceW jnves hej Gled hetJe&ke ped Jend Oeeleg mes KeMed elee neslee nw~~625~~
ped-Yebie kejvee, ketueceggpee-veoer~ ketuecegn meceg~

Jenbefuen DeYebefuen hejvlehe Fjcceo es KeMed eleeevle Meyo efveheele mes efme ngS nQ~~626~~
Jenbefuene-ieee, DeYebefnue-Jeeeg, hejblehe-og, Fjbceoe-megje~ ekeej mes Jeeleb Depebefle-Jeelecepee,
eeb peneleerefle eepene-G[o~

efee Deewj JeMe Gheheo ceW jnves hej Jeo Oeeleg mes Ke elee neslee nw~~627~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(323)

DeveeesheheoeesJe&os Kees YeJeefle~ efeebJeo~ JeMebJeo~

meJe&ketueeYekejer<es<eg ke<e~~628~~
S<etheheos<eg ke<eles Kees YeJeefle~ ke<e efme<esefle oC[keOeeleg~ meJeke<e Keue~ ketuebke<ee veoer~ DeYebke<ees efieefj~
kejer<ebke<ee Jeelee~

Yeeeefe&cesIes<eg ke=_e~~629~~
S<etheheos<eg ke=_ed Kees YeJeefle~ Yeebkej~ $e+eflebkej~ cesIebkej~

#esceefeeces<JeCe~~630~~
S<etheheos<eg ke=_e Kees YeJeefle DeCe~ #escebkej #escekeej~ efeebkej, efeekeej~ cebkej cekeej~

veeefcve le=Ye=Je=efpeOeeefjleefheoefcemeneb meb%eeeeced ~~631~~

veecvegheheos SYe meb%eeeeb Kees YeJeefle~ jLesve lejleerefle jLeblejb meeceer efJeeb efyeYeleeaefle efJeebYeje Yet~ heefleb Je=Ceerles
heeflebJeje kevee~ Oeveb peeleerefle Oeveee~ Jemegb Oeejeleerefle JemegvOeje~ Me$egb leeheeleerefle Me$egblehe~ Deefjb oceeleerefle Deefjvoce~
Me$egb menles Fefle Me$egbmen~

iecee~~632~~
veeefcve Gheheos iecee Kees YeJeefle meb%eeee~ meglebbiece~ oecee Jeee~

GjesefJeneemeesjefJenew e~~633~~
GjesefJeneemeesjefJenew YeJele iecee Kees YeJeefle meb%eeeeb~ Gjmee ieleerefle Gjce~ efJeneemee ieleerefle efJence~
efeebJeo JeMebJeo~

meJe& ketue DeYe Deewj kejer<e Gheheo ceW Deeves hej ke<e Oeeleg mes Ke elee neslee nw~~628~~
ke<e efme<e es oC[ke Oeeleg nQ~ meJe ke<eefle-meJeke<e-og, ketuebke<ee-veoer, DeYebke<ees-efieefj, kejer<ebke<eeJeeleeleeDeebOeer~

Yee, $e+efle Deewj cesIe mes hejs ke= Oeeleg mes Ke elee neslee nw~~629~~
Yeebkej, $e+eflebkej, cesIebkej~

#esce efee Deewj ce mes hejs ke= Oeeleg mes Ke Deewj DeCed elee neslee nw~~630~~
#escebkej, #escekeej Fleeefo~

veece Gheheo ceW nesves hej le= Ye= Je=pe Oe= lehe oce men Oeeleg mes meb%ee DeLe& ceW Ke elee neslee nw~~631~~
jLesve lejefle-jLeblejb, efJeeb efyeYeefle& ee mee Fefle-efJeebYeje-he=LJeer, heefleb Je=Ceerles ee mee heeflebJeje-keveeb, Oeveb
peeleerefle Oevebpee, Jemegb Oeejeefle-JemegbOeje Me$egb leeheeefle-Me$egblehe Deefjb oceeefle-Deefjboce Me$egb menlesMe$egbmen, meJe menles Fefle meJemen-cegefve~

veece Gheheo ceW nesves hej meb%ee DeLe& ceW iece Oeele mes Ke elee nes peelee nw~~632~~
meglebiece oebiecee-Jeee~

Gjmed efJeneemed kees Gj efJen neskej meb%ee DeLe& ceW iece Oeeleg mes Ke elee nes peelee nw~~633~~
Gjmee ieefle-Gjbiece efJeneemee ieefle-efJenbiece~

(324)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

[esmeb%eeeeceefhe~~634~~
veeefcve Gheheos ieces[ex YeJelemeb%eeeeceefhe~ YegpeeYeeb ieleerefle Yegpeie~ legjie~ hueJeie~ heleie~ DeOJeie~ otjie~
heejie~ heVeie~ megie~ ogie&~ veie~ Deie~ Gjie~ efJenie~

efJenlegjYegpeee~~635~~
Sles [evlee efveheelevles meb%eeeeb~ efJen~ legj~ Yegpe~

Develeesefhe e~~636~~
veeefcve Gheheos iecesjvemceeoefhe [es YeJeefle~ Jeeefj ejleerefle Jeee& nbme~ efiejew Mesles efieefjMe~
Jejeveenvleerefle Jejen~ heefjKeveles heefjKee~

nvles kece&CeeMeerie&lees~~637~~
kece&Cegheheos DeeefMeef<e ieleew e Jele&ceeveevles[ex YeJeefle~ Me$egb JeOeeled Me$egn~ eesMeb nvleerefle eesMen~

DeheelkeuesMelecemees~~638~~
keuesMelecemeesheheoeesjhenvles[ex YeJeefle~ keuesMeehen~ leheeshen~ ogKeehen~ pJejehen~ ef Je<eehen~ Develeesefhe~
Deveehen~ ohee&hen~

kegceejMeer<e&eesefCe&ved ~~639~~
kegceejMeer<e&eesheheoees nvlesefCe&ved YeJeefle~ kegceejIeeleer~ MeerIe&Ieeleer~

veece Gheheo ceW nesves hej iece Oeeleg mes Demeb%ee DeLe& ceW Yeer [ elee neslee nw~~634~~
YegpeeYeeb ieefle-Yegpeie legjie, hueJeie Fleeefo~ [evegyebOe mes DevlemJej kees Deeefo ceW kejkes Jebpeve kee ueeshe
nes peelee nw Dele ieced kes Deced kee ueeshe nes ieee nw~

efJen legj Deewj Yegpe Meyo [ eleeevle efveheele mes efme nesles nQ~~635~~
veece Gheheo ceW nesves hej iece mes efYeVe Deve Oeeleg mes Yeer [ elee neslee nw~~636~~
Jeeefj ejleerefle-Jeee& nbme en Jeejd Meyo jkeejeble nw~ efiejew Mesles-efieefjbMeer kes F& kee ueeshe neskej efieefjMe
Jejeved Deenbefle Fefle-Jejen heefjKeveles-heefjKee~

kece& Gheheo ceW Deeves hej DeeefMe<e Deewj ieefle DeLe& ceW Jele&ceeve nved Oeeleg mes
[ elee neslee nw~~637~~
Me$egb JeOeeled Me$egn, eneB DeeMeerefue&*d nw~ eesMeb nefvle Fefle-eesMen~ eneB nved Oeeleg kee ieefle DeLe& nesves mes Ske
keesMe ieceve kejves Jeeuee~ Ssmee DeLe& nw~

keuesMe lecemed kes Gheheo ceW jnves hej DehehetJe&ke nved Oeeleg mes [ elee neslee nw~~638~~
keuesMeb Dehenefvle-keuesMeehen, leceeshen, ogKeehen~ Fleeefo~

kegceej Deewj Meer<e& Gheheo ceW nesves mes nved Oeeleg mes efCeved elee neslee nw~~639~~
kegceejb nefvle-kegceejIeeleer nme nvlesefIe&efjefveees 367 met$e mes nved kes n kees Ie neskej nvlesmle 560 met$e mes
vekeej kees lekeej ngDee nw~ Dele Meer<e&Ieeefleved yevee nw efuebie mebb%ee neskej efJeYeefe Deekej Meer<e&Ieeleer yevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(325)

iue#eCes peeeehelees~~640~~
peeeeheleesheheoeesn&vlesied YeJeefle ue#eCeJelkee&efj~ peeeeIve yeeeCe~ heefleIveer Je=<eueer~

Deceveg<ekele=&kesefhe e~~641~~
Deceveg<ekee=&kesefhe e Jee&ceeveeled nvlesjefhe iYeJeefle~ peeeeIve efleueke~ heefleIveer heeefCejsKee~ efheeIveb Ie=leced~
JeeleIveb lewueb~ Mues<ceeCeb nvleerefle Mues<ceIveb ef$ekegkeb~ DeefheMeyoeled ke=leIve~

nefmleyeengkehees<eg Meeew~~642~~
S<etheheos<eg nvlesiYeJeefle Meeew~ nefmleveb nbleerefle nefmleIve~ SJeb yeengIve~ keheeIve~

heeefCeIelee[Ieew efMeefuheefve~~643~~
Sleew efMeuhes efveheelesles~ heeefCevee nvleerefle heeefCeIe~ lee[Ie~

veiveheefueleefeeevOemLetueMegYeiee{es<JeYetleleodYeeJes ke=_e Kegd kejCes~~644~~

veiveeefo<etheheos<eg Dece=leleeJesLe& ke=_e Kegd YeJeefle kejCes~ Deveivees veive efeeles Devesve veivebkejCeb etleb~ SJeb
heefuelebkejCeb lewueb~ efeebkejCeb Meerueb~ DevOebkejCe Meeske~ mLetuebkejCeb oefOe~ MegYeiebkejCeb heb~ Dee{ebkejCeb~ efJeeb~

YegJe efKe<CegKegke_eew kee&efj~~645~~

peeee Deewj heefle Gheheo ceW Deeves mes nved mes ked neslee nw Deewj
kelee& ceW ue#eCeJeled keee& neslee nw~~640~~
peeeeb nefvle-peeeeIve iecenved Fleeefo 113 met$e mes nved keer GheOee kee ueeshe neskej ueghleesheOeme e met$e
114 mes nd kees Ied neskej peeeeIve yevee~ Ssmes heefleIveer yevee~

ceveg<e kes kelee& ve nesves hej Yeer Jele&ceeve nved mes ked nes peelee nw~~641~~
peeeeIve-efleueke, heefleIveer-heeefCejsKee, efheeIveb-Oe=leb JeeleIveb-lewueb Mues<ceeCeb nefvle Mues<ceIveb-ef$ekegkeb~
Deefhe Meyo mes-ke=leb nefvle-ke=leIve~

nefmle yeeng kehee kes Gheheo ceW nesves hej Meefe DeLe& ceW nved mes ked elee neslee nw~~642~~
nefmleIve, yeengIve, keheeIve~

efMeuheer DeLe& ceW heeefCeIe Deewj lee[Ie efveheele mes efme nesles nQ~~643~~
heeefCevee nefvle-heeefCeIe, lee[Ie~

veive, heefuele, efee, DevOe, mLetue, MegYeie, Dee{e, Gheheo ceW jnves hej DeYetle leeJe
DeLe& ceW ke= Oeeleg mes keejCe mes Kegd elee neslee nw~~644~~
DeYetleleeJe-pees pewmee veneR nw Gmekee Jewmee nesvee~ Deveive veive efeeles Devesve-pees veive veneR nw Jen Fmemes
veive efkeee peelee nw~ veivebkejCeb-petDee~ heefuelebkejCeb-lewueb -egJegueeceveekeevlee mes eg kees Deve ngDee nw~ efeebkejCebMeerueb~ Deefee kees efee kejves Jeeuee Meerue DevOekejCeb-Meeske e#eg meefnle kees Yeer Meeske DevOee kejves Jeeuee nw~

es veive Deeefo Gheheo ceW jnves hej DeYetle leeJe DeLe& ceW Yet Oeeleg mes kelee& ceW efKe<Ceg
Deewj Kegke_ed elee nesles nQ~~645~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(326)

efle*vle:

veiveeefo<etheheos<eg DeYetleleeJes YegJe efKe<CegKegke_eew YeJele kee&efj~ Deveivees veivees YeJeefle veiveb YeefJe<Ceg~ veivebYeeJegke~
heefuelebYeefJe<Ceg~ heefuelebYeeJegke~ efeebYeefJe<Ceg~ efeebYeeJegke~ DevOebYeefJe<Ceg DevOebYeeJegke~ mLetuebYeefJe<Ceg mLetuebYeeJegke~

kece&efCe Yepees efJeCed ~~646~~

kece&efCe Yepees efJeCed YeJeefle~ Jesueexheeshe=eme Fefle Jesueexhees YeJeefle~~ De&Yeeked~ heeoYeeked~

men voefme~~647~~
voefme Yee<eeeeb menes efJeCed YeJeefle~ legjebmenles~

mens<Jees { ~~648~~
mensmmekeejme <elJeb YeJeefle~ nkeejme {keejes YeJeefle esled ~ legje<ee[d legjemeenew legjemeen~

Jene~~649~~
veeefcve Gheheos Jene efJeCed YeJeefle~ eeJeeod eewner~

Deveefme [e~~650~~
Devemegheheos Jene efJeCed YeJeefle~ Devemee [es YeJeefle~ Deve[dJeeved ~ Deve[gner~

ogn kees Iee~~651~~

ogn kees YeJeefle Devleme IeeosMe~ yeeogIee~ keeceogIee~
efKe<Ceg ceW KeevegyebOe Deewj Kegke_ed ceW Ke_eevegyebOe nesles nQ KeevegyebOe mes DevegmJeej neslee nw~ Deveivees veivees YeJeefle iegCe
DeJed neskej veivebYeefJe<Ceg, veiveb YeeJegke~ _eevegyebOe mes Je=ef ngF& nw Deewj DeeJed ngDee Fleeefo~

kece& ceW Yeped mes efJeCed elee neslee nw~~646~~

CeevegyebOe mes Je=ef SJeb Jesueexheeshe=eme met$e mes efJe kee ueeshe neskej elee keg Yeer Mes<e veneR jne nw~
DeYepeefle Fefle-De&Yeeked, heeo Yeeked ped kees ied neskej eLece De#ej ngDee nw eJeie&ieeoerveeb e met$e mes efme kes Deeves
hej ped kees ied ngDee nw~

vo Yee<ee ceW men efJeCed neslee nw~~647~~

legjebmenles~ Fefle-

mend kes mekeej kees <ekeej Deewj nkeej kees {keej nes peelee nw~~648~~
legje<ee[d legjemeenew legjemeen Fleeefo~

veece Gheheo mes Jen Oeeleg mes efJeCed elee neslee nw~~649~~
eb Jenefle Fefle-eJeed eewner~

Devemed Gheheo ceW Jend mes efJeCed neslee nw~~650~~

Devemed kes med kes G neslee nw~ Deve[dJeeve1, Deve[gner~

ognd Oeeleg mes ke elee neslee nw Deewj Deble kees Ie DeeosMe neslee nw~~651~~
yeeeCeb oesefiOe Fefle-yeeogIee, keeceogIee~
1. Deve Mekeb Jenleerefle~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(327)

efJed keefceieefceKeefvemeefvepeveeced ~~652~~

veeefcve SYees efJed YeJeefle~

efJe[dJeveesje~~653~~
efJeef e Jeefve e elees hejs heeceevlemeekeejes YeJeefle~ GoefOekee~ Deesiee~ efJe<eKee~ iees<ee~ Deypepee~

Delees ceved keJeefvehJeefveefhJee~~654~~

Deekeejevleeelees ce&ved keJeefvehed Jeefv ehed efJeed Sles eleee YeJeefvle~ ceved megg ooeleerefle megoecee~ Dee FJe
efleleerefle DeelLeecee~ keJ eefvehed~ megheerJee~ meg OeerJee~ Jeefvehed~ Yete fjoeJee~ Ie=l eheeJee~ efJ eed ~ #eerj hee~ meJee& henejer
eleeueeshe~

DevesYeesefhe Mevles~~655~~
DevesYeesefhe OeelegYe Sles elee Mevles~ ceved ke=leJecee&~ keJeefvehed~ FCed ieleew~ eelejsefle eeleefjlee~ Jeefvehed epJee~
efJeed-eflJe<e efnbmeeeeb eflJed ~

efkeJehed ~~656~~
Oeelees efkeJehed Meles~ GKeeee ebmeles GKeeeled ~ heCe&OJeled ~

keced ieced Keved meved Deewj peved kes veece Gheheo ceW jnves mes efJed elee neslee nw~~652~~
efJed Deewj Jeve elee kes Deeves hej hebeceevle kees Deekeej nes peelee nw~~653~~
GoefOeb keeceefleGoefOekee, Deble kes hebece De#ej kees Deekeej neskej mebefOe nes ieF& nw~ Dees ieefle Deesiee efJe<eb
KeveefleefJe<eKee KeJeefle iees<ee1~ Deypeb peveeefle Deypepee~

Deekeejeble Oeeleg mes ceved, keJeefvehed, Jeefvehed Deewj efJeed es elee nesles nQ~~654~~
ceved-megg ooeefle-megoeceved efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe Deekej megoecee yevee~ Dee FJe efleefle-DeelLeecee,
eneB mekeej kees lekeej ngDee nw Jen JeCe& leJeie&uemeeovlee veee mes med kees od neskej eLece De#ej ngDee nw~ keJeefvehedkehed Deewj Fkeej DevegyebOe nw Dele megheeJeved jne oeceeieeeefle Fleeefo 164JeW met$e mes F&keej neskej megheerJeved yevee, efuebie
meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW megheerJee yevee~ Ssmes ner megOeerJeved mes megOeerJee yevee nw ~
keJeefvehed ceW keevegyebOe nesves mes 502 met$e mes eCeJeled keee& neslee nw~
Jeefvehed ceW-YetefjoeJedvedYetefjoeJee, Ie=leheeJee efJeed ceW-#eerjb efheyeleerefle-#eerjhee efJeed elee kee meJee&henejer
ueeshe neslee nw~

Deve Oeeleg mes Yeer es elee osKes peeles nQ~~655~~

ceved mes-ke=leJecee&, keJeefvehed mes-FCed ieefle DeLe& ceW nw eele Sefle-eeleefjlJee~ Jeefvehed epJee~ efJeed ceW-eflJe<eefnbmee DeLe& ceW nw eflJed yevee nw~

Oeeleg mes efkeJehed elee neslee nw~~656~~

GKeeee ebmelesGKeeemed efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe kes he yevee GKeeeled heCeeefve OJebmelesheCe&OJeled~
1. ieeb he=LJeeR <eveesleerefle iees<ee~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(328)

efle*vle:

Je keJeew~~657~~
Jes_e mecemeejCeb oerIe&ceeheeles keJeeJesJe~ T GJees GJe~

Oeehees~~658~~
Oeehees mecemeejCeb oerIe&ceeheeles keJeew hejs~ DeeOeer~ JeeOeer~ Deeheer~ JeeveelmecemeejCeb efmeced ~

heeceesheOeeee Oegef eeiegCes~~659~~

heeceevlemLeesheOeeee keJeew Oegef eeiegCes elees hejs oerIeex YeJeefle~

cees vees Oeelees~~660~~

Oeeleesce&keejme vekeejes YeJeefle Oegevles e~ eMeeved ~ eleeved ~

dJees Met"ew heeces e~~661~~

keejJekeejees Met Tef"-leleew YeJele keJeew OegeiegCes heeces e~ efueMe efJe ieleew~ efJe ieesefJed e %eerhmeeeeb~
heefLeeed ~ keJeefeod mJeme oerIe&lee~ efoJed De#eet~ ef<eJed met~ e e he=dJee~ efoJed etle etlJee~ efJe efJeMve~
me ef hee"s efveefceeeYeeJes vewefceefekemeeheYeeJe~

efeJeefJeceefJeefjlJejecegheOeees~~662~~
S<eecegheOeee men Jekeejme T"d YeJeefle keJeew OegeiegCes heeces e~ efeJeg ieefleMees<eCeees~ et~ DeJe j#e heeueves~ DeJed
T~ ceJe yevOeves cet~ pJej jesies pet~ lJej let~

efkeJehed elee kes Deeves hej Jes_ed kee mebemeejCe oerIe& nes peelee nw~~657~~
Jes-T yevee he eueves mes T GJeew GJe efkeJehed elee kee meJee&henejer ueeshe nes peelee nw~

efkeJehed kes Deeves hej Oee, hee kee mebemeejCe oerIe& nes peelee nw~~658~~
Dee Oee-OeerDeeOeer, Deeheer Fme met$e mes mebemeejCe efme nw~

hebeceevlemLe keer GheOee kees efkeJehed Deewj Oegd DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej oerIe&nes peelee nw~~659~~
eMeeceefle Fefle eMeced-eMeeced yevee~ efkeJehed elee kee meJee&henejer ueeshe nes ieee hegve-

Oegd Devle kes Deeves hej Oeeleg kes cekeej kee vekeej nes peelee nw~~660~~
eMeeved eleeved~ eleeceleerefle eleeved ~

efkeJehed Deewj Oegd DeiegCe hebece De#ej kes Deeves hej keej Jekeej kees
Met Deewj Je kees F"d DeeosMe neslee nw~~661~~
efueMe, efJe-ieceve kejvee~ ieesefJed MeevegyebOe mes meeJe&OeelegkeJeled keee& neslee nw~~ Dele e mes-hevLeeveb he=efle
Fefle heefLeeed keJeefeled keneR hej mJeme oerIe&lee 470 met$e mes oerIe& nes ieee nw~
efoJed kes Jed kees T"d neskej De#ewoeaJeefle De#eet ef<eJed-met~ e mes e he=dJee, efoJed-etle etlJee~ efJeefJeMve kee eflJe hee" nw efkebleg efveefcee kes DeYeeJe ceW vewefceefeke kee Yeer DeYeeJe nes peelee nw~
efkeJehed Deewj Oegd DeiegCe hebece elee kes Deeves hej efeJed DeJed ~

ceJed pJejd lJejd kes GheOee meefnle Jekeej kees T"d nes peelee nw~~662~~
efeJeg-ieefle Deewj Mees<eCe, efeJed keer F Deewj Je kees T"d neskej et yevee efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW et yevee~
DeJed mes T ceJed mes cet pJejd mes pet lJejd mes let yevee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(329)

jeuueesheew~~663~~
jsheelhejew keejJekeejew ueesheew YeJele keJeew OegeiegCes heeces e~ cet& cet~ OetJe& Oet~

Jens heeceeb YebMes~~664~~

Jens heecevle Gheheos YebMes efkeJehed YeJeefle~ YebMe YebMe DeOeheleves Jeneled YeMele Fefle JenYed ~

mhe=Meesvegokes~~665~~
Devegokes veeefcve Gheheos mhe=Me efkeJehed YeJeefle~ mhe=Me mebmhe=Mes~ Ie=lemhe=ked ceb$emhe=ked ~

DeoesveVes~~666~~
DeveVe Gheheos Deo efkeJehed YeJeefle~ memeceeerefle memeeled~ le=Ceeled ~

eJes e~~667~~
eJes eesheheos Deo efkeJehed YeJeefle hekeJesLex~ eJeeled ~ hegveJe&eveeoCed Dehekekesefhe~ eJeeo je#eme~

$e+eflJeioOe=keeefioiegef<Cene~~668~~
Sles efkeJeyevlee efveheelevles~ $e+leew epeleefle mJeefhe Jeefhe Fleeefovee mebemeejCeb JecegJeCe& Fefle JelJeb~ $e+]eflJeked~ Oe=<Ceesleerefle
oOe=ked~ eked~ efoked ~ Gef<Ceked~

melmetef<egnegpeefJeoefYeoefpeveerjepeeceghemeiex<eveghemeiexefhe~~669~~
jshe mes hejs Oegd DeiegCe hebece Deewj efkeuehe kes Deeves hej keej Jekeej kee ueeshe nes peelee nw~~663~~
cetd& OetJe&d Oeeleg nQ Fvekes keej Jekeej kee ueeshe neskej cet Oet yevee~

Jen hebeceble Gheheo ceW nesves hej YebMe mes efkeJehed neslee nw~~664~~
YeMe YebMeDeOeheleve nesvee~ yeneled YeMeles JenYed yevee~

Devegoke veece Gheheo ceW nesves hej mhe=Med mes efkeJehed neslee nw~~665~~
mhe=Med-mebmheMe& kejvee, Ie=leb mhe=Meefle-Ie=lemhe=ked ceb$emhe=ked~

Devle Gheheo ceW ve nesves hej Deod mes efkeJehed neslee nw~~666~~
memeb Deeerefle meme Deod-memeeod efme efJeYeefe ceW memeeled yevee Ssmes ner le=Ceced Deefele=Ceeled yevee~

Deewj eJe Gheheo ceW nesves hej hekeJe DeLe& ceW Deod mes efkeJehed neslee nw~~667~~
eJeced DeefeeJeeled~ hegveJe&eve mes DeCed Yeer neslee nw Deewj DehekeJe DeLe& ceW Yeer neslee nw~ eJeeo-je#eme~

$e+eflJeied oOe=ked eked efoied Deewj Gef<Ceked es efkeJeyevle Meyo efveheele mes efme ngS nQ~~668~~
$e+leew epeefle n& mJeefhe Jeeefe Fleeefo met$e mes mebemeejCe neskej $e+leg Fped jne JecegJeCe& met$e mes mebefOe neskej
$e+eflJeped efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW eJeie& ieeoerveeb e met$e mes ie neskej eLece De#ej neskej $e+eflJeked yevee nw~
Oe=<Ceesefle Fefle oOe=ked me=peleerefle-eked efoMeefle Fefle efoked, Gef<Ceked nw~

meled, med, ef<ed, gnd egped efJeod efYeod efpe, veer, Deewj jeped kees Ghemeie& Deewj Deveghemeie& ceW
Yeer SJeb veece Gheheo Deveece Gheheo ceW Yeer efkeJehed elee neslee nw~~669~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(330)

efle*vle:

S<eeceghemeie&sheveghemeieexefhe veeefcve Deheveeefcve Gheheos efkeJehed YeJeefle~ Ghemeeroleere fle Ghemeled ~ meled ~ meYeemeled ~
metjoeefo emet~ met~ DeC[met~ ef<ed Deeerleew~ efJeefd~ efd~ efce$eefd~ gn efpeIeebmeeeeb eOegked~ Oegked~ efce$eOegked eOegked
ieesOegked~ eegked~ egked Deeegked~ mebefJeled efJeled JesoefJeled~ eefYeled efYeled keeefYeled~ eefled efled jppegefled~ eefpeled efpeled
DeJeefveefpeled~ DeJeveer veer mesveeveer~ efJejed jed efieefjjed ~

kece&Cegheceevesleoeoew Mekemekeew e~~670~~

kece&eCegheceeves leoeoew Gheheos Mekemekeew e YeJele~ ekeejeled efkeJehed e~

Dee meJe&veecve~~671~~
iMe#es<eg hejle meJe&veecve Deekeejes YeJeefle~ efMejd es#eCes~ leefceJe heMeleerefle DeLeJee me FJe Meles Fefle leeMe~
lee#e~ leeked~ eeMe~ eeked ~ ee#e~ SleeMe~ Slee#e~ Sleeked~

Foceer~~672~~
ieeefo<eg hejle FoceerYe&Jeefle~ FoefceJe heMeleerefle F&Me~ F&#e F&o=ked~

efkeb keer~~673~~
ieeefo<eg efkeb keerYe&Jeefle~ efkeefceJe heMeleerefle keerMe~ keer#e keero=ked~
Ghemeeroefle-Ghemeled <eod kees meero DeeosMe ngDee Lee cetue Oeeleg <eod nw~ Ghemeie& kes DeYeeJe ceW meled yevee~ veece
Gheheo ceW nesves hej meYeemeled yevee~ met*d eeefCe emeJes-emet met DeC[met~ ef<ed-Deeerefle kejvee, efJeefd, efdefce$eefd~ gn-esn kejvee egnd efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW-nelegLeelemeeOeelees Fleeefo 290 met$e mes gn
kes o kees Oe neskej oeosn&meie met$e 332 mes nkeej kees iekeej neskej eOeggked yevee~ Oegked, ieg Oegked Deeefo yeveles nQ~ egped
mes-eegked egked Deeegked ~ efJeled mes-mebefJeled efJeled JesoefJeled~
efYeo mes-eefYeled efYeled keeefYeled ~ efod mes-eefled efled jppegefled~ efpe mes-eefpeled, efpeled DeJeefveefpeled~ veer
mes-DeJeveer veer mesveeveer~ jeped mes-efJejed jed efieefjjed yeves nQ~

Gheceeve DeLe& ceW leoeefo Gheheo ceW nesves hej Med Oeeleg mes ked Deewj meke elee nesles nQ~~670~~
ekeej mes efkeJehed elee Yeer neslee nw~

ied, Me Deewj #e mes hejs meJe&veece kees Deekeej nes peelee nw~~671~~
efMejd-osKevee~ leefceJe heMeefle DeLeJee me FJe Meles~ ked elee mes leled Med De leled kees Deekeej neskej leeMe
yevee, efkeJehed ceW-leeMed, Deewj meked ceW keevegyebOe neskej Meese met$e 122 mes Med kees <ed neskej <e{eske mes met$e 119
mes <e kees ked neskej veeefcekejhej Fleeefo met$e mes ked mes hejs me kees <e neskej ke<eeesies#e efveece mes #e neskej lee#e
yevee~ leerveeW kees efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW leeMe leeked lee#e yeveWies~ Ssmes ner eled mes eeMe Deeefo, Sleled mes
SleeMe Deeefo yeveWies~

ied Med Deewj #e kes Deeves hej Fob kees F& nes peelee nw~~672~~
Fob FJe heMeefle-F&Me F&ked F&#e~

ied Deeefo kes Deeves hej efkeb kees keer DeeosMe neslee nw~~673~~
efkeefceJe heMeefle-keerMe keerked keer#e~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(331)

Deoescet~~674~~
ieeefo<eg Deomed DecetYe&Jeefle~ DecegefceJe heMeleerefle DecetMe Decet#e Decetked~

iMeo#es<eg meceeveme me~~675~~

ieeefo<eg hejs<eg meceeveme meYeeJees YeJeefle~ meceeveefceJe heMeleerefle meMe~ me=#e~ meked ~

veecvepeeleew efCeefvemleeerues~~676~~
Depeeleew veeefcve Gheheos OeeleesefCe&efveYe&Jeefle leeeruesLex leyosve OeelJeLeex ie=eles~ G<Ceb Yeesegb Meerueceme G<CeYeespeer~
Oece&ceJeYeeefmelegb Meerueceme Oece&ceJeYeemele Fefle SJeb Meerue Oecee&JeYeemeer~ efeeJeeoer~ efeeJeeefoveer~

kele&eg&heceeves~~677~~
kee=&Jeeefeefve, Gheceeves Gheheos OeeleesefCe&efveYe&Jeefle~ G^ FJe eesMeleerefle G^eesMeer~ OJeeb#ejeJeer~ nbmeieeefceveer~

eleeYeer#Ceeese~~678~~
eleeYeer#CeeesjLe&eesOee&leesefCe&efveYe&Jeefle~ eleb MeeeefJeefnlees efveece~ DeeYeer#Ceb heewve hegveb~ DeeeYeespeer~ mLeefC[ueMeeeer~
#eerjheeefeCe GMeerveje~ meewJeerjheeefeCees yeeefkee~

ceve hegbJeee$e~~679~~
kece&Cegheheos cevelesefCe&efveYe&Jeefle Gheheome hegbJeJeefle eLeemebYeJeb~ hegceeveer~ hedJeerceelceeveb ceveles~ hegceeefveveer~

ied Deeefo kes Deeves hej Deomed kees Deced DeeosMe neslee nw~~674~~
Decegced FJe heMeefle DecetMe Fleeefo~

ied Me Deewj #e kes Deeves hej meceeve kees me DeeosMe neslee nw~~675~~
meceeveefceJe heMeefle meMe Fleeefo~

peeefle mes efYeVe veece Gheheo ceW nesves hej lelMeerue DeLe& ceW Oeeleg mes efCeved elee neslee nw~~676~~
leled Meyo mes Oeeleg DeLe& efueee peelee nw~
G<Ceb Yeesegb Meerueced Deme-G<Ce Keeves kee nw mJeYeeJe efpemekee-G<Ce Yegped mes efCeved neskej G<CeYeesefpeved efme
efJeYeefe ceW G<CeYeespeer yevee~ Oecee&JeYeemeer, efeeJeeoer, efeeJeeefoveer Fleeefo yeveWies~

kelee&Jeeeer Gheceeve Gheheo ceW nesves hej Oeeleg mes efCeved elee neslee nw~~677~~
G^ FJe eesMeefle FefleG^ eesMeer, OJeeb#ejeJeer, nbme-ieeefceveer Fleeefo~

ele Deewj DeeYeer#e DeLe& ceW Oeeleg mes efCeved elee neslee nw~~678~~
Meee efJeefnle efveece kees ele kenles nQ hegve hegve kees DeeYeer#e kenles nQ~ ees Yees egb Meerueceme ve Deee Yeespeer
mLeefC[ue Mesles mLebef[ueMeeeer Fleeefo~

kece& Gheheo ceW nesves hej ceveg Oeeleg mes efCeved elee neslee nw Deewj
eLee-mebYeJe Gheheo kees hegbJeod YeeJe nes peelee nw~~679~~
hegced Deelceeveb ceveles-hegceeveer, hedJeerced Deelceeveb ceveles keeefeled eerhegceeefceveer eneB hedJeer kees hegbJeod YeeJe nes
ieee nw~

(332)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

Keeelceves~~680~~
kece&Cegheheos DeelceeLex cevelesefCe&efveYe&Jeefle Kee elee hegbJee~ efJeog<eerefceJe Deelceeveb ceveles efJevceeefveveer~ hegefceJeelceeveb
ceveles hegceve~

kejCesleerles epe~~681~~
kejCes Gheheos epesefCe&ved YeJeefle DeleerlesLex~ Deefiveescesve FJeeved Deefiveesceeepeer~ Jeepeheseeepeer~

kece&efCe nve keglmeeeeced ~~682~~

kece&Cegheheos nvlesefCe&efveYe&Jeefle Deleerles keeues Jee&ceeveeled keglmeeeeb efhele=Ieeleer~ ceelegueIeeleer~

efkeJehed yeeYeCeJe=$es<eg~~683~~
yeeeefo<etheheos<Jeleerles nvles efkeJehed YeJeefle~ yeeeCeb nefvlemce yeene~ YetCene~ Je=$ene~

ke=_e meghegCeheehekece&ceb$eheos<eg~~684~~
Sles<etheheos<eg ke=_e efkeJehed YeJeefle Deleerles~ megg kejeseflemce megke=led~ hegCeke=led ~ heeheke=led ~ kece&ke=led ~ ceb$eke=led ~ heoke=led ~

meesces meg_e~~685~~
meesces Gheheos meg_e efkeJehed YeJeefle Deleerles~ meesceb megveeseflemce meescemegled~

kece& Gheheo ceW nessves hej Deelcee DeLe& ceW ceveg Oeeleg mes efCeved elee neslee nw Deewj Ke
elee neslee nw hegbJeod Yeer neslee nw~~680~~
efJeog<eerefceJe Deelceeveb ceveles efJevceeefveveer hegceve~

kejCe Gheheo ceW nesves hej Deleerle DeLe& ceW eped mes efCeved elee neslee nw~~681~~
Deefiveescesve FJeeved-Deefiveesceeepeer, Jeepeheseeepeer~

kece& Gheheo ceW nesves hej Deleerle keeue ceW Jele&ceeve keglmee DeLe& ceW nved Oeeleg mes
efCeved elee neslee nw~~682~~
efhelejced nefvle Fefle-efhele= Ieeleer,nme nblesefIe&efjefCeees 367 met$e mes n kees Ie neskej nvlesmle met$e 560 mes
vekeej kees lekeej ngDee nw~ Ssmes ceeleuegIeeleer iegIeeleer Deeefo yeveles nQ~

yee YetCe Deewj Je=$e Gheheo ceW nesves hej Deleerle keeue ceW nved mes efkeJehed neslee nw~~683~~
yeeeCeb nbeflemce yeenved yevee efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW yeene yevesiee~ Ss mes ner YetCene, Je=$ene~

meg, hegCe, heehe, kece&, ceb$e Deewj heo Gheheo ceW jnves hej Deleerle
keeue ceW ke= Oeeleg mes efkeJehed neslee nw~~684~~
megg kejeseflemce megke=led Oeeleesmleesvle heevegyebOes met$e 529 mes heevegyebOe ke=ovle elee kes Deeves hej mJeevle Oeeleg
kes Deble ceW lekeej kee Deeiece nes peelee nw~ Dele ke= mes lekeej kee Deeiece neskej ke= led yevepeelee nw~ Ssmes ner hegCeke=led
heeheke=led Deeefo~

meesce Gheheo ceW Deleerle DeLe& ceW ke= mes efkeJehed neslee nw~~685~~
meesceb megveeseflemce-meescemegled~ lekeej kee Deeiece ngDee nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(333)

esjiveew~~686~~
DeiveeJegheheos efeveesles efkeJehed YeJeefle Deleerles~ Deefive efeveeseflemce Deefiveefeled ~

efJeefee Fved keglmeeeeced ~~687~~

efJeeerCeelesjleerles keglmeeeeb Fved YeJeefle~ meesceb efJeeerCeerlesmce meesceefJeeeer~ [geer_ed JeefJeefvecees~

Mes keJeefvehed ~~688~~

kece&Cegheheos Mes keJeefvehed YeJeefle Deleerles~ cesb heMeeflemce cesee~

menje%eeseg&Oe~~689~~
menje%eesheheoees egOe keJeefvehed YeJeefle Deleerles~ egOe mecenejs men egOelesmce menegOJee~ jepeeveb egOJelesmce jepeegOJee~

ke=_ee~~690~~
menje%eesheheoees ke=_e keJeefvehed YeJeefle Deleerles~ menke=lJee~ jepeke=lJee~

mehleceerheecevles peves[&~~691~~
mehlecevles heecevles Gheveos peves[ex YeJeefle Deleerles~ peues peeleb peuepeb~ mejefmepeb mebmkeejeled peeleb mebmkeejpeb~
yegefpeb~ SJeb hebkespeb~ veerjspeb~

Deve$eeefhe e~~692~~
DeveefmceVehegheheos peves[e& YeJeefle Deleerles~ ve peele Depe~ eYeeb peeles efpe~ DeefYepe~ Deepe~ Devegpe
hegceebmecevegpeele~

Deefive Meyo Gheheo ceW nesves hej efe_ed Oeeleg mes efkeJehed neslee nw~~686~~
Deefiveb efeveeseflemce-Deefiveefeled ~

efJeeerCeeefle Oeeleg mes keglmee DeLe& ceW Fved elee neslee nw~~687~~
Deleerle keeue ceW-meesceb efJeeerCeerlesmce meessceefJeeefeledmeesceefJeeeer yevee~

kece& Gheheo ceW nesves hej Deleerle DeLe& cesb Med Oeeleg mes keJeefvehed elee neslee nw~~688~~
cesb heMeeflemce ces evedcesee yevee~

men Deewj jepeved kes Gheheo ceW Deleerle ceW egOed mes keJeefvehed neslee nw~~689~~
egOe-enej kejvee~ men egOeles mce menegOJeved menegOJee~ jepeeveb egOeles mcejepeegOJee~

men jepee kes Gheheo ceW ke=ped Oeeleg mes Deleerle ceW keJeefvehed, elee neslee nw~~690~~
menke=lJee, jepeke=lJee~

mehleceble Deewj hebeceble Gheheo ceW nesves hej Deleerle ceW peefve mes G elee neslee nw~~691~~
peues peeleb-peuepeb [evegyebOe mes Deved kee ueeshe neskej yevee nw~
mejefmepeb, mebmkeejpeb yegefpeb Fleeefo~

Deve kes Gheheo ceW Yeer Deleerle DeLe& ceW peved Oeeleg mes [ elee neslee nw~~692~~
ve peeleDepe eYeebpeele efpe DeefYepe Deepe Fleeefo~ hegceebmeced-Devegpeeelesmce-Devegpeele~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(334)

efle*vle:

JeCee&iecees JeCe&efJehee&ee ew eehejew JeCe&efJekeejveeMeew~

OeeleesmleoLee&efleMeesve eesiemleogeles heeefJeOeb efveeced ~~1~~
JeCee&iecees ieJesveoew efmebns JeCe&efJehee&e~
<ees[Meeoew efJekeej meeCe&veeMe he=<eesojs~~2~~
JeCe&efJekeejveeMeeYeeb OeeleesjefleMeesve e~
eesie me Geles ee%ewce&etjYecejeefo<eg~~3~~
ceeeb jewleerefle ceetj~ Yeceved jewleerefle Yecej~ Jeeveevleme elmegYeesefjefle veeeeled hegbmeesvMeyoueeshe Fefle met$esCe
DevMeyoueeshe~ mebeesieevleme ueeshe Fefle meueeshe~ hegcevegpe~ evegpe~

efvee~~693~~
Oeeleesefve&eeleees YeJeefle Deleerles keeues~

eeJevlet efvee~~694~~
eeJevlet efveemeb%eew YeJele~

ve edegJeCe&Jeleeb keevegyevOes~~695~~
eelesJeCee&vleme Je=[dJe=_ed$e+ovleme e ves[d YeJeefle keevegyevOesmeeJe&Oeelegkes~ efele efeleJeeved ~ egle egleJeeved ~
Yetle YetleJeeved ~ Je=le Je=leJeeved ~

jeefVeelees veeshecetef&ceefoKeeOeeYe~~696~~
MueeskeeLe&-JeCe& kee Deeiece, JeCe& efJehee&e, JeCe& kee efJekeej, JeCe& kee veeMe Deewj Oeeleg kee Gmekes DeLe& kes
DeefleMee kes meeLe eesie nesvee en heeBe ekeej kee efvee kenueelee nw~~1~~ ieJesv Deeefo ceW JeCe& kee Deeiece ngDee nw
ieesFv DeJemJejs met$e mes Dees kees DeJe Deeiece ngDee nw Dele ieJesv yevee nw~ efmebn Meyo ceW JeCe& kee efJehee&e ngDee
nw efnbme mes efmebn yevee nw~ <ees[Me ceW-<e<ed oMe mes efJekeej neskej <ees[Me yevee nw~ he=<eesoj ceW JeCe& kee veeMe ngDee nw~~2~~
JeCe& efJekeej Deewj veeMe mes Oeeleg ceW pees DeefleMee Deelee nw Gmes eesie kenles nQ en ceetj Yecej Deeefo MeyoeW ceW ngDee nw Ssmee
efJeeveeW kee kenvee nw~~3~~
ceeeb jewefle ceetj, Yeceved jewefle Fefle Yecej~ Jeeveevleme elmegYees Fme veeemes hegcevmed kes Deved Meyo kee ueeshe
neskej mebeesieevleme ueeshe met$e mes mebeesieer mekeej kee ueeshe neskej hegcevegpe yevee~ Ssmes efeeb Devegpeele-evegpe~

Deleerle keeue ceW Oeeleg mes efvee elee nesles nQ~~693~~

e Deewj eJevleg efvee meb%eke nesles nQ~~694~~
keevegyebOe DemeeJe&Oeelegke elee kes Deeves hej efe_ed GJeCeele Deewj
Je=*d Je=_ed $e+ovle Oeeleg mes Fd veneR neslee nw~~695~~
e eJevleg ceW keevegyebOe ngDee nw~ efele efeleJeeved~ egle egleJeeved~ Yetle YetleJeeved~ Je=le Je=leJevled keer efuebie meb%ee
neskej efme efJeYeefe ceW Je=leJeeved yevee Ssmes ner meJe&$e mecePevee~

he cetef& Kee, ceefo Deewj Oee kees es[kej jshe mes hejs efvee kes
lekeej kees vekeej nes peelee nw~~696~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(335)

jsheelhejme efveelekeejme vekeejes YeJeefle veleg he=cetef&ceefoKeeOeeYe~ Me efnbmeeeeb~ MeerCe& MeerCe&Jeeved~ keerCe&
keerCe&Jeeved~ ieerCe& ieerCe&Jeeved ~ eefle<esOe efkeced ~ he hete& hete&Jeeved ~ cete& ceesn meceg^eeees~ cete& cetle&Jeeved ~ cele ve
[er*deerovegyebOeJeseceheefleefve<keg<eesefjefle Fdeefle<esOe~ Keele~ Oeele~

efveserve~~697~~
efveeeeefceef hejs Fvees ueeshees YeJeefle~ eese&lesmce eesefjle eesefjleJeeved ~ keeefjle keeefjleJeeved ~~ #egefOeJemeesesefle Jee&les~

efveeeee~~698~~
#egefOeJemeesefve&eeeb Jee vesd YeJeefle~

uegYees efJeceesnves~~699~~
eqJeceesnvesLex uegYees efveeveeb Jee vesd YeJeefle~ #egefOele #egefOeleJeeved ~ Gef<ele Gef<eleJeeved~ uegYe ieeOex uegefYele
uegefYeleJeeved~ uegyOe uegyOeJeeved ~

het_eefkeueMeesJee&~~700~~
het_e efkeueMee efveeeeefce[d Jee YeJeefle~ hetle hetleJeeved~ heefJele heefJeleJeeved~ efkeueMed efJeJeeOeves~ efkeue efkeueJeeved~
efkeueefMele efkeueefMeleJeeved ~

ve [er*deerovegyebOeJeseceheefleefve<keg<ees~~701~~
Me-eEnmee kejvee $e+ovlesjiegCes met$e mes Fjd neskej Fjesjerjew met$e mes oerIe& neskej vekeej kees Cekeej neskej
MeerCe& MeerCe&Jeeved yevee nw~
Ssmes ner ke ie ceW keerCe& ieerCe& Fleeefo~ Gheeg&e OeelegDeeW kee efve<esOe keeeW efkeee nw? he-hete& hete&Jeeved yevesiee~ cet&
mes cetle&, cetle&Jeeved yevesiee, ceo mes cee ve [er[deerovegyebOe Fleeefo 701 met$e mes Fd kee efve<esOe neskej Keele Oeele
yevelee nw~

efvee elee kes hejs Fd kes Deeves hej Fved kee ueeshe nes peelee nw~~697~~
eese&les mce-eesefjle eesefjleJeeved ~ keeefjle keeefjleJeeved ~#egefOeJemeese met$e DevegJe=efe ceW euee Dee jne nw~

#egOe Deewj Jeme mes efvee elee kes Deeves hej Fd efJekeuhe mes neslee nw~~698~~
efJeceesnve DeLe& ceW uegYe mes efvee elee kes Deeves hej efJekeuhe mes Fd neslee nw~~699~~
#egefOele #egefOeleJeeved~ Jeme kees mebemeejCe neskej Gef<ele Gef<eleJeeved~ uegYed-ie=ef kejvee~ uegefYele uegefYeleJeeved~ Fd
kes DeYeeJe ceW-uegyOe uegyOeJeeved ~

het_ed Deewj efkeueMe mes efvee ceW Fd efJekeuhe mes neslee nw~~700~~
hetle hetleJeeved, heefJele heefJeleJeeved~ efkeueMe-efkeue efkeue<Jeeved Meese met$e mes Med, kees <ed neskej leJeie&me
<eJeiee&Jeie& met$e mes Jeie& neskej efkeue yevee nw~
Fd ceW-efkeueefMele efkeueefMeleJeeved ~

heefle, efve<keg<e kees es[kej [er*d efe Deewj F&keejevegyebOe mes efvee elee kes Deeves hej
efJekeuhe mes Fd neslee nw~~701~~

(336)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

[er[ eelesjerovegyevOeme e Jesme efveeeeb ves[d YeJeefle Deheefleefve<keg<ees~

uJeeeesovegyevOeee~~702~~
uet_eeefoYe DeesovegyevOesYee hejme efveelekeejme vekeejes YeJeefle~ [er*d efJeneemee ieleew~ [erve [erveJeeved~ gDeesefe
ieefleJe=ees~

leerIe&cevleced ~~703~~
lelmecemeejCecevleb eserIe&ceeheeles~ Metve MetveJeeved~ oerhle oerhleJeeved ~ Deesuepeer Deesuempeer eer[eeeb~ ueppelesmce
DevlejlJeeled epees keieew Oegef eevegyevOeeesefjefle pekeejme iekeej~ ueive ueiveJeeved ~

Oegef Keefvemeefvepeveeced ~~704~~

S<eeb heeceevleme Deekeejes YeJeefle Oegef hejs~ Keele meele~ peele peeleJeeved~ Jes-iegnt mebJejCes~ {s {ueeshees
oerIe&eesheOeeee~ iet{ iet{Jeeved ~

oeme e~~705~~
okeejelhejme efveelekeejme omeb e vekeejes YeJeefle~

DeeovegyevOeee~~706~~
DeekeejeovegyevOeeeleesvex[d YeJeefle efveeeeb ef_eefceoe mvesnves~ efceVe efceVeJeeved ~ efkeueot DeeeaYeeJes~ efkeueke efkeueVeJeeved~

DeeleesvlemLeemebegeeled ~~707~~
DevlemLeemebegleeoekeejelhejme efveelekeejme vekeejes YeJeefle~ iuew n<e&#ees~ iueeve iueeveJeeved ~ cuew cee$eefJeveeces~
cueeve~ ee heekes~ eeCe~ e keglmeeeeb ieleew~ efJeeCe efJeeCeJeeved ~

uet_e Deeefo mes Deewj DeeskeejevegyebOe Oeeleg mes hejs efvee kes lekeej kees vekeej neslee nw~~702~~
[er[d-DeekeeMe ceW ieceve kejvee~ [ereles mce Fefle [erve [erveJeeved gDeesefe-ieceve Deewj ye{vee~ ogDees kee DevegyebOe nw
efe le, leJevled nw~

Jen eefo mebemeejCe nw lees Devle ceW oerIe& nes peelee nw~~703~~
efe ceW GheOee meefnle Je kees G neskej oerIe& neskej Metve MetveJeeved~ oerhle oerhleJeeved ~ Deesuepeer-ueppee kejvee~
ueppeles mce epees keieew Oegef IeevegyebOeees 542 met$e mes pekeej kees iekeej neskej ueive ueiveJeeved ~

Keved meved peved kes hebece De#ej kees Oegd kes Deeves hej Deekeej nes peelee nw~~704~~
Keele, KeeleJeeved, meele meeleJeeved~ peele peeleJeeved~ iegnt-{kevee nes{ 146 met$e mes nd nes {d neskej Deeies kes
leJeie& kees { neskej {s {ueeshees oerIe&eesheOeeee met$e 147 mes {keej kee ueeshe neskej hetJe& kees oerIe& neskej iet{ iet{Jeeved~

okeej mes hejs efvee kes lekeej Deewj okeej oesveeW kees vekeej nes peelee nw~~705~~
Deekeej DevegyebOe Oeeleg mes efvee elee Deeves hej Fd veneR neslee nw~~706~~
ef_eefceoe-mvesn kejvee~ efceVe efceVeJeeved~ efkeueot-ieeruee nesvee-efkeueVe efkeueVeJeeved ~

DevlemLe mebege Deekeej mes hejs efvee kes lekeej kees vekeej nes peelee nw~~707~~
iuew-n<e& #ee nesvee, iueeve iueeveJeeved mebOe#ej Oeeleg Deekeejeble nes peeles nQ cuew-cueeve nesvee-cueeve
ee-hekeevee eeCe, e-kegeflmele ieceve kejvee-eCe efJeeCeJeeved Fleeefo~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(337)

ees kee~~708~~
ees hejme efveelekeejme vekeejes YeJeefle keeevleosMe~ eet soves~ mecemeejCeb~ Je=keCe Je=keCeJeeved ~

#ewMegef<eheeeb cekeJee~~709~~
SYees efveelekeejme eLeemebKeb cekeJee YeJeefvle~ #ew pew <ew #ees~ #eece #eeceJeeved~ Meg<ke~ hekeke

Jeveefleleveesleeefoeefleef<eseb Oegef heeceeseevle~~710~~

Jevelesmleveesleeos eefleef<ese heeceme ueeshees YeJeefle OegeiegCes heeces e~ Deekeejme Deod YeJeefle~ Jeve <eCe
mebYeeew~ Jele~ lele~ nle~ ele~ jle~ vele~ iele~ ieleJeeved ~

peefheJeefceYeeefce[d Jee~~711~~
peefheJeefceYeeefce[d Jee YeJeefle efveeeeb~ pehe efJeveevemes e~ pehle pehleJeeved ~ peefhele peefheleJeeved ~ Jeevle~ JeevleJeeved
Jeefcele JeefceleJeeved ~

JeeodYeeb eme~~712~~
JeeodYeeb hejme eme F[d Jee YeJeefle efveeeeb~ efJeemle~ efJeeefmele~ efJeemleJeeved efJeeefmeleJeeved ~ Deeemle
DeeemleJeeved~ Deeeefmele DeeeefmeleJeeved ~

YeeJeeefokece&CeesJee&~~713~~
DeeovegyevOeeeleesYee&Je Deeefoefeeeeee F[d Jee YeJeefle efveeeeb~

eed Oeeleg mes hejs efvee kes lekeej kees vekeej neslee nw Deewj
Deble kees kekeej DeeosMe neslee nw~~708~~
eet-sovee mebemeejCe ngDee nw mebeesieeosueexhe mes Mekeej kee ueeshe neskej Je=keCe Je=keCeJeeved ~

#ew Meg<ed Deewj heed mes hejs efvee kes lekeej kees ece mes ce, ke Deewj Je DeeosMe neslee nw~~709~~
#ew pew <ew-#ee nesvee~ #eece #eeceJeeved~ Meg<ke hekeJe eJeie&me efkejmeJeCex-met$e mes eJeie& kees keJeie& ngDee nw~

Jeve leveg Deeefo mes Deewj Fd efveef<e Oeeleg mes Oegd DeiegCe Deewj hebece De#ej elee kes
Deeves hej hebece De#ej kee ueeshe nes peelee nw Deewj Deekeej kees Deled neslee nw~~710~~
Jeve <eCed-mebYeefe~ Jeved kes vekeej kee ueeshe neskej Jele, leved mes lele, nved mes nle, eced jced veced ieced mes ele
jle vele iele ieleJeeved yevee~

pehe Deewj Jeced mes hejs efvee kes Deeves hej efJekeuhe mes Fd neslee nw~~711~~
pehe-ceve ceW pehevee, pehle peefhele, Jeced-Jeevle Jeefcele~

efJe Dee mes hejs emed Oeeleg mes efvee kes Deeves hej efJekeuhe mes Fd neslee nw~~712~~
efJeemle efJeeefmele~ Deeemle Deeeefmele Fleeefo~

DeekeejevegyebOe Oeeleg mes efvee kes Deeves hej YeeJe Deewj Deeefo
efeee ceW efJekeuhe mes Fd neslee nw~~713~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(338)

efle*vle:

Meer*dhet*dOe=ef<eef#JeefoefmJeefoefceoeb efveemesd ~~714~~

Meer*eoerveeb efvee mesd iegCeer YeJeefle~ Meefele MeefeleJeeved ~ heefJele heefJeleJeeved ~ ef_eOe=<ee eeieuYes~ Oeef<e&le
Oeef<e&leJeeved~ e#Jesefole eef#JeCCe~ emesefole eefmJeVe~ ecesefole~ eefceVe~ eefceVeJeeved ~

mheee mheer~~715~~
mheee mheerjeosMees YeJeefle efveeeeb~ mheeeer Deesheeeer Je=ew~ mheerle mheerleJeeved ~

YeeJeeefokece&CeesJeexogheOeeled ~~716~~
GogheOeeeleesefve&e mesd iegCeer YeJeefle Jee DeeJes Deeefoefeeeeee~ eeseflelecevesve egeflelecevesve~ eeeseflele eegeflele~

eefhe eeoes peefiOe~~717~~

lekeejeoew DeiegCes eefhe e hejs Deospe&efiOeYe&Jeefle peiOeb Deeces mce efveee~

eeflemeceemLeeb leiegCes~~718~~
S<eeb lekeejeoeJeiegCes elees hejs F[d YeJeefle~ oes DeJeKeC[ves~ efoleJeeved~ DeJeefmele~ cee*d ceeves~ efcele~ efmLele~
efmLeleJeeved ~

Jee eMees~~719~~
eMeesmlekeejeoeJeiegCes F[d Jee YeJeefle~ es soves~ DeJeefle DeJeele~ Mees levetkejCes efveefMele efveMeele~

oOeelesefn&~~720~~
Meer*d het*d Oe=<ed ef#Jeod efKeod efceod Oeeleg kees efvee kes Deeves hej
Fd meefnle kees iegCe neslee nw~~714~~
Meer F ve iegCe neskejMeefele MeefeleJeeved ~ heefJele, Oeef<e&le e#Jesefole, Oe=, eef#JeCCe, emJesefole, eefmJeVe,
ecesefole eefcevle~

efvee kes Deeves hej mheee kees mheer DeeosMe neslee nw~~715~~
mheeeer Deesheeeer-Je=efbiele nesvee~ mheerle mheerleJeeved ~

Gkeej GheOeeJeeueer Oeeleg mes YeeJe Deewj Deeefo efeee ceW efvee kes Deeves hej Fd meefnle kees
iegCe efJekeuhe mes neslee nw~~716~~
egled Gkeej GheOeeJeeueer Oeeleg nw~ eesefleleb egefleleced~ eeeseflele eegeflele~

lekeejeefo DeieCeg Deewj ehed elee kes Deeves hej Deod kees peiOe neslee nw~~717~~
efvee kes lekeej kees Oe neskej peiOe peiOeJeeved ~

oes, <ees, cee*d Deewj mLee mes lekeejeefo DeiegCe elee kes Deeves hej Fd neslee nw~~718~~
efole efmele, efcele efmLele efmLeleJeeved ~

es Deewj Mees Oeeleg mes lekeejeefo DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej efJekeuhe mes Fd neslee nw~~719~~
es-sovee, DeJeefle DeJeele, Mees-heleuee kejvee~ efveefMele efveMeele~

Oee Oeeleg kees efn DeeosMe nes peelee nw~~720~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(339)

oOeelesefn&Ye&Jeefle lekeejeoeJeiegCes~ DeefYeefnle~ DeefYeefnleJeeved ~

mJejevleeoghemeiee&e~~721~~
mJejevleeoghemeiee&lhejme oemeb%ekeme lees YeJeefle lekeejeoeJeiegCes~ eeb eeJeeved ~ efveeb efveeJeeved ~

oesOe~~722~~
DeOeses oemeb%ekeme oYeJeefle lekeejeoeJeiegCes~ oe oeJeeved ~ oeJee oefe~ OeeJed ieefle Megees~ dJees Met"ew~

DeJeCee&ot"es Je=ef~~723~~
DeJeCee&lhejme T"es Je=efYe&Jeefle~ Oeewle~

Deeefokece&efCe e kee&efj e~~724~~

DeeefoefeeeCeeb kee&efj e ees YeJesefoefle JesefoleJe~ eke=le keb YeJeeved ~ eke=le kees YeJelee~ meghlees YeJeeved ~
emeghleb YeJeleeb eMeyo Deeefoefeeeeesleke~

ieleLee&kece&keefMue<eMeer*dmLeemeJemepevenpeere&efleYee~~725~~
ieleLexYe Dekece&kesYe efMue<eeefoYee kee&efj ees YeJeefle~ ielees eeceb YeJeeved ~ eecees YeJelee eehle~ eeceb YeJeeved
eehle~ eehlees eecees YeJelee~ ieleeseb ielecevesve~ eehleeseb eehlecevesve~ Dekece&keeled~ Meefelees YeJeeved Meefeleb YeJelee~
efMue<eeoe meeshemeiee& mekece&kee DeeefMuees iegb YeJeeved ~ DeeefMuees iegYe&Jelee efMue<e Deeefueves~ DeefOeMeefele KedJeeb
YeJeeved ~ DeefOeMeefelee KedJee YeJelee~ GheefmLelees iegb YeJeeved ~ GheefmLelees iegYe&Jelee~ Gheefmelees iegb YeJeeved ~ Gheeefmelees
iegYe&Jelee~ Jeme efveJeemes~ Deve=ef<elees iegb YeJeeved ~ Devetef<elees iegYe&Jelee~ Devegpeelees yegOeb evcee~ Devegpeelees yegOeevcemee~
Dee{es Je=#eb keefhe~ Dee{es Je=#e keefhevee~ pe<egPe<eg Jeeesneveew~ DevegpeerCeex Je=<eueeR YeJeved ~ DevegpeerCee& Je=<eueer YeJelee~
lekeejeefo DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej~ DeefYeefnle DeefYeefnleJeeved ~

mJejeble Ghemeie& mes hejs oe meb%eke Oeeleg kees lekeejeefo DeiegCe efJeYeefe kes
Deeves hej led nes peelee nw~~721~~
e oe leeeb eeJeeved efveeb efveeJeeved ~

Oesd kees es[kej oe meb%eke kees lekeejeefo DeiegCe efJeYeefe kes Deeves hej
Fod DeeosMe nes peelee nw~~722~~
oe oeJeeved~ oeJee, oefe~ OeeJed-ieceve kejvee Meg nesvee~ OeeJed e dJees Met"ew heeces e 661 met$e mes Jed kees
T neskej-

DeJeCe& mes hejs T kees Je=ef nes peeleer nw~~723~~

Oee DeewOeewle OeewleJeeved ~

Deeefoefeee Deewj kelee& ceW e elee neslee nw~~724~~

eke=le keb YeJeeved-Deeheves eeF& yeveevee DeejbYeefkeee~ eke=le ke YeJelee-Deeheves eeF& yeveeF&~ meghle
YeJeeved emeghleb YeJelee~ eneB e Meyo Deeefo efeee kee eesleke nw~

ieleLe&, Dekece&ke Deewj efMue<eeefo Oeeleg mes kelee& ceW e elee neslee nw~~725~~
iele eehle, YeJeeved eeceb eehle, YeJelee eece eehle Deeb iele, Devesve ieleced~ Fleeefo~ Dekece&ke mes-Meefele YeJeeved,
Meefeleb YeJelee~ efMue<eeefo Oeeleg Ghemeie& meefnle mekece&ke kenueeleer nQ~ DeeefMue iegb YeJeeved, DeeefMue ieg YeJelee Fleeefo~

(340)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

eesefOekejCes e OeewJeieefleeleJemeeoveeLexYe~~726~~
OegJeme YeeJees OeewJeb eleJemeeoveb Yeespeveb~ OeewJeeLexYe ieleLexYe eleJemeeoveeLexYee ees YeJeefle DeefOekejCes
Foces<eeceeefmeleb~ FoceeefmelecesefYe~ De$eeefmeleeseb~ Foces<eeb eeleb~ Fob lewee&leb~ eeceb les eelee~ Foces<eeb Yegeb~ Fob lewYeg&eb~
Deesoveb les Yegee~ Foces<eeb heerleb~ heemlew heerleb~ heemles heerlee~ heerleb hee~

_evegyevOeceefleyegefhetpeeLexYe e~~727~~
ceefjefje yegef%ee&veb hetpee melkeej~ _evegyebOeceefleyegefhetpeeLexYe ees YeJeefle Jele&ceevekeeues YeeJes kece&efCe kee&efj e
eLeemebYeJe~ ef_eefceoe mvesnves~ efceVe~ efmJeVe~ ef#JeCCe~ je%eeb cele~ meleeefce yegew je%eeb yeg~ je%eeb %eele~ hetpe hetpeeeeb~
je%eeb hetefpele~ meleeceefe&le~

vehegbmekes YeeJes e~~728~~

YeeJes ees YeJeefle vehegbmekes~ Gheeefmelece$e~ megpeefuheleb kegceejme Meefeleb~ Deemed GheJesMeves~ Deeefmeleb heg$eme SefOeble~

egd e~~729~~
YeeJes vehegbmekes egd e YeJeefle~ YeJeveb~ heeveb~ epeveb~ Jemeveb~ osJeveb~ leesoveb~ jesoveb~ kejCeb~ ceveveb~ Fleeefo meJe&ceJeievleJeb~

leeruelece&lelmeeOegkeeefj<Jee keJes~~730~~
DeekeJes keesLe& efkeJeheceefYeJeehe FleLe&~ leerueeefoMeg kee=&<eg Dele hejs kesefeleleee JesefoleJee~

OeewJeeLe&ke, ieleLe&ke Deewj YeespeveeLe&ke eleJemeeoveeLe&ke Oeeleg mes

DeefOekejCe DeLe& ceW e elee neslee nw~~726~~
OegJe kes YeeJe kees OeewJe kenles nQ~ Yeespeve kees eleJemeeove kenles nQ~ Deemed Oeeleg mes-Deeefmeleb, Fob S<eeb Deeefmeleb
Fob Deeefmeleb SefYe DeLee&led en eneB yew"e nw~ Fleeefo~

ef_e DevegyebOeOeeleg mes, ceefleyegef hetpeeLe& Jeeues Oeeleg mes eb elee neslee nw~~727~~
eLee mebYeJe Jele&ceeve keeue ceW YeeJe, kece& Deewj kelee& ceW e elee neslee nw~ ceefle-Fe, yegef-%eeveb, hetpeemelkeej~ ef_eefceoe-mvesn kejvee~ oeme e 705 met$e mes lekeej kes Deeves hej okeej Deewj lekeej oesveeW kees vekeej nes
peelee nw~ efceVe, efmJeVe, ef#JeCCe, ceveg*d-cele 710 met$e mes hebece De#ej kee ueeshe ngDee nw~ F<eg-Feeeb F,
yegOed-yeg, hetefpele Deefe&le~ meleeced Deefe&le meppeveeW mes hetpee ieee~

vehegbmekeefuebie ceW YeeJe ceW e elee neslee nw~~728~~

Deemed-Gheeefmeleced De$e~ megpeefuheleced~ Meefeleb kegceejme, kegceej kee meesvee~ SefOeleced Fleeefo~

YeeJe ceW vehegbmeke efuebie ceW egd Yeer neslee nw~~729~~

egJegueeceveekeevlee 559JeW met$e mes eg kees Deve DeeosMe neskej Deve efJekejCe Deewj DeefveeefJekejCes mes iegCe
neskej-YeJeveb heeveb epeveb Fleeefo~ Ssmes ner meYeer ceW mecePe uesvee~

efkeJehed heele lelerue, lece&, lelmeeOegkeeefj DeLe& ceW elee nesles nQ~~730~~
met$e ceW Dee keJes kee keee DeLe& nw? efkeJehed kees Jeehle kejkes nw DeLee&led Fmemes Deeies lelmJeYeeJe Deeefo kelee& DeLe&
ceW keg elee peevevee eeefnS~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(341)

le=ved ~~731~~
leerueeefo<eg Oeeleesmle=ved YeJeefle Jeefolee peveeheJeeoeved cetKe&~ cegC[efeleej eeefJeeefevee~ DeOeerle= %eeveb~

Yeepe*dke=_YetmeefnefeJe=efleJe=efOeeefjepeveehe$ehesveeefce<Ceged ~~732~~
SYe F<Ceged YeJeefle leerueeefo<eg~ Yeeefpe<Ceg~ Deueefj<Ceg~ YeefJe<Ceg~ meefn<Ceg~ jesefe<Ceg~ Jeefe&<Ceg~ JeefOe&<Ceg~
eefj<Ceg~ epeefve<Ceg~ $ehet<ed ueppeeeeb~ Dehe$eefhe<Ceg~ FvevlesYe~ Oeejefe<Ceg~

ceefoheefleheeecegefo~~733~~
GegheheosYe SYe F<Ceged YeJeefle leerueeefo<eg~ Gvceefo<Ceg~ Glheefle<Ceg~ Glheefe<Ceg~

efpeYegJees <Cegked~~734~~
DeeYeeb <CegiYeJeefle leerueeefo<eg~ efpe<Ceg~ Yet<Ceg~

egefOeceefC[eefueMeyoeLexYees eg~~735~~
SYees egYe&Jeefle leerueeefo<eg~ keghe egOe <e jes<es~ keesheve~ eesOeve~ jes<eCe~ Sles egOeLee&~ ceC[eLee&led~ ceef[
Yet<eeeeb~ ceC[ve~ Yet<e Deueejs~ Yet<eCe~ euheLee&led ~ eue keuheves~ eueve~ gJeshe= keefhe eueves~ Jesheve~ kecheve~
MeyoeLee&led ~ KeCe Yee<eCe~

eeose Jeeveeos~~736~~
Jeeveeose eeosie&Ceeled egYe&Jeefle leerueeefo<eg~ jeseve~ ueeseve~ Jee&ve~ Je&ve~ oerheve~

lelmJeYeeJe Deeefo DeLe& ceW Oeeleg mes le=ved elee neslee nw~~731~~
Jeefolee, cegC[efelee, DeOeerle= %eeveb Fleeefo~

Yeeefpe, Deuebke=, Yet meefn efe Je=efle Je=efOe eefj epeve, Dehe$ehe Deewj FVeble mes lelmJeYeeJe
Deeefo DeLe& ceW F<Ceged elee neslee nw~~732~~
neskej Yeeped F<CegYeeefpe<Ceg, Deuebkeefj<CegYeefJe<Cegg meefn<Ceg jesefe<Ceg Jeefle&<Ceg JeefOe&<Ceg
eefj<Ceg epeefve<Ceg Dehe$eefhe<Ceg~ FVeble mes-Oeejefe<Ceg keejefe<Ceg Deeefo~

Gled Gheheo nesves hej ceo, hele, hee Oeeleg mes F<Ceged elee neslee nw~~733~~
lelmJeYeeJe Deeefo DeLe& ceW~ Gvceefo<Ceg Glheefle<Ceg Glheefe<Ceg~

lelmJeYeeJe Deeefo DeLe& ceW efpe Deewj Yet mes <Cegked elee neslee nw~~734~~
efpe<Ceg Yet<Ceg~

lelmJeYeeJe Deeefo DeLe& ceW egOe, ceC[, eue, Meyo Fve DeLe& Jeeues
Oeeleg mes eg elee neslee nw~~735~~
egJegueeceveekeevlee 559 met$e mes eg kees Deve neskej he yeveWies~ egOed keghed <ed jes<e DeLe& ceW nQ keesheve eesOeve
jes<eCe~ ceC[ve DeLe& ceW-ceef[-Yet<eeeeb-ceC[ve, Yet<e-Deuebkeejs Yet<eCe eue DeLe& ceW-eued kebheveseueve, Jesheve kecheve~ Meyo DeLe& mes-jJeCe Yee<eCe~

Jeeveeefo Deewj eeefo ieCe mes lelmJeYeeJe Deeefo DeLe& ceW eg elee neslee nw~~436~~
jeseve ueeseve Jele&ve Je&ve oerheve Fleeefo~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(342)

efle*vle:

lelees eelesJe&j~~737~~
leleeseerefeleevleeeelesJe&jes YeJeefle leerueeefo<eg~ emeeefveefve Fefle eueeshee~ eeeeJej~

keefmeefheefmeYeemeerMemLeeeceoeb e~~738~~
S<eeb Jejes YeJeefle leerueeefo<eg~

Iees<eJeleese ke=efle~~739~~
Iees<eJeefle leew e ke=efle ves[d YeJeefle kemJej~ hesmJej~ YeemJej~ F&ej~ mLeeJej~ ecej~

mevevleeMebefmeefYe#eeceg~~740~~
mevevlemeeMebmesefYe&#ese GYe&Jeefle leerueeefo<eg~ yegYet<eg~ efheheemeg~ yegYeg#eg~ efekeer<eg~ Mebme-mlegleew e~ DeeMebmeg~
efYe#e eeeeeeb~ efYe#eg~

GCeeoees Yetlesefhe~~741~~
GCeeoe eleee Jee&ceeves Yetlesefhe YeJeefvle~

ke=JeeheeefpeceermJeefomeeOeMet<eefCepeefveeefjeefYe GCed ~~742~~

SYees OeelegYe GCed eleees YeJeefle~ Cekeej FeJe~ kejesleerefle kee Jee ieefleievOeveees~ Jeeleerefle Jeeeg~ heeeg
peeeg~ ceer*d efnbmeeeeb~ ceeeg mJeo DeemJeeoves~ mJeeog~ meeOed mebefmeew meeOeleerefle meeOeg~
DeMet*d Jeehleew DeMvegles Fefle DeMveg~ efke efJeoejCes~ Ceeleerefle oe~ heCeg oeves~ meveesleerefle meeveg~
peefve*d eeogYee&Jes~ peeele Fefle peeveg~ ej ieefleYe#eCeees~ ejleerefle ee~ e efJeieleew~ eleerefle eeg~ meJe&OeelegYe
Demed ceveg %eeves~ me= ieleew~ eflepe efveMeeves~ pees Yes~ ceve~ mej~ lespe~ jesie~

eseerefeleevle mes lelmeJeYeeJeeefo DeLe& eeled mes Jej elee neslee nw~~737~~
eeeeJej~ emeeefveefve Fleeefo met$e mes ekeej kee ueeshe ngDee nw~

kemed efhemed Yeemed F&Med mLee Deewj eceo mes lelmJeYeeJeeefo DeLe& ceW Jej elee neslee nw~~738~~
Iees<eJeeved mes hejs ke=ovle elee kes Deeves hej Fd veneR neslee nw~~739~~
kemJej hemJej YeemJej F&ej mLeeJej ecej~

meVeble, DeeMebefme Deewj efYe#ee mes lelmJeYeeJeeefo DeLe& ceW G elee neslee nw~~740~~
YeefJelegced Fg yegYet<eg meye meVeble kes efheues met$e ueieWies~ efheheemeg yegYeg#eg efekeer<eg&~ Mebmed-mlegefle DeLe& ceW nw
DeeMebmeg efYe#e-eeee kejvee efYe#eg~

GCed Deeefo elee Jele&ceeve Deewj Yetle ceW Yeer nesles nQ~~741~~
ke=, Jee, hee, efpe, ceer, mJeefo meeefOe DeMet*d n, <eefCe, peefve, eefj
Deewj ed mes GCed elee neslee nw~~742~~
CekeejevegyebOe Fod Jeled YeeJe kes efueS nw~ kejesefle Fefle kee Jeeleerefle Jeeeg heeeg peeeg ceeeg mJeeog meeOeg DeMveg,
oe meeveg peeveg ee eeg~
meJe&OeelegYe Demed Fme met$e mes meYeer Oeeleg mes Demed elee neslee nw~~ ceveg%eeves-cevemedceve, med-mejmedmej
eflepe-efveMeeves-lespemedlespe, pe mes jesie~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(343)

YeefJe<eefle ieceeoe~~743~~
DeewCeeefokee ieceerlesJeceeoe YeefJe<eefle YeJeefvle~ YeefJe<elkeeueJe=efeYe~ ieceeefoYe Fveeoe megefjleLe&~

iecesefjefvCeveew e~~744~~
iec ieleeefJeleslemceeeleesefjefvCeveew YeJele~ eeceb ieefce<eleerefle eeceb ieceer~ eeceb ieeceer~

YeJelese~~745~~
Yet meeeeeb FleslemceeeleesefjefvCeveew YeJele YeefJe<elkeeues~ YeefJe<eleerefle YeJeer YeeJeer~ Fleeefo meJe&cegCeeefo<eg JesefoleJeced~

JegClegceew efeeeeeb efeeeLee&eeced ~~746~~

efeeeeeb efeeeLee&eecegheheos OeeleesJeg&Clegceew YeJele YeefJe<eoLex Jele&ceeveeled ~ heeekees epeefle~ heegb epeefle~ he#eeefce
Fefle epeleerleLe&~ SJeb ievlegb heelegb Oeefjlegb leefjlegb eesegb Yeesegb egb gb egb~

meefnJenesjesoJeCe&me~~747~~
meefnJenesjJeCe&me DeeslJeb YeJeefle Oegef hejs~ mees{gb~ Jees{gb~

Mev$eeveew memeefnleew Mes<es e~~748~~

efeeeLee&eeb efeeeeecegheheos YeefJe<eoLex Jee&ceeveelees mLesve meefnleew Mev$eeveew Mevle=*eveMeew YeJele~ keefj<eeefce Fefle

DeewCeeefoke ieceer Deeefo YeefJe<eled keeue ceW nesles nQ~~743~~

YeefJe<elkeeueJeleea ieceeefo mes Fved Deeefo elee nesles nQ~

ieced Oeeleg mes Fved efCeved elee nesles nQ~~744~~

eeceb ieefce<eefle Fefle ieceer, ieeceer, eeceb ieceer~ Fved ieefceved efCeved mes ieeefceved yevee nw~

Yet Oeeleg mes YeefJe<elkeeue ceW Fved efCeved elee nesles nQ~~745~~
YeefJe<eefle Fefle YeefJeved YeefJeved~ YeJeer YeeJeer~
GCeeefo eleeeW ceW meYeer kees mecePe uesvee eeefnS~

efeee Deewj efeee kee DeLe& Gheheo ceW nesves hej YeefJe<eled DeLe& ceW Jele&ceeve Oeeleg mes
JegCed Deewj legced elee nesles nQ~~746~~
heed egJegueeceveekeevlee met$e 559 mes JegCed kees Deke neskej CeevegyebOe mes Je=ef neskej heeeke keejke Fleeefoke
yeveWies legced elee mes-heegb epeefle DeLee&led hekeeesiee FmeefueS peelee nw~ ievlegb oelegb heelegb Deeefo yeveWies~

men Jen kes DeJeCe& kees Oegd kes Deeves hej Dees nes peelee nw~~747~~
nes{ met$e mes n kees {d neskej legb kees {gb neskej cees{gb cees{gb yevee nw~

efeee Deewj eeespeve efpemekee Ssmee pees efeee Jeeeke heo Jen Gheheo ceW nesves hej YeefJe<eled
DeLe& ceW Jele&ceeve Oeeleg mes me meefnle Mevle=*d Deewj DeeveMed elee nesles nQ~~448~~
Mevle=*d kee Devled Deewj DeeveMe kee Deeve jnlee nw~
ke= me Devled Deewj DeeveMe kee Deeve jnlee nw~
ke= me Devled Deved efJekejCe kele&efj mes Deved neskej Deefve e efJekejCes mes iegCe neskej keefj<evled yevee nw

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(344)

efle*vle:

epeefle keb keefj<eved epeefle~ keb keefj<eceeCees epeefle~ Mes<es e keefj<eleerefle keefj<eved keefj<eceeCe~ e#eved e#eceeCe~

heopeefJeMemhe=Mees Jee Ie_ed ~~749~~

S<eeb Ie_ed YeJeefle Jee~ heeo~ JesMe mheMe&~ Ge meceJeees Deeske~

YeeJes~~750~~
meJe&mceeeleesIe&_ed YeJeefle~ heeke~ eeie~ eesie~ lepe neveew~ leeie~ Yeesie~ Yeeie~ heej~ YeeJe~ Fleeefo~~

Ie_eervOes~~751~~
FvOes heeceme ueeshees YeJeefle YeeJekejCeees-efJe&efnles Ieef_e hejs~ ef_eFvOeer oerhleew~ FvOeveb SOe~~

jesYee&JekejCeees~~752~~
jesYee&JekejCeefJeefnles Ieef_e hejs heecees ueeshees YeJeefle~ je jeies~ jeveb jeie~

Ghemeiee&omegogYee ueYes eeied Yeeled KeuIe_ees~~753~~

megogJe&efpe&leeoghemeiee&lhejme ueYesYee&led ee*d cekeejeiecees YeJeefle KeuIe_ees hejle~

Ghemeiee&Ceeb Ieef_e yengueced ~~754~~

Ghemeiee&Ceeb oerIeex YeJeefle yengueb Ieef_e hejs [gueYe<ed eehleew~ GheuecYe GheeuecYe~ euecYe eeuecYe~ DemegogYee&efceefle
efkeb~ megueYe ogue&Ye~
DemebOe#ejeesjme leewleuueeshee 26 met$e mes <e kes Dekeej kee ueeshe ngDee nw~ hegve efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW
keefj<eved yevee nw~ Deevceesvle Deeves met$e 498 mes Deeve kes Deeves hej Deelceves heo ceW Dekeejeble mes cekeej kee Deeiece neslee
nw Dele keefj<eceeCe yevee~ keb keefj<eceeCe epeefle-ke kees yeveeSiee FmeefueS peelee nw~
eped mes-e#eved e#eceeCe~

heo pe efJeMed Deewj mhe=Me mes efJekeuhe mes Ie_ed elee neslee nw~~749~~
heeo jesie JesMe mheMe& Ge-meceJeee DeLe& ceW nw Gmemes Deeske yevelee nw~

meYeer Oeeleg mes YeeJe ceW Ie_ed neslee nw~~750~~

heed mes heeke eesie Yeesie Fleeefo~

YeeJe Deewj kejCe ceW Ie_ed elee kes Deeves hej FvOed kes heece De#ej kee ueeshe nes peelee nw~~751~~
ef_eFvOeer-oerhle nesvee FvOeveb-SOe~

je mes YeeJe kejCe ceW Ie_ed kes Deeves hej hebece kee ueeshe nes peelee nw~~752~~
jed-jbievee jeveb-jeie~

meg ogjd kees es[kej Deve Ghemeie& mes hejs Keued Deewj Ie_ed elee kes Deeves hej ueYe kes
Ye mes henues cekeej kee Deeiece nes peelee nw~~753~~
[gueYe<ed -eehle kejvee~

Ie_ed elee kes Deeves hej yenguelee mes Ghemeie& kees oerIe& nes peelee nw~~754~~
GheuecYe GheeuecYe euecYe eeuecYe~
meg<egjd kees es[kej Ssmee keeeW kene? megueYe ogue&Ye~ FveceW cekeej Deeiece Deewj oerIe& veneR ngDee nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(345)

Dekee&efj e keejkes meb%eeeeced ~~755~~

kele=&Jeefpe&les keejkes YeeJes e meb%eeeeb Ie_ed YeJeefle~ oereles Demceeefoefle oee eerelesmceeefoefle eee~ SJeb efJeIeele~
Deme-#esheCes eemeles Demceeefoefle~ eeme~ Deenej~ efJenjvleefmceefVeefle Jee efJenej~ Yegpeles Fefle Yeesie~

mJejJe=ieefceeneceued~~756~~
mJejevleeodJe=ieefceeefnYee Deued YeJeefle YeeJes~ Yeteles YeJeveb Jee YeJe~ Yeeveb Yee~ peeveb pee~ JejCeb Jej~ ojCeb
oj~ ieceveb iece~ enCeb en~

dJevegyevOeeoLeg~~757~~
dJevegyevOeeeleesjLegYe&Jeefle YeeJes~ gJeshe= keefche eueves~ JesheLeg kecheLeg~ gog Gheleehes~ oJeLeg~ gJeshe=~ Jesheveb JesheLeg~
gCeefo mece=ew~ vevoLeg gJeced GefodiejCes~ JeceLegg~ g Deesefe ieefleJe=odees~ eeLeg~

[dJevegyevOeeef$eceesve efveJe=&es~~758~~
[dJevegyevOeeeleesesce&iYeJeefle lesve OeelJeLexve efveJe=&es~ heekesve efveJe=&eb heefke$eceb~ SJeb keejCesve efveJe=&eb ke=ef$eceb~

eeefeefJeefeefeefpemJeefhejef#eeleeb ve*d~~759~~
SYees ve*d YeJeefle YeeJes~ ee_ee~ dJees Met"ew Fefle Mekeej~ efJeMve~eMve~ e%e~ mJehve~ j#Ce~ eleer eelves~ eelve~

Ghemeiex o efke~~760~~
Ghemeiex Gheheos oemeb%ekeeeflkeYe&Jeefle YeeJes~ DeeueesheesmeeJe&Oeelegkes Fleekeejueeshe~Deeefo~ DeeefOe~ JeeefOe~ meefvOe~ efveefOe~

kece&CeefOekejCes e~~761~~
kele=& Jeefpe&le keejke Deewj YeeJe ceW meb%ee DeLe& ceW Ie_ed elee neslee nw~~755~~
oereles Demceeled Fefle oee eereles-eee nved mes efJeIeele Demed-eeme -Deenej efJenej Yeesie Fleeefo~

mJejeble mes Deewj Je=, , iece, en Oeeleg mes YeeJe ceW Deued elee neslee nw~~756~~
Yeteles YeJeveb Jee YeJe, Yee peeveb-pee Jej oj iece en~

g DevegyebOe Oeeleg mes YeeJe ceW DeLeg elee neslee nw~~757~~

g Jeshe=-JesheLeg gg Gheleehes-oJeLeg kebheLeg gCeefo-mece=ew-veboLeg gJeceg-GefodiejCes-JeceLeg gDeesefe,
ieefle Je=ees eeLeg~

[g DevegyebOe Oeeleg mes efveJe=e DeLe& ceW ef$eceked elee neslee nw~~758~~
heekesve efveJe=es heefke$eceb eJeie&meefkejmeJeCex mes ked ngDee nw~ keejkesCe efveJe=& es ke=ef$eceb yevee~

eeed efJe e eped mJehed j#e Deewj eled mes YeeJe ceW ve*d neslee nw~~759~~
eeee Jeve dJeew Met"ew hebeces e met$e 661 mes keej kees Mekeej neskej efJeMve eMve eped mes ve kees _e neskej
pe_ees%e& efveece mes e%e mJehve j#Ce eelve~

Ghemeie& Gheheo ceW nesves hej oe meb%eke mes YeeJe ceW efke elee neslee nw~~760~~
DeeueesheesmeeJe&Oeelegkes met$e mes Deekeej kee ueeshe nes ieee Dee oe FDeeefo DeeefOe efJe Dee Oee FJeeefOe
meefvOe efveefOe~

kece& Gheheo ceW nesves hej oe meb%eke mes DeefOekejCe DeLe& ceW efke elee neslee nw~~761~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(346)

efle*vle:

kece&Cegheheos oemeb%ekeeeflkeYe&Jeefle DeefOekejCes e~ yeeuee OeerevlesefmceefVeefle yeeueefOe~ SJeb peueefOe~ JeeefjefOe~

DeefyOe~ JeeefOe&~ DecYeesefOe~

kece&Jeeflenejs Ceed efeeeced ~~762~~

efeeeJeeflenejs Jee&ceeveeelees YeeJes Ceed YeJeefle efeeeb~ le$e ve Je=Oeeiece efkevleg Je=efjeoew meefCe Fefle Je=ef~
efeeeJeeflenejs ege= Deeeves jesoves e~ hegve hegve JeJeeesMeveb JeJeeesMe~ JeJeeesMe SJe JeeJeeesMeer~ nefme efJenmeves~
hegve hegve JeJenmeles JeJeneme~ JeJeneme SJe JeJenemeer~

DeefYeefJeOeew YeeJes FveCed ~~763~~

DeefYeefJeefOeefjefle keesLe&~ DeefYeJeehles meekeuesve efeeemebyebOe FleLe&~ DeefYeefJeOeew iececeeves OeeleesefjveCed YeJeefle YeeJes
mJeeLex DeCed YeJeefle~ keg keewefues~ mebkegveb mebkeesefveb~ mebkeesefvecesJe meebkeesefveb Jee&les~ SJeb meebjeefJeCeced ~ meebneefmeveb Jele&les~

<eevegyevOeefYeoeefoYemlJe*d ~~764~~
<eevegyevOesYees efYeoeefoYee YeeJes De*d YeJeefle efeeeB~ ke=he ke=heeeeb~ ke=he meeceLex~ ke=hee~ JeLeogKeYeeeueveees~
JeLee~ JeOe lee[ves JeOee~ efefojd efoe~ iegnt mebJejCes~ iegne~ mhe=n F&hmeeeeb mhe=ne~

Deeleeeshemeiex~~765~~
Ghemeiex Gheheos Deekeejevleeeleesj*d YeJeefle efeeeb~ mebvOee~ mebmLee~ GheOee~ DevleOee&~

jesieeKeeeeb Jeg_ed ~~766~~

jesieeKeeeeb OeeleesJeg&_ed YeJeefle efeeeb ~ eJeeefnkee~ eefo&kee~
yeeuee Oeereles Deefmceved Fefle yeeueefOe peueefOe JeeefjefOe Dehed Oee FDeefyOe JeeefOe& DecYeesefOe Fleeefo~

efeee Jeeflenej DeLe& ceW Jele&ceeve Oeeleg mes YeeJe ceW eerefuebie ceW Ceed elee neslee nw~~762~~
GmeceW Je=ef kee Deeiece veneR neslee nw efkevleg Je=efjeoewmeCes met$e mes Je=ef nesleer nw egMe= Oeeleg-Deeeveve kejves Deewj
jesves DeLe& ceW nw~ hegve hegve JeJeeesMeveb JeJeeesMe~ JeJeeesMe SJe JeeJeeesMeer~ nme-nbmevee hegve hegve JeJenmeles
JeJeneme JeJeneme SJe JeeJenemeer yevee nw~

DeefYeefJeefOe DeLe& ceW Oeeleg mes YeeJe ceW FveCed Deewj mJeeLe& ceW DeCed elee neslee nw~~763~~
DeefYeefJeefOe efkemes kenles nQ? DeefYeJeeefhle kees kenles nQ DeefYeJeeefhle mes-mebhetCe&leee efeee kee mebyebOe nesvee~ kegdkeewefues mebkegveb-mebkeesefveb, mebkeesefvecesJe-meebkeesefveb mebjeJe-meebjeefJeCeb mebneme mes-meebneefmeveb~

<eevegyebOe mes Deewj efYeoeefo mes YeeJe ceW eerefuebie ceW De*d elee neslee nw~~764~~
ke=he-ke=hee Deewj meeceLe& ceW nw ke=hed De efeeeceeoe mes Dee elee neskej ke=hee, JeLee, JeOee, efOeoe efYeoe,
iegne~ mhe=n-mhe=ne~

Ghemeie& Gheheo ceW jnves hej Deekeejeble Oeeleg mes eerefuebie ceW De*d neslee nw~~765~~
mebOee, mebmLee, DebleOee&, GheOee Deeefo~

jesie Jeeeke Oeeleg mes eerefuebie ceW Jeg_ed neslee nw~~766~~

eJeeefnkee eefo&kee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(347)

meb%eeeeb e~~767~~
meb%eeeee OeeleesJeg&_ed YeJeefle efeeeb~ Yeees Deeceo&ves~ Geueheg<heeefCe Yepevles emeeb eer[eeeb mee Geueheg<heYeefekee~
SJeb Meeueheg<heeJeeefnkee~

eMveeKeeveeesefj_Jeg_ed e Jee~~768~~
eMves DeeKeeves DeJeiececeeves Oeeleesefj_ed YeJeefle Jege YeJeefle~ JeeenCeeled eLeeeehleb e~ lJeb keeb keeefjcekee<eea keeb
keeefjkeeb keeb efeeeb keeb ke=leeb~ Denb meJee keeefjcekee<e meJee keeefjkeeb meJee efeeeb meJee ke=leeb~ SJeb lJeb kee keejCeecekee<eea~
lJeb keeb heeefekeecehee#eer~ keeb heefe~

ve_eveeeesMes~~769~~
ve_egheheos DeeeesMes iececeeves OeeleesjefveYe&Jeefle~ DekejefCemles Je=<eue Yeteeled~ peerJe eeCeOeejCes~ SJecepeerJeefve~ peve
peveves Depeveveer DeeeCeveer~

egde~~770~~
vehegbmekes YeeJes egd YeJeefle~ ieceveb~ nme nmeves~ nmeveb~ Meeveb~ epeveb~

kejCeeefOekejCeeese~~771~~
kejCesefOekejCes e egd YeJeefle~ Deesee soves FOceeefve eke<exCe Je=evles Devesve Deefm ceefVeefle Jee FOceeeeve~ ieew
ogeles Deveeemeeefceefle ieesoesnveer meetefve Oeerevles meegOeeveer mLeeveb~ Deemeveb~ eeveb~ epeveb~

hegbefme meb%eeeeb Ie~~772~~

kejCeeefOekejCeeese hegbefme meb%eeeeb Iees YeJeefle~

meb%ee DeLe& ceW Oeeleg mes eerefuebie ceW Jeg_ed elee neslee nw~~767~~
Jeg_ed kees Deke neskej Geueheg<he lees[s peeles nQ efpeme eer[e ceW Jen Geueheg<he Yeef ekee nw Yeed-Deeceo&ve
kejvee~ Meeueheg<he eJeeefnkee~

eMve Deewj DeeKeeve DeLe& ceW Oeeleg mes F_ed Deewj G_ed elee nesles nQ~~768~~
Jee enCe kejves mes eLeeeehle nesles nQ~ ke= mes F_ed neskej keeefj yeve kej he eueWies Jeg_ed kees Deke neskej keeefjkee
yeveWies~ lJeb keeb keeefjcekee<eea keeb keeefjkeeb keeb efeeeb keeb ke=leeb~ legceves keee keee& efkeee, efkeme keee& kees, efeee kees, efkeme
ke=le kees efkeee~ Ssmes ceQves meYeer keee& efkees Fleeefo~

ve_ed Gheheo ceW nesves hej DeeeesMe DeLe& ceW Oeeleg mes Deefve elee neslee nw~~769~~
DekejefCe peerJe Oeeleg mes-DepeerJeefve Depeveefve DeeeCeefve~

YeeJe DeLe& ceW vehegbmekeefueie ceW egd neslee nw~~770~~

ieceveb nmeveb Fleeefo eg kees Deve ngDee nw~

kejCe Deewj DeefOekejCe DeLe& ceW egd neslee nw~~771~~

Dees eet-sovee~ FOeeefve eke<exCe Je=ebles Devesve DeefmceefVeefle Jee FOce eJe=eve~ iees ogner peeleer nw efpemekes eje
DeLeJee efpemeceW Jen-ieesoesnveer~ meetefve Oeerebles Demeeb meegOeeveer~ mLee DevemLeeveb, Deemeveb, eeveb epeveb~

kejCe DeefOekejCe ceW meb%ee DeLe& ceW hegefuuebie mes Ie elee neslee nw~~772~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(348)

efle*vle:

eosIex mcev$eefvkeJehmeg e~~773~~

eos mJees YeJeefle Oe Fmed Fved $eved efkeJehed S<eg hejle~ o <e mebJejCes~ Gj eeles Deves vesefle GjMo~ SJeb
ovleo~

Deefe&Megefeefengme=efheeefoefo&Ye Fmed ~~774~~

SYe Fmed YeJeefle~ Deefe&~ Meesefe~ essefe~ nefJe~ meefhe&~ efo~ o& Jeceves~ efodo&~

meJe&OeelegYees ceved ~~775~~

e~

efoieefceheefoveerYeeved ~~776~~
SYe hej $eved eleees YeJeefle~ eeles Devesvesefle $eb~ efkeJehed~ levegled~ kegJe&efvle Devesvesefle kej~ e=CJevlevesvesefle
eJe~ ueer*d Mues<eCes~ ueerevles DeefmceefVeefle uee~

F&<emeg<eg ke=^eke=^eLex<eg Keued ~~777~~

ke=^b ogKeb ogjesLe&~ Deke=^b megKeb meesjLe&~ S<etheheos<eg ke=^eke=^eLex<eg Keued YeJeefle YeeJes kece&efCe kee&efj e~
F&<eoeeemesve efeele Fefle F&<elkej kees YeJelee~ og<kej~ megkej~ F&<eesOeb keeJeb~ ogyeexOeb JeekejCeb~ megyeesOeb DeOeelceb~

kele=kece&Ceese Yetke=_ees~~778~~
F&<eoeefoMetheheos<eg DeeYeeb kee=&kece&Cees Keued YeJeefle~ F&<eoe{eme YeJeveb F&<eoe{ebYeJeb~ YeJelee ogje{ebYeJeb~ YeJelee
mJee{ebYeJeb~ F&<eoe{e efeeles F&<eoe{ebkejes YeJeeved ~ ogje{ej~ mJee{ebkej~~

Ie Fmed Fved $eved efkeJehed elee kes Deeves hej eo kees mJe neslee nw~~773~~
o <e-mebJejCe kejvee~ Gj eeles Devesvesefle-GjMo ovleo~

Dee&, Meged ed ng, meghed eod Deewj efo& mes Fmed elee neslee nw~~774~~
Deefe&med jesefemed Meesefemed nefJemed ceefhe&med efomed efo&med efuebie meb%ee neskej efme efJeYeefe ceW Deefe& jesefe Meesefe Deeefo yeveWies~

meYeer OeelegDeeW mes Deved elee neslee nw~~775~~

Deved e~

od ieced heo Deewj veer mes $eved elee neslee nw~~776~~

eeles Devesve Fefle l$e~ efkeJehed-levegb eoeefle Fefle levegled~ Ie elee mes-kegJeefle Devesvesefle kej e=CJeblevesvesefle
eJe~ ueer*d-Mues<eCe kejvee ueerebles DeefmceefVeefle uee~

F&<eled ogj Deewj meg Gheheo ceW jnves hej ke=^ Deke=^ DeLe& ceW Keued elee neslee
nw~~777~~
ke=^-ogKe, Deke=^-megKe, F&<eled-efyevee eeeme kes~ en Keued elee YeeJe, kece& Deewj kelee& ceW neslee nw~
F&<eled Deeeemesve efeeles Fefle F&<elkej ke og<kej megkej~ F&<eod yeesOeb-keeJe, ogyeexOeb-JeekejCeb megyeesOeced DeOeelceb~

F&<eled ogjd meg Gheheo ceW nesves hej Yet ke= Oeeleg mes kelee& Deewj kece& ceW Keued elee neslee nw~~778~~
F&<eod Dee{eme YeJevebF&<eod Dee{eb YeJeb ogje{eb YeJeb mJee{ebYeJeb~ F&<eoe{e efeelesF& <eoe{ebkej YeJelee
ogje{ebkej mJee{ebkej~ KeevegyebOe mes Dekeejeble mes hejs DevegmJeej kee Deeiece neslee nw~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(349)

Dee{ees Jeoefjeles~~779~~
F&<eoeefo<etheheos<eg DeekeejevlesYees egYe&Jeefle Deoefjeles~~ F&<elheeve meescees YeJelee~ og<heeve~ megheeve~ F&<eeeve~ ogee&ve
megeeve~ F&<eevee~ ogoe&vee~ megoevee~

DeuebKeuJees eefle<esOeees kelJee Jee~~780~~

Deueb Keueg Meyoees eefle<esOeeLe&eesheheoeesOee&lees kelJee Jee YeJeefle~ Deuebke=lJeeieefle~ Keuegke=lJee~ DeuebYegkelJee~
KeuegYegkelJee~ DeuejCesve~ KeuegkejCesve~ Deueb Yeespevesve~ KeuegYeespevesve~

kelJeecemevOe#ejevleesJeeb~~781~~
kelJeecekeejmevOe#ejevleee ke=lmebYeJee DeJeeeefve YeJeefvle~ DeJeeeesefle efJeYeeerveeb uegked ~

Skekele=&keees hetJe&keeues~~782~~
Skebkele=&keeesOee&lJeLe&eesce&Oes hetJe&efeeekeeues Jee&ceeveeelees kelJee YeJeefle~ YegkelJee epeefle~ mveelJee Yegsle~ ielJee ie=Ceeefle~

iegCeer kelJee mes[oeefo#egOeefkeueMekegMekeg<eie=Oece=[ce=oJeoJemeeneb~~783~~

Deoeefo#egOeeoerveeb e kelJee mes[d iegCeer YeJeefle~

GovegyevOehetefkeueMeeb efkelJe~~784~~
GovegyevOeehet_e efkeueMee F[d Jee YeJeefle kelJeeelees hejs~ osJeveb hetJe heeeeElkeefeefole osefJelJee etlJee~
Je=Oeg~ JeOe&veb heeeeflkebefeefoefle JeefOe&lJee Je=OJee~ ebmed Yebmed DeJeebmeves~ mebefmelJee emlJee~ YebefmelJee~ YemlJee heefJelJee~
hetlJee~ keuesefMelJee~ efkeuedJee~

F&<eoeefo Gheheo ceW nesves hej oefje kees es[kej Deekeejeble mes eg neslee nw~~779~~
F&<elheeve eg kees Deve ngDee nw~ og<heeve megheeve F&<eeeve F&<eeve Fleeefo~

Deueb Deewj Keueg es eefle<esOe DeLe& Jeeues Meyo Gheheo ceW nesves hej Oeeleg mes
ke=lJee elee efJekeuhe mes neslee nw~~780~~
Deuebke=lJee, Keuegke=lJee, DeuebYegkelJee Keueg YegkelJee~ he#e ceW-DeuebkejCesve, KeuegkejCesve, DeuebYeespevesve Keueg Yeespevesve~

kelJee vekeej mebOe#ejevle ke=led elee mes yeves Meyo DeJee nesles nQ~~781~~
DeJeeee Fme met$e mes efJeYeefeeeW kee ueeshe nes peelee nw~

Ske kele=&ke oes OeelJeLe& kes ceOe ceW hetJe& efeee kes keeue ceW Jele&ceeve Oeeleg mes kelJee
elee neslee nw~~782~~
FmeceW keevegyebOe neslee nw~ Yegped lJee eJeie&me efkejueJeCex met$e mes keJeie& neskej YegkelJee epeefle-Keekej kes peelee nw~
eneB Keeves Deewj peeves kees efeee kee kelee& Ske nw~ Fmes DeOetjer efeee Yeer kenles nQ~ mveelJee~ Yeg*des~

oeefo, #egOe efkeueMe kegMed keg<ed ie=Oe ce=[, ce=o Jeo Jeme en Oeeleg kees es[kej kelJee
elee kes Deeves hej Fd meefnle Oeeleg iegCeer nesleer nQ~~783~~
GovegyebOe, het Deewj efkeueMe Oeeleg mes kelJee elee kes Deeves hej Fd efJekeuhe mes neslee nw~~784~~
osJeveb hetJe heeeled efkebefeled Fefle osefJelJee Oeeleg mes Fd kes DeYeeJe ceW -etlJee~ Je=Oeg-JeefOe&lJee Je=OJee, ebefmelJee
emlJee, YebefmelJee YemlJee, heefJelJee, hetlJee keuesefMelJee efkeuedJee~

(350)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

JeeveeosJeg&heOemeeJees Jee~~785~~
Ge Fe Jeer~ Jeer GheOees emeemeew JegheOe JeeveeoskeejFkeejesheOemeeJekeejevleme Oeelees kelJee mesd iegCeer YeJeleer~
eeseflelJee egeflelJee~ uesefKelJee efueefKelJee~

le=ef<ece=ef<eke=ef<eJeefeueg_e=leeb e~~786~~
S<eeb kelJee mesd iegCeer YeJeleer Jee~ ef_ele=<ee efheheemeeeeb~ leef<e&lJee le=ef<elJee~ ce=<e menves e~ ceef<e&lJee ce=ef<elJee~ ke=<e efyeuesKeves~
keef<e&lJee~ ke=ef<elJee Jee euebYeves~ JeefelJee~ uegeg Deheveeves~ uegefelJee $e+le Fefle meew$ees Oeeleg~ Deefe&lJee $e+eflelJee~

Leheevleeveeb eeveg<eefCeeb~~787~~
Leevleeveeb heevleeveeb eeveg<eefCeeb kelJee mesd iegCeerYeJeefle Jee~ evLe evLe mevoYex~ eefvLelJee eefvLelJee~ eefLelJee
eefLelJee~ ieghe iegche Yeer evLes~ iegefchelJee~ iegefhelJee~

peevleveMeeceefveeb~~788~~
peevleveMeeceefveeb eeveg<eefCeeb kelJee iegCeefYeJeefle Jee~ <ee mes~ mebkelJee mekelJee~ je jeies~ jkelJee~ jbkelJee~ Yeees
Deeceodo&ves~ YebkelJee YekelJee~ <Jee heefj<Jes~ mJebkelJee JekelJee~

ceefmpeveMeesOeg&ef~~789~~
ceefmpeveMees mJejelhejes vekeejeiecees YeJeefle Oegef hejs~ gcempees Megew~ cebkelJee cekelJee~ CeMe DeoMe&ves~ vebdJee vedJee~
oeefoYee F[d Jee YeJeefle~ veefMelJee~

Jebpeveeefo Oeeleg, Gkeej Fkeej GheOeeJeeueer SJeb ekeejevle jefnle OeelegSb kelJee elee
Deeves hej Fd meefnle efJekeuhe mes iegCeer nesleer nQ~~785~~
met$e ceW JegheOeme heo nw Gmekee DeLe&-Ge Fe G Deewj F kees JecegJeCe& mes G kees Je neskej F efceuekej efJe
efJeeve ceW Jeer yevesiee~ Jeer GheOee ceW nw efpemekes Gmes JegheOee kenles nQ~ pewmes egled, efueKed~ eeseflelJee, uesefKelJee efueefKelJee~

le=hed ce=<ed ke=<ed Jeed ueged $e+led OeelegSb kelJee elee ceW Fd iegCeer efJekeuhe mes nesleer nQ~~786~~
ef_ele=<ee-heeme ueievee~ leef<e&lJee iegCe kes DeYeeJe ceW-le=ef<elJee, ceef<e&lJee ce=ef<elJee, keef<e&lJee ke=ef<elJee~ JeefelJee,
uegefelJee~ $e+le Oeeleg met$e ceW nw DeefleblJee, $e+eflelJee~

Lekeejeble hekeejeble Deveg<ebie meefnle Oeeleg kees kelJee kes Deeves hej Fd
meefnle iegCe efJekeuhe mes neslee nw~~787~~
ebLed ebLed-meboYe&~ ebefLelJee ebefLelJee, iegCe kes DeYeeJe ceW Deveg<ebie kee ueeshe neslee nw~ eefLelJee eefLelJee~ iegched
iegefchelJee, iegefhelJee~

pekeejevle veMe Deefved Deveg<ebie meefnle kees kelJee Fd meefnle ceW iegCe efJekeuhe mes neslee nw~~788~~
mee-mebies-mebkelJee mekelJee, je-jbievee jbkelJee jkelJee, Yee-YebkelJee YekelJee mJee-mJebkelJee mJekelJee~

ceefmpe veMed kees mJej mes hejs Oegd efJeYeefe kes Deeves hej vekeej kee Deeiece neslee nw~~789~~
gcempees-Meg nesvee~ cebkelJee cekelJee mekeej kee mebeesieeosueexhe mes ueeshe neskej pe kees ied ked nes peelee nw~
CeMed-ve nesvee vebdJee vedJee~ oeefo ieCe mes Fd efJekeuhe mes neslee nw veefMelJee~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(351)

Fppeneles efkelJe~~790~~
penelesefjod YeJeefle kelJee elees~ efnlJee~

meceemes YeeefJeveve_e kelJees ehed ~~ 791~~

Deve_e kelJeevlesve meceemes YeeefJeefve kelJeeeleeme eheeosMees YeJeefle DeefYeYete~ DeefYeYeJeveb hetJe heeeeflkebefeefoefle~
DeefYeYete efmLeleb~ efJeefpele emlegle~ DeOeerle~ Ghesle~

meceemes YeeefJeveve_e kelJees ehed ~~791~~

Deve_e kelJeevlesve meceemes YeeefJeefve kelJeeeleeme eheeosMees YeJeefle DeefYeYete~ DeefYeYeJeveb hetJe heeeeflkebefeefoefle~
DeefYeYete efmLeleb~ efJeefpele emlegle~ DeOeerle~ Ghesle~

ceerveeleeefooeoerveecee~~792~~
ceerveeefleefceveesefleoer*eb oeceeieeeefle efheyeefle mLeemeefle peneleerveeceekeejes YeJeefle eefhe hejs~ ceer*d eEnmeeeeb eceee~ [gefce*d
e#esheCes~ heefjceee oer*d #ees~ oer*d Deveeojs~ eoee~ oeceeoerveeceeb yeeOeveeLe&~ Deeoee~ efveceee~ eieee~ eheee~ emLeee
DeJemeee~ efJenee~

eefhe e~~793~~
Jeveefleleveesleeefoeefleef<eseb heecees ueeshees YeJeefle Deelee DeJeefle, eLeemebYeJeb, OegeiegCes eefhe e hejs~ eJele
elele ecele enle~

Jee ce~~794~~
eefleef<eseb cekeejes ueeshees YeJeefle Jee eefhe e hejs~ eCele eCece Deeiele Deeiece~

Deesneked kees Fled nes peelee nw~~790~~

kelJee elee kes Deeves hej~ efnlJee~

ve_ed jefnle kelJee eleeevle meceeme ceW YeefJe<eled DeLe& ceW kelJee kees
ehed DeeosMe nes peelee nw~~791~~
DeefYe-YetlJeeDeefYeYete DeefYeYeJeveb hetJe heeeled efkebefeefoefle~ DeefYeYete efmLeleb efpe-kelJee kees ehedefJeefpelme Oeeleesmleesvle
heevegyebOes met$e 529 mes mJeevle mes lekeej kee Deeiece neslee nw~ emlegle DeOeerle, Ghesle efveke=le Fleeefo~

ceer*d Deeefo Oeeleg kees ehed elee kes Deeves hej Deekeej nes peelee nw~~792~~
oe cee ieeeefle efheyeefle Fleeefo kees ehed kes Deeves hej Deekeej neslee nw~ ceer*d-efnbmee-eceee [gefce[d-e#esheCe
kejvee heefjceee, oer*d#ee nesvee-oer[d-Deveeoj kejvee eoee, oecee Deeefo kes F&keej kees yeeefOele kejves kes efueS en met$e nw~
Deeoee efveceee, eieee, eheee, emLeee DeJemeee efJenee~

Jeve leve Deeefo Deewj Fd eefleef<e Oeeleg kes hebece De#ej kee ueeshe nes peelee nw Deewj
Deekeej kees Dekeej nes peelee nw~~793~~
eLeemebYeJe Oegd DeiegCe Deewj ehed kes Deeves hej~ Jeved-eJele elele ecele enle~

efveef<e Fd Oeeleg kes cekeej kee ueeshe efJekeuhe mes neslee nw~~794~~
ehed kes Deeves hej~ Ceced-eCele eCece, Deeiele Deeiece~

(352)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

es Jee~~795~~
Keefve Jeefve meefve peveecevleme Deekeejes YeJeefle ekeejs Jee~ Keve Keveves~ eKeee eKeve eJeee eJeve~ <eCeg oeves~
emeee~ emeve~ peveer eeogYee&Jes~ epeee epeve~

ueIeghetJeex eefhe~~796~~
ueIeghetJe& Fved Deed YeJeefle eefhe e hejs~ eMecee eiecee~ ieCed mebKeeves efJeieCee~

Ceced eeYeer#Ces efe heob~~797~~

Skekee=&keees hetJe&keeues Jee&ceeveeeleesCe&ced keJee e DeeYeer#Ces heob e efYe&Jeefl e~ Yeespeb Yeespeb epeefle~ YegkelJee
YegkelJee epeefle~ heebe heebe Yegbes~ hekelJee hekelJee Yegles~ oeeb oeeb leg<eefle~ olJee olJee leg<eefle~ heeeb heeeb le=<eefle~ heerlJee
heerlJee le=<eefle~

kece&CeeeesMes ke=_e Keefce_ed ~~798~~

kece&Cegheheos ke=_e Keefce_ed YeJeefle DeeeesMes iececeeves~ eewjbkeejceeeesMeefle~ DebOebkeejb efvejer#eles~ yeefOejbkeejb e=Ceesefle~
hebgbkeejb ieefle~

eeJeefle efJevopeerJees~~799~~
eeJeefoleefveefo&Jeeeer eeJeefolegheheos efJevolespeeaJelese Ceced YeJeefle~ eeJesb Yeg*des~ eeJevleb ueYeles leeJevleb Yeg*des
FleLe&~ eeJeppeerJeceOeerles~ eeJevleb peerJeefle leeJevleb DeOeerles FleLe&~

kecce&efCe eesheceeves~~800~~
Gheceeves kee&efj kece&efCe eesheheos OeeleesCe&ced YeJeefle~ eg[ke FJe ve~ et[keveeMeb ve~ iegefjJe DeYeJeled iegYeeJeceYeJeled~
jlveefceJe efveefnleb jlveefveOeeeb efveefnleb~

Keved Jeved meved peved kes Deble kees ekeej kes Deeves hej efJekeuhe mes Deekeej nes peelee nw~~795~~
Keved-Keesovee-eKeee eKeve, eJeee eJeve, emeee, emeve epeee epeve~

ehed kes Deeves hej ueIeg hetJe& Fved kees Deed nes peelee nw~~796~~
iece-eiecee eMecee~ ieCed-mebKee kejvee eieCee~

Ske kele=&ke oes Oeeleg kes hetJe& keeue ceW Jele&ceeve Oeeleg mes Ceced Deewj eJee elee nesles nQ
Deewj hegve hegve ceW heo kees eflJe nes peelee nw~~797~~
Yeespeb Yeespeb epeefle Ceced ngDee nw es DeJeeevle heo nes iees nQ YegkelJee YegkelJee epeefle~ oeeb oeeb Fleeefo~

kece& Gheheo ceW jnves hej DeeeesMe DeLe& ceW ke= Oeeleg mes Keefce_ed elee neslee nw~~798~~
eewjbkeejced DebOebkeejb JeefOejbkeejb e=Ceesefle~ Fleeefo~

eeJeled heo kes Gheheo ceW jnves hej efJevo Deewj peerJed mes Ceced elee neslee nw~~799~~
eeJeod Jesogb Yegbes-efpelevee efceuelee nw Glevee Keelee nw en DeLe& nw~ eeJeppeerJeb DeOeerles-peye leke peerlee nw leye
leke he{lee nw~

Gheceeve DeLe&Jeeues kelee& Deewj kece& Gheheo ceW nesves hej Oeeleg mes Ceced elee neslee nw~~800~~
et[ke FJe ve-et[keveeMebb ve~ ieg FJe DeYeJeled-iegYeeJeb DeYeJeled~ jlveefceJe efveefnleb-jlveefveOeeeb efveefnleb~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(353)

efvecetuemecetueees ke<e~~801~~
efvecetuemecetueees kece&Ceesheheoees ke<elesCe&ced YeJeefle~ efvecetuekee<eb ke<eefle efvecetueb ke<eleerleLe&~ mecetuekee<eb ke<eefle
mecetueb ke<eleerleLe&~ DeYekee<eb ke<eefle DeYebke<eleerleLe&~ DeesoveefceJe hekeJe Deesoveheekeb hekeJe~ Fleeefo eeesieeovegmee&Jeced~

efeeeb efe~~802~~
OeeleesYee&Jes efeYe&Jeefle efeeeb~ Iees<eJeleese ke=leerefle vesd ~ Yeteles YeJeveb Jee Yetefle~ veJeveb vegefle~ mleJeveb mlegefle~ JeOe&veb
Je=ef~ OeejCeb Oe=efle~ Jee&veb Je=efe~ epeveb Fef~ eg efJeeJeCes eJeCeb egefle~ yegOe DeJeieceves yeesOeveb yegef~ keejCeb ke=efle
Yeceg DeJemLeeves YeceCeb, heeceesheOeeee Oegef eeiegCes Fefle GheOeeee oerIe& Yeeefvle~

$e+uJeeefoYeeshe=Ceeles es~~803~~
he=CeeefleJeefpe&leekeejevleeuuJeeefoYee hejme exVekeejes YeJeefle~ ke= efJe#eshes kejCeb keere&le Fefle Jee keerefCe&~ iejCeb
ieerefCe&~ ueJeveb uetefve~ he=Ceelesmleg GjeseesheOeme e he= hee uevehetjCeees hetjCeb hetefe&~ cejCeb cetefle&~

nepeeiueeYee~~804~~
SYees OeelegYee hejme es vekeejes YeJeefle efeeeb~ Deesneked leeies neveb neefve~ pee Jeeesneveew peeveb peeefve~ iueeveb
iueeefve~

mebheoeefoYe efkeJehed ~~805~~

mebheoeefoYe efkeJehed YeJeefle YeeJes efeeeb~ heo ieleew mebheeles mebheoveb Jee mebheled ~ <eod efJeMejCeieleJemeeoves<eg~~
mebmeoveb mebmeled~ heefj<eoveb heefj<eled ~

efvecetue Deewj mecetue kece& Gheheo ceW nesves hej ke<ed Oeeleg mes Ceced elee neslee nw~~801~~
efvecetuekee<eb-efvecetueb ke<eefle Ssmee DeLe& nw~ mecetuekee<eb ke<eefle-mecetueb ke<eefle~ DeYekee<eb ke<eefle~ DeesoveefceJe
hekeJe Deesoveheekeb hekeJe~ Fleeefo eeesie ceW DevegmejCe kejvee eeefnS~

Oeeleg mes YeeJe DeLe& ceW eerefuebie ceW efe elee neslee nw~~802~~
Iees<eJeleese ke=leereflevesd Fme efveece mes Fd veneR neslee nw~ Yeteles YeJeveb Jee Yetefle~ keevegyebOe nes ieee nw~ veJevebvegefle mleJeveb mlegefle, JeOe&veb Je=ef Oe=efle Je=efe eped-Fef egefle yegOe yegef, ke=efle hebeceesheOeeee Oegef eeiegCes met$e
mes GheOee kees oerIe& nesves mes Yeeefvle~

he Jeefpe&le $e+keejevle Deewj ueg Deeefo mes hejs efe kees vekeej nes peelee nw~~803~~
keb-efJe#esheCe kejvee-kejCeb keere&les Fefle Jee keerefCe& $e+ovles-jiegCes mes Fjd neskej Fjes-jerjew met$e mes
oerIe& neskej yevee nw~ Ssmes ner iejCeb ieerefCe&, ueJeveb uetefve~ he=-heeueve hetjCeees GjesdeesheOeme e met$e 397 mes $e+oble kees
DeiegCe elee Deeves hej Gjd nes peelee nw Deewj veeefceveesJeexjkegg&Jebpeves met$e mes Gjd kees oerIe& neskej hetefle& yevee Ssmes ner
ce=*d mes cetefle& yevee~

ne pee Deewj iuee mes hejs efe kes lekeej kees vekeej nes peelee nw~~804~~
Deesneked-leeies-neveb neefve, pee-Jeeesneveew peeveb peeefve, iueeveb iueeefve~

mebheod Deeefo mes YeeJe ceW eerefuebie ceW efkeJehed neslee nw~~805~~
heo-ieceve kejvee mebheeles mebheoveb Jee mebheled~ <eod-efJeMejCeieefle DeJemeeove DeLe& ceW nw~ mebmeoveb mebmeled~
heefj<eoveb heefj<eled~

(354)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

epeepees keehed ~~806~~

DeeYeeb YeeJes efeeeb keeyed YeJeefle~ yeped ieleew eepeveb eepee Fpee~

Me e~~807~~
ke=_ees YeeJes Mees YeJeefle keehed efee efeeeb~ eereles kejCeb Jee eCeeefMe<eesex Fef le Fkeejeiece efeee Oeleesmleesvle
heevegyevOes ke=lJee ke=efle~

Mebefmeeleeeo~~808~~
Mebmes eleeevleeeleesYee&Jes Deeleees YeJeefle efeeeb Mebmeg efJemlegleew eMebmeveb eMemeles Fefle Jee eMebmee~ eleeevleeled
yegYet<eCeb yegYet<eled Fefle Jee yegYet<ee~ Jee heefjYee<eCes efJeJe#eCeb efJeJe#ee~ efJeefOelmeveb efJeefOelmee~ efheheefle<eCeb efheheefle<ee~ efheheemeveb
efheheemee~ yeesYeteveb yeesYetee~ keC[t_iee$eefJeke<e&Ces~ mJeeLexeCed~ keC[dJeeose&Ced keC[teveb keC[tee~

iegjese efveeeeb mes~~809~~

efveeeeb mes cegceblees Oeeleesjeleees YeJeefle efeeeb~ F&n eseeeb F&nveb F&ele Fefle Jee F&ne~ F&#e oMe&ves F&#eCeb~ F&#ee~
SJeb meJe&ceJeievleJeced ~

YeeJemes veef $eefJeesv e JeeefoheJe&leJeefeCee~~

ke=leeeeb heceeueeeeb ke=ovle hee&hete&le~~1~~

eped eped mes YeeJe ceW eerefuebie ceW keehed neslee nw~~806~~
eJepeveb-eepee, epeveb Fpee~ efeeeb Deeoe met$e mes Dee elee neslee nw~

ke= Oeeleg mes YeeJe mes eereEueie ceW Me keehed Deewj efe elee nesles nQ~~807~~
efeeles kejCeb Jee eCeeefMe<eesex met$e mes Fkeej kee Deeiece neskej Me elee mes efeee yevee, eneB efeeeb ceeoe met$e
mes Dee elee ngDee nw~ Deeies Oeeleesmleesvle heevegyebOes met$e mes keehed elee ceW heeveg yebOe nesves mes mJeeble Oeeleg mes lekeej
keej Deeiece neskej ke=le Dee elee neskej ke=lee yevee nw~ efe mes ke=efle yevee nw~

Mebme Deewj eleeeble Oeeleg mes YeeJe ceW eerefuebie ceW De elee neslee nw~~808~~
Mebmeg-mlegefle kejvee~ eMebmeveb eMemeles Fefle Jee eMebmee efm]$eeeceeoe met$e mes Dee elee ngDee nw~ eleeevlemesyegYet<eCeb yegYet<eles Fefle yegYet<ee~ Jee-heefjYee<eCe kejvee~
efJeJe#eCeb-efJeJe#ee~ efJeefOelmeveb efJeefOelmee~ heeflelegced Fefle efheheefle<eefle efheheefle<eCeb efheheefle<ee~ efheheemeveb efheheemee~
JeesYeteveb yeesYetee~ keC[t_ed-iee$e efJeke<e&Ce kejvee~ mJeeLe& ceW eCed elee ngDee nwkeC[dJeeose&Ced keC[teveb keC[tee~

efvee elee kes Deeves hej Fd meefnle oerIe&Jeeues Oeeleg mes eerefuebie ceW De elee neslee nw~~809~~
F&n-ese kejvee, F&nveb F&eles Fefle Jee F&n-De efeeeceeoe mes Dee elee neskej F&ne~ F&#ed-osKevee-F&#eCebF&#ee~ Fmeer ekeej mes meYeer kees mecePe uesvee eeefnS~
Fme ekeej mes ke=ovle ekejCe meceehle ngDee~
MueeskeeLe&-JeeefoieCe heer heJe&leeW kes efueS Jee kes meMe Ssmes eerceeved YeeJemesve ef$eefJee cegefvejepe ves Fme keeleb$e
JeekejCe keer heceeuee veeceke erkee ceW ke=ovle ekejCe hetje efkeee nw~~1~~

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(355)

cevoyegefeyeesOeeLe YeeJemesvecegveerej~~
keelev$eheceeueeKeeb Je=efeb JejjelmegOeer~~2~~
#eerCesvegenkeeefjlee mecepeves meewpeveceelceeefOekes~~
mecceeveb vegleYeeJemesve cegefvees $ewefJeeosJes ceefe~~3~~
efmeevleeseceLeeefhe e mJeefOe<eCeeieJeexle kesJeueced~~
mebmhexle leoereieJe&kegnjs Jeeeeles cee~~4~~
~~ Fefle keelev$eme heceeuee eefeee meceehlee~~

De$e Gheegee Mueeskee~

DeeKeeleb eerceoeeen&leYeespexpeereles YegefJe~
elemeeoeod JeekejCeb YeJesled meJee&Le&meeOekeb~~1~~
Dekeejeefonmeerceeveb JeCee&cveeeb efJelevJelee~
$e+<eYesCeen&leeesve mJeveeceeKeeleceeefole~~2~~
leLeeefn
De SJe mJeeLe&kesCeekee leeied $e+ $e+<eYeeefYeOee~
leoeefone&JeefOe
hee"eskeejeefonmeerceke~~3~~
ceboyegef efMe<eeW kees eyeesOe kejeves kes efueS yegefceeved eer YeeJemesve cegveerej ves keeleb$eheceeuee veece keer Je=efe kees
jee nw~~2~~
Deve peveeW kes eje mebmlegle cegPe YeeJemesve $ewefJeeosJe kee lees en efmeeble nw efke Deheves mes nerve peveeW hej Devegen
efkeee peees, meceevepeveeW hej meewpeve efkeee peees Deewj Deheves mes DeefOekepeveeW ceW mecceeve eoefMe&le efkeee peees~~3~~
eeefhe en efmeeble nw efhej Yeer pees Deheveer yegef kes ieJe& mes Gle nw Deewj kesJeue nce pewmeeW kes meeLe cee$e mhee&
ee F&<ee& kejles nQ Gvekes ieJe&heer heJe&le kees ve kejves kes efueS cesjs Jeeve Jee kes meMe DeeejCe kejles nQ~~4~~
Fme ekeej keeleb$e JeekejCe keer heceeuee veece keer eefeee meceehle ngF&~

eneb Gheege Mueeske Deewj nQ~

MueeskeeLe&-eerceeved eLece leerLekej Denle eYeg kee en DeeKeele-JeekejCe he=LJeer leue hej efJeMes<ehe mes
peeMeerue neslee nw~ efpemekes emeeo mes en JeekejCe mebhetCe& DeLe& kees efme kejves Jeeueer nesJes~~1~~
Dekeej kees Deeefo ceW ueskej n meercee heele JeCeeX kes mecegoee kees kenles ngS eerceeved DeeefoeYeg $e+<eYeosJe Den&led
hejceser ves Deeefo ceW Deheves veece kee DeeKeele efkeee nw~~2~~
DeLee&led Den&led ceW JeCeeX kes mecegoee kee eLece De#ej De eLece nw Deewj JeCeeX kee Debef lece De#ej n Deble cesW nw~
FmeefueS Deeefo ceW DeeefoveeLe YeieJeeved ves Den&led Fme heo mes Deheves veece kees eie efkeee nw~
leLeeefnMueeskeeLe&-mJeeefLe&ke ceW DeCed Deked mes De ner nw Deewj Gmeer ekeej $e+ mes $e+<eYe veece Deelee nw~ Gmekees Deeefo ceW
kejkes n heele pees hee" nw Jen Deekeejeefo mes n keer meercee leke nw DeLee&led Dekeej Deeefo ceW nw Deewj nkeej Deble ceW nw~~3~~

(356)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

De mJejs kee Jeiex<eg jeefoe& me leg neefvJele~

DekeejeefonmeerceeKes hee"sn cebieueb heob~~4~~
e$eenheomeboYee&od JeCee&cveee eefleefle~
lemcew keewceejMeyoevegMeemeveee veceesvece~~5~~
yeeeee kegceeee& eLeceb mejmJeleeheefOeefleb~
Den heob mebmcejblee leled keewceejceOeereles~~6~~
kegceeee& Deefhe Yeejlee Deveemesheeb ece~
Dekeejeef onheelemlele keew ceejef celeo~~7~~
~~ Fefle Yeb Yeteeled ~~

mJej ceW De JeieeX ceW ke nw Deewj j kees Deeefo ceW kejkes pees nw Jen n mes meefnle nw~ Dekeej kees Deeefo ceW ueskej n
heele hee" ceW Den heo nw Jen cebieueYetle heo nw~~4~~
peneB hej Den heo kes meboYe& mes JeCeeX kee mecegoee eefleefle nw Gme keewceej MeyoevegMeemeve veece keer JeekejCe kees
yeejbyeej vecemkeej nesJes~~5~~
yeeeer Deewj kegceejer ves eLece ner mejmJeleer mes Yeer DeefOeefle Den heo kee mebmcejCe kejles ngS Fme keewceej
JeekejCe kee DeOeeve efkeee nw~~6~~
kegceejer Deewj Yeejleer kes Debie veeme ceW Yeer Dekeej kees Deeefo ceW kejkes nkeej heele en ece nw Dele Fme JeekejCe
kee veece keewceej JeekejCe nw~~7~~
meceehle
~~ Fefle Yeb Yeteeled ~~

C C C

efle*vle:

keelev$eheceeuee

eqnvoer DevegJeeoke$eea keer eMeefmle

MebYeg bo
ceneJeerj Jeerj mevceefle YeieJeved! ns JeOe&ceeve ef$eMeueevebove~
ns Oece&leerLe& kelee& legcekees, nw cesje keesef keesef Jebove~~
ns cebieuekelee& ueeskeesece, ns MejCeeiele j#eke efvehece~
Fme keefueegie kes Yeer Debeflece leke, leJe DeefJeefVe Meemeve Deveghece~~1~~
eer kegvokegvo iegosJe cegefve, kees cesje Mele Mele nw eCeece~
nw cetuemebIe ceW kegvokegvo-Deecveee meYeer mebIe ceW ueueece~~
GmeceW mejmJeleer ie ceevee, ieCe kenueelee nw yeueelkeej~
FveceW nes egkes cegveer efpeleves, Gve meyekees cesje vecemkeej~~2~~
keefuekeeueeYeeJe oefuele kejves, GlheVe ngS Fke metefjJee&~
eeef j $eeeJeleea ieg Jej, eerM eeb eflemeeiejeeee& Jee& ~ ~
Fve hejcheje ceW osMeYet<eCeeeee& cegveer peie ceW efJeegle~
Gve Deeeieg kes emeeo mes, heeee JeekejCe%eeve Degle~~3~~
eerMeebefleefmebOeg kes heefMe<e, ieg Jeerjmeeiejeeee& eleer~
Jes cesj s Deeee&o er#eeieg, Gvemes ner ngF& ceQ %eeveceleer~~
Jeerjeyo eewefyeme meew efveveeveJes1, nw MejohetefCe&cee Deeefeve ceW~
keeleb$e heceeuee kee en, DevegJeeo hetCe& efkeee MegYeefove ceW~~4~~
Fme pebyeterhe kes Yejle#es$e ceW, Deee&Keb[ ceW kece&Yetefce~
Yeejle keer jpeOeeveer ceeveer, en FbemLe Gece Yetefce~~
ceneJeerj eYet kes MegYe heeerme, Meleke efveJee&Ce ceneslmeJe ceW~
ceQ Yeer mebIe meefnle eneB DeeF&, efpeveOece& Geesle eer ceve ceW~~5~~
oesne-

en efnvoer DevegJeeo egled, mejue JeekejCe ceeve~

he {s he { eJeW meJe& p eve, yeves es ef Jeeved ~~6~~
Deeiece kes met$eeLe& kees, kejW Dee<e& Devegketue~
efvepe hej kees mebleg kej, eehle kejW YeJe ketue~~7~~
eeJeled efpeve Deeiece eneB, peie ceW kejs ekeeMe~
leeJeled en JeekejCe ke=efle, kejs meg%eeve efJekeeme~~8~~
JeOe&leeb efpeveMeemeveced

1. F&meJeer meved 1973~

(357)

(358)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

heefjefMe
YJeeefoieCe keer OeelegSB
Yet meeeeeb
SOe*d Je=ew
[ghee<eg_ed heekes
ef<eOeg ieleeb
ef<eOet Meees ceebieues e
Ceer*d eeheCes
mebe Yebe DeJeebmeves
OJebmed ieleew e
eefLeJeefke keewefues
gveefo mece=ew
Jeefo DeefYeJeeovemleglees
obMe oMeves
<ee mJebies
<Jebpe heefj<Jebies
je jeies
efJeg ef#eJeg efvejmeves
keueceg iueeveew
eceg ceg peceg efpeceg Deoves
eceg heeoefJe#eshes
<eg eg g eg $e+ iec me= he= ieleew
F<eg Feeeb
eceg Ghejces
hee heeves
Iee iebOeesheeoeves
Icee Meyoeefivemebeesieees
mLee ieefleefveJe=eew
cvee DeYeemes
oeCed oeves
efMejd es#eCes
$e+ eeheCes

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

YeJeefle
SOeles
heeefle, heeles
mesOeefle
efmeeefle
veeefle, veeles
ebmeles, Yebmeles
OJebmeles
evLeles, Jebkeles
veboefle
Jeboles
oMeefle
mepeefle
heefj<Jepeles
jbpeefle
efveerJeefle
keueeceefle
Deeeeceefle
eeceefle
ieefle
Fefle
eefle
efheyeefle
efpeIeefle
Oeceefle
efleefle
ceveefle
eeefle
heMeefle
$e+efle

efle*vle:
$e+ me= ieleew
Meod Meeleves
<eod efJeMejCeceleJemeeoves<eg
FCed ieleew
F*d DeOeeves
Jeo Jeeeeeb Jeeefe
Oepe OJepe Jepe epe ieleew
ej ieefleYe#eCeees
heue efve<heeew
Meue euue DeeMegieleew
jo efJeuesKeves
ieod Jeeeeeb Jeeefe
De he F efke ke ieleew
Jes_ed leblegmebleeves
DeJe j#e heeueves
le#et lJe#et levegkejCes
ceg<e mleses
keg<e efve<ke<ex
Keies nmeves
jies Mebkeeeeb
keies yeesefeles
Jend heefjkeuheves
jnd leeies
gJecegefodiejCes
eceg heeoefJe#eshes
eceg ceg peceg efpeceg Peceg Deoves
Jee #ees (ieleew-heeefCeveer)
Dee Jee cee hee lee ee je Cee ieleew
keCe efveceerueves
jceg eer[eeeb
Ceceg elJes Meyos e
efjMe Me efnbmeeeeb
egMe Deeeves ieeves jesoves e

(359)

keelev$eheceeuee
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

me= OeeJeefle
Meereles
meeroefle
Sefle
DeOeerles
Jeoefle
epeefle
ejefle
heueefle
Meueefle
joefle
ieoefle
Deefle
Jeeefle
DeJeefle, j#eefle
le#eefle, lJe#eefle
ceg<Ceeefle
keg<eefle
Keieefle
jieefle
keieefle
Jenefle
jnefle
Jeceefle
eceefle
eceefle, efpeceefle
Jeeefle
Deeles
keCeefle
jceles
veceefle
efjMeefle, Meefle
DeeeesMeefle

(360)
efJeMe eJesMeves
eflJe<e oerhleew
ke=<e efJeuesKeves
efMue<ed Deeefuebieves
ef<ed Deeerleew
on YemceerkejCes
egle MegYe e oerhleew
s_ed mheOee&eeb Jeeefe
Yepe efe_ed mesJeeeeb
ef#ehed #eevleew
#eue Meewes
Den& hetpeeeeb
"ewke= leewke= ieleew
Yeeped Yee<ed oerhleew
oerhe oerhleew
Yee<e Jeeeeeb Jeeefe
peerJe eeCeOeejCes
mheg heefjnemes
ve DeJemeboves
keg soves
eme keJeueenCes
he" Je evLes
jepe= oerhleew
Yeeme=d Yeepe=d Yueeme=d oerhleew
keeme= Yeeme= oerhleew
ef_eFefvOeoerhleew
le= hueJevelejCeees
Yepe eer*d mesJeeeeb
$ehet<ed ueppeeeeb
evLe evLe
gJehed yeerpemebleeves
eped osJehetpeemebieeflekejCeoeves<eg
Jeme efveJeemes

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer

efle*vle:
efJeMeefle
eflJe<eefle
ke=<eefle
DeeefMue<eefle
sef, efs
onefle
eesleles, MeesYeles, jeseles
Deeeefle
Yepeefle, Yepeles eeefle, eeles
ef#eheefle
#eeueeefle
Den&efle
"ewkeles
Yeepeles, Yee<eles
oerheles
Yee<eles
peerJeefle
mhegefle
veefle
kegefle
emeefle
he"efle
jepeefle, jepeles
Yeemeles, Yeepeles, Yueemeles
keemeles, Yeemeles
FvOeles
lejefle
Yepeefle, Yepeles eeefle, eeles
$eheles
evLeles, evLeles
Jeheles
epeefle, epeles
Jemeefle

efle*vle:

(361)

keelev$eheceeuee

Yet meeeeeb-nesvee (hejmcewheoer Oeeleg)

Jele&ceevee ued

mehleceer (efJeefOeefue*d)

hebeceer (ueesd)

emleveer (ue*d)

Deeleveer (ueg*d)

hejes#ee (efued)

emleveer (d)

DeeMeer (DeeMeerefue&*d)

YeefJe<eefle (d)

efeeeefleheefe (*d)

YeJeefle
YeJeefme
YeJeeefce
YeJesled
YeJes
YeJeseced
YeJeleg, YeJeleeled
YeJe, YeJeleeled
YeJeeefve
DeYeJeled
DeYeJe
DeYeJeced
DeYetled
DeYet
DeYetJeced
yeYetJe
yeYetefJeLe
yeYetJe
YeefJelee
YeefJeleeefme
YeefJeleeefmce
Yeteeled
Yetee
Yeteemeced
YeefJe<eefle
YeefJe<eefme
YeefJe<eeefce
DeYeefJe<eled
DeYeefJe<e
DeYeefJe<eced

YeJele
YeJeLe
YeJeeJe
YeJesleeced
YeJesleced
YeJesJe
YeJeleeced
YeJeleced
YeJeeJe
DeYeJeleeced
DeYeJeleced
DeYeJeeJe
DeYetleeced
DeYetleced
DeYetJe
yeYetJeleg
yeYetJeLeg
yeYetefJeJe
YeefJeleejew
YeefJeleemLe
YeefJeleemJe
Yeteemleeced
Yeteemleced
YeteemJe
YeefJe<ele
YeefJe<eLe
YeefJe<eeJe
DeYeefJe<eleeced
DeYeefJe<eleced
DeYeefJe<eeJe

YeJeefvle
YeJeLe
YeJeece
YeJeseg
YeJesle
YeJesce
YeJevleg
YeJele
YeJeece
DeYeJeved
DeYeJele
DeYeJeece
DeYetJeved
DeYetle
DeYetce
yeYetJeg
yeYetJe
yeYetefJece
YeefJeleej
YeefJeleemLe
YeefJeleemce
Yeteemeg
Yeteemle
Yeteemce
YeefJe<eefvle
YeefJe<eLe
YeefJe<eece
DeYeefJe<eved
DeYeefJe<ele
DeYeefJe<eece

(362)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

SOed Je=ew-ye{vee (Deelcevesheoer Oeeleg)

Jele&ceevee (ued)
mehleceer (efJeefOeefue*d)
hebeceer (ueesd)
emleveer (ue*d)
Deeleveer (ueg*d)
hejess#ee (1)
hejes#ee (2)
hejes#ee (3)

SOeles
SOemes
SOes
SOesle
SOesLee
SOese
SOeleeced
SOemJe
SOes
SsOele
SsOesLee
SsOes
SsefOe
SsefOee
SsefOeef<e
SOeeees
SOeeeke=<es
SOeeees
SOeeceeme
SOeeceeefmeLe
SOeeceeme
SOeebyeYetJe
SOeebyeYetefJeLe
SOeebyeYetJe

SOesles
SOesLes
SOeeJens
SOeseeleeced
SOeseeLeeced
SOesJeefn
SOesleeced
SOesLeeced
SOeeJenw
SsOesleeced
SsOesLeeced
SsOeeJeefn
SsefOe<eeleeced
SsefOe<eeLeeced
SsefOe<Jeefn
SOeeeeeles
SOeeeeeLes
SOeeeke=Jens
SOeeceemeleg
SOeeceemeLeg
SOeeceemJe
SOeebyeYetJeleg
SOeebyeYetJeLeg
SOeebyeYetefJeJe

DeoeefoieCe keer OeelegSb

Deod hmee Ye#eCes
Meer*d mJehves
yet_ed Jeeeeeb Jeeefe
Demeg YegefJe
efoj DeegefJeceeseves
ef_e<Jehed Mees
eme eeCeves

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

Deefe
Mesles
yeJeerefle, yetles
Deefmle
jesefoefle
mJeefheefle
eefmeefle

SOebles
SOeOJes
SOeecens
SOesjved
SOesOJeced
SOesceefn
SOevleeced
SOeOJeced
SOeecenw
SsOevle
SsOeOJeced
SsOeeceefn
SsefOe<ele
SsefOe{dJeced
SsefOe<ceefn
SOeeeefejs
SOeeeke={dJes
SOeeeke=cens
SOeeceemeg
SOeeceeme
SOeeceemce
SOeebyeYetJeg
SOeebyeYetJe
SOeebyeYetefJece

efle*vle:
eeCe emeves
pe#e Ye#enmeveees
<et*d eeefCeieYe&efJeceeseves
nve efnbmeeielees
e#e*d Jeeeeeb Jeeefe
F&Med Sseex
Meemeg DevegefMeew
oerIeer*d oerefhleosJeveees
JesJeer*d Jesleveelegues
F&[dmlegleew
Ceg mlegleew
mleg_ed mlegleew
TCeg&ped Deeeoves
efJeod %eeves
hmee Ye#eCes
je uee Deeoeves
ef<ed Deeerleew
FCed ieleew
ogn ehetjCes
efuend DeemJeeoves
efJeod %eeves
peee efveoe#ees
JeMe keebleew
Kee ekeLeves

(363)

keelev$eheceeuee
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

eeefCeefle
peef#eefle
metles
nefvle
Deees
F&s
Meeefmle
DeeoerOeerles
JesJeerles
F&ns
veewefle
mleewefle, mlegles
eesCeexefle, eesCeg&les
Jesefe
hmeeefle
jeefle, ueeefle
sef
Sefle
oesefiOe, ogiOes
uesef{, ueer{s
Jesefe
peeieefle&
Jeef
Keeefle

pegnesleeefoieCe keer OeelegSb

ng oeveeoveees
Deesne*d ieleew
Dee*d ceeves Meyos e
[gOee_ed [gYe=_ed OeejCehees<eCeees
[gOee_ed [gYe=_ed OeejCehees<eCeees
Deesneked leeies
er ueppeeeeb
$e+ me= ieleew
he heeuevehetjCeees

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

pegnesefle
efpenerles
efceceerles
oOeeefle, Oees
efyeYeefle&, efyeYe=les
peneefle
efpesefle
Feefle&, memeefle&
efheheefle&

(364)
efCeefpejd Meewehees<eCeees
efJeefpejd he=LekeYeeJes
efJe<e Jeehleew
ef_eYeer Yees

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

efle*vle:
vesvesefe
JesJesefe
JesJesef
efyeYesefle

efoJeeefoieCe keer OeelegSb

efoJeg eer[eefJeefpeieer<ee
<et*d eeefCeemeJes
Ce_ed yebOeves
ef_eefceoe mvesnves
Mees levetkejCes
es soves
<ees Deblekece&efCe
oes DeJeKeb[ves
Meced oced GheMeces
leceg keeb#eeeeb
eceg leheefme Kesos e
Yeceg DeveJemLeeves
#ecet<ed menves
keueceg iueeveew
ceoer n<ex
peveer eeogYee&Jes
JeOe lee[ves
efMe<
leg<e legew
heg<e hegew
Meg<e Mees<eCes
Demeg #esheCes
le=he eerCeves
heo ieleew

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoe
Deelcevesheoer

oerJeefle
meteles
mebveeefle, mebveeles
eceseefle
Meefle
eefle
meefle
eefle
Meeceefle, oeceefle
leeceefle
eeceefle
Yeeceefle
#eeceefle
keueeceefle
ceeeefle
peeeles
efJeOeefle
efMe<eefle
leg<eefle
heg<eefle
Meg<eefle
Demeefle
le=heefle
heeles

mJeeefoieCe keer OeelegSb

<eg_ed DeefYe<eJes
DeMet*d Jeehleew
efe_ed eeves
eg eJeCes

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer

megveesefle
DeMvegles
efeveesefle, efevegles
e=Ceesefle

efle*vle:

(365)

keelev$eheceeuee

legoeefoieCe keer OeelegSb

legod JeLeves
ce=*d eeCeleeies
cegue cees#eCes
uegh_ed soves
efJeod_ed ueeYes
efuehe Gheosns
ef<eefej #ejCes
ke= efJe#eshes
ie= efveiejCes
Jeed JeepeerkejCes
e %eerhmeeeeb
Yemped heekes
mhe=Me mebmheMe&ves
ce=Me DeeceMe&ves

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

legoefle
efceeles
cegeefle, cegeles
uegYeefle, uegYeles uegcheefle, uegcheles
efJevoefle, efJevoles
efuecheefle, efuecheles
efmeeefle, efmeeles
efkejefle
efiejefle
efJeeefle
he=efle
Ye=eefle, Ye=eles
mhe=Meefle
ce=Meefle

OeeefoieCe keer OeelegSb

efOej, DeeJejCes
Yegpe heeueveeYeJenejees
Yegpe DeMeve DeLe& ceW
egefpejd eesies
efYeefojd efJeoejCes
efefojd efOeekejCes
efhe< mebetCe&ves
efnbmed eEnmeeeeb

GYeeheoer
GYeeheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

Ceef, vOes
Yegveefe, Yeg*des
Yeg*des
egveefe, eg*des
efYeveefe
efveefe
efheveef
efnveefmle

leveeefoieCe keer OeelegSb

leved efJemleejs
ceveg*d DeJeyeesOeves
[gke=_ed kejCes

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer

leveesefle
cevegles
kejesefle, kegles

edeeefoieCe keer OeelegSb

[geer_ed JeefJeefvecees
Je=_ed mebYeeew
ie=n_ed Gheeoeves

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer

eerCeeefle
Je=Ceerles
ie=Ceeefle, ie=Ceerles

(366)
pee Jeeesneveew
het_ed heJeves
uet_ed soves
%ee DeJeyeesOeves
JeOe mebeceves

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
hejmcewwheoer

efle*vle:
peerveeefle
hegveeefle
uegveeefle
peeveeefle, peeveerles
yeOveeefle

egjeefoieCe keer OeelegSb

egj mleses
ceef$e ieghleYee<eCes
Je=_ed DeeJejCes
iegef[ meefpe heue j#eCes
Dee& hetpeeeeb
#eued Meewes
keLe JeekeeeyevOes
lepe& Yelme& meblepe&ves
efeefle mce=leeb
heer[ ienves
ceerue efveces<eCes
mheg heefjnemes
ue#e oMe&veebkeveees
ieCe heefjmebKeeves
Ye#e Deoves
Ie eueves
o <eo mebJejCes
legue Gvceeves
cetue jesnCes
%ehe ceeveyegbOes
etCe& mebkeeseves
hetpe hetpeeeeb
uegC mleses
ceef[ Yet<eeeeb n<ex e
leef$e keggbyeOeejCes
Jee euebYeves
ee& DeOeeves
Iegef<ejd Meyos

hejmcewheoer
Deelcevesheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

eesjeefle
cev$eeles
Jeejeefle, Jeejeles
iegC[eefle, meeeefle, heeueeefle
Dee&eefle
#eeueeefle
keLeeefle
lepe&eefle, Yelme&eefle
efevleeefle
heer[eefle
ceerueeefle
mhegeefle
ue#eeefle
ieCeeefle
Ye#eeefle
Ieeefle
eoeefle
leesueeefle
cetueeefle
%eheeefle
etCe&eefle
hetpeeefle
uegCeefle
ceC[eefle
lev$eeefle
Jeeeefle
ee&eefle
Iees<eeefle

efle*vle:

(367)

keelev$eheceeuee

Yet<e Deuebkeejs
ceged eceeseves
hetjer Deeheeeves
keue ieleew mebKeeves e
cen hetpeeeeb
mhe=n F&hmeeeeb
ieJes<e ceeie&Ces
ce=ie DevJes<eCes
mLetue heefjye=bnCes
DeLe& Gheeeeeeeb
cet$e eeJeCes
heej leerj meceehleew
efe$e efJeefe$eerkejCes
ef keCe&Yesos
DevOe eghemebnejs
oC[ efveheeleves
megKe ogKe leefleeees
jme DeemJeeove mvesnveees
JeCe& JeCe&efeeeefJemleejiegCeJeeves
heCe& nefjleYeeJes
DeIe heehekejCes
jeOe meeOe mebefmees

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

Yet<eeefle
ceeseeefle
hetjeefle
keueeefle
ceneefle
mhe=neefle
ieJes<eeefle
ce=ieeles
mLetueeefle
DeLe&eefle
cet$eeefle
heejeefle, leerjeefle
efe$eeefle
efeefle
DebOeeefle
oC[eefle
megKeeefle, ogKeeefle
jmeeefle
JeCe&eefle
heCe&eefle
DeIeeefle
DeejeOeeefle, meeOeeefle

mebefceefele
Jes_ed leblegmebleeves
JeOe lee[ves
JeMe keebleew
Jeed JeepeerkejCes
e %eerhmeeeeb
Yemped heekes
efhe< mebetCe&ves
efJe< Jeehleew
efMe<
heg<ed leg<ed legew
Meg<ed Mees<eCes

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer

Jeeefle
efJeOeefle
Jeef
efJeeefle
he=efle
Ye=eefle, Ye=eles
efheveef
JesJesef
efMe<eefle
leg<eefle, heg<eefle
Meg<eefle

YJeeefo.
efoJee.
Deoe.
legoe.
legoe.
legoe.
Oee.
Oee.
efoJee.
efoJee.
efoJee.

(368)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Demeg #esheCes
Kee
mhe=Me mebmheMe&ves
ce=Med DeeceMe&ves
le=hed eerCeves
Yeped efe_ed mesJeeeeb

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
GYeeheoer

#eue Meewes
keLe JeekeeeyebOes
lepe& Yelme& meblepe&ves
Den& hetpeeeeb
{ewke= leewke= ieleew
Yeeped Yee<ed oerhleew
Yee<ed Jeeeeeb Jeeefe
peerJe eeCeOeejCes
efeefle mce=leeb
heo ieleew

hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer
Deelcevessheoer
Deelcevesheoer
hejmcewheoer
hejmcewheoer
Deelcevesheoer

efle*vle:
Demeefle
Keeefle
mhe=Meefle
ce=Meefle
le=heefle
Yepeefle, Yepeles,
eeefle, eeles
#eeueeefle
keLeeefle
lepe&eefle, Yelme&eefle
Den&efle
{ewkeles
Yeepeles, Yee<eles
Yee<eles
peerJeefle
efebleeefle
heeles

C C C

efoJee.
efoJee.
leg.
legoe.
efo.
egje.
egje.
egje.
YJee.
YJee.
YJee.
YJee.
YJee.
eg.
efo.

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(369)

keelev$eheceeuee ceW eege keeflehee heefjYee<eeDeeW keer meteer

heefjYee<ee

he=

JeCe&enCes meJeCe&enCeb keejenCes kesJeueenCeb

hetJe&Jeevecegheefj hejJeeveceOe
peuelegefcyekeeveeesve jshemeesOJe&ieceveb
SkeosMeefJeke=efleceveveJeled
euue#eCesveeveglheVeb lelmeJe efveheeleveeled efmeb
otjeoeeves ieeves jesoves e huegleemles ueeskeleefmee
(Deefmeb yeefnjcevlejs) Devlejs keeex ke=efle meefle yeefnjb keee&ceefmeb YeJeefle
meke=eefOeleew efJeefOeyee&efOele SJee melheg<eJeled
GYeeefJekeuhes ef$eheced
(SkeosMeefJeke=leceveveJeled) eLee keCe&hegeefomJees<eg efYeVes<eg melmeg~ ee ve ieo&Ye efkevleg, ee ewJe
Mevle=*vleefkeyevleew OeeleglJeb ve lepele Fefle~ Sleogheue#eCeced ~ Gheue#eCeb efkeb mJeme mJemeMeme
e eenkecegheue#eCeb~
eleeueeshes eleeue#eCeefceefle veeeeled
meJe&efJeefOeYees ueesheefJeefOeye&ueJeeved
Devlejyeefnjeesjvlees efJeefOeye&ueJeeved ~ Deuheeefelecevlejb~ yeeefeleb yeefnjb~
efmes meleejcYees efveeceee
meeceeveefJeMes<eeesefJe&Mes<ees efJeefOeye&ueJeeved Fefle veeeeledd
efkeJehed meJee&heneefjueeshe
efce$eJeoeiece~ DeLeJee eke=efleeleeesjvegheIeeleer Deeiece Geles
JeCe&leJeie&uemee ovlee
meefVeheeleue#eCeefJeefOejefveefceebleefIeeleme~ ees eceeefele meceglheVe me leb eefle meefVeheele~
efveefceeeYeeJes vewefceefekemeeheYeeJe
GeeLee&veeceeeesie
DeJeeeveeb hetJe&efveheele
DeJeeeveeb mJeheoefJeenes veeefmle
ue#eCemet$ecevlejsCe ueeskeeefmeMeyoheeseejCeb efveheeleveb
hetJeexehejeseees hejesees efJeefOeye&ueJeeved
$e+JeCe&Jeie&j<eecet&vee

4
9
9
10
17
18
22
22
26
34
41
43
45
48
65
70
81
85
86
88
107
152
155
158
183
216
217

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(370)

meeJekeeMeeveJekeeMeeesjveJekeeMees efJeefOeye&ueJeeved
ueeshemJejeosMeees mJejeosMees efJeefOeye&ueJeeved
eke=efle Deeefelecevlejb eleeeeefeleb yeefnjced ~ Devlejyeefnjes efJeefOeyeue&Jeeved~
mebeesieefJemeiee&vegmJeejhejesefhe ieg meeled mJe:
DeeieceeosMeeesjeiecees efJeefOeye&ueJeeved
eme mLeeves ees efJeOeereles me mLeeveerlej DeeosMe

efle*vle:
222
227
248
257
261
288

keelev$eheceeuee kes MueeskeeW keer Dekeejeefo ece mes meteer

Mueeske
De SJemJeeLe&kesCeekee
De%eeveefleefcejevOeme
DeJeerue#ceerlejerlev$eer
Deeefoueesheesvleueeshee
$e+oJe=[dJe=_eesefhe Jee oerIeex
Skecee$ees YeJesodOemJees
De mJejs kee Jeiex<eg
ecesCe Jewhejerlesve
keJeefeleJe=efe keJeefeoeJe=efe
iegYekelee Jeeb mee&
ekeejyenguees v
ece&efCe erefheveb nefvle
efpe%eemeeJe%eeesjsJe
legcyegb le=Cekeeb e
lesve yeeew kegceeez e
vecemlemew mejmJelew
efveleelJeleeb mJejeVeeveeb
heoeesmleg heoeveebb Jee
he=Legb ce=ogb {b ewJe
ekeeefMeleb MeerIe
yengeereJeeerYeeJeew
YeeJemesveef$eefJeesve

he=
355
2
65
128
255
18
356
4
133
2
148
147
278
9
189
1
262
148
292
164
164
354

Mueeske
YeeJemesveef$eefJeesve
cener cevoeefkeveer ieewjer
cegeew efeelJeceOesefle
ce{ OeerjlJeb ve peeveeefme
e$eenheomeboYee&od
eefVeefceecegheeoee
jesefoefle mJeefheefleewJe
ueppeemeeeefmLeeflepeeiejCeb
JeCee&iecees ieJesveoew
Dekeejeefonmeerceeveb
DeoerIeex oerIe&leeb eeefle
DeeKeeleb eerceoeeen&led
F<eoLex efeeeeesies
$e+odJe=*dJe=_eeb meveer* Jee
Deespemeeshejmeesefve&leb
kegceeee& Deefhe Yeejlee
efeeeheob kele=&heosve egeb
#eerCesvegenkeeefjlee mecepeves
ieghees yeOese efvevoeeeb
eleg<eef keuee eerCeeb
ebMes JeLe&efceob met$eb
leVe egeb ele keskeer

he=
189
63
147
22
356
73
215
196
334
355
8
355
17
255
297
356
197
355
278
189
21
190

efle*vle:
Mueeske
lesve oerJeefle mebme=b
ee$eceele=keecveees
vecees Je=<eYemesveeefo
hejle kesefeefoefvle
heevleg Jees vesefceveeLeme
ehejehemecevJeJeefvejd
yeeeee kegceeee&
YeieJeeveerejes Yeteeled
YeeJemesveef$eefJeesve
cevoyegefeyeesOeeLe
ce=ieer Jeveejer osJeer
cegefJeekejCeb
epees Jeees JenewJe
eovleefOee kesefeled
jeieeVe#e$eeesieee
ue#eCeJeerhmeslLebYetles
JeOe&ceevekegceejs
JeCee&iecees JeCe&efJehee&e
JeCe&efJekeejveeMeeYeeb
efJeYeeees efleereeee

keelev$eheceeuee
he=
172
190
2
82
148
198
356
131
301
355
63
164
265
189
170
137
164
334
334
149

Mueeske
Jeerjes efJeesejes osJees
Megefe Yetefceieleb leeseb
meMeb ef$e<eg efues<eg
mevcee$eb YeeJeefueb meeled
mecyeesOeves letMevemeefeheb
meJe&kece&efJeefveceg&eb
mJemeeefleeeleee
meeceeveMeeelees vetveb
efmeebleeseceLeeefhe e mJeefOe<eCee
JemlegJeeeerefve veeceeefve
efJeYeefemeb%ee efJe%esee
Jeerjb eCece meJe&%eb
efMeKeee yegcee#eerled
meefvOevee&ce meceemee
mebeoeveceheeoeves
mebeceee eleb Oees
meJe&%eb lecenb Jebos
mJemee vehlee e vese e
meeJe leerLe&kejeKeeveb
nves efmeeelceves

C C C

(371)
he=
131
73
132
197
106
191
67
71
355
148
180
1
140
189
147
141
32
55
241
274

(372)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(373)

Skee#ejerkeesMe:
Dekeejes JeemegosJe: meeoekeejmleg efheleecen:~ hetpeeeeb eeefhe ceebieues Deekeej: heefjkeerefle&le:~~1~~
Fkeej Geles keecees ue#ceerjerkeej Geles~ Gkeej: Mebkej: eese Tkeejeeefhe ue#eCeced~~2~~
j#eCes eeLe& Tkeej Tkeejes yeeefCe mce=le:~ $e+keejes osJeceelee meekeejes ovegpeemet:~~3~~
keejes osJepeeleerveeb ceelee meef: ekeerefle&le:~ keejes-mcee&les owlepeveveer Meyo keese fJeow:~~4~~
Skeej Geles efJe<Cegjwkeej: meevcensej~ Deeskeejmleg YeJesod yeee Deewkeejesvevle Geles ~~5~~
Deb mee hejceb yee De: meeewJe censej:~ ke: epeeheefle ef: keeske&JeeJeveues<eg e~~6~~
keeelceefve ceetjes e ke: ekeeMe Goele:~ keb efMejes peueceeKeeleb keb megKes e ekeere fle&le:~~7~~
he=efLeJeeb keg: meceeKeele: keg: heehesefhe ekeerefle&le:~ Keefcebefes Keceekeejes Ke: mJeiexefhe ekeerefle&le:~~8~~
meeceeves e leLee Metves KeMeyo: ekeerefle&le:~ iees ieJesMe: mecegefes iebOeJeexie: ekeere fle&le:~~9~~
ieb ieerleb iee e ieeLee meeodieewe Oesveg: mejmJeleer~ Iee Ieee meceeKeelee Iees Ievee ekeerefle&le:~~10~~
Iees IeenvevesOecex IetIeesCee&IegOJe&veeJeefhe~ *keejes YewjJe: Keelees *keejes efJe<eemhe=ne~~11~~
eebcee: meceeKeelees Yeemkejes lemkejs cele:~ efvece&ueb b meceeKeeleb lejues : ekeerefle&le:~~12~~
sokes : meceeKeelees efJeef: MeyokeesefJeow:~ pekeejes ieeeves eesees peeves pe: ekeerefle&le:~~13~~
peslee pee ekeefLele: metefjefYe: MeyoMeemeves~ Kees Pekeej: keefLelees ves Peeeseles yegOew:~~14~~
Fkeeje leLee Jeeeew vesheLes mecegoele:~ pekeejes ieeeves eesees pekeejes PePe&jOJepeew~~15~~
es Oeereeeb e kejkes jes OJepeew e ekeerefle&le:~ Gkeejes peveleeeeb meees OJeveew e Me"sefhe~~16~~
"es censMe: meceeKeele: Metve: ekeerefle&le:~ yeneveew e ": eesemleLee ebme ceb[ues~~17~~
[keej: Mebkejs $eemes OJeveew Yeerces efveeles~ {keej: keerefle&lees {kekee efveieg&Ces efv eOe&ves cele:~~18~~
Cekeej: metkejs %eeves efveeesles efveCe&esefhe e~ lekeej: keerefle&leeesjs eer[ hegs ekeerefle&le:~~19~~
efMeueesees Lekeej: mLeeuekeejes veej#eCes~ okeejesYes keue$es e sos oeves e oeleefj~~20~~
Oeb Oeves meIeves Oe: meeefOeeleerj ceveeJee~ Oeer<eCee Oeer: meceKeelee OetewJeb YeejefJeeees:~~21~~
veslee vee meceeKeele mlejCeew ve ekeerefle&le:~ vekeej: meewieles yegew mlegleew Je=#es ekeerefle&le:~~22~~
ve Meyo: mJeeieles yevOeew Je=#es metex e keerefle&le:~ he kegyesj: meceeKeele: heefeceshe: ekeerefle&le:~~23~~
heJeves he: meceeKeele: he: meeleeves e heeleefj~ kehes Jeeles hekeej: meeeLeeeves ekeerefle&le:~~24~~
heglkeejesefhe e he: eesemleLee efve<heueYee<eCes~ Jekeejes JeCe: eesees yeuepesye heuesefhe e~~25~~
Je#e: mLeues e ye: eesees ieoeeeb mecegoele:~ ve#e$es Yeb yegOee: eengYe&Jeves Ye: ekeerefl e&le:~~26~~
oerefhleYee& meee YetYet&efceYeerYe&eb keefLeleb yegOew:~ ce: efMeJeebcee JesOee: ceneue#ceer ekeerefle&lee~~27~~

(374)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efle*vle:

cee e ceeleefj ceeves e yebOeves ce: ekeerefle&le:~ eMees e: keefLele: ee%ewee& Jeeegefjef le Meefyole:~~28~~
eeves ceeleefj emleeies keefLele: MeyoJeeefoefYe:~ jeejescesefveues yeeew YetceeJeefheOeves efhe e~~29~~
Fbefes OevejesOes e Ye&es e ekeerefle&le:~ uees oerhleew Ieebuee YetceewYees eeeovesefh e e~~30~~
uees Jeeles ueJeCes e meeuuees oeves e ekeerefle&le:~ ue: Mues<es eeMees ewJe euees meeOevesefhe ue:~~31~~
ceevemes JeCes ewJe uekeej: meeblJevesefhe e~ efJee he#eer efveieefolees ieceves efJe: ekeer efle&le:~~32~~
Meb megKeb Mebkej ese: Mee meerjer efveieeles~ Meeves Me: meceeKeelees efnbmeeeeb Mees efveieeles~~33~~
<e: keerefle&lees egOew: ess <ee iebYeerj ueeseves~ Ghemeiex hejes#es e <ekeej: heefjkeeref le&le:~~34~~
me: keeshes JeCes me: meeeLee Metefueefvekeerefle&le:~ mee e ue#ceeryeg&Oew: eesee ieewjer mee e me: F&ej~~35~~
n: kees<es JeejCes ne leLee Metueer ekeerefle&le:~ efn: heehetjCes eesees efn: meeslJeJeOeejCes~~36~~
#e: #es$es Je#eefme eesees yegOew: #e: MeyoMeemeves~ ef#e: #es$es #es$ej#es e ve=efmebns e ekeerefle&le:~~37~~
DeeiecesYeesefYeOeevesYees OeelegYe: MeyoMeemeveeled~ SJeceskee#ejb veeceeefYeOeeveb megke=leb ceee~~38~~
~~ Fefle heg<eeseceke=le Skee#ejerkeesMe:~~

C C C

efle*vle:

keelev$eheceeuee

Skee#ejer-keesMe:
eqJeeeefYeOeevekeesMeeefve eefJeueeskee eYee<eles~
DecejsCe keJeervsCewkee#ejveececeeefuekee~~1~~
De: ke=<Ce: Dee: mJeebYetefj: keece F& eerjerej:~
T j#eCe: $e+ $e+ %eseew osJeoeveJeceelejew~~2~~
oxJemetue&=Jee&jener YeJesosefJe&<Cegjw: efMeJe:~
DeesJexOee Deewjveble: meeob yee hejced De: efMeJe:~~3~~
kees yeeelceekeeMeekex ke: meeeegeceeefive<eg~
keb Meer<ex megmegKes kegmleg Yetceew Meyos e efkeb hegve:~~4~~
meel#esheefvevoees eMves efJelekex e Keefceefves~
mJeiiex Jeesefcves cegKes Metves megKes mebefJeefo Kees jJeew~~5~~
iemleg ieeleefj iebOeJJex iee ieerleew iees efJeveeekes~
mJeiex efoefMe heMeew Jees YetceeefJevoew peues efieefj~~6~~
Iemleg megIeerMes Iee efkebefkeCee e IegOJe&vees~
*b ce_peves *es Je=he-Yesefpeves e:eveewjees:~~7~~
e: metex kehes b leg efvece&ues pemleg pesleefj~
efJepees lespeefme Jeeefe efheMeeeeb efpe: peJesefhe e~~8~~
Pees ves jJes Jeeeew _ees ieeeves Ie&IejOJeveew~
b he=efLeJeeb kejs e "es OJeveew "es censejs~~9~~
Metves ye=ndJeveew ebceb[ues [b efMeJes OJeveew~
{es Yees efveieg&Ces Meyos {kekeeeeb Cemleg efveees~~10~~
%eeves lemlemkejs ees[hegbeesmlee hegveo&ee~
Lees Yeer$eeCes cenerOes ob helveeb oe oele=oeveees:~~11~~
yevOes e Oee ieges kesMes Oeeleefj Oeerce&leew~
OetYee&jkebheefebleemeg vees vejs yevOeg yegees:~~12~~
efvemleg vesleefj veg: mlegleeb veew: metex hemleg heeleefj~
heeJeves peueeeves e hees PebPeepeuehesveees:~~13~~
Yee: keebleew YetYeg&Je: mLeeves YeerYe&es ce: efMeJes efJeOeew~
ebs efMejefme cee ceeves eercee$eewJee&jCesJeeced~~14~~
ceg: hegbefme yebOeves emleg ceeleefjeefve eb eMe:~
eemleg eeleefj KedJeebies eeves ue#ceeb e jes Oe=leew~~15~~
leeres Jeweevejs keeces je: mJeCex peueos OJeveew~
jer Yeces Ye&es metex ue Fbs euevesefhe e~~16~~

(375)

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(376)

efle*vle:

ueb lewues ueer: hegve: Mues<es ueer Yees Jees censejs~

Je: heefeceefoMeemJeeceer Je FJeeLex mcejsheeced~~17~~
Meb MegYes Mee leg MeesYeeeeb Meer Meeves Meg efveMeekejs~
<e: efMues hegveie&Yex efJecees#es <e: hejes#ekes~~18~~
mee ue#ceeb nes efveheeles e ngmles oeefCe Metefueefve~
#eb #es$ej#emeerlegee ceeuee eekedmetefjmeccelee~~19~~
~~ Fefle DecejkeJeervke=le Skee#ejer veececeeuee meceehlee~~

Skee#ejer-keesMe
efJeeveece kes keesMe kees osKekej Decej keJeerv ves en Skee#ej veece ceeuee yeveeF& nw~ De eerke=<Ce kee Jeeeke
nw Dee mJeebYet kee Jeeeke nw F keece kee, F& eer-ue#ceer kee, G F&ej kee, T j#eCe kee, $e+ $e+
osJe Deewj oeveJe keer ceelee kes Jeeeke nQ~ osJeceelee kee, metkejer ee he=LJeer kee, S efJe<Ceg kee, Ss efMeJe
kee, Deew yeee kee, Dees Deveble kee, Deb hejb yee kee Deewj De: efMeJe kee Jeeeke nw~ ke hegefuuebie ceW,
ke: yeee, Deelcee, ekeeMe, mete&, Jeeeg, ece Deewj Deefive DeLe& ceW nw~ ke vehegbmekeefuebie ceW keb Meyo cemleke SJeb Des
megKe kes DeLe& ceW nw~ keg Yetefce Deewj Meyo kee Jeeeke nw~ efkeb Meyo hegve:, Dee#eshe, efvebe, eMve Deewj efJeleke& DeLe& cesb
nw~ Ke vehegmebkeefuebie ceW Keb Meyo Fefve, mJeie&, DeekeeMe, cegKe, Metve, megKe Deew j mebJesove DeLe ceW nw~ Ke
hegefuuebie nesves hej mete&Jeeeer nw~ ie Meyo ieeeke Deewj ieOeJe& DeLe& ceW nw, iee ieeves DeLe& ceW nw Deewj ie Meyo
efJeveeeke, mJeie&, efoMee, heMeg, Jee, Yetefce, ev, peue Deewj JeeCeer DeLe& ceW nw~ Ie Meyo megIeerMe DeLe& ceW, Iee
efkebkeCeer DeLe& ceW Deewj Ieg OJeefve DeLe& ceW nw~ * vehegbmekeefuebie ceW nesves hej cebpeve DeLe& ceW Deewj * hegefuuebie ceW Oece&
DeLe& ceW nw~
e Meyo ev, eesj, mete& Deewj kegJee DeLe& ceW nw~ Meyo efvece&ue DeLe& ceW nw~ pe Meyo peslee-peerleves
Jeeuee, efJepee, lespe, Jeeeve Deewj efheMeeeer Jeeeke nw~ efpe Meyo Jesie DeLe& cesb nw~ Pe Meyo ve, jefJe Deewj Jeeeg DeLe&
ceW nw~ _e Meyo ieeeve ceW Deewj IeIe&j OJeefve ceW nw~
Meyo he=LJeer Deewj kej DeLe& ceW nw~ " Meyo OJeefve, censej, Metve, Je=nodOJeefve Deewj evceC[ue DeLe& ceW
nw~ [ Meyo efMeJe Deewj OJeefve ceW nw~ { Meyo Yee, efveieg&Ce, Meyo Deewj {kekeve DeLe& ceW nw Ce Meyo efveee Deewj
%eeve DeLe& ceW nw~
le Meyo lemkej, ees[-Debke Deewj heg (hegb) DeLe& ceW nw~ lee Meyo oee DeLe& ceW nw~ Le Yee mes j#ee
DeLe& ceW Deewj ceneheJe&le DeLe& ceW nw~ o Meyo vehegbmekeefuebie ceW nesves hej helveer Jeeeke nw~ oe Meyo oelee, oeve Deewj yebOe
DeLe& ceW nw~ Oee Meyo ie=nde, kesMe, Oeelee, yegef Deewj ceefle DeLe& ceW nw~ Oet Meyo Yeej, kebheve Deewj efeblee DeLe& ceW nw~
ve Meyo ceveg<e, yebOet Deewj yeg DeLe& ceW nw~ efve Meyo veslee DeLe& ceW nw~ veg mlegefle DeLe& ceW, veew mete& DeLe& ceW nw~
he Meyo heelee-j#eke DeLe& ceW, heeJeve Deewj peueeeve-penepe DeLe& cesW nw~ heb PebPee Deewj peue hesve kes
DeLe& ceW nw~ Ye keebefle Deewj YetYeg&Je: mLeeve kes DeLe& ceW nw~ Yeer Yee DeLe& ceW nw~ ce efMeJe efJeefOe, eb Deewj cemleke
DeLe& ceW nw~ cee ceeve, eer, ceelee DeLe& ceW nw~~ cee DeJee nesves hej JeejCe DeLe& ceW nw~ ceg heg<e Deewj yebOeve DeLe&

efle*vle:

keelev$eheceeuee

(377)

ceW nw~
e Meyo ceeleeefjee DeLe& ceW nw~ e vehegbmekeefuebie ceW eMe ceW nw~ ee Meyo eelee, KedJeebie, eeve Deewj ue#ceer
DeLe& ceW nw~ j Meyo Oewe&, leere, Jeweevej-Deefive Deewj keece DeLe& ceW nw~ je Meyo mJeCe&, cesIe Deewj OJeefve DeLe& ceW
nw~ jer Meyo Yece DeLe& ceW, Meyo Yee Deewj mete& DeLe& ceW nw~ ue Meyo Fv Deewj eueve DeLe& ceW nw~ Je Meyo
censej, heefece efoMee kes mJeeceer DeLe& ceW, FJe DeLe& cesW Deewj mcej-keeceosJe DeLe& ceW nw~
Me Meyo vehegbmekeefuebie ceW nesves hej MegYe DeLe& ceW nw~ Me Meyo MeesYee DeLe& ceW, Mees Mebeve DeLe& ceW Deewj Meg
efveMeekej-ebcee Deeefo DeLe& ceW nw~ <e Deeefuebieve DeLe& ceW, hegveie&Ye&, efJecees#e Deewj hejes#e DeLe& ceW nw~ mee ue#ceer
DeLe& ceW nw~ nes efveheele nw~ ng Meyo oe Deewj MetueOeejer DeLe& ceW nw~ #e Meyo #es$e Deewj je#eme DeLe& ceW nw~ Fme
ekeej eeeerve DeeeeeeX mes meccele en Skee#ej veececeeuee ceQves kener nw~

C C C